absorbsiyon kolon hazırlama

8/12/2019 absorbsiyon kolon hazrlama

1/39

T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP(MESLEKETM VE RETM SSTEMNN

GLENDRLMESPROJES)

KMYA TEKNOLOJS

ABSORPSYON KOLONU HAZIRLAMA

ANKARA, 2008


2/39

Milli Eitim Bakanltarafndan gelitirilen modller;

Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 05.09.2008 tarih ve 186 sayl saylKarar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarndakademeli olarak yaygnlatrlan ereve retim programlarnda amalananmesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir(Ders Notlardr).

Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeyerehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve

gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarndauygulanmaya balanmtr.

Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterliikazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmasnerilen deiikliklerBakanlkta ilgili birime bildirilir.

rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlikkazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler.

Baslmmodller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr.

Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlndasatlamaz.


3/39

i

AIKLAMALAR ....................................................................................................................iiGR .......................................................................................................................................1RENME FAALYET -1 ....................................................................................................31. ABSORPSYON KAVRAMI .............................................................................................. 3

1.1. Gazlarn Absorpsiyonu .................................................................................................41.1.1. Dalma Katsays..................................................................................................5

1.2. Absorpsiyon Kolonlar ..................................................................................................51.2.1. Kolon Malzemeleri ................................................................................................7

1.3. Sistemdeki Gaz ve SvFazlar ......................................................................................81.4. Kimyasal Reaksiyon ile Meydana Gelen Absorpsiyon...............................................101.5. Kolondaki Gaz ve SvKomponentler ........................................................................10

1.6. Dolgu Malzemeleri Tipi ve zellikleri.......................................................................111.6.1. Kolon Dolgu Tipleri ............................................................................................111.7. Absorpsiyon Kolonu Donanmlar ..............................................................................13

1.7.1. Mekanik Donanm ...............................................................................................151.7.2. Elektrik Donanm ...............................................................................................151.7.3. Enstrman Donanm ...........................................................................................15

1.8. Donanm almalkeleri ...........................................................................................151.8.1. Sirklasyon Pompas ...........................................................................................151.8.2. Membranlteleme Pompalar............................................................................151.8.3. Santrifjl Pompalar............................................................................................161.8.4. Jetli Pompalar ......................................................................................................16

1.8.5. Pistonlu Pompalar................................................................................................171.8.6. Aklerler (Flovmetreler) ............................................................................... 181.8.7. Manometreler.......................................................................................................191.8.8. Vanalar (Valfler):.................................................................................................21

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 23LME VE DEERLENDRME ....................................................................................29

MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 32KAYNAKA ......................................................................................................................... 35

NDEKLER


4/39

ii

AIKLAMALARKOD 524KI0203

ALAN Kimya veleme

DAL/MESLEK Proses/ Proses Teknisyenlii

MODLN ADI Absorpsiyon Kolonu Hazrlamak

MODLNTANIMI

Absorpsiyon Kolonu Hazrlama ile ilgili temel bilgi vebecerilerin kazandrldrenme materyalidir.

SRE 40/32N KOUL n koulu yoktur.

YETERLK Absorpsiyon Kolonu Hazrlama modl ile absorpsiyon kolon

seimini yapmak ve absorpsiyon kolonu hazrlamak.

MODLN AMACI

Genel Ama

renci, bu modl ile gerekli ortam salandnda, kuralnauygun olarak absorpsiyon kolonunu hazrlayabilecektir.

Amalar

1. Kolon beslemesini hazrlayabileceksiniz ve kolonualtrabileceksiniz.

ETM RETMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Donanm:Kondktometre, CO2girive ksensrleri,manometre, su rotametresi, hava akler, CO2akler CO2

basnler, CO2gaz silindiri, gaz absorpsiyon dolgu kolonu,termometre, CO2stc, gaz silindiri basn gstergesi, seramikkolon, astarlanmkolon, dolgu kolonu, dolgu malzemeleri,vanalar, pompa, kask, eldiven.

Ortam:eitli lme ve kontrol aletleri, snf, atlye,lboratuvar, iletme, ev, malzeme lboratuvar, iletme,ktphane, bireysel renme, bilgi teknolojileri ortam(nternet ), vb.

LME VEDEERLENDRME

Modln iinde yer alan herhangi bir renme faaliyetindensonra, verilen lme aralarile kendi kendinizideerlendireceksiniz.Modl sonunda retmeniniz tarafndan teorik ve pratik

performansnzlme teknikleri uygulayarak modluygulamalarile kazandnz bilgi ve becerilerilebileceksiniz.

AIKLAMALAR


5/39

1

GRSevgili renci;

Endstride herhangi bir gaz su ile reaksiyona sokmak, saflatrmak (beraberindekikirleticilerden ayrmak) veya temizleyip bir gaz akntsndan uzaklatrmak iin kullanlan enyaygn reaktr tiplerinden birisi absorpsiyon kolonlardr.

Bir gazn endstriyel lekte, bir sv ile zlmesi veya tepkimeye sokulmas,absorpsiyon kolonu veya absorpsiyon kulesi denilen sistemlerde gerekletirilir. Bu modl,absorpsiyon srecini ve absorpsiyon kolonlarntanmak iin bir balang gibi dnlebilir.

Bu modl baar ile tamamladnzda; absorpsiyon kolonu, ilevleri, kolonunalma esaslarve iletmeartlarnkavrayabileceksiniz.

Bunun iin, plnl, sabrl, titiz ve dzenli, kurallara uygun almalar yapabilmeli vebu modlde hedeflenen yeterlilikleri kazanmanz sonucunda, fabrika ve eitli iyerilboratuvarlarnda ibulmanzn kolaylaacanunutmamalsnz.

GR


6/39

2


7/39

3

RENME FAALYET-1

Bu modl ile gerekli ortam salandnda, kuralna uygun olarak absorpsiyonkolonunu hazrlayabileceksiniz.

Absorpsiyon kolonu eitlerini aratrnz.

Absorpsiyon kolonunu oluturan ana geleri aratrnz.

Absorpsiyon kolonunun kullanmeklini ve amalarnaratrnz.

1. ABSORPSYON KAVRAMIKelime olarak absorpsiyon, bir akkann (svveya gaz) kendine gre daha youn bir

ortamda znmesi, sourulmasveya hapsedilmesi anlamna gelir. Absorpsiyonu, ona yakn

bir kavram olan adsorpsiyon ile kartrmamak gerekir. Aadaki rnekler bu kavramlaraaklk getirebilir.

Sngerin gzeneklerine hapsolan su iin, snger iinde absorbe edildi denir. Gazlieceklerdeki CO2, su iinde absorbe edilmitir. Aslnda bu olay iin CO2

suda znmtr ifadesi daha dorudur. Ancak ayn amala absorpsiyonkavramnkullanma gelenei de yaygndr.

