afikanin hicbir yerinde

7/26/2019 Afikanin hicbir yerinde

1/1017


2/1017

NOKTA YAYINLARI

Roman

Yayn No: 1 6

AFRKA'NIN HBR YERNDE

Orjinal Ad: Nirgendwo in Afrika

Yazar: Stefanie Zweig

eviri: Deniz Banolu


3/1017

STEFANE ZWEIG

Stefanie Zweig 1938 ylnda ailesiyl

Kenya'ya g eder ve ocukluunu biiftlikte geirir. 1947 ylnda ailAlmanya'ya dner. Halen serbesgazetecelik yapan yazar, bugne kada

yedi tane genlik kitab yazmtr. "BiAvu Toprak" adl kitab, Alman GenlikKitaplar dl Seke Listesine girmi

1995 ylnda da Royal DutcGeographical Society tarafndan En yGenlik Kitab Kristal Dnya dlnalmtr. Yazar 1993 ylnda da Federa

Almanya Liyakat Madalyas ildllendirilmitir. Stefanie Zweiailesiyle birlikte Kenya'ya g ediyksn anlatt bu ilk romannda


4/1017

Afrika'nn gizemli doasn ve insanlarnmthi bir hayal gc ile gzlemliyoriirsel bir dille aktaryor.


5/1017

I. BLM

4 ubat 1938, Rongai

Benim Sevgili Jettelim,

nce eline bir mendil alarak rahat bi

keye ekil. u anda eskisinden de glolmalsn. Tanr isterse, ok yakndgreceiz. Hem de umduumuzdan nceMombasa'ya gelir gelmez sana gndermiolduum son mektuptan bu yana pek oey oldu, bu yzden kafam hlkarmakark. Nairobi'ye geldiimin hafta

kimi grdysem bana, "ngilizcbilmiyorsan bouna i arama," deyincmthi moralim bozuldu. Ama, srf bamsokacak bir dam bulaym diye, burad

herkesin yapt gibi, bir iftlikt


6/1017

almaya da hi niyetim yoktu. Bunuzerine bir hafta nce zengin bir Musevailesi (Pommerd'den geliyorlar) Walte

Ssskind'le beni evine davet etti.

Dorusunu istersen davet konusundpek kafa yormadm, hemen kabul ettim

Sohrau'da yaayan annem de yoksullarher zaman sofrasn aard. Ancak bu kefarklyd, benim iin tam bir mucize oldu

Bizi davet eden Rubens ailesi elli yldaberi Kenya'da yayor. Yal Rubens deairobi'deki Musevi cemaatinin ba

cemaat, bir snmac bu lkeye ayan

basar basmaz (bizim gibi) hemen onlarllgileniyor.

Rubens'ler (be yetikin erkek ocuk


7/1017

senin ve Regina'nn hl Almanya'dyayor olduunuzu renince neredeyslgna dndler. Burada herkes, her ey

bizden farkl dnyor: Babam ve senbenim bir bama yolculua kmamstemezken haklymsnz da; szleriniz

kulak vermediim iin utanmalymda... Sonradan duyduuma gre, Rubenbana epeyce kfretmi, bense bsylediklerinden bir ey anlamadm tabi

Musevi cemaatinin, Regina ile senin iigmenler brosunun avans olarastedii yz sterlini de verecein

rendiimde, inanmazsn, bsbtn akl

kart. Cemaatin byle bir eystlenmesine bir trl akl erdiremedimnce bamz sokacak bir yerimiz olsunen azndan birka kuru kazanaym diye


8/1017

beni hemen bir iftlie postaladlar.

Senin anlayacan, zaman yitirmeden

bir an nce yola kn. Mektubumokuduunda, tek ncelik verecein ey bolmal. in banda geri biraz budalgibi davrandm ama, imdi artk ban

nanabilirsin.. Breslau'da Regina'ylgeirecein her gn senin iin bir kayptrHemen Kari Silbermann'a git. Gme

lerini en iyi o bilir, seni, bana her zamason derece iyi davranan Alman SeyahaAcentesi'ndeki adama gnderecektirVapur biletlerini en kolay nasl alacan

o sana syler; nasl bir gemiyle seyahaedecein ya da yolculuunun ne kadasrecei nemli deil. Mmknse yatakl bir kamara al. Pek houn


9/1017

gitmeyecek biliyorum ama ikinci snkamaradan ok daha ucuz, tek kuruumuzbile hesaplamak zorundayz. nemli ola

bir an nce gemiye binerek denizalmanz. Ancak o zaman hepimiz rahauyuyabiliriz.

Yannza alacanz sandklar iinvakit geirmeden Danzig firmasylbalantya ge. Biliyorsun, son and

unuttuumuz bir eya olur diyesandklardan birini bo brakmtk. Bkurak yerler iin en nemlisi buzdolabBir de mutlaka bir gaz lambasn

htiyacmz olacak. Gittiim iftliktelektrik yok. Ayrca sivrisinekler iin ikde cibinlik al. Hatta, paran yeterse tanolsun. Rongai geri pek stma blges


10/1017

saylmaz ama nasl bir yere gideceimizde bilmiyoruz. Eer buzdolabn koyacayer kalmazsa, paketlerden Rosentha

porselen takmn kar. Buradakyaantmzda buna ihtiyacmz olmayacakzaten sadece iek motifli tabaklarmdeil baka eylerden de vazgemezorunda kalacaz. Regina'nn ve tabisenin de lastik izme ile bir Manchestepantolona (senin de) ihtiyac olacak

Arkadalarna veda ederken sana armaavermek isteyenler olursa, onlardaRegina'nn iki yl daha rahatgiyebilecei bir ift ayakkab ric

edebilirsin. Ayakkab satn alacak kadazengin olacam, en azndan imdilidnemiyorum."


11/1017

Hereyi toparladnda, yannalacaklarnn listesini yap. Beraberindgetirecein her eyay tek tek saymalsn

Aksi halde hepimiz iin byk zntolur. Birilerine bir eyler gtrmekonusunda srar etseler de sakn kabuetme. Zavall B'yi hatrla! Hamburgmrnde ba beladan kurtulduysbunu srf iyiniyetine borlu. ngiltere'ygidip gitmeyecei ne malum, ya da yanm

ald kitaplar ne kadar iine yarayacakSenin yapabilecein tek ey, gelecektekplanlarna ilikin azn sk tutup kimseybir ey sylememen.. En iyisi bu. Biriyl

konutuunda, sonunun nereye varacabilinmez, mr boyu tanan bilensanlarn iinin ne olduunu bilemezsi

ki ... Kendimle ilgili syleyeceklerim


12/1017

imdilik ksa kesmek istiyorum, yokskafan bsbtn karacak. Rongai yaklabin metre yksekte bir yer, ama korkun

scak. Akamlar ise ok souk oluyoyannda mutlaka ynl bir eyler getir)

iftlikte ounluk msr yetiiyor. Ancakbu msrlarla ne yapacam henkestiremedim. Bunun dnda be ykadar ineimiz, bir sr de tavuumuz varYani, st, tereya ve yumurtadan yana bi

skntmz yok. Yalnz ekmek piirme tarifgetirirsen iyi olur.

Boy'un (iftlik ua) piirdii ekme

bizimkilerin hamursuzuna benziyor amezzeti ondan da kt. Boy, sahand

yumurtay olaanst yapyor, omleti isbeceremiyor. Rafadan yumurta piirirke


13/1017

de her seferinde ayn arky tutturuyorGel gr ki yle uzun bir ark ki, sonundyumurtalar kat oluyor. Grdn gib

artk burada bana yardm eden bir Bovar. Uzun boylu, tabii siyah (ltfen, btnsanlarn beyaz olmadn Regina'y

anlatmaya al), ad da Owuor. Sreklglyor, dorusu u sralarda bana ok iygeliyor, skntlarm hafifletiyor.

Burada erkek hizmetkarlara Bodeniyor. Ama Boy varm yokmu hinemli deil. nk burada, bir iftliktalacak istediin kadar elema

bulabilirsin. Yani artk bir hizmeti kzmyok diye dert edinme. Burada o kadar onsan var ki. Dorusu hepsin

kskanyorum, nk dnyada olu


14/1017

bitenlerden habersizler, stelik geineceparalar da var.

Bundan sonraki mektubumdSsskind'den daha ok sz ederim. Melegibi bir insan. Bugn Nairobi'ye gidipostay getirecek. Onun sayesind

mektuplar en az bir hafta nce elimizgemi oluyor. imdilerde bizim iin enemli ey sk sk haberlememiz. Sende

her cevap geliinde mektuplarnumaralyorum ve hangi mektubunyantladm da bir yere not ediyorumYoksa hayatmz imdikinden de zor olur

Mmknse Babana ve Liesel'e hemen yaki, bizi merak etmesinler. Seni vocuumuzu belki de en ksa zamandkollarma alacam dndke kalbi


15/1017

sevinten pr pr ediyor, mektubumuanneni zeceini dndke de iidaralyor. Bundan byle iki kznda

sadece biri yannda olacak, o da bakaldaha ne kadar? Ama annen olaanst bikadn, eminim, kzyla torununuBreslau'da yaamaktansa Afrika'dolmalarn tercih edecektir. Regina'ybenden kocaman bir pck, sakn onuhanmevlad olmasna izin verme

Yoksullarn doktora verecek parasyoktur, bilirsin.

Bu mektubun seni nas

elalandracan biliyorum, ama artgl olmalsn. Hepimiz iin. zlemlkucaklarm.


16/1017

Senin Yal Walter'in

Not: Rubens'in oullarn emini

seveceksin, delikanl ocuklar. Eskidegittiimiz dans kurslarndaki genlerbenziyor.. kisini de bekar sanyordumama sonradan rendim ki, bizim gib

snmaclar gndeme geldiinde, onlardesteklemek amacyla, eleri brimasasnda buluuyormu. Bu konu art

onlara da bkknlk getirmi.


17/1017

15 ubat 1938, Rongai

Sevgili Babacm,

Umarm bu arada Jettel'den habealm ve olunun ifti olduunrenmisindir. Annem hayatta olsayd

herhalde "gzel ama zor," derdi, yine dten atlm bir avukat ve noter bunda

daha iyisini hayal edemezdi. Daha bsabah gn doarken inein karnndan bibuzay kardm, vaftiz edip Sohraadn verdim ona. Ancak, bir tayn ebesolmay daha ok isterdim, biliyorsun at

binmeyi senden renmitim.

Beni niversiteye gndermekle hatettiini sakn dnme. Belki bugn san

byle grnebilir. Bu durum daha n


18/1017

kadar srebilir ki? Benim patron iftliktdeil, Nairobi'de yayor. Buradakdolabnda bir yn kitab var. Brittanic

Ansiklopedileri ile bir de Latince szlelime geti. Eer Latince bilmeseydimbu vahi doa ortamnda asla ngilizc

renemezdim. imdi hi deilsrmaklar, lejyonerler ve sava hakkndnsanlarla sohbet edebiliyorum, hatta "Be

vatan olmayan bir adamm" bil

diyebiliyorum. Ama at pat ngilizcparalamam ne yazk ki sadece szdkalyor, yani ie yaramyor. nkiftliktekilerin hepsi siyahi, yerlileri

Svahili dilini konuuyorlar. Sylediklerinanlayamamam onlara mthi komigeliyor.


19/1017

u sralar Prusyallar zerine bir kitaokumaktaym. Dilini beceremesem de eazndan bildiim konular kitapta buluru

diye dndm. Byle bir iftlikte gnlebana nasl uzun geliyor, hayal biledemezsin. Yine de yaknmakstemiyorum.. Regina ile Jettel'i birka

gn sonra burada greceim umuduylyazgma krediyorum...

kiniz iin ise ok endieliyim. YaAlmanlar Polonya'ya girerse? Polanyvatandaln semeyip Almavatandalnda kalm olmanz onlar

umurunda bile deil. Onlarn gznde hlyahudisiniz, savata aldn madalyalarda sana bir yarar olacan sakn umma1933'ten sonra bunlar hepimiz yaadk


20/1017

Eer oteli satm olsaydn, o zaman sen dg etmeyi dnrdn. Her eyden ncbunu Liesel iin yapmalydn, henz 3

yanda, zavallck hayatn yaayamadbile.

Berlinli eski bir bankacya (u and

yapt i, bir kahve retim iftliinduvallar saymak) Liesel'den sz ettimhlen Sohrau'da yaadn syledim

Bana, buradaki gmenler brosundbekar kadnlara pek iyi gzlbaklmadn syledi. Ancak zengingiliz ailelerin yannda ocuk bakcs

olarak i bulabiliyorlar.. Eer ikiniz iiyz sterlinlik bir garanti verebilseydimg etmeniz iin size srar ederdimYoksa, Jettel'le Regina'y buraya


21/1017

aldrabilmem bile byk bir ltuf beniin.

