ภาคผนวกก รายงานสรุปกระบวนการการเร...

178

ภาคผนวกก

รายงานสรุปกระบวนการการเรียนการสอนแบบบูรณาการเรื่อง “รักษถ่ิน”อาจารยเบญจมาศ นาคหลง

หลักการและเหตุผลโรงเรียนมีความมุงมั่นพัฒนาการจัดการศึกษาเพื่อใหผูเรียนมีคุณภาพตามมาตรฐานการ

ศึกษา กระบวนการที่จะนํามาใชและไดผลดี ในแงของการชี้ใหนักเรียนไดเห็นแนวทางปฏิบัติเพื่อสรุปเปนองคความรูรวม และสามารถนําไปใชในชีวิตประจําวันไดเปนอยางดี ไดแกการจัดกระบวนการเรียนการสอนในเชิงบูรณาการ

ครู-อาจารยที่สอนในระดับชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 จึงไดรวมกันวางแผนเพื่อใชเปนกลยุทธให โรงเรียนไดบรรลุเปาประสงคตามวิสัยทัศนที่วางไว และใชแหลงเรียนรูในทองถ่ินมาเปนสื่อสถานที่และสื่อบุคคล เพื่อใหนักเรียนไดรวมกันเรียนรูไปพรอมๆ กันทั้งระดับชั้น (ม.4/1-4/6) โดยใชเขตเทศบาลตําบลพะตงเปนแหลงเรียนรูใหกับครูและนักเรียน

ผลงานที่คาดวาจะตองไดจากการปฏิบัติงานนี้ จะตองสงเสริมกับการมอบหมายงานที่มีจํานวนชิ้นงานนอยที่สุด แตประเมินไดทุกกลุมสาระ เพื่อเปนการลดภาระงานใหกับนักเรียน

วัตถุประสงค1. นักเรียนระดับชั้น ม.4 ไดรวมกันจัดกิจกรรมการเรียนรูเชิงบูรณาการอยางนอย 1 หัวเร่ือง2. ครู-อาจารยไดเขียนแผนบูรณาการแบบสหวิทยาการขามกลุมสาระอยางนอย 1 แผน

ไดฝกกระบวนการเรียนรูแบบมีสวนรวม ท้ังครูและนักเรียนเปาหมายเชิงปริมาณ- ครู-อาจารยที่สอนในระดับชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 มารวมจัดกระบวนการเรียนรูแบบบูรณา

การใหกับนักเรียน ม.4 ไดรอยละ 100- นักเรียนในระดับชั้น ม.4 ไดเกิดการเรียนรูแบบมีสวนรวม ของการจัดการเรียนรูเชิง

บูรณาการ ไดรอยละ 100- ครู-อาจารยที่สอนระดับชั้น ม.4 สามารถจัดทําแผนการเรียนรูเชิงบูรณาการได รอยละ

100

179

เชิงคุณภาพ- ครู-อาจารย สามารถทํางานโดยใชกระบวนการเรียนรูแบบมีสวนรวมไดอยางมีประสิทธิ

ภาพ และใชเปนแนวทางในการทําการเรียนรูบูรณาการในหัวเร่ืองอื่นๆ ตอไป- นักเรียนไดเขาใจการนําความรูและประสบการณที่ไดรับจากการเรียนรูเชิงบูรณาการไป

ใชในชีวิตประจําวัน และใชในการแกปญหาสถานการณตางๆ ได

สถานที่ดําเนินการ โรงเรียนพะตงประธานคีรีวัฒน และ เขตเทศบาลตําบลพะตงระยะเวลาดําเนินการ วันที่ 12-15 มกราคม 2546งบประมาณ 2,500 บาท

ผลท่ีคาดวาจะไดรับ 1. นักเรียนไดรับประสบการณการทํางานรวมกัน และการแกปญหาจากสถานการณจริงเพื่อนําไปใชในชีวิตประจําวัน 2. ครู-อาจารยที่สอนในระดับชั้น ม.4 มีความสามัคคี และไดทํางานรวมกันเพื่อปฏิรูปการเรียนรู 3. ครู-อาจารยที่เกี่ยวของ ไดรวมกันจัดทําแผนการจัดกิจกรรมการเรียนรูเชิงบูรณาการอยางเปนรูปธรรม

วิธีดําเนินการ

ขั้นตอนการดําเนินการ1. ขั้นวางแผน

1.1 ประชุมปรึกษาวางแผนครั้งที่ 1 รวมกําหนดหัวขอในการบูรณาการ และกําหนดกิจกรรม1.2 ประสานงานกับทีมครู-อาจารย ผูสอนระดับชั้น ม.4 ผูที่พรอมจะบูรณาการเพื่อรวบรวม

แผนการสอนหนาเดียว1.3 ประชุมปรึกษาวางแผนครั้งที่ 2 เพื่อรวบรวมใบงานของแตละรายวิชา และหลอมรวมใบ

งานที่สามารถรวมเปนงานในภาพรวม1.4 ประชุมปรึกษาวางแผนครั้งที่ 3 เพื่อติดตามผลการหลอมรวมใบงาน และแจกแจงภาระงาน

ของครู-อาจารย ในชวงวันดําเนินกิจกรรม

180

1.5 ประสานผูนําชุมชนเพื่อเตรียมความพรอมในการขอใชสถานที่ดําเนินการของนักเรียน1.6 จัดเตรียมอุปกรณที่ใชในการดําเนินการ

2. ขั้นดําเนินการ2.1 ปฐมนิเทศนักเรียนเพื่อช้ีแจงรายละเอียดในการดําเนินกิจกรรมกอนวันลงมือปฏิบัติจริงเปน

เวลา 1 คาบ และแจงรายชื่อสมาชิกกลุมของนักเรียนทั้ง 6 หอง ตลอดจนครู-อาจารยที่ปรึกษาประจํากลุม

2.2 นักเรียนวิ่งรณรงคและลงศึกษาในพื้นที่ของแตละชุมชน ตามตารางกําหนดการ เปนเวลา 2วัน (รายละเอียดในบทที่ 4 )

2.3 กลุมนักเรียนแตละชุมชนมารวมกันสรุปงานในโรงเรียน เปนเวลา 1 วัน2.4 กลุมนักเรียนนําเสนอผลการทํากิจกรรมตอชุมชนและคณะครู-อาจารย โดยใชเวทีของโรง

เรียน พะตงประธานคีรีวัฒน3. ขั้นสรุปผล

3.1 ครู-อาจารย รวมประชุมสรุปงานบูรณาการและรวบรวมปญหาที่พบในระหวางทํากิจกรรม3.2 รายงานผลการปฏิบัติงานตอโรงเรียน

ผลการดําเนินการจากการรวมวางแผนการจัดการเรียนรูแบบบูรณาการใหกับนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาป

ที่ 4 ภาคเรียนที่ 2 ปการศึกษา 2546 ไดประเด็นในเรื่อง “รักษถ่ิน” ซ่ึงมีขอบเขตการศึกษาในพื้นที่ครอบคลุมทุกชุมชนของเทศบาลตําบลพะตง อําเภอหาดใหญ จังหวัดสงขลา ประกอบดวย

1. กลุมตลาดทุงลุง 2. ชุมชนตนลุง3. ชุมชนประธานคีรีวัฒน 4. ชุมชนยานยาวออก5. ชุมชนคลองประตู 6. ชุมชนหลบมุม7. ชุมชนอุดมทอง 8. ชุมชนบานสวนมะพราว

กลุมสาระที่รวมจัดสาระการเรียนรูในประเด็นรักษถ่ิน มีทั้งหมด 7 กลุมสาระ ไดแก1. กลุมสาระวิทยาศาสตร 2. กลุมสาระสังคมศึกษา3. กลุมสาระภาษาไทย 4. กลุมสาระภาษาตางประเทศ5. กลุมสาระพลานามัย 6. กลุมสาระคณิตศาสตร7. กลุมสาระการงานอาชีพและเทคโนโลยี

รายวิชาที่เขารวมจัดทําแผนการเรียนรูแบบบูรณาการมีทั้งหมด 14 รายวิชา ไดแก1. ฟสิกส (อ.ปญญา พึ่งพันธ , อ.บัญชา สุนทรธรรม)

181

2. เคมี (อ.แอนนา สุขสังวาลย)3. ชีววิทยา (อ.จงกลนี เองชวน)4. รักคลองอูตะเภา (อ.เบญจมาศ นาคหลง)5. สังคมศึกษา(ภูมิปญญาทองถ่ิน) (อ.บุญสง ศิรินุพงศ)6. ภูมิศาสตรเศรษฐกิจ (อ.โชคลาภ สุวรรณเคหะ)7. ภาษาไทย(หลัก) (อ.ปาจรีย สุขละเอียด)8. ภาษาถิ่น (อ.ไสวย สวางวรรณ)9. ภาษาอังกฤษ (อ.จําเริญ ไชยชูลี , อ.สุนันทา ปุญยะสาร)10. สุขศึกษาและพลานามัย (อ.สุชาติ ศิริสภาภรณ)11. คณิตศาสตร (อ.สมพร เรืองเนียม , อ.จินตนา ชัยเจริญวัฒนะ)12. ชางอาหารพื้นเมือง (อ.ศิริพร สัจจกุล)13. เกษตร (อ.วิรภรณ กลาหาญ)14. เทคโนโลยีสารสนเทศ (อ.พิมพร บุญนะรัตน)

นักเรียนผูเขารวมกิจกรรมการเรียนรูบูรณาการ “รักษถ่ิน” ทั้งหมด 164 คนม. 4/1 จํานวน 29 คน ม. 4/2 จํานวน 25 คนม. 4/3 จํานวน 35 คน ม. 4/4 จํานวน 21 คนม. 4/5 จํานวน 27 คน ม. 4/6 จํานวน 27 คน

รายชื่อ ครู-อาจารย ตามภาระงานที่ไดรับมอบหมาย (12-15 ม.ค. 2547)

ฝายประสานงาน1. นายบุญสง ศิรินุพงศ 2. นายวรัญ มณีเลิศ3. นางเบญจมาศ นาคหลง 4. นางจําเริญ ไชยชูลี

ฝายวิชาการประจํากลุมลงพื้นท่ีกลุม 1 กลุมตลาดทุงลุง

1. นางสาวพิมพร บุญนะรัตน 2. นางศิริพร สัจจกุลกลุม 2 ชุมชนตนลุง

1. นางสาวสุธา ผลยะฤทธิ์ 2. นางสุนันทา ปุญยะสารกลุม 3 ชุมชนประธานคีรีวัฒน

1. นายโชคลาภ สุวรรณเคหะ 2. นายบัญชา สุนทรธรรม

182

กลุม 4 ชุมชนยานยาวออก1. นางแอนนา สุขสังวาลย 2. นางวิรภรณ กลาหาญ

กลุม 5 ชุมชนคลองประตู1. นางสมพร เรืองเนียม

กลุม 6 ชุมชนหลบมุม1. นางปาจรีย สุขละเอียด 2. นางสาวอุทัยวรรณ มูลศิริ

กลุม 7 ชุมชนอุดมทอง1. นางสาวจินตนา ชัยเจริญวัฒนะ 2. นางสาวจงกลนี เองชวน

กลุม 8 ชุมชนบานสวนมะพราว1. นายสุชาติ ศิริสภาภรณ 2. นายปญญา พึ่งพันธ

ฝายสถานที่ – เคร่ืองเสียงในวันนําเสนอเวทีชุมชน และสวัสดิการ ( 15 ม.ค.2547)ณ สวนปา โรงเรียนพะตงประธานคีรีวัฒน1. นายธีรวัฒน วิไลพงศ 2. นายปรีชา จํานงคภักดี3. นางสาวจิตรา ศิษฎิโกวิท 4. นายสุชาติ ศิริสภาภรณ5. นางธิดา นิลประยูร 6. นางธัญญารักษ ไตรสกุล7. นางศิริพร สัจจกุล 8. นายปรีชา ศรีสมัย

ฝายประเมินผล1. นายไสวย สวางวรรณ 2. นางเบญจา ปานดํารง

183

ตารางแสดงจํานวนรอยละของความพึงพอใจการทํากิจกรรมสัมพันธชุมชนแบบบูรณาการ “รักษถิ่น”หมายเหตุ ระดับความคิดเห็น 5=มากที่สุด, 4=มาก, 3=ปานกลาง, 2=นอย, 1=นอยที่สุด

ระดับความคิดเห็นท่ี รายการประเมิน 5 4 3 2 11 ทานไดรับความรู แนวคิด ทักษะและประสบการณใหมๆ จากการทํากิจ

กรรมสัมพันธชุมชนเพียงใด33.6 63.9 2.7 - -

2 การทํากิจกรรมสัมพันธชุมชนครั้งนี้เสริมสรางเจตคติในทางที่ดีเพียงใด

28.1 62.3 9.6 - -

3 ทานมั่นใจวาจะสามารถนําส่ิงที่ไดรับจากการทํากิจกรรมไปใชในการเรียนรูเพียงใด

31.7 52.4 15.9 - -

4 ทานคิดวาการทํากิจกรรมครั้งนี้บรรลุวัตถุประสงคของการใชสถานที่จริงเปนแหลงเรียนรูในทองถิ่นเพียงใด

38.5 50 10.8 0.7 -

5 ปริมาณงานที่มอบหมายใหทานปฏิบัติตลอดการทํากิจกรรม “ว่ิงรณรงครักษถ่ิน” มีความเหมาะสมเพียงใด

26.7 55.3 16.7 1.3 -

6 ปริมาณงานที่มอบหมายใหทานปฏิบัติตลอดการทํากิจกรรม “สํารวจคุณภาพน้ําคลองอูตะเภา” มีความเหมาะสมเพียงใด

25.5 51.7 19.5 2.0 1.3

7 ปริมาณงานที่มอบหมายใหทานปฏิบัติตลอดการทํากิจกรรม สํารวจชุมชนดาน สังคม การเมือง เศรษฐกิจ ภูมิปญญาทองถิ่น มีความเหมาะสมเพียงใด

23.1 61.9 15.0 - -

8 ปริมาณงานที่มอบหมายใหทานปฏิบัติตลอดการทํากิจกรรม สํารวจชุมชนดานภาษาถิ่น มีความเหมาะสมเพียงใด

25.9 59.2 12.9 2.0 -

9 ปริมาณงานที่มอบหมายใหทานปฏิบัติตลอดการทํากิจกรรม ดานการเกษตร มีความเหมาะสมเพียงใด

22.5 64.1 12.0 1.4 -

10 ปริมาณงานที่มอบหมายใหทานปฏิบัติตลอดการทํากิจกรรม ดานโภชนาการชุมชน มีความเหมาะสมเพียงใด

21.9 63.7 13.7 0.7 -

11 ปริมาณงานที่มอบหมายใหทานปฏิบัติตลอดการทํากิจกรรม การนําเสนอ มีความเหมาะสมเพียงใด

