v '■ i/* /,

Divina aåfulgtnte Gratia fEXERCITIUM ACADEM1CUM,

De

SYMBOLOATHANASIANO,EX CONSENSU VEN. FACULT. THEOL

IN REGIA ACADEMIA UPSALIEN3I,

PRALSIDE,D:no MAC. LA UR.BENZELSTIER.NA,

S. Theol, PROFESS» Reg. et Ord·Publico Exaimni moileßc fubmittit,

JOHANNES HAMBERG,V. D.M. r

Medelpadus,In Audit. Carol. Maj. die VI. Junii,

Anni MDCCXLIX,Horis, ante meridim^ felitif.

upsali JE.

·. Site Elte M:tisMAGN/E FIDEI VIRO,

REVERENDISSIMO PATRI ac DOMINO,

DnoOLAVOKIORNING,

S S. Thcologiae DOCTORI Celeberrimo, Dia-cefeos Herncefand. SUPERINTENDENTI longe Gra-viflimo. Ven. Coniiitorii PRAsSIDI Amplifiimo,Regii Gymnaiii Scholarumque ibidem EPHO-

RO Adcuratifnmo,

M^CENATI ΜΑΧΙΜΟ,

j On fine faiifto quodam treniore ad Ii·S ~ wina Tua, Reverendiflime Pater,▼ inculta mea Minerva properat. Nouänderetj n'tß fpe Gratia Tuae, qua literarum cul-tores amplethris, je erigeret. Fotcit mira, quafeiles, comjtas , ut Tua luce frui geßiant, quiMu/arum caflra fequuntur. In bis verο, von fi~-nc max imο gaudio, we ponere fttßineo. Tuae e-

.L - - nim

film inJulgentU döcumentum eß, qmd intr'a amet¬wa Academica vireta txipatimdi anfa mihi jämpr&heatur diu optata. Accipias nunc, humillimeprecor, joltto, b. e. plac'td^ vultu, quas pia mensofferre audet, primitias, '&* tne, cujus conati-bus res angufta dornt hucusque obßitit, Tibi ha·beas commendatißimum. Meum femper erit, adJummum rerum Moderatoren vota fandere calidis-(ima, velit Te, Reverendiifime Pater, fartumyfofpitem teäumque diu /ervare, in Eccle/td: emolu-mentum longe maximum , Tuorum gaudium fua-Vijjimum. dientum, mihi vel minimusconcedatur locus, /olatium certijjimum. Manjurus rdum xiixero

Reverendiflimi NOMINIS TU1*

Cultor & Gliens devotiffimus.JOHANNES HAMBERG.

,,λ; " ' VJRO Covfulriffiim dtqtie Pvudentiffimo,Dn, JOHANN! SMARAO,Juclici Territoriali & PofieiTori officinarum Ferrea-

rum ad Galtftröm laudatifiimo.Patrono Optimo.

MIRO Admdum Revevendo ö" Prteclari/Jlmo ,fDn. Mag. ANDREA NENSEN,Änimarum, quae in Sunne , Frofion, Hallen, Marby& Norderon Jemtelandorum, Deo colliguntur,PASTORI Meritifiimo, & vicini Contraäus

PR&POSITO Graviflimo,Promotori Propenfifiimo.Spettat£ Fidet VIRO,

Dn. SIM. DANIEL! HEOfficinarum Ferrearum ad Gakftrom PofieiTori per-

induftrio,Patrono Optimo.

Tandem elucefcit dies * quo infignia, quibus me, nihiltalepromeritum,cumulaftis, beneficia, publice teftarilicet.Tanta enimFavoris mihi prseftitiftis documenta>utiisdem percenlendis, ne dum digne prasdicandis, impareinme effe, lubens fatear. Omnium efiem ingratiffimus,niiivenerabunda mente ea agnofcerem.Quibus itaque potius,quam Vobis, Fatroni Qptimi , hunc ingenii mei fe tum,cerifurce public« jam fubjeélum» facratum fifierem? Ac-cipiatis ergo benigna fronte munufculum hocce levifü-mum,tanquam animi fubmiffi tefferam. Sicfpem ulterio-ris obtinendl Favoris mihi additis certifiimam. Deus O.M. Vas, Veflrosqueommgzna. felicitate ornet! Sic vovet,

Confult. Admod. Rev. Prcecl. & Spedt.NOMINUM VESTRORUM

culto* butnillimn tJOHANNES HAMBERG.