Belki de Leobschtz'deki Baro'ylgrebilirsin. Barodakiler, son gnkadar bana son derece drst davrandlarten karldmda, o gne kadarki bt

vekalet paralarn, benim iin muhafazedeceklerini sylediler.. Senin bir otelininolduunu ama hi parann olmadn

sylersen, baro mutlaka sana yardeder.. Polonya'daki Almanlar'n yllarcahangi koullarda yaadklarnLeobschtz'te herkes ok iyi bilir.

Bense, Liesel'le bugne kadar nkadar az ilgilendiimi ancak buraddncelerimle babaa kaldmda far


22/1017

edebildim. yi yrekli, fedakr Lieseannemizin lmnden sonra, daha iyi bierkek kardee laykt, sen de katland

m fedakrlklar iin, sana ok ey borlolan bir oula... Bana bir ey gndermengerekten hi gerek yok. iftlikte parvermeden saladm yiyecekler banyetiyor. Zaman geldiinde bir gnRegina'y okula gndermeye (okul buradkorkun pahal, ocuklarn okula gitm

zorunluluu da yok) yetecek kadar parkazanabileceim bir i bulacamumuyorum. Sadece gl tohumlarngnderirsen sevinirim. Tanr'nn unuttu

bu topraklarda hi deilse baba evimibahesinde yetien ieklere kavumuolurum. Liesel'de ukrutun (sauerkraut bir eit lahana) tarifini gnderirse iy


23/1017

olur. Duyduuma gre burann topraahana yetitirmeye uygun.

kinizi sevgiyle kucaklyorum.

Walter


24/1017

27 ubat 1938, Rongai

Sevgili Jettel'im

Bugn 17 Ocak tarihli mektubun geldKeke Nairobi'den gnderilmi olsaydElime gemesi mucize. Bu lked

uzaklklar hayal bile edemezsin. Komiftlik benim iftlikten 55 kilometrmesafede. Walter Ssskind amurlu, ktyollardan bana ancak saattgelebiliyor. Yine de Sabbat'* birliktekutlamak iin her hafta bendeydi. Dindabir aileden geliyor. Patronu emrine bi

araba verdii iin ok ansl. Benipatronum Bay Morrison ise, yerlemezere le yaptklar zorlu yolculuktasonra srailli ocuklarn yayan dolamay


25/1017

altklarn sylyor.. Ssskind benburaya getirdiinden beri iftlikten hiayrlmadm. Ne yazk ki burada at yok

iftlikteki tek eek de beni her biniimdsrtndan frlatp atnca, feleimi ardmSsskind halimi grnce glmektekrld. Afrika'daki eeklere at gibbinilemeyeceini syledi. Buradakeekler, Almanya'da gl kylarndagrmeye altmz benzerleri gib

kendilerini yle ucuza satmyorlaanlalan.

* Musevilerin bayram .N

Buraya geldiin zaman, yamuruyatak odasnn iine yamasna herkes gibsen de alacaksn. nsanlar hibir e

olmam gibi, sessizce yamurun altn


26/1017

kovalarn koyuyor, sonra suykavutuklar iin bayram ediyorlar. Su okymetli. Getiimiz hafta her yer ale

alevdi. Heyecandan neredeyse lecektimeyse ki Ssskind ziyaretime gelmiti de

fundalk yangnlar konusunda benaydnlatt. Byle yangnlar burada soluyormu. Breslau'daki gnlerin artsayl. Hatrlar msn, bir mays ayydgelecek iin nasl da byk hayalle

kurmutuk. Sizi burada greceimdndke bugn de ayn heyecanyayorum. imdi ikimiz de tek bir eyinemli olduunu biliyoruz bir an nc

bugnleri geride brakmak... ngilizcderslerine mutlaka devam etmelisinretmeninden holanp holanmaman noktada o kadar nemli dei


27/1017

spanyolcay brakabilirsin. spanyolcsadece, Montevideo iin vize alabilseydigerekecekti. iftlikteki insanlarl

anlaabilmemiz iin Svahili dilinrenmemiz gerekecek. anslyz, Tanrbu kez bizden yana. nk Svahilrenmesi ok kolay bir dil. Rongai'ygeldiimde tek bir szck bilbilmiyordum, imdi ise Owuor'lanlaacak kadar ii ilerlettim. Evdek

eyalardan birini elimle iaret ediyorum da bana adlarn sylyor, pek de houngidiyor. Bana Bwana diye sesleniyorBurada beyaz adamlara byle diyorlar

Sen Memsahib olacaksn, Regina da TotoToto Svahili'cede ocuk demek. kincmektubuma kadar, Svahili dilini daha iykonumay umuyorum. O zaman Owuor'a


28/1017

orbay pudingden sonra yemestemediimi syleyebileceim. Aklm

gelmiken, o pudingi olaanst yapyor

lkinde azm hprterek apr upuyeyince, o da azn aprdatarak benaklit etti, o gnden beri de her gn ayn

pudingi piiriyor.

Aslnda u skntl gnlerimde dahsk glmem gerekir, ama insan yalnzke

glemiyor ki. Hele beynine en anlardirenemedii geceler, hi... Keke sizdebir haber alabilseydim, acaba vapubiletlerinizi alabildiniz mi? Vatandan

ayrlmann bu denli nemli olaca kimiaklna gelirdi ki? imdi st samaygideceim. Daha dorusu Boy'larn nassadklarn seyredeceim, ineklerin d


29/1017

adlarn reneceim. Srf kendimunutabilmek iin. Mektuplarm alr almatfen hemen yaz! Ve ltfen telaa

kaplma. nan, sizleri dnmediim bian, bir gn bile yok.

kinize kocaman bir pck, annene v

kardeine de..

Senin Yal Walter'in


30/1017

15 Mart 1938, Rongai

Benim Sevgili Jettel'im!

Bugn 31 Ocak tarihli mektubun geldEndielerin ve korkularn iin sanyardmc olamadmdan, mektubun ben

hayli zd... Bugnlerde ok zc eyleduyduunu tahmin edebiliyorum. Amgryorsun; kaderin sillesini yiyen sadecbiz deiliz. stelik, lkesini terk eden tensan da ben deilim. Burada, geimlerin

saladktan sonra ailelerini getirmesteyen bir sr erkek var; onlar da ayne

benim durumumda, tek anszlklarRubens gibi kurtarc bir melekleriniolmamas. Bana inan, ok yakndbirbirimize kavuacaz. Bu, bizi


31/1017

Tanr'ya borcumuzdur. Hollanda ya daFransa'ya gitseydik daha m iyi olurddiye, ii kurcalamann da bir anlam yok

Seim yapacak durumda deildik, ayrcneyin iyi olacan kim bilebilir?

Regina'y anaokuluna alma

stemiyorlarsa da artk hi nemi yokYllardr tandn insanlarn sana selavermemelerinin ise gelecektek

mutluluumuzda bir rol olmayacak, inannemli ile nemsizi birbirinden ayrmayrenmenin zaman geldi artk.. Bundasonraki hayatmzda, senin el bebek g

bebek yetitirilmi olmann hibir deeryok. Srgnde, insann gemiinbaklmyor, nemli olan erkekle kadnayn ama iin elele vermesi.. Bun


32/1017

baaracamzdan eminim. Ah bigelebilsen ve bir balayabilsek! Hekinize de kocaman bir pck.

Senin Yal Walter'in


33/1017

17 Mart 1938, Rongai

Sevgili Ssskind

Boy, bu mektubu ka gnde sanulatracak, bilmiyorum. 40 derece atelyatyorum kafam yerinde deil. Eer ban

birey olursa, yatamn yanndaksandn zerinde bir kutu var, karmadresini orada bulursun.

Walter


34/1017

4 Nisan 1938, Rongai

Benim Sevgili Jettel'im!

zlemle beklediim, iyi haberinaldm mektubun bugn geldi. MektubuSsskind tren istasyonundan bana getird

gzyalarna boulduumu grncdehete kapld. Gznn nngetirebiliyor musun, o koca adam dbenimle birlikte alad. Neyse ki, buradbizi Alman deil de snmac olarakabul ediyorlar. yle olunca alamaktautanmyorsun.

Gemiye bineceiniz Haziran aymkadar zaman bana yle uzun geliyor kDoru anmsyorsam, "Adolf Wormann

ks bir gemi, btn Afrika'y dolayor


35/1017

Demek ki, her limana urayp bir srorada kalacaksnz, anlalan yolculuunubenim "Ussukuma" gemisiyle yaptmda

daha uzun srecek. Zaman olabildiincyi deerlendir ve keyif almaya bak, am

ne olur ne olmaz, yine de, yeni yl eylaynda kutlayan kiilerle ahbaplk kurmayercih edin. Yoksa baz tatsz sorunla

kabilir. Ben yolculuum esnasndkamaramdan hemen hemen hi kmadm

oysa insanlarla bir arada olmak iin soansmd. Yazk! kiilik kamaranerimi dinlemedin. Oysa, buradhtiyacmz olan paradan epe

asarrufumuz olacakt, kamarada yabancbir yatak arkadann ocua hibir zararolmazd. Evet, ad Regina ama, sonutkralie deil ya, bunu artk iyice kafasn


36/1017

koymal.

u anda yle mutluyum ki, bu yzde

seninle tartmak istemiyorum. imdnemli olan zihnini toparlayaraksandklar nasl yanna alacanzdnmen. Onlara ok ihtiyacm

olduundan deil, ama duyduuma greeyasn sonradan gnderip, hlgelmesini bekleyenler varm

Buzdolabnn bizim iin ne denli nemlolduunu korkarm hl anlayamadn. Bropik yerlerde buzdolab gnlk ekme

kadar gerekli. Bu yzden mutlaka bir tan

edarik etmeye al. Ssskind banakuru'dan et getirebilir, ama buzdolab

olmazsa et bir gnde kokar. Bay Morrisoda patron olarak bu ii cok ciddiye alyor


37/1017

Tavuklar bile ancak kendisi iftligeldiinde kesiliyor. En azndanyumurtalarn yememe izin verdii ii

memnunum.

Tebrik ederim, petrol lambasnalmsn. En azndan karanlkta yol

bulmak iin Bay Morrison'un kymetlavuklaryla yataa gitmek zorund

kalmayacaz. Gece elbisesini almasayd

da olurdu. Burada onu giyecek yeriolmayacak. Rubens ayarnda insanlarnseni kendi topluluklarna davet edeceinsanyorsan ok yanlyorsun. Birincis

burada eski yerleik zengin Musevilerlebizim gibi ulsuz snmaclar arasndbyk bir uurum var; ikincisi Rubenailesi Nairobi'de yayor, Rongai'den


38/1017

Breslau-Sohrau arasndaki mesafeden dok uzakta.

Afrika hakkndaki yanl hayallerlzihnini bulandrmak istemiyorum. Buraygeldiimde neyle karlaacam ben dbilmiyordum, Ssskind'in buraya geldikte

ki yl sonra doal grd eylere behl aryorum. Suaheli'ceyi daha iykonumaya balaynca, Owuor'un beniml

nasl candan ilgilendiini de daha iyi faretmeye baladm.

Bir ara hastalanmtm. Bir gn atei

ykseldi. Owuor, Ssskind'i armain srar etti. Ssskind gece ge vakigeldi, hemen tehisi koydu. Stma. Neyski yannda kinin varm, ksa sred


39/1017

yiletim. Beni grdnde sakn korkmaok zayfladm, yzm de olduka sarAnlayacan, kz kardeinin ban

ayrlrken armaan ettii, benim de zaman hi de gerekli bulmadm miniayna ok ie yarad. Ama ne yazk kaynack ou kez tatsz ykler anlatyor.

Hastalandnda, bir doktora telefobile edemediin, stelik ona deyece

parann da olmad bir lkede, ilalarne denli nemli olduunu iyice anladmzellikle tentrdiyot ve kiningereksinimimiz var. Annen mutlaka bizim

gibi insanlarn halinden anlayan ve blalar almana yardm edecek bir doktoanyordun Bir ocua ne kadar kini

verilmesi gerekir, onu da ren. Sen


40/1017

korkutmak istemem ama, bu lkede insankendi kendisinin doktoru olmayrenmesi gerekiyor. Ssskind'in yardm

olmasayd, iim harapt. Tabii yanmdabir an bile ayrlmayp, beni ocuk gibbesleyen Owuor'u da unutmuyorumOwuor sadece bir tek ocuumuolduuna bir trl inanmak istemiyorKendisinin yedi ocuu var, yanlduymadysam tane de kars. Bir dn

btn ailesini gvence altna almazorunda. Ama hi deilse bir vatan varBu yzden ona ok gpta ediyorumokumas olmadndan, dnyada olu

bitenlerden bihaber olmasna da... igaribi, benim Bay Morrison'dan ok farklbir Avrupal olduumu fark etmiebenziyor


41/1017

Regina'ya benden sz et, babasnanyacak m bakalm? ocuk bu olu

bitenlerden ne anlayacak ki? En iyis

gemiye bindiinizde onunla konuursunGevezelik etse de artk nemli deiFazla veda ziyaretlerine de gitmezldnle kalrsn. Babam, Sohrau'yson defa onlar grmeye gitmemenizanlayla karlayacaktr. Hatta iine bilgelir. Kaec'i ve anneni benim iin p

Ayrl gn her ikisine de ac gelecektirnsan sonunun nereye varacandnemiyor.

kinizi de sevgiyle kucaklyorum.

