‹Ç‹NDEK‹LER

Sunufl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1

Orman Varl›¤›m›z . . . . . . . . . . . . . . . . .3

Orman Varl›¤› Haritas› . . . . . . . . . . . .4

Ormanlar›n Da¤›l›m . . . . . . . . . . . . . . .5

Ormanlar›n Fonksiyonlar› . . . . . . . . . .6

Ormanlar›n Faydalar› . . . . . . . . . . . . . .7

Ormanlar›n ‹flletilmesi . . . . . . . . . . . .15

Ormanlar›n Ekonomiye Katk›lar› . . .18

Odun D›fl› Ürünler ve Faydalar› . . . . .20

Orman - Çevre ‹liflkileri . . . . . . . . . . .22

Ormanlar›n Korunmas› . . . . . . . . . . .24

Küresel Is›nma ve Ormanlar . . . . . . .28

A¤açland›rma Seferberli¤i . . . . . . . .30

‹Ç‹NDEK‹LER

Sunufl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1

Orman Varl›¤›m›z . . . . . . . . . . . . . . . . .3

Orman Varl›¤› Haritas› . . . . . . . . . . . .4

Ormanlar›n Da¤›l›m . . . . . . . . . . . . . . .5

Ormanlar›n Fonksiyonlar› . . . . . . . . . .6

Ormanlar›n Faydalar› . . . . . . . . . . . . . .7

Ormanlar›n ‹flletilmesi . . . . . . . . . . . .15

Ormanlar›n Ekonomiye Katk›lar› . . .18

Odun D›fl› Ürünler ve Faydalar› . . . . .20

Orman - Çevre ‹liflkileri . . . . . . . . . . .22

Ormanlar›n Korunmas› . . . . . . . . . . .24

Küresel Is›nma ve Ormanlar . . . . . . .28

A¤açland›rma Seferberli¤i . . . . . . . .30

Her çocuk bir fidan, Bin fidan bir orman...

Sevgili çocuklar,

Ormanlar sadece odun hammadesi üretimiyle de¤il, sundu¤u

sosyal koruyucu ve çevresel faydalar› ile de ülkemizin en önemli

can damarlar›ndand›r.

Do¤al güzellikleri ve sunduklar› çefltli fonksiyonlar› ile moral ve

ruh sa¤l›¤›m›za olumlu etki yapan, topraklar›m›z›n, suyumuzun ve

havam›z›n sigortas› olan, yüzlerce çeflit canl›y›, yaban hayat›n›,

sevdi¤imiz sincaplar›, geyikleri içinde bar›nd›ran, hava kirlili¤ini,

gürültüyü önleyen ormanlar de¤il mi?

Ormanlar›m›z›n tüm canl›lar için gerekli bu hayati yararlar›n›n

sürekli olabilmesi için onlar› çok iyi korumal› ve gelifltirmeliyiz.

Orman Haftas› ve A¤aç Bayram› gibi günlerde okullar›m›zda ve

çevremizdeki fidan dikim törenlerine kat›larak ülkemizin

yeflillendirilmesine katk› sa¤lamal›y›z. Unutmayal›m ki her çocuk

bir fidan, bin fidan bir ormand›r.

Umut dolu yüre¤inizde yefleren orman sevgisi sizinle büyüsün.

1

2

orm

an

v

arl›

¤›m

›z

Yaflant›m›zda önemli bir yeri olan, do¤al zenginlik kayna¤› ormanlar›m›z, genel-likle k›y›lar›m›zda ve k›y›lar›m›za yak›n yerlerde yo¤unlaflm›flt›r.

Ülkemiz orman alan› 21.189.000 hektar olup, yurdumuzun genel alan›n % 27.2’si-ni kapsamaktad›r. Ormanl›k alanlar›m›z›n % 99.9’u devletin mülkiyetindeki alanla-rd›r.

Ormanlar›m›z›n % 50’si verimli, geriye kalan % 50’si ise verimsizdir. Türk orman-c›lar›n›n ana hedefi; ormanlar›m›z›n %75’ini verimli hale getirmektir.

Ormanlar›m›z alansal olarak; %60’› i¤ne (‹breli) yapraklara sahip a¤açlardan,%40’› genifl yapraklara sahip a¤açlardan oluflmaktad›r. Yaprakl› a¤açlar›n ço¤unlu-¤unu Mefle a¤aç türü, ibrelilerin ço¤unlu¤unu ise K›z›lçam ve Karaçam teflkil et-mektedir.

Yaprakl›7.681

‹breli +Yaprakl›Kar›fl›k2.204

‹breli11.404

TÜRK‹YE ORMAN FORMLARI VE YAPISI ORMANLIK ALANLARIN N‹TEL‹⁄‹ (000 Ha.)

