แนวทางในการพฒนาและสงเสรมอตสาหกรรมกอสรางสาหรบ

การผลตปโตรเลยมนอกชายฝ#งในประเทศไทย

โดย

นาย ชาญวฒ นตกจไพบลย

กรรมการผจดการ

บรษท ซยอแอล จากด

นกศกษาวทยาลยปองกนราชอาณาจกร

หลกสตรการปองกนราชอาณาจกร รนท# ๕๙

ประจาปการศกษา พทธศกราช ๒๕๕๙ - ๒๕๖๐

ก

บทคดยอ

เร�อง แนวทางในการพฒนาและสงเสรมอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลต ปโตรเลยมนอกชายฝ#งในประเทศไทย ลกษณะวชา การเศรษฐกจ ผวจย นาย ชาญวฒ นตกจไพบลย หลกสตร วปอ. รนท� ๕๙

เอกสารวจยน/จดทาข/นโดยมวตถประสงคเพ#อศกษาอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ#งในประเทศไทย โดยเปนการวจยเชงคณภาพ เพ#อใหเขาใจถงศกยภาพ ขอจากด อปสรรค ของอตสาหกรรมน/ในประเทศไทย ศกษานโยบายสนบสนนอตสาหกรรมน/ของประเทศในภมภาค ศกษาเปรยบเทยบการพฒนาอตสาหกรรมดงกลาวในเกาหล สงคโปร จน ท#เปนประเทศผผลตรายใหญของโลก และศกษานโยบายการจดซ/อจดจางเชงพฒนาอตสาหกรรมในประเทศมาเลเซย เพ#อใชเปนแนวทางในการกาหนดขอเสนอแนะเชงนโยบายของประเทศไทย จากการศกษาพบวาประเทศไทยไมมนโยบายพฒนาอตสาหกรรมน/อยางชดเจน ในขณะท#ประเทศอ#นๆในภมภาคท#มการพฒนาแหลงปโตรเลยมลวนมการจากดใหใชผประกอบการในประเทศของตนท/งส/น และเม#อเปรยบเทยบการพฒนาในประเทศท#มผผลตรายใหญของโลกพบวาความสาเรจของอตสาหกรรมน/ มปจจยรวมคอการสนบสนนจากรฐบาลท#ครอบคลมในหลายมตอยางตอเน#องในระยะยาว แมวาผประกอบการหลกของไทยท#อยในอตสาหกรรมน/ มนอยรายแตกมศกยภาพและกาลงการผลตเกนความตองการสาหรบการผลตปโตรเลยมในประเทศทาใหมการสงออกไปตางประเทศได เปนอตสาหกรรมท#ชวยใหความม#นคงทางพลงงานและชวยเสรมสรางการเตบโตของประเทศดวยมลคาทางเศรษฐกจหลายหม#นลานบาทในแตละป มการจางงานกวาสองหม#นคน และชวยเสรมสรางธรกจอ#นท#เก#ยวของในหวงโซอปทาน ขอเสนอแนะในการพฒนาประกอบดวย ๑) การนารปแบบของโปรแกรมความรวมมอภาคอตสาหกรรมของประเทศมาเลเซย ท#พจารณาถงการกาหนดมลคาภายในประเทศ การลงทน การถายทอดเทคโนโลย และพฒนาองคความร มาปรบใชกบการจดซ/อของภาครฐและโครงการท#ไดรบสมปทานจากรฐ ๒) การกาหนดใหมคลสเตอรของอตสาหกรรมน/และมการกาหนดเปาหมายรปแบบในการพฒนาอยางชดเจน ๓) การสงเสรมการพฒนาทรพยากรมนษย ๔) การสงเสรมการวจยและพฒนาเทคโนโลยใหม ๕) การสนนสนนดานแหลงเงนทน แรงจงใจทางภาษ รวมท/งปรบปรงภาษและอากรนาเขาเคร#องจกรและวตถดบใหสอดคลองกบภาวะการแขงขนในตลาดโลก

ข

คานา

เอกสารวจยน� เปนสวนหน�งของการศกษาตามหลกสตรการปองกนราชอาณาจกร รนท� ๕๙ ผเขยนไดนาเสนอหวขอวจยน� เน�องจากเหนวา อตสาหกรรมกอสรางและตดต�งส�งกอสรางขนาดใหญนอกชายฝ�งของไทยไมเปนท�รจกกนมากนกถงแมวาจะเปนอตสาหกรรมท�มความสาคญตออตสาหกรรมการผลตปโตรเลยมและตอเศรษฐกจโดยรวมของประเทศ อกท�งยงมศกยภาพท�จะพฒนาตอไปไดอกมากหากไดรบการสนบสนนอยางเหมาะสม ผเขยนหวงวาเอกสารวจยน�จะชวยใหมผเขาใจถงอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ�งมากข�นและไดใหขอมลอกท�งขอเสนอแนะท�เปนประโยชนแกผสนใจตามสมควร ( ชาญวฒ นตกจไพบลย ) นกศกษาวทยาลยปองกนราชอาณาจกร หลกสตร วปอ. รนท� ๕๙

ฉ

สารบญตาราง หนา

ตารางท� ๒-๑ ขอมลสรปเปรยบเทยบผประกอบการในอตสาหกรรมกอสรางสาหรบ การผลตปโตรเลยม ๒๐ ๒-๒ ตารางแสดงรายไดยอนหลง ๕ ป ของผประกอบการในอตสาหกรรม กอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม ๒๑ ๓-๑ นโยบายในอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมของประเทศ ตางๆในภมภาคเอชยตะวนออกเฉยงใต ๒๕

ช

สารบญแผนภาพ

หนา

แผนภาพท� ๒-๑ ข/นตอนในการสารวจและพฒนาอตสาหกรรมปโตรเลยม ๖ ๒-๒ หวงโซอปทานในอตสาหกรรมปโตรเลยม ๑๑ ๒-๓ ข/นตอนการผลตในอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมและ ผลประโยชนทางเศรษฐกจ ๑๒ ๒-๔ ประเภทของแทนปโตรเลยมจากอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลต ปโตรเลยม ๑๕ ๓-๑ แนวทางในการปฏบตของนโยบายกาหนดมลคางานในประเทศ (Local Content) ๒๗ ๓-๒ แผนผงโครงการจดซ/อจดจางของรฐเพGอการพฒนาอตสาหกรรม ๓๐ (Industrial Collaboration Program, ICP) ในประเทศมาเลเซย ๓๔ ๔-๑ ภาษทGกลบคนสรฐจากธรกจกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม ๓๘

ซ

คาอธบายคายอ

ภาษาตางประเทศ

FPSO ยอมาจาก Floating Production Storage and Offloading Unit FSO ยอมาจาก Floating Storage and Offloading Unit ICP ยอมาจาก Industrial Collaboration Program LNG ยอมาจาก Liquefied natural gas OECD ยอมาจาก Organization for Economic Co-operation and Development SmartComp ยอมาจาก Smart Competitiveness for the Central Baltic Region Project, Central Baltic INTERREG A Programme 2007-2013 TDA ยอมาจาก Technology Depository Agency, Ministry of Finance, Malaysia

บทท� ๑

บทนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

อตสาหกรรมการสารวจและผลตปโตรเลยมในประเทศไทยในปจจบนไดรบความสนใจจากทกภาคสวน รวมถง ภาครฐ เอกชน องคกรพฒนาเอกชน โดยเฉพาะอยางยGงในประเดนของรปแบบการจดสรรผลประโยชนของการผลตปโตรเลยมระหวางรฐและผประกอบการ รวมถงรปแบบขององคกรและกลไกของรฐในการบรหารจดการทGเหมาะสม อยางไรกตามนโยบายเกGยวกบการพฒนาอตสาหกรรมเกGยวเนGองกลบไมไดรบการกลาวถงมากนก อตสาหกรรมเกGยวเนGองทGสาคญอตสาหกรรมหนGงในข/นตอนการพฒนาและผลตปโตรเลยม ไดแก อตสาหกรรมกอสรางและตดต/งสGงกอสรางขนาดใหญนอกชายฝGง เพGอใชในการผลตและนาน/ามนดบและกาซธรรมชาตข/นจากแหลงผลตปโตรเลยม เชน แทนหลมผลต แทนกระบวนการผลต เรอผลตและกกเกบปโตรเลยม เปนตน อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝGงเปนอตสาหกรรมจาเพาะทGมความแตกตางจากอตสาหกรรมกอสรางโดยทGวไป และเปนอตสาหกรรมทGตองการความรความชานาญในระดบสงในทกข/นตอน นบต/งแตการวางแผน การควบคมและบรหารโครงการ การออกแบบ การจดซ/อจดหาวสดอปกรณ การกอสราง การขนสง จนไปถงการตดต/ง นอกจากน/ อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝGงยงเปนสวนสาคญในการเสรมสรางความมGนคงทางพลงงาน และชวยสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจของประเทศ รวมถงเปนกลในการพฒนาศกยภาพทนมนษย ในปจจบน มสGงกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมในอาวไทยมากกวา ๔๓๕ แทน และยงจะมความตองการสGงกอสรางใหมอยางตอเนGองเพGอทดแทนกาลงการผลตทGลดลง และเพGอขยายกาลงการผลตใหมากข/น แมจะมความไมแนนอนในระยะส/นเนGองจากความลาชาเกGยวกบสมปทานและราคาน/ามนในตลาดโลก ผประกอบการในประเทศไทยทGมความสามารถในการสรางสGงกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝGง ม ๕ ราย และมผประกอบการทGเกGยวของอยในหวงโซอปทานอกหลายรอยราย จดเปนอตสาหกรรมทGมกาลงการผลตมากเกนความตองการ

๒

ภายในประเทศ มศกยภาพในการผลตครอบคลมสGงกอสรางหลายรปแบบทGสามารถตอบสนองความตองการของผผลตปโตรเลยมภายในประเทศ และยงสามารถแขงขนกบผประกอบการนานาชาตไดในระดบหนGง อยางไรกตาม หากตองการพฒนาอตสาหกรรมน/ใหมความเขมแขง และสามารถแขงขนในระดบนานาชาตไดอยางย Gงยน ควรจะพจารณากาหนดทศทางและมาตรการเพGอการสนบสนนอยางบรณาการตอไป

วตถประสงคของการวจย

๑. เพGอศกษาอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝGงในประเทศไทย เพGอใหเขาใจถงศกยภาพ ขอจากด อปสรรค และความสาคญทางเศรษฐกจ ๒. เพGอศกษานโยบายของประเทศตางๆ เพGอเปนแนวทางในการพฒนาอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝGงในประเทศไทย ๓. เพGอศกษานโยบายในอตสาหกรรมอGน ทGอาจนามาประยกตใชในการพฒนาอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝGงในประเทศไทย ๔. เพGอเสนอแนะแนวทางในการพฒนาและสงเสรมอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝGงในประเทศไทย

ขอบเขตของการวจย

เนนการศกษานโยบายและมาตรการสนบสนนอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมในภมภาคและนโยบายการจดซ/อจดจางในประเทศมาเลเซยเพGอใชเปนแนวทางในการกาหนดทศทางและขอเสนอแนะเชงนโยบายในการพฒนาและสงเสรมอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝGงในประเทศไทย เทาน/น

วธดาเนนการวจย

การวจยคร/ งน/ เปนการวจยเชงคณภาพ โดยศกษาวเคราะห ลกษณะของอตสาหกรรม ศกยภาพในการแขงขนและนโยบายในการพฒนาและสงเสรมอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม โดยอางองถงนโยบายในประเทศอGนในเพGอเปนกรณศกษา ท/งน/ เพGอใหไดแนวทางในการนาเสนอนโยบายทGเหมาะสม มความชดเจน นาไปสการปฏบตไดจรง

๓

ประโยชนท�ไดรบจากการวจย

๑. ไดความรความเขาใจเกGยวกบอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม ศกยภาพ ขอจากด อปสรรค และโอกาสในการพฒนาดานตางๆ รวมถงผลกระทบตอเศรษฐกจของประเทศ ๒. ไดความรความเขาใจเกGยวกบ นโยบาย มาตรการ ทGเกGยวของ ในประเทศอGนๆ ทGมการใชกบอตสาหกรรมปโตรเลยม และหรอ อตสาหกรรมอGน ทGเกGยวของ ๓. ไดแนวคดทศทางและขอเสนอแนะในการพฒนาและสงเสรมอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝGงในประเทศไทย

บทท� ๒

อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม

ภาพรวมของอตสาหกรรมผลตปโตรเลยมในประเทศไทย

ในอดตประเทศไทยไมสามารถผลตปโตรเลยมไดเอง จงตองนาเขาปโตรเลยมท/งหมดจากตางประเทศ โดยมความพยายามทาการสารวจแหลงผลตปโตรเลยมในหลายพ/นทGต/งแตป พ.ศ. ๒๔๖๑ แตไมประสบความสาเรจ จนกระทGงป พ.ศ. ๒๕๑๔ รฐบาลไดออกพระราชบญญตปโตรเลยมฉบบแรกเพGอใหบรษทผรบสมปทานปโตรเลยมไดดาเนนการสารวจอยางจรงจง โดยแหลงปโตรเลยมในประเทศไทยสามารถจาแนกออกเปนแหลงกาซธรรมชาตและแหลงน/ามนดบ ซG งสามารถคนพบไดท/งบนบกและนอกชายฝGง ดวยการสนบสนนจากทางรฐบาลผรบสมปทานปโตรเลยมจงไดเรGมทาการสารวจบรเวณนอกชายฝGงและไดมการคนพบกาซธรรมชาตเปนจานวนมากคร/ งแรกในปพ.ศ. ๒๕๑๖ บรเวณอาวไทยบรเวณหลมผลตของ บรษทยโนแคลไทยแลนด จากด ชGอวา “แหลงเอราวณ” ซG งสามารถพฒนาข/นมาใชประโยชนและคมทนในเชงพาณชยได มผลทาใหการสารวจและผลตปโตรเลยมในประเทศไทยมการดาเนนการอยางตอเนGองนบต/งแตน/นเปนตนมา จากขอมลลาสดของกรมเช/อเพลงธรรมชาต ณ เดอนมนาคม ๒๕๕๘ มจานวนสมปทานท/งส/น ๔๕ สมปทาน และจานวนแปลงสารวจ ๕๖ แปลงรวมท/งบนบกและนอกชายฝGง เนGองดวยการสนบสนนจากทางรฐบาลในการพGงพาการใชพลงงานจากปโตรเลยมในประเทศ สงผลใหมการนาเขาปโตรเลยมจากตางประเทศลดลงซGงเปนสวนสาคญในการลดรายจายของประเทศและเปนการพฒนาเศรษฐกจจากอตสาหกรรมตอเนGองทGเกGยวของกบการผลตปโตรเลยมภายในประเทศ ในชวง ๕ ปทGผานมา (พ.ศ. ๒๕๕๔ – ๒๕๕๘) การใชพลงงานเชงพาณชยข/นตน (Primary Commercial Energy Consumption) ของประเทศไทยเพGมข/นอยางตอเนGอง เฉลGยรอยละ ๓ ตอป โดยในป พ.ศ. ๒๕๕๘ ประเทศไทยมการใชพลงงานเชงพาณชยข/นตน เปนจานวน ๒.๐๘ ลานบารเรลเทยบเทาน/ามนดบตอวน แบงออกเปนการใชปโตรเลยมรอยละ ๘๑ (ผลตภณฑ ปโตรเลยมและกาซธรรมชาตรอยละ ๓๗ และ ๔๔ ตามลาดบ) ถานหน และลกไนตรอยละ ๑๗ และพลงน/าและไฟฟานาเขารอยละ ๒ (กรมเช/อเพลงธรรมชาต, ๒๕๕๙ : ๒๘-๒๙) ท/งน/ การใชปโตรเลยมคดเปนสดสวนสงสดของการใชพลงงานเชงพาณชยข/นตนของประเทศ อยางไรกตาม

๕

การจดหาปโตรเลยมของประเทศไทยจากทกแหลงในประเทศรวมกน ยงไมเพยงพอกบความตองการใชภายในประเทศ โดยปจจบนมผผลตปโตรเลยมรายใหญของประเทศไทย ไดแก บรษท เชฟรอนประเทศไทยสารวจและผลต จากด, บรษท ปตท.สารวจและผลตปโตรเลยม จากด (มหาชน) และบรษท มบาดาลา ปโตรเลยม (ประเทศไทย) จากด บรษท เพรล ออยล (ประเทศไทย) จากด ในป พ.ศ. ๒๕๕๘ มการจดหาปโตรเลยมจากแหลงภายในประเทศรวมท/งส/น ๐.๘๗๕ ลานบารเรล เทยบเทาน/ามนดบตอวน แบงเปนการจดหาในรปน/ามนดบรอยละ ๑๘ (๑๕๙,๖๘๓ บารเรลตอวน) กาซธรรมชาตเหลวรอยละ ๑๐ (๘๖,๘๓๔ บารเรลตอวน) และกาซธรรมชาตรอยละ ๗๒ (๓,๖๐๑ ลานลกบาศกฟตตอวน รวมพ/นทGพฒนารวมไทย-มาเลเซย) โดยรวมคดเปนเพยงรอยละ ๔๓ ของการจดหาปโตรเลยมท/งหมด สวนทGเหลออกรอยละ ๕๗ จาเปนตองนาเขาจากตางประเทศ (๑.๑๔๓ ลานบารเรล) (กรมเช/อเพลงธรรมชาต, ๒๕๕๙: ๓๐) จากการทGทรพยากรปโตรเลยม ท/งน/ามนดบและกาซธรรมชาตของประเทศมปรมาณจากด และการผลตในแตละปยงไมเพยงพอกบความตองการใชภายในประเทศทGเพGมข/นอยางตอเนGอง จงมความจาเปนอยางยGงทGจะตองมวธบรหารจดการทGดทGสด เพGอหลกเลGยงปญหาการขาดแคลนปโตรเลยมในอนาคต โดยตองหนมาพGงพาตนเองดานการจดหาภายในประเทศใหมากข/น ดวยการสงเสรมและเรงรดการสารวจและผลตปโตรเลยมภายในประเทศ ซG งเปนหนGงในยทธศาสตรของกระทรวงพลงงาน สาหรบป พ.ศ. ๒๕๕๙-๒๕๖๓ ในฐานะหนวยงานรฐทGมอานาจหนาทGและภารกจรบผดชอบในการจดหา พฒนาและบรหารจดการพลงงานเพGอสรางเสถยรภาพดานพลงงานของประเทศ ใหมพอเพยงตอความตองการและเพGมศกยภาพในการแขงขนของประเทศ

ข1นตอนในการสารวจและพฒนาแหลงปโตรเลยม

เมGอกลาวถงเฉพาะการสารวจและผลตปโตรเลยม จะประกอบไปดวยข/นตอนทGหลากหลาย แตในการศกษาน/จะกลาวถงข/นตอนหลกของการสารวจและผลตปโตรเลยมซGงเรยงลาดบไดดงน/

๖

แผนภาพท� ๒-๑ ข1นตอนในการสารวจและพฒนาแหลงปโตรเลยม

๑. การกาหนดแปลงสมปทานและประกาศเชญชวน การใหสมปทานปโตรเลยม เปนการใหสทธแกเอกชนเพGอสารวจและผลตปโตรเลยมภายใตหลกเกณฑทGกฎหมายวาดวยปโตรเลยมกาหนด ไดแก พระราชบญญตปโตรเลยมและกฎกระทรวงทGออกตามพระราชบญญตปโตรเลยม ซG งกรมเช/อเพลงธรรมชาต กระทรวงพลงงาน โดยความเหนชอบของคณะอนกรรมการพจารณาขอกฎหมายและรางสมปทานและคณะกรรมการปโตรเลยม มหนาทGในการกาหนดแปลงสมปทานและหลกเกณฑทGเกGยวของ โดยกระทรวงพลงงานจะออกประกาศเชญชวนใหเอกชนยGนขอสมปทานปโตรเลยมในพ/นทGแปลงสารวจตามทGกรมเช/อเพลงธรรมชาตกาหนด โดยจะกาหนดใหยGนขอในพ/นทGทGวประเทศ หรอเฉพาะบางพ/นทG เชนบนบก ในทะเลอาวไทย หรอทะเลอนดามนกได การประกาศใหยGนขอสมปทานปโตรเลยมจะกระทาโดยเปดเปนรอบๆ ปจจบนกระทรวงพลงงานโดยกรมเช/อเพลงธรรมชาต ไดเปดใหบรษทยGนขอสมปทานปโตรเลยมไปแลว ๒๐ รอบ โดยกาหนดระยะหางของการเปดแตละรอบตามความเหมาะสม อาจจะทกๆ ๒-๕ ป เปนตน สาหรบการกาหนดระยะเวลาและบรเวณพ/นทGทGใหยGนขอสมปทาน ผทGยGนขอสมปทานตองมคณสมบตตาม

๖. การผลตและขาย

๕.การกอสราง ตดต1งและทดสอบอปกรณ

๔. การพฒนาแหลงปโตรเลยม

๓. การสารวจปโตรเลยม

๒. การใหสมปทาน

๑. การกาหนดแปลงสมปทานและประกาศเชญชวน

๗

มาตรา ๒๔ แหงพระราชบญญตปโตรเลยมคอ เปนบรษท และ มทน เครGองจกร เครGองมอ อปกรณ

และผเชGยวชาญเพยงพอทGจะสารวจ ผลต ขาย และจาหนายปโตรเลยม

๒. การใหสมปทาน การพจารณาใหสมปทานปโตรเลยม กรมเช/อเพลงธรรมชาต และคณะอนกรรมการพจารณาคาขอสมปทานปโตรเลยม จะพจารณาคณสมบตของผยGนขอสมปทาน โครงการสารวจ ขอผกพนดานปรมาณงานและปรมาณเงนและผลประโยชนพเศษทGเสนอใหแกรฐตามหลกเกณฑทGกาหนดเพGอพจารณาคดเลอกผสมควรไดรบสมปทาน แลวเสนอผลการพจารณาตอคณะกรรมการปโตรเลยม เพGอพจารณากลGนกรองและนาเสนอรฐมนตรวาการกระทรวงพลงงานพจารณาตอไป เมGอรฐมนตรพจารณาเหนชอบใหผขอสมปทานสมควรไดรบสมปทานปโตรเลยม จะนาเสนอคณะรฐมนตร เพGอพจารณาอนมต และเมGอคณะรฐมนตรอนมตใหสมปทานแลว รฐมนตรวาการกระทรวงพลงงาน จะออกสมปทานใหแกผขอตามแบบสมปทานทGกาหนดโดยกฎกระทรวง และมขอผกพนการสารวจดานปรมาณงาน ปรมาณเงน และเงนผลประโยชนพเศษทGเสนอใหแกรฐตามทGผรบสมปทานเสนอและไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตร รวมระยะเวลาต/งแตยGนขอสมปทานปโตรเลยมจนกระทGงไดรบอนมตจากคณะรฐมนตรใหสมปทานจะใชเวลาประมาณ ๔-๖ เดอน

๓. การสารวจปโตรเลยม ผทGไดรบสมปทานจะทาการสารวจหาแหลงปโตรเลยม โดยในระยะแรกใชวธการสมเจาะสารวจ แตในปจจบนน/ แหลงปโตรเลยมทGสามารถสารวจ คนหา และพฒนาไดงาย กมจานวนลดนอยลง ทาใหตองมการพฒนาเทคนคการสารวจใหมประสทธภาพยGงข/น ดงน/นกระบวนการและข/นตอนในการสารวจหาแหลงปโตรเลยม ไมวาจะเปนแหลงน/ามนดบ หรอแหลงกาซธรรมชาตตองใชวชาความรดานธรณวทยา (Geology) และธรณฟสกส (Geophysics) อยางกวางขวางและลกซ/ ง, ใชเทคโนโลย เครGองมอทGทนสมย, บคลากรทGมความเชGยวชาญ และเงนลงทนทGสง ข/นตอนในการสารวจปโตรเลยมอาจจาแนก ออกไดเปนข/นตอนหลก ๓ ข/นตอน คอ การสารวจธรณวทยา การสารวจธรณฟสกส และการเจาะสารวจ เมGอประเมนผลการสารวจทางธรณวทยา และการสารวจทางธรณฟสกสเขาดวยกนแลว กสามารถกาหนดโครงสรางทGคาดวาจะเปนแหลงกกเกบปโตรเลยมไดในเบ/องตน และลาดบตอไป จะเปนการเจาะสารวจ โดยในข/นตอนน/จาเปนตองใชแทนขดเจาะเพGอการสารวจ เชน Drillship หรอ Jack-up Rig โดยโครงสรางขนาดใหญน/ลวนมาจากอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม หลงจากทาการสารวจปโตรเลยมเสรจส/นและสารวจพบแหลงปโตรเลยมทGคาดวามศกยภาพเพยงพอเพGอพฒนาเปนแหลงผลตปโตรเลยม ผรบสมปทานตองดาเนนการขอพ/นทGผลต

๘

ตอกรมเช/อเพลงธรรมชาต กระทรวงพลงงาน เมGอกรมเช/อเพลงธรรมชาต อนมตใหพ/นทGผลต ผรบสมปทานจงจะสามารถทาการพฒนาแหลงปโตรเลยมน/นตอไปได

