คู่มือแปลผลการตรวจวิเคราะห์ทางห้องปฏิบัติการ...

1

คมอแปลผลการตรวจวเคราะหทางหองปฏบตการ โรงพยาบาลเจาพระยายมราช

หองปฏบตการกลมงานเทคนคการแพทยและพยาธวทยาคลนกเปดใหบรการตรวจวเคราะหตวอยาง

สงตรวจในสาขางานตางๆน�น ระหวางวนท� 1 ธนวาคม 2558 ถง 29 กมภาพนธ 2559 โดยงานตรวจ

วเคราะหแตละสาขามรายการตรวจวเคราะห ดงน�

ABO Grouping

งานธนาคารเลอด กลมงานเทคนคการแพทยและพยาธวทยาคลนกโรงพยาบาลเจาพระยายมราช

1. การทดสอบ : ABO Grouping

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ :

- ตองการทราบหมเลอดระบบ ABO เพ�อขอสวนประกอบของเลอด และ จดเตรยมเลอดใหผปวย ผปวยปลกถาย

อวยวะและผบรจาคอวยวะ หญงมครรภ เดกทารกแรกเกด

3. การเตรยมผปวย ( patient preparation ) : ไมม

4. ส�งสงตรวจ ( specimen ) ปรมาณและภาชนะท�ใชเกบ ( collection medium ) :

- Clotted blood 2-3 ml EDTA blood 2-3 ml Hct tube 1-2 tube(ในเดกอายไมเกน 1 ป)

5. การสงส�งสงตรวจและขอควรระวง ( handling ) :

- ตรวจสอบการเจาะเลอดใหถกคน และหลอดใสเลอดใหถกตอง ตองลงช�อผเจาะเลอดบนใบขอตรวจ และลงช�อ

ผ เจาะเลอดบน sticker ท�ตดบน หลอดเลอด ระวงอยาใหม hemolysis ควรนาสงหองปฏบตการโดยเรวท�สด

ภายหลงการเจาะเลอด

6. วนและเวลาทาการตรวจ (testing schedule) : ทกวน ตลอด 24 ช�วโมง

7. การประกนเวลาการทดสอบ ( TAT ) : 5 นาท

8. การรายงานผล : รายงานเปน หมเลอด O, A, B, AB หากรายงานหมพเศษจะมคาอธบาย

9. คาตรวจ (charge) : 50 บาท หรออาจมการเปล�ยนแปลงตามราคาของโรงพยาบาลเจาพระยายมราช

10. วธการวเคราะห (methodology) : red cell agglutination /column agglutination

11. ส�งรบกวนตอการวเคราะห ( interference ) :

- hemolysis ใน specimen ของผปวยการท�เคยไดรบเลอด, พลาสมา

12. ระยะเวลาท�สามารถขอตรวจเพ�มได (time limit for requesting additional test) : ภายใน 7 วน

13. อ�น ๆ ( comment ) : ไมม

2

Acid fast bacilli

งานจลชววทยา กลมงานเทคนคการแพทยและพยาธวทยาคลนกโรงพยาบาลเจาพระยายมราช

1. การทดสอบ : Acid fast bacilli


- วนจฉยการตดเช�อแบคทเรย ประเมนสภาวะการตดเช�อ ตดตาม ผลการรกษาหรอ การตรวจ

เสมหะเช�อวณโรค



- ส�งสงตรวจเปนเสมหะ น�าไขสนหลง น�าจากเย�อหมปอด น�าจากสวนตางๆ ของรางกาย หนอง

ปสสาวะ ช�นเน�อ เลอด น�าลางหลอดลม

- ใสภาชนะปราศจากเช�อ


- ควรสงโดยเรว

6. วนและเวลาทาการตรวจ (testing schedule) :- ทกวน ต�งแตเวลา 8.30-24.00 น.


8. การรายงานผล : รายงานผลเปน Not found หรอ AFB positive และปรมาณของเช�อท�พบ


10. วธการวเคราะห (methodology) : : Microscopic

11. ส�งรบกวนตอการวเคราะห ( interference ) : ไมม

12. ระยะเวลาท�สามารถขอตรวจเพ�มได (time limit for requesting additional test) : 24 ช�วโมง


3

Adenosine deaminase(ADA)

งานเคมคลนก กลมงานเทคนคการแพทยและพยาธวทยาคลนกโรงพยาบาลเจาพระยายมราช

1. การทดสอบ : Adenosine deaminase(ADA)


- ชวยการวนจฉยโรค วณโรค rheumatoid pleuritis, systemic lupus erythematosus, acute hepatitis, liver cirrhosis

,viral hepatitis และ hepatoma



- Pleural fluid , CSF เกบใสขวดปราศจากเช�อ

- เลอด ปรมาณ 4-6 มลลลตร ใสหลอดเกบเลอดท�มสารกนเลอดแขงชนด lithium heparin


- ควรนาสงหองปฏบตการทนท หลงจากเกบส�งสงตรวจ

6. วนและเวลาทาการตรวจ (testing schedule) : วนจนทร และวนพฤหสบด ในเวลาราชการ

7. การประกนเวลาการทดสอบ ( TAT ) 1 ช�วโมง

8. การรายงานผล :

รายงานเปนหนวย U/L โดยใชคาอางอง (reference value)

เลอด 0 – 15 U/L

Pleural fluid 0 – 24 U/L

CSF 0 – 9 U/L

9. คาตรวจ (charge) : บาท หรออาจมการเปล�ยนแปลงตามราคาของโรงพยาบาลเจาพระยายมราช

10. วธการวเคราะห (methodology) : NAC (N-acetyl-L-cysteine)


- Sample ควรป�นแยกทนทควรทาการทดสอบโดยเรวท�สด



4

Alanine aminotransferase (ALT) หรอ Serum glutamate pyruvate transaminase (SGPT)


1. การทดสอบ :Alanine aminotransferase (ALT) หรอ Serum glutamate pyruvate transaminase (SGPT)

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : Hepatobiliary disease





- ควรนาสงหองปฏบตการภายใน 2 ช�วโมง หลงจากเกบส�งสงตรวจ


7. การประกนเวลาการทดสอบ ( TAT ) : 1 ช�วโมง


รายงานเปนหนวย U/L โดยใชคาอางอง(reference value)

ผชาย 0 – 41 U/L

ผหญง 0 – 33 U/L


10. วธการวเคราะห (methodology) : Enzymatic reaction


1.)ผลการทดสอบจะไมถกรบกวน ถาปรมาณของสารในภาวะตางๆ ไมเกนคาท�กาหนด ดงตอไปน�

- Icterus: Bilirubin 60 mg/dL

- Hemolysis: Hemoglobin 200 mg/dL

- Lipemia: L index ของเคร�องไมเกน 150 (คา L index ไมสามารถเปรยบเทยบเปนคา triglyceride ได)

2.)สาหรบผปวยท�มภาวะ gammopathy โดยเฉพาะชนด IgM (Waldenström’s macroglobulinemia) อาจมผลตอ

การ ทดสอบ (แตพบกรณน�ไดนอย) 12. ระยะเวลาท�สามารถขอตรวจเพ�มได (time limit for requesting additional test) : ภายใน 24 ช�วโมง


5

Albumin


1. การทดสอบ : Albumin


1.)Evaluate nutritional status, blood oncotic pressure

2.) Liver disease

3.) Renal disease with proteinuria




- น�าเจาะจากชองตางๆ ใสภาชนะท�สะอาด






- รายงานเปนหนวย g/dL โดยใชคาอางอง (reference value) 3.5-5.52 g/dL


10. วธการวเคราะห (methodology) : Bromcresol Green






2.)สาหรบผปวยท�มภาวะ gammopathy โดยเฉพาะชนด IgM (Waldenström’s macroglobulinemia) อาจมผลตอ

การทดสอบ (แตพบกรณน�ไดนอย)

12. ระยะเวลาท�สามารถขอตรวจเพ�มได (time limit for requesting additional test) : ภายใน 24 ช�วโมง


6

Alkaline phosphatase


1. การทดสอบ : Alkaline phosphatase


1.) Hepatobiliary disease

2.) Skeletal disease









รายงานเปนหนวย U/L โดยใชคาอางอง(reference value)

ผชาย 40 – 130 U/L

ผหญง 35 – 105 U/L

เดก

1 วน < 250 U/L

2 – 5 วน < 231 U/L

6 วน – 6 เดอน < 449 U/L

7 เดอน – 1 ป < 462 U/L

1 – 3 ป < 281 U/L

4 – 6 ป < 269 U/L

7 – 12 ป < 300 U/L

13 – 17 ป (หญง) < 187 U/L

13 – 17 ป (ชาย) < 390 U/L


7

10. วธการวเคราะห (methodology) : Colorimetric assay



- Icterus : Bilirubin 60 mg/dL

- Hemolysis : Hemoglobin 200 mg/dL

- Lipemia : L index ของเคร�องไมเกน 2000 (คา L index ไมสามารถเปรยบเทยบเปนคา triglyceride ได)

2.)สาหรบผปวยท�มภาวะ gammopathy โดยเฉพาะชนด IgM (Waldenström’s macroglobulinemia) อาจมผลตอการ

ทดสอบ (แตพบกรณน�ไดนอย)



8

Alpha fetoprotein

งานภมคมกน กลมงานเทคนคการแพทยและพยาธวทยาคลนกโรงพยาบาลเจาพระยายมราช

1. การทดสอบ : Alpha fetoprotein


- ตรวจ หาปรมาณ AFP ในตวอยาง serum/plasma เพ�อวนจฉยและตดตามการรกษามะเรงตบ



- เลอด ปรมาณ 5 มลลลตร ใสหลอดเลอดชนดไมมสารกนเลอดแขง



6. วนและเวลาทาการตรวจ (testing schedule) : ทกวนทาการในเวลาราชการ เวลา 08.30 น. – 16.00 น.


8. การรายงานผล : AFP ………ng/ml


10. วธการวเคราะห (methodology) : หลกการ Chemiluminescence Microparticle Immunoassay (CMIA)


- ไมใชส�งสงตรวจท�เจาะใสสารกนเลอดแขงตว ในการทาการทดสอบ

- ส�งสงตรวจท�ม hemolysis, lipemia หรอขนจากการปนเป� อนเช�อแบคทเรย ไมควรทาการทดสอบ

12. ระยะเวลาท�สามารถขอตรวจเพ�มได (time limit for requesting additional test) :

- การขอตรวจเพ�มสามารถเพ�มไดภายใน 2 hr. โดยเกบท� 20 – 25 ๐ C


9

Amylase


1. การทดสอบ : Amylase


- Pancreatic disease

- Parotitis

3. การเตรยมผปวย ( patient preparation ) : มม



- ปสสาวะ ปรมาณ 10 มลลลตร ใชปสสาวะเกบ 12 ช�วโมง หรอ voided specimen

- น�าเจาะจากชองตาง ๆ ไดแก Pleural effusion, ascites, peritoneal larvage fluid ปรมาณ 10 มลลลตร





8. การรายงานผล : รายงานเปนหนวย U/L โดยใชคาอางอง (reference value)

-เลอดและน�าเจาะจากชองตาง ๆ 28-100 U/L

- ปสสาวะ ชาย 16-491 U/L

หญง 21-447 U/L


10. วธการวเคราะห (methodology) : Enzymatic colorimetric reaction


1.) ผลการทดสอบจะไมถกรบกวน ถาปรมาณของสารในภาวะตางๆ ไมเกนคาท�กาหนด ดงตอไปน�




- Glucose: 2000 mg/dL

- Ascorbic acid: 100 mg/dL

2.) การใช Anticoagulant บางชนด ไดแก citrate และ fluoride รบกวนการ ตรวจวเคราะห

3.) Icodextrin based drugs อาจทาใหระดบ amylase ต �ากวาความเปนจรง

4.) สาหรบผปวยท�มภาวะ gammopathy โดยเฉพาะชนด IgM (Waldenström’s macroglobulinemia) อาจมผลตอ

การ ทดสอบ (แตพบกรณน�ไดนอย)



10

Anti HBc


1. การทดสอบ : Anti HBc

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : เพ�อวนจฉยการตดเช�อไวรสตบอกเสบชนด-บ.




- Plasma (Li- heparin, EDTA, citrate)





8. การรายงานผล : Anti HBc positive หรอ Anti HBc negative


10. วธการวเคราะห (methodology) : competitive rapid Immunochromatography


- ส�งสงตรวจท�ม hemolysis, lipemia หรอขนจากการปนเป� อนเช�อแบคทเรย


-การขอตรวจเพ�มสามารถเพ�มไดภายใน 3 วน เกบท�อณหภม 2 – 8 ๐ C


11

Anti HCV


1. การทดสอบ : Anti HCV

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : เพ�อวนจฉยการตดเช�อไวรสตบอกเสบชนด-ซ









8. การรายงานผล : รายงานผล Anti HCV positive หรอ Anti HCV negative


10. วธการวเคราะห (methodology) : Imunochromatography




- การขอตรวจเพ�มสามารถเพ�มไดภายใน 3 วน เกบท� 2 – 8 ๐ C

13. อ�น ๆ ( comment ) :

- Specificity : 99.0%

- Sensitivity : 96.8%

- Accuracy : 98.9 %

12

Anti HIV เคร�อง Architec i2000sr


1. การทดสอบ : Anti HIV เคร�อง Architec i2000sr


- ตรวจวด HIV p24 แอนตเจน และแอนตบอดตอ Human immunodeficiency virus type 1 and/or type 2 (HIV-

1/HIV-2)ในซรม หรอ พลาสมา









- ใชคา S/CO ในการแปลผล โดยเคร�องคานวณไดจาก Cutoff (CO) = Calibrator 1

Mean RLU x 0.40 S/CO = Sample RLU / Cutoff RLU โดยท�

ส�งตวอยางสงตรวจท�ไดคา S/CO < 1.0 ถอวา Nonreactive

ส�งตวอยางสงตรวจท�ไดคา S/CO ≥ 1.0 ถอวา Reactive

- หากส�งตวอยางสงตรวจใดไดคา S/CO < 10.0 ใหนาส�งสงตรวจน�นกลบไปป�นซ� าแลวทาการตรวจวเคราะห

ใหม

ถา คา S/CO < 1.0 ถอวา Nonreactive

ถาคา S/CO ≥ 1.0 ถอวา Reactive

- เม�อผลการทดสอบใหผล reactive นาหลอดเลอดหลอดดงกลาวไปทาการทดสอบซ� าอก 2 วธและแปลผลตาม

วธปฏบตการรายงานผล Anti HIV


10. วธการวเคราะห (methodology) : Chemiluminescent microparticle immunoassay (CMIA)


- ส�งสงตรวจท�ผานการยบย �งประสทธภาพของเช�อดวยความรอน (heat - inactivated)



- การขอตรวจเพ�มสามารถเพ�มไดภายใน 7 วนโดยเกบท� 20 – 25 ๐ C


13

Anti HIV1&2(Alere Determine) วธ Immnochromatography


1. การทดสอบ : Anti HIV1&2(Alere Determine) วธ Immnochromatography

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : การตรวจหา ภมคมกนตอเช�อ HIV ½ ใน serum/plasma









- Anti HIV Negative

- Anti HIV Positive


10. วธการวเคราะห (methodology) : Immunochromatography Method


- ชดตรวจ Alere Determine HIV-1/2 ผลตเพ�อใชตรวจแอนตบอดตอ HIV1 และ HIV 2 ใน Serum Plasma

และ Whole Blood ของคน การนาไปตรวจกบตวอยางท�เปนของเหลวจากสวนอ�นในรางกายหรอนา หลายๆ

ตวอยางมารวมกนอาจใหผลการทดสอบไมถกตอง

- ความเขมของแถบสแดงเม�อไดผลบวก ไมจาเปนตองสมพนธกบความแรงของแอนตบอดในตวอยาง

ตรวจ

- ผลลบจากการทดสอบดวยชดตรวจ Alere Determine HIV-1/2 ไมสามารถตดความเปนไปไดท�อาจม

การตดเช�อเอชไอว ผลลบปลอมสามารถเกดข�นไดดงน�

1. มแอนตบอดในระดบท�ต �ากวาขดจากดในการตรวจพบของชดตรวจน�

2. มการตดเช�อจากไวรสท�กลายพนธจากเดม ซ� งชดตรวจน�ไมครอบคลมได

3. แอนตบอดจากเช�อเอชไอว ในคนไขท�ไมทาปฏกรยากบแอนตเจนท�จาเพาะท�ใชเปน

สวนประกอบของชดตรวจน�

4. สภาวะหรอการเกบรกษาตวอยางตรวจไมเหมาะสมทาใหแอนตบอดสญเสยคณสมบตใน

การทาปฏกรยา

- ตวอยางท�ใหผลบวกควรตรวจซ� าดวยวธทดสอบอ�น


14


- การขอตรวจเพ�มสามารถเพ�มไดภายใน 7 วนโดยเกบท� 20 – 25 ๐ C


Alere Determine HIV-1/2 : Sensitivity = 100.0 %

Specificity = 100.0 %

แผนผงการตรวจและการแปลผลเอดส กลมงานเทคนคการแพทย โรงพยาบาลเจาพระยายมราช

Architec i2000sr

non-reactive reactive

รายงานผลวา "negative" Alere Determine HIV-1/2 / Double Check Gold HIV1&2


รายงานผลวา "Inconclusive" Double Check Gold HIV1&2/ Alere Determine HIV-1/2


รายงานผลวา " Inconclusive " รายงานผลวา "positive

15

Antibody screening test


1. การทดสอบ : Antibody screening test


- ตรวจหา unexpected antibody ตอ red cell antigen คอ แอนตบอดตอแอนตเจนบนเมดเลอดแดงท�มใช ABO