Koru Vas›fl› Ormanlar% 73

Baltal›k Vas›fl› Ormanlar% 27

Verimsiz% 31Verimli

% 42

Verimsiz% 19

Verimli% 8

3

ORMAN VARLI⁄IMIZORMAN VARLI⁄IMIZ

4

Türk

iye

Orm

an V

arl›

¤›

Har

itas

›

Co¤rafik Bölge Normal Orman Bozuk Orman Genel ToplamD.Karadeniz 1337482.2 1339772.8 2677255.0B.Karadeniz 1729349.5 619355.3 2348704.8Marmara 2011421.3 1018320.4 3029741.7Ege 1830740 1921461.6 3752201.6Bat› Akdeniz 874187.4 923085 1797272.4Do¤u Akdeniz 1105175.1 1197634.4 2302809.5‹ç Anadolu 888815 1456487 2345302.0Do¤u Anadolu 513882 1127949.9 1641831.9G.Do¤u Anadolu 330168 963459.5 1293627.5

Co¤rafik Bölgelere Göre Ormanl›k Alan Da¤›l›mlar› (Hektar)

CO⁄RAF‹K BÖLGELERDEK‹ ORMANLARIN GENEL ORMAN ALANINA ORANLARI

Ormanlar›m›z›n 5.394.795 hektar› Karadeniz Bölgesi'nde, 4.484.193 hekta-r› Akdeniz Bölgesi'nde, 3.447.056 hektar› Ege Bölgesi'nde, 1.881.704 hekta-r› ‹ç Anadolu Bölgesi'nde, 381.892 hektar Do¤u Anadolu Bölgesi'nde bulun-maktad›r.

ORMANLARIN DA⁄ILIMIORMANLARIN DA⁄ILIMI

orm

anla

r›n

da¤

›l›m

›

5

ORMANLARIMIZIN ANA FONKS‹YON SINIFLARINA GÖRE DA⁄ILIMI

Ormanlar›n fonksiyonlar›n› ve alanlar›n› belirlemek sürdürülebilir orman yöneti-mi aç›s›ndan önem arz etmektedir. Ülkemizde ayn› alanda birçok fonksiyonun içiçe geçti¤ini görmek mümkündür. Ço¤u zaman hangi fonksiyonun öncelikliolmas› gerekti¤i konusunda zaman zaman teknik ve sosyal problemleryaflanmaktad›r.

Önceleri yaln›zca odun hammaddesi olarak yani ekonomik fonksiyonlar›aç›s›ndan de¤erlendirilen ormanlar günümüzde daha çok ekolojik, sosyalfonksiyonlar› itibariyle de¤erlendirilmektedir.

Bölge Müdürlüklerimizde ekosistem tabanl› ve kat›l›mc› yaklafl›mlarla yap›lanplanlama çal›flmalar› sonucu belirlenen fonksiyonlar ve alanlar› afla¤›da gösteril-mifltir.

Ana Fonksiyonlar› Alansal Büyüklükleri (Hektar)

ORMANLARIN FONKS‹YONLARIORMANLARIN FONKS‹YONLARI

orm

anla

r›n

fon

ksiy

onla

r›

6

1- EKONOM‹K FONKS‹YON 10.138.990,0

2- EKOLOJ‹K FONKS‹YON 10.381.841,7

3- SOSYAL FONKS‹YON 667.915,3

ORMANLARIN FAYDALARIORMANLARIN FAYDALARI

‹nsano¤lu varoldu¤u günden buyana çevresini kuflatan ormanlardanfaydalanma yollar›n› aram›flt›r.

Önceleri bu faydalanma yaln›zcabar›nmak, yapacak ve yakacak oduntemin etmek biçiminde olmufl, dahasonralar› ormanlar›n di¤er kollektiffaydalar›n› ö¤renmifl ve ormanlardangittikçe çeflitlenen biçimde faydalan-maya bafllam›flt›r.

Bu faydalar› flöyle özetliyebiliriz;● Ormanlar yaflant›m›z›n her saf-

has›nda ihtiyaç duydu¤umuz yapa-cak ve yakacak hammadde kayna¤›-d›r. Bunun yan›s›ra bitkisel nitelikli to-hum, çiçek, kozalak vb. ile mineralnitelikli çak›l, kum vb. hammaddekaynaklar›n›n bir k›sm› da ormanlar-dan elde edilmektedir.

7

orm

anla

r›n

fay

dala

r›

orm

anla

r›n

fa

ydal

ar›

GEÇM‹fi fi‹MD‹ GELECEK

KoruyucuFonksiyonu

Do¤a ve PeyzajKoruyucu Fonksiyonu

SosyalFonksiyonu

DinlenmeFonksiyonu

HammadeFonksiyonu

ÜLKEM‹Z ORMANLARININ FONKS‹YONEL DE⁄ERLER‹ÜZER‹NE TOPLUMDAK‹ DÜfiÜNCE DE⁄‹fi‹M‹

8

● Ormanlar, bitkiler ve hayvanlar için do¤al bir su flebekesi gibidirler. Karve ya¤mur biçimindeki ya¤›fl› yapraklar›, dallar›, gövdesi ve kökleri ile tutarak,selleri ve taflk›nlar›n oluflmas›n› önler. Ayr›ca yer alt› sular›n›n oluflmas›na yar-d›m eder. Ormans›z alanlarda ya¤›fl›n % 56's› yüzeysel ak›fla gider. Ancak %44'ü topra¤a s›zar. Ormanl›k bir alanda ise yüzeysel ak›fl % 18'dir. Kalan %82 oran›ndaki su topra¤a s›zarak yeralt› sular›n› zenginlefltirir.

orm

anla

r›n

fa

ydal

ar›

9

● Etraf› ormanla çevrili bir baraj gölünün 1 cm3'ünde 76 çeflit mikrop tespitedilmiflken bu rakam tar›m alanlar› veya ç›plak alanlarla çevrili baraj›n suyun-da 4.400 adettir. Dolay›s›yla ormanlar temiz su kayna¤›d›r.