๔. การพฒนาแหลงปโตรเลยม การพฒนาแหลงปโตรเลยม มข/นตอนตางๆ ต/งแต การตรวจสอบปรมาณปโตรเลยมเพGอการผลต จากผลการเจาะหลมสารวจ ถาพบรองรอยปโตรเลยมทGหลมใดกจะเจาะหลมประเมนเพGมเตมในบรเวณน/นอกจานวนหนGง เพGอหาขอบเขตความกวางยาวโครงสรางของแหลงและปรมาณปโตรเลยมทGนาจะกกเกบอยในแหลงน/น รวมท/งเพGอเปนขอมลเพGมเตมในการสรางแบบจาลองแหลงปโตรเลยม วาจะมมากพอในเชงพาณชยหรอไม กลาวคอ จะไดผลคมคากบการลงทนผลตหรอไม นอกจากประเมนปรมาณสารองแลว ยงตองประเมนปรมาณทรพยากรและความเสGยง ของโครงสรางทGยงไมไดทาการขดเจาะสารวจพสจนในพ/นทGสมปทานจากขอมลท/งหมดทGมอยอกดวย เพGอใชในการวางแผนขดเจาะหลมสารวจและวางแผนพฒนาในอนาคต การวางแผนการพฒนาแหลงปโตรเลยมจาเปนตองมการประเมนจานวนหลมผลตทGตองทาการขดเจาะและจานวนแทนหลมผลตปโตรเลยม (Wellhead Platform) ทGตองการกอสรางสาหรบใชในการผลตปโตรเลยมตลอดอายสญญาสมปทาน, การออกแบบกอสรางสถานการผลต แทนผลต ระบบทอสงปโตรเลยม เรอกกเกบน/ามนดบหรอกาซธรรมชาตเหลว และเทคโนโลยอปกรณทGเหมาะสมกบการผลตปโตรเลยมในแหลงน/นๆ นอกจากน/ตองประเมนความคมคาและผลตอบแทนในการลงทนพฒนาและผลตปโตรเลยม หลงจากทGไดทาการวางแผนพฒนาแหลงปโตรเลยมและประเมนผลความคมคาและผลตอบแทนในการลงทนแลว ในกรณแหลงกาซธรรมชาต จะทาการเจรจาและจดทาสญญาการซ/อขายกาซธรรมชาตระหวางผรบสมปทานกบผรบซ/อ (เจาของทอกาซ) ข/นตอมา ผรบสมปทานตองจดทาหนงสอยGนขอกาหนดพ/นทGผลตจากกระทรวงพลงงานและสามารถผลตปโตรเลยมไดหลงจากรฐมนตรวาการกระทรวงพลงงานไดใหการอนมตแลว

๕. การกอสราง ตดต1งและทดสอบอปกรณ (Construction, Installation

and Commissioning) หลงจากไดรบการอนมตพ/นทGผลต ผรบสมปทานสามารถเรGมดาเนนการกอสรางแทนกระบวนการผลต แทนหลมผลต ระบบทอสงปโตรเลยม รวมท/งอปกรณเกGยวเนGองกบการผลตน/ามนและกาซธรรมชาตได จากน/นจะเขาสกระบวนการจดซ/อวสดและอปกรณ (Procurement) ทGตองการตามแบบวศวกรรมรายละเอยด และดาเนนการกอสรางแทนผลตปโตรเลยมโดยผประกอบการกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม โดยในประเทศไทยมผประกอบการหลกๆ ทGสามารถผลตแทนผลตปโตรเลยมไดตามความตองการของผรบสมปทานจากรฐบาลในปจจบน เมGอ

๙

การกอสรางแทนผลตปโตรเลยมเสรจส/น จะนาไปตดต/ง (Installation) ในแหลงพ/นทGผลตตางๆ ทGไดกาหนดไวในแผนการพฒนาแหลงปโตรเลยม รวมท/งทาการทดสอบอปกรณหลงการตดต/ง (Commissioning) เพGอเตรยมความพรอมในการเรGมผลตปโตรเลยม โดยในขบวนการผลตปโตรเลยมน/จาเปนตองอตสาหกรรมอGนๆ เขามาเกGยวของจานวนมาก เชน อตสาหกรรมเรอเพGอการปฎบตงานและขนสง, อตสาหกรรมการผลตและตดต/งอปกรณทGเกGยวของ, อตสาหกรรมขนสง และ อตสาหกรรมประกนภย เปนตน

๖. การผลตและขาย ในการขายและจาหนายปโตรเลยมจะตองเปนไปตามพระราชบญญตปโตรเลยม ซG งแบงเปนกรณหลกๆไดดงน/

๖.๑ การขายน1ามนดบในประเทศ การขายน/ามนดบในประเทศจะคานงถงคณภาพ คาขนสงและกรณแวดลอมตางกนไป เชน กรณไมมการสงออกเปนประจา กาหนดราคาขายไมเกนราคาทGสGงซ/อจากตางประเทศถงโรงกลGน กรณมการสงออกเปนประจา กาหนดราคาขายไมเกนราคาเฉลGยทGไดรบจรงของน/ามนดบทGผรบสมปทานทกรายสงออกในเดอนทGผานมา กรณมการสงออกเกน ๑๐ เทาของความตองการ ใหกาหนดขายในราคามกาไรตามสมควร

๖.๒ การขายกาซธรรมชาตในประเทศ การขายกาซธรรมชาต ใหขายในราคาทGตกลงกบคณะกรรมการปโตรเลยม โดยความเหนชอบของรฐมนตรกระทรวงพลงงาน โดยผานการกลGนกรองของคณะอนกรรมการ ซG งราคาขายตองไมสงกวาราคาเฉลGยของกาซทGสงออกนอกประเทศ ในกรณทGผลตกาซธรรมชาตไดเกนความตองการใชในประเทศ ใหขายในราคาทGมกาไรพอสมควร (เทยบเคยงไดกบประเทศผผลตกาซธรรมชาตรายใหญ)

๖.๓ การสงออกน1ามนดบ การสงออกน/ามนดบทGผลตไดออกนอกประเทศ ราคาจะเปลGยนแปลงตามวธการกาหนดราคาทGทนสมยทGสด โดยคานงถงราคาประกาศของน/ามนดบ ทGเทยบเคยงกนจากประเทศทGอยในภมภาคเดยวกนกบประเทศไทย กอนสงออก ผรบสมปทานตองประกาศราคา ณ จดสงออกตามชนด ความถวงจาเพาะ และคณภาพ ท/งน/ ราคาประกาศจะใชเปนราคาสาหรบการคานวณคาภาคหลวงทGผรบสมปทานตองเสยในการสงออกน/ามนดบ

บทท� ๑

บทนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

อตสาหกรรมการสารวจและผลตปโตรเลยมในประเทศไทยในปจจบนไดรบความสนใจจากทกภาคสวน รวมถง ภาครฐ เอกชน องคกรพฒนาเอกชน โดยเฉพาะอยางย-งในประเดนของรปแบบการจดสรรผลประโยชนของการผลตปโตรเลยมระหวางรฐและผประกอบการ รวมถงรปแบบขององคกรและกลไกของรฐในการบรหารจดการท-เหมาะสม อยางไรกตามนโยบายเก-ยวกบการพฒนาอตสาหกรรมเก-ยวเน-องกลบไมไดรบการกลาวถงมากนก อตสาหกรรมเก-ยวเน-องท-สาคญอตสาหกรรมหน-งในข3นตอนการพฒนาและผลตปโตรเลยม ไดแก อตสาหกรรมกอสรางและตดต3งส-งกอสรางขนาดใหญนอกชายฝ-ง เพ-อใชในการผลตและนาน3ามนดบและกาซธรรมชาตข3นจากแหลงผลตปโตรเลยม เชน แทนหลมผลต แทนกระบวนการผลต เรอผลตและกกเกบปโตรเลยม เปนตน อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ-งเปนอตสาหกรรมจาเพาะท-มความแตกตางจากอตสาหกรรมกอสรางโดยท-วไป และเปนอตสาหกรรมท-ตองการความรความชานาญในระดบสงในทกข3นตอน นบต3งแตการวางแผน การควบคมและบรหารโครงการ การออกแบบ การจดซ3อจดหาวสดอปกรณ การกอสราง การขนสง จนไปถงการตดต3ง นอกจากน3 อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ-งยงเปนสวนสาคญในการเสรมสรางความม-นคงทางพลงงาน และชวยสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจของประเทศ รวมถงเปนกลในการพฒนาศกยภาพทนมนษย ในปจจบน มส-งกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมในอาวไทยมากกวา ๔๓๕ แทน และยงจะมความตองการส-งกอสรางใหมอยางตอเน-องเพ-อทดแทนกาลงการผลตท-ลดลง และเพ-อขยายกาลงการผลตใหมากข3น แมจะมความไมแนนอนในระยะส3นเน-องจากความลาชาเก-ยวกบสมปทานและราคาน3ามนในตลาดโลก ผประกอบการในประเทศไทยท-มความสามารถในการสรางส-งกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ-ง ม ๕ ราย และมผประกอบการท-เก-ยวของอยในหวงโซอปทานอกหลายรอยราย จดเปนอตสาหกรรมท-มกาลงการผลตมากเกนความตองการ

๒

ภายในประเทศ มศกยภาพในการผลตครอบคลมส-งกอสรางหลายรปแบบท-สามารถตอบสนองความตองการของผผลตปโตรเลยมภายในประเทศ และยงสามารถแขงขนกบผประกอบการนานาชาตไดในระดบหน-ง อยางไรกตาม หากตองการพฒนาอตสาหกรรมน3ใหมความเขมแขง และสามารถแขงขนในระดบนานาชาตไดอยางย -งยน ควรจะพจารณากาหนดทศทางและมาตรการเพ-อการสนบสนนอยางบรณาการตอไป

วตถประสงคของการวจย

๑. เพ-อศกษาอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ-งในประเทศไทย เพ-อใหเขาใจถงศกยภาพ ขอจากด อปสรรค และความสาคญทางเศรษฐกจ ๒. เพ-อศกษานโยบายของประเทศตางๆ เพ-อเปนแนวทางในการพฒนาอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ-งในประเทศไทย ๓. เพ-อศกษานโยบายในอตสาหกรรมอ-น ท-อาจนามาประยกตใชในการพฒนาอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ-งในประเทศไทย ๔. เพ-อเสนอแนะแนวทางในการพฒนาและสงเสรมอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ-งในประเทศไทย

ขอบเขตของการวจย

เนนการศกษานโยบายและมาตรการสนบสนนอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมในภมภาคและนโยบายการจดซ3อจดจางในประเทศมาเลเซยเพ-อใชเปนแนวทางในการกาหนดทศทางและขอเสนอแนะเชงนโยบายในการพฒนาและสงเสรมอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ-งในประเทศไทย เทาน3น

วธดาเนนการวจย

การวจยคร3 งน3 เปนการวจยเชงคณภาพ โดยศกษาวเคราะห ลกษณะของอตสาหกรรม ศกยภาพในการแขงขนและนโยบายในการพฒนาและสงเสรมอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม โดยอางองถงนโยบายในประเทศอ-นในเพ-อเปนกรณศกษา ท3งน3 เพ-อใหไดแนวทางในการนาเสนอนโยบายท-เหมาะสม มความชดเจน นาไปสการปฏบตไดจรง

๓

ประโยชนท�ไดรบจากการวจย

๑. ไดความรความเขาใจเก-ยวกบอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม ศกยภาพ ขอจากด อปสรรค และโอกาสในการพฒนาดานตางๆ รวมถงผลกระทบตอเศรษฐกจของประเทศ ๒. ไดความรความเขาใจเก-ยวกบ นโยบาย มาตรการ ท-เก-ยวของ ในประเทศอ-นๆ ท-มการใชกบอตสาหกรรมปโตรเลยม และหรอ อตสาหกรรมอ-น ท-เก-ยวของ ๓. ไดแนวคดทศทางและขอเสนอแนะในการพฒนาและสงเสรมอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ-งในประเทศไทย

บทท� ๒

อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม

ภาพรวมของอตสาหกรรมผลตปโตรเลยมในประเทศไทย

ในอดตประเทศไทยไมสามารถผลตปโตรเลยมไดเอง จงตองนาเขาปโตรเลยมท งหมดจากตางประเทศ โดยมความพยายามทาการสารวจแหลงผลตปโตรเลยมในหลายพ นท(ต งแตป พ.ศ. ๒๔๖๑ แตไมประสบความสาเรจ จนกระท(งป พ.ศ. ๒๕๑๔ รฐบาลไดออกพระราชบญญตปโตรเลยมฉบบแรกเพ(อใหบรษทผรบสมปทานปโตรเลยมไดดาเนนการสารวจอยางจรงจง โดยแหลงปโตรเลยมในประเทศไทยสามารถจาแนกออกเปนแหลงกาซธรรมชาตและแหลงน ามนดบ ซ( งสามารถคนพบไดท งบนบกและนอกชายฝ(ง ดวยการสนบสนนจากทางรฐบาลผรบสมปทานปโตรเลยมจงไดเร(มทาการสารวจบรเวณนอกชายฝ(งและไดมการคนพบกาซธรรมชาตเปนจานวนมากคร งแรกในปพ.ศ. ๒๕๑๖ บรเวณอาวไทยบรเวณหลมผลตของ บรษทยโนแคลไทยแลนด จากด ช(อวา “แหลงเอราวณ” ซ( งสามารถพฒนาข นมาใชประโยชนและคมทนในเชงพาณชยได มผลทาใหการสารวจและผลตปโตรเลยมในประเทศไทยมการดาเนนการอยางตอเน(องนบต งแตน นเปนตนมา จากขอมลลาสดของกรมเช อเพลงธรรมชาต ณ เดอนมนาคม ๒๕๕๘ มจานวนสมปทานท งส น ๔๕ สมปทาน และจานวนแปลงสารวจ ๕๖ แปลงรวมท งบนบกและนอกชายฝ(ง เน(องดวยการสนบสนนจากทางรฐบาลในการพ(งพาการใชพลงงานจากปโตรเลยมในประเทศ สงผลใหมการนาเขาปโตรเลยมจากตางประเทศลดลงซ(งเปนสวนสาคญในการลดรายจายของประเทศและเปนการพฒนาเศรษฐกจจากอตสาหกรรมตอเน(องท(เก(ยวของกบการผลตปโตรเลยมภายในประเทศ ในชวง ๕ ปท(ผานมา (พ.ศ. ๒๕๕๔ – ๒๕๕๘) การใชพลงงานเชงพาณชยข นตน (Primary Commercial Energy Consumption) ของประเทศไทยเพ(มข นอยางตอเน(อง เฉล(ยรอยละ ๓ ตอป โดยในป พ.ศ. ๒๕๕๘ ประเทศไทยมการใชพลงงานเชงพาณชยข นตน เปนจานวน ๒.๐๘ ลานบารเรลเทยบเทาน ามนดบตอวน แบงออกเปนการใชปโตรเลยมรอยละ ๘๑ (ผลตภณฑ ปโตรเลยมและกาซธรรมชาตรอยละ ๓๗ และ ๔๔ ตามลาดบ) ถานหน และลกไนตรอยละ ๑๗ และพลงน าและไฟฟานาเขารอยละ ๒ (กรมเช อเพลงธรรมชาต, ๒๕๕๙ : ๒๘-๒๙) ท งน การใชปโตรเลยมคดเปนสดสวนสงสดของการใชพลงงานเชงพาณชยข นตนของประเทศ อยางไรกตาม

๒

การจดหาปโตรเลยมของประเทศไทยจากทกแหลงในประเทศรวมกน ยงไมเพยงพอกบความตองการใชภายในประเทศ โดยปจจบนมผผลตปโตรเลยมรายใหญของประเทศไทย ไดแก บรษท เชฟรอนประเทศไทยสารวจและผลต จากด, บรษท ปตท.สารวจและผลตปโตรเลยม จากด (มหาชน) และบรษท มบาดาลา ปโตรเลยม (ประเทศไทย) จากด บรษท เพรล ออยล (ประเทศไทย) จากด ในป พ.ศ. ๒๕๕๘ มการจดหาปโตรเลยมจากแหลงภายในประเทศรวมท งส น ๐.๘๗๕ ลานบารเรล เทยบเทาน ามนดบตอวน แบงเปนการจดหาในรปน ามนดบรอยละ ๑๘ (๑๕๙,๖๘๓ บารเรลตอวน) กาซธรรมชาตเหลวรอยละ ๑๐ (๘๖,๘๓๔ บารเรลตอวน) และกาซธรรมชาตรอยละ ๗๒ (๓,๖๐๑ ลานลกบาศกฟตตอวน รวมพ นท(พฒนารวมไทย-มาเลเซย) โดยรวมคดเปนเพยงรอยละ ๔๓ ของการจดหาปโตรเลยมท งหมด สวนท(เหลออกรอยละ ๕๗ จาเปนตองนาเขาจากตางประเทศ (๑.๑๔๓ ลานบารเรล) (กรมเช อเพลงธรรมชาต, ๒๕๕๙: ๓๐) จากการท(ทรพยากรปโตรเลยม ท งน ามนดบและกาซธรรมชาตของประเทศมปรมาณจากด และการผลตในแตละปยงไมเพยงพอกบความตองการใชภายในประเทศท(เพ(มข นอยางตอเน(อง จงมความจาเปนอยางย(งท(จะตองมวธบรหารจดการท(ดท(สด เพ(อหลกเล(ยงปญหาการขาดแคลนปโตรเลยมในอนาคต โดยตองหนมาพ(งพาตนเองดานการจดหาภายในประเทศใหมากข น ดวยการสงเสรมและเรงรดการสารวจและผลตปโตรเลยมภายในประเทศ ซ( งเปนหน(งในยทธศาสตรของกระทรวงพลงงาน สาหรบป พ.ศ. ๒๕๕๙-๒๕๖๓ ในฐานะหนวยงานรฐท(มอานาจหนาท(และภารกจรบผดชอบในการจดหา พฒนาและบรหารจดการพลงงานเพ(อสรางเสถยรภาพดานพลงงานของประเทศ ใหมพอเพยงตอความตองการและเพ(มศกยภาพในการแขงขนของประเทศ

ข%นตอนในการสารวจและพฒนาแหลงปโตรเลยม

เม(อกลาวถงเฉพาะการสารวจและผลตปโตรเลยม จะประกอบไปดวยข นตอนท(หลากหลาย แตในการศกษาน จะกลาวถงข นตอนหลกของการสารวจและผลตปโตรเลยมซ(งเรยงลาดบไดดงน

๓

แผนภาพท� ๒-๑ ข%นตอนในการสารวจและพฒนาแหลงปโตรเลยม

๑. การกาหนดแปลงสมปทานและประกาศเชญชวน การใหสมปทานปโตรเลยม เปนการใหสทธแกเอกชนเพ(อสารวจและผลตปโตรเลยมภายใตหลกเกณฑท(กฎหมายวาดวยปโตรเลยมกาหนด ไดแก พระราชบญญตปโตรเลยมและกฎกระทรวงท(ออกตามพระราชบญญตปโตรเลยม ซ( งกรมเช อเพลงธรรมชาต กระทรวงพลงงาน โดยความเหนชอบของคณะอนกรรมการพจารณาขอกฎหมายและรางสมปทานและคณะกรรมการปโตรเลยม มหนาท(ในการกาหนดแปลงสมปทานและหลกเกณฑท(เก(ยวของ โดยกระทรวงพลงงานจะออกประกาศเชญชวนใหเอกชนย(นขอสมปทานปโตรเลยมในพ นท(แปลงสารวจตามท(กรมเช อเพลงธรรมชาตกาหนด โดยจะกาหนดใหย(นขอในพ นท(ท(วประเทศ หรอเฉพาะบางพ นท( เชนบนบก ในทะเลอาวไทย หรอทะเลอนดามนกได การประกาศใหย(นขอสมปทานปโตรเลยมจะกระทาโดยเปดเปนรอบๆ ปจจบนกระทรวงพลงงานโดยกรมเช อเพลงธรรมชาต ไดเปดใหบรษทย(นขอสมปทานปโตรเลยมไปแลว ๒๐ รอบ โดยกาหนดระยะหางของการเปดแตละรอบตามความเหมาะสม อาจจะทกๆ ๒-๕ ป เปนตน สาหรบการกาหนดระยะเวลาและบรเวณพ นท(ท(ใหย(นขอสมปทาน ผท(ย(นขอสมปทานตองมคณสมบตตาม

๖. การผลตและขาย

๕.การกอสราง ตดต%งและทดสอบอปกรณ

๔. การพฒนาแหลงปโตรเลยม

๓. การสารวจปโตรเลยม

๒. การใหสมปทาน

๑. การกาหนดแปลงสมปทานและประกาศเชญชวน

๔

มาตรา ๒๔ แหงพระราชบญญตปโตรเลยมคอ เปนบรษท และ มทน เคร(องจกร เคร(องมอ อปกรณ

และผเช(ยวชาญเพยงพอท(จะสารวจ ผลต ขาย และจาหนายปโตรเลยม

๒. การใหสมปทาน การพจารณาใหสมปทานปโตรเลยม กรมเช อเพลงธรรมชาต และคณะอนกรรมการพจารณาคาขอสมปทานปโตรเลยม จะพจารณาคณสมบตของผย(นขอสมปทาน โครงการสารวจ ขอผกพนดานปรมาณงานและปรมาณเงนและผลประโยชนพเศษท(เสนอใหแกรฐตามหลกเกณฑท(กาหนดเพ(อพจารณาคดเลอกผสมควรไดรบสมปทาน แลวเสนอผลการพจารณาตอคณะกรรมการปโตรเลยม เพ(อพจารณากล(นกรองและนาเสนอรฐมนตรวาการกระทรวงพลงงานพจารณาตอไป เม(อรฐมนตรพจารณาเหนชอบใหผขอสมปทานสมควรไดรบสมปทานปโตรเลยม จะนาเสนอคณะรฐมนตร เพ(อพจารณาอนมต และเม(อคณะรฐมนตรอนมตใหสมปทานแลว รฐมนตรวาการกระทรวงพลงงาน จะออกสมปทานใหแกผขอตามแบบสมปทานท(กาหนดโดยกฎกระทรวง และมขอผกพนการสารวจดานปรมาณงาน ปรมาณเงน และเงนผลประโยชนพเศษท(เสนอใหแกรฐตามท(ผรบสมปทานเสนอและไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตร รวมระยะเวลาต งแตย(นขอสมปทานปโตรเลยมจนกระท(งไดรบอนมตจากคณะรฐมนตรใหสมปทานจะใชเวลาประมาณ ๔-๖ เดอน

๓. การสารวจปโตรเลยม ผท(ไดรบสมปทานจะทาการสารวจหาแหลงปโตรเลยม โดยในระยะแรกใชวธการสมเจาะสารวจ แตในปจจบนน แหลงปโตรเลยมท(สามารถสารวจ คนหา และพฒนาไดงาย กมจานวนลดนอยลง ทาใหตองมการพฒนาเทคนคการสารวจใหมประสทธภาพย(งข น ดงน นกระบวนการและข นตอนในการสารวจหาแหลงปโตรเลยม ไมวาจะเปนแหลงน ามนดบ หรอแหลงกาซธรรมชาตตองใชวชาความรดานธรณวทยา (Geology) และธรณฟสกส (Geophysics) อยางกวางขวางและลกซ ง, ใชเทคโนโลย เคร(องมอท(ทนสมย, บคลากรท(มความเช(ยวชาญ และเงนลงทนท(สง ข นตอนในการสารวจปโตรเลยมอาจจาแนก ออกไดเปนข นตอนหลก ๓ ข นตอน คอ การสารวจธรณวทยา การสารวจธรณฟสกส และการเจาะสารวจ เม(อประเมนผลการสารวจทางธรณวทยา และการสารวจทางธรณฟสกสเขาดวยกนแลว กสามารถกาหนดโครงสรางท(คาดวาจะเปนแหลงกกเกบปโตรเลยมไดในเบ องตน และลาดบตอไป จะเปนการเจาะสารวจ โดยในข นตอนน จาเปนตองใชแทนขดเจาะเพ(อการสารวจ เชน Drillship หรอ Jack-up Rig โดยโครงสรางขนาดใหญน ลวนมาจากอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม หลงจากทาการสารวจปโตรเลยมเสรจส นและสารวจพบแหลงปโตรเลยมท(คาดวามศกยภาพเพยงพอเพ(อพฒนาเปนแหลงผลตปโตรเลยม ผรบสมปทานตองดาเนนการขอพ นท(ผลต

๕

ตอกรมเช อเพลงธรรมชาต กระทรวงพลงงาน เม(อกรมเช อเพลงธรรมชาต อนมตใหพ นท(ผลต ผรบสมปทานจงจะสามารถทาการพฒนาแหลงปโตรเลยมน นตอไปได

