บทท 5

วสดและระบบอปกรณในงานภมทศน

การด าเนนการจดภมทศน วสดและระบบอปกรณส าหรบใชในงานนบวามความส าคญมาก วสดอปกรณในงานมทงวสดประกอบการท าสวนและระบบอปกรณส าหรบงานตกแตงสวน รวมถงวสดและเฟอรนเจอรตกแตงสวน ผดแลอาคารควรรจกและเขาใจถงเลอกใชสอย และรวธการใชงานทเหมาะสม รวมถงสามารถดแลบ ารงรกษาเปน เพอใหการด าเนนงานรวดเรวและเปนไปตามเปาหมาย การจดเกบบ ารงรกษาเครองมอเครองใชกเปนไปอยางถกตองเหมาะสม จดวางเปนระเบยบหยบใชสอยไดสะดวกสบาย ทงนการดแลบ ารงรกษาทดจะชวยยดอายการใชงานวสดอปกรณ ท าใหลดคาใชจายในซอมแซมหรอซออปกรณทดแทนไดอยางมนยส าคญ

รายละเอยดในบทนจะกลาวถง เครองมอทใชท าสวนและดแลรกษาสวน โดยจะกลาวเฉพาะเครองมอและอปกรณส าหรบงานเตรยมพนท ไดแก เครองมอในการเตรยมดน ขดหลมและปรบท และเครองมอส าหรบงานตดแตงพรรณไม ไดแก กรรไกรตดแตง ปยและยา เนองจากเครองมอทใช ปย ยาและระบบน าในงานดแลสนามหญาจะกลาวโดยละเอยดในบทท 7 การจดการสนามหญาในงานภมทศน ถดมากลาวถง วสดส าหรบการตกแตงสวน ไดแก วสดประกอบการท าสวน วสดปพนแบบตางๆ เฟอรนเจอรในงานสวน และปายและสอสญลกษณในงานสวน ซงจะกลาวถงความส าคญของงาน ขนาดและสดสวนทเหมาะสมในการอานและใชสอย โดยในทายบทจะกลาวถง ระบบอปกรณส าหรบงานตกแตงสวน ไดแก อปกรณระบบแสงสวาง และอปกรณระบบน าส าหรบตดตงในงานภมทศน เครองมอท าสวนและดแลรกษาสวน เครองมอเครองใชในการท าสวน ในบทน จะกลาวถงเครองมอส าหรบงานเตรยมพนท และเครองมอส าหรบดแลรกษาสวน จะเนนไปในเรองเครองมอตดแตงรปทรง รวมถงปยและยาในงานพรรณไม ไมรวมถงงานสนามหญาเนองจากจะกลาวโดยละเอยดในบทท 7 การจดการสนามหญาในงานภมทศน รายละเอยดงานมดงน

1. เครองมอส าหรบงานเตรยมพนท ไดแก วสดในการเตรยมดน ขดหลมเพอปลก และปรบพนทใหเรยบหรอเปนเนน ไดแก จอบ พลวชนดตางๆ เสยมขนาดตางๆ อเตอร ชะแลง ไวขดแซะ โดยมรถเขนแบบตางๆและบงกไวใชในการขนของ ขนยายวสดในงาน เชน ดน ทราย หน ปนขาว อฐตางๆ

2. เครองมอส าหรบดแลรกษาสวน ไดแก เครองมอตดแตงรปทรง พวกกรรไกรตดแตงกง เลอยตดแตง ทงเลอยมอ เลอยไฟฟามสายและไรสาย ส าหรบตดแตงกงและทรงพมพรรณไม บวรดน าหวสปรงเกอร

164

3. ปยและยาก าจดศตรพช สารทางชวภาพและสารเคมทใหธาตอาหารแกพชและก าจดศตรพช มรายละเอยด ดงน

3.1 ปย หมายถง สารทใสลงในดนเพอใหธาตอาหารแกพช มทงสน 16 ชนด ไดแก ออกซเจน ไฮโดรเจน คารบอน ไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยม แคลเซยม แมกนเซยม เหลก สงกะส ก ามะถน แมงกานส ทองแดง โบรอน โมลบดนม และคลอรน (วกพเดย สารานกรมเสร, ยอหนาท 1)

ในจ านวนน ออกซเจน ไฮโดรเจน คารบอน จดเปนธาตอาหารหลกทพชรบไดจากน าและอากาศ สวนไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม หรอทเรยกวา N P K คอธาตอาหาร ทพชตองการในปรมาณมาก ในดนมกมไมเพยงพอตอการเพาะปลก จงมความจ าเปนตองเพมเตมธาตทง 3 น การใหปยมทงรปแบบปยอนทรย(ปยมลสตว-ซากพช) และปยอนนทรย(ปยเคม) ทงน พชแตละชนดมความตองการธาตอาหารทแตกตางกน

3.2 ยาก าจดศตรพช หรอ สารฆาศตรพชและสตวหรอสารฆาสตวรงควาน หมายถง สารทใชเพอปองกน ท าลาย ไล หรอลดปญหาของศตรพชและสตวกอความร าคาญ ใชท าลายหรอยบยงการเจรญเตบโตและการแพรพนธของสตวทกดกนพช (แมลง หน หอย) วชพชตางๆ หรอ จลชพ ทสงผลกระทบกบพชหลกทเพาะปลก มทงแบบสารเคม และสารชวภาพ (ไวรส หรอ แบคทเรย)

สารฆาศตรพชและสตว แบงตามศตรพชได คอ ยาก าจดวชพช ยาฆาแมลง ยาก าจดเชอรา และสารก าจดแบคทเรย นอกจากนนยงมสารอนๆ อกเชน ยาฆาหอย ยาเบอหน ยาเบอนก (วกพเดย สารานกรมเสร, ยอหนาท 1)

ตารางท 5.1 รายการแสดงเครองมอท าสวนและดแลรกษาสวน

ชอเครองมอ ภาพประกอบ ราคาประมาณ(บาท)

การใชงาน

เครองมอส าหรบงานเตรยมพนท 1. จอบขด

300 ใชส าหรบขด 2. จอบถาก 200 ใชส าหรบถาก ถาง

165

ชอเครองมอ ภาพประกอบ ราคาประมาณ(บาท)

การใชงาน

3. พลวตก

165 ใชส าหรบตกดนและปย 4. พลวขด หรอพลวกาบ

ใชส าหรบขด แทงดน เพอแตงปรบระดบดน

5. อเตอร

250 ใช เจาะดนท แข งมาก หรอดนปนหน

6. เสยม

40-65 ใชส าหรบขด พรวน มทงดามสนและยาว

7. คราดไมพลาสตก /เหลก

100 ใช ส าหรบกวาดใบ ไม เศษหญา ใชไดดบนหญายาวๆ

8. คราดเหลกสองงาม

165-300 ใชส าหรบพรวนดน เพอใสปย

166

ชอเครองมอ ภาพประกอบ ราคาประมาณ(บาท)

การใชงาน

9. คราดเหลกสามงาม

180-300 ใช ส าห ร บ โก ยว ชพ ชหนาๆ

10. ชอนปลก

70 ใชส าหรบขด พรวน 11. สอมพรวน ใชส าหรบพรวน

12. ชะแลง

900-1,000 ใชส าหรบ งด แซะ

13. อปกรณส ารวจ รางวด ตลบเมตร เชอกไนลอน เอน (เบอร20-200)

ใชส าหรบส ารวจ รางวด จดท าแนวการปกหมด ขงแนวกระเบอง และการตดแตงทรงพม

เครองมอส าหรบดแลรกษาสวน

14. กรรไกรตดกง

250-450 ใช ส าห ร บ ต ด แต ง ก งขนาดเลก-กลาง

167

ชอเครองมอ ภาพประกอบ ราคาประมาณ(บาท)

การใชงาน

15. ทแซะหญา- วชพชในสนาม โคนตนไม

25-35 ใชส าหรบขด แซะหญา วชพช เลอกใชตามถนด

16. กรรไกรตดแตงแบบกระตก

1,190-3,500

ใช ส าห ร บ ต ด แต งก งตนไม

17. เลอยตดแตงแบบมอถอ

450-1,100 ใช ส าห ร บ ต ด แต งก งขนาดใหญ

18. เลอยไฟฟาแบบมอถอขนาดเลก

3,390 ใช ส าห ร บ ต ด แต งก งขนาดเลกและยอดไมพมเตย และใชส าหรบการตดเลมหญา เครองนไรสาย ชารจไฟเตมแลวใชงานไดทกท

168

ชอเครองมอ ภาพประกอบ ราคาประมาณ(บาท)

การใชงาน

19. เลอยไฟฟาแบบมอถอขนาดใหญ

4,950

ใช ส าห ร บ ต ด แต งก งขนาดเลกและยอดไมพมส ง เครองน ต องเสยบปลกใชงาน

20. บวรดน า

40-180 ใชเดนรดน ากลาไม ไมในกระถาง

21. หวฉดพนแบบฝนโปรย (sprinkler)

ใชรดน าแทนการเดนรดดวยสายยาง มทงแบบตดตงฝงใตสนามแลวยกตวขนตามการตงเวลา แบบตดตายตวแทรกอยในสวน และแบบตอกบส า ย ย า ง ร ด น า นอกจากนหวพนบงชนดสามารถตงทศทางการพนน าไดดวย

22. หวรดน าฉดพนหมอกแบบตดตงในท กบสายยางออน

ใชตอกบสายยางออน ส าหรบรดน าพรรณไมทบอบบาง พรรณไม ในสวนแบบปาดบชนเชน เฟรนกลวยไม มทงแบบ สเเตนเลส และพลาสตก

169

ชอเครองมอ ภาพประกอบ ราคาประมาณ(บาท)

การใชงาน

23. เครองตงเวลารดน าตนไมอตโนมตควบคมสปรงเกอร (ดจตอล)

450-1,350 ใชตงเวลาในการใหน าตนไม สามารถก าหนดว น ต อ งก าร รด น า ได เห ม าะส าห ร บ รดน าตนไม สวนหยอม สนามหญา แปลงผกสวนครว ราคาเปนไปตามคณภาพอปกรณ

