รายงานผลการวจย

เร�อง

ผลของการตดแตงก�ง 5 รปทรง ตอการผลใบ การออกดอกและ

ผลผลตของมะมวงน�าดอกไมสทอง

Effect of 5 Training System on Leaf Flushing Flowering and Yield of

Mango CV. Namdokmai Sethong

โดย

สถาพร ฉมทอง

มหาวทยาลยแมโจ

2555

รหสโครงการ มจ.1-54-043

ก

สารบญ

หนา

สารบญตาราง

สารบญภาพ

บทคดยอ

Abstract

คานา

วตถประสงคของการวจย

ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ

การตรวจเอกสาร

อปกรณและวธการ

ผลการวจย

วจารณผลการวจย

สรปผลการวจย

ขอเสนอแนะ

เอกสารอางอง

ข

ค

1

2

3

5

5

5

8

14

34

36

37

38

ข

สารบญตาราง

หนา

ตารางท� 1

ตารางท� 2

ตารางท� 3

ตารางท� 4

ตารางท� 5

ตารางท� 6

ตารางท� 7

ตารางท� 8

ผลของการตดแตงก�งตอการเจรญเตบโตทางดานความสงและความกวางของ

ทรงพม

อตราการเจรญเตบโตทางดานความสงและความกวางของทรงพม

ผลของการตดแตงก�งตอจานวนคร� งของการผลใบและจานวนวนในการผลใบ

ผลของการตดแตงก�งตอการเจรญเตบโตทางก�งใบ(ความยาวยอด)

ผลของการตดแตงก�งตอการเจรญเตบโตทางก�งใบ(ความยาวใบ)

ผลของการตดแตงก�งตอการเจรญเตบโตทางก�งใบ(ความกวางใบ)

ผลของการตดแตงก�งตอระยะเวลาการออกดอกเปอรเซนตการออกดอกและ

ความสมบรณของชอดอก

ผลของการตดแตงก�งตอปรมาณผลผลต

14

15

16

17

20

21

25

30

ค

สารบญภาพ

หนา

ภาพท�1

ภาพท�2

ภาพท�3

ภาพท�4

ภาพท�5

ภาพท�6

ภาพท�7

ภาพท�8

ภาพท�9

ภาพท�10

ภาพท�11

ภาพท�12

ภาพท�13

ภาพท�14

ภาพท�15

ภาพท�16

ภาพท�17

ภาพท�18

ภาพท�19

ภาพท�20

ภาพท�21

ภาพท�22

ไมตดแตงควบคมทรงพม

ตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 1 ชวงการเจรญเตบโต

ตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 2 ชวงการเจรญเตบโต

ตดแตงทรงส�เหล�ยม

ตดแตงทรงฝาชหงาย

ไมตดแตงควบคมทรงพม (control)

ตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 1 ชวงการเจรญเตบโต

ตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 2 ชวงการเจรญเตบโต

ตดแตงทรงส�เหล�ยม

ตดแตงทรงฝาชหงาย

การผลใบใหมในขณะท�ยอดชดเดมยงไมพฒนาเปนใบแกเตมท�

การผลใบใหมในสภาพปกต

ลกษณะยอดท�เกดจากการผลใบใหมในขณะท�ยอดชดเดมยงไมพฒนาเปนใบ

แกเตมท�

ลกษณะยอดท�เกดจากการผลใบใหมในสภาพปกต

การผลใบใหมของการไมตดแตงควบคมทรงพม (Control)

การผลใบใหมของการตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 1 ชวงการ

เจรญเตบโต

การผลใบใหมของการตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 2 ชวงการ

เจรญเตบโต

การผลใบใหมของการตดแตงทรงส�เหล�ยม

การผลใบใหมของการตดแตงทรงฝาชหงาย

การออกดอกของการไมตดแตงควบคมทรงพม (Control)

การออกดอกของการตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 1 ชวงการ

เจรญเตบโต

การออกดอกของการตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 2 ชวงการ

เจรญเตบโต

10

10

10

10

10

11

11

12

12

13

18

18

19

19

22

22

23

23

24

26

26

27

ง

สารบญภาพ (ตอ)

หนา

ภาพท�23

ภาพท�24

ภาพท�25

ภาพท�26

ภาพท�27

ภาพท�28

ภาพท�29

การออกดอกของการตดแตงทรงส�เหล�ยม

การออกดอกของการตดแตงทรงฝาชหงาย

การตดผลของการไมตดแตงควบคมทรงพม (Control)

การตดผลของการตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 1 ชวงการ

เจรญเตบโต

การตดผลของการตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 2 ชวงการ

เจรญเตบโต

การตดผลของการตดแตงทรงส�เหล�ยม

การตดผลของการตดแตงทรงฝาชหงาย

27

28

31

31

32

32

33

1

ผลของการตดแตงก�ง 5 รปทรงตอการผลใบ การออกดอกและผลผลตของมะมวงดอกไมสทอง

Effect of 5 Training System on Leaf Flushing Flowering and Yield of Mango CV.

Namdokmai Sethong

สถาพร ฉมทอง

Sathaporn Chimthong

สานกฟารมมหาวทยาลยแมโจ สานกงานอธการบด

--------------------------

บทคดยอ การทดลองตดแตงก�งมะมวงรปทรงตางๆ 5 รปทรง คอ ไมตดแตงก�ง (Control), ตดแตงเปด

กลางพม+ตดปลายยอด 1 ชวงการเจรญเตบโต,ตดแตงเปดกลางพม+ตดปลายยอด 2 ชวงการ

เจรญเตบโต,ตดแตงทรงส� เหล�ยมและตดแตงทรงฝาชหงาย ในมะมวงน� าดอกไมสทองอาย 6 ป

ณ สานกฟารมมหาวทยาลยแมโจ เชยงใหม ระหวางวนท� 1 กรกฎาคม 2553 ถง เดอนมถนายน 2554

พบวาการตดแตงทรงฝาชหงายและการตดแตงทรงส�เหล�ยม สามารถกระตนใหมะมวงผลใบได

หลายชดมากกวาการตดแตงรปทรงอ�น ท� 4 ชดและ 3 ชดตามลาดบ รวมท�งมอตราการเพ�มความสง

และความกวางของทรงพมมากท�สดท�ระดบ 67.23 เปอรเซนตและ 25.04 เปอรเซนต ระยะเวลาใน

การออกดอกนบจากเร� มตดแตงก�งของวธการไมตดแตงก�งใชเวลาส�นท�สดท�จานวน 182.3 วน

รวมถงมภาพรวมของการออกดอกดท�สด แตเปอรเซนตการออกดอกของก�งท�ทาการสมเม�อเทยบ

กบการตดแตงก�งรปทรงอ�นไมมความแตกตางทางสถต สวนการใหผลผลต การไมตดแตงก�ง

(Control) มจานวนผลโดยเฉล�ยตอตนมากท�สด 152 ผล และการตดแตงเปดกลางพม+ตดปลายยอด

ออก 1 ชวงการเจรญเตบโตมจานวนผลโดยเฉล�ยตอตนใกลเคยงกนท� 110.80 ผล รวมถงมปรมาณ

ผลผลตโดยรวมใกลเคยงกนคอ 63.43 กโลกรมและ 51.16 กโลกรมตามลาดบ แตขนาดของผล

2

พบวามความแตกตางทางสถตอยางมนยสาคญ โดยการตดแตงทรงส�เหล�ยมมน� าหนกผล

มากท�สด 502.34 กรม/ผล สวนการไมตดแตงก�ง (Control) มน� าหนกตอผลนอยท�สด 417.35 กรม/ผล

คาสาคญ : การผลใบ, การออกดอก

Abstract

The study on the effect of 5 training systems of mango branches, consisting of

control (no cutting), cutting to open middle foliage and shoot cutting at first growth phase, cutting

to open middle foliage and shoot cutting at second growth phase, cubic shape and flat shape in 6

year old mango trees, cv. Namdokmai Sethong, was conducted in Maejo Farm, Maejo university

(Chiang Mai province) during July 1, 2010 to June 2011. Results of the study showed that flat

shape and cubic shape training systems of mango plants were able to induce better leaf flushing

than other training systems, including high increment rate for height and width at 67.23 and 25.04

percent. Days to flowering from applying the training system was shorter at 182.3 days in

addition to a much better total flowering appearance. However, random percentages of flowering

by mango trees in comparison with other training systems, were not statistically different. On

yield, meanwhile, mango trees in control group gave the highest average at 152 fruits/ tree with

mango trees in training system of cutting to open foliage in the middle and shoot cutting at 1st

growth phase, gave almost similar average yield per tree at 110.80 fruits, together with similar

mass volume at 63.43 and 51.16 kg, respectively. But fruit size was found to be significantly

different among the training systems with mango branches cut in cubic shape giving the highest

weight at 502.43 g/fruit as compared to mango trees in the control group which gave the lowest

fruit weight (417.35 g/fruit).

