SD-460 00-002

SD-460 00-002วนประกาศ 30 กนยายน 2558

วนทมผลบงคบใช 1 ตลาคม 2558

คมอการควบคมภายใน ป 2558

SD-460 00-002

คานา

การควบคมภายใน เปนกระบวนการปฏ บตงานทสานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) จดใหมขน เพอสร างความม นใจอยางสมเหตสมผลว าการดาเนนงานจะบรรลวตถประสงคของการควบคมภายในทงในดานประสทธภาพ ประสทธผลของการดาเนนงาน ซงรวมถงการดแลทรพยสนการปองกนหรอลดความผดพลาดความเสยหาย การรวไหล การส นเปล อง หร อการทจรตในหนวยงาน ดานความเช อถอไดของรายงานการเงนและรายงานทมใชการเงน ตลอดจนถงดานการปฏ บตตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบมตคณะรฐมนตร และของ สปสช. จงมนโยบายทจะพ ฒนาระบบการควบคมภายในใหมระบบการควบคมภายใน ทดเปนไปตามระเบยบคณะกรรมการตรวจเงนแผ นดนว าดวยการกำหนดมาตรฐานการควบคมภายใน พ.ศ. 2544 และมาตราฐานการควบคมภายใน COSO-IC 2013 เพอสามารถบรหารระบบการควบคมภายในใหเกดประสทธผลและประสทธภาพมการตดตามประเม นผลอยางตอเนอง และสงเสร มใหผบร หารและพนกงาน ทกระดบตระหนกถ งความสาคญและประโยชนของการควบคมภายในจนเกดว ฒนธรรมการควบคมภายในทด

คณะทางานควบคมภายใน จงไดการจดทาคมอการควบคมภายในของ สปสช. ป 2558 เพ อเปนการเสร มสรางความร ความเขาใจเกยวกบแนวทางปฏบตและหล กการในการตดตามการประเมนผลการควบคมภายใน การรายงานการควบคมภายในทถกตอง และใหพนกงานสามารถนาไปปฏบตไดทวทงองคกร ซงจะสงผลใหการดาเนนงานบรรลวตถประสงคขององคกรตามกลยทธและวสยทศนนาไปสการเตบโตอยางยงยนขององคกรตอไป

SD-460 00-002

สารบญ

เร อง หนา

นโยบายการควบคมภายใน...................................................................................................................ก

แนวปฏบตทดเกยวกบการควบคมภายใน.............................................................................................ข

บทท 1 มาตรฐานการควบคมภายใน

- ความหมาย แนวคด และประเภทของการควบคมภายใน........................................................1

- ความรบผ ดชอบของฝายบร หารตอการควบคมภายใน...........................................................2

- การพ ฒนาการควบคมภายใน.................................................................................................4

- การควบคม….…………………………………………………………………………………………………..………..4

- มาตรฐานการควบคมภายใน..................................................................................................5

บทท 2 การจดวางระบบการควบคมภายใน

- การกาหนดหรอออกแบบระบบการควบคมภายในทมประสทธผล .......................................11

- แนวทางการกาหนดหร อออกแบบระบบการควบคมภายใน ..................................................12

- การกาหนดหรอออกแบบระบบการควบคมภายใน ………………………………............................13

บทท 3 การตดตามประเม นผลการควบคมภายใน

- ความจาเปนในการตดตามประเม นผลการควบคมภายใน.....................................................14

- การดาเนนการตดตามประเมนผลการควบคมภายใน............................................................14

- การวางแผนและการดาเนนการประเมนผลการควบคมภายใน..............................................15

SD-460 00-002

สารบญ

เร อง หนา

- ขอแนะนาในการวางแผนและดาเนนการประเมนผลการควบคมภายใน......................................15

บทท 4 รปแบบรายงานและตวอยางรายงาน

- ว ตถประสงค …………………………………………………..………………………………………………………...….….20

- การใชรปแบบรายงาน……………………………………………………………..………………………………………..20

ภาคผนวก 1

- ตวอยางแบบประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน ………………………….……………….………24

ภาคผนวก 2

- วธการกรอก แบบประเมนการควบคมภายใน ตามแนวทาง COSO-IC 2013…….……..…………40

ภาคผนวก 3

- การควบคมภายใน COSO-IC 2013………………….…………………….……………..……….…….....…...…67

เอกสารอางอง………………………………………………………………………………………………………………………..………84

SD-460 00-002

ก

นโยบายการควบคมภายใน

สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต มความมงมนทจะพฒนาระบบการควบคมภายในอยาง มประสทธ ผลและประสทธภาพ ดงน

1. จดใหมระบบการควบคมภายในทด เปนไปตามระเบยบคณะกรรมการตรวจเงนแผ นดนว าดวย การกาหนดมาตรฐานการควบคมภายใน พ.ศ. 2544 และ COSO-IC 2013

2. บรหารระบบการควบคมภายในใหเกดประสทธผลและประสทธภาพของการดาเนนงานมความ เช อถอไดของการรายงานทางการเงนและมใชการเงน เพอใหเกดการปฏ บตตามกฎหมายและระเบยบขอบงคบทเกยวของ รวมถงมตคณะรฐมนตรทเกยวของ และ สปสช.

3. ตดตามประเมนผลตามระบบการควบคมภายในอยางตอเนองอยางเปนระบบ 4. สงเสรมใหผบรหารและพนกงานทกระดบ ตระหนกถ งความสาคญและประโยชนของการควบคม

ภายในจนเกดว ฒนธรรมการควบคมภายในทด

SD-460 00-002

ข

แนวปฏ บต ทด เกยวก บการควบคมภายใน

สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) ใหความสาค ญกบการมกระบวนการกากบดแลกจการทด (Good Corporate Governance) หมายถง การมระบบการ บรหารอยางเปนมออาช พมระบบการควบคมภายในทมประสทธ ผลและระบบรายงานทางการเงนและมใชการเงนทนาเช อถอ เพ อใหความมนใจอยางสมเหตสมผลว าการดาเนนงานของ สปสช. จะบรรลวตถประสงคตามกลยทธและวสยทศน และการปฏ บตตามกฎหมายระเบยบขอบงคบท เกยวของ

หลกการและเหตผล

ระเบยบคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน วาดวยการกาหนดมาตรฐานการควบคมภายใน พ.ศ. 2544 ซงออกโดยอาศยอานาจตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน พ.ศ. 2542 มาตรา 15 (3) (ก) (ค) ตามระเบยบฯ ขอ 5 กาหนดใหหวหนาหนวยงานภาครฐ (ผรบตรวจ) นามาตรฐานการควบคมภายในทออกตามระเบยบนไปใชเปนแนวทางในการจดวางระบบควบคมภายในใหแลวเสรจภายในหนงป นบแตวนทระเบยบฯ มผลบงคบ และขอ 6 ใหจดทารายงานการประเมนผลการควบคมภายในตอผกากบดแล และคณะกรรมการตรวจสอบ ภายใน 90 วน นบแตวนสนปงบประมาณ ประกอบกบสานกนายกรฐมนตรไดออกระเบยบวาดวยการตรวจสอบและประเมนผลภาคราชการ พ.ศ. 2548 ซงคณะกรรมการตรวจสอบและประเมนผลภาคราชการ กาหนดใหการปฏบตตามระเบยบคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนวาดวยการกาหนดมาตรฐานการควบคมภายใน พ.ศ. 2544 เปนตวชวดหนงในการตดตามและประเมนผลสวนราชการ

จากระเบยบดงกลาวทาใหหนวยงานภาครฐ ใหความสาคญกบการจดใหมระบบการควบคมภายใน ตามแนวทางของคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน แมหนวยงานภาครฐจะไดจดระบบควบคมภายในไวดแลว แตความมประสทธผลและประสทธภาพของมาตรการควบคมตางๆ ทไดกาหนดไวอาจแปรเปลยนไดตลอดเวลา อนเนองมาจากปจจยแวดลอมทงภายในและภายนอกองคกรท เปลยนแปลงไป เชน มการเปลยนแปลงคณะผบรหารระดบสง เปลยนนโยบายบรหาร วตถประสงค เปาหมาย และกระบวนวธปฎบตงาน หรอการเปลยนแปลงดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง ระเบยบ กฎหมาย ขอบงคบ ภาวะการณแขงขน และพฒนาการดานเทคโนโลยทมผลกระทบตอการดาเนนงานและระบบควบคมภายในขององคกร เมอมการเปลยนแปลงดงกลาวขางตน วธการควบคมแกไขปญหา หรอตอบสนองความเสยงทเคยใชไดผลดในระยะเวลาทผานมา อาจกลายเปนวธการทไมไดผลไมมประสทธภาพ ลาสมยหรอไมจาเปนกได กจกรรมควบคมทเคยไดรบการปฏบตตามอยางเครงครดอาจถกละเลยหรอฝาฝนไมปฏบตตามเมอเวลาผานไป

ดงนน จงเปนความจาเปนอยางยงทหนวยงานภาครฐตองจดใหมระบบการตดตามประเมนผลการควบคมภายในอยางตอเนอง และโดยเฉพาะเมอมการเปลยนแปลงสาคญทมผลกระทบกอใหเกดสถานการณใหม และความเสยงใหมแกหนวยงาน การตดตามประเมนผลการควบคมภายในจะทาใหทราบวา ระบบการควบคมภายในทมอยเดม ยงคงสามารถปองกนหรอลดความเสยงใหอยในระดบทยอมรบได และสงผลใหองคกรประสบความสาเรจในระดบทคาดหวงหรอไม สปสช.เปนระดบหนวยรบตรวจทตองปฏบตตามระเบยบ

SD-460 00-002

คณะกรรมการตรวจเงนแผนดนวาดวยการกาหนดดมาตรฐานการควบคมภายใน พ.ศ. 2544 จงมความจาเปนตองให สปสช. เขาใจและสามารถปฏบตตามระเบยบฯ ไดถกตองตอไป

1. ว ตถประสงคของการควบคมภายใน 1.1 เพอใหเกดประสทธผลและประสทธภาพของการดาเนนงาน (Operation Objectives)

ไดแก การปฏบตงาน และการใชทรพยากรใหเปนไปอยางมประสทธผลและประสทธภาพ ซงรวมถ งการดแลรกษาทรพยส น การปองกนหรอลดความผดพลาดความเสยหาย การรวไหล การส นเปล องหรอการทจรตในหนวยงาน 1.2 เพอใหเกดความเชอถอไดของการรายงานทางการเงนและไมใชการเงน (Financial and Non-financial Report Objectives) ไดแก การจดทารายงานทางการเงนทใชภายในและภายนอกหนวยงานใหเปนไปอยางถกตอง เชอถอได และทนเวลา 1.3 เพอใหเกดการปฏ บตตามกฎหมายและระเบยบขอบงค บท เกยวของ (Compliance Objectives) ไดแก การปฏ บตตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ หร อมตคณะรฐมนตรทเก ยวของก บการดาเนน งานของหนวยงาน รวมทงการปฏบตตามนโยบายและวธการปฏบตงานทหนวยงานไดกาหนดขน

2. องคประกอบของมาตรฐานการควบคมภายใน ในการดาเนนงานเพ อใหบรรลว ตถประสงคของการควบคมภายใน ผกากบดแลและฝายบรหารจะตอง

จดใหการดาเนนงานภายใน สปสช. ประกอบไปดวยองค ประกอบของมาตรฐานการควบคมภายใน 5 ประการดงน

2.1 สภาพแวดลอมของการควบคม (Control Environment) ในการดาเนนการเกยวกบสภาพแวดลอมของการควบคม ผกากบดแลฝายบรหารและบคลากรของ สปสช. จะตองสรางบรรยากาศของการควบคมเพอใหเกดทศนคตทดตอการควบคมภายใน โดยสงเสรมให บคลากรทกคนใน สปสช. เกดจตสานกทดในการปฏบตงานในความรบผดชอบและตระหนกถงความจาเปน และความสาคญของการควบคมภายในรวมทงดารงรกษาไวซงสภาพแวดลอมของการควบคมทด สภาพแวดลอมของการควบคม สามารถแบงออกเปน 2 ประเภท ดงน

2.1.1 Soft Control เปนการควบคมโดยการสรางจตสานกและคณภาพทมองไมเหน เชน ความซอสตย ความโปร งใส การมภาวะความเปนผ นา การมจรยธรรม 2.1.2 Hard Control เปนการควบคมโดยกาหนดโครงสราง นโยบายและระเบยบวธปฏบต

2.2 การประเมนความเสยง (Risk Assessment) ในการดาเนนการเก ยวกบการประเมนความเสยงฝายบรหารตองประเม นความเส ยงทงจากปจจยภายในและปจจยภายนอกทมผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคตามยทธศาตรรองรบวสยทศนอยางเพ ยงพอและเหมาะสม 2.3 กจกรรมการควบคม (Control Activities) ในการดาเนนการเก ยวกบก จกรรมการควบคมฝายบร หารตองจดใหมก จกรรมการควบคมท ม

SD-460 00-002

ประสทธผลและประสทธภาพ เพอปองกนหรอลดความเสยหาย ความผดพลาดทอาจเกดข น ทาใหสามารถบรรลผลตามวตถประสงคของการควบคมภายในและลดความเสยงตอวตถประสงคนน สำหรบกจกรรมการควบคมในเบองตนจะตองแบงแยกหนาทงานภายใน สปสช. อยางเหมาะสม ไมมอบหมายใหบคคลใดบคคลหนง มหนาทเปนผ รบผ ดชอบปฏบตงานทสาคญหรองานทเสยงตอความเสยหายตงแตตนจนจบแตถ ามความจาเปน ใหกาหนดกจกรรมการควบคมอ นทเหมาะสมทดแทน 2.4 สารสนเทศและการสอสาร (Information and Communications) ในการดาเนนการเก ยวกบสารสนเทศและการส อสาร ฝายบรหารตองจดใหมสารสนเทศอยางเพยงพอและสอสารใหฝายบรหารและบคลากรอนๆ ทเหมาะสมทงภายในและภายนอก สปสช. ซงจาเปนตองใชสารสนเทศนนในรปแบบทเหมาะสมและทนเวลา 2.5 การตดตามและประเมนผล (Monitoring) ในการดาเนนการเกยวกบการตดตามและประเมนผล ฝายบรหารตองจดใหมการตดตามและประเมนผลทงระหว างการปฏ บตงาน (Ongoing Evaluation) และเปนรายครง (Separate Evaluation) อยางตอเนองสมาเสมอเพ อใหมนใจว าระบบการควบคมทวางไวนน มความเพ ยงพอเหมาะสมมประสทธ ผลและประสทธ ภาพ มการปฏ บตจร งและไดรบการปรบปรงแก ไขอยางเหมาะสม และทนเวลาสอดคลองก บสถานการณทเปลยนแปลงไป

3. ผรบผดชอบเกยวกบการควบคมภายใน การควบคมภายในเปนเครองม อทผบรหารนามาใชเพอความมนใจอยางสมเหตสมผลว าการดาเนนงาน

จะบรรลผลสาเรจตามว ตถประสงคทกำหนด 3.1 ผบรหารระดบสง จดใหมระบบการควบคมภายในใหมประสทธผลและประสทธ ภาพ ประเม นผล

การควบคมภายในในภาพรวมองคกร รวมถงการปฏบตตนเปนตวอยางทดในเรองความซอสตย มค ณธรรมและจรยธรรม