ι Ν. J.§. I.

Symbola infignem in Ecckfia habentutilitatem»Non opus efl, ut hac occafione commemch

rcmus varias vocis Svmboli acceptiones apudScriptores, tam Ecclefiafticos, quam profanos,cum in ea re otium nobis fecerit Praeft. Dn.PETR. WASTEN1US, in Ditfertadone haut itapridem habica de Symholo Apoflolico, ubi etiam o-ftenditur, eam in primis ob cauflam adornata fti-ifle h^cSymboia, ut illis, tanquam Si^nis, digno-fcerentur veri Chriftiani a veritads Evangelicaeboftibus. Qiiae qnum ita fint, non mirum eft,quod ab illis-, qui errorem magis, quam verira-tcm amant, aut prsppoftero pacis ftudio funt dedi-ti, ha?c fidei Symbola contemnantur; imo utScripta falia, libertati confcienhat maximc noxia,pacem & concordiam Ecclefiafticam perturbanda,

A 3 tra·

* esÄsr )o(traducantur. Intcr hos autem alii, vel generacimomflia Symbolarejiciunt, ac (i per illa confcientiiequoddam jugum imponatur; alii vero fpeciatimin hsec vel illa odio feruntur. Ita. conftat, quantaira adverfus anciquiora Symbola exarierint ejustemporis hazretici, ita recentiori hoc sevo non pau-ci fuere & funt, etjam illorum, qui eandem ηό-biscum fe proficeri quidem ajunt do&rinam, fedtamen omnibus, 8c conféquénter noftrse Ecclefix,confeffionibus vim inferunt, eoque ipfo aliis fu-cum faciunt. In robur hujus noitra? ailertionis ,

haut quidem difficile föret, ingcntem numerumteftimqniorum adducere ex Scriptis Spenen, Lan-gii, aliorumque, qui eadem caftra iequuntur; fedcum id nimis prolixum föret, hac occafione ob-.fervafle fufficiat, huctendere illa, qux hac de redifferit fummus Syncretiftarum Patronus C. M.PFAFFIUS in ejus Academifche Reden über dasKirchen-Recht L. I. C. 14. pag. 256. atque Ju¬re Eccleßaßico L. 3. C. 7. p. 172. feqq. Ibi enimomnes confeffiones imperfe&ionis arguit, atque

, cjusmodi cautclas circa easdem obicrvandas urget,ut in omnibus fere fidei capitibus unicuique li-bertas fentiendi relinquatur. Finem vero huicdifcurfui hifce verbis imponit: quis nefcit, in Ii-bris eccießaßicis cd ßibitide cxflare , qu<e d'tficiliafunt perfpetlu, qu<e jejuna funt, qu<e ob prohxttatemJuam naufeam creant, quce inutilia funt, qua pneju-dicia practica ßabiliunt potius quam deßruutit, qua de-nique religioni pretium fuum adimunt p&tius quam

feto ) 0 (CbnciliAnt·) eä vero fubinde de,fiderari, qtidZ lante omniadia dicidebuiffent. Ad tempus quod attinet, quo.confeftiones fidei nomine Symbolorum venerunt,non eadem omnium ea de re eil fententia. Tri-bus primis feculis pro Symbolis dixerunt cort·fefjlones, vel exfoßtiones, vel regulas fidei, uti exaliis obiervat G. J. VOSSIUS diß\ 1. de tribus Sym¬bolis fng. //, licet hanc fiententiam novitate ftia-iufpe&am habeat. Idem nomen ante ConciliumNicaenum fnifle ignotum, obiérvat J. B. CARP-ZOVIUS Ifiig. in Lib.Ecclefi Lutb. Symbolicos/Fem¬pöre autem Concilii modo nominati, confeifio-nes fidei appellatas eile Symbola, ex veterumScriptorum Ecclefhflicorum teilimoniis conilar.