Keyword : flushing , flowering.

3

คานา

มะมวงเปนไมผลท�ผคนสวนใหญภายในประเทศรจกและนยมบรโภครวมท�งยงสามารถสง

เปนสนคาออกไปยงตางประเทศ ซ�งมลคาการสงออกในอนาคตมแนวโนมท�จะเพ�มข�น เน�องจาก

ประเทศไทยไดทาขอตกลงเขตการคาเสรกบตางประเทศทาใหภาษนาเขาลดลง ตลาดท�สาคญของ

มะมวงสดจากไทย ไดแก ญ�ปน มาเลเซย เกาหลใต ฮองกงและสงคโปร สวนตลาดสงออกมะมวง

กระปอง ไดแก ญ�ปน ออสเตรเลย สหภาพยโรป สหรฐอเมรกา ฮองกงและแคนนาดา พนธท�สงออก

มาก ไดแก เขยวเสวย หนงกลางวน โชคอนนต น� าดอกไม แรดและอกรอง ซ�งในปจจบนญ�ปน

นาเขามะมวงสดจากไทยเพ�มข�นทกปโดยใน 6 เดอนแรกของป 2550 พบวาปรมาณการนาเขา

เพ�มข�น 34 % และมมลคาเพ�มข�น 65 % เม�อเทยบกบชวงเดอนเดยวกนของป 2549 สาหรบป 2550

ญ�ปนนาเขามะมวงจากไทย จานวน 1,600 ตน คดเปนมลคาการสงออก 294 ลานบาท สวนในปน� ก

ไดมการนาเขามะมวงจากไทยแลวกวา 1,300 ตน (นรนาม, 2551)

มะมวงพนธน� าดอกไมสทองกเปนอกพนธหน� งท�ไดรบความนยมอยในขณะน� ประเทศท�

นาเขาคอ ญ�ปน, มาเลเซย, สงคโปรและฮองกง แตยงมปรมาณไมเพยงพอเพราะมพ�นท�ปลกนอย

ประกอบกบผลผลตท�มอยไมไดมาตรฐานการสงออก (ไทยโพสต, 2552)

จากขอมลดงกลาวจะเหนไดวามะมวงกเปนพชอกชนดหน�งท�มศกยภาพตอการสรางรายได

ใหแกเกษตรกรและเพ�มมลคาการสงออกใหกบประเทศ การตดแตงก�งเปนอกข�นตอนหน� งท�ม

ความสาคญในข�นตอนการดแลรกษา เพราะหากปลอยใหเจรญเตบโตตามปกตโดยไมทาการตดแตง

ก�งกอาจกอใหเกดปญหาตางๆตามมา เชน ตนโทรม ดแลรกษาและเกบเก�ยวผลผลตยาก และอาจม

การระบาดของโรค-แมลง ผลท�ตามมากคอผลผลตลดลงและไมมคณภาพ (กวศร, 2546)

ในแงของการเจรญเตบโตหลงการตดแตงก�ง ปรชา (2544) ศกษาผลของการตดแตงก�งท�ระดบ

ความสงตางกนตอการเจรญเตบโตของมะมวงพนธโชคอนนต พบวาท�ระดบความสง 1.5 และ 2 เมตร

มอตราการเจรญเตบโตดท�สดสวน เฉลมชย (2542) ทาการศกษาการตดแตงก�งชวงขอตอตางๆ ตอ

การเจรญเตบโตและการออกดอกของมะมวงพนธโชคอนนตอาย 7 ป พบวาการตดแตง

4

ก�งทกชวงการเจรญเตบโต คอ 0.5, 1, 2 และ 3 ชวงการเจรญเตบโต สามารถแตกยอดใหมไดดกวา

การไมตดแตงก�ง

นอกจากน� ในลาไยกไดมการศกษาผลของการตดแตงก�งรปทรงตางๆ โดย จานงค (2549)

