เทศนมหาชาต

การแสดงเทศนา เรองพระเวสสนดรชาดก ตามธรรมเนยมประเพณทเคยปฏบตกนสบมามท งหมดพนพระคาถา พระโบราณาจารยไดแสดงถงอานสงส การตงใจฟงเทศนมหาชาตใหจบเพยงวนเดยวครบบรบรณท ง 13 กณฑ เปนเหตใหส าเรจความปรารถนาทกประการดงน

๑. เมอตายจากโลกนไปแลวจะไดพบพระศรอารยพทธเจาในอนาคต ๒. เมอดบขนธจะไปเกดในสคตโลกสวรรค เสวยทพยสมบตอนมโหฬาร ๓. จกไมตกนรก เมอตายไปแลว ๔. เมอถงพทธกาลพระศรอารยพทธเจา เทพบตร เทพธดา จะไดจตลง ไปเกดเปนมนษย ๕. ครนไดฟงพระธรรมเทศนา กจกไดบรรลมรรคผล นพพานเปน

พระอรยบคคลในพระพทธศาสนา

เทศนาพระเวสสนดรชาดก

สถานททจะมการเทศน

ชาวบานจะชวยกนตกแตงประดบประดาดวยตนกลวยตนออยใหดเปนปาสมมต เหมอนกบวาเปนนโคร

ธาราม สถานททพระพทธเจาประทานเทศนาเรองมหาเวสสนดรชาดก นอกจากนนกประดบประดาดวยราชวตร

ฉตรธงอกดวย เวลาค ากตามประทปโคมไฟ สวนน าทต งในบรเวณปรมณฑลทมการเทศนมหาชาต ถอกนวา

เปนน ามนตปดเสนยดจญไร

เครองกณฑ

ของทใสกระจาดเปนเครองกณฑเทศน มขนมตางๆ อาหารแหง เชน ขาวสาร ปลาแหง เนอเคม

และสมสกลกไมตามแตจะหาได มกมกลวยท งเครอ มะพราวท งทลาย และออยท งตน ตามคตนยมวาเปน

ของปาดงทมในเขาวงกต เครองกณฑทถกแบบแผนปรากฏในเรอง “ประเพณการเทศนมหาชาต” ของกรมพระ

นราธปประพนธพงศ มความตอนหนงวา

เครองกณฑมกมเครองสรรพาหาร ผลไมกบวตถปจจยคอเงนตราเรานด ๆ และผาไตร อนน เปน

ธรรมเนยมไมใครขาด ทมเครองบรขารอนตาง ๆ เพมเตมอกดวยกมมากบรขารส าหรบมหาชาตทถอวาถกแบบ

แผนนน มกจดเปนจตปจจย คอ

ผาไตรนนอนโลมเปนตวจวรปจจย

สรรพาหาร ผลไม อนโลมเปนบณฑบาตปจจย

เสอ สาด อาสนะ ไมกวาด เลอย สว ขวาน อนโลมในเสนาสนะปจจย

ยาและเครองยาตาง ๆ น าผง น าตาล อนโลมคลานปจจยบรขาร

เครองกณฑ

สวนวตถปจจยไดแกเงนเหรยญตดเทยนซงปกบนเชงรองพานตงไว หากมผบรจาคเงนเปนธนบตรก

ใชไมเลก ๆ คบธนบตรปกลงทเทยนอกทหนง นอกจากนกตองจดจดเครองบชากณฑเทศน มเทยนประจ ากณฑ

เลมหนงขนาดใหญพอจดไดตลอดเทศนจบกณฑ ปกไวขางอาสนะสงฆ เมอพระขนธรรมาสน เจาของกณฑจะ

ยกเครองกณฑขนตงกราบพระผทจะแสดงเทศนาแลวจงจดเทยนประจ ากณฑน เครองบชาอนทเวนไมไดก

คอ ฉตร, ธงรปชายธง, ธป, เทยนคาถา, ดอกไม อยางละพนเทาจ านวนคาถาทท งเรองม จ านวนหนงพนคาถา ม

