นิพนธ์ต้นฉบับ original article การ...

นพนธตนฉบบ Original Article

การประเมนปรมาณรงสท�ผวจากการถายภาพรงสทรวงอก และปรมาณรงสท�อวยวะไดรบ

โดยใชโปรแกรม PCXMC 2.0

จเร วฒศาสน วท.บ. (ฟสกส), วท.ม. (ฟสกส)

ชยยทธ นทธร วท.บ. (ฟสกส)

อานนท ศรสข วท.บ. (ฟสกส)ศนยวทยาศาสตรการแพทยท � �� สราษฎรธาน กรมวทยาศาสตรการแพทย

บทคดยอ การศกษาน� มวตถประสงคเพ� อประเมนปรมาณรงสท� ผวท� ผ ปวยได รบจากการถายภาพเอกซเรยปอด

โดยการจาลองทางคณตศาสตรใชวธ Monte Carlo ทาการศกษาโดยเกบขอมลปรมาณรงสท�ผวจากถายภาพ

เอกซเรยปอดโดยใชเคร� องวดและตรวจสอบคณภาพเคร� องเอกซเรยย� หอ RTI ร น Barracuda จากเคร� อง

เอกซเรยวนจฉยท�วไปในโรงพยาบาล � แหงในจงหวดสราษฎรธานและโรงพยาบาล � แหงในจงหวดนครศรธรรมราช

ในชวงเดอนเมษายนถงมถนายน พศ. �� โดยมจานวนผปวย �� ราย ผลการศกษาพบวา คาปรมาณรงสท�ผว

อยในชวง �.��-�.�� มลลเกรย (mGy) คาเฉล�ย �.�� mGy นาคาปรมาณรงสท�ผวมาจาลองปรมาณรงส

ท�อวยวะไดรบจากโปรแกรม PCXMC 2.0 ใชวธมอนตคารโล พบวาปรมาณรงสดดกลน (absorbed dose)

ท�อวยวะไดรบคอ บรเวณทรวงอกอยในชวง �.��-�.�� mGy ถงน�าดอยในชวง �.��-�.�� mGy

ไตอยในชวง �.��-�.�� mGy ตบอยในชวง �.��-�.�� mGy ปอดอยในชวง �.��-�.�� mGy

หลอดอาหารอยในชวง �.��-�.�� mGy ตบออนอยในชวง �.��-�.�� mGy กระเพาะอาหารอยในชวง

0.0088-0.02255 mGy ไทรอยดอยในชวง �.��-�.�� mGy และปรมาณรงสยงผล (effective dose)

