ADAPAZARI İLÇESİNDEKİ

ENDÜSTRİYEL KAYNAKLI

EMİSYONLARIN ENVANTERLENMESİ

DANIŞMANDOÇ.DR. ŞEREF SOYLU

HAZIRLAYAN

BĠLAL SONSUZ G0701.12005

A.FURKAN KARGIOĞLU G0701.12015

M.MURAD ORUÇ G0701.12031

MELĠKE KARAFAZLIOĞLU G0701120.34

ERCAN SELVĠ G0701.12035

HARUN MUSTAK G0701.12036

HAKAN KARGI B0701.12080

ÖZGÜN HEPġEN G0701.12033

MURAT ġIPKA G0401.12027

İŞ BÖLÜMÜ

•LİTERATÜR ÇALIŞMASI•HARİTA ÇALIŞMASI•VERİ TOPLANMASI•ENVANTERLEME•HESAPLAMA•GÖZDEN GEÇİRME•YORUMLAMA

1) AMAÇ

2) GENEL BİLGİLER

3) HAVA KİRLETİCİLERİ

4) HAVA KİRLETİCİLERİNİN ETKİLERİ

5)EMİSYONLARIN MUHTEMEL ETKİ

ALANLARININ BELİRLENMESİ

6)ENDÜSTRİ KAYNAKLI EMİSYONLARIN

ENVANTERLENMESİNDE IPCC & EEA

-EMİSYON FAKTÖRÜ NEDİR? NİÇİN

KULLANILIR?

7)EMİSYON ENVANTERİ NASIL

HESAPLANIR?

-IPCC Metodolojisi

-EAA Metodolojisi

8)HESAPLAMA SONUÇLARI

9)SONUÇ

Sakarya ilinin, Adapazarı ilçesinde yapılan bu

çalışma ile hava kirliliğinin en önemli kaynaklarından

biri olan sanayi tesislerinden (noktasal kaynaklardan)

kaynaklanan hava kirleticilerinin envanterlenmesi

amaçlanmıştır.

HAVA KĠRLĠLĠĞĠ

HAVA KALĠTESĠNĠN BOZULMASI

SOLUNUM RAHATSIZLIKLARI

HASTALIKLAR

ZEHĠRLENMELER

ÖLÜMLER

ASĠT YAĞMURLARI

CANLI YAġAM ÜZERĠNDE TAHRĠBAT

CANSIZ YAġAM ÜZERĠNDE TAHRĠBAT

SICAKLIK DEĞĠġĠMLERĠ

BUZUL ERĠMELERĠ

DENĠZ SEVĠYESĠNDE YÜKSELMELER

BASINÇ MERKEZLERĠNDE

DEĞĠġĠMLER

RÜZGAR KUġAKLARINDA

DEĞĠġĠMLER

OZON TABAKASININ

ĠNCELMESĠ

SERA ETKĠSĠ

KÜRESEL ISINMA

ĠKLĠM DEĞĠġĠKLĠKLERĠ

UÇ METEOROLOJĠK OLAYLAR

Hava kirliliğini kaynaklarına göre 3 kısımda inceleyebiliriz;

Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliği

Motorlu Taşıtlardan Kaynaklanan Hava Kirliliği

Endüstriden Kaynaklanan Hava Kirliliği

EMİSYONLARIN MUHTEMEL ETKİ

ALANLARI

HARİTA ÇALIŞMASI

Tespit edilen

fabrikaların

bulunduğu

yerlerden küçük

bölgeler

oluşturulup,

Tesislerin etki

alanları

belirlenmiştir.

Bu etki alanlarından yola çıkılarak genel bir etki alanı

oluşturulmuştur. Bu etki alanları yerleşim alanları baz

alınarak belirlenmiştir.

En genel tanımıyla emisyon

faktörü, atmosfere bırakılan bir

kirleticinin miktarı ile bu

kirleticinin salınması ile ilgili

işlem arasında bağlantı

kurmaya çalışan, karakteristik

bir değerdir.

Genelde kg-emisyon / GJoule

olarak ifade edilir

Ef değeri ise çeşitli etkenlere

bağlı olarak değişebilmektedir.

ENDÜSTRİYEL KAYNAKLI EMİSYONLARIN

ENVANTERLENMESİNDE IPCC VE EEA

Kirletici emisyonların araştırılması ve

hesaplanması konusunda çalışan bir

kurum olan Hükümetler arası İklim

Değişikliği Paneli (IPCC), CO2, CH4 , N2O

gazlarının emisyonlarını incelemektedir.

IPCC, Dünya Meteoroloji Örgütü ve

Birleşmiş Milletler Çevre Programı

tarafından 1988 yılında insan

faaliyetlerinin neden olduğu iklim

değişikliğinin risklerini değerlendirmek

üzere kurulmuştur.