ผาเขยนภาพระบายสหรอปกดวยไหมเปนรปภาพประจ ากณฑท ง 13 กณฑทเรยกวา “ผาพระบฏ” หรอ “ภาพ

พระบฏ” มพานหมากใสพลถวายพระดวย พานหมากหรอขนใสหมากน บางแหงกประดบประดาอยางสวยงาม

เรยกวา “หมากพนม” คอเอาพานแวนฟาสองชน ใสหมากพล จดเปนรปพมประดบดวยฟกทอง มะละกอ เครอง

สดแกะสลก ประดบดวยดอกไมสดกมบาง ส าหรบเทยนคาถาพนหนงนน จะแบงปกบนขนสาครท าน ามนตเทา

จ านวนคาถาของแตละกณฑ

กณฑในการเทศนมหาชาต

• ๑. กณฑทศพร ๑๙ คาถา เพลงประจ ากณฑคอ สาธการ

• ๒. กณฑหมพานต ๑๓๔ คาถา เพลงประจ ากณฑคอ ตวงพระธาต

• ๓. กณฑทานกณฑ ๒๐๙ คาถา เพลงประจ ากณฑคอ พญาโศก

• ๔. กณฑวนปเวศน ๕๗ คาถา เพลงประจ ากณฑคอ พญาเดน

• ๕. กณฑชชก ๗๙ คาถา เพลงประจ ากณฑคอ เซนเหลา

• ๖. กณฑจลพน ๓๕ คาถา เพลงประจ ากณฑคอ คกพาทย

กณฑในการเทศนมหาชาต

• ๗. กณฑมหาพน ๘๐ คาถา เพลงประจ ากณฑคอ เชดกลอง

• ๘. กณฑกมาร ๑๐๑ คาถา เพลงประจ ากณฑคอ โอดเชดฉง

• ๙. กณฑมทร ๙๐ คาถา เพลงประจ ากณฑคอ ทยอยโอด

• ๑๐. กณฑสกบรรพ ๔๓ คาถา เพลงประจ ากณฑคอ กลม

• ๑๑. กณฑมหาราช ๖๙ คาถา เพลงประจ ากณฑคอ กราวนอก

• ๑๒. กณฑฉกษตรย ๓๖ คาถา เพลงประจ ากณฑคอ ตระนอน

• ๑๓. กณฑนครกณฑ ๔๘ คาถา เพลงประจ ากณฑคอ กลองโยน

กณฑทศพร

หยด

เรองยอ

อานสงส

ขอคดทได

พระอนทรประทานพร ๑๐ ประการแกพระนางผสด

ม ๑๙ พระคาถา

ฟงเทศนแหลฯ

อานสงส

ผใดบชากณฑทศพร ผนนจะไดรบทรพยสมบต ดง

ปรารถนา ถาเปนสตรจะไดสามเปนทชอบเนอเจรญใจ

บรษจะไดภรรยาเปนทตองประสงค เชนเดยวกน จะไดบตร

หญงชายเปนคนวานอนสอนงายมรปกาย งดงามมความ

ประพฤตดกรยาเรยบรอยทกประการฯ

หยด

กณฑหมพานต

หยด

เรองยอ

อานสงส

ขอคดทได

พระเวสสนดรพระราชทานชางเผอก

ชาวเมองโกรธแคนใหเนรเทศไปอยเขาวงกต

ม ๑๓๔ พระคาถา

ฟงเทศนแหลฯ

กณฑหมพานต พระเวสสนดรทรงเปนพระราชโอรส

ของพระเจาสญชยกบพระนางผสด แหงแควนสวราษฎรประสต

ทตรอกพอคา เมอพระเวสสนดรไดรบเวนราชสมบตจากพระ

บดา ไดพระราชทานชางปจจยนาเคนทรแกกษตรยแควนกลง

คราษฎร ประชาชนไมพอใจ พระเวสสนดรจงถกพระราชบดา

เนรเทศไปอยปาหมพานต

หยด

กณฑหมพานต

กณฑทานกณฑ กอนเสดจไปอยปา พระเวสสนดรได

พระราชทานสตสดกมหาทาน คอชาง มา รถ ทาสชาย ทาสหญง

โคนม และ นางสนม อยางละ ๗๐๐

หยด

สตตสดกมหาทาน คอ ทานพเศษททรงบรจาคในคราวนน ม ๗ อยาง

อยางละ ๗๐๐ คอ ๑. ชาง จ านวน ๗๐๐ เชอก ๒. มา จ านวน ๗๐๐ ตว ๓. รถ จ านวน ๗๐๐ คน ๔. สตร จ านวน ๗๐๐ คน ๕. แมโคนม จ านวน ๗๐๐ ตว ๖. ทาสชาย จ านวน ๗๐๐ คน ๗. ทาสหญง จ านวน ๗๐๐ คน ( รวมเปนท งสน ๔,๙๐๐ สงดวยกน )