Bir gaz, ince tlmbir katnn taneciklerinin yzeyine tutunuyorsa bu olayaadsorpsiyon denir. rnein gaz maskelerindeki kmr tozlar, havadaki zehirligazlar yzeyinde tutarak solunan havadan arndrabilir. Buradaki olayadsorpsiyondur. Sv yalardaki kokulu maddeler de aktif yzeyli topraklarlaadsorbe edilerek yan kt kokusu giderilir.

Absorpsiyon ve adsorpsiyon kimi zaman ayn anda olabilir. Hangi mekanizmannbaskn olduu biliniyorsa, iki olayda birden ifade etmek iin sorpsiyon terimi kullan lr.

Genel olarak absorpsiyon kolonlarna sv girii stten, k alttan; gaz girii alttan,kstten olur. Kolonun kendisi de ou zaman dik konumdadr.lke olarak temel hareketnoktas, sv ile gaz olabildiince geni bir yzeyde karlatrmak ve gazn sv iindeznmesini salamaktr.

Hem sv akn dzenlemek hem de gaz-sv temas yzeyini bytmek iin koloniine kolon dolgusu denilen, asitten ve bazdan etkilenmez bir katnn taneleri ile

AMA

RENME FAALYET-1

ARATIRMA


8/39

4

doldurulur. Asit dolgu zerinden akarken ince bir film tabakas oluturur.

Bu srete kolonun grevi reaksiyona giren gazsvzelti ile temasa getirmek, gaznkontroll bir ekilde sv iine difzlenmesini salamak ve bu olay olabildiince ksazamanda gerekletirmektir. Reaksiyonda aa kan s, oluan zeltiyi kaynamascaklna kadar stabilir. Bu snma, retimin bir sonraki aamas olan kristallendirmeilemi iin yararldr.

Absorpsiyon, bu modln amac iin, bir gazn bir sv iinde tutulmas anlamndakullanlacaktr. Ancak absorpsiyon teriminin ok geni anlamlara gelebileceini deunutmamak gerekir. rnein n bir madde iinden geerken ksmen veya tamamentutulmasolayna da absorpsiyon denir. Renkli gzlk camlargne nksmen absorbe

eder.

1.1. Gazlarn Absorpsiyonu

Bir gaz su yzeyi ile temas edince iki temel olay meydana gelebilir: birincisi gaz nsuda znmesidir. kincisi ise gazn su ile tepkimeye girmesidir. znme, sadece gazmolekllerinin su iine difzlenip H2O molekllerince sarlmasdemektir. Bir reaksiyon szkonusu ise, gaz molekl su ile etkileiyor demektir.

Havadaki N2 ve O2 , suda absorbe olunca sadece sv ortamda difzlenme ve H2Omoleklleri tarafndan sarlma dnlr.

N2 (g) +X H2O (s) N2 (aq)

O2 (g) +X H2O (s) O2(aq)

(Saran su moleklleri saysbilinmedii iin burada X kullanlmtr.)

Suda absorplanan CO2 ise, hem znme hem de reaksiyona girme yoluylaabsorplanr:

CO2(g) +X H2O (s) CO2 (aq)

CO2(g) +H2O(s) H+

(aq) + HCO3+

(aq)

Hangi yoldan absorplanm olursa olsun, bir gazn suda absorpsiyonu sz konusuolunca, birbiri ile temasta iki faz tanmlanr: Bunlarn biri su fazdieri de su ile temasta olangaz fazdr. Absorplanan gaz, gaz fazile su fazarasnda belli bir dengeye gre dalr. CO2rneini alrsak,

2 CO2(g) + (X+1) H2O (s) [CO2 (H 2Ox)] (aq) + H+

(aq) + HCO3-

(aq)

denklemi, hem znme hem de kimyasal reaksiyon mekanizmalarnbirlikte ifade eder. Butip denklemlerde kullanlan iareti; her iki fazda da CO2bulunduunu belirtir.


9/39

5

Genel bir kural olarak, iki fazda dalan her gaz iin, fazlardaki deriimlerin oran

sabittir.

[CO2(aq)]

=K[CO2(g)]

Buradaki K sabitine dalma katsays denir. nk iki faz arasndaki gaz dalmdengesi bu sabit ile karakterize edilir. Dalma eitliinde grld gibi, gaz fazdaki[CO2] bydke su ortamnda absorbe olan [CO2] de byr. Gaz fazda [CO2]nin bymesidemek, CO2 ksm basncnn artmas demektir. CO2 ksm basncnn deeri yksek ikengazozda absorplanan CO2, gazoz kapaalnca gaz faza ynelir. nk kapan almas

ileienin bohacminde hapsolan CO2havaya karr ve CO2ksm basncder.

1.1.1. Dalma Katsays

Bir gazn sudaki absorpsiyonu,ebeke suyu kullanlnca sadece znmeye baliken,suya katlan bir kimyasal ile znme yannda, kimyasal reaksiyon da salanabilir. Bu yolla,

[CO2 (aq)]=K

[CO2(g)]

ifadesindeki K sabiti bytlebilir. Bylece sudaki [CO2] artrlabilir. Bu da iki nemlianlam tar.lk anlam, gaz fazndaki CO2yi iyice azaltma imkndr. K bydke paydaterimi olan [CO2(g)] deerinin klecei aktr.kinci anlamise, az su ile ok gaz tutmaimkndemektir. nk [CO2(aq)] byyor demek, zeltideki su miktarazalyor demektir.

Baca gazlarndan SO2 ve azot oksitleri uzaklatrrken, absorpsiyon iin ham su yerinebir baz zeltisi (ucuz bir baz olduu iin soda veya kire) kullanmak daha aklcdr. nkSO2 ve NO2 gazlar, bazlarla tepkimeye girerek slfit, nitrat, nitrit gibi iyonlaroluturur.

SO2 (g) + Ca(OH)2 (aq) CaSO3 (aq)+ H2O (s)

4 NO2 (g) + 2 Ca(OH)2 (aq) Ca(NO3)2 (aq)+ Ca(NO2)2 (aq) + 2 H2O (s)

Absorpsiyon kulelerinde gaz absorpsiyonu iin ou zaman, ham su yerine, tutulacakgaz ile tepkimeye giren bir kimyasaln zeltisi kullanlr. Kolon ve kolon dolgusu iinmalzeme seimi konusunu ilerken, absorpsiyon svsnn nitelii, yeniden gndemegelecektir.

1.2. Absorpsiyon Kolonlar

Gaz absorpsiyon kolonlar, genel olarak dik konumlu ve silindir eklinde, boyutlar

amaca gre deiebilen, iine, svakndzenlemek ve gaz-svtemas yzeyini bytmekiin dolgu taneleri yerletirilmibir sistemdir.


