Ulaşım Proje Kısım-I

Yrd.Doç.Dr. S. Taner YILDIRIM

SIFIR POLİGONU

• A ve B noktası size örnekteki gibi verildiği

zaman ne yapmanız lazım? Şimdi adım adım

projemizi oluşturalım.

95

100

A

B

• Geçkinin geçeceği A ve B noktaları arasına cetvel tutularak uzunluk harita üzerinden L (m) olarak bulunur.

• Haritada A ile B arasındaki uzaklık = 34,75 cm

• Harita ölçeğimiz 1/1000 olduğuna göre:

• A ile B arasındaki gerçek uzaklık G.U= 347,5 m

• Geçkinin geçeceği A ve B noktaları

arasındaki yükseklik farkı H, arazinin

ortalama meyili:

• Sm= H x 100 dir.

• L

• HA= 95m

• HB= 97m Sm= 2x100/347,5 = 0,57556

• H= 97-95= 2m Sm = % 0,58

• Haritada birbirini takip eden tesviye eğrileri arasındaki yükseklik farkı h, arazinin ortalama meyili de Sm olduğuna göre pergel açıklığı aşağıdaki gibi hesaplanabilir:

• l = hx100

Sm

• l = h x 100 = 1 x 100 / 0,58 = 173,61 m

Sm

Bu değer arazideki uzunluktur. Bunu harita ölçeğine çevirirsek:

173,61 / 1000 = 0,174

l = 17,4 cm (pergel açıklığı)

* Harita üzerinde pergelle yapılan denemelerden sonra seçilen pergel açıklığı : 19,79 cm çıkmıştır.

• Burada A ve B arasında sadece bir eğri

bulunduğundan iki pergel hamlesi ile B’ye

gidilmesi gerekir. Bulunan hesap değeri olan

17,4 cm kullanılarak iki hamlede B’ye gidilmiş

(B, A’dan iki eğri sonra olduğu için), fakat B’ye

varılamamıştır.

95

100

A

B

• Bunun üzerine pergel açıklığı artırılarak B’ye

varılmış ve bu değer 19,79 cm çıkmıştır.

95

100

A

B

• A’dan B’ye iki seferde gidilebildiği için önce ilk

pergel açıklığındaki sıfır poligonunun bir kenarı

çizilmiştir.

95

100

A

B

• Fakat ikinci kenar direk olarak çizilememekte,

çünkü çizgileri kesmektedir. Bu durumda bu

kısmın parçalara ayrılarak geçilmesi mümkün

olacaktır.

95

100

A

B

• Bu kısmı gerektiği şekilde çizgileri kesmeden en

az kaç parçaya ayırabildiğimize bakıp, ona göre

gerektiği şekilde pergelle ayırıyoruz (bu pergel

ayrımları normalde B’den tekrar geri gelerek

pergelle kestirilebilir)

95

100

A

B

• Bu pergel ayrımları birleştirilerek sıfır

poligonunun bu parçası da oluşturulur.

95

100

A

B

ALİNYİMAN VE KURP

OLUŞTURMA

• Sıfır poligonuna mümkün olduğu kadar yakın, altında

ve üstünde kalan alanları eşit şekilde ayıracak şekilde

iki tane alinyiman çizilir. Kesiştikleri nokta S noktası

olarak tespit edilir ve kesişme açısı açı ölçerle ölçülüp,

grada çevrilerek kaydedilir (Sıfır poligonu karışmaması

için sarı renk gösterilmiştir).

95

100

A

B

S

• Bundan sonra R yarıçapı seçmek gereklidir. R

yarıçapı seçilirken, dever formülünden deverin

maksimum değeri için R değeri hesaplanır. Bu değer

bir üst değere yuvarlatılarak (mesela 365m değeri

400m seçilir) 30. sayfadaki tablo ile karşılaştırılır ve

buradaki değerden daha düşük olmadığından emin

olunur. Daha sonra hesaplanan R değerine göre T

Teğet hesabı yapılarak alinyimanlar üzerinde nasıl

durduğuna ve burada yay çizilerek araç güvenliğini

etkileyip etkilemediğine bakılır. Eğer R değeri

yeterince büyük değilse artırılır ve tekrar T değeri

bulunur. Ayrıca Kurp başlangıç ve bitiş noktalarına 2/3

Lr mesafesi eklendiğinde gelinen noktaların A ve B

noktalarından geride olduğundan emin olunur.