ทานกณฑ

หยด

เรองยอ

อานสงส

ขอคดทได

พระเวสสนดรพระราชทานมาและราชรถ แกพราหมณทตามมาขอนอกเมอง

ม ๒๐๙ พระคาถา

ฟงเทศนแหลฯ

อานสงส

ผใดบชากณฑทานกณฑจะบรบรณดวยแกวแหวนเงนทอง

ทาส ทาส และสตวสองเทาสเทา คร นตายแลวจะไดไป

เกดในฉกามาพจรสวรรค มนางเทพอปสรแวดลอม

มากมายเสวยสขอยในปราสาทสรางดวยแกว ๗ ประการ

หยด

อานสงส

ผใดบชากณฑเทศนวนประเวศนจะไดรบความสขท ง

โลกนและโลกหนา จะไดเปนบรมกษตรย

ในชมพทวปเปนผทรงปรชา เฉลยวฉลาด สามารถปราบอร

ราชศตรใหยอยยบไปฯ

หยด

วนประเวศน

หยด

เรองยอ

อานสงส

ขอคดทได

สกษตรยตองเดนดง ต งพระทยมงตรง สเขาวงกต เพอจะทรงบ าเพญพรตเปนฤๅษ

ม ๕๗ พระคาถา

ฟงเทศนแหลฯ

กณฑวนปเวสน พระเวสสนดรพระนางมทรและ

พระชาล (โอรส) พระกณหา (ธดา) เสดจจากเมอง ผาน

แควนเจตราษฎร จนเสดจถงเขาวงกต

ในปาหมพานต

หยด

กณฑวนปเวสน

อานสงส

ผใดบชากณฑหมพานตยอมไดสงปรารถนาทกประการ

คร นตายแลวไดไปบงเกดในสคตโลกสวรรค เสวยสมบต

อนมโหฬารมบรวารแวดลอมบ ารงบ าเรออยเปนนตย

จตจากสวรรคแลวจะลงมาเกดในตระกลขตตยะมหาศาล

หรอตระกลพราหมณมหาศาลอนบรบรณดวยทรพยศฤงคาร

บรวารมากมายนานาประการ เชน โค กระบอ ชาง มา รถ

ยานพาหนะจะนบจะประมาณมไดประกอบดวยสขกาย

สบายใจทกอรยาบถฯ

หยด

ชชกไดนางอมตตาลกสาวเพอนมาเปนเมย แทนเงนและทองตนทพอแมนางน าไปใชหมด

หยด

เรองยอ

อานสงส

ขอคดทได

กณฑท ๕ ชชก

ม ๗๙ พระคาถา

ฟงเทศนแหลฯ

กณฑชชก ชชกพราหมณ ขอทานไดนางอมตตา

บตรสาวของเพอนเปนภรรยา นางใชใหชชกไปขอ

สองกมาร ชชกเดนทางไปสบขาวในแควนสวราษฎร สามารถ

หลบหลกการท ารายของชาวเมอง พบพราน

เจตบตร ลวงพรานเจตบตรใหบอกทางไปยงเขาวงกต

หยด

กณฑชชก

กณฑทศพร เรมต งแตพระพทธเจาตรสร แลวเสดจ

ไปเทศนาโปรดพระเจาพมพสาร ตอจากนนเสดจไปโปรดพทธบดา

และพระประยรญาตทกรงกบลพสด เกดฝนโบกขรพรรษ

พระสงฆสาวกกราบทลอาราธนาใหทรงแสดงเรองมหาเวสสนดร

ชาดก เรมต งแตเมอกปท ๙๘ นบแตปจจบน พระนางผสดซงจะทรงเปนพระมารดาของพระเวสสนดร ทรงอธษฐานขอเปนมารดาของ

