ahir zaman ilm. k.k. 3. bask - ottoyayin.com

AHİR ZAMANİLMİHALİ

M. HAYRİ KIRBAŞOĞLU

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ......................................................................................... 9

USÛL ÜZERİNE ......................................................................... 13

GİRİŞ .......................................................................................... 19I. İSLAM: VAHİY GELENEĞİNİN SON HALKASI ........................ 19II. DİN: DÜNYAYI CENNETE DÖNÜŞTÜRME PROJESİ ............. 21III. İSLAMİ DEĞERLER VE AMAÇLARI İSLAMİ DEĞERLER KURAMI (AKSİYOLOJİ) DİZGESİ ................ 25METAFİZİK DEĞERLER ALANI .................................................. 25

1. Tevhid ................................................................................. 252. Kelime-i Şahadet ............................................................... 283. İman-Amel İlişkisi ............................................................. 384. İman-Küfür-Şirk –İman’ın Sosyal Boyutu– ....................... 455. Geçici Tevhid ...................................................................... 506. Tevhid’in Yansımaları ve Boyutları .................................... 517. Allah (Celle Celâluh) .......................................................... 858. Âhiret ................................................................................. 899. Peygamberler .................................................................... 9910. Melekler ......................................................................... 10311. Kitaplar .......................................................................... 106

AHLAKİ DEĞERLER ALANI ..................................................... 1191. Homoeconomicus’tan Homoreligious’a .......................... 1192. İslam Ahlakının Unutulan Boyutu: Sosyal Ahlak ............ 1213. İslam’ın Kendisi Bir Sosyal Ahlaktır ............................... 1234. İslam Sevgi Dini Olduğu Kadar; Mücadele, Direniş ve Savaş Dinidir ..................................... 1245. İslam Sadece “Evet” Değil, Hem “Evet” Hem de “Hayır” Demektir. .............................. 1256. Müslüman Taraf Tutmak Zorundadır, Tarafsız Olamaz! .................................................................. 1287. İbadetler ve Sosyal Ahlak ................................................ 1288. İslam Ahlakının Temel İlkesi: Hayra Destek Şerre Köstek Olmak ..................................... 136

9. Çağdaş Bir Hılfu’l-Fudûl’e Doğru ................................... 13710. Sosyal Ahlak: Temiz Toplum ......................................... 13811. Ahlak ve Hukuk .............................................................. 140

İSLAM’IN AHLAK HARİTASI (KUR’AN’IN BİREYSEL VE TOPLUMSAL AHLAK ESASLARI) .. 143

1. Allah’a Karşı Yapılması ve Yapılmaması Gerekenler ..... 1442. İnsanlara ve Tabiata Karşı Yapılması ve Yapılmaması Gerekenler ............................... 158

İBADETLER ............................................................................. 2211. Namaz (es-Salat) ............................................................. 2222. Oruç ................................................................................. 2443. Yoğunlaştırılmış Program: Hac ....................................... 2504. Kurban ............................................................................. 2575. Zekât ................................................................................ 2606. Sadaka ............................................................................. 2667. Nafile İbadetler ................................................................ 2678. Dualar .............................................................................. 2699. Zühd ve Tasavvuf ............................................................. 272

SOSYAL HAYAT NORMATİF DÜZENLEMELER ALANI ...................................... 279İslam: Hayatlı Bir Din, Dinli Bir Hayat ................................. 2791. Gündelik Hayat ................................................................ 2802. Toplumsal Hayat .............................................................. 341

SÖZÜN SONU ve ÖZÜ .............................................................. 395

KİTABİYAT ............................................................................... 397

HZ. PEYGAMBER’İN DİLİNDEN DUALAR ............................... 399

DİZİN ....................................................................................... 411

M. Hayri KırbaşoğluManisa’da doğdu (1954). Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinden mezun olduktan sonra (1978) aynı fakültenin hadis kürsüsünde asistan olarak doktorasını yaptı (1983). Suûdî Arabistan, İmâm Muhammed ibn Suûd Üniversitesinde (Riyad) öğretim üyeliği yaptı (1985-1987). Yurda dönünce doçent oldu (1987). Diyanet İşleri Başkanlığı’nda danışman olarak görev yaptı (1988-1989). İslâmî Araştırmalar dergisinde editör yardımcılığı yaptı (1986-1998). 1999 yılında profesör oldu. İslâmiyât dergisi yayın kurulu üyeliği yaptı (1998-2007). Katar Üniversitesi Şeriat ve İslami Araştırmalar Fakültesi’nde öğretim üyeliği yaptı (2011-2012). Hâlen Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde öğretim üyeliği görevine devam etmektedir. Yayımlanmış birçok makalesi yanında yayımlanmış bazı eserleri de şunlardır: İslam Düşüncesinde Sünnet –Eleştirel Bir Yaklaşım– (Ankara 1999); İslam Düşüncesinde Hadis Metodolojisi (Ankara 1999); Sünni Paradigmanın Oluşumunda Şâfi’î’nin Rolü (Ankara 2000); Alternatif Hadis Metodolojisi (Ankara 2002); Namazların Birleştirilmesi (Ankara 2002); Eskimez Yeni (Ankara 2010), Ahir Zaman İlmihali (Ankara 2010); Ehl-i Sünnet’in Kurucu Ataları (Ankara 2011); Destursuz Çağa Girenler (Ankara 2014); Üçüncü Yol Mukaddimesi (Ankara 2014); İslami İlimlerde Metot Sorunu (Ankara 2015), İslam’ın Kurucu Metni –Kur’an Araştırmaları– (Ankara 2015).

9

ÖNSÖZ

Allah’ın (cc.) adıyla, Bu satırları yazmaya başlarken, bir yandan Wash-

ington’daki Amerika’nın Sesi Türkçe yayınında Müs-lümanların terörist olmadıkları, onların da Amerika-lılar gibi barıştan yana oldukları yolundaki, bildik/alışılmış yorumların –iyi niyetli– bir yenisini dinliyor-dum. Öte yandan da seni, onu ve beni yani bizi nasıl bir geleceğin beklediğini düşünüyor, gelecekte neler ya-pılması gerektiği sorusunu –hemen her gün sorduğum bu soruyu– kendime bir defa daha soruyordum. Artık içimizin-dışımızın 11 Eylül hikâyeleriyle dolup taştı-ğı bir sırada, gelecekte ne yapmamız gerektiği sorusu-nun cevaplarından birisi olarak düşündüğüm bu kitaba da, 11 Eylül’den bahisle ve 11 Eylül’de söze başlayaca-ğım hiç aklıma gelmezdi. Fakat sonradan düşündükçe gördüm ki, – 11 Eylül’ün, yeryüzünün gerçek şer odak-larının maskelerini düşürmesi ve insanlığın onları da-ha yakından tanımış olması gibi son derece müspet ro-lü yanında– İslam dünyası için de, tarihinin önemli bir dönüm noktasını teşkil etmesi de mümkündür. Zira İs-lam bir yandan 11 Eylül sürecinde Batı tarafından te-rör ile eşanlamlı hâle getirilmeye –kasıtlı olarak– çalışıl-makta, buna mukabil İslam dünyası çok farklı tepkiler vermekte, daha doğrusu ne yapacağını şaşırmış bir va-ziyette bocalamaktadır. Bu durumun tek kelimeyle ma-nası İslam dünyasının tarihin dışında kalmasıdır. Bir