10/39

6

Bu sistemde, sv ve gaz giri-klar iin musluklar (ventiller), vanalar, akkan

sevki iin borular, kolon giri-knda ve iinde gaz basnc lmek iin manometreler,akkan devir hzn ayarlamak iin ak lerler (flov metre-flowmeter) ve ilgilenilen gazderiimini hem gaz faznda hem de svfazda lmek iin sensrler bulunur.

Btn bu sistem elemanlar en gelimi absorpsiyon kolonlar iin geerlidir. Dahabasit kolonlarda rnein sensrler bulunmayabilir. Absorbe edilecek gazn her iki fazdagiri-k deriimlerini aralkl numuneler alarak lmek mmkndr ve bu analizler,sensrn yapacagrev yerine geer.

Resim 1.1: Lboratuvar leinde, eitim amalbir gaz absorpsiyon kolonu

Endstri leinde gaz absorpsiyon kulesi dikey kesitieklini inceleyiniz. Buematikgsterimde, gaz kuleye alttan girmekte, dolgunun altndaki bir datc(distribtr) araclile dolgu iine homojen olarak dalmakta ve dolgu iinden yukar doru ilerlerken dolguyzeyindeki sv filmi ile temas etmektedir. Gazn giri basnc kulenin tepesindeki k

basncndan daha yksektir ve basn farknedeniyle gaz yukardoru hareket eder.

Kolona sv girii kule tepesindeki ventil ile kontrol edilir. Sv kolon giriindeyamurlama eklinde datm salayan ve adna nozl (noozle) denilen bir pskrtc iledolgu taneleri yzeyine homojenekilde datlr ve yerekimi etkisiyle aadoru ilerler.


11/39

7

A:Temiz hava kboluu

gvdesiB:Temiz hava kC:Sis giderim eleiD:Blmeler arasbalant

kua(sis giderici,deiimi de salar)

E:Su pskrtme borusuF:Basnlsu giriborusuG:Sirklasyon pompalar

(bu pompalardan biridevrede iken dieri

yedektir)H:Sirklasyon svsszmenitesi

I: Sirklasyon akgstergesi

(flovmetre)J:Kolon dolgusuK:Dolgu iin delikli alt

destek tablasL:Kolon bakm ve temizlii

iin giridelii (menhole:

menhol)M:Ykanan gazn suluzeltisi

N:Svseviyesi kontrol iinbileik kap

O:Dolgu kontrol vedeitirme k

P:Yeni dolgu giripenceresi

Sv aa akarken dolgutaneleri yzeyinde ok ince

filmler oluturarak ilerler.Kolon ii dolgunun durumuekilde grlmektedir.

ekil 1.1: Endstri leinde gaz absorpsiyon kulesi dikey kesiti

1.2.1. Kolon Malzemeleri

Absorpsiyon kolonunun gvdesinin yapldmalzeme iin temel zellik aranr.

Kolon malzemesi, kolon iinde tepkimeye girecek gazdan ve svdanetkilenmemeli, ilem srasnda kolonun iten korozyona uramas problemi

olmamaldr.


12/39

8

Kolon eperi, kolon iindeki gazn basncna kar dayankl olmaldr. lke

olarak, bir kolonun basn dayanm, iteki gazn basncnn en az 10 katolacakekilde malzeme seilir.

Kolon malzemesi ucuz olmaldr.

1.2.1.1.Seramik Kolonlar

Yukardaki artlarn her n birden karlayan malzemelerin en yaygnseramiklerdir. Seramik malzemeler, zellikle inertlik bakmndan esizdir. Ancak yksekmekanik dayanm gerektiren uygulamalarda seramiklerin basnca mukavemeti yetmeyebilir.O zaman, malzeme olarak bir metal seip, inertlii iten astarlama yoluyla salamaya gidilir.

1.2.1.2.AstarlanmKolonlar

Absorpsiyon kolonunun yksek basnca dayanmas gerekiyorsa akla gelen ilkmalzeme eliktir. Paslanmaz elikten yaplm kolonu inert hale getirmek iin kolon iiyzeyi inert bir malzeme ile kaplanr ki bu kaplamaya astar denir.

Resim 1.2:ten astarlanmkolon

nert astar malzemesi olarak, porselen kaplarn yzeyindeki sr yani emayekullanlabilir.Emaye, ok yksek scaklkta eritilmi Al2O3 ve TO2 GB bir metal

oksitiveya oksitler karmdr. Sv oksit, pskrtlerek elik i yzeyi astarlanr. Bu ilemgenelde pahalbir teknolojidir ve ou zaman, astarlama iin teflon gibi bir plastik kullanlr.

Kzartma tavalarnn i yzeyine de kaplanan teflon, 350 0 Ca kadar dayanr. Dahayksek scaklkta alan kolonlar iin teflon malzemenin ie yaramayaca aktr. Bylehllerde seramik kaplama tercih edilir. nk seramik 1000 0 Cun zerinde bile zarargrmeden kalr.

1.3. Sistemdeki Gaz ve SvFazlar

Absorpsiyon kuleleri, iinde bir gaz karm ile bir svnn tepkimesi gerekleen

sistemlerdir.


13/39

9

Kullanm alanlar ok genitir ve sz konusu gaz, yerine gre SO3 ve NO2 gibi ok

reaktif olabilir. Byle reaktif gazlarn absorpsiyonunda kullanlacak kolonun iten anmas(korozyonu) ok ciddi bir problemdir ve kolon malzemesinin hem SO3ve NO2gazlarndan,hem de bu gazlarn su ile oluturduu H2SO4 ve HNO3 asitlerinden etkilenmemesi gerekir.Byle gazlar iin kurun (Pb) metali ve Al2O3seramikleri uygun bir seim olur.

CO2 absorpsiyon kolonlar, olduka inert bir gaz olan Hava + CO2 karmndan CO2tutan bir sistemdir ve bu sistemin kolon malzemesi iin ok fazla korozyon problemi yoktur.

Absorpsiyon iin kullanlan svham su ise, kolonun korozyonu problemi yok gibidir.Ancak sv asidik veya bazik ise, veya kolondaki reaksiyon sonucu bir asit veya bazoluuyorsa, kolon i yzeyinin korozyonu gndeme gelir. rnein CO2 tutmak iin soda

zeltisi kullanlyorsa, kolon i yzeyinin bazlardan etkilenmez bir malzeme olmasgerekir.Bazdan etkilenmez malzeme olarak pik demiri seilebilir. Bu durumda pik demiri i astardrve dtan paslanmaz elik ile kaplanr. nk bir yandan pik demirinin mekanik dayanmkt, bazla etkileimi nemsiz; te yandan da paslanmaz eliin mekanik dayanmmkemmel ama baza direnci azdr. nk paslanmaz elikteki krom, baz ortamndaaadaki denkleme gre reaksiyon verir.