ผมใจบญจบลงตอนพระนางไดรบพร 10 ประการจากพระอนทร

หยด

กณฑทศพร

กณฑจลพน

หยด

เรองยอ

อานสงส

ขอคดทได

ชชกชกลกพรกโกหกพรานเจตบตร

วา เปนกลองใสสาสนของพระเจากรงสญชย

ม ๓๕ พระคาถา

ฟงเทศนแหลฯ

อานสงส

ผใดบชากณฑชชกจะไดบงเกดในตระกลกษตรย

ประกอบดวย สมบต อนงดงามกวาชนทงหลายจะเจรจา

ปราศรยกไพเราะเสนาะโสต แมจะไดสามภรรยา และ

บตรธดากลวนแตมรปทรงงดงามสอนงาย

หยด

อานสงส

ผใดบชากณฑจลพน แมจะบงเกดในปรภพใดๆ

จะเปนผสมบรณดวยสมบตบรวาร จะมอทยาน

อนดารดาษดวยดอกไมหอมตลบไป แลวจะมสระโบกขรณ

อนเตมไปดวยปทมชาต คร นตายไปแลว

กไดเสวยทพยสมบตในโลกหนาสบไปฯ

หยด

หยด

กณฑจลพน ชชกเดนทางผานปาตามเสนทาง

ทเจตบตรแนะจนถงทอยของอจจตฤๅษ

กณฑจลพน

กณฑมหาพน

หยด

เรองยอ

อานสงส

ขอคดทได

ม ๘๐ พระคาถา

อจจตฤๅษหลงเชอคารมของชชกเจาเลห เลยบอกทางไปสเขาวงกต

ฟงเทศนแหลฯ

กณฑมหาพน ชชกลวงอจจตฤๅษ

ใหบอกทางผานปาไมใหญไปยงทประทบของพระ

เวสสนดร

หยด

กณฑมหาพน

อานสงส

ผใดบชากณฑมหาพน จะไดเสวยสมบตในดาวดงส

เทวโลกนน แลวจะไดลงมาเกดเปนกษตรยมหาศาล

มทรพยศฤงคารบรวารมาก มอทยานและสนระโบกขรณ

เปนทประพาส เปนผบรบรณดวยศกดานภาพเฟองฟ ง

ไปทวชมพทวป อกท งจกไดเสวยอาหารทพย เปนนจ

นรนดรฯ

หยด

กณฑกมาร ชชกทลขอสองกมาร ทบตสอง

กมารเฉพาะพระพกตรพระเวสสนดร

แลวพาออกเดนทาง

หยด

กณฑกมาร

กณฑกมาร

หยด

เรองยอ

อานสงส

ขอคดทได

ม ๑๐๑ พระคาถา

ฟงเทศนแหลฯ

อานสงส

ผใดบชากณฑกมาร ยอมประสบความส าเรจในสงท

ปรารถนา คร นตายไปไดเกดในฉกามาพจรสวรรค

ในสมยพระศรอารยเมตไตรยมาอบต กจะไดพบศาสนาของ

พระองคจะไดถอปฏสนธในตระกลกษตรย ตลอดจนไดสดบฟง

พระสทธรรมเทศนาของพระองค แลวบรรลพระอรหนตผล

พรอมปฏสมภทาท ง ๔ ดวยบญราศ

ทไดอบรมไวฯ

หยด

กณฑมทร

หยด

เรองยอ

อานสงส

ขอคดทได

ม ๙๐ พระคาถา

พระนางมทรทรงประนมกรทลวอนไหว เทพเจา ๓ สตวทมากนทางไว

ฟงเทศนแหลฯ 1

ฟงเทศนแหลฯ 2

กณฑมทร พระนางมทรเสดจกลบจาก

หาผลไมในปาออกตดตามสองกมารตลอดท งคน จนถง

ทรงวสญญ (สลบ) เฉพาะพระพกตร

พระเวสสนดร เมอทรงฟนแลวพระเวสสนดรตรส

เลาความจรงเกยวกบสองพระกมาร พระนางทรง

อนโมทนาดวย

หยด

กณฑมทร

กณฑสกกบรรพ

หยด

เรองยอ

อานสงส

ขอคดทได

ม ๔๓ พระคาถา

พระอนทรจ าแลงเปนพราหมณมาขอนางมทร แลวถวายคน และประสาทพร 8 ประการ

ฟงเทศนแหลฯ

อานสงส

ผใดบชากณฑมทร เกดในโลกหนาจะเปนผม งค ง

สมบรณดวยทรพยสมบต เปนผมอายยนยาว ท งประกอบ

ดวยรปโฉมงดงามกวาคนทงหลายจะไปในทแหงใดกจะม

แตความสขความเจรญทกหนแหง

หยด

กณฑมหาราช

หยด

เรองยอ

อานสงส

ขอคดทได

ม ๖๙ พระคาถา

เทวดาจ าแลงเปนพระเวสสนดรและนางมทร มาอมชสองกมารใหเสวยนมดวยเมตตา

ฟงเทศนแหลฯ

กณฑสกกบรรพ พระอนทรพระเกรงวาจะมผ

มาขอพระนางมทร จงแปลงเปนพราหมณชรามาทลขอ

พระนางมทร แลวฝากไวกบพระเวสสนดร

หยด

กณฑสกกบรรพ

กณฑมหาราช ชชกเดนทางเขาไป

แควนสวราษฎร พระเจากรงสญชย ทรงไถสอง

กมาร ชชกไดรบพระราชทานเลยง และ ถงแก

กรรมดวยกนอาหารมากเกนควร

หยด

กณฑมหาราช

ฉกษตรย

หยด

เรองยอ

อานสงส

ขอคดทได

ม ๓๖ พระคาถา

ทงหกกษตรยถงวสญญภาพสลบลง เมอไดพบหนากน ณ พระอาศรมทเขาวงกต

ฟงเทศนแหลฯ

อานสงส

ผใดบชากณฑมหาราชจะไดมนษยสมบต สวรรค

สมบต และนพพานสมบต เมอเกดเปนมนษยจะไดเปน

พระราชา เมอจากโลกมนษยไป กจะไดไปเสวยทพยสมบต

ในฉกามาพจรสวรรค มนางเทพอปสรเปนบรวาร คร นบารมแก

กลากจะไดนพพานสมบต อนตดเสยซงชาต ชรา พยาธ

มรณะ พนจากโอฆะทงสาม ม กาโมฆะ เปนตนฯ

หยด

อานสงส

ผใดบชากณฑสกกบรรพ จะไดเปน

ผเจรญดวยลาภยศ ตลอดจนจตรพธพรทง ๔

คอ อาย วรรณะ สขะ พละ ตลอดกาลฯ

หยด

นครกณฑ

หยด

เรองยอ

อานสงส

ขอคดทได

ม ๔๘ พระคาถา

หกกษตรยน าพยหโยธาเสดจกลบสพระนคร แลวขนครองนครเชตดรแทนพระราชบดา

ฟงเทศนแหลฯ

อานสงส

ผใดบชากณฑฉกษตรย จะไดเปนผเจรญ

ดวยพร ๔ ประการ คอ อาย วรรณะ สขะ พละ

ทก ๆ ชาตแลฯ

หยด

กณฑนครกณฑ กษตรยหกพระองค

เสดจกลบพระนคร พระเวสสนดรไดครองราชย

ดงเดม บานเมองสมบรณพนสข

หยด

กณฑนครกณฑ

การเทศนมหาชาต เปนทนยมของพทธศาสนกชนชาวไทยทกภาคของประเทศ ซงถอ ปฏบตสบตอกนมาเปนเวลาชานานจนเปนประเพณอยางหนงของสงคมชาว

พทธไทย โดยมความเชอวา การฟงเทศนมหาชาตท าใหผฟงไดบญมาก และในขณะทฟงกไดรบความสนกสนานเพลดเพลนไปดวย ถายงพระเทศน

เสยงด ๆ กยงท าใหฟงซาบซงยงขน เทศนมหาชาตเปนงานใหญ ไมมใคร สามารถจดใหมขนมาไดโดยล าพง วดใดจะจดใหมเทศนมหาชาตจะตอง

เรมดวยการระดมก าลงคน ประชมปรกษาหารอแบงหนาทกนรบผดชอบ วางแผนด าเนนงานไวแตเนนๆ เชน จดท าความสะอาดบรเวณวด ประดบ

ตกแตงธรรมาสน ศาลาการเปรยญ เตรยมหาตนกลวยตนออย ตลอดท งจดท าธงทวประดบประตก าแพงวด เปนตน จดไดวาเปนงานใหญในรอบป

เลยทเดยว การเตรยมงานเทศนมหาชาต จงเปนประเพณทสรางสรรคความสมานสามคคของประชาชน ท าใหประชาชนรจกการท างานเปนหมคณะ รจกแบงหนาทและรบผดชอบรวมกน

