ABDULKERM CEYLAN

AHLAK (TREL) GELM VE KURAMLARA GRE TANIMIAhlak; toplum iinde bireylerin benimsedikleri, uymak zorunda olduklar davran biimleri ve kurallardr.Psiko-analitik kuramclara gre sper ego davranlarn toplumsal hakemidir. d den gelen saldrganlk ve cinsellik drtleri ile toplumsal deerler arasnda salkl bir denge kurularak ahlak geliimi gerekleir.Davranlara gre ahlak uyulmas ve kanlmas gereken bir takm davranlardr model ve taklit yoluyla renilirBilisel kuramclara gre ise ahlak, iyi ve ktnn bilinli deerlendirmesidir. Ahlak geliimi ile ilgili Piaget ve Kohlberg kuram gelitirmilerdir.

Ahlaki geliim bilisel geliime paralel olarak evrede oluan sosyal etkileime gre gerekleir.Piaget ahlaki yarg ve davranlar Sosyal kurallara sayg anlay ve adalet anlay olmak zere iki ana erevede incelemitir.Piagete gre 0-5 yalar ahlak ncesi dnemdir. Bu dnemde ocuklar kurallardan bamsz oynarlar, kendilerinden byk ocuklarn oyunlarn taklit ederler. Zamanla kurallarn varln renirler.PAGETNN AHLAK GELM KURAMI

PAGETNN AHLAK GELM KURAMI

6-12 Ya Dsal Kurallara ballk dnemi (Ahlaki Gereklik dnemi)-Ahlaki yarglarda da bamldr.-Kurallarn deimezliine inanlr, kurallara uymayanlar cezalandrlmaldr.-otoriteye kaytsz uyma vardr-davrann nedenine deil sonucuna baklr-davrann temelinde dl yada cezadan kanma vardr.

zeklik Dnemi12 ve st (Ahlaki Grecelik)(Tresel grecilik)-Artan sosyal uyum ve kurallarn deiebilirlii dncesi geliir-Kurallar insan tarafndan konulur ve gerekirse deitirilebilinir-davranlarn nedenine ya da niyete baklr-davrann iyi ya da kt olmas altnda yatan niyete baldr.

LAWRANCE KOHLBERG AHLAK GELM KURAMIKohlberg ahlak anlayn ve geliimini , ahlaki davran boyutunda deil dnce boyutunda incelemitir.Ahlak geliimini piagetnin zihin geliimi alannda ortaya koyduu evreler stne ina etmitir. Birey bilisel ynden gelitike ahlaki geliim aamalar da gerekleir.Ahlaki gelimeye bilisel gelimenin bir nitelii olarak baklabilir.

KOHLBERGN AHLAK GELM EVRELER Geleneksel Dnem3.Evre:Kiiler aras uyum4.Evre:Yasa ve dzen eilimi Gelenenek Sonras Dnem5.Evre: Sosyal szlemelere uyum6.Evre: Evrensel ahlaklkeleri

1-GELENEK NCES DZEYDEERLER***Da baml dnemdir, birey kendi gereksinimlerinin karlanmasn ister, cezadan kaar, olaylar sonularna gre deerlendirir, Benmerkezci dnme bu dnemin en temel zelliidir, dl getiren davran iyi, ceza getiren davran ktdr. (4-9) ya 1-Dnem taat ve ceza eilimi:**Birey kendisi iindir**Otoriteye mutlak uyum sz konusudur.**dl-ceza nemlidir**Cezadan kanld iin kurallara uyum vardr**Birey otorite yoksa yasak davran yapar**Davrann sonucuna gre yarg vardr**Kuvvetli olan kazanr dncesi vardr**Bakalarn tercihi nemli deildir 2.Dnem Saf karc Eilim**istek ve ihtiyalarn karlanmas**dl getiren ve ihtiyac karlayan davran dorudur.dl iin kurala uyar**Ne kadar verirsem o kadar almalym**karclk egemendir**htiya grldke kurallara uyar**Beklentileri karlkldr**Benim iin yap ben de senin iin yapaym

1-GELENEKSEL DZEYDEERLER***Baka kii ve gruplarn gr ve gereksinimleri dikkate alnr, geleneksel toplum deerleri benimsenir,davrann toplum dzenine etkisi dnlr,otoritenin kurallar ve yarglar iselletirilir, empatik dnce geliir (10-15 Ya)3.Dnem:yi ocuk eilimi-Kiiler aras uyum**yi olmak, bakalaryla ilgilenmek**Drst ve gvenilir olmak ve kurallara uyma vardr.**kendisinden beklenilen rollere gre davranr**Bakasnn gr ve sosyal kabul nemlidir**evresinden onay almak ve Taktir edilmek ister**Asl ama grup tarafndan kabul grmektir 4.Dnem:Yasa ve Dzen Eilimi

**Kurallara herkes uymaldr**kanuna ve dzene uyma eilimi vardr**Kanunlar bireylerin sosyal karlaryla elimedii srece korunur**Kimse vergi vermezse ne olur? vb.**Kanunun kestii parmak acmaz inanc hakimdir.