Cr (aq) + 2OH-

(aq) + 2 H2O (s) CrO42-

(aq) +3H2 (g)

ekil 1.2: Absorpsiyon svsnn geri kazanmnda salayan, endstriyel lekli bir kule sistemiemas

Fabrika veya termik santral baca gazlarndan SO2 ve azot oksitleri giderimi iinkullanlan absorpsiyon kulelerinde buna benzer bir problem vardr. Gerek SO2, gerekse azotoksitleri ham su kullanlarak yeterince uzaklatrlamaz. nk SO2nin sudaki znrlhavann bu gazdan tamamen arndrlmasiin yeterli deildir. Ayn ey azot oksitleri iin de

sylenebilir.


14/39

10

1.4. Kimyasal Reaksiyon ile Meydana Gelen Absorpsiyon

Baca gazndaki SO2ve azot oksitleri, absorpsiyon kulesi iinde, absorpsiyon svsilebir kimyasal reaksiyona sokularak, etkili ekilde sv faza alnabilir. Bunun iin, taze havakartrlarak oksijenlenmi baca gaz, azot oksitleri NO2 ve N2O4 hline ykseltgendiktensonra, ucuz bir baz zeltisi ile absorplanr.

Azot oksitlerinin ykseltgenmesi:

2 N2O ( g) +3 O2 (g) 4 NO2 (g)

2 N2O ( g) +3 O2 (g) 2 N2O4 (g)

2 NO ( g) + O2 (g) 2 NO2 (g)

2 NO ( g) +O2 (g) N2O4 (g)

Oksitlerdeki Azot + 4 basamana ykseltgendikten sonra, Hava + CO2+ H2O+ SO2+ NO2 + N2O4 gazlarnn karm olan baca gaz, soda veya kire zeltisi ile muameleedilir.

SO2 (g) + OH-

(aq) + H2O (s ) HSO3-(aq)

2 NO2 (g) + 2 OH- (aq) + H2O (s) NO3-(aq)+NO2-(aq) + H2O (s)

N2O4 (g) + 2 OH-

(aq) + H2O (s) NO3-(aq) +NO2- (aq)+ H2O (s )

CO2 (g) + OH-

(aq)+ H2O (s) HSO3-(aq)

Grld gibi, absorpsiyon kulesinde su yerine bir baz zeltisi kullanlnca, bacagazndaki SO2, azot oksitleri ve CO2tutulabilmektedir. Burada gaz absorpsiyonunu salayansadece znme olaydeil, onunla birlikte yryen bir dizi kimyasal reaksiyondur.

1.5. Kolondaki Gaz ve SvKomponentlerSistemde byle bir kimyasal reaksiyon oluyorsa, kolon i yzeyinin, hem reaktif

maddelere hem de oluan rnlere kar inert davranmas gerekir. ncelediimiz rnektereaktif maddelerden gaz olanlar(SO2, N2O4, NO2ve CO2) asit karakterlidir. zellikle azotoksitleri kuvvetli asit karakterlidir ve stelik ok gl ykseltgenlerdir.

Dolaysyla bir termik santralin baca gazlarnn artmnda kullanlan absorpsiyonkulesinin i yzeyinin hem kuvvetli asitlere hem de ykseltgenlere karinert olmasgerekir.Bu artlar salayan bir metal bulmak ok zordur. Bu nedenle ya kolonun tamam ya da iastarseramik veya teflon gibi bir malzemeden imal edilmelidir.

te yandan, sz geen kimyasal reaksiyona giren maddelerden biri bazdr (kire veya


15/39

11

soda zeltisi). Bu bazn zeltisi kolona stten gireceine gre kolonun en azndan st

blgesinin i yzeyi bazlara kar inert olmak zorundadr. Tabii ki seilen seramikmalzemenin bazlardan etkilenmemesi esastr. rnein Al2O3 seramii seilmemelidir.nk bu oksit, amfoter karakterlidir. Asitlerle etkileimi yava, fakat scak bazlarlaetkileimi hzldr. Kolon iinde bir kimyasal reaksiyon olduu iin ister istemez birsnmaolacanunutmamak gerekir.

Al2O3 (k) + 2 OH-

(aq) 2 AlO2-

(aq)+ H2O (s)Aluminat

Byle bir kolonun i yzeyinin hangi malzemeden yaplacandoru tasarlamak iin,eitli malzemelerin asitlere, bazlara ve ykseltgenlere karfarklscaklklardaki davrann

(direncini) nceden bilmek gerekir.

Bu konu, daha ok imalatnn ve sistem mhendisinin sorumluluudur. Ancak bellibir ama iin tasarlanm bir absorpsiyon kolonunu baka bir ama iin kullanmna kararvermeden nce, bu konunun gz nne alnmasgerekir. Sistemi kullanan teknisyen, yanl

bir admn, kolonu kullanlamaz hle getirebileceini unutmamaldr.

1.6. Dolgu Malzemeleri Tipi ve zellikleri

Kolon dolgular deiik geometrik biimlerde olabilir. Dolgularn yapldmalzemenin, kolonda temasa gelen gaz ve sv fazlardan etkilenmemesi yani inert olmasistenir. Bu malzeme, duruma gre seramik, cam, plastik veya paslanmaz elik olabilir.

Bu dolgularn boyutlar birka milimetreden birka santimetreye kadar deiebilir.ou zaman kolona rastgele doldurulurlar. Kolon dolgu ykseklii, kolondaki absorpsiyonverimi iin kritik bir deerdir. Dolgu ykseklii genelde deneyimlerle belirlenir.

1.6.1. Kolon Dolgu Tipleri

Kolon dolgularnn inert malzemeden yaplm olmas esastr. Bu art karlayan engenel malzeme seramiktir. Seramii, en basit yaklamla, preslenip piirilmi toprakeklinde tanmlayabiliriz.

Ancak burada sz geen toprak rastgele toprak olmayp, bileimi Al2O3, Fe2O3,Fe3O4, TiO2, WO3, MoO3, ZrO2gibi metal oksitlerinden olumu, yksek scakla dayankl(refrakter) topraklardr. Bu topraklar, ince tlp basn altnda kalplanarak piirilirler.Pime srasnda klan 1000 -1200 0C scaklkta kattanecikleri birbirine yaparak mekanikdayanm kazanr.

Dolgularn yn hldeyken stteki basnc tayabilmeleri iin mekanik dayanmarttr.

Dolgu tanelerinin geometrik biimleri ok farkl olabilir. En sk karlalangeometriler, kre, halka, semer, prizma ve piramit ekilleridir. Sv akndzenlemek iin


16/39

12

dolgu taneciklerinde delikler ve yivler de bulunabilir.

Aadakiekillerde eitli geometrik biimlerde kolon dolgulargrlmektedir.