3.2 ผบรหารระดบรองลงมาทกระดบ ดแลและตรวจสอบระบบการทางานภายในสวนงานทรบผ ดชอบ ใหมประสทธผลและประสทธภาพ สอบทานการปฏ บตงานตามระบบการควบคมท ใชบงคบในหนวยงานทรบผ ดชอบปรบปรงการควบคมภายในใหมความรดกมกาชบดแลใหพนกงานในส งก ดจดทา/ปรบปรงคมอการปฏบ ตงานของหนวยงานสาหรบใช เปนแนวทางในการปฏ บตงาน รวมทงปล กฝงใหผใตบงคบบญชามว นยและจตสานกทดเกยวกบการควบคมภายใน

3.3 พนกงานทกระดบ ตองเอาใจใสปฏ บตตามกฎ ขอบงคบ ระเบยบ คาสง มาตรการ คม อการ ปฏ บตงานดานตางๆ และระบบการควบคมภายในท สปสช. จดใหมขนโดยสมาเสมอและตอเนอง

1

SD-460 00-002

บทท 1 มาตรฐานการควบคมภายใน

1. ความหมาย แนวค ด และประเภทของการควบคมภายใน

1.1 ความหมายของการควบคมภายใน การควบคมภายใน หมายถง กระบวนการทผกาก บดแลฝายบรหารและบคลากรขององคกร กาหนดให

มข นเพอใหความมนใจอยางสมเหตสมผลว าการดาเนนงานจะบรรล ผลสาเรจตามว ตถประสงค ดงตอไปน 1) การดำเน นงาน (Operation : O) หมายถง การบรหารจดการการใชทรพยากรใหเปนไปอยางม

ประสทธผลและประสทธภาพ รวมถ งการดแลร กษาทรพยส น การปองกนหรอลดความผดพลาด ความเสยหาย การรวไหล การสนเปล องหรอการทจรตของหนวยงาน

2) การรายงานทางการเงนและไมใชการเงน (Financial : F) ปจจบนหมายถง รายงานทางการเงนและไมใชการเงนทจดทาขนเพ อใชภายในและภายนอกหนวยงานเปนไปอยางถกตองเช อถอไดและท นเวลา

3) การปฏบตตามกฎหมายและระเบยบขอบงค บท เกยวของ (Compliance : C) ได แกการปฏ บตตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ หรอมตคณะรฐมนตรทเก ยวของก บการดาเนนงานของหนวยงาน รวมทงการปฏบ ตตามนโยบายและวธ การปฏบ ตงานทหนวยงานไดกำหนดขน

1.2 แนวค ดของการควบคมภายใน 1) การควบคมภายในเปนกระบวนการทรวมไว หรอเปนสวนหน งในการปฏ บตงานตามปกต 2) การควบคมภายในเกดข นโดยบคลากรของหนวยงาน 3) การควบคมภายในใหความมนใจอยางสมเหตสมผลวาการปฏบตงานจะบรรลวตถประสงค ดานกลยทธรองรบวสยทศนทกาหนดไว

1.3 ประเภทของการควบคมภายใน สามารถแบงเปน 5 ประเภท ค อ 1) การควบคมแบบปองกน (Preventive Control) เปนการควบคมเพ อปองกนหรอลดความ เสยงจากความผดพลาด ความเสยหาย เช น การแบงแยกหนาทการงาน การควบคมการเขาถ งทรพยส น

2) การควบคมแบบคนพบ (Detective Control) เปนการควบคมเพ อคนพบความเสยหายหรอ ความผดพลาดทเก ดขนแลว เช น การสอบทานงาน การสอบยนยอด การตรวจนบพ สด เปนตน

3) การควบคมแบบแกไข (Corrective Control) เปนว ธการควบคมท กาหนดขนเพ อแก ไข ขอผดพลาดทเกดข นใหถกตอง หรอเพ อหาว ธ แก ไขไมใหเก ดขอผดพลาดซาอ กในอนาคต

4) การควบคมแบบสงเสร ม (Directive Control) เปนว ธ การควบคมท สงเสรมหรอกระตนใหเก ด ความสาเร จตามว ตถประสงคทตองการ เช น การใหรางวลแก ผมผลงานด

5) การควบคมแบบชดเชย (Compensating Control) เปนว ธ การควบคมท กาหนดขนเพ อ ชดเชยหร อทดแทนสำรองระบบททำอย เช น ระบบ Manual ทสารองระบบ Computerize เปนตน

2

SD-460 00-002

การควบคมท ง 5 แบบมผลตอประสทธผลของการควบคมภายใน การควบคมแบบปองกนนยมวาเปนการควบคมดานคณภาพ และเสยคาใชจายนอยกว าการควบคมแบบคนพบหร อแบบแก ไขปญหาทเก ดขนแลวแตการควบคมแบบคนพบหร อแบบแก ไขยงคงใหความสาคญในการเปนหล กฐานยนยนการทางานของการควบคมแบบปองก นว าไดผลจรงและปองกนความสญหายของทรพยส นไดจรง การควบคมแบบส งเสร มนยมว าเปนว ธ ทดและทนสมยเพราะมผลดานบวกตอการสรางขวญและกาลงใจของผปฏ บตงาน

2. ความรบผดชอบของฝายบรหารตอการควบคมภายใน การควบคมภายในเปนเครองม อทผบรหารนามาใชเพอใหความมนใจอยางสมเหตสมผลว าการดาเนนงานจะบรรลผลสำเรจตามว ตถประสงครองรบยทธศาสตรขององคกรทกำหนดไว

ผบรหารระดบสง มหนาทในการกาหนดหร อออกแบบและประเม นผลการควบคมภายในของ สปสช. รวมถ งการกาหนดหร อออกแบบระบบการควบคมภายในของสวนงานตางๆ ภายใตความรบผ ดชอบใหมประสทธผลในระดบทนาพอใจ โดยรเร มและดาเนนการสร างบรรยากาศเพ อใหเกดสภาพแวดล อมของการควบคมและปฏบตตนใหเปนตวอยางทดในเรองความซอสตย ความมค ณธรรมและจรยธรรมมการกาหนดบทบาทของหนวยงานตรวจสอบใหเปนสวนหนงของโครงสรางการควบคมภายใน โดยทาหนาทสอบทานหรอประเม นผลการควบคมภายในของหนวยรบตรวจอยางเปนอ สระ (Independent Assessment) เพ อใหความมนใจวาหนวยรบตรวจมการควบคมภายในทมประสทธ ผล มกระบวนการบร หารความเสยงอยในระดบทยอมรบได

ผบรหารระดบรองลงมาทกระดบ มหนาทกำหนดหรอออกแบบการควบคมภายในของสวนงานท รบผ ดชอบโดยใหสอดคลองก บการควบคมภายในท สปสช. กาหนดและสอบทานหรอประเม นประสทธ ผลการปฏบ ตงานภายใตระบบการควบคมภายในทนามาใชการประเมนการควบคมดวยตนเอง (Control Self Assessment : CSA) ซงเปนว ธ การทชวยใหผ ปฏ บตงานมสวนรวมในการปรบปรงเปล ยนแปลงการควบคมภายในใหมความรดกม การปลกฝงใหเจาหนาทในหนวยงานมความเข าใจมองเหนความสาคญมวนยและจตสานกทดก เปน สงสาคญท ช วยใหการควบคมภายในมประสทธผลอยางตอเนอง

“ผบรหารควรตระหน กว าโครงสรางการควบคมภายในทด เปนพนฐานทสาคญของการควบคมเพอใหการดาเนนงานบรรลผลสาเรจตามว ตถประสงครองรบยทธศาสตรและวสยทศนของหน วยงาน” การจดใหมโครงสรางการควบคมภายในทมประสทธผลและเพยงพอนนขนอยกบผบรหารของหนวย งาน ผบรหารหรอผนาตองดาเนนการเพ อความมนใจไดว าหนวยงานของตนมโครงสรางการควบคมภายในทเหมาะสมตดตามผลและปรบปรงใหทนกบเหตการณท เปล ยนแปลงไปเพอใหการควบคมนนมประสทธผลอยเสมอ ทศนคตทดตอการควบคมภายใน และการสน บสนนจากผบรหารเปนส งสาคญทจะทาใหเกดการควบคมภายในทด นอกจากนผบร หารตองเปนผทมความซอสตย สจรตทงตอตนเองและตอองคกรและควรมความรความเข าใจอยางเพ ยงพอในหล กการพนฐานของการควบคมภายใน และใหความสาคญของการจดใหมการควบคมภายใน การนาการควบคมภายในไปปฏ บตและการดารงรกษาไว ซงการควบคมภายในทมประสทธผล

3

SD-460 00-002

การกาหนดหรอออกแบบโครงสรางการควบคมภายในและดารงรกษาไว ใหม ประสทธผล

บทบาทและความรบผ ดชอบของผบร หารตอการควบค มภายใน บทบาทและความรบผ ดชอบของผตรวจสอบภายในต อ การประเมนผลระบบการควบค มภายใน (สานกตรวจสอบ)

สรางสภาพแวดลอมการควบค มท ดโดย ดำรงไวซ งความเปนอสระและเท ยงธรรมในกจกรรมท - จ ดทำหวขอกาหนดดานจรยธรรมและประพฤต ตนเปน ประเมน แบบอย างทด โดยเฉพาะในเรองความซ อสตย ความม ปฏบ ตงานดวยความรความสามารถ ระมดระวงใน จรยธรรม วชาชพและความรบผดชอบ

- สน บสน นใหม การปฏบ ตตามขอกาหนดอย างตอเนอง รายงานและใหขอเสนอแนะผบรหารเก ยวกบการ - ฝายบรหารปฏบต ตนเพอใหเป นตวอย างทด ปรบปรงระบบการควบค มภายในเพอการปองก นหรอ - พจารณาผลการปฏบ ตงานโดยคาน งถ งความซ อสตย ลดความเสยง และจรยธรรม ใหคาแนะนาว ธการประเมนการควบค มภายในแก

พจารณาแตงตงบคลากรทม ความรความสามารถ หน วยงานตางๆภายในหน วยร บตรวจ เหมาะสมกบหน าท และความรบผดชอบ ศ กษาค นควาว ธการควบค มใหมๆ เพอนาเสนอฝาย มอบอานาจหนาท และความรบผดชอบใหกบส วนงาน บรหารพจารณาใชลดหรอปองก นจ ดออนการควบค ม ตางๆ อย างชดเจน ภายใน จ ดใหมสายการบงค บบ ญชาท เหมาะสม สะดวกในการ ตดตามผลการปรบปรงระบบการควบค มภายในตาม จดทาและพจารณารายงานผลการปฏบตงาน แผนปฏบต งานทไดรบอน มต จากฝายบรหาร พฒนาระบบขอมลสารสนเทศและการสอสาร เพอ ประสานงานกบผตรวจสอบภายนอกเก ยวกบผลการ สน บสน นกระบวนการควบค มภายในและการบรหาร ประเมนระบบการควบค มภายในของหน วยร บตรวจ ความเสยงกาหนดนโยบายการควบค มจากผลของ การประเมนความเสยง สน บสน นกระบวนการประเมนการควบค มภายใน และการบรหารความเสยง

การควบคม ภายใน

จะตองเปนไปตามมาตรฐาน

การควบค มภายในฯ ตดตามการปฏบตตาม ตวอยางการควบค มภายในทถอปฏบต ทวไป ประเม นประสทธผล

ระบบการควบค มภายใน การบรหารทรพยากรบคคลของหน วยงานเปนไป การควบค มภายในเปน อย างตอเนอง อย างมประสทธผลเพ อใหบรรลผลสาเรจตามว ตถประสงค ท กาหนด ระยะ ๆ แบงแยก

หนาท และความรบผดชอบแตละบคคลชดเจน เพอปองก นมให ทรพย สนเก ดความสญเสยหร อเสยหาย และเก ดการทจร ต

วดผลสาเรจของการปฏบต งานโดยเปรยบเท ยบผลการปฏบตงานจรงกบแผนงานท ได รบอนม ต

กาหนดผรบผดชอบควบค มด แลและปองก นระบบการประมวลผลขอมลดวยคอมพวเตอร กาหนดวธ การและสอบทานควบค มทรพย สนเปนระยะเพอปองก นมใหเกดการสญหาย

กาหนดวธ การและควบค มการเข าถงทรพยสนและเอกสารหลกฐานเฉพาะผท เก ยวของหรอไดรบอน ญาต

4

SD-460 00-002

3. การพฒนาการควบคมภายใน ระบบการควบคมภายใน เปนกลไกทสาคญและเปนเครองมอในการบร หารงานของผบรหารทงภาครฐ และเอกชนเปนกระบวนการทชวยเสรมสร างความม ประสทธผลในการดาเนนงานใหหนวยงานบรรลผลสาเรจตามวตถประสงคทตงไว การควบคมภายในจงตองมการพฒนาอยเสมอเพราะนอกจากจะชวยใหหนวยงานมระบบการควบคมภายในทดแลวยงสงเสรมใหเกดการบรหารกจการบานเมองและสงคมทดอ กดวยกลไกภายนอกและกลไกภายในทใชในการพฒนาการควบคมภายใน ประกอบดวย

3.1 กลไกภายนอก - องคกรทกำกบดแล องคกรทกากบดแลตองเข ามามบทบาท โดยการกาหนดกฎเกณฑ ขอบงคบ และแนวทางปฏบต เพ อ

สน บสนนและเสร มสรางใหเกดการจดการดานการควบคมภายใน ซงในปจจบนองคกรกากบดแล สปสช. ไดแก กรมบญชกลาง และสานกงานการตรวจเงนแผ นดน

3.2 กลไกภายในหนวยงานของ สปสช. ไดแก 1) คณะกรรมการหลกประกนสขภาพแหงชาต ของ สปสช. และผบรหารระดบสง เปนผ มบทบาท

สาคญในการผลกดนใหมการพฒนา ระบบการควบคมภายในขององคกรใหมประสทธผลอยางตอเนองโดยใหความสำคญในการกำหนดว ตถประสงคแนวทางการตดตามประเม นผลการควบคมภายในและการปรบปรงจดออนของการควบคม ภายใน รวมทงปฏ บตตนใหเปนแบบอยางทดในเรองของจรยธรรมและความซอสตยไมยดผลประโยชนของตนเองเปนสำคญ ไมใชประโยชนจากตาแหนงหนาทของหนวยงานเพอประโยชนของตนเองรวมทงไมใชโอกาสและชองโหว ในกฎ ขอบงคบ แสวงหาผลประโยชนใหกบตนเอง ซงจะทาใหสามารถลดขอจากดของการควบคมภายในลงได สงผลใหเกดการพ ฒนาและนาพาองคกรไปสการดาเนนกจการอยางยงยน

2) หวหนาสวนงานกลมภารกจและผปฏ บต เปนผนาเอาวธ การควบคมตางๆ ไปใชในการควบคมงานและกากบดแลใหผ ปฏ บตงานปฏ บตตามวธ การทฝายบรหารกาหนด นอกจากนหวหนางานกลมภารกจยงเปนผ ทมความร ความเขาใจปญหาอ ปสรรค จดออนการควบคมภายใน และความเสยงในกจกรรมทรบผ ดชอบ รวมทงเปนผ ทมบทบาทในการกระตนบคลากรทกระดบภายในหน วยงานใหเหนความสาคญของการควบคมภายในและปฏบตตามระบบดวยความเครงครดอยางมว นย

3) ผตรวจสอบภายใน มหนาทและความรบผดชอบโดยตรงในเรองการควบคมภายในโดยการประเม น ผลการควบคมภายในขององคกรอยางเปนระบบและมแบบแผน เพ อช วยใหองคกรสามารถพ ฒนากระบวนการการควบคม ภายในใหมประสทธผลและประสทธภาพยงขน