หยด

กณฑฉกษตรย กษตรยแควนกลงคราษฎร

ทรงคนชางปจจยนาเคนทร พระเจากรงสญชย พระนางผสด

พระชาล พระกณหา เสดจไปทลเชญพระเวสสนดร พระนาง

มทรกลบพระนคร เมอกษตรยท งหกพระองคทรงพบกนก

ทรงวสญญ ตอมาฝนโบกขรพรรษตก

จงทรงฟนขน

หยด

กณฑฉกษตรย

อานสงส

ผใดบชากณฑนครกณฑ จะไดเปนผบรบรณดวย

วงศาคณาญาต ขาทาสชายหญง ธดาสาม หรอบดามารดา

เปนตน อยพรอมหนากนโดยความผาสก ปราศจาก

โรคาพาธทงปวง จะท าการใด ๆ กพรอมเพรยงกน ยงการ

งานนน ๆ ใหส าเรจลลวงไปดวยด

หยด

ขอคดประจ าชาดก

ชาดกเรองนมคตธรรม ส งสอนใหคนเราเพยรประกอบคณ

งามความดโดยมทอถอย หากรจกสละทรพยบรจาคทานเนองนตย

กจะเปนทสรรเสรญทวไป คนโลภคนจตบาปหยาบ-รายกตองไดภย

เพราะตวเอง ด งชชกนนเอง

หยด

การบ าเพญบารมกคอการกระท าความด ซงดเหมอนเปนเรองของปจเจกบคคล เปนเรองเฉพาะตว ไมเกยวกบผอนหรอสวนรวม แตตามความเปนจรงแลวการบ าเพญบารมนนยอมจะท าใหเกดผลดท งแกตวผกระท าและประชาชนโดยสวนรวมโดย

แท เชน “ การบ าเพญสจจะบารม” ผบ าเพญยดม นแตเฉพาะความเปนจรง ความเทยงตรง บคคลอนไดรบผลกคอ ไมถกหลอกลวง เปนตน อนง การบ าเพญบารมน น แบงออกเปน ๓ ช น หรอ ๓ ระดบ คอระดบธรรมดาช นตน ๆ เรยกวา “ บารม ” ระดบสงคอ ระดบทท าไดคอนขางยากเรยกวา “ อปบารม ” และระดบสงสด

คอระดบทบคคลซงยงเปนปถชนอยไมสามารถจะท าไดเรยกวา “ ปรมตถบารม ”

หยด

หยด

ขอคดประจ ากณฑทศพร

การท าบญจกใหส าเรจสมประสงคตองอธษฐานจต

ต งเปาหมายชวตทตนปรารถนาไว ความปรารถนาทจะส าเรจ

สมดงต งใจ ผนนตองมศลบรบรณ กลาวคอ

๑. ตองกระท าความด

๒.ตองรกษาความดนนไว

๓. หมนเพมพนความดใหมากยงขน

ค าวา “ เทศนมหาชาต” ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน(๒๕๔๒:๕๔๐: ๓๘) ใหความหมาย “ เทศน ” วาการแสดงธรรมส งสอนในทางศาสนา และ “มหาชาต” น. เรยกเวสสนดรชาดก วา มหาชาต ม ๑๓ กณฑ. การมเทศนเรองมหาเวสสนดรชาดกเรยกวา มเทศนมหาชาต เทศนมหาชาตเปนการพรรณนาถง “ เรองพระเวสสนดรชาดก” ค าวา “ชาดก” นนเปนชอเรยกคมภรประเภทหนงของพทธศาสนา ทกลาวถงอดตชาตของพระพทธเจา เปนค าสอนประเภทบคลาธษฐาน คอยกตวละครขนมาเลาแลวสอดแทรกค าสอนเขาไปในการเลาเรอง

นนๆ ชาดกมอยมากมาย แตทนบวาส าคญทสดมอย ๑๐ ชาดก หรอ สบชาต ตามทนยมเรยกกนวา “ พระเจาสบชาต “ ในแตละชาต

พระพทธเจาทรงบ าเพญบารมตางๆ กน เพอมงหวงทจะใหส าเรจ พระสมมาสมโพธญาณ

หยด

หยด

ขอคดประจ ากณฑ ทานกณฑ ๑. ความรกของแม ความหวงของเมย ๒.โทษทณฑของการเปนหมาย คอถกประณามหยามหมน อาจ

ถงจบชวตดวยการกอกองไฟใหรงโรจนแลว โดดฆาตวตาย ๓. เพอประโยชนสขของสวนรวม พงยอมเสยสละประโยชนสข

สวนตว ๔. ยามบญมเขากยกยามตกต าเขากหยาม ชวตมท งชนบานและ

ขนขม

หยด

ขอคดประจ ากณฑวนประเวสน

๑. ยามเขญใจ ยามจน ยามเจบ ยามจากเปนยามทควรจะ

ไดรบความเหลยวแล ๒. ผลดของมตรแท คอ ไมทอดทงในยามเพอนทกขชวยอมช

ยามเพอนออนลา ชวยฉดดงยามเพอนตกต า ๓. น าใจของคนด หากรชดวาปกตสขของคนสวนมากจะตงอย

ได เพราะการเสยสละของตน กสมครสลดโอกาสและโชคลาภ

อนจะพงได ดวยความชนชม

หยด

ขอคดประจ ากณฑชชก

๑. ของทรกและหวงแหน ทโบราณหามฝากผอนไว คอ เงน

มา เมย ยงนองเมยหามฝากเดดขาด อนตรายมาก

๒. ภรรยาทดยอมไมยอหยอนตอหนาท ขาวด า น าตก ฟนตอ

หกหา น ารอนน าชาเตรยมไวเสรจ

๓.ของไมคควรยอมมปญหา ต าราหโตปเทศกลาววา

"ความรเปนพษเพราะเหตทไมใช อาหารเปนพษ

เพราะเหตไฟธาตไมยอย เมยสาวเปนพษเพราะ ผวแก"