๔. การพฒนาแหลงปโตรเลยม การพฒนาแหลงปโตรเลยม มข นตอนตางๆ ต งแต การตรวจสอบปรมาณปโตรเลยมเพ(อการผลต จากผลการเจาะหลมสารวจ ถาพบรองรอยปโตรเลยมท(หลมใดกจะเจาะหลมประเมนเพ(มเตมในบรเวณน นอกจานวนหน(ง เพ(อหาขอบเขตความกวางยาวโครงสรางของแหลงและปรมาณปโตรเลยมท(นาจะกกเกบอยในแหลงน น รวมท งเพ(อเปนขอมลเพ(มเตมในการสรางแบบจาลองแหลงปโตรเลยม วาจะมมากพอในเชงพาณชยหรอไม กลาวคอ จะไดผลคมคากบการลงทนผลตหรอไม นอกจากประเมนปรมาณสารองแลว ยงตองประเมนปรมาณทรพยากรและความเส(ยง ของโครงสรางท(ยงไมไดทาการขดเจาะสารวจพสจนในพ นท(สมปทานจากขอมลท งหมดท(มอยอกดวย เพ(อใชในการวางแผนขดเจาะหลมสารวจและวางแผนพฒนาในอนาคต การวางแผนการพฒนาแหลงปโตรเลยมจาเปนตองมการประเมนจานวนหลมผลตท(ตองทาการขดเจาะและจานวนแทนหลมผลตปโตรเลยม (Wellhead Platform) ท(ตองการกอสรางสาหรบใชในการผลตปโตรเลยมตลอดอายสญญาสมปทาน, การออกแบบกอสรางสถานการผลต แทนผลต ระบบทอสงปโตรเลยม เรอกกเกบน ามนดบหรอกาซธรรมชาตเหลว และเทคโนโลยอปกรณท(เหมาะสมกบการผลตปโตรเลยมในแหลงน นๆ นอกจากน ตองประเมนความคมคาและผลตอบแทนในการลงทนพฒนาและผลตปโตรเลยม หลงจากท(ไดทาการวางแผนพฒนาแหลงปโตรเลยมและประเมนผลความคมคาและผลตอบแทนในการลงทนแลว ในกรณแหลงกาซธรรมชาต จะทาการเจรจาและจดทาสญญาการซ อขายกาซธรรมชาตระหวางผรบสมปทานกบผรบซ อ (เจาของทอกาซ) ข นตอมา ผรบสมปทานตองจดทาหนงสอย(นขอกาหนดพ นท(ผลตจากกระทรวงพลงงานและสามารถผลตปโตรเลยมไดหลงจากรฐมนตรวาการกระทรวงพลงงานไดใหการอนมตแลว

๕. การกอสราง ตดต%งและทดสอบอปกรณ (Construction, Installation

and Commissioning) หลงจากไดรบการอนมตพ นท(ผลต ผรบสมปทานสามารถเร(มดาเนนการกอสรางแทนกระบวนการผลต แทนหลมผลต ระบบทอสงปโตรเลยม รวมท งอปกรณเก(ยวเน(องกบการผลตน ามนและกาซธรรมชาตได จากน นจะเขาสกระบวนการจดซ อวสดและอปกรณ (Procurement) ท(ตองการตามแบบวศวกรรมรายละเอยด และดาเนนการกอสรางแทนผลตปโตรเลยมโดยผประกอบการกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม โดยในประเทศไทยมผประกอบการหลกๆ ท(สามารถผลตแทนผลตปโตรเลยมไดตามความตองการของผรบสมปทานจากรฐบาลในปจจบน เม(อ

๖

การกอสรางแทนผลตปโตรเลยมเสรจส น จะนาไปตดต ง (Installation) ในแหลงพ นท(ผลตตางๆ ท(ไดกาหนดไวในแผนการพฒนาแหลงปโตรเลยม รวมท งทาการทดสอบอปกรณหลงการตดต ง (Commissioning) เพ(อเตรยมความพรอมในการเร(มผลตปโตรเลยม โดยในขบวนการผลตปโตรเลยมน จาเปนตองอตสาหกรรมอ(นๆ เขามาเก(ยวของจานวนมาก เชน อตสาหกรรมเรอเพ(อการปฎบตงานและขนสง, อตสาหกรรมการผลตและตดต งอปกรณท(เก(ยวของ, อตสาหกรรมขนสง และ อตสาหกรรมประกนภย เปนตน

๖. การผลตและขาย ในการขายและจาหนายปโตรเลยมจะตองเปนไปตามพระราชบญญตปโตรเลยม ซ( งแบงเปนกรณหลกๆไดดงน

๖.๑ การขายน%ามนดบในประเทศ การขายน ามนดบในประเทศจะคานงถงคณภาพ คาขนสงและกรณแวดลอมตางกนไป เชน กรณไมมการสงออกเปนประจา กาหนดราคาขายไมเกนราคาท(ส(งซ อจากตางประเทศถงโรงกล(น กรณมการสงออกเปนประจา กาหนดราคาขายไมเกนราคาเฉล(ยท(ไดรบจรงของน ามนดบท(ผรบสมปทานทกรายสงออกในเดอนท(ผานมา กรณมการสงออกเกน ๑๐ เทาของความตองการ ใหกาหนดขายในราคามกาไรตามสมควร

๖.๒ การขายกาซธรรมชาตในประเทศ การขายกาซธรรมชาต ใหขายในราคาท(ตกลงกบคณะกรรมการปโตรเลยม โดยความเหนชอบของรฐมนตรกระทรวงพลงงาน โดยผานการกล(นกรองของคณะอนกรรมการ ซ( งราคาขายตองไมสงกวาราคาเฉล(ยของกาซท(สงออกนอกประเทศ ในกรณท(ผลตกาซธรรมชาตไดเกนความตองการใชในประเทศ ใหขายในราคาท(มกาไรพอสมควร (เทยบเคยงไดกบประเทศผผลตกาซธรรมชาตรายใหญ)

๖.๓ การสงออกน%ามนดบ การสงออกน ามนดบท(ผลตไดออกนอกประเทศ ราคาจะเปล(ยนแปลงตามวธการกาหนดราคาท(ทนสมยท(สด โดยคานงถงราคาประกาศของน ามนดบ ท(เทยบเคยงกนจากประเทศท(อยในภมภาคเดยวกนกบประเทศไทย กอนสงออก ผรบสมปทานตองประกาศราคา ณ จดสงออกตามชนด ความถวงจาเพาะ และคณภาพ ท งน ราคาประกาศจะใชเปนราคาสาหรบการคานวณคาภาคหลวงท(ผรบสมปทานตองเสยในการสงออกน ามนดบ

๗

อตสาหกรรมกอสรางและหวงโซอปทานท�เก�ยวของ ในการพฒนาและผลต

ปโตรเลยมในประเทศไทย

หวงโซอปทานในอตสาหกรรมปโตรเลยมท งระบบ ดงแสดงในรปท( ๒-๒ แสดงใหเหนถงลาดบข นตอนและอตสาหกรรมตางๆ ท(เก(ยวของในหวงโซอปทาน ต งแตข นเร(มตนของงานสารวจและการศกษาธรณฟสกสจนถงการพฒนา การผลต และการนาปโตรเลยมมาใชท งในภาคอตสาหกรรมและครวเรอน ในแตละข นตอนมความจาเปนตองใชเคร(องมอและอปกรณเฉพาะโดยเฉพาะการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ(ง ดงน นไมวาจะเปนงานโครงสรางท(ใชใตทะเล เรอขดเจาะ แทนขดเจาะ แทนหลมผลตปโตรเลยม เรอเพ(อผลตและเกบกบปโตรเลยม อปกรณท(หลากหลายท(ใชในชวงการผลตการขนสง หรอแมแตโครงสรางเหลกท(ใชในกระบวนการกล(นและอตสาหกรรมปโตรเคม ลวนตองการของโครงสรางและอปกรณท(เฉพาะเจาะจงท(ถกออกแบบและผลตจากอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม (Facility Fabrication for Petroleum Exploration and Production Industry) โครงสรางและอปกรณเหลาน มขนาดใหญต งแตหลายรอยตนถงหลายหม(นตนตอช นและมมลคาตอช นงานเปนหลกลานเหรยญสหรฐถงหลายรอยลานเหรยญสหรฐตอช นงาน ซ( งขนาดของช นงานข นอยกบวตถประสงคของการใชงานดงท(จะไดมการกลาวถงในรายละเอยดในบทถดไป แหลงผลตปโตรเลยมในประเทศไทยมท งบนบกและนอกชายฝ(ง แตแหลงผลตปโตรเลยมท(สาคญคอแหลงนอกชายฝ(งเน(องจากพบแหลงกาซธรรมชาตเปนจานวนมาก การผลตปโตรเลยมนอกชายฝ(งมความตองการเคร(องมอ อปกรณ บคคลากรและเทคโนโลยท(จาเพาะ ดงน นในชวงเร(มตนของการพฒนาแหลงปโตรเลยมนอกชายฝ(ง ประเทศไทยยงไมสามารถดาเนนการกอสรางแทนผลตปโตรเลยมไดเอง เน(องจากไมมเทคโนโลยท(ทนสมย รวมถงไมมบคลากรท(มความรความชานาญและเขาใจในระบบการผลตปโตรเลยมท(ดพอ จงมความจาเปนตองนาเขามาจากตางประเทศท งหมด แตในปพ.ศ. ๒๕๓๐ ไดมการกอต งบรษทผลตแทนหลมผลตปโตรเลยมข นในประเทศไทย ผรบสมปทานจงเร(มมการใชแทนหลมผลตปโตรเลยมท(ผลตในประเทศจากน นเปนตนมา โดยท(ผานมาแทนหลมผลตปโตรเลยมท(ตดต งในพ นท(สมปทานของประเทศไทยเปนแทนท(กอสรางในประเทศไทยเกอบท งส น สาหรบแทนผลตชนดท(ไมสามารถกอสรางไดในประเทศ เชน แทนผลตกลางขนาดใหญยงคงตองมการนาเขาจากตางประเทศเน(องจากโครงสรางพ นฐานของผผลตในประเทศมศกยภาพไมเพยงพอในการกอสรางแทนขนาดใหญ ซ( งตองการทาเรอน าลกในการขนสงเพ(อไปตดต งในทะเล อยางไรกตามผประกอบการในอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมของไทยไดพฒนาเทคโนโลยการผลตและพฒนาบคลากรจนสามารถผลตโครงสราง

๘

ท(หลากหลายเพ(อใชในการผลตปโตรเลยมท งเพ(อใชในประเทศและสงออกไปยงตางประเทศ เชน แทนชมทางทอใตทะเล แทนท(พกอาศย งานโครงสรางสาหรบผลตกาซธรรมชาตเหลว งานโครงสรางสาหรบโรงกล(น เปนตน

แผนภาพท� ๒-๒ หวงโซอปทานในอตสาหกรรมปโตรเลยม

ท(มา : ปรบปรงจากรายงานของธนาคารโลก (Tordo et al., qrst : suq-sut) การผลตแทนหลมผลตหรอโครงสรางเพ(อใชในการผลตปโตรเลยมตองใชเทคโนโลยและวศวกรรมท(ทนสมยในการออกแบบ มการใชวสดอปกรณท(มคณภาพมาตรฐาน ซ( งตองมการจดซ อจดจางท งในและนอกประเทศรวมถงการขนสงและจดเกบสนคาเพ(อใชในการกอสราง นอกจากน นในการกอสรางยงตองการบคลากรท(มความร ความชานาญและประสบการณท(เฉพาะเพ(อท(จะกอสรางแทนผลตปโตรเลยมไดตามคณภาพ มาตรฐานความปลอดภย และสงมอบใหลกคาไดตามกาหนดเวลา

การสารวจ การพฒนา การผลต การกล�น ปโตรเคมการจดจาหนาย

ข%นตน

งานใตทะเลและการ

ใหบรการธรณฟสกส

งานขดเจาะและการ

ผลต

งานบอน%ามน

งานทางวศวกรรม

การจดซ%อ และการ

กอสราง

การดาเนนงานและ

บารงรกษา

งานดานการขนสง

งานบรการ

สาธารณปโภค

การใหบรการดาน

อ�นๆ

งานโครงสรางเหลกขนาดใหญใชในกระบวนการกล�น

อตสาหกรรมปโตรเคม เปนตน

งาน

ท�เก�ย

วของ

กบอต

สาหก

รรมก

อสรา

งเพ�อก

ารผล

ตปโต

รเลยม

น ามนเช อเพลง ไอน า พลงงานไฟฟา การจดหาและบาบดน า กาซเพ(อใชในอตสาหกรรม

การขนสงทางอากาศ การขนสงภาคพ นดน การขนสงทางเรอ การขนสงสนคาขนาดใหญ การจดหาและขนสงเสบยง

การจดหาขอมลสารวจวดคล(นไหวสะเทอน การประมวลผล

แหลงกกเกบปโตรเลยม การจดการขอมล

งานขดเจาะบนฝ(ง งานขดเจาะนอกชายฝ(ง งานบรการนารอง งาน

จดการดนโคลนในหลมเจาะ

งานวางขดลวดรอนและเดนสาย การใหบรการบอน ามน งานให

เชาอปกรณเก (ยวยก

การตรวจสอบและรบรอง การตรวจสอบคณภาพ การสารวจ งาน

ตดตอทอและการหยดใชงาน ความปลอดภยและชวอนามย

บรการใหคาปรกษา

แทนปากหลมใตทะเล, แทนชมทางทอ, ทอขนาดเลก

แทนขดเจาะ, เรอเจาะ, แทนหลมผลต, แทนท�พกอาศย, เรอผลต

และกกเกบ, เรอตดต%งแทน และเรอขนสง เปนตน

เรอ และเคร(องจกรใชในการขดเจาะ

อพกเรอ

งานวศวกรรม งานจดซ%อจดจาง งาน

กอสราง งานบรหารโครงการ

๙

ดงน นจะเหนไดวามอตสาหกรรมท(เก(ยวเน(องกบการกอสรางแทนผลตปโตรเลยมในประเทศเปนจานวนมาก ซ( งถอไดวาเปนหวงโซอปทานสาคญขนาดใหญท(กอใหเกดการหมนเวยนของเมดเงนในประเทศไทยจากนกลงทนและสถาบนการเงนจานวนมหาศาล โดยสามารถแบงตามลกษณะงานท(เก(ยวของไดดงน

แผนภาพท� ๒-๓ ข%นตอนการผลตในอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมและ

ผลประโยชนทางเศรษฐกจ

๑. งานวศวกรรม (Engineering) งานวศวกรรมนบเปนข นตอนเบ องตนในการผลตแทนผลตปโตรเลยม โดยการออกแบบทางวศวกรรมน นเร(มต งแตการออกแบบในภาพรวม (conceptual design) การออกแบบเบ องตน (Front End Engineering Design) และการออกแบบรายละเอยด (detailed design) ปจจบน บรษทท(ใหบรการดานวศวกรรมท(เก(ยวของในการพฒนาและผลตปโตรเลยมในประเทศไทยมอยหลายรายท งบรษทของไทยและของตางประเทศท(จดต งในประเทศไทย โดยบรษทเหลาน มสวน

ไดรบคาส(งซ อจากลกคาในประเทศและตางประเทศ

งานวศวกรรม

การจางงานภายในประเทศ การพฒนาทางวศวกรรม การถายทอดเทคโนโลย

งานจดซ อจดจาง

การซ อผลตภณฑภายในประเทศ การผลต การจางแรงงาน การขนสง โกดงสนคา

งานกอสราง

การจางงานภายในประเทศ พฒนาศกยภาพแรงงาน การเชาอปกรณเคร(องจกร การจางผรบเหมาชวง

ภาษมลคาเพ(ม และภาษหก ณ ท(จาย จากการจางแรงงาน การซ อสนคาวตถดบ อปกรณ เคร(องจกร

๑๐

สาคญในการพฒนาศกยภาพของบคลากรในประเทศใหทดเทยมกบตางชาตจากการถายทอดความรและเทคโนโลย และเปนแหลงตลาดงานของวศวกรและชางเทคนคท(สาคญ

๒. งานจดซ%อจดจาง (Procurement) งานจดซ อจดจางเปนการจดหาวสดและอปกรณเพ(อใชในการกอสรางแทนผลตปโตรเลยม ท งน เน(องจากกระบวนการผลตปโตรเลยมมความยงยากซบซอน ตองใชเทคโนโลยท(ทนสมย รวมถงแหลงตดต งแทนผลตปโตรเลยมมสภาพแวดลอมท(แตกตางกนไป ดงน นวสดและ อปกรณท(จะนามาใชในการกอสรางจงมคณลกษณะจาเพาะแตกตางจากงานกอสรางท(วไป โดยเนนในเร(องของคณภาพและความปลอดภยเปนสาคญ วสดและอปกรณในท(น ครอบคลมต งแตวตถดบ วสดส นเปลอง อปกรณบนแทนผลต รวมถงอปกรณและเคร(องจกรท(ใชการกอสรางซ( งมแหลงท(มาท งในและตางประเทศ นอกจากน งานจดซ อจดจางยงรวมถงงานขนสงวสด อปกรณ การจดการคลงสนคาและการบรหารวสดคงคลงซ( งเก(ยวเน(องกบอตสาหกรรมอ(นๆ เชน การขนสงและประกนภยเปนตน

๓. งานกอสราง (Fabrication/Construction) ดงท(ไดกลาวมาเบ องตน การพฒนาอตสาหกรรมการกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมตองใชความรความเขาใจในดานวศวกรรมเปนอยางมาก ดงน นในระยะเร(มตนการพฒนายงตองพ(งพาความรความสามารถจากตางประเทศ แตในปจจบนประเทศไทยสามารถท(จะผลตโครงสรางเพ(อการผลตปโตรเลยมไดเองและเพยงพอตอความตองการภายในประเทศ จะเหนไดจากแทนหลมผลตปโตรเลยม ท(สามารถผลตไดภายในประเทศเปนสวนใหญ และยงมกาลงการผลตและความสามารถในการผลตผลตภณฑอ(นหลายประเภทเพ(อปอนตลาดในระดบนานาชาตได ในปจจบนประเทศไทยมผประกอบการรายใหญ ๕ ราย ในอตสาหกรรมกอสรางน ท(มความสามารถผลตแทนผลตปโตรเลยม หรอผลตภณฑอ(นสาหรบการผลตน ามนและกาซธรรมชาตท(มขนาดและความซบซอนใกลเคยงกน ไดแก บรษท ซยอแอล จากด, บรษท ไอเบล ประเทศไทย จากด, บรษท ไทยนปปอนสตล แอนด ซมคน เอนจเนยร(ง แอนด คอนสตรคช(น คอรปอเรช(น จากด, บรษท เอสทพ แอนด ไอ จากด (มหาชน) และ บรษท บเจซ เฮฟว( อนดสทร จากด (มหาชน) นอกจากน ยงม บรษทผรบเหมาชวงท(เก(ยวของกบการผลตและผประกอบการขนาดเลกอกหลายสบรายท(อยในอตสาหกรรมน ผประกอบการเหลาน ลวนเปนบรษทท(มความสามารถในการกอสรางแทนผลตปโตรเลยมท(ไดคณภาพตามมาตรฐานสากล โดยเฉพาะอยางย(งมาตรฐานดานความปลอดภยซ( งเปนหวใจหลกของธรกจกอสรางแทน อกท งยงมบคลากรท(มประสบการณมความรความชานาญรวมท งมเทคโนโลยเคร(องมอท(ทนสมยในการกอสรางแทน โดยมฐานลกคาหลากหลายท งในและตางประเทศ

๑๑

๔. งานตดต%ง (Installation) งานตดต งแทนผลตปโตรเลยมและงานวางทอปโตรเลยมนอกชายฝ(งตองอาศยอปกรณเฉพาะในการตดต งและตองการบคลากรท(มความชานาญเปนอยางมากรวมท งเทคโนโลยข นสง ท งน ในการตดต งดงกลาวจะตองใชบรการเรอตดต งแทนผลตปโตรเลยมและวางทอปโตรเลยม (Derrick Lay Barge) เปนหลก และยงมเรอสนบสนนในการตดต งอ(นๆอก อาทเชน เรอขนสมอ (Anchor Handling Tug) เรอสารวจ (Survey Vessel) เรอปฏบตการงานดาน าใตทะเล (Diving Support Vessel) เรอลากจง (Tug) เรอขนสงวสด (Material Barge) เรอสงของ (Supply Vessel) เรอขนสงลกเรอ (Crew Vessel) เปนตน งานตดต งนอกชายฝ(งเปนงานท(มมลคาและความเส(ยงสงเน(องจากเปนการดาเนนงานในทะเลท(มคล(นและกระแสลมตลอดเวลา ณ ปจจบนผไดรบสมปทานปโตรเลยมในประเทศไทย ลวนตองพ(งพาเรอตดต งแทนผลตและวางทอปโตรเลยมนอกชายฝ(งจากตางประเทศเปนสวนใหญ

ผลตภณฑในอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม

อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมถอวาเปนสวนสาคญในกระบวนการผลตปโตรเลยมเกอบทกข นตอน ต งแตการสารวจ การพฒนาแหลงผลตและในระหวางการผลต โดยวตถประสงคของแตละผลตภณฑมวตถประสงคในการใชงานและสภาพแวดลอมท(แตกตางกน แผนภาพท( ๒-๔ แสดงถงผลตภณฑประเภทตางๆ ท(ใชนอกชายฝ(งท(ระดบความลกท(แตกตางกน โดยโครงสรางท(ใชกบระดบความลกของทะเลมาก จาเปน ตองใชโครงสรางท(มขนาดและเทคโนโลยท(มากข น เพ(อใหทนกบสภาพการปฎบตงานได

๑๒

แผนภาพท� ๒-๔ ประเภทของของแทนปโตรเลยมจากอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลต

ปโตรเลยม

ท(มา : Jean-Pierre Favennec. MBA in Oil and Gas Seminar. KL, Malaysia, 2012. ผลตภณฑท(ผลตจากอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม สามารถแบงตามขนาดไดเปนสองกลมหลก ดงน

๑. โครงสรางท�มขนาดเลกถงปานกลาง แทนผลตประเภทน มขนาดต(ากวา ๕,๐๐๐ ตน โดยประมาณ สวนใหญเปนแทนผลตชนดหย(งตดพ นทะเล และตดต งอยในทะเลท(มความลกไมมาก มลคาการผลตแทนกอสรางและตดต งแทนผลตประเภทน อยต งแตไมก(ลานเหรยญสหรฐ ถงระหวาง ๒๐ – ๓๐ ลานเหรยญสหรฐ โครงสรางกลมน มผผลตรายยอยท(มอยในหลายประเทศท(วโลก โดยในอาเซยนมท ง ไทย มาเลเซย เวยดนามและอนโดนเซย เปนผผลตหลกท งผลตเพ(อใชในประเทศและสงออกตางประเทศ

๑๓

ผผลตในประเทศไทยท งหมดลวนจดอยในกลมการผลตน เน(องจากความตองการภายในประเทศและศกยภาพในการผลตปจจบน โดยจะมการวเคราะหถงขดความสามารถของผผลตในประเทศไทยในบทถดไป โครงสรางสวนใหญในกลมน ไดแก

๑.๑ แทนหลมผลต (Wellhead Platform, WHP) เปนแทนท(ใชสาหรบขดเจาะหลมผลตปโตรเลยม ภายในแทนจะประกอบ ดวยหลมผลตจานวน ๙-๑๒ หลมหรอมากกวา และมอปกรณการผลตเบ องตน เชน อปกรณแยกสถานะ เพ(อทดสอบหาอตราการผลต ปโตรเลยมท(ถกผลตข นมาจะผานอปกรณการผลตเบ องตนท(แทนหลมผลตน กอนสงไปผานขบวนการผลตยงแทนผลตตอไป ซ( งแทนหลมผลตน ถกออกแบบใหยดตดพ นทะเล (Fixed Platform และ Compliant Tower, CT) และแบบลอยน ามขายดตดพ นทะเลขนาดเลก (Mini Tension Leg Platform, Mini-TLP)

๑.๒ แทนอปกรณเพ�มแรงดน (Compression Platform, CP) เปนแทนท(ใชอดกาซธรรมชาตใหมแรงดนเพ(มมากข น เน(องจากกาซท(ผานขบวนการผลตยงมแรงดนไมเพยงพอ จงจาเปนตองสรางแทนเพ(ออดกาซโดยเฉพาะ

๑.๓ แทนท�พกอาศย (Living Quarter Platform, LQ) เปนแทนท(ใชสาหรบพกผอน โดยมอปกรณอานวยความสะดวกตางๆ เชน หองนอน หองอาหาร หองน(งเลน หองออกกาลงกาย เปนตน

๑.๔ แทนชมทางทอใตทะเล (Subsea Manifold) เปนแทนท(รบกาซจากแหลงผลตตางๆ กอนสงข นฝ(ง หรอเปนแทนท(ใชสาหรบรบปโตรเลยมจากแทนหลมผลตกอนสงไปเขาขบวนการผลตท(แทนผลตเหนอน า

๒. แทนขนาดใหญ มกมขนาดต งแต ๕,๐๐๐ ตนข นไป และสวนใหญเปนชนดแทนผลตลอยน าและยดตดกบพ นทะเลดวยสมอและทน ตดต งในทะเลน าลก รวมท งแบบเรอผลตและกกเกบ มลคาการผลตแทนประเภทน มมลคาหลายสบลานเหรยญสหรฐข นไป กลมน มผผลตรายใหญไมก(รายโดยเฉพาะผผลตในเอเซย ไดแก จน เกาหลใตและสงคโปร โดยตลาดท(วโลกของกลมน มมลคาเฉล(ย ในป ๒๕๕๓ ถงประมาณ ๗๒,๐๐๐ ลานเหรยญสหรฐ (Zhu and Lee, qrsq) แมวาประเทศไทยยงไมสามารถผลตโครงสรางขนาดใหญท(ใชในการผลตปโตรเลยมในกลมน ได เน(องจากมขอจากดบางประการ แตศกยภาพท(มการพฒนาของผผลตในประเทศไทยในชวงหลายปท(ผานมา