4) ว ธการควบคมและเครองม อทใช ว ธ การควบคมท นามาใชในปจจ บนอาจเหมาะสมกบสภาพ แวดล อมในขณะทใช เมอเหตการณเปลยนแปลงไปว ธ การควบคมท ใชอยอาจไม เหมาะสม ผร บผ ดชอบในการประเมนผลการควบคมภายในจะตองคดนาวธ การควบคมใหมๆ มาปรบปรงใช ใหเหมาะสม นอกจากนยงตองปรบเปล ยนเครองมอทใชใหมความทนสมยสอดคลองก บว ว ฒนาการทเปลยนแปลงไป

4. การควบคม 4.1 การควบคมเชงนามธรรม (Soft Control) หมายถง การควบคมท เกดข นจากจตสำนกการกระทำ

ทกษะ ความสามารถของบคลากรทกระดบท แสดงออกใหเห นว าเปนส งทดและเปนประโยชนตอหนวยงาน ซงไมสามารถจบตองได สงเสรมใหการปฏบ ตงานประสบผลสาเรจตามว ตถประสงคของหนวยงาน เช น ความซอสตย ความโปรงใส ความมค ณธรรมและจรยธรรม ความขยนขนแข ง ความรบผ ดชอบ เปนตน

5

SD-460 00-002

4.2 การควบคมเชงรปธรรม (Hard Control) หมายถง การควบคมท ฝายบรหารกาหนดขนเปน ลายลกษณ อ กษรเพอเปนแนวทางในการปฏ บตงานสาหรบผร บผ ดชอบกจกรรมใหประสบผลสาเรจตาม ว ตถประสงค และเปนสงทจบตองได เช น ผงโครงสราง นโยบาย และค มอปฏ บตงาน เปนตน

การควบคมภายในจะมประสทธ ผลเพ ยงใดข นอยก บการควบคมทงสองสวนประกอบกน หนวยงานทมระบบการควบคมภายในทมประสทธผลจะใหความสาคญในเรองการควบคมเชงนามธรรม แตก ไมไดละเลยการควบคมเชงร ปธรรม

5. มาตรฐานการควบคมภายใน มาตรฐานการควบคมภายในทคณะกรรมการตรวจเงนแผ นดนกาหนด ม 5 องคประกอบ ดงน

1) สภาพแวดล อมของการควบคม (Control Environment) 2) การประเมนความเสยง (Risk Assessment) 3) กจกรรมการควบคม (Control Activities) 4) สารสนเทศ และการส อสาร (Information and Communications) 5) การตดตามประเม นผล (Monitoring)

องคประกอบทง 5 ประการ มความเก ยวเนองสมพนธกนโดยมสภาพแวดล อมของการควบคมเปน รากฐานทสำคญขององคประกอบอนๆ องคประกอบทง 5 น เปนส งจาเปนทมอยในการดาเนนงานตามภารกจของหนวยงานเพอใหการปฏบ ตงานบรรลผลสาเรจตามว ตถประสงค 3 ประการ คอ รายงานทางการเงนและมใชการเงนทนาเช อถอ การดาเนนงานเกดประสทธผลและประสทธภาพ และม การปฏบ ตตามกฎ ระเบยบและข อบงคบท เกยวของ

5.1 สภาพแวดลอมของการควบคม

สภาพแวดลอมของการควบคมเปนเรองพนฐานทสาคญทสดของการบรหารองคกรผกำกบ ดแลฝายบรหารและบ คลากรของหน วยงานตองสรางสภาพแวดลอมใหบคลากรทกระดบม ทศนคตทดตอการควบคมภายในโดยสงเสร มใหบคลากรทกคนในหนวยงานเกดจตสำน กใน เร องความซอสตย จรยธรรมองคกรตามทกาหนดความรบผดชอบตอหนาทท ไดรบมอบหมายและความสาค ญของประสทธผลของการควบคมภายใน

สภาพแวดล อมของการควบคม หมายถง ปจจ ยตางๆ ซงสงเสร มใหองคประกอบการควบคมภายใน อ นๆ มประสทธ ผลในหนวยงาน หรอทาใหบคลากรใหความสำคญก บการควบคมมากข น ในกรณ ตรงกน ขาม สภาพแวดล อมของการควบคมทไมม ประสทธผลอาจทาใหองคประกอบการควบคมอ นๆ มประสทธ ผล ลดลง สภาพแวดล อมของการควบคมภายในสะทอนใหเหนทศนคต และการรบร ถงความสาคญของการควบคมภายในของบคลากรระดบตางๆ ในหนวยงาน

สภาพแวดล อมของการควบคมภายในเปนเร องเก ยวกบการสรางความตระหนก (Control Consciousness) และบรรยากาศของการควบคมภายในหน วยงานใหบคลากรในหนวยงานเกดจตสาน กท ด ในการปฏ บตงานตามความรบผดชอบโดยเนนการสรางบรรยากาศโดยผ บรหารระดบสง (Tone at the Top)

6

SD-460 00-002

สภาพแวดล อมของการควบคมทด คอ สภาพแวดล อมททำใหบคลากรในหนวยงานยดถอและ ปฏ บตตามข อกาหนดดานจร ยธรรมทสามารถวดมความรบผดชอบและเข าใจขอบเขตอำนาจหนาทของตนเอง มความร ความสามารถ และทกษะทจาเปนตองใชในการปฏบตงานตามทไดรบมอบหมายอยางเพยงพอ ยอมรบและปฏ บตตามนโยบายและแนวทางการปฏ บตงาน

สภาพแวดล อมของการควบคมมปจจยตางๆ ไดแก ความซอสตย และจรยธรรม การพ ฒนาความร และความสามารถของบคลากร คณะกรรมการบรหารและคณะกรรมการตรวจสอบปรชญาและรปแบบการบรหารของผบร หาร โครงสรางองคกร การมอบอานาจและหนาทความรบผดชอบ นโยบายและว ธ บรหารงานบคคล

5.2 การประเมนความเสยง

ฝายบรหารต องใหความสาค ญและประเมนความเสยงซงม ผลกระทบตอผลสาเรจตาม ว ตถประสงคของหน วยงาน ทเกดจากปจจยภายในและภายนอกดวยว ธการทเปนระบบอยาง เพยงพอและเหมาะสม

ความเสยง หมายถง โอกาสของบางสงหร อเหตการณบางอยางทเก ดขนแลวมผลสบเนอง ซงสงผล กระทบตอการบรรล ว ตถประสงค หรอเปาหมาย โดยว ดความรนแรงจากผลกระทบ (Impact) และโอกาสทจะ เกด (Likelihood)

การประเมนความเสยง หมายถง การวดระดบความรนแรงของความเสยงว ามมากนอยเพยงใด โดยนาความเสยงทไดจากการระบความเสยง มาทำการประเมนโดยใชเกณฑการประเมนระดบโอกาสทจะเกดความเสยงและระดบความรนแรงของผลกระทบ ซงม 5 ระดบ ไดแก ระดบสงมาก (5 คะแนน) ระดบสง (4 คะแนน) ระดบปานกลาง (3 คะแนน) ระดบนอย (2 คะแนน) และระดบนอยมาก (1 คะแนน)

เมอทาการประเมนความเสยงแลวจดลาดบความเสยง จดลาดบความสาคญของปญหาและแนวทาง แกไขตามลาดบความสาคญ โดยฝ ายบรหารตองประเม นความเส ยงเพ อใหทราบว าองคกรมเรองใดเปนความเสยงทสาคญขนตอนใดมผลกระทบตอวตถประสงคเปาหมายในการปฏ บตงาน เพ อจะไดมการกาหนดแนวทางควบคม ปองกนหรอลดระดบความเสยงนนๆ โดยขนตอนการประเมนความเสยง มดงน

1. การระบปจจยเสยง (Risk Identification) ว ามเหตการณ ใดหรอก จกรรมใดในขนตอน การปฏ บตงานทอาจผ ดพลาดเสยหายทาใหไม บรรลว ตถประสงคมทรพยส นใดทจาเปนตองไดรบการดแลปองกนรกษา

2. การว เคราะห ความเสยง (Risk Analysis) เปนขนตอนการว เคราะหความเส ยงหร อ ผลกระทบตอองคกร โดยทวไปจะวเคราะหความเส ยงโดยประเมนผลกระทบและโอกาสทจะเก ดความเสยง นอกจากการใช แนวทางในการวเคราะหความเสยงดงกลาวแลว ในทางปฏบตฝ ายบรหารควรพ จารณา ถ งปจจยอ นๆ ประกอบ เช น ความเสยงบางประเภทอาจมโอกาสทจะเกดสงมากถงแมผลเสยหายทเกดข นจาก ความเสยงดงกลาวในแตละครงมจานวนเงนนอย แตหากเก ดขนบอยครงผลโดยรวมอาจมจานวนเงนทมสาระ สาคญและอาจกอใหเกดผลเส ยหายตอหนวยงานได

7

SD-460 00-002

3. การจดการความเสยง (Risk Response) เมอทราบความเสยงทม นยสำคญและโอกาสทจะเกดความเสยงใหดาเนนการว เคราะหหาสาเหตททำใหเกดความเสยงพ จารณากาหนดกจกรรมควบคมหรอจะยอมรบความเสยงนนหรอลดความเสยงใหอยในระดบทยอมรบได (ตามท ผบรหารกาหนด) โดยตองพ จารณาคาใชจายหรอตนทนและประโยชนทไดรบว าคมคาหรอไม ดงนนผบรหารจงควรใหความสาคญในการประเมนความเสยงอยางสมาเสมอและปรบเปล ยนการควบคมภายในใหเหมาะสมกบความเสยงทเปลยนไป

สปสช. จดประเภทความเสยงโดยใชหลกเกณฑของ COSO-ERM แบงเปน 4 ประเภท ดงน 1) ความเสยงดานกลย ทธ (Strategic Risk : S) หมายถง ความเสยงทเก ดจากการกาหนดแผน

กลยทธและการปฏบตตามแผนกลยทธอยางไมเหมาะสม รวมถงความไมสอดคลองกนระหว างนโยบายเปาหมาย กลยทธ โครงสรางองคกร ภาวการณ แข งขน ทรพยากร และสภาพแวดล อม อ นส งผลกระทบตอว ตถประสงคหรอเปาหมายขององคกร

2) ความเสยงดานการดาเนนงาน (Operation Risk : O) หมายถง ความเสยงทเก ดจากการ ปฏ บตงานทกๆขนตอน โดยครอบคลมถงปจจยทเก ยวของก บกระบวนการอ ปกรณเทคโนโลย สารสนเทศ บคลากรในการปฏ บตงาน เปนตน

3) ความเสยงดานการเงน (Financial Risk: F) หมายถง ความเสยงเก ยวกบการเงน เช น สภาพ คลองทางการเงน ความเสยงดานอ ตราดอกเบย ความเสยงดานอ ตราแลกเปลยน แนวโนมอ ตราเงนเฟอสงขน เปนตน

4) ความเสยงดานกฎระเบยบตางๆ (Compliance Risk : C) หมายถง ความเสยงทเก ดจากการ ปฏ บตตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ตวอยาง ความเสยงดานกฎระเบยบตางๆ ของ สปสช. เช น การปรบปรงแก ไขข อบงคบ ระเบยบ คาสงตางๆ ใหเปนป จจบ นตามพระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ.๒๕๔๕ เพ อรองรบการปฏ บตงานขององคกร เปนตน

ว ธการจดการความเสยงของ สปสช. ม 4 ว ธ ไดแก 1) การควบคม /ลด (Treat) คอ การควบคมความเสยงหร อหาว ธ การควบคมเพ มเตม เพ อจดการ

ความเสยง เช น การใชเครองมอคณภาพตางๆ ในการบรหารจดการมการจดทาแผนฉกเฉน มการปรบปรงแกไขกระบวนการดาเนนงาน เปนตน

2) การโอนยาย (Transfer) คอ การถ ายโอนความเส ยงหร อโอนยายความเสยงใหผ อ นรบผ ดชอบ เช น การทำประก นภ ย หรอการจางบคคลภายนอกเปนผดาเนนการแทน เปนตน

3) การหลกเลยง/กาจ ด (Terminate) คอ การกำจดความเสยงหรอหลกเลยงไมยอมรบความเสยง นนเลย เช น เปล ยนว ตถประสงค หรอหยดทากจกรรม เปนตน

4) การยอมรบ (Take) คอ เนองจากหนวยงานอาจมระบบควบคมทมประสทธ ผล หรอมเงนทนเพยงพอทจะรองรบผลกระทบทอาจจะเกดขน หรอระดบความเสยงเหล ออยในระดบทยอมรบได หรอการยอมรบใหมความเสยง เนองจากค าใชจ ายในการจดการความเสยงอาจมม ลคาสงกวาผลล พธ ทได แตควรมมาตรการตดตามและควบคมดแล

8

SD-460 00-002

5.3 กจกรรมการควบคม

กจกรรมการควบคมเปนวธการตางๆ ทนำมาใชในการปฏบตงานซงกาหนดหรอออกแบบเพอ ปองกนหรอลดความเสยงอยางม ประสทธผลและประสทธภาพ ฝายบรหารต องจดใหมกจกรรมการควบคมท ม ประสทธผลและประสทธภาพ เพอปองกนหรอลดความเสยหาย ความผดพลาดทอาจเกดขน และใหสามารถบรรลผลสาเรจตามว ตถประสงคของการควบคมภายใน

กจกรรมการควบคม หมายถง นโยบายและระเบยบ ว ธ ปฏ บต รวมถ งมาตรการตางๆ ทฝายบร หาร กาหนดขน เพ อใหบคลากรนาไปปฏบตเพอลดหรอควบคมความเสยงและไดรบการตอบสนองโดยมการปฏ บตตามตวอยางกจกรรมการควบคม ไดแก

- การกำหนดนโยบายและระเบยบว ธ ปฏ บตงาน - การสอบทานโดยผ บรหาร - การควบคมการประมวลผลข อมล - การอนมต - การดแลปองก นทรพยสน - การแบงแยกหนาท - การจดทาเอกสารหล กฐาน

5.4 สารสนเทศและการสอสาร

สารสนเทศและการสอสารเปนสวนสน บสนนทสาคญตอประสทธผลและประสทธภาพในการ กาหนดกลยทธประเมนความเสยงและกจกรรมการควบคมฝายบรหารต องจดใหม สารสนเทศอย าง เพยงพอเหมาะสมและเชอถอได และสอสารใหฝายบรหารและบ คลากรอ นๆทเกยวของท งภายใน และภายนอกหน วยงาน ซงจำเปนตองใชสารสนเทศน นในร ปแบบทเหมาะสมและท นเวลา

สารสนเทศ หมายถง ขอมลทไดผานการประมวลผลและถ กจดใหอยในรปทมความหมายและเปน ประโยชนตอการใช งาน

บคลากรทกระดบตองใชขอมลสารสนเทศ ผบรหารใชในการบรหารจดการ ผปฏ บตงานใชเป นเครอง ช นาในการปฏ บตงานตามหนาท โดยขอมลขาวสารทดจะตองมความถ กตองสมบรณเปนปจจบนทนเวลา และม ความนาเช อถอ

การสอสาร หมายถง การแลกเปลยนเร ยนร ขอมลขาวสารระหว างบคลากรทงภายในและภายนอก หนวยรบตรวจ ซงอาจใชคนหรอใชสอในการตดตอสอสารกได เพ อใหบรรลว ตถประสงคทตองการ