ตรวจในผท�จะไดรบเลอด และตรวจหลงการไดรบ เลอดแลวสงสยวาเกด delayed hemolysis, หญงต�งครรภ ผปวย

ปลกถายอวยวะ





- ตรวจสอบสอบการเจาะเลอดใหถกคน และหลอดใสเลอดใหถกตอง ตองลงช�อผเจาะเลอดบนใบขอตรวจ ระวง

อยาใหเกด hemolysis ควรนาสง หองปฏบตการโดยเรวท�สดภายหลงการเจาะเลอด (ผปวยท�เคยใหเลอดภายใน 3

เดอน)



8. การรายงานผล : Negative (ปกต) หรอ Positive


10. วธการวเคราะห (methodology) : : red cell agglutination /column agglutination

11. ขอจากดของการทดสอบ (sensitivity / specificity) :

- ไมสามารถตรวจ antibody ในระบบ ABO และ red cell antibody ท�มระดบต�าไดจงตองแปลผลรวมกบ

ประวตการตรวจพบ antibody ในอดต


- การไดรบ Rh Immunoglobulin, การไดรบ Intravenous immunoglobulin

13. ระยะเวลาท�สามารถขอตรวจเพ�มได (time limit for requesting additional test) :ภายใน 3วน

14. อ�น ๆ ( comment ) : หากเปนการตรวจเลอดเพ�อการเตรยมเลอดใหผปวยดรายละเอยดในการขอเลอด

16

Antistreptolysin O ( ASO )


1. การทดสอบ : Antistreptolysin O ( ASO )


Post-streptococcal infections or sequelae especially

- Rheumatic fever

- Acute poststreptococcal glomerulonephritis






6. วนและเวลาทาการตรวจ (testing schedule) : : ทกวนทาการในเวลาราชการ เวลา 08.30 น. – 16.00 น.



Negative = ไมเกด agglutination

Positive = เกด agglutination รายงานtiter สดทายท�เกด agglutination พรอมคา ม หนวย I.U./ ml


10. วธการวเคราะห (methodology) : agglutination




- การขอตรวจเพ�มสามารถเพ�มไดภายใน 3 วนเกบท� 2 – 8 ๐ C


17

Activated Partial Thromboplastin Time (APTT)

งานโลหตวทยา กลมงานเทคนคการแพทยและพยาธวทยาคลนกโรงพยาบาลเจาพระยายมราช

1. การทดสอบ : Activated Partial Thromboplastin Time (APTT)


- ประเมนความผดปกตในระบบการแขงตวของเลอดใน intrinsic และ common pathway ไดแก factor XII,

XI, X, IX, VIII, V, II, fibrinogen

- ผปวยท�ไดรบ unfractionated heparin

- ผปวยท�สงสยวาจะม inhibitor เชน factor VIII inhibitor, Lupus anticoagulant

3. การเตรยมผปวย ( patient preparation ) : กอนเจาะเลอดควรใหผปวยพกประมาณ 15 นาท


- ใสหลอดเกบเลอดท�มสารกนเลอดแขงชนด 3.2% sodium citrate เจาะเลอดใสตามปรมาณขดขางหลอดเกบเลอด

ในอตราสวน 1: 9 ปรมาตรเลอด ± ไดไมเกน 10%


- ตองเจาะเลอดจากแขนคนละขางกบท�ได สารน�าตางๆ

- การดดจาก catheter ตองระวงการปนเป� อนของ heparin โดยตองดดเลอดออก กอนอยางนอย 5 เทาของ dead

space of catheter & extension set

- ใสเลอดใหพอดขด เพราะถาใสนอยไป คาจะยาวกวาท�เปนจรงได


7. การประกนเวลาการทดสอบ ( TAT ) : 1ช�วโมง


- รายงานเปนหนวย วนาท คาอางอง (reference value) ดจากใบรายงานผล (เปล�ยนตาม Lot ของ น�ายา)

- Mixing APTT รายงานเปน วนาท โดยนาคาท�ไดมาเปรยบเทยบกบคา APTT เฉล�ย (mean) ของคนปกตประมาณ

30 คน


18

10. วธการวเคราะห (methodology) :

- ปจจยใน intrinsic factor ถกกระตนในภาวะท�ม surface activator และ phospholipids และใส calcium เพ�อ

กระตนระบบการแขงตวของเลอด จบเวลาในการเกดล�มเลอดโดยเคร�องอตโนมตและหรอ ดดวยตาเปลา (early

fibrin clot)

11. ส�งรบกวนตอการวเคราะห ( interference ) : hemolysis, lipemia, parenteral feeding, hypofibrinogenemia มผลตอการ

ทดสอบได, การปนเป� อนของ Heparin



- ในผปวยท�มคา hematocrit สงกวา 55% ใหโทรแจงหองปฏบตการกอนทาการ เจาะเลอด เพ�อปรบลดน�ายากนเลอด

แขงใหไดสดสวนกน แลวจงนาหลอดท�ไดรบ การลดน�ายาแลวไปใชในการเกบเลอดเพ�อสงตรวจสาหรบผปวย

รายน�น ถาไมปรบลด อาจทาใหคาท�ไดยาวกวาท�เปนจรง

19

Aspartate aminotransferase (AST)


1. การทดสอบ : Aspartate aminotransferase (AST) หรอ Serum glutamate oxaloacetate transaminase (SGOT)


1.) Hepatobiliary disease

2.) Others: tissue injury or organ damage such as skeletal muscle damage, cardiac muscle damage, hemolysis









รายงานเปนหนวย U/L โดยใชคาอางอง (reference value) 0-37 U/L


10. วธการวเคราะห (methodology) : Enzymatic reaction


1) ผลการทดสอบจะไมถกรบกวน ถาปรมาณของสารในภาวะตางๆ ไมเกนคาท�กาหนด ดงตอไปน�

Icterus: Bilirubin 60 mg/dL

Hemolysis: Hemoglobin 25 mg/dL

Lipemia: L index ของเคร�องไมเกน 500 (คา L index ไมสามารถเปรยบเทยบเปนคา triglyceride ได)

2) สาหรบผปวยท�มภาวะ gammopathy โดยเฉพาะชนด IgM (Waldenström’s macroglobulinemia) อาจมผลตอ




20

Bacteria: culture (aerobic)


1. การทดสอบ : Bacteria: culture (aerobic)

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : วนจฉยการตดเช�อแบคทเรย ประเมนสภาวะการตดเช�อ ตดตามผลการรกษา



- เลอด น�าไขสนหลง ปสสาวะ อจจาระ เสมหะ ไมปายคอ หนอง ช�นเน�อ nasopharyngeal aspirate /wash,

bronchial

wash, broncho-alveolar lavage, body fluids ตางๆ ไมปายจากชองคลอดและปากมดลก ไมปายตมน�า ไมปายตา

- ใสภาชนะปราศจากเช�อ ไมปายควรใสใน transport media



6. วนและเวลาทาการตรวจ (testing schedule) : ทกวน ต�งแตเวลา 8.30-24.00 น.

7. การประกนเวลาการทดสอบ ( TAT ) : 3-7 วน


- มเช�อข�นใหทาการวนจฉยเช�อ โดยรายงานชนดของเช�อจานวน ( Numerous , Moderate , Few ,Rare) และ ผล

การทดสอบความไวตอสารตานจลชพ

- ไมมเช�อข�น ใหรายงาน “No growth after 2 days.”

9. คาตรวจ (charge) : 200 หรออาจมการเปล�ยนแปลงตามราคาของโรงพยาบาลเจาพระยายมราช


- Cultivation, Identification (conventional/automated system) and disk diffusion/automated antimicrobial

susceptibility testing (AST) [include Gram stain]




21

Bleeding Time


1. การทดสอบ : Bleeding Time


- ผปวยท�มเลอดออกผดปกต ท�นาจะเกดจาก primary hemostatic defect


4. ส�งสงตรวจ ( specimen ) ปรมาณและภาชนะท�ใชเกบ ( collection medium ) : ไมม


- เจาหนาท�จากหองปฏบตการจะไปทาการตรวจท�ตวคนไขเอง


7. การประกนเวลาการทดสอบ ( TAT ) :

- เปนการทดสอบขางเตยงผปวยไดผลทนท


- คาปกต Normal value 1-6 นาท

- คา Prolong ใหจบเวลาตอไป จนครบ 15 นาท ถาเลอดยงไมหยดไหล ใหรายงาน >15 นาท


10. วธการวเคราะห (methodology) : วธมาตรฐาน Duke method


12. ระยะเวลาท�สามารถขอตรวจเพ�มได (time limit for requesting additional test) : ไมม


22

Bence Jones protein

งานจลทรรศนศาสตร กลมงานเทคนคการแพทยและพยาธวทยาคลนกโรงพยาบาลเจาพระยายมราช

1. การทดสอบ : การตรวจ Bence Jones protein

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ ตรวจหา Bence Jones Protein ซ� งจะพบในปสสาวะของผปวยโรค multiple myeloma



- ปสสาวะ ปรมาตร 10 ml ใสภาชนะท�ใชเกบส�งสงตรวจถวยแกวหรอถวยพลาสตกท�สะอาด มฝาปดมดชด


- ภาชนะท�ใชเกบควรแหงสะอาด ไมม Detergent ปนเป� อน มฝาปดมดชด

- ส�งสงตรวจตองไมนอยเกนไปและไมหกเลอะเทอะ

- ใชปสสาวะท�เกบได ณ.ตอนน�น (Random urine)

- ส�งสงตรวจท�เกบไดควรนามาทดสอบทนท หรอภายใน 24 ชม.




- Bence Jones protein test positive

- Bence Jones protein test negative



1. ตมปสสาวะจนเดอด แลวนาไปกรอง ต�งท�งไวใหเยน

2. นาปสสาวะท�เยนแลวมาตมอกคร� ง สงเกตปฏกรยาท�อณหภม 50-70 ◌C วาเกดตะกอนสขาวหรอไม

11. ส�งรบกวนตอการวเคราะห ( interference ) :ไมม



23

Blood Gases, arterial


1. การทดสอบ : Blood Gases, arterial


1.) ประเมนการแลกเปล�ยน O2 และ CO2 ในการทางานของปอด

2.) ประเมนภาวะกรด-ดาง

3.) ตดตามการรกษาในการปรบเคร�องชวยหายใจ



- heparinized blood โดยใชเคลอบ syringe blood gas แลวดนออกจนสด หลงจากดดเลอดแลวปดจก (closed –

system)อยาใหมฟองอากาศ


- ใสน�าแขงและสงตรวจทนท



8. การรายงานผล : รายงานเปนหนวยและใชคาอางอง (reference value) ดงตอไปน�

Arterial (room air): pH 7.35-7.45 , HCO3- 21-34 mmol/L, pCO2 35-45 mmHg,

pO2 (adult) 80-100 mmHg



- ion selective electrode สาหรบ pH, pO2, pCO2


1.) ทก 10 นาท เม�อท�งไวท�อณหภม 4°C: pH เพ�มข�น 0.001, pO2เพ�มข�น 3 mmHg, pCO2 เพ�มข�น 0.1

mmHg

2.) ถาม heparin มากเกนไป pO2จะเพ�มข�น, pCO2จะลดลง

3.) ภาวะท�ม HbF สงข�น( >10%) ทาใหคา %HbA1cต�ากวาปกตได


- ไมสามารถเพ�มได เจาะใหมเทาน�น


- ยาท�มผลตอ tubular creatinine excretion ไดแก cimetidine, trimethoprim ทา

ให Serum creatinine สงข�น Urine creatinine นอยลง

- ควรบนทกขอมลเก�ยวกบการให O2 เชน เคร�องมอท�ใช FiO2 เพ�อเปนขอมลในการแปลผล

- คาท�ไดคดจากอณหภมรางกาย 37°C

24

การตรวจน�าเจาะจากชองตาง ๆ (body fluids)


1. การทดสอบ : การตรวจน�าเจาะจากชองตาง ๆ (body fluids)

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : เพ�อเปนแนวทางในการวนจฉยโรคท�เปนสาเหตของการเกด effusion

3. การเตรยมผปวย ( patient preparation ) : เตรยมผปวยแบบ aseptic technique


ภาชนะท�ใช : ใชภาชนะท�แหงและสะอาด ใหเหมาะสมกบปรมาณท�เกบ

1.) น�าเจาะจากชองปอด ชองทอง และชองหวใจ

- สงเพ�อตรวจนบจานวนเมดเลอดขาวและนบแยกชนดของเมดเลอดขาว ใชปรมาณ 2-5 มลลลตร ใช EDTA เปน

สารกนการแขงตว (สารกนเลอดแขง)

- สงเพ�อตรวจ pH ใหเกบใน syringe เคลอบดวย heparin ในสภาพ anaeroic และเกบไวในน�าแขง ควรทาการ

ตรวจเลอดจากเสนเลอดดารวมดวย เพ�อสงตรวจหา total protein, LDH, cholesterol และ bilirubin

- สงเพ�อตรวจ total protein, glucose, LDH ใชปรมาณ 7-10 มลลลตร ใช heparin เปนสารกนการแขงตว

2.) น�าเจาะจากขอตาง ๆ

- สงเพ�อตรวจนบจานวนและนบแยกชนดของเซลล ใชปรมาณ 1-5 มลลลตร ใช heparin เปนสารกน การแขงตว

ในอตราสวน 25 U/มลลลตร

- สงเพ�อตรวจทาง Immunology เชน RF ใชปรมาณ 5 มลลลตร ไมตองใชสารกนการแขงตว

- สงเพ�อตรวจดผลก ใชปรมาณ 1-2 มลลลตร ไมใสสารกนการแขงตว

3.) Bronchoalveolar lavage

- สงเพ�อตรวจนบจานวนและนบแยกชนดของเซลล ใชปรมาณ 2-5 มลลลตร ไมตองใชสารกนการ แขงตว

4.) Peritoneal dialysed fluid

- สงเพ�อตรวจนบจานวนและนบแยกชนดของเซลล ใชปรมาณ 2-5 มลลลตร ไมตองใชสารกนการแขงตว

5.) น�าเจาะจากไขสนหลง (Cerebrospinal fluid)

- สงเพ�อตรวจทางเคม (total protein, glucose) ใชปรมาณ 2-4 มลลลตร ไมตองใสสารกนการแขงตว ถาน�าไขสน

หลง ขนมาก ใหใช 4% sodium citrate โดยใชอตราสวน 0.1 มลลลตร sodium citrate ตอ 1 มลลลตร ของน�าไข

สนหลง เพ�อ กนไมใหน�าไขสนหลงแขงตว


- น�าเจาะจากชองตาง ๆ ควรนาสงตรวจใหถงหองปฏบตการภายในเวลาคร� งช�วโมง

- น�าเจาะจากชองปอด ชองทอง และชองหวใจ หากสงตรวจไมไดทนทใหนาเขาตเยน 4°C ไดเปนเวลา 48 ช�วโมง

- น�าเจาะจากขอ หากไมสามารถสงตรวจทนทใหเกบท�อณหภมหองได 2-3 ช�วโมง


25



- รายงานปรมาณ cell ตอ mm3

- การนบแยกชนดของ cell รายงานเปนเปอรเซนต



- การนบเซลล ใช hemocytometer ในการนบ

- การยอมใชส Wright’ s Stain

- การตรวจหา ผลกจากน�าเจาะจากขอใชกลอง polarized light


หากปรมาณเซลลท�นบไดนอยกวา 200 cell/mm3 อาจจะทาใหการนบแยกชนดของเซลล ไมสามารถทาได


- ควรสงส�งสงตรวจมาท�หองปฏบตการภายในเวลาไมเกน คร� งชม.