§. ILAthanafius, per totum vitse currj-

culum, omni virtutum genere cumula*tiflimus fuit *), inque tuenda veritate cce-lefti inprimis adverius Arium , ejusquecomplices, maxime conipicuus. **}

*) Intlituti ratio non permittit, omnia illajäm enumerare, qusc circa vitam Athanafii me·moratu digna occurrunt. Adferamus itaque bre-viter unam tantum vel alteram circumftantiam ·

reliquas vero qui infpicere defiderat, adeat GU.CAVEUM Hiß. Lit. Serif t. Eccl. f- 120. acque L.E. DU P1NII Biblittheque des Autheurs Ecclef. T.H f> 3ϊ· qui prolixe non minus, quam erudire,hac de re egerunt. Alexandria urbs olim erat.

maxi-

4 )o( Qg$&

maxima, atque, pod Romarn, ccleberrima. Inilla Athanadum, Parentibus, virtute confpicuis,An. R. S. circicer 306. naturn fuifte, Auclor eilCAVEUS i c. Idem vcro tempus tiativitads cer-to non pode defioiri, contendit DU PINIUS,L· r. Literis a tenera aetate imbutus Noder, ma-joribusque indies progreffibus fa&is, multisquerarse indolis ac virtutis fpeciminibus editis, pod-quam prseclarc in aliis officiis obeundis fe geffis*fet, mortuo Alexandro, Epiicopus & Patriarch»Alexandrinas Eccledae conftitutus ed, in quo au«tem fuo munere tanturn odium, tantas periecu-tiones, tantasque hodium immanitates experirineceflum habuit, ut univerfiis fere orbis in ejusperniciem conjuraife videretur. In primis autemcum oppugnabat impia Arianorum colltivies,cum vitae ejus (fidem & do&rinam adoriri nonaudebat) maculas innrere vellct , infimulandocum, nunc artis magicie, nunc dupri illati, &nefcio quse alia foediffima flagitia in eum inge-rere laborabat. Et quamvis ob crebras, quibuspetebatur, hodium iniidias, in exilium icerads vi-cibus ire juberetur, attamen toties Eccledse fuxreditutus, tanta animi alacritate, tantoquc hono-re partes fuas egit, ut virus acerbitatis frudra e-vomere cogerentur inimici ejus infenfiffimi, namcrimina inrentata mafcule diluit, famamque fuamftrenue vindicavit. Licet autem ab officio feperemotus, & ab adveriariis quaefitus ac damna-tus ι fepe etjam armata militum manu cin&us

fuerit,

9

fiierit, vi&oriam tnmen reportavie, adeo ut, nonEpifcopum inermem, fed Athletam & heroa for-tifEmum, dixeris. Tandem vero hoc prasclarumOrientis, quin imo totius Chriftiani orhis lumen(uti eundem vocat J. L. RUELIUS Coric, llluftr,T. I.p.1219.) laboribus, aerumnis atque moleftiishifce fraQus, fuccubuit An. C 371. Epifcopatusful 46. cfr. SOCRATFM Hiih EccleC L. 4. C. 20.Ad vitam ejus quod attinet, licet fummum huncvirutri, ab omni labe immunem non praediccmus,eum tamen maximam virtutis opinionem, doQri-na & merito, iuperaflé, & poßumus, & debemus,contra iniquos rerum aeßimatores, affirmare. Quem«admodum vero GODOFREDUS ARNOLDUS iniiia Kircben-und Ketzer-Hiftorie magno ßudio ela-borat, ut mali & improbi· videantur, qui optimede Ecclefia funt meriti atque majori bus noßris ian-&i & pii videntur, ita haut mirum , eum omniafére, qua? ab Athanafio fa&a funt, in deteriorempartem explicare. Sed gratulamur nobis, infidiashafce ARNOLD! fufficienter dete&as efle a Re-verendiflimo Archi Epiicopo D. D. HENRiCORENZELIO in Dißertationibus quibusdam, Lon-dini Gothorum , habitis, quarum una fpeciatimvindicias Athanaßi contra eundem in fe continet. '

Hißoriam Arianifmi, tit ad nos hac oc-caßone non pertinentem, aliis defcribendam relin-quimus, id tantum obfervantes , ex hoc etiamHxretica? pravitatis exemplo abunde conßare ίquam multis, & captiofis artibus uti foleant ha?*·