๑๔

สามารถพฒนาตอยอดเพ(อขยบเขาสตลาดท(มมลคามหาศาลน ได ในการศกษาบทถดไปจะมการศกษาเชงเปรยบเทยบ เพ(อเปนแนวทางของการพฒนาในประเทศไทยตอไป โครงสรางในกลมน ไดแก

๒.๑ แทนผลต (Processing Platform, PP) เปนแทนท(ประกอบดวยอปกรณการผลตตางๆเชนระบบแยกสถานะ ระบบเพ(มแรงดนกาซ ระบบดดความช น มาตรวด เปนตน ซ( งแทนผลตน มท งแบบท(ตดต งอยกบท( (Fixed Processing Platform) และเปนแบบลอยน าแบบยดตดกบพ นทะเลดวยสมอ (Floating Production System, FPS), แทนผลตลอยน าแบบมขายดพ นทะเลกบทน (Tension Leg Platform, TLP) และ แทนผลตแบบโครงสรางทรงกระบอก (Classic/Truss Spar) ซ( งใชในน าทะเลลกและทนทานตอสภาพอากาศท(แปรปรวนสง

๒.๒ แทนผลตกลาง (Central Processing Platform, CPP) เปนแทนท(ทาหนาท(เหมอนแทนผลตแตมขนาดใหญกวา

๒.๓ เรอผลตและกกเกบ (Floating Production Storage and

Offloading, FPSO) เปนเรอท(ประกอบดวยอปกรณการเจาะและการผลตตดต งอยบนตวเรอ และสามารถทาการกกเกบน ามนดบได

๒.๔ เรอเจาะแบบ Drillship เปนเรอเจาะชนดท(มอปกรณทกอยางอยบนตวเรอ สามารถเคล(อนท(ไดเอง การยดตวเรอใหอยกบท( เดมใชสมอเรอ แตปจจบนไดประยกตใชใบพดปรบระดบควบคมดวยคอมพวเตอรในการปรบตาแหนง

ความสามารถอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ�งใน

ประเทศไทย

ผผลตในประเทศไทยสามารถผลตโดยสวนมากผลตแตโครงสรางขนาดเลกถงปานกลางเน(องจากการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ(งของไทยตองการใชแทนหลมผลตปโตรเลยมท(มความลกไมมากนกประมาณ ๕๐-๑๐๐ เมตร และมน าหนกตอแทนไมเกน ๒,๕๐๐ ตน ในปจจบนผประกอบการกอสรางแทนผลตปโตรเลยมและอปกรณเก(ยวเน(องกบการผลตน ามนและกาซธรรมชาตรายใหญของประเทศไทยในปจจบนมจานวน ๕ รายหลก โดยท งหมดต งอยในภาค

๑๕

ตะวนออกโดยเฉพาะจงหวดชลบรและระยอง เน(องจากความสะดวกในการขนสงออกนอกชายฝ(งโดยผผลตบางรายมทาเทยบเรอเปนของตนเอง ปจจยอ(นๆ ท(ทาใหผผลตกระจกตวอยในภาคตะวนออก เชน ใกลแหลงแรงงาน, ความสะดวกในการขนยายวสดและอปกรณท(ตองนาเขาจากตางประเทศ และมบรษทท(เกยวของอ(นๆ ต งอยเปนจานวนมาก โดยผผลตเหลาน ไดแก

๑. บรษท ไทยนปปอนสตล แอนด ซมคน เอนจเนยร�ง แอนด คอน

สตรคช�น คอรปอเรช�น จากด ทนจดทะเบยนบรษท ๖๒ ลานบาท มพ นท(กอสรางท งหมด ๒ แหง ไดแก พ นท(กอสรางอมราต งอยในจงหวดสมทรปราการ และพ นท(กอสรางบางปะกงต งอยในจงหวดฉะเชงเทรา คดเปนพ นท(กอสรางรวมท งหมด ๕๓๐,๐๐๐ ตารางเมตร ซ( งสามารถทาการเคล(อนยายโครงสรางลงเรอ (Load Out) ท(มน าหนกมากไดถง ๒๐,๐๐๐ ตน มกาลงการผลตรวม ๖๐,๐๐๐ ตนตอป ผลตภณฑท(ผลตสวนใหญประกอบดวย แทนหลมผลตปโตรเลยม แทนท(พกอาศย (Living quarter) เปนตน โดยโครงสรางท(หนกท(สดท(สงมอบใหลกคามน าหนกประมาณ ๖,๐๐๐ ตน บรษทมการจางแรงงานประมาณ ๒,๐๐๐ – ๔,๐๐๐ คน และสรางรายไดประมาณ ๘,๐๐๐ – ๑๐,๐๐๐ ลานบาทตอป

๒. บรษท ซยอแอล จากด ทนจดทะเบยนบรษท ๖๐ ลานบาท มพ นท(กอสรางแหลมฉบงต งอยในอาเภอศรราชา จงหวดชลบร ประกอบดวยพ นท(กอสรางรวมท งหมด ๖๓๖,๐๐๐ ตารางเมตร ซ( งสามารถทาการเคล(อนยายโครงสรางลงเรอ (Load Out) ท(มน าหนกมากไดถง ๑๑,๐๐๐ ตน มกาลงการผลตรวม ๘๐,๐๐๐ ตนตอป ผลตภณฑสวนใหญท(ผลตประกอบดวย แทนหลมผลตปโตรเลยม แทนท(พกอาศย (Living quarter) โครงสรางท(ใชในการผลตกาซธรรมชาตเหลว (LNG module) แทนผลตขนาดเลก (Processing platform) เปนตน โดยโครงสรางท(หนกท(สดท(สงมอบใหลกคามน าหนกประมาณ ๓,๐๐๐ ตน บรษทมการจางแรงงานประมาณ ๔,๐๐๐ คน และสรางรายไดประมาณ ๑๕,๐๐๐ – ๑๗,๐๐๐ ลานบาทตอป

๓. บรษท เอสทพ แอนด ไอ จากด (มหาชน) ทนจดทะเบยนบรษท ๔๐๖ ลานบาท มพ นท(กอสรางแหลมฉบงต งอยในอาเภอศรราชา จงหวดชลบร ประกอบดวยพ นท(กอสรางรวมท งหมด ๕๒๐,๐๐๐ ตารางเมตร ซ( งสามารถทาการเคล(อนยายโครงสรางลงเรอ (Load Out) ท(มน าหนกมากกวา ๑๐,๐๐๐ ตน มกาลงการผลตรวม ๖๐,๐๐๐ ตนตอป ผลตภณฑท(ผลตสวนใหญประกอบดวย โครงสรางท(ใชในการผลตกาซธรรมชาตเหลว โดยโครงสรางท(หนกท(สดท(สงมอบใหลกคามน าหนกประมาณ ๖,๐๐๐ ตน บรษทมการจางแรงงานประมาณ ๑,๐๐๐-๘,๐๐๐ คน และสรางรายไดประมาณ ๗,๐๐๐ – ๑๐,๐๐๐ ลานบาทตอป

๑๖

๔. บรษท ไอเบล ประเทศไทย จากด ทนจดทะเบยนบรษท ๒๕๖ ลานบาท มพ นท(กอสรางแหลมฉบงต งอยในอาเภอศรราชา จงหวดชลบร ประกอบดวยพ นท(กอสรางรวมท งหมด ๑๒๒,๒๕๐ ตารางเมตร ซ( งสามารถทาการเคล(อนยายโครงสรางลงเรอ (Load Out) ท(มน าหนกมากไดถง ๑๕,๐๐๐ ตน มกาลงการผลตรวม ๑๕,๐๐๐ ตนตอป ผลตภณฑสวนใหญท(ผลต ไดแก โครงสรางท(ใชในการผลตกาซธรรมชาตเหลว (LNG Module) และโมดลสาหรบเรอผลตและกกเกบกาซธรรมชาตเหลว (Modularization for FPSO) เปนตน โดยโครงสรางท(หนกท(สดท(สงมอบใหลกคามน าหนกประมาณ ๖,๐๐๐ ตน บรษทมการจางแรงงานประมาณ ๑,๕๐๐-๒,๕๐๐ คน และสรางรายไดประมาณ ๒,๐๐๐ ลานบาทตอป

๕. บรษท บเจซ เฮฟว� อนดสทร จากด (มหาชน) ทนจดทะเบยนบรษท ๔๐๐ ลานบาท มพ นท(กอสรางท งหมด ๓ แหง ไดแก พ นท(กอสรางสตหบ ๒๕,๐๐๐ ตารางเมตร พ นท(กอสรางแสมสาร ๗๒,๐๐๐ ตารางเมตร ท งสองพ นท(ต งอยในจงหวดชลบร และพ นท(กอสรางมาบตาพด ๕๒,๐๐๐ ตารางเมตร ต งอยในจงหวดระยอง รวมพ นท(กอสรางท งหมด ๑๔๙,๐๐๐ ตารางเมตร ซ( งสามารถทาการเคล(อนยายโครงสรางลงเรอ (Load Out) ท(มน าหนกมากไดถง ๑๐,๐๐๐ ตน มกาลงการผลตรวม ๖๐,๐๐๐ ตนตอป ผลตภณฑท(ผลตสวนใหญ ไดแก โครงสรางท(ใชในการผลตกาซธรรมชาตเหลว (LNG Module) และโครงสรางแหลกเพ(องานกอสรางอ(นๆ (Modularization) โดยโครงสรางท(หนกท(สดท(สงมอบใหลกคามน าหนกประมาณ ๖,๐๐๐ ตน บรษทมการจางแรงงานประมาณ ๒,๐๐๐-๓,๐๐๐ คน และสรางรายไดประมาณ ๒,๕๐๐-๔,๐๐๐ ลานบาทตอป ขอมลสรปเปรยบเทยบผประกอบการท ง ๕ ราย แสดงไดดงตารางท( ๒-๑ และ ๒-๒

๑๗

ตารางท� ๒-๑ ขอมลสรปเปรยบเทยบผประกอบการในอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลต

ปโตรเลยม

บรษท ทนจด

ทะเบยน

)ลานบาท(

พ%นท�กอสราง

รวม

)ตารางเมตร(

กาลงการผลต

ตอป

)ตน(

การจางแรงงาน

)คน(

บรษทไทยนปปอนสตลแอนดซมคน เอนจเนยร(ง แอนด คอนสตรคช(น คอรปอเรช(น จากด

๖๒ ๕๓๐,๐๐๐ ๖๐,๐๐๐ ๒,๐๐๐ – ๔,๐๐๐

บรษท ซยอแอล จากด

๖๐ ๖๓๖,๐๐๐ ๘๐,๐๐๐ ๔,๐๐๐

บรษท เอสทพ แอนด ไอ จากด

)มหาชน(

๔๐๖ ๕๒๐,๐๐๐ ๖๐,๐๐๐ ๑,๐๐๐-๘,๐๐๐

บรษท ไอเบล ประเทศไทย จากด

๒๕๖ ๑๒๒,๒๕๐ ๑๕,๐๐๐ ๑,๕๐๐- ๒,๕๐๐

บรษท บเจซ เฮฟว( อนดสทร จากด

)มหาชน(

๔๐๐ ๑๔๙,๐๐๐ ๖๐,๐๐๐ ๒,๐๐๐-๓,๐๐๐

รวม ๑,๑๘๔ ๑,๙๕๗,๒๕๐ ๒๗๕,๐๐๐ ๑๐,๕๐๐-๒๑,๕๐๐

๑๘

ตารางท� ๒-๒ ตารางแสดงรายไดยอนหลง ๕ ป ของผประกอบการในอตสาหกรรมกอสรางสาหรบ

การผลตปโตรเลยม

บรษท ป ๒๕๕๙

)ลานบาท(

ป ๒๕๕๘

)ลานบาท(

ป ๒๕๕๗

)ลานบาท(

ป ๒๕๕๖

)ลานบาท(

ป ๒๕๕๕

)ลานบาท(

บรษท ไทยนปปอนสตล แอนด ซมคน เอนจเนยร(ง แอนด คอนสตรคช(น คอรปอเรช(น จากด

- ๕,๖๔๒ ๑๒,๒๙๖ ๘,๓๕๒ ๑๐,๗๐๙

บรษท ซยอแอล จากด

๗,๖๑๗ ๑๕,๔๘๕ ๑๙,๘๖๕ ๑๕,๑๖๘ ๙,๑๘๒

บรษท เอสทพ แอนด ไอ จากด (มหาชน)

๑๐,๐๒๐ ๑๓,๕๖๓ ๑๒,๐๕๔ ๕,๙๕๐ ๓,๓๕๓

บรษท ไอเบล ประเทศไทย จากด

- ๒,๐๓๕ ๒,๒๗๐ ๑,๖๓๘ ๒,๗๙๕

บรษท บเจซ เฮฟว( อนดสทร จากด (มหาชน)

๕,๓๒๕ ๕,๗๕๔ ๔,๕๘๑ ๓,๙๒๙ ๓,๖๕๓

รวม ๒๒,๙๖๒ ๔๒,๔๗๙ ๕๑,๐๖๖ ๓๕,๐๓๗ ๒๙,๖๙๒

จากตารางท( ๒-๑ ขางตน จะเหนไดวาผประกอบการในอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมในประเทศมกาลงการผลตรวมประมาณ ๒๗๕,๐๐๐ ตนตอป เม(อมองในภาพรวมจากความตองการของแทนหลมผลตปโตรเลยมเพ(อใชในแหลงผลตปโตรเลยมในประเทศไทยความตองการสงสดประมาณ ๒๕ – ๓๐ แทนตอป หรอคดเปนปรมาณน าหนกแทนผลตรวมประมาณ ๕๐,๐๐๐ – ๖๐,๐๐๐ ตนตอป เม(อพจารณาเฉพาะกาลงการผลตของผผลตแทนหลมผลตเปนหลก ไดแก บรษทไทยนปปอนสตลแอนดซมคนเอนจเนยร(งแอนดคอนสตรคช(นคอรปอเรช(นและยอแอล กาลงการผลตรวมไดประมาณ ๑๔๐,๐๐๐ ตนตอป ซ( งแสดงใหเหนวากาลงการผลตแทนปโตรเลยมนอกชายฝ(งของประเทศไทยมมากกวาความตองการภายในประเทศ ดงน นแทนหลมผลตปโตรเลยมท(ใชในประเทศไทยไมจาเปนตองพ(งพาจากตางประเทศเลย

๑๙

ผประกอบการเหลาน ลวนเปนบรษทท(มประสบการณมความชานาญและสามารถกอสรางแทนผลตปโตรเลยมท(ไดคณภาพตามมาตรฐานสากลโดยเฉพาะอยางย(งมาตรฐานดานความปลอดภยซ( งเปนหวใจหลกของธรกจกอสรางแทนและอตสาหกรรมปโตรเลยม นอกจากน นผประกอบการเหลาน ยงไดมการพฒนาขดความสามารถและเทคโนโลยการผลตเพ(อผลตโครงสรางเหลกอ(นๆ เพ(อใชในอตสาหกรรมปโตรเลยม เชน แทนอปกรณเพ(มแรงดน แทนกาจดปรอท แทนชมทางทอ แทนเผากาซสวนเกน โครงสรางโมดลสาหรบแยกกาซแอลเอนจ (LNG Module) โครงสรางโมดลสาหรบเรอผลตและกกเกบปโตรเลยม (Floating Production Storage and Offloading Module) และโครงสรางโมดลสาหรบเรอกกเกบปโตรเลยม (Floating Storage and Offloading Module) จงทาใหเกดการขยายตลาดการผลตโครงสรางเพ(อสงออกไปยงประเทศอ(นๆ อกเปนจานวนมาก ซ( งเปนการพสจนใหเหนวาผประกอบธรกจน ในประเทศไทยมความสามารถเพยงพอท(จะกอสรางโครงสรางท(มความซบซอนขนาดใหญและเปนไปตามมาตรฐานสากลได นอกเหนอจากผประกอบการหลกดงท(ไดกลาวมาขางตนอตสาหกรรมน ยงกอใหเกดธรกจอ(นๆ ท(เก(ยวของมากมาย โดยเฉพาะธรกจผรบเหมาชวงท(เก(ยวของในการกอสรางแทนผลตอกเปนจานวนหลายรอยราย เชน งานส งานทดสอบแบบไมทาลาย (Non-Destructive Testing - NDT) งานตดต งอปกรณวดคม (Electrical and instrument Installation) งานโหลดโครงสราง (Loadout Trailers) เรอขนสงแทนผลต เรอขนสงวสด เรอตดต งแทนผลต เปนตน ซ( งเม(อมองภาพรวมท งหวงโซอปทานของอตสาหกรรมกอสรางแทนผลตปโตรเลยมและอปกรณเก(ยวเน(องกบการผลตน ามนและกาซธรรมชาตแลว กอใหเกดการจางแรงงานท งทางตรงและทางออมโดยรวมมากกวา ๒๐,๐๐๐ คนตอปและกอใหเกดการหมนเวยนของเมดเงนในประเทศไทยจากการลงทนและผลตมากถงหลายหม(นลานตอป จะเหนไดวาอตสาหกรรมน เปนสวนหนงในการผลกดนเศรษฐกจและเสรมสรางความม(นคงทางดานพลงงานของประเทศไทยและผผลตเหลาน ไดมการพฒนาขดความสามารถและกาลงการผลตเพ(อตอบสนองความตองการของตลาดภายในประเทศและตลาดโลกอนเน(องมาจากการขยายตวของอตสาหกรรมปโตรเลยมท(มกอนหนาน แตอยางไรกตามอตสาหกรรมน ของประเทศไทยยงขาดปจจยบางประการในการพลกดนใหเตบโตไดมากข น โดยเฉพาะการขาดนโยบายสนบสนนจากภาครฐท งในสวนการปกปองการแขงขนจากตางประเทศและนโยบายสนบสนนใหมการเตบโตเปนผผลตโครงสรางใหญ ท(มมลคาของตลาดปละหลายแสนลานบาท ในบทถดไปจะมการวเคราะหนโยบายเพ(อเปนแนวทางในการพฒนาของอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมตอไป

๒๐

สรป

แมวาประเทศไทยยงจาเปนตองพ(งพาการนาเขาพลงงานจากตางประเทศ แตการท(ประเทศไทยมศกยภาพในการผลตปโตรเลยมเพ(อตอบสนองความตองการภายในประเทศไดสวนหน(งถอวามความสาคญตอเศรษฐกจโดยรวมของประเทศและเสรมสรางความม(นคงทางดานพลงงาน เน(องจากอตสาหกรรมปโตรเลยมเปนอตสาหกรรมท(มความตองการใชเทคโนโลยช นสง, บคลากรท(มความชานาญและเคร(องมอและอปกรณท(มขนาดใหญและจาเพาะ ทาใหอตสาหกรรมกอสราเพ(อการผลตปโตรเลยมมสวนสาคญในการผลกดนการพฒนาอตสาหกรรมการผลตปโตรเลยมในประเทศ และดวยมลคาของตลาดโดยรวมทาใหอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมและอตสาหกรรม ท(เก(ยวของมสวนในการเสรมสรางการเตบโตเศรษฐกจของประเทศไมวาจะเปนท งทางตรงและทางออม ในขณะท(อตสาหกรรมน จะมขดความสามารถในการแขงขนในระดบนานาชาตได อตสาหกรรมน ยงมขอจากดในหลายๆ ดานท(ยงตองการสงเสรมและพฒนาไมวาจะเปนดานนโยบายจากรฐบาล โครงสรางพ นฐาน และการพฒนาทรพยากรมนษย ดงท(จะศกษาในบทถดๆ ไป

บทท� ๓

การศกษานโยบายในการพฒนาอตสาหกรรมกอสราง

สาหรบการผลตปโตรเลยมในภมภาค

กรณศกษารปแบบและลกษณะของนโยบาย ท�มผลตออตสาหกรรมกอสราง

สาหรบการผลตปโตรเลยม ในประเทศตางๆ

ความม�นคงทางดานพลงงานถอวาเปนปจจยสาคญในการพฒนาประเทศไมวาจะเปนประเทศท�สามารถผลตปโตรเลยมไดเองหรอไม จากการศกษาของธนาคารโลกสาหรบประเทศท�มการผลตปโตรเลยมใน ๔๘ ประเทศ (Tordo et al., 2013) ไดมการยนยนวาประเทศสวนใหญ โดยเฉพาะประเทศท�เปนผผลตใหมและเปนประเทศท�กาลงหรอดอยพฒนาลวนมการใชนโยบายในการสงเสรมและปกปองอตสาหกรรมการผลตปโตรเลยมและอตสาหกรรมท�เกยวของท�อยในหวงโซอปทาน โดยนโยบายท�มการนามาปฎบตมอยหลากหลายรปแบบไมวาจะเปนการกาหนดการจางแรงงานทองถ�น กลยทธการจดซFอจดจาง การใชวสดอปกรณท�ผลตภายในประเทศ หรอแมแตการกาหนดการถายทอดเทคโนโลย วตถประสงคหลกของนโยบายเหลานF เพ�อกระกระตนความเตบโตและความม�นคงทางเสรษฐกจภายในของแตละประเทศเปนหลก โดยบทบาทของรฐบาลในแตละประเทศถอวามสวนสาคญตอการพฒนาอตสาหกรรมปโตรเลยม โดยเฉพาะอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมท�มสวนสาคญในอตสาหกรรมการผลตปโตรเลยม ในขณะท�อตสาหกรรมการผลตปโตรเลยมเปนอตสาหกรรมท�ตองการเงนลงทนมหาศาลและจาเปนตองใชเทคโนโลยขFนสง โอกาสท�ผผลตภายในประเทศจะไดรบงานสาหรบโครงการใหญๆ จงเปนเร�องยาก ดงนFนเพ�อปกปองและสงเสรมการพฒนาอตสาหกรรมท�เก�ยวของในการผลตปโตรเลยมรฐบาลในหลายๆ ประเทศจงไดมการกาหนดนโยบายท�หลากหลายเพ�อชวยเหลออตสาหกรรมภายในประเทศ ตารางท� ๓-๑ แสดงถงนโยบายหลกๆ ท�มการใชในการจดซFอจดจางของผผลตปโตรเลยมในประเทศในแถบอาเซยน สาหรบนโยบายและวธปฏบตท�เก�ยวของกบการจดซFอจดจางแทนหลมผลตในประเทศไทยจะมแตกตางจากประเทศเพ�อนบานในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตในหลายประการ

๒

ตารางท� ๓-๑ นโยบายในอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมของประเทศตางๆ ใน

ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต

ประเทศไทย ตางประเทศ เชน มาเลเซย เวยดนาม อนโดนเซย

เปดประมลนานาชาต ไมเปดประมลนานาชาต ไมมโครงสรางดานภาษนาเขาเพ�อปกปองบรษทผกอสรางงานเหลกภายในประเทศ (ผกอสรางงานเหลกในประเทศ จะไมสามารถแขงขนกบประเทศท�มการ สนบสนนการทมตลาดได)

ตองเปนบรษทท�จดทะเบยนและผลตในประเทศนFนๆ จงจะไดสทธQ เขารวมประมล

ไมมขอกาหนดมลคางานในประเทศ (Local Content)

มขอบงคบมลคางานในประเทศ (Local Content) อยางชดเจน เพ�อเปนการปกปองผผลตภายในประเทศและเพ�อผลประโยชนในภาพรวมของเศรษฐกจมหภาค นอกจากเปนการรกษาเงนตราไมใหร�วไหลไปตางประเทศแลว ยงเปนการพฒนาอตสาหกรรมและบคลากรภายใน ประเทศดวย เชน การกาหนด Local Content ๔๕% ในประเทศอนโดนเซย

หมายเหต นยาม “มลคางานในประเทศ (Local Content)” : สดสวนการใชทรพยากรในประเทศ ซ� งรวมถงวตถดบ แรงงาน และการบรการ เพ�อกอใหเกดมลคาเพ�มแกเศรษฐกจของประเทศนFนๆ โดยภาพรวมอตสาหกรรมกอสรางปโตรเลยมเพ�อการผลตปโตรเลยมของไทยมความเสยเปรยบผผลตจากตางประเทศไมวาจะเปนการแขงขนสาหรบตลาดในประเทศหรอตางประเทศ โดยเฉพาะประเทศเพ�อนบานในแถบอาเซยนท�มการกาหนดมาตรการตางๆ ในการจดซFอจดจางของอตสหากรรมปโตรเลยมทาใหผผลตจากนอกประเทศไมสามารถเขาถงตลาดภายในประเทศได ดงจะกลาวตอไปนF

๑. การเปดประมลนานาชาต สาหรบอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมในประเทศไทย ถงแมวาปจจบนจะมผประกอบการท�มอยในประเทศจะมศกยภาพในการผลตท�ครอบคลมส�งกอสรางหลายรปแบบไมวาจะเปนแทนหลมผลต แทนกระบวนการผลต ปโตรเลยม แทนท�พกอาศย และอ�นๆ