การสอสารทดควรเปนไปอยางกวางขวางมการส อสารขอมลทงจากระดบบนลงลางจากระดบล างขนบนและในระดบเดยวกนภายในหนวยงาน และการส อสารทเพ ยงพอกบบคคลภายนอก เพ อใหสามารถรบขอมลจากผมสวนเกยวของหรอมสวนไดสวนเสยจากภายนอกเพ อใหเกดประโยชนตอองคกร

9

SD-460 00-002

5.5 การตดตามประเม นผล

การตดตามประเม นผล เปนว ธการทชวยใหฝายบรหารมความม นใจวาระบบการควบคมภายใน ม การปฏบตตาม ฝายบรหารต องจดใหม การตดตามประเม นผล โดยการต ดตามผลในระหว างการ ปฏบตงานและการประเม นผลเปนรายครงอยางตอเน องและสมาเสมอ เพอใหความม นใจวาระบบ การควบคมภายในทกาหนดหรอออกแบบไวเพยงพอ เหมาะสม และม ประสทธผลหรอตองปรบปรง

การตดตามประเม นผล หมายถงกระบวนการประเมนคณภาพการปฏบ ตงานและประเมน ประสทธผลของการควบคมภายในทกาหนดไวอยางตอเนองและสมาเสมอ เพ อใหเกดความม นใจว าระบบการ ควบคมภายในทกาหนดไวมความเพ ยงพอและเหมาะสม มการปฏ บตตามระบบการควบคมภายในจรง ขอบกพรองทพบไดรบการแกไขอยางเหมาะสมและทนเวลา

การตดตามผลในระหว างการปฏ บตงาน และการประเม นผลเปนรายครง ม ดงน 1. การตดตามผลในระหว างการปฏบตงาน (Ongoing Evaluation) ไดแก การวเคราะห

ข อมลการทดสอบความถกตองและการเปรยบเทยบขอมลตางๆ และกจกรรมอนซงเปนการปฏบตงานตามหนาทประจาของบคลากร

2. การประเมนผลเปนรายครง (Separate Evaluation) คอ การประเมนเปนครงคราวตามงวดเวลาทกาหนดหร อตามความเหมาะสม มวตถประสงคเพอใหทราบถงประสทธผลของการควบคมภายใน ณ ช วงเวลาใดเวลาหนง ขอบเขตและความถในการประเมนขนอยกบวตถประสงคในการตดตามประเมนผล โดยสามารถดาเนนการไดดงน

2.1) การประเมนการควบคมดวยตนเอง (Control Self-Assessment) เปนกระบวนการตดตามประเมนผลเพ อว ตถประสงคในการปรบปรงระบบการควบคมภายใน โดยการใหผมความชานาญในกจกรรมนนๆ เขามามสวนรวมในการประเมน กาหนดใหกลมผปฏ บตงานของสวนงานยอยนนๆ รวมก นพ จารณาถงความเพ ยงพอและความม ประสทธผลของระบบการควบคมภายใน และค นหาความเสยงของงาน ทรบผ ดชอบเพ อพ จารณาปรบปรงกระบวนการและก จกรรมการควบคมท มอยใหมประสทธผลและประสทธภาพมากยงข น ดงนนฝ ายบรหารจงควรกาหนดใหมการประเมนการควบคมดวยตนเองท กสวนงานยอย

การประเมนการควบคมดวยตนเอง (Control Self-Assessment) แบงเปน 2 ระดบ คอ 1. ระดบกลมภารกจและหนวยงานยอยในกลมภารกจ 2. ระดบยทธศาสตร ประเมนตามเปาหมายยทธศาสตรของผรบผดชอบของยทธศาสตรนนๆ

2.2) การประเมนการควบคมอยางเปนอสระ (Independent Assessment) เปนการประเม นผล ทกระทาโดยผ ทไมม สวนเกยวของโดยตรงกบการปฏ บตงานนนๆ เพ อใหเกดความม นใจว าผลการประเม นจะใหข อมลสารสนเทศท มความถ กตองครบถวน การประเมนผลอยางเปนอ สระอาจกระทาโดยผตรวจสอบภายในและผตรวจสอบภายนอก และ/หรอทปรกษาภายนอก เพ อใหผลการประเมนเปนไปตามว ตถประสงคและม ความเทยงธรรมมากขน การประเมนการควบคมอยางเปนอสระควรจะเปนกจกรรมท ช วยเสร มและสน บสนนการประเมนการควบคมดวยตนเอง

10

SD-460 00-002

ความรบผดชอบของผบรหารตอการต ดตามประเมนผล 1) กาหนดใหมผรบผ ดชอบการตดตามประเมนผลเกยวกบความเพ ยงพอและประสทธ ผลของการ

ควบคมภายในของแตละสายงานอยางตอเนอง 2) กาหนดใหการตดตามประเม นผลเป นส วนหน งของการปฏ บตงาน และจดทารายงานเสนอ

คณะกรรมการหลกประกนสขภาพแหงชาต และคณะอนกรรมการตรวจสอบ ของ สปสช. 3) เมอไดรบรายงานการตดตามประเมนผล ควรพจารณาว ธ การปรบปรงแกไขการควบคมจากผลการ

ประเมนฯ กาหนดมาตรการทเหมาะสมสาหรบการดาเนนการตามข อเสนอแนะสงการใหผทเกยวของดาเนนการแก ไขขอบกพรอง และชแจงถงเหตผลทไมจาเปนตองดาเนนการใดๆ ตามข อเสนอแนะ

11

SD-460 00-002

บทท 2 การจ ดวางระบบการควบคมภายใน

การจดวางระบบการควบคมภายในเรมจากการทาความเขาใจกบภารกจองคกร ว ตถประสงค ยทธศาสตร ทรองรบวสยทศน ว ตถประสงคระดบกลมภารกจ สานก และระดบกจกรรม มาตรฐานการควบคมภายใน กฎหมาย มตคณะรฐมนตร ระเบยบขอบงคบทเกยวของกบการควบคมภายใน หล งจากนนจงสอบทานสภาพ แวดล อมการควบคม การประเมนความเสยงและออกแบบการควบคมเพ อปองกนหรอลดความเสยงใหอยใน ระดบทเหมาะสมหร อทยอมรบได

1. การกาหนดหรอออกแบบระบบการควบคมภายในทม ประสทธผล มข นตอน ดงน 1) กาหนดว ต ถประสงคในการดาเนนงาน องคกรจะตองกาหนดว ตถประสงคยทธศาสตรทรองรบ

วสยทศน ว ตถประสงคระดบกลมภารกจ สานกและระดบกจกรรม รวมถง เปาหมายทงในระยะสนและระยะยาว สงสำคญท ช วยใหองคกรดาเนนงานใหบรรลว ตถประสงคได คอ การสรางระบบการควบคมภายในทดชวยทาใหผบรหารมนใจในระดบทสมเหตสมผลวาจะสามารถควบคมดแลการดาเนนงานใหบรรลว ตถประสงคทตงไว ไดว ตถประสงคทกำหนดขนในแตละระดบควรมการกำหนดเป าหมายและตวช ว ดความสาเรจทชดเจนและสามารถวดผลได โดยว ตถประสงค แบงเปน 2 ระดบ คอ

- วตถประสงคในระดบองคกร เปนว ตถประสงคของการดาเนนงานในภาพรวมขององคกร - ว ตถประสงคกลมภารกจทรองรบวตถประสงคองคกร และในระด บกจกรรม เปนว ตถประสงคของการดาเนนงานทเฉพาะเจาะจงลงไปสาหรบกลมภารกจและแตละกจกรรมของหนวยงานยอย เชน สานกตางๆ มวตถประสงคของแตละกจกรรมทจะตองสนบสนนและสอดคลองกบวตถประสงคในระดบกลมภารกจและองคกร ขนตอนการกาหนดวตถประสงคขององคกร มดงน

- กาหนดภารกจขององคกร - กาหนดว ตถประสงคในระด บองคกรใหสอดคลองก บยทธศาตรทกาหนดไว - กาหนดกจกรรมททาใหบรรล ว ตถประสงคทางยทธศาสตรทรองรบวสยทศน และสอดคลองกบ พนธกจ ในระด บองคกร - กาหนดว ตถประสงคในระด บกจกรรม

2) คนหาความเสยงตางๆ ทมนยสาคญ ทอาจทาใหการดาเนนงานไม บรรลผลสาเรจตามว ตถประสงค 3) พ จารณาการควบคมท มอยแลว ว าสามารถทจะปองกนหรอลดความเสยงไดหรอไม และในระดบใด 4) ระบกจกรรมการควบคมใหมเพอปองกนความเสยง หรอลดความเสยงทเหล อใหอยระดบทยอมรบได 5) ประมาณการตนทนทจะตองใชในการจดใหมและดารงรกษาไว ซงก จกรรมการควบคมตนทนหร อ

คาใช จายตองไมสงกวาประโยชนทจะไดรบจากการจดใหมกจกรรมการควบคม 6) จดทาแผนในการนากจกรรมการควบคมนนมาใช 7) นากจกรรมการควบคมไปปฏ บตและตดตามผล

12

SD-460 00-002

2. แนวทางการกำหนดหรอออกแบบระบบการควบคมภายใน ในการดาเนนงานระบบการควบคมภายใน สปสช. ไดตงคณะทางานควบคมภายใน ตามคาสง

สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต ท 380/2557 เรอง แตงตงคณะทางานควบคมภายใน ภายใตคณะกรรมการบรหารระบบบรหารคณภาพ และการบรหารความเสยง โดยมอานาจหนาท

1. จดวางระบบควบคมภายใน และจดทาคมอการควบคมภายใน 2. จดใหมการประเมนองคประกอบการควบคมภายใน 3. ตดตามประเมนผลการควบคมภายใน 4. จดทารายงานการควบคมภายในสงคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน (ปอ.1)

13

SD-460 00-002

การดาเนนงานของคณะกรรมการบรหารระบบบรหารคณภาพ และการบรหารความเสยง ตามรป 2.1

คณะทางานรบผดชอบ ขนตอนปฏบตงาน เอกสาร คณะทางานควบคมภายใน ภายใต วางระบบ คมอ

คณะกรรมการบรหารระบบบรหารคณภาพ คมอ แบบประเมน (ปอ.1)

และการบรหารความเสยง

ประเมนควบคมภายใน ผลการประเมน (radar chart)

สรปผลการประเมน ผลวเคราะหผลแตละดาน และแผนการดาเนนงาน (ปย.1, ปย.2, ปอ.2, ปอ.3)

3. การกาหนดหรอออกแบบระบบการควบคมภายใน อาจกาหนดจากว ธ การ ดงน

การกำหนดหรอออกแบบระบบการควบคมภายในเปนไปตามมาตรฐาน COSO-IC 2013 ประกอบดวยการควบคมทง 5 องคประกอบ 17 หลกการ วามอยจรงและทาหนาทไดจรง โดยใชแบบประเมนตนเอง ตามภาคผนวก 2 โดยผประเมนจะตองเขาใจกระบวนงานของแตละกจกรรมทรองรบวตถประสงคเปนอยางด โดยว ธ การอยางงาย คอ จดทาแผนผ งกระบวนงานจาก Quality Control Plan (QCP) แลวพ จารณาว าการควบคมภายในอะไรบางทสามารถปองก นหร อลดความเสยงในแตละข นตอนตามแผนผ งกระบวนงาน เพ อใหการดาเนนงานตามกจกรรมนนบรรลว ตถประสงค สวนการควบคมภายในระดบยทธศาสตรใหเปนบทบาทหนาทของผทไดรบมอบหมาย

14

SD-460 00-002

บทท 3

การตดตามประเมนผลการควบคมภายใน

1. ความจาเปนในการตดตามประเม นผลการควบคมภายใน ระบบการควบคมภายในถงแมจะกาหนดไว อยางด เมอระยะเวลาผ านไปความมประสทธ ผลและ

ประสทธภาพของมาตรการควบคมดานตางๆทกำหนดไวอาจเปล ยนแปลง เนองจากสภาพแวดล อมทงภายในและภายนอกเปลยนแปลงไป เช น มการเปล ยนแปลงผบร หารระดบส ง เปล ยนแปลงขอกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ เปนตน การตดตามประเม นผลการควบคมภายในจะทาใหเกดความม นใจว าระบบการควบคมภายในทมอยยงคงสามารถปองก นหร อลดความเสยงตามสถานการณท เปล ยนแปลงใหอยในระดบทยอมรบได หรอจาเปนตองปรบปรงใหทนสมยอยเสมอตามสถานการณทเปลยนแปลงไป

2. การดำเน นการตดตามประเม นผลการควบคมภายใน การตดตามประเม นผลม 2 ลกษณะ คอ การตดตามผลการควบคมในระหว างการปฏ บตงานหร อการ

ตดตามประเมนผลอยางตอเนองและการประเมนผลการควบคมเปนรายครง ซงประกอบดวยการประเม นการ ควบคมดวยตนเอง และการประเม นการควบคมอยางเปนอสระ

2.1 การตดตามผลในระหว างการปฏบตงาน (Ongoing Evaluation) เปนกจกรรมทรวมอยก บการบรหารจดการและการ ควบคมดแลการปฏบตงานตามปกตประจาวนของแตละสวนงานยอย ฝายบรหารและบคลากรทกระดบตองม ความรบผ ดชอบรวมก นในการจดใหมก จกรรมการตดตามประเมนผลการควบคมภายในของหนวยงานตนเอง

2.2 การประเมนผลเปนรายครง (Separate Evaluation) มประโยชนในการเนนไปทประสทธ ผลของการควบคมภายใน โดยตรง ณ เวลาใดเวลาหนง

1) ขอบเขตและความถของการประเม น ผบรหารและผปฏ บตงานในแตละสวนงานยอย ประเม นงานของตนเอง โดยพจารณาถงความมประสทธผลของการควบคมในกจกรรมทตนรบผดชอบ รวมทง หนวยงานตรวจสอบซงถอเปนหนวยงานอสระ ควรประเม นผลการควบคมภายในขององคกร โดยถอเปนส วนหน งของ การปฏบ ตหนาทตามปกตหรอประเม นการควบคมภายในตามทไดรบมอบหมายจากผบรหาร ซงผบรหารอาจใช ทงการประเมนจากภายในองคกรและการประเมนจากภายนอกองคกรโดยผ ตรวจสอบภายนอก

2) ว ธการประเม น เปนไปตามรปแบบของการประเมน โดยผ ประเม นตองทาความเข าใจภารกจ หล กว ตถประสงคขององคกรรวมทงพ จารณาถงการปฏ บตจร งเปรยบเทยบกบรปแบบการควบคมภายในท กาหนดหรอออกแบบไว และพ จารณาจดออนทตองปรบปร งแก ไข ว ธ การปรบปรงการควบคมทเหมาะสมจะชวยใหมความเชอมนอยางสมเหตสมผลวาบรรลผลสาเรจตามวตถประสงคทกาหนด เครองมอการประเมนผล เช น ผงแสดงขนตอนการปฏ บตงาน แผนการดาเนนงาน แบบสอบถามการควบคมภายใน (ภาคผนวก 2)

3) การทดสอบการควบคม สามารถทาไดทงการประเมนผลแบบตอเนองและการประเมนผล เปนรายครง เช น การสอบทานรายการตางๆ การทดสอบการปฏ บตงาน การสอบถามบคคลทเหมาะสม เปนตน ผลการสอบทดสอบนจะไดรบการสอบทานโดยฝายบรหารเพอประเม นความสาคญของขอบกพรอง ทพบและจดทาแผนการปรบปรงแกไข และตดตามผลการปรบปรงแกไขตามแผนเพ อใหมนใจว าขอบกพรองหรอจดออนไดรบการปรบปรงแกไขแลว