B retici

6 ) ö C

retici ad pervertendum cceledis do&rinse trami-tem, & intrudenda adukerina fua dogmata. Ulicnim , iatis edo£H, apertis cum cceledi veritatecontentionibus non tantum non praevalefcere hae-tefes'y fed magis infuper magisque interdum pro-di atque apud pios rerum judices paulatim vilefce-re, ad aliam artem ie recipiunc. Nempe, träns-formata in pacem contentione, amicitiam fimu-lant, ac pra* fe ferunt dudium promovendi hörni,nes, miro compendio ad pacatum & felicem da ·'tum, interim autem hoc agunt, ut circumventrprius fint, quam circtimveniri ie, fentiant. Nonpigebit itaque unius alteriusve meminide exempliex hiitoria Arianorum, ex qua condat, antiqutimfbifle dolum fpiritus tenebrarum, fub plaudbilipraetextu confenfus, iniidias druere Eccledae Or¬thodoxe Sic enim Eufebius Nicomediends Epi-icopus, hasrefeos Arianae patronus, tentavit dinvi & contentionibus Orthodoxos opprimere. Sedeüm intclligeret, id non procedere, tandem au-Öor fuit iedtatoribus fuis, ut confenfum fimula-rent, & Symbofo fubicriberent Nicseno, fed fala.manu, non mente\ cfr. EUSEBU Hiß. Ecctef. /. io+C. L idquc eum in finem, ut ovium peil ibus in·duti, rapacium agerent partes luporum , vid·THEOEETI Hiß. EccLl· l C ig. Porro, cumEufebius ille memoratus & Theognis NicamusEpifcopus, ambo Ariani, viderent, periculum fi-bi imminere, nec aliter ad officia publica reditumpatere, vel occadonem reiinqui ad haerefin fuaro

Pro"

) ο ( φφ f

propagandam, quam ii conlenfum cum Catholicisfimularent, non dubitarunt, (criptis μετανοίας κοαπαλινωδίας, Nicamam fidem ampletti. Sed hocφίό ampliores captabant occaiiones emergendi, vi·rusque difFundendi Arianum. Rerum enim de-nuo potiti, Eccleüae plus damni dederunt, &hae-reiin fuam latius extruferunt, teile SOCRÄTE,Htft. hccl. L. I. C 14, & 2j. it. L. ϊ, C. 2,SOZOMENO, Hill. Eccl. L. 2. C. 17. & 3^L. 3. C. I. Idem fecerunt Urfatius 8c Valens, iti-dem Epiicopi Ariani, tibi animadvertebant> eona·tibus fuis injici remoram, libellis pcenitentiae pro-latis, formulam Nicacnam ie amplexari, afiirma-irunt Cfr. SOCRATEM l. f. I. 2. C, /2, & 24, u·bi veroiterum cceperant invalcfcere, grailati funclonge vehementius vi & traude in quosvisCatho-licos, uti ex ejusdem fcriptis conilat. Inprimisvero notabilis eil hiiloria Concilii Ariminenfis,fubConflantino Imperatore, celebrati, in quo pluri-ma ejusmodi pravitatis haereticae fpeciminia obfer-vantur, qua? videri pofluntapud SOZOMENUM,L. e. L. 4 C /7. ö 19- Quamvis autem Draco in-fernalis, hac ipfa, aliisque rationibus, ut Eccle«fiam turbaret, omnem moverit lapidem \ tarnenfton defuere, qui, pro defendenda vera religionefortiter dimicarunt. Quos inter Alexander, Epi-fcopus Alexandrinus, hxrefin Arii primus im-pugnavit. Hunc vero Athanafius flrenue fequu-tus eil, tamque praclare fe geifit, ut non imme-rito malleus Arianorum Scriptoribas Ecclefiaflicis

%. B 2 dica·

iE

II ί

>11

S >o( 5S52)

dicatur. Is enim plurimis fcriptis, a fe editis, pe>·riculofa Arii dogmata notavit, eademque enodatadextre refutavit, argumentisque demonftravit fir-miffiniis, eum fuifle Paganis, Manichaeis aliisquehaereticis, pejorem, cfr.RUELlUM L. c.„T. /· p»118Ϊ, & feqq. HincTcite de^mo tempore SOZO-MENLJS: o τών Σασίμων, inquit, ο?ος μεν επισ-χρπής ο ixeivüßios χλϊ τξβπος, νόμος δ'cgBcSofyocgiåixehü δόγματα. Hiß. Eccl. L. ζ. C 17. Et q 11an-tö in pretio Scripta Athanafii habuerit acutiffimusDU PlNIUS, fatis indicat 1. c. p. 53.* ubi ineoeil occupatus, ut oflendat, quaenam inprimis fi-dei dogmata a Summo hoc viro fuere tradita, quaoccafione inter alia hoc de illo fert Judicium: faäoBrine efi tres pure, & non feulement fes fentimens(ont tres orthodoxes} mais aufft fes exprefions (onttres ju/tes & tres exades.