เฉล�ยท�งรางกาย �.�� มลลซเวรต (mSv) สามารถนาโปรแกรม PCXMC มาใชในการประเมนปรมาณรงส

ท�อวยวะไดรบจากการถายภาพเอกซเรย เพ�อควบคมปรมาณท�ไดรบไมใหเกน �� mSv ตอป

คาสาคญ: ปรมาณรงสท�ผว, มอนตคารโล, โปรแกรม PCXMC, ปรมาณรงสดดกลน, ปรมาณรงสยงผล

วารสารวชาการสาธารณสข

ปท� �� ฉบบท� � กรกฎาคม - สงหาคม ��

Journal of Health Science

Vol. 23 No. 4 July - August 2014

บทนาการถายภาพรงสเอกซเรยเพ� อใชในทางการแพทย

สามารถชวยในการตรวจวนจฉยโรคใหงายข� น แตหาก

การปองกนรงสท� ไมดพอหรอตองถายภาพเอกซเรย

ใหมทาใหผ ปวยตองไดรบรงสซ�ามากกวาเดมโดยไม

จาเปน และหากไดรบรงสในปรมาณมากเกนไป กอาจเปน

อนตรายตอผปวยและผใชงาน อกท�งการไดรบรงสใน

ปรมาณท�สง ยงเปนอนตรายตออวยวะภายในรางกายอาจ

ไปทาลายเน� อเย�อภายในรางกายทาใหเน� อเย�อผดปรกต

นาไปสการเปล�ยนแปลงของเซลล กอใหเปนโรคมะเรงได

ทบวงการปรมาณระหวางประเทศ (International Atomic

Energy Agency หรอ IAEA) ไดเสนอวาส�งจาเปนท�ควร

ดาเนนการควบคมคณภาพการถายภาพเอกซเรยวนจฉย

ท� ด ควรประเมนปรมาณรงสท� ผ ปวยไดรบจากการ

ถายภาพเอกซเรย เพ� อใหทราบถงปรมาณรงสท�ไดรบ

วามปรมาณเทาไหรและ IAEA ไดเสนอวาในการถายภาพ

เอกซเรยรงสทรวงอกจากดานหลงมาดานหนา Chest

postero-anterior (Chest PA) ปรมาณรงสท�ผวผ ปวย

705

การประเมนปรมาณรงสท�ผวจากการถายภาพรงสทรวงอกและปรมาณรงสท�อวยวะไดรบ โดยใชโปรแกรม PCXMC 2.0

วารสารวชาการสาธารณสข �� ปท� �� ฉบบท� �

(entrance skin dose, ESD) ไมควรไดรบเกนกวา 0.4

มลลเกรย (mGy)(1) และในการถายภาพเอกซเรย

ทาท�มการกระทาบอยมากท�สดคอ การถายภาพเอกซเรย

ปอด (Chest PA)(2)

การศกษาน� มวตถประสงคเพ�อประเมนปรมาณรงส

ท�ผวท�ผปวยไดรบจากการถายภาพเอกซเรยปอด โดยการ

จา ลองทางคณ ตศาสตร ใช ว ธ Monte Carlo(3)

ซ� งเปนการส มขอมลเพ� อให เหนลกษณะของขอมล

ท�กระจายตวรอบคาใดคาหน� ง และใชหนจาลองทาง

คณตศาสตรแทนตวคน ซ�งวธการน�จะใหทราบถงปรมาณ

รงสท�อวยวะไดรบอยางรวดเรว และสะดวกย�งข�น

วธการศกษาวสดอปกรณ

1. ชดเคร�องวดและตรวจสอบคณภาพเคร�อง เอกซ-

เรย ย�หอ RTI รน Barracuda ไดรบการสอบเทยบจาก

หองปฏบตการสอบเทยบเคร�องวดรงสมาตรฐานทตยภม

กรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข

2. เคร� องเอกซเรยวนจฉยท� วไปของโรงพยาบาล

ท�ไดรบการตรวจสอบแลววาไดมาตรฐานตามประกาศ

กรมวทยาศาสตรการแพทย เร�องขอปฏบตการควบคม

คณภาพเคร�องเอกซเรยวนจฉย วนท� 15 ตลาคม 2550

จานวน 7 โรงพยาบาล

3. แผนยางผสมตะก�วปองกนรงส

4. โปรแกรมคอมพวเตอร PCXMC (PC program

for X-ray Monte Carlo) เวอรช�น 2.0 สาหรบจาลอง

ทางคณตศาสตรคานวณปรมาณรงสท� อวยวะได รบ

ใชวธแบบ Monte Carlo

วธการ

1. เกบขอมลคาเทคนคการถายเอกซเรย Chest PA

และวดคาปรมาณรงสท�ผว (ESD)

เกบขอมลเทคนคการถายภาพเอกซเรย Chest PA

ในชวงเดอน เมษายน – มถนายน พศ. 2555 จานวน

ผปวยท�งหมด 54 ราย จากโรงพยาบาลในจงหวดนคร-

ศรธรรมราช � แหง และโรงพยาบาลในจงหวดสราษฎร-

ธาน � แหง เกบขอมลคาเทคนคพลงงานรงสเอกซ (kVp)

คากระแสไฟฟาคณคาเวลา (mAs) ระยะหางของจด

ศนยกลางของหลอดเอกซเรยถงฟลม (focus sport film

distance, FFD) ความหนาผปวย เพศ อาย

ใชเคร�องวดและตรวจสอบคณภาพเคร�องเอกซเรยย�หอ

RTI รน Barracuda วดคา ESD โดยนาเคร� องมอวด

วางไวบนเตยงเอกซเรย และวางแผนยางผสมตะก�วใว

ใตหววดรงสเพ� อปองกนรงสสะทอนยอนกลบเขาไป

ในหววดรงส วดระยะหางจากจดโฟกสของหลอด

เอกซเรยถงหววดรงสเปนระยะทาง 50 เซนตเมตร

เปดลารงสใหครบคลมหววดรงส วดคาเอกซโพเชอร

ในชวง 50-100 kVp ต� งคาเวลา (time) และคา

กระแสไฟฟา (mA) เทาเดมทกคร�ง ดาเนนการเอก-

โพเชอร 3 คร� งเพ� อหาค าเฉล� ย นา ไปคานวณหา

คา aK (Entrance air kerma)