Senin Yal Walter'in


42/1017

4 Nisan 1938, Rongai

Benim sevgili Regina'm!

Bugn zellikle sana yazlm bimektup alyorsun, nk baban sengrecei iin ok mutlu. Bugnlerde dah

da uslu olmalsn, akamlan dua etmeyunutma, elinden geldii kadar da annenyardm et. mzn birlikte yaayacaiftlik eminim ok houna gidecek. Buradbir sr ocuk var. Ama onlarlaoynayabilmen iin nce dillerinrenmelisin. Burada her gn prl pr

bir gne var, yumurtalardan minisevimli civcivler kyor. Geldiimden byana iki buza dnyaya geldi. Ama bir teeyi iyice kafana koy: Afrika'ya, sadec


43/1017

kpeklerden korkmayan insanlaralyorlar.. Bu yzden cesur olmaya alHayatta cesur olmak ikolatadan ok dah

nemli.

Yanacklarnda yer kalmamacasnabol pckler... Annene, Bykanneye ve

Kaete Teyze'ye de birkan verebilirsin.

Baban


44/1017

1 Mays 1998 Rongai

Sevgili babam ve Sevgili Liesel'im!

Gl tohumlarn, Sauerkraureetesiyle, Sohrau'dan en yeni haberlergnderdiiniz mektubunuz dn geldi. B

mektubun benim iin ne ifade ettiinkeke szcklere dkebilseydimKendimi, sevgili babacm, bir an iibir zamanlar cepheden mektugnderdiin o kk olun gibi hissettimHer mektubun cesaret ve vatana sadakaduygularyla doluydu. Ama en by

cesarete, insann vatansz kaldndhtiyac olaca, o gnlerde hibirimizi

aklna bile gelmemiti.

Avusturyallar'in Reich'


45/1017

getirilmelerinden bu yana, sizler iieskisinden de ok endieleniyorumAlmanlarn ekler'e de ayn ans

anmayacaklarn kim bilebilir. YaPolonya'nn gelecei ne olacak?

Afrika'ya gelir gelmez, sizler iin bi

eyler yapabileceimi sanmtm. Ancakyirminci yzylda insanlarn btdertlerinin geim ve ban sokacak bi

dam olabileceini hi dnemezdimJettel ve Regina buraya gelene kadar nyazk ki yapacak bir ey yok. Yumurtaereya, st ve stne bir de ayl

kazancnn olaca bir i bulmak aslnddaha sonra da epey zor olacak. Eazndan, gmenlere danmanlk yapabir Musevi brosuyla temas


46/1017

geebilirsiniz. Srf bunun iin Breslau'ybile gitmeye deer. Hi deilse Jettel'lRegina'y da grm olursunuz. nk

onlarn Afrika yolculuuna kmadan ncbir kez daha Sohrau'ya gelmelerinstememitim. Mektuplarndan Jettel'in

buna ok sinirlendiini fark ettim.

Ama her eyden nce sevgilbabacm artk bo hayallere kaplmayn

Almanyamz bitti, ld. Bizim sevgimizepti.. Her gn biraz daha yreimdekarp atyorum. Sadece biziSchlesierland'mz asla boyun emeyecek

Burada vatandan bunca uzakta, dnyadneler olup bittiini nasl rendiimi belkde merak ediyorsunuzdur. Startler'leriayrlrken bana armaan ettikleri rady


47/1017

gerek bir mucize. Alman kanaln evdekkadar net alyorum. Dostum Ssskind'idnda (o komu iftlikte yayor, buray

gelmeden nce de iftilik yapyormubenimle Almanca konuan tek kii bradyo. Acaba Bay Gbbels, Rongai'dyaayan bu yahudinin, anadiline duyduzlemi, onun yapt konumalarlgiderdiini duysayd houna gider miyddersin? Bu zevki de sadece akamlar

adabiliyorum. Gndzleri ise, yerlilerlkonuuyorum, hepsinden iyisi bu, bir dneklere davalarm anlatyorum. Melu

gzl bu hayvanlar her eyi yle iy

anlyorlar ki.

Ssskind, yaam alglamaktaki mizahgdmn, bu lkede diki tutturaca


48/1017

denli gl olduunu iddia ediyor. Bunsylerken korkarm baz eylerkartryor. Aslnda, Wilhelm Kula

olsayd iyi bir kariyer yapabilirdi. Buradeknisyenlere mhendis diyorlar, o

abuk da i buluyorlar, Bense, "lkemdken adalet bakanydm" diye iddia etse

bile, bu beni hibir yere gtrmez. Onuyerine ben de, iftlik hizmetkrma"Kalbimi Heidelberg'te braktm"

arksn rettim. Her szcrenmekte bu kadar zorlanan birinyumurta piirme saatinin yerine rahatlklkullanabilirsin. Rafadan yumurtalarm

onun sayesinde ayn evdeki kvamndpiirebiliyorum. Grdnz gibi ben dburada kk baarlarmla avunuyorumDaha bykleri ne yazk ki zaman alacak


49/1017

Hepinizi zlemle kucaklyorum.

*"leh hab mein Herz in Heidelberverloren", Almanlarn ska syledii pek sevilen nl b

sarksdr, .N

Sizin Walter'nz


50/1017

25 Mays 1938, Rongai

Benim Sevgili na'm, benim sevgil

Kaete'im Bu mektubu aldnzda, Tanrzin verirse, Jettel ve Regina yola km

olacaklar. u anda ne hlde olduunuzahmin edebiliyorum, ama inan, Breslau'y

ve sizleri dndke, neler hissettiimszcklere dkmekte zorlanyorum. Biayrldktan sonra Jettel'i avutmak ii

elinizden geleni yaptnz, benim marJettel'im, tandm kadaryla eminim epebanz artmtr.

Jettel iin endielenmeyin. Burayalacana inanyorum. Son yllardazellikle de son aylarda yaadklarndasonra, eminim bir tek eyin neml


51/1017

olduunu anlamtr: birlikte ve gveinde olmamz. Biliyorum sevgili na

benim gibi fkeli biri, Jettel'in de, suyun

gidilmedii zaman hemen ly karandikkafal, inat bir ocuk olmas, seni hezaman endielendirmitir, ama bunlarhibirinin bizim evliliimizle bir ilgisyok. Jettel, hayatmn byk akyd, hezaman da yle kalacaktr. Bazen hayatmzorlatrsa da.

Gryorsun, Afrika'nn hi batmayakzgn gnei insann dilini nasl dzyor, ama zaman geldiinde insa

baz eyleri aka syleyebilmelidirBence imdi tam sras: Sevgili na'myeryznde senden daha iyi bikaynvalide daha yoktur.. Sakn kzarm


52/1017

patateslerinden sz ettiimi sanmarencilik gnlerimden sz ediyorumEvine geldiimde henz ondoku

yandaydm, bana olun gibi davrandne kadar uzun zaman geti ve ben

yaptklarnn karln ne kadar averebildim!.

imdi hepiniz gl olmalsnzAmerika ile mektuplamanzdan o

mitliyim. Her frsat deerlendirinBiliyorum, dualarla aran pek iyi deildirbense Tanr'nn yardmna snmay ihmaetmiyorum. Umarm bir gn ona teekk

edecek frsat bana verir.

Jettel ve Regina burada prenseslegibi arlanacaklar. Regina iin, sedi


53/1017

aacndan ba ksm ta sslemelharikulade bir karyola yaptrdm (buradyaamak iin hibir eyim yok geri am

stediim kadar aac kesebiliyorum)Tac nce kadn zerine izdim, sadhizmetkarm ve arkadam Owuor, elindba ile yar plak dev gibi bir adamgetirdi, bizim tac bir gzel yonttu. BtBreslau'da eminim byle gzel bir paraydaha bulamazsn. Yamur yadnda

Jettel'in ayaklar amura batmasn diyeevle dardaki baraka tuvalet arasndakpatikay tahta dettim. Burada en kbir ii bile insann kendisinin yaptn

grnce, umarm ok armaz. Evdeuvalete gitmek dakika sryor. sha

olunca tabii daha az.


54/1017

Belediyeye ve bizimkilere yardeden kim varsa, herkese selamlarm iletkendinize iyi bakn!. Bunlar yazmak ban

aptalca geliyor ama, insan hissettiklerinbaka nasl ifade edebilir ki?

Sonsuz sevgilerimle,

Sizin Walter


55/1017

20 Temmuz 1938, Rongai

Benim sevgili Jettel'im

Bugn Southampton'dan yazdmektubunu aldm. Bir bana yaayayalnz bir adam olarak nasl rahatladm

nasl mutlu oldum bilemezsin.. Nihayenihayet, nihayet... Artk korkmadabirbirimize yazabileceiz. "AdolWormann" gemisinin postalar topladurak limanlarn adlarn vermeyi akettiin iin sana hayranm. Bunu o zamahi dnmemitim. Demek bu mektu

Tanca'ya gidecek. Doru hesapladysamorada senin eline gemi olacak. Nis'yazmak iin zaman ok az. Umarm, ohayal krklna uramadm. Post


56/1017

beklemenin ne demek olduunu ok iybilirim.

Regina ilk siyah adamlar Tanca'dgrecek. Bizim kk korkak tavaumarm ok rkmez. Yolculuk heyecannyenmi olmasna ok sevindim. Belki d

onu olduundan fazla nazl sanyordukSenin, ne hlde olduundnebiliyorum. Annenin Hamburg'

kadar sana elik etmesi houma gittmitsiz bir yrein hl bakalarndnebilmesi ne gzel!

Buzdolabn satn almadn diyasalanma. Etleri ve tereyan, bir gzeyeni gece elbisenin iine sarar, sonra dhepsini yakc gnete rzgra salarz


57/1017

aka deil, ipekli kumalar iinde olmasbile, insanlar yiyecekleri burada bylsoutuyor, biz de bir kere deneyebiliriz

Hi deilse, gece elbisenin bir iyaradn grnce iin rahatlar. Dn mualdm. Sakn yarm kilo ya da bir kilsanma, koca bir hevenk, zerinde en aelli muz var.. Regina bunu grncaracak. Burada kadnlar arada birellerinde koca muz hevenkleri ile gelip

iftliklere satyorlar. lkinde, sadece adet muz satn almak istediimi grebtn siyahiler bama toplanp neredeysglmekten leceklerdi. Muz burada o

ucuz (hatta bizim gibi, bir ie yaramaMuseviler iin bile) ve de yemyeil, amad olaanst. Keke her eyin tad

burada byle gzel olsa. Geleceksini


58/1017

diye, galiba Owuor da seviniyor. gndr benimle kst. Cmle kuracakadar Suahelice'yi rendiimde, her g

ayn pudingi yemek istemediimi itiraedince, deli oldu. Pudingini ilk yediign ne kadar beendiimi syleyipduruyor. Bu tatlyla ilk tanmamzdazm aprdattm anmsatp, yzndalayc bir ifadeyle beni szp durdu. Bede st dkm kedi gibi kalakaldm

Suahelice'de, "deiiklik" szcnkarln, (tabii byle bir szcklerayet varsa), elbette bilmiyordum.

Buradaki insanlarn zihniyetinanlamak epey zaman alacak, ama hepsi dok sevimli, eminim ok da akll. Eazndan insanlar bir yere hapsetmeyi y


59/1017

da lkelerinden kovmay asla akllarnbile getirmezler. Yahudiymiizsnmacymz, ya da kaderin cilvesi b

ya, hem yahudi hem de snmac olmamkimsenin umurunda deil. yi bir gnmdebazen bu lkeye alabileceimdndm oluyor. Belki de bu siyaadamlarn anlar unutmaya yarayacak bilalar (ilaca burada Daua diyorlar

vardr. imdi benim iin ok ilgin bi

olay anlatmak istiyorum. Bir hafta ncHeini Weyl aniden kageldi. Hani uTauentzien Meydan'nda byamarhanesi olan adam. ten atldkta

sonra nereye g edeceimizi bilmediibir srada babamn tavsiyesi zerine ongitmitim. Adam bana sadece elli sterlistiyorlard, bu yzden Heini o zama


60/1017

bana Kenya'y nermiti.

imdi onbir aydr burada; bir otelde i

bulmay denedi ama olmad. Garsonlubeyazlara pek uygun bir i saylmyordaha iyi bir pozisyon iin ise ngilizcbilmek gerekiyor. Sonunda Ki-simu'da bi

altn madeninde menajerlik buldu (kburada herkes menajer, ben bile)Kisumu'nun korkun scak bir iklimi var

hatta stma blgesi diye de biliniyor, amo btn bunlara ramen iyimserliinkaybetmedi. Rongai, Nairobi'deKisuma'ya giden yol zerinde olduundan

cebindeki son paras ile satn ald biarabayla kars Ruth'la birlikte bizurad. Btn bir gece laklak yaptkBreslau'dan anlarmz tazeledik


61/1017

Owuor'da puding fkesini unutup, sadecBay Morrison iin kesimine izin verildihalde, elinde bir tavukla geld

Sylendiine gre tavuk ayaklarndibine cansz dvermi.

iftlie birinin ziyarete gelmesi n

byk nimet bilemezsin! nsan lm dyeniden dirilmi gibi oluyor.