● Topra¤›n sularla ve rüzgarla tafl›nmas›na erozyon denir. Erozyon verüzgarlar ile tafl›nan kum, tafl, toprak, moloz gibi materyallerle tar›m toprakla-r›n›n örtülmesine ve dolay›s›yla verimsizleflmesine sebep olur. Ormanlar eroz-yonu önler. Ormanlar rüzgar›n h›z›n› azalt›r, topra¤› kökleri ile tutarak ya¤›flla-r›n ve akarsular›n topra¤› tafl›mas›n› önler. Ormanl›k alanda 1 m2 yüzeyden ta-fl›nan toprak miktar› 40 gram iken, ormans›z ç›plak alanda 1500 gramd›r. Ya-ni ormanl›k bir alan ç›plak alana k›yasla erozyonu 350 kat azalt›r.

"Ormanlar toprak, su ve havan›n sigortas›d›r."

orm

anla

r›n

fa

ydal

ar›

● Ormanlar, yaban hayat› veav kaynaklar›n› korur. Nesli tü-kenmekte olan hayvanlar›n üre-timi, korunmas› ve bar›nmas›ndakoruma alanlar› oluflturur. Mil-yonlarca canl›n›n yuvas›d›r.

● Ormanlar, bitki örtüsü vetoprak içerisinde büyük miktar-da karbon depolad›klar›ndan,iklim üzerinde olumlu etkiler ya-par. S›ca¤› so¤u¤u dengeler,yaz s›cakl›¤›n› azalt›rken, k›fl s›-cakl›¤›n› artt›r›r, radyasyonu ön-ler.

● Su buhar›n› yo¤unlaflt›rarakya¤mur haline gelmesini sa¤lar.Öte yandan rüzgar›n h›z›n› azalta-rak toprak ve kar savrulmalar›n› verüzgar›n kurutucu etkisini yok eder.Bu nedenle aç›k alanlara oranla or-manlarda gündüzler serin, gecelerise s›cakt›r.

10

● Ormanlar. e¤lenme, dinlen-me ve bofl zamanlar›n› de¤erlen-dirme imkan› sa¤lar. Havas› suyu,do¤al görünümleri ve sakin ortam›ile özellikle flehirlerde yaflayan in-sanlar› kendisine çeker. Yerleflimalanlar› çevresindeki hava kirlili¤i-ni ve gürültüyü önlemesi insanla-r›n beden ve ruh sa¤l›¤› bak›m›n-dan büyük önem tafl›r. Ormanlar›ninsan sa¤l›¤› üzerindeki bütün buolumlu yararlar› nedeniyle büyükkentlerin çevresinde ormanlar ye-tifltirilmektedir. Orman Genel Mü-dürlü¤ü tüm kentlerimiz ve büyükilçelerimiz etraf›ndaki ormanlar›nbir k›sm›n› flehrin stresli, kirli vegürültülü ortam›ndan uzaklaflmakisteyenlerin s›¤›nacaklar› alanlarolan "Kent Orman›" ve "Or-man ‹çi Dinlenme Yeri" ola-rak iflletilmesi uygulamalar›n› bafl-latm›flt›r.

"A¤açs›z kent, susuz bent gibidir"

11

orm

anla

r›n

fa

ydal

ar›

orm

anla

r›n

fa

ydal

ar›

12

● Ormanlar, orman içinde ve d›-fl›nda yaflayan insanlara çeflitli iflalanlar› sa¤lar, iflsizli¤i önlemede et-kin rol oynar, böylece köyden kentegöç azal›r. Halk›n hizmetine sunduk-lar› odun ve odun d›fl› ürünlerin ya-n›nda tatl› su bal›kç›l›¤›, ar›c›l›k, hay-vanc›l›k, madencilik ve turizm hiz-metlerine yönelik faaliyet sahalar› iti-bariyle genifl bir ifllendirme imkan›nasahiptir.

● Ormanlar, ulusal savunma ve gü-venlik bak›m›ndan da çok önemlidir. As-keri birliklerin savafl tesisleri ile araç vegereçlerinin gizlenmesinde, savafl eko-nomisi bak›m›ndan de¤er tafl›yan reçi-ne, katran ve tanenli maddelerin eldeedilmesinde yarar sa¤lar.

● Ormanlar, ayr›ca barajlar›n ekono-mik ömrünü uzat›r, do¤al afetleri önler,Ülke turizmine katk›da bulunur.

● Ormanlar, do¤al güzellikleri ve sa-y›lamayacak kadar çok faydalar›yla iyibakt›¤›m›z taktirde tükenmez bir do¤alkaynakt›r.

13

● Ormanlar bütün bu faydalar›n›nyan›nda gürültüyü azaltmas›, oksijenkayna¤› olmas› ile insan yaflam›n›daha sa¤l›kl› ve güzel k›lar. Örne¤in;

◆ 50 m geniflli¤indeki bir otoban›ntrafik gürültüsünü 20-30 desibelazalt›r.

◆ Yaprakl› a¤açlardan meydanagelen bir bölgede 50 kufl türü yafla-yabilir.

◆ A¤açs›z bir alana göre 8 kat faz-la humus oluflturur ve toprak canl›la-r›n›n yaflamas›na olanak sa¤lar.