23.3 63.7 13.0 - -

12 เนื้อหาสาระที่ไดจากการเสวนาเวทีชาวบานเปนประโยชนตอการเรียนรูของทานเพียงใด

31.1 56.8 11.4 0.8 -

13 ผูแทนชุมชนผูใหความรูโดยสวนรวมมีประสิทธิภาพในการเสริมสรางความรูทักษะประสบการณใหแกทานเพียงใด

32.4 51.4 14.1 2.1 -

14 ปริมาณงานที่มอบหมายใหทานปฏิบัติตลอดการทํากิจกรรมมีความเหมาะสมเพียงใด

21.6 66.9 11.5 - -

เฉล่ีย 27.5 58.8 12.8 0.8 0.1

ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน 5.1 5.7 3.9 0.8 0.4

184

จากตารางแสดงจํานวนรอยละของความพึงพอใจการทํากิจกรรมสัมพันธชุมชนแบบ บูรณาการ “รักษถ่ิน” พบวาคาเฉลี่ยของความพึงพอใจในการทํากิจกรรมการเรียนรู แบบบูรณาการ เรื่องรักษถ่ิน ระดับดีมาก รอยละ 27.5 (S.D. = 5.1) ระดับดี รอยละ 58.8 ( S.D. = 5.7) แสดงใหเห็นวากระบวนการที่ดําเนินการตลอดทุกขั้นตอน ผูรวมปฏิบัติการมีความพึงพอใจอยูในระดับดีถึงระดับดีมาก

ตารางแสดงจํานวนรอยละของระดับคะแนนจากผลการประเมินพฤติกรรมการทํางานกลุมรอยละของระดับคะแนน

รายการประเมิน ดีมาก ดี ปานกลาง

พอใช ควรปรับปรุง

1. การมีสวนรวมในการวางแผน 16.7 70.2 11.4 1.8 -2. การปฏิบัติตนตามบทบาทหนาที่ 8.8 71.1 14.9 5.3 -3. การใหความรวมมือในการทํางาน 15.8 67.5 15.8 0.9 -4. การแสดงความคิดเห็น 20.2 62.3 17.5 - -5. การยอมรับความคิดเห็นของผูอ่ืน 15.8 67.5 16.7 - -6. การเขารวมกิจกรรมอยางสม่ําเสมอ 14.9 60.5 22.8 1.8 -7. ความรับผิดชอบงานที่ไดรับมอบหมาย 11.4 66.7 21.9 - -

เฉลี่ย 14.8 66.5 17.3 2.5 -ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน 3.7 3.9 4.0 1.9 -

จากตารางแสดงจํานวนรอยละของระดับคะแนนจากการประเมินพฤติกรรมการทํางานกลุม การประเมินตนเองและประเมินเพื่อนสมาชิกในกลุมเพื่อวิเคราะหการเรียนรูแบบมีสวนรวมของนักเรียน พบวา คาเฉลี่ยของจํานวนรอยละระดับคะแนนทักษะการทํางานแบบมีสวนรวม และทักษะกระบวนการกลุมในระดับดี สูงถึง รอยละ 66.5 ( S.D. = 3.9 ) และระดับดีมาก รอยละ 14.8 ( S.D. = 3.7 ) แสดงวา นักเรียนเกิดการเรียนรูโดยใชกระบวนการ กลุมและการเรียนรูแบบมีสวนรวมไดในระดับสูง มากกวารอยละ 80 นับวาเปนกระบวนการเรียนรูที่นักเรียนสามารถปฏิบัติไดจริง และมีขอนาสังเกตวานักเรียนไมประเมินกระบวนการในระดับควรปรับปรุงเลย ยิ่งทําใหทีมงานมีความเชื่อมั่นในกระบวนการเรียนรูของนักเรียนมากขึ้น

185

สรุปและอภิปรายผล

วัตถุประสงค1. นักเรียนระดับชั้น ม.4 ไดรวมกันจัดกิจกรรมการเรียนรูเชิงบูรณาการอยางนอย 1 หัวเร่ือง2. ครู-อาจารยไดเขียนแผนบูรณาการแบบสหวิทยาการขามกลุมสาระอยางนอย 1 แผน3. ไดฝกกระบวนการเรียนรูแบบมีสวนรวม ทั้งครูและนักเรียน

เปาหมายเชิงปริมาณ

- ครู-อาจารยที่สอนในระดับชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 มารวมจัดกระบวนการเรียนรูแบบบูรณาการใหกับนักเรียน ม.4 ไดรอยละ 100

- นักเรียนในระดับชั้น ม.4 ไดเกิดการเรียนรูแบบมีสวนรวมของการจัดการเรียนรูเชิงบูรณาการ ไดรอยละ 100

- ครู-อาจารยที่สอนระดับชั้น ม.4 สามารถจัดทําแผนการเรียนรูเชิงบูรณาการได รอยละ 100

เชิงคุณภาพ- ครู-อาจารย สามารถทํางานโดยใชกระบวนการเรียนรูแบบมีสวนรวมไดอยาง

มีประสิทธิภาพ และใชเปนแนวทางในการทําการเรียนรูบูรณาการในหัวเร่ืองอ่ืนๆ ตอไป

- นักเรียนไดเขาใจการนําความรูและประสบการณที่ไดรับจากการเรียนรูเชิงบูรณาการไปใชในชีวิตประจําวัน และใชในการแกปญหาสถานการณตางๆ ได

จากการรวมกันดําเนินการตามแผนในโครงการ พบวาผลการดําเนินการเปนไปตามวัตถุประสงค ดังนี้

1. นักเรียนระดับชั้น ม.4 ไดรวมกันศึกษาแลกเปลี่ยนเรียนรูรวมกันกับชุมชนในเขตเทศบาลตําบลพะตง 1 หัวเร่ือง ช่ือ "รักษถ่ิน”

2. ครู-อาจารยที่สอนระดับชั้น ม.4 ไดจัดทําแผนการเรียนรูหนาเดียวเชิงบูรณาการเปนจํานวน 7 กลุมสาระ ไดแก ภาษาไทย , สังคมศึกษา , พลานามัย , วิทยาศาสตร , การงานอาชีพและเทคโนโลยี , ภาษาตางประเทศ

186

3. ผลจากการปฏิบัติงาน คณะครู-อาจารย และนักเรียน ไดรวมกันวางแผนการทํางานแบบใชทักษะการมีสวนรวมตลอดเวลา เพื่อใหงานดําเนินการไดอยางลุลวงตามเปาหมายที่วางไวก็สามารถบงบอกไดวา ทีมงานสามารถดําเนินการไดอยางลุลวง ดังตอไปนี้

เปาหมายเชิงปริมาณ1. ครู-อาจารยที่สอนในระดับชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 มารวมจัดกระบวนการเรียนรูแบบ

บูรณาการใหกับนักเรียน ม.4 ไดรอยละ 96.32. นักเรียนในระดับชั้น ม.4 ไดเกิดการเรียนรูแบบมีสวนรวม ของการจัดการเรียนรูเชิง

บูรณาการไดรอยละ 100 โดยแบงเปนระดับดีมาก รอยละ 14.8 ระดับ ดี รอยละ 66.5 ระดับ ปานกลาง รอยละ 17.3 ระดับ พอใช รอยละ 2.5

3. ครู-อาจารยที่สอนระดับชั้น ม.4 สามารถจัดทําแผนการเรียนรูเชิงบูรณาการไดรอยละ 87.5 จําแนกตามกลุมสาระการเรียนรู

4. ครู-อาจารยที่สอนระดับชั้น ม.4 สามารถจัดทําแผนการเรียนรูเชิงบูรณาการไดรอยละ 82.5 จําแนกตามจํานวนครูผูสอนระดับชั้น ม.4

เปาหมายเชิงคุณภาพ1. ครู-อาจารย สามารถทํางานโดยใชกระบวนการเรียนรูแบบมีสวนรวมไดในระดับดี

และใชเปนแนวทางในการทําการเรียนรูบูรณาการในระดับชั้นอื่น2. นักเรียนไดเขาใจการนําความรูและประสบการณที่ไดรับจากการเรียนรูเชิงบูรณาการ

ไปใชในชีวิตประจําวัน และใชในการแกปญหาสถานการณตางๆ ไดอภิปรายผล

ในการดําเนินการตั้งแตชวงวางแผนเพื่อหาประเด็นศึกษารวม และรายละเอียดในการปฏิบัติงานโดยภาพรวมในมิติของนักเรียน จัดวาอยูในเกณฑที่นาพอใจ เพราะจากการประเมินหลังจากเสร็จกิจกรรมทั้งหมด นักเรียนและครู-อาจารย มีความพึงพอใจในระดับมาก รอยละ 58.8 และระดับมากที่สุด รอยละ 27.5 ในรายละเอียดที่ผูรวมงานไดบันทึกเพิ่มเติมเปนการบอกใหทีมงานดําเนินการในนักเรียนรุนตอๆ ไป เพราะนักเรียนไดประสบการณในหลายๆ ดานที่ไมสามารถหาไดจากการเรียนการสอนภายในหองเรียน ในขณะเดียวกันชุมชนก็มีการตอบรับในการจัดกิจกรรมการเรียนรูแบบบูรณาการ จึงทําใหทีมงานคาดวาจะตองนําหนวยการเรียนรูมาใชในปการศึกษาตอไป เพียงอาจมีการปรับปรุงพัฒนาบางตามเหมาะสม

187

อยางไรก็ตามเมื่อทีมผูรับผิดชอบทุกฝายรวมดําเนินการก็ยอมพบปญหาอุปสรรคบาง ซ่ึงจะใชเปนบทเรียนในการดําเนินงานคราวตอไป โดยจะแยกเปนชวงการปฏิบัติงาน 3 ชวง ดังนี้

สภาพปญหาที่พบ

ขั้นวางแผน1. มีชวงเวลาในการประชุมวางแผนคอนขางจํากัด โดยเฉลี่ยคร้ังละ 30-40 นาที เปน

จํานวน 4 คร้ัง2. ในการประชุมวางแผนแตละครั้ง มุงความสําคัญไปที่ เนื้อหารายละเอียดในสาระที่

ตองการใหนักเรียนไดตามผลการเรียนที่คาดหวัง จึงใชเวลาในเรื่องของการหลอมรวมเอกสารใบงาน และใบความรูของครู-อาจารยแตละทาน จึงทําใหบกพรองในเรื่องการแบงหนาที่ของทีมงาน

3. ครู-อาจารยที่สอนในระดับชั้น ม.4 ยังเขาใจคลาดเคลื่อนเวลาเชิญประชุมแตละครั้ง วาเปนการทํางานของครูผูสอนทั้งระดับชั้น ทําใหขาดความเขาใจและคอนขางขาดความเชื่อมโยงของลักษณะงานในกิจกรรมตางๆ

4. ชวงเวลาการปฐมนิเทศนักเรียนมีจํากัด ทําใหนักเรียนที่ไมมาในวันปฐมนิเทศไมทราบขั้นตอนการปฏิบัติงาน

5. ครู-อาจารยบางทาน แจงใหทีมงานออกคําสั่งการปฏิบัติงาน แตทีมงานไมดําเนินการเพราะถือวา กิจกรรมการจัดการเรียนการสอนเปนงานที่เปนภารกิจของครูผูสอนทุกคนอยูแลว และขณะเดียวกันทานผูอํานวยการโรงเรียนก็ไดแจงในที่ประชุมบอยครั้งมากกวาใหทีมครูทุกระดับชั้น จัดกิจกรรมการเรียนการสอนแบบบูรณาการ

6. การจัดทําเอกสารใบงานของครู-อาจารยคอนขางชา เพราะหลายทานติดภารกิจดานอ่ืนๆ ทําใหไมสามารถหลอมรวมเอกสารใบงานใหเปนหนึ่งเดียว

7. ครู-อาจารยบางทานสงเอกสารใบงานใหทีมงานกองเลขาเปนผูจัดพิมพ ในชวงระยะเวลาที่กระชั้นชิดเกินไป ทําใหการเตรียมงานเอกสารคอนขางชา

8. ครู-อาจารยบางทานใชศักยภาพของการทํางานเปนทีมไดนอย เพราะตางก็มีภารกิจหลายดาน

9. การประสานงานในเรื่องของเหรียญรางวัลนักเรียนที่วิ่งเขาเสนชัย 10 คนแรก จึงตองเปลี่ยนมาใชเปนเกียรติบัตร

188

ขั้นปฏิบัติกิจกรรม1. ขาดการประสานงานในการจัดทําใบขออนุญาตผูปกครอง/ใบแจงผูปกครองในการ

ออกปฏิบัติหนาที่ในชุมชนจํานวน 2 วัน (12-13 ม.ค. 47)2. ใบงานไมไดรวบรวมเย็บเขาเลมใหเรียบรอย เพราะเปนเอกสารใบงานที่นํามารวบรวม

ไมใชหลอมรวม3. การแตงกายของนักเรียนที่ผิดระเบียบไปบางในขณะที่ไปปฏิบัติงานในชุมชน4. นักเรียนใชรถจักรยานยนตทําใหเกิดความเสี่ยง5. ครู-อาจารยประจํากลุมลงกํากับดูแลนักเรียนไดไมทุกทาน เพราะติดภารกิจงานสอน

ในระดับชั้นอื่นๆ6. กิจกรรม “วิ่งรณรงครักษถ่ิน” ขาด Staff ในการดูแลนักเรียนในเสนทางการวิ่งรณรงค7. กิจกรรมการสํารวจชุมชน กําหนดระยะเวลาในการสํารวจไวมากเกินไป ทําใหนักเรียน

มีเวลาเหลือจากการปฏิบัติภารกิจ8. กิจกรรมการสํารวจชุมชนนักเรียนไดรับขอมูลไมเทาเทียมกันในแตละชุมชน เนื่องจาก

บางชุมชนผูนําชุมชนและตัวแทนชุมชนติดภารกิจ ประชาชนออกไปทํางาน ทําใหแหลงขอมูลมีนอย ขอมูลแตละกลุมจึงไดไมเทาเทียมกัน

9. กิจกรรมการสรุปและวิเคราะหขอมูล กําหนดระยะเวลานอยเกินไป เนื่องจากเปน วันพุธ นักเรียนปฏิบัติกิจกรรมเพียงครึ่งวันเทานั้น

10. ในชวงการนําเสนอตอชุมชน เปลี่ยนเวลาและเวทีมาจัดในโรงเรียนเพื่อใหสอดคลองกับการประเมินจากกรรมการภายนอกในระหวางวันที่ 13-15 ม.ค. 47 ทําใหมีตัวแทนชุมชนเขารวมเพียง 1 ทาน คือ อ.ศักดิ์ศิริ โตเอี่ยม