Weyl'ler'in dediklerine gre, FritFeuerstein'la iki erkek kardei Hirschutuklanmlar. Schlesinger'in bi

mektubundan, Hans Wohlgemut'la

kaynbiraderi Siegfried'i de gtrdklerinrendim. Bunu oktandr biliyordumama Breslau'dan ayrlana kadar sana butuklamalar yazmak istemedim. Yahud


62/1017

bir avukata gitmeyi bir trlkabullenemeyen, bizim iyi yrekli, sadGreschek'in, Cenova'ya kadar trende ban

elik ettiinden de sana hi sz etmedimO da bana buraya bir mektup gnderdCevaplamadm iin umarm benanlayla karlamtr.

Tanr'nn ne sevgili kullaryz, artekinmeden, korkmadan birbirimiz

mektup yazabiliyoruz. "Adolf Wrmanngemisinde, bitiiinizdeki masada Nazilevarsn hayranlkla Hitler'den sz etsinlerkulak asma. Hi nemli deil! Byl

krlganlklar zengin insanlarn harcdrbunu artk iyice kafana koy. Sizin iin skonusu olan u anda VVrmann gemisindolmanzdr, yoksa kimlerle seyaha


63/1017

ettiiniz deil. Mideni bulandran bnsanlar bir ay sonra grmeyeceksin bile

Owuor'a gelince, o zaten insanlar nas

nciteceini bile bilmez. Ssskindpatronunun, Mombasa'ya giderkearabasn almasna izin vereceinumuyor. yle olursa, ikinizi de gemidealr, direkt buraya getiririz. Direkdediime bakma, asfaltlanmamyollardan en az iki gn, ama bir gecey

airobi'de Gordon ailesinin yanndgeirebiliriz. Gordon'lar drt yldr oradyayorlar, yeni gelen herkese de her ayardma hazrlar. Ama eer Ssskind'in

patronu, bir snmacnn lkorkusundan aylar sonra karsylocuunu kollarna alma zlemiyle yanpututuunu anlayla karlamazsa da


64/1017

sakn zlme. Mombasa'daki Musevcemaatinden kim olursa, Nairobi'ye giderene sizi koyar, oradan Rongai'ye deva

etmenize de yardm eder. Buradakcemaatler mkemmel alyor. Ama neyazk, sadece lkeye girilerde yardmcoluyorlar. Kavuacamz ana kadarhaftalar, gnleri deil, artk saatlersayyorum. Kendimi dn gecesi gerdegirecek damat gibi hissediyorum. Sevgiyl

Sizi Kucaklayan Yal Walteriniz


65/1017

II. BLM

Owuor, Regina'y arabadan indirirken

"Toto" diyerek glmsedi. Kk kznce hafife yukar frlatp, sonra tekrayakalayarak gsne bastrd. Kollaryumuak, scak, glerken grne

dileriyse bembeyazd.. ri gzbebekleryzn adeta aydnlatyordu. Kafasngeirdii koyu krmz takke, Regina'n

uzun yolculua kmadan nce kepiirmek iin kum sandna koydustste geirilmi bakralara benziyorduTakkeden incecik pskll siyah bi

ponpon sallanyor, kenarlarndan minicisiyah lleler sarkyordu. Owuor'upantolonunun stne giydii uzun beyagmlek, uslu ocuklarn resiml


66/1017

kitaplarndaki neeli meleklerin elbisesinbenziyordu. Yass bir burnu, kalndudaklar vard, kafas kapkara bi

mehtaba benziyordu.. Alnna birikeerler, gnein vurmasyla rengrenk incanelerine dnyordu. Regina hayatnd

hi byle minik inci taneleri grmemiti.

Owuor'un teninden yaylan bal rayihalgzel koku, tm korkulan silip spryor

kck bir kz adeta yetikin biroluyordu. Regina, bedenindeki tyorgunluu ve aclar koparp alan bbyl havay iyice iine ekebilmek ii

azn alabildiine at. imdi Owuor'ukollarnn kendisine g verdiini daha iyhissediyor, dilinin zldn farediyordu.


67/1017

Regina, gzel, yabanc szcekrarlad, "Toto!"

Koca adam, gl elleriyle kk kzusulca yere indirdi. Kulaklar gdklayagrtlaktan bir kahkaha patlatt. Birdeyksek aalar yerlerinde yle bi

dndler, bulutlar dans etmeykoyuldular, kara glgeler gnein aklnsndlar.

Owuor yeniden gld, "Toto!"... Sesok ve scackt. Regina'nn geceleri haya

ettii, byk hznl ehirdek

birbirleriyle fsldaan, alaan insanlarsesine hi benzemiyordu.

Regina, "Toto!" diyerek sevinl

karlk verdi.


68/1017

Gzlerini yle bir at ki, gnaydnlnda ldayan noktacklarateten bir top olup sonra kaybolduun

grd. Baba, kk beyaz elini anneniomzuna koymutu. Baba ve anneyyeniden sahip olma duygusuylaRegina'nn aklna birden ikolata geldrkek rkek kafasn sallad, anndeninde souk bir rzgrn temasn

hissetti. Acaba ikolatay aklna getirirs

siyah adam bir daha hi glmeyecemiydi? Yoksul ocuklara artk ikolatayoktu. Babas avukatl brakalberRegina da yoksullatm biliyordu. Ann

gemideyken her eyi anlatm, aptalcsorular sormayp, sylenenleri ok iykavrad iin de Regina'y vmt. Am

imdi kavurucu scakla birlikte nemli ola


69/1017

bu yeni havay solurken, hikyenin sonunpek anmsayamyordu.

Sadece, annesinin beyaz elbisesinizerindeki mavi-krmz ieklerin kulagibi uutuunu gryordu. Babasnalnnda biriken inci tanecikleri de l

parldyorlard, geri Owuor'uyzndekiler gibi gzel ve rengrendeildiler ama, yine de Regina'y

elendirmeye yetiyordu. "Gel, ocuum,Regina annesinin seslendiini duydu, "bian nce gneten kamalyz". Babasnelini kavradn hissetti, ama parmakla

artk onun deildi, sk sk Owuor'ugmleine yapmlard.

Owuor kzn ellerine vurup


70/1017

parmaklarn zgrlne kavuturdu.

Evin nndeki kk aaca tnemi

olan byk siyah kular bararabulutlara doru uutular, ardndan krmzoprak zerine plak ayaklarn vura vur

Owuor da uar gibi gzden kayboldu

Beyaz melek entarisi uzakta rzgrdaoparlack olmutu. Owuor'un gittiin

grmek Regina iin kt oldu. Gsn

am ortasnda, her defasnda byk bizntnn habercisi olan o keskin acyhissetti, ayn anda, annesinin yolculukmadan nce kendisine sylediklerin

anmsad, annesi ona, "Yeni yaamndaartk alamamalsm." demitGzyalarnn akmamas iin, gzlerinyumdu. Yeniden atnda, Owuor'un


71/1017

sararm otlardan kendilerine dorgelmekte olduunu grd. Kollarndkk bir karaca tayordu.

"Bu Saura. Saura, senin gibi bir Toto,dedi. Regina sylediklerinden bir eanlamad halde, kollarn at. Owuo

itreyen hayvanc ona uzatt. Srtstyatyordu, incecik bacaklar vardKulaklar, sandkta koyacak yer kalmad

in, yolculua karken yanma alamadbez bebei Anni'ninki kadar kcktRegina o gne kadar bir hayvanellememiti. Ama iinde en ufak bir korku

duymad. Ban edi, salar kkaracann gzlerine deiyordududaklaryla hayvann alnna bir pckondurdu.


72/1017

"Hayvanck ackm" diye fsldadRegina; "benim gibi". Jettel: "AmaTanrm, hayatn boyunca bugne dek byl

bir ey sylemedin." "Bunu benikaracam syledi, ben deil."

"Bakyorum artk bir zenci gib

konuuyorsun," dedi Ssskind. GlOwuor'unkine benzemiyordu ama, yine dkulaa pek fena gelmiyordu.

Regina karacay skca gsnbastrd, imdi scack bedeninden geledzgn kalp atlarndan bakaca bir e

duymuyordu. Hayvann gzlerini kapadBabas uyuyan hayvan Regina'nkollarndan alarak Owuor'a uzatt. SonrRegina'y kk bir ocukmu gib


73/1017

kucana alarak eve tad. "Ne gzel!diye sevinle bard Regina; "damddelikler var. Bugne kadar byle bir e

grmedim".

Walter, "Buraya gelene kadar ben degrmemitim. Hele bir bekle, ikinc

hayatmzda her ey ok farkl." dedi.

Regina mutlu bir sesle: "kinchayatmz yle gzel ki!" dedi. Owuodaha ilk gnden ard gibi, karacanad Saura kald. Saura, kk eviarkasndaki byk bir ahrda kalyordu

scack diliyle Regina'nn parmaklarnyalyor, kk bir teneke kaptan siyordu. Birka gn sonra krpe ms

koanlarn dileriyle ineyecek hl


74/1017

gelmiti. Regina her sabah ahrn kapsnayordu. Saura hemen yksek otlaarasndan srayarak kalkyordu

Otlamadan dnerken de ban Regina'nkahverengi pantolonuna srtyordu.

Akam gne gkyznden kaybolup

iftlik siyah mantosuna brndndeRegina, annesinden kk erkek kardelekk kzkardein hikyesini anlatmasn

bekliyordu. Kk karacasnn da gnbirinde gen bir olana dneceinbiliyordu.

Saura'nn bacaklar tomurcuk aaaalarn arkasndaki otlarn boyungetiinde, Regina da, babasnn stlerinsad ineklerin adlarn ezberleyip te


75/1017

ek syler hle geldiinde, Owuor siyabenekli beyaz kpei iftlie getirdiRegina, yldz parlaklnda gzleri, uzu

ve nemli bir burnu olan bu sevimlkpein boynuna hemen kollarndolayverdi. Evden frlayan anne hayretlseslendi: "Hani kpeklerdekorkuyordun?"

"Burada korkmuyorum."

"Ona Rummler" adn verelim, dedBaba. yle dokunakl bir sesle sylemitki, Regina glmemek iin yutkundu

kkrdayarak, "Saura gibi gzel bir isim"Ama Rummler Alman ad. Oysa sesadece Suahelice'yi beeniyordun"Rummler de houma gitti"


76/1017

"Rummler ad nereden aklna geldidiye anne hayretle sordu"Leobschtz'deki Kreisleiter'in adyd."

"Ah Jettel anlamyor musun, biraelenelim. imdi gnboyu hey Rummlerseni pis herif diye seslenir, sonra d

kimse bizi tutuklamaya gelmedi diyseviniriz."

Regina iini ekerek, kk sarkkulaklaryla sinekleri kovalayan kpeikoca ban okamaya koyuldu.

Baba her zamanki gibi anlamadeylerden konuuyordu. Gld zamada, Owuor'un glleri gibi dalardyanklanmyordu. Regina kpei

kulana, gen bir prense dne


77/1017

karacann yksn fsldarken, babSaura'nn ahrna doru bir gz attWalter Regina'nn yksn duyduunda

Regina'nn bir erkek karde istediinanlad.

Rzgar kulaklarn okarken, annesiyl

babasnn durmadan Rummler diyseslenmelerini iitiyor, sesleri ok neduyduu halde, ne sylediklerini dor

drst anlayamyordu. Her szck, eliylyakalamaya alt bir sabun kpgibi hemencik snp gidiveriyordu.

Regina, Rummler'den hemen sonriftlie gelen Aja'y da sevmiti. Sokzlln ufukta kaybolduu, dikenlakasyalara tnemi kara akbabalar


78/1017

kanatlarndan kafalarn kardklar bisabah, evin kapsna gelmiti. Aja, buradocuk bakcsnn adyd, nden ve terste

okunduunda ayn anlama geldii iin dSuahelice'deki dier szcklerden dahkolayd. Aja da, Rummler ve Saura gibOwuor'un bir armaanyd.

nlerindeki imenlikte derin kuyularbulunan beyaz tatan evlerde yaaya

zengin ifti ailelerinin hepsinin bireAja's vard. Ovvuor Rongai'ye gelmedence, byle bir iftlikte, arabas, bir srat, tabii ocuklara bakmak zere bir d

Aja's olan bir Bwana'nin beyaz adamyannda almt. Nehrin kysndakkulbelerden birinde yaayan gen kadngetirdii gn "Aja'nn olmad bir ev iy


79/1017

deildir," demiti. Teekkr ederken"senta sana" demeyi rettii Memsahibeyaz kadn) beenisini Owuor'

gzleriyle anlatmaya almt. Aja'nSaura'nnkiler gibi yumuack, irkahverengi gzleri vard. Miniciellerinin ayalar, Rummler'in derisindedaha beyazd. O da Owuor'un Jalukabilesinden geliyordu ama, tenonunkinden daha akt. Sa omzuna koc

bir dmle tutturduu sar atk rzgrdaaldka, kk diri gsleri ipdizilmi ampuller gibi srtyordu. Ajhibir eye ne fkeleniyor ne d

sabrszlk gsteriyordu. Az konuuyordama grtlaktan kard ksack sesler bilgzel bir ark gibi kyordu.