24. บงก

32-55 ใชขนดน ทราย หน

25. รถเขน 2 ลอ

แบบยกเท 1,500 - 2,000 แบบยกเอน 1,050- 1,800

ใชเขนขนของในพนท มทงแบบยกเทและยกเอน

ปยและยาก าจดศตรพช 26. ป ยอ นทรย ท า จ า ก ว ส ดอนทรย พวกมลสตว ) และซากพชบางชนดผสมแ ร ธ า ต ต า ง ๆ เพอเพมสารอา หารใหครบตามพชตองการ

คอก15-80 มลคางคาว 40-100 มลไสเดอน 35 หมก10-100

ใชผสมดนปลก หวานกอนปหญา รองกนหลมปลก หรอ โรยโคนตนห ล งป ล ก ม ท ง แ บ บธ ร ร ม ด า แ ล ะ แ บ บอดเมดเพอใหละลายตวช าป ย ม อ าย น าน ข น รวมถงปยผง ปยน า ใชฉดพนทางใบหรอรดโคนตน เพอดดซมทางราก

170

ชอเครองมอ ภาพประกอบ ราคาประมาณ(บาท)

การใชงาน

27. ปยอนนทรย หรอป ย เคม มหลากหลายสตร มแบบกระสอบ1-50 ก.ก. และขายปลกแบบถง

แบบถง 10-35 และกระสอบ 80-180 และ 2,300-2,700

ใชผสมดนกอน-หลงปลก เดอนละ 1 ครง

28. ส า ร ก า จ ดวชพช

300 ใชก าจดวชพชทงใบแคบและใบกวาง เชน หญาคา แห วหม หญ าช นอากาศ หญาตนนก หรอวชพชอนๆ อตราการใชใ ห อ า น ฉ ล า ก ข อ งผลตภณฑนนๆ

29. สารสกดไลแ ม ล ง น า ส มควนไม

150 อตราสวนเขมขน ใชเพอฆาแมลง รากเนา เชอรา อตราสวนปานกลาง ใชเพอปองกนแมลง อตราส วนเจอจาง ใชเปนสารจบใบ และชวยเรงการเจรญเตบโต

30. ส า ร ก า จ ดและปองกนเชอรา

85-340 ใชในชวงฤดฝน กนโรคเนาด า โรคเนาสน าตาล โรคใบจด โรคราน าคาง โรคใบไหม แอนแทรคโนส เนาคอดน

31. สารชวภาพควบคมโรคพช(เช อ ร า ไต ร โคเดอรมา)

90-150 ใช เช อ รา เพ อควบค ม โรคพช รากเนา โคนเนาโดยวธการเบยดเบยน ห ร อ เป น ป รส ต แ ล ะแ ข ง ข น ห ร อ แ ย ง ใชอาหารทเชอโรคตองการ

171

วสดส าหรบงานตกแตงสวน วสดตกแตงภมสวน ไดแก วสดปพนแบบตางๆ ประตมากรรมและหน เฟอรนเจอรในงานสวน และปายและสอสญลกษณในงานสวน ภายหลงการแลวเสรจขนตอนปรบปรงพนท จะเขาสขนตอนการด าเนนการงานสวนภมทศนแขงและภมทศนออน ซงจะเปนหนาทของผออกแบบในการคดเลอกวสดตกแตงภมทศน ภายหลงจากการปรบพนท งานระบบระบายน า งานปรบปรงคณภาพดน งานวางต าแหนงวสดและอปกรณระบบน าและระบบไฟแลว จ าเปนตองตดสนใจเลอกพนผววสดปพน (surface) วาจะใชลกษณะไหนบาง เพอใหเขากบบรรยากาศของสวน ตรงตามแนวคดและจดมงหมายการใชสอย ทงน พนในสวน ควรระมดระวงในการออกแบบอยาใหมวชพชแทรกขนโดยงาย รวมถงเมอใบไมรวงหลนกสามารถเกบกวาดไดงาย ไมเกดรองขรขระปลอยใหเศษใบไมผพง และหญาทไมตองการขนแทรก การก าหนดและเลอกใชพนผววสดทดจะชวยควบคมฝนละออง ความรอน วชพช การระบายน า และเปนตวประกอบใหสวนสวยงามขน การใชประโยชนจากพนผววสด ทวๆไป จะมอย 3 วตถประสงค คอ

1. ปลาน ทางเทาส าหรบพนท ทมคนสญจรไปมา 2. ท าเปนสนามหญาส าหรบพนท ทมการใชสอยนอย 3. ปลกพชคลมดนส าหรบพนท ทไมมคนใชสอยและเดนขาม

ภาพท 5.1 ตวอยางสวนทมการใชสอยครบถวนจากภมทศนออนและภมทศนแขง

ทมา : https://www.pinterest.com/

172

นอกจากจะใชพนผววสดปพน ในแงของประโยชนใชสอยแลว พนผววสดปพน ยงเปนตวเสรมใหสวนอนเดนขน เนองจาก พนผววสดปพน มกจะอยในระดบต า จงชวยเนนใหเหนถงลกษณะ 3 มตของสวนดวย แบงออกเปน 2 ชนดคอ 1. ลกษณะพนผวทแขง (hard paving) สวนใหญจะเปนวสดทมราคาแพงกวาอยางอน แตคงทนถาวรกวาในทกสภาพดนฟาอากาศและตองการดแลรกษานอยกวาดวย ขอเสยของพนผวกลางแจง คอ การดดกลนความรอนมากไปและสพนผวทสวางกอใหเกดการจาตาไดงาย วสดทใชมกเปนพนคอนกรตรวมกบอฐ หน กระเบอง คอนกรตบลอก ไม โมเสก ทงน การเลอกวสดควรค านงถงรปราง ลกษณะของวสดและความกลมกลนกบสภาพแวดลอมและการทนรอน-หนาวไดดของวสด 2. ลกษณะพนผวทออนนม (soft surfacing) วสดทใชจะไมแพงเทากบ พนผวทแขง แตตองการการดแลรกษามากกวาและตองเปลยนใหมเมอเสอมสภาพแลว ไดแก หญา เปลอกไม กรวด ทราย หนละเอยด และพชคลมดนชนดตางๆ

ประตมากรรมและหน (sculpture and stone work) ประตมากรรมเปนจดรวมสายตา หรอเปนตวหยดของชองมอง ประตมากรรมสามารถดงความสนใจของผมองไดด จงสามารถชวยใหงานภมทศนทสรางบนพนทราบเรยบมความนาสนใจมากขน (ประชด วามานานนท, 2552) งานออกแบบประตมากรรมทด ควรมแนวคดสอดคลองและสมพนธกบอาคารและงานภมทศน

ภาพท 5.2 ประตมากรรมหยดน าทอนรปแบบจากโลโกของ ป.ต.ท. หนาอาคารเอนเนอยคอมเพลกซ

173

สวนหน (rock or stone garden) หมายถง สวนทมการน าหนมาใชเปนองคประกอบหลกของสวน อาจมพรรณไมเขามาปลกแทรกหรอไมกได ดวยไมมชวต ขอดของสวนหน คองายตอการดแลรกษา และประหยดน า จงเหมาะส าหรบสภาพพนททมหนอยมากเหมาะส าหรบพนทขนาดเลก (สภาพรรณ ธรรมสวรรณ, 2554) สวนหนแบงออกเปนประเภท ไดแก

1. สวนห นท เป น ระ เบ ยบแบบแผน ( formal rock garden) ห รอสวนห น ใน เช งสถาปตยกรรม (architectural rock garden)

2. สวนหนทไมเปนระเบยบแบบแผน ( informal rock garden) หรอสวนหนเลยนแบบธรรมชาต (naturalistic rock garden)

การสรางสวนหน มปจจยทควรพจารณาหลายประการ ดงน 1. การพจารณาเลอกพนทในการสรางสวน 2. การระบายน าในบรเวณพนทสวน 3. สภาพการถกแสง 4. ฉากหลงของสวนหน 5. ลกษณะทางธรรมชาตและสภาพแวดลอมปจจบน(ทมอยเดม) 6. ก าแพงของสวน 7. การเลอกประเภทหนและรปทรงของหน 8. การคดเลอกพชพรรณตกแตงสวนหน

สวนหน เนนการออกแบบใหเหมอนธรรมชาตใหมากทสด ในขนาดทยอสวนลงมามากเพอจดวางในพนททจ ากด โดยการใชหลกพนฐานของการออกแบบเชนเดยวกบสวนพรรณไมโดยทวไป ซงหนทใชจะเปนชนดเดยวกนทงสวน และวางหนตามหลกการวางหนแบบธรรมชาต ทงน ในการกอสรางควรวางหรอฝงหนลงใหแนน ไมใหขยบเพอความปลอดภย และคดสรรชนดของพชทจะปลกใหเหมาะสมกบหนทคดเลอกไว

ส าหรบสวนหนญปน เนองจากเปนภมทศนแหง การเลยนแบบธรรมชาตจงมกฎพนฐานในการวางหนในสวน หนแตละต าแหนงจะแทนสญลกษณตางๆ เชน หนหลกใชแทนภเขา เกาะ สวนหนรองอนๆ กเปนองคประกอบอนๆ สวนกรวดขนาดเลกๆทอยรายรอบเปรยบเสมอนเปนแมน า พนดน ทะเลสาบหรอมหาสมทร ขนอยกบจนตนาการของผจดและความนยมในยคนนๆ

การวางหนสามกอน แสดงถง หนของพระพทธเจาหรอหนผชาย หนของเทพธดา หรอหนผหญงและหนของเดก เปนการจดสวนหนแบบคลาสสคทสดของสวนญปน

การวางหนหากอน แสดงถง หนจตวญญาณ หนรางกาย หนหวใจ หนกง และหนวว ตามล าดบ เปนการจดสวนหนเตมรปแบบของสวนญปน ดงภาพท 5.3

174

ภาพท 5.3 การวางหนหากอนในสวนหนญปน

ทมา : สภาพรรณ ธรรมสวรรณ, 2554

ภาพท 5.4 การสรางลวดลายพนกรวดในสวนญปน

ทมา : https://www.youtube.com

หนทางเทา (stepping stone) หมายถง แผนหนธรรมชาต หรอแผนหนประดษฐรปทรงเลยนแบบธรรมชาต หรอเรขาคณต จดวางตามระยะการกาวเดน จดทมกหยดยนมอง หรอทางแยก ควรมแผนทางเดนทกวางกวาปกต การวางหนทางเทา จะวางเพอการสญจรจากพนทหนงไปยงพนทหนง ทงน การวางใหลนไหลไปตามแนวของสวนจะชวยดเปนธรรมชาตและแทรกสอดเปนหนงเดยวกบงานภมทศนออน หนทางเทามกใชรวมกบหนกรวดมากกวาหญา เพอใหงายตอการดแลรกษา