◆ 25 metre boyunda ve 15 metretepe çat›s›na sahip bir kay›n a¤ac›saatte 1.5 kilogram oksijen üretir.

◆ Bir hektar ladin orman› y›lda 32ton, kay›n orman› 68 ton, çam orma-n› 30-40 ton toz emer.

◆ Günümüzde hava kirlili¤ininyaklafl›k % 50’si ormanlar taraf›ndantemizlenip dezenfekte edilebilir.

◆ Egzos ve benzeri zehirli gazlarile, kirli sular› dezenfekte ederek te-mizler.

◆ 100 yafl›ndaki bir kay›n a¤ac›,saatte yaklafl›k 40 kiflinin ç›kartt›¤›2.35 kilogram karbondioksiti tüketir. orm

an

lar›

n

fay

da

lar›

14

◆ 10x10 metrelik bir alanda yer alan 25 metre boyunda ve 100 yafl civar›nda bir kay›n a¤ac› kökleri ve k›lcal damarlar› arac›l›¤›yla y›lda 30.000 litre su çeker ve verimli topra¤›n akmas›n› önler.◆ Kay›n a¤ac› bir y›l içinde 7 kilogram toz ve 300 kilogram zehiri emip, d›flar› süzer. Afl›r› kirlenmede ise gövdesindeki bozulma ile alarm verir.◆ Güneflten, ya¤murdan ve rüzgardan koruma sa¤lar.◆ Bizlere yön bulma konusunda yard›mc› olur.

orm

anla

r›n

fa

ydal

ar›

"‹nsan› bilgi, do¤ay› ilgi gelifltirir"

ORMANLARIN ‹fiLET‹LMES‹ORMANLARIN ‹fiLET‹LMES‹

PlanlamaOrmanlar›n faydalar›n›n sürekli olabilmesi için planl› ve düzenli

bir flekilde iflletilmesi gerekmektedir. Bu da Amenajman Planlar›dedi¤imiz plan kapsam›nda yürütülmektedir. Amenajman Plan›;ormanlar›n ça¤›n geliflen bilimsel ve teknik esaslar›na uygun birflekilde iflletilmesine yön veren, ormanc›l›¤›n temelini teflkil edenplanlard›r. Arazide çal›flan ormanc›lar bu plan do¤rultusunda uy-gulama yaparlar. Bu planlar›n yap›m›nda hava foto¤raflar›, uydugörüntüleri ve yerden ölçme verilerinden faydalan›lmaktad›r.

ÜretimA¤açlar her y›l belli bir miktarda büyürler

biz buna art›m diyoruz. Ormanlardan buart›mlar› oran›nda, amenejman planlar›-n›n tespit etti¤i miktarda ürüntekni¤ine uygun kesilerek al›n›r. Or-manlara hiçbir müdahale yap›lma-dan do¤aya terk edilmesi halinde ni-telik ve nicelik aç›s›ndan vas›flar› bo-zulacak, sa¤l›kl› bünyeye kavuflmalar›kaybolacakt›r. Dolay›s›yla kar, f›rt›na,rüzgar, böcek ve yang›n gibi zararlar kar-fl›s›nda dayan›kl›l›klar›n› yitireceklerdir.

15

orm

anla

r›n

ifl

leti

lmes

i

Gençlefltirme

A¤açlar›n belli bir yafltan sonra bü-yümeleri çok yavafllar, neredeyse hiçbüyüyemezler. Bu yafll› a¤açlar›n gidipyerlerine genç a¤açlar›n gelmesi gere-kir. Bu da gençlefltirme ile olur. Genç-lefltirme ifllemi teknik ormanc›l›¤›n ko-nusudur. Ormanc›, önce topra¤›, yafll›a¤açlardan düflen tohumlar›n çimlene-bilece¤i duruma getirebilmek için or-mana bir tak›m müdahaleler yapar. To-humlar çimlenip genç filizler olur, onlar›genç bir a¤aç oluncaya kadar so¤uk-tan, kurakl›ktan ve dondan yafll› a¤aç-lar korur ve zaman› gelince bu yafll›a¤açlar ormandan ç›kar›l›r. Böyleceyafll› ormanlar gençlefltirilirmifl olur.

16

Bak›m

Ormanlar›n süreklili¤i için bak›mada ihtiyaçlar› vard›r. Hastal›kl›, kuru-mufl, yafll›, birbirine çok yak›n olanbirbirlerinin büyümelerini engelleyena¤açlar ç›kar›l›r ki di¤erleri sa¤l›kl›büyüsün. Böylece hem a¤açlar›nbak›m› yap›lm›fl olur, hem dedaha sa¤l›kl› ve daha h›zl›büyürler. Ayr›ca ç›kar›lanbu a¤açlar yapacak veyakacak odun olarak in-sanlara yarar sa¤lar. Ba-k›m çal›flmalar› ile yaln›za¤açlar de¤il toprak dakorunmufl olur.o

rma

nla

r›n

ifl

leti

lmes

i

A¤açland›rma

Hiç a¤aç bulunmayan ç›plak alanlar ise a¤açland›r-ma yap›larak ormanlaflt›r›l›r. Bu bofl alanlarda a¤açlariçin uygun aral›kta ve büyüklükte çukurlar aç›l›r ve bu-ralara genç fidanlar dikilir. Y›llar sonra bu fidanlar bü-

yür, içinde kufl c›v›lt›lar› olan, çocuklar›n koflup oy-nad›¤›, dallar›na sal›ncaklar kurup salland›¤› birorman olur.

orm

anla

r›n

iflle

tilm

esi

17

"Sab›rla yetifltirdik, sevgiyle büyütelim""Sab›rla yetifltirdik, sevgiyle büyütelim"

Bir sektörün ülke kalk›nmas›nda-ki yerinin ve öneminin belirlenebil-mesi için o sektörün ülke ekono-misine olan katk›s›n›n bilinme-si gerekmektedir. Ormanc›l›ksektörünün ülke ekonomisi-ne katk›lar›; parayla ölçüle-bilen ve parayla ölçüleme-yen katk›lar olarak ikiyeay›rmak gerekir.