Qka KNMFFDK ××=)( ...................... (1)

M = คาเฉล�ยปรมาณรงสท� วดไดจากเคร�องมอวด

(mGy)

kN = คา calibration factor ของหววดปรมาณรงส

จากการสอบเทยบโดย SSDL

QK = คาแกความแตกตางในการตอบสนองของ

หววดปรมาณรงส

เม�อไดคา )(FFDKa จากสมการท� � นาไปหาร

ดวยคากระแสไฟฟาคณคาเวลา (mAs) ของเคร� อง

เอกซเรยท�ต�งคาไวจะไดคา dY ตามสมการท� �

mAsFFDKY a

d)(

= .................................... (2)

เขยนกราฟความสมพนธระหวาง Yd กบคา kVp

(ภาพท� 1) นากราฟดงกลาวหาคาจากคาเทคนคการ

ถายภาพเอกซเรย Chest PA ท�บนทกไวมคา kVp mAs

ระยะทางจากโฟกสของหลอดเอกซเรยถงฟลม (FFD)

เม�อไดคาแลวนามาคานวณหาคาปรมาณรงสท�ผว (en-

trance skin dose) แทนคาลงในสมการท� 3 พรอมท�ง

แกคาระยะหางระหวางจดโฟกสจดก�งกลางหววดรงส

โดยท�คา BSF (Backscatter) ข�นกบคา kVp และ total

filtration of X-ray มคาเทากบ 1.4(4)

706

Assessment of Entrance Skin Dose and Organ Dose of Radiation in Patients Receiving Chest X-ray Using PCXMC 2.0

Journal of Health Science 2014 Vol. 23 No. 4

BSFtFDD

FDDmAsFDDkVpYESDp

×

−×= ),( …………………………………………… (3)

2. จาลอง (Simulate) คาปรมาณรงสท�อวยวะไดรบ

โดยใชโปรแกรม PCXMC

นาคา ESD ท�ไดจาลองปรมาณรงสท�อวยวะไดรบ

โดยใชโปรแกรม PCXMC ใชวธแบบ Monte Carlo

ดาเนนการส มขอมลเพ� อใหเหนลกษณะของขอมลท�

กระจายตวรอบคาๆหน� งใช ห นจาลองคณตศาสตร

แทนตวคน(3) โปรแกรม PCXMC สามารถปรบและต�ง

คาการเกดรงสเอกซ ท�สงผานเขาไปในรางกาย เและใชคา

ปรมาณรงสในอากาศในเทอม Air Kerma ในการ

จาลอง(3) โปรแกรม PCXMC สามารถจาลองเสปกตรม

ของหลอดเอกซเรยไดสงสดถง 150 kVp โดยใสคา

คณล กษณะของหลอดเอกซเรย แลวนา ไปจา ลอง

ปรมาณรงสท�อวยะไดรบได (6) กอนท�จะทาการจาลอง

จะตองใสคาขอมลเบ� องตน ขนาดลารงส ระยะทางจาก

ลา รงสถงฟลมเอกซเรย ความหนาเฉล� ยของผ ปวย

ดงแสดงในภาพท� 2 หลงจากน�นใสคา X-ray Spectrum

ภาพท� � กราฟแสดงคาความสมพนธคา dY กบคา พลงงานรงสเอกซ kVp

ภาพท� � แสดงการบนทกขอมลเบ� องตนในโปรแกรม PCXMC 2.0

707



และปรมาณรงส ESD แลวคานวณปรมาณรงสดดกลน

(absorbed dose, Gy) ท�อวยวะไดรบซ� งในงานวจยน�

ไดคานวณอวยวะดงน� ทรวงอก ถงน�าด ไต ตบ ปอด

หลอดอาหาร ตบออน กระเพาะอาหาร ไทรอยด และ

ปรมาณรงสยงผล (effective dose, Sv) ท�วท�งรางกาย

โดยใชคาปจจยตามขอเสนอแนะของ คณะกรรมการ-

ระหวางประเทศเก�ยวกบการปองกนอนตรายจากรงส

(International Commission on Radiological Protec-

tion) ฉบบท� 103 หรอ ICRP-103(7)

