ปฏบตการการเรยนร 1

การใชเทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสาร ในการเรยนรแบบปฏบตจรง

วรช เลศไพฑรยพนธ สรนธร สนจนดาวงศ

วรสรวง ดวงจนดา

ดวยความกาวหนาทางดานเทคโนโลย และการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมและสงคมในศตวรรษท 21 ประกอบกบประเทศไทยไดมการน าโมเดลการพฒนาเศรษฐกจใหม หรอ Thailand 4.0 เปนกระบวนทศนในการพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนาไปอยางมนคง มงคง และยงยน จงน าไปสการเปลยนแปลงไปอยางมากของระบบการศกษาทตองปฏรปการศกษาใหมเพอตอบสนองความตองการของภาคอตสาหกรรม และยงน าผลไปสการเปลยนแปลงของลกษณะการเรยนรของนกศกษาอยางสนเชง

จากการเปลยนแปลงดงกลาวนเปนความทาทายส าหรบสถาบนการศกษา และโดยเฉพาะอยางยงอาจารยผสอนในมหาวทยาลยผทมหนาทในการสรางและพฒนาทรพยากรบคคลทมความสามารถเพอปอนเขาสตลาดอตสาหกรรม ดวยเหตน มหาวทยาลยศรปทม (Sripatum University: SPU) ไดตระหนกและ ใหความส าคญกบการจดการศกษา โดยเฉพาะอยางยงการพฒนาการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาการเรยนรแบบลงมอปฏบต หรอ Active Learning

ผชวยศาสตราจารย ดร.วรช เลศไพฑรยพนธ

รองอธการบด มหาวทยาลยศรปทม ผชวยศาสตราจารย ดร.สรนธร สนจนดาวงศ ผอ านวยการศนยสนบสนนและพฒนาการเรยนการสอน ดร.วรสรวง ดวงจนดา ผอ านวยการส านกการจดการศกษาออนไลน

2 ปฏบตการการเรยนร

นอกจากการจดการเรยนการสอนแบบ Active Learning ทมหาวทยาลยศรปทม มงเนนใหอาจารยน าไปปฏบตอยางเปนรปธรรมแลว ยงมนโยบายสนบสนน การน าเอาเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เขามาชวยเพอใหการจดการเรยนการสอนแบบ Active Learning มประสทธภาพมากยงขน และเพอใหสอดคลอง กบลกษณะการเรยนรและความสนใจของผ เรยนในยคปจจบน โดยไดก าหนดกรอบแนวความคด SPU IOT ซงเปนค าพองเสยงกบวลหนงในยค Thailand 4.0 นนคอ Internet of Things (IoT) ส าหรบกรอบแนวความคด SPU IOT ครอบคลมเนอหาและการท างานของ 3 หนวยงานภายในมหาวทยาลยศรปทม ทท างานอยาง บรณาการเพอขบเคลอนความส าเรจและการพฒนาการจดการเรยนการสอน ในยคดจทลอยางมงคง มนคง และยงยน ดงน

I = Information and Communication Technology (ICT) หมายถง ระบบ ICT ทมประสทธภาพสงของมหาวทยาลย ทงในดาน Hardware / Software และก าลงพลสนบสนน ซงเปนสาธารณปโภคพนฐาน (ICT Infrastructure) ทส าคญในการบรหารจดการองคกรการศกษายค 4.0 โดยมศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (ICT Center) เปนหนวยงานทรบผดชอบหลกในการพฒนาและดแล ICT ของมหาวทยาลย

O = Online Education หมายถง การน าเทคโนโลยดจทล มาสนบสนนการเรยนการสอน โดยใชสาธารณปโภคพนฐานในการพฒนาและจดการเรยนการสอนแบบออนไลนทงในหองเรยนและนอกหองเรยนอยางมประสทธภาพ สามารถตอบสนองตอความตองการของผ เ รยนในยคศตวรรษท 21 และเปนเครองมอ แหงการสอนในยค University 4.0 ไดอยางยงยนและมนคง โดยมส านกการ จดการศกษาออนไลน (Office of Online Education - OOE) เปนหนวยงาน ทรบผดชอบผลกดนการขบเคลอนดาน Online Education ของมหาวทยาลย