Tier - 1

• Bu yaklaşımda,

kaynak kategorisinde

yanmada kullanılan

yakıtın miktarı ve

varsayılan emisyon

faktörü gereklidir.

TABLE 2.2

DEFAULT EMISSION FACTORS FOR STATONARY COMBUSTION IN THE ENERGY INDUSTRIES

(kg of greenhouse gas per TJ on a Net Calorific Basis)

Fuel

CO2 CH4 N2O

Default

Emission

Factor

Lower Upper

Default

Emission

Factor

Lower Upper

Default

Emission

Factor

Lower Upper

Crude Oil 73 300 71 100 75 500 r 3 1 10 0,6 0,2 2

Orimulsion r 77 000 69 300 85 400 r 3 1 10 0,6 0,2 2

Natural Gas Liquids r 64 200 58 300 70 400 r 3 1 10 0,6 0,2 2

Ga

so

line Motor Gasoline r 69 300 67 500 73 000 r 3 1 10 0,6 0,2 2

Aviation Gasoline r 70 000 67 500 73 000 r 3 1 10 0,6 0,2 2

Jet Gasoline r 70 000 67 500 73 000 r 3 1 10 0,6 0,2 2

Jet Kerosene r 71 500 69 700 74 400 r 3 1 10 0,6 0,2 2

Other Kerosene 71 900 70 800 73 700 r 3 1 10 0,6 0,2 2

Shale Oil 73 300 67 800 79 200 r 3 1 10 0,6 0,2 2

Gas/Diesel Oil 74 100 72 600 74 800 r 3 1 10 0,6 0,2 2

Residual Fuel Oil 77 400 75 500 78 800 r 3 1 10 0,6 0,2 2

Liquefied Petroleum

Gases 63 10061 600 65 600 r 1 0,3 3 0,1 0,03 0,3

Ethane 61 600 56 500 68 600 r 1 0,3 3 0,1 0,03 0,3

Naphtha 73 300 69 300 76 300 r 3 1 10 0,6 0,2 2

Bitumen 80 700 73 000 89 900 r 3 1 10 0,6 0,2 2

Lubricants 73 300 71 900 75 200 r 3 1 10 0,6 0,2 2

Petroleum Coke r 97 500 82 900 115 000 r 3 1 10 0,6 0,2 2

Refinery Feedstocks 73 300 68 900 76 600 r 3 1 10 0,6 0,2 2

IPCC YÖNTEMLERİ

Tier -2

• Bu yöntemde ülkelere özel emisyon

faktörleri kullanılır. Bu faktörler varsayılan

değerlerle aynı olabilir veya değişebilir.

Tier-3 (teknolojiye bağlı)

• Tier-1 ve Tier-2’de emisyonlar, ortalama

faktöre göre hesaplanmıştır.

Gerçekte emisyonlar:

•Yakıt türü,

•Yakma Teknolojisi,

•İşletme Koşulları,

•Kontrol Teknolojisi,

•Bakım Kalitesi,

•Yakıt yakmak için kullanılan ekipmanların

yaşı, faktörlerine bağlıdır.

IPCC YÖNTEMLERİ

EEA’yı kuran tüzük Avrupa Birliği tarafından 1990 yılında kabul edildi. Tüzük

EEA’nın yerinin Kopenhag olması kararının hemen ardından 1993’ün sonlarında

yürürlüğe girdi. Gerçek anlamda çalışmalara 1994’te başlandı.

European Environment Agency (Avrupa Çevre Ajansı) kısa adıyla EEA,

çevre ile ilgili sağlıklı, bağımsız bilgiler vermekle görevli AB kurumudur. AB’ye ve

üye ülkelere çevreyi iyileştirme, çevreyle ilgili hususları ekonomik politikalara

entegre etme ve sürdürülebilirliğe doğru ilerleme konularında bilgilendirmek ve

karar vermelerinde yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur.

EEA YÖNTEMLERİ

Tier -1 Metodu;

• Faaliyet verileri ile emisyon

faktörü arasındaki basit doğru

orantıdır. Faaliyet verileri hazır

istatistiki bilgilerden (enerji

istatistikleri, üretim istatistikleri,

trafik sayımları, nüfus

büyüklüğü, vb.) elde edilir.

Varsayılan Tier 1 emisyon

faktörleri özgün veya ortalama

proses şartlarını temsil edecek

biçimde seçilir.

Tier-2 Metodu

• EEA’nın hazırladığı

“EMEP/EEA air

pollutant emission

inventory guidebook

2009 “ raporunda,

emisyon hesaplamaları

için 3 yöntem (tier)

izlenmiştir. Elimizdeki

verilere uygun olarak

Tier-2 yöntemini

kullanabiliyoruz.