๓

โดยมกาลงการผลตแทนหลมผลตปโตรเลยมมากเกนกวาความตองการภายในประเทศ อยางไรกตาม ตลาดของอตสาหกรรมนFไมมกลไกในการปกปองอตสาหกรรมนFในประเทศไทย ดงท�หลายประเทศมการปฏบตกน จากปญหาดงกลาว แมวากรมเชFอเพลงธรรมชาต กระทรวงพลงงานไดออกหนงสอประกาศเหนควรใหผรบสมปทานใชบรการดานยานพาหนะ โครงสรางเหลกและอ�นๆ ท�เก�ยวของกบการประกอบกจการปโตรเลยมจากผรบจางหรอวสดอปกรณท�มอยในประเทศเปนอนดบแรก (กรมเชFอเพลงธรรมชาต, ๒๕๕๘) แตอยางไรกตามประกาศนF มไดเปนการบงคบใชสาหรบผรบสมปทานปโตรเลยมและไมไดมขอกาหนดท�ชดเจนในการจดซFอจดจางทาใหผรบสมปทานปโตรเลยมยงคงสามารถเปดประมลงานในระดบนานาชาตได ในป พ.ศ. ๒๕๕๘ การจดซFอจดจาง โครงการกอสรางแทนหลมผลตปโตรเลยมระยะยาว ๔ - ๕ ป ของบรษท ปตท.สารวจและผลตปโตรเลยมจากด (มหาชน) ภายใตช�อโครงการ Bundled Phase 2 ตFงอยในแหลงผลตปโตรเลยมอาทตยและบงกชในอาวไทย ใชวธการเปดประมลนานาชาต ซ� งผประกอบการสรางแทนหลมผลตปโตรเลยมจากตางประเทศ สามารถเขามาประมลงานในประเทศไทยได แมวากาลงการผลตของผผลตแทนหลมผลตปโตรเลยมในประเทศ ยงสามารถผลตไดมากกวาความตองการ ในขณะท�การจดซFอจดจางโครงการกอสรางแทนหลมผลตปโตรเลยมในตางประเทศเชน มาเลเซย อนโดนเซย และเวยดนาม ผผลตแทนหลมผลตปโตรเลยมจากประเทศไทยไมไดสทธQ เขารวมประมลตรงเน�องจากขอจากดในเร�องขอบงคบโดยผมสทธQ เขารวมประมลตองจดทะเบยนบรษทและผลตภายในประเทศนFนๆเทานFน ในการจดซFอจดจางการกอสรางแทนหลมผลตปโตรเลยมในประเทศมาเลเซย อนโดนเซยและเวยดนามไมอนญาตใหมการประมลในระดบนานาชาตและบรษทท�มสทธQ เขารวมประมลโครงการจะตองจดทะเบยนบรษทและกอสรางภายในประเทศเทานFน ยกเวนในกรณท�ไมสามารถจดหาไดภายในประเทศจงจะไดรบอนญาตจากหนวยงานท�เก�ยวของของรฐบาลเปนครF งคราว

๒. นโยบายกาหนดมลคางานในประเทศ (Local Content) นโยบายกาหนดมลคางานในประเทศ (Local Content) เปนนโยบายหน�งท�มการใชอยางแพรหลายในอตสาหกรรมการปโตรเลยมท�วโลก โดยเฉพาะในประเทศท�กาลงพฒนา ธนาคารโลกไดมการศกษานโยบาย Local Content ในอตสาหกรรมปโตรเลยมของ ๔๘ ประเทศ (Tordo et al., `abc : xi) ประเทศเหลานFลวนแลวแตมเปาหมายผานการใชนโยบายนF เพ�อเพ�มมลคาทางเศรษฐกจ เพ�อสนบสนนการการจางงาน และเพ�อการพฒนาบคลากรในประเทศ โดยเฉพาะประเทศท�กาลงมการพฒนา แมวาจะมขอถกเถยงถงการใชนโยบายกาหนดมลคางานในประเทศ อาจจะขดกบหลกขอตกลงท�บางประเทศไดมการตกลงกบองคกรการคาโลก (World Trade

๔

Organization, WTO) แตจากรายงานของธนาคารโลกฉบบนF ในบางประเทศมขอตกลงจาเพาะและขอยกเวน ทาใหนโยบายนFสามารถนามาปฎบตในอตสาหกรรมปโตรเลยมได สาหรบประเทศไทยผผลตในอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมไดมการทาเร�องขอชFแจงโดยผานสมาคมผกอสรางเหลกไทยไปยงกรมบญชกลาง กระทรวงการคลง (กรมบญชกลาง, ๒๕๖๐) ทางกรมบญชกลางไดยนยนวาประเทศไทยยงไมไดเปนสมาชกความตกลงดวยการจดซFอโดยรฐ (government Procurement Agreement, GPA) ของ WTO ดงนFนการกาหนดมลคางานในประเทศอาจจะนามาใชปฏบตได แตทFงนFจากการศกษาของธนาคารโลกยงมขอตกลงอ�นท�ก�ยวของท�อาจมการตกลงไวกบ WTO และมผลตอการนา Local Content มาปฎบต เชน ขอตกลง Trade-Related Investment Measures (TRIMs), General Agreement on Tarriff and Trade (GATT) และ General Agreement on Trade in Services (GATs) ท�จาเปนจะตองศกษาเพ�มเตมตอไป

แผนภาพท� ๓-๑ แนวทางในการปฎบตของนโยบายกาหนดมลคางานในประเทศ (Local Content)

ท�มา: World Bank Report (Tordo et al., 2013)

๕

โดยท�วไปหลกของนโยบายกาหนดมลคางานในประเทศมเปาหมายหลกเพ�อเพ�มมลคาทางเศรษฐกจโดยผานการกาหนดนโยบายมลคางานภายในประเทศทFงทางดานนการจดซFอจดจางสนคาและบรการ และการใชแรงงาน ทFงนF เพ�อปกปองอตสาหกรรมภายท�มอยในประเทศและเปนการถายทอดเทคโนโลยเขาสประเทศ ดงแสดงในรปท� ๓-๑ สาหรบประเทศในแถบอาเซยน ไดแก ประเทศอนโดนเซยและประเทศมาเลเซย ไดมการกาหนดใชนโยบายมลคางานในประเทศสาหรบอตสาหกรรมปโตรเลยมมาเปนระยะเวลาพอสมควร ประเทศอนโดนเซยไดเร�มมการใช Local ContentตFงแตราวป ๒๕๑๓ เพ�อการพฒนาอตสาหกรรมท�เก�ยวของและพฒนาทนมนษย โดยในระยะเร�มแรก อนโดนเซยเนนไปท�ขอกาหนด ของการใชผผลต และแรงงานภายในประเทศเปนหลก แตอยางไรกตามนโยบาย Local Content ในชวงปหลง ไดมการกาหนดอยางชดเจนวา จะตองมการกาหนดคางานการจดซFอจดจางของโครงการตางๆ เพ�ออตสาหกรรมปโตรเลยม อยในชวงรอยละ ๑๐ – ๒๐ เปนอยางต�า ซ� งรวมถงการกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมดวย (Engineering Export Promotion Council (EECP), 2002) ในขณะท�ประเทศมาเลเซยมการกาหนดนโยบาย Local Content ในการจดซFอจดจางกบทFงภาครฐและเอกชน โดยกาหนดใหจดซFอจดจางจากแหลงภายในประเทศเทานFน ยกเวนในกรณท�ไมสามารถจดหาในประเทศได จะตองมการอนมตจากปโตรนาส ซ� งเปนบรษทนFามนแหงชาตเปนกรณพเศษ นอกเหนอจากนFนบรษทท�ตองการเชารวมในการจดซFอจดจางของอตสาหกรรมปโตรเลยมในมาเลเซย จะตองไดรบใบอนญาตจากปโตรนาส แมวาจะมขอยกเวนวาบรษทขามชาตท�รวมทนกบบรษทมาเลเซยสามารถเขารวมการประมลได โดยท�ตางชาตจะถอหนไดไมมากกวารอยละ ๓๐ กยงถอเปนกลไกหลก ในการจากดบรษทขามชาตท�จะเขารวมการประมลโครงการตางๆ และ เปนการปกปองอตสาหกรรมในประเทศ ในประเทศอนโดนเซยและเวยดนามกมวธปฎบตในการจดซFอจดจางท�คลายคลงกน รฐบาลของประเทศอนโดนเซยไมอนญาตใหใชแทนหลมผลตปโตรเลยมท�กอสรางจากนอกประเทศโดยเดดขาด บรษทปโตรมนาซ� งเปนหนวยงานของรฐบาลเปนผกากบดแลนโยบายดานนFอยางเขมงวด และยงมการกาหนดใหใชยานพาหนะภายในประเทศในเขตเศรษฐกจจาเพาะในทะเลเทานFน ยกเวนในกรณท�ไมสามารถจดหาไดภายในประเทศจงจะไดรบอนญาตเปนคราวๆ และจะอนญาตใหใชยานพาหนะท�ใชลกเรอท�เปนชาวอนโดนเซยเทานFน ในขณะบรษทปโตรเวยดนามซ�งเปนบรษทนFามนแหงชาตของเวยดนาม ไมอนญาตใหมการใชแทนหลมผลตปโตรเลยมท�สรางจากภายนอกประเทศเลย ในกรณท�มการประมลโครงการท�ไมสามารถกอสรางในประเทศได บรษทตางประเทศไมสามารถย�นประมลไดโดยตรงแตจะตองย�นผานบรษทลกของบรษทปโตรเวยดนาม

๖

ซ� งคอบรษท Petrovietnam Technical Services Corporation (PTSC) ในฐานะบรษทรบเหมาชวง (Subcontractor) เทานFน

๓. นโยบายสนบสนนอ�นๆ ในบางประเทศมมาตรการอ�นท�นามาปฏบตเพ�อปองกนการแขงขนจากตางประเทศในเร�องราคา เชน การจดซFอจดจางการกอสรางแทนหลมผลตปโตรเลยมในประเทศอนเดย มการกาหนดใหสทธพเศษดานราคา (Price Preference) แกผผลตแทนหลมผลตปโตรเลยมในประเทศ ในอตรารอยละ ๑๐ โดยคดจากราคาประมลต�าสด ของผผลตแทนหลมผลตปโตรเลยมจากตางประเทศ ทFงนF เง�อนไขในการพจารณาวาเปนผผลตในประเทศประกอบดวย (๑) จะตองมการจดทะเบยน จดตFงบรษทในประเทศอนเดย (๒) มสดสวนผถอหนใหญ โดยบคคล หรอ บรษทท�เปนสญชาตอนเดย (๓) มการจางรบเหมาชวง (Subcontract) กบผรบเหมาชวงตางประเทศ ไมเกน ๕๐% ของมลคางานทFงหมด สาหรบประเทศไทยยงมปจจยอ�นท�สงผลกระทบตอการแขงขนของอตสาหกรรมกอสรางในระดบนานาชาต เชน มาตรการเร�องภาษนาเขาไมวาจะเปนวตถดบโดยเฉพาะเหลกท�เปนปจจยหลกในการผลตแทนหลมผลตปโตรเลยมหรอแมแตภาษนาเขาแทนหลมผลตปโตรเลยมทFงแทนจากตางประเทศ ผลกระทบจากการออกขอจากดการเปดตลาดเสรในอตสาหกรรมเหลก โดยประเทศไทยไดมการกาหนดอากรขาเขาและคาธรรมเนยมพเศษตอบโตการทมตลาด (Anti Dumping) เพ�อปกปองอตสาหกรรมการผลตเหลกในประเทศ จากการศกษาโดยสถาบนการขนสง จฬาลงกรณมหาวทยาลย (สถาบนการขนสง, ๒๕๕๙) ไดมการระบวาอากรขาเขาและคาธรรมเนยมพเศษนFประเทศไทยมการจดเกบในอตราท�สงท�สดในโลก แตอยางไรกตาม มาตรการนFไดสงผลกระทบตออตสาหกรรมบางประเภทท�จาเปนตองใชเหลกประเภทและคณภาพท�ผผลตในประเทศไมสามารถผลตได จากนโยบายนF สงผลใหตนทนในการผลตของอตสาหกรรมท�ตองใชเหลกเปนวตถดบหลกในการผลตรวมถงอตสาหกรรมกอสรางเพ�อปโตรเลยมมตนทนท�สงขFนเน�องจากเหลกท�นาเขามราคาแพงและตองใชเวลามากในการขออนมตจากหนวยงานท�ก�ยวของเพ�อการนาเขาเหลกท�ใชในการผลตในแตละครF ง นอกจากนF อตสาหกรรมตอและซอมเรอท�เปนอตสาหกรรมท�เก�ยวของกบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ�งยงไดรบผลกระทบคอนขางมาก ขอมลจากการศกษาเดยวกนนF ชF วาอตสาหกรรมตอและซอมเรอท�มมลคามากกวาแปดพนลานบาทตอปและผประกอบ การประมาณ ๑๗๑ ราย กไดรบผลกระทบจากนโยบายการจดเกบอากรขาเขาและคาธรรมเนยมพเศษนF ทาใหตนทนการผลตท�เพ�มขFนและความสามารถในการแขงขนในตลาดนานาชาตลดลง

๗

ในทางตรงกนขามประเทศคแขง เชน เวยดนาม มาเลเซย ฟลปนส จน และเกาหลใต เปนตน ไมมการเกบคาธรรมเนยมพเศษเตอบโตการทมตลาด นอกจากนFจากกรณศกษาพระราชกาหนดพกดอตราศลกากร พ.ศ. ๒๕๓๐ กาหนดให แทนหลมผลตปโตรเลยมและแทนรวมกระบวนการผลตปโตรเลยม ท�เหมาะสาหรบใชในการเจาะ (พกด ๘๔๓๐.๔๙.๑๐) มอตราอากรขาเขาเพดานไวท�รอยละ ๓๐ และในป พ .ศ. ๒๕๔๒ ไดกาหนดอตราอากรขาเขาของแทนหลมผลตปโตรเลยมและแทนรวมกระบวนการผลตปโตรเลยมลดลงเปนอตรารอยละ ๕ เพ�อประโยชนแกการเศรษฐกจของประเทศ ตอมา กระทรวงการคลงไดออกประกาศลง ในพระราชกจจานเบกษาภายใตมาตรา ๑๒ แหงพระราชกาหนดพกดอตราศลกากร พ.ศ. ๒๕๓๐ (ฉบบท� ๑๑) เร�องการยกเวนอากรศลกากรสาหรบการนาเขาแทนหลมผลตปโตรเลยมและแทนรวมกระบวนการผลตปโตรเลยม ตFงแตวนท� ๒๖ ธนวาคม พ .ศ . ๒๕๕๗ เปนตนไป การปรบลดพกดภาษอากรนF สงผลใหสามารถนาเขาแทนหลมผลตปโตรเลยมและแทนรวมกระบวนการผลตปโตรเลยมไดโดยไมตองเสยภาษและเปนการเปดโอกาสใหนาเขาแทนเหลานFจากตางประเทศไดอยางเสรจากการเปดประมลในระดบสากล ซ� งในภายหลงผผลตแทนหลมผลตปโตรเลยมไดจดทาหนงสอชFแจงไปยงกระทรวงการคลงถงผลกระทบจากการยกเวนอากรสาหรบการนาเขาแทนผลตปโตรเลยมจากตางประเทศ โดยกระทรวงการคลงไดพจารณาและมขอสรปใหปรบเพ�มอากรการนาเขาเปนท�อตรารอยละ ๕ และมผลบงคบใชตFงแตวนท� ๒๔ พฤษภาคม ๒๕๕๙ จะเหนไดวายงมหลายนโยบายหรอมาตรการท�ไมสอดคลองในการสงเสรมการพฒนาอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมและอตสาหกรรมท�เก�ยวเน�องในหวงโซอปทาน จะเหนไดวายงมหลายมาตรการและขอกฎหมายท�เก�ยวของในอตสาหกรรมปโตรเลยมสงผลใหผผลตในประเทศมความเสยเปรยบในหลายๆ ทาใหเกดการสญเสยรายไดของรฐในการจดเกบภาษและเปนการสญเสยโอกาสการพฒนาประเทศจากการสงเสรมศกยภาพของผผลตแทนประกอบการผลตปโตรเลยมในประเทศ

กรณศกษานโยบายจดซCอจดจางของรฐบาลในประเทศมาเลเซย

ในการศกษานโยบายการจดซFอจดจางของภาครฐในมาเลเซยนF เพ�อเปนแนวทางในการนามาในการจดซFอจดจางในอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมในประเทศไทย

๑. ท�มาของนโยบาย ในอดตการจดซFอของภาครฐในประเทศมาเลเซยเปนการจดซFอท�วไปกบผสงมอบสนคาซ� งไมมขอกาหนดเง�อนไขพเศษ แตในปจจบน ไดมการนา “โปรแกรมความรวมมอ

๘

ภาคอตสาหกรรม” หรอ “ICP” (Industrial Collaboration Programme) มาใชเปนแนวทางการบรหารจดการกระบวนการจดซFอของภาครฐในหลากหลายอตสาหกรรม (ประมวล สธจารวฒน, ๒๕๕๙) ซ� งมท�มาดงตอไปนF “MiGHT” (Malaysian Industry-Government Group for High Technology) เปนหนวยงานอสระของประเทศมาเลเซย ท�ไมแสวงผลกาไร และขบเคล�อนโดยภาคอตสาหกรรม ถกกอตFงขFนในป พ .ศ. ๒๕๓๖ ภายใตการรเร�มโดยสานกนายกรฐมนตร เปาหมายหลกของ MiGHT คอ การตอบสนองตอกระแสโลกาภวตน (Globalization) และการคาเสร (Trade Liberalization) ซ� งจะมผลตอการเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศมาเลเซยโดยอาศยการเรงพฒนาขดความสามารถของประเทศในดานเทคโนโลยชFนสง (High Technology) โดยกลมสมาชกซ�งมาจากทFงภาครฐและเอกชน ซ� งมทFงภาคอตสาหกรรมและภาคการศกษา ซ� งจะทาหนาท�รวมกนพจารณา กาหนดนโยบาย ตลอดจนแนวทางการบมเพาะเทคโนโลยชFนสงของประเทศ ในปจจบน หน�งในกจกรรมท� MiGHT ดาเนนการเพ�อพฒนาเทคโนโลยชFนสง คอ กจกรรมในลกษณะคลงสมองของประเทศ (Think Tank) เพ�อเรงการเตบโตของอตสาหกรรมชFนสงอนเปนท�ตองการของประเทศ มการจดใหมศนยขอมลเชงลกดานอตสาหกรรม (Industry Intelligence) เพ�อเปนฐานขอมลสาหรบการอางอง ปจจบน MiGHT ใหความสาคญกบอตสาหกรรม ๓ กลม คอ อตสาหกรรมการบนและยทโธปกรณ (Aerospace & Defence Industries) อตสาหกรรมตอและซอมเรอ (Maritime – Shipbuilding & Ship Repair Industry) และ อตสาหกรรมรถไฟ (Rail Industry) โดยจดใหมการจดทาแผนท�นาทางอตสาหกรรม (Industry Roadmap) รายงานอตสาหกรรมชFนสง (High-Technology Industry Reports) ฐานขอมลอตสาหกรรม (Industry Database) โครงการพฒนาผเช�ยวชาญและทกษะฝมอ (Technology Domain Expert / Industry Skills Enhancement Projects) โครงการรวมภาครฐเอกชนท�มผลกระทบสง (High Impact Private-Public Partnership Projects) โครงการถายทอดและจดหาเทคโนโลย (Technology Transfer and Acquisition Projects) ตลอดจนการใหคาแนะนาเชงนโยบายกบภาครฐ ในระยะแรกของการดาเนนการ MiGHT เรยกโครงการพฒนาอตสาหกรรมท�ภาครฐตองใหการสนบสนนแกภาคอตสาหกรรม (เพ�อเปนกลไกในการพฒนาเทคโนโลยและทรพยากรมนษยของมาเลเซย) วาโครงการออฟเซต (Offsets Program) ซ� งตอมา มการพฒนาแนวคดและขFนตอนการจดหาจนกระท�งถกประกาศใชเปนระเบยบขFนตอนตามโปรแกรมการจดซFอจดจางของรฐเพ�อการพฒนาอตสาหกรรม หรอ Industrial Collaboration Program (ICP)

๙

๒. วตถประสงค

ปจจบนการจดซFอของภาครฐในประเทศมาเลเซย ใชแนวทางการบรหารจดการกระบวนการจดซFอของภาครฐผาน “โปรแกรมความรวมมอภาคอตสาหกรรม” หรอ “ICP” (Industrial Collaboration Programme) โดยสอดคลองไปตามอตสาหกรรมยทธศาสตรของประเทศ ซ� ง MiGHT ไดกาหนดขFน ICP มนโยบายหลกเพ�อยกระดบเศรษฐกจภายในประเทศและเสรมสรางความเขมแขงใหกบขดความสามารถของอตสาหกรรมในประเทศเพ�อกอใหเกดความคมคา (Value for Money) ในการจดซFอของภาครฐ โดยเนนการใชทรพยากรภายในประเทศใหมากท�สด สงเสรมกระบวนการถายทอดเทคโนโลยและพฒนาองคความร รวมถงการพฒนาทนมนษย (Human Capital Development) ICP มกระทรวงการคลงของรฐบาลประเทศมาเลเซยเปนผรบผดชอบ ซ� งมการรเร�มจดตFงหนวยงานภายใตกระทรวงการคลงของรฐบาลประเทศมาเลเซยมาตFงแตป พ.ศ. ๒๕๔๕ และจดตFงเสรจอยางเปนทางการในเดอนมนาคม พ.ศ. ๒๕๕๘ เรยกวา TDA (Technology Depository Agency) เพ�อทาหนาท�ในการบรหารโครงการจดซFอตางๆ ของภาครฐท�ถกกาหนดใหอยในโครงการ ICP บทบาทของ TDA ถกกาหนดโดยนโยบายและแนวทางของการจดซFอของภาครฐภายใตความรวมมอของอตสาหกรรม ยทธศาสตรของ TDA คอการประกนวาการจดซFอระดบประเทศ (National Procurement) ในประเภทของการจดหา (Supply) การทางาน (Works) การบรการ (Services) ท�มมลคาสงกวามลคาขFนต�าท�กาหนดไว จะถกลงทนอยางมประสทธผลเพ�อสนบสนนอตสาหกรรมภายในประเทศ และเพ�อพฒนาเทคโนโลยท�มผลในการเพ�มการเจรญเตบโตของเศรษฐกจของประเทศ ICP เกดขFนจากวตถประสงคหลก ๖ ประการ (TDA, 2013) คอ ๒.๑ เพ�อเปนตวเรงใหเกดยทธศาสตรความรวมมอระดบนานาชาต (Global Strategic Cooperation) เพ�อการพฒนาอตสาหกรรมในประเทศมาเลเซย อนนาไปสการพฒนาทกษะ ขดความสามารถ การตลาด และศกยภาพในการสงออก ๒.๒ เพ�อสงเสรมใหเกดการใชผลตภณฑท�ผลตภายในประเทศมาเลเซย ลดการพ�งพาตางชาต และลดการไหลออกนอกประเทศของเงนงบประมาณ ๒.๓ เพ�อเสรมสรางความเขมแขงใหกบการเปนฐานอตสาหกรรม มเทคโนโลยท�ประหยดคาใชจายและย �งยนพฒนาขFนโดยมยทธศาสตรการพฒนาขดความสามารถของอตสาหกรรมในประเทศใหเปนสวนหน�งของหวงโซอปทานของโลกเพ�อสรางใหเกดความย �งยนและสามารถแขงขนได

๑๐

๒.๔ สงเสรมกระบวนการถายทอดเทคโนโลย และยทธศาสตรการพฒนาองคความร (Strategic Knowledge Development) ๒.๕ พฒนาความรวมมอในเร�องโครงการวจยและพฒนา (Research & Development) ตลอดจนสงเสรมใหเกดผลลพธในเชงพาณชย (Commercialization) – R&D&C และ ๒.๖ อานวยความสะดวกใหเกดการลงทนตรงจากตางชาต (Foreign Direct Investment) ซ� งจะนาไปสการพฒนาทรพยากรมนษยในกลมอตสาหกรรมท�เปนยทธศาสตร ซ� งนามาสโอกาสการไดงานทา การเพ�มความเช�ยวชาญ ตลอดจนขดความสามารถของอตสาหกรรมภายในประเทศ

๓. แนวทางปฏบต แนวความคดของ ICP เกดขFนจากการพจารณากระบวนการจดซFอของภาครฐ (Procurement by the Government) ซ� งไมวาจะอยางไร กตองจายเงนงบประมาณเพ�อการไดมาซ� งผลตภณฑท�ตองการใหกบผสงมอบ (Suppliers) ซ� งจะทาหนาท�สงมอบสนคาใหตามความตองการ ดวยกระบวนการนF หากพบวาสนคาท�ตองการอยในกลมท�สามารถสงเสรมอตสาหกรรมภายในประเทศเพ�อการพฒนาตามยทธศาสตรของประเทศ (Targeted Local Industry) ผสงมอบสนคาจะตองดาเนนการตามโปรแกรม ICP ซ� งมการกาหนดรายละเอยดขFนตอนตางๆ อยางละเอยด หากผสงมอบไมสามารถดาเนนการได กจะไมสามารถจาหนายสนคาดงกลาวนFนใหกบภาครฐ (ซ� งอาจเปนหนวยงานใดกได อาท ระบบรถไฟฟาของกระทรวงคมนาคม เคร�องมอของกระทรวงวทยาศาสตร หรออปกรณตางๆ ของกระทรวงศกษา เปนตน( ดวยแนวความคดนF กจะเปดโอกาสใหเกดกระบวนการ “จบคหนสวนทางธรกจ” อยางเปนธรรมชาต เพ�อรวมกนพฒนาอตสาหกรรมการผลตภายในประเทศมาเลเซย ซ� งในท�สดจะนาไปสการเปนหนสวนของภาคธรกจอตสาหกรรม (ICP Recipients) ท�ครอบคลมไปทFงกลมอตสาหกรรมยทธศาสตรของประเทศ แผนภมดานลาง แสดถงการนา ICP มาใชในการจดซFอจดจางของภาครฐ