Resim 1.3: Paslanmaz elik dolgu tipleri

Resim 1.4: Muhtelif tip plstik dolgular

Resim 1.5: Halka (raschig halkas), kre ve bitiik stun tipi kolon dolgular


17/39

13

Resim 1.6: Kre, bo/ dolu silindir ve semer tipi seramik dolgular

Kimi zaman seramik dolgunun mekanik dayanm yksek dolgu ynlar elde etmekiin yeterli olmayabilir. O zaman, eitli plstik malzemelerden veya paslanmaz eliktenyaplm dolgular ie yarar. Byle malzemelerden yaplm dolgu tanelerinin geometrisi deseramik dolgulara benzer.

1.7. Absorpsiyon Kolonu Donanmlar

ekil 1.3: Lboratuvar tipi bir absorpsiyon kolonunun teknik izimi ve resmi

Teknik izimdeki numaralandrlmdonanmn isimleriunlardr:


18/39

14

1. Basn gstergesi,

2. Hava akler,3. CO2akler,4. Kontrol dmeleri,5. Svtank,6. Svpompalar,7. Vakum tank,8. Vakum manometresi,9. Kolon ii basn deiim gstergesi,10. Su akkontrol iin rotametre,11. Absorpsiyon kolonu,12. Absorpsiyon SvsSevk Borusu1,

13. Absorpsiyon svsbesleme vanas,14. Absorpsiyon SvsSevk Borusu2,15. Absorpsiyon SvsSevk Borusu3,16. Absorpsiyon svsk

ekil 1.3te grlen seyyar gaz absorpsiyon sistemi emasn daha yakndan elealalm. Bu sistemde 5 nolu sv tankna hangi svy dolduracamz kararlatrmalyz.Bunun iin, sistemi ne amala kullanacamzbilmek gerekir.

Bu sistemin, havadan CO2 gazn uzaklatrmak iin kullanldn dnnz. CO2gazntutmak iin deriimi belli soda zeltisi kullandmzvarsayalm. Soda ( Na2CO3),

suda znnce aadaki dengeye gre hidroliz olur.

Na2CO3 (k) + H2O (s) 2 Na+ (aq) + CO32- (aq)

CO32- (aq) + H2O (s) HCO3- (aq)

Bu dengeye gre oluan OH , Hava + CO2 karmndaki CO2 ile reaksiyona girerekCO2 molekln HCO3 iyonuna dntrr. Bylece gaz karmndaki CO2, HCO3iyonu hlinde zeltiye geer. O hlde, svtankna soda zeltisi koymak uygundur.

Tanktaki sv 12 nolu borudan pompaya beslenir. Pompann bast bu sv 13 nolu

besleme vanasndan 14 nolu sevk borusuna oradan da ak kontrol nitesine gelir. Buradaakhzayarlanan sv15 nolu boru ile nce su akhznkontrol eden rotametreye ular.(Kontrol nitesinde ak hz ayarlanrken bu rotametreye baklr.) Ak hz ayarl sv 11nolu kolona girer ve kolondaki dolgu zerine damlar (emada kolon dolgusugsterilmemitir).

Resmi ve teknik donanm verilen, lboratuvar tipi bir absorpsiyon kolon sistemininilevsel hle gelmesi iin gerekli donanm balk altnda toplayabiliriz:


19/39

15

1.7.1. Mekanik Donanm

Sistemde sv dolamn salayan, sv deposu, borular, sirklasyon pompas, vakumsistemi, vanalar (ventiller) ve btn bunlarn monte edildii ana panel mekanik donanmadhildir. Ayrca gaz giri ve k vanalar, gaz sirklasyon borular, kolon iindeki dolgu,dolgu destek tablalarve kolon kapaklarda mekanik donanmdan saylr.

Sistemin ad absorpsiyon kolonu olmakla beraber, yukardaki ekilde 11 numara ilegsterilen kolonun, gerekte sistemin basit bir paras olduuna dikkat ediniz. Ancakkarmak sistemin btn, kolonda gerekleen gaz absorpsiyonu olaynetkili ve verimli birekilde kontrol etmek iindir.

1.7.2. Elektrik DonanmSistemdeki sv sirklasyon pompas (ekilde 6 numara ile gsterilmi), g balant

kablosu ve ayrca sistem ii elektrik balantkablolarelektrik donanma dhildir. Pompannmotoru da bir indksiyon motoru olup elektrik donanmdan saylr.

1.7.3.Enstrman Donanm

Sistemdeki akkan ak hzlarn len flovmetreler, kolon iinin ve vakum odasnnbasnlarngsteren manometreler sistemin enstrman donanmnoluturur.

Gelimi baz gaz absorpsiyon sistemlerinde, absorplanan gazn giri ve knoktalarnda, gaz karmndaki deriimleri len gaz sensrleri ve kolon iinde ilerleyensvnn bileimindeki deiimi izlemek iin iletkenlik len sayalar (kondktometreler)

bulunur.

1.8. Donanm almalkeleri

1.8.1. Sirklasyon Pompas

Kapal bir sistemde akkan devridaimi, pompalarla salanr. Sv sirklasyonpompalarok eitli olabilir. Aada bunlardan 4 tip pompann ana ilkeleri zetlenmitir.

1.8.2. Membranlteleme Pompalar

ekil 1.4: Membranl(zarl) pompa emiaamas


20/39

16

ki sbapl bir oda iinde dnen bir mil, bu milin ucundaki diske monte edilmi bir

mafsall kol ve bu kolun kumanda ettii, kauuk veya teflon gibi elastik malzemedenyaplmbir zardan (membran) oluur. Pompann emiadmnda diskin aaektii kol zaribkey hle getirirken girisbabalr ve svpompa odacna dolar (ekil 1.4).

Mafsall kolun yukar hareketi srasnda ise membran dbkey hle gelirken pompaodachacmi klr ve basn kazanan svksbabndan kapaldevreye baslr.

Diskin bal olduu eksen (aft) genelde bir elektrik motoru tarafndan dndrlr.ekil zerinde gsterilmeyen giri ve k sbaplar aftn dnne gre ayarlanm birsistemle senkronizeekilde alp kapanr. Membranlpompalarda kbasncnbelirleyen,membrann basn dayanmdr. Bu sistemler genelde orta basnlar salar.

1.8.3. Santrifjl PompalarDairesel bir yuva iinde dnen kanatlbir pervaneden ibarettir. Pervanenin mili (eksen

aft) bir elektrik motoru tarafndan dndrlr (ekilde sv k dorultusunda). Pervanehzla dnerken pervane yuvasna giren svda dndrlr ve dnsonucu sv, pervane dhat emberine teet bir hz kazanr.

ekil 1.5: Santrifjl pompa

Sv bu hzyla k borusuna girer. Borudaki hzlanm sv, pervanenin dnmehzyla orantl bir basnca sahiptir. Santrifjl pompalar ile ok yksek basnlar eldeedilebilir

1.8.4. Jetli Pompalar

ekil 1.6: Jetli pompa


21/39

17

Gazlarn ve svlarn gittike daralan ok dar bir boru ucundan yksek bas n altnda

ok hzlknsalayan sisteme jet denir. Jetin kucunda gazn (veya svnn) ok hzlolmas nedeniyle ucun birletii odacn havas da, basnl akkan ile birlikte srklenipdaratlr ve bylece bir ksm vakum oluur.