ขั้นการสรุปและประเมินผล1. ใชเวลาในการรวบรวมขอมูลเพื่อทําการวิเคราะหดวยโปรแกรม SPSS ทําใหการราย

งานผลลาชาไปเล็กนอย2. ระยะเวลาในการรวบรวมสรุปรายงานขาดความตอเนื่อง เพราะครู-อาจารยผูรับผิดชอบ

มีภารกิจอื่น3. การรายงานผลตอชุมชนไมสามารถดําเนินการไดหลังจากเสร็จสิ้นกิจกรรมในสัปดาห

ถัดมา

---------------------------------

208

ภาคผนวก คแบบทดสอบเรื่อง “คลองอูตะเภา” และเฉลยแบบทดสอบ

แบบทดสอบเรื่อง “คลองอูตะเภา”ระดับชั้นมัธยมศึกษาปท่ี 4 โรงเรียนพะตงประธานคีรีวัฒน

ชื่อ.................................................................................ชั้น.........................เลขท่ี.....................คําชี้แจง ใหนักเรียนตอบคําถามจากความรูและความเขาใจเดิมของนักเรียนตามความเปนจริง1. ระบบนิเวศคลองมีความหมายอยางไร...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................2. องคประกอบของระบบนิเวศคลองมีอะไรบาง………………………………………………….......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................3. คลองอูตะเภามีความสําคัญตอชุมชนอยางไร……………………………………………………......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................4. ลักษณะที่สมดุลของระบบนิเวศคลองเปนอยางไร..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

209

5. ลักษณะทางกายภาพของคลองอูตะเภาเปนอยางไร………………………………………………........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................6. การตรวจหาคาทางเคมีของน้ําในคลองอูตะเภาทําไดอยางไร…………………………………….....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................7. พ.ร.บ.สงเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดลอม พ.ศ.2535 มีความสําคัญตอคลองอูตะเภาในชุมชนอยางไร.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................8. คลองอูตะเภาในอดีตมีความสําคัญอยางไร………………………………………………………......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................9. ปจจุบันชุมชนริมคลองอูตะเภามีการนําน้ําจากคลองมาใชประโยชนอยางไรบาง...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................10. คลองอูตะเภาในอดีตกับคลองอูตะเภาในปจจุบันมีความแตกตางกันอยางไร……………………....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................11. โรคที่เกิดจากผลกระทบดานสิ่งแวดลอมจากคลองในชุมชนมีอะไรบาง………………………...

210

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................12. โรคที่เกิดจากผลกระทบดานสิ่งแวดลอมจากคลองในชุมชนมาจากสาเหตุใด………………….......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................13. อาหารไทยประจําทองถ่ินของชุมชนริมคลองอูตะเภามีอะไรบาง………………………………......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................14. ชุมชนริมคลองอูตะเภามีการประกอบอาชีพอะไรบาง…………………………………………..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................15. กิจกรรมตางๆ ในชุมชนซ่ึงใชประโยชนจากคลองอูตะเภา สงผลใหเกิดมลพิษในชุมชนที่นักเรียนศึกษามีกิจกรรมอะไรบาง………………………………………………………………….......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................16. ปญหาคลองอูตะเภาที่เกิดขึ้นในชุมชนมีอะไรบาง……………………………………………….....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................17. สาเหตุที่ทําใหคลองอูตะเภาเสื่อมโทรมลงคืออะไร.......................................................................

211

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................18. ผลกระทบอันเกิดจากปญหาคลองอูตะเภามีอะไรบาง………………………………………...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................19. คลองอูตะเภาที่พึงปรารถนาของนักเรียนในอนาคตเปนอยางไร……………………………….......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................20. การอนุรักษมีความหมายวาอยางไร………………………………………………………………....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................21. ใหนักเรียนบอกแนวทางการอนุรักษคลองอูตะเภาพอสังเขป……………………………………....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................22. นักเรียนมีแนวทางปองกันแกปญหาคลองอูตะเภาอยางไร……………………………………….....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

212

เฉลยแบบทดสอบเรื่องคลองอูตะเภาระดับชั้นมัธยมศึกษาปท่ี 4 โรงเรียนพะตงประธานคีรีวัฒน

คําชี้แจง เกณฑในการใหคะแนนนักเรียน คะแนนเต็มขอละ 5 คะแนน

ได 5 คะแนน เมื่อ เนื้อหาและความเชื่อมโยงอยูในระดับดีมากได 4 คะแนน เมื่อ เนื้อหาและความเชื่อมโยงอยูในระดับดีได 3 คะแนน เมื่อ เนื้อหาและความเชื่อมโยงอยูในระดับปานกลางได 2 คะแนน เมื่อ เนื้อหาและความเชื่อมโยงอยูในระดับพอใชได 1 คะแนน เมื่อ เนื้อหาและความเชื่อมโยงอยูในระดับตองปรับปรุง

หมายเหตุ การใหคะแนนอยูในดุลยพินิจของอาจารย และลักษณะคําตอบของนักเรียน

1. ระบบนิเวศคลองมีความหมายอยางไรความสัมพันธของสิ่งตางๆ ที่มีชีวิต และไมมีชีวิต ที่อยูในอาณาบริเวณคลอง ซ่ึงการดําเนิน

บทบาทของแตละสิ่งมีความสัมพันธกัน หรือมีอิทธิพลตอกันและกันเปนระบบเปด มีการแลกเปลี่ยนสสาร และพลังงานตลอดเวลา

2. องคประกอบของระบบนิเวศคลองมีอะไรบาง(1) ผูผลิต(2) ผูบริโภค(3) ผูยอยสลาย

213

3. คลองอูตะเภามีความสําคัญตอชุมชนอยางไร(1) การประปา(2) เปนแหลงรองรับการระบายน้ําเสียจากชุมชนเมือง และโรงงานอุตสาหกรรม(3) บริเวณปากแมน้ําเปนแหลงประมงสําคัญของประมงพื้นบาน(4) ชวยปองกันน้ําทวมเมืองหาดใหญ

4. ลักษณะที่สมดุลของระบบนิเวศคลองเปนอยางไรระบบนิเวศที่มีองคประกอบทั้ง 3 กลุม ผูผลิต ผูบริโภค และผูยอยสลาย มีการถายทอดแร

ธาตุและพลังงานอยางตอเนื่องไมขาดตอน

5. ลักษณะทางกายภาพของคลองอูตะเภาเปนอยางไร- รูปรางคดเคี้ยวเล็กนอย แตบางบริเวณ เชนชุมชนหาดใหญ คอนขางถูกตัดตรง- บริเวณพื้นน้ําเปนโคลน ทราย- มีรมเงาเหนือผิวน้ําในบางชวง- มีรากไมตายลอยอยูผิวน้ําเปนชวงๆ

6. การตรวจหาคาทางเคมีของน้ําในคลองอูตะเภาทําไดอยางไร- ใช DO METER หรืออุปกรณทางเคมี ตรวจวัดหาคา DO- ใชยูนิเวอรเซิล หรือ pH METER วัดคา pH

7. พ.ร.บ.สงเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดลอม พ.ศ.2535 มีความสําคัญตอคลองอูตะเภาในชุมชนอยางไร

ชวยกํากับดูแลเจาของกิจการและชุมชนที่ไมใสใจในคุณภาพสิ่งแวดลอม เพื่อทําใหคุณภาพน้ําในคลองอยูในคุณภาพดี ใชงานไดอยางยั่งยืน

8. คลองอูตะเภาในอดีตมีความสําคัญอยางไรเปนเสนทางคมนาคมขนสง เปนแหลงน้ําอุปโภค เปนแหลงกําเนิดวิธีการดําเนินชีวิตของ

ชุมชน มีบทบาททางยุทธศาสตร และใชประกอบอาชีพประมงพื้นบาน

9. ปจจุบันชุมชนริมคลองอูตะเภามีการนําน้ําจากคลองมาใชประโยชนอยางไรบาง

214

ทําน้ําประปา นํามาใชในอุตสาหกรรม และทํานากุง

10. คลองอูตะเภาในอดีตกับคลองอูตะเภาในปจจุบันมีความแตกตางกันอยางไรอดีต ใสสะอาด ใชในการอุปโภคบริโภคได ใชในการขนสงปจจุบัน น้ําขุน ไมสะอาด ไมสามารถใชอุปโภคบริโภคได ไมสามารถใชในการขนสงได

ยกเวนชวงปลายน้ํา11. โรคที่เกิดจากผลกระทบดานสิ่งแวดลอมจากคลองในชุมชนมีอะไรบาง

โรคผิวหนัง อหิวาตกโรค บิด ทองเสีย ไขเลือดออก

12. โรคที่เกิดจากผลกระทบดานสิ่งแวดลอมจากคลองในชุมชนมาจากสาเหตุใดสารเคมีจากน้ําเสียชุมชน/โรงงาน น้ําใชจากสวมของชุมชน น้ําขังในแหลงน้ํา

13. อาหารไทยประจําทองถ่ินของชุมชนริมคลองอูตะเภามีอะไรบาง แกงสม ขาวมันไก ไกตมขมิ้น

14. ชุมชนริมคลองอูตะเภามีการประกอบอาชีพอะไรบางทําสวน คาขาย กรีดยาง ทําไรสวนสมรม ทํางานโรงงาน

15. กิจกรรมตางๆ ในชุมชนซ่ึงใชประโยชนจากคลองอูตะเภา สงผลใหเกิดมลพิษในชุมชนที่นักเรียนศึกษามีกิจกรรมอะไรบาง

(1) กิจกรรมในครัวเรือน ไดแก ซักผา หุงขาว ลางจาน(2) กิจกรรมของสถานประกอบการ ไดแก โรงงาน รานคา(3) กิจกรรมของเกษตรกร ไดแก สวนยาง สวนผลไม

16. ปญหาคลองอูตะเภาที่เกิดขึ้นในชุมชนมีอะไรบางน้ําเสีย ขยะ การพังทลายของตลิ่ง การดูดทราย

17. สาเหตุที่ทําใหคลองอูตะเภาเสื่อมโทรมลงคืออะไรน้ําเสียจากบานเรือน รานคา และอาคารที่ทําการ น้ําเสียจากโรงงานอุตสาหกรรม ปุยที่ใช

ในการเกษตร ผิวดินที่พังทลาย และยาฆาแมลงและกําจัดศัตรูพืช

215

18. ผลกระทบอันเกิดจากปญหาคลองอูตะเภามีอะไรบางเปนแหลงแพรระบาดของเชื้อโรค ทําใหเกิดปญหามลพิษตอดิน น้ํา และอากาศ ทําใหเกิด

เหตุรําคาญ เชน กล่ินเหม็นของน้ําโสโครก ทําใหเกิดการสูญเสียทางเศรษฐกิจ เชน ปลาบางชนิดสูญพันธุ ทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลงระบบนิเวศในระยะยาว

19. คลองอูตะเภาที่พึงปรารถนาของนักเรียนในอนาคตเปนอยางไรน้ําใสสะอาด มีตนไมรมร่ืน สัตวน้ํากลับคืนสูคลอง มีคนใชประโยชนจากคลอง/หันหนา

เขาคลอง มีระบบนิเวศที่ยั่งยืน

20. การอนุรักษมีความหมายวาอยางไรการใชทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมดวยความชาญฉลาดและกอใหเกิดประโยชนตอ

มวลมนุษยใหมากที่สุด โดยการใชประโยชนอยางยั่งยืน

21. ใหนักเรียนบอกแนวทางการอนุรักษคลองอูตะเภาพอสังเขป(1) เขารวมองคกร เชน เครือขายรักษคลองอูตะเภา(2) เขียนจดหมาย/รายงาน ตอผูใหญที่รับผิดชอบ(3) สอดสองดูแลสภาพแวดลอมในชุมชน ไมใหใครปลอยน้ําเสีย หรือทําลายแหลงน้ํา(4) สรางกลุมหรือทํากิจกรรมในโรงเรียน ชวยใหความรูเร่ืองการรักษาน้ําแกนร.คนอื่น(5) ทําตัวเปนแบบอยางที่ดี

22. นักเรียนมีแนวทางปองกันแกปญหาคลองอูตะเภาอยางไรขึ้นอยูกับคําตอบของนักเรียนแตอยูในประเด็น- ใหความรู- ลงสูภาคปฏิบัติ- จัดทําโครงการพัฒนาแบบยั่งยืนโดยเริ่มตนจากตัวนักเรียนเปนผูนําในการปฏิบัติ

217

ภาคผนวก งคูมือบูรณาการเรื่อง “คลองอูตะเภา”

คูมือบูรณาการ เรื่อง “คลองอูตะเภา”ระดับชั้นมัธยมศึกษาปท่ี 4 โรงเรียนพะตงประธานคีรีวัฒน

ชุมชน................................................. นักเรียนชั้น ม.4/.......อาจารยท่ีปรึกษา ...............................................................................................................