$. III.Inter plurima, quae edidit, opera ,

Athanafius, etjam fidei quaedam Symbo¬l-a referuntur.

Opera Athanafii commode in quatuor difpe-icimus partes. In quibusdam enim Liblis res Hi-ftoricas, in aliis dogmata fidei explicat. Alii eo-rum praecepta Moralia tradunt, inque aliis demumSacri Codicis Commentatorem agit Vir Veneran-dus. Lihris iecundae claifis merieo annumeramus

Symbola, de quibus breviter tantum mentcm no-ftram explicabimus. In operihus ejus Vol A pag.

240,

) o c p

2^.1egimus expofitionem quandam fidei, in qua do-ftrinam de S. S. Irinitate eleganter atque nervoféexponit, quodque Scriptum ab omnibus, quos in-ipicere mihi licuit, pro genuino habetur. Aliudvero ejus Symbolum allegare iolent Scriptores,quod etjam Athanaiio tribuit RUELIUS L. c. T. I.■ρ. 1$$. fimul contendens, Liberium confeffionemde Ftlio Dei & Spiritu S. ad eundem Athanaiiumdedifle, qui non iolum, ex mente ipfius , EjusConfeffionem approbavit, verum etjam ReieriptoSymbolum fidei iuas adjecit. Inveniri autern pos-funt hae Epiilolae feu confeffiones in allegatis ope-rtbus Äthanafü Vol. 1. ρ. 243. Sed abunde proba-vit DU PlNlUS L. c.p* jß. utramque haneEpifto-lam eile fuppofititiam, quando ea de re fic loqui-tur: ces Lettres ne Ccnmennent ni a Saint Athanafe>ni ä Lihere. On fatt écrire ce dernier ä S. Atbana(eytomme til eiloit en dotite de fa Cntholicite> il exige dehti qiiil anathematize Arins & Sabellins , a fin, lui dit-ti, que }e piiijje obeir a . vos commendemens. La Lettrede Libere, & la reponje de Saint Athanaffe [ont écri-tes tomme des Confeffions de Foi. Elles favorifent ferreur de Ncflorius. Le ßile de tes deux Lettres éftpuerile & bas♦ La Lettre attribuee a Libere tömmeti¬tt par un Donc. His addimus, memoratum RUE-LlUM 7. 2. p. 644, priorem fuam fententiam mu¬tade, atque argumentis non contemnendis ibi 0-ftendifle, Epiffolas hafce non convenire au&ori·bus, quibus tribuuntur. Quidam Patres iec.V:tietjam Athanafii efie voluerunt confcffionem de in¬tarnatione Det Verbi, quse in cperum ejus Vol. Il:do

ρ. 3a

i® QX2) ) O ( $*2*c . "

ρ. jo repentur. Alii autem, & intcr filos Epi-icopi in Synodo Conftantinopolitana Anno 533.congregati, ut reticeam Leentium in Libro iuo deSe&it, hanceorum rejecerunt iententiam. Certe,fi haec ipia Confeifio paulo accuracius infpiciatur,cjusmodi formulas loquendi ibi occurrunc, quas errq·ribus Eutycbiamrum favent, a quibus tarnen maxi-nee alienus erat Athanafius. Idem quoquc eft ne¬gotium cum Aehanafii ad 3$vi/mum de fide Efißela,in qua etjam confeilio quaedam ftdei continetur.cfr. O. ö. Athanaßi Vol. f. p, 24^. Eft enim hasclonge diverfa a Symbolo Nicaeno, a quo tarnenrecetlere Nofter religioni fempcr duxit. Au&orpraterea Epiftolasadeo Apoliinarifrao deditus eft,ut Leentius non dubitaverit aflercre, ipfum Apol-linarium eandem confcripfiflc. De illo autemSymbolo, in cujus explicationc inprimis jam ver*iattir opera noftra, in fequentibus agere, nobisa-nimus eft.