10AHİR ZAMAN İLMİHALİ

başka ifadeyle İslam dünyası tarihin öznesi değil, nes-nesi durumundadır. Tarihin şu andaki öznesi olan Batı –Kıta Avrupası ve Amerikasıyla Batı– ise, insanlığı son derece vahim gelişmelerin eşiğine getirmiş bulunmak-tadır. Batı, yeryüzünün beşeri-maddi bütün imkânlarını kendi egoizmi ve çıkarcılığı uğruna vahşice, hoyratça, zalimce, adaletsizce, müsrifçe talan etmeye devam et-mekte ve bu düzeni “Globalizasyon” ‘yeni dünya düze-ni’ etiketi altında kendi dışındaki dünyaya dayatmaya ve kalıcı hâle getirmeye çalışmaktadır. İslami termino-loji ile ifade edecek olursak “şer odakları” her çeşidiyle “munker”i yay(gınlaştır)makta; “hayır odakları” ise her çeşidiyle “ma’rûf”u yeryüzünde egemen kılmakta başa-rısız kalmaktadırlar. Bu denklemde İslam dünyasının olması gereken yeri elbette ki “hayr”ın safında olmak, hatta öncülük rolü oynamaktır:İşte böylece sizi orta bir ümmet yaptık ki, insanlara karşı şahit olasınız, peygamber de size karşı şahit olsun. (2/el-Bakara, 143) Siz insanlar için [tarih sahnesine] çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz, iyiliği (ma’ruf) emreder kötülüğü (mun-ker) yasaklar/engeller, Allah’a iman edersiniz. (3/Âlu İmrân, 110) Ne var ki İslam dünyası şu anda böyle bir rolü yeri-

ne getirebilecek durumda değildir, zira bunun için ge-rekli donanıma sahip değildir. Burada söz konusu olan “donanım” sadece madde planında “kalkınmışlık-gelişmişlik”ten ibaret değildir, bilakis asıl donanım ek-sikliği hiç düşünmediğimiz bir alanla, yani “Müslü-manlığımız” ile ilgilidir. Bu noktada “ İslam dünyası İslam’dan uzaklaştığı için geri kalmıştır, tekrar İslam’a dönerse bütün problemler çözülür” şeklindeki yüzey-sel ve yaygın yaklaşımdan bir farkımızın olup olma-dığı akla gelebilir. İki söylem arasındaki zahiri ben-zerliğe rağmen, özde çok derin bir fark bulunduğunu

11ÖNSÖZ

hemen ifade edelim. Bu derin fark yaygın söylemde-ki “İslam’ın geçmişteki yorumlardan ibaret, geleneksel yaklaşımların tekrarı niteliğindeki geleneksel/taklidî bir “İslam” olması; her şeyin hazır İslami çözümlerinin elde mevcut olduğunun “varsayılması”; buna mukabil bizim işaret ettiğimiz “ Müslümanlık”ın yeniden inşa edilmesi gereken bir “dünya görüşü” olmasıdır. Daha açık bir ifade ile İslam dünyası problemin sadece ve-rili bir İslam’a dönmek kadar basit olmadığını; bilakis dönmeye ve ihyaya çalıştığı verili “İslam”ın birçok iç problemle karşı karşıya bulunduğunu, dolayısıyla ken-di “İslam”ımızı kendimiz inşa etmekte mükellef oldu-ğumuzu bilmesi gerekir. Yine bilmesi gerekir ki, bu ye-niden inşa süreci parçacı ve yüzeysel değil, kapsamlı ve köklü bir çaba olmak zorundadır. Zira artık İslam sa-dece Müslümanlar için değil, bütün insanlık göz önü-ne alınarak ve gezegen ölçeğindeki gelişmelere merkezi bir önem verilerek yeniden formüle edilmek durumun-dadır. Bu yeni formülasyonu, “İslam’ı bir “dünya görü-şü” olarak sunmak” şeklinde özetlemek mümkündür. İşte elinizdeki eserin temel hedefi İslam’ı bir “dünya görüşü” olarak sunabilmek, amacı da, bu suretle İslam dünyasının tarihe müdahil olmasını sağlamaya yöne-lik bir katkıda bulunmaktır. Açıktır ki böyle bir teşeb-büs İslam’ı Kelime-i Şahadet, namaz, oruç, hac ve zekât ile sınırlayan ve “ İslam’ın şartı beştir.” şeklindeki yanlış anlayıştan yola çıkan “ ilmihaller”den kesinlikle farklı olacaktır. Bu sebeple sizlere sunulan bu eser, bilinen anlamıyla bir “ilmihal”den öte bir şey olacaktır.

Elinizdeki bu eser, “ilmihal” geleneğinde bir kırılma ve yeni bir anlayışın yerleşmesi yönünde atılmış bir ilk adım olabilirse amacına ulaşmış olacaktır.1

1 İlmihallerin eleştirisi için bkz. M. Hayri Kırbaşoğlu, “İlmihal Dindarlı-ğının İmkânı Üzerine”, islâmiyât, VI (2002), s. 109-124.


Bir tevafuk eseri 11 Eylül’de yazmaya başladığımız bu esere son noktayı koymak, yine bir tevafuk ese-ri, hem tarihin önemli sayfalarından biri olan Çanak-kale Zaferi’nin 95. yıldönümünde, hem de Üçüncü İntifada’nın başlangıç günlerinde nasip oldu. Bu vesi-leyle, bu eserin, yeni Çanakkaleler yaşanmaması için, bu mücadelede imkânsızı mümkün kılan imanın da-vasını yüklenecek olan “ Âsım’ın Nesli”nin ilmihâli ol-masını diler, bu neslin yetişmesine de vesile olmasını Cenab-ı Hak’tan niyaz ederiz.