15

SD-460 00-002

3. การวางแผนและการดาเนนการประเมนผลการควบคมภายใน มาตรฐานการควบคมภายในของคณะกรรมการตรวจเงนแผ นดน ระบใหองคกรตางๆ ตองจดใหมการ

ตดตามประเมนผลการควบคมภายในทงในระหวางการปฏบตงาน และการประเมนผลการควบคมภายในเปนรายครงเพ อใหมนใจว าการควบคมภายในไดรบการปรบปรงแกไขใหสอดคลองก บสถานการณทเปล ยนไปรวมทงการควบคมภายในดาเนนไปอยางมประสทธ ผล โดย สปสช. ตองประเม นการควบคมภายในและรายงานตอคณะกรรมการตรวจเงนแผ นดนอยางนอยปละหนงครง

3.1 การประเมนผลระดบองคกร การควบคมภายในควรใชผลการประเมนระดบสวนงานยอยในการสรปเปนการควบคมภายในระดบองคกร ทงนอาจตองทาการประเมนเพมเตมในสวนของความเสยงบางอยาง ซงควบคมโดยหนวยกลางหรอองคกร เชน ระดบยทธศาสตร เพราะผบรหารระดบสวนงานยอยอาจไมคานงถ งวตถประสงคหลายว ตถประสงคทจะไปเกยวของและสมพ นธ ซงก นและก น 3.2 การประเมนผลระดบสวนงานยอย (กลมภารกจและสานกตางๆ ภายใตกลมภารกจ) เปนการประเม นผลกจกรรมตางๆ ของกลมภารกจและสานกตางๆ ภายใตกลมภารกจรบผ ดชอบอยางนอยปละครงเพ อใหผร บผ ดชอบในระดบภารกจตางๆ ตามบทบาทหนาทม ความมนใจพอควรเกยวกบประสทธ ผลของการควบคมภายในของก จกรรมทถ กประเมนอยางตอเนอง ในการประเมนผลการควบคมภายในระดบกลมภารกจและสานกตางๆ ภายใตกลมภารกจ รบผ ดชอบในการพ จารณาประสทธ ผลของ 5 องคประกอบของการควบคมภายในและตองปฏ บตตามมาตรฐานการควบคมภายในของคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน ซงจะทาใหบรรล ตามวตถประสงคของระดบตางๆ ภายในองคกร

4. ขอแนะนาในการวางแผนและดาเนนการประเม นผลการควบคมภายใน

กาหนด ผ ร บผ ดชอบ

กาหนดขอบเขต และว ตถประสงค ของการประเมน

ศ กษาและทาความ เขาใจโครงสร าง การควบคมภายใน

จดทาแผน การประเมนผล

ดาเนนการ ประเมนผล การควบคมภายใน

สร ปผลการประเมน และจดทาเอกสาร การประเมน

แผนภาพท 2 การวางแผนและดาเนนการประเมนผลการควบคมภายใน

16

SD-460 00-002

4.1 การกาหนดผรบผดชอบ การควบคมภายในของ สปสช. เดมอยภายใตความรบผ ดชอบของคณะทางานควบคมภายใน ซง

ตอมามการแตงตงคณะทางานพฒนาระบบบรหารจดการตามหลกธรรมาภบาล ภายใตคณะกรรมการบรหารระบบบรหารคณภาพและการบรหารความเสยง ขนมาทาหนาทแทน

แผนภาพท 3 : โครงสรางความสมพนธคณะกรรมการ ของ สปสช. คณะกรรมการนโยบายและ ยทธศาสตร สปสช. บรหารยทธศาสตร (คนย.)

คณะกรรมการบรหารระบบบรหารคณภาพ คมอบรหารความเสยง

และการความเสยง FM-460 00-024

คณะทางานควบคมภายใน คมอควบคมภายใน, ปอ.1 คณะทางานประเมนผลตนเอง FM-912 01-002 ปย.1, ปย.2

คณะทางานประเมนผลตนเอง FM-912 01-002 (คณะทางาน Task force 13 คณะ) ปอ.1, ปอ.2

คณะกรรมการนโยบายและ บรหารยทธศาสตร (คนย.)

ยทธศาสตรองคกร

การบรหารความเสยง

การบรหารความเสยง

เปาหมาย/วตถประสงค กระบวนการตามภารกจ

เปาหมาย/วตถประสงค ตามยทธศาสตร

ประเมนผล KPI, KRI ตามยทธศาสตร

17

SD-460 00-002

งานบรหารความเสยงและควบค มภายใน

การดาเนนงานควบคมภายใน จะตองสอดคลองกบการบรหารความเสยง สามารถศกษาจากคมอบรหาร ความเสยงฯ สปสช.

การควบคมภายใน เปน “กระบวนการ” ประกอบดวยงานและกจกรรมทตองทาตลอดเวลาแบบตอเนองใหไดผลลพธ การควบคมภายในไมใชผลลพธสดทาย ผลลพธทตองการจากการควบคมภายใน คอความสาเรจ ตามวตถประสงคองคกรระดบตางๆ และจดการความเสยงใหอยในระดบทยอมรบได

4.2 การกาหนดขอบเขตและว ตถประสงคของการประเม น เมอกาหนดผทาการประเม นผลแลว จะตองกาหนดขอบเขตและว ตถประสงคของการประเมนให

ชดเจนว าจะประเมนผลระบบการควบคมภายในทงระบบทวทงองคกรหร อจะประเมนผลเฉพาะบางสวนงานทมความเสยงสงและควรกาหนดว ตถประสงคของการประเมนวาจะประเม นเพอใหทราบสงใด เช น ดานความถกตองนาเช อถอของขอมล ดานการปฏ บตตามระเบยบ กฎหมาย ขอบงคบ เปนตน ซงคณะผประเม นควรรวมประชมพจารณาแลวเสนอตอคณะทางานควบคมภายในใหความเหนชอบ ทงนการกาหนดขอบเขตขนอยกบความเหมาะสมความจาเปนของแตละหนวยงาน

4.3 ศ กษาและทำความเขาใจโครงสรางการควบคมภายใน เมอกาหนดขอบเขตและว ตถประสงคของการประเมนผลการควบคมภายในแลว ผประเม นควร

ศกษาทำความเขาใจโครงสรางการควบคมภายใน รวมทงว ตถประสงคว ธ การและรปแบบของระบบการควบคมภายในทมอยแลวพ จารณาว าการทำงานจรงทาอยางไร โดยอาจใชว ธ การตางๆ เช น การสอบถาม สมภาษณ ประชม ปรกษา ศกษาเอกสารคมอปฏ บตงาน เปนตน

4.4 จดทาแผนการประเม นผล เปนการกาหนดรายละเอ ยดตางๆ เพ อใหการดาเนนการประเม นผลเป นไปอยางมระบบข นตอน

โดยกาหนดรายละเอ ยดในเรองท จะทำการประเมนว ตถประสงคในการประเมน ขอบเขตการประเมน ผประเม น ระยะเวลาในการประเมน ว ธ การประเมนอ ปกรณและเครองมอทใชในการประเม น เมอจดทาแผนการประเม นเสรจแล วอาจใหมการประช มผทเก ยวของเพ อขอความเหนเกยวกบแผนและควรประช มชแจงแผน เพ อทาความเข าใจทถ กตองตรงกน

4.5 ดำเน นการประเมนผลการควบคมภายใน ผบรหารของกลมภารกจและผปฏ บตงานของสานกทไดรบมอบหมายใหเปนผประเม นจะตอง

ดาเนนการควบคมดวยตนเอง (Control Self Assessment : CSA) เปนกระบวนการสร างความรบผดชอบในการควบคมภายในใหแกท กคนทเปนเจาของงาน โดยนากระบวนการปฏ บตงานกบวตถประสงคของงานนนมาเช อมโยงก นแลวทาการระบการควบคมภายในทมอยของงานนน และประเมนความเสยงทมอยทาใหผปฏ บต มความเข าใจอยางถองแท ถงกระบวนการทางานและวตถประสงคของงานนนๆ เขาใจถงความเสยงทอาจมผลกระทบตอว ตถประสงคของงานสามารถกาหนดการควบคมภายในทจาเปน เพอลดความเสยงใหอยในระดบ ทยอมรบได และสามารถกำหนดแผนปฏ บตเพอปรบปรงการ ควบคมภายในใหเหมาะสม

18

SD-460 00-002

แผนภาพท 4 การประเมนการควบคมดวยตนเอง (CSA) ขนตอนการประเม นผลการควบคมภายใน 1) จดประช มเชงปฏ บตการคณะทางานประเมนผลตนเอง รวมก นพจารณาแนวทางการประเมนและ

แผนปฏ บตงานการประเม นในภาพรวมองคกร หล งจากนนกลมภารกจไปจดประช มรวมก บผ ปฏ บตงานในสวนงานของตน

2) กาหนดกระบวนการของงานก จกรรม/งานตางๆ ในความรบผ ดชอบของกลมภารกจ เพ อทาความเข าใจ ว ตถประสงคและเปาหมายหลกของกระบวนการของก จกรรม/งาน โดยกาหนดงานทปฏ บตในกลมภารกจออกเปนก จกรรม ทาความเข าใจว ตถประสงคและเปาหมายหลกของก จกรรมนน และสอบทานขนตอนและวธ ปฏ บตตาม กระบวนการปฏ บตงานของก จกรรม

3) จดเตรยมเครองมอการประเมน ผประเม นควรจดเตรยมเครองมอการประเมนผลการควบคม ภายใน เช น ตารางกจกรรมทควรปฏ บต แบบสอบถามเกยวกบการควบคมภายใน แบบประเม นองคประกอบ ของการควบคมภายใน เปนตน

4) ดาเนนการประเมนผลการควบคมภายใน ระดบสวนงานยอย

- ผประเม นทาการประเมนการมอยและความเหมาะสมของ 5 องคประกอบของการควบคม ภายในและการบรรลว ตถประสงคของการควบคมภายในของก จกรรมตางๆ ของสวนงานโดยใชแบบประเม นองคประกอบของการควบคมภายใน (ภาคผนวก 2)

- ผประเม นรวมก นประเมนการควบคมภายในทมอยของก จกรรมตางๆทรบผดชอบ โดย

19

SD-460 00-002

ทดสอบการมอยจรงและการปฏบตงานจรงของระบบการควบคมภายใน โดยอาจใชว ธ สอบถาม หร อสมภาษณ ผปฏ บตงานจร งและผเก ยวของ รวมทงตรวจสอบเอกสารหล กฐานทเกยวของการการปฏ บตงานของก จกรรม นนๆ แลวบนทกไว เปนลายล กษณอ กษร

- ผประเม นรวมก นประเมนความเสยงทยงมอยทเกยวของก บการบรรล ว ตถประสงคของ กจกรรมตางๆ เรมดวยการระบปญหา อ ปสรรค เหตการณทไมพ งประสงคท อาจเกดข นแลวสงผลใหไมบรรล ว ตถประสงคตามท กาหนด โดยอาจใชแบบสอบถามการควบคมภายในตามภาคผนวก 2

ระดบองคกร - คณะทางานประเมนผลตนเอง รวบรวมผลการประเมนระดบกลมภารกจและสานก เพอเปน

ขอสรปเกยวกบประสทธผลของการควบคมภายในของระดบองคกรโดยรวม และประเม นกจกรรมหลกซงมผลสำคญตอการบรรลว ตถประสงคภารกจหลกตามยทธศาสตร และเปาประสงคของยทธศาสตรนน โดยประสาน งานกบผรบผดชอบเพออาจประเมนเพ มเตมจากข นตอนข างตน

4.6 สรปผลการประเมนและจดทาเอกสารการประเมน ระดบสวนงานยอย (กลมภารกจและสานกตางๆ ภายใตกลมภารกจ)

- ผประเม นสรปผลการประเมนการควบคมดวยตนเอง และนาข อมลมาสร ปผลจ ดทารายงาน ของสวนงาน โดยว เคราะหความมอยความเพ ยงพอและประสทธ ผลของการควบคมภายใน ระบและเสนอ มาตรการปร บปรงแกไขตามความเหมาะสมและความจาเปน แลวนาเสนอคณะทางานควบคมภายในสอบทาน ตอไปโดยมแบบบนทกผลการประเมนตามแบบรายงาน ดงน

1) แบบรายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน (แบบ ปย.1) 2) แบบรายงานการประเมนผลและการปรบปรงการควบคมภายใน (แบบ ปย.2)

ระดบองคกร - ผลการประเมนระดบองคกร เปนการนาผลสรปจากการประเมนผลการควบคมภายใน

ระดบกลมภารกจและสานกตางๆ ภายใตกลมภารกจ และระดบองคกร (การประเม นกจกรรมหลกซงมผลสำคญตอการบรรลว ตถประสงคภารกจหลกตามยทธศาสตร และเปาประสงคของยทธศาสตร) โดยมแบบรายงานการประเมนผลการควบคมภายในระดบองคกร ดงน

1) หนงสอรบรองการประเมนผลการควบคมภายใน (แบบ ปอ.1) 2) รายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน (แบบ ปอ.2) 3) รายงานแผนการปรบปรงการควบคมภายใน (แบบ ปอ.3)

- การรายงานตอคณะกรรมการตรวจเงนแผ นดนตามระเบยบฯ ขอ 6 ใหจดส งเฉพาะหนงส อ รบรองการประเมนผลการควบคมภายใน (แบบ ปอ.1) สาหรบรายงานแบบอนใหจดเกบไวทหนวยรบตรวจ เพ อใหหวหนา สวนราชการและเจาหน าทสานกงานการตรวจเงนแผ นดนและบคคลอนทเก ยวของเรยกดและสอบทานตอไป

20

SD-460 00-002

บทท 4 รปแบบรายงานและตวอยางรายงาน

ว ตถประสงค

ใหฝายบรหารขององคกร กลมภารกจและสานกตางๆ ภายใตกลมภารกจ ใช ประกอบในการจดทารายงานเกยวกบการควบคมภายในตามระเบยบคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนวาดวยการกาหนดมาตรฐานการควบคมภายใน พ.ศ. 2544 ขอ 6 กาหนดใหหนวยงานตองรายงานระบบการควบคมภายในตอคณะกรรมการตรวจเงนแผ นดน ซงประกอบดวยกน 2 รายงาน

1. รายงานการจดวางระบบการควบคมภายใน ภายใน 240 วน หลงจากจดวางระบบแลวเสรจ(รายงานครงเดยว)

2. รายงานการประเมนผลการควบคมภายใน อยางนอยปละ 1 ครง ภายใน 90 วน นบจาก วนสนปงบประมาณ

นอกจากนเพ อรายงาน ผกำกบดแล และคณะกรรมการตรวจสอบ หรอคณะกรรมการตรวจสอบและประเมนผลภาคราชการ (ค.ต.ป.)