80/1017

Regina Owuor sayesinde dillerinnasl o kadar ksa zamanda ve mkemmerendiyse, Aja ile de yaamn

suskunluu renmek girmiti. Her gle yemeinden sonra, evle mutfaarasndaki avluya karlar ve avludakaacn glgeliinde otururlard. Scastle, sahanda yumurtalarn kokusunu egzel buradan alabiliyorlard. Kokuydoyup, dama slannca da yzn usulc

Aja'nn atksna saryordu. Sonra da kulaki yrein atnda uykuya dalar, gnegkyznden iyice ekilip, glgeleuzaynca da, Rummler'in yzn

yalamasyla uyanrd.

Sonra sra Aja'nn uzun sapl otlarlkk sepetleri rd saatlere gelird


81/1017

Elleriyle otlarn arasndan ayklayarauyandrd minik kanatl hayvancklarnm dileklerini Tanr'ya ulatran ua

atlar olduunu sadece Regina bilirdi. Ajini yaparken bir yandan dilini aplatr

ama bunu yaparken de dudaklarn hikprdatmazd. Gecelerin grltleri heaynyd. Karanlk bastnda, srtlanlarulumas duyulur, kulbelerden zamazaman ark sesleri ykselirdi. Regin

yataktayken bile bu seslerden nasibinalrd. atya kadar uzanamayan eviduvarlar ok alak olduundan, kendodasndan annesiyle babasn

konumalarnn her kelimesini duyard.

Fsldar gibi konusalar da, seslergndz olduu kadar yksek gelirdi. Kim


82/1017

nisbeten sessiz gecelerde bu sesler arvzltlarna bazen de Rummler'in, dilinibir iki hereketiyle anan boaltrke

kard homurtulara benzerdi. Ambazen de srtlanlarn ilk ulumalarylabirbiri ardndan gelen korkulkonumalarn duyulduu, bitmek bilmeyeuzun ve kt geceler de olurdu. Ancaafakla beraber korkulu sesler yerinuyanan horozlarn seslerine brakrd. B

grltl gecelerin sabahnda Waltenekleri saan obanlardan da erkeahrlarda olurdu, Jettel de mutfaktuykusuzluktan kzarm gzleriyl

fkesini, tten ocan zerindeki skabnda sndrrd.. kence gibi geebir geceden sonra Rongai'nin seriakamlan btn bir gnn kzgnln


83/1017

alarak bulanm zihinleri rahatlayankadar birbirleriyle hi konumazlardSonra yaptklarndan utanarak barrlar

te o anda iftlik yaamnn kzlarna nkadar yaradn fark ederlerdi. Eskidenyabanclar kendisine sadece glmseyerebaknca bile, utanarak ban ne eipellerini arkasnda kavuturan rkek ocubukalemun gibi deiivermitRongai'deki yaam salna iyi gelmit

Artk pek ender alyor, Owuoyanndayken de hep glyordu. Sesindocukluktan eser kalmamt. Walter'kskandracak kadar kendinden emi

grnyordu.

Regina'nn Owuor ve Aja ile kenddillerinde konuabilmek iin Jaluo'c


84/1017

rendiini syledii gn, Jettel, "Annezaten hep sylerdi," dedi, "ocuklar abuuyum salarlar."

"Desene senin iin de mit var."

"Bana hi de komik gelmiyor."

"Bana da."

Walter ani k yaptna hemen

piman oldu. Eskiden yapt masuakalar zler olmutu. Alayc tavr krcolduundan beri, Jettel'in huzursuzlubylesi akalar affedemez hale gelinceyi gnlerinde doal grdkleri ufa

krlganlklara imdi ikisi de tahammedemiyordu. Jettel'le Walter'in

birbirlerine kavuma mutluluu ne yazk k


85/1017

uzun srmemiti, zaman gemedeyreklerini actan mitsizliin penesindmlerdi. tiraf etmekte

ekiniyorlard ama, iftlikteki yalnzlgetirdii zoraki birliktelik ikisini dskyordu. Belki de bir balarna kalsaladaha az ac ekeceklerdi.

Birbirlerine baml olmayalmamlard. Kendilerinin dndak

heyecan verici deiik yaantlarla dolbir dnyann varlndan habersiz gnher saatini birlikte geirmezorundaydlar. Evliliklerinin ilk yllarnd

ken, alay edip burun kvrdklar hattskc bulduklar kk kasabdedikodular, imdi geriye dnbaktklarnda elenceli ve heyecanl


86/1017

geliyordu. Eskiden olduu gibi, katmalar sonrasnda bir sre iin ayrlpsonra da anmsadklarnda kendilerin

masum grnen atmalar srasndakneleyici szleri unutturan mutlu kavum

anlar da artk gemite kalmt. Walter'lJettel birbirlerini tandklar gnden berhep kavga etmilerdi. Walter'in, itirakabul etmeyen, parlamaya hazr takn biyaradl, Jettel'de ise; ocukken o

gzel olup, gen yata dul kalm bir annarafndan prensesler gibi el stndyetitirilmi bir kadnn kendine gvenvard.

Uzun nianllk dneminde sradansama eyler yznden kan atmalarstesinden gelemeyip hl yolun


87/1017

gidememekteki beceriksizliklerinden heyakmmlard.. Bu kk kavgalar vsonrasnda gelen barmalar, birbirlerin

olan sevginin bir paras olarakabullenmeyi ancak evlilikleri srasndrenmilerdi.

Regina dnyaya gelip alt ay sonra dHitler iktidar olunca birbirlerineskisinden daha sk sarlmlar, am

kendi yarattklar bu cennettdlandklarnn o zaman farknvaramamlard. Gerekte ne olubittiini, imdi ancak burada Rongai'dek

yaamn tekdze aknda anlyorlardGenliin verdii o inanlmaz gleoktan dlandklar bir vatanutunabileceklerine dair hayallerini be y


88/1017

natla srdrmlerdi. imdgrebildiklerini o zaman neden faredememi olduklarna zlp

cehaletlerinden, uza gremeyilerindeutanyorlard.

Zaman hayallerine galip gelmiti.

isan 1933'te, Almanya'nn batsndakMusevi iyerlerinin boykotu, durumkabullenenlerin gelecee dair umutlarn

krmt. Yahudi hkimler grevlerindenprofesrler niversitelerden atlmlardAvukatlar ve doktorlar geimlerindeolmular, tccarlar ilerini, balangta b

dehetin uzun srmeyeceini zannedebtn muse viler de inanlarnkaybetmilerdi. Almanya'nn YukarSilezya blgesindeki yahudiler ise


89/1017

Cenevre Aznlklar Anlamas sayesindebalarna gelebilecek felaketlerdekendilerini koruyabilmilerdi.

Walter, Leobchtz'de avukatlk stajnabalad ve hatta noter olduu hldekendisine neden boykotu bir asi gib

davrandklarna bir trl akerdirememiti. Oysa hafzasndakLeobschtz sakinleri (birka dnda, k

onlarn isimlerini sayabilirdi) hep doscanls ve hogrl insanlard. YukarSilezya blgesinde de yahudilere kargiderek artan bir fke olumasna ramen

nsanlar yine de yahudi bir avukatgitmekten vazgememilerdi. imdi onbiraz tuhaf ve kibirli bir tavr gibgrnyordu ama o zamanlar, bu insanla


90/1017

kendisini dier yahudilerle bir tutmadin epey bbrlenmiti.

Cenevre Aznlklar Anlamasnn sonaerdii gn, Walter avukatlk grevindenalnmt. Bu, Almanya ile ilatmasyd ki, bunu bir trl

kabullenememiti. Bu darbe ona ageldi. Ailesine kar olan sorumluluduygusu gibi igdsnn de bir daha asl

dzelmemecesine iflas ettii duygusunkaplmt.

Jettel ise, iinde eksilmeyen yaam

sevinci ve ocuksuluuyla, tehdidibykln kavrayamamt. Kendisinhayran kk bir dost ve tandopluluunun odak noktas olmak on


91/1017

yetiyordu. ocukken, nasl olduunun pede farkna varmadan sadece yahudarkadalar edinmiti, okulu bitirince d

yahudi bir avukatn yannda staj yapmWalter'in KC renci brosuyla olanlikileri sayesinde de sadece yahudilerl

balant kurmutu. 1933'den sonra dsadece Leobschtz'deki Musevilerldostluk kurmu olmas onu rahatsetmemiti.. ou annesinin yandayd

Jettel'in genlii, cazibesi ve dostluu ilhayat buluyorlard. stelik o sralar Jettehamileydi ve ocuksu haliyle dokunaklbir grn vard. ok gemede

Leobschtz'ller tarafndan da tpk annesgibi martld, balangta duydukorkularn aksine, kk ehir yaamhouna gitmeye balamt. Sklnca d


92/1017

Breslau'ya gidiyordu. Pazar gnlerounluk Tropau'ya gidilirdiekoslavakya snrnda, ksa bir yry

mesafesindeydi. Lezzetli nitzeller vzengin pasta eitlerine oladknlnn tesinde, Jettel'e kombir lkeye gezinti yapma hayali bilyetiyordu.

Gndelik alveri, dost davetler

Breslau'ya yaplan yolculuklar, sinemaygitmek, sadece yksek atele yatan bihastann yatanda dost bir aile hekimarafndan ziyaret edilmesi gibi yaamsa

gereksinimlerin bir gn gelip dulalamayacak olmas asla Jettel'in aklngelmezdi. Vatandan g etmenin ilkbasama olan Breslau'ya gidi, yahudiler


93/1017

opraklarna almay kabul edecek bilkenin mitsiz araylar, VValter'denayrl ve nihayet onu bir daha gremeyip

Regina'yla Almanya'da tek basma yaamazorunda kalaca korkusu, Jettel'i aklnbir anda bana getirdi.. Artk hibigelecek vaad etmeyen anlk zevklerlgeen o yllarda neler olup bittiinsonunda anlad. Kendini dnya akllssanp, insanlar anlama konusundaki gl

gdsne inand iin, stne stlsorumsuzluundan ve iyiniyetli oluundaadeta utan duydu. Rongai'de kendkendisini sorgulay, sululuk duygusu v

huzursuzluu iyice artt. Jettel, iftligeldii ay iinde ev, ineklerin ahr vormandan baka bir ey grmemitilkeye geldiinde, bedenini halsi


94/1017

brakan, kafasn sersemleten kuraklktaolduu kadar hemen ardndan balayayamurlardan da nefret etmiti. Gnl

yaamn, umutsuzca balklarlboumak, mutfaktaki oca iin kuru oduoplamakla snrlamt.

Her an, stma ve Regina'nn lmcbir hastala yakalanmas korkusindeydi. Her eyden te, Walter'in iin

kaybedip, Rongai'yi terk etmek zorundkalacaklar ve barnacak bir yuvbulamayacaklar panii ile yayorduJettel, gerekleri grme konusundak

keskin igdsyle, her geliindRegina'ya pek de dosta davranmayan BaMorrison'un, iftlikte olup bitenlerdekocasn sorumlu tuttuunun d


95/1017

farkndayd.

Msrlar nce ok kurumu, sonra d

slanmlard. Budaydan ralnamamt. Tavuklar bir gz hastalnyakalanmlard, gnde en az be taneselef oluyordu. nekler yeterince s

vermiyorlard. Yeni doan son drbuzadan hibiri iki haftadan fazlyaayamamt. Walter'in, Bay

Morrison'un istei zerine at kuyudasu kmamt. Byyen sadece atdakdeliklerdi. Byk yamurlardan sonrMenangai'i kzla boyayan ilk all

yangnn kt gn kavurucu bir scavard. Owuor yine de Walter ve Jettel iinevin nne iki iskemle att. "Epeydiuykuda olan bir yangn seyretmelisiniz,


96/1017

dedi. "yleyse sen neden kalmyorsun?"

"Bacaklarm frla diyor."

Gne batm ncesindeki bir saat iirzgr olduka kuvvetliydi, bulutlaiftliin zerine kmelenmi, you

dumanlardan gkyz grilemitKargalar tnedikleri aalardan utularOrmandan maymunlarn sesleri geliyorsrtlanlar zamansz uluyorlard. Havkeskin ve boucuydu. Konumazorlayordu ki Jettel aniden yksek sesl"Artk dayanamyorum." dedi.