ทาการศกษาผลของการตดแตงก�งรปทรงตางๆ ตอการเจรญเตบโตการออกดอกและผลผลตของ

ลาไย พบวาการตดแตงทรงแบนและทรงส�เหล�ยมสามารถกระตนใหแตกใบไดเรวและมจานวนคร� ง

ในการแตกใบมากกวาทรงเปดกลางพมและทรงคร� งวงกลม สวนในแงของผลผลตทรงแบนให

น� าหนกผลผลตมากท�สด รองลงมาคอทรงส�เหล�ยมและทรงเปดกลางพมสวนทรงคร� งวงกลมให

ผลผลตนอยท�สด จากขอมลดงกลาวสอดคลองกบผลการศกษาของ สรชย (2549) ท�พบวาการตด

แตงลดความสงของทรงพมจาก 4.15 เมตร เหลอ 2 เมตร สามารถกระตนใหแตกใบออนได 2 คร� ง

ภายในระยะเวลา 4 เดอน ในขณะท�การตดแตงท�ความสง 3 เมตร และไมตดแตงผลใบไดเพยงคร� ง

เดยว และท�ความสง 2 เมตรใหขนาดผลใหญกวาท�ตดแตง 3 เมตรและไมตดแตง

จากขอมลเบ�องตนแสดงใหเหนวาการตดแตงก�งในรปแบบตางๆสามารถกระตนใหพช

แตกยอดใหมไดเปนอยางด รวมท�งสงผลดตอผลผลตทางดานกายภาพอยางเหนไดชด มะมวงกเปน

พชอกชนดหน� งท�มผลผลตออกสตลาดในปรมาณท�มากในแตละป ดงน�นการผลตมะมวงใหได

คณภาพกจะเปนการเพ�มขอไดเปรยบในดานราคาและสวนแบงทางการตลาด ซ�งการผลตมะมวง

คณภาพจาเปนอยางย�งท�จะตองฉดพนสารปองกนกาจดโรค-แมลงและหอผล เพ�อปรบปรงคณ

ภาพสผวและปองกนแมลงวนผลไม ซ�งวธการดงกลาวมะมวงจะตองมทรงพมท�ไมสงเกนไปจงจะ

สามารถปฏบตกจกรรมดงกลาวไดอยางสะดวกและรวมไปถงข�นตอนการเกบเก�ยวซ�งจะเปนการลด

ตนทนการผลตไปในตวดวย

ถงแมวาจะมงานวจยเก�ยวกบรปแบบการจดทรงตนใหไดผลผลตท�ดและมคณภาพแตกเปน

งานวจยท�ทากบพชชนดอ�น สวนในมะมวงยงมการศกษาเร�องการจดทรงตนนอยโดยเฉพาะมะมวง

น� าดอกไมสทองซ�งกาลงไดรบความนยมอยในขณะน� ดงน�นการทดลองการตดแตงก�งรปทรงตางๆ

จงเปนประเดนท�ควรศกษาเพ�อหาขอสรปเก�ยวกบรปแบบของทรงตนท�สงผลตอการเจรญเตบโต

ปรมาณผลผลตและคณภาพของผลผลต เพ�อนาออกเผยแพรแกเกษตรกรและผท�สนใจตอไป

5

วตถประสงคของการวจย

1. เพ�อใหไดรปทรงของการตดแตงก�งท�เหมาะสมกบการผลตมะมวงน� าดอกไมสทอง

คณภาพสาหรบการสงออก

2. เพ�อศกษาการออกดอกตดผลและปรมาณผลผลตของมะมวงท�ตดแตงก�ง 5 รปทรง

ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ

1.ไดรปแบบการตดแตงก�งมะมวงท�เหมาะสมกบแนวทางลดตนทนการผลตและการผลต

มะมวงคณภาพด รวมไปถงสะดวกตอการปฏบตงานดแลรกษา

2. ทราบถงปรมาณการออกดอกภายหลงจากการตดแตงก�งในแตละป

3. สามารถประมาณการผลผลตท�จะไดรบเพ�อใหสอดคลองกบการจดการและการลงทน

การตรวจเอกสาร

การตดแตงก�งมะมวงควรเร�มทาต�งแตหลงปลก โดยใน 6 เดอนแรกจะปลอยให

เจรญเตบโตตามปกตจากน�นจะพจารณารปทรงตามท�ตองการโดยเนนใหมก�งออกรอบทรงพม

เพ�อใหรบแสงแดดไดอยางท �วถงแลวตดสนใจวาจะเกบก�งใดไวและตดก�งใดออก (ธนาธป,

2544) สวนไมผลท�ใหผลผลตแลวชาวสวนนยมตดแตงเพยงปละ 1-2 คร� งเทาน�นคอ การตดแตง

ก�งประจาป 1 คร� ง และการตดแตงก�งพเศษอก 1 คร� ง ซ�งในไมผลเขตรอนการตดแตงประจาปจะ

อยในชวงหลงการเกบเก�ยวผลผลตและจะตรงกบฤดฝน ในขณะท�การตดแตงก�งคร� งท� 2 เปนการ

ตดแตงเพยงเลกนอย ก�งท�ตดเปนก�งในทรงพมเปนสวนใหญ การตดแตงคร� งน� จะอยในชวงปลาย

ฤดฝน ซ�งการตดแตงคร� งน� ตนไมจะตอบสนองนอยมากเพราะเขาสระยะพกตวเตรยมออกดอก

(กวศร, 2546) นอกจากน� เฉลมชย (2539) ยงไดกลาวถงลกษณะของการตดแตงก�งไวดงน�

6

1. ตดแตงเพ�อใหไดรปทรงตามท�ตองการ ประกอบดวย 3 รปแบบดงน�

1.1 แบบมก�งนาหรอแบบปรามด โดยปลอยใหก�งกลางเจรญเตบโตข�นไปเร�อยๆโดย

ไมทาการตดแตงและเล�ยงก�งขางไวไมใหซอนทบกนมาก มขอดคอ ไดทรงตนท�แขงแรงมพ�นท�

การออกดอกมากแตไมสะดวกตอการปฏบตงานเพราะทรงพมสง

1.2 แบบแจกนหรอไมมก�งนา โดยปลอยใหตนสงจนถงระดบท�ตองการแลวตดยอด

กลางออกและเล�ยงก�งขางไว มขอดคอทาใหทรงพมโปรง ตนเต� ยสามารถปฏบตงานไดสะดวก

แตมขอเสยคอพ�นท�การตดผลนอย จานวนผลตอตนลดลง ก�งท�แผออกฉกหกงาย

1.3 แบบผสมหรอปรามดกลาย โดยเล�ยงใหมก�งนากอนเม�อตนสงพอสมควรใหตดก�ง

กลางหรอก�งนาออก จะทาใหทรงพมโปรงตนแขงแรงมพ�นท�การออกดอกมาก การตดแตงวธน�

มกถกดดแปลงใชกบมะมวงท�มอายมากไมเคยไดรบการตดแตงมากอน

2. การตดแตงเพ�อควบคมขนาดของทรงพม การตดแตงแบบน� มความจาเปนมากสาหรบ

การปลกมะมวงระยะชด เพราะถาหากไมตดแตงทรงพมจะซอนทบกนพ�นท�ในการออกดอกก

จะลดลง

3. การตดแตงเพ�อเพ�มความสมบรณแขงแรงของตนเปนการตดแตงท�ตองทาเปนประจา

ทกปหลงจากเกบผลผลตเสรจแลว

จากขอมลเบ�องตนของการควบคมทรงตนท�ง 3 รปแบบพบวามขอดขอเสยแตกตางกน

ออกไปข�นอยวาผปฏบตจะเลอกใชวธไหน แตจะเหนไดวาท�ง 3 วธยงไมสามารถท�จะลดขนาด

ของทรงพมลงใหสอดคลองกบแนวทางการผลตมะมวงคณภาพดตนทนต�า ซ�งในปจจบน

ผลผลตทางการเกษตรมการแขงขนกนสงมาก โดยเฉพาะในดานคณภาพท�เปนตวกาหนดราคา

ของผลผลต ผผลตท�สามารถควบคมผลผลตใหมคณภาพกจะเพ�มความไดเปรยบในการจาหนาย

ผลผลตประกอบกบปจจบนมะมวงถอเปนผลไมท�กาลงไดรบความนยมในกลมผบรโภคชาว

ญ�ปน โดยจากขอมลระหวางป 2544-2548 พบวา

7

ชาวญ�ปนหนมาบรโภคมะมวงเพ�มข�นเกอบ 2 เทา ในป 2545 ญ�ปนนาเขามะมวง 8,890 ตน ในป

2550 นาเขาเพ�มข�นเปน 13,293 ตน

จากขอมลดงกลาวแสดงใหเหนวาอนาคตการสงออกมะมวงของไทยไปญ�ปนมแนวโนม

ท�จะเตบโตกวาท�เปนอย เพยงแตวาตองควบคมการผลตใหไดคณภาพ โดยยดหลก GAP เปน

สาคญ แตในปจจบนเกษตรกรสวนมากยงเนนการผลตในเชงปรมาณและไมคอยนาเทคโนโลย

การตดแตงเพ �อลดขนาดทรงพมมาใชเพ �อชวยในการลดตนทนและเพ�มคณภาพของผลผลต

รปแบบการตดแตงก�งท�เหมาะสมและสอดคลองกบแนวทางการผลตมะมวงคณภาพ จงนาจะ

เปนกรณท�ควรศกษา เพ�อเปนแนวทางในการเพ�มปรมาณผลผลตท�มคณภาพและเพ�มปรมาณการ

สงออกในอนาคต

8

อปกรณและวธการ

การศกษาผลของการตดแตงก�ง 5 รปทรง ตอการเจรญเตบโตการผลใบการออกดอกและ

ผลผลตของมะมวงน� าดอกไมสทอง

ตนมะมวงท�ใชในการทดลองเปนมะมวงท�ปลกในพ�นท�ของฟารมมหาวทยาลยแมโจ ซ�งใช

วธเปล�ยนยอดพนธน� าดอกไมสทองบนตนตอพนธโชคอนนตอาย 5 ป นบจากเปล�ยนยอดพนธใช

ระยะปลก 4×4 เมตรเร�มตดแตงก�งตามรปแบบงานทดลองเม�อวนท� 1 กรกฎาคม 2553

วางแผนการทดลองแบบสมสมบรณ (CRD) ม 5 ซ�าๆละ1 ตนประกอบดวย 5 treatment คอ

ไมตดแตงควบคมทรงพม (Control)

Treatment 1 ตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 1 ชวงการเจรญเตบโต

Treatment 2 ตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 2 ชวงการเจรญเตบโต

Treatment 3 ตดแตงทรงส�เหล�ยม

Treatment 4 ตดแตงทรงฝาชหงายโดยตดก�งหลกท�อยในแนวต�งออกท�งหมด และเล�ยงก�ง

หลกท�อยในแนวขนานกบพ�นหรอ ทา มมไมเกน 45 องศากบพ�นไว (หลกการเดยวกนกบการตด

แตงก�งล�นจ� และลาไยทรงฝาชหงาย)

วธการตดแตงก�งมะมวงแตละรปทรง

1.ไมตดแตงควบคมทรงพม เปนการปลอยใหตนมะมวงเจรญเตบโตตามธรรมชาตซ�งโดย

ปกตจะเปนทรงคร� งวงกลมเหมอนกบไมยนตนท�วไปแตทาการตดแตงก�งท�มขนาดเลกหรอก�ง

กระโดงภายในทรงพมท�ไมไดรบแสงออก เพ�อทาใหทรงพมโปรง (ภาพท� 1)

2. ตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 1 ชวงการเจรญเตบโต เปนการตดแตงก�งท�

เกษตรกรนยมใชกบไมผลท�วไป เชน ลาไย มะมวง โดยการตดแตงก�งหลกท�อยกลางทรงพมออก 2-5 ก�ง

เพ�อลดความสงของตนและใหแสงแดดสามารถสองผานเขามาในทรงพมได พรอมกบการตดแตง

ก�งเลกท�อยภายในทรงพมออกเพ�อใหทรงพมโปรงหลงจากน�นตดปลายยอด 1 ชวงการเจรญเตบโต

ทกยอด (ชวงของการเจรญเตบโต) คอ ชวงความยาวของยอดแตละชดท�ผลออกมาและมจดสงเกต

คอจะมขอปลองท�ชดเจนระหวางรอยตอของยอดชดเดมและยอดชดใหม (ภาพท� 2)

9

3. ตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 2 ชวงการเจรญเตบโตทกยอด การตดแตงทก

ข�นตอนใชหลกการเดยวกนกบวธท� 2 แตกตางกนท�ความยาวในการตดปลายยอดจาก 1 ชวงการ

เจรญเตบโตเพ�มเปน 2 ชวงการเจรญเตบโต (ภาพท�3)

4. ตดแตงทรงส�เหล�ยม เปนการตดแตงโดยกาหนด การตดปลายยอดดานบนลกเขาไป 120

เซนตเมตร และดานขางตดลกเขาไป ดานละ 50 เซนตเมตรท�งส�ดาน (ภาพท� 4)

5. ทรงแบนหรอทรงฝาชหงาย เปนการจดทรงตนเพ�อใหไดทรงพมใหเต� ยโดยการตดแตง

ก�งหลกท�ทามมกบพ�นมากกวา 45 องศา ออกท�งหมดและเล�ยงก�งหลกท�ทามมกบพ�นนอยกวา 45

องศา ไวเพ�อใหเปนจดกาเนดของก�งกระโดงชดใหม (ภาพท� 5)

การบนทกขอมล

1. การเจรญเตบทางดานก�งใบ

1.1 ความสงและความกวางของทรงพมภายหลงการตดแตงก�งเปรยบเทยบกบความสง

และความกวางของทรงพมภายหลงผลยอดชดสดทายกอนออกดอก

1.2 จานวนคร� งของการผลใบ

1.3 จานวนวนท�ผลยอดใหมทกชดภายหลงการตดแตงก�ง โดยทาเคร�องหมายประจาก�ง

เพ�อตรวจนบรอบทรงพมจานวน 20 ก�ง

1.4 ความยาวยอด ความยาวใบและความกวางใบทกชดท�ผลใบใหมสมยอดรอบทรงพม

จานวน 40 ยอดตอตนพรอมทาเคร�องหมายประจายอดชดใหมท�ทาการสม

2. การออกดอก

2.1 จานวนวนท�ออกดอกหลงการตดแตงก�งเกบขอมลจากก�งท�ใชบนทกขอมลการผลใบ

2.2 ความยาวของชอดอกสมจากชอดอกรอบทรงพม จานวน 40 ชอ

3. ปรมาณผลผลต

3.1 ปรมาณผลผลต (กโลกรม/ตน)

3.2 จานวนผลตอตน นบทกผลโดยเลอกเฉพาะผลท�มน� าหนก 200 กรม ข�นไป

3.3 น� าหนกของผล (กรม/ผล) ช�งน� าหนกทกผลและหาคาเฉล�ย

10

ภาพท� 1 ไมตดแตงควบคมทรงพม

ภาพท� 3 ตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 2 ชวงการเจรญเตบโต

ภาพท� 5 ตดแตงทรงฝาชหงาย

ชวงการเจรญเตบโตท� 1 และทาการตดแตง

ชวงการเจรญเตบโตท� 2

ชวงการเจรญเตบโตท� 1

ชวงการเจรญเตบโตท� 2 และทาการตดแตง

ภาพท� 2 ตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 1 ชวงการเจรญเตบโต

ภาพท� 4 ตดแตงทรงส�เหล�ยม

11

ภาพท� 6 ไมตดแตงควบคมทรงพม (Control)

ภาพท� 7 ตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 1 ชวงการเจรญเตบโต

12

ภาพท� 8 ตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 2 ชวงการเจรญเตบโต

ภาพท� 9 ตดแตงทรงส�เหล�ยม

13

ภาพท� 10 ตดแตงทรงฝาชหงาย

14

ผลการวจย

ผลของการตดแตงก�ง 5 รปทรงตอการผลใบ การออกดอกและผลผลตของมะมวงน� าดอกไมสทอง

ขนาดของทรงพม

ภายหลงตดแตงก�งพบวาตนมะมวงท�ตดแตงทรงฝาชหงายละทรงส�เหล�ยมมความสงลดลง

มากกวาทกรปทรงสวนความกวางของทรงพมกลบพบวามเพยงทรงฝาชหงายเทาน�นท�มความกวาง

ของทรงพมท�มากกวาทรงอ�นๆซ�งสาเหตเกดจากการกาหนดรปทรงการตดแตงก�งท�แตกตางกนมผล

ตอการตดก�งออกมากนอยตางกนทาใหความสงและความกวางของทรงพมแตละรปทรงแตกตางกน

ไปดวย

ตารางท� 1 ผลของการตดแตงก�งตอการเจรญเตบโตทางดานความสงและความกวางของทรงพม

ส�งทดลอง ความสงตน (เซนตเมตร) ความกวางทรงพม (เซนตเมตร)

หลงตดแตงก�ง กอนออกดอก หลงตดแตงก�ง กอนออกดอก

ไมตดแตงควบคมทรงพม

Treatment 1

Treatment 2

Treatment 3

Treatment 4

369.80a

329.20b

318.80b

262.80c

130.00d

386.80a

369.00ab

345.80ab

325.00b

215.80c

371.80b

361.80b

336.60b

283.80c

452.20a

390.40b

410.60b

385.40b

355.00b

494.60a

F-test ** ** ** **

** = แตกตางทางสถตท�ระดบความเช�อม�น 99% เปรยบเทยบโดยใชวธ Duncan’s New

Multiple Rang test. (DMRT)

15

อตราการเจรญเตบโตของทรงพม

การเพ�มของความสงทรงพม พบวาการตดแตงทรงฝาชหงาย (Treatment 4) มอตราการเพ�ม

ของความสงทรงพมมากท�สด 67.23 เปอรเซนต สวนวธการไมตดแตงควบคมทรงพม (Control) ม

อตราการเพ�มของความสงนอยท�สด 4.61 เปอรเซนต ดานการเพ�มของความกวางทรงพมกมความ

แตกตางทางสถตอยางมนยสาคญย�งเชนเดยวกน โดยการไมตดแตงควบคมทรงพมและการตดแตง

ทรงฝาชหงายมอตราการเพ�มความกวางนอยท�สด 4.98 และ 9.47 เปอรเซนต ในขณะท�การตดแตง

ทรงส�เหล�ยมมอตราการเพ�มมากท�สด 25.04 เปอรเซนต (ตารางท� 2)

ตารางท� 2 อตราการเจรญเตบโตทางดานความสงและความกวางของทรงพม

ส�งทดลอง การเพ�มของความสง ทรงพม

(%)

การเพ�มของความกวางทรงพม

(%)

ไมตดแตงควบคมทรงพม

Treatment 1

Treatment 2

Treatment 3

Treatment 4

4.61b

12.13b

8.33b

23.73b

67.23a

4.98c

13.58bc

14.28b

25.04a

9.47bc

F-test ** **

** = แตกตางทางสถตท�ระดบความเช�อม�น 99% เปรยบเทยบโดยใชวธ Duncan’s New

Multiple Rang test. (DMRT)

16

การผลใบออน

ทาการตดแตงก�งเม�อวนท� 1 กรกฎาคม 2553 พบวาการตดแตงก�งออกมากทาใหความสงและ

ความกวางของทรงพมลดลง แตมผลทาใหเกดการผลใบใหมไดหลายคร� งกวาการไมตดแตงก�ง โดย

การตดแตงทรงฝาชหงาย (Treatment 4) ผลใบใหม 4 คร� ง สวนการไมตดแตงควบคมทรงพม

(Control) ผลใบใหมเพยง 1.6 คร� ง และจานวนวนท�ใชในการผลใบใหม พบวาการผลใบใหมชดท� 1

ไมมความแตกตางทางสถต โดยมคาอยในชวง 12.46-14.00 วน แตการผลใบใหมชดท� 2-4 มความ

แตกตางทางสถตอยางมนยสาคญย�งในการตดแตงทกรปทรง

ตารางท� 3 ผลของการตดแตงก�งตอจานวนคร� งของการผลใบและจานวนวนในการผลใบ

ส�งทดลอง การผลใบ

(คร� ง)