การใชรปแบบรายงาน 1. ระดบหนวยงาน (องคกร) มรายงาน 3 แบบ (ภาคผนวก 1) คอ

1.1 หนงสอรบรองการประเมนผลการควบคมภายใน - แบบ ปอ. 1 เปนการรบรองการควบคมภายใน เพ อใหความเหนว าระบบการควบคมภายในทใชอยม

ประสทธผล และมความเพยงพอทจะสนบสนนการดาเนนงานใหบรรลผลสาเรจตามวตถประสงคหรอไมเพ ยงใด 1.2 รายงานผลการประเมนองค ประกอบของการควบคมภายใน - แบบ ปอ.2 เปนการสร ปผลการประเมนแตละองคประกอบของการควบคมภายในจากการประเมนก จกรรม

ตาง ๆ 1.3 รายงานแผนการปรบปรงการควบคมภายใน - แบบ ปอ.3 เพ อนาเสนอจดอ อนของระบบการควบคมภายในหรอความเสยงทยงมอยพรอมแผนการปรบปรงระบบการควบคมภายใน จากการประเมนระดบสวนงานยอยตามแบบ ปย.2

2. ระดบสวนงานยอย มรายงาน 2 แบบ (ภาคผนวก 1) คอ 2.1 รายงานผลการประเมนองค ประกอบของการควบคมภายใน - แบบ ปย.1 เพ อนาเสนอผลการประเมนแตละองคประกอบของการควบคมภายในของสวนงานยอย 2.2 รายงานการประเมนผลและการปรบปรงการควบคมภายใน - แบบ ปย.2 เพ อบนทกกระบวนการในการประเม นผลการควบคมภายใน ระบการควบคมทม อยการประเมน

ผลการควบคม ความเสยงทยงม อย การควบคมภายในทตองปรบปร งและผรบผ ดชอบ 3. ผตรวจสอบภายใน

- รายงานผลการสอบทานการประเม นผลการควบคมภายในของผ ตรวจสอบภายใน-แบบ ปส. (ภาคผนวก 1) เพ อรายงานผลการสอบทานการประเมนระบบการควบคมภายในของหนวยรบตรวจวาดาเนนการ ตามวธ การทหนวยงานกาหนดหร อไมเพ ยงใด พรอมขอเสนอแนะ เพอปรบปรงการควบคมภายในใหมความ เพ ยงพอ เชอถอได และม ประสทธผลย งขน

21

SD-460 00-002

บทบาทหนาทของผบรหารและผดาเนนงานระดบตางๆ ตลอดจนการทารายงานใหเปนไปตามรปท 4.1 และ 4.2

88คณค รปท 4.1 กาหนดผรบผดชอบ

ผบรหารสงสด มหนาท พจารณาผลการประเมนระดบหนวยรบตรวจ (ปอ.)

คณะทางานประเมนผลตนเอง 1. อานวยการและประสานงาน 2. จดทาแผนการประเมน 3. ตดตามการประเมน 4. สรปภาพรวม 5. จดทารายงานระดบองคกร (ปอ. 2, 3)

ผบรหารระดบสวนงานยอยและผปฏบตงานในสวนยอย 1. ประเมนการควบคม (CSA) 2. ตดตามผลการประเมน 3. สรปผลการประเมน 4. จดทารายงานระดบสวนงานยอย (ปย. 1, 2)

สานกตรวจสอบ 1. ประเมนการควบคม (CSA) ขององคกร 2. สอบทานการประเมน 3. สอบทานรายงาน 4. จดทารายงานแบบ ปส.

22

SD-460 00-002

สรปรายงานทตองจดทาและจดสงตามระเบยบฯ ขอ 6

แบบรายงาน จดทา จดสง หนวยรบตรวจ

1. ปอ.1 หนงสอรบรองการประเมนผลการควบคมภายใน 2. ปอ.2 ผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน 3. ปอ.3 แผนการปรบปรงการควบคมภายใน

√ √ √

√ - -

หนวยงานยอย/สวนงานยอย 1. ปย.1 ผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน 2. ปย.2 การประเมนผลและการปรบปรงการควบคมภายใน

√ √

- -

ผตรวจสอบภายใน ปส. ผลการสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในของผตรวจสอบภายใน

√

-

23

SD-460 00-002

ภาคผนวก 1

24

SD-460 00-002

1. รปแบบรายงานระดบองคกร และคาอธบายรายงาน

25

SD-460 00-002

แบบ ปอ. 1

หนงสอรบรองการประเมนผลการควบคมภายใน

เรยน (คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน / ผกากบดแล / คณะกรรมการตรวจสอบหรอคณะกรรมการตรวจสอบและประเมนผลภาคราชการ)

……………………(ชอหนวยรบตรวจ)……………………………ไดประเมนผลการควบคมภายในสาหรบปสนสดวนท………….เดอน…………………….พ.ศ…………… ดวยวธการท…………(ชอหนวยรบตรวจ)……………………กาหนดโดยมวตถประสงคเพอสรางความมนใจอยางสมเหตสมผลวา การดาเนนงานจะบรรลวตถประสงคของการควบคมภายในดานประสทธผลและประสทธภาพของการดาเนนงานและการใชทรพยากร ซงรวมถงการดแลรกษาทรพยสน การปองกนหรอลดความผดพลาด ความเสยหาย การรวไหล การสนเปลอง หรอการทจรต ดานความเชอถอไดของรายงานทางการเงนและการดาเนนงาน และดานการปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ มตคณะรฐมนตร และนโยบาย ซงรวมถงระเบยบปฏบตของฝายบรหาร

จากผลการประเมนดงกลาวเหนวาการควบคมภายในของ…………(ชอหนวยรบตรวจ)……………………สาหรบปสนสดวนท………….เดอน…………………….พ.ศ…………… เปนไปตามระบบการควบคมภายในทกาหนดไว มความเพยงพอและบรรลวตถประสงคของการควบคมภายในตามทกลาวในวรรคแรก

ลายมอชอ.................................................................

(ชอหวหนาหนวยรบตรวจ)

ตาแหนง…………………………………………………………………….

วนท............เดอน……………..พ.ศ……………

26

SD-460 00-002

กรณ ม จดออนของการควบคมภายใน สามารถปรบแบบข างตน โดยอธบายเพมเต มในวรรคสาม ดงน

จากผลการประเมนดงกลาวเหนวาการควบคมภายในของ…… (ชอหนวยรบตรวจ).…..สาหรบปสนสด วนท..............เดอน.........................พ.ศ.....................เปนไปตามระบบการควบคมภายในทกาหนดไวมความ เพ ยงพอและบรรล ว ตถประสงคของการควบคมภายในตามทกลาวในวรรคแรก

อนง การควบคมภายในยงคงม จดออนทมนยสาคญดงน 1.…………………................................................................. .....................................................................

.................................................................................................................... ....................................................... 2. ...................................................................................................................................................... ...

...........................................................................................................................................................................

คำอธบายรายงานแบบ ปอ. 1 1. ช อรายงาน หนงส อรบรองการประเมนผลการควบคมภายใน

2. ผร บรายงาน ไดแก คณะกรรมการตรวจเงนแผ นดน ผกากบดแลหน วยรบตรวจ และ คณะกรรมการตรวจสอบ หรอคณะกรรมการตรวจสอบและประเมนผลภาคราชการ (ถาม)

3. วรรคแรก - ระบชอหนวยรบตรวจและงวดเวลาของการประเมนระบบการควบคมภายใน - ระบขอบเขตของการประเมนการควบคมภายในตามทหนวยรบตรวจกาหนด

4. วรรคสอง - สร ปผลการประเมนระบบการควบคมภายในว าเปนไปตามทหนวยรบตรวจกาหนดมความ

เพ ยงพอ บรรลว ตถประสงคของการควบคมภายในหร อไม 5. ผรายงาน ไดแก หวหนาหนวยรบตรวจ พรอมทงระบตาแหนงและวนทรายงาน

27

SD-460 00-002

ชอหนวยรบตรวจ รายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน ณ ว นท .............เด อน.....................พ.ศ.

.....................

แบบ ปอ. 2

องคประกอบของการควบคมภายใน (1)

ผลการประเมน / ขอสรป (2)

1. สภาพแวดล อมการควบคม 1.1.............................................................. 1.2 ............................................................. ฯลฯ

2. การประเมนความเสยง 2.1.............................................................. 2.2 ............................................................. ฯลฯ

3. กจกรรมการควบคม 3.1.............................................................. 3.2 ............................................................. ฯลฯ

4. สารสนเทศและการส อสาร 4.1.............................................................. 4.2 ............................................................. ฯลฯ

5. การตดตามประเม นผล 5.1.............................................................. 5.2 ............................................................. ฯลฯ

ผลการประเมนโดยรวม ........................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................

ชอผรายงาน........................................................ (ช อหวหนาหนวยรบตรวจ)

ตาแหนง............................................................... ว นท ................ เด อน.................พ.ศ. .................

28

SD-460 00-002

คำอธบายรายงาน แบบ ปอ. 2

1. ช อหนวยรบตรวจ 2. ช อรายงาน รายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน 3. งวดรายงาน

- ระบวนส ดทายของรอบระยะเวลาในการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน 4. คอลมน (1) องคประกอบของการควบคมภายใน

- ระบข อมลสรปการควบคมภายในของแตละองคประกอบ 5 คอลมน (2) ผลการประเมน/ขอสร ป

- ระบผลการประเมน/ขอสร ปของแตละองคประกอบของการควบคมภายในพรอมจดออน หรอความเสยงทยงมอย

6. สร ปผลการประเมนโดยรวมขององคประกอบของการควบคมภายใน 7. ช อผรายงาน ไดแก หวหนาหนวยรบตรวจ ผบรหารสงส ด หร อผร บผ ดชอบในการปฏบ ตราชการ

หรอการบรหารของหนวยรบตรวจ พรอมระบตาแหนงและว นทรายงาน

SD-460 00-002

29

ชอหนวยรบตรวจ รายงานแผนการปรบปรงการควบคมภายใน

ณ ว นท ......................... เด อน............................. พ.ศ. ...............

แบบ ปอ. 3

กระบวนการปฏบ ตงาน/ โครงการ/กจกรรม/

ดานของงานท ประเมน และวตถ ประสงคของ

การควบคม

(1)

ความเสยงทยงมอย

(2)

งวด/เวลาท พบจ ดออน

(3)

การปรบปรงการควบคม

(4)

กาหนดเสรจ/ ผรบผดชอบ

(5)

หมายเหต

(6)

ชอผรายงาน........................................................ (ช อหวหนาหนวยรบตรวจ)

ตำแหนง............................................................... ว นท ................ เด อน..................พ.ศ. ................

30

SD-460 00-002

คำอธบายรายงาน แบบ ปอ. 3

1. ช อหนวยรบตรวจ 2. ช อรายงาน รายงานแผนการปรบปร งการควบคมภายใน 3. งวดรายงาน

- ระบวนส ดทายของรอบระยะเวลาของแผนการปรบปรงการควบคมภายใน 4. คอลมน (1) กระบวนการปฏ บตงาน/โครงการ .................. และวตถประสงคของการควบคม

- ระบวตถประสงคของก จกรรมหรอดานของงานทกำลงประเมน ถาเปนกระบวนการปฏบตงาน หรอโครงการใหระบขนตอนหลกทสาคญของกระบวนการปฏ บตงานหร อโครงการน นรวมทงว ตถประสงค ของแตละขนตอนหล ก ทงน หนงกจกรรม/ดานของงาน/ขนตอนการปฏ บตงานอาจมไดหลายว ตถประสงค

5. คอลมน (2) ความเสยงทยงม อย - ระบความเสยงทยงมอย โดยสรปมาจาก แบบ ปย.2 คอลมน (4)

6. คอลมน (3) งวด/เวลาทพบจดอ อน - ระบงวด/เวลาทพบหรอทราบความเสยงทยงมอยตามทระบในคอลมน (2)

7. คอลมน (4) การปรบปรงการควบคม - ระบการปรบปรงการควบคมเพ อปองกนหรอลดความเสยงทยงม อยโดยสรปผลมาจาก

แบบปย.2 คอลมน (5) 8. คอลมน (5) กาหนดเสร จ/ผร บผ ดชอบ

- ระบผรบผดชอบในการแกไขปรบปรง และวนทดาเนนการปรบปรงแลวเสร จ 9. คอลมน (6) หมายเหต

- ระบข อมลอนทตองการแจงใหทราบ เช น ว ธ ดาเนนการ และเอกสารหล กฐานทเกยวของ 10. ช อผรายงาน ไดแก หวหนาหนวยรบตรวจ ผบรหารสงส ด หรอผร บผ ดชอบในการปฏบ ตราชการ

หรอการบรหารของหน วยรบตรวจ พรอมระบตาแหนงและว นทรายงาน

31

SD-460 00-002

2. รปแบบรายงานระดบสวนงานยอย และคาอธบายรายงาน

32

SD-460 00-002

ชอสวนงานยอย รายงานผลการประเมนองค ประกอบของการควบคมภายใน ณ ว นท.............เด อน...................พ.ศ. ............

แบบ ปย. 1

ผลการประเมนโดยรวม .............................................................. ............................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................

ชอผรายงาน........................................................ (ช อหวหนาส วนงานยอย)

ตำแหนง............................................................... ว นท ................ เด อน.................พ.ศ. .................

องคประกอบของการควบคมภายใน (1)

ผลการประเมน / ขอสรป (2)

1. สภาพแวดล อมการควบคม 1.1.............................................................. 1.2 ............................................................. ฯลฯ

2. การประเมนความเสยง 2.1.............................................................. 2.2 ............................................................. ฯลฯ

3. กจกรรมการควบคม 3.1.............................................................. 3.2 ............................................................. ฯลฯ

4. สารสนเทศและการส อสาร 4.1.............................................................. 4.2 ............................................................. ฯลฯ

5. การตดตามประเมนผล 5.1.............................................................. 5.2 ............................................................. ฯลฯ

33

SD-460 00-002

คำอธบายรายงาน แบบ ปย.1

1. ช อสวนงานยอย (กลมภารกจและสานกตางๆ ภายใตกลมภารกจ) 2. ช อรายงาน รายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน 3. งวดรายงาน

- ระบวนส ดทายของรอบระยะเวลาในการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน 4. คอลมน (1) องคประกอบของการควบคมภายใน

- ระบข อมลสรปการควบคมภายในของแตละองคประกอบ 5. คอลมน (2) ผลการประเมน/ขอสร ป

- ระบผลการประเมน /ขอสร ปของแตละองคประกอบของการควบคมภายใน พรอมจดออนหร อ ความเสยงทยงม อย

6. สร ปผลการประเมนโดยรวมขององคประกอบของการควบคมภายใน 7. ช อผรายงาน ไดแก หวหนาส วนงานยอย พรอมระบตาแหนง และวนทรายงาน

34

SD-460 00-002

33

ชอสวนงานยอย................................................ รายงานการประเมนผลและการปรบปรงการควบคมภายใน สาหรบปส นสดวนท ...............

เด อน............................. พ.ศ. ...............

แบบ ปย. 2

กระบวนการปฏบ ตงาน/ โครงการ/กจกรรม/

ดานของงานท ประเมน และวตถ ประสงคของ

การควบคม

(1)

การควบคม ทมอย

(2)

การประเมนผล การควบคม

(3)

ความเสยงท ยงมอย

(4)

การปรบปรง การควบคม

(5)

กาหนดเสรจ/ ผรบผดชอบ

(6)

หมายเหต

(7)

ชอผรายงาน........................................................ (ช อหวหนาส วนงานยอย)

ตำแหนง............................................................... ว นท ................ เด อน.................พ.ศ. .................