"Korkma, ilk defasnda ben de eyanacak sandm ve itfaiyeyi armastedim." "Ben yangndan sz etmiyorum

Artk burada olmaya dayanamyorum.


97/1017

"Buna mecbursun Jettel, bize kimseniyardm edecei yok." "Peki buradsonumuz ne olacak? Be sent bil

kazandn yok, son paramz da bitmezere. Regina'y okula nasl gndereceizBir ocuk iin burada hayat yok, btgn Aja ile aacn altnda pinekliyor."

"Bunu bilmediimi mi sanyorsunocuklar buradan epey uzaktaki yatl

okula gidiyorlar. Bize en yakn olanakuru'da ve ayda be sterlin ediyorSsskind renmi. Eer bir mucizolmazsa, birka yl sonra bile bun

verecek gcmz olmayacak."

"Hep bir mucize bekliyoruz."

"Jettel, Yce Tanr bizi hi skntda


98/1017

brakmad. Yoksa burada olup, imdikdurumumuz iin yaknmazdn. ok khayattayz, bizim iin en nemlisi de bu

Jettel szleri aznda geveleyerek, "Bunartk duymak istemiyorum," ded"Hayattayz, peki ne iin? Buzalarldn, tavuklarn zbarp teleolduklarn grdke, telalanp zlmein mi? Kendimi lden farks

hissediyorum. Bazen bunu istediim d

oluyor."

"Jettel, bunu bir daha syleme! Tanrakna, gnah karmay brak!" Walte

ayaa kalkarak, Jettel'i sandalyesindehafife kendine doru ekti. Umutsuzluve aresizlik iinde ne yapacankestiremiyordu, fkesi, btn iyiniyetin


99/1017

aklselimini ve hakkaniyet duygularnyoketmiti. Ama sonra Jettel'ihkrklarn tutarak sessizce aladn

farketti. Solgun yz ve aresizliWalter'in yreini burktu. Sonunda acmaduygusu galebe geldi, serzenilerinfkesini iine att. Bu kez efkatle karsnkendisine doru ekti. Bir an kendisineskiden vcutlarnn birbirindokunuunda hissettii, o alldk tatl

heyecann scaklna brakt, ama bufack teselliyi bile karsna ok grdmantyla hl direniyordu.

"Bamz kurtardk. Devam etmezorundayz."

"Bu da ne demek oluyor imdi?"


100/1017

"Jettel," dedi Walter fsldayarak, gndndan beri iine att gzyalarn

daha fazla tutamayacan hissediyordu

"dn Almanya'da sinagoglar atevermiler. Yahudilere ait iyerlerinincamlarn krmlar, insanlar evlerindealp lesiye dayak atmlar. Btn gbunlar sana sylemeye altm amyapamadm."

"Nereden biliyorsun? Byle bir eynasl syleyebilirsin? Bu lanet olasiftlikte bunlar nereden rendin ki? "

"Bu sabah saat bete svirRadyosu'nu dinledim"

"Sinagoglar yakamazlar. Kimse byl

bir ey yapamaz."


101/1017

"Pekl yapyorlar. Bu eytanlayapar. Onlarn gznde biz insan bildeiliz. Yaklan sinagoglar sadece bi

balang. Nazileri artk kimsdurduramaz. Regina'nn ne zaman ve nasokula gideceinin hibir nemkalmadn imdi anladn m?"

Walter Jettel'le gzgze gelmeyeekindi, sonunda cesaret edip on

baktnda, sylediklerinden hibir eanlamadn fark etti. Oysa ne Jettel'iannesi ve Kaete, ne de kendi babas vLiesel iin bu cehennemden kurtulmalar

yolunda en ufak bir umut kalmtSabahleyin radyonun dmesini kapattandan itibaren


102/1017

Walter, gerei sylemeye karavermiti, ama o an gelince sanki dilutuldu. Yreindeki acdan o

konuamamak onu kahretmiti. Waltebaklarn, Jettel'in titreyen vcudundaglkle uzaklatrmay baardndadamarlarndaki kan dolamnhzlandn hissetti. imdi kulaklarnyeniden baz sesler geliyordu. Kpeklerihavladklarn, kargalarn ayakladklarn

kulbelerden yanklanan konumalar vormann derinliklerinden davullarn bounlamalarn duyuyordu.

Owuor scaktan kavrulmu otlararasndan eve doru koarak geliyorduAlacakaranlkta l l parldayan beyaentarisiyle, kanatlarn am koca bi


103/1017

kua benziyordu. Walter onu bylegrnce elinden olmadan glmsedi.

"Bwana," dedi Owuor soluk solua"Sigi na kuja." Bwana'nin baklarndakaresizlik houna gitti. Yzndeki bu aptafadeyi seviyordu. Byle anlarda onu, hl

ana st emen budala bir eee, kendisinde avn yakalamak zere kafasn uzataa bir ylana benzetirdi. Bwana'sinda

daha akll olduunu bilmek, azda heninenmemi bir ttnn leziz tadnbenzer bir duyguydu Owuor iin.

Owuor'un bu zafer sarholuundaaylmas uzun srd. Ama heyecandinince, bir bir szler dklverdi. AmBwana'nin hibir ey anlamadn


104/1017

grnce, sylediklerini yineledi.

Owuor sadece "Sigi," diyor

pantolonun cebinden zor bela biekirgeyi karyordu. Yol boyuncakoarken hayvan canl tutmak zor olmutama henz kanatlarn rpmaktayd.

"Bu," dedi Owuor, kk ocuuna biey anlatmaya alan bir annenin seonuyla, "bir Sigi'dir. Sadece bir tane

senin iin yakaladm. Dierleri gelirseburada ne varsa hepsini kemirip, yoedecek." "Peki ne yapmalyz?"

"ok grlt olmal. Ama bir ayetmez. Sadece senin barmann biyarar yok, Bwana."


105/1017

"yleyse bana yardm et, ne yapmagerektiini bilmiyorum." "Buradauzaklara srebiliriz." dedi Owuor

"Tencere ve kaklarlarla, davul alar gibses karmalyz. Ama bardak krmak dahyi. Cam krlmasndan her hayvan rker

Bunu bilmiyor muydun Bwana?"


106/1017

III. BLM

ekirgeler tarlalardan uzaklar

srldkten sonraki gn gne tepeleriardndan yzn gstermiti kkulbelerde yaayanlardan, tarladalanlara, hatta komu iftliktekiler

kadar btn blge halk, Owuor'un sadecencerelere kak alan sradan bir iftli

hizmetkr olmadn grmlerdi. O

stn yetenekleri olan biriydi. Sigilerlsavanda, Massai'lerin oklarndan bilhzl davranmt. Ovvuor, bterkekleri, kadnlar, hatta, analarn

eteklerine yapmadan koabilecek gtocuklar bile seferber etmiti. Hepsinibir azdan avaz avaz barlarencerelere ve demir ubuklara vurulara


107/1017

karlan grlt, en ok da kayalaratldnda paralanan camlarn kardkeskin sesler, ekirgeleri, daha msr v

buday tarlalarna kadar inmelerine frsavermeden, taa uzaklara srmt. Khayvancklar, zavall akn rdekler gibioraya buraya kamlard. Byzaferinden sonra Owuor'un gzn uykutmad, arkadalarnn yksek sesl

yaptklar btn akalara da kulaklarn

kad, duymazlktan geldi. Becerisi vyeteneinden neredeyse sarho olmutudoast sihirli bir gce sahip olduunbilmek onu keyiflendiriyor, her "sigi

dediinde diline ho bir tat yaylyordu.

Bu uzun ve olaanst gecenin ertesgn, bakrataki son st tkenmede


108/1017

Bwana inekleri samadan dnd. Yumurtapiirme arksna henz balam olaOwuor'a seslendi. Memsahib, batan gne

rengindeki krmz rts dizlerinizerinde, sandalyesinde oturmuglmsyordu. Regina, Rummler'in bandizlerinin arasna alm, yerdmelmiti. Kpei sarsarak uyandrmazereydi ki, Owuor odaya girdi.

Bwana'nin elinde kaln siyah bir topvard. Katlanm topu aarak ondan bipalto yapt, sonra da Owuor'un elinalarak kuman zerine koydu. Palto

yamurla slanm toprak kadayumuackt. Yakann kenarnda her ikaraf da kaplayan parlak kuma, srt

gelen ksmdan daha da yumuakt


109/1017

Paltoyu, Owuor'un omuzlarna koyarkenBwana ayn yumuak ses tonuyla "Bsenin Owuor," dedi. "Bwana, ban

paltonu mu hediye ediyorsun?"

"Bu palto deil, bir cppe. Senin gibbir erkek cppe giymeli." Owuor heme

bu yabanc szc dilinin dnd kadasylemeye gayret etti. Ne Jaluo ne dSvahili dillerine benzedii iin, az v

grtla ile sylemekte zorlanyordu.Memsahib'le Regina glmey

baladlar. Rummler de koca azn at

Ama Bwana hl kprtsz duruyorduGzlerini uzak bir safariye dikmiepesine rzgrn esintileri ulaamayan

byyememi ksr bir aaca benziyordu


110/1017

Sonunda Bwana'smm sesini duydu: "Bcppedir, aklna geldike bu sz tekrarlki benim kadar iyi syleyebilesin."

Owuor, o gnden sonra tam yedi gecbu cppeyi giydi.. ini bitirip dkulbelerdeki adamlarn yanma giderken

gizlice bir alln arkasna geiyorsiyah paltosunu srtna geiriyorduCppenin; kanatlarn aan bir kartal gib

rzgrdan dalgalandn grdkeocuklar, kpekler, hatta gzleri iygrmeyen yal erkekler, korkak tavuklagibi ayaklyorlard. Gne vurduka siya

bir inci gibi parldayan, aymdgeceden daha karanlk olan cppesinibedenine temasn her hissettiindBwana'sindan rendii sihirli szc


111/1017

sylemeye alyordu. Gnein ufuktykseldii sekizinci gn, kelime, nihayeOwuor'un azna att kk bir lokm

poo kadar yumuamt. Eh artk, paltoyllgili daha ok ey renmenin zaman

gelmiti, zaten epeydir bunun iisabrszlanyordu.

Mutfaktaki oca yakt bir sabahkendisini huzursuzlandran soruyu bir ke

daha kafasnda evirip evirdi, sonundmerak sabrna galebe ald ve Bwana'yaramaya koyuldu.

Walter, su deposunun yannda durmueliyle oluklara vurarak, daha ne kadame suyu kaldn kontrol ediyordu

Owuor merakla sordu, "Cppeyi ne zama


112/1017

giymitin?"

"Henz Bwana olmadm gnlerdek

cppemdi, Owuor. e giderkegiyiyordum" "Cppe," diye tekrarladOwuor, gzel szcklerin iki kesylenmesi gerektiini Bwana'nin nihaye

anlam olmasna seviniyordu. "Bir adacppeyle alabilir mi?"

"Elbette Owuor, elbette. AmaRongai'de ben srtmda cppemlalamam." "Bwana olmadan ncellerinle mi altn?"

"Hayr, aklmla. Bir cppe giyebilmein akll olmak gerek. Rongai'de akll

olan sensin, ben deil."


113/1017

Mutfaa iinin bana dndndeOwuor, Bwana'nin, o gne kadar altbeyaz adamlardan neden ok farkl

olduunu, artk iyice anlamt. Yenefendisi Bwana, yle szler sylyordki, tekrarlandnda dili kuruyordu amakulakta ve aklda kalyorlard.

ekirgelerin yenilgiye uratldhaberi Sabbatia'ya ancak sekiz gn sonr

ulaabildi, iftliindeki ineklerde ilkazkl humma olaylar grld haldeSsskind apar topar Rongai'ye geldi.

Daha arabasndan inerken, "AmaTanrm!" diye haykrd. "Sen tam bir iftolmusun. Bunu nasl becerdin? mrboyunca bunu baaramadm. So


114/1017

yamurlardan sonra bu canavarlar iftliiyarsn kemirdiler." Birlikte ho ve neelbir akam geirdiler. Jettel zel gnle

in saklad son patateslerini kardOwuor'a Silezya usl Himmelsreicyemeinin* nasl yaplacan gsterdGoethe caddesindeki kk dkkndalan annesine gtrd kurutulmuarmutlardan sz etti. O akam, ii hznlama yine de neeyle, Breslau'da

ayrlalberi srtna geirmedii krmzmavi izgili bluzu ile beyaz eteini giydSsskind onu grnce hayranlngizlemedi: "Senden daha gzel bir kad

dnemiyorum. Eminim, Breslau'dakbtn erkekler peine dmlerdir."

* Kurutulmu meyveler, domuz eti ve un kftesi il

yaplm o blgenin yerel yemei .N


115/1017

"yleydi," diyerek Walter onayladkocasnn eski gnlerdeki gibi kendisinkskandn grmek Jettel'in houna gitti.