จานวนวนท�ใชในการผลใบ (วน)

ชดท�1 ชดท�2 ชดท�3 ชดท�4

ไมตดแตงควบคมทรงพม

Treatment 1

Treatment 2

Treatment 3

Treatment 4

1.60d

2.00cd

2.60bc

3.00b

4.00a

14.00

13.36

13.23

12.67

12.46

75.63a

74.83a

6356ab

56.70bc

48.18c

0.00c

0.00c

129.96a

124.60a

84.65b

0.00c

0.00c

0.00c

149.10a

118.57b

F-test ** ns ** ** **

ns,** = ไมแตกตางทางสถต,แตกตางทางสถตท�ระดบความเช�อม�น 99% ตามลาดบ

เปรยบเทยบโดยใชวธ Duncan’s New Multiple Rang test. (DMRT)

17

ขนาดของยอดใหม

ความยาวยอด

ความยาวยอดใหมของการผลใบออนท�ง 4 คร� งพบวา ความยาวยอดใหมชดท� 2 ไมแตกตาง

ทางสถต สวนการผลใบชดท� 1, 3 และ 4 มความแตกตางทางสถตอยางมนยสาคญย�ง โดยความยาว

ยอดชดท� 1 ของการตดแตงทรงฝาชหงาย (Treatment 4) มความยาวมากท�สดและวธการไมตดแตง

ควบคมทรงพม (Control) มความยาวยอดส�นท�สด 22.87 และ 13.53 เซนตเมตร ตามลาดบ สวน

ความยาวยอดชดท� 2 ท�ไมมความแตกตางทางสถต แตจากคาความยาวยอดของการตดแตงทรงฝาช

หงายพบวามคาลดลงจากความยาวยอดชดท� 1 (ตารางท� 4) ซ�งสาเหตท�ทาใหความยาวยอดลดลง

นาจะเปนผลมาจาก เกดการผลยอดใหมออกมาในขณะท�ยอดชดเดมยงไมพฒนาเปนใบแกเตมท�

(ภาพท� 11)

ตารางท� 4 ผลของการตดแตงก�งตอการเจรญเตบโตทางก�งใบ (ความยาวยอด)

ส�งทดลอง ความยาวยอด(เซนตเมตร)

ชดท�1 ชดท�2 ชดท�3 ชดท�4

ไมตดแตงควบคมทรง

พม

Treatment 1

Treatment 2

Treatment 3

Treatment 4

13.53b

15.18b

14.09b

13.88b

22.87a

19.30a

20.29a

16.91a

18.85a

16.97a

0.00c

0.00c

19.65b

21.20ab

24.14a

0.00b

0.00b

0.00b

21.25a

22.86a

F-test ** ns ** **

ns,** = ไมแตกตางทางสถต,แตกตางทางสถตท�ระดบความเช�อม�น 99% ตามลาดบ

เปรยบเทยบโดยใชวธ Duncan’s New Multiple Rang test. (DMRT)

18

ภาพท� 11 การผลใบใหมในขณะท�ยอดชดเดมยงไมพฒนาเปนใบแกเตมท�

ภาพท� 12 การผลใบใหมในสภาพปกต

19

ภาพท� 13 ลกษณะยอดท�เกดจากการผลใบใหมในขณะท�ยอดชดเดมยงไมพฒนาเปนใบแกเตมท�

ภาพท�14 ลกษณะยอดท�เกดจากการผลใบใหมใสภาพปกต

20

ความยาวใบ

ความยาวใบของการผลใบท�ง 4 คร� งพบวา มความแตกตางอยางมนยสาคญย�งทกชด และ

ความยาวใบกไมไดเจรญเตบโตไปในทศทางเดยวกนกบความยาวยอด โดยสงเกตไดจากความยาว

ยอดชดท� 3 และ 4 ของการตดแตงทรงฝาชหงาย (Treatment 4) เปรยบเทยบกบการตดแตงทรง

ส�เหล�ยม (Treatment 3) (ตารางท� 4) จากท�เคยมความยาวยอดมากกวาแตกลบพบวามความยาวใบ

นอยกวา แตในกรณการผลใบใหมท�ผดปกต (ภาพท� 11) ความยาวยอดท�ลดลงมผลทาใหความยาว

ใบลดลงดวยเชนกน โดยสงเกตจากการผลใบชดท� 2 ของการตดแตงทรงฝาชหงาย จากท�เคยมความ

ยาวยอดนอยกวาทกรปทรงยกเวน (treatment 3) (ตารางท� 4) ในดานความยาวใบกยงคงมความยาว

นอยกวาทกรปทรง (ตารางท� 5)

ตารางท� 5 ผลของการตดแตงก�งตอการเจรญเตบโตทางก�งใบ (ความยาวใบ)

ส�งทดลอง ความยาวใบ (เซนตเมตร)

ชดท�1 ชดท�2 ชดท�3 ชดท�4

ไมตดแตงควบคมทรง

พม

Treatment 1

Treatment 2

Treatment 3

Treatment 4

21.59b

23.97ab

24.97a

25.23a

24.34ab

24.34a

24.86a

23.61a

23.75a

19.19b

0.00b

0.00b

23.02a

22.95a

20.65a

0.00c

0.00c

0.00c

24.52a

21.36b

F-test ** ** ** **

** = แตกตางทางสถตท�ระดบความเช�อม�น 99% เปรยบเทยบโดยใชวธ Duncan’s New

Multiple Rang test. (DMRT)

21

ความกวางใบ

ความกวางของใบจากการผลใบท�ง 4 ชด พบวามเพยงความกวางใบของยอดชดท� 2 เทาน�น

ท�ไมแตกตางทางสถต สวนความกวางใบของยอดชดท� 1 ชดท� 3 และชดท� 4 มความแตกตางทาง

สถตอยางมนยสาคญย�งและความกวางใบกไมมความสมพนธกบความยาวใบ โดยสงเกตไดจากการ

ผลใบชดท� 1 ของการตดแตงทรงฝาชหงาย (treatment 4) จากท�มความกวางใบมากกวาทกรปทรง

(ตารางท� 6) แตในดานความยาวใบกลบพบวาการตดแตงทรงส�เหล�ยม (treatment 3) มความยาวใบ

มากท�สด (ตารางท� 5)

ตารางท� 6 ผลของการตดแตงก�งตอการเจรญเตบโตทางก�งใบ (ความกวางใบ)

ส�งทดลอง ความกวางใบ (เซนตเมตร)

ชดท�1 ชดท�2 ชดท�3 ชดท�4

ไมตดแตงควบคมทรง

พม

Treatment 1

Treatment 2

Treatment 3

Treatment 4

5.79c

6.54b

7.09ab

7.03ab

7.60a

6.08

5.72

5.89

5.68

5.58

0.00b

0.00b

5.80a

4.66a

5.30a

0.00c

0.00c

0.00c

6.61a

5.55b

F-test ** ns ** **

ns,** = ไมแตกตางทางสถต,แตกตางทางสถตท�ระดบความเช�อม�น 99% ตามลาดบ

เปรยบเทยบโดยใชวธ Duncan’s New Multiple Rang test. (DMRT)

22

ภาพท� 15 การผลใบใหมของการไมตดแตงควบคมทรงพม (Control)

ภาพท� 16 การผลใบใหมของการตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 1 ชวงการเจรญเตบโต

23

ภาพท� 17 การผลใบใหมของการตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 2 ชวงการเจรญเตบโต

ภาพท� 18 การผลใบใหมของการตดแตงทรงส�เหล�ยม

24

ภาพท� 19 การผลใบใหมของการตดแตงทรงฝาชหงาย

25

การออกดอกและการตดผล

จานวนวนท�ออกดอกหลงการตดแตงก�ง การไมตดแตงก�งควบคมทรงพม (Control) ใช

ระยะเวลาในการออกดอกส�นท�สด 182.38 วน ในขณะท�การตดแตงรปทรงอ�นใชเวลามากกวา

(ตารางท� 7)