1) Para ile ölçülebilen katk›lar›Odun kökenli birincil orman

ürünleri üretimi, odun kökenli ol-mayan ikincil orman ürünleri üreti-mi, ifllendirmeye katk›s›, bölgeler

18

ORMANLARIN EKONOM‹YE KATKILARIORMANLARIN EKONOM‹YE KATKILARI

aras› geliflmifllik fark›n› azalt›c› etkisi,di¤er sektörlere katk›s›, ödemeler den-gesini olumlu yönde etkilemesi vb. kat-k›lard›r.

2) Para ile ölçülemeyenkatk›lar›‹klim, toprak, su gibi do¤al kaynak-

lar›n korunmas› ve dengede tutulmas›,rüzgar, kumul hareketlerine karfl› önle-yici perde görevi görmesi, su ak›fl›n›düzenlemesi, yer alt› ve yer üstü sukaynaklar›n›n süreklili¤ini sa¤layarak

çoraklaflman›n önlenmesi, erozyo-nu önlemesi dolay›s›yla tar›m alan-lar› ile barajlar›n ekonomik ömrününuzat›lmas›, 盤 ve sel bask›nlar›n›nönlenmesi, halk›n rekreasyon ihti-yaçlar›n› karfl›lamas›, insan sa¤l›¤›n›olumlu yönde etkilemesi ile ifl veri-mini art›rmas›, ülke turizmine katk›-lar› vb.dir.

Yukar›daki aç›klamalardan daanlafl›laca¤› üzere ormanc›l›k sektö-re sadece sa¤lad›¤› maddi yararlargöz önüne al›narak de¤erlendiril-memelidir. Yap›lan bir hesaplama-ya göre, bir a¤ac›n sosyal ve ekolo-jik yararlar› maddi yararlar›ndan2.000 kat› fazlad›r.

19

ekon

omiy

e

katk

›lar

›

Ülkemizin de¤iflik iklim koflullar›nasahip olmas› ve 3 floristik bölgeninbirleflti¤i bir yerde bulunmas› nede-niyle bitki türü çeflitlili¤i çok zengin-dir. Kültüre al›nm›fl bir çok bitki türüile evcillefltirilmifl pek çok hayvantürünün yabani atalar› ülkemizdedo¤al olarak bulunmaktad›r. Bubak›mdan Türkiye dünyadaki 8büyük gen merkezinden biri olarakbilinir. Avrupa k›tas›nda yetiflen12.000 bitki türünün 3.000'i endemik(yaln›zca ülkemizde yetiflen) olmaküzere yaklafl›k 10.000 türü ülkemizdeyetiflmektedir.

Orman tali ürünleri, çok çeflitli ola-rak kullan›m› olan ürünlerdir. Baz›lar›do¤rudan do¤ruya kullan›labilir. Def-ne, kekik, adaçay›, kestane, f›st›kça-m›, kuflburnu, keçiboynuzu vs. gibidirekt g›da olarak kullan›labilece¤igibi, ihtiva ettikleri uçucu ya¤lar çe-flitli sanayi kollar›nda da kullan›labil-mektedir.

20

ODUN DIfiI ÜRÜNLER VE FAYDALARIODUN DIfiI ÜRÜNLER VE FAYDALARI

A¤açlardan elde edilen reçine, s›¤-la ya¤› gibi balzami ya¤lar ve bunlar›ntürevleri sanayide çok çeflitli alanlardakullan›lmaktad›r. Kozmetik, g›da, boyave kimya sanayilerinde vazgeçilmezkullan›m imkanlar›na sahiptir.

Sentetik ilaçlar›n zararlar›n›n artma-s› nedeniyle do¤al ve biyolojik kay-naklar daha da önem kazanm›flt›r. Bunedenle gerek ilaç sanayii, gereksedi¤er kullan›m alanlar›nda bu ürünleretalep giderek artmakta olup, ihtiyaçduyulan ürün çeflitlili¤i 30’lardan60’lara yükselmifltir.

Tali ürünlerin önemli faydalar› sebe-biyle dünya bu ürünleri insanlar›ngelece¤i olarak görmektedir.

21

odun

d›fl

› ürü

nler

ve

fayd

alar

›

ORMAN - ÇEVRE ‹L‹fiK‹LER‹ORMAN - ÇEVRE ‹L‹fiK‹LER‹

orm

an

çev

re il

iflki

leri

Fonksiyonel De¤erleri” diye bilinençevresel etkileri ön plana ç›km›flt›r.Uzmanlar›n yapt›¤› araflt›rmalargöstermifltir ki bir a¤ac›n ömrü bo-yunca üretti¤i fonksiyonel de¤erlerodun hammaddesi olarak üretti¤ide¤erlerin 2000 kat›d›r.