$. IV.Latina potius, quam Graeca üngya*

Symbolum illud, de quo nobis jam inIpecie fermo eft, fuit cxararum»

Adco notum eft hoc Symbolum, quod in 0-feribus Atkanafii T, 2. p. 31. legi poteft, & lic in;cohatur: it τϊςΒελει σα§φΛΐ, χ. τ. λ, ut non fitneceflarium illud exicribere. Latina vero Linguaprimitus illud ipfum efte confcriptum, haud infe-liciter probant Stridores, qui hac de re agunt,

cx

) o ) && η

ex infigni illa difcrepantia , quae inter Grx-cas hujus Symboli formulas intercedit, quarurafeχ WOLFFG. GUDLINGIUS exhibet in notiséid Euftratit Jominidis Zialowfkt delineationem EccLOrient. Grac<e, />.' ög.feqq. Cfr, pracerea J. A. FA-BRICII Bibi. Gr. L. f- C 2. ρ gip. Qui etjam hocargumentum fibi fufficere exillimavit, ut extra o-mnem controverfiam poneret, illud primitus La·tine fcriptum, & deinde a variis Graece transfatumfuiile, qui, vel cum Graecis negarunt, SpiritumS. a filio procedere, ut a quibus qusedam formulscprofluxere, vel id cum Eccleiia Orientali profite-bantur, ut ex aliis iterum formulis conftat. Ob·fervant deinde, hane fcriptionem, nec flifum, necGracam phraiin^ iapere, fed totam primigeniamquandam Latini fermonis contexttrram prseferre.Aliegant denique in robur ejusdem fententix ver·ba Legatorum Pontificis K. qui, A:o 1239. ad Grx-cos Latinis conciliandos, mifll, in hunc modumfunt loq 11 η ti: unde S. Atbatiefiips, dum in partihusOccidentalihns exulabat, in expofitione fidei,, quamLatinis verbis reddidit, fic ait

f. V.Symbolum hoc Athanafio, ut au-

ftori> tribui noπ poteft*Multi, iique eruditifllm virf, hoc Symbolum

ab Athanaiio compoiitum^credidere.Sic, utantiqui-ores reticeam, ex Lutheranis JOH.MICRACLIUS

putat>

) ° (

plitat, illmlRoma al· Atbanäfio fcriptum, tandem po/fjoo antios in Concilio T&letano ab Ecclefia receptum ejje.Syntagm. Hiß. Eccl. f.322. ERLANDUS DRYSELI-US ex nodr is, eandem fovet fententiam: iblandandra$, Atbanaßi Skrifterinquit, år bans tros bekennelfecth Symbolum, om den Hbgtlofvade Reitze Trefaldighet,machta mårckelig och högt berhmmelig, den banfuller up-vi/le i dt'Niceemfka Mötet, men blef intet almettt giordfhr ån 300 åbr derefter, uti Mötet i Toledo i Hifpa·nien. Hiß. Eccl. Ν. T Cent. IV. p. 14g. Ex Cal-vinianis etjam A. RIVETO, Critico S. L, 3. C. 4.

f. 261. perfuaium ert, illud eile, Arhanarti, Quodvero haut pauci Romanenfium idem Scriptum progenuino habeant, eo minus miramur, quo Iucu-lentiora exftant documenta, eos, fcriptis fpuriis,fuam propugnare do&rinam, lnter illos vero in-primis nominandus ert:, C BARONlUS qui in an-ml. ad an. Chr. 340. pluribus evincere fa tagit, A-thanartum, Romarn, ad caurtam adverfus Eufe-bium éjusque fa&ionem dicendam, vocatum, hocSymbolum coram Julio Pontifice, & Romano Con¬cilio,· Lingua Larina,· recitafle. Alios ejusdemfententias fautores itidem ex Romanenrtbus com-memorat J. G. WALCHIUS in Intr. in LibrosEccl. Lutb. Symb. L. l· C. 2. p. 147. Jam vero o-mnes fere, etjam cordatiores ex Romanenrtbus,in eo conveniunt, opinionem hane falfam eile, 0-mnique fundamento dertitutam. Ut autem haecipia clariora evadant, haut inconfultum duximusipr^cipua argumenta adveriariorum , quibus illi

