AİLE DANIŞMANLIĞI

Aile Danışmanlığı SAMSUN

Yrd. Doç.Dr. Sibel Dinçyürek

Etkinlik 1

İleride sahip olacağınız ailenizde hangi ihtiyaçlarınızı gidermeyi amaçlamakta ve giderme yollarınız nelerdir ?

Ailenin Hayatımızdaki Önemi

– Gelişmiş ülkeler için aile önemli bir rol oynar

– İhtiyaçların en çok karşılandığı doğal ortam ailedir.– Bu ihtiyaçlar:

– Samimiyetlik: İlişkiler (Homojen ve hetorojen)– Güç: İş yaşamı– Anlamlılık: Çocuk sahibi olma

– Not: Genelde ailelerin bu üç noktada ihtiyaçlarını toplayabiliriz.

• Ailenin Tanımı:– Aile birimindeki birey sayısı kaç ve ne türden olursa olsun

(çocuksuz tek ebeveyinli, çekirdek, geniş, hiç evlenmemiş v.s) – bugün dünyada aile kavramı çok çeşitli kombinasyonları, yakın

ve etkili ilişkilerin kalıcığı ölçüsüne bağlı olarak içine almaktadır.

• Aile Sistemi– Elementler ve yapıyla ilişkilidir. Aile üyeleri bir

sistemin elementleri gibidir. Her elementin kendine ait özellikleri vardır. Ailedeki ilişki birbirine bağlı şekilde fonksiyonu vardır.

– Bütün bunlar bir yapıyı oluşturur ya da elementler arasında toplam bir ilişkiyi oluşturmaktadır.

– Bu sistemin içerisindeki üyelik vardır. Bu sistemin ve bulunduğu çevre arasında da sınırlar mevcuttur.

Sistem olarak aile

• Aile kendini oluşturan parçaların toplamından daha fazla özelliklere sahiptir

1

2

3

4

Sistem olarak aile

• Ailenin işleyişini düzenleyen belirli kurallar vardır

Sistem olarak aile

• Sistemler alt sistemlerden oluşmuştur,kendileride üst sistemlerin parçasıdır

Sistem olarak aile

• Ailenin sınırları vardır Sınırlar farklılığı korur Katı/ belirsiz/ belirgin ............. . . . . . . . .

• Sağlıklı Aile (İşlevsel)– İşlevsel aile:Gelişim odaklı ve açık bir sistem

olarak tanımlanır.– Bireyler neler hissetiklerini, gördüklerini ve

düşündüklerini açık bir şekilde hem kendilerine hem de ailelerine rahatlıkla ifade ederler. İletişim merkezlidir.

– Aile içerisinde birbirlerine duygusal beslenme verirken iyimserlik ve birbirlerine bağlılık söz konusudur.

• Sağlıksız Aile (İşlevsel)– İşlevsel olmayan aile psikolojik sağlığı

koruyamayan ve gelişimi engelleyen aile sistemleri olarak tanımlanır.

İşlevsel Ailenin Özellikleri

1. Aile bireyleri birlikte olmaktan keyif alır,bu süreç destekleyici ve yüreklendiricidir.

2. Birbirlerinin bakış açılarına saygılıdırlar.3. Aile bireyleri ihtiyaçları fark eden ve karşılayandır. 4. Aile dayanışmasını tamamlayıcı, duygusal ve sağlamdır.5. Yakınlaşma ve otomatik olarak ortaya çıkar. Diğerlerinin

kişilikleri farklı ama kabul edilir olarak algılanır. 6. Doğal bir etkileşim vardır. Etkileşim zorunluluk olarak

değerlendirilmez. 7. İstek ve motivasyona karşı kontrol değil anlayışlı bir bakış

açısı vardır.

İşlevsel Olmayan Ailenin Özellikleri

1. Bireyler birbirlerine karşı özensizdir ve kendilerini açmazlar.2. Diğerine karşı bakım konusunda reddetme görülür. Bu durum

çaresizlik ve yalnızlık duygularının yaşanmasına neden olur. 3. Aile bireylerinin diğerlerinin istediği gibi davranma

eğilimindedir.Karşı taraf nasıl biri olduğunu yansıtmadığı için beklenildiği gibi davranmaya çalışılır.

4. Tatminsizliğin duygusal acısını gizlemek için çok çaba harcanır. Bu durum genellikle somatik yakınmalara veya antisosyal davranışlara neden olur.

5. İhtiyaçların karşılanmamasından dolayı, yapay bir çaresizlik veya güç gösterisi yoluyla diğerleri kontrol edilmeye çalışılır.

Etkinlik 2

• İşlevsel ve İşlevsel olmayan Ailelerin özelliklerine denk gelecek olan SIFATLARI yazınız. (İki ayrı liste halinde)

Etkinlik 2İşlevsel İşlevsel OlmayanÖzerk ÇaresizSaydam Katı/TekrarlayanAçıkSavunmacıAtılgan Saldırgan/ÇekingenSorumlu Suçlama/SuçDeğişme Devam ettirmeİlgilenme Kontrol etmeBesleyici KullanmaDoğrudan BellirsizArayan KaçanGüvenli KaygılıFarkında KarışmışAçığa çıkarma KapatanKeyifli Hayal kırıklığıAnı yaşayan Geçmiş/GelecekOlumlu kabul İnkar eden

Etkinlik 3

• Sevildiğinizi nasıl hissediyorsunuz? Sizi sevenler nasıl bir yolla sizi sevdiklerini gösteriyor?

• Siz nasıl sevginizi gösteriyorsunuz?

Beş Sevgi Dili

1. Onay sözleri2. Nitelikli beraberlik3. Armağan alma4. Hizmet davranışları5. Fiziksel temas

“Sıradan bir günde hediye alma, kahve yapmak, evdeki herkesin her şeyine yetişmeye çalışmak,

sarılmak, dokunmak, güzel sözler söylemek”

Yaygın 4 Aile Yapısı

– Kapalı Aileler: • Geleneksel olarak bilinirler• Ailede kararlar belli bir lider tarafından belirlenir• ve hiyerarşisi vardır.

– Gelişi güzel Aileler:• Kapalı ailenin tam tersinesi olarak birey ön

plandadır.• Her bireyin ihtiyaç ve amaçlarına önem verilir.

– Açık Aileler:• Değerler karışıktır• Bireyselliğin yanısıra gruba da önem verirler• Kararlar tüm aile üyeleri tarafından alınmaktadır

– Eş zamanlı aileler:• İletişim kapalı ve bu nedenle sözel olmayan

iletişim çok önemlidir• Başarılı aile üyeleri sözel olmayan mesajları

okuyabilme becerisine sahiptir.