175

ภาพท 5.5 การวางหนทางเทาตามแนวการไหลของสวน

ทมา : https://www.youtube.com

กรวด คอ หนประเภทหนตะกอนซงถกกระแสน าพดพาไปอยรวมกน เนองจากการเสยดสกนท าใหผวมความเรยบมน ลน กรวดทใชในงานสวนแบงออกเปน 2 ประเภท คอ กรวดแมน าและกรวดทะเล ในประเทศไทยแมน าล าคลองปาเขามมากจงนยมใช กรวดแมน า ผ ออกแบบนยมใชกรวดผสมผสานกบวสดอนเพอตกแตงทางเดน ผนง และเฟอรนเจอรภายใตแนวคดวสดธรรมชาต

กรวดแมน า(pebble) มลกษณะผวเรยบ มน มทงกลมและแบน สวนใหญจะพบตามแมน า นยมน ามาใชในการจดสวน เนองจากมความสวยงาม มทงหมด 5 เบอร 6 ส คอ สขาว สเทาฟา สด า สสม สน าตาล และสเหลองน าผง บรรจใสถงหรอกระสอบ ราคาขนอยกบขนาดของหน และสถานทจ าหนาย คดราคาเปนกโลกรม เชน หนกรวดแมน า ทกส เบอร 1,2,3 ขนาด 10 กก/ถง ราคา 35 บาท สด าและน าตาล เบอร 4 ขนาด 20 กก/ถง ราคา 80 บาท

หนกรวดแมน า สรางสสนใหแกสวนโดยเฉพาะสวนหน เมอน ามาโรยพนตกแตงจะใหความรสกทเปนธรรมชาตลดความกระดางของพนปน หรอจะน ามาโรยปดบงสวนทไมสวยงาม เปนแนวทางเดนกใหความสวยงามแปลกตา มขนตอนงายๆเรมจาก ปรบหนาดนใหเรยบ วางตาขายพลาสตก เพอปองกนหนจมและวชพช โรยหนกรวดแมน าในพนท ทเตรยมไว เลอกสของหนกรวดแมน าตามทตองการ

ประโยชนของกรวด คอ ใชผสมคอนกรตแทนหนในการกอสราง ใชท าถนน ท าผวกรวดลาง เปนผวตกแตงในงานสถาปตยกรรม ประดบตกแตงสวนในงานภมสถาปตยกรรม ประดบตกแตงในตปลาสวยงาม และใชเปนวสดกรองในงานกรองน า

176

หนกรวดแมน าสขาว และหนกรวดแมน าสด า เบอร 1-5

หนกรวดแมน าสเทาฟา และหนกรวดแมน าสสม เบอร 1-5

หนกรวดแมน าสน าตาล และหนกรวดแมน าสเหลองน าผง เบอร 1-5

ภาพท 5.6 หนกรวดแมน าขนาดและสตางๆ ทมา : https://sawasdeestones.files.wordpress.com

177

ขอดของกรวดแมน า คอ ความแกรง จงมความทนทาน ดวยลกษณะทเรยบมน จงนยมโรยพนเพอสขภาพเพราะไมบาดเทา มใหเลอกหลายขนาด ก าหนดความหยาบ-ละเอยดได ราคาไมแพง สวนขอดอยคอ ในกรณเลอกใชกรวดลางขนาดเลกส าหรบงานพนทางเดนกรวดลางทรายลางรวมกบงานปน หรอจะเปนการเทพนกรวดลางทรายลางบรเวณเฉลยง เมอใชไปนานวนโดนแดดฝนมาก บรเวณทเปนปนซเมนตจะเปนคราบตะไครสะสมงาย ทงไวทานจะกลายเปนคราบสด า

ภาพท 5.7 หนกรวดโรยเปนทางเดนและโรยปดรองระบายน าเพอการตกแตงล าราง

ทมา : https://sawasdeestones.files.wordpress.com และ https://www.pinterest.com

กรวดลาง ทรายลาง เปนหนกรวดเมดเลกไดจนถงขนาดเกอบเทาเมดทราย มรปทรงแตกตางกน สสนสวยงามเชนเดยวกบกรวดเบอรใหญ ขนาดกรวดลางทใช ไดแก เบอร 40 และ 50 ไดแก เทาด า ขาวเทา สมแดง กรวดแดง เหลองทอง ขาวเหลอง กรวดขาว และสมทอง

ภาพท 5.8 ตวอยางกรวดลาง ทรายลาง ทมา : https://sawasdeestones.files.wordpress.com

178

การสรางลวดลายพน (ground pattern) พน เปนระนาบทมความส าคญมากและอยใกลสายตาผมองมากทสดในงานภมทศน ดงนน ลวดลายพนจงมสวนสรางบรรยากาศและเอกลกษณของโครงการส าหรบงานภมทศน ดงภาพท 5.9 ลานโลงในวดทาซง ท าพนลวดลายเปนดอกบวเหมาะกบศาสนสถาน และภาพท 5.10 หญาสนามปลกสลบงานพนคอนกรตเกดเปนลายดอกไมในคอรด

ภาพท 5.9 การสรางลวดลายดอกบวทลานกวาง วดทาซง

ภาพท 5.10 การสรางลวดลายพนจากหญาสนามและพนคอนกรต

ทมา : https://www.pinterest.com/

179

ภาพท 5.11 พนราบเมอท าการยกระนาบบางสวนจะเกดเปนทางลาดและขนบนได

ทมา : https://www.pinterest.com/

ภาพท 5.12 ลวดลายบนพนอนสวยงามทแปรเปลยนไดไมรจบจากแสงและเงาทสองผานซมทางเดน

ทมา : https://www.pinterest.com/

วสดพน สสนพน และลวดลายของผวพน เปนเสนหอยางหนงของสวน นอกจากการมพรรณไมทสวยงาม พนแทรกสอดอยรวมกบสวน แสงธรรมชาตกเปนตวสรางบรรยากาศ(mood) ใหเกดขนในสวน การเขาใจธรรมชาตและน าสงทไดจากธรรมชาตมาใชในงานสวน นบเปนการลงทนทไมสนเปลองแตสรางความสนทรยไดอยางมหาศาล

180

เฟอรนเจอรในงานสวน ในงานภมทศนนอกจากเราตองจดวางพรรณไมในสวนแลว เฟอรนเจอรส าหรบงานสวนกอยในขอบขายแนวคดในการออกแบบ ซงเฟอรนเจอรเหลานไดแก ชดโตะ-เกาอสนาม เกาอตดตายและลอยตวในสวน ถงขยะ ปายสอสญลกษณบอกความหมายและทศทาง หรอสงอ านวยความสะดวกอนๆในสวน เชน ตโทรศพท รวมถงโคมไฟตางๆ(กลาวโดยละเอยดในหวขอถดไป) วสดท าเฟอรนเจอรควรเลอกทคงทนตอสภาพดนฟาอากาศ เชน ไม โลหะ คอนกรต พลาสตกและผาใบ ปจจบนตามโรงแรม รสอรทตางๆนยมใชงานพลาสตกและผาใบ เนองจากมอายการใชงานนานพอควร มน าหนกเบาเคลอนยายสะดวก เหมาะส าหรบวางเปนทนงชวคราวตามฤดกาล

ส าหรบเฟอรนเจอรโลหะและไม ดหรหรา แขงแรง แตตองพถพถนในการดแลรกษาหากสถลอกหลดลอน โลหะควรทาหรอพนสเพอปองกนสนม สวนไม ควรทายาน ายารกษาเนอไมเพอใชงานในระยะยาว ทงน เกาอตางๆทม เบาะรองนงทใชงานภายนอกควรหมดวยวสดกนน าเชน ยาง พลาสตกหรอผาใบ หากเปนหนง หนงเทยมหรอผาควรเกบทรมภายหลงการใชงาน

ภาพท 5.13 ชดมานงตดตายสแดงสดออกแบบแทรกสอดสสนตดกบพมไมสเขยว

ทมา : https://www.pinterest.com/

ภาพท 5.14 ถงขยะทวไปในสวนรปทรงตางๆ

ทมา : https://www.pinterest.com/

181

ภาพท 5.15 ถงขยะแบบแยกประเภทขยะในงานอาคารสถานท

ภาพท 5.16 เกาอส าหรบภายนอกอาคารทงชดเกาอสนามและเกาอลอยตวรมทาง

ทมา : https://www.pinterest.com/

ภาพท 5.17 เกาอในสวนรปแบบตางๆ

ทมา : https://www.pinterest.com/

182

ปายและสอสญลกษณในงานสวน งานสวนนมความส าคญอยางมากในงานสวน นอกจากการออกแบบใหสวยงามสอดคลองตามแนวคดของงานภมทศนหรออาคารสถานทแลว สงส าคญทตองมในงานคอ ปายและตวอกษรในปายตองมขนาดและสดสวนทเหมาะสมในการอานและตอบโจทยการใชสอยอยางเหมาะสม ปายสอสญลกษณมทงปายบอกสถานทและทศทาง ซงรวมถงปายแสดงผงบรเวณในอาคารสถานทนนๆ ปายสญลกษณแทนสงทสอ เชน ปายแสดงรถเขนผพการ ปายแสดงจดรวมพลส าหรบงานอคคภย จากคมอปฏบตวชาชพสถาปตยกรรมการออกแบบสภาพแวดลอมและสงอ านวยความสะดวกส าหรบทกคน ไดก าหนดใหปายแสดงสงอ านวยความสะดวกส าหรบผพการ ตองมความชดเจน มองเหนไดงายตดในต าแหนงทไมท าใหสบสน และตองจดใหมแสงสองสวาง ใหสามารถมองเหนไดชดเจนทงกลางวนและกลางคน โดยปายควรมสดสวนความสงของตวอกษรตอระยะทางทสามารถมองเหนไดทเหมาะสม ดงตารางท 5.1

ตารางท 5.2 ตารางแสดงสดสวนความสงของตวอกษรตอระยะทางทสามารถมองเหนไดทเหมาะสม ความสงทนอยทสดของตวอกษร(มม.) ระยะทางทมากทสดทสามารถมองเหนได(มม.)