คําชี้แจงคูมือฉบับนี้จัดทําขึ้นเพื่อประกอบกระบวนการเรียนการสอนบูรณาการแบบสหวิทยาการ

เร่ือง “คลองอูตะเภา” ระดับชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 เพื่อผูเรียนไดนําไปใชประกอบการเรียนรูเร่ือง “คลองอูตะเภา” ในพื้นที่ศึกษาชุมชนตางๆ ในเขตเทศบาลตําบลพะตงรายวิชาท่ีเกิดการบูรณาการลําดับท่ี วิชา อาจารยผูสอน

1 รักษคลองอูตะเภา อ.เบญจมาศ นาคหลง2 ชีววิทยา อ.จงกลนี เองชวน3 ฟสิกส อ.ปญญา พึ่งพันธ4 เคมี อ.แอนนา สุขสังวาลย5 พื้นฐานวิทยาศาสตรกายภาพฯ อ.สุมนา ล่ิมทอง, อ.อําไพ มุสิกะไชย6 สุขศึกษา อ.สุชาติ ศิริสภาภรณ7 ภาษาตางประเทศ อ.สุนันทา ปุญยะสาร, อ.จําเริญ ไชยชูลี8 ศิลปศึกษา อ.ญัฐยา ทิพรัตน9 สังคมศึกษา อ.จรัญ มณีเลิศ10 ประวัติศาสตร อ.โชคลาภ สุวรรณเคหะ, อ.ศักดา ยุทธโกศา11 พระพุทธศาสนา อ.วรรณา เอี่ยมเศวต12 โภชนาการ อ.ศิริพร สัจจกุล13 เทคโนโลยีสารสนเทศ อ.พิมพร บุญนะรัตน

218

14 เกษตร อ.วิรภรณ กลาหาญ15 วรรณกรรมศาสนา อ.อภิมน ภูเพชร16 ภาษาไทย อ.ปาจรีย สุขละเอียด

บริเวณชุมชนที่ศึกษานั้น ไดแบงจากชุมชนในเขตเทศบาลตําบลพะตง เปนชุมชนที่มีคลองอูตะเภาและลําน้ําสาขาผาน 6 ชุมชน

ซ่ึงไดแบงนักเรียนระดับชั้นม.4 และอาจารยที่ปรึกษาประจํากลุม ดังนี้หอง ชุมชน อาจารยท่ีปรึกษา4/1 ตลาด อ.ศิริพร สัจจกุล, อ.วรรณา เอี่ยมเศวต, น.ส.พิมพลักษณ โหงนาค

4/2 ตนลุง อ.เบญจมาศ นาคหลง, อ.จงกลนี เองชวน, อ.วิรภรณ กลาหาญ

4/3 ยานยาวออก อ.อภิมน ภูเพชร, อ.จําเริญ ไชยชูลี, อ.วรัญ มณีเลิศ

4/4 บานสวนมะพราว อ.ปญญา พ่ึงพันธ,อ.สุนันทา ปุญยะสาร, อ.ณัฐยา ทิพรัตน, อ.อําไพ มุสิกะไชย

4/5 ประธานคีรีวัฒน อ.โชคลาภ สุวรรณเคหะ, อ.ศักดา ยุทธโกศา, อ.สุมนา ล่ิมทอง

4/6 คลองประตู อ.สุชาติ ศิริสภาภรณ, อ.พิมพร บุญนะรัตน, อ.แอนนา สุขสังวาลย

กิจกรรมที่กําหนดไวในบทปฏิบัติการชุดนี้มี 6 กิจกรรมดวยกัน ดังตอไปนี้

• ฟงวิทยากร• ศึกษาชุมชน• กิจกรรมนักสืบสายน้ํา• แผนพับสรุปประเด็นการเรียนรู• โครงการ AIC กับการอนุรักษคลอง• การนําเสนอเสวนาชุมชน

กอนที่จะปฏิบัติกิจกรรม นักเรียนควรศึกษาใหเขาใจถึงจุดประสงคทั้งหมด ทั้งตองศึกษาวามีกิจกรรมอะไรบางที่ตองปฏิบัติ และมีวิธีการศึกษา สํารวจ วิธีการบันทึกผลของการสํารวจอยางไรบาง รวมทั้งการแบงหนาที่การทํางานในกลุม แลวรวมกันวางแผนทําโครงการเกี่ยวกับการจัดการอนุรักษคลองอูตะเภาของพวกเราดวย

219

วัตถุประสงค

พุทธิพิสัยใหนักเรียนมีความรูความเขาใจในสิ่งตอไปนี้

• ระบบนิเวศคลองอูตะเภา• วิถีชีวิตริมคลองอูตะเภา• พ.ร.บ.สงเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดลอม พ.ศ.2535• สุขภาพและอนามัยคนริมคลอง• โภชนาการคนริมคลอง• การประกอบอาชีพคนริมคลอง• ลักษณะสมดุลของระบบนิเวศคลอง• การถายทอดพลังงานในระบบนิเวศคลอง• บทบาทของคลองในการเปนแหลงน้ําดิบเพื่อทําน้ําประปา• บทบาทของคลองในการเปนแหลงรองรับน้ําเสียจากชุมชน• หนาที่ชาวพุทธที่ดีในชุมชน• ความเปนมาของทองถ่ิน และภูมิปญญาทองถ่ิน

ทักษะพิสัย

• การสังเกต

220

• การบันทึกขอมูล การแปลความหมายของขอมูล• กาใชเครื่องมือในการสํารวจคุณภาพน้ํา• การบงชี้ปญหา การตัดสินปญหาและการจัดการแกไขปญหาสิ่งแวดลอมคลอง

เจตพิสัย

• ใหเกิดความรัก มีความสํานึกและหวงแหนคลองอูตะเภา• ใหตระหนักถึงความสําคัญของคลองอูตะเภา• ใหมีจิตสํานึกและคานิยมในการมีสวนรวมรับผิดชอบตอคลองอูตะเภาและสิ่งแวด

ลอมทั่วไป อุปกรณ

• กระดาษ A4• กระดาษพรูฟ• กระดาษรอยปอนด• ปากกาเมจิก• สีชอลค• pH METER• DO METER• กระดาษชําระ• ขวดน้ํากลั่น• แผนวัดความขุนใส• เซคิดิสก• เทอรโมมิเตอร• ตลับเมตร• นาฬิกาจับเวลา• ขวดน้ําประปา/ขวดน้ําบาดาล• แผนพับ• Computer• แผนดิสก

221

คลองอูตะเภา

• Dictionary

อูตะเภา เปนชื่อเรียกลําน้ํา และสถานที่หลายแหงในประเทศไทย ในภาคใตก็มีหลายท่ีท่ีเรียกวา อูตะเภา แตสําหรับอูตะเภา หรือคลองอูตะเภา อันเปนที่ตั้งของทาหาดใหญ ซึ่งสันนิษฐานกันวา เปนเสนขามคาบสมุทร เปนเสนทางการคาทางน้ํา เช่ือมตอระหวางมหาสมุทรแปซิฟก สวนอาวไทยที่ลึกเขาไปสูทะเลสาปสงขลา ตลอดไปจนถึงปากบางอูตะเภา ขามผืนแผนดินไปเชื่อมตอกับเสนคาทางน้ําดานเมือง ไทรบุรี (รัฐเคดาห ประเทศมาเลเซีย) สูมหาสมุทรอินเดีย

ตัวคลองอูตะเภาจริง ๆ เกิดจากการไหลมาบรรจบของคลองใหญ 2 สาย ท่ีบางหรํา (บานคลองแงะ) คือ คลองรํา ซึ่งไหลมาจากเขาลูกชางและเทือกเขาบรรทัด (ผาดํา) และคลองแมน้ําท่ีไหลมาจากเขาน้ําคาง รวมความยาวประมาณ 90 กิโลเมตร ถึงปากอาวในทะเลสาบ ถาจะแบงคลองอูตะเภาตามสภาพทางภูมิศาสตร และขนาดความกวางลึกของลําคลอง อันเปนบริบททั้งหมดของลุมน้ําอูตะเภาแลวอาจแบงไดออกเปน 3 ตอน คือ

ลุมน้ําอูตะเภาตอนเหนือ (อยูทิศใต แตเหนือน้ํา) ซึ่งเปนเขตปาเขาของคลองแมน้ํา และคลองรําอันมีกิ่งกานสาขาเปนหวย หนอง คลอง บึง เปนรอยสาย ครอบคลุมพื้นที่เขตอําเภอสะเดา อําเภอคลองหอยโขง อําเภอนาหมอม ลุมน้ําตอนเหนือเปนแหลงทรัพยากรธรรมชาติมากมาย สามารถหลอเลี้ยงเมืองสงขลามาตั้งแตอดีต ทรัพยากรจากลุมน้ําตอนเหนือไมวาจะเปนหนังสัตว ของปา ไม ชัน น้ํามันยาง เครื่องเทศ ฯลฯ ลวนแตเปนสิ่งท่ีมีอิทธิพลดึงดูดใหเรือสําเภาเขาถึงทาหาดใหญ และทําใหท่ีแหงหนึ่งบนเสนทางสายน้ํานี้มีอูสรางซอมเรือสําเภาขึ้นที่ “บานโอ” (ดานใตของวัดอูตะเภา) ตําบลคูเตา อําเภอหาดใหญ จังหวัดสงขลา ลุมน้ําอูตะเภาตอนเหนือเปนดินแดนสําคัญยิ่งสําหรับสงขลาทั้งจังหวัด เพราะเปนแหลงตนน้ําลําธารพื้นท่ีสวนใหญ เปนภูเขาปาไมอุดมสมบูรณ และเปนพื้นที่ราบเชิงภูเขา เปนสวนยาง สวนปาลม สวนผลไม ซึ่งกอนนี้เคยเปนแหลงแรดีบุก (ปจจุบันหมดแลว) เนื่องจากพื้นที่ลุมน้ําอูตะเภาตอนเหนือ เปนเขตติดตอชายแดนประเทศมาเลเซีย และเปนปาเขาสลับซับซอน จึงมีความสําคัญทางดานความมั่นคงของประเทศมากที่สุดแหลงหนึ่ง ทางซีกคลองแมน้ํา เคยเปนเขตอิทธิ

222

พลของ พรรคคอมมิวนิสตมาลายา (รัฐบาลไทย เรียกวาโจรจีนคอมมิวนิสต) สวนซีกคลองรําเปน เขตอิทธิพลของพรรคคอมมิวนิสตแหงประเทศไทย (รัฐบาลไทยเรียกวาผูกอการรายคอมมิวนิสต) อันที่จริงพื้นที่สวนนี้เคยเปนเขตอิทธิพลของพรรคคอมมิวนิสตมาลายามากอน แตภายหลังไดรวมมือกัน จึงแบงเขตพื้นท่ีเปนเขตเคลื่อนไหวของพรรคคอมมิวนิสตแหงประเทศไทย (หลักฐานจากรองรอยฐานที่มั่นบนคายผาดํา และคําบอกเลาจากเพื่อนผูรวมพัฒนาชาติไทย) ปจจุบันลุมน้ําอูตะเภาตอนเหนือ ชุมชนถนนกาญจนวณิช และคลองแหเปนเขตพื้นที่อุตสาหกรรม และกําลังจะกลายเปนนิคมอุตสาหกรรมของเขตเศรษฐกิจปนัง-สงขลา ตามโครงการทอสงกาซไทย-มาเลเซีย

ลุมน้ําอูตะเภาเขตชุมชน เปนเขตพื้นที่สัมพันธกับคลองอูตะเภาโดยตรง มีลําคลองสาขาจากพื้นท่ีตางที่ไหลลงสูคลองอูตะเภามากมาย เชน คลองปอม คลองหวะ คลองจําไหร คลองเตย คลองแห ฯลฯ ครอบคลุมพื้นที่อําเภอสะเดา สวนตอกับอําเภอหาดใหญ อําเภอคลองหอยโขงดานตะวันออกเฉียงใต อําเภอหาดใหญ พื้นที่ลุมน้ําสวนนี้สวนใหญเปนพื้นที่ราบ พื้นที่เกษตรกรรม อุตสาหกรรม พาณิชกรรม ชุมชนเมือง เปนแหลงผูใชน้ําจากคลองอูตะเภามากที่สุด สําหรับการอุปโภคบริโภค การอุตสาหกรรม ขณะเดียวกันเปนพื้นที่ปลอยน้ําเสียลงคลองอูตะเภามากที่สุด

เนื่องจากเขตลุมน้ําอูตะเภายานนี้เปนชุมชนเมือง คลองอูตะเภาจึงเปนแหลงน้ําดิบสําหรับใชในการผลิตน้ําประปา เพื่อการหลอเลี้ยงคนเมืองหาดใหญท้ังเมือง คลองหอยโขงบางสวน นาหมอมบางสวน เมืองสงขลาทั้งเมือง เมืองสิงหนคร จึงสรุปไดวา ความเปนไปเกือบทั้งหมดของจังหวัดสงขลาอาศัยน้ําหลอเลี้ยงจากคลองอูตะเภา จึงจัดเปนเขตพื้นที่ลุมน้ําอูตะเภา

ทาหาดใหญตั้งอยูบนพื้นที่ เขตลุมน้ําอูตะเภาตอนนี้ และถาพิจารณาความกวางลึกของคลองอูตะเภา เขตลุมน้ําตอนนี้นับไดวามีอิทธิพลสูงสุด กลาวคือ เปนลําคลองที่ลึก และกวางจนเรือขนาดใหญอยางสําเภาเรือแลนเขาถึง อันเปนสิ่งทีทําใหทาหาดใหญไดมีความสําคัญมาแตอดีต อีกทั้งเปนเขตที่อิทธิพลน้ําข้ึน – น้ําลง มีมาถึงทาหาดใหญ และเขาไปถึงแถวบานชายคลอง ตําบลบานพรุ ดวยเหตุนี้เองท่ีกอปญหาเรื่องน้ําเค็มเขาถึงโรงผลิตน้ําประปาของการประปาภูมิภาคบางฤดูกาล ลุมน้ําอูตะเภาตอนนี้ นอกจากเปนชุมชนเมือง ยังเปนแหลงเพาะปลูกของพืชเศรษฐกิจสําคัญมาแตอดีต

ลุมน้ําอูตะเภาตอนลาง อาจนับไดจากเขตอิทธิพลน้ําข้ึนน้ําลงไลลงไปจรดปากบางและอาวแหลมโพธิ์ มีพื้นที่ครอบคลุมจากอําเภอหาดใหญ อําเภอบางกล่ํา อําเภอควนเนียง และอําเภอเมืองดานทิศใต (สวนพื้นที่รับน้ําแนวฝงทะเลสาบ) พื้นที่สวนใหญเปนที่ราบลุม ประชาชนประกอบอาชีพเกษตรกรรม (ทํานา ทําสวน) ประมงพื้นบาน

เขตลุมน้ําตอนลาง เปนเขตลุมน้ําท่ีไดรับผลกระทบจากมลภาวะที่ชุมชนเหนือน้ําปลอยน้ําท้ิงลงคลองอูตะเภา จากเดิมท่ีเคยเปนพื้นที่อุดมสมบูรณ เปนแหลงวัฒนธรรมเฉพาะของลุมน้ําอูตะเภาหลายอยาง อาทิ วิถีชีวิตท่ีผสมผสานระหวางวัฒนธรรมคนจีนกับวัฒนธรรมไทยทองถิ่นอยางกลมกลืนจนเกิดมีศิลปวัฒนธรรมเฉพาะของตนเอง อยางกรณีเพลงเรือแหลมโพธิ์ เพลงยาวเกาะใหญ การกราบไหวบูชา

223

บรรพบุรุษ อาคารสิ่งกอสรางที่มีลักษณะทางสถาปตยกรรมที่สวยงามโดดเดน มีลักษณะเฉพาะอยางที่เห็นไดชัด

ลุมน้ําอูตะเภาเปนแหลงกําเนิดวิถีการดําเนินชีวิตของผูคนที่เปดกวางสัมพันธกับคนตางถิ่นอันเนืองจากการเปนเสนคาทางน้ํา กอเกิดชุมชนและพัฒนาเปนนครหาดใหญอยาง “หาดใหญ” และเปนหนาดานเชื่อมตอกับประเทศเพื่อนบาน และนานา ประเทศจนทุกวันนี้ที่มา :พิชัย ศรีใส. มปป. พลิกแฟมประวิติศาสตรหาดใหญ เรื่อง หาดใหญ “ช่ือบานนามเมือง”. มปท. (อางถึงในวิลาวัลย มีพัฒน, 2546)

224

แผนที่คลองอูตะเภา

#Y

#Y

#Y

#Y

#Y

อ.สะเดา

อ.หาดใหญ

อ.นาหม อม

อ.บางกลำ

อ.คลองหอยโข ง

630000

630000

640000

640000

650000

650000

660000

660000

670000

670000

680000

680000

7200

00

720000

7300

00

730000

7400

00

740000

7500

00

750000

7600

00

760000

7700

00

770000

7800

00

780000

7900

00

790000

จ ังหว ัดสงขลา

4 0 4 8 ก ิโลเมตรNท ี มาข อม ูล : กรมแผนท ี ทหาร

ผล ิต : ศ ูนย ร ีโมทเซนซ ิ งและสารสนเทศภ ูม ิศ าสตร ภาคใต มหาว ิทยาล ัยสงขลานคร ินทร

ขอบเขตอำเภอ#Y ท ี ต ั งอำเภอ

แม นำ สายหล ักแม นำ ไหลตลอดท ั งป ีแม นำ ไหลไม ตลอดท ั งป ี

ส ัญล ักษณ

คลองวาด

คลองตำ

คลองจำไหร

คลองโป ะหมอ

คลองปอม

คลองตงคลองประต ูคลองแงะคลอ

งอ ู ตะเภา

คลองอ ู ต

ะเภา

คลองสะเดา

คลองพ ังลา

คลอ งหล

าป ั ง

225

เทศบาลตําบลพะตงแผนที่เทศบาลตําบลพะตง

226

กิจกรรมที่ 1 : ฟงวิทยากรบรรยาย

คําชี้แจง นักเรียนสรุปประเด็นการเรียนรูจากวิทยากรเปนรายบุคคล ในกระดาษ A4 และประมวล ความคิดรวมกันเปนกลุม เลือกตัวแทนกลุมนําเสนอนําเสนอ

ม

ชื่อวิทยากร….....................................