Dikey borunun daldrld sv vakum boluuna hcum edecei iin k ucundanbasnl olarak kar. Byle bir pompann salayaca k basnc genelde 1 atm.inaltndadr.

1.8.5. Pistonlu Pompalar

ekil 1.7: Pistonlu pompa

ok eitli tipleri vardr. ekilde ematik gsterimi verilen pompada, bir elektrikmotorunun verdii dnme hareketi, ucu dili gsterilen aft tarafndan, silindirlerin pistonularndaki bilye balantlarn gmld, aft ile eik a yapan (afta dik deil!.) tablaydndrr. Tablann konumu gerei stteki silindirlerin pistonu sola doru itilirken, alttaki

pistonlar saa doru ekilir.

Alttaki silindirlere balgirihattndan giren svbu silindirler tabla tarafndan yukardndrlnce, piston sola hareket edecei iin k hattna baslr. Pistonlu pompalar da,santrifjl pompalar gibi ok yksek kbasnlarsalayabilir.


22/39

18

1.8.6. Aklerler (Flovmetreler)

Svlarn ve gazlarn bir boru iindeki ak hznlmek iin, ou zaman flovmetre(aksayac, akler) denilen basit bir sistem kullanlr. Flovmetre, i yarap alttan stedoru gittike genileyen bir boru paras ve i apa uygun hazrlanm, alt ucu sivri birkoniden (veya bir kreden) ibarettir. Svveya gaz bu sisteme alttan girerken, boru i kesitikk olduu iin, akkan moleklleri hzldr. Yukar ktka ap bydndenmolekln boru ekseni boyunca hareket hz yavalar (hareket hznn yatay bileenleri

byr).

Akkan molekllerinin hzl olduu alt blgede koni veya kre biimli dalgcnyzeyi, srtnme dolaysyla yukar doru itilirken, yerekimi de dalgc aaya doru

eker. Yerekimi ile akkan srtnme kuvvetinin eit olduu noktada dalg sabit kalr.Alttan giren akkann kesitten bir saniyede geen miktar(akhz) bydke dalgca etkieden srtnme kuvveti byr ve dalgcn dengelendii nokta nispeten yksek olur.

Dk ak hzlarnda ise srtnme kuvveti daha az olaca iin, borunun ok fazlagenilemesi gerekmeksizin yani girie yakn yerlerde srtnme-yerekimi dengesi oluur.Byle bir sisteme taksimat izgileri konulup kalibrasyon yaplarak ak hzn lmekmmkndr.

ekil 1.8: Akler


23/39

19

1.8.7. Manometreler

ekil 1.9: Cvalmanometre

Manometreler sv veya gaz hlde bir akkann basncn lmekte kullanlan

sistemlerdir. Birok tipi vardr. Bunlar iinde en yaygn olanlar cval manometreler vemekanik manometrelerdir.

1.8.7.1. CvalManometreler

Kapal bir sistemdeki gaz basncn lmek iin,Toriellinin hava basncn lmedekulland barometreye Benzer, iine cva doldurulmu bir U borusu kullanlabilir. Yalnz,manometrede U borusunun bir ucu genelde kapal, dier ucun girii ise muslukludur.

Manometre sisteme monte edilirken nce iinin havasboaltlr. Musluklu u basncllecek kapal yere (rnein gaz absorpsiyon kolonunun st boluuna veya hava sevk

borusuna) balanr. Manometrenin kapal ucunda hava olmad iin bu koldaki cvayastten uygulanan basn sfra yakndr (oda scaklnda, cvann buhar basnc sfra yaknolduu iin).

Kapal sisteme balanan kol, musluk alnca, cva yzeyine, sistemdeki gaz basnckadar basn uygular. Bu basncn etkisiyle sol kolda ykselen cva yzeyi ile sa koldakicva yzeyi arasnda H mmHg basncna eit bir fark gzlenir.

Bu fark dorudan mmHg (Torr) olarak okunabilecei gibi Pascal (Paskal) biriminedntrlp okuma kadrannoekilde ayarlamak da mmkndr.

1 mmHg = 101300/760 Pascaldr.


24/39

20

1.8.7.2. Mekanik Manometreler

Resim 1.7: Mekanik manometrede basn lme mekanizmas

Cva kullanmak gerekmedii iin ok daha yaygn bir sistemdir. Basn lmek iinkullanlan ana eleman (sensr), yarm embereklinde kvrlm bir metal borudur (ekildeakkan giritablasna ilitirilmisarrenkli boru). Bu borunun serbest ucu tkaldr ve akutan gaz girince giren gazn basncna balolarak emberin serbest ucu daha genibir yayoluturmak zere alr. Basn ne kadar yksekse yaydaki genileme de o kadar byk olur.

1849da Fransz bilim adam Eugene Bourdon (jen Burdon) tarafndan icat edildiiiin Burdon geyci (gauge) adyla bilinen sensr, mekanik manometrelerin kalbidir. Sensrnalma hareketi bir seri balantve dililer yardmyla bir gsterge kadrannda dnen ibreyeiletilir. Basn deitike ibre dner.

Resim 1.8: Mekanik manometrede Bourdon borusu ve balantlar(Resimde manometre arka kapave kasaskarlmtr.)


25/39

21

Resim 1.9: Mekanik manometrede basn lme mekanizmas

1.8.8. Vanalar (Valfler):

Gaz absorpsiyon kolonu sistemlerinde kullanlan vanalar, svnn bir ynde geiinekontroll imkn tanrken ters ynde svgeiini nleyen sistemlerdir.

ek-valf (Check-valve) adyla bilinen bu dzeneklerin basit ileyii yandakiekildenanlalabilir.

eklin alt blmesinde gri renkli grlen Svnn (besleme svs) basncstteki koyumavi renkli svnnkinden daha byk olunca yaya bal kre yukar doru hareket eder ve

yukardoru svaksalanr.


26/39

22

ekil 1.10: Check-valve (ek-valf)emas

Svnn ak hz krmz renkli bilye zerine bastran yayn uygulad basncabaldr. Valfin elle kumanda edilen halkasdndke bu yay gever veya skr. Yay aadoru bastka svakhzazalr.

ek-valflerin bilyelerinin yerletii yatak aa doru konik kesitlidir ve bu tasarmbilyenin, sv ak yolunu rahata kapatmasn salar. Bu bilyeler ve yerletikleri yatak,valfin hassasiyetine gre paslanmaz elik veya yakut gibi bir sert mineral olabilir. Yakut,korundum, safir gibi mineraller anmaya ve korozyona kar paslanmaz elikten dahadayankldr.