200 6,000 150 4,600 100 2,500 75 2,300 50 1,500 25 750

ทมา : คมอปฏบตวชาชพสถาปตยกรรมการออกแบบสภาพแวดลอมและสงอ านวยความสะดวกส าหรบทกคน

ภาพท 5.18 แสดงมาตรฐานสดสวนตวอกษรบนปายตวอกษร กวาง 3 ซม. สง 5 -10ซม. และหนา 1 ซม. ทมา : คมอปฏบตวชาชพสถาปตยกรรมการออกแบบสภาพแวดลอมและสงอ านวยความสะดวกฯ

183

ภาพท 5.19 แสดงขนาดของแผนปาย

ทมา: คมอการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมปลอดภยส าหรบผสงอาย

ภาพท 5.20 ปายสอสญลกษณส าหรบผใชรถเขนและส าหรบการบอกต าแหนงอาคาร

ภาพท 5.21 ปายผงบรเวณในโครงการเพอประชาสมพนธพนทในอาคารสถานท

184

ระบบอปกรณในงานสวน ในบทท4 การจดการงานภมทศน ผสอนไดกลาวถงการจดการงานอปกรณระบบแสงสวางและระบบอปกรณระบบน า ไวบางสวนแลว ดงนนในบทนจงขอกลาวถงเฉพาะขอมลงานระบบทง 2 ในสวนอนๆทนาสนใจเพมเตม เพอใชเปนแนวทางในการออกแบบภมทศน ตามรายละเอยดดงน

ไฟและอปกรณระบบแสงสวาง นอกจากการใชแสงประดษฐตามทางเดน และบนตนไมเพอสองสวางสรางความปลอดภยและสรางบรรยากาศยามค าคนแสงสวางแลว ในระบบธรรมชาต ระหวางวนแสงจากดวงอาทตย ถอเปนแสงธรรมชาตทสามารถน ามาใชไดโดยไมตองมการลงทนใดๆ แตๆพนทจะไดรบความสวางมากนอยเพยงใดนน ขนอยกบลกษณะและสรระของพรรณไมในปา ทงขนาดใบ โครงสรางล าตน ความสง จะสงผลตอการกรองแสงไดมากนอยตางกน อาท ไมยนตน ใบใหญไมผลดใบ ยอมมความทบแสงในบรรยากาศไดมากกวาไมยนตน ล าตนโปรงใบเลก แตขณะเดยวกน ในฤดแลงไมยนตนทมการผลดใบ เปลยนเปนดอกสสวยสด กสามารถปลอยใหแสงสองลงพนไดมาก ดวยเพราะตวตนไมมความโปรงขนและสสนอนสดใสของตวดอกไม กถอเปนแสงจากธรรมชาตทสรางความสวางสดใสในปาไดเปนอยางด

ภาพท 5.22 บรรยากาศของอาคารและสภาพแวดลอมทตางกนจากแสงธรรมชาตและแสงประดษฐ

ทมา : http://www.architectureartdesigns.com

วตถประสงคในการจดอปกรณระบบแสงสวางในงานอาคารสถานทนน นอกจากเพอความปลอดภยในการใชงานอาคารสถานทแลว การจดแสงในสวนยงเปนศลปะการตกแตงทสรางคณคาและมลคาใหแกอาคารสถานทนนๆดวยเพราะใหความสวยงาม ซงอณหภมของสของแสง ทแตกตางกนสามารถสรางบรรยากาศในพนททแตกตางกน

อณหภมสของแสง (color temperature) เปนเรองส าคญทเราควรทราบเมอตองเลอกใชหลอดไฟ อณหภมสของแสง มหนวยเปนเคลวน(K) โดยทคาเคลวนยงต า แสงไฟกจะยงออกโทนรอน แดง เหลอง และเมออณภมสสงขนเรอยๆ แสงจะออกไปในโทนขาวจนถงฟา

185

โดยหลอดไฟทวางจ าหนายทวไปในปจจบนไดแบงคาสออกเปนสามชวงใหญๆ คอ 1. 3000K (Warmwhtie, แสงวอรมไวท) จะมคา K ระหวาง 2700K ถง 3000K แสงจะ

ออกไปทางสสม จงเปนทนยมมากเพราะทางจตวทยา สเหลอง สมจะใหความรสกนมนวล บรรยากาศดผอนคลาย สงบ เหมาะกบหองนงเลนหรอรานอาหารเพราะวาแสงสสมจะท าอาหารดนาทานขน

2. 4000K (Coolwhtie, แสงคลไวท) จะมคา K ระหวาง 4000K ถง 4200K เปนโทนสทอยกงกลางระหวางแสงวอรมไลทกบแสงเดยไลท ใหแสงทดเยนสบายตา สวาง มชวตชวา แตจะท าใหสของวตถทถกสองเพยนไปบางเลกนอย จงไมควรใชกบงานทตองแสดงสแทจรงของวตถ

3. 6500K (Daylight, แสงเดยไลท) จะมคา K ระหวาง 6000K ถง 6500K ใหแสงทดขาว คลายแสงธรรมชาตมากทสด ใหสของวตถชดเจนไมผดเพยน จงเหมาะกบพนทท างานตางๆ

ภาพท 5.23 ระดบของอณหภมสของแสง

ทมา : http://www.bareo-isyss.com/service/lighting-design/

ภาพท 5.24 แสงไฟสามารถสรางความงามใหกบตวสถาปตยกรรมไทยและผนน า

ทมา : นตยสารบานและสวน, 2556

186

ในภาพท 5.22 แสดงใหเหนความตางของแสงธรรมชาตทมแตแสงเงาใหกบตวอาคาร ตางกบแสงสเหลองของแสงประดษฐทสรางบรรยากาศทสวยงามในบรเวณ สวนในภาพท 5.24 แสงสเหลองชวยสรางความงามใหกบตวสถาปตยกรรมไทยยามค าคน และยงชวยเสรมทศนยภาพในบรเวณสวน ใหเกดมตแสงเงา และผนน าในบรเวณกเสมอนกระจกสะทอนภาพของอาคาร แสงไฟทอยใตน าและจากภาพสะทอนชวยใหดระยบระยบเหมอนแสงดาวในยามค าคน

ขอมลระบบแสงสวางทผดแลอาคารควรท าการศกษา แบงออกได 4 สวนดงน 1. แหลงก าเนดแสงสวางทไดจากวสดทางธรรมชาต แสงไฟสองสวางจากไขมน ขผง น ามนพช น ามนยาง และเชอเพลง ซงเปนภมปญญาไทยสรางสรรคมาใชกนมาตงแตสมยสโขทย แสงไฟสวางไดจากการประดษฐเครองไม กระบอกไผประจดนเพลง ตะไล ไฟพะเนยง จนถงบองไฟ รปลกษณศลปะ จนถงปจจบนน เราประยกตใชประโยชนจากเทศกาลทเกยวของทางวฒนธรรมของไทยกบพนทประวตศาสตร เชน การทองเทยวแหงประเทศไทยไดจดงานในพนทอทยานประวตศาสตรสโขทยซงเปนมรดกโลก ดวยงานเผาเทยนเลนไฟ ประกอบแสงสเสยง 2. ระบบอปกรณไฟฟาก าลง หรอแหลงก าเนดพลงงานไฟฟา ไดแก พลงงานไฟฟาทไดจากเชอเพลงธรรมชาตไม ถานหน พลงน า แกส ถงปรมาณ กระแสไฟฟาทผลตไดผานอปกรณระบบไฟฟาก าลงและอปกรณระบบแสงสวาง เพอใหประโยชนกบอาคารสถานท พชพรรณตางๆในงานภมทศน ส าหรบประเทศไทย แสงสวางจากไฟฟาเกดขนในสมยรชกาลท 5 ทรงมพระราชด ารถงความส าคญตอบานเมองจะใหเทาเทยมกบตางประเทศ แสงสวางน าความเจรญมาสทสาธารณะและประชาชน เสนทางของระบบไฟฟาในประเทศไทยทจะเขาสอาคาร มล าดบขนดงน

แผนภาพท 5.1 แสดงเสนทางของระบบไฟฟาในประเทศไทยทจะเขาสอาคาร

187

3. ระบบอปกรณไฟฟาแสงสวาง คออปกรณประกอบดวย ดวงโคมและหลอดชนดตางๆ ตดตงส าหรบใชในงานตกแตงสถานท เพอความเหมาะสม สวยงาม ปลอดภย หรอใชประโยชนในการเรงการเจรญเตบโตของพชในการเพาะช า หลอดไฟมระบบการท างานดงแผนภาพท 5.2

แผนภาพท 5.2 แสดงการท างานของหลอดไฟ

ภาพท 5.25 การใชแสงไฟเพอแกปญหาความมดในพนทซอกมมของอาคาร

ทมา : นตยสารบานและสวน, 2556

4. แสงสวางทใชในงานภมทศน ควรพจารณาในเรองต าแหนงในการตดตงไฟสองสวางและประเภทหรอชนดของดวงโคมทเหมาะสมกบการใชงาน ซงรายละเอยดในแตละงาน มดงน

4.1 ต าแหนงในการตดตงไฟสองสวาง แบงออกได 5 ต าแหนง ดงน 4.1.1 การตดตงไฟทางสญจร (pathway light) ไดแก ทางเดน ทางลาดหรอ

บนได การใหแสงในบรเวณนแบงออกได 3 รปแบบ ไดแก 4.1.1.1 ไฟเสนยาว(linear light) ส าหรบซอนในโครงสรางขอบทางเดน

หรอตามลกตงบนไดเพอกระจายแสงมายงพนหรอลกนอน ดงภาพท 5.26 ก

188

4.1.1.2 ไฟฝงผนง(wall recessed light) จะฝงบรเวณผนงบนได หรอลกตงบนได หรอขอบกระบะเพอใหความสวางแกทางเดนหรอบนได ดงภาพท 5.26 ข

4.1.1.3 ไฟยดบนทสง(clamp mounted light) จะยดบนตนไม หรอบนผนงสงแลวสองกลบลงมาเพอใหความสวางแกทางเดนหรอบนได ดงภาพท 5.26 ค