AİLE YAŞAM DÖNGÜSÜ

Aile yaşam döngüsü

Evliliğin başlamasından, eşlerin ölümüne kadar geçen süreçte, roller ve ilişkilerde değişimin gerektiği farklı aşamalar

Döngünün her aşamasında aile çeşitli sorunlarla yüz yüze gelir ve yeni beceriler kazanır

Aile bu yeni duruma uyum sağlayamazsa kriz yaşanır

• Bağımsızlık• Yeni evlilik dönemi• Hamilelik ve doğum• Anne-babalık, çocuk yetiştirme• Çocuğu okula gönderme• Ergenlik• Yetişkin çocukların evden ayrılması• Boş yuva• Emeklilik, yaşlılık, dulluk

Ailenin yaşam döngüsü

Bağımsızlık

• Köken aldığı aileden farklı bir birey olmak • Kimlik oluşturmak • İş kurmak • İnisiyatif kullanmak• Ahlak kuralları benimsemek

Yakınlık

• Sözleşme• Benzerlik ve ortaklıklar• Rekabet• Bağlanma• Aile üyeleri dışında birisine bağımlılık• Bazı duyguları paylaşma

Nişanlılık

• Evlenmek üzere sözleşmek • Evliliğin gerekleri ve gerçekleri üzerine

düşünmek• Yakınlık oluşturmak ve çift olmak

Nişanlılıkta duygular

• Anksiyete• Olgunlaşma& bağımlılık • Kayıplar • Seçilen eşe ilişkin soru ve kuşkular • Cinsel rol çatışmaları • Yüceleştirme ve yanılsama • Kendini tanıma (zayıf ve güçlü yanlarını)

Evlilik

• Evlenmeden önce birbirini kaybetme korkusu• Evlendikten sonra kendisini kaybetme korkusu • Kimlik pazarlığı- ilişkide rollerin uyumu

– Rollerin tanımları üzerinde antlaşmak – Rollerde değişiklik yapmaya dair antlaşmak

Balayı etkisi

• Evliliğe uyum, “çift” olma kimliği edinme

• Doyum en yüksek noktadadır

• Sorunlar görmezden gelinir

Yeni evlilik-karşılıklı bağımlılık

• Finansı yönetmek • Ortak yaşam stili oluşturmak• Öncelikleri belirlemek • Hobi ve ilgiler, birbirleriyle zaman geçirmek • Cinsellik• Sadakat • Arkadaşlık, duygusal destek sağlamak

Yeni evlilik-karşılıklı bağımlılık

• Rolleri belirlemek– Aile içi rollerde– Cinsel kimliklerde anlaşmaya varmak

• Sınır oluşturmak– Köken ailelerle– Kendi aralarında– Arkadaşlarla

Yeni evlilik-karşılıklı bağımlılık

• Karşıdakinin ihtiyaçlarını kendi ihtiyaçlarının önüne koymak

• Kişilerarası ilişkide derinleşmek • Problem çözme becerilerini geliştirmek • Ortak ruhsal ve duygusal gelişim amaçları

belirlemek• Ortak değerler benimsemek

Aile yaşam döngüsü(Turnbull & Turnbull, 1990)

• Erken çocukluk (Doğum- 5 yaş)• Okul çağı (5-12 yaş)• Ergenlik (12-21 yaş)• Yetişkinlik (21+ yaş)

0

PsikolojikÇevre

Sosyal Atom&

Sosyal Destek

Erken çocukluk- çocuk yetiştirme

• Yeni gelecek bireye ailede yer açma ve büyüyen aile yapısına uyum sağlama

• Yeni doğana bakma• Anne, babalık roller

alma• Olumlu bir gelişim

çevresi oluşturma

Erken çocukluk- çocuk yetiştirme

• Beklentileri belirleme• Ortak karar alma• İlginin paylaşılması• Köken ailelerle ilişkilerin

yeniden düzenlenmesi

Okul öncesi

• Çocuğun aile dışına çıkmasına izin veren bir ebeveyn-çocuk ilişkisine geçmek

• Çocuğun ihtiyaç ve ilgilerini doyurmak• Evdeki ilgi ve enerji talebine, mahremiyetin

azalmasına uyum sağlayabilmek

Okul dönemi

• Eğitimdeki başarısını geliştirmek • Toplumsal yaşama katılma, uyum sağlama

Ergenlik

• Ergenin daha bağımsız olmasına izin vermek, yardım etmek

• Onların bağımsızlıklarıyla başa çıkabilmek• Çocuk bakımı dışında yeni ilgiler geliştirmek

Çocukların evden ayrılması

• Çocuklar olmaksızın aileye yeniden odaklanmak• Büyüyen çocuklarla yetişkin yetişkine ilişki kurmak• Onların çocuklarıyla büyükbabalık/büyükannelik

rollerini benimsemek• Kariyer sorunlarını yeniden ele almak • Köken aile bireylerine ilginin artması

Boş yuva

• Bazen evlilik sorunlarını belirginleştirebilir ve boşanmaya yol açabilir

• Boomerang kuşak: Çocukların çeşitli nedenlerle eve dönmesi

Emeklilik• Yaşlanan bedene, emeklilikle değişen aile ve sosyal rollere

uyum sağlamak• İlgiler geliştirmek • Aile üyelerine (kendisinden öncekilere ve sonrakilere) destek

sağlamak • Aile sisteminde yaşlı bireyin bilgeliği ve tecrübeleri için saygın

bir yer oluşturmak• Kayıplarla başa çıkmak • Yaşamını gözden geçirerek, öğrendiklerini sonraki kuşaklara

aktarmak • Ölüme hazırlanmak

Yaşam döngüsü

18-21 yaşlar : Köklerini geliştirme 22-28 yaşlar : Yetişkinliğe hazırlık 29-31 yaşlar : 30’lu yaşlara geçiş 32-39 yaşlar : Duraganlık 40-42 yaşlar : Orta yaş geçişi 43-59 yaşlar : Orta yaş yetişkinliği 60+ yaşlar : Yaşlılık

Yaş dönemi

Bireysel görevler

Evlilik görevleri

Yakınlık Güç Sınırlar

18-21 Otonomigeliştirmek

Köken ailede ayrılma, yeni bağlanmalar

Kırılgan yakınlıklar Güç denemesi

Ebeveynle çatışmalar

22-28 Meslek özdeşimi, yakınlık kurmak

Flört,söz, nişan

Derin fakat ikilemli yakınlıklar

Çatışma çözümü yöntemleri geliştirme

Arkadaşlar, potansiyel sevgililer

29-31İş ve eş seçimi Evlilik

Mesafe, sınır oluşturmak

Güç ve baskınlık için keskin rekabet

Evlilik dışı geçici ilişkiler

32-39 Derin ilişkiler,uzun süreli amaçlar

ÜretkenlikYakınlığın artması

Karar verme ve baskınlık yöntemleri gelişt.

Çekirdek ailenin sınırları

40-42 İç ve dışın uyumunu sağlamak

Geçmişi değerlendirme, yeni amaçlar

Diğerleri ile zayıf ilişkiler ya da ilişki fantezileri

Dışardaki gücün içerde sınanması

Yeniden değerlendirme, sınır dağılmaları

43-59 Öncelikleri güncellemek

Evlilikle ilgili çatışmalar çözümleme

Yaşlanma ve can sıkıntısı ile yakınlığın tehditi

Çatışma artışı(Güven sarsılması vs)

Krizler dışında stabil sınırlar

60 + Yaşlanma, hastalık ve ölümle uğraşma

Diğerlerinin üretkenliğini destekleme

Yakınlığı sürdürme ya da bitirme

Ölüm korkusu ile kontrol ve baskınlık

Ailenin, arkadaşların kaybı

Evlilik Öncesi Danışmanlık

• Potansiyel Eşi Tanıma

Etkinlik 1

• Potansiyel eşiniz nasıl özellikleri olmalıdır?