ชื่อวิทยากร.....................................................

ชื่อวิทยากร...................................................................

เจาหนาที่สาธารณสุข

....

เจาหนาที่จากการประปา

ทนายควา

............

227

กิจกรรมที่ 2 : ศึกษาชุมชน

กิจกรรมที่ 2.1 วิถีชีวิตริมคลองอูตะเภาคําชี้แจง นักเรียนทุกกลุมสํารวจวิถีชีวิตริมคลองอูตะเภา ตามแนวคําถามที่กําหนดใหตอไปนี้ แลวสงตัวแทนกลุมนําเสนอ

บริเวณที่สํารวจ………………………………………วันที่……….เดือน…………….พ.ศ...............

1. การใชน้ําในการบริโภค และอุปโภคในแตละครัวเรือน (ระบุชนิดของน้ําที่ใชและขอทราบเหตุผล)

2. การประกอบอาชีพของชาวบาน (แยกเปนอาชีพหลักและอาชีพรอง)3. ปลาหรือสัตวน้ําที่พบเห็นไดบอยในระยะปจจุบัน มีอะไรบาง ทานบริโภค หรือไม4. บานที่มีกิจกรรมปลูกจิตสํานึกรักษส่ิงแวดลอมชุมชน โดยเฉพาะอยางยิ่ง เปนอาชีพเกษตรกร

4.1 มีการใชปุยชีวภาพมากนอยเพียงใด4.2 มีการใชยาฆาแมลงที่เปนสารสกัดจากธรรมชาติมากนอยเพียงใด4.3 มีการผลิตน้ําหมักชีวภาพใชในครัวเรือนหรือไม อยางไร4.4 มีการผลิตปุยหมักชีวภาพหรือไม อยางไร4.5 มีการผลิตยาฆาแมลงจากสมุนไพรหรือใชพืชอ่ืนๆ หรือไม อยางไร

5. มีการใชประโยชนจากคลองในดานใด จงอธิบายพอสังเขป6. สอบถามปญหาที่เกิดกับน้ําในคลองอูตะเภาหรือคลองสาขา วามีอะไรบางและเกิดจากอะไร7. ปญหาจากขอ 5 สงผลกระทบตอสุขภาพและอนามัยคนริมคลอง อยางไร อธิบายพอสังเขป

228

กิจกรรมที่ 2.2 สุขภาพชุมชนคําชี้แจง

1. นักเรียนทุกกลุมสํารวจ เร่ือง สุขภาพของคนที่อาศัยอยูในชุมชนตามแบบสอบถามที่กําหนดให

2. ใหนักเรียนสัมภาษณคนที่อยูในชุมชน ๆ ละ 10-12 คน โดยแยกออกไปสัมภาษณ3. ใหนักเรียนชวยกันวิเคราะหปญหาที่มีผลกระทบตอสุขภาพของคนในชุมชน

3.1 ปญหาสุขภาพของคนในชุมชนมักพบในอาชีพใด หรือส่ิงแวดลอมลักษณะใด3.2 สาเหตุของปญหาสุขภาพ โรคที่พบมาจากสาเหตุใด และมีอาการเชนไร พบในกลุม

อายุใด3.3 แหลงบริการดานสุขภาพที่ใชบริการสวนใหญคือที่ใด และมีปญหาอุปสรรคอยางไร3.4 การแกปญหาสุขภาพชุมชนมีวิธีแกไขอยางไรที่ยั่งยืน

4. ใหนักเรียนออกมานําเสนอ สรุปผลการวิเคราะห เสนอในผังความคิดและรายงานการวิเคราะหของกลุม 1 ช้ินงาน

ตัวอยางคําถามการสัมภาษณ เร่ือง “สุขภาพชุมชน”ชื่อชุมชนท่ีสํารวจ.........................................................

1. ขอมูลสวนตัวช่ือผูถูกสัมภาษณ.....................................................อายุ........ป......อาชีพ..........................อาศัยอยูในชุมชนนี้มา..........ป

2. ขอมูลดานสุขภาพ- ทานประสบปญหาสุขภาพจากโรคใดมากที่สุด- มีอาการของโรคอยางไร- ทานทราบไหมวาปญหาสุขภาพที่ทานกําลังประสบมาจากสาเหตุใด- ทานคิดวาสิ่งแวดลอมในชุมชนมีผลกระทบตอสุขภาพของคนในชุมชนหรือไม อยางไร- ทานใชสถานบริการสุขภาพจากที่ใดเมื่อมีปญหาสุขภาพมากที่สุด (ระบุช่ือสถานพยาบาล) และมีปญหาอะไรบางจากสถานพยาบาลที่ใชบริการ

3. แนวทางการแกปญหาสุขภาพ- ทานคิดวาถาจะใหคนในชุมชนของทานมีสุขภาพที่ดีไมมีโรคภัยไขเจ็บ มีวิธีใดบางที่

สามารถปองกันแกไขไดอยางถูกตองและยั่งยืน

229

กิจกรรมที่ 2.3 หนาที่ชาวพุทธท่ีดีคําชี้แจง

1. นักเรียนทุกกลุมสํารวจ เร่ือง หนาที่ชาวพุทธที่ดีของคนที่อาศัยอยูในชุมชนตามแบบสอบถามที่กําหนดให

2. ใหนักเรียนสัมภาษณคนที่อยูในชุมชน ๆ ละ 5-8 คน โดยแยกออกไปสัมภาษณ3. ใหนักเรียนนําขอมูลที่ไดมาสรุป และนําเสนอในรูปแบบที่เหมาะสม

ตัวอยางคําถามการสัมภาษณ เร่ือง “หนาท่ีชาวพุทธท่ีดี”ชื่อชุมชนท่ีสํารวจ.........................................................

ช่ือผูใหขอมูล.....................................................นามสกุล....................................................ที่อยู...................................................................................................................................................................................................................................................................................

1. คุณคิดวาหนาที่ชาวพุทธที่ดีเปนอยางไร2. คุณรูสึกอยางไรบางกับการเปนชาวพุทธที่ดี3. คุณปฏิบัติตนเปนชาวพุทธที่ดีอยางไร4. คุณคิดวาการเปนชาวพุทธที่ดีมีประโยชนอยางไรบาง5. ถาพบเห็นคนที่ปฏิบัติไมดีกับศาสนาคุณจะทําอยางไร6. คุณคิดวาการทํานุบํารุงรักษาวัดเปนหนาที่ของชาวพุทธหรือไมเพราะเหตุใด

กิจกรรมที่ 2.4 ภาพคลองอูตะเภาคําชี้แจง ใหนักเรียนศึกษาวิถีชีวิตความเปนอยูของชุมชน ที่เปนเอกลักษณภายในชุมชน ถายทอด

ออกมาเปนภาพวาด ตามชุมชนที่นักเรียนไดศึกษา

230

กิจกรรมที่ 2.5 อาหารจานเด็ดชุมชนริมคลองอูตะเภาคําชี้แจง ใหนักเรียนทุกกลุมสํารวจอาหารจานเด็ดโดยการสัมภาษณสูตรการประกอบอาหาร

จานเด็ดที่เปนเอกลักษณชุมชน มีรายละเอียดดังตอไปนี้ช่ือชุมชน..........................................................ช่ือผูใหสัมภาษณ.............................................................อายุ...........ป อาชีพ.................................ที่อยู บานเลขที่....................หมูที่...........ถนน.................................. ต.พะตง อ.หาดใหญ จ.สงขลาเบอรโทรศัพท............................................ช่ืออาหารจานเด็ด......................................สวนผสมและเครื่องปรุง1. ........................................................................2. .............................................................................3. ........................................................................4. .............................................................................5......................................................................... 6. .............................................................................7. ........................................................................8...............................................................................9. ........................................................................10............................................................................วิธีทํา..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ช่ือ .........(ผูสัมภาษณและบันทึกขอมูล).........................ช้ัน ม.4/...... เลขที่...............

231

กิจกรรมที่ 2.6 ความเปนมาของทองถิ่น และภูมิปญญาทองถิ่นคําชี้แจง ใหนักเรียนสํารวจในหัวขอตอไปนี้

1. แผนที่ของชุมชน จากโรงเรียนพะตงประธานคีรีวัฒน2. แผนผังของชุมชน/สถานที่3. อาชีพ/รายไดหลัก รายไดเสริมของประชากรในชุมชน4. การไดรับความชวยเหลือจากสวนราชการในทองถ่ินและระดับสูงขึ้นไป5. แนวทางการหารายไดเสริมที่ยั่งยืน6. ภูมิปญญาทองถ่ิน – แนวทางการอนุรักษ7. ความผูกพันกับคลองอูตะเภา การใชประโยชน การมีรายไดจากคลอง8. ชุมชนมีสวนชวยอนุรักษคลองอูตะเภาไดอยางไร9. อนาคตของคลองอูตะเภาตามความเห็นของชุมชน

232

กิจกรรมที่ 3 : กิจกรรมนักสืบสายน้ํา

กิจกรรมที่ 4 : แผนพับสรุปประเด็นการเรียนรู

คําชี้แจง ใหนักเรียนชวยกันเก็บขอมูลเกี่ยวกับคุณภาพน้ํา หรืออ่ืนๆ ที่เกี่ยวของในดานตางๆ ดังนี้1. สํารวจธรรมชาติของลําน้ํา และนํามาเขียนแผนที่สํารวจลําน้ํา2. สํารวจชีวิตตามลําน้ํา

2.1 สํารวจสัตวริมน้ํา2.2 สํารวจปลา2.3 สํารวจสัตวเล็กน้ําจืด

3. สํารวจบานสัตวน้ํา3.1 สํารวจกายภาพลําน้ํา3.2 สํารวจปริมาณน้ํา3.3 สํารวจสภาพฝงน้ํา3.4 สํารวจคุณภาพน้ํา

4. สํารวจผลกระทบจากคน4.1 สํารวจขยะ4.2 สํารวจภัยสุขภาพจากลําน้ํา

5. ประเมินคุณภาพลําน้ํา

คําชี้แจงนักเรียนแตละกลุมสรุปประเด็นการเรียนรูจากการศึกษาชุมชน ลงในแผนพับขนาด

กระดาษ A4 ตามรูปแบบที่ไดศึกษามาแลว

233

กิจกรรมที่ 5 : โครงการ AIC กับการอนุรักษคลอง

กิจกรรมที่ 6 : การนําเสนอเสวนาชุมชน

รูปแบบการเขียนโครงการ1. ช่ือโครงการ (บอกชื่อโครงการที่นักเรียนจะทํา)2. รายช่ือกลุมนักเรียนที่ทําโครงการ3. อาจารยที่ปรึกษา4. หลักการและเหตุผล (บอกเหตุผล แนวคิด ที่มา และความสําคัญที่ตองการศึกษา

โครงการนั้น)5. วัตถุประสงค6. สถานที่ใชดําเนินการ7. ระยะเวลาที่ใชดําเนินการ8. วิธีดําเนินการ9. การสํารวจขอมูลเบื้องตน10. งบประมาณ11. ผลที่คาดวาจะไดรับ

คําชี้แจง• นักเรียนแตละกลุมประมวลความรูที่ไดศึกษาในชุมชน และนําเสนอในรูปแบบที่เหมาะสม• นักเรียนเลือกตัวแทนกลุม กลุมละ 1 คน เสวนารวมกับชุมชน

NOTICE : ในการศึกษาเรื่องคลองอูตะเภาในแตละกิจกรรม ใหนักเรียนจัดทํารายการคําศัพทภาษาอังกฤษใหมากที่สุดตามลําดับอักษร คัดเลือกคําศัพทเพื่อนําเสนอและรวบรวมใสในรายงาน

234

ภาคผนวก จโครงการของนักเรียน

โครงการช่ือโครงการ : DETECTIVE RIVER (นักสืบสายน้ํา) : ตรวจสอบคุณภาพลําน้ํา

ผูรับผิดชอบ : 1.นักเรียนท่ีปฏิบัติงาน : นักเรียนชั้นม.4/1 2.อาจารยท่ีปรึกษา : อาจารยเบญจมาศ นาคหลง

อาจารยจงกลนี เองชวน อาจารยปญญา พึ่งพันธ อาจารยอําไพ มุสิกไชย อาจารยปาจรีย สุขละเอียด

ท่ีมา : สภาพลําน้ําคลองอูตะเภาในปจจุบัน เร่ิมเขาวิกฤตน้ําเสียและเสื่อมโทรมลงอยางมาก เนื่องจากเปนแหลงทิ้งของเสีย น้ําเสีย ของโรงงานอุตสาหกรรมตลอดแนวสองฝงคลองรวมถึงแหลงจากชุมชน ครัวเรือน โดยเฉพาะเทศบาลนครหาดใหญ ซ่ึงคลองอูตะเภาเปนแหลงน้ําดิบของการปะปาภูมิภาคที่ผลิตน้ําปะปาจําหนาสยแกประชา-ชนทั่วทั้งนครหาดใหญและเมืองสงขลา เปนแหลงประมงของชาวบานที่อาศัยแหลงน้ําจากลําคลองเปนที่ทํามาหากินเลี้ยงชีพ เปนแหลงน้ําสําหรับการเกษตรของประชาชนชาวสวนชาวไร และยังเปนเสนน้ําเมื่อยามน้ําปาไหลหลากอีกดวย