Tier-3 Metodu

• Diğer yöntemlerden

daha ileri bir

uygulamadır; tesis

düzeyinde veri

ve/veya gelişmiş

modellerin kullanımını

da kapsamaktadır.

CO2

EMİSYONU HESAPLANMASI

Bu çalışmada

birincil kirleticilere

baktığımız için sadece

CO2 emisyonu

hesaplamasında

IPCC’nin “2006 IPCC

Guidelines for

National

Greenhouse Gas

Inventories”

raporundan Tier-1

yöntemindeki emisyon

faktörlerini kulandık.

EEA Tier-2 Metodu:

Bu çalışmada endüstri tesislerinden kaynaklanan emisyonların

envanterlenmesine yönelik araştırmalar yapıldı. Kirletici emisyonu

olarak “temel kirleticiler” esas alındı. Temel kirleticiler, ayrıntılı olarak

EEA’nın 2009 envanterleme raporunda incelenmiştir. CO2 gazı

dışındaki diğer kirleticiler için emisyonların heaplanmasında EEA’dan

faydalanıldı. CO2 gazı genel bir kirletici gaz olduğu için de emisyonları

IPCC’den alındı.

EEA’da emisyon hesaplanmasında 3 yöntemden biri olan Tier-2’de,

emisyonlar proseste kullanılan teknolojiye bağlı olarak hesaplanır. Bu

yüzden elimizdeki verilere uygun olarak, endüstrilere göre emisyon

faktörü hesaplaması için “EMEP/EEA air pollutant emission

inventory guidebook 2009” raporundaki Tier-2 yöntemi tercih

edilmiştir.

LOKAL EMİSYON HESAPLAMASI

Tier-2 yöntemi; emisyon faktörü heseplanmasında teknoloji

faktörü de göz önünde bulundurulur. Ama teknoloji derken,

sadece kullanılan yakma teknolojisi anlaşılmaktadır. Örn; enerji

tesislerindeki yanma teknolojileri dry bottom boilers, wet and dry

bottom boilers vb. gibi. Bu teknolojilerdeki fark kullanılan yakıt

tipidir.

Formülde kullanılan emisyon faktörleri yakma teknolojisine göre

kullanılan yakıt türünü de göz önünde bulundurarak önceden

ölçülmüş değerlerdir.

LOKAL EMİSYON HESAPLAMASI

Ekirletici = ∑ARüretim,teknoloji x EFteknoloji,üretim

Tier 2 Metodu;

Tier 1 metoduna benzer faaliyet verileri kullanır. Bu metotta

proses esnasında kullanılan teknolojiler dikkate alınır.

Ekirletici: Kg cinsinden kirleticinin emisyonudur.

ARüretim,teknoloji: Spesifik teknoloji kullanılarak kaynak kategorideki üretim oranı.

EFteknoloji,üretim: Bu teknoloji ve kirletici için kullanılan emisyon faktörüdür.

LOKAL EMİSYON HESAPLAMASI

Bazı Grafik Ve Tablolar

AB üyesi ülkeler için endüstriyel

prosesler sonucunda salınan kirletici

emisyonlarının yıllara göre değişimi.

AB üyesi ülkeler için endüstriyel

prosesler sonucunda salınan ağır

metal emisyonlarının yıllara göre

değişimi.

Bazı Grafik Ve Tablolar

AB üyesi ülkeler için endüstriyel prosesler

sonucunda salınan POPs emisyonlarının yıllara göre

değişimi.

8%

15%

4%

8%

23%

4%

11%

11%

4%

8%4%

SEKTÖR DAĞILIMI

Asfalt

Gıda

Hayvansal

İlaç ve Saglık

İnşaat Faaliyeti

Kaucuk-Plastik

Metal İmalatı

Orman Ürünleri

Otomotiv

Tarımsal

Tekstil

Gıda sektörünün tamamı değerlendirmeye katılamamıştır.

4.582, 0%

43.91715, 4%9.549976, 1%

1.02113, 0%

74.9, 6%

52.589772, 4%

5.46957, 1%

0.3086, 0%

72.55, 6%

66.5, 5%

892.974, 73%

TJ Dağılımı

Tarımsal

Asfalt

Gıda

İnşaat

Otomotiv

Metal

Orman

İlaç ve Sağlık

Tekstil

Hayvansal Ürün

Kauçuk

2.97%

4.75%

0.24%

0.29%

0.10%

20.95%

70.70%

Doğalgaz Tüketimi (kg/yıl)

Metal

Otomotiv

Tarımsal

İnşaat

Gıda

İlaç - Sağlık

Kauçuk - Plastik

Toplam = 36 564 081 kg/yıl

1.91%

0.90%

0.49%

96.39%

0.31%

Motorin Tüketimi (kg/yıl)

