açık ve uzaktan Öğrenmede başarının Ölçme-değerledirmesi temel kavramlar

AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRENMEDE BAŞARININ ÖLÇME-DEĞERLENDİRMESİ TEMEL KAVRAMLAR

EDA KAYPAK, 2016

Amaç

Bu dersin sonunda:

• Açık ve Uzaktan öğrenme uygulamalarında başarının ölçme-değerlendirmesi ile ilgili temel kavramları doğru yerde kullanabileceksiniz.

Ünite 1. Açık ve Uzaktan Öğrenmede Başarının Ölçme-Değerlendirmesi Temel Kavramlar

Giriş


Bu derste Açık ve Uzaktan öğrenme uygulamalarında başarının ölçme-değerlendirmesi ile ilgili temel kavramları öğreneceksiniz. Bu kavramları doğru yerde kullanabilmeniz geçerli ve güvenilir ölçme-değerlendirme etkinlikleri gerçekleştirebilmeniz açısından önemlidir.

Ölçme-değerlendirme ile ilgili temel

kavramlar neden önemli?

KonularÖlçmeDeğişken• Sürekli ve süreksiz (kesitli) değişkenler• Nicel ve nitel değişkenler• Bağımsız ve bağımlı değişkenlerÖlçmenin AşamalarıÖlçme Türleri• Doğrudan ölçme• Dolaylı ölçmeÖlçekÖlçek Türleri• Sınıflandırma (Adlandırma) ölçekleri• Sıralama ölçekleri• Eşit Aralıklı ölçekler• Eşit Oranlı ölçeklerDeğerlendirmeAçık ve Uzaktan Öğrenmede Ölçme-Değerlendirmenin ÖnemiAçık ve Uzaktan Öğrenmede Ölçme-Değerlendirmenin Sınırlı Yönleri


Solda gördüğünüz “home” butonuna tıkladığınızda istediğiniz zaman bu sayfaya dönebilirsiniz.

ÖlçmeÖlçme, bir niteliğin gözlenip gözlem sonucunun sayılarla veya başka sembollerle gösterilmesidir (Turgut, 1977, s. 11). Aşağıdaki cümlelerin her biri bir ölçme sonucunu ifade etmektedir.


• 10 C sınıfında yoklama yapılmış, sınıfta 25 öğrenci olduğu bulunmuştur.

• Ayşe’nin boyu ölçülmüş, 1.62 cm bulunmuştur.

• Hava durumu bugün Eskişehir’de sıcaklığı 15 derece gösteriyordu.

• Ahmet, Üniversiteye Giriş sınavı sonucunda 5. tercihine yerleşti.

• Konferansta Volkan 15 dakikalık sunum yaparken, Ekrem’i sunumu 20 dakika sürdü.

Değişken

Bir nesnenin niteliklerine (boy, yaş, sıcaklık, sınav sonucu vb.) bakıldığında, bu niteliklerin sabit olmadığı görülmektedir. İşte, kişiden kişiye, yerden yere ve zamandan zamana farklı değerler alabilen niteliklere değişken denir.


Sürekli ve süreksiz (kesitli) değişkenler

Matematiksel olarak herhangi iki değer arasında daima başka değer bulunabilen değişkenlere sürekli değişken denir (Baykul, 1996, s.15).

Örneğin; bir kişinin boyu ele alındığında, boy uzunluğu metre, santimetre ve milimetreden daha küçük birimlerle sınırsız olarak bölünüp ölçülebilir.


Süreksiz (kesikli) değişkenlerde, sürekli değişkenin aksine, değişkenin farklı iki değeri arasında başka bir değer hiç yoktur veya bir kaç değerden başka değerler bulunamaz.

Örneğin; bir kişinin medeni durumu bekar, evli, dul, sözlü veya nişanlı olarak betimlenebilir. Bu kategoriler arasında başka bir değerlendirme veya sıfatlandırmanın olamayacağı, olsa bile ancak bir veya iki sıfatlandırmanın mümkün olabileceği aşikardır.

Nicel ve nitel değişkenler

Değerleri sayılarla ifade edilebilen değişkenlere nicel değişken denir. Bir kişinin sınavdan aldığı puan, boy uzunluğu, ağırlık, kazandığı maaş ve yaş nicel değişkene örnek olarak verilebilir.

Bazı değişkenlerin değerlerini ise sayılarla değil de sıfatlarla (nitelendirmelerle) ifade etmek daha anlamlıdır. Böyle değişkenlere nitel değişken denir. Bir kişinin cinsiyeti, medeni durumu, kişilik özellikleri ve hobileri nitel değişkenlere örnek olarak verilebilir.