• Eşi Tanımak Niçin Gereklidir?• Eşi Tanımanın Amacı• Eşi Hangi Yönleriyle Tanımak Gereklidir?• Sağlık: • Yetenekler: • Kişilik: • Benlik:• İhtiyaçlar:• Sosyal Destek Sistemi: • Aile Özellikleri:• Yaşam Öyküsü:

• EVLİLİK DANIŞMASI

EVLİLİK DANIŞMASI • Evlilik danışması, bireysel danışma veya aile

danışmasından farklıdır.• Bireysel danışmada bir birey, sorunları ve gelişimi ele

alınır• Aile danışmasında tüm aile üyeleri danışma sürecine

katılır ve aile sistemi üzerinde durulur.• Evlilik danışmasında çiftler danışma sürecine alınır.

Sorunları ele alınır, çiftlerin hem kişisel hem de ilişkilerinin gelişmesi amaçlanır.

• Evlilik Danışmasında;– Eşler teker teker danışmaya alınabilir.– Eşler birlikte danışmaya alınabilir.– Eşler eş zamanlı olarak farklı danışmanlara gönderilebilir.

Etkinlik 2

• Geleceğin Aile Danışmanları olarak, sizce evlilik danışması hangi durumlarda gereklidir?

Evlilik danışması hangi durumlarda gereklidir?

• Bireysel danışma, evli bireyin sorununu çözmede ve bireyin gelişmesinde yetersiz kalırsa

• Bireysel danışma tekniklerini uygulamak güçleştiğinde

• Çiftler arasında yaşanan olumsuz bir olaydan sonra çiftlerden biri, ani ve önemli bir belirti gösterdiğinde

• Çiftler birbirleriyle sürekli çatışma halinde olduğunda

Eşler Arasında Çatışmanın Nedenleri

• Evlilik süreci karmaşık ve dinamik bir süreçtir.• Evlilik gönüllü veya zorunlu evlilik olabilir.• Eşlerin evlilik ilişkilerini nasıl algıladıkları ve

nasıl tanımladıkları önemlidir.

Eşler Arasında Çatışmanın NedenleriDevam..

• Zorunlu Evlilik:• Bir kadın kocasıyla birlikte yaşamaya en küçük bir arzusu

olmadığı halde, dinsel inançları nedeniyle kocasıyla birlikte yaşamak zorunda olduğunu düşünebilir.

• Evlilik öncesi girdikleri cinsel ilişki sonucu iki genç birbiriyle evliliğe zorlanmış olabilirler. Aslında bu iki genç istemedikleri halde evliliklerini sürdürmek zorunda kalabilirler.

• Ya da nişanlısının kendisini terk edeceğini duyan bir kız kendisini arabanın önüne atar. Sakat kalan kızla erkek evlenmek ve evliliğini sürdürmek zorunda kalabilir.

• Ya da, bir kadın kocasını umursamazmış veya evliliğine değer vermezmiş gibi görünmesine karşın, kocasına çamsakızı gibi yapışabilir ve adama nefes aldırmayabilir.

Eşler Arasında Çatışmanın NedenleriDevamı…

• Eşlerin boşanması çok kolaysa, eşlerin evlilikte sorunlara göğüs germesi olasılığı zayıflar.

• Eşlerin boşanması çok zorsa, eşler gerçekten birbirlerini isteyip istemedikleri konusunda kuşkuya düşebilirler.

• Sonuç olarak, boşanmanın çok kolay (gönüllü) ya da çok zor (zorunlu) olduğu evlilik ilişkisinde sorunların çıkması kaçınılmaz görünmektedir.

• Örneğin, zengin bir kadın, bir adamla evlenir… Kadın kendi işinde çalışmaktadır. Adam karısından iş yerini satmasını ister…

Eşler Arasında Çatışmanın NedenleriDevamı…

• Zorunlu evlilik ilişkisinde ya köle-sahibi ilişkisi egemendir; ya da eşlerden biri diğerini hep “alttan almak-(sözde hoşgörü)” durumundadır.

• Eşler arasındaki ilişki iki hücre mahkumu arasındaki ilişkiye benzemektedir. Yani istedikleri için değil zorunlu oldukları içinde birlikte yaşamaktadırlar.

• Eşler evliliklerini zorunlu evlilik diye algılamaya başladıklarında evliliğin heyecanı ortadan kalkmakta ve eşler arasında çatışmalar yaşanmaktadır.

Eşler Arasında Çatışmanın Nedenleri Devamı…

• Zorunlu bir ilişkide eşlerin her davranışları birbirine batmaya başlar.

• Eşlerden biri diğerine ters davrandığında diğer eş alttan alarak ilgi gösterebilir.

• Karşılık göremeyen eş boşanmayı gündeme getirebilir.

• Bu kez de diğer eş aslında eşini sevdiğini ve boşanmak istemediğini dile getirebilir. Böyle bir ilişkide eşler ne birlikte olabilirler, ne de tümüyle birbirlerinden kopabilirler.

• Bu eşler psikolojik danışmaya başvurduklarında ne istediklerini, sorunlarının ne olduğunu saptamak oldukça güçtür.

Eşler Arasında Çatışmanın NedenleriDevamı…

• Bunlar sıklıkla birleşir ve ayrılırlar. Sıklıkla küserler, ilk barışan olmak istemezler. Eşlerden biri ayrılmak ister, diğer eş de ayrılmak isteyince tekrar diğer eş ayrılmaktan vazgeçer.

• Bu arada cinsel yaşamları altüst olmuştur. • Örneğin, kadın bir başka adamla ilişkiye girer. Koca tüm tartışmalardan

sonra bu ilişkiyi tolera eder ama bir türlü de aklından çıkaramaz. • Bunun üzerine kadın boşanmanın en iyisi olduğunu söyler.• Adam, aslında karısını sevdiğini söyler birlikte yaşamak için yeşil ışık

yakar…. • Bunun üzerine danışman şöyle bir taktik uygular: Ayrı yaşamayı

sürdürdüğünüz müddetçe danışmaya devam edemeyeceğim. Gerçekten yardım almak istiyorsanız birlikte aynı evde yaşamalısınız.

• Bunun üzerine eşler karar verirler ve BOŞANIRLAR.

Eşler Arasında Çatışmanın Nedenleri Devamı…

• Bir evlilikte eşlerden biri diğerinin yanlış davranışlarını sürekli sözde hoşgörü ile karşılar, hep alttan alırsa, göz yumarsa, bu ilişki de zorunlu bir ilişkiye dönüşür.

• Bazı kimseler eşlerinin kendisinin yaptığı her şeyi hoşgörü ile karşılamasını bekleyebilir.

• Ancak böylece kendisini sevdiği sonucuna varabilir. Eşinin kendisini sınamak için akıl almaz davranışlarda bulunarak eşinden hoşgörü bekleyebilir.

Evlilik çatışmaları• Her konuda anlaşmak mümkün değildir.• Her zaman rasyonel olmak mümkün değildir• Ailede bazı kurallar vardır. Uyulması gerekir.• Birbirleriyle tartışamayan eşler zamanla birbirlerine karşı

yabancılaşır ve birbirlerinden soğurlar. • Bu nedenle danışman, danışma sürecinde eşlerin birbirleriyle

tartışmalarını kışkırtabilir.• Eşler arasında güç savaşımı (power struggle) vardır. • Güç savaşımı süresince eşler birbirlerine karşı tehdit, sabotaj,

fiziksel saldırı, çaresizlik gösterme, cinsel ilişkiyi reddetme gibi taktikleri kullanabilirler.