๑๑

แผนภาพท� ๓-๒ แผนผงโปรแกรมการจดซCอจดจางของรฐเพ�อการพฒนาอตสาหกรรม (Industrial

Collaboration Program, ICP) ในประเทศมาเลเซย

ท�มา : ดดแปลงจาก Technology Depository Agency, Malaysia สาหรบ แนวทางการนา ICP ไปปฏบต มดงตอไปนF (นกสทธ นมวงษ, ๒๕๕๙) ๓.๑ ใหมการอดหนนทางเศรษฐกจ (Economic Enhancement Program, EEP) ในกรณจดซFอจดจางของภาครฐ จากบรษทภายในประเทศ สาหรบสนคาหรอบรการท�มมลคามากกวา baa ลานรงกต หรอมากกวา ๑,๐๐๐ ลานบาท โดยกาหนดใหบรษทภายในประเทศม

๑๒

โครงการสงเสรมการจางงาน การใชแรงงานภายในประเทศ การพฒนาบคลากรชานาญการ หรอสงเสรมการวจยและพฒนาภายในประเทศ ๓.๒ ใหมการชดเชย (Offset) สาหรบการจดซFอจดจางจากผผลตตางชาต ท�มมลคามากกวา ๕๐ ลานรงกต หรอ ๕๐๐ ลานบาท เพ�อใหบรษทภายในประเทศมความสามารถในการแขงขนมากขFนในระดบโลก โดยการปฎบตไดทFงโดยตรง (Direct offset) หรอ ทางออม (Indirect Offset) ๓.๒.๑ การจดซFอจดจางดวยวธชดเชยแบบโดยตรง (Direct Offset) โดยกาหนดใหกจกรรมและงานตางๆ ท�เก�ยวของการการพฒนาระบบขนสงทางรางไมวาจะปนสนคาหรอบรการท�ตองซFอผานบรษทตางชาตท�มมลคามากกวา ๕๐๐ ลานบาท จะตองมการชดเชยในรปแบบ ดงนF การฝกอบรม การพฒนาทรพยากรบคคลและความารถของมนษย, กาหนดงานท�สามรถทาไดภายในประเทศ (Local Work Package), การถายทอดเทคโนโลยและพฒนาขดความสามรถใหกบบรษทหรอองคการภายในประเทศ หรอ กาหนดใหมการลงทภายในประเทศ ดวยมลคาเทากบสนคาหรอบรการท�มการจดซFอจดจาง ๓.๒.๒ การจดซFอจดจางดวยวธชดเชยแบบทางออม (Indirect Offset) โดยกาหนดใหบรษทตางชาตคสญญษ ท�มมลคามากกวา ๕๐๐ ลานบาท จะตองมการชดเชยในรปแบบการเขาลงทนโดยตรงภายในประเทศ ซ� งจะสงเสรมการถายทอดเทคโนโลย ความร และทกษะ และสงเสรมการใชชFนสวนภายในประเทศ เพ�อพฒนาไปสตลาดโลก ๓.๓ การคาตางตอบแทน (Counter Trade) ใชสาหรบการจดซFอจดจางท�มมลคามากกวา ๕๐ ลานรงกต หรอ ๕๐๐ ลานบาท กบบรษทตางชาต โดยกาหนดใหมการซFอสFนคาท�ผลตในมาเลเซยท�มมลคาเทากนภายในระยะเวลาท�กาหนด หรอมการซFอกลบสFนคาท�มการผลตโดยบรษทภายในประเทศท�ผานโครงการ ICP กรณศกษาการนา ICP มาปฎบตเพ�อจดซFอรถไฟฟาในมาเลเซย จานวน ๕๘ ขบวน ท�มมลคามากกวา ๑๒๐ ลานรงกต หรอ ๑,๒๐๐ ลานบาท จากบรษทซเมนส (Siemens) ทางมาเลเซยมการเปดประมลและประเมนผลประโยชน โดยซเมนสเปนผชนะการประมล ไดมการเสนอโครงการชดเชยกลบมายงรฐบาลมาเลเซย ๔ โครงการ ประกอบดวย ๑. มการถายทอดความร ในการตFงโรงงานประกอบรถไฟ ท�ไดมาตรฐานระดบนานาชาต มลคา ๑๙๐ ลานรงกต โดยมการถาทอดความร การออกแบบทางวศวกรรมการประกอบรถไฟ ไปยงบรษท SMH Rail ซ� งเปนบรษทภายในมาเลเซย ๒. กาหนดการให SMH Rail ไดงานประกอบจากซเมนต ท�มมลคา ๓๓๙ ลานรงกต

๑๓

๓. การอบรมวศวกรมาเลเซย ๓๐ คน ในหวขอท�มการพฒนาและถายทอดเทคโนโลยดานการรถไฟ ๔. กาหนดการใชชFนสวนภายในประเทศ (Local Content) โดยการเพ�มชFนสวนในการผลตรถไฟจากบรษทผผลตชFนสวนภายในมาเลเซย เชน ท�น�งและคานย�น (cantilever) ใหใชจาก DK Composite มลคา ๙.๖ ลานรงกต และหลอดไฟ LED จาก MyLed Opto มลคา ๑.๒ ลานรงกต ซ� งทFงสองเปนผผลตสนคาของมาเลเซยเอง นอกเหนอจากโครงการจดซFอจดจางท�กลาวมา ยงมการจดซFอตรถไฟ จากผผลตในจน และ โครงการทางรถไฟจากบรษทในญ�ปน โดยโครงการดงกลาวบรษทภายในประเทศไมสามารถผลตหรอดาเนนการได รฐบาลมาเลเซยกไดมการกาหนดใหมการใช ICP เพ�อสรางมลคาทางเศรษฐกจใหกบประเทศ ไมวาจะเปนการชดเชยหรอการกาหนดการใหมใหบรษทเหลานF มการลงทนภายในประเทศมาเลเซย หรอมการกาหนด Local Content ของการใชชFนสวนในการผลต จะเหนไดวา รฐบาลมาเลเซยมการดาเนนนโยบายการจดซFอของภาครฐเพ�อผลประโยชนโดยรวของประเทศโดยผานการนา ICP มาปฎบตโดยมหนวยงาน TDA ท�ทาหนาท�กากบดแลไดอยางมประสทธภาพ

สรป

จากกรณศกษานโยบายการจดซFอจดจางแทนหลมผลตปโตรเลยมทFงของไทยและประเทศเพ�อนบาน ประเทศไทยไมไดมนโยบายในการปกปองอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมอยางเปนรปธรรม ในขณะท�ประเทศเพ�อนบาน ทFงมาเลเซย เวยดนาม และอนโดนเซย กลบมนโยบายท�ชดเจนทFงการกาหนดมลคางานในประเทศ ( Local Content) การกาหนดบรษทท�เขารวมประมลตองมการจดทะเบยนในประเทศ และท�สาคญคอไมมการเปดประมลในระดบนานาชาตสาหรบโครงการพ�อใชในประเทศ ดงนFนจะเหนไดวาประเทศไทยอาจจะเสยโอกาสทางเศรษฐกจถาไมมทFงนโยบายในการสนบสนนและปกปองอตสาหกรรมนF หรอแมแตอตสาหกรรมอ�นท�มผลกระทบโดยตรงกบเศรษฐกจของประเทศโดยรวม การจดซFอจดจางของภาครฐในมาเลเซยโดย มการใช ICP ถอวาเปนตวอยางของกลไกท�ภาครฐใชเพ�อปกปองอตสาหกรรมภายในประเทศและเพ�อการพฒนาขดความสามารถเพ�อการแขงขนของประเทศ และ ICP สามารถนามาประยกตใชในประเทศไทยเพ�อวตถประสงคเดยวกน

บทท� ๔

แนวทางในการพฒนาและสงเสรมอตสาหกรรมกอสรางสาหรบ

การผลตปโตรเลยมนอกชายฝ�งในประเทศไทย

บทบาทของอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมตอเศรษฐกจและ

ความม�นคงทางพลงงานของประเทศ

จากท�กลาวมาในเบ�องตน ประเทศไทยสามารถผลตปโตรเลยมและกาซธรรมชาตเองได แตปรมาณการผลตยงไมสามารถตอบสนองความตองการภายในประเทศท�มมากข�นทกๆ ป เพ�อรองรบเศรษฐกจของประเทศท�มการขยายตวอยางตอเน�อง แมวารฐบาลมนโยบายในการสนบสนนพลงงานทางเลอกแตอยางไรกตามปโตรเลยมและกาซธรรมชาตยงเปนแหลงพลงงานหลกท�สาคญของประเทศ ในขณะท�ประเทศไทยตองนาเขาปโตรเลยมจากตางประเทศ เน�องจากปรมาณท�ผลตไมเพยงพอตอความตองการ แตการท�ประเทศไทยมแหลงผลตปโตรเลยมและสามารถผลตไดเองจานวนหน�งถอเปนสวนสาคญในการการลดการพ�งพาการนาเขาพลงงานจากตางประเทศซ�งมผลตอเศรษฐกจของประเทศโดยรวม และนอกจากน�นการท�ประเทศไทยสามารถผลตปโตรเลยมไดเองในระดบหน�งถอวาชวย ลดความเส�ยงท�อาจเกดข�นในการนาเขาพลงงานจากตางประเทศ ไมวาจะเปนดานปรมาณและราคา จงเปนการเสรมสรางความม�นคงทางดานพลงงานของประเทศไดเปนอยางมาก อตสาหกรรมกอสรางแทนผลตปโตรเลยมนบเปนสวนสาคญในหวงโซอปทานการผลตปโตรเลยม และมสวนสาคญในการพฒนาอตสาหกรรมการผลตปโตรเลยมและกาซธรรมชาตในประเทศ โดยในปหน�งๆ อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมมการจางงานในประเทศไทยท�งทางตรงและทางออมมากกวา ๒๐,๐๐๐ คน โดยหวงโซอปทานของอตสาหกรรมน�กอใหเกดการจางงานและกจกรรมอ�นๆ ท�เก�ยวของอกมากมาย จากตาราง ๒-๒ แสดงถงรายไดของผประกอบการหลกเฉล�ยในชวง ๕ ป ซ� งมมลคาเฉล�ยมากกวา ๓๕,๐๐๐ ลานบาทตอป (มลคาการตลาดรวมเฉล�ยของผประกอบการหลกในอตสาหกรรมกอสรางแทนผลตปโตรเลยม และอปกรณเก�ยวเน�องกบการผลตน�ามนและกาซธรรมชาต โดยยงไมไดนบรายไดของบรษทท�เก�ยวเน�องในหวงโซอปทาน เชน ผรบเหมาชวง เปนตน) ซ� งถาคดภาษรายไดประมาณรอยละ ๒๐ ท�

๓๘

ภาครฐไดกลบคนเพ�อนามาใชพฒนาประเทศ หรอประมาณ ๗,๐๐๐ ลานบาท, ภาษท�เก�ยวของประกอบดวยภาษมลคาเพ�ม (๗%), ภาษเงนไดบคคลธรรมดา (๕ – ๓๗%) ภาษเงนไดนตบคคล (๒๐ - ๓๐%) ภาษธรกจเฉพาะ (๓%), อากรแสตมป (๑%) และภาษศลกากร (๐ – ๓๐%) ถอวาเปนอตสาหกรรมท�สรางรายไดใหกบรฐบาลจานวนไมนอยในแตละป ดงแสดงใหในแผนภาพ ๔-๑ ดานลางน� แผนภาพท� ๔-๑ ภาษท�กลบคนสรฐจากธรกจกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม

สาหรบบทบาทของอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมตอความม�นคงทางพลงงานของประเทศน�น ดวยสภาพการณปจจบนท�กาลงการผลตปโตรเลยมของแหลงในประเทศมแนวโนมลดลง ซ� งสวนทางกบความตองการใชพลงงานท�เตบโตข�นอยางตอเน�อง ประเทศไทยจงตองพ�งพาการนาเขาปโตรเลยมจากตางประเทศมากข�นเร�อยๆ ดงน�นจงเปนความจาเปนของประเทศอยางย�งท�จะตองมแผนการบรหารจดการทรพยากรปโตรเลยมอยางเปนระบบ เพ�อใหสามารถรองรบความตองการใชในอนาคตไดอยางเพยงพอและมเสถยรภาพ ท�งน� รฐบาลไดแถลง

๓๙

ตอสภานตบญญตแหงชาตในเร�องนโยบายพลงงานของประเทศถงเปาหมายท�จะปฏรปโครงสรางราคาเช�อเพลงประเภทตางๆ และสงเสรมการใชพลงงานอยางระมดระวง ไมฟมเฟอย รวมถงดาเนนการ ใหมการสารวจและผลตกาซธรรมชาต และน�ามนดบรอบใหมท�งในทะเลและบนบก และการเพ�มการผลตไฟฟาจากพลงงานทดแทน (ประยทธ จนทรโอชา, ๒๕๕๗ : ๙) เพ�อใหเกดความม�นคงทางดานพลงงานและการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ กรมเช�อเพลงธรรมชาต ภายใตการกากบดแลโดยกระทรวงพลงงานในฐานะหนวยงานรฐท�มอานาจหนาท�และภารกจรบผดชอบในดานพลงงาน ไดกาหนดยทธศาสตรท�สาคญ เพ�อความม�นคงดานพลงงานของประเทศ ไว ๔ ยทธศาสตร โดยหน�งในยทธศาสตรน�นคอ ยทธศาสตรเพ�อสรางและรกษาความม�นคงในการจดหาเช�อเพลงจากแหลงภายในประเทศและตางประเทศ (กรมเช�อเพลงธรรมชาต, ๒๕๕๙) ท�งน�กระทรวงพลงงานและกรมเช�อเพลงธรรมชาตใหความสาคญตอการบรหารจดการแหลงเช�อเพลงธรรมชาตของประเทศ โดยเฉพาะอยางย�งแหลงปโตรเลยมซ�งมอยอยางจากดใหเปนไปอยางมประสทธภาพสงสด จากแนวทางการดาเนนงานขางตน เม�อมการสารวจและคนพบแหลงปโตรเลยมแหลงใหมท�เพ�มข�น กจาเปนตองมการกอสรางโครงสรางตางๆ ท�ใชเพ�อการผลตปโตรเลยมท�เพ�มข�นดวย เพ�อจะไดนาปโตรเลยมท�คนพบน�นมาใชประโยชนตามความตองการพลงงานภายในประเทศ ดงน�นอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมมบทบาทสาคญในการชวยสงเสรมการดาเนนงานของภาครฐใหบรรลเปาหมายตามนโยบายความม�นคงดานพลงงานของประเทศ ชวยเสรมสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจดวยการทาใหประเทศไทยไดรบผลประโยชนจาการพฒนาแหลงปโตรเลยมอยางเตมเมดเตมหนวย ชวยลดการพ�งพาเทคโนโลยจากตางประเทศ อกท�งชวยลดความเส�ยงท�อาจมจากการพ�งพาผประกอบการจากตางประเทศดวย

แนวทางในการพฒนาอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมเชง

เปรยบเทยบ เพ�อการแขงขนในระดบนานาชาต

ผประกอบการในอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมในแถบเอเชย มจานวนไมนอย และหลายรายนบเปนผประกอบการหลกในโลก โดยอาจจะแบงผประกอบการเหลาน�ไดเปน ๒ กลม ตามขนาดของผลตภณฑ ความซบซอนของเทคโนโลย และมลคาของผลตภณฑ ดงน� ๑. กลมท�ผลตโครงสรางขนาดเลกถงปานกลางสาหรบการผลตปโตรเลยม โดยสวนมากผลตภณฑมกมขนาดนอยกวาประมาณ ๕,๐๐๐ ตน และมการใชเทคโนโลยท�ไม

๔๐

สลบซบซอนมาก เชน แทนหลมปโตรเลยม (Wellhead Platform), โมดลสาหรบโรงผลตกาซธรรมชาตเหลว (LNG Modules) โครงสรางบางสวนสาหรบเรอท�ใชในการผลตและเกบกกกาซธรรมชาต โดยกลมน�จะกระจายอยในหลายประเทศ เชน อนเดย จน ประเทศแถบตะวนออกกลาง และประเทศในอาเซยน รวมท�ง มาเลเซย เวยดนาม อนโดนเซย และไทย ผประกอบการในประเทศเหลาน� สวนมากมการพฒนาจากความตองการภายในประเทศเปนหลกและไดมการพฒนาจนเร�มมการแขงขนในตลาดนานาชาต แตอยางไรกตามผประกอบการในกลมน�ตลาดยงมอยางจากด เน�องจากหลายประเทศมนโยบายท�ปกปองอตสาหกรรมประเภทเดยวกนของประเทศตนเอง ดงท�ไดกลาวในการศกษาบทกอนหนาน� ๒. กลมท�ผลตโครงสรางขนาดใหญสาหรบการผลตปโตรเลยม โดยผลตภณฑอาจมขนาดหลายหม�นตน และตองการใชเทคโนโลยท�ช�นสง เชน แทนผลตกลางขนาดใหญ แทนขดเจาะปโตรเลยม (Drilling Rig), โมดลสาหรบโรงผลตกาซธรรมชาตเหลวขนาดใหญ (Process LNG Module) เรอท�ใชในการผลตและเกบกกนามน (FPSO) และปจจบนเร�มมการผลตเรอผลตและกกเกบกาซธรรมชาตเหลว (FLNG) โดยกลมน�จะมมลคาตอหน�งผลตภณฑท�สง และมผประกอบการกระจายอยในหลายประเทศเชนกน ในสวนของผลตภณฑแทนขดเจาะนอกชายฝ�งประเภทตางๆ ไมวาจะเปนแบบ แทนมขายดกบพ�นใตทะเลแตสามารถยกเคล�อนยายได (Jack-up Rig) แบบเรอ (Drill Ship) หรอแบบทนลอยน�าขนาดใหญ (Semisubmersible) และผลตภณฑ เรอท�ใชในการผลตและเกบกกนามน (FPSO) อาจกลาวไดวา ประเทศเกาหลใต สงคโปร และจนเปนกลมประเทศผผลตหลกของโลก มลคาทางการตลาดของกลมน� มมลคามหาศาลถงหลายแสนลานบาทตอป และการแขงขนในตลาดคอนขางเปดกวางเน�องจากผประกอบการในอตสาหกรรมกอสรางในหลายประเทศยงไมมศกยภาพในการผลต และยงตองอาศยการจดซ�อจดจางจากผประกอบการจากตางประเทศท�มเพยงนอยราย ในกลมท� ๑ ไดมการกลาวถงโดยการศกษาเชงเปรยบเทยบไทยกบประเทศเพ�อนบานในอาเซยนในบทกอนหนาน� ในบทท� ๓ ดงน�นในบทน�จะศกษาและวเคราะหเชงเปรยบเทยบในกลมท� ๒ เพ�อเปนกรณศกษาในการพฒนาอตสาหกรรมการกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมในประเทศไทยเพ�อการแขงขนในระดบนานาชาต แมวาในกลมท� ๒ จะเปนกลมท�มการผลตโครงสรางขนาดใหญและใชเทคโนโลยช�นสง แตการศกษาเชงเปรยบเทยบน� เพ�อศกษาถงปจจยในการผลกดนใหอตสาหกรรมในกลมน�สามารถเตบโตจนเปนผนาในตลาดโลกได และเพ�อเปนแนวทางในการพฒนาอตสาหกรรมประเภทเดยวกนน� ในประเทศไทยตอไป

๔๑

๑. เกาหลใต อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมในเกาหลใต เปนสวนหน�งในคลสเตอรอตสาหกรรมทางทะเล (Maritime Cluster) มการเตบโตอยางรวดเรวต�งแตหลงสงครามโลกคร� งท� ๒ โดยผผลตสวนใหญเปนบรษทเอกชน ไดแก Hyndai Heavy Industries, Daewoo Shipbuilding and Marine Engineering และ Sumsung Heavy Industies ซ�งสามารถปอนตลาดดวยผลตภณทท�หลากหลายเพ�อใชในการผลตปโตรเลยม ไมวาจะเปน แทนขดเจาะปโตรเลยม แทนผลตปโตรเลยมขนาดใหญ เรอขนาดใหญท�ใชท�งการผลตและขนสงปโตรเลยม โครงสรางเหลกขนาดใหญท�ใชในการผลตปโตรเลยม ผผลตเหลาน� มสวนสาคญในการผลกดนใหเกาหลใตเปนหน�งในผผลตรายใหญของโลก ในอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม โดยมสดสวน ระหวาง ๒-๑๐% ของการสงออกของเกาหลใต ในชวงหลายปท�ผานมา (OECD, uvwx : y-z) อตสาหกรรมน�ในเกาหลใตสามารถสรางมลคาทางเศรษฐกจ เกดจากหลายปจจย ไมวาจะเปนนโยบายท�ชดเจนจากภาครฐ การสงเสรมและลงทนดานการวจยและพฒนา การสรางบคลากรอยางเปนระบบ รฐบาลเกาหลใตเปนผมสวนสาคญในการผลกดนอตสาหกรรมน� ไดมการกาหนดนโยบายสงเสรมอตสาหกรรมตอเรอและอตสาหกรรมท�เก�ยวของในแผนการพฒนาเศรษฐกจของประเทศต�งแตป ๒๕๐๑ ภายใตการดแลของกระทรวงการคา อตสาหกรรม และ พลงงาน (Korean Ministry of Trade, Industry and Energy) นโยบายมท�งสงเสรมและดแลอยางเปนระบบ ในป ๒๕๕๒ รฐบาลเกาหลใตโดยความรวมมอจากหลายกระทรวงท�เก�ยวของ ไดประกาศแผนเพ�อบรณาการและเพ�มขดความสามารถในการแขงขน และแกไขปญหาของอตสาหกรรมน� โดยมการจดต�งกองทนประมาณ ๙.๕ แสนลานวอน และในป ๒๕๕๕ รฐบาลไดมการจดต�งแผนการพฒนาอตสากรรมนอกชายฝ�ง ใหเปนสวนสาคญในการเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศ โดยมการกาหนดเปาหมายในการลงทนประมาณ ๙ แสนลานวอน และมงม�นท�จะสรางงานเพ�ม ๑๐,๐๐๐ ตาแหนงโดยมวตถประสงคหลกเพ�อเพ�มขนาดของอตสาหกรรมนอกชายฝ�ง จาก ๒.๖ หม�นลานเหรยญสหรฐ ในป ๒๕๕๔ ใหเปน ๘ หม�นลานเหรยญสหรฐ ภายในป ๒๕๖๐ และมการกาหนดนโยบายการเพ�มสดสวนการใชวตถดบในประเทศ (local content) จาก ๔๐% เปน ๖๐% และเพ�มสดสวนอปกรณท�ผลตในประเทศจาก ๒๐ % เปน ๕๐% ภายในป ๒๕๖๐ (OECD, uvwx : u~) ผประกอบการในเกาหลใตสวนใหญมฐานการผลตอยในบรเวณทาเรอน�าลกแถบตะวนออกเฉยงใตของประเทศ ท�มความเหมาะสมในการผลตและขนสง โดยอยในเขต Ulsan Busan และ Geoje ท�ใกลกบแหลงผลตวตถดบโดยเฉพาะเหลกกลาคณภาพสง ซ� งผผลตไมวาจะเปน Hyndai Samsung และ Daewoo ลวนมทาเรอและโครงสรางพ�นฐานขนาดใหญเพ�อใชในการผลต

๔๒

เปนของตนเอง โดยโครงสรางพ�นฐานเหลาน�ทาใหผประกอบการในเกาหลใตสามารถผลตโครงสรางขนาดใหญไดอยางมประสทธภาพ ไมวาจะเปนการผลตเรอเพ�อใชในการผลตและขนสงปโตรเลยมขนาดใหญ หรอแทนขดเจาะและแทนผลตปโตรเลยมขนาดใหญ นอกจากน� เกาหลใตมการเพ�มงบวจยและพฒนาเพ�อเพ�มขดความสามารถ จากประมาณ ๑.๒ แสนลานวอน ในป ๒๕๔๘ เพ�มเปนมากกวา ๒.๘ แสนลานวอน ในป ๒๕๕๕ เพ�อโดยเนนทางดานการเพ�มประสทธภาพการผลตและการใชพลงงานอยางมประสทธภาพและเปนมตรตอส�งแวดลอม โดยผผลตรายใหญลวนมศนยวจยและพฒนาเปนของตนเอง รวมท�งไดมการรวมมอกบศนยวจยของรฐ ไมวาจะเปน Korea Institute of Ocean Science and Technology (KIOST), Korea Marine Equipment Research Institute (KOMERI) และ Research Institute of Medium & Small Shipbuilders (RIM) ความพรอมทางดานบคลากรและแรงงานในอตสาหกรรมมสวนสาคญอยางมาก ไมวาจะเปนฝายบรหารโครงการ วศวกร ชางเทคนค และแรงงาน ลวนมสวนสาคญในการพฒนาศกยภาพของเกาหลใต จานวนวศวกรท�เพ�มข�นกวาเทาตวภายในระยะเวลาหลายปท�ผานมา คาตอบแทนเฉล�ยท�สง และความรวมมอกบสถาบนการศกษาเพ�อผลตบลคลากรท�ตรงตามความตองการของอสาหกรรมลวนมสวนสาคญในการผลกดนใหเกาหลใตเปนหน�งในผผลตหลายใหญของโลกได