Metal

Asfalt

Tarımsal

Gıda

İnşaat

Toplam = 7799320 kg/yıl

0.29%

0.16%

90.73%

8.81%

Kömür Tüketimi (kg/yıl)

Orman

İnşaat

Gıda

Tekstil

Toplam = 65 581 000 kg/yıl

25.24%

74.76%

LNG Tüketimi (kg/yıl)

Asfalt

Hayvansal Ürün

Toplam = 1 980 752 kg/yıl

147086.6955, 0.08%

104483956.5, 59.38%

33331.4495, 0.02%

278.4845512, 0.00%

220337.8379, 0.13%

446487, 0.25%

311452.8965, 0.18%

4922621.28, 2.80%

12511.68449, 0.01%

71679.21448, 0.04%

65295191.7, 37.11%

SOx g/yıl

Asfalt

Gıda

Hayvansal

İlaç ve Saglık

İnşaat Faaliyeti

Kaucuk-Plastik

Metal İmalatı

Orman Ürünleri

Otomotiv

Tarımsal

Tekstil

2397294.761, 1.95%

22089255.32, 18.00%

4666402.93, 3.80%

38987.83717, 0.03%

860951.6342, 0.70%

62508194, 50.95%

11853115.23, 9.66%

984524.256, 0.80%

1751635.828, 1.43%

2477025.36, 2.02%

13059038.34, 10.64%

NOx g/yıl

Asfalt

Gıda

Hayvansal

İlaç ve Saglık

İnşaat Faaliyeti

Kaucuk-Plastik

Metal İmalatı

Orman Ürünleri

Otomotiv

Tarımsal

Tekstil

284230.2, 0.297%

3253952.115, 3.404%

823021.7296, 0.861%

75708.56, 0.079% 4201890, 4.396%

3064713.609, 3.206%

517421.322, 0.541%

17312.46, 0.018%

6863230, 7.180%

4927650, 5.155%

71565479.7, 74.864%

CO2 (kg/yıl)

Tarımsal

Asfalt

Gıda

İnşaat

Otomotiv

Metal

Orman

İlaç ve Sağlık

Tekstil

Hayvansal Ürün

Kauçuk

614417595.7, 40.67%

8837874.624, 0.58%

33331.4495, 0.00%

278.4845512, 0.00%

880950904.9, 58.31%

446487, 0.03%

160980.0661, 0.01%

415688.0192, 0.03%

12511.68449, 0.00%

35882.33632, 0.00%

5513816.188, 0.36%

PM10 g/yıl

Asfalt

Gıda

Hayvansal

İlaç ve Saglık

İnşaat Faaliyeti

Kaucuk-Plastik

Metal İmalatı

Orman Ürünleri

Otomotiv

Tarımsal

Tekstil

• Bu envanterleme çalışmasında ; grafiklerden de görüldüğü

üzere lokal emisyon (NOx, SOx, PM10, vb.) miktarlarının

sektörlere göre değiştiği gözlenmiştir.

• Lokal emisyon (NOx, SOx, PM10, vb.) miktarlarının

hesaplanmasında , kauçuk plastik ve gıda sektörlerinin diğer

sektörlere göre ısıl güçlerinin fazla ve yakıt kullanılarının daha

yüksek olmasından dolayı NOx, SOx miktarlarını arttıran en

önemli sektör olduğu görülmektedir.

• PM10 emisyon konsantrasyonu incelendiğinde ise, inşaat

sektöründe bu emisyonların daha fazla oluştuğu belirlenmiştir.

• Bu sektörlerin hava kirliliğinde büyük oranda artışa sebep olmalarının

temel nedeni, gerek proses dışı (ısınma, jeneratör vb.) gerekse proses

içi (üretim kazanları, fırınlar, kazanlar vb.) kullanılacak enerjiyi

sağlamak için ısıl gücü yüksek yakma üniteleri kullanmalarıdır.

• Ayrıca bazı küçük tesislerde de ısıl değeri düşük kalitesiz yakıtların

kullanımı hem yakıt tüketimini arttırmakta, hem de atmosfere salınan

lokal emisyon miktarında artışa neden olmaktadır.

• Bu sebeple bu olumsuz etkilere neden olan emisyonların

salınımlarının azaltılması, önlenebilmesi ve gerekli tedbirlerin

alınabilmesi için Sakarya ilinde bulunan sanayi kuruluşlarından

kaynaklanan global ve lokal emisyonlarının envanterleme çalışması

yapılmalı ve gerek teknik, gerekse teknik olmayan(idari) çalışmalar

yetkililer tarafından yürütülmelidir.

KAYNAKÇA