ผลการศกษา1. ผลการเกบขอมลเทคนคการถายภาพเอกซเรย

Chest PA ท� ไดดา เนนการในโรงพยาบาล 6 แหง

จานวนผปวยท�งหมด 54 ราย ชาย 33 คน รอยละ 61.1

เพศหญง 21 คน รอยละ 38.9 (ตารางท� 1) น�าหนก

อยในชวง 45-95 กโลกรม โรงพยาบาล F ใชคา kVp

เฉล� ยมากถง 94.4 kVp (80-115 kVp) ส วน

โรงพยาบาล D ใชคา kVp เฉล�ยนอยท�สด 65.1 kVp

(60-68 kVp) เม�อพจารณาคา mAs โรงพยาบาล C

ใชคา mAs มากท�สด 40 mAs โรงพยาบาล F ใชคา mAs

นอยท�สด 4 mAs

2. ผลการวดคา ESD จากการถายภาพเอกซเรย

Chest PA (ตารางท� 2) ของ ทกขอมล (n=54) จาก 6

โรงพยาบาล คา ESD อยในชวง 0.1-0.63 mGy คาเฉล�ย

0.33 mGy และคาเปอรเซนไทลท� 75 มคา 0.45 mGy

โรงพยาบาล D คา ESD สงสด 0.63 mGy โรงพยาบาล

F คา ESD นอยท�สด 0.10 mGy

3. นาคาเฉล�ย ESD จาลองปรมาณรงสท�อวยวะไดรบ

โดยใชโปรแกรม PCXMC ผลจากการจาลองของแตละ

โรงพยาบาลแสดงในตารางท� 3 ปรมาณรงสดดกลนท�

ตารางท� � จานวนผปวย คาพลงงานรงสเอกซ คากระแสหลอดคณคาเวลา และระยะจากฟลมถงโฟกสหลอดเอกซเรย

โรงพยาบาล ชาย หญง พลงงานรงสเอกซ คากระแสหลอดคณคาเวลา ระยะจากฟลมจนถง

เฉล�ย (kVp) เฉล�ย (mAs) โฟกสหลอดเอกซเรย (FFD)

A 8 2 79.4 (72-84) 8.6 (8-10) 170

B 5 4 86.7 (80-90) 6.7 (6-10) 180

C 4 3 71.7 (69-74) 30 180

D 3 5 65.1 (60-68) 25 (20-30) 180

E 7 3 84.5 (77-89) 20 180

F 6 4 94.4 (80-115) 4 180

ตารางท� � ปรมาณรงสท�ผว (ESD) จากการถายภาพเอกซเรยปอด (Chest PA)

โรงพยาบาล ปรมาณรงสท�ผว (มลลเกรย)

Max Min SD Mean third quartile

A (n=10) 0.47 0.27 0.06 0.38 0.41

B (n=9) 0.28 0.12 0.05 0.16 0.15

C (n= 7) 0.46 0.37 0.03 0.42 0.43

D (n=8) 0.63 0.28 0.14 0.46 0.57

E (n=10) 0.55 0.39 0.05 0.49 0.53

F (n=10) 0.19 0.10 0.03 0.14 0.13

เฉล�ย 0.63 0.10 0.16 0.33 0.45

708



อวยวะไดรบ ทรวงอก อยในชวง 0.0121-0.0278 mGy

ถงน�าดอยในชวง 0.0035-0.0133 mGy ไตอยในชวง

0.0079-0.0497 mGy ตบอยในชวง 0.0210-0.0488

mGy ปอดอย ในช วง 0.0567-0.1480 mGy

หลอดอาหารอยในชวง 0.0240-0.0595 mGy ตบออน

อยในชวง 0.0198-0.0520 mGy กระเพาะอาหาร

อยในชวง 0.0088-0.02255 mGy ไทรอยดอยในชวง

0.0095-0.0258 mGy และปรมาณรงสยงผลท�วท�ง

รางกายใชคาปจจยตาม ICRP-103 อยในชวง 0.0172-

�.�� มลลซเวรต (mSv)