- กรณขอตรวจเพ�ม : ขอเพ�มการตรวจไดภายในเวลา 2 ชม. นบจากเจาะน�าไดจากผปวย


26

CBC


1. การทดสอบ : CBC (Complete blood count)


- เพ�อชวยในการวนจฉยโรคโดยเฉพาะโรคทางโลหตวทยาหรอมการเปล�ยนแปลงทางโลหตวทยา

- เพ�อตรวจกรองความสมบรณของสขภาพ

- เพ�อตดตามผลของการรกษาหรอผลขางเคยงจากการรกษา

3. การเตรยมผปวย ( patient preparation ) :

- ไมม


- เลอดใสหลอดท�มสารกนเลอดแขงชนด EDTA ปรมาณ 2.5 มลลลตร


- ส�งสงตรวจควรมาถงหองปฏบตการภายใน 2 ช�วโมงหลงเจาะเลอดในการนาสงท�อณหภมหอง

6. วนและเวลาทาการตรวจ (testing schedule) : ทกวนและตลอด 24 ช�วโมง



- รายงานเปนคา โดยใชคาอางอง (reference value) ดงน�

Hb (g/dl) 12-18

Hct (%) 37-52

RC (x106/ul) 4.2-5.4

MCV (fl) 80-99

MCH (pg) 27-31

MCHC (g/dl) 31-35

WBC (103/ul) 4-11

Platelet (x103/ul) 150-400

% N 40-74

% L 19-48

% M 3.4-9

% E 0-7

% B 0-1.5

27



-ตรวจวเคราะหดวยเคร�องนบเมดเลอดอตโนมต Sysmex XE-5000 หรอSysmex XS-800i

1. ใชหลกการ Flow cyto metry Method using Semi-Conductor Laser คกบ

ยอมเมดเลอดขาวดวยสฟลออเรสเซนตทาใหสามารถนบจานวนเมดเลอดขาวและของเมดเลอดขาวได

2. หลกการ Hydrodynamic Focusing Medthod เปนการตรวจนบเมดเลอดแดง

และเกลดเลอด

3. หลกการ Light Scattering เปนการนบเมดเลอดขาวและเกลดเลอด

11. ส�งรบกวนตอการวเคราะห ( interference ) : ส�งสงตรวจท�มล�มเลอด


ขอตรวจเพ�มหรอตรวจซ� าไดภายใน 2 ชม. โดยจะเกบส�งสงตรวจไวเปนเวลา 7 วน หลงจากน�นจะจดเกบใสถงขยะ

สสม (ขยะตดเช�อ) เพ�อดาเนนการสง และทาลายโดยโรงพยาบาล


28

CEA (Carcinoembryonic antigen)


1. การทดสอบ : CEA (Carcinoembryonic antigen)

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : ใชรวมวนจฉยและตดตามผลการรกษาโรคมะเรงลาไสใหญ โรคมะเรงทางเดนอาหาร

โรคมะเรงปอด (non-small cell) โรคมะเรงเตานม โรคมะเรงรงไข








8. การรายงานผล : รายงานเปนตวเลข มหนวยเปน ng/ml โดยใชคาอางองในคน 0 - 3.4 ng/ml


10. วธการวเคราะห (methodology) : Chemiluminescence Microparticle Immunoassay (CMIA)




- การขอตรวจเพ�มสามารถเพ�มไดภายใน 3 วน นบจากวนท�สงตรวจ โดยเกบท� อณหภม 2 – 8 ๐ C


29

Cholesterol


1. การทดสอบ : Cholesterol


1.) ประเมนความเส�ยงตอภาวะ atherosclerosis

2.) วนจฉยและรกษาโรคท�มความผดปกตของระดบไขมนในกระแสเลอด


1.) เพ�อใหสภาพพรอมท�สด ผปวยไมควรเปล�ยนแปลงอาหารภายใน 2 สปดาห, มน�าหนกตวคงท�, ควรอดอาหาร

มาอยางนอย 12 ช�วโมง

2.) คา cholesterol อาจสงข�น 10-15% ถารด tourniquet นานเกนไป ไมควรรนนานเกน -2 นาท

3.) ทาของผปวยมผลกบ cholesterol โดย คาจะลดลง 10-15% หลงนอนลง 20 นาทและคาจะลดลง 6 % หลงจาก

เปล�ยนทายนเปนน�ง ดงน�นควรอยในทาน�งขณะตรวจเลอด หรอหากตรวจในทานอนควรตรวจดวย ทาเดมในแต

ละคร� ง เพ�อปองกนผลจากการเปล�ยนแปลง







8. การรายงานผล : รายงานเปนหนวย mg/dL โดยใชคาอางอง (reference value) 100 - 200 mg/dL


10. วธการวเคราะห (methodology) : Enzymatic method



Icterus: Conjugated bilirubin 25 mg/dL และ unconjugated bilirubin 10 mg/dL


Lipemia: L index ของเคร�องไมเกน 1250 (คา L index ไมสามารถเปรยบเทยบเปนคา triglyceride ได

2.) สาหรบผปวยท�มภาวะ gammopathy โดยเฉพาะชนด IgM (Waldenström’s macroglobulinemia) อาจมผลตอการ




30

CK-MB


1. การทดสอบ : CK-MB


1.) ผปวยสงสย cardiac muscle disease โดยเฉพาะในผปวยตอไปน�

- ผปวยมอาการและผล EKG เขาไดกบ myocardial infarction

- ประเมนการรกษาดวย thrombolysis

- ด risk stratification ในผปวย angina

- myocarditis

2.) Monitoring of cardiac muscle disease

3.) Monitoring of treatment in cancer patient






6. วนและเวลาทาการตรวจ (testing schedule) ทกวน ตลอด 24 ช�วโมง


8. การรายงานผล : CK-MB ………ng/ml คาปกต 1.39-6.22 ng/ml

คาวกฤต CK-MB >10.00 ng/ml


10. วธการวเคราะห (methodology) : Electrochemiluminescence immunoassay (ECLIA)




Hemolysis: Hemoglobin 1.5 g/dL

Lipemia: Intralipid 1500 mg/dL

Biotin: 100 ng/mL

2.)ผลการตรวจอาจถกรบกวนในผท�ไดรบการรกษาดวย monoclonal mouse antibodies เน�องจากการทดสอบม

สวนประกอบของ monoclonal mouse antibodies

3.) ผลการตรวจอาจถกรบกวนจากผท�ม antibodies ตอ ruthenium สงมากๆ (แตพบกรณน�ไดนอย




31

Cold agglutinin titer


1. การทดสอบ : Cold agglutinin titer


- Atypical pneumonia (ในอาการท�เปนแบบ acute)

- Lymphoreticular malignancies (ในอาการท�เปนแบบ chronic)




- หามเกบในตเยน





8. การรายงานผล : Dilution titer (คาอางองในคน < 1 : 64 )


10. วธการวเคราะห (methodology) : Agglutination




- การขอตรวจเพ�มสามารถเพ�มไดภายใน 3 วน เกบท�อณหภม 2 – 8 ๐ C


32

Cortisol


1. การทดสอบ : Cortisol


- การวดระดบ cortisol มประโยชนในการวนจฉยความผดปกตในกลไกการทางานท�เช�อมโยงกน ของตอมหมวก

ไต, ตอม pituitary และ hypothalamus (HPA axis) ดงน�น การตรวจ cortisol จงใชเพ�อ ชวยวนจฉยโรคท�มการ

สราง cortisol มากเกน (Endogenous Cushing’s syndrome) เชน การตรวจ low dose dexamethasone suppression

test ซ� งจะไมสามารถเกด negative feedback ตอ HPA axis ไดใน Cushing’s syndrome หรอ พบการสราง cortisol

นอยลง (Addison’s disease) และใชตดตามการ รกษาแบบใชฮอรโมนทดแทนใน Addison’s disease

- การตรวจ cortisol เวลา 8.00 น. จะชวยวนจฉย Exogenous Cushing’s syndrome ซ� งมกเกด จากการไดรบสาร

steroid จากภายนอกเปนเวลานานทาใหมการกด HPA axis


- ผปวยควรมาเจาะเลอด เวลา 8.00-10.00 น. หรอระบเวลาเจาะเลอด เน�องจากคาปกตจะไมเทากนในระหวางวน







8. การรายงานผล : Cortisol ………ug/dl ในซรม Before 10 a.m. 3.7 – 19.4 ug/dL

After 5 p.m. 2.9 – 17.3 ug/dL

ในปสสาวะ 4.3 – 176.0 ug/24 hour


10. วธการวเคราะห (methodology) : Chemiluminescent Microparticle Immunoassay

33




Hemolysis: Hemoglobin 1.9 g/dL


Biotin: 30 ng/mL

2.) ผลการตรวจอาจถกรบกวนในผท�ไดรบการรกษาดวย monoclonal mouse antibodies เน�องจากการทดสอบม

สวนประกอบของ monoclonal mouse antibodies

3.) ผลการตรวจอาจถกรบกวนจากผท�ม antibodies ตอ ruthenium และ streptavidin ท�สงมากๆ (แตพบกรณน�ได

นอย)

4.) คาอาจสงกวาความเปนจรงในผท�ไดรบยา prednisolone, methylprednisolone or prednisone

5.) การต�งครรภ, การคมกาเนด และการรกษาโดยใช estrogen ทาใหคา cortisol ในเลอดสงข�นจากการเพ�มข�นของ

binding proteins ควรหยดยาคมกาเนดอยางนอย 6 สปดาห หรอตรวจ urine free cortisol แทน


- การขอตรวจเพ�มสามารถเพ�มได 2 hr. โดยเกบท� 20 – 25 ๐ C


34

C-Reactive Protein ( CRP )


1. การทดสอบ : C-Reactive Protein ( CRP )


- Acute - phase proteins which rise during general nonspecific response to infection, inflammatory process

- Rheumatic fever (one of minor criteria)

- to detect inflammation and / or response to treatment such as rheumatoid arthritis, surgery,burn, etc.

- to assess risk of cardiovascular disease or diabetes (hsCRP)









Negative = ไมเกด agglutination

Positive = เกด agglutination รายงาน titer สดทายท�เกด agglutination พรอมคา ม หนวย mg/l


10. วธการวเคราะห (methodology) : Agglutination




- การขอตรวจเพ�มสามารถเพ�มไดภายใน 24 ช�วโมง เกบท� 2 – 8 ๐ C


35

Creatine Kinase (CK)


1. การทดสอบ : Creatine Kinase (CK)


1.) Cardiac muscle disease

- ผปวยท�มอาการและการตรวจ ECG ท�เขาไดกบภาวะ myocardial infarction

- ใชประเมนการรกษาแบบ thrombolysis

- ใช exclusion ของ infarction

- myocarditis

2.) Skeletal muscle disease

3.) Monitoring of cardiac and skeletal muscle disease

4.) Monitoring of treatment in cancer patients 3. การเตรยมผปวย ( patient preparation ) : ไมม








รายงานเปนคามหนวยเปน U/L โดยใชคาอางอง (reference value)

ผชาย 0-190 U/L

ผหญง 0-167 U/L


10. วธการวเคราะห (methodology) : Modification of the UV enzymatic method by Oliver and Rosalk


1ส�งรบกวนตอการวเคราะห ( interference ) :

- ทก 10 นาท เม�อท�งไวท�อณหภม 4°C: pH เพ�มข�น 0.001, pO2เพ�มข�น 3 mmHg, pCO2 เพ�มข�น 0.1 mmHg

- ถาม heparin มากเกนไป pO2จะเพ�มข�น, pCO2จะลดลง



36

Creatinine clearance


1. การทดสอบ : Creatinine clearance


- ประเมนการทางานของไต



- ปสสาวะ 24 ช�วโมง ( ตามเอกสารแนะนาการเกบปสสาวะ 24 ช�วโมง ) โดยในภาชนะท�เกบปสสาวะจะใส 1 M

NaN3 (Sodium azide) ปรมาตร 10 มลลลตร เปน Preservative เพ�อปองกนปสสาวะบด

5. การสงส�งสงตรวจและขอควรระวง ( handling ) : ไมม




ปสสาวะ 24 ช�วโมง รายงานเปนหนวย gm/day

Creatinine clearance รายงานเปนหนวย ml/min โดยใชคาอางอง

* ชาย Urine creatinine 1.0 – 2.0 gm/day

Creatinine clearance 67 –107 ml/min

* หญง Urine creatinine 0.8 – 1.8 gm/day

Creatinine clearance 67 –107 ml/min


10. วธการวเคราะห (methodology) : Enzymatic


- ยาท�มผลตอ tubular creatinine excretion ไดแก cimetidine, trimethoprim ทาให Serum creatinine สงข�น

Urine creatinine นอยลง



37

Creatinine


1. การทดสอบ : Creatinine

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : ประเมนการทางานของไต



1.) พลาสมา : สามารถเจาะเลอดใสหลอดเกบเลอดท�มสารกนเลอดแขงชนด lithium heparin

2.) ปสสาวะ :

2.1 ปสสาวะเกบ 24 ช�วโมง โดยใหถายปสสาวะท�งตอน 08.00 น. แลวเร�มเกบปสสาวะใสใน ภาชนะซ�งเกบ

ในตเยนชองธรรมดา เกบโดยไมตองใส preservative จนปสสาวะคร� งสดทายตอน 08.00 น. ของวนรงข�นเขยน

ช�อผปวย วนและเวลาท�เร�มเกบ และเวลาส�นสดการเกบไวท�ภาชนะดวย ทางผท�ดแลผปวยวดปรมาณของ

ปสสาวะ 24 ช�วโมง แลวแบงใสภาชนะท�แหง สะอาด มฝาปดสง มายงหองปฏบตการ (จะรายงานคาความ

เขมขนของ creatinine ให แพทยผดแลเปนผนาผลท�ไดไป คานวณเอง)

2.2 Random specimen เกบโดยไมตองใส preservative ใสภาชนะท�แหง สะอาด มฝาปด





รายงานเปนหนวย mg/dL โดยใชคาอางอง (reference value)

1.) ซร�ม/พลาสมา : ชาย 0.5-1.5 mg/dL, หญง 0.5-0.9 mg/dL

2.) ปสสาวะ : ชาย 0.6-2.5 g/24 hr, หญง 0.6-1.5 g/24 hr


10. วธการวเคราะห (methodology) : Enzymatic

38



Icterus:Bilirubin 10 mg/dL



Acetone: 50 mg/dL

Acetoacetate: 20 mg/dL

β-hydroxybutyrate: 25 mmol/L

2.) สาหรบผปวยท�มภาวะ gammopathy โดยเฉพาะชนด IgM (Waldenström’s macroglobulinemia) อาจมผลตอการ


สาหรบการตรวจในปสสาวะ




Glucose: 2100 mg/dL

Urobilinogen: 40 mg/dL



39

Crossmatching


1. การทดสอบ : Crossmatching


- ตรวจหา unexpected antibody ตอ red cell antigen คอ แอนตบอดตอแอนตเจนบนเมดเลอดแดงท�มใช

ABO ตรวจในผท�จะไดรบเลอด และตรวจหลงการไดรบ เลอดแลวสงสยวาเกด delayed hemolysis, หญงต�งครรภ

ผปวยปลกถายอวยวะ





- ตรวจสอบการเจาะเลอดใหถกคน และ หลอดใสเลอดใหถกตอง ตองลงช�อผเจาะเลอดบนใบขอตรวจ และ

- ลงช�อผเจาะเลอดบน sticker ท�ตดบน หลอดเลอด ระวงอยาใหเกด hemolysis ควรน าสงหองปฏบตการโดยเรว

ท�สดภายหลงการเจาะเลอด




- compatible หรอ incompatible ซ� งไมมการรายงานผลใน computer แตมรายละเอยด รายงานบนใบคลองเลอดถง

ท�ทาการตรวจ ใน computer รายงานเปนชนดของเลอดและจานวนท�ได


10. วธการวเคราะห (methodology) : : red cell agglutination /column agglutination

11. ขอจากดของการทดสอบ (sensitivity / specificity) :

- การตรวจทางหองปฏบตการไมสามารถรบประกนได วา RBC จะไมถกทาลายกอนเวลาอนควรในผปวย


- hemolysis ใน specimen ของผป วย, การท�ผปวยม autoantibody การท�เคยไดรบเลอด พลาสมาตางหม

ABO กบผปวย

13. ระยะเวลาท�สามารถขอตรวจเพ�มได (time limit for requesting additional test) :ภายใน 24 ช�วโมง

14. อ�น ๆ ( comment ) : หากเปนการตรวจเลอดเพ�อการเตรยมเลอดใหผปวยดรายละเอยดในการขอเลอด

40

Crystal in body fluid


1. การทดสอบ : Crystal in body fluid


- เปนแนวทางการตรวจวนจฉยหาผลก Monosodium Urate (MSU) ในโรคเกาท

- Calcium Pyrophosphate Dehydrate (CPPD) ใน Pseudogout รวมท�งผลก Cholesterol ในผปวย Rheumatoid

arthritis



- สารน�า ชนด Synovial ปรมาตร 3 ml

- ใสขวดแกวปลอดเช�อมฝาปดมดชด มสารกนการแขงตว Sodium heparin 25 units/ml อยภายใน


- ภาชนะท�ใชเกบควรแหงสะอาด ไมม Detergent ปนเป� อน มฝาปดมดชด

- ส�งสงตรวจตองไมนอยเกนไปและไมหกเลอะเทอะ

- ส�งสงตรวจท�เกบไดควรนามาทดสอบทนท หรอภายใน 24 ชม

- ไมควรใชสารกนการแขงตวชนด EDTA เน�องจากจะเกดการ Interfere ตอผลก

6. วนและเวลาทาการตรวจ (testing schedule) :ทกวน ตลอด 24 ช�วโมง



: ตรวจไมพบผลก (Crystal) Monosodium Urate (MSU), Calcium Pyrophosphate Dehydrate

(CPPD), Cholesterol: รายงาน Negative

: ตรวจพบผลก (Crystal) Monosodium Urate (MSU), Calcium Pyrophosphate Dehydrate (CPPD),

Cholesterol) ระบชนดผลก (Crystal) ท�ตรวจพบ: รายงาน Positive

: ตรวจพบผลก ชนด Monosodium Acid Urate (MSU) รวมกบพบผลก ชนด Calcium Pyrophosphate

Dehydrate (CPPD): รายงานผล +/- Urate Crystal Positive


10. วธการวเคราะห (methodology) : Microscopic


ในการตรวจดผลก ไมควรใสสาร Preservative

: Preservative ชนด Heparin ทาใหการแปลผลยากเน�องจากมรปรางเปนผลกเชนเดยวกน

: Preservative ชนด EDTA จะInterfere ตอผลก


- ควรสงส�งสงตรวจมาท�หองปฏบตการภายในเวลาไมเกน คร� งชม.