ภาพ ก ภาพ ข ภาพ ค

ภาพท 5.26 ต าแหนงไฟทางสญจร 3 แบบตามล าดบ ทมา : ส านกพมพบานและสวน, 2556

4.1.2 การตดตงไฟสองตนไม (tree light) ก าหนดการสองสวางตามทรงพมและความสงของตนไม มทงสองขนตนไมทมทรงสงชะลด หรอมล าตนชดเจน เชน มะพราว ปาลม และตดตงแทรกตามกงกานใหดคลายแสงจนทรสองมา ดงภาพท 5.18 การตดตงไฟอพไลทสองขนเพอแสดงความโดดเดนของผวเปลอกทขรขระของตนปาลม โดยตดตงไฟทางดานหนาของตนไม

ภาพท 5.27 การตดตงโคมไฟสองขนทโคนตนไม

ทมา : ส านกพมพบานและสวน, 2556

189

4.1.3 การตดตงไฟใตน า (underwater light) การสรางบรรยากาศใหแกสวนผานบอน า สระน า และเปนการแสดงขอบเขตของบอเพอเตอนใหคนระมดระวงเมอเดนผาน

ภาพท 5.28 ไฟใตน าก าหนดขอบเขตบอและทางเดน

ทมา : ส านกพมพบานและสวน, 2556

ภาพท 5.29 การตดตงโคมไฟเพอใหล าแสงไฟสองแผรศมอยใตน า

ทมา : https://www.banidea.com 4.1.4 การตดตงไฟราวใหแสงลอรปทรงอาคาร ตนไม หรอโครงสรางทขนรปทรงตางๆเพอสรางความโดดเดนของรปทรง หรอไฟหอยระยาประกอบงานชวคราวพวกงานเทศกาลหรอโฆษณา ดงภาพท 5.30-5.31

190

ภาพท 5.30 การตดตงโคมไฟสองขนบนประตมากรรมในสวน

ทมา : http://oknation.nationtv.tv

ดงภาพท 5.31 การตดตงไฟราวในสวนพฤกษศาสตร Garden by the Bay ประเทศสงคโปร

ทมา : http://www.dugulaselharitas1.net

4.1.5 การตดตงไฟบนปายสอสญลกษณ (symbol light) เพอประโยชนในการมองเหน เปนการชวยการสอสาร โฆษณาประชาสมพนธ โดยแสงไฟจะสรางความโดดเดนแกงานปายในยามค าคน ดงภาพท 5.32 การตดตงไฟสฟาบนปายรสอรท ชอ INDIGO PEARL ซงแสงไฟสฟาสอถงไขมก สะทอนถงความเปนทองทะเล

191

ภาพท 5.32 การตดตงไฟบนปายสอสญลกษณเพอสรางความโดดเดนในงาน

ทมา : นตยสารบานและสวน, 2556

4.2 รปแบบโคมและอปกรณทเกยวของ หากเราพจารณาแบงประเภทไฟสองสวางหรอชนดของดวงโคมตามความเหมาะสมในการใชงาน โคมแตละชนดมคณสมบตดงน

4.2.1 โคมไฟเตย (bollard light) โคมไฟเตย สงประมาณ 0.50 -1.00 เมตร ใชสองทางเดนทกวางไมเกน 5 เมตร หรอลานกวาง โดยโคมไฟแตละโคมควรมระยะหางกนประมาณ 4.00-6.00 เมตร ขอดของโคมเตยคอใชบอกทศทางของเสนทางเดนในสวน สองสวางเพอความสวยงามและเพอความปลอดภยในสวน ขอพงระวงคอไมควรใหองศาของแสงแยงตาขณะเดนผานและการตดตงโคมไฟแบบเตยควรหลอฐานปนไวดานลางเพอเปนตวยดโคมไฟทมนคงหรอตดตงบนพนคอนกรตหรอลาน โดยควรวางระบบทอซอนสายไฟไวใตดน เพอความเรยบรอย

ภาพท 5.33 การใชโคมเตยสองทางเดนในสวน

ทมา : http://www.baanlaesuan.com

192

4.2.2 โคมไฟสนามเสาสง (light column, pole light, post top) โคมไฟสนามเปนโคมลกษณะลอยตว มทงแบบใชหลอดไฟและแบบมแผงโซลาเซล หากเปนในสวนของบานเรอน สวนสาธารณะ อาคารสถานททวไปมกสงประมาณ 2.00 - 2.50 เมตร และสงไดถง 4.00 เมตร เมอตดตงรมทางเดนหรอถนนทมความกวาง 3.00-10.00 เมตร สวนระยะหางระหวางโคมแตละตนทเหมาะสม คอ 6.00-12.00 เมตร ไฟกระจายแสงไดมากขนอยกบความสงของเสาไฟ

ภาพท 5.34 โคมไฟสนามเสาสงแบบใชหลอดไฟและแบบมแผงโซลาเซล

ทมา : http://www.decorreport.com 4.2.3 โคมไฟฝงผนง (wall recessed light, foot light) โคมไฟประเภทน

จะมาพรอมชดอปกรณฝงผนงทเรยกวา block out ซงเมอก าหนดต าแหนงวางไฟ ต าแหนงเดนสายไฟเพอตอมาตวโคมไดแลวจงฉาบและทาสผนง นอกจากน เราสามารถประยกตใชไฟฝงผนงในระบบพน หรอตามแนวขอบกระบะตนไม เพอเปนแสงสองทางเดน

ภาพท 5.35 การใชโคมฝงผนงในระดบพนเพอสองทาบแนวทางเดนในสวน

ทมา : http://www.baanlaesuan.com

193

4.2.4 โคมไฟฝงพน (in ground up light) โคมไฟมหนาโคมขนาด 4 – 30 เซนตเมตร หนาโคมมทงรปทรงกลมและสเหลยม การใชงานนยมฝงพนบรเวณทางเดนและระเบยงภายนอก ปจจบนนยมใชหลอดแอลอดกบโคมฝงพนขนาดเลก เพราะสรางสของแสงไดหลากหลาย

ภาพท 5.36 การใชโคมฝงพนสะพาน และบนไดเฉลยงในสวน

ทมา : http://www.baanlaesuan.com

ขอควรระวงในโคมลกษณะนคอ การพจารณาจากคามาตรฐานการปองกน(Ingress Protection, IP) ในงานระดบการปองกนของกลองแผงไฟฟาหรออปกรณไฟฟา เรองการปองกนน าของตวโคมเปนหลก โดยควรเลอกโคมทมคา IP67 หรอ IP68 และเตรยมรระบายน าใตโคมดวยเพอกนความชนและน าทวมโคม(ขอมล IP ศกษาเพมเตมในภาคผนวก)

ภาพท 5.37 ไฟใตน าซอนตามลกตงน าตกจ าลอง ชวยเนนผนบนไดน าตกใหดอลงการ

ทมา : ส านกพมพบานและสวน, 2556

194

4.2.5 โคมไฟสอง แบงการใชงานออกเปน 2 รปแบบ คอ 4.2.5.1การสองขน (up light) ตดตงโดยปกโคมลงบนดนและหน

ดานสวางไปยงทศทางของตนไม ประตมากรรมหรอตวบาน เพอใหสามารถเหนรปทรงและสสนซงสะทอนไปกบวตถไดชดเจน หรอน าไปตดตงบรเวณล าตนและฉายยงขนไปดานบน เพอโชวลกษณะทรงตนทสงชะลด หรอสองผานตนไมเพอใหเกดเงาทาบไปยงผนงทก าหนด

ภาพท 5.38 การตดตงโคมไฟสองขนบนประตมากรรมในสวน

ทมา : http://vialiigardendesign.co.uk

ภาพท 5.39 การตดตงโคมไฟสองขนเพอเนนเสนสายของตนมะพราว

ทมา : ส านกพมพบานและสวน, 2556

195

4.3.5.2 การสองลง (down light) ตดตงโดยผกโคมไวกบกงหรอล าตนทแขงแรง และหนดานสวางฉายดงลงมาทสนามหญาหรอลานกวางทตองการใหเกดแสงสวางบรเวณนน ขอดคอ หากตดตงในจดทเหมาะสม ในขณะทแสงไฟสลวผานกงกานและใบเลกนอย จะใหความรสกเปนธรรมชาตคลายแสงจนทร สรางบรรยากาศในสวนใหนาพกผอนยงขน และส าหรบการใชไฟสองลงบรเวณผนงมานน าตก เมอแสงกระทบมานน าและผวน าในสระจะใหความรสกหรหรา มราคา

ภาพท 5.40 การตดตงโคมไฟสองลงทผนงมานน าตกประดษฐ

ทมา : ส านกพมพบานและสวน, 2556

4.3.6 โคมไฟใตน า (underwater light) โคมทกชนด การตดตงใชหลกการเชนเดยวกบการตดตงอปกรณแสงสวางอนๆในงานภมทศน แตตองใชอปกรณพเศษทปองกนน าไดทกชนสวน ตามมาตรฐานทราชการรบรองมใหเกดอนตราย

ภาพท 5.41 การตดตงโคมไฟสองลงทผนงน าตกประดษฐ

ทมา : ส านกพมพบานและสวน, 2556

196

น าและอปกรณระบบน า การใชน ามมาตงแตโบราณ ทงแบบธรรมชาตและแบบประดษฐ การใชน าเปนองคประกอบ

ทางสนทรยภาพในงานภมทศน อาจมได หลากหลาย เชน บอน า น าตก น าพ น าไหลรน ธารน าไหล น าพนฝอย น าพนหมอก การใชประโยชนจากน าตองานภมทศน เนองจากน าเปนของเหลวทสามารถท าใหมรปแบบไดหลายแบบ น าทนงใหความรสกสงบ เปนจดศนยกลางของความสนใจ น านงทผวหนาเรยบสามารถสะทอนใหเหนวตถ เชน อาคารและตนไม น าตกใหความรสกตนเตน เสยงของน าตกสามารถกลบเสยงหนวกหไดด น าพใหความรสกมชวตชวา

ภาพท 5.42 การน าน าพ มาใชในงานสวนแบบประดษฐส าหรบพระราชวง

ทมา : https://www.matichon.co.th

ภาพท 5.43 การน าสระ น าพ ล าธาร มาใชในงานสวนแบบธรรมชาต ส าหรบบานทวไป

ทมา : นตยสารบานและสวน, 2549

นอกจากดานสนทรยภาพแลว เราอาจใชน าปรงแตงสภาพแวดลอมทตงอาคาร(micro- climate) ใหสภาวะแวดลอมเยนกวาสภาพภมอากาศทวไปดวยการระเหย ในแงของการวางผงการทตองมการควบคมการเขาออก การใชคหรอสระน าแทนรวจะชวยใหเกดความตอเนองทางสายตาได