Evlilik çatışmaları

• Kural ötesi (meta rule) kuralların ilişkinin diğer kuralları ile çatışması: Örneğin uzlaşılamayan konularda son kararı koca verir kararına varılabilir. Ama koca, ben yine de eşimin kararını da almak istiyorum derse bir karara varılamaz çatışma devam edebilir.

• Seksüel ilişkiler: “Hayır” diyebilmek sağlıklı bir ilişkinin göstergesidir. Ancak, cinsellik karşı tarafa karşı bir koz olarak kullanılmamalıdır.

• Örneğin adam her sevişmek istediğinde kadın başının ağrıdığını söylerse çatışma çıkar.

• Örneğin adam, karısından seksi olmasını ister, kadın seksi olunca da onu hafif meşreplikle suçlarsa kadın ilişkilerinde nasıl davranacağı konusunda kararsızlık yaşayabilir. Çatışma çıkabilir.

• Değişmeye karşı direnç

Değişmeye karşı direnç• Danışma sürecinde eşler birbirlerini korumaya, aile sırlarını

açıklamamaya özen gösterirler. • Örneğin bir kadın hoş olmayan bir davranışını kocasının

yüzüne söylerse onu inciteceğini düşünebilir. Oysa iyilik diye kocasına kötülük yapmış olur.

• Danışman her şeyin güven ilişkisi içinde konuşulmasını teşvik eder.

• Örneğin bir kadın kocasından yüksek statüye sahip olmamak için öğrenimini yarıda kesmiş olabilir. İleride bu durumu kocasına karşı bir koz olarak kullanabilir.

• Örneğin, karısı kendisinden daha tahsilli olan bir koca, eşinin tüm davranışlarını kontrol etmeye kalkışabilir.

Değişmeye karşı direnç

• Eşlerden birinin yardım alması, değişmesi eşler arasında yeni çatışmalara kaynaklık edebilir.

• Eşler genellikle karşı tarafın değişmesi gerektiğini, karşı tarafta bir sorun olduğunu belirterek başvururlar.

• Histerik belirti ile danışmaya başvuran kadın iyileştikçe eşler arasında yeni çatışma konuları ortaya çıkabilir. Aslında histerik belirti ilişkinin sürmesine neden olmaktaydı.

Evlilik danışmasında danışman kişinin rolü

Evlilik danışmasında danışman kişinin rolü

• Çatışma halindeki eşler, genellikle karşı tarafı suçlamak için danışmaya başvururlar.

• Bunun için danışmanın yanlarına çekme taktiklerin başvururlar.

• Danışman notr cümle söyleyemez. Ama tuzaklara da düşmemelidir. Objektif ve saydam olmalıdır.

• “Bakın bu önemli, Bunun üzerinde durmalıyız” diyerek onları yönlendirebilir.

• Eşlere nasihat yerine, yönergeler verebilir. • Bu yönergeler eşlerin yönlendirdiği yönergeler olmamalıdır. • Dost ve akraba yönergeleri bu nedenle çok işe yaramaz.

• Yönergeler

Yönergeler

• Farklı davranmayı sağlayacak yönergeler• Alışageldikleri gibi davranmaya

yüreklendirecek yönergeler

Yönergeler• Örneğin, birbirleri ile barışmaya can attıkları halde bunu

beceremeyen eşlere bu akşam birlikte dışarıda yemek yemeleri yönerge olarak verilebilir.

• Bir kadın “kocamın dışarı çıkması yerine evde oturması daha doğru değil mi? “ derse, danışman kadınla aynı görüşte olmak veya ona nasihat etmek yerine,

• “kocanız neden akşamları evde oturamıyor, bunu konuşmamız sizler için daha yararlı olabilir” diyebilir.

• Bir koca, karısından her isteğine boyun eğmesini isteyebilir. Danışma sürecinde bunu gözleyen danışman, kocanın yanında kadına:

• “kocanızın isteklerinden en az bir tanesine bu hafta boyunca hayır demenizi istiyorum” diyebilir. Böylece ilişkinin doğası sarsılmaya ve ilişki yeniden tanımlanmaya başlar.

Yönergeler

• Alışageldikleri gibi davranmaya yüreklendirmek, mutsuz çiftleri değiştirebilmenin en etkili yollarındandır.

• Örneğin yatmadan önce çıkardığı çoraplarını rastgele atan adamla karısı çatışmaktadır.

• Burada nasihat edileceğine adama ” çoraplarını istisnasız her akşam savurması..” yönergesi verilebilir (paradoksal yönerge).

• Birbiriyle sürekli kavga eden bir çifte danışan “bu akşam eve gittiğinizde ……. konuda kavga edip birbirinize aklınızın estiğini söylemenizi istiyorum” diyebilir.

Dikkat !!!

• Etkili bir danışman, öncelikle eşleri alışageldikleri gibi davranmaya daha sonra da farklı davranmaya yöneltir.

• Eşlerin değişmesini sağlayan esas etmen eşlerin iç görü kazanmaları veya kendilerini anlamaları değil, danışmanın kullandığı paradoksal taktiklerdir.

• Bu nedenle bir danışman paradoksal taktikleri etkili biçimde kullanabilmelidir.

• Etik Kurallar

Etik Kurallar • Danışana Karşı Sorumluluk: • Evlilik ve aile danışmanları ailelerin ve bireylerin iyilik hallerini artırır.

Kendilerinden yardım almak isteyen insanların haklarına saygı duyarlar ve verdikleri hizmetin yararlı olması için özen gösterirler.

• Gizlilik: • Danışma ilişkisinde birden fazla danışan olabileceği için evlilik ve aile

danışmanları gizlilik konusunda son derece hassastırlar. Danışmanlar her bir danışanın güvenini korur ve buna saygı duyarlar.

• Mesleki Yeterlik ve Bütünlük: • Evlilik ve aile danışmanları yüksek mesleki yeterlik ve bütünlük

standartlarını korurlar.• Öğrencilere, Çalışanlara ve Amirlere Karşı Sorumluluklar: • Evlilik ve aile danışmanları öğrencilerinin, çalışanlarının ve amirlerinin

güvenini istismar etmezler.

Etik Kurallar• Araştırmaya Katılanlara Karşı Sorumluluk: • Denetçiler /kontrol eden kişiler, araştırmacılar katılımcıların onuruna

saygı duyar ve araştırmada katılımcıların çıkarını korur. Araştırmanın yapılmasını düzenleyen yasaların ve mesleki standartların farkındadırlar.

• Mesleğe Karşı Sorumluluk: • Evlilik ve aile danışmanları meslektaşlarının hak ve yükümlülüklerine

saygı duyar ve mesleğin hedeflerini geliştiren etkinliklere katılırlar. • Mali Düzenlemeler: • Evlilik ve aile danışmanları danışanlarla, üçüncü kişilerle ve

muhasebecilerle mümkün olan mali düzenlemeler yapar ve kabul edilmiş mesleki uygulamalara ters düşemezler.

• Tanıtım: • Evlilik ve aile danışmanları, alan dışından kimselerin bilgi verme

temelinde mesleki hizmetler seçmesini sağlayan etkinlikler dahil olmak üzere uygun bilgilendirme toplantılarına katılırlar.