35

SD-460 00-002

คำอธบายรายงาน แบบ ปย.2

1. ช อสวนงานยอย (กลมภารกจและสานกตางๆ ภายใตกลมภารกจ) 2. ช อรายงาน รายงานการประเมนผลและการปรบปรงการควบคมภายใน

3. งวดรายงาน - ระบสาหร บงวดปส นส ดว นท 30 เดอนกนยายน พ.ศ.25xx (กรณรายงานตามปงบประมาณ)

หรอ ว นท 31 เดอนธ นวาคม พ.ศ.25xx (กรณรายงานตามปปฏ ทน) 4. คอลมน (1) กระบวนการปฏ บตงาน/โครงการ.................และวตถประสงค ของการควบคม

- ระบวตถประสงคของก จกรรมหรอดานของงานทกำลงประเมน ถาเปนกระบวนการปฏ บตงาน หรอโครงการใหระบข นตอนทสาคญของกระบวนการปฏ บตงานหร อโครงการนน รวมทงวตถประสงคของแต ละข นตอน ทงน หนงกจกรรม/ดานของงาน/ขนตอนการปฏ บตงาน อาจมไดหลายว ตถประสงค

5. คอลมน (2) การควบคมท มอย - สรปขนตอน/วธปฏบตงาน/นโยบาย/กฎเกณฑทใชปฏบตอยสาหรบกจกรรมตาง ๆ

6. คอลมน (3) การประเมนผลการควบคม - ประเม นว าการควบคมท มอยตามคอลมน (2) เพ ยงพอและม ประสทธผลหรอไมโดยตอบคาถาม

ตอไปน ➢ การกำหนด/สงอยางเปนทางการใหปฏ บตตามการควบคมหรอไม ➢ มการปฏ บตจร งตามการควบคมหรอไม ➢ ถาม การปฏบ ตจรง การควบคมชวยใหงานสำเรจตามว ตถประสงคทกำหนดหรอไม ➢ ประโยชนทไดรบคมคาก บตนทนของการควบคมหรอไม

7. คอลมน (4) ความเสยงทยงม อย - ระบความเสยงทยงมอยทมผลกระทบตอความสาเรจตามวตถประสงคของการควบคมดานใด

ดานหน งหรอหลายดาน คอ ➢ ดานการดาเนนงาน (Operation) = O ➢ ดานความถกตองเชอถอไดของรายงานทางการเงน (Financial Reporting) = F ➢ ดานการปฏ บตตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ฯลฯ (Compliance) = C

8. คอลมน (5) การปรบปรงการควบคม - เสนอแนะการปรบปรงการควบคมเพอปองกนหรอลดความเสยงตามคอลมน (4)

9. คอลมน (6) กาหนดเสร จ/ผร บผ ดชอบ - ระบผรบผดชอบในการแกไขปรบปรง และวนทดาเนนการปรบปรงแลวเสรจ

10. คอลมน (7) หมายเหต - ระบข อมลอนทตองการแจงใหทราบ เช น ว ธ ดาเนนการและเอกสารหล กฐานทเกยวของ

11. ช อผรายงาน ตาแหนงและวนท - ระบชอหวหนาส วนงานยอย ซงรบผ ดชอบในการจดทาพรอมทงตาแหนงและลงว นท เดอน ป

พ.ศ. ทจดทาเสรจสน

36

SD-460 00-002

3. รายงานของผตรวจสอบภายใน

(สานกตรวจสอบ)

37

SD-460 00-002

รายงานผลการสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในของผตรวจสอบภายใน (กรณ ไม ม ขอตรวจพบหรอขอสงเกต)

เร ยน (หวหนาหนวยรบตรวจ / ผบรหารสงสดของหน วยรบตรวจ)

แบบ ปส.

ขาพเจาไดสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในของ………... (ช อหนวยรบตรวจ)…………..… สาหรบปส นส ดว นท......เด อน.............พ.ศ..........การสอบทานไดปฏบตอยางสมเหตสมผลและระมดระว ง อยางรอบคอบ ผลการสอบทานพบวาการประเม นผลการควบคมภายในเปนไปตามว ธ การทกำหนดระบบ การควบคมภายในมความเพ ยงพอและสามารถบรรล ว ตถประสงคของการควบคมภายใน

ชอผรายงาน........................................................ (ชอหวหนาหนวยงานตรวจสอบภายใน)

ตำแหนง............................................................... ว นท................ เด อน..................พ.ศ. .................

38

SD-460 00-002

กรณ ทผตรวจ สอบภายในสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในแลวม ขอตรวจพบหรอ ขอสงเกตทม น ยสาคญ ใหรายงานขอตรวจพบหรอขอสงเกตทม น ยสาคญตอทายผลการสอบทานดงน

ขาพเจาไดสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในของ ……………. (ชอหนวยรบตรวจ)………………. สาหรบปสนสดวนท..........เดอน...................พ.ศ................... การสอบทานไดปฏบตอยางสมเหตสมผลและ ระม ดระวงอยางรอบคอบ ผลการสอบทานพบวาการประเม นผลการควบคมภายในเปนไปตามว ธ การท กาหนดระบบการควบคมภายในมความเพ ยงพอและสามารถบรรล ว ตถประสงคของการควบคมภายใน อยางไรกตามมขอสงเกตทมนยสาคญดงน .................................................................................................... ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ .................................................................................................................................................. ........................

คำอธบายรายงาน แบบ ปส.

1. ช อรายงาน รายงานผลการสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในของผตรวจสอบภายใน 2. ผร บรายงาน ไดแก หวหนาหนวยรบตรวจ ผบรหารสงส ด หรอผร บผ ดชอบในการปฏบ ตราชการ

หรอการบรหารของหนวยรบตรวจ 3. วรรครายงาน

- ระบงวดเวลาของการประเมนผลการควบคมภายใน - ระบขอบเขตของการสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในวาไดปฏบตอยางสมเหตสมผล

และระมดระว งอยางรอบคอบ - สร ปผลการสอบทาน

4. ช อผรายงาน ไดแก หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายใน หรอผทไดรบมอบหมายจากหวหนาส วน ราชการ หวหนาหนวยรบตรวจ หรอผบร หารส งสดของหนวยรบตรวจใหทาหนาทตรวจสอบภายใน

39

SD-460 00-002

ภาคผนวก 2

40

SD-460 00-002

วธการกรอก แบบประเมนการควบคมภายใน ตามแนว COSO-IC 2013 แบบประเมนการ

ควบคมภายใน ตามแนว

คานยาม : องคกร หมายถง หนวยงานทดาเนนการประเมนตนเอง เชน

ระดบองคกร สปสช. หมายถง สปสช.

ระดบกลมภารกจ หมายถง กลมภารกจ

ระดบสานก หมายถง สานก

ระดบแผนงาน หมายถง แผนงาน

คาอธบาย : แบบประเมนการควบคมภายใน ตามแนวทาง COSO-IC 2013 มทงหมด 17 ขอหลก โดยแบงตามองคประกอบแตละดานดงน

1. สภาพแวดลอมการควบคม มหลกการ จานวน 5 ขอ 2. การประเมนความเสยง มหลกการ จานวน 4 ขอ 3. กจกรรมการควบคม มหลกการ จานวน 3 ขอ 4. สารสนเทศและการสอสาร มหลกการ จานวน 3 ขอ 5. การตดตามและประเมนผล มหลกการ จานวน 2 ขอ

รวม 17 ขอ

41

SD-460 00-002

การใหคาคะแนน โปรดพจารณาใหคะแนนทเหมาะสม ตามขอเทจจรงทประจกษในหนวยงานของทาน

คะแนน ระดบ คาอธบาย 5 ดมาก มการปฏบต อยในเกณฑดมาก หรอปฏบตไดมากกวาหรอเทากบรอยละ 91 ของงาน 4 ด มการปฏบต อยในเกณฑด แตตองปรบปรงเลกนอย หรอปฏบตไดรอยละ 71 - 90 ของงาน 3 พอใช มการปฏบต อยในเกณฑพอใช แตตองปรบปรงบางประการ หรอปฏบตไดรอยละ 51 – 70 ของงาน 2 นอย มการปฏบต แตตองปรบปรงคอนขางมาก หรอปฏบตไดรอยละ 31 – 50 ของงาน 1 นอยมาก มการปฏบต แตตองปรบปรงมาก หรอปฏบตไดนอยกวาหรอเทากบรอยละ 30 ของงาน 0 ไมปฏบต ไมมการปฏบต ตองปรบปรงโดยเรงดวน

ไมม ไมม ไมสามารถนามาประยกตใชในการปฏบตงานได คะแนน เหตการณ ใหเวนวางไว

เกดขน

42

SD-460 00-002

วธการกรอกแบบประเมน (File excel) 1) เปดแบบประเมนการควบคมภายใน ตามแนว COSO-IC 2013 (17 หลกการ COSO-IC 2013)-1 เปน Electronic file หนาหลกในการคดคะแนนประเมนตนเองในแตละ

องคประกอบ ดงรปตวอยาง องคประกอบท1 ประกอบดวย องคประกอบยอย 5 ขอ 1.1 -1.5 (สามารถ Down Load แบบฟอรมประเมน ไดใน Drive T / QMS / แบบประเมนการควบคมภายใน ตามแนว COSO-IC 2013)

43

SD-460 00-002

2) ประเมนแตละองคประกอบยอย ยกตวอยางเชน ประเมนขอ 1.1 - กดท Cell คลก เพอ Link ไปประเมนใน Sheet องคประกอบ ดงรปท A - หนาจอจะ Link มา Sheet องคประกอบ 1 ดงรป B - ประเมนบน Sheet องคประกอบ 1 (หมายเหต : จะใหคะแนนตรงขอ 1.1 ไมได Cell จะ Lock ตองใหคะแนนทขอยอย 1.1.1-1.1.4) - โดยประเมนขอองคประกอบยอย 1.1.1-1.1.4 โดยใหคะแนนระดบ 0-5 ในคอลมน D (ถาไมประเมนขอยอยไหน ไมตองใหคะแนน (ไมเตมอะไร)) - เมอประเมนครบแลว กดคาวา “กลบ” Sheet จะกลบมายง Sheet ภาคผนวก ก.(17 หลกการ COSO-IC 2013)-1 รปA ซงเปน Sheet หลก

รป A รป B

44

SD-460 00-002

- คะแนนขององคประกอบยอยขอ 1.1 จะปรากฎ ในคอลมน C ของSheet หลก (17 หลกการ COSO-IC 2013)-1 รป C - กรอกการควบคมทมอย จดออน ความเสยงทมอย และแนวทางแกไข ในแตละขอองคประกอบยอย ในคอลมน D ของ Sheet หลก (17 หลกการ COSO-IC 2013)-1

Electronic file รป D - ทาจนครบทกองคประกอบยอย

รป C

รป D

45

SD-460 00-002

3) เมอประเมนครบทกองคประกอบ ไปยง Sheet Radar Chart ทานจะเหนภาพรวมผลการประเมนในแตละองคประกอบ 17 ขอ ของหนวยงานของทาน ดงรป E เพอทานจะไดดาเนนการปรบปรงแกไขจดออนของการควบคมภายในในภาพรวมไดตอไป

รป E

46

SD-460 00-002

รายละเอยดองคประกอบ ประเดนทประเมน และประเดนองคประกอบการพจารณา

องคประกอบท

ประเดนทประเมน ประเดนองคประกอบการพจารณา

1 สภาพแวดลอมของการควบคม องคกรจะตองแสดงใหเหนถงความมงมนของคณะกรรมการองคกรและผบรหารระดบสงทแสดงให เหนถงความสาคญของควบคมภายในการกาหนดนโยบายดานความซอสตย และคณคาทางจรยธรร โดยมการจดทาแนวทางซงพงปฏบต หรอมาตรฐานในการปฏบตทางจรยธรรม และสอสารใหพนกงานในองคกรทราบ

- นโยบายดานความซอตรง (Integrity) และจรยธรรมองคกร (Ethics value)

- การกากบดแลทด (Good Governance) - การจดโครงสรางองคกรสายการรายงาน การมอบอานาจ

และความรบผดชอบ - กระบวนการจดหา รกษา และพฒนาพนกงานใหม

ความสามารถทจาเปนในแตละวตถประสงคกาหนดการวดผลงาน กาหนดคาตอบแทน การใหรางวลทกอใหเกดความรบผดชอบในการปฏบตงานทด การลงโทษ

2 การวเคราะหความเสยง ความเสยงคอโอกาสทจะเกดเหตการณทมผลดานลบตอความสาเรจตามวตถประสงคขององคกรฝายบรหารตองวเคราะหความเสยงทเกดกบทกระดบกอนประเมนความเสยง ตองมการกาหนดวตถประสงค ตววดและเปาหมายความสาเรจทชดเจนเพยงพอเพอทจะระบและวเคราะหความเสยงทมตอวตถประสงคนนๆ

การประเมนความเสยง เปนกระบวนการทตองมความคดสรางสรรคและตองสอสารในองคกร จากผบรหารสทกระดบ เพอทจะระบความเสยง วเคราะห ควรมวธการจดการตอบสนองความเสยงอยางไร เพอใหความเสยงอยในระดบความคลาดเคลอนทยอมรบได

3 กจกรรมการควบคม หมายถงการกระทาทกาหนดขน โดยเปนนโยบายและวธปฏบตเพอลดความเสยงและสรางความเชอมนในการบรรลวตถประสงคเปนเรองทจะตองปฏบตในทกระดบขององคกร ในทกกระบวนการขององคกรและในดานเทคโนโลย กจกรรมควบคมอาจเปน แบบปองกนหรอคนพบหรอควบคมดวยคน หรอ ดวยระบบแบบอตโนมต

กจกรรมควบคม เชน การอนมต( Authorization) การใหความเหนชอบ(Approval) การยนยน (Confirm) การกระทบยอด(Reconcile) การสอบทานผลงาน(Performance Review) การแบงแยกหนาททเหมาะสม(Segregation of Duties) หากไมสามารถแบงแยกหนาทได ฝายบรหารตองเลอกและพฒนาวธการควบคมอนชดเชย (Compensating Control)

47

SD-460 00-002

องคประกอบท

ประเดนทประเมน ประเดนองคประกอบการพจารณา

4 สารสนเทศและการสอสาร ฝายบรหารตองสรางและใชสารสนเทศทมคณภาพและเกยวของจากแหลงทงภายในและภายนอกทชวยสงเสรมและสนบสนนการควบคมภายในขององคกร การสอสารภายในและการสอสารจากภายนอก

สารสนเทศ คอ การจดทารายงานหรอการมระบบสารสนเทศทแทรกในการปฏบตงานทเกยวของ เชอถอไดและ ทนกาลการสอสาร คอ การม two ways communication และความเขาใจอนดระหวางกนจากแหลงทงภายในและภายนอก ความสาคญ คอ ทกคนรบทบาทหนาทและรวาตองทาอะไรอยางทนกาล

5 การตดตามประเมนผล การประเมนผลแบบตอเนองระหวางดาเนนงานหรอการประเมนผลทแยกตางหากจากเจาของภาระงาน หรอการประเมนทง 2 ลกษณะผสมผสานกน เพอใหเกดความมนใจวา องคประกอบแตละองคประกอบใน 5 องคประกอบของการควบคมภายใน รวมทงการควบคมทกระทบตอหลกการในแตละองคประกอบ ยงคงมอยและยงคงทาหนาทในการกากบการดาเนนงาน

การตดตามผลระหวางการปฏบตงาน (Ongoing Monitoring) การประเมนผลเปนครงคราว(Separate Evaluation) เพอสรางความมนใจกบการมอยจรง (Present)และการทาหนาทไดจรง (Functioning) การประเมนขอตรวจพบตามเกณฑกาหนด การสอสารขอบกพรองตอฝายบรหารและคณะกรรมการทเหมาะสมในการสงการแกไข

48

SD-460 00-002

ประเดนทประเมน องคประกอบ 1 สภาพแวดลอมของการควบคม

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด

1.1 หลกการท 1.1 (หลกการท 1) องคกรจะตองแสดงใหเหนถงความมงมนดานความซอสตยและคณคาทาง จรยธรรมโดยมการจดทาแนวทางซงพงปฏบตหรอมาตรฐานในการปฏบตงาน ทางจรยธรรม และแจงใหพนกงานในองคกรทราบ