หยด

ขอคดประจ ากณฑจลพน

๑. มอ านาจหากขาดปญญายอมถกหลอกไดงาย

๒. คนโงยอมเปนเหยอของคนฉลาด

๓. ไวใจทาง วางใจคน จะจนใจตว

หยด

ขอคดประจ ากณฑกมาร

๑. ความเปนผรจกกาลเทศะ ไมผลผลามเขาไปขอรอ จนพระมทรเขาปาจงเขาเฝาเพอ

ขอสองกมารเปนเหตให ชชกประสบผลส าเรจใจสงทตนปรารถนา ดงภาษตโบราณ

วา “ชา ๆ จะไดพราเลมงาม ดวนไดสามผลผลามมกพลกแพลง” ชาเปนการนานเปนคณ ผรจกโอกาส มมารยาท กลาหาญ ใจเยน เปนส าเรจ ๒. พอแมทกคนรกลกเหมอนกน แตเปนหวงไมเทากน หวงหญงมากกวาหวงชาย เพราะ

ทานเปรยบไววา “ลกหญงเหมอนขาวสาร ลกชายเหมอนขาวเปลอก” ๓. สต เตสง นวารณง สตเปนเครองปองกนอนตรายทงปวงได ขนต สาหสวารณา

ขนตปองกนความหนหนพลนแลนได เปนเหตใหพระเวสสนดรไมประหารชชกดวย

พระขรรค เมอถกชชกประณาม ๔. วสยหญงนน แมจะมากอยดวยเมตตากรณา ชอบปลดเปลองทกขแกผอนกจรงอย

แตเวนอยางเดยว ทผหญงนนไมมวนจะสละสงนน คอ “ลก”

หยด

ขอคดประจ ากณฑมหาพน

๑. ฉลาดแตขาดเฉลยว มปญญาแตขาดสตกเสยท

พลาดทาได

๒. สงสารฉบหาย เชองายเปนทกข

๓. คบคนใหดหนา ซอผาใหดเนอ ซอเสอใหดลาย

หยด

http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/st2545/5-6/no39/theme_24.html

๑. ใหพระราชบดาทรงยนดในการกระท าของพระเวสสนดร ๒. ใหพระเวสสนดรปลดปลอยนกโทษใหรอดชวต ๓. ใหทรงปกครองประชาชนทกเพศทกวยใหมความสข ๔. ไมประพฤตผดในกาม ๕. ใหมพระโอรสมเกยรตยศปราบแควนอนได ๖. ใหมอาหารทพยมากมายใหเปนทาน ๗. ใหมทรพยท าทานไมรหมด และโดยไมเสยดาย ๘. เมอสนชวตใหไปเกดในสวรรคช นสงสด

พระอนทรประทานพร 8 ประการแดพระเวสสนดร

หยด

ขอคดประจ ากณฑสกกบรรพ

การท าดแมไมมคนเหน กเปนความดอยวนยงค า ดจ

ทองค าแมจะอยในตโชว หรอในก าปนกเปนทองค าอยนนเอง

เขาลกษณะวา ความ(ของ)ดดเดดเหมอนเพชรเหมอนทอง ถง

ไรเจาของกเหมอนตวยง ถงใสตอด ถงขดหลมฝง กมวน

ปลงอะหล งฉงช การท าความดแมไมมคนเหน แตเทพยดา

อารกษเบองบนทานยอมร

หยด

ขอคดประจ ากณฑหมพานต ๑. คนดเกดมาน าพาโลกใหรมเยน ๒. โลกตองการผเสยสละมฉะนนหายนะจะบงเกด ๓. การท าดยอมมอปสรรค "มารไมมบารมไมมา มารยงมาบารมยงแกกลา“ ๔. จดหมายแหงการเสยสละอยทพระโพธญาณ