197

เปนอยางด ในเมองรอนน าจะใหความรสกชมชน เยนสบาย ปจจบนเครองสบน าและอปกรณตางๆ เกยวกบน ามความหลากหลาย หาไดงายในทองตลาดและมราคาถก ท าใหนกออกแบบมเสรภาพในจนตนาการและมโอกาสในการสรางลกเลนจากน าในงานภมทศนมากขน

งานงานระบบน าและอปกรณทนาสนใจ คอ งานน าตก โดยทวไปน าตกจะคกบสระน า สระน าทวไปทมการหมนเวยนน าเขาและน าออก น าตกกจะมระบบเชนเดยวกน แตตางกนท ระบบน าตก แทนทน าทไหลออกจะตกขอบสระ แตจะใชการตอทอสงขนไปบนยอดภเขาน าตกทกอขนมา แลวปลอยใหน าไหลลงตามชนหน

ภาพท 5.44 การจดสวนน าตกเลยนแบบธรรมชาตแทรกตวอยรวมกบอาคาร

ภาพท 5.45 การจดสวนน าตกเลยนแบบธรรมชาตในพนทวงเกา

งานระบบน าและอปกรณทนาสนใจอกประเภทหนง คอ งานสระวายน า ซงไมไดมไวเพอออก

ก าลงกายหรอเพอความเพลดเพลนเทานน แตสระวายน าเปรยบเสมอนเฟอรนเจอรทชวยเพมมมมองทสวยงามจากภายในสภายนอกและสรางความสดชนใหสภาพแวดลอมไดอกดวย ดงนนในการออกแบบสระวายน า วตถประสงคในการสรางสระวายน า มดงน

198

1. สระวายน าเพอการออกก าลงกาย สระประเภทนตองมเหมาะสมกบการวายน า (lap pool) มความกวางไมนอยกวา 2.00 เมตร และความยาวไมนอยกวา 7.00 – 10.00 เมตร แตหากไมสามารถสรางสระวายน าทมความยาวไดตามขนาดทก าหนด อาจพจารณาตดตงเครองพนกระแสน าทขอบสระเพอวายทวนกระแสน าใหเกดการตานแรง เสมอนการออกก าลงกายไดเชนกน

2. สระวายน าเพอการพกผอน สามารถแบงเปน 3 ประเภท คอ 2.1 สระวายน าทวไป ใชส าหรบวายน าและเลนน าเพอความสนกสนานเพลดเพลน

ขนาดสระมาตรฐานคอ 4.00 x 8.00 เมตร หรอ 5.00 x 10.00 เมตร และควรจดสวนและพนทรมสระเพอใหเกดความรมรน และใหเกดบรรยากาศทนาใชงาน

2.2 สระวายน าส าหรบเดก ควรค านงถงความปลอดภยเปนส าคญ เชน ความลก และต าแหนงทเหมาะสม ส าหรบขนาดของสระทเลกทสด คอ 3.00 x 5.00 เมตร หรอมพนผวไมนอยกวา 15 ตารางเมตร อาจพจารณาองคประกอบอนๆเพอสรางความเพลดเพลนใหเดกๆได เชน น าพ ประตมากรรมพนน า หรอไมลน (slider) หรอจดใหมพนทใหเดกวงเลนรอบสระ

2.3 สระสปาส าหรบแชตว (จากซ) สระสปาขนาดเลกทสดคอ 1.00 x 2.00 เมตร เหมาะส าหรบบานพนทจ ากดหรอในรสอรท ขนาดตองพอส าหรบแชตวเพอผอนคลายความเมอยลาของรางกาย ต าแหนงของสระสปาทเหมาะสมควรอยในบรเวณทมดชดและเปนสวนตว การออกแบบควรค านงถงน าหนกบรรทกใหมาก

ภาพท 5.46 สระสปาและการจดสภาพแวดลอมสรางบรรยากาศในบรเวณ

ทมา : https://www.pinterest.com/

ทงน วตถประสงคในการใชงานจะสงผลตอการดแลบ ารงรกษา เมอเราก าหนดวตถประสงคในการสรางสระวายน าทชดเจนไดแลว กจะสามารถใชเปนเกณฑในการเลอกรปแบบสระวายน าทเหมาะสมโดยพจารณาปจจยประกอบอนๆรวม ไดแก ขนาดพนทกอสรางสระวายน า ต าแหนงและทศทางของสระวายน า ซงปจจยเหลานจะเปนปจจยส าคญในการประมาณราคาคากอสรางสระวายน า

199

ขนาดของสระวายน า เราสามารถค านวณขนาดของสระวายน าคราวๆ ไดจากจ านวนผใชงานหรอสมาชกภายในบานโดยเฉลยผใชงาน 1 คน ใชพนทบรเวณผวน าประมาณ 2 ตารางเมตร หรอหากค านวณเปนความจของสระวายน า ผใชงาน 1 คน ใชปรมาณน าประมาณ 3 ลกบาศกเมตร ตวเลขดงกลาวนนไมตายตว ขนอยกบกจกรรมและขนาดของพนททตองการสรางสระวายน า

ตารางท 5.2 ตารางแสดงรปแบบการใชงานและขนาดของสระวายน าทเหมาะสม รปแบบการใชงาน กวาง x ยาว (เมตร) ความลก (เมตร)

ส าหรบเดก 3.00 x 5.00 0.70 ถง 0.90 ส าหรบผใหญ 4.00 x 8.00หรอ 5.00 x 10.00 1.20 ถง 1.50 ส าหรบออกก าลงกาย ไมนอยกวา 3.00 x 10.00 1.20 ถง 1.50 ส าหรบความเพลดเพลน 4.00 x 8.00 1.20 ส าหรบตดตงสปรงบอรด 4.00 x 8.00 1.40 ถง 1 – 2.20 ทมา : นตยสาร Pool House, หนา 25

ในงานโรงแรม หรอรสอรท จะออกแบบสระวายน าใหใชงานไดทงเดกและผใหญ สามารถ

สรางใหมความตอเนองกน และมการแบงระหวางสวนลกกบสวนตนหรอเทพนลาดเอยงเพอความปลอดภย มกมความลกของสระไมเกน 1.20 เมตร ซงจะชวยใหผใชเกดความรสกปลอดภยและผอนคลายมากกวา รวมถงการมสปรงบอรดส าหรบกระโดดน าหรอมไมลน โดยควรมความลกเพมขนเพอความเหมาะสมในการใชงาน

ภาพท 5.47 สระวายน าทมทงสวนผใหญและเดก

ทมา : https://www.marriott.com

200

ต าแหนงและทศทางของสระวายน า สระวายน าเปนองคประกอบหนงทชวยเสรมสรางบรรยากาศผอนคลายและความโดดเดนใหกบอาคารสถานท ดงนน ต าแหนงของสระวายน าควรอยในบรเวณทมองเหนไดงายแตคงความเปนสวนตว เชน บนดาดฟาคอนโดมเนยม ในสปอรตคลบของหมบานจดสรร ทงน เพอความเหมาะสมในการใชงาน ต าแหนงของสระวายน าควรมดงน

1. ทศทดทสดในการวางสระวายน า ไดแก ทศเหนอ เนองจากเปนททไดรบความสวางแตไมมความรอนจากดวงอาทตย ดงนน น าในสระจงไมมการสะสมความรอน และไมเกดการสะทอนแสงจากผวน าเขาสอาคาร ดงเชนการวางสระไวในทศตะวนตก

2. ในกรณทในบรเวณมทศนยภาพหรอมมมองทด เชน มววสนามกอลฟ หรอววทะเล ควรวางต าแหนงสระวายน าในบรเวณทสามารถมองเหนทวทศนทสวยงามเหลานน

3. กรณการกอสรางสระวายน าตดกบตวอาคารหลงกอสรางอาคารหลก ใหระวงการกระทบกระเทอนโครงสรางหลกของอาคาร ควรวางแผนออกแบบและกอสรางสระใหด ถงแมสระชดตวอาคารจะสรางความตอเนองระหวางพนทภายในกบภายนอกไดด แตมขอพงระวงเรองความชนและแฉะจากน าทอาจกระเซนสรางความเสยหายใหกบพนทใชสอยใกลเคยง ฉะนนบรเวณดงกลาวควรตกแตงดวยวสดทกนลน ทนน าและความชนไดด เพอใหท าความสะอาดงายไมเกดตะใครไดงาย

รปทรงของสระวายน า รปทรงของสระนบเปนงานศลปะในงานภมทศน ในการเลอกรปทรง

ของสระวายน า ควรโคงมนไมเปนซอกหลบ เพอปองกนปญหาการตดตงกระเบองกรผวและการท าความสะอาดสระในภายหลง เราสามารถแบงรปทรงของสระวายน าออกเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ

1. สระวายน ารปทรงเรขาคณต ไดแก สเหลยม หกเหลยม แปดเหลยม และวงกลม หากเปนสระวายน าตามมาตรฐานของผผลตทวไปมกเปนรปทรงสเหลยมผนผาขนาด 8.00x4.00เมตร หรอ 10.00x5.00 เมตร และมความลกประมาณ 1.20 เมตร ซงเปนรปแบบทเหมาะกบอาคารพกอาศยทวไปทมพนทจ ากดหรอผทตองการระยะวายน าทเหมาะกบการออกกาลงกาย เนองจากผงอาคารทวไปมก เปนรปสเหลยม การใชรปทรงเรขาคณตจะดลงตวกบผงอาคารมากกวา

2. สระวายน ารปทรงอสระ (free form) เหมาะกบโครงการทมบรเวณกวางสามารถออกแบบรปทรงสระวายน าใหลอรบกบรปแบบของสวนเพอบรรยากาศทสอดคลองไปกบธรรมชาต เสมอนวายน าอยในแหลงน าธรรมชาต รปทรงของสระวายน าประเภทนมกพบไดตามรสอรทตาง ๆ

3. สระวายน าทผสมผสานทงสองรปแบบเปนรปแบบทใชการจดองคประกอบศลปในการออกแบบ โดยน ารปทรงเรขาคณตผสมกบรปทรง การออกแบบอสระเพอใหเกดความนาสนใจ รปแบบนจ าเปนตองใชผเชยวชาญในการออกแบบหรอภมสถาปนก เพอใหเกดความลงตวขององคประกอบภายนอกทสวยงาม