Regina o gece yatana gitmedminenin nnde uyumasna izivermilerdi. Arada bir kulana gele

konumalardan uyandka, Menangakraterinin** mine, al yangnlarndaarta kalan koyu renk kllerin de ikolat

olduunu hayal ediyordu. Zihninin bikesine de baz szckleri depolamaygayret ediyordu. Ezberlemeye epezorlanmt ama, en ok houna gide

szck, Reichsfluchtsteuer olmutu.***

** Nakuru'nun kuzeyinde bir krater

*** Reich'tan ka iin denen vergi


116/1017

Bu arada Walter, Ssskind'eLeobschtz'deki ilk davasn anlatyorduhi beklemedii halde, davas baaryl

sonulanm, bu gzel olay hayvan kesienliinde Greschek'le kutlamlardSsskind'de Pommern'deki gnlerinanmsamaya gayret ediyordu ama, yllarnsanlar ve yerleri birbirin

kartryordu.

"Glmeyin, bir gn sizin de banzgelecek. Afrika'da yaamann en gzeyan, her eyi unutmanzdr." dedsonunda.

Ertesi gn Bay Morrison iftlie geldiftlikteki rnn ekirgelerdekurtarld haberi hi kukusu


117/1017

airobi'de de duyulmutu. nkWalter'in elini skmak o gne kadayapmad bir eydi. Daha da dikkat

eken, nceki ziyaretlerinde hiallmadk biimde, kendisine ay yapaJettel'in mimiklerine bir ekilde karlvermesi oldu. Rengrenk iek desenlRosenthal ayn yudumluyor, gmutacakla porselen kaseden eker alma

zere her uzandnda beenisini ifad

eder tarzda ban sallyordu. BaMorrison mutfaklar ve tavuklarziyaretinden sonra eve dndndbandaki apkasn kard.. Yz dah

da genlemi grnyordu; ak sarsalar, al gibi kaim kalar vard, bifincan ay daha istedi, bu ncoluyordu. Elindeki eker tutacayla bi


118/1017

sre oyaland, bir ara yine ban salladSonra birden ayaa kalkarak, Latincszlkle Brittanica ansiklopedilerini

olduu dolaba yneldi, ekmecedefildiinden yaplm halka eklinde bipeetelik kararak, Regina'nn elinsktrd.

Halka yle gzeldi ki, Regina kalbinihzl hzl attn hissetti. Bir hediye ii

eekkr etmeyeli o kadar uzun zamaolmutu ki, "senta sana" demekten bakbir ey aklna gelmedi, oysa bir ocuuBay Morrison gibi nfuzlu bir adaml

Suahelice konumamas gerektiini ok iybiliyordu.

Ama Bay Morrison azndaki iki alt


119/1017

diini gstererek glnce, pek de yanlbir ey yapmadn fark etti.. Heyecanlevden dar frlad. Geri Bay Morrison'

sklkla gryordu ama o gne kadar bikez bile glmsememi stelik daha nckendisini fark etmemiti bile. Bu kadadeimi olduuna gre, belki de karacasnsan klna girmi ve Mr. Morriso

olmutur. Oysa Saura dikenli akasyaacnn altnda uyukluyordu. Regina bun

grnce, hayal krklna uradYanlmt, deien bir ey yoktu. Beyafildii halkann iinde sihirli bir g yoktdemek, bu durum onun gzelliini dorus

biraz azaltmt. Neyse, Regina yine dzlmedi, Saura'nn kulana eilerek"Gelecek sefere," dedi sadecekaracasnn kafasn sallamasn bekled


120/1017

ve sonra da ar admlarla evine dnd.

Bay Morrison apkasn kafasn

geirmiti, imdi her zamanki gibgrnyordu. Sa elini yumruk yaparakpencereden dar bakt. Bir an iinOwuor'un ekirgelerin geldii gnk

haline benzedi, ama onun gibi, cebindekanatlarn rpan kk hayvanckladeil, alt tane kt para kard, tek te

masann zerine koydu."Every month," dedi ve arabasn

doru yrd. nce arabann almasyl

martan kan grlt, sonra Rummler'iulumas duyuldu, ardndan kalkan tobulutunda araba gzden kayboldu.

"Tanr akna, Bay Morrison ne dedi


121/1017

Sen bir ey anladn m Jettel?" "Eveanladm saylr. Month ay demek. Bunok iyi biliyorum. Kursa giderken b

szc renmitim. Kelimeyi dorelaffuz eden tek kii de bendim. Am

retmenin bunun iin beni tebrik ettiinya da hi deilse bayla onayladn msanyorsun?"

"u anda bu o kadar da nemli dei

Dier kelime ne anlama geliyor?""Hemen kkreme. Onu da rendi

ama, anmsayamyorum." "Hatrlamalsn

Burada alt sterlin var. Bir anlamgelmeli." Jettel, "month, ay demek" diyekrarlad.

kisi de o kadar heyecanlanmt k


122/1017

bir sre kt paralar masann zerintekleyip, evirip evirmekle oyalandlar.

Sonunda Jettel'in birden aklna geld"Hay Allah, bir szlmz vard." Bisand kartrarak, iinden heyecanlsar-krmz ciltli bir kitap kard: "te

ngilizce bin sz" diyerek gld, "Bin sspanyolca da var."

"Onlar artk iimize yaramazspanyolca Montevideo iin gerekiyordu

Sana bir itirafta bulunaym m Jettelkimiz de iimizde sfrz. Hangi kelimey

aramamz gerektiini bile bilmiyoruz."

Regina bedenini alev gibi saran scabir bekleyiin heyecanyla yere meldi

Annesiyle babas durmadan tek bi


123/1017

szc tekrarlyorlard, herhaldkendilerine yeni bir oyun bulmulard. Eyisi imdilik bu oyuna katlmamak v

keyfine varmakt. Bu yzden Owuor'IAja'y da armad. Rummler'in kulankemirmeye devam ediyordu ki, annesiylbabasnn sevin lklaryla kendingeldi. Birden babasnn, "Morrison'un nsylediini belki sen biliyorsundur,dediini duydu.

Annesiyle babasnn yabancszckler, kafa sallamalar ve omusilkmeleriyle oynadklar bu oyun

sonunda kendi de katlabilecekti demekama biraz da iin keyfini karmastiyordu dorusu. Anneyle baba

sabrszlkla yemek verilmesini bekleye


124/1017

karn ackm Rummler gibi kokuyorlardhl.. Keyifle azn at, halka peetelieline geirdi, usul usul bileine dor

teledi. Anlamad sesleri aklnda tutmayyi ki Owuor'dan renmiti. Azn

amasna gerek yoktu, sesleri ncbelleine hapsediyor, her istendii zamada hatrlyordu.

Morrison'un ne dediini bu ynteml

hatrlad. "Every month" deyiverdAnnesiyle babas hayret ederek kendisinpohpohlaynca, birden sihiri tekrarlamayunuttu. Yine de babasnn, "Sen akll bi

ocuksun!" diye kendisini vmesi houngitmiti. Bunu sylerken, ibii krmzbeyaz bir horoza benziyordu, sonryeniden gzleri sabrszlktan ka


125/1017

anana dnm babas oluverdMasann zerindeki kitab ald, sonrekrar brakt, ellerini ovuturarak i

geirdi, sonunda, "Ben devenin biriyimdeeri sfr olan bir hi," dedi. "Neden?"

"nsan szlkte arad kelimeleri

harflerini tek tek heceleyebilmelRegina."

"Babann cesareti az, o sadecdnmesini biliyor, harekete geen ishep ben oluyorum." dedi Jettel, kitaptaokumay srdrd: "Aver, iddia etmek

anlamna geliyor. Aviary bir ku kafesiBu daha da sama. Bir de avid diye bikelime var, hrsl demekmi."

"Jettel, btn bunlar samalk. Byl


126/1017

bir yere varamayz." "nsan iindaradn bulamyorsa szlk ne iyaryor?" "Peki yleyse, ver bana. Bir d

E'ye bakaym. Evergreen," diye bu keWalter okumay srdrd, "her dem yeildemekmi."

Regina ilk kez babasnn Owuor'dadaha tumturakl tkrdn fark ettRummler'in ban okamay brakarak

neeyle ellerini birbirine rpt. "Kesesini Regina. Kahretsin. Bu ocuk oyundeil. Evergreen olmal, tabii yaMorrison her zaman yemyeil olan ms

tarlalarndan sz etmi olmal. Dorusok tuhaf, bunu ondan hi ummazdm."Hayr," dedi Jettel, hafif bir sesle"Buldum. Gerekten buldum. Every, her


127/1017

anlamna geliyor. Duydun mu Walterevery month, her ay demek. Baka eolamaz. Acaba Bay Morrison, bize her a

alt sterlin vereceini mi sylemestedi?" "Bilmiyorum. Bekleyeli

bakalm, bu mucize bir kez daha olacam?" "Hep bir mucize der durursun," diyeRegina, pusuda sabrszlkla bekleyen biav gibi atld. Acaba babas, annesinisesini taklit ettiini fark etmi miydi? "B

kez baban hakl," diye fsldar gibkonutu Jettel, "hakl olmal." Ayaakalkarak Regina'y kendine doru ektyanana bir pck kondurdu. pc

uz tadndayd.

Mucize gerek oldu. Her ayn bandBay Morrison iftlie geliyor, nce ik


128/1017

fincan ayn iiyor, tavuklarn vmutfaklar kolaan ediyor, msarlalarn tefti ediyor, nc fincan a

in eve dnnce de alt kt sterlini teek usulca masann zerine koyuyordu

Jettel, Rongai'deki yaam tamamedeitiren kader gnnden sz aldndpk Owuor gibi bbrleniyor, "Grd

m?" diyordu. "Bir ngilizce'yi bilrenemedikten sonra o gzelim tahsili

ne ii yarar?" Regina da bildii bu szlerdudaklarn kprdatmakszm iindeekrarlyordu. "Hibir ie yaramaz Jette

hi, benim cppem gibi." Walter bunu

sylerken, gzleri artk yorgugrnmyordu, stma geirmeden ncekgnlerde olduu gibi salkl bakyorhatta Jettel kk zaferinin keyfin


129/1017

karrken o da glyor, "ah benim kOwuor"um diye ona iltifat ediyor, gecelerde her ikisinin oktandr kaybettikler

scak birlikteliin tadna varyordu.

Akasya altnda oturduklar gnRegina "Gece bana bir erkek karde

yaptlar," diye anlatt.

"ok iyi," diye yantlad Aja, "nkSaura artk ocuk deil." Akaolduunda Walter, "Regina'y okulagnderelim," diye nerdi. "Ssskingelecek defa Nukura'ya gittiinde, bunu

in ne gerekiyor rensin." "Hayr," diytiraz etti Jettel, "henz erken."

"Ama sen deil miydin o kadar sra

eden! imdi ben de istiyorum." Jette


130/1017

yzne ate bastn hissetti, ama yine dsklganln yenerek, "Ben," ded"ekirgelerin iftlii basmadan nce nele

olduunu unutmu deilim. O gsylediklerini anlamadm sandn, amdndn kadar aptal deilim. Reginyedi yama gelince de okumayrenebilir. u anda anne ve Kaete iiparaya ihtiyacmz var."

"Bunu nasl dnebiliyorsun?""imdilik geinecek kadar param

var. Neden bir sre daha byle gitmesin

ok iyi hesabn yaptm. ayet paraydokunmazsak, onyedi ayda, anneylKaete'i buraya getirtecek yz sterlinbiriktirmi oluruz. ki sterlin de geriy


131/1017

kalr. Greceksin, baaracaz."

"Eer bir ey olmazsa."

"Ne olacak ki? Burada bir ey olmaz.

"Ama bizim dmzdaki dnyada

Jettel. Almanya'da durum hi de iygrnmyor." Jettel'in byk bir evklfedakrla hazr olmas, her ay kcbir kutuya alt sterlini koyarken parala

ekrar tekrar sayarken duyduu sevinonlar kurtarmaya yetecek miktar tazamannda bir araya getireceine ola

sonsuz inan, Walter'e, gnn her saathatta ou zaman geceleri dinledihaberlerden daha dayanlmaz geliyordu.

Breslau ve Sohrau arasndaki mektup


132/1017

rafiinin aras giderek uzuyordumektuplar da korkuyu saklamak iigsterilen btn gayretlere ramen

ylesine endie doluydu ki, Walter umuetmenin artk bir cinayet olduunukarsnn nasl olup da hl faretmediini kendisine sk sk soruyorduBazen de onun gerekten saf ve temiyrekli olduunu dnnce zlyor vonu kskanyordu. Ama bu ezilmilii

kendi kurtuluuna bile artk minnettarlduymayacak kadar ona ac verdignlerde mitsizlii, Jettel'e ve onubitmek bilmeyen hayallerine kar nefret

dnyordu.