มหว นไหวแมจะไดรบทกข

หยด

ขอคดประจ ากณฑมทร

ลกคอแกวตาดวงใจของผเปนพอแม “ลกดเปนทชนใจ

ของพอแม ลกแยพอแมช าใจ” รกใครเลาจะเทาพอแมรก

หวงใดเลาจะเทาพอแมหวง หวงใดเลาจะเทาพอแมหวง

ใครใหเลาจะเทาพอแมให เพราะฉะนนพงเปนลกแกว ลก

ขวญ ลกกตญญ ทชาวโลกชนชม พรหมกสรรเสรญฯ

หยด

ขอคดประจ ากณฑฉกษตรย

๑. พรากมวนพบ จากมวนเจอ จากกนยามเปนไดเหนน าใจ

จากกนยามตายไดเหนน าตา

๒. การใหอภยเปนเพราะไดส านกเปนเหตใหลบรอยราวฉาน

บนดาลสนตสขแกสวนรวม

๓. สเทายงรพลาด นกปราชญยงรผด บรรพชตยงรเผลอความ

ผดพลาดเปนเรองของมนษย แตการใหอภยเปนวสยของ

เทวดา

หยด

ขอคดประจ ากณฑมหาราช

คนดตกน าไมไหล ตกไฟไมไหม ยอมไดรบ

การปกปองคมครองภยในททกสถาน

หยด

เกดเปน

เกดเปน

เกดเปน

เกดเปน

เกดเปน พระเจาสทโธทนะ

พระราชบดา

พระเจากรงสนชย

สมยนน

อนาถบณฑกเศรษฐ อ ามาตยผจดแจงสตดกมหา

ทานสมยนน

พระอานนท อ ามาตยผน าขาวเดอดรอนไป

แจงใหทราบ

ทาวมหานาม พระเจามททราช

พระราชบดาของพระนางมทร

พระกสาโคตรม แมของชางปจจยนาค

หยด

ขอคดประจ ากณฑนครกณฑ

การท าความด ยอมไดรบผลดตอบแทน การ

ใชธรรมะในการปกครองยอมท าใหเกดความสงบ

รมเยน

หยด

พระอนทรประทานพร 10 ประการแดพระนางผสด ๑. ขอใหพระนางไดประทบในปราสาท พระเจาสวราษฎร ๒. ขอใหดวงเนตรท งสองขางมสด า ประดจลกตาเนอทราย ๓. ขอใหพระขนงเขยวดจสรอยคอนกยง ๔. ขอใหมนามวาผสด ๕. ขอใหมพระโอรสททรงเกยรตยงกวากษตรยท งหลายและมพระราช ศรทธาในการกศล

๖. ขออยาใหพระครรภปรากฏนนดงสตรสามญ ๗. ขออยาใหพระถนท งคด าในเวลาทรงครรภ และเมอประสตแลว ขออยาหยอนยาน

๘. ขอใหพระเกศด าเปนมนดจปกแมลงคอมทอง ๙. ขอใหมพระฉววรรณละเอยดดงทองค าธรรมชาต ๑๐.ขอใหทรงมอ านาจปลอยนกโทษประหารชวตใหพนโทษ

หยด

พระวษณในสมยนน พระโมคคลลา

เทวดาทแปลงเปนพระราชสห พระสวล

เทวดาทแปลงกาย

เปนพระเวสสนดร พระมหากจจายนะ

เทพธดาทแปลงกาย

เปนพระนางมทร นางวสาขามหาอบาสกา

ชางปจจยนาค พระมหากสสป

เกดเปน

เกดเปน

เกดเปน

เกดเปน

เกดเปน

หยด

๑. นบาตชาดก เปนชาดกในพระไตรปฎกม ๕๐๐ เรอง แบงออกเปนหมวดๆ ตามจ านวนคาถา นบตงแต ๑ คาถา ถง ๘๐ คาถา ชาดกทม ๑ คาถาเรยกวา เอกนบาตชาดก ๒ คาถาเรยกวา ทกนบาตชาดก ๓ คาถาเรยกวา ตกนบาตชาดก ๔ คาถาเรยกวา จตคนบาตชาดก ๕ คาถาเรยกวา ปญจกนบาตชาดก

ชาดกทมเกน ๘๐ คาถาขนไปเรยกวา มหานบาตชาดก ซงม ๑๐ เรอง เรยก ทศชาต หรอ พระเจาสบชาต

ชาดก เปนเรองทมมากอนพทธกาล เปนเรองทเกยวกบพระโพธสตว ชาดกม ๒ ประเภท

หยด

องคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาเทศนชาดกจบ ทานทรงตรสวา

พระอนทรในสมยนน พระอนรต

อจจตฤๅษ พระสารบตร

พรานเจตบตร นายฉนทะ

นางอมตตดา ภรรยาของชชก นางจนตมานะวกา

ชชก พระเทวทต

“ภกขเว ดกอนภกษท งหลาย ส าหรบคนส าคญในสมยนน คอ”

เกดเปน

เกดเปน

เกดเปน

เกดเปน

เกดเปน

หยด

http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/st2545/5-6/no39/theme_23.html

๑. เทาท งสองขางใหญและคด ๒. เลบท งหมดกด ๓. ปลนองทยยาน ๔. รมฝปากบนยอยทบรมฝปากลาง ๕. น าลายไหลออกเปนยางยดท งสองแกม

๖. เขยวงอกออกพนปากเหมอนเขยวหม ๗. จมกหกฟบดนาชง ๘. ทองปองเปนกระเปาะด งหมอใหญ

ลกษณะบรษโทษ ๑๘ ประการของชชกคอ

หยด

๙. สนหลงไหลหกคอม คด โกง ๑๐.ตาถลนลกทรลกษณ ขางหนงใหญ ขางหนงเลก ไมเสมอกน ๑๑.หนวดเครามพรรณดงลวดทองแดง ๑๒.ผมโหรง เหลองดงสลาน ๑๓.ตามตวสะครานคล าดวยแถวเอนนนเกะกะ ๑๔.มตอมแมลงวน และตกกระดงโรยงา ๑๕.ลกตาเหลอง เหลอก เหล ๑๖.รางกายคดคอมในทท งสามคอ คอ หลง สะเอว ๑๗.เทาท งสองหน เห หางเกะกะ ๑๘.ขนตามตวหยาบดงแปลงหม

พระนางผสด

หยด

พระนางสรมหามายาราชเทว

พระราชมารดา

พระสมณโคดม

พระพทธเจา

พระเวสสนดร

พระนางมทร พระนางพมพา

พระกณหา อบลวรรณาพระเถร

พระชาล พระราหล

เกดเปน

เกดเปน

เกดเปน

เกดเปน

เกดเปน

หยด

เปนชาดกทแตงขนจากนทานพนเมอง ไมมในพระไตรปฎก หรอเรยกวา ชาดกนบาตม ๕๐ เรอง พระภกษชาวเชยงใหม