จุดประสงค : 1.เพื่อพัฒนาลําน้ําคลองอูตะเภาใหดียิ่งขึ้นกวาเดิม 2.เพื่อตรวจสอบคุณภาพของลําน้ําคลองอูตะเภาวาเปนอยางไร

3.สามารถวิเคราะหถึงปญหา สาเหตุ และความเสื่อมโทรมลงของคลองอูตะเภาได

ขอบเขตและระยะเวลา : ขอบเขต 1 ภาคเรียน ระยะเวลาตั้งแตวันที่ 3 มิ.ย. 47 – 3 ส.ค. 47

หลักวิชาในการทํางาน : หลักวิชาวิทยาศาสตรในดาน- ดานเคมี

235

1. ใชในการหาคา ออกซิเจนที่ละลายในน้ํา (Do)2. ใชหาคาความเปน กรด – เบส (pH)

- ดานฟสิกส1. ใชในการหาความเร็วของกระแสน้ํา2. ใชหาการไหลของน้ําในลําคลอง

- ดานชีววิทยา1. ใชในการหาสิ่งมีชีวิตเชน พวกปลา แมลง ฯลฯ ที่อาศัย

อยูบริเวณลําคลอง ซ่ึงเปนสวนหนึ่งในระบบนิเวศนั้นๆ

- ดานกายภาพ1. ใชในการหาคาความขุนใส ของ น้ําในคลอง2. ใชในการหาคาความโปรงใสของน้ํา3. ใชในการหาอุณหภูมิของน้ํายังจุดตางๆของลําน้ํา

: ใชหลักวิชาภาษาไทยในดาน - การเขียนโครงการ ใชเขียนโครงการเพื่อลงมือปฏิบัติงาน

- การจดบันทึก ใชในการจดบันทึกจากสิ่งที่สํารวจและสังเกตได- การสรุป และอภิปรายผล ใชในสรุปการปฏิบัติงานของ โครงการและการอภิปรายผลที่เกิดขึ้นจากการลงมือปฏิบัติงาน

ผลท่ีคาดหวัง : - สามารถนําวิธีการมาพัฒนาคลองอูตะเภาใหดียิ่งขึ้น - ไดทราบถึงคุณภาพของลําน้ําคลองอูตะเภาวาเปนอยางไรบาง - ไดทราบถึงปญหา สาเหตุ และความเสื่อมโทรมที่เกิดขึ้นได

*หมายเหตุ : ที่มาไดนํามาจากแผนพับเครือขายรักษคลองอูตะเภา กลุม 2 มือสรางฝน ชุมนุมยุวชนสิ่งแวดลอม โรงเรียนกอบกุลวิทยาคม

236

โครงการการจัดการขยะและน้ําหมักชีวภาพ

ผูรับผิดชอบโครงการผูปฏิบัติ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปท่ี 4/2

อาจารยท่ีปรึกษา1. อาจารยเบญจมาศ นาคหลง2. อาจารยวิรภรณ กลาหาญ3. อาจารยจงกลนี เองชวน

ท่ีมาของโครงการจากการที่ไดไปสํารวจชุมชนตนลุง ปรากฏไดวามีขยะเกลื่อนกลาด ซึ่งเปนแหลงเพาะพันธุยุงและ

ปญหาตอมาคือ ชาวบานที่ทําการเกษตรมักจะใชปุยเคมี ซึ่งสงผลกระทบทําใหน้ําเสียและสงกลิ่นเหม็นทําลายสุขภาพของคนในชุมชน ดังนั้นกลุมของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปท่ี 4/2 จึงไดคิดโครงการที่จะแกไขปญหาดังกลาว โดยนําขยะมาแยกเปน 2 สวน สวนที่ 1 เปนขยะที่สามารถนํากลับมาใชใหมได สวนที่ 2 นําขยะเปยกมาหมักเปนน้ําหมักชีวภาพ

จุดประสงคของโครงการ1. เพื่อแกไขปญหาในชุมชนตนลุง ซึ่งเปนตนเหตุของแหลงเพาะพันธุยุง2. เพื่อแกไขปญหาสารเคมีท่ีใหในการเกษตร ท่ีสงผลกระทบใหน้ําเนาเสีย

ขอบเขตเนื้อหาและการทํางาน ระยะเวลา 1 ภาคเรียน การทํางาน 1. การจัดการขยะแหงโดยนําขยะไปเขา โครงการธนาคารขยะของนักเรียนชั้นม.2

2. ทําปุยหมักชีวภาพ3. ทําน้ําหมักชีวภาพ

หลักวิชาท่ีนํามาในทําโครงการ1 วิชาเกษตร : การทําน้ําหมักชีวภาพ, การทําปุยหมักชีวภาพ

237

2 หนวยการเรียนรูสิ่งแวดลอม: การจัดการขยะแหงและขยะเปยก3 วิชาภาษาไทย: การเขียนเคาโครงและรายงาน

ตารางการทํางานระยะเวลาที่ใชในการดําเนินงาน (สัปดาห)

กรกฎาคม สิงหาคม กันยายนขั้นตอนการดําเนินงาน1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

1.วางแผนการทํางาน- ประชุม /- แจกแจงงาน 5ก.ค.

- สงเคาโครงโครงการ 9ก.ค.

2.ขั้นดําเนินการ-กลุม 4 รวบรวมขยะเปยก / /-กลุม 1 รวบรวมขยะแหง / / / / /-กลุม 3 หาขอมูลการทํางาน /- กลุม 2 หาขอมูลและเตรียมอุปกรณ

/

- กลุม 1 แยกประเภทขยะ 16-18ส.ค.

- กลุม 1 นําขยะไปธนาคารขยะ

19-20ส.ค.

- กลุม 2 ดําเนินการ /- กลุม 3 เตรียมอุปกรณ /- กลุม 3 ดําเนินการ / / / /- สรุปและรายงาน- ทุกกลุมรวบรวมขอมูล /- สรุปและทํารายงาน / /

**หมายเหตุ กลุมท่ี 1 การจัดการขยะแหง 10 คนกลุมท่ี 2 การทําน้ําหมักชีวภาพ 11 คนกลุมท่ี 3 การทําปุยหมักชีวภาพ 11 คนกลุมท่ี 4 รวบรวมขยะเปยกจากชุมชน 11 คน

238

ผลที่คาดหวัง1. สามารถแกไขและลดปญหาขยะในชุมชนโดยการจัดการขยะ2. สามารถแกปญหาสารเคมีท่ีใชในการเกษตรมาเปนน้ําหมักชีวภาพแทนได3. สามารถกําจัดแหลงเพาะพันธุยุง4. สามารถนําขยะมาใชใหเกิดประโยชนสูงสุด

239

ภาคผนวก ฉ

รายชื่อผูทรงคุณวุฒิ

ผูทรงคุณวุฒิตรวจสอบเครื่องมือวิจัย มีดังนี้

1. อาจารยเบญจมาศ นาคหลง อาจารย 2 ระดับ 7โรงเรียนพะตงประธานคีรีวัฒน

2. อาจารยโชคลาภ สุวรรณเคหะ อาจารย 3 ระดับ 8โรงเรียนพะตงประธานคีรีวัฒน

3. อาจารยสนั่น เพ็งเหมือน คณะศึกษาศาสตรม.สงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี

4. รศ.ปราณี ทองคํา คณะศึกษาศาสตรม.สงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี

241

ภาคผนวก ชการหาประสิทธิภาพแบบทดสอบเรื่อง “คลองอูตะเภา

ตารางแสดงการวิเคราะหความเหมาะสมของแบบทดสอบวัดความรู ความเขาใจ กับจุดประสงคการเรียนรูความคิดเห็นของผูทรง

คุณวุฒิจุดประสงคการเรียนรู คําถาม1 2 3 4

∑R N IOC หมายเหตุ

1.อธิบายความหมายของระบบนิเวศและระบบนิเวศคลองได

1.ระบบนิเวศคลองมีความหมายวาอยางไร

+1 +1 +1 +1 4 4 1

2. บอกองคประกอบของระบบนิ เวศและระบบนิเวศคลองได

2.องคประกอบของระบบนิเวศคลองมีอะไรบาง

+1 +1 +1 +1 4 4 1

3 .บอกหน า ที่ ห รื อ กิ จกรรมของระบบนิ เวศคลองได

3.คลองอูตะเภามีความสําคัญตอชุมชนอยางไร

+1 +1 +1 +1 4 4 1

4.บอกลักษณะที่สมดุลของระบบนิเวศคลองได

4.ลักษณะที่สมดุลของระบบนิเวศคลองเปนอยางไร

+1 +1 +1 +1 4 4 1

10.สามารถสังเกต บันทึกขอมูลทั่วไป และขอมูลดานกายภาพของคลองไดถูกตอง11.สามารถสํารวจคุณภาพของสัตวน้ําโดยใชสัตวไมมีกระดูกสันหลังเปนตัวช้ีวัดได13.สามารถวิเคราะหขอมูลและแปลความหมายของขอมูลที่รวบรวมจากขอ 10-12 ได

5. ลักษณะทางกายภาพของคลองอูตะเภาเปนอยางไร

+1 +1 +1 -1 3 4 0.5

12.สามารถตรวจคาทางเคมีไดอยางนอย 2 คา คือ ออกซิเจนละลายน้ํา(DO)

6.การตรวจหาคาทางเคมีของน้ําในคลองอูตะเภาทําไดอยางไร

+1 +1 +1 -1 3 4 0.5

242

ความเปนกรด-เบส(pH)ตารางแสดงการวิเคราะหความเหมาะสมของแบบทดสอบวัดความรู ความเขาใจ กับจุดประสงคการเรียนรู (ตอ)

ความคิดเห็นของผูทรงคุณวุฒิจุดประสงคการเรียนรู คําถาม

1 2 3 4∑R N IOC หมาย

เหตุ

13.สามารถวิเคราะหขอมูลและแปลความหมายของขอมูลที่รวบรวมจากขอ 10-12 ได9 .สามารถบอกความสําคัญของ พ .ร .บ .สงเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดลอม พ.ศ.2535 ได

7.พ .ร .บ .สงเสริมและรักษาคุณภาพสิ่ งแวดลอม พ.ศ.2535 มีเนื้อหาอยางไร

+1 -1 +1 0 1 4 0.25 ตัดทิ้ง

9 .สามารถบอกความสําคัญของ พ .ร .บ .สงเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดลอม พ.ศ.2535 ได

8. พ.ร.บ.สงเสริมและรักษาคุณภาพสิ่ งแวดลอม พ.ศ.2535 มีความสําคัญตอคลองอูตะเภาในชุมชนอยางไร

+1 +1 +1 +1 4 4 1

5. บอกบทบาทและความสําคัญของคลองอูตะเภาในอดีตได

9.คลองอูตะเภาในอดีตมีความสําคัญอยางไร

+1 +1 +1 +1 4 4 1

6. บอกบทบาทและความสําคัญของคลองอูตะเภาในปจจุบันได7.ยกตัวอยางบทบาทของคลองอูตะเภาในการเปนแหลงน้ําประปาได8. ยกตัวอยางบทบาทของคลองอูตะเภาในการเปนแหลงรองรับน้ําเสียจากโรงบําบัดน้ําเสียได18. บอกการใชประโยชนของน้ําในชุมชนได

10 .ปจจุบันชุมชนริมคลองอูตะเภามีการนําน้ํ าจ า ก ค ล อ ง ม า ใ ชประโยชนอยางไรบาง

+1 +1 +1 +1 4 4 1

243

ตารางแสดงการวิเคราะหความเหมาะสมของแบบทดสอบวัดความรู ความเขาใจ กับจุดประสงคการเรียนรู (ตอ)ความคิดเห็นของผูทรง



19. เปรียบเทียบความแตกตางระหวางลําน้ําเกาแ ล ะ ลํ าน้ํ า ใ ห ม ไ ด

1 1 .คลองอู ตะ เภาในอดีตกับคลองอูตะเภาในปจจุบันมีความแตกตางกันอยางไร

+1 +1 +1 +1 4 4 1

15.บอกโรคและสาเหตุที่เกิดจากสิ่งแวดลอมในชุมชนได

1 2 .โรคที่ เ กิ ดจากผลกระทบดานสิ่งแวดลอมจากคลองในชุมชนมีอะไรบาง

+1 +1 +1 +1 4 4 1

15.บอกโรคและสาเหตุที่เกิดจากสิ่งแวดลอมในชุมชนได

13. โรคที่ เกิดจากผลกระทบดานสิ่งแวดลอมจากคลองในชุมชนมาจากสาเหตุใด

+1 +1 +1 +1 4 4 1

1 6 .บ อ ก อ า ห า ร ไ ท ยประจําทองถิ่นริมคลองอูตะเภาได

14. อาหารไทยประจําทองถิ่นของชุมชนริมคลองอูตะเภามีอะไรบาง

+1 +1 +1 +1 4 4 1

17.บอกอาชีพของประชากรในชุมชนริมคลองอูตะเภาได

1 5 . ชุมชนริมคลองอูตะเภามีการประกอบอาชีพอะไรบาง

+1 +1 +1 +1 4 4 1

1 4 .บอกประ เภทและจํานวนกิจกรรมตางๆ ซึ่งกอมลพิษในชุมชนได

16. กิจกรรมตางๆ ในชุมชนซึ่งใชประโยชนจากคลองอูตะเภา สงผลใหเกิดมลพิษในชุมชนที่นัก เรี ยนศึกษามี กิจกรรมอะไรบาง

+1 +1 +1 +1 4 4 1

21.สามารถระบุปญหาคลองที่ เกิดขึ้นในพื้นที่ลุมน้ําคลองอูตะเภาได

17.ปญหาคลองอูตะเภาที่ เ กิ ดขึ้ น ในชุ มชนมีอะไรบาง

+1 +1 +1 +1 4 4 1

244

ตารางแสดงการวิเคราะหความเหมาะสมของแบบทดสอบวัดความรู ความเขาใจ กับจุดประสงคการเรียนรู (ตอ)ความคิดเห็นของผูทรง



22 .สามารถอธิบายถึงสา เหตุที่ ทําใหคลองอูตะเภาเสื่อมโทรมลงได

18. สาเหตุที่ทําใหคลองอูตะเภาเสื่อมโทรมลงคืออะไร

+1 +1 +1 +1 4 4 1

23.สามารถบอกถึงผลกระทบอันเนื่องมาจากปญหาคลองได

19. ผลกระทบอันเกิดจ า ก ป ญ ห า ค ล อ ง อูตะเภามีอะไรบาง

+1 +1 +1 +1 4 4 1

2 4 .สามารถระบุ ภ าพค ล อ ง อู ต ะ เ ภ า ที่ พึ งปรารถนาในอนาคตได2 5 . ร ว ม กั น ส รุ ป ภ าพค ล อ ง อู ต ะ เ ภ า ที่ พึ งปรารถนาในอนาคตได