เปอรเซนตการออกดอก การตดแตงทกรปทรงมเปอรเซนตการออกดอกท�ไมมความ

แตกตางทางสถต โดยในจานวนก�งท�ทาการสมเพ�อบนทกขอมลการออกดอกท�งหมด 20 ก�งของทก

รปทรงการตดแตง มจานวนก�งท�ออกดอกใกลเคยงกน แตในภาพรวมการออกดอกของการตดแตง

บางรปทรงมปรมาณการออกดอกนอยและไมสม�าเสมอ เพราะมบางยอดภายในก�งท�สมไมออกดอก

ความยาวชอดอก ทกรปทรงการตดแตงมความยาวชอดอกแตกตางทางสถตอยางมนยสาคญ

ย�ง โดยการไมตดแตงควบคมทรงพม (Control) มความยาวชอดอกมากท�สด 38.60 เซนตเมตร สวนการ

ตดแตงทรงส�เหล�ยม (Treatment 3) มความยาวชอดอกส�นท�สด 31.35 เซนตเมตร (ตารางท� 7)

ตารางท� 7 ผลของการตดแตงก�งตอระยะเวลาการออกดอก เปอรเซนตการออกดอกและความ

สมบรณของชอดอก

ส�งทดลอง จานวนวน

ท�ออกดอก

เปอรเซนต

การออกดอก

ความยาวชอดอก

(เซนตเมตร)

ไมตดแตงควบคมทรงพม

Treatment 1

Treatment 2

Treatment 3

Treatment 4

182.38b

201.25b

217.81a

213.38a

203.86a

98.00

98.00

85.00

92.00

92.00

38.60a

33.55ab

38.11a

31.35.b

36.11ab

F-test ** ns *

ns,*,** = ไมแตกตางทางสถต,แตกตางทางสถตท�ระดบความเช�อม�น 95% และ 99%

ตามลาดบ เปรยบเทยบโดยใชวธ Duncan’s New Multiple Rang test. (DMRT)

26

ภาพท� 20 การออกดอกของวธการไมตดแตงควบคมทรงพม (Control)

ภาพท� 21 การออกดอกของการตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 1 ชวงการเจรญเตบโต

27

ภาพท� 22 การออกดอกของการตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 2 ชวงการเจรญเตบโต

ภาพท� 23 การออกดอกของการตดแตงทรงส�เหล�ยม

28

ภาพท� 24 การออกดอกของการตดแตงทรงฝาชหงาย

29

จานวนผลตอตน ทกรปทรงการตดแตงมความแตกตางทางสถตอยางมนยสาคญย�ง โดยตน

ท�ไมตดแตงควบคมทรงพม (Control) มจานวนผลตอตนมากท�สด 152 ผล/ตน สวนการตดแตงเปด

กลางพมและตดปลายยอด 1 ชวงการเจรญเตบโตมจานวนผลใกลเคยงกนท� 110.80 ผล/ตน ในขณะ

ท�การตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 2 ชวงการเจรญเตบโตมจานวนผลนอยท�สด 45.20 ผล/

ตน (ตารางท� 8) ซ�งเปนผลมาจากปรมาณการออกดอกท�นอยและมการผลใบใหมมาพรอมกบการ

ออกดอกในบางยอด (ภาพท� 22)

น�าหนกผล ทกรปทรงการตดแตงมความแตกตางทางสถตอยางมนยสาคญย�ง วธการไมตด

แตงควบคมทรงพมมน� าหนกผลนอยท�สด 417.35 กรม/ผล ซ�งสาเหตนาจะเกดจากการตดผลมากทา

ใหการสงเคราะหธาตอาหารไปเล�ยงผลไมเพยงพอทาใหผลมขนาดเลกและน� าหนกเบา สวนการตด

แตงทรงส�เหล�ยม (Treatment 3) มปรมาณการตดผลนอยกวาแตมน� าหนกผลมากท�สด 502.34 กรม/ผล

ปรมาณผลผลต น� าหนกผลผลตโดยรวมมความแตกตางทางสถตอยางมนยสาคญย�งทก

รปทรง วธการไมตดแตงควบคมทรงพมมปรมาณผลผลตมากท�สด 63.43 กโลกรม/ตน สวนการตด

แตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 1 ชวงการเจรญเตบโต (Treatment 1) กมปรมาณผลผลต

ใกลเคยงกนท� 51.16 กโลกรม/ตน (ตารางท� 8) เม�อพจารณาถงความสมบรณของชอดอกท�จะสงผล

ตอปรมาณผลผลตโดยรวมพบวาการมชอดอกส�นไมทาใหปรมาณผลผลตนอยตามไปดวย โดย

สงเกตจากการตดแตงทรงส�เหล�ยมจากท�มความยาวชอดอก 31.35 เซนตเมตร (ตารางท�7) ซ�งนอยท�

สดแตกลบพบวาการตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 2 ชวงการเจรญเตบโตมปรมาณผลผลต

นอยท�สด 21.24 กโลกรม/ตน (ตารางท� 8)

30

ตารางท� 8 ผลของการตดแตงก�งตอปรมาณผลผลต

ส�งทดลอง จานวนผลตอตน

(ผล)

น� าหนกผล

(กรม/ผล)

ปรมาณผลผลตรวม

(กโลกรม/ตน)

ไมตดแตงควบคมทรงพม

Treatment 1

Treatment 2

Treatment 3

Treatment 4

152.00a

110.80ab

45.20c

54.60c

82.80bc

417.35c

461.76ab

470.00ab

502.34a

448.89bc

63.43a

51.16ab

21.24c

27.42c

37.16bc

F-test ** * **

*,** = แตกตางทางสถตท�ระดบความเช�อม�น 95% และ 99% ตามลาดบ เปรยบเทยบโดยใช

วธ Duncan’s New Multiple Rang test. (DMRT)

31

ภาพท� 25 การตดผลของการไมตดแตงควบคมทรงพม (Control)

ภาพท� 26 การตดผลของการตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 1 ชวงการเจรญเตบโต

32

ภาพท� 27 การตดผลของการตดแตงเปดกลางพมและตดปลายยอด 2 ชวงการเจรญเตบโต

ภาพท� 28 การตดผลของการตดแตงทรงส�เหล�ยม

33

ภาพท� 29 การตดผลของการตดแตงทรงฝาชหงาย

34

วจารณผลการวจย

ผลจากการศกษาพบวา การตดแตงทรงฝาชหงายและการตดแตงทรงส� เหล�ยม ซ� งท�งสอง

รปทรงมปรมาณก�งท�ตองตดออก มาก-นอย ตางกนตามลาดบ สามารถกระตนใหเกดการผลใบได

หลายคร� งกวาวธการตดแตงรปทรงอ�น และการไมตดแตงควบคมทรงพมมจานวนคร� งการผลใบใหม

นอยท� สด จากผลการทดลองน� ช� ใหเหนวาปรมาณการตดก�งออกมากนอยตางกนมผลตอการ

เปล�ยนแปลงสดสวนของยอดกบราก Root/Shoot ratio (กวศร, 2546) เม�อสวนใดสวนหน� งถกตดออก