Anne Baba-Çocuk- Öğretmen İlişkisi

Baba

Anne

Öğretmen

Çocuk

İletişimi Nasıl Kolaylaştırabiliriz?Şaka yapın

Göz temasıkurun

Yüz yüzekonuşun

Anlaşılırdil kullanın

Geribildirimverin

EmpatikolunDokunun

Dinlediğinizibelli edin

Soru sorun

Önerilerdebulunun

Duygularınıpaylaşın

Ses tonunadikkat

İletişim Engelleri

Konuşanıkesmek

Tartışmak

Fazlakonuşmak

Yargılamak

Uygun tepkivermeme

Yüzünebakmamak

İnsanlarıUtandırmak

Aşırıduygusallık

Alayaalınmak

Saldırgantavır

Yorumyapmak

Başka işleilgilenmek

• Kültürel Olarak Çeşitlik Gösteren Ailelerle• Tek- Ebeveyinli• Boşanma sürecinde olan aileler• Birleşmiş ailelerle

KURAMLAR

Milan Modeli

• Positif İma-Yükleme (Selvini Palazzoli)

• Ritüeller

• Döngüsel Sorgulama

1960’larda Önemli Aile Terapistleri

• Jay Haley (1923-2007)• Salvador Minuchin (1921-)• Virginia Satir (1916-1988)• Carl Whitaker

Bowen’ın Aile Sistem Terapisi

• Aile danışmanlığı kuramları, psikolojik danışma kuramlarına benzerlik gösterir ve onların tekniklerinden faydalanır. Ancak, bu tamamen aile danışması kuramlarının psikolojik danışma kuramlarının aynısı olduğu anlamına gelmemektedir. Aile danışması ile diğer yaklaşımların birbirinden bağımsız ilkeleri, ilgi alanları ve güçleri vardır. Danışma kuramları bireyi merkez alır ve değişim için bilinçaltına ve transferansa odaklanır (Holmes, 1993).

• Aile danışmanı,aile sistemine yer vermektedir.

Aile danışması, aile üyelerinin birbirleriyle nasıl etkileşim kurduğu ile ilgilenir, niçin öyle

etkileşmede bulunduğuna bakmaz. Aile danışması aileyi etkileşimde bulunan bir

sistem olarak ele alan bir danışmadır, bireylerle ilgilenmez (Foley, 1989).

İlişkilerimizdeki üçgen ne demek ?

Üçgen..

• Bütün duygusal önemli ilişkiler üçüncü bir kişi tarafından gölgelenir (akraba, arkadaş, nesneler, iş, hatıralar)

• İlişkiler dinamiktir; mesafe yakınlığı döngüleri vardır. Üçgenler genelde mesafe zamanlarında gelişirler.

• İlişkilerde, en çok stres yaşayan partner muhtemelen ilişki dışında biriyle ortaklık kuracaktır.

• Bazen, önemli diğerleri kaygı veya bir çatışma hisettiklerin de destek sunarlar.

YAŞANTI

• 1960’larda hümanistik-varoluşcu yaklaşımlardan ortaya çıkmış

• Arka Planda..– Gestalt Terapi– Psikodrama– Danışan merkezli yaklaşım– Etkileşim grup hareketi

Yaşantısal Aile Terapisinin Tarihçesi

89

• Aile problemlerinin temelinde bastırma ve dürtülerin inkarı

• Aile Üyeleri-Yetkin roller• Aileyi İlişkilendirme (bridging)-İkinci Öncelik

Temel Varsayımları

90

• Özgürlüğe vurgu• Duygusal Yaşantılar • Şimdi ve burada• Dürüst duygular• Aileden Önce Birey

Ana Kavramlar

91

• Hümanistik – İnsan doğası iyidir– Dürüst duygular– İnsan kaynaklara sahip, enerjik ve yaratıcıdır

• Varoluşsal– İnsan seçme özgürlüğüne sahiptir

Felsefi Dayanakları..

92

• Carl Whitaker (1912-1995)– Anti-kuramsal– Kedin ol – Sezgi

• Virginia Satir (1916-1988)– İletişim – Kişisel kendini ifade etme

Öncüleri..

93

Yapısal Aile Terapisi

Yapısal Aile Terapisinin Öncüleri

Salvador Minuchin.

Braulio Montalvo, Bernice Rosman, Harry Aponte, Charles Fishman.

Salvador Minuchin 1921 de doğmuşArjantin de Rus Yahusi göçmen1948’de İsrail ordusunda doktor 1950, Amerika ve Bruno Bettleheim ile çalışma niyeti Nathan Ackerman ile buluşması 1954 psikoanaliz çalışmaya başlaması

Sistem Terapisti

1959 da sosyo-ekonomik düzeyi düşük ailelerle çalışmaya başlaması Başarısızlık (pasif ve uzun süreli çaba)Dramatik ve aktif müdahaleye ihtiyaç olduğu düşüncesi

İç içe geçmişKaotik veSıkıca birbirine kenetlenmiş

AyrışıkYalnız veİlişkisiz

İki temel aile yapısı

Anahtar Kavramlar

• Ailenin yapı ve örgütlenmesini anlamak için aile etkileşimlerine odak

• Semptomlar veya mevcut problemler yapısal sorunlardan kaynaklanır

• Kişilerin semptomları azaltılmadan ailede yapısal değişiklikler olmalıdır

Terapistin İşlevleri

• Terapötik işlem aileyi işlevsizlikten yeni bir konuma taşımaktır (farklı bir yapı ile daha çalışır hale getirmek)

• Katılım ve uyum ile aile birliğini yapısal değişim başlatmaya teşvik

• Katı etkileşim kalıplarıyla mücadele

Aile Yapısı

• Aile üyelerinin birbirleri arasındaki ilişkiyi organize ettikleri işlevsel görülmez kural ve talepler

• Üyelerin kendilerini ilişkilendirme kalıpları

Aile Alt Sistemleri

• Eş: Karı ve Koca• Ebeveyn: Anne ve baba• Kardeş: Çocuklar• Geniş aile: Büyük ebeveynler, diğer akrabalar• Aile üyeleri ait oldukları alt sisteme bağlı

olarak farklı roller oynarlar• Yapısal zorluk bir alt sistem diğerine üstün

gelmeye çalıştığında ortaya çıkar

Veri Toplama

Müdahale için gerekli verileri/bilgileri toplama– Aileyi temsil eden yapıyı ortaya çıkarma– Aile üyelerinin birbirlerine nasıl ilişkilendirildiklerini

gözleme• Kim kime ne der• Hangi yollarla nasıl• Hangi sonuçları alır

Hipotez Kurmak

– Veriler ışığında sahip olunan problemin • Nasıl oluştuğu• Nasıl geliştiği• Nasıl sürdürüldüğü• Ana yapısı

– Aile kalıplarının esnekliğini araştırma ve test etmek

Yapısal Amaçlar

• Temel hipotezin izin verdiği takip edilecek müdahaleyi belirlemek

• İşlevselsizliğin semptomlarını azaltmak

• Yapısal değişiklikler yapmak– Sınırlar çok katı veya geçirgen– Alt sistemler uygun olmayan görev ve işlevlere sahip

Müdahale– Etkili olmayan yapıyı dönüştürmek için müdahale yolları

– Terapist: (a) aile üyeleri arasındaki etkileşim kalıplarının değişimini kolaylaştırmak(b) diğer değişkenleri kontrol ederek müdahale etkisini belirleyebilmek

– Aile kurallarına karşı koymak, sınırların yeniden organizasyonunu teşvik etmek, çatışma çözümüne ortam hazırlamak, etkili hiyerarşik yapı yaratmak, aile etkileşimlerinde serbestlik derecesini artırmak, işlevsiz aile yapısını değiştirmek, aile üyelerinin daha çok bireyselleşmelerini desteklemek