22

Orman ve çevre aras›ndaki iliflkile-ri karfl›l›kl› etkileflim olarak düflünmekgerekir. Yak›n zamana kadar orman2000’den çok kullan›m alan› olanodun hammaddesini üreten eflsiz birdo¤al kaynak olarak alg›lanmaktaidi. Ancak günümüzde “Orman›n

"A¤aç + Toprak + Su = ‹nsan""A¤aç + Toprak + Su = ‹nsan"

Orman›n koruma fonksiyonu top-rak, su, iklim ve çevreye verilen çeflit-li kirleticilere karfl› koruma olarak bafl-l›ca 4 gruba ayr›labilir. Orman›n top-ra¤› koruma ve erozyonu önleme, sukaynaklar›n› düzenleme yani hidrolo-

jik fonksiyonu ile rüzgar, kar f›rt›nas›ve ekstrem s›cakl›k zararlar›na karfl›çevresini koruma etkisi herkes tara-f›ndan bilinmektedir. Bunlar›n yan› s›-ra yerleflim ve dinlenme alanlar›n›nhavas›n›, oksijen üretmek ve havada-ki zararl› maddelerin bir k›sm›n› tut-mak suretiyle temizler. Gürültü kirlili-¤ini azaltma ve 盤lardan koruma et-kisi de ormanlar›n koruma fonksiyon-lar›ndand›r.

Estetik güzelli¤i, seyir yerleri, pik-nik alanlar›, koflu ve yürüme yollar› ileinsanlar›n ruh sa¤l›¤› ve dinlenmeleriiçin eflsiz bir ortam oluflturmaktad›r.

orm

an

çev

re il

iflki

leri

23

ORMANLARIN KORUNMASIORMANLARIN KORUNMASI

Ormanlar, toplumun orman ürün-lerine olan ihtiyaçlar›n›n yan›nda,topra¤› korumas›, su varl›¤›n› koru-ma ve düzenlemesi, iklim ve sa¤l›küzerinde olumlu etkiler sa¤lamas›gibi pek çok yararlar› bak›m›ndanyaln›z ülkemiz aç›s›ndan de¤il, bü-tün bir insanl›k ve dünya için vazge-çilmez do¤al kaynaklardand›r. Böy-lesine önemli olan bu do¤al kaynak-lar›m›z› tehdit eden faktörlerin ba-fl›nda orman yang›nlar› gelmektedir.Orman yang›nlar›yla ilgili olarak ya-p›lan araflt›rmalara göre, yang›nlar›n%3-8'i y›ld›r›mdan, %12’si kasten(bilerek yakma), %80’i ihmal ve dik-katsizlikten ç›kmaktad›r. Bu rakam-lardan da anlafl›laca¤› gibi yang›n-lar›n %92-97’si insanlardan ya dainsanlara ba¤l› fatörlerden kaynak-lanmaktad›r. orm

anla

r›n

ko

runm

as›

24

Orman yang›nlar›n›n önlenmesiiçin, teknik önlemlerin yan›nda or-manlar›n öneminin çok iyi anlat›lmas›,özellikle çocuklar›m›z ve gençlerimizolmak üzere bu konuda toplumun bü-tün kesimlerinin e¤itimine ve bilinç-lendirilmesine önem vermek gerek-mektedir. Orman Genel Müdürlü¤übu amaçla her y›l "Orman Yang›n-lar›yla Mücadele Eylem Plan›"haz›rlayarak uygulamaya koymakta-d›r.

‹ki bölüm halinde haz›rlanan EylemPlanlar›n›n birinci bölümü bilinçlendir-me faaliyetlerine, ikinci bölümü iseolas› orman yang›nlar›na karfl› al›na-cak tedbirler ile yang›n zararlar›n›azalt›c› önlemlere yönelik faaliyetleriiçermektedir.

‹nsanlar›n ormanlara yapt›klar› di-¤er zararlar ise izinsiz kesimler, tarlaaçma, yerleflim yeri kazanma, otlat-ma ve kaçakç›l›kt›r. Ormanlar›m›z› butür zararlardan koruyabilmek için ka-nuni tedbirler al›nm›flt›r. Ancak yasaltedbirlerin ormanlar› korumak için ye-tersiz oldu¤unu hepimiz biliyoruz. Ohalde ormanlar›n korunmas›n›n toplu-mumuz için ulusal bir görev oldu¤u-nu unutmamal›y›z. Çünkü ormanlaryok olursa içinde yaflayan herfley gi-bi bizler de mutlaka zarar görece¤iz.

orm

anla

r›n

ko

runm

as›

25

orm

anla

r›n

kor

unm

as›

26

Ormanlara insanlar›n vermifl ol-du¤u zararlar›n yan›nda hayvanlar›nzararlar› da söz konusudur. Örne¤iny›rt›c› hayvanlar, av hayvanlar› veevcil hayvanlar a¤açlar›n tohumlar›-n› yemek, yaprak ve sürgünleri ye-mek suretiyle ormana zarar vermek-tedirler. Kufllar zararl› böcekleri yi-yerek ormanlara faydal› olurkena¤açlar›n tohumlar›n› yemekle deormana zarar vermektedirler. Bö-cekler fidanlar›n ve a¤açlar›n kökle-rini, gövde ve dal odunlar›n›, a¤ac›nyapraklar›n›, sürgünlerini, meyve vetohumlar›n› yemek, ›s›rmak ve em-mek suretiyle a¤açlar›n biçimsiz birhal almalar›na, büyümeden kalma-lar›na, odunun delik deflik olmas›na,a¤açlar›n tohum vermemelerine, ku-rumalar›na ve bazen de ölmelerinesebep olmaktad›r.