ตนไมจะมการสรางก�งใหมมาทดแทน เพ�อรกษาสมดลระหวางสดสวนของตนกบรากใหเหมอนเดม

(Mika,1982) นอกจากน� ย งสอดคลองกบการศกษาของ พาวนและวรนทร, (2549);จ านงค

(2549);จรนนท, (2551) ท�มรายงานกอนหนาน�ถงผลของการตดแตงก�งท�มผลตอการผลใบและจานวน

คร� งของการผลใบท�มากข�น ท�งน�การศกษาดงกลาวยงสอดคลองกบการศกษาของ จรนนท, (2554) ท�

รายงานถงผลของการผลใบใหมหลงตดแตงก�งวาการตดแตงก�งลดความสงลง 50 % และ 25 % ของ

ทรงพมทาใหมจานวนคร� งของการผลใบออนมากกวาการตดปลายก�งเฉพาะบรเวณท�ชนกนและไม

ตดแตงก�ง

ความกวางของทรงพมภายหลงการตดแตงก�ง เปรยบเทยบกบความกวางของทรงพม

ภายหลงจากผลใบชดสดทายกอนถงฤดกาลออกดอก พบวามความแตกตางทางสถตท�งสองชวง

แสดงใหเหนถงการเจรญเตบโตตามปกตของทกรปทรงการตดแตงก�ง แตการตดแตงทรงส�เหล�ยมม

อตราการเพ�มความกวางของทรงพมมากท�สด ซ�งลกษณะดงกลาวนาจะเปนผลมาจากการตดแตงวธ

น� มการตดก�งดานขางออกมากกวาการตดแตงก�งรปทรงอ�น สวนความสงของทรงพมท�งสองชวงก

มความแตกตางทางสถตเชนเดยวกนและการตดแตงทรงฝาชหงายมอตราการเพ�มของความสงทรง

พมมากท�สด ซ�งลกษณะดงกลาวนาจะเปนผลมาจากการตดแตงก�งวธน�มการตดก�งดานบนท�มผลตอ

ความสงของตนออกมากกวาการตดแตงก�งรปทรงอ�น มผลทาใหตนไมสรางก�งใหมข�นมาทดแทน

เพ�อรกษาสมดลระหวางสวนของตนกบสวนของรากใหเหมอนเดม จงสงผลตออตราการเพ�มความ

สงของทรงพมมากกวาการตดแตงก�งดวยรปทรงอ�นท�ตดก�งดานบนออกในปรมาณท�นอยและไมม

การตดแตงก�งเลย

35

มรายงานถงการตดแตงก�งมผลกระทบตอการออกดอก ในมะมวงท�ตดก�งออกปานกลางถง

หนกพบวามผลทาใหการออกดอกลดลง (มนตร, 2544) ในขณะท�ตนล�นจ�ท�มการตดปลายก�งออก

30 เซนตเมตร มผลทาใหการออกดอกลดลง (Menzel et al, 1996) แตจากการศกษาคร� งน� ไมพบ

ความแตกตางในดานการออกดอกของทกรปทรงท�ตดแตงก�ง ท�งน� นาจะเปนผลมาจาก ในการ

บนทกขอมลการออกดอก ไดใชก�งเดยวกนกบท�ใชบนทกขอมลการผลใบซ�งก�งดงกลาวมขนาด

ใหญประกอบดวยหลายก�งยอย และทกรปทรงการตดแตงมการออกดอกเกอบทกก�งท�ทาการสมทา

ใหไมมความแตกตางทางสถต แตในขณะเดยวกนกพบวาการตดแตงบางรปทรงมบางยอดภายในก�ง

ท�ทาการสมไมมการออกดอก ทาใหภาพรวมมปรมาณการออกดอกท�นอยและไมสม �าเสมอ ซ� ง

ลกษณะดงกลาวสอดคลองกบรายงานในขางตนท�พบวาการตดแตงก�งมะมวงออกปานกลางถงหนก

มผลทาใหการออกดอกลดลง

ปรมาณการตดผลของมะมวงท�ง 5 รปทรงมความแตกตางกน โดยวธการไมตดแตงควบคม

ทรงพม มจานวนผลตอตนโดยเฉล�ยมากท�สดและการตดแตงเปดกลางพม+ตดปลายยอด 1 ชวงการ

เจรญเตบโตมจานวนผลโดยเฉล�ยใกลเคยงกน (ตารางท� 8) สวนการตดแตงรปทรงอ�นซ�งมปรมาณ

การตดก�งออกมาก-นอยตามลาดบมจานวนผลแตกตางจากสองรปทรงขางตนอยางชดเจน ท�งน� อาจ

เปนเพราะวาการไมตดแตงควบคมทรงพมหรอการตดก�งออกนอย มะมวงมการออกดอกสม�าเสมอ

ท�วท�งตนทาใหโอกาสท�จะตดผลมมาก ซ�งการท�มะมวงตดผลมากจะสงผลถงน� าหนกของแตละผล

ดวย โดยมรายงานวา จานวนผลตอตนและตอชอท�มากเกนไปเปนสาเหตหลกท�ทาใหลาไยมผล

ขนาดเลก การทดลองปลดผลลาไยออกบางสวนสามารถเพ�มขนาดของผลลาไยไดผลเปนท�นาพอใจ

เม�อเปรยบเทยบกบตนลาไยท�ไมไดปลดผล (พทยาและพาวน, 2545) และจากการศกษาพบวาวธการ

ไมตดแตงควบคมทรงพมมน� าหนกผลโดยเฉล�ยนอยท�สด สวนการตดแตงทรงส�เหล�ยมมน� าหนกผล

โดยเฉล�ยมากท�สด (ตารางท� 8) ซ�งวธการดงกลาวมะมวงมการตดผลท�ไมดกเกนไปทาใหผลมขนาด

ใหญและมน� าหนกมาก จากเหตผลดงกลาวสอดคลองกบการศกษาของ นพดลและคณะ (2545) ท�ม

รายงานวาการท�ลาไยใหผลผลตมากมผลทาใหขนาดผลเลกลง แตการตดผลท�เหมาะสมจะทาให

ขนาดผลใหญข�น

36

ปรมาณผลผลตโดยรวมของวธการไมตดแตงควบคมทรงพมใหผลผลตมากท�สด รองลงมาคอ

การตดแตงเปดกลางพม+ตดปลายยอด 1 ชวงการเจรญเตบโตมน� าหนกผลผลตรวมใกลเคยงกน

สวนการตดแตงก�งรปทรงอ�นมปรมาณผลผลตท�นอยและแตกตางกบสองรปทรงขางตนอยางชดเจน

(ตารางท� 8) ลกษณะดงกลาวสอดคลองกบการศกษาของ สรชย (2549) ท�พบวาตนลาไยท�ตดแตง

ระดบความสง 3 เมตร และตนท�ไมควบคมความสงใหผลผลตไมแตกตางกน แตตนท�ตดแตงระดบ

ความสง 2 เมตร มปรมาณผลผลตลดลง และชยพร (2547) รายงานวาการตดลดความสงทรงพมลง

15-30 % ไมมผลกระทบตอปรมาณผลผลต แตถาลดความสงของทรงพมลง 45 % มผลทาให

ผลผลตลดลง เชนเดยวกบการศกษาในอะโวคาโดท�พบวาการลดความสงลงมาก มผลทาใหผลผลต

ปแรกลดลง แตถาลดความสงลงพอเหมาะจะไมมผลกระทบตอผลผลต (Thopr and Stowell, 2001)

ผลจากการศกษาคร� งน� แสดงใหเหนวาการไมตดแตงก�งและการตดก�งออกนอยไมกระทบตอปรมาณ

ผลผลต แตรปทรงท�มการตดก�งออกมากมผลทาใหผลผลตลดลงมากเชนเดยวกน

สรปผลการวจย

1. ผลของการตดแตงก�ง 5 รปทรงตอการเจรญเตบโตของมะมวงน� าดอกไมสทองพบวา

การตดแตงทรงฝาชหงายสามารถกระตนใหมะมวงผลใบใหมไดมากท�สดถง 4 คร� ง และการตดแตง

ทรงส�เหล�ยมมจานวนคร� งการผลใบใหมใกลเคยงกนท� 3 คร� ง สวนวธการไมตดแตงควบคมทรงพม

ผลใบใหมเพยง 1.60 คร� ง

2. การตดแตงทรงฝาชหงายมอตราการเพ�มความสงทรงพมมากท�สด สวนการตดแตงทรง

ส�เหล�ยมมอตราการเพ�มความกวางทรงพมมากท�สด 67.23 และ 25.04 เปอรเซนต ตามลาดบ

3. วธการไมตดแตงควบคมทรงพม มจานวนวนในการออกดอกนบจากวนท�เร� มตดแตงก�ง

นอยท�สดและออกดอกสม�าเสมอท�สด

4. จานวนผลตอตนของวธการไมตดแตงควบคมทรงพมมมากท�สด สวนวธการตดแตงเปด

กลางพมและตดปลายยอด 2 ชวงการเจรญเตบโตมจานวนผลนอยท�สด แตน� าหนกโดยเฉล�ยตอผล

37

ของการตดแตงทรงส�เหล�ยมมากท�สดในขณะท�วธการไมตดแตงควบคมทรงพมมน� าหนกผลเฉล�ย

นอยท�สด

5. วธการไมตดแตงควบคมทรงพมมปรมาณผลผลตมากท�สดและวธการตดแตงเปดกลาง

พมและตดปลายยอด 2 ชวงการเจรญเตบโตมปรมาณผลผลตนอยท�สด

ขอเสนอแนะ

จากผลการทดลองดงกลาวในดานการใหผลผลตจะเหนไดวา การไมตดแตงควบคมทรงพม

มเปอรเซนตการออกดอก จานวนผลตอตนและน� าหนกรวมของผลผลตมากกวาการตดแตงทก

รปทรง แตในดานของน� าหนกของแตละผลผลจะเหนไดวา การตดแตงทรงส�เหล�ยมมน� าหนกเฉล�ย

ตอผลมากกวา ซ�งเม�อพจารณาถงคาของน� าหนกผลและนามาเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐานของ

การผลตมะมวงเพ�อการสงออกพบวา มคาอยในเกณฑท�ดทกรปทรง เน�องจากตลาดสงออกมะมวง

พนธน� าดอกไมสทองไปยงประเทศญ�ปน กาหนดการรบซ�อมะมวงเกรด A ท� 350 กรมข�นไป ดงน�น

การท�จะตดสนใจนารปทรงการตดแตงก�งรปทรงตางๆไปใชจงตองพจารณาอยางละเอยดเพ�อให

เหมาะสมกบสภาพพ�นท� ความสะดวกในการปฏบตงานและสามารถควบคมตนทนการผลตให

เหมาะสมกบรายไดจากการจาหนายผลผลต

38

เอกสารอางอง

กวศร วานชกล. 2546. การจดทรงตนและการตดแตงไมผล. กรงเทพฯ ภาควชาพชสวน คณะเกษตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 213หนา.

จรนนท เสนานาญ. 2551. การตอบสนองของลาไยพนธอดอตอการจดการทรงตนและการจดการปย.

วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยแมโจ เชยงใหม. 179 หนา.

จรนนท เสนานาญ. 2554. รายงานวจยฉบบสมบรณการปรบปรงสวนลาไยเกาโดยวธการตดแตงก�ง

และเปล�ยนยอดพนธ. 63 หนา.

จานงค ศรจนทร. 2549. การศกษาการจดทรงตน 4 แบบตอการเจรญเตบโตทางก�งใบ การออก

ดอก และคณภาพผลผลตลาไยพนธอดอ. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต

มหาวทยาลยแมโจ เชยงใหม. 62 หนา.

เฉลมชย แกววรชาต. 2539. การปลกมะมวง. หนา 52-54 อกษรสยามการพมพ กรงเทพฯ.

เฉลมชย แสงอรณ. 2542. ผลของการตดแตงก�งชวงขอตอตางๆตอการเจรญเตบโตและการ

ออกดอกของมะมวงพนธโชคอนนต. ปญหาพเศษปรญญาตร คณะผลตกรรมการเกษตร

มหาวทยาลยแมโจ เชยงใหม. 24 หนา.

ชยพร กลาณรงคชสกล. 2547. การลดระดบความสงของทรงพมแตการแตกใบและการออกดอกของ

ลาไย. ปญหาพเศษปรญญาตร คณะผลตกรรมการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ เชยงใหม. 23 หนา

ไทยโพสต. 2552. กลมวสาหกจชมชนอาวนอย ปลกมะมวงน�าดอกไมสทองสงออกฉบบวนพธท� 22

กรกฎาคม 2552. [ระบบออนไลน] แหลงท�มาhttp://www.thaipost.net/tabloid/260409/3679.

(22 ก.ค. 2552).

ธนาธป แซอน. 2544. 8เซยนมะมวงนอกฤด. คมอการผลตมะมวงนอกฤดอยางมออาชพ หนงสอ

เฉพาะกจในเครอนตยสารไมลองไมรเกษตรบนเทง บรษทนาคาอนเตอรมเดยจากด

กรงเทพฯ. 134 หนา

นพดล จรสสมฤทธ� , พาวน มะโนชย และวนย วรยะอลงกรณ. 2545. ผลของการปลดผลตอคณภาพ

ของผลผลตลาไย. วทยาศาสตรเกษตร. 33(4-5 พเศษ): 235-237.

39

นรนาม. 2551. "น�าดอกไม-มหาชนก" โอกาสของมะมวงไทยบกตลาดญ�ปน (Dec 18,2008).

[ระบบออนไลน] แหลงท�มาhttp://www.thaishipper.com/content/Content.asp?Archives=

true&ID=25604. (22 ก.ค. 2552).

ปรชา วงษศาเทยม. 2544. ผลของการตดแตงก�งท�ระดบความสงตางๆตอการเจรญเตบโตและการ

ออกดอกของมะมวงพนธโชคอนนต. ปญหาพเศษปรญญาตร.คณะผลตกรรมการเกษตร.

มหาวทยาลยแมโจ เชยงใหม. 21 หนา.

พาวน มะโนชยและวรนทร สทนต. 2549. รายงานฉบบสมบรณโครงการตดแตงก�งเพ�อลดขนาด

ทรงพมลาไย. รายงานตอสานกงานกองทนสนบสนนการวจย. 78 หนา.

พทยา สรวมศร และพาวน มะโนชย. 2545. การผลตลาไยนอกฤดอยางมออาชพ. หนา 48-49 ใน

เอกสารโครงการฝกอบรมเพ�อถายทอดเทคโนโลย. สนบสนนโดยสานกงานคณะกรรมการ

วจยแหงชาต.

มนตร อสรไกรศล. 2544. ผลของระดบการตดแตงก�งกอนการใชสารพาโคลบวทราโซลท�มตอการ

ออกดอกนอกฤดของมะมวงพนธเขยวเสวย. ว. วทย. กษ. 32: 1-4(พเศษ): 13-16

สรชย ศาลรศ. 2549. ผลของการตดแตงลดความสงของทรงพมตอการเจรญเตบโตทางก�งใบ การ

ออกดอกตดผลและคณภาพผลผลตของลาไยพนธอดอ. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตร

มหาบณฑต มหาวทยาลยแมโจ เชยงใหม. 79 หนา.

Menzel, C.M., D. R. Simpson and V. J. Doogan. 1996. Preliminary observations on growth,

flowering and yield of pruned lychee tree. J. S. Afr. Soc.Hort. Sci. 6(1) : 16-19.

Mika, A. 1982. The relation between the amount and type of pruning and yield of apple

trees. pp. 209-221. In proc. 21 Int. Hort. Cong. 1.

Thorp, T. G. and B. Stowell. 2001. Pruning height and selective limb removal effect yield of

Large "Hass" avocado tree. Hortscience. 36(4):699-702.

รายงานผลการวจย

เร�อง ผลของการตดแตงก�ง 5 รปทรงตอการผลใบ การออกดอกและผลผลตของมะมวงน�าดอกไมสทอง

Effect of 5 Training System on Leaf Flushing Flowering and Yield of Mango CV.

Namdokmai Sethong

ไดรบการจดสรรงบวจย ประจาป 2554

จานวน 116,000 บาท

หวหนาโครงการ นายสถาพร ฉมทอง

งานวจยเสรจส�นสมบรณ

5 กนยายน 2555

กตตกรรมประกาศ

งานวจยเร� อง ผลของการตดแตงก�ง 5 รปทรงตอการผลใบ การออกดอกและผลผลตของ

มะมวงน� าดอกไมสทอง ไดรบการสนนสนนงบประมาณการวจยประจาปงบประมาณ 2554 จาก

สานกวจยและสงเสรมวชาการการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ และขอขอบพระคณ นายสรนทร ดสปาน

ผอานวยการสานกฟารมมหาวทยาลย ท�ใหความอนเคราะหตนมะมวงสาหรบทาการทดลอง ท�งน�

ในสวนของรายงานการวจยทาน ผชวยศาสตราจารยพาวน มะโนชย และคณจรนนท เสนานาญ ได

ใหความชวยเหลอในการตรวจสอบความบกพรองของเน� อหามาโดยตลอด ผท าการวจยจง

ขอขอบพระคณมา ณ โอกาสน�ดวย

ผวจย