27/39

23

UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler

A. Kolonun doldurulmas:

Bo kolonu absorpsiyon iinkullanacanz sv ile alt st ederekykaynz.

Kolonu 2/3 ykseklie kadar, ayn svile doldurup alt musluu kapatnz.

Dolgu maddesinden, kolonuyaklakyarya kadar dolduracak birmiktar alpabsorpsiyon svs ilesspansiyonyapnz.

Sspansiyonu azar azar sttenkolonaeklerken, kolonu tam dikdurumda tutupmusluunu aarak svnn

bir kovayaboalmasnsalaynz. Sspansiyon kolondaki sv iinde

yerekimi etkisiyle yava yava oturupyerleirken kolon musluundan akhznayarlayp dolgu st dzeyinin hepsvaltnda kalmasnsalaynz.

Sspansiyon ilavesi bitince kolonkndan akhzniyice azaltnz.

Dolgu st yzeyi stnde 1-2 cm.ksekliinde sv kalnca kolon altmusluunu kapatnz.

Dolgu st yzeyini korumak iin, koloni apna uygun bir delikli porselen(veya cam) disk varsa bu diski dolgustne yerletirip, stten sv akarkendolgu yzeyinin zarar grmemesinisalaynz.

Kolonu sistemdeki yerine monte ediniz.

B. Sistemin hazrlanmas:

Sistemdeki btn musluklar nbalangta kapal olmas gerekir.Deilse ak musluklarkapatnz.

Manometrelerin elektrik balantsvarsa bu balantlaranz.

Sistemdeki su k hattnn

alma ortamnzhazrlaynz.

nl, kask ve eldiveninizi giyerekalma masanzdzenleyiniz.

Uygulama ile ilgili gvenlik tedbirlerinialnz.

Kullanacanz malzemeleri belirleyiniz.

1. UYARI:

k basnlarnn nceden ayarlanmolmas gerekir. Bu konu iin ilgili problemvarsa deneyden sorumlu retmeninize

bavurunuz.

2. UYARI:

Birok absorpsiyon sisteminde kolonun

giriindeki ve kndaki gaz basnlarfarkn len manometreler vardr. Bumanometrelerin sfr ayar yaplrkenkolonda gaz veya svakolmamaldr.

UYGULAMA FAALYET


28/39

24

musluunuanz.

C. Sistemin altrlmas:

Kolona hava ve onu kirletecek gaz(CO2) salayan silindirlerinmusluklarn anz. Silindir kmanometrelerindeki basn ayarlarylaoynamaynz.

Kolon musluunun alt ksmnda su varsabu svnn boalmasnsalaynz.

Kolona gaz giriinin, kolondaki svtarafndan engellenmemesi gerekir.

lgili valfleri (vanalar) aarak kolonahava giriini salaynz. Bu esnada havaak lerinin valfinin kapal olmasgerekir (1. uyar).

Manometrenin basn gstergesini sfraayarlaynz. (2. uyar)

D. Sistemin kapatlmas:

nce sisteme su giriini sonra CO2giriini kapatnz. Su ak hznn ve

silindirdeki CO2 basncnn sfraindiinden emin olunuz. CO2 dolam hattndaki valfleri,

silindirden balayarak ak lere kadarhattizleyerek kapatnz.

Hava geiini srdrerek kolondakisuyun tamamnn boalmasnsalaynz. Bunun iin svkvalfininak kalmasgerekir.

Hava silindiri valfini kapatnz. Silindirknda basncn sfra indiinden emin

olunuz. Hava silindirinden balayp hava ak

lerine kadar hatt izleyerek btnvalfleri kapatnz.

Manometrelerin elektrik balantlarnkesiniz.

Sistemde CO2 deriimi len sensrlerve gaz stma niteleri varsa elektrik

balantlarnkesiniz.

Aldnz notlardan faydalanmay

unutmaynz.

Rapor hazrlamak ok nemlidir.

Amacnz, ilem basamaklarnz vesonucunuzu ieren bir rapor hazrlaynz.

Raporlarnzkuralna uygun ve okunaklolarak yazmaya zen gsteriniz.

Bulduunuz sonular arkadalarnzla

karlatrnz. ok farkl bir sonukyorsa, retmeninize bavurunuz.ayet bulduunuz deerarkadalarnznkine yaknsa, bulduunuzsonularrapor ediniz.

Raporu yazarken deneyin resmini deiziniz.

Uygulamann amacndoru yaznz.

BLG:

UYGULAMA FAALYET NFAYDALANILABLECENZRESMLER DEVAM EDENSAYFALARA EKLENMTR.


29/39

25


30/39

26


31/39

27


32/39

28


33/39

29

LME VE DEERLENDRME

Aadaki ifadelerden doru olanna (D) yanlolanna (Y) yaznz.

1. ( )Absorpsiyon kolonlarnda gaz absorpsiyonu iin, tutulacak gaz ile tepkimeye girenbir kimyasaln zeltisi kullanlr.

2. ( )Absorpsiyon kolonlarnda akkan devir hznayarlamak iin sensrler bulunur.

3. ( )Rotametreler, absorbe edilecek gazn her iki fazdaki giri-kderiimleriniaralklnumuneler alarak lmeye yarar.

4. ( )Kolon dolgularnn inert bir malzemeden yaplmolmas arttr.

5. ( )ek-valflerin yatann aadoru konik kesitli tasarlanmasnn nedeni , bilyannsvakyolunu rahata kapatmasnsalamaktr.

Aadaki oktan semeli sorularda doru seenei iaretleyiniz.

6. Aadakilerden hangisi dorudur?A) Distribtr ile sensrler benzer ilev grrler.

B) Gazn giribasnc, kulenin tepesindeki kbasncndan daha yksektir.C) Gaz basn farknedeni ile aaya doru hareket eder.D) Kolona svgirii distribtr ile kontrol edilir.

7. Absorpsiyon kolonlarnda kullanlan nozl (nozzle)n ilevi ile ilgili olarak hangisidorudur?A) Nozzlen dier adflovmetredir.B) Gaz kolon giriinde yamurlamaeklinde datm salar.C) Elektrik donanmnn bir parasdr.D) Svkolon giriinde yamurlamaeklinde datm salar.

8. Aadakilerden hangisi dolgularn yapldmalzemelerden deildir?A) Cam B) Paslanmaz elik C) Tahta D) Seramik

Aadaki ifadelerde bobraklan yerlere doru ifadeyi yaznz.

9. Baca gazlarndan SO2 ve azot oksitleri uzaklatrrken, absorpsiyon iin ham suyerine bir . zeltisi kullanmak daha uygundur.