ปฏบตการการเรยนร 3

T = Teaching and Learning Excellence หมายถง การพฒนาศกยภาพของคณาจารยเพอการจดการเรยนการสอนคณภาพสงแหงศตวรรษท 21 โดยการสนบสนน สงเสรม และพฒนาอาจารยดานการเรยนการสอนทเนน Active Learning รวมถงการน า ICT Infrastructure และ Online Education มาประยกตใชในการจดการเรยนการสอนแบบ Active Learning โดยมหนวยงานรบผดชอบคอ ศนยสนบสนนและพฒนาการจดการเรยนการสอน (Teaching and Learning Support and Development Center - TLC) เปนหนวยงานขบเคลอนงานดงกลาว

นอกจากกรอบการท างานตามแนวความคด SPU.IOT ขางตนแลว มหาวทยาลยศรปทมยงไดก าหนดกลยทธในการขบเคลอนการน าเทคโนโลยเขามาใชในการจดการเรยนการสอน 2 กลยทธ ไดแก

1) กลยทธการสนบสนนดานเทคโนโลยในการจดการเรยนการสอน โดยส านกการจดการศกษาออนไลน (Office of Online Education: OOE) และศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (ICT Center) ท าหนาทในการสงเสรมและสนบสนนใหเกดการจดการเรยนการสอนทมประสทธภาพ ภายใตหลกการ ของการศกษาในยคศตวรรษท 21 โดยไดพฒนา สงเสรมและสนบสนนใหมระบบ การเรยนการสอนทใช e-Learning เพอเสรมการเรยนการสอนในหองเรยน (Blended Learning) และการเรยนรนอกหองเรยนโดยไมจ ากดเวลาและสถานท (Anytime Anywhere and Anyone) โดยมการใชหองเรยนออนไลนดวยระบบการจดการการเรยนร (Learning Management System: LMS) ททนสมย มการบรณาการฐานขอมลของมหาวทยาลยแบบอตโนมตท าใหระบบการจดการเรยนการสอนออนไลนของมหาวทยาลยมความพรอมส าหรบทกวชาทเปดสอน

ในปจจบน คณาจารยสามารถน าสอการสอน (Educational Content)หลากหลายรปแบบมาแสดงในหองเ รยนออนไลน รวมถงสอมลตม เดย (Multimedia) และสอดจทลแบบมปฏสมพนธ (Interactive Digital Content)

4 ปฏบตการการเรยนร

อกทงยงสามารถสรางแบบทดสอบออนไลน (Quiz).จากระบบคลงขอสอบคณภาพสง มระบบอตโนมตทบนทกการสอนในหองเรยนและสรปเนอหาการสอนเปนวดทศนและเสยงบนทก (Camtasia Relay) ทนกศกษาสามารถเขาชมหรอฟงผานหองเรยนออนไลน (LMS) ไดจากทกอปกรณคอมพวเตอร รวมถง Smart Device ตางๆ เชน Tablet หรอ Smartphone นอกจากน มหาวทยาลยยงรวมกบบรษทซอฟตแวร พฒนานวตกรรม ระบบหนงสอเรยนอเลกทรอนกสแบบมปฏสมพนธ (SPU Interactive eBook: SPU i-eBook) โดยมวตถประสงคเพอใหคณาจารยสามารถสรางต าราทมคณภาพ ถกตองตามหลกวชาการ ลขสทธ และสามารถตอบโจทยการจดการเรยนการสอนยคศตวรรษท 21 ซง SPU i-eBook ไดถกน ามาใชประกอบการเรยนการสอนจรงตงแตปการศกษา 2558 ส าหรบ SPU i-eBook เปนระบบทคณาจารยสามารถสรางไดดวยตนเอง โดยไมตองมความรดานการเขยนซอฟตแวรใดๆ มระบบจดการหนงสอและการจ าหนายทมประสทธภาพสง สามารถเผยแพร SPU i-eBook ผานอปกรณทใชระบบปฏบตการ iOS และ Android ภาพรวมของการบรณาการเทคโนโลยตางๆ เพอน าไปสการใช ICT in Active Learning ของมหาวทยาลยศรปทม แสดงในภาพท 1