Babas, btn abalarna karn, otelsatamadn, evden hemen hemen hi


133/1017

dar kmadn, Sohrau'da hlesadece yahudi ailesinin kaldnkendisinin durumunun ise, her eye rame

yi olduunu ve ikayet etmek istemediinyazyordu. Sinagog yangnndan sonrgnderdii mektupta, "Liesel belkFilistin'e gider," diyordu. "Eer benigibi kocam birinden ayrlmaya onu razedebilirsen." 9 Kasm 1938'den sonryazd mektuplarnda ise, "Yaknda

grmek zere," eklindeki dileszcklerine artk rastlanmyorduBreslau'dan gelen mektuplarn hesatrnda sansr korkusu seziliyordu

Kaete, "Bizi epey skntya sokan" kimkstlamalarn olduunu yazyor, heseferinde, 'aniden seyahate kan, bir dahda kendilerinden haber alnamayan" orta


134/1017

dostlardan sz ediyordu. na, artk odkiralayamadn haber veriyor, "Sadecbelli zamanlarda evden kyorum." diy

yazyordu. Regina'nn eylldekdoumgn armaan ubat aynda postayverilmiti. Walter dehetle, ifreli mesajnne olduunu anlamt. Kaynvalidesi ilkaynbiraderinin artk uzun vadelplanlar yapmaya cesaretleri kalmamtAlmanya'y terk etme umudunu d

yitirmilerdi. Jettel'i gereklyzletirmek zorunda olmas ona acveriyordu, ama bunu yapmazsa da gnalemi olacan biliyordu. Ama Jettel'i

biriktirdii paray sayarken, istedikleringerekletirmek iin ok iyi hesabnyapm bir ocuktan fark olmadngrdke, kafasndan geenleri sylemey


135/1017

her defasnda erteliyordu. Suskunluunyenilgi kabul ediyor, bu konuda zaydavrand iin de kendisinden nefre

ediyordu. Jettel'in arkasndan yataa gittnnde durdu. Zaman durmu gibiydAustos ortasnda Ssskind'in iftlihizmetkr, elinde bir mektupla gelmitiMektup yle diyordu: "SonundSabbatia'da lanet olas dou sahilhummas grld. Bu yzden imdili

Sabbat' unuttuk. Tek yaptm inekleriin dua etmek oluyor, ne kadarnkurtarabilirim diye ona bakyorum. Eesizin inekler ortalkta dolatlarsa, art

ok ge. O zaman salgn Rongai'ye dgelmi demektir."

Walter mektubu ona gsterince, Jette


136/1017

"Niye?" diye sordu fkeyle, "Gelemiyomu? Hasta deil ki."

"nekleri telef olurken en azndaiftlikte kalmak istiyor. Ssskind de iinkaybetmekten korkuyor. Her gn yensnmaclar geliyor ve iftliklerd

almak istiyorlar. Yerimize kolayca birbakasn alabilirler." Ssskind'in cumgnleri iftlik ziyaretleri haftann olay

oluyordu, bir nebze de olsa yenidenormal bir hayata dnyorlar, sohbetleediyorlar, birbirlerine bireyler alpvererek kk deiiklikler yapp vaki

geiriyorlard. imdiyse artk heyecanlardan, sevinlerden esekalmamt. Yaamlar yeknesaklatkaJettel Ssskind'in Nairobi ve Nakuru'da


137/1017

getirecei haberleri daha bir zlemlbekliyordu. Ssskind, Kenya'ya en sokimin geldiini, nerede i bulduunu hep

bilirdi. Ama daha ok onun keyifli haliniesprilerini, iltifatlarn, gelecee daiyimserliini zlyordu. Onun bu iyimse

hali Jettel'in gelecee olan gvenim dartryordu. Walter bu duruma daha okzlyordu. nk Ssskind onun iinzellikle iftilkte yalnz geirdii, steli

de stmal gnlerinde onu skntlardakurtaran, biricik dostu olmutu. Bunalmdmemek, Almanya'ya kar duydudayanlmaz zleme kendini kap

koyvermemek iin bu dostunun kendingvenen gl karakterine ihtiyac vardSsskind onun gznde, vatansz olmyazgsnn stesinden gelmi bir adam


138/1017

ek kantyd. Dahas, yaamla tebalantsyd.

Sabbatia'l Bwana'nin artk iftligelmemesine Owuor da zlyorduPudingi yerken hi kimse onun kadar gzeazn oynatmyordu. Srtnda siya

cbbesiyle, "Kalbimi Heidelberg'tbraktm" arksn sylerken, yksesesle glen bir tek Sabbatia'l Bwana'yd

Ssskind'in yine ziyarete gelmedii bignn gecesiydi, Owuor yakndSabbatia'daki Bwana davula benziyorDavula Rongai'de vuruyorum, ban

Menengai'den cevap veriyor." 1 Eylakam, Walter, "Ssskind'i bizim radyoda zlyor," dedi. "Aks bitmiSsskind gelip arabasn altrmazsa


139/1017

aky dolduramayacaz". "Haberlerartk dinleyemiyor musun?"

"Hayr Regina. D dnya bizim iil artk."

"Radyo da m ld?"

"Evet, o da bitmi, lm. imdsadece senin kulaklarn yeni haberlerduyacak. Hadi topraa uzan da bana gze

eyler anlat."

Sevin ve gururdan Regina'nn badnd. Owuor, ona yamurdan hemesonra dmdz ve hareketsiz yere uzanaraopraktan gelen sesleri nasl dinleyecein

retmiti. O gnden sonra da, dah

grnmeye balamadan arabalar


140/1017

geldiim duyuyordu ilkinde Ssskind'iarabasnn geldiini sylemi ama babasbir trl Regina'nn duyduklarna inanma

stememi ve kzarak; "hadi oradansama!" demiti, Ssskind'in gerektegeldiini ona haber verdiklerinde ise hide utanr grnmemiti. imdiyse artkafasna iyice dank etmiti, l biradyodan hibir ses duyamyorduRegina'nn kulaklar olmazsa, inekler

saan yal sar Cheroni'den farkkalmayacakt. Regina kendini akll vgl hissediyordu. Ama buna rameMenangai dalarndaki safariye uzana

seslerin peine dmek iin acele etmedAncak radyonun bozulmasndan sonrakakam Regina eve giden tal patikayboylu boyunca uzand, ama topraktan


141/1017

rzgrda aalarn fsltlarnn dnda eufak bir ses gelmedi. Ertesi sabah dsessizlikten baka bir ey duymad, anca

leye doru kulaklar kprdad. lk sesduyduunda, karmamak iin, soluk bilalmaya cesaret edemedi. kincisini, bikuun bir aatan dierine uusresindeki kadar ksa bir zamadiliminde iitti. Regina nce kulaklarnbu sesi fazla grltl algladn

zannetti, duyduu belki de sadecdavullarn tamtamlaryd. Hayakrklyla yerinden dorulmak istedgrtla kurumutu, tam o srada toprakta

gelen iddetli bir sarsnt onu olduyerden yle bir frlatt ki, telala komaybalad. Artk babas, onun, arabaygrmeden, sadece sesleri duyara


142/1017

gelenleri anladna inanacakt.

Sesi daha gl ksn diye ellerin

azna gtrerek haykrd: "Baba abuol, ziyaretimiz var. Ama gelenSsskind'in arabas deil!"

Dik yamac soluyarak trmanakamyon, o gne kadar Rongai'e gelebenzerlerinden ok daha kocamandplak vcutlarn birbirine srterekulbelerinden frlayan ocuklar evdoru komaya baladlar. Arkalarndansrtlarnda bebekleriyle kadnlar

ellerinde su dolu su bakalaryla genkzlar, havlayan kpekleri kovalayaranlerine srdkleri keiler grndHizmetkarlar (babo) apalarn frlat


143/1017

atarak, tarlalarn, obanlar ineklerinbraktlar.

Kollarn balarnn zerinkaldrarak, yeniden ekirgelerisaldrsna uramasna baryorlarnormal zamanlarda kulbelerinden

sadece geceleri duyulan arklarsylyorlard. Merakl ve cokulnsanlarn glleri Menangai dan

arpp yanklanyordu. Her ey baladgibi aniden sessizleiverdi ve bsessizlikte kamyonet durdu. nce krmzopraktan ince bir toz bulutunun havay

ykseldiini, sonra da yere szldngrdler.

Aja ve Owuor'la, Walter, Jettel ve


144/1017

Regina evin nndeki su tanknn yanndkmldamadan duruyorlar, korkudabalarn kaldramyorlard. Ama hepsi d

ofrn yanndaki adamn kamyonetikapsn ap yavaa aayszldn grdler.

Adamn srtnda, haki renkte ksa bipantolon vard, altndan kpkrmzbacaklar grnyordu, siyah parla

izmeleriyle, her adm atnda imlerdeksinekler uuuyordu. Bir elinde, gnetedaha parlak beyaz bir kt tomarutuyordu, dier eliyle de ban

zerindeki yass yeil tabaa benzekasketini. Yabanc konumak zere aznamt ki ayn anda Rummler havlamaybalad.


145/1017

"Bay Redlich," diye emreder tondseslendi, "come along. I have to arresyou. We are at war."

Henz kimse yerinden kprdamamtArdndan kamyonetten bildik bir seduyuldu, seslenen Ssskind'di. "Tanr

akna, sylesene Walter, bilmiyomusun? Sava patlad. Hepimizi gzaltnalyorlar. Gel, bin arabaya. Regina v

Jettel iin dert edinme. Kadnlar vocuklar Nairobi'ye gtrecekler."


146/1017

IV. BLM

Genler, tehdit altndaki anavatanlar

in ne kadar zlseler de, gittiklerngiliz okullarnn ve Oxford'd

geirdikleri elenceli gecelerin anlarbelleklerinde ylesine tazeydi ki, sava

k bile onlarn keyfini bozamyor hatthayatlarn ilgin hale getirdiindnyorlard. Nairobi'deki poli

ekilatnda ve Afrika'nn dieblgelerindeki askeri birliklerdekgrevlerinden dnen smrgyaamlarnn tekdze gelgitlerinde

bkm olan asker emeklileri iin ddurum farkl deildi. imdi birden iirengi deimiti, artk sadece hayvahrszl, yerli kabilelerin zaman zama


147/1017

patlak veren atmalar ya da kklngiliz ailelerin birtakm kskanl

kavgalar deildi sz konusu olan, kavg

imdi smrge krall iin yaplmaktaydSmrge be yldr aralksz Avrupa'dansnmaclar topraklarna kabul etmitimdi bu insanlar resmi makamlarla yenvatanlarn kar karya getirmiti. Adlaryazlmas kadar sylenmesi de zor olan bnsanlar, zaten savatan nce de bozu

iveleri ve ar hrslar yznden, llngilizler'i yeterince fkelendirmiti. Bunramen disiplinliydiler ve ynetilmelerde kolay oluyordu. Yetkili makamlar yine

de uzun sre kent dzeninsnmaclardan korumaya zegstermiler, Nairobi'deki yerleioplumsal ve ekonomik dzeni


148/1017

bozulmamas iin, snmaclar iftlikleryerletirmilerdi.

Sava baka talepleri de beraberindgetirmiti. Snmaclar, gerek doduklarlke, gerekse konutuklar dil, aldklareitim ve kltrleri ile kendilerini; konu

eden lkeden ok, dmana daha yakhissedebilirlerdi. Bu durumda nemlolansa bu dnce ve duyguda ola

nsanlarn smrgeye zarar vermesinnlemekti. Yetkililer bu nedenle abuk vekararl hareket etmek zorunda olduklarnbiliyorlard. Pek de alk olmadklar

halde bu zor grevin de stesindekolayca geldiler. ehirde ve birbirindeuzak mesafedeki iftliklerde dmavarsaylan ne kadar yabanc varsa heps


149/1017

gn iinde Nairobi'deki askermakamlara teslim edildiler, bunlarn art"mlteci-snmac statsnde olmay

enemy alliens' olduklar da aceleyle ilgilmakamlara bildirildi. lk Dnya savandve ayn benzer deneyimleri yaamolanlarla, orduda grev yapm esksubaylar ne yaplmas gerektiinbiliyorlard. Onalt ya zerindeki bterkekler gzaltna alnyor, hastalar v

bakma muhta olanlar da yingzhapsinde tutulmak kaydiyle hastanelerbltrlyordu. Nairobi'den yirmi miuzaklkta Ngong blgesindeki King'

African Rifles ikinci alakomutanlmdaki barakalar acil olaraboaltlarak hazr hale getirildileriftliklerdeki adamlar toplamakl


150/1017

grevlendirilen askerler inanlmaz bihzla ve olaanst titiz hareket ettilerenemy alliens' harekatnn bandak

Albay Whidett, elde ettikleri baarlsonucun ardndan yapt ilk konumada"biraz fazla titiz" diye itiraf etmek zorundkald.

Kamlanm vatanseverliduygularnn sarholuundaki gen

askerler, baskn halindeki tutuklamalarsrasnda 'bloody refugees' diyadlandrdklar mltecilerin bavullarnhazrlamalarna bile frsat tanmamlar

bu igzarlklar yznden de slerini zodurumda brakmlar, ama ok da abuin iinden syrlmlard. stlerind

sadece bir pantolon, gmlek, apka, bazs


151/1017

da srtnda

afikanin hicbir yerinde

Documents