•'v - fuam

$£2? }o( fffuam ftabilire conantnr fententiam, brevitér exa-:minare. Urgent itaque, quod exTHEODORETO^L c. L.4. c. 2. conftat, Athanaiium Jovinianolmpe-ratori confeiiionem fidei accuratam, prout Ille lol-licitaverat, miiiiie, per quam, Symbolum hoc in-telligi aebere , contendunc. Huic obje&ioni fe-quenti ratione occurrit VOSSIUS /. c ρ 47. Dickncrnpe, Athanaiium huic fax ad Joviniapum epjfto-lae, praeter Nicaense Synodi Confeiiionem, etjant;novam quandam inferuifTe, adjugulandam eoriimhiereiin, qui Deitatem Spiritus S. impugnabant.Unde eo nomine etjam Athanaiium landat GRE¬GORIUS NAZIANZENÜS in verbis, a Voßto¥allatis. Verum enimvero, non opus erat Voffio,ejusmodi excogitare rationes, cum in confeiio iit,•pillolas has Joviniani atque Athanahi, eile fuppoii*titias, cfr. §. 3. Cauilam fuam porro defendere vo->luntexinde, quod Athanailus Romas hancconfes*fionem ediderit. Certe, non defunt Romanenii-*bus peculiares rationes, cur hoc utantur argumen¬ta, curti inde au&oritatem illam, quam PontifexR. iibi vindicat, etjarrr ftabilitam velint. Sed iatisjam ex Scriptoribus Eccleiiafticis oftenfum eil, A-thanaiium ab Eufebianis, apud Julium Pontifi-cem R. non dedo£trina, led alias ob rationes accuia-tum fuifle, qui etjam, tam Pontifici, quam aliis*adeo cognitus erat, ut confeiiionem quandam ahillo exigere non potuerint. Cfr. RUELIUM /.r. T. 2. p. 664. qui etjam eadem occaiione illis re-^fpondet, quando Hilarium prasiidio fibi eile autii-

C mant?

β» ) ° (

mant, in defendenda hac eorurn fabula, Provo-'cant demum alii ad aliam traditionen!, priori fimi-km, quae retert, Äthanaiium, A:o 335. Trevi«tos relegatum, atque in puteo quodam, iive ci-fterna, fex annos, ob hoftium iniidias, latitantem,Symbolum hoc cudiiie, qua de re etjam RUFFI-NUS loquitur Hiß. Eccl. L, /. C.ig. Sed, promo-re, nimis credulus fuit Ruffinus; omnia enim fa-bulas iapiunt. Nam anno 335, a Synodo Tyriadamnatur Athanaiius, & anno proximo a Con*ftantino Treviros mittitur; anno autem 33g. A-kxandrinis redditur. Non igitur fexennio in Tre-virenfi cifterna delitefcere pocuir, qui biennio tan-tum in Galliis exulavit. Vid. VOSSIUM 1. c. p.37.iéqq. His addimus, Noftrum Treviris, non utexulem, fed ut hofpitem, magno honore, fuiileexceptum, opera Conihntini, mrnis & calu-mniis hoitium, fubduQrum. Hifce ita expoiitis, ad-feramus praecipua illa argumenta, quibus noilraprobatur aflertio. Si Athanaiii foret hoc Symbo-}um, certe ipfe ejus meminifiet in hifloriatv quamin epiftolis de fuga fua & apologiis altis perrexüif»Vel falcem meminifiet alius ejus feculi aut proxi-roi Scriptor, qua tarnen de re altum apud iHos edrfilentium. Nulfam prseterea video rationerrr, curLatini contra Orientales illud non allegaverint, ίίAthanaiius illud (cripfriTet. Illo enim telo felicicertunc contra illos, ob fummam Ejus Viri aucirorita-tem, dimicafient incontroverfia de proce'hone Spiri¬tus & a Ffliv. Ut taceam f idem Symbolum adeο

stccurar

V

) o (aceurate errores Neftorii, Eutycbis atque Monotbe-lettirum, refellere, ut non fine ratione dicatur, Au-Hörern hujus Symboli idem hifce hasrefibus op-pofuifie. Obfervatur porro , illos, qui Symbo-lum Athanafii effe afieverant, nec de loco, necdetempore, ubi & quando, confcriptum fit, conve-nire, fed difientientcs ab invicem, infigniter, utfieri foiet in rebus incertis, halkicinari, uti etjamex illjs, quae antea in bac § alkta fynt, liquet.Addimus, quod illi, quibus datum fuit, antiquosac probate fidei CodicesManufcriptos Operum A-thanafii, infpicere, idem ibi defiderari contendantErat de cetero Athanafius natus in urbe Alexan-drina,cfr.$. 2. Adeoqueinter Patres, qui GraecaLin¬goa icripferunt, refertur, uti etjam reliqua ejusOpera tefhntur. Cum vero Symboium hoc Lin¬gua Latina confcriptum fit, cfr. §.4., non inte-liciter inde quoque colligitur, Eundem hujus Sym¬boli non efie au&orem. ffcecautem argumentacopfofius explicata reperiuntur apnd VÖSSlUiVT1 c. RUELIUM ). c. T. 2 p. 639:/^. JOS. AN-TELMUM in de Symbolo Athanaf' befl. /. p.f/.fecjq,&c. Quemadmodum vero Symboium Apofioli-cum eo infignitur nomine, quia dpÖrinam Apo-ftolprum in fe continet; ita eadem veri fimilicudi-ne dici potefl, Symboium hoc ideo appellatumiuifie Athanafianum, quod ex Irbris ejus adornä-tum eile videatur, & coniequenter fummam fidefipfius comprebendat. Cum autem ita eviftum fit,:Athanafiuni hujus Symboli non eile audorem,