Mehmet Hayri KIRBAŞOĞLUAnkara, 18.03.2010

411

11 Eylül 932 farz 4332 ve 54 farz 43, 4432 veya 54 farz

formülasyonları 35454 farz 43, 44, 354

AAbbasi iktidarı 47Abbasilerin acem milliyetçiliği

62ABD 64, 125, 156, 178, 295, 384,

390abdestli 237Abdullâh Draz 109A. Camus 135acem milliyetçiliği 62açık 62açık denizlerde gemilerde vefat edenler 337

açık saçıklık 182, 186açık saçıklık kültürü 186açlık 42, 159, 164, 256, 307, 353,

359, 380açlık ve fakirlikle mücadele

159âdab-ı muâşeret 180, 194adalet 27, 59, 61, 69, 70, 87,

141, 350Adalet ahlakı 58, 71, 85adalet ilahı 88

Adalet İlahı/Tanrısı 69adaletsizlik 36, 42, 58adalet tanrısı 88adalet ve hukuk 368adalet ve iyilik cephesi 160Adalet ve Özgürlük 384Âdem 27, 56, 82, 92, 101, 104,

107, 130âdet 338adi hırsızlıklar 194âdil 382, 116âdil bir dünya düzeni 380âdil bir vergi düzeni 264Âdil fiyat 81âdil olmayan 116Adl-i ilahi 69Afganistan 166, 185, 311, 380,

388Afrika 78ağır başlı 83ağır ceza hâkimliği 63ahde ve vaade vefa 61Ahd-i Atîk 109Ahd-i Cedîd 109Ahilik 142ahip olma tutkusu 171ahiret 55, 89, 90, 95, 103, 188,

189, 190, 192, 277, 336, 339, 377

ahirete iman 129ahiret Hayatı 97

DİZİN


ahiret yurdunu arama 192ahlak 48, 89, 121ahlaka davet 133ahlak devrimi 122ahlak dışı 333ahlak hareketi/devrimi 136ahlak hazinesi 111ahlaki bir yeryüzü projesi 143ahlaki değerler alanı 23ahlaki dejenerasyon 36ahlaki direniş ve mücadele 137ahlaki evrenselciliğ 57ahlaki hareket 52ahlaki kriz dönemleri 100ahlakilik 58ahlak isyanı 136ahlaki yükümlülük 52ahlak karşıtı hareketler 131ahlak kurallarına uygun 367ahlak merkezli sosyoekonomik

bir toplum 142ahlaksızlık 127, 131, 174ahval-i şahsiye 369ahval-i şahsiyye 368aile 68, 122aile kurumu 174Akabe Cemresi 254akçe ve uçkur 275akıl 51akıllı hayvan 119akika 283Akil ve baliğ 242aklın korunması 375akli 49akrabalar 167akraba ziyareti 323aksiyon 83aktif 52alamet 97alış-veriş 80, 199alış-verişte hile yapmama 128Ali taraftarları 147

Aliya İzzetbegoviç 15, 71, 115, 279, 309

alkol 42, 304, 306alkolizm 199alkollü içecek 199alkollü/içkili araba kullanmak

332alkolün zararları 199Allah 85Allah-âlem ilişkisi 52, 53Allah’a şükretmek 129Allah’ı anma 145Allah’ı insanlaştırmak 157Allah’ın ayetleri 53, 60Allah’ın birliği 27, 28, 77Allah’ın çizdiği sınırlar 277Allah’ın dinine bağlılık 58Allah’ın elçisi 43, 101Allah’ın halifeleri 360Allah’ın melekûtu 103Allah’ın nimetleri 355Allah’ın sanatı 54Allah’ın varlığı meselesi 85Allah sevgisi 124Allah’tan başkası adına

boğazlanmış hayvanlar 363Allah yolunda harcama 146alternatif aile 292altın 49altın bir denge 67amazığ 65amelsiz bir iman 47âmirlere itaat 44ana-babaya iyi davranma 128ana-babaya iyilik etmek 129anlaşmalara sadakat 129, 385anlaşmazlıkları giderme 129anne-baba 162, 163, 213, 214,

280, 281, 282, 283, 284, 285, 286

anne-babaya itaat 83anti-entelektüalizm 273Antyeri köyü 241

413DİZİN

Arabistan 148, 169, 185, 240, 311, 321

Arafat 134, 235, 253Arafat vakfesi 253arafe 257Arap 65Arap-Acem 134ardım elini uzatmak 129arefe günü 253, 255Arş 103asgari geçim standartları 260ashâb 72Âsımın Nesli 12asli günah 56asli/ilk günah 55Asya 78Asya ve Afrikalı köle 78aşırı hız yapma 332aşırı kâr oranları 81aşırılık 58, 156, 157ataerkil 183atalar kültü 37atalet ve tembellik 48ateist 215ateizm 121Atlantik ötesi Batı 126atmosferin kirlenmesi 359Avrupa Birliği 348Avrupa İslam 126Avrupa medeniyeti 377Avrupa ülkeleri 78ayet 86ayrımcılık 178, 345, 346ayrı yatak odaları 283azgınlıklar 126Azrail 105, 106

Bbağışlama 83bakım ve huzur evleri 326banka 191bankacılık 361barınma 68

Baş kâhinler 147başörtüsü 35, 148, 184, 191baş sağlığı dilemek 339Batı 156, 169Batı hümanizmi 54Batılı hayat tarzı 163Batılılaşma çabaları 163bayramlar 162bayram namazı 249bedeviler 194bencillik 67, 159beşer-peygamber 103beşer üstü 102beş vakit namaz 131, 146bıçak sırtı 43bilgi toplumu 48bilim kurgu 106bilimsel araştırmalar 377bilimsel ve teknolojik

gelişmeler 361bilimsel zihniyet 371bilinci 67bilinçli Müslümanlar 159Bilinçli Tüketiciler 360bimarhane 133bireycilik 67, 16467, 297Bizans 63BOP 126borç vermek 129boşanmalar 353boy abdesti 106, 230boykot 350bozgunculuk 60, 99, 189, 218bölgecilik 207, 345bölge esasına dayalı

ayrımcılıklar 134Brahmanizm 55Bursa İhtisabnâmesi 142bürokratik makamlar 49büyü 53, 212, 213büyücülük 364büyüklere saygı 83


Büyük, Orta ve Küçük Cemre 254

Büyük, orta ve küçük şeytan 254

büyük siyaset 60

CCaferi 223Cahiliye 88, 251camiler 132, 223cana 44canın korunması 375can ve mal güvenliği 375Cebrail 103, 105Cehennem 43, 91, 92, 146, 340cem 253cemaatçilik 66, 178, 346cemaatle kılınan namazlar 323cemaatle namaz 132, 223, 224,