Bağımlı ve bağımsız değişkenlerBaşka bir değişkenden etkilenmeyen veya başka bir değişkene bağlı olmadan değerler alabilen değişkenlere bağımsız değişken denir. Bağımlı değişken ise başka bir değişkenden etkilenerek veya değişkenlere bağlı olarak farklı değerler alabilen değişkenlerdir.

Örneğin; “Açık ve Uzaktan öğrenme algısı cinsiyete göre değişiklik gösterir” yargısında cinsiyet bağımsız değişken iken Açık ve Uzaktan öğrenme algısı bağımlı değişkendir. Öğrenen başarısından elde edilen verilerin yorumlanmasında bağımsız ve bağımlı değişkenlerin tespit edilip tanımlanması çok önemlidir.


Ölçmenin Aşamaları

Ölçme Süreci

Ölçülecek özelliğin

belirlenmesi

Ölçme aracının seçilmesi

Ölçme işleminin gerçekleştirilmesi

Ölçme sonuçlarının

ifade edilmesi


Ölçme Türleri

Ölçme sırasında bir bireyin veya nesnenin belli özellikleri gözlenmektedir. Bu esnada, gözlenen bireyin veya nesnenin bazı özellikleri doğrudan gözlenebilirken, bazı özellikler dolaylı olarak gözlenir.


Doğrudan ölçmeÖlçmeye konu olan bazı değişkenlere ait değerler doğrudan doğruya gözlenmeye uygun olabilmektedir. Yani doğrudan ölçmede, ölçmeye konu olan değişkenin belirli bir özelliğinin gözlenmesi sırasında, değişkenin söz konusu niteliğinin ortaya çıkarılması aşamasında başka bir değişken kullanılmadan söz konusu niteliğin saptanmasını olanaklı hale getirmesidir.

İngilizce dersi saatinde derste olan olmayan öğrencilerin yoklama alarak tespit edilmesi de doğrudan ölçmeye örnek olarak verilebilir. Eğitimle gerçekleştirilmek istenen davranışlardan bir kısmı da doğrudan gözlenebilir. Psikomotor davranışlar genellikle doğrudan ölçülür. Kişinin, el, kol ve bacak hareketleriyle, jest ve mimikleri doğrudan gözlenebilir.


Dolaylı ölçme


Dolaylı ölçme, doğrudan ölçülmeyen bazı özelliklerin, onlarla ilgili olduğu varsayılan başka bir özelliğin gözlenerek dolaylı olarak ölçülmesidir.

Örneğin, sıcaklık ve zeka, doğrudan değil, dolaylı olarak ölçülür. Eğitimdeki duyuşsal ve bilişsel davranışların ölçmesi genellikle dolaylı yollardan gerçekleştirilir. Herhangi bir dersi alan bir grup öğrencinin o derse ilişkin başarılarının saptanması ölçme konusu ise, başarı değişkeninin doğrudan gözlenmesi mümkün değildir. Öğrencilerin derse özgü başarılarının saptanabilmesi için öğrencilerin kendilerine sorulan sorulara verecekleri cevaplar onların o derse ilişkin başarılarının bir göstergesi olarak kabul edilir. Bu tür ölçme dolaylı ölçme olarak kabul edilir.

Ölçek

Ölçek, en basit ifadesi ile ölçme aracı birimi anlamına gelmektedir. Ölçme işleminin yapılışına ve ölçme sonuçlarını göstermede kullanılan sayı kümesinin özelliklerine bağlı olarak çeşitli ölçekler elde edilir.


Ölçek Türleri


Sınıflandırma (Adlandırma) ölçekleriBu tür ölçeklerle ölçme işlemine tabi tutulan özelliklerin adlandırılması veya belirli özellikler dikkate alınarak sınıflandırmalar oluşturulması amaçlanmaktadır. Bir okuldaki öğrencilere numara vermek, sokak kapılarını numaralamak, arabalara plaka numarası vermek. Sınıflama ölçeği demografik (bireyleri yaş, cinsiyet, ırk vb.) verilerin betimlenmesinde kullanılırlar.

Örneğin bayanlara 0 baylara 1 verilmesi işleminde kullanılan ölçek türü sınıflama ölçeğidir. Burada verilen 0-1 sayıları herhangi bir değer ifade etmezler. Bu sayılar sadece sembol olarak kullanılırlar. Ayrıca sınıflama ölçeklerinde yapılan sınıflamaya ilişkin tablolar oluşturulabilir, frekanslar veya tepedeğerler (mod) bulunabilir.