1-GELENEK SONRASI DZEYDEERLER***nsan haklarnn gzetildii ve evrensel deerlerin benimsendii dnemdir, kii toplumu am st dzey bir kiilie sahip olmutur. Kiisel seimler bireyce belirlenen ilkelere gre bireysel yarglara gre yaplr 5.Dnem: Sosyal anlama ve yasalara uyma eilimi

**Yasalar toplum yararna ounluk tarafndan konulmal**Kurallar toplum yararna deitirilebilmelidir**Bir arada yaamann getirdii kurallara ve davran kalplarna uymak sosyal bir uzla niteliindedir. 6.Dnem:Sosyal anlama ve yasalara uyma eilimi**Yasalar toplum yararna ounluk tarafndan konulmal**Kurallar toplum yararna deitirilebilmelidir**Bir arada yaamann getirdii kurallara ve davran kalplarna uymak sosyal bir uzla niteliindedir.

RNEK

DavranDavrann dnsel boyutuEvreDzeyOkulda renciye iddet uygulamamakMahkemeye verirlerse ceza alrmtaat ve cezaGelenek ncesiiddet uygularken kendim salk asndan zarar grebilirimSaf karc eilimOkulda dayak retmen olarak bilinmek istemiyorumyi ocuk eilimiGeleneksel Kanunlar renciye iddeti yasaklamtr.Kanun ve dzen eilimiOkuldaki iddet nedeniyle eitimi brakan insanlar varSosyal anlamalara uyma

Gelenek Sonrasrencilere uygulanan iddet rencilerin lmne neden olur. Buna engel olunmalEvrensel Ahlak

RNEK

DavranDavrann dnsel boyutuEvreDzeyKrmz Ikta DurmaPolis Ceza Kesertaat ve cezaGelenek ncesiKaza olursa arabam zarar grrSaf karc eilimnsanlar iyi src olduumu dnsnyi ocuk eilimiGeleneksel Kanunlar krmz kta durmay emrederKanun ve dzen eilimiKrmz kta durulmad iin maddi hasarl ya da lmcl kazalar oluyor. Sosyal anlamalara uyma

Gelenek SonrasBir insann lmne neden olmamak iin duruyorumEvrensel Ahlak

GLLGANNIN AHLAK GELM KURAMI**Ahlak geliiminde Ahlak sevgisi kavramnn nemi zerinde durmutur. Ebeveyn ve okullarn ocuklara ahlak sevgisi ve deerler sistemi kazandrmalar gerektiini belirtmitir.Kohlbergin kuramna kar karak kesin ve evrensel olmadn savunmuturErkeklerin ahlaki zelliklerinin hak,hukuk, kurallar ve sosyal ilkeler etrafnda younlatn, kadnlarda ise duygusallk, efkat, merhamet gibi zellikler etrafnda younlatn belirtmitir.

KARILATIRMA

KOHLBERGGLLGANAhlak geliimi aamalar kesin ve evrenseldirAhlak geliimi aamalar kesin ve evrensel deildir

nsanlarn ou kanun ve dzen evresinde takl kalrnsanlarn ou everensel ahlak dneminin tesine ulaabilirAhlak geliiminde nemli olan ey bir sonraki evreye gemektirAhlak geliiminde nemli olan ey ahlak sevgisi kazanabilmektirKzlarn ahlak geliimi daha geridedir. Kzlar kiiler aras uyum evresinde kalrGerilik yoktur.toplumun ykledii rol kzlar byle davranmak zorunda brakmaktadr

J. Deweye Gre Ahlak GeliimiDewey ahlak geliimini direk bireyin eitim dzeyi ile iliiklendirmitir. Birey ald eitimle geliir ve kendi deerler sistemini oluturur.1.Evre:Gelenek ncesi Dzey: Ahlaki yap , Biyolojik ve sosyal drtlerle veya ihtiyalarla ekillenir. (A olann yemek almas gibi)2.Evre:Geleneksel Dzey: inde bulunulan grubun deerlerinin benimsendii evre (Hrszln meslek edinildii toplumda birey hszla olumsuz bakmayacaktr.)3.Evre: zerk Dzey: Bireyin kendi akl yrtme ve karar verme gcne bal olduu bu evrede birey kendi kurallarn koyar ve kendine zg doru ve yanllarn sahibi olur.