226, 240, 326cemaat veya tarikat

mensupları 148cenaze namazı 131, 336cenaze namazına iştirak 339cenazenin defni 339Cennet 43, 82, 92, 251cesaret 85Cevşen duası 270ceza (kefaret) 247Cibril 37, 103, 105Cibril hadisi 37cihad bayrağı 125cihad dini 125cimrilik 173cinayet 123, 297, 333cinselliğin alenen teşhiri 365cinsellik 31, 49, 56, 186, 197,

294, 315, 353cinsel üreme organları 182cinsî münasebet 106cinsiyet 57cismani 49coğrafi ayrımcılık 345

Cuma hutbesi 242Cuma ve bayram namazları

39, 131, 133, 231

ÇÇağdaş el-Medînetul-Fâdıla

393çağdaş İslam düşüncesi 14, 15çağdaşlık 334çağdaş Moğollar 169çalışma disiplini 48Çanakkale Zaferi 12çarmıh 92Çevirgel duası 270çevre 122çevre bilinci 53çevreci 160çevre kirliliği 36, 228, 352çıkarcılık 151çıplaklar kampı 185çıplaklık 182, 186çocukların istismarı 365çoğalma 68çoğulculuk ve çok seslilik 385çok uluslu şirketler 78

DDağdaki Vaaz 109Dârul-Eytâm 162Dârus-Selâm 68Davud Rehber 69Deccal 99değişim gerçeği 70dejenerasyon 131delege saltanatı 64demokrasi 62demokratik beyaz, turuncu

devrim 64demokratik parlamenter

sistem 64despot 64, 82, 84despotik 342despotluk 48

415DİZİN

determinist 72, 74, 165, 285devlet 62devlet çıkarları 147Devlet-i Aliyye-i Osmaniye

387devrim 32dezenformasyon 207dış siyaset 349diğerkâmlık 61, 68, 151, 173,

326diktatör 82din adamları 121din bilginleri 147dindar 55, 120, 121, 148, 175,

186, 190, 191, 192, 200, 259, 314, 331, 358

dindar ve muhafazakâr politikacılar 200

din dışı 193dinî-ahlaki değer transferi 132dinî grup üyeleri 358dinî içerikli markalar 358dinî kavramlar 358dinî nikâh 288dinin korunması 375din istismarı 147dinî yayınlar 358Dinli Bir Hayat 279din ve ahlak eğitimi 174din ve sanat 119, 120Din ve Şeriat 70direniş 68, 136, 350direniş ve isyan ahlakı 58direniş ve mücadele bilinci 200diyet 343, 374dogmatik 75dolar 49dolaylı 333domuz eti ve ürünleri 363dualar 270dua mecmuası 270dünya-ahiret dengesi 189dünya düzeni 379

dünya görüşü 370dünyevi 276dünyevileşme 151, 159, 179,

189, 190, 191, 192, 252, 353dünyevi siyasi otorite 82dürüstlük 61düşkünleri himaye 128düşmüş 56düşüş 56

EEbu Hanife 237ed-Dehr 88edep 193egemenlik 373ego 356egoizm 67, 151, 164, 179eğitim 84, 122Ehl-i Beyt 63ekolojik denge 53ekonomik anlamdaki tecavüz

77el-Bas 90el-emn 75el-Emru bil-Maruf ve cihad

351el-Emru bil-Maruf ven-Nehyu

anil-Munker 136, 350el-Esmâul-Husnâ 85eleştirel düşünce 48el-fesâd 99el-Hacerul-Esved 251el-Hasen el-Basrî 151el-Haşr 90el-hayâtud-dunyâ 90el-imân 75el-Kıyâme 90elli iki 338el-Mâûn suresi 129el-Mâverdî 47el-melâike 103el-mîsâk 99el-vesîle 152


emanetlere hıyanet 355emek 76, 78emek sömürüsü 81Emeviler 147, 148Emevilerin Arap milliyetçiliği

62emniyet kemeri kullanmama

332emperyalist 84, 351emperyalist Batı 381emperyalist güçler 381emperyalist şer odakları 352emperyalist ülkeler 349emperyalizm 57, 116, 126Endülüjans 147engelli 322Ensâr 300entelektüel 273Erich Fromm 355erkekler 175erkek ve kadının baş başa

kalması 188er-Rûh 104, 105esfel-i sâfilîn 182esir 335es-Salât 131es-suhuf 107Eşari 15eşek sesi 194eşitlik 59, 71, 350eşitlikçi 81, 361eşitlikçi bir dünya düzeni 385eşitsizlik 42eşler arasındaki sadakat 174eşlerini aldatanlar 175eşyaya kölelik 171et-tuğyân 87Euro 49evlilik 197, 287, 289, 290, 291,

292, 293, 295evliya 93, 96, 152, 158evliya kültü 158evren 154

evrenin şifreleri 55evrensel İslam 77evrensel İslam kardeşliği 181Evrensel Yasaklar 217eylem ahlakı 26, 57, 368ezan 224

Ffaiz 35, 44, 80, 191, 328, 362faizci sistem 361fakirlere yardım etmek 146fakirlik 42fal 199falcılık 276, 364Faruki 51farz ibadet 248fasık 208fast food 307Fazlur Rahman 15, 71, 94, 342,

397ferdî ibadetler 66ferdiyetçilik 67Fıkıh 140, 367fırka 116fırkacılık 66fıtır sadakası 249fidye 56fikrî tembellik 210Filistin 48, 166, 250, 380, 388,

390film 83finans 361finans faaliyetleri 357finans kurumu 191fitne 317fitne söylemi 188fitre sadakası 247Francis Bacon 49Fransa 47, 148, 181, 250Friedrich Schleirmacher 75fuhuş mafyaları 123fuhuş sektörü 196fukaha 70

417DİZİN

Fütüvvet 142

Ggaflet 100, 127, 150gâî yorum 71Garaudy 15, 31, 84, 115, 269,

272, 367, 378, 379, 397Gazze 123, 166geçmiş ümmetler 40gelenek 37, 41, 66, 93, 286, 294gelenekçi 202geleneksel İslam anlayışı 106geleneksel İslam uleması 94geleneksel özür dileme

ifadeleri 303geleneksel sosyal yapı 391gelişmiş Batılı ülkeler 390Gemeinschaft 65gençler 83gençlik 165genel ahlak 334Gesellschaft 65gezegenin ve insanlığın sonu