10. Absorpsiyon kolonunun yksek basnca dayanmas gerekiyorsa kolon malzemesiolarak .....kullanlr.

11. Membranl teleme pompalarnda diskin bal olduu aft bir ...tarafndan dndrlr.

LME VE DEERLENDRME


34/39

30

12. Gazlarn ve svlarn gittike daralan ok dar bir boru ucundan yksek bas n altnda

ok hzl bir ekilde kn salayan sisteme..denir.

13. Pistonlu pompalarda tablann konumu gerei stteki silindirlerin pistonu.doru itilirken alttaki pistonlar . doru ekilir.

14. Sv veya gaz halde bir akkann basncn lmede kullanlan sistemedenir.

DEERLENDRMECevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek

kendinizi deerlendiriniz. lme sorularndaki yanlcevaplarnztekrar ederek, aratrarakya da retmeninizden yardm alarak tamamlayanz. Tm sorulara doru cevap verdiysenizdier faaliyete geiniz.


35/39

31

UYGULAMALI TEST

Uygulama faaliyetinden sonra aadaki tabloda verilen sorular cevaplandrnz.Ardndan raporunuzu yaznz. CevabHayr olan sorularretmeninize dannz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1. nln giyip, gerekli gvenlik nlemlerini aldnz m?

2. Ortamn temizliini kontrol ettiniz mi?

3. Eldiven taktnz m?

4. Malzemelerin temizliine dikkat ettiniz mi?

5. Gerekli olan ara ve gerelerin tam olup olmadnkontrol

ettiniz mi?

6. Kurduunuz dzenekteki vanalarn alp almadn

kontrol ettiniz mi?

7. Uygulama faaliyetine balamadan nce, kbasnlarnn

nceden ayarlanp ayarlanmadnkontrol ettiniz mi?

8. Manometrelerin sfr ayaryaplrken kolonda gaz veya sv

akolmamasna dikkat ettiniz mi?

9.

Bokolonu absorpsiyon iin kullanacanz svile alt- st

ederek ykadnz m?

10. Kolona gaz giriinin, kolondaki svtarafndan

engellenmemesini saladnz m?

11. Kolona hava giriini salarken hava aklerin valfinin

kapalolduuna dikkat ettiniz mi?

12. Manometreleri atnzda hava ve CO2basnlarn

kadranda okuyarak not aldnz m?

13. Kullandnz malzemeleri temizlediniz mi?

14. Sistemin kapatlmasnn ilem basamandaki admlar

srasyla uygulayarak gvenli bir kapanma saladnz m?

15. Sonularrapor ettiniz mi?

DEERLENDRME

Cevaplarnzmodl sonunda yer alan cevap anahtarile karlatrnz ve doru cevapsaynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Bu faaliyet srasnda bilgi konularnda veyauygulamal i paralarnda anlamadnz veya beceri kazanamadnz konular tekrarediniz. Konular arkadalarnzla tartnz. Kendinizi yetersiz gryorsanz retmeninizedannz.


36/39

32

MODL DEERLENDRMEAadaki oktan semeli sorularda doru seenei iaretleyiniz.

1. Aadaki ifadelerden hangisi dorudur?A) Gaz fazndaki [CO2] azaldka, su ortamnda absorbe olan [CO2]de byr.B) Gazozda absorplanan CO2 gazoz kapann almasile patlar.C) Gaz fazndaki [CO2] bydke, su ortamnda absorbe olan [CO2]de byr.D) Gazozda absorplanan CO2 gazoz kapann almasile svfaz iine dalr.

2. Aadakilerden hangisi yanltr?A) Kolon malzemesi, kolon iinde tepkimeye girecek gazdan ve svdan

etkilenmemelidir.B) Absorpsiyon ilemi esnasnda kolonun iten korozyona uramamasgaz

basncna baldr.C) Kolon eperi, kolon iindeki gazn basncna kardirenli olmaldr.D) Kolon malzemesi ucuz olmaldr.

3. Aadakilerden hangisi absorpsiyon kolonunun mekanik donanmndan deildir?A) SvdeposuB) VentillerC) Kolondaki dolguD) G balantkablosu

Aadaki ifadelerden doru olanna (D) yanlolanna (Y) yaznz.

4. ( ) Gaz absorpsiyonu kolonlar, iine svakndzenlemek ve gaz-svtemasyzeyini bytmek iin dolgu taneleri yerletirilmibir sistemdir.

5. ( ) eitli plastik malzemeler veya paslanmaz elikten yaplan dolgularn, mekanikdayanmyksektir.

6. ( ) Cvalmanometre, gaz absorpsiyon kolonunun st boluuna veya hava sevkborusuna balanr.

7. ( ) Svlarn ve gazlarn bir boru iindeki akhznlmek iin flovmetre kullanlr.

8. ( ) Paslanmaz elikten yaplmbir kolonun dyzeyini inert hle getirmek iinyaplan kaplamaya astar denir.

Aadaki ifadelerde bobraklan yerlere doru ifadeyi yaznz.

9. Genel olarak gaz absorpsiyon kolonlarnda ....girii stten kalttan, . girii alttan kise stten olur.

10. Flovmetrelerde , yerekimi ile akkan srtnme kuvvetinin eit olduu noktadadalg.... kalr.

MODL DEERLENDRME


37/39

33

11. Kolon iinde ilerleyen svnn bileimindeki deriimi izlemek iin iletkenlik len bir

saya olan . kullanlr.12. Absorpsiyon kolonlarnda, kolona svgirii kule tepesindeki ... ile

kontrol edilir

DEERLENDRME

Cevaplarnzmodl sonunda yer alan cevap anahtarile karlatrnz ve doru cevapsaynzbelirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Eksik konularnz varsa, bu eksikliin neden

kaynaklandn dnerek arkadalarnzla tartnz. retmeninize danarak, tekrar bilgikonularna dnp eksiklerinizi gideriniz.


38/39

34

CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET1N CEVAP ANAHTARI

1 D2 Y3 Y4 D5 D6 B7 D

8 C9 Baz

10 elik

11 Elektrik

motoru12 Jet13 Sola-saa14 Manometre

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1 C2 B3 D4 D5 D6 D7 D

8 Y9 Sv-gaz10 Sabit

11 kondktome

tre12 ventil

CEVAP ANAHTARLARI


39/39

KAYNAKA MCCABE Warren L., Jullian C. SMTH, Peter HARROT , Unit Operations of

Chemical Engineering, Fifth Edition, International Edition, McGraw-Hill, Inc.,Section 4, s. 647-736, 1993.

www.armfield.co.uk

www.gunt.de

www.wikipedia.com

www.kevinccp.com

www.sciela.org.ar

www.eg.mahidol.ac.th

www.hyper.tvt.ethz.ch

www.unb.ca

www.uic.edu

www.secure.gund.de

www.chemicals-technolojy.com

www.mangalamceramics.com

www.merlan.ca

www.huihuang-packing.com

www.sulzerchemtech.com

KAYNAKA

absorbsiyon kolon hazırlama

Documents