Sıralama ölçekleri


Nesneler veya bireyler dikkate alınan özelliğe göre büyükten küçüğe veya küçükten büyüğe sıraya konur, bu sıraya göre sayı veya sembol verilerek sıralama ölçeğinde bir ölçme yapılır. Sıralamada sıfır değerinin bir anlamı yoktur. Bu sebeple bu ölçekteki verilerle adlandırma-sınıflandırma ve büyüklük-küçülük karşılaştırmaları yapılabilir; fakat toplama, çıkarma, çarpma ve bölme işlemleri yapılamaz; yapılsa da anlamlı olmaz.

Beden eğitimi dersinde öğretmenin öğrencileri büyükten küçüğe veya küçükten büyüğe doğru boy sırasına dizmesi veya Türkçe dersinde öğretmenin öğrencilerin kompozisyonlarını zayıf- orta- iyi- pekiyi gibi gruplaması sıralama ölçeği ile yapılan bir ölçmeye örnek olarak verilebilir (Turgut, 1977).

Eşit aralıklı ölçeklerBir ölçeğin sıfır noktası ile değişkenin sıfır değerinin birbirine karşılık olmadığı durumlar vardır. Örneğin, termometre 0°C sıcaklığını gösterirken havanın ısısı gerçek anlamda 0 değildir. Bu durum ölçekte sıfır noktasının itibari olarak seçilmesinden kaynaklanır. Bununla birlikte, ölçekteki eşit aralıklar değişkenin değerinde eşit farklara karşılık oluyorsa, eşit aralıklı bir ölçek meydana gelir. Santigrat ve Fahrenheit gibi sıcaklık ölçekleri ve takvim gibi zaman ölçekleri eşit aralıklıdır.


Eşit oranlı ölçekler

Eğer ölçülen özelliğin başlangıç noktası anlamındaki sıfır değeri ile ölçülecek olan özelliğe ait başlangıç noktası olan sıfır değeri gerçekte birbirlerini tam olarak karşılıyorsa bu ölçme işleminden elde edilen sonuçların eşit oranlı ölçekte olduğu söylenebilir (Yaşar, 2010, s. 28). Eşit oranlı ölçeklerden elde edilen ölçme sonuçları üzerinde her türlü istatiksel analizler yapılabilir. Terazi ile kütle, metre ile uzunluk ölçmek eşit oranlı ölçeklere örnek olarak verilebilir.


Değerlendirme

Değerlendirme, ölçme sonuçlarını bir ölçüte vurarak ölçülen nitelik hakkında bir değer yargısına varma sürecidir. Değerlendirmenin tanımından da anlaşılacağı üzere değerlendirme ölçme, ölçüt ve karar olmak üzere 3 öğeden oluşur. Bunlardan ölçüt, ölçme sonuçlarının karşılaştırılmasında esas alınan ve ilgili karar süreci boyunca değiştirilmeyen niceliktir. Örneğin, öğrenci başarısını değerlendirmede; öğretmenin kanısı, sınıftaki diğer öğrencilerin başarısı, ülke çapında normlar, öğrencinin yeteneği, program hedefleri gibi farklı ölçütler kullanılabilir (Karaca, 2014, s.21).


Açık ve Uzaktan Öğrenmede Ölçme-Değerlendirmenin Önemi

Açık ve Uzaktan öğrenmede sürekli ölçme-değerlendirme yapılması yukarıdaki işlevlerin yanı sıra 3 açıdan önemlidir:• Dönüt• Öğrenenden öğrenene farklılık gösteren öğrenme hızının

kontrolü• Değerlendirme süreci sonunda elde edilecek öğrenmenin

kalitesi


Açık ve Uzaktan Öğrenmede Ölçme-Değerlendirmenin Sınırlı Yönleri

Geleneksel öğrenmeden yer ve zaman gibi çeşitli açılarda farklılık gösteren Açık ve Uzaktan öğrenmede ölçme-değerlendirmenin bazı sınırlılıkları bulunmaktadır. Bunlar: • Çevrimiçi değerlendirme ortamlarının güvenliğinin az olması,• Sistemde bulunan birçok ölçme ve değerlendirme aracı kullanımının

zor olması,• Derse giren öğretim elemanlarının bazılarının yeterli bilgisayar

okuryazarlığına sahip olmaması,• Uzaktan eğitim sisteminde öğrenim gören öğrencilerden bazılarının

yeterli düzeyde bilgisayar okuryazarı olmaması,• Çok kalabalık sınıflarda ölçme ve değerlendirme araçlarının

kullanımının zor olmasıdır.


Etkinlik I

Aşağıdaki ölçme-değerlendirme ile ilgili temel kavramlarla örnekleri eşleştiriniz.