- กรณขอตรวจเพ�ม : ขอเพ�มการตรวจไดภายในเวลา 2 ชม. นบจากเจาะน�าไดจากผปวย


41

Dichlorophenol Indophenol Precipitation test (DCIP)


1. การทดสอบ : Dichlorophenol Indophenol Precipitation test (DCIP)


- ตรวจคดกรองพาหะ ธาลสซเมย (ฮโมโกลบนอ : Hb E)


- ผปวยไมควรไดรบเลอดมากอนในระยะ 3 เดอน




- ไมใชเลอดท�เกบท�อณหภมหองนานเกน 24 ช�วโมง

- Hemolyzed sample ทาใหคาต �ากวาความเปนจรง

6. วนและเวลาทาการตรวจ (testing schedule) :

- ทกวนในเวลาราชการ ต�งแต เวลา 8.00-16.00 น.


- 3 ช�วโมง ในกรณสงในชวงเวลา 10.00-13.00 น. และรายงานไมเกน 11.00 น. ในวนทาการถดไป ในกรณสง

ตรวจชวงเวลาอ�น


- Positive หรอ Negative


10. วธการวเคราะห (methodology) : manual method ใช KKU-DCIP Clear Reagent Kit


- ในรายท�ผปวยมภาวะซดมาก ( คา Hct <25% ) อาจใหผลลบลวง ใหใช Whole blood 40L

- การ Incubate ใหตรวจสอบจนแนใจวา อณหภมได 37 C และใชเวลา 15 นาทพอด ไมควร Incubate นานเกน

15 นาท เพราะจะทาใหเกดผลบวกปลอมได

- การทดลองน�จะไดผลบวกกบผท�เปน Homozygous Hb E , -thal trait และ-thal 1 trait ทกราย แตผท�เปน

Hb E trait, -thal 2 trait และฮโมโกลบนผดปกตอ�น ๆ อาจใหผลลบได



- อาจใหผล positive ไดใน Hb H disease

- ถาผล positive ควรตรวจยนยนโดยการตรวจ Hb typing

- การแปลผล DCIP test ควรทาดวยความระมดระวงเน�องจากมปจจยตางๆ ท�มผลตอการตกตะกอน

ของสายฮโมโกลบนอท�ถกออกซไดซในสารละลายของ DCIP รวมท�งการหยดปฏกรยาและกาจด

DCIP สวนเกนออกไป เพ�อสามารถอานไดดวยตาเปลา

42

D-dimer


1. การทดสอบ : D-dimer


- Screening test for detection of deep vein thrombosis (DVT), pulmonary embolism (PE) ใชเพ�อ exclude ภาวะ

ดงกลาวในผปวยนอกท�ม clinical pretest probability ต �า

- ชวยในการวนจฉย disseminated intravascular coagulation (DIC



- เลอดปรมาณ 2.7 มลลลตร ใสหลอดเกบเลอดท�มสารกนเลอดแขงชนด 3.2% sodium citrate (ปรมาณรวมเปน 3

มลลลตร) ถาเจาะเลอดยากหรอเจาะเลอดเดกจะม tube ขนาด 1.8 มลลลตร




8. การรายงานผล : ผล Negative = ไมเกด agglutination

Positive = เกด agglutination


10. วธการวเคราะห (methodology) : Latex agglutination


- Icterus: ระดบ bilirubin ถง 537 μmol/l

- Hemolysis: ระดบ Hemoglobin ความเขมขน 0 ถง 300 μmol/l

- Lipemia: ระดบ Triglyceride 0 ถง 20 g/l

- Rheumatoid factor : 0 ถง 396 IU/ml (international units per milliliter)




43

Dengue NS1/IgM/IgG


1. การทดสอบ : Dengue NS1/IgM/IgG

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : Dengue disease








8. การรายงานผล : Dengue NS1 positive , Dengue IgM positive หรอ Dengue IgG positive

Dengue NS1 negative, Dengue IgM negative หรอ Dengue IgM positive


10. วธการวเคราะห (methodology) : Immunochromatography






44

Direct Antiglobulin Test (DAT)


1. การทดสอบ : Direct Antiglobulin Test (DAT)


- ตองการตรวจวาม antibody เกาะท�ผวของเมดเลอดแดงหรอไม ใชรวมวนจฉยโรค hemolytic disease of the

newborn (HDN), Autoimmune Hemolytic anemia (AIHA) และกรณไดเลอดผดหมหรอ transfusion reactions



- Fresh clotted blood 3-5 ml เจาะไมเกน 24 ช�วโมง


ควรนาสงหองปฏบตการ โดยเรวท�สด ภายหลงการเจาะเลอด




รายงานผลการตรวจเปน positive หรอ negative

ถา positive จะรายงาน grade ของ reactionรวมดวยเป น 4+ 3+ 2+ 1+ และ weakly positive (Reference

range – negative)


10. วธการวเคราะห (methodology) : red cell agglutination / column agglutination


- การท�เคยไดรบ plasma ตางหม ABO กบผปวยทาใหเกด positive DAT ได



45

Electrolytes


1. การทดสอบ : Electrolytes


1.) ภาวะท�ทาใหมความผดปกตของดลยน�า กรด-ดาง

2.) Screening, monitoring electrolyte status

3.) การตรวจ electrolyte ในปสสาวะ :

urine Na+: ในการประเมนภาวะ acute oliguria, acute renal failure, volume depletion, วนจฉยแยกโรคในภาวะ

hyponatremia

urine K+: ในการหาสาเหตของภาวะ hypokalemia (เชน primary aldosteronism, renal tubular acidosis)

urine Cl-: ในการหาสาเหตของภาวะ metabolic alkalosis ในผท�ไมไดยาขบปสสาวะ



1.) เจาะเลอด 4-6 มลลลตร ใสหลอดเกบเลอดท�ไมมสารกนเลอดแขง (จกแดง) หรอใสหลอดเกบเลอดท�มสารกน

เลอดแขงชนด lithium-heparin

2.) ปสสาวะ : random specimen หรอปสสาวะเกบ 24 ช�วโมงใสในภาชนะโดยไมใส preservative


1.) รบสงตรวจทนทเพ�อทาการแยกพลาสมาออกจากเมดเลอดแดงโดยเรว เพราะการแยกชาจะทาใหโปตสเซยม

ออกจากเมดเลอดแดง ทาใหคาท�ไดสงข�น

2.) ไมควรแชเยนกอนทาการป�นแยกเพราะจะทาใหโปตสเซยมออกจากเมดเลอด

3.) ควรสงตรวจภายใน 2 ช�วโมง




รายงานเปนหนวย mmol/L โดยใชคาอางอง (reference value)

1.) พลาสมา : Na+ 136-145 mmol/L

K+ 3.4-4.5 mmol/L

Cl- 98-107 mmol/L

HCO-3 22-29 mmol/L

2.) ปสสาวะ Na+ 40-220 mmol/L

K+ 25-125 mmol/L

Cl- 110-250 mmol/L

ม diurnal variation สาหรบ random specime การแปลผลข�นกบสภาพของผปวย

46



- สาหรบการตรวจ Na+, K+, Cl- ใชหลกการของ indirect Ion-selective electrode (ISE)

- สวนในการตรวจ CO2-L ใชหลกการ enzymatic kinetic UV assay


- ภาวะ hemolysis ทาใหโปตสเซยมออกจากเมดเลอดแดงทาใหคาท�ไดสงข�น



- ในกรณท�ผปวยมปรมาณเกรดเลอดมากกวาปกต ควรสงตรวจโดยใชพลาสมา เพราะกระบวนการเกด

ล�มเลอด(clot) จะทาใหโปตสเซยมออกจากเกรดเลอด

47

Erythrocyte Sedimentation Rate (ESR)


1. การทดสอบ : หาอตราการตกของเมดเลอดแดง (Erythrocyte Sedimentation Rate)


- เพ�อชวยสนบสนนการวนจฉยโรคทางโลหตวทยา

- ใชเปน Base line และตดตามการรกษา เพ�อดการดาเนนของโรค





- เจาะเลอดใหไดปรมาณตามท�กาหนด

- ปดฝาใหสนทเพ�อปองกนเลอดหกออกนอกหลอด


7. การประกนเวลาการทดสอบ ( TAT ) : ภายใน 4 ช�วโมง

8. การรายงานผล : รายงานอตราการตกของเมดเลอดแดง เปน mm/hr



- เขยนช�อ – สกล หรอแปะสต�กเกอรช�อของผปวย บน test tube

- ใช Autopipette ดดน�าเกลอ 0.85% จานวน 250 ไมโครลตร ใสใน test Tube

- ดดเลอดท�ผสม EDTA จานวน 1000ไมโครลตร ใสใน test Tube ท�ม น�าเกลอ 0.85% ผสมใหเขากน

- นา ESR SEDI-RATE ปกลง Tube ท�มเลอดผสมอยใหเลอดดนข�นมาจนถงขดขาว ( ขด 0) โดยไมใหม

ฟองอากาศอยภายใน

- นาหลอดทดลองไปต�งใหตรงเปนมมฉาก ใน Westergren rack ซ� งวางในแนวราบ อณหภมหอง 25 C

ไมมการส�นสะเทอน ต�งเวลา 1 ช�วโมง

11. ส�งรบกวนตอการวเคราะห ( interference ) : :

- เวลาดดตองไมใหมฟองอากาศ เพราะจะรบกวนการตกของเมดเลอดแดง และทาใหปรมาตรของเลอดไดไมครบ

1000 µl เพราะฟองอากาศจะไปแทนท�เลอดบางสวน

- ความสะอาดภายในของหลอด ถาสกปรกและมคราบจะทาใหการตกของเมดเลอดแดงไมเปนไปตามท�ควรจะ

เปน


- ภายใน 2 ช�วโมง


48

Free thyroxine (FT4)


1. การทดสอบ : Free thyroxine (FT4)

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : Thyroid disease









- รายงานผลเปนหนวย ng/dL ชวงคาปกตคอ 0.7 ng/dL ถง 1.48 ng/dL




- Hemolysis Hb > 2 g/dl

- Icterus bilirubin > 40 mg/dl

- Lipemia intralipid > 2000 mg/dl

- Biotin > 100 ng/ml




49

Free triiodothyronine (FT3)


1. การทดสอบ : Free triiodothyronine (FT3)










- รายงานผลเปนหนวย pg/mL ชวงคาปกตคอ 1.71 /- 3.71 pg/mL




- Hemolysis Hb > 4.3 g/dl



- Biotin > 100 ng/




50

G-6-PD Screening Test


1. การทดสอบ : : G-6-PD Screening Test


- ในเดกท�มภาวะตวเหลองแรกคลอดทกรายท�สงสยวาเกดจากภาวะพรอง enzyme G-6-PD

- ในผปวยเดกท�มอาการเมดเลอดแดงแตกโดยไมทราบสาเหต



- เลอดใสหลอดท�มสารกนเลอดแขงชนด EDTA ปรมาณ 0.5 -2.5 ml.


- ควรสงส�งสงตรวจหลงเจาะทนท ในกรณไมสามารถนาสงไดทนทตองแชตเยนเกบไวท�อณหภม 40C


7. การประกนเวลาการทดสอบ ( TAT ) : 1 สปดาห


-รายงานเปน 1. Normal

2. Deficiency

3.Can not interprete (consult hematologist)



-โดยวธ Fluorescent spot test ดผลจากการเรองแสงของ spot อานผลภายใตแสง UV

11. ส�งรบกวนตอการวเคราะห ( interference ) : ภาวะท�ม Hyperbilirubin สง

12. ขอจากดของวธวเคราะห (Limitation of Method)

51

1. ในผปวยท�ซดมากมคา Hematocrit < 20 % ใหเพ�มปรมาตรเลอดเปน 2 เทากอนนามาทดสอบเพ�อใหผลการ

เรองแสงชดเจนมากขน หรอคา Hematocrit >50 % ควรลดปรมาณเลอด เพ�อปองกนการเกดผลผดปกตลวง ( False

Positive )

2. ผปวย G6PD Deficiency บางรายท�มภาวะเมดเลอดแดงแตก (hemolytic) จะมการสราง Yong erythrocytes

ออกมามาก ซ� งเมดเลอดแดงตวออนน� จะมความสามารถของเอนไซม ทาใหผลการทดสอบออกมา Normal ได

ใหทาการแยก เมดเลอดแดงตวออนออกตามวธของ Herz et al โดยนาไปป�นลาง

3. หลอด UV – lamp ท�มขายตามทองตลาด ใหแสง UV – light ท�มความสามารถเพยงพอ ในการตรวจวดแลว

4. การตรวจภาวะพรองเอนไซด G-6-PD ในผปวยหลงจากท�มการแตกของเมดเลอดแดงแบบเฉยบพลน อาจใหผล

ท�ไมแนนอน เน�องจากมเมดเลอดแดงเกาและเมดเลอดแดงท�พ�งสรางข�นมาใหม

5. ผปวยท�ไดรบการถายเลอดบอยๆ ควรเวนระยะอยางนอย 1 เดอนหลงรบเลอด แลวคอยมาตรวจภาวะพรอง

เอนไซม G-6-PD

6. ถาผปวยมระดบของเมดเลอดขาวและเกลดเลอดสงมาก อาจใหผลบวกปลอม ดงน�นควรป�นเลอดเพ�อแยกเอา

เฉพาะสวนของเมดเลอดแดงอดแนน(pack red cell) มาตรวจ

7. ไมควรใชไดรเปากระดาษกรองใหแหงเน�องจากอาจทาใหแหงเน�องจากอาจทาใหเกดผล False Negative ได

ควรท�งกระดาษกรองใหแหงเน�องจากอาจเกดผล False Positive ได

13. ระยะเวลาท�สามารถขอตรวจเพ�มได (time limit for requesting additional test) : 7 วน


52

Glucose


1. การทดสอบ : Glucose


- วนจฉยและตดตามการรกษาโรคเบาหวาน หรอ ภาวะ hyproglycemia

- วนจฉยและตดตามการรกษาภาวะ hyproglycemia

- ชวยในการวนจฉยแยกโรคของ meningitis เม�อตรวจในน�าไขสนหลง

- บอกความรนแรงในภาวะท�ม pleural effusion


สาหรบการเจาะเลอด

1.) ผปวยอดอาหารกอนการเจาะเลอด 8 ช�วโมง เพราะอาหารมผลตอระดบกลโคสในเลอด (ด�มน�าเปลาได)

2.) ในทารก การเจาะเลอดท�สนเทาควร warm สนเทาใหอนกอนทาการเจาะ


- เลอด ปรมาณ 2 มลลลตร ใสหลอดเกบเลอดท�มสารกนเลอดแขงชนด Sodium fluoride

- CSF ปรมาณ 2 มลลลตร นาสงทนทและควรสง plasma glucose รวมดวยเสมอ

- Effusion ปรมาณ 2 มลลลตร


- คากลโคสจะลดลง 5-10 mg/dL/hr ในเลอดท�ไมไดป�นแยกพลาสมาและไมไดใช sodium fluoride

- ในทารก ควรรบสงหองปฏบตการทนท เน�องจากในทารกม glycolysis rate สง

- CSF ตองสงทนทหลงเกบตวอยางตรวจ



8. การรายงานผล : รายงานเปนหนวย mg/dL โดยใชคาอางอง (reference value)

ในเลอด ผใหญ 74-100 mg/dL

เดก 60-100 mg/dL

ทารกแรกเกด อาย 1 วน 40-60 mg/dL

มากกวา 1 วน 50-80 mg/dL

CSF ผใหญ 40-70 mg/dL

ปสสาวะ 1-15 mg/dL

53


10. วธการวเคราะห (methodology) : Emyzmatic(Hexokinase) method



Icterus: Conjugated Bilirubin 60 mg/dL และ Unconjugated bilirubin 60 mg/dl




การทดสอบ (แตพบกรณน�ไดนอย



54

Gram stain


1. การทดสอบ : Gram stain

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : วนจฉยการตดเช�อแบคทเรย ประเมนสภาวะการตดเช�อ หรอ ตดตามผลการรกษา