201

ภาพท 5.48 สระวายน ารปทรงสเหลยมจตรสทแคบและยาวเพอใชออกก าลงกาย

ทมา : หนงสอ Pool House : หนา 46 ,47 หนาทในการดแลในเบองตนในแตละวน ผดแลอาคารตองสามารถท าไดโดยงาย เชน การชอนเศษใบไมทรวงลงในสระออก แตทวไปบรเวณรมสระวายน าไมควรปลกตนไมทใบรวงงายและขนาดใบเลกจะยากตอการดแล สวนการดแลอนๆ คอ หมนสงเกตกระเบองปพนสระและบรเวณโดยรอบ หากมกระเบองแตกหกควรเปลยนแผนใหมเพอความปลอดภย ดงนน ในชวงแรกทกอสรางควรสงกระเบองเผอส ารองไวดวย หากตองการเปลยนหรอซอมแซมในอนาคตจะไดกระเบองทสและขนาดเทาเดม นอกจากนยงตองมการดแลสระวายน าในเรองตางๆ ดงน 1. การเตมสารเคม สารเคมทเตมคอ สารคลอรน กบกรดเกลอ 35 % หรอโซดาแอช กอนเตมควรเชคสภาพน าดวย Test ซงใชเวลาเพยงไมถง 5 นาท สวนใหญจะเตมประมาณ 3 ครงตอสปดาห 2. การขดท าความสะอาดกระเบองภายในสระและลางถงกรอง การท าความสะอาดสระวายน าจะท าประมาณ 1 ครงตอสปดาห วธการท าเชนเดยวกบการขดกระเบองหองน าทวไป เพยงแตอปกรณในการขดเปนคนละแบบ หากเปนสระน าในบานจะใชเวลาท าความสะอาดประมาณ 30 นาท สวนการลางถงกรองควรตรวจเชคจากถงกรองวาสกปรกหรอไม การลางถงกรองท าโดยการหมนวาลวในหองเครองแลวโยกต าแหนงบน multiport valve ซงใชเวลาลางประมาณ 1 ครงตอครงเดอน สวนการเปลยนถายน าภายในสระวายน าจะเปลยนทกๆ 2-3 ป ขนกบการใชงานและประสทธภาพของระบบบ าบดน า

202

ภาพท 5.49 ตวอยางชดท าความสะอาดสระแบบเคลอนท

ทมา : https://www.youtube.com

ภาพท 5.50 ตวอยางเครองดดท าความสะอาดสระวายน าและบอปลา

ทมา : https://www.youtube.com

ระบบอปกรณในงานสระ เพอใหผรบเหมาทจะกอสรางสระวายน าท างานไดสะดวกขนควรเตรยมองคประกอบเหลานเผอไว

1. ส าหรบสระแบบน าลนการเตรยมพนทท าบอเกบน าส ารองเพอพกน าและท าความสะอาดน าโดยต าแหนงทเหมาะสมควรอยใตหรอตดกบสระน า

2. ในกรณทใชระบบหมนเวยนน าในสระแบบน าลน หองส าหรบระบบปมและพนทเกบอปกรณสระวายน า ควรมขนาดไมต ากวา 2.00x3.00 เมตร สง 2.50 เมตร ไมจ าเปนตองอยตดกบสระวายน า แตไมควรหางเกน 15.00 เมตร

3. ระบบไฟฟาทจะตองเดนสายไฟสดวงโคมใตสระหรอผนงสระ (ในกรณทตองการตดตง ดวงไฟใตสระน า)

203

โครงสรางสระวายน า เนองจากการสรางสระวายน าเปนการลงทนระยะยาวและเปนงาน เจาของอาคารจงควรพจารณาเลอกผรบเหมากอสรางทมประสบการณเชยวชาญเปนพเศษ เพอใหไดสระวายน าทมคณภาพ แขงแรง ทนทานตอสภาพอากาศตางๆ และสามารถกอสรางเสรจภายในระยะเวลาอนสนดวย โครงสรางของสระวายน าสามารถแบงเปน 2 ประเภทไดดงน

1. สระวายน าโครงสรางถาวร เปนสระวายน าทกอสราง ณ สถานทกอสรางแบงออกเปน 3 ประเภทยอย ไดแก

1.1 โครงสรางคอนกรตเสรมเหลก ใชการผกเหลกตามลกษณะรปทรงของสระวายน า แลวเทคอนกรตหลอในทใหเปนเนอเดยวกน ขอดคอ แขงแรง ทนทาน สามารถออกแบบรปทรง ไดหลากหลาย แตการกอสรางตองใชระยะเวลามากเนองจากการบมคอนกรต

1.2 โครงสรางคอนกรตบลอก ใชคอนกรตบลอกเปนวสดกอผนงแลวฉาบใหเปนเนอเดยวกบพนซงหลอดวยคอนกรตเสรมเหลก นยมปดผวผนงและพนสระดวยกระเบองเซรามก หรอ แผน PVC Liner ซงเปนวสดประเภทโพลเมอรส าเรจรปทใชแรงดนน าเปนตวบงคบใหแนบตดกบโครงสรางพนและผนงสระ

1.3 โครงสรางผนงส าเรจ ปจจบนดวยเทคโนโลยสมยใหม ผนงโครงสรางสระท าจากชนสวนส าเรจรป โดยใชพอลเมอรเปนสวนผสมเพอสรางความแขงแรงใหกบผนงสระแทนระบบเดมขางตน ซงอาจเกดการรวซมไดมากกวา ขอดของการใชผนงส าเรจรป คอ ชวยลดระยะเวลางานโครงสรางลงไดคอนขางมาก สวนพนและผนงสระมกเททบดวยคอนกรต นยมปดผวผนงและพนสระดวยกระเบองเซรามก หรอ PVC Liner อกทงระบบนจะลดผลกระทบตอสภาพแวดลอมโดยรอบได

ภาพท 5.51 โครงสรางสระวายน าประเภทตางๆ

ทมา : นตยสาร Pool House , หนา 28

โครงสรางผนงส าเรจรป

โครงสรางคอนกรตบลอก โครงสรางคอนกรตเสรมเหลก

204

2. สระวายน าส าเรจรป เปนสระวายน าทตดตงบนโครงสรางรบน าหนกทเตรยมไว ม 2 ลกษณะ คอ ใชแผนพลาสตกพเศษปเพอเกบกกน า และอกลกษณะหนง คอ สระทหลอผนงและพนดวยวสดประเภทพอลเมอร

ปจจบนสระวายน าทไดรบการออกแบบและวางแผนกอสรางมาพรอมๆกบโครงการ จะไมนยมขดดนเพอท าสระน า แตจะใชการสรางสระบนดนเพอปองกนความชนจากดน และยงกอสรางงายรวมถงการวางหองเครองบนดนยงงายตอบ ารงรกษาและตรวจสอบงานระบบ ตารางท 5.3 ตารางเปรยบเทยบขอด-ขอเสยของโครงสรางสระวายน าทงสองประเภท

ประเภทสระวายน า ขอด ขอเสย โครงสรางถาวร - แขงแรง ทนทาน กอสรางจากวสดทม

ความแขงแรง - สามารถออกแบบขนาดและรปทรง รวมถ ง เล อ ก ใช ว ส ด ท ห ล ากห ลาย สอดคลองกบพนทไดอยางเหมาะสมและลงตว - สามารถเพมลกเลนตางๆเพอเพมความนาสนใจเชน การท าหาดทราย ท าร ะ บ บ จ าก ซ ซ น ว ด ต ว แ ล ะ ก า รสอดแทรกพรรณไมใหสมพนธกบสระวายน า

- ตองใชวศวกรค านวณโครง สรางและผรบเหมากอสรางทมมาตรฐาน - ราคาคากอสรางสง - การกอสรางยงยาก ซบซอน และใชระยะเวลาในการกอสรางนาน - ค าใชจ ายในการบ ารงรกษามากกวา

สระวายน าส าเรจรป - กอสรางงาย ไมมวสดเลอะเทอะในระหวางการกอสราง - ใชเวลาในการกอสรางนอย - ควบคมงบประมาณในการกอสรางไดด ไมบานปลาย มราคาถกกวาสระวายน าคอนกรตโดยเฉลยประมาณรอยละ 10 - ในกรณท ไมตองการใชงานสามารถเปลยนแปลงหรอรนถอนไดงาย - ลดปญหาผลกระทบในการกอสรางตอสภาพแวดลอมโดยรอบ

- มรปแบบและรปรางทจ ากดจงอาจไมเหมาะกบบางพนท - สระทใชวสดพลาสตกในการปพนบออาจแลดไมสวยงาม และสมผสของพนสระไมเนยนเรยบเทากบสระทหลอจากพอลเมอร - ไม สามารถเลนระดบหร อมลกเลนทหลากหลายได

ทมา : ทมา : นตยสาร Pool House, หนา 28

205

การเลอกใชวสดปผวสระวายน า วสดทใชปผวสระน า บอน า และสระวายน า ในทองตลาดทนยมกนม 4 ประเภท ดงน

1. กระเบองเซรามก ประเภทกระเบองโมเสก เปนวสดพนฐานทใชปผวสระทไดรบความนยม โดยทวไปขนาดทนยมใชมตงแต 1 - 4 นว ทงน ขนาดมากกวา 4 นว ไมนยมน ามาปสระ โดยเฉพาะวายน า เนองจากขนาดใหญเกนจะแลดไมสวยงาม กระเบองโมเสก จดเปนวสดทมความทนทาน สามารถแกไขและซอมแซมไดงาย มรปแบบและสสนทหลากหลาย สามารถไลโทนสและสรางลวดลายไดหลากหลาย ขอเสย คอ ขนาดทเลกจงมรอยยาแนวคอนขางมาก จงเปนแหลงสะสมคราบสกปรกทตองดแลเรองความสะอาดเปนพเศษ

2. PVC Liner เปนวสดหนงทผลตขนมาเพอทดแทนการใชกระเบอง ท าจากพอลเมอรผลตเปนแผนส าเรจรปจากโรงงาน มขอดคอ ตดตงรวดเรว รอยตอนอย แตอายการใชงานยาวนาน จงควรเปลยนใหมทกๆ 10 ป

3. ผวสระคอนกรตขดมนผสมส โดยเฉพาะงานสระ บอน าแนวธรรมชาต พวกสระวายน าโรงแรมและรสอรท หลายแหงทตองการใหสมผสทดดบๆแบบธรรมชาต และสามารถเลอกสไดตามความตองการ แตขอเสยคอ อาจเกดการรวซมไดมากกวาการปดผวสระดวยวสดประเภทอน