๒. สงคโปร

สงคโปรไดเร�มมการพฒนาอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมจากอตสาหกรรมการตอเรอและทาเรอ รฐบาลไดมการกาหนดแผนการพฒนาอตสาหกรรมน�อยางตอเน�อง จากการพฒนาพ�นท�ปาชายเลน Geykand River จนเปนศนยอตสาหกรรมการกอสรางนอกชายฝ�งท�สาคญของโลก ในปจจบนสงคโปรถอวาเปนหน�งในผผลตโครงสรางเพ�อการผลตปโตรเลยมรายใหญอนดบตนๆ ของโลก ไมวาจะเปน แทนขดเจาะและผลตปโตรเลยมขนาดใหญ (Wellhead Platform and Drilling Rig) เรอท�ใชในการผลต เกบกก และขนสงกาซธรรมชาตเหลว (FPSO) และเรอท�ใชในการขนสงและปฎบตการนอกชายฝ�งเพ�อการผลตปโตรเลยม หลากหลายประเภท รวมท�งงานวศวกรรมท�เก�ยวของ ผประกอบการรายใหญในสงคโปร คอ SembCorp Marine และ Keppel Offshore & Marine โดยท�งสองบรษทถอหนบางสวนโดยรฐบาลสงคโปร นอกจากน�ยงมผประกอบการรายยอยอกประมาณ ๔๐ ราย และบรษทอ�นๆ ท�เก�ยวของกบอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมและการตอเรออกประมาณ ๕๐๐ บรษท ไมวาจะเปนบรษทออกแบบ วศวกรรม อปกรณ การจดการ การเงน สานกงานกฎหมาย โดยสวนมากกระจกตวอยในเขตพ�นของอตสาหกรรมการตอเรอ อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรลยม ในสงคโปรอตสาหกรรมน� มการขยายตวอยางตอเน�อง โดยมมลคา จาก ๐.๕ เปน ๕.๓ พนลานยโร

๔๓

ภายในระยะเวลาไมถง ๑๐ ป (SmartComp, uvw~) แมวาเกาหลใตจะเปนผนาในการผลต เรอขดเจาะน�ามน (Drillship) แตสงคโปรกลบมสวนแบงการตลาดในการผลตแทนขดเจาะขนาดใหญ (Jack-up Rig) ถง ๖๐% ในตลาดโลก (Wong and Hwang, uvwz : 18) การท�สงคโปร สามารถเตบโตในตลาดโลกลวนมาจากองคประกอบหลายปจจยโดยเฉพาะการผลกดนจากภาครฐ รฐบาลสงคโปรเลงเหนถงโอกาสและมลคาของตลาดมหาศาลของอตสาหกรรมน� จงไดมการวางแผนคลสเตอรของอตสาหกรรมทางทะเล ท�ประกอบดวอตสาหกรรมการตอเรอและอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม และมการสนบสนนใหเกดความรวมมอระหวางผประกอบการภายในประเทศอยางเปนระบบ โดยผาน The Association of Singapore Marine Industries (ASMI) และ Singapore Maritime Foundation (SMF) รวมท�งดงดดการลงทนจากตางประเทศท�มเทคโนโลยและชางชานาญการเขามาในประเทศ โดยรฐบาลรเร�ม Maritime Sector Incentive (MSI) Scheme เพ�อดงดดการลงทนจากนานาชาตในอตสาหกรรมน� โดยเสนอผลประโยชน ผานทางภาษ การเงน และอ�นๆ หรอแมกระท�งมการตกลงระหวางรฐบาลสงคโปรกบรฐบาลบางประเทศในยโรป เชน ฟนแลนด เพ�อดงดดการเขามาลงทนในอตสาหกรรมน� เพ�อพฒนาบคลากรและแรงงานในสงคโปรใหมความชานาญ (SmartComp, uvw~) นอกจากน� สงคโปรยงเลงเหนถงปญหาดานแรงงานราคาถกท�มาจากเพ�อนบานในอาเซยน เปนแรงงานท�ขาดทกษะและประสทธภาพในการทางาน จงไดรเร�มโครงการ Tripple Helix Cooperation โดยความรวมมอจากหนวยงานรฐบาล กลมองคกรท�เก�ยวของ และสถาบนการศกษา เพ�อพฒนาไมวาจะเปนหลกสตร การอบรม การดงานตางประเทศ ทนการศกษา เพ�อผลกดนแรงงานใหมทกษะท�มประสทธภาพเพ�อปอนเขาสอตสาหกรรมน� เชน การทาเรอของสงคโปร (Maritime and Port Authority, MPA) ไดมการจดต�งกองทนขนาด ๖๐ ลานยโร เพ�อสนบสนนการศกษาและสรางบคคลากรในอตสาหกรรมน� นอกจากน� Marine Centre of Innovation ท�มหาวทยาลยแหงชาตสงคโปร กไดรบการสนบสนนจากภาคเอกชนและรฐบาลในการจดด�งและใหทนสนบสนนเพ�อการวจยและพฒนาเทคโนโลยใหมๆ สาหรบใชในอตสาหกรรมน� แมวาสงคโปรมพ�นท�ท�จากดท�จะรองรบการขยายตวของอตสาหกรรม รฐบาลพยายามลดปญหาน� โดยการพฒนาระบบขนสงและโครงสรางพ�นฐาน เพ�อทาใหการใชพ�นท�ท�มอยางจากดเปนไปอยางมประสทธภาพ จะเหนไดวา การพฒนาอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมน� เกดจากแรงผลกดนจากรฐบาลเปนหลกท�ไดเลงเหนถงคณคาทางเศรษฐกจ และไดพฒนาผประกอบการและอตสาหกรรมท�เก�ยวของ ผานความรวมมอจากท�งภายในประเทศและดงดดการลงทนจากตางประเทศ เพ�อเพ�มความสามารถในการแขงขนกบผประกอบการจากประเทศอ�นๆ

๔๔

๓. จน อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมในจน มพ�นฐานและเตบโตมาจากอตสาหกรรมการตอเรอเชนเดยวกบในประเทศอ�นๆ โดยจนเลงเหนตลาดอตสาหกรรมกอสรางเพ�อการผลตปโตรเลยมท�สามารถพฒนาตอยอดจากอตสาหกรรมตอเรอ โดยเร�มผลตแทนผลตปโตรเลยมแทนแรกในป ๒๕๐๙ และเร�มมการผลตผลตภณฑอ�น ในปถดมา ท�งแทนขดเจาะปโตรเลยม เรอเพ�อเกบกกปโตรเลยม และอ�นๆ อยางไรกตามการเตบโตในอตสาหกรรมน�ยงมการพฒนาตามหลงเกาหลใตและสงคโปรในชวงแรกๆ แตกลบเปนไปอยางกาวกระโดดโดยเฉพาะในชวงหลายๆ ป ท�ผานมา โดยมสวนแบงทางการตลาดท�เพ�มข�น และคาดการวามลคาของงานอาจจสงถงหลกแสนลานหยวนในป ๒๕๗๓ โดยผประกอบการรายใหญมท�งรฐวสาหกจ และบรษทรวมทนระหวางรฐบาลและเอกชน โดยผประกอบการรายใหญประกอบดวย ChinaState Shipbuilding Corporation (CSSC), China Shipbuidling Industry Corporation (CSIC), China Ocean Shipping Company Group (COSCO), CIMC Raffle, CMHI, Offshore Oil Engineering Co. (COOEC) เปนตน รฐบาลจนไดกาหนดคลสเตอรเพ�อการพฒนาอตสาหกรรมการตอเรอ และ อตสาหกรรมท�เก�ยวของ รวมท�งอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม ไวอยางชดเจน โดยกาหนดเปนแผนในการพฒนา National Plan for Coastal Port Layout ป ๒๕๔๙ โดยประกอบดวย Bohai Bay Cluster, Yangtze River Delta Cluster, Southeas Coaster Cluster, Southwest Coasal Cluster และ Pear River Cluster (SmartComp, uvw~ : 15) และมการกาหนดผประกอบการและตลาดในแตละพ�นท�เพ�อหลกเล�ยงการแขงขนระหวางกน โดยมการสรางเครอขายระหวางผประกอบการเพ�อเพ�มขดความสามารถในการแขงขนกบผประกอบการจากนานาชาต นอกจากน�ผประกอบการหลกอยาง CSSC และ CSIC ซ� งเปนหนวยงานของรฐไดมความรวมมอกนอยางเปนรปธรรม ทาใหเกดการปดก�นบรษทขามชาตไดอยางมประสทธภาพ แมวาในชวงหลงจะเร�มมการลงทนรวมกบบรษทขามชาต แตกเพ�อดงเทคโนโลยท�ยงไมมในจน และเพ�อเปนการยอมรบจากนานาชาต นอกจากน� รฐบาลจนไดมการกาหนดสดสวนในการลงทนท�ทาใหการควบคมยงอยในมอผประกอบการภายในประเทศ รวมท�งมการสนบสนนทางการเงนไมวาจะเปนแหลงเงนทนและสทธทางภาษในการขยายและเพ�มประสทธภาพการผลต การสนบสนนทางการเงนแกลกคาของผประกอบการในจน เชน การจายคามดจาเพยง ๑% ของมลคาสนคา (Zhu and Lee, uvwu) เปนตน การเขาถงแรงงานท�มจานวนมากและมราคาถกถอวาเปนปจจยหลกในการเตบโตของอตสาหกรรมน�ในจน แมวาแรงงานในจนยงขาดทกษะและความชานาญแตไดมการพฒนา

๔๕

อยางตอเน�องจากการสงเสรมและพฒนาทกษะของแรงงานจากท�งภาครฐและเอกชน รฐบาลจนตระหนกถงแรงงานและบคคลากรท�ยงขาดประสทธภาพ จงไดมการเรงผลกดนใหมการผลตบณฑตจานวนมากท�มความรเฉพาะในอตสาหกรรม จนทาใหจนมจานวนบณฑตในสาขาน�และสาขาท�เก�ยวของมากกวาคแขงในแตละป (Collins and Grubb, uvv� : 1-5) เน�องจากการเขาถงแรงงานอยางงายดายและมราคาต�า ทาใหสามารถผลตโครงสรางเหลกเพ�อการผลตปโตรเลยมไมวาจะขนาดเลกและใหญไดในาคาท�ต �ากวาเม�อเทยบกบการผลตจากประเทศคแขง ทาใหจนมสวนแบงการตลาดท�เพ�มมากข�นในชวงหลายๆ ปท�ผานมา นอกจากน� จนไดมการลงทนอยางมากในการวจยและพฒนา รวมท�งไดเปดโอกาสใหบรษทขามชาตเขามารวมทนเพ�อนาเทคโนโลยเขามาในประเทศและถายทอดแกผประกอบการภายในประเทศ ความกาวหนาของเทคโนโลยการกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม ท�ไดรบการถายทอดจากตางชาต สามารถเหนไดจากการผลตเรอเพ�อการผลตและเกบกกปโตรเลยม (FPSO ) ทมการกอสรางท� Hudong-Zhonghua ไดรบการถายทอดเทคโนโลยจาก Chantiers de I’Atlantique of France (Collins and Grubb, uvv� : 1-5) ความสามารถในผลตแทนขดเจาะปโตรเลยมท�มเทคโนโลยช�นสงท�ใชในการขดเจาะปโตรเลยมในสภาวะอากาศท�รนแรงได และมสวนแบงตลาดท�เพ�มมากข�นทกป ท�ง CSSC, CSIC, CIMC Raffle, Dalian Shipbuilding Industry Corporation (DSIC) และ COSCO ท�มการสงมอบแทนขดเจาะประเภทน�ไดมากกวา ๔๐ แทน ในป ๒๕๕๕ โดยมมลคาหลายหม�นลานเหรยญสหรฐ (Fernando, uvw~) จนเลงเหนถงโอกาสทางธรกจท�มมลคามหาศาลและไดต�งเปาหมายในการมสวนแบงทางการตลาด จาก ๒๐% ในป ๒๕๕๘ เปน ๓๕% ในป ๒๕๖๓ ของตลาดทมมลคาหลายหม�นลานเหรยญสหรฐ (Zhu and Lee, uvwu) และไดพยายามสนบสนนท�งเชงนโยบาย และการสงเสรมการพฒนาเทคโนโลยและบคลากรเพ�อใหบรรลเปาหมาย

แนวทางในการพฒนาและสงเสรมอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลต

ปโตรเลยม นอกชายฝ�งในประเทศไทย

แมวาผประกอบการจากท�งใน ไทย มาเลเซย เวยดนาม อนโดนเซย สงคโปร เกาหลใต และจน จะมเปาหมายทางการตลาดท�ตางกน ในเร�องของขนาดของผลตภณฑ เทคโนโลยท�ใช และมลคาของสนคาท�ถกผลตออกมาสตลาด แตกลบพบวาประเทศท�เปนผนาในอตสาหกรรมน�ลวนมปจจยการและแนวทางในการพฒนาอตสาหกรรมประเภทน� ท�คลายคลงกน ซ� งเปนปจจยหลกท�ประเทศไทยยงขาดเพ�อการเตบโตเม�อเปรยบเทยบกบประเทศอ�นๆ

๔๖

จากการศกษาเชงเปรยบเทยบขางตนประเทศไทยควรมแนวทางในการผลกดนอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม ดงน�

๑. นโยบายจากภาครฐ เม�อพจารณาถงขนาดของอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมท�มขนาดหลายหม�นลานบาทในแตละป รฐบาลไทยควรใหการสนบสนนและผลกดนใหเตบโตอยางจรงจงและเปนรปธรรม จากกรณศกษาในประเทศอ�นๆ นโยบายจากภาครฐถอวาเปนกลไกหลกในการขบเคล�อนอตสาหกรรมประเภทน� ในขณะท�ไทยมทาเลท�ต�งท�เหมาะสมในการพฒนาอตสาหกรรมประเภทน� โดยเฉพาะแถบภาคตะวนออกในเขตชลบรและระยองท�มโครงสรางพ�นฐานท�เหมาะสมโดยมทาเรอน�าลกหลายแหง มแหลงแรงงานท�มทกษะท�ยงมราคาถกเม�อเทยบกบประเทศผผลตในหลายประเทศ มผประกอบการหลายรายท�อยในอตสาหกรรมน� ท�มท�ต�งอยในเขตชลบรและระยอง และเปนผประกอบการท�สามารถพฒนาเพ�อการแขงขนกบประเทศอ�นๆ ในภมภาคได และเปนท�ต�งของบรษทอ�นๆ ท�อยในหวงโซอปทาน เชน บรษททางวศวกรรมและการออกแบบ ผรบเหมารายยอย ผผลตช�นสวนและอปกรณขนาดเลก เปนตน ภาครฐควรมการพจารณาใหอตสาหกรรมการกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม อตสาหกรรมตอเรอ ซอมเรอ และอตสาหกรรมท�เก�ยวของ เปน หน�งในคลสเตอรเปาหมายในการพฒนา อยางในหลายๆ ประเทศ และอาจจะมการกาหนดใหอยในแผนพฒนาอตสาหกรรมของประเทศ ดวยการกาหนดพ�นท�ในการพฒนา และมการปรบปรงโครงสรางพ�นฐานเพ�อรองรบการเตบโตของคลสเตอร โดยอาจจะมการเพ�มเตม คลสเตอรน� ใหเปนสวนหน�งของ โครงการระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (Eastern Economic Corridor, EEC) ท�รฐบาลกาลงพฒนาอยในขณะน� เปนตน นอกจากน�ไทยควรมการกาหนดนโยบายการกาหนดมลคางานในประเทศ (Local Content) สาหรบโครงการท�มมลคาขนาดใหญ ไมวาโครงการน�นจะเปนการผลตเพ�อใชในประเทศหรอเพ�อการสงออก ดงจะเหนไดจากท�ง มาเลเซย เวยดนาม อนโดนเซย และเกาหลใต ท�มนโยบายกาหนดมลคางานในประเทศทาใหผผลตจากนอกประเทศไมสามารถเขาถงตลาดภายใน ประเทศได โดยแนวทางในการปฏบต รฐบาลไทยอาจจะตองมการจดต�งหนวยงานเพ�อกากบดแลนโยบายโดยเฉพาะ อยางเชน ในมาเลเซยท�มการใช ICP โดยการกากบดแลของ TDA ซ� งอยภายใตสานกนายกรฐมนตร ในแงของตนทนการผลต ตวอยางท�เหนไดชด คอผประกอบการในประเทศโดยเฉพาะจน ซ� งรฐบาลใหการสนบสนนท�งในเร�องสทธทางภาษและเปนแหลงเงนทน ทาใหผ ประกอบในจนมตนทนในการผลตท�ต �า ทาใหเขาถงตลาดตางประเทศไดงาย ดงน�น นอกเหนอจาก

๔๗

การกาหนดนโยบายเพ�อสงเสรมอตสาหกรรมในประเทศดงกลาวขางตน รฐบาลอาจพจารณานโยบายท�ทาใหตนทนการผลตภายในประเทศสามารถแขงขนกบผผลตในตางประเทศได โดยฉพาะนโยบายทางภาษท�ผานคณะกรรมการสงเสรมการลงทนอาจจะยงไมเพยงพอ หรอแมแตการพจารณาภาษนาเขาเหลกคณภาพสงท�เปนวตถดบหลกของการผลตใหมความสอดคลองกบการแขงขนในตลาดนานาชาต

๒. การพฒนาฝมอแรงงาน แมวาแรงงานไทยมราคาถกเม�อเทยบกบเพ�อนบานใน มาเลเซย หรอสงคโปร แรงงานไทยกลบมคณภาพในระดบท�มการยอมรบในอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม เพ�อเพ�มการแขงขน ไทยควรมความรวมมอจากท�งภาครฐ เอกชน และสถาบนการศกษาพฒนา เพ�อพฒนาชางฝมอแรงงานใหมทกษะและประสทธภาพอยางเปนรปธรรม อยางเชน ในสงคโปรมการใชแรงงานตางดาวราคาถกจากประเทศเพ�อนบานท�ขาดความชานาญ แตเน�องจากรฐบาลเลงเหนความสาคญเร�องบคลากรจงไดมการรวมมอกบหลายฝายเพ�อ อบรมและพฒนาบคลากรใหมประสทธภาพจนสามารถแขงขนในตลาดโลกได นอกจากน�ไทยควรมการสนบสนนในการวจยและพฒนาอยางจรงจง ในหลายประเทศไดมการจดต�งศนยวจยและพฒนา จากความรวมมอท�งภาครฐ สถาบนการศกษา และบรษทท�เก�ยวของ เพ�อการพฒนาท�งเทคโนโลยช�นสง เพ�อเพ�มประสทธภาพและมลคา หรอแมแตมนโยบายท�เปนรปธรรมเพ�อสงเสรมให เกดการลงทนจากตางชาตเพ�อถายทอดเทคโนโลยข�นสงใหกบผประกอบการในประเทศ เชน มาเลเซย ไดมการจดซ�อจดจางโครงการของรฐบาลผาน ICP เพ�อสรางมลคาเพ�มใหกบอตสาหกรรมในประเทศและเปนการถายทอดเทคโนโลยใหแกผประกอบการภายในประเทศท�ยงตองพ�งพาเทคโนโลยช�นสงจากตางประเทศ

๓. การเขาถงแหลงเงนทน อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมเปนอตสาหกรรมท�ตองใชเงนลงทนมหาศาลท�งเคร�องจกรและอปกรณท�ใชในงานวศวกรรม การออกแบบและผลต การพฒนาฝมอแรงงาน และเทคโนโลยข�นสง แตในประเทศไทยอตสาหกรรมประเภทน�ไมไดถกจดอยในคลสเตอร ท�ไดรบสทธพเศษในการสงเสรมการลงทนจากคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ในขณะท�การเขาถงแหลงเงนทนจากสถาบนการเงนยงมขดจากดเพราะสถาบนการเงนยงขาดความรความเขาใจในอตสาหกรรมน�มากพอ ในขณะประเทศเพ�อนบาน เชน รฐบาลสงคโปร มการจดต�งกองทน Internationalisation Finance Scheme (IFS) และ SPRING’s Bridging Loan (BL) เพ�อชวยเหลอผประกอบการในอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม แมในชวงท�ราคา

๔๘

น�ามนท�ตกต�า รฐบาลไดเขามาดแลผประกอบการอยางทนท เม�อเลงเหนถงปญหาในอตสาหกรรมน� หรออยางเชนในจน รฐบาลสนบสนแหลงเงนทนและผลประโยชนทางภาษ จนทาใหผประกอบสามารถเสนอราคาท�ต �าใหแกลกคา หรอแมกระท�งเสนอจายมดจาแค ๑% ของมลคางาน ซ� งเปนส�งท�แทบจะเกดไมไดในอตสาหกรรมน� ท�ตองใชเงนลงทนและการบรหารความเส�ยงท�สง ดงน�น ไทยควรมการจดต�งกองทนเพ�อการพฒนากลมอตสาหกรรมนอกชายฝ�ง (marine offshore and engineering development fund) อยางเชนในหลายประเทศ เพ�อนบาน ท�ใหผประกอบการภายในประเทศสามารถเขาถงแหลงเงนทนเพ�อการพฒนาขดความสามารถไดอยางมประสทธภาพ

สรป

จาการศกษาเบ�องตนรวมท�งการประเมนศกยภาพของอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมในประเทศไทย แมวาจะมผประกอบการเพยงนอยรายท�อยในอตสาหกรรมน�แตขนาดของอตสาหกรรมน�นมขนาดหลายหม�นลานบาทตอปและมกาลงการผลตท�มากพอตอความตองการสาหรบสนบสนนการผลตปโตรเลยมในประเทศ ในขณะเดยวกนผประกอบการเหลาน�ไดมการสงออกโครงสรางเหลกขนาดใหญหลายประเภทเพ�อการผลตปโตรเลยมใหแกผผลตปโตรเลยมในตางประเทศ และมศกยภาพสงในการพฒนาใหอตสาหกรรมน�ของประเทศไทยเปนผเลนในตลาดท�มขนาดใหญข�นโดยมมลคาหลายแสนลานบาทตอปได แตอยางไรกตามจากการศกษาเชงเปรยบเทยบในประเทศท�มการพฒนาอตสาหกรรมน�จนเปนผนาในตลาดโลกน�น ไมวาจะเปน จน เกาหลใต และสงคโปร ลวนมปจจยสนบสนนการเตบโตของอตสาหกรรมท�คลายคลงกน โดยเฉพาะนโยบายการสนบสนนจากรฐบาลและการพฒนาบคคลากรใหมความชานาญเฉพาะทาง และมาตรการสนบสนนอ�นๆ จากรฐบาล ดงน�นการท�จะผลกดนใหอตสาหกรรมน� เตบโตเพ�อการแขงขนในระดบนานาชาตและเพ�มมลคาทางเศรษฐกจแกประเทศได อาจจะตองมการศกษาปจจยสนบสนนรวมท�งนโยบายจากภาครฐและนามาปฏบตอยางจรงจงตอไป

บทท� ๕

สรปและขอเสนอแนะ

สรป

อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมเปนสวนสาคญของหวงโซอปทานในการพฒนาและผลตปโตรเลยมในประเทศและมสวนสาคญในการพฒนาและเสรมสรางความม'นคงทางดานพลงงานของประเทศ อตสาหกรรมน) มลกษณะจาเพาะและตองการความรความชานาญเฉพาะทางในทกข)นตอน และมสวนสาคญในกระบวนการผลตปโตรเลยมต)งแตข)นตอนการสารวจ การพฒนาและการผลตปโตรเลยม โดยอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมน)จะครอบคลมนบต)งแตการวางแผน การควบคมและบรหารโครงการ การออกแบบ การจดซ)อจดหาวสดอปกรณ การกอสราง การขนสง จนไปถงการตดต)ง แมวาในประเทศไทยจะมผประกอบการหลกอยนอยรายแตกลบมอตสาหกรรมท'เก'ยวของมากมาย เชน อตสาหกรรมเหลก เคร'องจกรอปกรณ วศวกรรมและการออกแบบ เปนตน ทาใหอตสาหกรรมน) มมลคาทางการตลาดหลายหม'นลานบาทในแตละป ในชวงหลายปท'ผานมา ผประกอบการในประเทศไทยมการพฒนาขดความสามารถในการแขงขนอยางตอเน'อง และไดผลตและตดต)งส'งกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมในอาวไทย โดยเฉพาะแทนหลมผลตปโตรเลยมท'มมากกวา ๔๓๕ แทน เม'อพจารณาในดานกาลงการผลตรวมจะพบวาผผลตเหลาน) มกาลงการผลตมากเพยงพอตอความตองการในประเทศ และมศกยภาพพ)นฐานในการผลตท'ด มการสงออกส'งกอสรางหลายรปแบบท'สามารถตอบสนองความตองการของผผลตปโตรเลยมนานาชาตไดในกลมผลตภณฑขนาดเลกถงปานกลาง อยางไรกตามอตสาหกรรมน) ตองประสบกบขอจากดท'ทาใหไมสามารถเขาถงตลาดไดในหลายประเทศ เน'องจากนโยบายสงเสรมอตสาหกรรมในประเทศเหลาน)น ในขณะท'ประเทศไทยกลบมการเปดประมลอยางเสรภายในประเทศ แมวาราคาของน)ามนดบจะมราคาต'าลงในปจจบนเน'องจากปรมาณสารองในตลาดโลกจะมมากพอตอความตองการและทาใหการลงทนในอตสาหกรรมปโตรเลยมน)นลดลง แตความตองการของผลตภณฑจากอตสาหกรรมน)ในตลาดโลกกลบไมไดลดนอยลงโดยเฉพาะความ