1. รายงานเซลล ทกชนดท�พบในตวอยางเชน เมดเลอดขาว เมดเลอดแดง เซลลผวหนง

2. รายงานปรมาณเซลลท�พบโดยประมาณ เชน rare few moderate numerous

3. รายงานเช�อแบคทเรยท�พบ การตดสแกรม รปราง การเรยงตว ปรมาณ

4. การตดส ตดสมวง รายงาน gram positive

ตดสแดง รายงาน gram negative

แกรมบวกคอกไคเด�ยวๆ = gram positive cocci in single

แกรมบวกคอกไคเปนค = gram positive cocci in pairs

แกรมบวกคอกไคเปนสาย = gram positive cocci in chains

แกรมบวกคอกไคเปนกลม = gram positive cocci in clusters

แกรมลบคอกไคเปนค = gram negative diplococci

การรายงาน Yeast cells

Budding yeast cells

Budding yeast cells with pseudohyphe

Encapsulated budding yeast cells or Encapsulated yeast cells






55

HbA1c (Glycated hemoglobin)


1. การทดสอบ : HbA1c (Glycated hemoglobin)


1.) ตดตามการควบคมระดบน�าตาลในระยะยาวของผปวยเบาหวาน

2.) วนจฉยโรคเบาหวาน



- เลอด ปรมาณ 3 มลลลตร ใสหลอดเกบเลอดท�มสารกนเลอดแขงชนด EDTA






- รายงานเปนหนวย % โดยใชคาอางอง (reference value) 4.8-6.0 % ตาม the Diabetes control and complication

trial / National Glycohemoglobin Standardization Program(DCCT/NGSP)



- วดปรมาณ HbA1c โดยวธTurbidimetric Inhibition Immunoassay (TINIA) และวดคา hemoglobin โดยวธ

modified

alkaline hematin reaction


1.) ผลการทดสอบจะไมรบกวน ถาปรมาณของสารในภาวะตางๆไมเกนคาท�กาหนด ดงตอไปน�

- Lipemia : triglyceride 800 mg/dL

- Glycemia : glucose 1000 mg/dL

- Rheumotoid Factor 950 IU/mL

2.) ภาวะ hemoglobinopathies เชน HbH, HbE และ hematologic disorders ท�มผลตออายของเมดเลอดแดง เชน

hemolytic anemia, blood loss อาจทาใหวดคา HbA1c ไมถกตอง

3.) ภาวะท�ม HbF สงข�น( >10%) ทาใหคา %HbA1cต�ากวาปกตได



56

HBs Abโดยเคร�อง Architect i2000 sr


1. การทดสอบ : HBs Abโดยเคร�อง Architect i2000 sr










8. การรายงานผล : รายงานเปนตวเลข หนวยเปน mIU/mL (คาอางองในคน คาปกต = < 10 mIU/mL)







- ส�งสงตรวจท�มคานอยกวา 10.0 mIU/mL ถอวาไมมปฏกรยา (NR) โดย ARCHITECT Anti HBs

- ส�งสงตรวจท�มคามากกวา หรอเทากบ 10.0 mIU/mL ถอวามปฏกรยา (R) โดย ARCHITECT Anti HBs

57

HBs Ag โดยเคร�อง Architect i2000sr


1. การทดสอบ : HBs Ag โดยเคร�อง Architect i2000sr











Negative < 0.99 COI

Inconclusive 1.00- 10.00 COI

Positive > 10.00 COI ใหปฏบตดงน�

-. คา COI > 10.00 และไมมผลเกาให repeat ดวย HBs Ag strip(SOP-QP-007-102-00) ถาม

ผลเกา ไมตอง repeat

-. คา COI =1.00-10.00 ให ป�นแยก ส�งสงตรวจ ใหม และ repeat ดวยเคร�องอตโนมต Architec

i2000sr





12. ระยะเวลาท�สามารถขอตรวจเพ�มได (time limit for requesting additional test)



58

Hematocrit (Hct)


1. การทดสอบ : Hematocrit (Hct)

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : เพ�อเปนแนวทางในการวนจฉย ภาวะซด

3. การเตรยมผปวย ( patient preparation ) : กอนการเจาะเกบเลอด ควรใหผปวยพก 15 – 30 นาท


- เลอดใสหลอด ท�มสารกนเลอดแขงชนด EDTA Blood ปรมาณ 0.5-2 ml

- เลอดใสใน Micro Hematocrit capillary tube (สแดง) ปรมาณ 1-2 tube

5. การสงส�งสงตรวจและขอควรระวง ( handling ) : ควรนาสงตรวจหองปฏบตการภายใน 2 ช�วโมง หลงจากเกบ



8. การรายงานผล : รายงานเปนคามหนวยเปนเปอรเซนต

9. คาตรวจ (charge) : 30 บาท

10. วธการวเคราะห (methodology) : โดยการป�นตกดวยเคร�องป�น Hct

11. ส�งรบกวนตอการวเคราะห ( interference ) : ส�งสงตรวจท�ม hemolysis หรอ มล�มเลอด

12. ระยะเวลาท�สามารถขอตรวจเพ�มได (time limit for requesting additional test) : ไมเกน 2 ช�วโมง


59

High Density Lipoprotein-Cholesterol (HDL-C)


1. การทดสอบ : High Density Lipoprotein-Cholesterol (HDL-C)



2.) เน�องจากระดบ HDL-Cholesterol มความสมพนธแบบผกผนตอการ atherosclerosis


1.) เพ�อใหสภาพพรอมท�สด ผปวยไมควรเปล�ยนแปลงอาหารภายใน 2 สปดาห, มน�าหนกตวคงท�, อดอาหารมา

อยาง นอย 12 ช�วโมง



ละคร� ง เพ�อปองกนผลจากการเปล�ยนแปลงทา







8. การรายงานผล : - รายงานเปนหนวย mg/dL โดยใชคาอางอง (reference value) 35-100 mg/dL


10. วธการวเคราะห (methodology) : ogeneous enzymatic method




Hemolyis: Hemoglobin 1200 mg/dL

Lipemia: Triglyceride 1200 mg/dL

Ascorbic acid: 50 mg/dL

2.) คาอาจสงข�นในผท�ม free fatty acid เพ�มมากข�น หรอมการทาลาย lipoproteins มากข�น



4.) ในผท�มการทางานของตบผดปกต จะทาใหคาท�ไดไมสามารถนาไปแปลผลได



60

Inclusion Body


1. การทดสอบ : การตรวจนบ Inclusion Body โดยวธ manual


- มภาวะซดเร�อรงเปน Anemia case

- สงสยภาวะซดเกดจากการขาดเหลกเปนพวก Iron deficiency anemia


4. ส�งสงตรวจ ( specimen ) ปรมาณและภาชนะท�ใชเกบ ( collection medium ) : ใชเลอดจาก EDTA Blood

5. การสงส�งสงตรวจและขอควรระวง ( handling ) : ส�งสงตรวจตองไมมล�มเลอด




- Positive : พบตะกอนของ Un-stable Hb สน�าเงนอมเขยวในเมดเลอดแดง

- Negative : ไมพบตะกอนสน�าเงนอมเขยวในเมดเลอดแดง


10. วธการวเคราะห (methodology) : ยอม Inclusion Body ใช 1% New methylene blue หยดบน Slide พรอมเลอดท�งไว

1-2 ช�วโมง แลวนาไปดดวยกลองจลทรรศน


- จานวน RBC หนาแนนเกนไป

- ส methylene blue มตะกอน

- ท�งเวลาในการวเคราะหไวนอยเกนไป

- มรอยร�วของการ seal

12. ระยะเวลาท�สามารถขอตรวจเพ�มได (time limit for requesting additional test) : ไมเกน 1 วน


61

India ink preparation


1. การทดสอบ : India ink preparation

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : Cryptococcal meningitis



- น�าไขสนหลง ประมาณ 1 มลลลตร ใสขวดปลอดเช�อ






รายงานผลเปน

1.) Negative (ตรวจไมพบเช�อ)

2.) Positive (ตรวจพบเช�อ)






62

Indirect Antiglobulin Test - ABO


1. การทดสอบ : Indirect Antiglobulin Test - ABO


- ใชตรวจหา free anti-A และ anti-B เพ�อรวมวนจฉยโรค hemolytic disease of the newborn หรอเม�อ

ไดรบเลอดและสวนประกอบของเลอดตางหม ABO



- ใช EDTA blood1- 2 ml , Hct tube(จกแดงมสารกนเลอดแขง) 1-2 tube เจาะไมเกน 24 ช�วโมง


- ตรวจสอบการเจาะเลอดใหถกคน นาสงหองปฏบตการทนทภายหลงการเจาะเลอด




- รายงานเปน positive หรอ negative

ถาเปน positive จะรายงาน grade ของ reaction รวมดวย เปน 4+,3+,2+,1+ หรอ weakly positive


10. วธการวเคราะห (methodology) : 7 วน โดยตดตอหองปฏบตการกอน และสงใบขอตรวจใหม

11. ส�งรบกวนตอการวเคราะห ( interference ) : sample ท�มclot หรอม hemolysis



63

Ketone


1. การทดสอบ : Ketone, blood ketone bodies


1.) ภาวะ diabetic ketoacidosis

2.) Differential diagnosis of metabolic acidosis with increased anion gap





- ควรนาสงหองปฏบตการทนท หลงจากเกบส�งสงตรวจ




รายงานเปนหนวย mmol/L โดยใชคาอางอง (reference value) คาปกต 0 mmol/L

9. คาตรวจ (charge) : บาท หรออาจมการเปล�ยนแปลงตามราคาของโรงพยาบาลเจาพระยายมราช

10. วธการวเคราะห (methodology) : Biosensor 3 electorde


- ketone bodies ประกอบดวย acetoacetate, acetone และ ß-hydroxybutyrate. ในคนปกต acetoacetate และ ß-

hydroxybutyrate มคาใกลเคยงกน สวนนอยเปน acetone และวธท�ใชตรวจสวนมากจะทาปฏกรยากบ acetoacetate

มากท�สด



64

KOH preparation


1. การทดสอบ : KOH preparation

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : วนจฉยการตดโรคเช�อรา









- ทกวน ต�งแตเวลา 8.30-24.00 น.



- การรายงาน การตรวจขยผวหนง หนอง เลบ

positive รายงาน - Positive for branching septate hyphe (suggestive for dermetophytosis)

- Positive for hyphae with blastospore (or budding yeast cells or Moniliform

hyphe) (suggestive for Candidiasis)

Negative รายงาน - Fungus not found

- การรายงานการตรวจเสนผม

positive รายงาน - Positive for endothrix ( or ectothrix ) type infection

Negative รายงาน - Fungus not found

- การรายงาน Budding yeast

positive รายงาน - Positive for encapsulated budding yeast cells (suggestive for Cryptococcus

neoformans)

Negative รายงาน - No encapsulated budding yeast cells found






65

Lactate Dehydrogenase (LDH)


1. การทดสอบ : Lactate Dehydrogenase (LDH) or Lactic Acid Dehydrogenase


1.) Megaloblastic anemia

2.) Malignancy โดยเฉพาะ hematopoietic malignancy

3.) ตรวจใน body fluid ชวยบอกวาเปน transudate หรอ exudates

4.) Liver diseases




- น�าเจาะจากชองตางๆ (body fluid) ใสขวดท�แหงสะอาด (ควรสงตรวจเลอดในเวลาเดยวกนเพ�อใชในการแปล

ผล)


- รบสงตรวจทนทเพ�อทาการแยกพลาสมาออกจากเมดเลอดแดงโดยเรว เพราะการแยกชาจะทาให LDH ออกจาก

เมด

เลอดแดงทาใหคาท�ไดสงข�น




1.) พลาสมา: 225-450 U/L

2.) น�าเจาะจากชองตาง ๆ (body fluid): โดยเทยบกบคาในพลาสมา



- oxidation of L-lactate to pyruvate with simultaneous reduction of nicotinamide adenine dinucleotide (NAD





2.) ภาวะ hemolysis มผลรบกวนการตรวจ




- ไมสามารถขอตรวจเพ�มได ควรสงตรวจใหม


66

Leptospira IgG/IgM


1. การทดสอบ : Leptospira IgG/IgM


- มไขไมทราบสาเหตหรอสงสยวาเปนโรค Leptospirosis วนจฉยการตดเช�อ Leptospirosis

- ประเมนสภาวะการตดเช�อ



- เลอดประมาณ 5 ml. ใสหลอดเลอดท�ไมมสารกนเลอดแขง






- Leptospira antibody( IgM) positive หรอ Leptospira antibody(IgG) positive

- Leptospira antibody( IgM) negative หรอ Leptospira antibody (IgG) negative


10. วธการวเคราะห (methodology) : Immunochromatography


- ชดตรวจ SD Leptospira IgG/IgM เปนการตรวจกรองชนดหน�งหลงการสมผสเช�อ ในระยะแรกแอนตบอดตอ

เช�อกอ โรค Leptospirosis ชนด IgM อาจใชเวลาในการตอบสนองลาชา การไมเกดปฏกรยาดวยชดทดสอบน� จง

ไมควรสรปวา ผปวยไมไดสมผสเช�อหรอไมไดตดเช�อแบคทเรยท�กอใหเกดโรค Leptospirosis ชนด Leptospira

interogans

- ชดตรวจ SD Leptospira IgG/IgM มจดมงหมายเพ�อทดสอบตวอยางท�ไมมการเจอจางเทาน�น จงไมควรเจอจาง

ตวอยางกอนการทดสอบ

- ชดตรวจ SD Leptospira IgG/IgM สามารถเกบไวไดท� 2 - 30องศาเซลเซยส หลงจากเปดใชแลวควรเกบชด

ทดสอบไวท�อณหภม 2 - 30องศาเซลเซยส ไมควรใชชดตรวจหลงจากหมดอายแลว

- ชดการทดสอบน�มความไว 97.7 เปอรเซนต และมความจาเพาะ 95 เปอรเซนต




67

Low Density Lipoprotein Cholesterol ( LDL-C)


1. การทดสอบ : Low Density Lipoprotein Cholesterol ( LDL-C) มการทดสอบ 2 แบบไดแก

- Direct LDL ไดจากการทดสอบโดยตรง

- Calculated LDL ไดจากการคานวณ จากสตร LDL-C = total cholesterol – HDL-C – (triglyceride/5)



2.) ตดตามการรกษาในผปวยท�ไดรบยาลดระดบไขมนในเลอด


1.) เพ�อใหสภาพพรอมท�สด ผปวยไมควรเปล�ยนแปลงอาหารภายใน 2 สปดาห มน�าหนกตวคงท� และงดอาหาร

อยางนอย 12 ช�วโมง



ละคร� ง เพ�อปองกนผลจากการเปล�ยนแปลงทา



5. การสงส�งสงตรวจและขอควรระวง ( handling ) : ควรนาสงหองปฏบตการภายใน 2 ช�วโมง หลงจากเกบส�งสงตรวจ



8. การรายงานผล : รายงานเปนหนวย mg/dL โดยใชคาอางอง (reference value) 70-160 mg/dL


10. วธการวเคราะห (methodology) : Homogeneous enzymatic colorimetric assay





Lipemia: คา triglyceride 1200 mg/dl)


HDL: 75 mg/dL

VLDL: 140 mg/dL

Chylomicron: 2000 mg/dL



3.) ในผท�มการทางานของตบผดปกต รบกวน lipid metabolism ซ� งจะสงผลตอคา LDL-C ได

12. ระยะเวลาท�สามารถขอตรวจเพ�มได (time limit for requesting additional test) : : ภายใน 24 ช�วโมง


68

Malaria test (Thick film and thin film for malaria )


1. การทดสอบ : Malaria test (Thick film and thin film for malaria )


- มไขไมทราบสาเหตหรอสงสยวาเปนโรคมาเลเรย วนจฉยการตดเช�อมาเลเรย ประเมนสภาวะ การตดเช�อ หรอ

ตดตามผลการรกษา



- อดประมาณ 2 ml. ใสหลอดเลอดท�มสารกนเลอดแขงชนด EDTA

5. การสงส�งสงตรวจและขอควรระวง ( handling ) : สามารถเกบตวอยางท�อณหภมหองนาน 1 วน เกบท� 2-8 องศา

เซลเซยส นาน 2 สปดาห



8. การรายงานผล : รายงานผลเปน Not found หรอช�อเช�อ ระยะและจานวนเช�อท�พบ


10. วธการวเคราะห (methodology) : ยอมดวยส Giemsa stain หรอ Wright stain




69

Melioidosis Titer


1. การทดสอบ : Melioidosis Titer


- ผปวยท�สงสยวามการตดเช�อ Burkholderia pseudomallei หรอเคยมการตดเช�อมากอน








8. การรายงานผล : Dilution titer ( คาอางองในคน titer ≤ 1 : 160 )


10. วธการวเคราะห (methodology) : Passive Hemagglutination Agglutination (PHA)






70

Methamphetamine


1. การทดสอบ : Methamphetamine


- การตรวจหาระดบยา Amphetamine/Methamphetamine ในปสสาวะของผปวยท�ไดรบยาAmphetamine/

Methamphetamine ใชเพ�อการ Diagnosis และ treatment การรบยาAmphetamine/ Methamphetamine ท�งทางการ

รกษา

ปกต และการใชเปนยาเสพตด เปนการตรวจกรองเบ�องตน



- Urine 50 ml. เกบใสแกวพลาสตกท�สะอาด

- ขวดพลาสตกฝาเกลยว สาหรบผตองสงสยท�ตารวจเกบมาสงเอง


- เปนผลการตรวจเบ�องตนเทาน�น



8. การรายงานผล : ผล Methamphetamine positive หรอ Methamphetamine negative


10. วธการวเคราะห (methodology) : Competitive binding Immunoassay



- การขอตรวจเพ�มสามารถเพ�มไดภายใน 48 ช�วโมง ของวนท�สงตรวจ โดยเกบท� 2 – 8 ๐ C


- Sensitivity คาต �าสดท�สามารถตรวจ Methamphetamine > 1000 ng/ml

71

Microfilaria


1. การทดสอบ : Microfilaria

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : ตรวจการตดเช�อโรคเทาชาง ในตวอยางเลอดครบสวน


- กอนเจาะเลอด ใหผปวยทานยา DEC (Diethylcarbamazine Citrate) ขนาด 2 มก./น.น.ตว 1 กก. แลวเจาะ

เลอดหลงรบประทานยา 45 นาท


- Whole blood เจาะจากปลายน�วใสลงใน Capillary tube

- Whole blood เจาะจากเสนเลอดดาใสลงใน tube ท�มสารกนเลอดแขง EDTA


- หญงต�งครรภ, เดกอายต �ากวา 1ปและผปวยโรคเร�อรงตางๆใหงดรบประทานยา DEC

- ยา DEC มผลระคายเคองตอกระเพาะอาหาร ผท�แพยาจะมอาการคล�นไส อาเจยน

6. วนและเวลาทาการตรวจ (testing schedule) : วนจนทร ถงวนศกร ต�งแตเวลา 8.30 16.30 น.