ภาพท 1 องคประกอบของระบบการศกษาออนไลนของมหาวทยาลยศรปทม

ปฏบตการการเรยนร 5

(SPU Online Education Ecology) การด าเนนงานตามกลยทธการสนบสนนดานเทคโนโลยในการจดการเรยน

การสอนประสบความส าเรจอยางดยง (ภาพท 2) โดยสงเกตไดจากมหาวทยาลยศ รปทมได รบรางวลชนะเลศการจดการจดการเ รยนการสอนออนไลนระดบอดมศกษาจากกระทรวงศกษาธการในงานประชมวชาการระดบชาตของส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ประจ าป 2554 "สกอ. วชาการ 2554: คณภาพอดมศกษาไทยสสากล" ณ อาคารชาเลนเจอร อมแพค เมองทองธาน

นอกจากน ในป พ.ศ. 2559 มหาวทยาลยศรปทมเขารวมโครงการระบบการศกษาแบบเปดแหงชาต (Thai Massive Open Online Course: Thai MOOC) โดยจะเปนหนงในสถาบนอดมศกษาแรกๆ ของประเทศทด าเนนการสอนออนไลนแบบคณภาพสง เพอเปดโอกาสทางการศกษาใหทกคนทสนใจไมวาจะเปนนกเรยน นสต นกศกษาและประชาชนทวไปสามารถเขาเรยนผานอนเทอรเนตไดโดยไมมเงอนไขใดๆ มาเปนขอจ ากด ผานทางเวบไซต thaimooc.org โดยในเดอนมนาคม พ.ศ. 2560 มหาวทยาลยศรปทมไดเปดสองรายวชา คอ วชาหลกการจดการโลจสตกสและโซอปทานเบองตน และวชาการบรหารการสอสารและการท างานรวมกน ดวยเครองมอ Cloud-Based แหงศตวรรษท 21 เพอใหผทสนใจสามารถศกษาหรอเรยนรเนอหาไดผานโครงการระบบการศกษาเปดแหงชาต

ในระดบนานาชาต มหาวทยาลยศรปทมไดรบการยอมรบดานการจดการเรยนการสอนออนไลนอยเสมอ อาท ไดรบการแตงตงใหเปนสถาบนอดมศกษาผแทนประเทศไทย เขารวมกอตงมหาวทยาลยไซเบอรอาเซยน (ASEAN Cyber University: ACU) ดวยการเสนอโดยกระทรวงศกษาธการ ตงแตป พ.ศ. 2556 และไดรบการยอมรบจากตางประเทศและสถาบนสมาชกใหเปนผน าในการศกษาวจยเรอง OER (Open Educational Resources) หรอ แหลงทรพยากรการศกษา แบบเปดส าหรบ ACU เพอน าผลการศกษาไปพฒนาการด าเนนงานดานการจดตงมหาวทยาลยไซเบอรอาเซยน ตอไป

6 ปฏบตการการเรยนร

ภาพท 2 รางวลชนะเลศการจดการเรยนการสอนออนไลนระดบอดมศกษา จากกระทรวงศกษาธการ ดานความส าเรจการน า ICT เขามาสนบสนน

การจดการเรยนการสอนดวย SPU Online Education Ecology

2) กลยทธการพฒนาอาจารยท เนนการประยกตใชเทคโนโลย ในการจดการเรยนการสอนแบบ Active Learning โดยศนยสนบสนนและพฒนาการจดการเรยนการสอน (Teaching and Learning Support and Development Center :TLC) มหนาทในพฒนาการจดการเรยนการสอนของอาจารยในมหาวทยาลยศรปทม โดยการขบเคลอนการน าเทคโนโลยมาประยกตใชในการจดการเรยนการสอนแบบ Active Learning เพอใหสอดคลองกบลกษณะการเรยนรของผ เรยนในยคศตวรรษท 21 ผานการจดฝกอบรม สมมนา หรอ