160gıybet 204gizli güçler 53gizli materyalizm 364gizli sömürgecilik dönemi 62GOP 126Göç 390gönüllü köleler 82gösteri 350Gösteriş Asrı 334gösteriş ekonomisi 54grev 350grupçuluk 66gusül abdesti 230güçler 53güdümlü seçimler 64günah 135güzel davranış 83Güzellik ve Zayıflık

Diktatörlüğü 334

Ğğatt 308

Hhabâis 304hac 68, 133, 244Haccul-ifrâd 255Haccut-temettu 255Hacer-i Esved 254haftalık toplu ibadet ve

toplantı 242haftalık toplu namaz 242hak 134hak-hukuk 159Hakikat-ı Muhammediye 33Hakikat, Tarih ve Metot 367hakkaniyet 61haksız/gayr-i meşru 61haksız kazanç 48, 79, 354, 356haksızlık 35, 58, 69, 82, 110,

111, 137, 334Hak ve Adalet 58Hak ve Hukuk 125halife 47, 54halk 65halk veya ırk 57halvet 188, 196, 299, 301Hanbeli 15Hanefi 15, 236, 237, 241haram 310haramlık 328haram ve günah 333haremlik-selamlık 188, 299haset 167, 205hatalı sollama 332Hatim 132Havva 92hayaletler 53hayat arkadaşı 175Hayarlı Bir Din 279hayat sigortası 289hayır hasenât 146


hayr 108hayvani içgüdüler 121hedonizm 159, 353helal-haram 159hemşeriler 167hesap verme 52hıfzedilip ezberlenmek 40Hılful-fudûl 137, 138Hıristiyan 92, 109Hıristiyan dinî inkılâpları 135Hıristiyan Kilisesi 75Hıristiyanlar 75Hıristiyanlık 44, 47, 55, 98, 105,

115, 222hırsızlar 195hırsızlık 35, 55, 123, 194, 195,

304, 356hicap 183, 185Hicret 149hidayet 87, 354hikmet 309, 367hilafet 54, 60, 62hile-i şeriyye 141hileli reklamlar 357Hind 65Hindular 68Hira 72Hiroşima 123, 353, 356, 380,

390Hisbe 142Hizbullah 169hizipçilik 116homo-economicus 55, 77homo-Islamicus 55, 77homoreligious 55, 119hortumculuk 48hoşgörü 214hukuk adamları 370, 371hukuk adamlığı 371hukuki alan 143hukuk ve adalet 369hukuk ve adalet sistemi 366hurafe 53, 105, 119

husumetler 132huzur evi açmak 338huzur evleri 214Hümanizma 214hür teşebbüs 81Hz. Âdem 56, 101, 107, 130Hz. Ali 157Hz. Ebu Bekir 299Hz. Ebû Bekir 251Hz. İbrahim 27, 107, 250, 251,

256, 257Hz. İdris 107Hz. İsa 27, 57, 66, 92, 99, 105,

109, 110, 112, 121, 147, 189Hz. Lokman 129Hz. Muhammed 27, 50, 101,

102, 135, 189Hz. Musa 107, 109, 110, 189Hz. Ömer 383Hz. Peygamber 72, 155Hz. Şit 107Hz. Zekeriya 105

Iılımlı İslam 126, 156Irak 123, 125, 166, 380, 388Irak halkı 125Irak işgali 123ırk 27, 57, 61, 65, 178, 181, 348,

379, 385ırkçılık 57, 134, 179, 207

İibadet-i mersume 221ibadet (kulluk) 193ibadetler 143, 221İblis 104İbn Haldûn 99İbn Teymiyye 25, 94ictihad 70ictihad-tecdid 71, 367içkili/alkollü vasıta kullanma

332

419DİZİN

içki ve kumar 200ideal genç 83ider sultası 84ifrat 157, 190, 193İhlas 146, 147, 148, 149ihram 251, 252ihtisabnâmeler 142İkbal 367ikna 76İktisat 358İlahi adalet 69ilahi amaç 56ilahi inisiyatif 53ilahi irade 38, 57ilimsel akıl 75iltimas 48İmamın namazı 241İmami Şii 226İmamiye Şiası 238imam nikâhı 175, 288İman 45, 124, 149İman-amel ilişkisi 46iman davası 191imansız 43iman ve Salih amel 38, 93, 95imaret 132imar ve ıslah 99imparatorluk 62imsakiye 245imza kampanyaları 350inanmak 75İncil 107, 108, 109, 110, 111,

114, 121infak 128, 129İngilizler 387İngiltere 125, 156insan 154insan ahlakı 138, 139insanın egosu 79insanın iç zenginliği 119insani ve ahlaki standartlar

163insan kaçakçılığı ve ticareti 391

insanlara güzel söz söylemek 129

insanları çekiştirme 204insanların birliği 77insan olmak 174insan ve dünya 58intihal 195intiharlar 353intikam 55inzâr 354İpek 328İran 65, 169, 184, 311, 388, 390İslam ahlakı 79, 122, 137, 211,

217, 221, 277İslam Barışı 387İslam Birliği 348İslamda ahlak 54, 121İslam devleti 63, 263, 381İslam dışı uygulamalar 350İslam dünyası 9, 10, 11, 39, 40,

45, 48, 63, 160, 379İslam düşmanı 215İslam düşmanlığı 358İslam düşüncesi 15İslam ekonomisi 352İslam felsefecileri 92İslam fıkhı 141, 388İslam haccı 251İslam hukuku 367, 370İslamın ahlaki değerler sistemi

130İslamın geleceği 379İslamın ilahı 85İslamın imanı 45İslamın sosyal ahlak anlayışı

140İslamın şartı 11, 24, 34, 35, 36,

37İslamın temel ahlaki ilkeleri

140İslamın Tevhid anlayışı 26İslamın Tevhidi 26İslamın Tevhid inancı 59


İslamın ve İmanın şartları 34İslami bir kalkınma modeli 354İslami değerler 191, 334İslami direnişi kırmak 126İslami Dünya Görüşü 380İslami Düzen 72İslami finans kurumları 362İslami finans ve banka

denemeleri 361İslami hareketler 169İslami hümanizm 54İslami kesim 375İslam iktisadı 352İslamiliğin ölçüsü 347İslamilik 373İslami Savaş Hukuku 387İslami Talimatname 216İslami televizyon kanalları 191İslam kadınları 184İslam Kalkınma Bankası 361İslam kardeşliği 151, 179, 181,