SOSYAL GELM

SOSYAL GELMDE ANNE BABA TUTUMLARI

Anne Baba TutumuDavranOrtaya kan ocuk zelliiDemokratik (Bilinli Aile)Bu tutum ocua kar hogrl, gven verici ve destekleyici bir yaklam ierir. Kurallar ocukla berber belirlenir ve ocukla aka paylalr. ocuun kendini ifade etmesine ve fikrini sylemesine frsat verilir. Kabul edilebilecek ve edilemeyecek davranlar nceden belirlenir. ocuun fikirlerine deer verilir.Kendisi ile BarkGvenli Atlgan

SOSYAL GELMDE ANNE BABA TUTUMLARI

Anne Baba TutumuDavranOrtaya kan ocuk zelliiOtoriterocuun fikri sorulmaz yada konuulmaz Konulan kurallar ve emirlerin bire bir uygulanmas istenir.ocuk ile yeterince ilgilenilmezAr kontrol vardrekingenBakalarna gvensizMutsuz ve huzursuz

SOSYAL GELMDE ANNE BABA TUTUMLARI

Anne Baba TutumuDavranOrtaya kan ocuk zelliiAr Hogrl ve martc tutumAr koruyuculuun sonucu da olabilir. ocuun hibir davranna snrlama getirilmemesi ve hatal davranlarda bile hogr gsterilmesi Kural konulmamas ocuun ileriki yllarda istek ve drtlerini kontrol etme yeteneinin gelimesini engeller

SOSYAL GELMDE ANNE BABA TUTUMLARI

Anne Baba TutumuDavranOrtaya kan ocuk zelliiAr Koruyucu Tutum:ocuun alamasna dayanamayan, ocuun yanlarndan ayrlmasna tahamml edemeyen, ocuun kendi ihtiyalarn karlamasna msaade etmeyen ebeveynlerdir. ocukta gvensizlie ve bamlla yol aabilir.

SOSYAL GELMDE ANNE BABA TUTUMLARI

Anne Baba TutumuDavranOrtaya kan ocuk zelliiTutarsz Tutum:Dengesizlik ve tutarszlk ya anne babann ocuun eitimi konusundaki gr ayrlndan ya da ocuun davranlarna kar gsterdikleri deiken davran biiminden kaynaklanr. Bu durum dengesiz ve tutarsz kiilik yapsna neden olur.

SOSYAL GELMDE ANNE BABA TUTUMLARI

Anne Baba TutumuDavranOrtaya kan ocuk zelliitici (rededici) TutumEbeveynlerin eitli nedenlerle ocuu istememesi ve dmanca duygular besleyip ret etmesidir. Ak dmanlk, ilgisizlik, ar koruma vardr Bu tr ocuklar zgvenleri eksik, benlik saygs az ocuklar olur.

SOSYAL GELMDE ANNE BABA TUTUMLARI

Anne Baba TutumuDavranOrtaya kan ocuk zelliiYetkinci (Mkemmeliyeti) Tutum:ocuklarn baars iin onlara ar bask yapan anne babalardr. ocuklarnn dier akranlarndan daha baarl olmasn isterler. Kyaslamay ok yaparlar. ocuun gstermi olduu baarlarla yetinmez daha fazlasn isterler. Bunun sonucunda ocuk ok atak ve hrsl da olabilir, ok ekingen, baarsz, isyankar da olabilir.

EKOLOJK PERSPEKTFrenciMikro Sistem: anne-baba ve akrabalarMezo Sistem: retmen, arkada, komularEko sistem: Bu dzeydeki ilikilerin sonular renciyi dolayl etkiler (retmenin ailesiyle ilikileri, retmenler toplants)Makro Sistem: rencinin iinde bulunduu toplumun tm kltr, eitim politikas vb.Bronfenbrennerin almas

CNSEL GELMCinsiyet rol bireyin kendi kimliini kadn ya da erkek olarak alglayp, cinsiyetinin gerektirdii toplumsal davranlar gstermesidir.Cinsiyet rol nasl kazanlr?

Sosyal renmeci Kuramclara gre1-Model alma: ocuun kendi cinsiyetine uygun bir yetikini model alp zdelemesi2-Model davranlarn taklit ederek cinsiyetine uygun davranlar renmeEn nemli model anne babadr.

CNSEL GELMBilisel yaklamclara greCinsel geliim bilisel geliimle paralel geliir. Bu aamal renmede birey nce kendi cinsiyetini sonra bakalarnn cinsiyetini daha sonra da kz ve erkeklerden beklenen sosyal rolleri ,tutumlar ve davranlar renirler.Psikanalitik Yaklama gre: Be farkl dnemle aklanmtr.Oral DnemAnal DnemFallik DnemLatans (Gizil) DnemGenital Dnem

ABDULKERM CEYLAN

*