ปฏบตการการเรยนร 7

การแลกเปลยนเทคนคการจดการเรยนการสอน อาท โครงการอบรมเชงปฏบตการ Facebook ในการเรยนการสอน โครงการ ICT for Flipped Classroom เปนตน การผลกดนใหจดการเรยนการสอนแบบบรณาการโดยน าเทคโนโลยมาใช ใหเหมาะสม ตวอยางเชน การน า Social network, Social Media เขามากระตน การเรยนร (Technology Driven Learning) แลกเปลยนขอมล ใหค าปรกษาดานการเรยนร รวมถงการตดตอสอสารระหวางอาจารยและนกศกษา การน า Web Blog, e-Learning เพอชวยบรหารจดการขอมลเกยวกบการสอน เปนพนทส าหรบแลกเปลยนขอมลดานการเรยน รวมถงชวยในการทบทวนบทเรยน นอกจากน ยงผลกดนใหอาจารยไดน า ICT ตางๆ มาประยกตใชในการจดการเรยนการสอนแบบหองเรยนกลบทาง (Flipped Classroom) อกดวย

การพฒนาอาจารยคณะบรหารธรกจ ในการจดการเรยนการสอนแบบใชปญหาเปนฐาน (Problem-based Learning) ในรายวชาการตลาดอเลกทรอนกส โดยการน าเวบไซต www.Tarad.com มาใชในการจดการเรยนการสอนของรายวชาเพอใหนกศกษาทดลองเปดหนารานออนไลน เพอขายสนคาทตนเองสนใจ พรอมทงการวางแผนการตลาดอเลกทรอนกสควบคกบการท าหนารานออนไลนเพอปรบปรงรปแบบใหตรงกบความตองการของลกคาในตลาด

ยงไปกวานน ในดานของการพฒนาอาจารยเพอการประยกตใชเทคโนโลยในการสอน มหาวทยาลยยงไดด าเนนโครงการ The Teacher Project โครงการตอเนองตงแตป พ.ศ. 2557 จนถงปจจบน เพอพฒนาอาจารยในการสรางสอ การสอนออนไลน หรอ SPU e-learning และการสอนแบบน าเทคโนโลย Kahoot และ Prickers รวมกบ SPU e-learning ในการสอนแบบ Flipped Classroom ดวย การดแลจากอาจารยผ เ ชยวชาญหรอโคช ดานการพฒนาสอการสอน e-learning การสอนแบบ Active Learning และการพฒนา iBook เพอการสอน มการก ากบตดตามจากพเลยงหรอรนพในการกระตนการพฒนาอยางตอเนอง ท า ใ หม อาจาร ยท ไ ด รบการพฒนาดานการจดการ เ รยนการสอนแบบ

8 ปฏบตการการเรยนร

Active Learning ใน The Teacher Project#2 ทงสน 21 ทาน และยงผลท าให มอาจารยพเลยง (Buddy) ในการพฒนาการสอนอก 11 ทาน

นอกจากการพฒนาอาจารยทเนนการประยกตใชเทคโนโลยในการจด การเรยนการสอนแบบ Active Learning ผานโครงการฝกอบรมแลว ศนยสนบสนนและพฒนาการเรยนการสอน ยงมนโยบายสนบสนนทนวจยเพอพฒนาการเรยน การสอน เพอเปนการพฒนาการจดการเรยนการสอนแบบ Active Learning รวมทง ยง เปนขอมลรปธรรมทส าคญทจะบงบอกไดถงความส าเ รจจาก การน าเทคโนโลยเขามาประยกตใชในการจดการเรยนการสอนในสถานการณของโลกและคณลกษณะการเรยนรของผ เ รยนทเปลยนแปลงไป อาท การศกษา ผลการเรยนรและความพงพอใจของนกศกษาในรายวชา EEG371 หลกการ สอสาร ผานระบบ E-Learning ของ รองศาสตราจารย ดร.ปรชา กอเจรญ คณะวศวกรรมศาสต ร การพฒนาส อการสอนคอมพว เตอ รช วยสอน ใ น ร า ย ว ช า IEG320.ค ว า ม น า จ ะ เ ป น แ ล ะ ส ถ ต ส า ห ร บ ว ศ ว ก ร ข อ ง ผชวยศาสตราจารย ดร.ธรน มณศร วทยาลยโลจสตกสและซพพลายเชน เปนตน ส าหรบภาพรวมของกลยทธการพฒนาอาจารยทเนนการประยกตใช เทคโนโลย ในการจดการเรยนการสอนแบบ Active.Learning ของศนยสนบสนนและพฒนาการเรยนการสอน แสดงในภาพท 3