- พบพยาธไมโครฟลาเรย รายงาน Found

- ไมพบพยาธไมโครฟลาเรย รายงาน Not Found


10. วธการวเคราะห (methodology) : Capillary tube tecnique


- กรณท�ไมกระตนดวยยา DEC (Diethylcarbamazine Citrate) เวลาท�เหมาะสมในการเจาะเลอดผปวย คอ

ในชวงเวลากลางคน (20.00น. เปนตนไป)

- กรณกระตนดวยยา DEC (Diethylcarbamazine Citrate) ขนาด 2 มก./น.น. ตว 1กก. ใหเจาะเลอดหลง

รบประทานยา 45 นาท แตไมเกน 2 ช�วโมง


- เจาะเลอดใหมทกคร� งท�ส�งตรวจ


72

Modified acid fast stain


1. การทดสอบ : Modified acid fast stain

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : วนจฉยการตดเช�อแบคทเรย ประเมนสภาวะการตดเช�อ หรอ ตดตามผลการรกษา










8. การรายงานผล : รายงานผลเปน Not found หรอ AFB positive และปรมาณของเช�อท�พบ


10. วธการวเคราะห (methodology) : : Microscopic




73

NT-proBNP


1. การทดสอบ : NT-proBNP


- Diagnosis and monitoring the treatment of patients with congestive heart failure and left ventricular

dysfunction

- Risk stratification of patients with acute coronary syndrome and congestive heart failure








8. การรายงานผล : Pro BNP ……… pg/ml คาปกต อาย < 50ป 450 pg/ml

อาย 50-75ป 900 pg/ml.

อาย > 75 ป 1800 pg/ml

คาวกฤต Pro BNP>1000 pg/ml

9. คาตรวจ (charge) : 1,500 บาท หรออาจมการเปล�ยนแปลงตามราคาของโรงพยาบาลเจาพระยายมราช






Lipemia: Triglyceride 4000 mg/dL

Biotin: 30 ng/mL

Rheumatoid factors: 1500 IU/mL

2.) ผลการตรวจอาจถกรบกวนจากผท�ม antibodies ตอ streptavidin และ ruthenium ท�สงมากๆ (แต

พบกรณน�ไดนอย)


- การขอตรวจเพ�มสามารถเพ�มไดภายใน 3 วน โดยเกบท� 20 – 25 ๐ C


74

Stool Occult blood (FOB)


1. การทดสอบ : Stool Occult blood (FOB)

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : ตรวจหา human hemoglobin ในปรมาณนอยๆท�ปนอยในอจจาระ



- ปรมาตรอจจาระท�ใช ประมาณ 5 กรมหรอขนาดเทาหวแมมอผใหญ

- ภาชนะท�ใชเกบ ขวดพลาสตกปากกวางท�แหง สะอาด ปราศจากไขมน มฝาเกลยวปดสนท


- ใหผปวยเกบอจจาระใหม

- มปรมาณนอยจนไมสามารถตรวจวเคราะหได

- อจจาระมการปนเป� อนของปสสาวะหรอน�า

- ขณะเกบผปวยเปนประจาเดอน

6. วนและเวลาทาการตรวจ (testing schedule) : ทกวนตลอด 24 ช�วโมง


8. การรายงานผล : รายงานเปน negative หรอ positive


10. วธการวเคราะห (methodology) : immunochromatography


- FOB Fecal Occult Blood Chemistry Reagent Strips (Feces) จะจาเพาะกบ ฮโมโกลบนในอจจาระ การพบเลอดใน

อจจาระอาจไมจาเพาะกบภาวะเลอดออกทางลาไส (Colorectal bleeding)

- แอลกอฮอล, ยาลดไขกลมแอสไพรนหรอยาอ�นๆท�รบในปรมาณมาก อาจเปนสาเหตใหพบผลบวกปลอม

ดงน�นควรงดสารดงกลาวอยางนอย 48 ช�วโมงกอนเกบอจจาระตรวจ

- ผลลบปลอมอาจเกดจากการทาน วตามน ซ

- อาหารท�ม Peroxides และ Heme อาจรบกวนการทดสอบ

- ควรเล�ยงการเกบส�งสงตรวจชวง 3 วนในระยะท�มประจาเดอนหรอเล�ยงเลอดท�ปนมากบปสสาวะ



75

Osmotic fragility test (OF test)


1. การทดสอบ : Osmotic fragility test (OF test)


- ตองการดการแตกตวของเมดเลอดแดงในผปวย Spherocytosis


- ผปวยไมควรไดรบเลอดมากอนในระยะ 3 เดอน



5. การสงส�งสงตรวจและขอควรระวง ( handling )

- ไมใชเลอดท�เกบท�อณหภมหองนานเกน 24 ช�วโมง

- ในรายผปวยท�ตรวจ CBC พบวามภาวะซดมาก (คา Hb < 7g% ) จะอานผลไดไมชดเจน ควรทาเปรยบเทยบกบ

น�ากล�นหรอเพ�มเลอดเปนสองเทาในการทดสอบ ถาไมไดตรวจใหทาตาม Leaflet น�ายา

6. วนและเวลาทาการตรวจ (testing schedule) : ทกวนในเวลาราชการ ต�งแต เวลา 8.00-16.00 น.



- รายงานเปน % MCF

- คาอางอง (reference) Nonincubate % MCF = 0.4 – 0.445

Incubate % MCF = 0.445-0.55



- One tube Osmotic fragility Test


- specimen ตองไมม hemolysis

- ในรายท�ผปวยมภาวะซดมาก ( คา Hb นอยกวา 7 g%) จะอานผลไดไมชดเจน ควรทาเปรยบเทยบกบน�ากล�น

หรอเพ�มเลอดเปน 2 เทา ในการทดสอบ

- 3. การทดลองน�จะไดผลบวกกบผท�เปน Homozygous Hb E , -thal trait และ-thal 1 trait ทกราย แตผท�

เปน Hb E trait, -thal 2 trait และฮโมโกลบนผดปกตอ�น ๆ อาจใหผลลบได



76

Phosphorus


1. การทดสอบ : Phosphorus


1.) Bone diseases

2.) Chronic renal diseases, dialysis patients

3.) Status post thyroid surgery

4.) Parathyroid disease

5.) Patients with nephrolithiasis

6.) Chronic alcoholism

7.) Patients requiring intensive medical care (parenteral nutrition, mechanical ventilation)

8.) Suspected vitamin D deficiency (malabsorption syndrome)

9.) Muscle weakness, bone pain


1.) ผปวยควรอดอาหารอยางนอย 12 ช�วโมง เพราะอาหารมผลตอระดบฟอสฟอรสในเลอด

2.) ผปวยควรมาเจาะเลอดในเวลา 8.00 - 10.00 น. เน�องจากระดบฟอสฟอรสเปล�ยนแปลงตามเวลาในแตละชวง

(circadian variation)


1.) เลอด ปรมาณ 4-6 มลลลตร ใสหลอดเกบเลอดท�มสารกนเลอดแขงชนด lithium heparin

2.) ปสสาวะ เกบ 24 ช�วโมง ใสในภาชนะท�ไมมการปนเป� อนของโลหะหนก เกบในตเยน และใสกรดไฮโดร

คลอรก

(6 M HCl) จานวน 10 มลลลตรเพ�อปองกนการตกตะกอนของฟอสฟอรส


- รบสงตรวจทนทภายใน 2 ช�วโมงเพ�อทาการแยกพลาสมาออกจากเมดเลอดแดงโดยเรว เพราะการแยกชาจะทา

ใหฟอสฟอรสออกจากเมดเลอดแดงทาใหคาท�ไดสงข�น



77


Serum / Plasma 2.3 - 4.7 mg/dL (0.74 - 1.52 mmol/L)

Urine (ไมควบคมอาหาร) 0.4 - 1.3 g/day (12.9 - 42.0 mmol/day)


10. วธการวเคราะห (methodology) : : Modification of the classical phosphomolybdate method by Fiske and Subbarow


1.) คาฟอสฟอรสท�วดไดมากกวา 20 mg/dL ตองทาการเจอจางส�งสงตรวจเพ�อใหไดคาท�ถกตอง


Icterus: cojugated bilirubin 35 mg/dL, unconjugated bilirubin 62 mg/dL


Lipemia: L-index 1250

3.) Monoclonal gammopathy ทาใหเกดภาวะ pseudohyperphosphatemia ได



78

Pregnancy Test


1. การทดสอบ : Pregnancy Test

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : Pregnancy การต�งครรภ



- ปสสาวะ ประมาณ 5 มลลลตร ใสในภาชนะสาหรบเกบปสสาวะท�แหงและสะอาด


- สงปสสาวะไปหองปฏบตการภายใน 1 ช�วโมง ถายงสงไมไดเกบในตเยน 2-8’C ไดนาน 24 ช�วโมง



8. การรายงานผล : รายงานเปน negative หรอ positive


10. วธการวเคราะห (methodology) : immunochromatography


- ถาปสสาวะเจอจางมาก อาจทาใหตรวจไดผลเปน negative ควรเกบปสสาวะหลงต�นนอนตอนเชามาตรวจใหม



79

Prothrombin Time (PT), INR


1. การทดสอบ : Prothrombin Time (PT), INR


- ประเมนความผดปกตของปจจยการแขงตวของเลอดใน extrinsic pathway ไดแก factor VII, X, V,II, fibrinogen

- ตรวจตดตามในผปวยท�ไดรบยากนเลอดแขงชนด vitamin K antagonist

- ประเมน synthetic function ของตบ

3. การเตรยมผปวย ( patient preparation ) : - กอนเจาะเลอดควรใหผปวยพกประมาณ 15 นาท


- ใสหลอดเกบเลอดท�มสารกนเลอดแขงชนด 3.2% sodium citrate เจาะเลอดใสตามปรมาณขดขางหลอดเกบเลอด

ในอตราสวน 1: 9 ปรมาตรเลอด ± ไดไมเกน 10%


- ใสเลอดใหพอดขด การใสเลอดนอยกวา 60% จากท�กาหนด อาจทาใหคาท�ไดยาวกวาท�เปนจรง

- ในกรณท�มการสงเลอดหลายหลอด ควรใสเลอดลงหลอดเลอดตามลาดบท�ถกตอง

- ควรหลกเล�ยงการปนเป� อน heparin เน�องจาก heparin ปรมาณมากอาจมผลตอคา PT ได




- รายงานเปนหนวย วนาท โดยคาอางอง (reference value) ดจากใบรายงานผล (เปล�ยนตาม lot ของน�ายา)

- รายงานเปน INR (international normalized ratio) เพ�อใชในการควบคมยากนเลอดแขงชนด vitamin K

antagonist โดยระดบ INR ของการรกษาโดยท�วไปประมาณ 2-3



- กระตนระบบการแขงตวของเลอดโดยใส thromboplastin และแคลเซยม ในพลาสมา แลวจบเวลาในการเกดล�ม

เลอดโดยเคร�องอตโนมต


- hemolysis, lipemia, icterus ปรมาณมาก และ parenteral feeding อาจมผลตอการทดสอบได การปนเป� อนของ

heparin ทาใหคายาวกวาท�ควรจะเปน



-ในผปวยท�มคา hematocrit สงกวา 55% ใหโทรแจงทางหองปฏบตการกอนทาการเจาะเลอด เพ�อปรบลดน�ายากน

เลอดแขงใหไดสดสวนกน แลวจงนาหลอดท�ไดรบการลดน�ายาแลวไปใชในการเกบเลอดเพ�อสงตรวจสาหรบ

ผปวยรายน�น ถาไมปรบลดอาจทาใหคาท�ไดนานกวาท�เปนจรง

80

Reticulocyte count


1. การทดสอบ : Reticulocyte count

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : เพ�อเปนแนวทางในการวนจฉยโรคท�เปนสาเหตของการเกดภาวะซด

3. การเตรยมผปวย ( patient preparation ) : ผปวยไมควรไดรบเลอดมากอนในระยะ 3 เดอน




- ควรนาสงหองปฏบตการ ภายในเวลา 2 ช�วโมงหลงจากเกบหรอถาหากสงตรวจไมไดทนทใหนาหลอดเลอดแช

ตเยน อณหภม 4 °C

- Hemolyzed sample ทาใหคาต �ากวาความเปนจรง

- เลอดท�มกลโคสสงๆ หรอเลอดท�ใช Hepalin เปนสารกนเลอดแขง อาจทาให reticulocyte ตดสซดมาก

6. วนและเวลาทาการตรวจ (testing schedule) : ทกวนในเวลาราชการ ต�งแต เวลา 8.00-16.00 น.


- นบจากหองปฏบตการไดรบส�งสงตรวจใชเวลาประมาณ1 ช�วโมง


- รายงานเปนคามหนวยเปนเปอรเซนตโดยใชคาอางองปกต (Reference value) 0.5–2%


10. วธการวเคราะห (methodology) : โดยการยอมส New methylene blue


- ตองทาการตรวจวเคราะหภายใน 2 ช�วโมง ถานานกวาน�น เมดเลอดแดงตวออนจะพฒนาเปนเมดเลอดแดงตวแก

ได

- ในผปวยท�ซดมากคา Hematocrit < 20 % ใหเพ�มปรมาตรเลอดเปน 2 เทากอนนามาทดสอบ ปองกนการเกดผล

ผดปกตลวง ( False Negative )


- ภายใน 2 ช�วโมง


81

Rh (D) typing


1. การทดสอบ : Rh (D) typing


- ตองการทราบวาผปวย ม Rh D antigen บนเมดเลอดแดงหรอไม ในผปวยฝากครรภ เดกทารกแรกเกด

ผปวยท�จะใหเลอด ผปวยและผบรจาคอวยวะและ stem cell





- ตรวจสอบการเจาะเลอดใหถกคน และหลอดใสเลอดใหถกตอง ตองลงช�อผเจาะเลอดบนใบขอตรวจ และลงช�อ

บน

label ของหลอดเลอด



8. การรายงานผล : Rh (D) positive, Rh (D) negative(หรอ weak D)


10. วธการวเคราะห (methodology) : red cellagglutination/ column agglutination


- การเคยไดรบเลอด, การท�ผปวย ม Positive direct antiglobulin test (DAT positive)



82

Rheumatoid Factor


1. การทดสอบ : Rheumatoid Factor


- Rheumatoid arthritis

- Bacterial endocarditis ท�ตรวจไมพบเช�อ Bacteria








8. การรายงานผล : รายงานผล Rheumatiod Factor = Negative

Rheumatiod Factor = Positive Titer = ………. IU/ml (คาปกต 8 I.U. / ml)








83

Serum Cryptococcal Ag


1. การทดสอบ : Serum Cryptococcal Ag

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : : Cryptococcal infection








8. การรายงานผล : Cryptococcus Ag = Negative (Serum/CSF)

Cryptococcus Ag = Positive (Serum/CSF


10. วธการวเคราะห (methodology) : Immunochromatograph




- การขอตรวจเพ�มสามารถเพ�มไดภายใน 3 วน นบจากวนท�สงตรวจ โดยเกบท� อณหภม 2 – 8 ๐ C


- Sensitivity : 100%

- Specificity : 100%

84

Sperm analysis


1. การทดสอบ : Sperm analysis

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : ไมม


- งดการหล�งน�าอสจอยางนอย 3 วน แตไมเกน 7 วน


- น�าอสจเพ�อตรวจ Sperm analysis ปรมาณไมนอยกวา 2 มลลลตร

- ภาชนะปราศจากเช�อขนาดปรมาณไมนอยกวา 20 มลลลตร


- ควรนาสงหองปฏบตการ ภายใน 2 ช�วโมง หลงจากเกบ ส�งสงตรวจ


- ในเวลาราชการ ต�งแตเวลา 08.30-16.30 น.