Ormanlar› hayvan zararl›lar›nakarfl› korumak için mücadele yön-temleri belirlenmifltir. Bunlar aras›n-da mekanik mücadele; tuzakhendekleri açmak, kapan kurmak,zararl› böceklerin yumurta, larva veerginlerini toplay›p yok etmek, orma-n› tel çitle çevirmek vs., biyolojikmücadele; ise ormanlara zarar ve-ren böcekleri yiyen kufl, kar›nca vedi¤er y›rt›c›lar› bu alanlara yerlefltir-mekle yap›lan mücadeledir.

Her canl› gibi orman da, içindebulundu¤u yetiflme ortam›nda çeflitliekolojik ve do¤al fatörlerin etkisi al-t›ndad›r. Ormanlar›m›za zarar verendi¤er faktörlerde do¤al afetlerdir.Ya¤mur, kar, s›cakl›k, don, rüzgar ve

27

f›rt›na gibi hava halleri normal de-¤erler içinde olduklar› taktirde or-manlar için faydal›d›r. Bu faktörlerolmadan a¤açlar›n yetiflmesi ve bü-yümesi mümkün de¤ildir. Fakat buflartlar›n anormal bir flekilrde olmas›halinde ormanlara çok büyük zarar-lar› olmaktad›r. Örne¤in; çok h›zl› vesürekli ya¤›fllar sellere ve toprakkaymas›na, dolay›s›yla da a¤açlar›ntopra¤a tutunamay›p devrilmesine,çok ya¤an kar; a¤açlar›n dallar›nn›nk›r›lmas›na, f›rt›nalar; a¤açlar›n k›r›l-mas›na ve devrilmesine, kurakl›k;a¤açlar›n ve özellikle fidanlar›n ku-rumas›na, don oluflumu ise a¤açgövdelerinin çatlamas›na ve dikilenfidanlar›n sökülmesine neden ol-maktad›r.

Bunun yan› s›ra ülkemizde orman-lar›n üzerindeki zararl› etkilerine birörnek de termik santral ve endüstrikurulufllar›n›n at›klar›d›r. Termik sant-rallerin bacalar›ndan ç›kan kükürt di-oksit gaz› ya direkt olarak ya da su ilekar›flarak asit ya¤murlar› halinde or-manlara önemli ölçüde zararlar ver-mektedir. (Örnek; Murgul-Göktafl› veYata¤an çevresi gibi)

Sonuç olarak; insanlar or-manlar üzerinde zararl› olanfaktörlerinin en önemlisidir.Tahrip edilen, ortadan kalt›r›lan herorman parças› bütün canl›lar›n ya-flam temellerinden bir ço¤unu bera-berinde yok etmektedir. or

man

lar›n

kor

unm

as›

Küresel ›s›nman›n nedenleri:

Dünya yüzeyi günefl ›fl›nlar› tara-f›ndan ›s›t›l›yor. Dünya bu ›fl›nlar›tekrar atmosfere yans›t›yor. Amabaz› ›fl›nlar, atmosfere sal›nan vesera gazlar› denen karbondioksitve metan gazlar›n›n oluflturdu¤ubir katman taraf›ndan tutularak tek-rar dünya yüzeyine yans›t›l›yor. Budurum yeryüzünün yeterinden fazlas›cak kalmas›n› sa¤l›yor.

1860 y›l›ndan günümüze kadartutulan kay›tlar, küresel s›cakl›¤›nortalama 0,5 ile 0,8 °C artt›¤›n› gös-teriyor.

‹nsanlar taraf›ndan atmosfere sal›-nan gazlar›n sera etkisi yaratmas› so-nucunda dünya yüzeyinde s›cakl›¤›nartmas›na "küresel ›s›nma" deniyor.

Fosil (kömür ve petrol) yak›tlar›n ya-k›lmas›, ormans›zlaflma, çevre kirlili¤i,h›zl› nüfus art›fl› ve toplumlardaki tüke-tim e¤iliminin artmas› gibi nedenlerlesera gazlar›n›n atmosferdeki y›¤›lmas›küresel ›s›nman›n bafll›ca nedenleridir.kü

rese

l ›s›n

ma

v

e or

man

lar

28

"Küresel ›s›nman›npanzehiri ormanlard›r."

"Küresel ›s›nman›npanzehiri ormanlard›r."

KÜRESEL ISINMA ve ORMANLARKÜRESEL ISINMA ve ORMANLAR

Küresel ›s›nmaya karfl› al›nacak önlemler:

● Temiz enerji kaynaklar›n› yay-g›nlaflt›rarak özendirmeliyiz (Günefl,su, rüzgar, jeotermal, do¤al gaz vb.),

● Enerjiyi, verimli ve tasarruflukullanmal›y›z,

● Suyu tasarruflu kullanmal›y›z,● Bol bol fidan dikerek en büyük

karbon yuta¤› olan ormanl›k alanlar›-n› geniflletmeliyiz,

● Havay›, suyu, topra¤› ve çevre-yi kirletmemeliyiz.