4. การใชหนธรรมชาตมาใชเปนองคประกอบรวม เชน บรเวณขอบสระ หรอสวนทเปนน าลน เพอเพมความสวยงามและลกเลนของสระวายน า ส าหรบคณสมบตของหนธรรมชาตทควรพจารณาคอ ควรแกรง ทนทาน ไมเปอยลอน สามารถสมผสได ไมมผวแหลมคมหรอเหลยมมมทอาจเปนอนตราย ควรทนทานตอดนฟาอากาศและงายตอการท าความสะอาด

สของวสดปสระวายน า การเลอกสของกระเบองมความส าคญ เพราะเปนสงทชวยสรางบรรยากาศใหกบอาคาร สถานทและตวสระวายน าไดด นอกจากแนวคดในการออกแบบสระทจะเปนแนวธรรมชาตหรอสมยใหมแลว ขอพจารณาในการเลอกโทนสกระเบองควรยดหลกดงน

1. การเลอกใชสโทนออน เชน สฟา เขยวไขกา ใหความรสกกวาง สะอาด ปลอดภย สดใส โดยเฉพาะเวลากลางคน เมอเปดไฟภายใตน าแลว สระวายน าจะดสวางและเรองแสงซงชวยเพมความสวางใหกบตวบานอกดวย

2. การเลอกใชสโทนเขม เชน สน าเงน สด า ใหความรสกเหมอนวายอยในทะเลหรอแหลงน าธรรมชาต ใหความรสกเครงขรม ดซอนเรนนาแสวงหา แตความมดด ากอาจท าใหรสกนากลว โดยเฉพาะเวลากลางคน แตปจจบนการใชวสดสเขมไดรบความนยมคอนขางมากในรสอรท สไตลทรอปคล

ทงน แสงไฟใตน า สามารถหลอกตาใหสของกระเบองทแทจรงเปลยนไปได ดงเชนในภาพท 5.52 จะเหนวากระเบองสฟาทเหนในตอนกลางวน กลายเปนสเขยวมรกตเมอตองแสงเหลองของไฟใตน าทเปดสองสวางในตอนกลางคน

206

ภาพท 5.52 ความแตกตางของสกระเบองสระวายน า Phuket-Thaihouse ชวงกลางวนและกลางคน ทมา : https://www.facebook.com/janjamsai

ภาพท 5.53 สระน าสไตลทรอปคลรปแบบตางๆ

ทมา : https://baanstyle.com

207

สรป ขอมลงานวสดและระบบอปกรณในงานภมทศน เปนเรองทผดแลอาคารควรรจกและเขาใจถง

เลอกใชสอยและรวธการใชงานทเหมาะสม การดแลบ ารงรกษาทดจะชวยยดอายการใชงานวสดอปกรณ ท าใหลดคาใชจายในซอมแซมหรอซออปกรณทดแทนได ทงน ขอบเขตเนอหาในบทนไดกลาวเฉพาะงานดแลบ ารงรกษาพรรณไมเทานน ส าหรบงานสนามหญาจะกลาวเพมเตมโดยละเอยดในบทท 7 การจดการสนามหญาในงานภมทศน

เนอหาในบทนจะกลาวถง รปลกษณและลกษณะการใชงานเครองมอตางๆ อนดบแรก คอ เครองมอทใชท าสวนและดแลรกษาสวน เรมตงแตเครองมอส าหรบงานเตรยมดน ขดหลมและปรบพนท เชน จอบตางๆ เสยม พลวตางๆ ถดมาจะเปนเครองมอส าหรบงานตดแตงพรรณไม ไดแก กรรไกรส าหรบตดแตงยอดไมและกงขนาดเลก เลอยตดแตงทงแบบธรรมดาและแบบใชไฟฟาส าหรบการตดแตงงานพมไมขนาดเลกจนถงพมไมขนาดใหญ ซงการรกษารปทรงใหสวยงามและก าจดสวนทตายหรอเสยหายนอกจากใชวธการตดแตงแลว การบ ารงรกษาใหน า ปยและการปองกนโรคกจ าเปนตอพชอยางมาก พรรณไมตางๆจะมความตองการธาตอาหารหรอปยทแตกตางกน โดยธาตอาหารหลกทพชตองการ ไดแก ไนโตรเจน(N) โปตสเซยม(P) และฟอสฟอรส(K) ซงธาตอาหารเหลานมอยในรปของปยอนทรยและปยอนนทรย โดยอยในรปของปยน า ปยเมดและรปแบบผสมดนมลสตวและซากพช ทงน ปยบางชนดไดผสมแรธาตตางๆเพอเพมสารอาหารใหครบตามพชตองการ นอกจากการดแลบ ารงรกษาตวพชพรรณแลว โดยรอบพนทสวน โคนตนไมตางๆจะพบวามวชพช และโรคพชเกดขนไดทงโรคจากเชอไวรสและจากแมลง รวมถงปญหาจากความชนทมากเกนจนกอใหเกดราและโรคเนา ดงนน ผดแลอาคารควรมความรพนฐานในสวนนดวยเชนกนเพอใหสามารถปองกนและก าจดโรคพชและศตรพชไดทนกอนท าความเสยหายจนตนไมตายหรอลกลามไปทงบรเวณ

เนอหาทกลาวตอมา จะกลาวถงงานวสดตกแตงเพอจดภมทศนแขง ไดแก วสดปผวพนแบบตางๆ ไดแก กระเบองตางๆ ประตมากรรมและหนตางๆ เฟอรนเจอรในงานสวนตางๆ รวมถงงานปายและสอสญลกษณในงานสวน ผออกแบบจะตองคดเลอกวาจะใชวสดลกษณะไหนบาง เพอใหแตละอยางเขากนได ตรงตามแนวคดและจดมงหมายการใชสอย ทงน ปจจยส าคญทสงผลตองานดแลอาคารสถานท คอ วสดตกแตงตางๆ เฟอรนเจอรในสวนและปายตางๆ ควรมขนาดและสดสวนทเหมาะสมตอการใชสอย และจะตองใชวสดทคงทน ดแลรกษางาย ขนยายสะดวก หากช ารดเสยหายกสามารถซอมแซมหรอซอหาทดแทนไดในทองตลาด

ในสวนทายของบทจะกลาวถง อปกรณระบบส าหรบตดตงในงานภมทศน โดยอปกรณระบบแสงสวาง จะกลาวถงความเขาใจเบองตนในงานระบบไฟฟาก าลงและในงานไฟฟาสองสวาง ซงเปาหมายของการออกแบบแสงสวางในสวน คอ การเลอกใชดวงโคมทตรงตามวตถประสงคของการใชงานรวมกบหลอดไฟทมอณหภมสของแสงทเหมาะสมนอกจากไดความปลอดภยแลวยงจะชวยใหอาคารสถานทนนเกดคณคาและมลคาแกสถานทนนไดอกดวย ส าหรบระบบสดทายทกลาวถง คอ อปกรณระบบน า ดวยน าและเสยงของน าสามารถสรางความสดชน รมรนในบรรยากาศ ดงนน การเลอกวาในสถานทนนๆควรใชน าในรปแบบใดนบวาส าคญมาก โดยเนอหาในสวนนจะกลาวถงคณคาและวตถประสงคของงานสระน า บอน า น าตก และสระวายน าและโครงสรางสระ ขอด-เสยของสระแบบตางๆ รวมถงงานวสดปสระและสของวสดทควรเลอกใชใหเหมาะสมตามแนวคดในการออกแบบ

208

ค าถามทบทวน 1. เครองมอใดบางทใชส าหรบปรบแตงหนาดนใหเรยบ 2. หากตองการตดแตงรวตนเขม ควรใชเครองมอใดไดบาง 3. ปย คออะไร มกประเภทและอะไรบาง 4. อณหภมสของแสงคออะไร มความเกยวของอยางไรกบแสงในงานภมทศน 5. หากตองการใหความสวางในสวนทางเดนจะสามารถตดตงดวงโคมในต าแหนงใดไดบาง 6. หากตองการใหความสวางใหแกตนไมจะสามารถตดตงดวงโคมในต าแหนงใดไดบาง 7. หากตองการใหความสวางในพนทสระน า ควรตดตงดวงโคมประเภทใด 8. วตถประสงคของการสรางสระวายน ามอะไรบาง 9. โครงสรางของสระวายน ามกประเภท อะไรบาง 10. ใหบอกแนวคดในการเลอกวสดและสของวสดปสระวายน า

209

เอกสารอางอง

เดชา บญค า. หลกการจดและการออกแบบภมทศน. เอกสารการสอนชดวชา 93440 การผลตและการจดการพชสวนประดบ หนวยท 11 สาขาวชาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ.มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2552

ไตรรตน จารทศน.คมอปฏบตวชาชพสถาปตยกรรมการออกแบบสภาพแวดลอมและสงอ านวยความสะดวกส าหรบทกคน. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: สมาคมสถาปนกสยาม ในพระบรมราชปถมภ, 2552

ทพาพรรณ ศรเวชฎารกษ แพรแกว แกวกา และณฤต เลศอตสาหกล. Outdoor Lighting Designs สรางสรรคแสงไฟในสวนสวย. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : ส านกพมพบานและสวน, 2556

ทพาพรรณ ศรเวชฎารกษ. Garden Element Vol.3: บอ น าตก น าพ. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : ส านกพมพบานและสวน, 2555

ทพาพรรณ ศรเวชฎารกษ. Garden Maintenance มอใหมดแลสวน. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : ส านกพมพบานและสวน, 2555

ประชด วามานานนท. วสดและอปกรณส าหรบงานภมทศน. เอกสารการสอนชดวชา 93440 การ ผลตและการจดการพชสวนประดบ หนวยท 12 สาขาวชาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2552

แพรแกว แกวกา. POOL House. กรงเทพฯ : ส านกพมพบานและสวน, 2549 สภาพรรณ ธรรมสวรรณ. สวนหน. เอกสารการสอนสาขาวชาวทยาศาสตรการเกษตร. ภาควชา

วทยาศาสตรการเกษตร. คณะเกษตรศาสตร. มหาวทยาลยนเรศวร, 2554 กรวด วกพเดย สารานกรมเสร เขาถงไดจาก https://th.wikipedia.org