• Bulunan teğet noktaları arasına kurp çizilir. Bunu yapabilmek

için Teğet noktalarından yarıçap uzunluğu kadar pergel açılarak

kesiştirilir ve bir merkez bulunur. Bulunan merkezden yarıçap

uzunluğu kadar açılarak teğet noktaları arasına yay çizilir. Eğer

yoldaki kurp yarıçapı çok yüksekse S noktasından b (bisektris)

uzunluğu kadar yayın geçeceği yere doğru dik çıkılır ve bu

çizginin ucu teğet noktaları ile birleştirilerek yay oluşturulur.

95

100

A

B

S

F

YATAY KURP HESABI

• R kurp yarıçapı ve / kesişme açısına göre kurp elemanları hesap edilir. Fakat önce seçilen R yarıçapına göre d (dever) hesabı yapılır. Bulunmuş olan Lr de burada gösterilir ve daha sonra kurp elemanları hesaplanır. Bulunan değerlerin varsa küsüratlarına dikkat edilir. d (dever) değeri bir üst değere tamamlanır. Lr değeri 45m’den küçük olamaz ve küsüratlı gidemez (45, 50, 55 gibi değerler alır ve örneğin 56, 75 gibi bir değer çıkarsa 60 m alınır). ∆ (sapma açısı) değeri gerekirse virgülden sonra 4 haneye kadar gösterilir. Diğer kurp elemanları virgülden sonra 2 hane olarak gösterilmelidir.

• d = 0,00443 x V2/R

• d = 0,00443 x 702 / 600 = 0,03617 d = 0,04 (uygun max. Dever)

• Rekortman : Lr = 0,0354*V3 / R = 20,24m < 45m

• Lr = 45m alındı.

• ∆ : Sapma açısı = 9° = 10g

• Teğet : T = R*tg (∆/2) =600*tg(10/2) = 47,22m

• Bisektris : b = R[Sec(∆/2)-1] = 600*[Sec(10/2)-1] = 1,85m

• Developman : d = ( ∆*π*R)/180 = 94,25m

• To’nun kmsi= A’dan Some mesafesi(somenin

kmsi)-T= 179,81-47,22= 0+132 59

• Tf’in kmsi= 132,59+ 94,25= 0+226 84

• 3’ün kmsi (1.rekortman girişi)= 132,59- 30=

0+102 59

• 4’ün kmsi (1.rekortman çıkışı)= 132,59+ 15=

0+147 59

• 8’in kmsi (1.rekortman çıkışı)= 0+226 84 - 15=

0+211 84

• 9’un kmsi (1.rekortman girişi)= 0+226 84 + 30=

0+256 84

• Kurp elemanları paftaya aşağıdaki gibi işlenir.

Paftaya bakış yönüne göre ayarlanır.

95

100

A

B

S

F

R= 600 m

∆=10 g

T= 47,22 m

d= 94,25 m

b= 1,85 m

ENKESİTLERİN

OLUŞTURULMASI

Alinyiman uzun ise 50 m’de, kısa ise 30 m ve kurp uzun ise 30 m, kısa ise 20 m’de bir enkesitler verilmelidir. Daha

sonradan az veya fazla çizim çıkmaması için enkesit sayısı 15-25 arasında sınırlanmalıdır. Enkesit verilirken

A, 1, 2 gibi numaralamalar enkesit çizgisinin sol, kilometreler sağ tarafına yazılmalıdır. Çizginin uzunluğu

kamulaştırma genişliği kadar olup, 1. sınıf yollarda 60 m, ikinci sınıf yollarda 40m, 3. sınıf yollarda 30 m

alınmalıdır ve çizginin yarısı sağ, yarısı sol tarafta alinyiman ya da kurba çizgisine 90 ˚ olacak şekilde

ayarlanmalıdır. Yolda rekortman başlangıç bitişleri, rekortman başlangıç bitişleri ve yol bitimi gibi veriler

genellikle küsüratlı çıkar. Bu veriler kesinlikle yuvarlanmamalıdır. Diğer ara enkesitler kaç metrede bir

alınıyorsa bunların yuvarlak sayı olması tercih edilir. Bu çizim yapıldıktan sonra pafta üzerinde başka bir işlem

yapılmadan (herhangi bir şey silinmeden ya da eklenmeden) aydınger işlemine geçilir. Bu arada Sapma Açısı

ve Dever tabloları da hazırlanmış olmalıdır.