- 2 ช�วโมง


- จานวนตว Sperm/HP

- หนวยนบเปน 106 /CC






85

Stool Concentration technique


1. การทดสอบ : การตรวจอจจาระโดยวธเขมขนConcentration technique

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : ใชในการตรวจยนยนการวนจฉยโรค ตดตามผลการรกษา เฝาระวงทางระบาดวทยา



- Stool (อจจาระ) ปรมาตรประมาณ 2-5 กรม

- ภาชนะท�ใชเกบส�งสงตรวจ ถวยแกวหรอถวยพลาสตกท�สะอาด มฝาปดมดชด


- ใหผปวยเกบอจจาระใหม

- หลงเกบส�งสงตรวจควรนามาสงตรวจทนทหรอสงภายใน 1 ช�วโมง

- ภาชนะท�ใชเกบควรเปนพลาสตกหรอแกวท�แหงสะอาด ไมม Detergent ปนเป� อน

6. วนและเวลาทาการตรวจ (testing schedule) : วนจนทร ถงวนศกร ต�งแตเวลา 8.30 16.30 น.



- ไมพบโปรโตซว (Protozoa) และหนอนพยาธ (Helminths) : Not found

- พบโปรโตซว (Protozoa) และหนอนพยาธ (Helminths) : ระบ Genus Species Stage ใหชดเจน

การรายงานผล


10. วธการวเคราะห (methodology) : Formalin-Ether Sedimentation


- อจจาระท�มการปนเป� อนของปสสาวะจะทาลาย trophozoite ของ protozoa

- ตรวจหาระยะ Trophozoite ไมได

- ข�นตอนการตรวจยงยาก ใชเวลานาน



86

Stool Examination


1. การทดสอบ : Stool Examination

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : ตรวจหาปรสตในอจจาระ






- ใหผปวยเกบอจจาระใหมหลงเกบส�งสงตรวจควรนามาสงตรวจทนท




- Parasite ( cyst, trophozoite, ova, larve) : Not found

- Parasite ( cyst, trophozoite, ova, larve) : ระบ Genus Species Stage ท�ตรวจพบ

- พบ Charcot – Leyden Crystal, RBC, WBC บอกจานวนตอ high power field(Cell/HPF)

- พบ Budding yeast หรอ Pseudohyphaeในเดกอายต �ากวา 5 ป : Few, Moderate, Numerous


10. วธการวเคราะห (methodology) : วธ Direct smear โดยการดสดจากกลองจลทรรศน


- อจจาระท�มการปนเป� อนของปสสาวะจะทาลาย trophozoite ของ protozoa

- หลกเล�ยงสารท�มผลตอการตรวจปรสตในอจจาระ เชน ยาระบาย (Laxative) ยาลดกรด (Antacids) และยา

ปฏชวนะ (Antibiotic) บางชนด ควรเกบตวอยางหลงจากหยดยา 1 สปดาห



87

Stool Reducing Substance


1. การทดสอบ : Stool Reducing Substance

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : ตรวจหาภาวะท�มน�าตาล (น�าตาลแลคโตส) ในอจจาระ



- ปรมาตรอจจาระท�ใช ประมาณ 5 กรมหรอขนาดเทาหวแมมอผใหญ

- ภาชนะท�ใชเกบ ขวดพลาสตกปากกวางท�แหง สะอาด ปราศจากไขมน มฝาเกลยวปดสนท






Stool reducing substance : Negative

: Trace

: 1+

: 2+

: 3+

: 4+


10. วธการวเคราะห (methodology) : clinitest


- อจจาระท�มการปนเป� อนของปสสาวะ การแปลผลอาจผดพลาดได เน�องจากเช�อแบคทเรยในปสสาวะจะทาการยอย

สลายน�าตาลแลคโตสรวมท�งน�าตาลตวอ�นไปจนหมด

- อจจาระท�ถกเกบท�งไวนานโดยไมมการนาสงหองปฏบตการ การแปลผลอาจผดพลาดได เน�องจากเช�อแบคทเรยใน

อจจาระจะทาการยอยสลายน�าตาลแลคโตสรวมท�งน�าตาลตวอ�นไปจนหมด



88

Stool Rota virus


1. การทดสอบ : Stool Rota virus


- Rotavirus ในส�งสงตรวจประเภทอจจาระ ซ� งเปนสาเหตหลกของโรคลาไสอกเสบในทารก และเดกเลก

โดยเฉพาะในเดกท�มอายต �ากวา 5 ป










Positive : มแถบสปรากฏ 2 แถบท�งใน control region และมแถบสใน test region

Negative : มแถบสปรากฏ 1 แถบใน control regionไมมแถบสใน test region

Invalid : ไมปรากฏแถบสท�ง control region และ test region หรอเหนแถบสบรเวณ test region แต control


10. วธการวเคราะห (methodology) : Immunochromatographic assay


- ASAN Easy Test® ROTA Strip มความจาเพาะตอ viral protein กลม serotypes Group A rotavirusใน มนษย ซ� ง

การ ตรวจไมสามารถแยกความแตกตางระหวาง serotypes ของ Group A rotavirusหรอตรวจ แยก rotavirus

serotypesอ�นๆ(B-F)ได



89

Thyroid stimulating hormone (TSH)


1. การทดสอบ : Thyroid stimulating hormone (TSH)










- รายงานผลเปนหนวย μIU/mL ชวงคาปกตคอ 0.35 μIU/mL ถง 4.94 μIU/mL




- Hemolysis Hb > 1 g/dl



- Biotin > 25 ng/ml




90

Total Bilirubin, Direct Bilirubin


1. การทดสอบ : Total Bilirubin, Direct Bilirubin

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : เพ�อหาสาเหตของภาวะ jaundice





1.) การสงตรวจควรระวงเลอดโดนแสง จะทาใหคาลดลง

2.) ควรนาสงหองปฏบตการภายใน 2 ช�วโมง หลงจากเกบส�งสงตรวจ




- รายงานเปนหนวย mg/dL โดยใชคาอางอง (reference value) total bilirubin 0.3-1.2 mg/dL

direct bilirubin 0-0.5 mg/dL


10. วธการวเคราะห (methodology) : Diazonium Salt


1.) ผลการทดสอบ total bilirubin จะไมถกรบกวน ถาปรมาณของสารในภาวะตางๆ ไมเกนคาท�กาหนด

ดงตอไปน� Hemolysis: Hemoglobin 1000 mg/dL Lipemia: L index ของเคร�องไมเกน 1000 (คา L index ไม

สามารถเปรยบเทยบเปนคา triglyceride ได)

2.) ผลการทดสอบ direct bilirubin จะไมถกรบกวน ถาปรมาณของสารในภาวะตางๆ ไมเกนคาท�กาหนด

ดงตอไปน� Hemolysis: Hemoglobin 25 mg/dL Lipemia: L index ของเคร�องไมเกน 140 (คา L index ไมสามารถ

เปรยบเทยบเปนคา triglyceride ได)




13. อ�น ๆ ( comment ) : หามใช cord blood ในการตรวจ total bilirubin

91

Total calcium


1. การทดสอบ : Total calcium


1.) Bone disease : spontaneous fractures, osteoporotic fractures (femoral, neck, spine, radius), bone pain,

radiographically detected bone changes, growth disorder, dental alterations

2.) Renal disease : nephro- or urolithiasis, nephrocalcinosis, polydipsia, polyuria, chronic renal disease

3.) Neuromuscular disease : tetany, seizures, hypoparathyroidism หลงทาการผาตดตอมธยรอยด,headache,

muscle weakness

4.) Psychologic conditions : fatigue, apathy, lethargy, depression, anorexia

5.) Stomach and intestine : peptic ulcer disease, pancreatitis, gallstone, recurrent diarrhea,malabsorption,

constipation

6.) Skin and skin appendages : changes involving the skin, nails, and hair, skin hyperpigmentation

7.) Lung : sarcoidosis, tuberculosis, other granulomatous diseases

8.) Tumors : weight loss, malignant tumors, lymphomas

9.) Endocrine : parathyroid, thyroid, testicular, ovarian, adrenal diseases

10.)Therapeutic drugs : intake of vitamin D and its metabolites or analogues, vitamin A, anticonvulsant


1.) ผปวยอดอาหารกอนการเจาะเลอดอยางนอย 4 ช�วโมงเพราะอาหารมผลตอระดบแคลเซยมในเลอด

2.) ผปวยควรมาเจาะเลอดในเวลา 8.00 - 10.00 น. เน�องจากระดบแคลเซยมเปล�ยนแปลงตามเวลาในแตละชวง

(circadian variation)

3.) น�งพกกอนทาการเจาะเลอดอยางนอย 10 นาท เพราะระดบแคลเซยมจะเพ�มสงข�นหลงทากจกรรม

4.) ทาท�เหมาะสมตอการเจาะเลอดคอทาน�ง และผปวยควรน�งอยางนอย 5 นาทกอนเจาะเลอด เพราะแคลเซยม

สวนใหญจบกบโปรตน การเจาะทาทางท�แตกตางกนจะทาใหคาท�ไดแตกตางกน


1.) เลอด ปรมาณ 4-6 มลลลตร ใสหลอดเกบเลอดท�มสารกนเลอดแขงชนด lithium heparin

2.) ปสสาวะ - ปสสาวะเกบ 24 ช�วโมงใสในภาชนะท�ไมมการปนเป� อนของโลหะหนก และใสกรดไฮโดรคลอรก

(6M HCl) จานวน 10 มลลลตรเพ�อปองกนการตกตะกอนของแคลเซยม


- รบสงตรวจทนทภายในเวลา 2 ช�วโมงเพ�อทาการแยกซร�มออกจากเมดเลอดแดงโดยเรว เพราะการแยกชาจะทา

ใหคาแคลเซยมลดลง


92



ซร�มหรอพลาสมา

ชวงอาย คาปกต (mg/dL) คาปกต (mmol/L)

เลอดจากสายสะดอ 8.2-11.2 2.05-2.80

ทารกเกดกอนกาหนด 6.2-11.0 1.55-2.75

0-10 วน 7.6-10.4 1.90 – 2.60

10 วน -24 เดอน 9.11.0 2.25-2.75

2-12 ป 8.8-10.8 2.20-2.70

ผใหญ 8.4-10.2 2.10-2.55

ผชายอาย > 60 8.8-10.0 2.2-2.50

ปสสาวะ

Calcium in diet Range(mg/day) Range(mmol/day)

Calcium-free 5-40 0.13-1.00

Low to average 50-150 1.25-3.75

Average (800 mg/day or 20 mmol/day) 100-300 2.50-7.50



- Modification of the calcium o – cresolphthalein complexone (OCPC) reaction by Schwartzenbach


1.) คาแคลเซยมท�วดไดมากกวา 20 mg/dL ตองทาการเจอจางส�งสงตรวจเพ�อใหไดคาท�ถกตอง

2.) ส�งสงตรวจท�ม hemolysis, lipemia และเหลอง

3.) แมกนเซยมท�ปนเป� อนจากภาชนะบรรจสามารถมผลตอการวดระดบแคลเซยม

4.) ผปวยท�ไดรบการฉดสเพ�อทาการตรวจ magnetic resonance imaging (MRI), ไดรบยา gadodiamide, ผปวยท�

เปน

Waldenström’s macroglobulinemia จะทาใหคาท�วดไดแปลผลไมได



93

Total protein


1. การทดสอบ : Total protein


1.) Evaluate nutritional status

2.) Investigate edema

3.) Severe organ diseases especially protein losing state

4.) Multiple myeloma

5.) Immunological diseases








- รายงานเปนหนวย g/dL โดยใชคาอางอง (reference value) 6.6-8.7 g/dL


10. วธการวเคราะห (methodology) : Colorimetric (Biuret) method






Dextran: 30 mg/mL





94

Total PSA


1. การทดสอบ : Total PSA

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : ใชรวมวนจฉยและตดตามผลการรกษาโรคมะเรงตอมลกหมาก








8. การรายงานผล : PSA………ng/ml (คาปกต 0.00- 4.00 ng/ml)





- ไมควรใชส�งสงตรวจท�ผานการทา Heat-inactivated




- ขอบเขตของการตรวจวเคราะห อยในชวง 0.002 - 100 ng/ml

- ความไวของการตรวจวเคราะห หรอคาต�าสดท�วดได เทากบ 0.002 ng/ml

95

Total thyroxine (T4)


1. การทดสอบ : Total thyroxine (T4)










- รายงานผลเปนหนวย μg/dL ชวงคาปกตคอ 4.87 μg/dL ถง 11.72 μg/dL




- Sodium citrate or sodium fluoride/potassium oxalate plasma

- Hemolysis Hb > 2.3 g/dl


- Lipemia triglecerides > 2500 mg/dl

- Biotin > 100 ng/ml




96

Total triiodothyronine (T3)


1. การทดสอบ : Total triiodothyronine (T3)










- รายงานผลเปนหนวย ng/mL ชวงคาปกตคอ 0.58 ng/mL ถง 1.59 ng/mL




Hemolysis Hb > 2 g/dl

Icterus bilirubin > 35 mg/dl

Lipemia intralipid >1800 mg/dl

Biotin > 10 ng/ml




97

Treponema Pallidum Haemagglutination Assay (TPHA)


1. การทดสอบ : Treponema Pallidum Haemagglutination Assay (TPHA)

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : Syphilis : to detect specific antibody to T. pallidum



- เลอด ประมาณ 5 มลลลตร ใสหลอดเกบเลอดท�ไมมสารกนเลอดแขง



6. วนและเวลาทาการตรวจ (testing schedule) : ทกวนในเวลาราชการ

7. การประกนเวลาการทดสอบ ( TAT ) : 1 วน

8. การรายงานผล : Non-Reactive, Reactive titer ≥ 1:80 หรอ borderline


10. วธการวเคราะห (methodology) : Hemagglutination Assay

11. ส�งรบกวนตอการวเคราะห ( interference ) : ส�งสงตรวจท�ม Hemolysis > 2+ และ Turbid > 2+



13. อ�น ๆ ( comment ) : ไมม�

98

Triglycerides


1. การทดสอบ : Triglycerides



2.) ตดตามการรกษาในผปวยท�ไดรบยาลดระดบไขมนในเลอด


1.) เพ�อใหสภาพพรอมท�สด ผปวยไมควรเปล�ยนแปลงอาหารภายใน 3 สปดาห, มน�าหนกตวคงท�, อดอาหารอยาง

นอย 12 ช�วโมง

2.) ควรงด alcohol ในตอนเยนกอนจะตรวจ







8. การรายงานผล : รายงานเปนหนวย mg/dL โดยใชคาอางอง (reference value) 50-200 mg/dL


10. วธการวเคราะห (methodology) : Enzymatic colorimetric assay









99

Troponin T hs STAT


1. การทดสอบ : Troponin T hs STAT


- Diagnosis acute myocardial infarction and minor myocardial cell damage from a few hours after onset of

symptoms to as long as 5-7 days

- Assessment of the outcome of thrombolytic therapy

- Estimation of prognosis in patients with unstable angina pectoris

- Diagnosis of smaller myocardial infarctions e.g. after invasive-interventional cardiac procedure

- Suspected heart muscle damage with concurrent skeletal muscle, e.g. perioperative myocardial infarction,

heart contusion.