ปฏบตการการเรยนร 9

ภาพท 3 การพฒนาอาจารยทเนนการประยกตใชเทคโนโลย

ในการจดการเรยนการสอนแบบ Active Learning

จากกลยทธการสนบสนนดานเทคโนโลยในการจดการเรยนการสอน และกลยทธการพฒนาอาจารยทเนนการประยกตใชเทคโนโลยในการจดการเรยนการสอนแบบ Active Learning ท าใหคณะวชาตางๆ ในมหาวทยาลยศรปทม มการพฒนาการจดการเรยนการสอนทน า ICT มาขบเคลอนการจดการเรยน การสอนในลกษณะ Active Learning อยางเปนรปธรรม ตวอยางเชน

คณะวศวกรรมศาสตร ใช ระบบ SPU e-Learning รวมกบ Facebook เปนเครองมอหลกในการจดการเรยนการสอนทเนนรปแบบ Flipped Classroom และ Project based Learning

วทยาลยการทองเทยวและบรการ ไดประยกตการใชงาน SPU e-Learning และ SPU i-eBook โดยผสมผสาน Flipped Classroom กบ Buddy system ในการจดการเรยนการสอน

10 ปฏบตการการเรยนร

คณะศลปศาสตร สาขาวชาภาษาองกฤษสอสารธรกจ ประยกตใชไลน เ ปนเค รองมอในการพฒนาทกษะภาษาองกฤษของนกศกษาสาขาวชาภาษาองกฤษสอสารธรกจ คณะศลปศาสตร และยงน าเสนอผลการพฒนา การใชไลนในการจดการเรยนการสอน ในเวทประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต มหาวทยาลยศรปทม ครงท 11 ประจ าป 2559

มหาวทยาลยศรปทมไดสรางเครอขายความรวมมอดานการน าเทคโนโลย เขามาใชในการจดการเรยนการสอนแบบ Active Learning ทงในระดบชาตและนานาชาต กลาวคอ ในระดบชาต มหาวทยาลยมความรวมมอกบสมาคมเครอขายพฒนาวชาชพอาจารยและองคกรระดบอดมศกษาแหงประเทศไทย (ควอท) โดย การสงคณาจารยเขารวมอบรม แลกเปลยนองคความรดานการจดการเรยนการสอนในศตวรรษท 21 ตงแต รน 11 จนปจจบน ความรวมมอกบสมาคมสถาบนการศกษาขนอดมแหงภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ประจ าประเทศไทย (สออ. ประเทศไทย) ทสงคณาจารยน าเสนองานวจยการเรยนการสอนแบบ Active Learning ทน าเทคโนโลยเขามาประยกตใชในการจดการเรยนการสอบแบบหองเรยนกลบทางและไดรบคดเลอกใหเปนตวแทนประเทศไทยน าเสนอบทความวจยดานการเรยนการสอนในเวทประชมวชาการระดบภมภาค ของ ASAIHL ณ ประเทศกมพชา

ในระดบนานาชาต จากทมหาวทยาลยศรปทม ไดรบเชญจากมหาวทยาลย ไซเบอรอาเซยน (ASEAN Cyber University Project: ACU) ในการเผยแพรความร จดการอบรมเชงปฏบตการดานการใชเทคโนโลยสนบสนนการสอนใหกบประเทศสมาชก และลาสดคณาจารยของมหาวทยาลยศรปทมทจดการเรยนการสอนแบบ น าเทคโนโลยเขามาใชในการจดการเรยนการสอนแบบ Active Learning ไดรบเชญไปแลกเปลยนขอมลการจดการเรยนการสอน ณ ประเทศสาธารณรฐเกาหล