Küresel ›s›nman›n etkileri:

Dünya iklim sisteminde de¤ifliklik-lere neden olan küresel ›s›nman›n et-kileri en yüksek zirvelerden okyanusderinliklerine, ekvatordan kutuplarakadar dünyan›n her yerinde hissedi-liyor. Kutuplardaki buzullar eriyor,deniz suyu seviyesi yükseliyor ve k›-y› kesimlerde toprak kay›plar› art›yor.Dünyan›n baz› bölgelerinde kas›rga-lar, seller ve taflk›nlar›n fliddeti ve s›k-l›¤› artarken baz› bölgelerde uzunsüreli, fliddetli kurakl›klar ve çöllefl-me oluyor. Bu de¤iflikliklere dayana-mayan bitki ve hayvan türleri de yaazal›yor ya da tamamen yok oluyor.Bilimadamlar›, iklim de¤iflikliklerininkalp, solunum yolu, bulafl›c›, alerjikve baz› di¤er hastal›klar› tetikleyebi-lece¤i görüflünde.

29

küre

sel ›

s›nm

a

ve

orm

anla

r

A⁄AÇLANDIRMA SEFERBERL‹⁄‹

Türkiye; topo¤rafik yap›s›, iklimi,uygulanan yanl›fl tar›m yöntemleri,afl›r› mera ve orman tahribat› ve top-raklar›n ço¤unlukla erozyona duyarl›olmas› nedeni ile dünya yüzündeyüksek düzeyde erozyona maruz ka-lan ülkeler aras›nda yer almaktad›r.

Dünyada her y›l, ülkemiz ormanl›kalan› kadar bir ormanl›k alan, ço¤un-lu¤u insan tahribat› sonucu yok ol-maktad›r. Bu durum baflta iklim den-geleri olmak üzere çeflitli çevreselbozulmalar› da beraberinde getir-mektedir.

a¤aç

land

›rm

a s

efer

berl

i¤i

30

A⁄AÇLANDIRMA SEFERBERL‹⁄‹

"Yeflil bir Türkiye için; A¤açland›rma Seferberli¤i'ne bir fidanla sen de kat›l"

"Yeflil bir Türkiye için; A¤açland›rma Seferberli¤i'ne bir fidanla sen de kat›l"

Atmosferdeki sera gazlar›n› den-gede tutabilmek için, önemli karasalkarbon yutaklar› olan orman alanlar›-n›n art›r›lmas› en büyük hedefimizdir.

Bu nedenle en k›sa sürede ormanvarl›¤›n›n art›r›lmas›, bozuk ormanla-r›n rehabilite edilmesi, erozyonla mü-cadele edilerek topraklar›m›z›n gölle-re, barajlara ve denizlere tafl›nmas›-n›n önlenmesi gerekmektedir. Buamaca k›sa sürede ulaflmak için ül-kemizin kaynaklar›n› seferber ederekçal›flmalara h›z verilmesi mecburiye-ti bulunmaktad›r.

‘Ulusal A¤açland›rma Sefer-berli¤i Eylem Plan›’nda, kamukurum ve kurulufllar› ile toplumun bü-tün kesimlerinin koordineli bir flekildeçal›flmalar› öngörülmüfltür. Bu eylemplan›, 2008-2012 y›llar› aras›n› kap-samaktad›r. Plan kapsam›nda befly›ll›k süre içersinde 2.300.000 hektaralanda a¤açland›rma, rehabilitas-yon, erozyon kontrolu ve mera ›slah›çal›flmas› planlanm›flt›r.

31

a¤aç

land

›rm

a s

efer

berl

i¤i

A¤açland›rma Seferberli¤iuygulamalar› sonucunda;

"Bu Seferberlik ile;2,3 milyon hektar alan ormanlaflt›r›lacakt›r"

● Su kaynaklar› korunacak,baraj, göl ve göletlerin toprakla dolmas› önlenecektir.

● Sel ve taflk›nlar› azalacak,tar›m topraklar›korunacakt›r.

● ‹klim de¤iflikli¤i veçölleflmenin etkileriazalt›lacakt›r.

● Havadaki karbon emisyonoran› azalt›lacakt›r.

● Bozulan tabii denge yeniden tesis edilecektir.

● Orman varl›¤›m›z artacak, Trakya büyüklü¤ündeki ülke topra¤› ormanlaflt›r›lacakt›r.

● Bozuk orman alanlar›iyilefltirilecek, ayn› zamanda ormanköylülerineek gelir sa¤lanacakt›r.

● Erozyon önlenecek,toprak kayb›azalt›lacakt›r.

● Ormanlaflt›r›lacak alanlar, ilerde "Kent Orman›" olarak halk›m›z›n hizmetine sunulacakt›r.

● Fidan dikme al›flkanl›¤› yayg›nlaflt›r›lacak,çevre bilincigelifltirilecektir.

a¤aç

land

›rm

a s

efer

berl

i¤i

32

Ormanlar yok olursa,herfley ve herkes

mutlaka zarar görecektir...

Ormanlar yok olursa,herfley ve herkes

mutlaka zarar görecektir...

www.ogm.gov.tr

ESTA

LTD

. (03

12) 2

12 0

6 96