20. คลองอูตะเภาที่พึงปรารถนาของนักเรียนในอนาคตเปนอยางไร

+1 +1 +1 +1 4 4 1

26.อธิบายความหมายของการอนุรักษและบอกถึงแนวทางการอนุรักษคลองได

21. การอนุรักษมีความหมายวาอยางไร

+1 +1 +1 +1 4 4 1

26.อธิบายความหมายของการอนุรักษและบอกถึงแนวทางการอนุรักษคลองได

22. ใหนักเรียนบอกแนวทางการอนุรักษคลองอูตะเภาพอสังเขป

+1 +1 +1 +1 4 4 1

27.บอกทางเลือกในการอนุรักษ ฟนฟู ปองกัน และแกไขปญหาคลองอูตะเภาได28.เลือกแนวทางปฏิบัติในการรวมกันอนุรักษคลองไดอยางเหมาะสม

23. นักเรียนมีแนวทางปองกันแกปญหาคลองอูตะเภาอยางไร

+1 +1 +1 +1 4 4 1

246

ภาคผนวก ซเครื่องมือที่ใชในการวิจัย

แบบประเมินผลงานช่ืออาจารย ผูประเมิน……………………………………………………………………………เร่ืองการนําเสนอผลงานการบูรณาการเรื่องคลองอูตะเภาของนักเรียนคําชี้แจง : ใสคะแนนในชองตามเกณฑการประเมิน คะแนนเต็มชองละ 4 คะแนน

รายการ

กลุมที่

ความเหมาะสมของขอมูล

การรักษาเวลาในการนําเสนอ

วิธีการนําเสนอบุคลิกภาพ

การแกปญหา

เฉพาะหนา

ความคิดสรางสรรคในผล

งานรวม ระดับ

1 2 3 4 5 6

หมายเหตุ คะแนน 16-20 หมายถึง ผลงานของนักเรียนอยูในระดับดีมาก คะแนน 11-15 หมายถึง ผลงานของนักเรียนอยูในระดับดี คะแนน 6-10 หมายถึง ผลงานของนักเรียนอยูในระดับพอใช คะแนน 0-5 หมายถึง ผลงานของนักเรียนอยูในระดับตองปรับปรุง

เกณฑการประเมินความเหมาะสมของขอมูล

ให 4 คะแนน ขอมูลถูกตองครบถวนให 3 คะแนน ขอมูลถูกตอง แตขาดประเด็นยอยบางประเด็นให 2 คะแนน ขอมูลถูกตอง แตขาดประเด็นที่คอนขางสําคัญให 1 คะแนน ขอมูลสวนใหญไมถูกตอง

การรักษาเวลาในการนําเสนอ

247

ให 4 คะแนน การนําเสนอราบรื่น ทํางานเปนทีม แบงเวลาเหมาะสมให 3 คะแนน การนําเสนอราบรื่น ทํางานเปนทีม แบงเวลาไมเหมาะสมให 2 คะแนน นําเสนอเสร็จทันเวลา ขั้นตอนการนําเสนอไมเปนระบบให 1 คะแนน นําเสนอไมเหมาะสมกับเวลา สงผูแทนนําเสนอเพียงคนเดียว

วิธีการนําเสนอ บุคลิกภาพให 4 คะแนน รูปแบบการนําเสนอแปลกใหม พูดชัดเจน มีความมั่นใจในการนําเสนอให 3 คะแนน รูปแบบการนําเสนอแปลกใหม เสียงเบา แตมีความมั่นใจในการนําเสนอให 2 คะแนน รูปแบบการนําเสนอไมแปลกใหม ไมมีความมั่นใจในการนําเสนอให 1 คะแนน รูปแบบการนําเสนอไมแปลกใหม ไมมีความมั่นใจในการนําเสนอ

และพูดตะกุกตะกักการแกปญหาเฉพาะหนา

ให 4 คะแนน แกปญหาเฉพาะหนาไดดี ถูกตอง ตรงประเด็นให 3 คะแนน แกปญหาเฉพาะหนาไดดี แตตองใชเวลาให 2 คะแนน แกปญหาเฉพาะหนาไดเล็กนอยให 1 คะแนน แกปญหาเฉพาะหนาไมได

ความคิดสรางสรรคในผลงานให 4 คะแนน มีความคิดริเร่ิมสรางสรรค ผลงานเปนระเบียบ สวยงาม และมองเห็นชัดเจนให 3 คะแนน มีความคิดริเร่ิมสรางสรรค ผลงานไมเปนระเบียบ แตสวยงาม และมองเห็นชัดเจนให 2 คะแนน ไมมีความคิดริเร่ิมสรางสรรค ผลงานไมเปนเปนระเบียบ แตสวยงาม และมองเห็น

ชัดเจนให 1 คะแนน ไมมีความคิดริเร่ิมสรางสรรค ผลงานไมเปนเปนระเบียบ ไมสวยงาม และมองเห็น ไมชัดเจน

248

แบบสอบถามความพึงพอใจของนักเรียนท่ีมีตอกิจกรรมการเรียนการสอนแบบบูรณาการเรื่อง “คลองอูตะเภา”

คําช้ีแจง ใหนักเรียนทําเครื่องหมาย ลงในชองแสดงระดับความพึงพอใจของนักเรียนตามสภาพจริงระดับความพึงพอใจ 5= มากที่สุด 4 = มาก 3 = ปานกลาง 2 = นอย 1 = นอยที่สุด

ระดับความพึงพอใจขอ รายการ

5 4 3 2 11 ชวยใหนักเรียนมีความรูเรื่องคลองอูตะเภา

2 ชวยใหนักเรียนมีความรู ความเขาใจ สถานการณปญหาคลองอูตะเภา

3 ชวยใหนักเรียนมีความรู ความเขาใจ สาเหตุของปญหาคลองอูตะเภา

4 ชวยใหนักเรียนมีความรู ความเขาใจ ผลกระทบของปญหาคลองอูตะเภา

5 กิจกรรมทําใหนักเรียนเกิดความริเริ่มสรางสรรค

6 วิธีการประเมินผลงานของอาจารยแตละวิชามีความเหมาะสม

7 นักเรียนลดภาระการปฏิบัติงาน

8 กิจกรรมสงเสริมใหนักเรียนไดใชประสบการณตรง

9 วิทยากรใหความรูอยางเหมาะสม

10 อาจารยที่ปรึกษาประจํากลุมใหคําแนะนําที่ดี

11 บรรยากาศในหองประชุมมีความเหมาะสม

12 สถานที่จัดกิจกรรมมีความเหมาะสม

13 ระยะเวลาตลอดการจัดกิจกรรมมีความเหมาะสม

14 ชุมชนที่นักเรียนศึกษาใหความรวมมือเปนอยางดี

15 สรุปความพึงพอใจในภาพรวมที่มีตอการจัดกระบวนการเรียนการสอนแบบบูรณาการเรื่อง “คลองอูตะเภา”

ส่ิงที่นักเรียนมีความพึงพอใจมากที่สุด คือ...........................................................................................……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….ส่ิงที่นักเรียนไมพึงพอใจ และควรปรับปรุงมากที่สุด คือ....................................................................

249

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

แกิจกรรม

คําช้ีแจง ใหอาจารยทําเครื่องระดับความพึงพอใจ 5= ม

ขอ

1 ชวยใหนักเรียนมีความ




5 กิจกรรมทําใหนักเรียน

6 วิธีการประเมินผลงาน

7 นักเรียนลดภาระการป

8 กิจกรรมสงเสริมใหน

9 วิทยากรใหความรูอยา

10 นักเรียนในกลุมมีควา

11 บรรยากาศในหองปร

12 สถานที่จัดกิจกรรมมีค

13 ระยะเวลาตลอดการจ

14 ชุมชนที่นักเรียนศึกษา

15 สรุปความพึงพอใจในแบบบูรณาการเรื่อง “

ส่ิงที่อาจารยมีความพึงพอใ…………………………………………………………ส่ิงที่อาจารยไมพึงพอใจ แล

ขอขอบคุณที่ใหความรวมมือ

บบสอบถามความพึงพอใจของอาจารยท่ีมีตอการเรียนการสอนแบบบูรณาการเรื่อง “คลองอูตะเภา”หมาย ลงในชองแสดงระดับความพึงพอใจของอาจารยตามสภาพจริงากที่สุด 4 = มาก 3 = ปานกลาง 2 = นอย 1 = นอยที่สุด

ระดับความพึงพอใจรายการ

5 4 3 2 1รูเรื่องคลองอูตะเภารู ความเขาใจ สถานการณปญหาคลองอูตะเภารู ความเขาใจ สาเหตุของปญหาคลองอูตะเภารู ความเขาใจ ผลกระทบของปญหาคลองอูตะเภาเกิดความริเริ่มสรางสรรคของอาจารยแตละวิชามีความเหมาะสมฏิบัติงานักเรียนไดใชประสบการณตรงงเหมาะสมมตั้งใจในการปฏิบัติกิจกรรมะชุมมีความเหมาะสมวามเหมาะสมัดกิจกรรมมีความเหมาะสมใหความรวมมือเปนอยางดีภาพรวมที่มีตอการจัดกระบวนการเรียนการสอนคลองอูตะเภา”จมากที่สุด คือ...........................................................................................…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….ะควรปรับปรุงมากที่สุด คือ....................................................................

251

ภาคผนวก ฌการวิเคราะหผลสัมฤทธิ์การเรียนรู

การวิเคราะหผลสัมฤทธิ์การเรียนรู

ตารางแสดงคะแนนผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรูกอนและหลังเรียนคนที่

กอนเรียนY1

หลังเรียนY2

ผลตางคะแนน

D = Y2- Y1

D2 คนที่




D = Y2- Y1

D2

1 21 94 73 5329 31 14 88 74 54762 27 95 68 4624 32 21 94 73 53293 37 98 61 3721 33 25 93 68 46244 19 87 68 4624 34 25 86 61 37215 19 97 78 6084 35 14 92 78 60846 33 101 68 4624 36 49 91 42 17647 34 89 55 3025 37 21 77 56 31368 32 94 62 3844 38 19 97 78 60849 30 93 63 3969 39 17 85 68 4624

10 34 93 59 3481 40 35 90 55 302511 23 92 69 4761 41 31 97 66 435612 29 93 64 4096 42 17 92 75 562513 44 90 46 2116 43 12 93 81 656114 24 88 64 4096 44 44 102 58 336415 28 87 59 3481 45 29 94 65 422516 46 104 58 3364 46 30 91 61 372117 10 91 81 6561 47 24 77 53 280918 22 94 72 5184 48 15 91 76 577619 34 98 64 4096 49 21 97 76 577620 23 86 63 3969 50 20 93 73 532921 28 98 70 4900 51 29 99 70 490022 39 99 60 3600 52 27 82 55 302523 18 93 75 5625 53 37 99 62 384424 46 93 47 2209 54 29 94 65 422525 22 99 77 5929 55 10 77 67 448926 29 94 65 4225 56 33 96 63 3969

252

27 22 88 66 4356 57 41 91 50 250028 25 94 69 4761 58 26 77 51 260129 27 98 71 5041 59 40 93 53 280930 36 88 52 2704 60 29 84 55 3025การตารางแสดงคะแนนผลสัมฤทธิ์ทางเรียนรูกอนและหลังเรียน (ตอ)คนที่




D = Y2- Y1

D2 คนที่




D = Y2- Y1

D2

61 27 85 58 3364 75 19 95 76 577662 44 104 60 3600 76 23 84 61 372163 19 71 52 2704 77 40 101 61 372164 43 96 53 2809 78 41 99 58 336465 26 89 63 3969 79 32 77 45 202566 34 84 50 2500 80 29 88 59 348167 30 91 61 3721 81 41 80 39 152168 27 92 65 4225 82 23 89 66 435669 35 85 50 2500 83 31 93 62 384470 31 73 42 1764 84 33 88 55 302571 27 87 60 3600 85 27 101 74 547672 30 82 52 2704 86 32 96 64 409673 27 88 61 3721 87 39 91 52 270474 18 96 78 6084

∑D = 5,452 ∑D 2 = 349,570

การคํานวณหาคา t เพื่อเปรียบเทียบผลการสอบกอนเรียนและหลังเรียน

t = N∑D 2 (∑D )2

N – 1เมื่อ D = ความแตกตางของคะแนนแตละคู N = จํานวนคู

5452แทนคา t = t = 60.94

87 x 349570 – 29724304

∑D

ชุมชนตนลุงชุมชนตนลุงในเขตเทศบาลพะตง เปนชุมชนที่

มีคลองอูตะเภาและลําน้ําสาขาผาน 6 ชุมชน ซึ่งเปนชุมชนที่ชาวบานในตําบลพะตงอาศัยอยูไมมากนัก ประชากรสวนใหญทําอาชีพคาขาย รับจาง และเกษตรกรรม โดยสวนมากประชากรใชน้ําจากคลองอูตะเภา และยังมีบานเรือนอยูติดกับคลองอูตะเภาอีกดวย

ในวันที่ 3 มิ.ย. 2547 มีวิทยากร 3 ทานไดมาใหความรู เกี่ยวกับเรื่องของคลองอูตะเภา ทานแรกคือ คุณฐากูล มหาสุวรรณ ซึ่งเปนเจาหนาที่จากการประปา ไดพูดถึงการผลิตน้ําประปาจากคลองอูตะเภาวึ่งเปนสิ่งที่ดํารงเลี้ยงชีพของชาวบาน ทานที่สองคือ คุณสุคนธ ชัยชนะ เจาหนาที่สาธารณสุขซึ่งไดกลาวถึงผลกระทบจากน้ําเสียในคลองอูตะเภาตอสุขภาพของคนในชุมชน ทานสุดทายคือ คุณยงยุทธ ผิวทอง ทนายความ ไดใหความรูเกี่ยวกับกฏหมายเกี่ยวกับการคุมครองสิ่งแวดลอม หรือที่เรียกสั้น ๆ วา พรบ.