205, 286İslam kültüründe melek 105İslam medeniyeti 27, 66, 377,

381İslam ülkeleri 350İslam ümmeti 42, 65, 66, 156,

256, 373, 379, 387İsmail 15, 51, 105, 130, 250,

251, 256, 257, 397İsmail Râcî Fârûkî 15İspanya 250, 387İsrafil 105israftan kaçınmak 358, 359İsrail 125, 156, 390İsrailli pilotlar 48İstihdam 48istismar 192işbirlikçiler 166işbirlikçi yönetimler 351işgal 42, 57, 59, 78işgal ateşi 166işgaller 126

işsizlik 116itaat 83itaat kültürü 84İtalya 377iyasi-iktisadi putlar 49iyi 55iyiliğin gücü 179

JJacques Rissler 36Japon kültürü 186judo 83

KKâbe 134, 224, 251, 252, 254,

255, 284kabile 57Kabir 336kabir azabı 339kabristan 336kader 49, 82, 308kadere rıza 83kadın bedeni 357kadın bedeninin teşhiri 186kadın cinselliğinin teşhiri 327kadının cinselliği 191kadının devlet başkanlığı 63kadınlar 175kadın ve erkek bedeninin

çıplak/çırılçıplak tasviri 313kâfir 41, 43, 83, 215kalp temizliği 68kâlû belâ 99Kamet 224kamu yararı 140kanaat önderleri 82kan bağı 49kan bedeli 374kapitalist 178kapitalist sistem 81, 361kapitalizm 81, 355, 358kâr 80Karamsar Tarih Anlayışı 74

421DİZİN

kardeşlik ve yardımlaşma 382Karınca duas 270kâr payı 362karşı din 47, 84karşılıksız borç verme 129karşılıksız vermek 171kastlara 55Katâde 151katı bireyci 132katılım 47katı pozitivist 373katliam 78Katolik kilisesi 68kavim 65kaza 234kazanç 48kefaret 155kefen 336Kelkayil 105kelle kesmek 374Kerbela 238keşişlik 67kıble 224, 337kıraat ve tilavet 40Kıran Haccı 255kırk 338kırmızı ışıkta geçme 332kısırlaştırma 120kıskanç 55kıssalar 143kıta Avrupası 126Kıyam 236Kıyamet alametleri 97Kıyametin ayak sesleri 97kız çocuklar 83kibar hırsızlar 195kilise 56, 147kimono 186kin 167kinizm 57Kitab-ı Mukaddes 109Kitâbus-Semâ 316Kitap 107

Klasik Fıkıh 370klasik/geleneksel vaaz u irşat

yöntemleri 177Klasik İslam fıkhı 389klasik İslam geleneği 15kolektivizm 67Komünizm 76kontrolsüz cinsellik 186kopya çekmek 195Kozmik İlke 102kozmik tarih 57kozmos 52, 55köle azadı 128köleleştirme 383kölelikle ilgili hükümler 383kölelik ruhu 84kör taklit 202kötü ruhlar 53köylüler 42Kudüs 250kulun kula köleliği 82Kumar 200Kur’an 40, 96, 104, 107Kur’an’daki dua örnekleri 151Kur’an’ın nüzul süreci 184Kur’an-ı Kerim 324Kur’an merkezli bir bakış açısı

14Kur’an metni 131kurban 257kurban kesmek 129Kurban ve Ramazan

bayramları 319Kureyş 63kurtarıcı 82kurtuluş doktrini 56küffâr 169küffar işgalciler 166küfür 89, 344külliye 393kültürel yozlaşma 60kültür emperyalizmi 385küresel demon 182


küresel hegemonya 125, 126küresel ısınma 116, 352, 359,

378küresel kapitalizm 160, 163,

352küresel krizler 379küreselleşme 174küresel sömürü 366Kürt 65kürtaj 120, 297, 365Kürt-Arap 42

Llafzi yorum 71laik adalet ve hukuk düzeni

372laikçi kesim 375Laik Devlet-Müslüman

Toplum 376laik pozitif hukuk 376laik-seküler kanallar 191lakayt 128Lamartine 216Lat 49leş yiyen hayvanların etleri 363lezbiyen ilişkiler 293liberalizm 81Lider sultası 343Lothrop Stodart 43Lübnan 166lüks hac 252lüks tüketim düşkünlüğü 360lüks ve şatafat 174

Mmadde 76maddeci 151maddi olana bağımlılık 171mahalle camileri 132makam 57Makam-ı İbrahim 251M. Akif 153

mal 49Malay 65malın korunması 375Maliki 15manevi hırsızlıklar 195maneviyat 191marka ve eşya fetişizmi 360masa-kasa-nisâ 192matbu Kur’an nüshaları 107materyalist 120materyalizm 121Maturidi 15mecazi ve sembolik bir

anlatım 117Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye 70mecusi 127Medine cemaati 135Medine-i Münevvere 329medrese 133medya 122medyatik gıybet 204Mehdi 74, 75, 99, 157mehir 289melek 105meleklere tapınmak 157Melekul-Mevt 106merhamet 55, 83Meryem 104, 105Mescid-i Nebevi 239, 393meseller 143Mesih 27, 74, 75mesih ve mehdi 82meslek ahlakı 139meslektaşlar 167mest 227mesûr 270Meşhûriyet Çağı 334metafizik 23, 25mevki 57Mevlana 127Mevzuât 98mezhepçilik 66, 116, 178, 207,

346

423DİZİN

mezhep ve meşrep farkları 181Mısır 169Mihail 105Mikail 103Mîkâl 103Mîkât mahalleri 251, 255milliyetçilik 178, 179, 207, 346Mina 253, 254minber 243misâfirperverlik 298Mistisizm 58mitoloji 106modern/çağdaş(!) aile 286Modern hayat 333modern icatlar 319modernlik 334modern protokol kuralları 180modern putlar 364mubeşşir-beşîr 106mucize 52mucize rivayetleri 102mucizevi peygamber 102Muhacirûn 299muhafazakâr 71, 200, 314muhalefet 350muhalefet ile mukavemet 351muhalefet ve mukavemet 350Muhammed İkbal 39mukallidler 75mukavemet 350munker-nekîr 106mushaf 40muska 212muskacılık 364muta (geçici) nikâhı 175Mutezile 69mutlu azınlık 359mutluluk ahlakı 140mutsuz çoğunluk 359mübah 316mücadele 85müceddit 157mücrim 91

müfessirler 152mükellefiyet 54mülkiyet 135münafıklar 41, 207Müslümanca 168Müslüman erkekler 328Müslümanlık bilinci 225müstağni 87müstebit 351müşrik 25, 41, 50Müzdelife 235, 253