วจารณเม�อพจารณาผลการวดคา ESD ในผปวยแตละราย

(ภาพท� 3) จากท�งหมด 54 ราย มผท�ปวยท�ไดรบปรมาณ

รงสท�ผวจากการถายภาพเอกซเรย Chest PA มากกวา

0.4 mGy ตามท� IAEA No. 115 แนะนา ท�งหมด 22

ราย คดเปนรอยละ 40.7 โรงพยาบาล A B C D มคา

ESD เกนกวาคา 0.4 mGy สวนโรงพยาบาล F ไมมคา

ESD เกนกวา 0.4 mGy

นาคา ESD มาเทยบเคยงกบงานวจยอ�นๆ ท�ไดศกษา

ปรมาณรงสท�ผวจากการถายภาพเอกซเรย Chest PA

(ตารางท� 4) คาเฉล�ย ESD ของงานวจยน�อยท� 0.33 mGy

มากกวางานวจยของธรวฒน และคณะ(8) งานวจยของ

อนงค และคณะ(9) งานวจยของศรวรรณ และคณะ(10)

งานวจยของศกด�ชย (11) งานวจย ของอจฉรา และคณะ(12)

งานวจยของวชย และคณะ(13) และคา ESD ของงานวจย

น�มคานอยกวางานวจยของศภวท และคณะ(14) คา ESD

จากงานวจยน� และงานอ�นท�ไดรวบรวมมาท�งหมดมคา

เฉล�ยไมเกน 0.4mGy ตามท� IAEA No. 115 แนะนา

ซ�งคา ESD ท�มความแตกตางน�นข� นอยกบขนาดความ

แตกตางของประชากรในแตละพ� นท� และปจจยอ� นท�

เก�ยวของ เชน คณภาพของเคร�องเอกซเรย การปรบต�งคา

ตวแปรทางเทคนคหรอปจจยในการสรางภาพควร

ดา เน นการหาสาเหตและพจารณาแนวทางการลด

ปรมาณรงสใหแกผปวยหากสามารถดาเนนการได เพ�อ

ใหผปวยไดรงสเทาท�จาเปน

ปรมาณรงสดดกลนท�อวยวะไดรบจากการถายภาพ

เอกซเรยปอด โดยใชโปรแกรม PCXMC จากขอมล

ท� งหมดของทกโรงพยาบาล (n=54) แสดงในกราฟ

ภาพท� 4 ปอดเปนอวยวะท�ไดรบรงสมากท�สด 0.0282

mGy เน� องจากเป นอว ยวะท� ได ร บร งส โดยตรง

และรองลงมาคอหลอดอาหาร 0.0197 mGy และ

ถงน�าดไดรบนอยท�สด 0.0008 mGy ลงมาตามลาดบ

ปรมาณร งส ย งผลเฉล� ยท� ได ร บท� วท� งร างกายจาก

การถายภาพเอกซเรยปอดมคา 0.0075 mSv ซ� ง

นอยกวาคาตาม ICRP-103 ไดเสนอแนะไววาไมควร

ไดรบรงสเกน 20 mSv ตอป ถงแมจะปรมาณรงส

ท� ได รบมปรมาณนอย แตในการรบการรกษาและ

ตารางท� � ปรมาณรงสดดกลนท�อวยวะไดรบ และปรมาณรงสยงผลท�งรางกายใชคาปจจย ตาม ICRP-103

โรงพยาบาล ปรมาณรงสท�อวยวะไดรบ (mGy)

ท �วท�งรางกาย

ทรวงอก ถงน�าด ไต ตบ ปอด หลอดอาหาร ตบออน กระเพาะอาหาร ไทรอยด ICRP-103

(mSv)

A 0.0155 0.0035 0.0079 0.0211 0.0917 0.0343 0.0213 0.0088 0.0101 0.0232

B 0.0121 0.0058 0.0173 0.0210 0.0583 0.0240 0.0198 0.0101 0.0109 0.0172

C 0.0204 0.0096 0.0446 0.0420 0.1105 0.0468 0.0388 0.0145 0.0190 0.0319

D 0.0172 0.0039 0.0147 0.0309 0.1106 0.0349 0.0279 0.0111 0.0185 0.0288

E 0.0278 0.0133 0.0497 0.0488 0.1480 0.0595 0.0520 0.0225 0.0258 0.0423

F 0.0123 0.0052 0.0231 0.0229 0.0567 0.0256 0.0247 0.0110 0.0095 0.0172

คาเฉล�ย 0.0034 0.0008 0.0011 0.0033 0.0282 0.0197 0.0037 0.0019 0.0010 0.0075

ทก ร.พ.