Sapma Açıları TablosuKesit No KM Ara

Mesafe

Başlangıca

MesafeSapma

Açısı (g)

Top.

Sapma

Açısı

To 0+132 59 0 0 0 0

1 0+136 85 4,26 4,26 0,2260 0,2260

2 0+156 85 20 24,26 1,0610 1.2870

3 176,85 20 44,26 1,0610 2,3481

4 196,85 20 64,26 1,0610 3,4091

5 216.85 20 84,26 1,0610 4,4701

Tf 226,84 9,99 94,25 0,5299 5,0000

Önemli Not: Bu tablodaki To ve Tf hariç alınan en kesit noktaları gerçeği

yansıtmamaktadır. Bu örnek bu bilinçle incelenmelidir.

Dever TablosuKesit No km Ara

Mesafe

Toplam

Mesafe

Dever

Sağ

Dever

Sol

Düşünceler

3 0+102590

0 -0,02 -0,02 Alinyimanda

(bombe)

To 0+1325930

30 -0,02 0,02

4 0+1475915 45

-0,04 0,04 Hesaplanan

Tam Dever

5 0+170 22,4167,41

-0,04 0,04 Kurp

6 0+19020 87,41

-0,04 0,04 Kurp

7 0+2118421,84

109,25 -0,04 0,04

8 0+220 8,16117,41

-0,04 0,04 Hesaplanan

Tam Dever

Tf 0+226846,84 124,25

-0,02 0,02

9 0+24013,16

137,41 -0,04 0,04

10 0+25684 16,84154,25

-0,02 -0,02 Alinyimanda

(bombe)

Önemli Not: Bu tablodaki To ve Tf hariç alınan en kesit noktaları gerçeği

yansıtmamaktadır. Bu örnek bu bilinçle incelenmelidir.

AYDINGER ÜZERİNE YOL

OLUŞTURMA

• Aydıngere gerçek yol durumunun üstten görüntüsü çizilir. Çizim rapido ya da pilot kalemle aşağıdaki gibi

yapılmalıdır. Örnekte verilen yol bundan iki önceki slaytta yer alan çizimin aydıngere geçmiş halidir. Bunun

için aydıngere pafta üzerine yerleştirilir ve çizimler kurşun kalemle hafifçe yapılır. Someye devam eden

alinyimanlar ve some noktası gösterilmez. Daha önce üzerinde enkesitleri verilen eğri yol eksenidir ve kesikli

gösterilir. Aşağıdaki yol iki şeritli gidiş-geliş olarak düzenlenmiştir. Platform genişliği şerit+banket varsa röfüj

şeklinde hesaplanıp (bu değerler 30. sayfadaki tablodan alınabilir) ikiye bölünür ve eksen çizgisine paralel iki

çizgi bulunan değer kadar uzağa çizilir. Yani bu çizgiler platform sınırlarıdır. A ve B hariç diğer içeride kalan

çizgiler gösterilmez. Etraftaki eğriler, kilometreler, numaralar ve kurp elemanları aşağıda da gösterildiği gibi

gösterilmelidir. Ayrıca ölçek, Rekortman boyu ve max.dever de herhangi bir köşede verilmelidir. Autocad için

aydıger yerine çıktı yeterlidir. (Not: Alttaki çizim word’de basit örnek olarak yapıldığı için düzgün

olmayan çizgiler vardır. Projede bu şekilde hatalar kabul edilmeyecektir)

Ölçek:1/1000Rekortman Boyu: 45 mMax. Dever: %4