แผนที่ชุมชนตนลุง

ไปคลองแงะ

ไปหาดใหญ

ตลาด

นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4/2 มีการทําเกี่ยวกับการดําเนินชีวิตของบุคคลริมคลองอูตะเภา ดังนี้

วิถีชีวิตริมคลองอูตะเภาปจจุบันน้ําเปนสิ่ งที่สําคัญในการ

ดํารงชีวิตประชากรสวนใหญมักจะใชน้ําบอเปนจํานวนมาก รองมาก็คือน้ําบาดาล สุดทายก็คือน้ําประปา ซึ่งลวนมาจากคลองอูตะเภา โดยที่ขณะนี้คลองอูตะเภาไดเกิดปญหาการเนาเสียของกรแสน้ํา โดยสาเหตุของการเกิดมาจากโรงงานอุตสาหกรรมและครัวเรือนที่ทิ้งน้ําที่ใชแลวลงในคลองอูตะเภาซึ่งสงผลกระทบตอสัตวน้ําเปนอยางมากรวมถึงการใชชีวิตของบุคคลในคลองอูตะเภาดวย ซึ่งสงผลกระทบตอสุขภาพในดานระบบทางเดินหายใจ

สุขภาพในชุมชนจากผลที่คลองอูตะเภาเนาเสียนั้น สง

ผลใหเกิดโรคในชุมชนมากมายเชน โรคระบบทางเดินหายใจ วึ่งมีสาเหตุมาจากกลิ่นเนาเหม็นของแมน้ําลําคลองซึ่งเปนโรคที่พบมากที่สุก สําหรับแนวทางในการแกไขนั้นควรจะ

พปค.

พต. ทุงลุง ปม

ตลาดทุงลุง ชุมชนตลาด วัดทุง ลุง

ชุมชนตนลุง

รวมมือกันทําความสะอาดชุมชนและปรับปรุงคุณภาพน้ําในคลองอูตะเภา ในที่นี้ไดมีขอเสนอแนะของชาวบาน วา ควรจะมีหมอที่ฝมือดี ๆ และเครื่องมือที่พรอมมาเปดการแพทยชุมชน และที่สําคัญนั้นราคาตองไมแพง จากนั้นก็ควรมีเจาหนาที่มาวัดคุณภาพน้ําทุก ๆ สัปดาห โดยชาวบานจะใหความรวมมือเปนอยางดี

หนาที่ชาวพุทธที่ดีในชุมชน...ตนลุงประชาชนสวนใหญนับถือศาสนาพุทธ และใน

วันหยุดหรือเมื่อถึงวันสําคัญชาวบานในชุมชนตนลุงก็จะนัดกันไปทําบุญ ตักบาตร ฟงธรรม กัน สวนมากก็จะนรวมไปทําพีธีกรรมที่วัดทุงลุงเนื่องจากอยูใกลกับชุมชน ชาวชุมชนตนลุงจึงเปนแบบอยางสําหรับพุทธศาสนิกชนทั้งหลายในเรื่อของวันสําคัญตาง ๆ ซึ่งชาวชุมชนตนลุงใหความสนใจเกี่ยวกับประเพณีทางศาสนาเปนอยางมากไมวาจะเปนทั้งเด็กและผูใหญ

อาหารจานเด็ดจากการที่สํารวจเมนูอาหารจานเด็ดของชาวชุมชน

ตนลุงสวนใหญนิยมรับประทานสมตําผลไมมากที่สุด ซึ่งเคล็ดลับนี้ไดมาจากคุณกรรณิการ เดชนอย ซึ่งวิธีการทํานั้นก็งาย ๆ ก็คือ นําแคนตาลูป ฝรั่ง แครอท มาหั่นเปนชิ้นเล็ก ๆ แลวใช ถั่วหลวง และถั่วลิสงมาคลุกเคลาใหเขากัน จากนั้นก็ใสกะป และเกลือ น้ําตาล คลุกเคลาใหทั่ว แลวจึงปรุงรสตาม

ใจชอบ ซึ่งเมนูนี้ไดประโยชนและสารอาหารหลายอยางมากมายซึ่งเหมาะกับทุกเพศทุกวัย

ภูมิปญญาทองถิ่นสวนใหญชาวบานจะนิยมนําผักตบชวามาสานเปน

อุปกรณเครื่องใชตาง ๆ มากมาย ไมวาจะเปนตะกรา รวมไปถึงกระเปาตาง ๆ มากมาย รวมถึงมีประเพณีการละเลนฟอนรําดวย

นักสืบสายน้ําจากการสํารวจพบวา สัตวริมน้ําจําพวกปลามี

จํานวนนอยเพราะคุณภาพของน้ําไมดีเทาที่ควรจึงไมคอยที่จะพบสัตวน้ํามากนัก ซึ่งผลกระทบเหลานี้ก็มาจากการกระทําของชาวบานที่อยูแถวนั้น รวมถึงการวัดคาตาง ๆ ไดมายังไมดีเทาที่ควรเนืองจากขนาดนั้นมีฝนตก

โครงการ AIC กับการอนุรักษคลองมีโครงการยอยดังนี้

1.กําจัดขยะ คือ การแยกขยะเปยกหรือขยะแหงรวมไปถึงขยะพลาสติกเปนตน

2.การทําน้ําหมักชีวภาพจากขยะ คือ การนําเศษอาหาร ใบไม หรือขยะเปยก มาหมักรวมกัน

3.การกําจัดยุง โดยการนําน้ําหมักชีวภาพมาเทลงในคู ที่มีน้ําขัง เพื่อปองกันการวางไขของยุง

รักษคลองอูตะเภาชุมชน ... ตนลุง

นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4/2ระหวางวันที่ 3 – 4 มิถุนายน 2547

อาจารยที่ปรึกษา1. อาจารยเบญจมาศ นาศหลง

2. อาจารยจงกลนี เองชวน3. อาจารยวิรภรณ กลาหาญ

การสํารวจของชุมชนบานปริกอําเภอสะเดา จังหวัดสงขลา

นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 หอง 1ไดจัดตั้งโครงการนักสืบสายน้ําขึ้นโดยมีวัตถุประสงคหลักในการตรวจสอบและวัดคุณภาพลําน้ําของคลองอูตะเภา และยังมีการศึกษาวิถีชีวิตของผูคนในชุมชน ที่เกี่ยวของกับลําคลองอูตะเภาโดยในวันที่ 1 สิงหาคม 2547 กลุมนักสืบสายน้ําโรงเรียนพะตงประธานคีรีวัฒนไดไปสํารวจในชุมชนบานป ริ ก กั น ซึ่ ง ชุ ม ช น นี้ มี ค ล อ งอูตะเภาไหลผานซึ่งถืออยูในชวงของตนน้ํา ผลจากการสํารวจดานชุมชนและคุณภาพลําคลองในวันนั้นไดออกมาดังนี้

วิถีชีวิตชุมชนจากการสอบถามชาวบานและผู

อาวุโสที่อาศัยในชุมชนพบวา

ในอดีต คลองอูตะเภาบริเวณชุมชนนี้จะมีเรือ

สําเภามาคาขายกันซึ่งเปนการคาขายที่มีมาแตโบราณแลว

น้ําจากคลองอูตะเภานี้ คนในชุมชนสามารถนํามาใชอุปโภคและบริโภคกันไดอยางสบาย

มีการทําการเกษตรกัน

ในปจจุบัน ชุมชนนี้มีการจัดตั้งกลุมขัดแยก

ขยะ ชาวบานมีความสนใจในเรื่อง

ของน้ําหมักและปุยหมัก ซึ่งบางคนในชุมชนไดมีการผลิตปุยหมักและน้ําหมักกันอยูแลวบาง

มีกลุมอาชีพเสริมในชุนชนเชนการทําน้ํายาลางจาน ฯลฯ

มีกลุมปกจักร มีกลุมอนุรักษสิ่งแวดลอมที่เขา

มาชวยดูแลสิ่งแวดลอมในชุมชนกัน น้ําในลําคลองไมสะอาดการใช

อุปโภคและบริโภคลําบาก

คุณภาพลําน้ําคลองอูตะเภาดานกายภาพ

ความลึกของคลองที่สามารถวัดไดลึกโดยประมาณ 35 ซ.ม.

ขางลําคลองสวนมากเปนพืชไมลมลุก ฝงคลองมีการถูกชะลางของน้ําฝนทํา

ใหลําคลองมีลักษณะตื้นเขิน

ดานเคมี อุณหภูมิที่วัดได อากาศ 26 ๐c

น้ํา 26 ๐c คา Do ที่วัดไดมีคา 2.8 มิลลิกรัม / ลิตร คาความเปนกรด – เบส (pH) มีคาเปน

6 แสดงวาน้ําในลําคลองอูตะเภาชุมชนบานปริกอยูในเกณฑที่เปนกรด

ผลกระทบตอคลอง

มีการปลอยน้ําเสียลงคลองในชวงฝนตก จากโรงงานอุตสาหกรรมเชนโรงงานเซฟสกิน,หาดสิน,ถาวร ทําใหบางสวนมีปลาตายเกิดขึ้น บางจุดน้ําเสียมาขังอยูสงกลิ่นเหม็นทําใหชาวบานที่อยูใกลนั้นเดือดรอน ไมสามารถนําน้ําบริเวณที่ตนอาศัยอยูมาใชได

Administrator

ความเปนมาและประโยชนของ EM กลุมจุลินทรียที่มีประสิทธิภาพ EM คือกลุมจุลินทรียที่มีประสิทธิภาพที่ ศ. ดร. เทรูโอะ ฮิงะ นักวิทยาศาสตรผูเชี่ยวชาญสาขาพืชสวนแหงมหาวิทยาลัยริวกิว ประเทศญี่ปุน คนพบเมื่อป 2526จากการคนควาพบวาจุลินทรียมี 3 กลุม คือกลุมสรางสรรค กลุมทําลายและกลุมที่เปนกลาง ดังนั้นการเพิ่มจุลินทรียกลุมสรางสรรคลงในดินจะชวยปรับปรุงโครงสรางของดินได EM ประกอบดวยจุลินทรียที่ผานการคัดเลือกจากธรรมชาติ 5 กลุม ไดแก กลุมเชื้อราที่เปนเสนใย ( Filamentous fungi ) กลุมจุลินทรียสังเคราะหแสง ( Photosynthetic microorganisms ) กลุมจุลินทรียที่ใชในการหมัก ( Fermented microorganisms ) กลุมจุลินทรียตรึงไนโตรเจน ( Nitrogen fixing microorganisms ) และกลุมจุลินทรียสรางกรดแลคติก ( Lactic acid producing microorganisms ) ซึ่งจุลินทรียทั้ง 5 กลุมนี้จะรวมกันปรับปรุงและเพิ่มคุณภาพใหกับดิน นอกจากนี้ยังสามารถใช EM ทั้งในดานปศุ

สัตว ประมง สิ่งแวดลอมและใชกับพืชไดทุกชนิด ในการใช EM นั้นสามารถใชได 2 รูปแบบคือ การใช EM สดซึ่งยังไมไดทําการแปรสภาพ เชน การใชในรูปปุยน้ํา ปุยแหง หรือใชกับสัตว อีกรูปแบบหนึ่งคือการใชกับสิ่งแวดลอม เชน ใชในการยอยสลายของเสีย บําบัดน้ําเสีย กําจัดกลิ่น เปนตน

เทคนิคการใชEMแบบน้ําEM ขยายเปนการเพาะเลี้ยงจุลินทรียใหแข็งแรงและเพิ่มจํานวนโดยการใชอาหารประเภทกากน้ําตาลหรืออื่นๆที่แทนกันได มีสวนผสมคือEM: 1 , กากน้ําตาล: 1 , น้ําสะอาด: 20นําสวนผสมทั้งหมดใสในภาชนะที่มีฝาปดมิดชิดไมใหอากาศเขาภายใน 7 วัน (วิธีการนี้ EMขยายจะมีประสิทธิภาพและไดผลดีที่สุด)หมายเหตุ- ควรใชEMขยายใหหมดภายใน7วันเพื่อปองกันการเสื่อมคุณภาพ วิธีการทํา EM หมักน้ําซาวขาว

(กรณีที่จะใสขวดปริมาณ 2 ลิตร )สิ่งที่ตองเตรียม

น้ําซาวขาวครั้งที่1-2 จํานวน 2 ลิตร EM 10-20 ซีซี กากน้ําตาล 10-20 ซีซี กรวย ขวดพลาสติก กะละมัง(ภาชนะสําหรับผสม)

วิธีทํา1. ผสมEMกับกากน้ําตาล,น้ําซาว

ขาวตามอัตราสวนเขากัน2. เทสวนผสมที่ไดลงในขวดที่

เตรียมไว3. ปดฝาใหแนน4. ตั้งทิ้งไวในสถานที่อบอุน เชน

ขางตูเย็น ทิ้งไวประมาณ 3- 5 วัน จึงจะนํามาใช

จุดที่จะทําใหมีคุณภาพดียิ่งขึ้น

1. ผสมEMใหมากกวาเดิมเล็กนอย2. ผสมสวนผสมตางๆ ใหเขากันดี3. ปดฝาใหแนนสนิท4. ทิ้งไว1-2วันผานไปก็จะมีกาซที่เกิดจากการหมักตัวจะตองคลายฝาเพื่อลอยกาซออกมทุกวัน

ในกรณีไมมีกากน้ําตาล อาจจะใชน้ําตาลทรายแดงละลายในน้ําอุนแลวทิ้งไวจนเย็นแทนได

ประโยชน หองครัว ใชผสมน้ําทําความสะอาดถวยชาม

เช็ดถูบริเวณอางลางชาม น้ําที่ใชแลวสามารถเทลงทอระบายน้ําไดเลย

หองน้ํา ลางสุขภัณฑในหองน้ําและสามารถดับกลิ่นเปนอยางดี

ซักผา ใชไดทั้งผาหม,ผาปูที่นอน,ผาสีและผาขาว ขจัดคราบสกปรก มีกลิ่นหอม

ขจัดกลิ่นอับภายในรถยนต ใชผสมรดน้ําตนไมในสวนภายในบริเวณบาน ใชทําความสะอาดพื้นหองตางๆ ในบาน

สูตรน้ําหมักชีวภาพ

สวนผสมเศษผักผลไม 3 กก.กากน้ําตาลหรือโมลาส 1 กก.น้ํามะพราวหรือน้ําซาวขาว 5 ลิตร วิธีทํานําสวนผสมทั้งหมดมาใสรวมกันในถังพลาสติกหามใสถังโลหะ ปดฝาใหเรียบรอย เก็บไวในรมอยาโดนแดดหมักไว 3 เดือน แลวกรองดวยผาบางๆ เอาน้ําใสขวดไวใช สวนกากจะหมักตออีกก็ได โดยใหอัตราสวนเดิม คือ 3 ตอ1กก. หมักไวอีก 3 เดือนเก็บน้ําไวใช วิธีใชนําน้ําสกัดชีวภาพที่ได 3 ชอนโตะ ผสมกับน้ํา 20ลิตร ฉีดพนทุก 3 วันจะชวยบํารุงดินบํารุงตนสรางภูมิคุมกันใหกับตนไมไดอีกดวย

Administrator

Administrator

ภาคผนวกก รายงานสรุปกระบวนการการเร...

Documents