Nnafile 131nafile ibadet 248nafile namaz 227, 239, 254, 268,

269nafile oruç 248Nagazaki 123, 353, 356, 380,

390namaz 129, 130, 131, 136namaz hocası 14, 34namaz vakitleri cetvelleri 234nanç ve fikir hürriyeti 48nankörlük etmemek 129narsizm 67Nasrallah 169NATO paktı 168nefret 58nemelazımcı 128neo-liberal politikalar 172neoliberal politikalar 352Nevevî 16Nevruz 319ney üfleme 83nezaket 83, 194nikâh akdi 287nikâhsız birliktelikler 292, 301nikâhsız hayat arkadaşlığı 301nişan 289niyet ahlakı 57nominal 37, 147, 174, 215, 382normatif düzenlemeler 23


nsan nefsi 356Nur-ı Muhammedi 33, 158nü 185, 313nükleer kulübe girme 353nükleer silahlanma 125nükleer silahlar 390nükleer teknoloji 356

Oobezite 384okuma 48On Emir 109, 121, 216, 217ontoloji 51ontolojik 58organizasyon ahlakı 139organ nakli 120Ortaçağ 363, 389ortak karar alma mekanizması

62ortak koşmak 151oruç 133Osmanlı 62, 70, 142, 178, 381,

387Osmanlı medeniyeti 331otokrasi 48otomobil 49, 317

Öödev ahlakı 140öğrenim görme 68öğretmen 177, 242ölmüşlere Yasin 132ölü insan eti yeme 203ölülere Kur’an okumak 337ölülerin ruhuna Fâtiha

okunması 337Ölüler Kitabı 217ölüm 340, 341ölümlü trafik kazaları 333ölüm meleği 106ölümün kolaylaştırılması 120örnek 102öşür 356

özgürlük 82, 119, 350, 383özürlü 48

PPakistan 169parlamenter sistem 62particilik 66parti çıkarı 61parti demokrasisi 344parti oligarşileri 64, 342, 343partner 175pasif ahlak 84Pax Islamica 68, 168, 387pedagog 165Pesimist/Karamsar Tarih

Anlayışı 74petrol zengini ülkeler 42peygamber 102peygamberleri ilahlaştırmak

157peyk 168plastik sanatlar 312, 313popüler İslam 203Postmodern 214pozitivist 174, 285, 309, 370,

373profanlaştırılma 53protesto 255, 350psikologlar 165put 49, 82, 96, 152putperest 127, 196, 251, 272,

312

Rradikal laikçilik 369rahat ve konforu 173rahibeler 186Rahman’ın kulları 73, 74, 360rahmet 87rahmetle yoğrulmuş adalet 86Ramazan 133Ramazan ayı 249

425DİZİN

Ramazan orucu 246Ramazan ve Kurban

bayramları 248rant 182rantiyecilik 48rejimin nikâhı 288rekât 236reklam 80, 81, 139reklamcılık 80, 182, 197reklam ve tanıtım faaliyetleri

357religion-İslam ayrımı 279resmi ahlak kuralları 141resmî vergiler 264reyting 182rızık verme 87ritüel 23rivayetler 106ruhbanlık ve manastır hayatı

157ruhçuluk 53rükû 236rüşvet 48, 209

Ssabır 83sabır eğitimi 165sabır ehli 165sabırsızlık 165sabır ve direniş 166sabiteler 116sabr 165sabretmek 129sabr u sebat 164, 166sadakat fikri 175Safâ ile Merve 254sağlıklı bir ismet anlayışı 102sahte ilahlar 31, 82sahur yemeği 245sakınma 68Salâten tuncînâ 270saldırgan 55salih(a) bir evlat 280

salih amel 46, 47, 96salih kişi 93Salsayil 105saltanat 62sanat 51sanat faaliyetleri 350Sasani 63savaş esirleri 389Sebt günü 109secde 236sefalet 42, 135sekülarist laikçilik zihniyeti

174seküler Batı kültürü 186sekülerizm 68, 179seküler/laikçi çevreler 71sekülerleşme 151, 159selamlaşma kültürü 180Selçuklu 62Selefi 15Sembolik iman merkezi 252sermaye birikimi 78servet 31, 61, 76, 171, 172, 173,

188, 192, 218, 263, 355, 364sevap 132sevap-günah 159sevap kazanmak 132Sezar’ın hakkı 47Shirley Mcleine 335Sıffin savaşı 147sıla-i rahim 323sınıfsız toplum 172sınırsız özgürlük 185sigortacılık 192sihir 212, 213sihirli değnek 181, 270sihr 53silahlanma 125silah şirketleri 59sinyal vermeden şerit

değiştirme 333sistem ahlakı 138, 139, 210, 211sivil inisiyatif 131


sivil toplum 131, 376siyase 122siyasi düzen modeli 62siyasi-iktisadi putlar 49siyasi lider 82siyasi ve sivil haklar 353siyer 386Slav 65sofuluk 48, 58, 189, 276sop 57sorumsuz 128sosyal adalet 48, 71, 81sosyal adaletçi kalkınma

modelleri 160sosyal adaletçi politikalar 172sosyal adaletsizlikler 160sosyal ahlak 122, 124, 129, 130,

133, 134, 138, 140sosyal bilimler 276sosyal bozulma 272sosyal dayanışma 132, 266,

267, 393sosyal değişim 391sosyal düzen 65sosyal görev 260sosyal günahlar 346sosyal hak 134, 260sosyal haklar 160sosyal içerikli yapılar 133sosyal ilişkiler 223sosyalist 178sosyalist ihtilallerin

başarısızlıkları 135sosyalizm 81Sosyalizm 135sosyal mükellefiyet 135sosyal sistem teorisi 68sosyal ve tabiat bilimleri 53sosyal yardımlaşma 138, 160,