Geri besleme– Aile üyelerinin müdahaleye tepkilerine dayalı olarak terapist döngüye

ikinci adımdan yeniden başlar

Yapısal Teknikler

• Katılmak• Sistemik bakış açısını

uygulamak• Yeniden yapılandırma• Kural/ilişkileri bilinir

kılmak• Yoğunluk• Döngüsel sorgulama• Dengeyi bozma

• Üçgenleme/Karşı üçgenleme

• Harekete geçme • Sınır yapma• Yeniden ifade/yansıtma• Paradoksal teknikler

– Dizginlemek– Semptomu tanımlama

Rol Oynama

Stratejik Aile Terapisi

Kuramsal Temelleri• Emir mesajları aile kuralları olarak işlem görür

ve tekrarlayıcı aile etkileşimlerinde ortaya çıkar

• Don Jackson-Aile kuralları– Düzenlilik, düzenleme değil

• Kuralları koyan belirli bir kişi yoktur. Aile genelde kuralların varlığından da haberdar değildir

Kuramsal Temeller

• Aile kuralları aile homeostasisi korumaya yönelik işlev görür

• Homeostasis aileyi başlangıç durumuna taşımaya yarar (Eguilibrium)

• Jackson’un homeostatis tanımı daha çok negatif geri beslemeye benzer

TekniklerMRI Yaklaşımı

1. Danışma ortamını oluşturma2. Sorgulama ve problemi belirleme3. Sürdürücü davranışları belirleme4. Danışma amaçlarını saptama5. Davranışsal müdahale yöntemi seçme ve uygulama6. Sonlandırma

Size gelen danışanlarla ilgili kendinize neler sormalısınız?

SİZE GELEN DANIŞAN;DANIŞMANDAN NE İSTİYORLAR? (Danışanın sizden beklentileri nelerdir ?)BANA YÜKLENEN GÖREV NE? (Danışmandan neler yapmanızı istiyor)BEN NE YAPABİLİRİM (Danışman ne yapabilir?)

Not: hipotezler/metaforlar

Psikolojik Danışma Sürecinde Aşamaları

BASAMAK 1.İlişki Oluşturma

BASAMAK 2. Problemim belirlenmesi

BASAMAK 3. Amaç Oluşturma

BASAMAK 4. Psk. Danışma Müdahalesi

I.Oturum I1.Oturum III. Oturum IV. Oturum V. Oturum VI. Oturum

I- Görüşme Teknikleri -Daha kişisel ve daha yorumlamaya elverişli veri toplanmasını sağlar. -Tüm aile bireyleri ile birlikte yapılan mülakatlarda aile yapısı, dinamikleri, güç ve etkileşim konusunda daha fazla bilgi edinilir. -Aile sistemine nasıl müdahale edilirse değişim sağlanabileceğine dair danışmana ipucu verir.

Aile ile Görüşme -İlk görüşmeye bütün aile üyelerini davet etmeliyiz. -Aileyle görüşme herhangi bir mekanda gerçekleşebilir (Ev ziyareti, okul ya da ofisiniz). -İlk görüşme ailenin kim olduğu, sorunları, konuları ve stres kaynakları hakkında büyük resmi görmemizi sağlar.

İlk Görüşme Soru Örnekleri- -Kim –Kimler bu ailenin üyeleridir? –Kim bu sorunu yaşamaktadır? –Kim bu meseleyle daha fazla ya da daha az ilgilenmektedir? –Kim bu meseleden dolayı daha fazla ya da daha az etkilenmektedir? –Bu görüşmeye gelmek kimin fikriydi?

İlk Görüşme Soru Örnekleri-2 -Ne –Hangi mesele/sorun aileyi buraya getirmiştir? –Her bir aile üyesi için bu sorunun anlamı nedir? –Hangi çözüm yollarını denemişlerdir? –Bu mesele ya da sorunun devam etmesini ne sağlamaktadır? –Bu soruna ilişkin ailenin düşünceleri/inançları nedir? –Hangi sorunlar bu düşüncelerin/inanışın devam etmesini sağlamaktadır?

İlk Görüşme Soru Örnekleri-3 -Neden? –Aile yardım almaya neden şimdi gelmiştir? –Ailenin değişmesi neden önemlidir? -Nerede? –Aileye göre sorun nereden kaynaklanmaktadır? –Değişim olmazsa aile nereye doğru gitmektedir?

İlk Görüşme Soru Örnekleri-4 -Ne zaman –Sorun ne zaman başladı? –Sorun ne zaman daha çok gözleniyor? –Sorun ne zamanlar gözlenmiyor?

İlk Görüşme Soru Örnekleri-5 -Nasıl –Bu sorun olmasa aile nasıl davranır, nasıl hissederdi? –Bu sorun olmasa aile ilişkileri nasıl olurdu? –Aile üyelerinden birinin değişimi diğer üyeleri nasıl etkiler? –Aile bu sorunun devam etmesini nasıl sağlıyor? –Bu sorunun ortadan kalktığını aile nasıl anlayacak?

İlk Görüşme Soru Örnekleri-Tipik Bir Gün -Genellikle nereden ve nasıl başlayacaklarını bilemeyen ailelere yön verici bir sorudur. Aynı konuların ve davranış biçimlerinin gün içinde de tekrar edip etmediğini gözlemleyebiliriz. –Bana tipik bir gününüzü anlatır mısınız?

Dairesel Sorular -Aile ile görüşme esnasında en fazla bilgi veren soru biçimidir. -Diğer bakış açısından olayın/sorunun/fikirlerin/nasıl anlamlandırıldığını keşfetmemizi sağlar. -Aile üyeleri arasındaki görüş farklılıklarını inceledikçe hangi davranışların sorun olarak algılandığını anlarız.

Dairesel Soru Örnekleri-1 -Şimdiki Durumu İncelemek İçin: –Kim, ne zaman, ne yapar? –Sonra ne olur? –Daha sonrasında ne olur? –Bu olurken o nerededir? –O ne yapar? –Sonra onlar ne yapar? –İlk kim fark eder? –Nasıl cevap verir?

Dairesel Soru Örnekleri-2 -Geçmişteki Bir Durumu İncelemek İçin: –Kim, ne zaman, ne yaptı? –Hangi çözümler denendi? Gelecekteki Bir Durumu İncelemek İçin: –Böyle yapmasaydı, daha farklı ne yapardı? Farklılıkları İncelerken: –Her zaman böyle midir? –Ne zaman farklıydı? –Nasıl farklı?

Dairesel Soru Örnekleri-3 -Açıklama/Anlam: –Sizin buna ilişkin açıklamanız ne? –Sizin için bunun anlamı ne? –Sizce bu neden oldu? –Sizce eşiniz/çocuğunuz/anneniz/vb. bunu nasıl açıklardı? -Uyuşma/Uyuşmazlık: –Kim sizinle aynı fikirde?

Aile Gelişimine İlişkin Sorular Evli çiftler danışmaya geldiği zaman: -Kaç senedir evlisiniz? -Çocuğunuz var mı? -Kaç çocuğunuz var? -İlk çocuğunuzun yaşı? Diğerlerinin yaşları? -Özellikle ilk çocuğun yaşı, aile yaşam döngüsünü anlamak (ailenin kritik gelişimsel görevleri) için önemlidir.