709



ตารางท� � ปรมาณรงสท�ผวจากการถายภาพ Chest PA เทยบเคยงกบคางานวจยอ�นๆ ท�เก�ยวของ

ปรมาณรงสท�ผว จากการถายภาพเอกซเรย Chest PA ปรมาณรงสท�ผว (mGy)

Min Max Mean third quartile

IAIEA safety series No.115(1) 0.4 -

ธรวฒน สภาวฒนพนธ, บรรจง เข�อนแกว. ��(8) 0.1 1.6 0.2 0.4

ศภวท สขเพง, ธราพร ตองตดรมย, ประเวช แสงคา, 0.003 2.268 0.353 0.436

ไอรศรา ศรสนทร ��(14)

อนงค สงกาวงไซย, เกศรนทร สายตา ��(9) 0.189 0.161 0.161 0.189

วชย วชาธรตระกล, สมศกด� วงษ ศานนท, 0.12 0.41 0.2 0.23

บรรจง เข�อนแกว ��(13)

อจฉรา หวนอ, พลศกด� คงแกว ��(12) - - 0.29 0.36

ศกด�ชย ศรปรชากล, ��(11) กลมท� � 0.096 0.293 0.178 0.220

กลมท� � 0.030 0.169 0.089 0.124

ศรวรรณ จเลยง, สายณห เมองสวาง ��(10) 0.080 1.550 0.24 0.38

งานวจยน� 0.103 0.628 0.333 0.448

ภาพท� � กราฟปรมาณรงสท�ผวของผปวยจากโรงพยาบาลท�ไดดาเนนการเกบขอมล

ว น จฉยโรคอาจตองถ ายภาพเอกซเรย เพ� มเตมใน

อวยวะอ�น หรอตองเขารบการเอกซเรยคอมพวเตอร

ซ�งการประเมนปรมาณรงสท�รางกายไดรบน� เปนขอมล

เบ� องตนสาหรบพจารณาแนวทางวางแผนการไดรบรงส

เทาท�จาเปนและเหมาะสม

710



สรป

สามารถนาโปรแกรม PCXMC มาใชในการประเมน

ปรมาณรงสท� อวยวะไดรบจากการถายภาพเอกซเรย

และใชในการวางแผนและควบคมปรมาณรงสท�ใหกบ

ผปวยเพ�อไมใหไดรบปรมาณรงสเกน 20 mSv ตอป

เอกสารอางอง1. International Atomic Energy Agency. International basic

safety standard for protection against ionizing radiation

and for the safety of radiation source, IAEA Safety Se-

ries No. 115; Veinna: International Atomic Energy

Agency; 1996.

2. Ng KH, Rassiah P, Wang HB, Hambali AS, Muthuvellu

P, Lee HP. Dose to patients in routine X-ray examina-

tions in Malaysia. Br J Radiol 1998;71:654-60.

3. Tapiovaara M, Siiskonen T. PCXMC - a PC-based

Monte Carlo program for calculation patient doses in

medical X-ray examinations. 2nd edition. Helsinki: STUK

– Radiation and Nuclear Safety Authority, 2008

4. Padovani Renato. Assessment of entrance surface air

kerma. Proceeding of the IAEA group training on dose

assessment and dose management in diagnostic and in-

ternational radiology; 2008 May 7-8; Azionda

Osepedaliero University, Udine, Italy. Veinna: Interna-

tional Atomic Energy Agency; 2008.

5. Cristy M, Eckerman KF. Specific absorbed fractions of

energy at various ages from internal photon sources. I.

Methods. Oak Ridge, Tennessee: Oak Ridge National

Laboratory; 1987.

6. de Oliveira PMC, Squair PL, Lacerda MA, da Silva TA.

Assessment of organ absorbed doses in patients under-

going chest X-ray examinations by Monte Carlo based

softwares and phantom dosimetry. Radiation Measure-

ments 2011;45:2073-6.

7. Valentin J, editor. The 2007 Recommendations of the

International Commission on Radiological Protection. Ann

ICRP 2007;37:1-322.

