บทท่ี 6

การคํานวณตน้ทนุผลิตภณัฑ ์

1

วิธีการคํานวณตน้ทนุผลิตภณัฑ ์

การคาํนวณตน้ทนุผลิตภณัฑส์ามารถคาํนวณได ้2 วิธี คือ

1. การคาํนวณตน้ทนุผลิตภณัฑต์ามวิธีตน้ทนุเต็ม (Full Costing)

หรือตน้ทนุคิดเขา้งาน ( Absorption Costing) การคาํนวณ

ตามวิธีตน้ทนุนีจ้ะถือว่าตน้ทนุในการผลิตทัง้หมดท่ีเกดิขึน้เป็น

ตน้ทนุของผลิตภณัฑ ์DM+DL+MO

2. การคาํนวณตน้ทนุผลิตภณัฑต์ามวิธีตน้ทนุทางตรง (Direct Costing) หรือตน้ทนุผนัแปร ( Variable Costing) การ

คาํนวณตน้ทนุวิธีนีจ้ะถือว่าตน้ทนุการผลิตผนัแปรโดยตรงกบั

ปริมาณการผลิตเป็นตน้ทนุของผลิตภณัฑ ์DM+DL+MO

2

ความแตกต่างระหว่างการคํานวณตน้ทนุผลิตภณัฑ ์

ตามวิธีตน้ทนุคิดเขา้งานและวิธีตน้ทนุผนัแปร

การคาํนวณตน้ทนุผลติภณัฑต์ามวิธีตน้ทนุคิดเขา้งานและวิธีตน้ทนุผนั

แปรจะแตกตา่งกนัเพียงในสว่นของคา่ใชจ้า่ยการผลติคงท่ีเทา่นัน้ ซ่ึงวิธี

ตน้ทนุคิดเขา้งานจะรวมคา่ใชจ้า่ยการผลติคงท่ีนีเ้ป็นสว่นหนึง่ของตน้ทนุ

ผลติภณัฑ ์ดงันัน้ จึงทาํใหต้น้ทนุผลติภณัฑต์ามวิธีตน้ทนุคิดเขา้งานสงูกว่า

วิธีตน้ทนุผนัแปร

นอกจากวิธีการคาํนวณท่ีแตกตา่งกนัจะสง่ผลตอ่ความแตกตา่งของ

ตน้ทนุผลติภณัฑแ์ลว้ การวดัคา่ของตน้ทนุก็ยงัเป็นอีกปัจจยัหนึง่ซ่ึงสง่ผล

ตอ่การคาํนวณตน้ทนุผลติภณัฑ ์ซ่ึงการวดัคา่ของตน้ทนุผลติภณัฑส์ามารถ

แบ่งออกได ้3 ลกัษณะ คือ ตน้ทนุท่ีเกดิขึน้จริง ตน้ทนุปกต ิและตน้ทนุ

มาตรฐาน

3

การคาํนวณตน้ทนุผลิตภณัฑ ์นอกจากจะคาํนวณโดยวิธีตน้ทนุคิดเขา้งาน

และวิธีตน้ทนุผนัแปรแลว้ การคาํนวณตน้ทนุผลิตภณัฑย์งัขึน้อยูก่บัการวดั

ตน้ทนุท่ีเกิดขึน้ไดอี้ก แบ่งเป็น 3 ลกัษณะ คือ

1. ตน้ทนุท่ีเกิดข้ึนจรงิ

การคาํนวณจะใชต้น้ทนุท่ีเกดิขึน้จริงมาคาํนวณเป็นตน้ทนุผลิตภณัฑ ์

2. ตน้ทนุปกติ

การคาํนวณตน้ทนุผลิตภณัฑจ์ะใชต้น้ทนุท่ีเกิดขึน้จริงในการผลิตสาํหรบั

วตัถดุบิทางตรง และคา่แรงงานทางตรง สว่นคา่ใชจ้า่ยการผลิตจะทาํการ

ประมาณโดยใชอ้ตัราคา่ใชจ้า่ยท่ีมกีารจดัสรรไวล้ว่งหนา้ ณ ระดบักาํลงัการผลิตปกต ิ

3. ตน้ทนุมาตรฐาน

การคาํนวณจะใชต้น้ทนุมาตรฐานท่ีกาํหนดไวม้าคาํนวณตน้ทนุผลิตภณัฑ ์4

ขอ้ดีและขอ้เสียของการคํานวณตน้ทนุผลิตภณัฑ ์

ตามวิธีตน้ทนุคิดเขา้งาน

ขอ้ดี

1. วิธีตน้ทนุคิดเขา้งาน เหมาะสมในการนาํเสนอตอ่บคุคลภายนอก

เพราะเป็นไปตามหลกัการบญัชท่ีีรบัรองทัว่ไป