ETKİNLİK YAPAile inaçları etkinliği

Duygu- Düşünçe- Davranış etkinliğiEş seçimi 15 dakika

DANIŞMANDAN NE İSTİYORLAR? (Danışanın sizden beklentileri nelerdir ?)BANA YÜKLENEN GÖREV NE? (Danışmandan neler yapmanızı istiyor)

BEN NE YAPABİLİRİM (Danışman ne yapabilir?)

Not: hipotezler/metaforlar

EVLİLİK VE AİLE DANIŞMANLIĞI İLKE VE TEKNİKLERİ

• Tartışma Soruları• Bir problemi tanımlamak oldukça güç bir

süreçtir. Problem kelimesi aslında görevli bir anlam taşır.

• İnsanlar problemleri nasıl tanımlarlar?• Bir psikolojik danışman bir problemi nasıl

tanımlar

Tartışma Soruları

• Problemin tanımında dünya görüşlerinin etkisi varmıdır?

• Bir psikolojik danışman kendi ve danışanın dünya görüşünün problemin tanımlanması sürecine etkisini nasıl ele alabilirler?

• Yabancı bireylerin sorunlarını anlamada birey ve sorun hakkında ne tür bilgilere sahip olmak gereklidir?

Danışma Sürecinde Aşamalar

• İlişki Kurma• Danışanın sunduğu Problemin belirlenmesi ve

değerlendirilmesi.• Amaç Oluşturma.• Müdahale biçiminin seçilmesi ve uygulanması • Sonlandırmanın Planlanması ve sonlandırma

sevk ve izleme

Psikolojik Danışma Sürecinde Aşamaları

BASAMAK 1.İlişki Oluşturma

BASAMAK 2. Problemim belirlenmesi

BASAMAK 3. Amaç Oluşturma

BASAMAK 4. Psk. Danışma Müdahalesi

Psikolojik Danışma Sürecinde Aşamaları

BASAMAK 1.İlişki Oluşturma

BASAMAK 2. Problemim belirlenmesi

BASAMAK 3. Amaç Oluşturma

BASAMAK 4. Psk. Danışma Müdahalesi

I.Oturum I1.Oturum III. Oturum IV. Oturum V. Oturum VI. Oturum

Tartışma Soruları

• Yeni bir ilişkiye nasıl başlarsınız? Bu durum sizi kaygılandırır mı? Yoksa daha çok mutlu mu eder?

• Yeni bir ilişki kurmada diğer insanlar size nasıl yaklaşırlar?

• Bir ilişkide nasıl bir yapı ararsınız? İlişkinin bir yapısı olmasını istermisiniz? Yoksa İstemezmisiniz?

Değerlendirme Amacı

• Danışan hakkında bilgi toplama sürecini kolaylaştırır

• Psikolojik danışmanların danışanlara müdahale şekline destek olur.

• Müdahale planının etkili olmasını kolaylaştırır.• Belli bir psikolojik danışma tekniği veya

müdahale biçiminin danışan işin uygun olup olmadığını belirlemeye yardımcı olur.

Değerlendirme Sürecinin Aşamaları

• Ön görüşme yaplıması veya danışanın hikayesinin alnması

• Problemin Tanımlanma Biçimi • Problemin Bileşenleri • Problemle ilgili olayların etkisi • Problemin Süresi • Dan BBanışanınBaşa çıkma becerileri, güçlü

Yanlar ve Kaynakları

Danışanın Hikayesi

• I. Kimlik bilgileri• A. Danışanın adı,iletişim bilgileri, danışanın

adresi(adres bazı ipuçları verebilir)• Yaş, cinsiyet,iş okul,sınıf, danışan yetişkin mi

yoksa çocuk mu?(yasal sorumluluklarınızın ne olabilir)

Danışanın Hikayesi

• II. Danışanın sunduğu problem• A. Problem danışanın yaşamını ne düzeyde etkilemektedir• B.Problem üzerinde etkili olan duygu,düşünce ve

davranışlar nelerdir?• C.Problem hangi sıklıkla ortaya çıkmaktadır? İlk olarak ne

zaman ortaya çıkmıştır? Belirli olay vamıdır?• D. Danışan problem ile ilgili başka olaylar

tanımlamaktamıdır?• E. Danışanın şimdi psikolojik danışma almasına etki eden

nedenler nelerdir? Neden şimdi

Danışanın Hikayesi

• III. Danışanın şimdiki Yaşam Biçimi• A. Danışan tipik bir gününü veya haftasını nasıl

geçirmekte?• B. Danışanın sahip olduğu sosyal,sportif,dini,

kültürel veya kendini yenilemeye yönelik etkinlikleri var mı?

• C. Danışanın kültürel, etkinlik, yaşam biçimi veya fiziksel durumu ile ilgili özellikleri var mi?

Danışanın Hikayesi

• IV. Aile hikayesi• A. Baba veya annenin yaşı, işi, kişilik özellikleri, aıle

rolleri, birbirleriyle ilişkileri • B. Kerdeşlerin durumu, kardeşler arası ilişki,

danışanın kardeşleri ile ilişkisi. • C. Ailede ruh sağlığı problemi hikayesi bulunuyor

mu? • D. Ailenin istikrarı hakkında bilgi. Aile sık sık

taşınmış mı? Aile bireylerinin iş problemleri var mı?

Danışanın Hikayesi

• V. Kişisel Geçmişi • A. Sağlık durumu: hastalıklar ve yaralanmalar, kazalar, intihar

girişimi • B.Eğitim durumu: Akademik ilerlemesi • C. Askerlik deneyimi • D. Mesleki hikayesi • E. Cinsel ve evlilik hikayesI • F. Daha Once danışma veya psikolojik/psikıyatrik destek almış

mı? Bu konudaki düşünceleri neler? • G. Alkol ve madde kuııanımı • H.Danışanın yaşamında kişisel hedefleri nelerdir?

Danışanın hikayesi

• VI. Danışanın görüşme sırasında durumu Fiziksel görünümü• Kişisel bakımı • Jest ve mimikleri • Giyimi • Sözel kalite • Danışamanın danışmaya katılımı • Danışanın motivasyonu • H. Danışanın bilişsel durumunda işlev bozukluğu var mı?• I. Konuşmasının içeriğı arasında bağlantılar bulunuyor mu?

Problemin Bileşenleri

• Duygusal (Problemle birlikte sunulan ana duygu, kızgınlık, depresyon, korku, kaygı)

• Bilişsel (düşünceler, inançlar, önyargılar, iç konuşmalar) • Davranışsal (danışanda ve çevresindekilerde gözlenen

davranışlar) • Fiziksel (Danışaın söz ettiği fiziksel güçlükler, sesler

duyması, yutkunma güçlüğü, yeme bozukluğu) • Kişilerarası ilişkiler (uzakta bulunan aile bireyleri, anne

baba, sevgili, eş)

Danışanın Başa Çıkma Becerileri Güçlü Yanları ve Kaynakları

• Danışan bu problemin bu ana kadar nasıl üstesinden gelmeye kalktı?

• Danışan diğer problemlerle başarılı bir şekilde başa çıktı mı?

• Danışana en çok destek olacak kişiler kimlerdir?

• Danışanın kültürel dünya görüşü? Komşuluk ilişkileri?

• Dini ve kültürel destek?

Psikolojik Danışmada Amaç Oluşturma

Amaç Oluşturma

• Her hangi bir etkinlik gibi psikolojik danışmanında bir amacı olmalıdır.