8. ธรวฒน สภาวฒนพนธ, บรรจง เข�อนแกว. การหาปรมาณ

ร งสท� ผ ป วยได รบ จากการถ ายภาพร งส ว น จฉ ยใน

โรงพยาบาล เขต �� และ ��. วารสารสาธารณสขขอนแกน

2550;19:28-30.

9. อนงค สงกาวงไซย, เกศรนทร สายตา. ปรมาณรงสท�ผ ปวย

ไดรบจากการวดรงสวนจฉยในโรงพยาบาล ในเขตภาคกลาง

ภาพท� � กราฟคาเฉล�ยปรมาณรงสดดกลนท�แตะอวยวะไดรบจากขอมลท�งหมด (n=54)

711



ของประเทศไทย. วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทย

2551;50:338-45.

10. ศรวรรณ จเลยง, สายณห เมองสวาง. การลดปรมาณรงส

ใหกบผ ป วยท� มาใชบรการถ ายภาพรงสทรวงอกของ

โรงพยาบาลเขตชายฝ�งอนดามน. วารสารวชาการสาธารณสข

2555;21:67-76.

11. ศกด� ชย ศรปรชากล. การศกษาปรมาณรงสท� ผวของ

ผ ปวยไดรบจากการถายภาพรงสทรวงอกในโรงพยาบาล

กาฬสนธ. วารสารวจยและพฒนาระบบสขภาพ ��;�:

87-94.

12. อจฉรา หวนอ, พลศกด� คงแกว. ปรมาณรงสท�ผวหนง

ผ ป วยท� ได ร บจากการว น จฉ ยท� วไปด วยเอกซเรยท�

โรงพยาบาลสงขลานครนทร. สงขลานครนทร เวชสาร

2554;29:57-64.

13. วชย วชาธรตระกล, สมศกด� วงษศานนท, บรรจง เข�อนแกว.

ปรมาณท�ผวหนงของผ ปวยท� ไดรบจากการถายภาพรงส

ทรวงอกในโรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน. ศรนครนทรเวชสาร ��;��:��-

4.

14. ศภวท สขเพง, ธราพร ตองตดรมย, ประเวช แสงคา, ไอรศรา

ศรสนทร. ปรมาณรงสดดกลนท�ผวผ ปวยไดรบจากการ

ถายภาพเอกซเรยปอด ของโรงพยาบาลในจงหวดพษณโลก.

วารสารวชาการสาธารณสข ��;��:��-��.

Abstract: Assessment of Entrance Skin Dose and Organ Dose of Radiation in Patients Receiving Chest X-ray

Using PCXMC Program, version 2.0

Jare Wutthisas, B.Sc. (Physics), M.Sc. (Physics); Chaiyut Natheetorn, B.Sc. (Physics); Arnon Srisook,

B.Sc. (Physics)

Regional Medical Science Center at 11, Surat Thani

Journal of Health Science 2014;23:704-11.

The objective of this study was to assess the radiation absorption when patients received poste-

rior-anterior chest X-ray. The PCXMC or so-called the PC-based Monte Carlo program for calcula-

tion patient doses in medical X-ray examinations was applied in the analysis. The study was conducted

at 4 hospitals in Surat Thani province and 2 hospitals in Nakhon Si Thammarat during April – June

2012 on 54 patients. It was found that with the routine chest X-ray, the entrance surface skin dose

ranged from 0.10 to 0.63 milligray (mGy) with the mean of 0.33 mGy. The organ doses were found

to be 0.0121-0.0278 mGy for the chest, 0.0035-0.0133 mGy for gall bladder, 0.0079-0.0497

mGy for Kidneys, 0.0210-0.0488 mGy for liver, 0.0567-0.1480 mGy for lungs, 0.0240-0.0595

mGy for esophagus, 0.0198-0.0520 mGy for pancreas, 0.0088-0.02255 mGy for stomach, and

0.0095-0.0258 mGy for thyroid. The mean of effective dose in the whole body was 0.0075 millisievert

(mSv). Based on this study, the authors recommended that PCXMC could be used to estimate organ

dose of radiation from x-ray and to monitor the cumulative level of exposure not to exceed 20 mSv per

year.

Key words: entrance skin dose, Monte Carlo program, PCXMC program, effective radiation dose

นิพนธ์ต้นฉบับ original article การ...

Documents