ปฏบตการการเรยนร 11

ความส าเรจของการสงเสรมดงกลาว น ามาสการขยายผลการประยกตใชเทคโนโลยในการจดการเรยนการสอนแบบ Active Learning และแนวทาง การปฏบตทด (Best Practice) ดานการพฒนาการสอน ผานเวทเพอเผยแพรแนวคด แลกเปลยนขอมลดานการจดการเรยนการสอนและการพฒนาการสอนภายใตโครงการ SPU-Teaching and Learning Forum เพอสรางชมชนนกปฏบตดานการจดการเรยนการสอน (Community of Practice: CoP) อยางตอเนอง ตวอยางเชน Forum เทคนคและนวตกรรมการสอน ทรวบรวมแนวคด เทคนค วธการจดการเรยนการสอนของอาจารยในมหาวทยาลย ในป พ.ศ. 2556 และ The Teacher Project เปนการพฒนาศกยภาพอาจารยรนใหมกบอาจารย มออาชพ ในป พ.ศ. 2557 เพอน าเสนอทศทางการพฒนาศกยภาพอาจารย ในระดบอดมศกษา และน าเสนอผลงานการพฒนาศกยภาพอาจารยสอาจารย มออาชพในการจดการการเรยนการสอนแบบ Active Learning และแนวทาง การปฏบตทด (Best Practice) จนไดมการรวบรวมผลงานการพฒนาอาจารยเผยแพรในวารสาร International Journal of Information and Education Technology ชอเรอง A Development New Generation of Professional Teachers, Sripatum University นอกจากน ผลงานดงกลาว ไดรบรางวลผลงานวจยในชนเรยนยอดเยยม ใน “การประชมวชาการการวจยระบบการศกษาไทย ครงท 1” (The 1st Conference on Research for Thai Education System; CRTES) ระหวางวนท 24 - 25 พฤศจกายน 2559 ณ โรงแรมนงนช การเดน รสอรท จงหวดชลบร อกดวย ภาพการขยายผลการประยกตใชเทคโนโลยในการเรยน การสอน ปรากฏในภาพท 5 และรางวลผลงานวจยในชนเรยนยอดเยยมดาน การพฒนาศกยภาพอาจารยรนใหม แสดงในภาพท 4

12 ปฏบตการการเรยนร

ภาพท 4 รางวลผลงานวจยในชนเรยนยอดเยยม ใน “การประชมวชาการ การวจยระบบการศกษาไทย ครงท 1

นอกจากน มหาวทยาลยศรปทมยงมระบบการจดการองคความร (Knowledge Management: KM) ดานการเรยนการสอนภายในมหาวทยาลย ในเรองการน าเทคโนโลยเขามาบรณาการจดการเรยนการสอนอยางเหมาะสม และอยางตอเนองเพอใหสอดคลองกบการเรยนรในทกษะศตวรรษท 21 อาท การจดการองคความร ภายใตหวขอ “ชวตดดกบการสอน ท าได งายไดนดเดยว” ซงเปนเวทส าหรบอาจารยในมหาวทยาลยน าเทคนคการสอนทใชสอนแลวประสบผลส าเรจมาเลาใหเพอนอาจารยฟง รวมถงการน าเสนอเทคโนโลยเพอใชส าหรบการสอน ส าหรบพนทในการแลกเปลยนองคความรดานการสอน ศนยสนบสนนและพฒนาการเรยนการสอน ไดสราง Blog เพอเปนพนทส าหรบการแลกเปลยนประสบการณการสอน เทคนค วธการสอน ผาน Community of Practice in Teaching and Learning ภายใตชอ “ชวนอาจารยคยเรองการสอน” โดยจะเปนธนาคารทเกบรวบรวมองคความรดานการสอน สาระดานการสอนไวในทเดยวกน และมการจดกลมของเนอหาไวเพอใหงายตอการใชประโยชน เชน เครองมอส าหรบการสอน เทคนคการสอน ขาวประชาสมพนธ ดานการจดการเรยนการสอน และรวมถงบนทกความรและแนวปฏบตทดดานการเรยนการสอน

ปฏบตการการเรยนร 13

ภาพท 5 การขยายผลการประยกตใชเทคโนโลยในการเรยนการสอน