• Psikolojik danışmanın uygulamalar sırasında odaklandığı alanlar:

• Danışan • Psikolojik danışma süreci• Danışanın sahip olduğu problemler • • Psikolojik danışmandan beklenen sonuçlar. • Amaç belirleme sürecinde danışan ve psikolojik danışmanın

değerleri, inançları, yaşam biçimi kısaca dünya görüşü psikolojik danışma amaçlarını belirleyen unsurlardır.

Strateji Belirleme ve Müdahale Yaklaşımının Seçilmesi

Psikolojik Danışmada Amaç Oluşturma

Süreç ve Sonuç Amaçları

• Sureç (Process) Amaçları • Raport kurma • Tehdit edici olmayan bır ortam oluşturma Uygun

empati kurma • Danışana karşı koşulsuz kabul ve saygı gösterme

Sonuç (Outcome) Amaçları • Danışanın kendine saygı düzeyini yükseltme • Gelecek altı haftalık süre boyunca danışanın

kendisini cesaretleridirici ifadelerini % 5O oranında artırmak.

Tartışma Soruları

• Bir planlayıcı olarak kendinizi nasıl değerlendirirsiniz?• Karmaşık bir etkinliğe plansız bir şekilde

katıldığınızda ne olur? • En iyi tanımaya başladığınız insanlar daha çok

size mi benzerler yoksa sizden çok mu farklıdırlar?

Olgu Kavramsallaştırma Becerileri

• Kuramsal temeller • Dünya görüşü • Tanı keskinliği • Terapötik amaçlar • Zaman yönelimi • Müdahale stratejileri • Danışanın ayırdedici özellikleri

Düşünceler

• Danışanınız kendine neler söylüyor? • Söyledikleri probleminin nasıl bir parçası

olabilir' • Hangi kültürel mesajlar kendisiyle

konuşmasının bir parçasıdır? • Kültürel değer yargılarının kendi kendine ilişkin

ifadelerindeki rolü nedir ve hangi alternatif kendini ifade etme biçimleri mümkün olabilir?

İlişkiler

• Danışanınızın diğer kişilerle ilişkisi nasıldır? • Erkeklerle ilişkisi nasıldır? Öğretmenlerinin bu

resimdeki yeri nedir? Onun yokluğunda ebeveynleri nasıl davranmışlardır?

• İlişkilerin durumu problemi ne şekilde destekliyor?

• Evliliğe dair kültürel beklentileri nelerdir?

Duygular

• Sorun, danışanınızın nasıl hissetmesine sebep oluyor?

• Duyguları, sorunu değiştirme çabasını nasıl etkiliyor?

• Duyguları problemi nasıl besleyebilir? • Başka hangi duygular sorunu değiştirebilir?

Danışanınızın sorununa eşlik eden duygulara karşı kültürel bakış açısı nedir?

Davranışlar

• Sorun ortaya çıktığında danışanınız neler yapıyor?

• Bu davranışlar sorunu nasıl besliyor? Hangi davranışlarını değiştirebiliyor ve böylece sorunun etkilerini azaltabiliyor? Danışanınızın hissetmeye ve zıttı anlamında yapmaya karşı kültürel yatkınlıkları nelerdir?

Müdahale Planı

• Müdahale planınızın klinik açıdan olduğu kadar kültürel açıdan da yeterli bilgiyi içerdiğinden ve konuya uygun olduğundan emin olunuz; yanı plan sizin değil danışanın külturel kimliğine ait değerlerı ve dünya görüşlerini yansıtmasıdır.

• Müdahale planınızın, danışanın sistemindeki rahatsızlık verici koşulları içerecek şekilde (ama bununla sınırlı kalmaksızın) danışanın bireysel olduğu kadar sosyal sisteminin de gereksinimlerine ve etkilerine hitap ettiğinden emin olunuz. Müdahale planınızın, aile yapısı ve haricı destek sistemleri gibi önemli alt sistemlerın ve kaynakların danışanın hayatında oynadığı rolün önemini göz önüne aldığından emin otunuz

Tartışma Sorular

• Bazı insanlar belirli duygulara sahip olduklarını redetmekte. Bazlar da duyguların utanacak şeyler veya zayflık belirtisi olarak kabul etmektedirler.

• Baz kültürel, duygular kisisel olaylar olarak kabul eder. • Duygunun insanların sorunlarndaki rolü nedir?

Sorunun kaynağımıdır? Yoksa sonucu mudur? • insanlar birşey hakknda hissetme biçimini nasıl

değiştirirler? • Bir duygu örneğin ilgisizlikten beğeniye doğru değş irse

bu durum kişinin dünyasna ait alglanma yansır mı?

Temel Duygusal Beceriler

• • Duyguları yeniden ifade etme. Danış BBBBBB BBBB BBanınortayakoymuş

BBBolduğu bir duygunun tanmlanmasındadanışanın kelimelerinin kullanlması.

• Duyguları yanstma. Danış BBBBBB BBBB Banınortayakoymuş oldugu bir duygunun tanmlanmasnda kendi kelimeleninizin Kullanlması

Duygulan yeniden ifade etme Danış anın tarafndan ortaya konulmu ş birden fazla duygunun bir

araya getirilmesi veya bu duygularla ilişki kurulmas için kendi kelimelerinizin kullanlması

Duygular ile İlgili Müdahaleler

Bilişsel Müdahaller

Düşünce-Duygu

• Duygularımızla düşüncülerümiz sıklıkla karıştırılmaktadır?

• Çoğu insan düşünceleri ve duyguları arsında ayrım yapamaz.

• Duygular genellikle iletişim becerilerinde ihmal edilir.

• Düşünme insanların sahip olduğu çok özel bir niteliktir, fakat yanlış kullanılabilir.

• Yanlış, kullanıldığında insanlar depresyona girer, hastalanır, hatta intihara teşebbüs eder.

Tartışma Soruları

• Çok fazla düşünür müsünüz?• Yanlış anlamalarla karşılaştınız mı?• Bir konu üzerinde çok fazla düşündünüz için

kaç kere başınızı derde soktunuz?• Kendi kendinize neler söylerdeiniz?• Kendi kendinize söyledikleriniz sıklıkla

gerçekleşir mi?

Bilişsel Müdahallerde Yaygın Olarak Uygalandığı Alanlar

• Kaygını giderilmesi• Stres yöntemi• Öfke Kontrolü• Alışkanlık Kontrolü• Aşırı şışmanlık• Depresyon• Fobik bozukluklar• Cinsel İşlev Bozuklukları

Davranışcı Müdahaleler

Sistematik Müdahaleler

Sistemlerin Önemini Vurgulayan Kuramlar

• Nesne İlişkileri• Aile sistemleri• Yapısal aile terapisi• Stratejik müdahale• Çözüm odaklı• Öyküsel terapi

Sistematik Beceriler

• Uzlaşma• Aile yapısını değiştirme• Katılım• Dairisel sorular sorma• Etkileşim oluşturma• Koalisyonları tanıma

Sistematik Müdahaleler

• Genogram• Aile heykeli• Güçlendirme• Yüzleştirme• Aile sınırlarını yeniden yapılandırma• Üçlemelerle başa çıkma• Yansıtma• Talimat verme• Çelişki• Semtom oluşturma

Psikolojik Danışmada Sonlandırma sevk ve

İzleme

ETKİNLİK YAP

• Bir aile oluşturmak • Aile Danışma görüşme formu• Psikolojik Danışma Raporu