8. การรายงานผล : TNT- HSST ………pg/ml คาปกต 0-14 pg/ml

คาวกฤต > 100 pg/ml




- ผลการทดสอบจะไมถกรบกวน ถาปรมาณของสารในภาวะตางๆ ไมเกนคาท�กาหนด ดงตอไปน�


Hemolyis: Hemoglobin 100 mg/dL (ไมแนะนาใหตรวจส�งสงตรวจท�ม hemolysis ท�มองเหนไดดวยตาเปลา)


Biotin: 50 ng/mL

Rheumatoid factors: 2000 U/mL




100

Urea nitrogen


1. การทดสอบ : Urea nitrogen


1.) ชวยประเมนการทางานของไต

2.) ชวยในการวนจฉยและตดตามการรกษา ผปวยโรคระบบทางเดนปสสาวะ

3.) ชวยประเมนสภาพสมดลของในโตรเจนในรางกาย



1.) เลอด


2.) ปสสาวะ

- ปสสาวะเกบ 24 ช�วโมง โดยใหถายปสสาวะท�งตอน 8.00น. แลวเร�มเกบปสสาวะใสในภาชนะซ�งเกบในตเยน

ชอง ธรรมดา เกบโดยไมตองใส preservative จนปสสาวะคร� งสดทายตอน 8.00 น. ของวนรงข�น เขยนช�อผปวย

วน และ เวลาท�เร�มเกบ และเวลาส�นสดการเกบไวท�ภาชนะดวย ทางผท�ดแลผปวยวด ปรมาณของปสสาวะ 24

ช�วโมง แลวบ◌งใสภาชนะท�แหง สะอาด มฝาปดสงมายงหองปฏบตการ

- Random specimen เกบโดยไมตองใส preservative ใสภาชนะท�แหง สะอาด มฝาปด





รายงานเปนหนวย mg/dL โดยใชคาอางอง (reference value)

ซร�ม : 8-20 mg/dL,

ปสสาวะ : 12-20g/24 ช�วโมง


10. วธการวเคราะห (methodology) : Urease/glutamate dehydrogenase coupled enzymatic technique


1.) ในเลอดผลการทดสอบจะไมถกรบกวน ถาปรมาณของสารในภาวะตางๆ ไมเกนคาท�กาหนด ดงตอไปน�




2.) ในปสสาวะผลการทดสอบจะถกรบกวนถาอยในภาวะท�เปนกรด เชน acidosis


การ ทดสอบ (แตพบกรณน�ไดนอย



101

Uric acid


1. การทดสอบ : Uric acid


1.) Clinical symptoms suggestive of gout

2.) Family history of gout

3.) Monitoring gout therapy

4.) History of nephrolithiasis

5.) Secondary hyperuricemia


- ควรงดอาหารอยางนอย 12 ช�วโมง กอนเจาะเลอด



5. การสงส�งสงตรวจและขอควรระวง ( handling ) : ควรนาสงหองปฏบตการภายใน 2 ช�วโมง หลงจากเกบส�งสงตรวจ




ซร�ม/พลาสมา รายงานเปนหนวย mg/dL โดยใชคาอางอง (reference value)

ชาย: 3.5-7.2 mg/dL

หญง: 2.6-6.0 mg/dL

ปสสาวะ 24 ช�วโมง 250-750 mg/dL


10. วธการวเคราะห (methodology) : Uricase method

102







2.) ยาตอไปน�ไดทดสอบในหองปฏบตการพบวาทาใหคา uric acid ท�ไดต �ากวาความเปนจรง

α-methyldopa

Desferoxamine

Calcium dobesilate (เชน dexium)





103

Urinalysis


1. การทดสอบ : Urinalysis


- Diagnosis and Management of renal diseases involving urinary system


- เตรยมผปวยแบบ aseptic technique


- ปสสาวะท�ถายแตละคร� งในเวลาใดกได ใสในภาชนะสาหรบเกบปสสาวะท�วไป ท�แหงสะอาด ปรมาตร 15 -

20 มลลลตร


- การเกบปสสาวะตองเกบอยางสะอาด (Clean catch) ถกวธและเกบเฉพาะชวงกลางของปสสาวะ

(Midstream urine ) โดยใหผปวยทาความสะอาดบรเวณอวยวะสบพนธภายนอก แลวถายปสสาวะในชวงแรก

ท�ง เกบปสสาวะชวงกลางใสภาชนะ สวนปสสาวะในชวงสดทายท�งไป

- ควรสงไปหองปฏบตการสาขาวชาวกกะวทยา ตกพะอบ ช�น 4 ภายในเวลา 1 ช�วโมง หลงจากเกบส�งสงตรวจ




คาอางอง (Reference value)

pH 4.6 – 8.0

sp.gr. 1.003 – 1.030

Albumin Negative

WBC 0 – 5 /HP

RBC 0 – 2 /HP

Squamous Epithelium Few / HP

Trasitional Epithelium Few / HP

Renal tubular Epithelium Few / HP

Cast 0 – 2 hyaline cast / LP

Crystal Negative

Bacteria Negative

Yeast Negative

104

9. คาตรวจ (charge) : 50 บาทหรออาจมการเปล�ยนแปลงตามราคาของโรงพยาบาลเจาพระยายมราช


- การตรวจโปรตน (Qualitative) โดย Reagent Strip for Urinalysis

- การวดความถวงจาเพาะของปสสาวะดวย Refractometer

- การตรวจตะกอนปสสาวะดวยกลองจลทรรศน


- การรบประทานวตามนซปรมาณมากอาจทาใหการแปลผลน�าตาลในปสสาวะต�ากวาปกต



105

Urine Microalbumin


1. การทดสอบ : Urine Microalbumin


1.) ประเมนสภาพทางไตและตดตามการรกษาผปวยโรคเบาหวาน

1.1 ผปวยโรคเบาหวานชนดท� 1 ท�เปนโรคมาต�งแต 5 ปข�นไป

1.2 ผปวยโรคเบาหวานชนดท� 2 ต�งแตไดรบการวนจฉย

2.) ประเมนสภาพทางไตและตดตามการรกษาผปวยโรคความดนโลหตสง


- ผปวยควรอยในภาวะปกต, ไมมภาวะขาดน�า หรอไดรบสารน�าจานวนมาก, ไมมอาการของกระเพาะปสสาวะ

อกเสบ หรอ ปสสาวะเปนเลอด, ไมควรตรวจหลงผาตดทนท และ ไมควรออกกาลงกายกอนตรวจ


- ปสสาวะ - เกบปสสาวะ 3-5 มลลลตร ใสภาชนะสาหรบเกบปสสาวะท�วไป สามารถเกบปสสาวะเปนชวงเวลา

หรอ 24 ช�วโมง ถาเกบแบบสม หรอ 2nd morning urine ใหสงตรวจ urine creatinine รวมดวยเพ�อประโยชนในการ

คานวน


- ควรสงตรวจทนท ถาไมสามารถสงตรวจได ใหเกบไวท� 4°C ไดไมเกน 7 วน หาม freeze และหามใสสารกน

เสย




Spot Urine รายงานเปนอตราสวนของคา Microalbumin ตอ creatinine in Urine

MALB (mg/L) x 100 = mg MALB / g creatinine

Urine Creatinine (mg/dl)

คาอางอง (reference value) < 20 mg MALB/g creatinine


10. วธการวเคราะห (methodology) : Immunoturbidimetric assay

106


1.) ผลการทดสอบจะไมถกรบกวนถาปรมาณของสารในปสสาวะ ไมเกนคาท�กาหนด ดงตอไปน�

- Icterus: Conjugated bilirubin 66 mg/dL

- Hemolyis: Hemoglobin 300 mg/dL

- Acetone: 60 mmol/L

- Ascorbic acid: 5.68 mmol/L

- Creatinine: 44.2 mmol/L

- Calcium: 40 mmol/L

- Glucose: 111 mmol/L

- Uric acid: 4.17 mmol/L

2.) Urea: 700 mmol/L

3.) Urobilinogen: 338 mmol/L



107

Urine total protein (การตรวจโปรตนในปสสาวะ 24 ช�วโมง)


1. การทดสอบ : Urine total protein (การตรวจโปรตนในปสสาวะ 24 ช�วโมง)


1. Evaluate nutritional status

2. Investigate edema

3. Severe organ disease especially protein losing state



- ปสสาวะ 24 ช�วโมง ( ตามเอกสารแนะนาการเกบปสสาวะ 24 ช�วโมง ) โดยในภาชนะท�เกบปสสาวะจะใส 1 M

NaN3 (Sodium azide) ปรมาตร 10 มลลลตร เปน Preservative เพ�อปองกนปสสาวะบด




8. การรายงานผล : ปสสาวะ 24 ช�วโมง รายงานเปนหนวย gm/day


10. วธการวเคราะห (methodology) : Pyrogallol red method


1. การปนเป� อนประจาเดอน และอจจาระ

2. ไมใส Preservative ในภาชนะกอนเกบปสสาวะ ทาใหปสสาวะบด



108

Venous clotting time


1. การทดสอบ : Venous clotting time


- ผปวยท�สงสยวามความบกพรองในการแขงตวของเลอด ( coagulation defect)

- ผปวยท�สงสยถกงท�มพษตอระบบเลอดกด



- เปนการทดสอบขางเตยงผปวย


- กรณาตดตอหองปฏบตการกอนทกคร� งท�ขอตรวจ เบอรโทรศพทภายใน 7413,7414

- หามเจาะเลอดขางท�ใหสารน�า




- คาปกต Normal value 5 - 15 นาท

- คา Prolong ใหจบเวลาตอไป จนครบ 15 นาท ถาเลอดยงไมหยดไหล ใหรายงาน >15 นาท


10. วธการวเคราะห (methodology) : วธมาตรฐาน Lee-White's method

11. ส�งรบกวนตอการวเคราะห ( interference ) : การปนเป� อน Heparin



109

Venereal Disease Research Laboratory (VDRL)


1. การทดสอบ : Venereal Disease Research Laboratory (VDRL)


- Acquired syphilis : to detect nonspecific reaginic antibody

- Congenital syphilis

- Neurosyphilis

- ตดตามผลการรกษา




- น�าไขสนหลง (CSF) ไมควรมเลอดปน > l/CSF 1 ml เกบใสขวดสะอาดปรมาณ 1-23 มลลลตร




7. การประกนเวลาการทดสอบ ( TAT ) : 2 วนทาการ

8. การรายงานผล : เลอด : Non-Reactive หรอ Reactive with titer

CSF : Non-Reactive หรอ Reactive


10. วธการวเคราะห (methodology) : Microscopic flocculation test


- ไมใชส�งสงตรวจท�เจาะใสสารกนเลอดแขงตว ในการทาการทดสอบ

- ส�งสงตรวจท�ม hemolysis, lipemia หรอขนจากการปนเป� อนเช�อแบคทเรย ไมควรทาการทดสอบ




110

Weil Felix


1. การทดสอบ : Weil Felix


- การชวยวนจฉยโรคตดเช�อ Rickettsia โดยอาศยคณสมบตท� Proteus บางสายพนธมแอนตเจนบางสวน

เหมอนกบของเช�อ Rickettsia








8. การรายงานผล : ผปวย scrub typhus จะม antibody ตอเช�อ P.vulgalis OX-K

ผปวย murine typhus จะม antibody ตอเช�อ P.vulgalis OX-19

ผปวย tick typhus จะม antibody ตอเช�อ P.vulgalis OX-2




- Specificity = 70%

- Sensitivity = 70%




111

Wet smear


1. การทดสอบ : Wet smear


- วนจฉยการตดเช�อแบคทเรยและเช�อรา ประเมนสภาวะการตดเช�อ หรอ ตดตามผลการรกษา



- น �าไขสนหลง , น�าหลอเล�ยงอวยวะภายใน (body Fluid) , Aspirate, exudate , sputum, หนอง, swab ปายจาก

ชองคลอด , CSF , Urine

- ส�งสงตรวจเกบในภาชนะปลอดเช�อ



6. วนและเวลาทาการตรวจ (testing schedule) :- ทกวน ต�งแตเวลา 8.30-24.00 น.


8. การรายงานผล : รายงานผลเปน Not found หรอ บอกชนดและปรมาณของเช�อท�พบ






112

Widal test


1. การทดสอบ : Widal test

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : ตรวจวนจฉยบงช�โรค Typhoid ท�เกดจากเช�อ Salmonella

3. การเตรยมผปวย ( patient preparation ) : ไมม�








แอนตบอดไตเตอร ความหมาย

O Ag H Ag

≥ 1:80 ≥ 1:80 มกจะแสดงวากาลงเปนไขไทฟอยด ( active typhoid infection )

< 1:80 ≥ 1:80 มกจะพบในผท�เปนพาหะของโรค หรอเคยเปนไขไทฟอยด หรอไดรบ

วคซน นอยมากท�จะพบในคนเปนไขไทฟอยด

≥ 1:80 < 1:80 ผลบวกอยางน�พบในคนท�กาลงเปนไขไทฟอยดไดรอยละ 14 สวนใหญเกด

จากการตดเช�ออยางอ�นในกลมใกลเคยงกบไขไทฟอยด




- ผท�รบประธานยา antibiotic มากอนอาจใหผลลบลวง เน�องจากยาจะไปยบย �งการสราง antibody

- การแปลผลเพ�อวนจฉยโรคตองอาศยขอมลอาการปวย ระยะเวลาในการปวย ประวตการฉดวคซน และการ

รบประทานยา antibiotic มากอนประกอบการวนจฉยโรค




113

การตรวจเพาะเช�อจากเลอดดวยเคร�อง BACTEC 9120


1. การทดสอบ : การตรวจเพาะเช�อจากเลอดดวยเคร�อง BACTEC 9120

2. ขอบงช�ในการสงตรวจ : วนจฉยการตดเช�อแบคทเรย ประเมนสภาวะการตดเช�อ ตดตามผลการรกษา


- เจาะเลอดผปวยทนทกอนไดรบ antibiotic

- การเจาะเลอดเม�อผปวยไดรบ antibiotic ไปแลวควรเจาะเม�อปรมาณยาในกระแสเลอดอยในระดบต�าสด

- ในผปวย acute sepsis หรอ meningitis ท�เปนผใหญ ใหเจาะเลอด 2 ตาแหนง เพาะลงในขวด hemoculture

ตาแหนง ละขวด (รวม 2 ขวด) ปรมาณเลอดท�เจาะ 10 มล. /ตาแหนง/ขวด ในผปวยน�าหนกมากกวา 60 กโลกรม

ไมควรเจาะนอยกวา 10 มล./ตาแหนง/ขวด สาหรบเดกอาย 1–6 ป ปรมาณเลอดท�เจาะแปรตามอาย คอ 0.5 มล./

ขวบ/ตาแหนง/ขวด ตวอยางเชน เดกอาย 3 ขวบ เจาะเลอด 1.5 มล. เดกอายนอยกวา 1 ขวบ เจาะเพยงตาแหนงเดยว

ในปรมาณ 0.5- 1.5 มล. และเพาะลงในขวด hemoculture 1 ขวด

- ในผปวยท�เปน subacute endocarditis หรอ continuous bacteremia ใหเจาะเลอด 2 คร� ง คร� งท� 1 เจาะ 2 ตาแหนง

เพาะลงในขวด hemoculture 2 ขวด และเจาะคร� งท� 2 หางจากเจาะคร� งแรกเปนเวลาไมนอยกวา 1 ช�วโมง เพ�อเพาะ

ลงขวด hemoculture ขวดท� 3


- เจาะเลอดใสขวด ขวด hemoculture




7. การประกนเวลาการทดสอบ ( TAT ) : 3-7 วน


- มเช�อข�นใหทาการวนจฉยเช�อ โดยรายงานชนดของเช�อจานวน ( Numerous , Moderate , Few ,Rare) และ ผล

การทดสอบความไวตอสารตานจลชพ

- ไมมเช�อข�น ใหรายงาน “No growth after 7 days.”


10. วธการวเคราะห (methodology) : Fluorescent Sensor Technology




114

บรรณานกรม

1. เอกสารคมอการใชบรการตรวจทางหองปฏบตการพยาธวทยาคลนก ( SD-LAB-001-03 )

2. คมอการปฏบตงาน(Standard Operating Procedure, SOP) งานโลหตวยา

3. คมอการปฏบตงาน(Standard Operating Procedure, SOP) งานเคมคลนก

4. คมอการปฏบตงาน(Standard Operating Procedure, SOP) งานภมคมกนวทยา

5. คมอการปฏบตงาน(Standard Operating Procedure, SOP) งานจลทรรศนศาสตร

6. คมอการปฏบตงาน(Standard Operating Procedure, SOP) งานจลชววทยา

7. คมอการปฏบตงาน(Standard Operating Procedure, SOP) งานธนาคารเลอด

8. ณฐวฒ สรยะ : การเกบส�งสงตรวจการ และการเตรยมตรวจพเศษ

https://www.gotoknow.org/posts/445266

9. คมอการสงตรวจทางหองปฏบตการ ภาควชาพยาธวทยาคลนก คณะแพทยศาสตรศรราช

พยาบาล มหาวทยาลยมหดล http://www.si.mahidol.ac.th/th/manual/Project/page1-00.htm

10. วธอาน และแปลผลเลอดจากใบ lab ของโรงพยาบาล http://medtechx.blogspot.com/p/lab.html

คู่มือแปลผลการตรวจวิเคราะห์ทางห้องปฏิบัติการ...

Documents