257sosyal zararlı 204sosyoekonomik adalet 366

sosyoekonomik adaletsizlik 57, 126

sosyoekonomik adalet temeli 71

soy 49, 57soygun 55sömürge 84sömürgeci 42, 156, 159, 168,

349, 350, 351, 352, 357, 381sömürgecilik 31, 62, 116, 123,

126,351sömürü 42, 57, 73, 79, 126, 256,

273, 354, 357sözleşme 191spekülatif piyasa oyunları 81spor organizasyonu 364standardizasyon 142, 374statüko 49statükocu din adamları 84Sterlin 49suç örgüt ve çeteleri 159Sudan 169Sufi 72Sufilik 58summun bonum 55suni döllenme 120Suni hayat 120suni ölüm 120suni tohumlama 120Suudi Arabistan 169Sünnet 183, 221Sünni 15, 42, 93, 226Sünnilik 238sürdürülebilir bir kalkınma/

büyüme modeli 353

ŞŞafii 15, 241şahıs hukuku 368, 369şahitler 28, 287, 288şahsiyet ve ahlak sahibi bir

hayvan 119şaman 272

427DİZİN

şans oyunları 200, 357şefaat 95, 96, 397şefaatçi 25, 56, 94, 96, 152şefaatçilik 93, 94, 95şeffaflık 345şehircilik 392Şehirleşme 391şehvet 49şehvet-şöhret-rüşvet 192şekil değiştirmiş put ve şefaatçiler 152şeklî Müslümanlık 39şeriat 70, 367şeriatçılık 369şeriat düşmanlığı 371şeriat/fıkıh 70şeriatın tatbiki meselesi 370şeriatı uygulama 290Şerîatî, Ali 15şeriat karşıtlığı 370şeri nikâh 175şer odakları 156şerr 108Şeyh 273şeytan 254şeytana kulluk 378şeytanın kardeşleri 203şeytanın köleleri 360şeytanın kulları 73şeytan üçgeni 192şımaranlar 218Şii 15Şii-Sünni 42şirk 48, 49, 96, 128, 151, 152,

363Şirk dini 49şöhret budalaları 335şöhret-şehvet-rüşvet 335şûrâ-meşveret 62şükretmek 89şükür 146

Ttabiat 54tabiat bilimleri 53tabiatın birliği 77tabiattaki dengeleri bozma 355tabii kaynaklar 76, 355tabii olmayan ölüm 120tabut 336tağut 48, 49tahakküm 82taklit 48, 158takva 68,92,144,145,149, 269talan 58tanrı 31, 52, 82, 88, 89, 154, 226tarihe müdahale edebilen bir

tanrı 154tarihin sonu 74tarikatçılık taassubu 178tarikatlardaki geleneksel

merasim 145tasarrufu ilke edinmek 359tavaf 254tayyibât 304TC Devleti’nin Anayasası 371tecdid 71,273tecsim 157tefrika 178, 207, 208tefrit 157, 189, 190tek adam yönetimleri 84, 342tekbir 149, 192tekebbür ve istiğna 150tekelleşme 79Tekkeköy Konutlar camii 241tek kültür 60teknoloji 55telkin/talkın 337temel insan hakları 59, 116temettu haccı 255temiz toplum 211temsili demokrasi 64temyiz çağı 284teokrasi 48terk-i dünya 193


terör 78teröre karşı mücadele 353tesettür 183, 185, 196teslimiyet 76, 82teslis 75, 157teşbih 157teşekkür 89tevazu 83Tevbe 93tevekkül 150, 152Tevhid 25, 57Tevhid-Ahlak ilişkisi 55Tevhid inancı 28, 59, 73Tevhid kapısı 58Tevrat 107, 108, 109, 110, 114teyemmüm 228, 232tezkere 336tilavet 40tiran 82, 84toplum 154toplum ahlakı 139, 210, 211toplumsal adalet 344toplumsal dejenerasyonlar 126toplumsal hayat 341toplumsal otokontrol 141toplumsal seferberlik 161toplumsal tepki ve baskı 201toprak ağaları 42totaliterizm 48tövbe 56, 127, 133, 234, 253, 324trafik 165, 167trafik suçlarını işleyenler 333tröst 59, 78Tunus 169tuvalet 106tüketim çılgınlığı 36, 54, 307,

315, 353tüketim köleleri 360tüketim köleliği 334tüketim kültürü 159, 378tüketim robotu 80, 357tüketim toplumu modeli 352tüketmek için üretme 79

tüp bebek 120türbe 96türbeler 152Türk 65Türk usûlü istismar 148TV ve radyo programları 175

Uud çalma 83uhrevi 276ulema 97ulus 65Ulusal-Bölgesel Çıkar 383ulus devlet 178, 348, 381ulus devlet modelleri 62ulus devlet yapılanmaları 62uluslararası anlaşmalar 389uluslararası ilişkiler 378, 379uluslararası kongre 244uluslararası politikalar 348uluslararası siyaset 351uluslararası tröstler 123Upanişad 68usûl-i fıkıh literatürü 117uzay hukuku meseleleri 391Uzza 49

Üücret 81üfürükçülük 364ümitsizlik 154ümmet 57, 59Ümmet bilinci 134, 244Ümmet birliği 116, 207Ümmet/halk iradesi 342Ümmet-i Muhammed 151, 372Ümmetin birliği 66Ürdün 169üretim 76üretim-tüketim 359üstad 82

V

429DİZİN

vaaz 161vahiy 33, 52, 65, 87, 104, 108,

130, 157vahşi kapitalist uygulamalar

172vahşi kapitalizm 355vakfe (duruş) 253vakıf 266vakıf anlayışı 160Varşova paktı 168vasi 265Veda Haccı 251vergi olabilecek sadaka 135vermeprogramı 171Vesîle 96vesvese 232, 331veya beşeri 49vird/evrâd 270

Yyabancılaşma 55Yahudi 109, 147Yahudilik 98, 105, 115, 222yalan 61, 68, 110, 123, 155, 284,

291yardımlaşma 132yardımseverlik 68, 173yarı geniş aile 285yasak 121yasa üstü bir ahlak 367yaşayan ölüler 84yaşlı ve hastaları sıkıştırma

333yayaların önceliklerini ihlal

etme 332Yayil 105yazılı ve görüntülü medya 159yazma 48Yehdîkumullâh 303Yerhamukellâh 303Yeryüzüne Yönelik İlahi

Siyaset 342

yetimhane 162, 338yıkım 78, 126yoksulluk 353yolsuzluk 127, 159, 345yozlaşma 60, 126, 159, 345yönetici tabakalar 349yönetilenler 346yönetim 122yönetim alanları 351Yunan felsefesindeki Tanrı 88Yunan hümanizm 55

ZZahiri 15zalim 351zalimler 78zalimlere yardakçılık 42Zebur 107, 108Zemzem Tower 252Zeydiyye 69zihinsel engelliler 320zihin ve kalp açıklığı 92zikr 145zina 35, 49, 55, 113, 195, 196,

197, 198, 206, 288, 301, 328zulm 42zulme hoşgörü 128zulüm 82, 126, 137, 198zühd 58, 189, 269, 274, 275,

276, 277

ahir zaman ilm. k.k. 3. bask - ottoyayin.com

Documents