«Φ ) ο Cnofirum qnoque ef]et, vexatiffimam illam coti-troverfiam de au&ore acque setace hujus Sym-boli fub incudem vocare. Sed quam, ob term ·poris angufham aliis exarninandam relinquimus,tantummodo allegantes ea, q.iwe hac dé re lo-quitur VOSSIUS I."c. p. 55. utrum\ inquic, idcondiderit Anafiafius, an alius, nihil fat is compertthahemus: neqiie tam id fcire refert, quam optandum,ut fimiliter otmies fapiamut in my-lerio boc Sacra -Sanctß Trinitatis.

?. VI.Symbolum hoc illuftre atquc infi-

gne fidei Chriitianae tcftimonium in ie con-tinet, quippe quod lumma quaedam coele-ftis dottrinx myfteria, nempe de Trihi-tate Perionarum, de Divina atquc Hu¬mana Chrifti Natura, deque Statibus &officiis ejus, contra omnes impios hae-reticos , iuo ambitu compledtitur,

Symbola inprimis adornata funt- contra hae-reticos, ut, nempe, illis, tanquam fignis, digno-icerentur veri Chriftiani ab hiice veritatis Evamgelicse hofhbus. §. I. In antiquiori autem Ecclefiahaut pauci fuere, qui fidei hxc dogmata impugna-bant, uti ex certaminibus cum Neftorianis, Eu-tychianis, Apollinaris, aliisque, conftat« Ho¬rum itaque craffis erroribus oppofiiere hoc Sym¬bolum veteresj &ea quidemratione, ut nihil jbi re-

periatur,

) o c »7

periatur, quod Scripturis Divinis non fit conien-taneum. Quae etjam eit caufla, cur illud in Omni¬bus fere Ecclefiis, tam Orientalibus, quam Öc-cidentalibus , au&oritatem Symboli Oecnmeniciobtinucrit. Dolemus vero, recentiori etjam hocaevo, quosdam dari, qui errores, huic Symbolocontrarios;, fovcnt, illudque ideo rejiciunt. SicArminiani, Syncretifmo Religionum, uti notum,maxime dediti, plurimis illud proicindunt eonvi-ciis. Sic Sociniani, Divinitatem Chrifti negantes,in fcriptis quibusdam, idem impugnarunt; fedquorum conatibus peculiarem quendam libellumoppofuit W. SHERLOCK in libro,, cui titulus ♦A vindkation of tbe doBrine of the holy ever lies-fed Trinity and the Jncartwtion of the Son of

God. Cfr. A8a Erud. Lipf. adAn. ifyi, p. 2 ij.

THESES.i.

Do&rina Comitis Zinzcndorffii porten-toia, Scripturae Sacra; e diametro re-pugnat, & ideo quantocius refellendaeit & exftirpanda > ne pars iincera tra-hatur.

D II.

) o ( Cg£2

H.Svncretiimo religionum nihil pejus

efle, nihil magis nociturum» arbitramur.HL

Vera religio non nifi una eft»IV.

Omnibus in toto orbe religionibus,Evangelico -Lutheranam palmam prseri-pere, tutiflime adftruitur, Hazc enimCodici Sacroi ut normae perfe&iflimae,ainice congruit, fine qua» nec rite qo*gnolcitur Deus, nec iincere coiitur.

TANTUM.

X

ν' iy% /.

Divina mlfulgenteGratia!EXERCJT1UM ACADEM1CUM,

De

ΑΤΗ AEX CONSENSÜ

IN REGIA AC

D:NO ÄBENZ

S. Theol, PIPublico Exc

JOHANN

In Audit, CajAnnil

Horis, ω

QpCARD QpCARD