แตงขนเมอประมาณ พ.ศ. ๒๐๐๐ - ๒๒๐๐ เปนภาษามคธ โดยเลยนแบบนบาตชาดก ครนเมอพ.ศ.๒๔๔๓ - ๒๔๔๘ พระบรมวงศเธอกรมพระสมมตอมรพนธ ด ารงต าแหนง

องคสภานายกหอพระสมดส าหรบพระนคร ไดทรงแปล เปนภาษาไทย เรองปญญาสชาดกจงแพรหลาย

http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/st2545/5-6/no39/favorite.html

๒. ปญญาสชาตชาดก

หยด

ทศบารม

บารมทพระโพธสตวไดทรงบ าเพญ ๑๐ ประการในชาตตางๆ คอ

พระเตมย เนกขมมบารม

พระมหาชนก วรยะบารม

พระสวรรณสาม เมตตาบารม

พระเนมราช อธษฐานบารม

พระมโหสถ ปญญาบารม

บ าเพญ

บ าเพญ

บ าเพญ

บ าเพญ

บ าเพญ

หยด

๑. ปรารภเรอง คอบทน าเรองหรอ อบตเหต จะกลาวถง มลเหตหรอทมาของชาดกเรองนน เชน มหาเวสสนดร ชาดก ๒. อดตนทาน หรอ ชาดก หมายถงเรองราวนทาน

ท พระพทธองคตรสเลา ๓. ประชมชาดก ประมวลชาดก เปนเนอความสดทาย ของชาดกกลาวถงบคคลในชาดก คอผใดทกลบชาต

เปนใครบางในปจจบน

องคประกอบของชาดก ชาดกทกเรองจะมองคประกอบ ๓ ประเภท คอ

หยด

หวใจพระเจาสบชาต คอ เต ช ส เน ม ภ จ นา ว เว

( อกษรตวแรก ของแตละชาต ) http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/st2545/5-6/no39/theme_1.html

พระภรทต ศลบารม

พระจนทกมาร ขนตบารม

พระนารทะ อเบกขาบารม

พระวทร สจจะบารม

พระเวสสนดร ทานบารม

บ าเพญ

บ าเพญ

บ าเพญ

บ าเพญ

บ าเพญ

หยด

คาถาพน หมายถง คาถาภาษาบาล ทยกขนมาน า ความ ท งมจ านวน ๑๐๐๐ คาถา เชนในกณฑทานกณฑ

กบอกไวตอนจบวา “ ทานกณฑนฏฐต ประดบดวย

พระคาถา ๒๐๙ คาถา ” ค าวา คาถา หมายถง ฉนทบทหนง มถอยค า ๔ วรรค วรรคหนงม ๘ ค า คาถาหนงจงมค า ๓๒ ค า เปนพน

http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/st2545/5-6/no39/theme_5.html

คาถาพน

หยด

ในสมยพทธกาลนน เมอพระพทธเจาตรสรแลว พระองคจงไดเสดจไป

กรงกบลพสดพรอมดวยพระภกษสงฆผเปนอรหนตพระบรมวงศและชาวเมองได

ออกมารบเสดจกนมากมายมพระบรมวงศานวงศบางทานไมท าความเคารพในพระ

องค พระบรมศาสนาไดทรงเหนอาการของพระญาตวงศกระดางกระเดองเชนนน จงไดแสดง

อทธปาฏหารยโดยเสดจเหาะขนสอากาศ และเปลงฉพพรรณรงส พระราชบดาทอดพระเนตร

เหนดงนน จงกราบไหวพระโอรสและพระญาตวงศท งหลาย

กกราบไหวตามๆกน ขณะนนไดเกดเมฆตงเคามดครมขน แลวเกดฝนเรยกวา

"ฝนโบกขรพรรษ" ตกลงมา ฝนโบกขรพรรษ เปนฝนอนมหศจรรยอยางทไมเคยปรากฏมมากอน

มความมหศจรรย ดงน ๑. มเมดน าฝนแดงเรอเหมอนแกวทบทม ๒. ผใดปรารถนาไดเปยกกเปยก ผไมปรารถนาแมละอองกไมสมผสผวกาย ๓. ไมเลอะเทอะขงนอง กอใหเกดโคลนตมอนปฏกล พอฝนหาย แผนดนกสะอาด ๔. ตกลงเฉพาะในสมาคมพระญาต ไมมผอนอยรวมประชมดวย

หยด

กปป หมายถง อายโลก นบต งแตตนจนถงสนโลกใน

สารตถะสงคหะ อธบายโดยอปมาไดวา ภเขาสเนร กวาง-ยาว-หนา

มมาตราสวน ๑๐๐ โยชนเทากน พอถงก าหนด ๑๐๐ ป มเทวดาเอาผาขาว

บางมากวาดครงหนง จนภเขาสเนรซงมความกวาง-หนา ต ง ๑๐๐ โยชนนน

เรยบราบเปนหนากองเรยกวา กปหนงๆ

ค าวา กป มชอเรยก ๖ อยางดงน ๑. สารกป -มพระพทธเจามาบงเกดหนงพระองค ๒. มณฑกป -มพระพทธเจามาบงเกดสองพระองค ๓. วรกป -มพระพทธเจามาบงเกดสามพระองค ๔. สารมณฑกป -มพระพทธเจามาบงเกดสพระองค ๕. ภทรกป -มพระพทธเจามาบงเกดหาพระองค ๖. สญญกป -เปนกปวางไมมพระพทธเจามาบงเกด

ในโลกเลย

อางอง :

http://images.konweang101.multiply.multiplycontent.com/attachment/