ÖrneklerKavramlar

Metre ile bir camın uzunluğunu ölçmek.Eşit oranlı ölçekÖğrencilerin sınavdan aldıkları puana göre en başarılıdan başarısıza doğru sıralanması.

Sıralama ölçekleri

Eskişehir’de sıcaklığın 30 derece olarak ölçülmesi.

Dolaylı ölçme

Bir çalışma katılımcısının cinsiyeti ve medeni durumu.

Nitel değişken

Ölçme-değerlendirme dersini 30 öğrenci almaktadır.

Ölçme

Çalıştığınız kurumda farklı özellikteki çalışanlardan oluşan bir gruba Liderlik konusunda hizmet içi eğitim vermek üzere görevlendirilmiş bulunuyorsunuz. Zaman ve mekan sıkıntısından dolayı kurumunuz bu eğitimi açık ve uzaktan öğrenme yoluyla verme kararı aldı. Yani süreç boyunca eğitiminizi uzaktan öğretim yöntemiyle gerçekleştirecek ve aynı zamanda verdiğiniz Liderlik eğitimi ile ilgili çalışanların başarısını uzaktan öğretim yöntemiyle ölçüp-değerlendireceksiniz.


Etkinlik IISoruları verilen durum bağlamında cevaplayınız.

Bu kavram/kavramları bilmek size vereceğiniz bu eğitim esnasında nasıl bir yol gösterecektir?

Bu hizmet içi eğitimi

etkili ve verimli

sürdürebilmeniz için

sizce ölçme-

değerlendirme ile ilgili

temel kavramlardan

hangi/hangilerinin

bilinmesi önemlidir?

ÖzetÖlçme, bir niteliğin gözlenip gözlem sonucunun sayılarla veya başka sembollerle gösterilmesidir (Turgut, 1977, s. 11). Örneğin konferansta Volkan 15 dakikalık sunum yaparken, Ekrem’i sunumu 20 dakika sürdü. Yukarıdaki ölçmedeki niteliğe (sunum süresi) bakıldığında, bu niteliğin sabit olmadığı görülmektedir. İşte, kişiden kişiye, yerden yere ve zamandan zamana farklı değerler alabilen niteliklere değişken denir.

Ölçme süreci çeşitli aşamaları gerektirmektedir. Bu aşamalar: ölçülecek özelliğin belirlenmesi, ölçme aracının seçilmesi, ölçme işleminin gerçekleştirilmesi ve ölçme sonuçlarının ifade edilmesidir.

Ölçek, en basit ifadesi ile ölçme aracı birimi anlamına gelmektedir. Ölçme işleminin yapılışına ve ölçme sonuçlarını göstermede kullanılan sayı kümesinin özelliklerine bağlı olarak çeşitli ölçekler elde edilir: Sınıflama (Adlandırma) ölçekleri, sıralama ölçekleri, eşit aralıklı ölçekler ve eşit oranlı ölçekler.

Değerlendirme, ölçme sonuçlarını bir ölçüte vurarak ölçülen nitelik hakkında bir değer yargısına varma sürecidir ve ölçme, ölçüt ve karar olmak üzere 3 öğeden oluşmaktadır.

Açık ve Uzaktan öğrenmede sürekli ölçme-değerlendirme yapılması dönüt, öğrenenden öğrenene farklılık gösteren öğrenme hızının kontrolü ve değerlendirme süreci sonunda elde edilecek öğrenmenin kalitesi olmak üzere 3 açıdan önemlidir.


Kaynakça

Arıcı, H. (1984). İstatistik Yöntemler ve Uygulamalar. Ankara: Meteksan Yayınları Balta, Y., & Türel, Y. K. (2013). Çevrimiçi uzaktan eğitimde

kullanılan farklı ölçme değerlendirme yaklaşımlarına ilişkin bir inceleme. Turkish Studies, 8(3), 37-45.

Kınalıoğlu, İ. H., & Güven, Ş. (2011). Uzaktan eğitim sisteminde öğrenci başarısını ölçülmesinde karşılaşılan güçlükler ve çözüm önerileri. Alıntı: http://ab.org.tr/ab11/kitap/kinalioglu_guven_AB11.pdfYasar, M. (2010). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. S.

Tekindal (Ed.). Ankara: Pegem Akademi.

http://ab.org.tr/ab11/kitap/kinalioglu_guven_AB11.pdf

http://ab.org.tr/ab11/kitap/kinalioglu_guven_AB11.pdf

açık ve uzaktan Öğrenmede başarının Ölçme-değerledirmesi temel kavramlar

Design