๒

ตองการของโครงสรางขนาดใหญท'ใชการผลตไฟฟาจากทงกงหนลมนอกชายฝ'ง (Offshore Windfarm) ท'จาเปนตองใชโครงสรางของกงหนลมและความชานาญในการกอสรางและตดต)งคลายคลงกบอตสาหกรรมการผลตปโตรเลยม ดงน)นหากตองการพฒนาอตสาหกรรมน)ใหมความเขมแขงและสามารถแขงขนในระดบนานาชาตไดอยางย 'งยน ควรจะพจารณากาหนดทศทางและมาตรการเพ'อการสนบสนนอยางบรณาการตอไป

ขอเสนอแนะ

เม'อพจารณามลคาและโอกาสทางเศรษฐกจ อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมควรมการพฒนาเพ'อเพ'มขดความสามารถในการแขงขน ไมเพยงแตเพ'อการตอบสนองความตองการภายในประเทศ แตเพ'อการแขงขนในระดบนานาชาต ขอเสนอแนะประกอบดวย ๑. ควรพจารณาการนารปแบบของ “โปรแกรมความรวมมอภาคอตสาหกรรม” หรอ “ICP” (Industrial Collaboration Programme) ของประเทศมาเลเซย มาปรบใชกบการบรหารจดการกระบวนการจดซ)อของภาครฐหรอโครงการท'ไดรบสมปทานจากรฐ เพ'อยกระดบเศรษฐกจภายในประเทศและเสรมสรางความเขมแขงใหกบขดความสามารถของอตสาหกรรมในประเทศเพ'อกอใหเกดความคมคา (Value for Money) ในการจดซ)อจดจางของภาครฐ โดยเนนการใชทรพยากรภายในประเทศใหมากท'สด สงเสรมกระบวนการถายทอดเทคโนโลยและพฒนาองคความร รวมถงการพฒนาทนมนษย (Human Capital Development) สาหรบอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมโดยเฉพาะควรมนโยบายกาหนดนมลคาภายในประเทศ (Local Content) สดสวนเปนรอยละ (%) จากมลคาการลงทน ในการจดซ)อจดจางในอตสาหกรรมปโตรเลยม โดยอาจจะมการกาหนดมลคาของการลงทนข)นต'า ท'มการบงคบใช Local Content ท)งน) เพ'อปองกนการทมตลาดจากผผลตในตางประเทศ และเพ'อสงเสรมการพฒนาทกษะฝมอแรงงานไทย ๒. เพ'อเปนการเพ'มขดความสามารถในการแขงขนระดบนานาชาต รฐควรกาหนด คลสเตอร อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมและอตสาหกรรมท'เก'ยวของ โดยมการกาหนดรปแบบในการพฒนาอยางชดเจน ปรบปรงโครงสราพ)นฐานท'มอยเดมเพ'อรองรบการขยายตว หรอมการผนวก คลสเตอร น) เขากบแผนพฒนาท'กาลงมการดาเนนการเพ'อใหเกดความรวดเรวและมประสทธภาพ ๓. มการสงเสรมการพฒนาทรพยากรมนษย โดยความรวมมอจากท)งภาครฐ เอกชนและสถาบนการศกษาในการพฒนาบคลากรใหมความชานาญ และสงเสรมการวจยและพฒนา

๓

เทคโนโลยใหมเพ'อการแขงขนท'เพ'มมากข)น และสงเสรมใหมการเพ'มประสทธภาพในการผลตและลดการพ'งพาเทคโนโลยและบคลากรจากตางประเทศ ๔. อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมเปนอตสาหกรรมท'ตองใชเงนลงทนจานวนมากท)งเคร'องมอเคร'องจกรและพ)นท'ในการผลต ดงน)นการเขาถงแหลงเงนทนและแรงจงใจทางภาษใหสอดคลองกบภาวะการลงทน รวมท)งปรบปรงภาษและอากรนาเขาเคร'องจกรและวตถดบใหสอดคลองกบภาวะการแขงขนในตลาดโลก จะเปนปจจยในการพฒนาอตสาหกรรมใหกาวสระดบตอไป

บรรณานกรม

ภาษาไทย

การขนสง, สถาบน จฬาลงกรณมหาวทยาลย. “โครงการผลกระทบจากการประกาศใชมาตรการตอบโตการทมตลาด (AD) มาตรการตอบโตการอดหนน (CVD) มาตรการปกปองจากการนาเขาสนคาท1เพ1มข4น (SG) กบเหลกแผนรดรอนและเหลกรปพรรณรดรอนตออตสาหกรรมตอเรอซอมเรอและกอสรางงานเหลกภายในประเทศ”. เอกสารวจย, ๒๕๕๙.

เช4อเพลงธรรมชาต, กรม. “ประกาศกรมเช4อเพลงธรรมชาต เร1องการใชบรการดานยานพาหนะ โครงสรางเหลกและอ1นๆ ท1มอยในประเทศ”. 25 กนยายน 255E.

เช4อเพลงธรรมชาต, กรม. “รายงานประจาป ๒๕๕๘”. ๒๕๕๙. นกสทธ นมวงษ. “Offset Policy& ICP Program กรณประเทศมาเลเซย”. เอกสารประกอบการ

บรรยาย ณ สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย. กรงเทพฯ. ๒ พฤศจกายน ๒๕๕๙. บญชกลาง, กรม. “หนงสอท1 กค 0419.2/018188 ถงนายกสมาคมผกอสรางงานเหลกไทย เร1อง การ

กาหนดใหใชผลตภณฑภายในประเทศ (Local Content) ในโครงการภาครฐท1ใชเงนภาษอากร ผดขอตกลง WTO หรอไม”. ลงวนท1 4 พฤษภาคม 2560.

ประมวล สธจารวฒน. “การพฒนากระบวนการจดซ4อของภาครฐ เพ1อเอ4อใหเกดการพฒนาอตสาหกรรมภายในประเทศ กรณศกษา อตสาหกรรมระบบขนสงทางราง”. เอกสารประกอบการบรรยาย ณ สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย กรงเทพฯ . ๒ พฤศจกายน ๒๕๕๙.

ประยทธ จนทรโอชา, พลเอก นายกรฐมนตร. “คาแถลงนโยบายของคณะรฐมนตร”, ราชกจจานเบกษา. เลมท1 ๑๓๑ ตอนพเศษ ๑๘๐ ง, ๑๒ กนยายน ๒๕๕๗.

ภาษาตางประเทศ

Collins, Gabriel and Lieutentnat Commander Grubb, Mochaerl C., U.S. Navy. “A Comprehensive Survey of China’s Dynamic Shipbuilding Industry: Commercial Development and Stretegic Implications”, China Maritime Studies Number 1. China Maritime Studies Institute, U.S. Naval Wal College, 2008.

๕๓

Engineering Export Promotion Council (EECP). “Report on Oil and Gas Field Equipment and Services Market in Indonesia”. Engineering Export Promotion Council, Singapore Office, January 2002.

Fernando, Vincent. “China Rig Building – The Tipping Point is Now”. Paper Presented at the, 12th Annual Marine Money Asia Week. Singapore, 24-25 Setptember 2013.

Organization for Economic Co-operation and Development, Council Working Party on Shipbuliding. “Peer Review of The Korean Shipbuilding Industry and Related Governmnet Policies”. [C/WP6(2014)10/Final]. (Online). Available : http://www.oecd.org/officialdocuments/publicdisplaydocumentpdf/?cote=c/wp6(2014)10/final&doclanguage=en, 2015.

Smart Competitive for Baltic Region. “Maritime Sector Development in the Global Markets”. SmartComp Research Report Number 3, October 2013.

Technology Depository Agency. “Policy and Guidelines on Industrial Collaboration Program (ICP) in Government Procurement”. Technology Depository Agency, Ministry of Finance, Malaysia. (Online). Available : http://tda.my/icp/icp-policy-guidelines/, 2013.

Tordo, Silvana, Michael Warner, Osmel E. Manzano, and Yahya Anouti. Local Content Policies in the Oil and Gas Sector. World Bank Study. Washington DC : World Bank, 2013.

Wong, Gerald and Hwang, Shih Haur. “Singapore Offshore and Marine Sector”. Equity Research, Credit Suisse AG, Singapore Branch, 24 November 2016.

Zhu, Charlie and Lee, Joyce. “China seeks to wrest offshore rig crown from Singapore, Korea”, Reuters. (Online). Available : http://www.reuters.com/article/us-china-rigbuilders-idUSBRE86C04W20120713, 12 July 2012 .

๕๔

ประวตยอผวจย

ช�อ นายชาญวฒ นตกจไพบลย

วน เดอน ปเกด ๑๙ กนยายน ๒๕๐๗

ช�อหนวยงาน บรษท ซยอแอล จากด

การศกษา วศวกรรมศาสตรบณฑต สาขาวศวกรรมโยธา จฬาลงกรณมหาวทยาลย

พ.ศ. ๒๕๒๗

M.S.E. สาขาวศวกรรมโครงสราง The University of Michigan, Ann Arbor

พ.ศ. ๒๕๒๘

Ph.D. สาขาวศวกรรมโครงสราง Massachusetts Institute of Technology

พ.ศ.๒๕๓๖

ประกาศนยบตร โครงการ General Management Program,

Harvard University พ.ศ. ๒๕๕๐

ประวตการทางาน บรษท ซยอแอล จากด พ.ศ. ๒๕๕๑ – ปจจจบน

โดยยอ บรษท ปนซเมนตนครหลวง จากด (มหาชน) พ.ศ. ๒๕๔๗-๒๕๕๑

บรษท เดอะ ควอนท กรป จากด พ.ศ. ๒๕๔๓-๒๕๔๗

มหาวทยาลยรงสต พ.ศ. ๒๕๓๖-๒๕๔๓

ตาแหนงปจจบน กรรมการผจดการ และ กรรมการบรหาร บรษท ซยอแอล จากด

สรปยอ

ลกษณะวชา การเศรษฐกจ เร�อง แนวทางในการพฒนาและสงเสรมอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลต ปโตรเลยมนอกชายฝ'งในประเทศไทย ผวจย นาย ชาญวฒ นตกจไพบลย หลกสตร วปอ. รนท� 59

ตาแหนง กรรมการผจดการและกรรมการบรหาร บรษท ซยอแอล จากด

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

อตสาหกรรมการสารวจและผลตปโตรเลยมในประเทศไทยในปจจบนไดรบความสนใจจากทกภาคสวน รวมถง ภาครฐ เอกชน องคกรพฒนาเอกชน โดยเฉพาะอยางย'งในประเดนหลกเร'องรปแบบการจดสรรผลประโยชนของการผลตปโตรเลยมระหวางรฐและผประกอบการ รวมถงรปแบบขององคกรและกลไกของรฐในการบรหารจดการท'เหมาะสม อยางไรกตามนโยบายเก'ยวกบการพฒนาอตสาหกรรมเก'ยวเน'องกลบไมไดรบการกลาวถงมากนก อตสาหกรรมเก'ยวเน'องท'สาคญอตสาหกรรมหน'งในข9นตอนการพฒนาและผลตปโตรเลยม ไดแก อตสาหกรรมกอสรางและตดต9งส'งกอสรางขนาดใหญนอกชายฝ'ง เพ'อใชในการผลตและนาปโตรเลยมข9นจากแหลงผลตปโตรเลยม เชน แทนหลมผลต แทนกระบวนการผลต เรอผลตและกกเกบปโตรเลยม เปนตน อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ'งเปนอตสาหกรรมจาเพาะท'มความแตกตางจากอตสาหกรรมกอสรางโดยท'วไป และเปนอตสาหกรรมท'ตองการความรความชานาญในระดบสงในทกข9นตอน นบต9งแตการวางแผน จนไปถงการตดต9ง ในปจจบน มส'งกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมในอาวไทยมากกวา 435 แทน และยงจะมความตองการส'งกอสรางใหมอยางตอเน'องเพ'อทดแทนกาลงการผลตท'ลดลง และเพ'อขยายกาลงการผลตใหมากข9น แมจะมความไมแนนอนในระยะส9นเน'องจากความลาชาเก'ยวกบสมปทาน มผประกอบการในประเทศไทยท'มความสามารถในการสรางส'งกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ'งมศกยภาพในการผลตครอบคลมส'งกอสรางหลายรปแบบท'สามารถตอบสนองความตองการของผผลตปโตรเลยมภายในประเทศ และยงสามารถแขงขนกบผประกอบการนานาชาตไดในระดบหน'ง อยางไรกตาม หากตองการพฒนาอตสาหกรรมน9 ใหมความเขมแขง และสามารถแขงขนใน

2

ระดบนานาชาตไดอยางย 'งยน ควรจะพจารณากาหนดทศทางและมาตรการเพ'อการสนบสนนอยางบรณาการตอไป

วตถประสงคของการวจย

1. เพ'อศกษาอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ'งในประเทศไทย เพ'อใหเขาใจถงศกยภาพ ขอจากด อปสรรค และความสาคญทางเศรษฐกจ 2. เพ'อศกษานโยบายของประเทศตางๆ เพ'อเปนแนวทางในการพฒนาอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ'งในประเทศไทย 3. เพ'อศกษานโยบายในอตสาหกรรมอ'น ท'อาจนามาประยกตใชในการพฒนาอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ'งในประเทศไทย 4. เพ'อเสนอแนะแนวทางในการพฒนาและสงเสรมอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ'งในประเทศไทย

ขอบเขตของการวจย

เนนการศกษานโยบายและมาตรการสนบสนนอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมในภมภาคและนโยบายการจดซ9อจดจางในประเทศมาเลเซยเพ'อใชเปนแนวทางในการกาหนดทศทางและขอเสนอแนะเชงนโยบายในการพฒนาและสงเสรมอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมนอกชายฝ'งในประเทศไทย เทาน9น

วธดาเนนการวจย

การวจยคร9 งน9 เปนการวจยเชงคณภาพ โดยศกษาวเคราะห ลกษณะของอตสาหกรรม ศกยภาพในการแขงขนและนโยบายในการพฒนาและสงเสรมอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยม โดยอางองถงนโยบายในประเทศอ'นในเพ'อเปนกรณศกษา รวมท9งการสมภาษณผทรงคณวฒเพ'อใหไดแนวทางในการนาเสนอนโยบายท'เหมาะสม มความชดเจน นาไปสการปฏบตไดจรง

ผลการวจย

3

ในปจจบนประเทศไทยมผประกอบการ 5 ราย ในอตสาหกรรมกอสรางน9 ท'มความสามารถผลตแทนผลตปโตรเลยมประเภทตางๆ และผลตภณฑอ'นสาหรบใชการผลตน9ามนและกาซธรรมชาตท'มขนาดและความซบซอนใกลเคยงกน เชนโครงสรางโมดลสาหรบโรงผลตกาซธรรมชาตเหลว โครงสรางโมดลสาหรบเรอผลตและกกเกบปโตรเลยม และโครงสรางโมดลสาหรบเรอกกเกบปโตรเลยม โดยจดวาผประกอบการในกลมผลตภณฑท'เปนโครงสรางขนาดเลกถงปานกลางเม'อเทยบกบโครงสรางอ'นๆท'ใชงานในอตสาหกรรมน9 โดยมฐานลกคาหลากหลายท9งในและตางประเทศ ในชวงหาประหวาง พ.ศ. 2555 ถง พ.ศ. 2559 ผประกอบการเหลาน9 มรายไดรวมระหวาง 23,000 ลานบาท ถง 51,000 ลานบาท ตอป การจางงานระหวาง 10,000 ถงกวา 20,000 คน และ กอใหเกดการจางแรงงานทางออมอกจานวนมาก กาลงการผลตรวมสาหรบผลตภณฑทกประเภทท9งเพ'อใชในประเทศและเพ'อการสงออกประมาณ 275,000 ตนตอป เม'อมองในภาพรวมจากความตองการของแทนหลมผลตปโตรเลยมเพ'อใชในแหลงผลตปโตรเลยมในประเทศไทยความตองการสงสดประมาณ 25-30 แทนตอป หรอคดเปนปรมาณน9าหนกแทนผลตรวมประมาณ 50,000-60,000 ตนตอป เม'อพจารณาเฉพาะกาลงการผลตของผประกอบการสองรายท'มงผลตแทนหลมผลตเปนหลก กมกาลงการผลตรวมประมาณ 140,000 ตนตอป ซ' งแสดงใหเหนวากาลงการผลตแทนปโตรเลยมนอกชายฝ'งของประเทศไทยมมากกวาความตองการภายในประเทศ และอาจกลาวไดวาอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมในประเทศไทยน9 เปนสวนสาคญของหวงโซอปทานในการพฒนาและผลตปโตรเลยมในประเทศ เปนอตสาหกรรมท'ชวยสนบสนนและเสรมสรางความม'นคงทางพลงงานของประเทศ อกท9งมสวนในการเสรมสรางการเตบโตเศรษฐกจของประเทศไมวาจะเปนท9งทางตรงและทางออม เม'อศกษานโยบายการจดซ9อจดจางแทนหลมผลตปโตรเลยมท9งของไทยและประเทศเพ'อนบาน ประเทศไทยไมไดมนโยบายในการสงเสรมหรอปกปองอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมอยางเปนรปธรรม ในขณะท'ประเทศเพ'อนบาน ท9งมาเลเซย เวยดนาม และอนโดนเซย กลบมนโยบายท'ชดเจนท9งการกาหนดมลคางานในประเทศ (Local Content) การกาหนดบรษทท'เขารวมประมลตองมการจดทะเบยนในประเทศ และท'สาคญคอไมมการเปดประมลในระดบนานาชาตสาหรบโครงการพ'อใชในประเทศ หรอในกรณของประเทศอนเดย บรษทตางชาตอาจเขารวมประมลได แตมการกาหนดใหบรษทท'สามารถผลตดวยมลคางานในประเทศมากกวาเกณฑท'กาหนดมขอไดเปรยบในการเสนอราคา เปนตน ท9งน9 จากการศกษาของธนาคารโลกสาหรบประเทศท'มการผลตปโตรเลยมใน 48 ประเทศ ไดมการยนยนวาประเทศสวนใหญ โดยเฉพาะประเทศท'เปนผผลตใหมและเปนประเทศท'กาลงพฒนาหรอดอยพฒนาลวนมการ

4

ใชนโยบายในการสงเสรมและปกปองอตสาหกรรมการผลตปโตรเลยมและอตสาหกรรมท'เกยวของท'อยในหวงโซอปทาน โดยนโยบายท'มการนามาปฎบตมอยหลากหลายรปแบบ และมวตถประสงคหลกเพ'อความเตบโตและความม'นคงทางเสรษฐกจภายในของแตละประเทศเปนหลก สาหรบประเทศมาเลเซยยงมกรณศกษาท'นาสนใจคอ การบรหารจดการกระบวนการจดซ9อจดจางของภาครฐ สาหรบสนคาท'อยในกลมท'สามารถสงเสรมอตสาหกรรมภายในประเทศเพ'อการพฒนาตามยทธศาสตรของประเทศ ดวย “โปรแกรมความรวมมอภาคอตสาหกรรม” หรอ “ICP” (Industrial Collaboration Programme) ซ' งมกระทรวงการคลงของรฐบาลประเทศมาเลเซยเปนผรบผดชอบผานทาง “TDA” (Technology Depository Agency) ยทธศาสตรของ TDA คอการประกนวาการจดซ9อจดหาของภาครฐ ท'มมลคาสงกวามลคาข9นต'าท'กาหนดไว จะถกลงทนอยางมประสทธผลเพ'อสนบสนนอตสาหกรรมภายในประเทศ และเพ'อพฒนาเทคโนโลยท'มผลในการเพ'มการเจรญเตบโตของเศรษฐกจของประเทศ ท9งน9หากมความจาเปนท'จะการจดซ9อจดจางจากผผลตตางชาต ท'มมลคามากกวาเกณฑท'กาหนด กจะตองมการชดเชยดวย การฝกอบรม การพฒนาทรพยากรบคคลและความารถของมนษย การกาหนดงานท'สามารถทาไดภายในประเทศ การถายทอดเทคโนโลยและพฒนาขดความสามารถใหกบบรษทหรอองคการภายในประเทศ หรอ การกาหนดใหมการลงทนภายในประเทศ ดวยมลคาเทากบสนคาหรอบรการท'มการจดซ9อจดจาง เพ'อสงเสรมการถายทอดเทคโนโลย ความร และทกษะ และสงเสรมการใชช9นสวนภายในประเทศ เพ'อพฒนาไปสตลาดโลก ซ' งโปรแกรมความรวมมอภาคอตสาหกรรมน9 นบเปนกลไกสาคญในการผลกดนใหประเทศมาเลเซยสามารถพฒนาอตสาหกรรมท'เก'ยวกบการขนสงระบบราง จนสามารถพ'งพาตนเองไดในปจจบนน9 โดยภาพรวมของอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมในประเทศไทยน9น มขนาดหลายหม'นลานบาทตอปและมกาลงการผลตท'มากพอตอความตองการสาหรบสนบสนนการผลตปโตรเลยมในประเทศ ในขณะเดยวกนกมการสงออกผลตภณฑหลายประเภทใหแกผผลตปโตรเลยมในตางประเทศ กลาวไดวามศกยภาพท'จะพฒนาใหอตสาหกรรมน9ของประเทศไทยเปนผ เลนในตลาดท'มขนาดใหญข9นโดยมมลคาหลายแสนลานบาทตอปได แตเม'อศกษาเชงเปรยบเทยบกบประเทศท'มการพฒนาอตสาหกรรมน9จนเปนผนาในตลาดโลกน9น ไมวาจะเปน จน เกาหลใต และสงคโปร ลวนมปจจยสนบสนนการเตบโตของอตสาหกรรมท'คลายคลงกน โดยเฉพาะนโยบายของรฐบาลในการพฒนากลมอตสาหกรรมอยางชดเจน การพฒนาบคคลากรใหมความชานาญเฉพาะทาง และมาตรการสนบสนนอ'นๆ จากรฐบาล ดงน9น หากตองการพฒนาอตสาหกรรมน9ของไทยใหมความเขมแขงและสามารถแขงขนในระดบนานาชาตไดอยางย 'งยน ควรจะพจารณากาหนดทศทางและมาตรการเพ'อการสนบสนนอยางบรณาการตอไป

5

ขอเสนอแนะ

เม'อพจารณามลคาและโอกาสทางเศรษฐกจ อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมควรมการพฒนาเพ'อเพ'มขดความสามารถในการแขงขน ไมเพยงแตเพ'อการตอบสนองความตองการภายในประเทศ แตเพ'อการแขงขนในระดบนานาชาต ขอเสนอแนะประกอบดวย 1. ควรพจารณาการนารปแบบของ โปรแกรมความรวมมอภาคอตสาหกรรม หรอ ICP ของประเทศมาเลเซย มาปรบใชกบการบรหารจดการกระบวนการจดซ9อของภาครฐหรอโครงการท'ไดรบสมปทานจากรฐ เพ'อยกระดบเศรษฐกจภายในประเทศและเสรมสรางความเขมแขงใหกบขดความสามารถของอตสาหกรรมในประเทศเพ'อกอใหเกดความคมคา ในการจดซ9อจดจางของภาครฐ โดยเนนการใชทรพยากรภายในประเทศใหมากท'สด สงเสรมกระบวนการถายทอดเทคโนโลยและพฒนาองคความร รวมถงการพฒนาทนมนษย สาหรบอตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมโดยเฉพาะควรมนโยบายกาหนดมลคาภายในประเทศ (Local Content) สดสวนเปนรอยละ (%) จากมลคาการลงทน ในการจดซ9อจดจางในอตสาหกรรมปโตรเลยม โดยอาจจะมการกาหนดมลคาของการลงทนข9นต'า ท'มการบงคบใช Local Content 2. เพ'อเปนการเพ'มขดความสามารถในการแขงขนระดบนานาชาต รฐควรกาหนด Cluster อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมและอตสาหกรรมท'เก'ยวของ โดยมการกาหนดรปแบบในการพฒนาอยางชดเจน ปรบปรงโครงสราพ9นฐานท'มอยเดมเพ'อรองรบการขยายตว หรอมการผนวก Cluster น9 เขากบแผนพฒนาท'กาลงมการดาเนนการเพ'อใหเกดความรวดเรวและมประสทธภาพ 3. มการสงเสรมการพฒนาทรพยากรมนษย โดยความรวมมอจากท9งภาครฐ เอกชนและสถาบนการศกษาในการพฒนาบคลากรใหมความชานาญ และสงเสรมการวจยและพฒนาเทคโนโลยใหมเพ'อการแขงขนท'เพ'มมากข9น และสงเสรมใหมการเพ'มประสทธภาพในการผลตและลดการพ'งพาเทคโนโลยและบคลากรจากตางประเทศ 4. อตสาหกรรมกอสรางสาหรบการผลตปโตรเลยมเปนอตสาหกรรมท'ตองใชเงนลงทนจานวนมากท9งเคร'องมอเคร'องจกรและพ9นท'ในการผลต ดงน9นการเขาถงแหลงเงนทนและแรงจงใจทางภาษใหสอดคลองกบภาวะการลงทน รวมท9งปรบปรงภาษและอากรนาเขาเคร'องจกรและวตถดบใหสอดคลองกบภาวะการแขงขนในตลาดโลก จะเปนปจจยในการพฒนาอตสาหกรรมใหกาวสระดบตอไป