2. วิธีตน้ทนุคิดเขา้งาน ทาํไดง้า่ยกว่าวิธีตน้ทนุผนัแปร และไมต่อ้งแยก

ตน้ทนุออกเป็นตน้ทนุคงท่ีหรือตน้ทนุผนัแปร

ขอ้เสีย

1. ไมเ่หมาะสมในการประเมนิผลการปฏิบตังิานภายในกจิการ

2. ไมส่ามารถนาํมาใชใ้นการตดัสินใจระยะสัน้ได ้

5

ขอ้ดีและขอ้เสียของการคํานวณตน้ทนุผลิตภณัฑ ์

ตามวิธีตน้ทนุผนัแปร

ขอ้ดี

1. เหมาะสมในการนาํเสนอตอ่บคุคลภายใน

2. การแสดงกาํไรสว่นเกนิ สามารถนาํไปวางแผนในการวิเคราะหต์น้ทนุ

ปริมาณ กาํไร

3. ผูบ้ริหารทราบว่าตน้ทนุคงท่ีเป็นตน้ทนุตามงวดเวลา จึงสามารถ

วางแผนใหเ้หมาะสมตอ่ไปได ้

6

ขอ้ดีและขอ้เสียของการคํานวณตน้ทนุผลิตภณัฑ ์

ตามวิธีตน้ทนุผนัแปร

ขอ้เสีย

1. ไมเ่หมาะสมตอ่การนาํเสนอตอ่บคุคลภายนอก

2. การคาํนวณตน้ทนุผลิตภณัฑจ์ะคิดเฉพาะตน้ทนุการผลิต สว่นท่ีผนั

แปรเทา่นัน้จึงทาํใหต้น้ทนุตอ่หนว่ยตํา่กว่าทีควรจะเป็น

3. ในทางปฏิบตั ิเป็นการยากท่ีจะแยกตน้ทนุออกเป็นสว่นคงท่ีและสว่นผนั

แปรไดอ้ยา่งถกูตอ้ง

7

บริษทั ABC จาํกดั เปิดดาํเนนิธรุกจิเป็นปีแรก ไดท้าํการผลิตและขาย

ผลิตภณัฑใ์หม ่โดยมขีอ้มลูดงันี ้ผลิต ขาย ราคาขายตอ่หนว่ย ตน้ทนุผนัแปรตอ่หนว่ย : วตัถดุบิทางตรง ค่าแรงงานทางตรง ค่าใชจ้า่ยการผลิต ค่าใชจ้า่ยในการขายและบริหาร ตน้ทนุคงที่ : ค่าใชจ้า่ยการผลิต ค่าใชจ้า่ยในการขายและบริหาร

100,000 80,000

30

5 6 4 2

400,000 300,000

หนว่ย หนว่ย บาท

บาท บาท บาท บาท

บาท บาท

8

ใหทํ้า 1) งบกาํไรขาดทนุตามวิธีตน้ทนุคิดเขา้งาน 2) งบกาํไรขาดทนุตามวิธีตน้ทนุผนัแปร

หาตน้ทุน(ต/ทการผลิต)ต่อหน่วย

ตน้ทุนเตม็ ตน้ทุนผนัแปร

(คงท่ี+ผนัแปร) (ผนัแปร)

ตน้ทุน(ต/ทการผลิต)ต่อหน่วยรวม 19 15

9

วตัถดุบิทางตรง 5 5 ค่าแรงงานทางตรง 6 6 ค่าใชจ้า่ยการผลิตผนัแปร 4 4

ค่าใชจ้า่ยการผลิตคงที่ 4 -

400,000/ 100,000

รปูแบบงบกาํไรขาดทนุตามวิธีตน้ทนุเต็มหรอืตน้ทนุคิดเขา้งาน

ขาย (80,000x30) 2,400,000

หกั ตน้ทุนขาย (80,000x19) -1,520,000

กาํไรขั้นตน้ 880,000 หัก ค่าใชจ่้ายในการขายและบริหาร_ผนัแปร

(80,000x2) 160,000 ค่าใชจ่้ายในการขายและบริหาร_คงท่ี 300,000 -460,000

กาํไรก่อนภาษี 420,000

หัก ภาษี 30% (420,000x30%) - 126,000 กาํไรสุทธิ 294,000

10

รปูแบบงบกาํไรขาดทนุตามวิธีตน้ทนุทางตรงหรอืตน้ทนุผนัแปร

ขาย (80,000x30) 2,400,000

หกั ตน้ทุนผนัแปร:

ตน้ทุนผลิตผนัแปร (80,000x15) 1,200,000 ค่าใชจ่้ายในการขายและบริหารผนัแปร

(80,000x2) 160,000 -1,360,000 กาํไรส่วนเกิน 1,040,000 หัก ตน้ทุนคงท่ี : ค่าใชจ่้ายการผลิตคงท่ี 400,000 ค่าใชจ่้ายในการขายและบริหารคงท่ี 300,000 -700,000 กาํไรก่อนภาษี 340,000

หัก ภาษี 30% (340,000x30%) - 102,000 กาํไรสุทธิ 238,000

11

โจทย ์บทท่ี 5 บริษทั ABCจาํกดั เปิดดาํเนนิธรุกจิเป็นปีแรก ไดท้าํการ

ผลิตและขายผลิตภณัฑใ์หม ่โดยมขีอ้มลู 31 ธนัวาคม 2554ดงันี ้ผลิต ขาย ราคาขายตอ่หนว่ย ตน้ทนุผนัแปรตอ่หนว่ย : วตัถดุบิทางตรง ค่าแรงงานทางตรง ค่าใชจ้า่ยการผลิต ค่าใชจ้า่ยในการขายและบริหาร ตน้ทนุคงที่ : ค่าใชจ้า่ยการผลิต ค่าใชจ้า่ยในการขายและบริหาร

ภาษ ี30%

6,000 5,000

200

20 40 10 30

300,000 100,000

หนว่ย หนว่ย บาท

บาท บาท บาท บาท

บาท บาท

12

ใหทํ้า 1) งบกาํไรขาดทนุตามวิธีตน้ทนุเต็ม 2) งบกาํไรขาดทนุตามวิธีตน้ทนุผนัแปร

หาตน้ทุน(ต/ทการผลิต)ต่อหน่วย

ตน้ทุนเตม็ ตน้ทุนผนัแปร

(คงท่ี+ผนัแปร) (ผนัแปร)

ตน้ทุน(ต/ทการผลิต)ต่อหน่วยรวม 120 70

13

วตัถดุบิทางตรง 20 20 ค่าแรงงานทางตรง 40 40 ค่าใชจ้า่ยการผลิตผนัแปร 10 10

ค่าใชจ้า่ยการผลิตคงที่ 50 -

300,000/ 6,000

รปูแบบงบกาํไรขาดทนุตามวิธีตน้ทนุเต็มหรอืตน้ทนุคิดเขา้งาน

ขาย (5,000x200) 1,000,000

หกั ตน้ทนุขาย (5,000x120) -600,000

กาํไรขัน้ตน้ 400,000 หกั คา่ใชจ้า่ยในการขายและบริหาร_Vc

(5,000x30) 150,000 คา่ใชจ้า่ยในการขายและบริหาร_Fc 100,000 -250,000

กาํไรกอ่นภาษ ี 150,000

หกั ภาษ ี30% 150,000x30% - 45,000 กาํไรสทุธิ 105,000

14

รปูแบบงบกาํไรขาดทนุตามวิธีตน้ทนุทางตรงหรอืตน้ทนุผนัแปร

ขาย (5,000x200) 1,000,000

หัก ตน้ทนุการผลติ _Vc (5,000x70) 350,000 ค่าใชจ้า่ยในการขายและบริหาร_Vc

(5,000x30) 150,000 -500,000 กาํไรสว่นเกนิ 500,000 หกั ตน้ทนุคงท่ี : ตน้ทนุการผลติ _ Fc 300,000 ค่าใชจ้า่ยในการขายและบริหาร_Fc 100,000 -400,000 กาํไรกอ่นภาษ ี 100,000

หกั ภาษ ี30% 100,000x30% - 30,000

กาํไรสทุธิ 70,000