- ผบรหารจะตองแสดงถงความรบผดชอบดานความซอตรงและจรยธรรมองคกรใหดประเดนพจารณาหรอลกษณะสาคญประกอบ (Point of Focus)

1.1.1 การสรางบรรยากาศ คณะกรรมการองคกร (Board)และผบรหารทกระดบตองแสดงออกโดยการสงการ การกระทาและการทาเปนตวอยางตามนโยบายดานความซอตรง จรยธรรมองคกรและแนวทางซงพงปฏบตตามทกาหนด

- การปฏบตหนาทประจาวนและการตดสนใจในเรอง ตางๆ - การปฏบตตอผมสวนไดสวนเสย ลกคา คคา และบคคล ภายนอก

1.1.2 การกาหนดมาตรฐานของความประพฤต (แนวทางซงพงปฏบต) – ผบรหารระดบสงและคณะกรรมการตองกาหนดและสรางความเขาใจใหกบผบรหาร พนกงานหนวยงานทเปนพนธมตรธรกจ รวมทงผใหบรการภายนอก

- มแนวทางปฏบตทชดเจนและมการสอสารและมวธการวดใหแสดงหลกฐานประกอบ

1.1.3 การประเมนผลการปฏบตตามความประพฤต (แนวทางซงพงปฏบต) ทกาหนด

- การประเมนดานความซอสตยและจรยธรรมองคกร/แนวทางซงพงปฏบต ใหแสดงหลกฐานประกอบวาประเมนอยางไร

1.1.4 การระบความคลาดเคลอนอยางทนกาล – การรายงานและการสงการแกไขพฤตกรรม (แนวทางซงพงปฏบต) ทเบยงเบนไปจากมาตรฐานอยางสมาเสมอและทนกาล

- มการกาหนดบทลงโทษเปนลายลกษณอกษร เชน ประกาศตางๆ

49

SD-460 00-002

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด

1.2 หลกการท 1.2 (หลกการท 2) คณะกรรมการองคการ (Board) ตองแสดงความเปนอสระจากฝายบรหารและกากบดแลการพฒนาและผลงานดานการควบคมภายใน (Board of director oversight CEO, CEO oversight Senior management)

ผตรวจสอบภายในขนตรงตอคณะกรรมการตรวจสอบคณะกรรมการตรวจสอบขนตรงตอบอรด คณะกรรมการ ตรวจสอบแสดงความเปนอสระจากผบรหาร ผบรหารมความเปนอสระในการกากบดแลในการพฒนาดานการควบคมภายในขององคกร

1.2.1 การกาหนดความรบผดชอบของคณะกรรมการ - การแสดงการยอมรบบทบาท หนาทในการกากบดแลตามเงอนไขและความคาดหวงเปนลายลกษณอกษร เชน กฎบตรของคณะกรรมการตาง ๆ

- คณะกรรมการหมายถงคณะกรรมการหลก และกรรมการอนๆตองมบทบาทหนาทชดเจน

1.2.2 ความเชยวชาญของคณะกรรมการ - ทกษะและความเชยวชาญของคณะกรรมการตองระบพฒนา รกษาและใหไดรบการประเมนตามงวดเวลา เพอใหสามารถซกถามผบรหารระดบสงในปญหาทลกซงหรอประเดนออนไหวทเกยวกบผลงานของผบรหารระดบสง

- ทกษะและความเชยวชาญของคณะกรรมการตองระบชดเจนตามทกาหนดไว ( Skill and Competency )

1.2.3 ความเปนอสระของคณะกรรมการ - คณะกรรมการทเปนอสระจากฝายบรหารควรมจานวนทเพยงพอและเทยงธรรมในการประเมนผลและการตดสนใจ

1.2.4 การกากบดแลระบบการควบคมภายใน – คณะกรรมการตองมความรบผดชอบในการกากบดแลฝายบรหารในการวางระบบ IC ฝายบรหารจะตองออกแบบ การนาไปใช การจดการ และการปฏบตตามระบบการควบคมภายใน ดงน (1.2.4.1 -1.2.4.5)

- การปฏบตงาน เปนไปตามกรอบโครงสราง ความรบผดชอบ และการมอบหมายหนาทไมซาซอน

50

SD-460 00-002

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด

1.2.4.1 สภาพแวดลอมการควบคม - การกากบดแล การแสดงความมงมนในการยกยองคณคาของความซอตรงและจรยธรรมองคกร (แนวทางซงพงปฏบต) การจดโครงสรางองคกร การกาหนดหนาทรบผดชอบ ความคาดหวงดานความสามารถ และการรายงานตามหนาทรบผดชอบของบคลากรทกระดบ

1.2.4.2 การประเมนความเสยง (Risk Assessment) การกากบสอดสองฝายบรหารในการประเมนความเสยงผลกระทบทสาคญทเกดจาก ความเปลยนแปลง การทจรต และการกาวกายระบบการควบคมของฝายบรหาร

- การคนหาความเสยงระดบองคกรดาเนนงานภายใต กรรมการทรบผดชอบและผานการรบรองโดย กรรมการหลก - การรายงานตามระยะเวลาทกาหนด

1.2.4.3 กจกรรมควบคม (Control Activities) การกากบสอดสองฝายบรหารในการพฒนาและผลงานในการควบคมภายใน

- การกากบถอเปนกจกรรมควบคม - การรายงานผลการควบคมภายในตามระยะเวลาทกาหนด

1.2.4.4 สารสนเทศและการสอสาร (Information and Communication)การวเคราะหและการปรกษาสารสนเทศทเกยวกบความสาเรจตามวตถประสงคขององคกร

- มระบบสารสนเทศรองรบขอมลระดบยทธศาสตรและเปาหมายองคกรและไดรบการตดตามเปนระยะ

1.2.4.5 การเฝาระวงและตดตาม (Monitoring Activities) – การประเมนและกากบดแลเกยวกบลกษณะและขอบเขตของกจกรรมการตดตามผล รวมทงการสงการแกไขขอบกพรองโดยผบรหาร

- การตดตามตวชวดและผลงานตามรอบเวลาทกาหนด

1.3 หลกการท 1.3 (หลกการท 3) การกาหนดโครงสรางการมอบหมายอานาจ ความรบผดชอบ ขอบเขตระดบ ของอานาจอนมตอยางชดเจน

ผบรหารโดยการกากบจากคณะกรรมการหลก ไดจดโครงสราง สายการรายงาน และการกาหนดอานาจหนาทความรบผดชอบในการตดตามการดาเนนงานตามวตถประสงคตางๆ

51

SD-460 00-002

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด

1.3.1 การพจารณาการจดโครงสรางองคกร คณะกรรมการและฝายบรหารควรพจารณา การจดโครงสรางองคกร รวมทงระดบหนวยปฏบตการ หนวยงานตามกฎหมาย การกระจายหนวยงานทางภมศาสตร และผใหบรการภายนอกเพอสนบสนนความสาเรจตามวตถประสงคทกาหนด

- องคกรเปนตามกฏหมายกาหนด - สายบงคบบญชาชดเจน - การมอบหมายงานมการถวงดล

1.3.2 การกาหนดสายการรายงาน – ฝายบรหารควรออกแบบและประเมนสายการรายงานของแตละหนวยงานตามนาทรบผดชอบ และการมสายสารสนเทศทชวยในการบรหารกจกรรมขององคกรใหเหมาะสม

- อานาจหนาท และความรบผดชอบเปนไปตามโครงสรางทกาหนดไว - แตละกรอบโครงสรางงานไมซาซอนกน - มสายการรายงานชดเจน - มระบบสารสนเทศรองรบ

1.3.3 การระบ มอบหมาย และจากดอานาจหนาทรบผดชอบ– ผบรหารและคณะกรรมการควรกาหนดอานาจหนาทรบผดชอบ และใชกระบวนการและเทคโนโลยทเหมาะสมในการมอบอานาจและการแบงแยกหนาททจาเปนตอองคกร ดงน

- ตองมการกาหนด Password ตามระดบชนงาน

1.3.3.1 คณะกรรมการหลกขององคกร (Board) – คณะกรรมการหลกขององคกรตองมอานาจ หนาทกากบดแลการตดสนใจในเรองสาคญ รวมทงสอบทานการมอบหมายผบรหาร และขอจากดเกยวกบการแบงแยกหนาทรบผดชอบ

- มการทบทวนการมอบหมายงานเปนระยะ

1.3.3.2 ผบรหารระดบสง (Senior Management) – ผบรหารระดบสงตองสงการ แนะนา ควบคมผบรหารและพนกงานทเกยวของใหเขาใจและปฏบตตาม ความรบผดชอบดานการควบคมภายใน

1.3.3.3 ผบรหาร (Management) – ตองแนะนาและอานวยความสะดวกในการปฏบตงานของผบรหารและพนกงานทงระดบกจการและหนวยงายยอย

52

SD-460 00-002

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด

1.3.3.4 บคลากร (Personnel) – ตองมความเขาใจเกยวกบ มาตรฐาน (แนวทางซงพงปฏบต) จรยธรรมองคกร การประเมนความเสยงทมตอวตถประสงคทสาคญ/IC/กจกรรมควบคมทเกยวของกบระดบงานทรบผดชอบ ระบบสารสนเทศและการสอสารและกจกรรมตดตามผลท เกยวของกบความสาเรจตามวตถประสงคสาคญ ทเกยวของ

- การประเมนตามมาตราฐานจรยธรรมองคกร/แนวทางซงพงปฏบต - การประเมนความเสยง

1.3.3.5 ผใหบรการภายนอก (Outsourced Service Providers) – ตองปฏบตตามหนาทความรบผดชอบทเกยวของ

1.4 หลกการท 1.4 (หลกการท 4) แสดงใหเหนถงความมงมนการธารงรกษาไวซงศกยภาพของเจาหนาทเปนรายบคคลเพอใหบรรลวตถประสงคของงานตามทไดรบมอบหมาย

องคกรแสดงถงความมงมนทจะจดหา พฒนาและรกษาพนกงานใหตรงกบงานทไดรบมอบหมายเพอใหบรรลวตถประสงคของงาน

1.4.1 การกาหนดนโยบายและวธการ เพอสะทอนความคาดหวงและศกยภาพทจาเปนทจะสนบสนนความสาเรจของวตถประสงค right people to the right job Board of director ประเมนศกยภาพ CEO ทกคนในองคกรไดรบการประเมน ศกยภาพ

การกาหนด competency ของบคลากร

1.4.2 การกาหนดนโยบายและวธการ – เพอสะทอนความคาดหวงและศกยภาพท จาเปนทจะสนบสนนความสาเรจของวตถประสงค

- การกาหนด IDP ครบถวน - Core competency - Functional competency - Strategy competency - Training need ชดเจน - คณสมบตของผรบชวงงาน

53

SD-460 00-002

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด

1.4.3 การสรรหา คดเลอก พฒนาและบารงรกษาบคลากร –รวมถงผใหบรการภายนอก ทจะสนบสนนความสาเรจตอวตถประสงคทกาหนด

- การคดเลอกบคลากรตองมการกาหนดศกยภาพเพอใหบรรลวตถประสงคองคกร

1.4.4 คณะกรรมการบรหารและผบรหารระดบสง จะตองมแผนรองรบงานทสาคญทอาจเกดขนใหมและมอบหมายความรบผดชอบแกบคลากร และใหความสาคญกบการควบคมภายในตอกจกรรมใหมทเกดขนนน

- นโยบายเรงดวนตางๆ ตองมแผนรองรบ และมการควบคมภายใน

1.5 หลกการท 1.5 (หลกการท 5)

องคกรตองแสดงใหทกตาแหนงมความรบผดชอบตอภาระหนาทและวางการควบคมภายในเพอใหภาระหนาทประสพผลสาเรจ

ผบรหารสอสารการควบคมภายในใหพนกงานจดทาผลงาน การควบคมภายในตามหนาทความรบผดชอบตอวตถประสงคทกาหนด

1.5.1 การกาหนดใหรายงานตามหนาทความรบผดชอบ – ผบรหารและคณะกรรมการหลกควรกาหนดกลไก การควบคมภายใน ในการสอสารและใหมการรายงานตามหนาทความรบผดชอบดานการควบคม รวมทงการแกไขขอบกพรองทจาเปน

- การรายงานผลปฏบตงานตาม KPI, SLA ผลการแกไขตามระยะเวลาทกาหนด

1.5.2 การกาหนดตววดผลงาน แรงจงใจ และการใหรางวล โดยตอง § เชอมโยงสอดคลองกบจรยธรรมองคกร ตลอดจนแนวทางซงพงปฏบต § กาหนดในทกระดบทจาเปนและสนบสนนการปฏบตตามหนาทความรบผด ชอบเพอใหบรรลผลทงระยะสนและระยะยาวทองคกรตองการ § สมดลยและรวมตววดผลทางการเงนและไมใชทางการเงน

- การประเมนผลงาน มการใช personal KPI และขอกาหนดทางจรยธรรม แนวทางซงพงปฏบต ในการพจารณา

1.5.3 การประเมนตววดผลงาน แรงจงใจ และการใหรางวลทเกยวของกบการควบคมภายในอยางตอเนอง

- การควบคมภายในเปนสวนหนงของการประเมนผลงาน

54

SD-460 00-002

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด

1.5.4 การพจารณาแรงกดดนทสงเกนปกต – ผบรหารและ คณะกรรมการหลก ควรประเมนและปรบแรงกดดนทเกยวของกบความสาเรจตามวตถประสงค โดยการพฒนาตววดผลงานและการประเมนผลงานทเหมาะสม

- Work load / KPI

1.5.5 การประเมนผลงานและการใหรางวลหรอลงโทษ – ผบรหารและคณะกรรมการ หลกควรประเมนผลงานจากความรบผดชอบดานการควบคม รวมทงการปฏบตตามจรยธรรมมาตรฐานของความประพฤต (แนวทางซงพงปฏบต) และระดบความสามารถทคาดหวงในการให รางวลหรอลงโทษ

- กาหนดการควบคมภายใน จรยธรรมองคกร สมรรถนะ เปนสวนหนงของการประเมนผลงาน

55

SD-460 00-002

ประเดนทประเมน องคประกอบ 2 การวเคราะหความเสยง

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด

2.1 หลกการท 2.1 (หลกการท 6) องคกรจะตองกาหนดวตถประสงคทชดเจนและเพยงพอ เพอทจะคนหาและประเมนความเสยงทสอดคลองกบวตถประสงคนน

การกาหนดวตถประสงคอาจใชหลกการแบบ SMART (Specific, Strategic alignment, Measurable, Achievable, Attainable, Realistic, Reliable, Time Frame) ควรมองใหครบทกดาน

2.1.1 รายงานทางการเงนจะตองเปนไปตามมาตรฐานและหลกการทางการบญชซงเปนเอกลกษณเฉพาะทางบญชทกาหนดไว วตถประสงคดานการรายงานทางการเงนภายนอกหรองบการเงน (External Financial Reporting Objectives) § ปฏบตตามาตรฐานการบญช - ผบรหารตองเลอกใชมาตรฐานบญชทเปนทยอมรบและเหมาะสมกบสถานการณ § พจารณาระดบสาระสาคญ - ผบรหารควรพจารณาระดบสาระสาคญในการนาเสนองบการเงน § ควรสะทอนกจกรรมขององคกร – งบการเงนควรสะทอนใหเหนลกษณะเชงคณภาพและสงทผบรหารรบรองในเหตการณและรายการคา วตถประสงคดานการปฏบตตามกฎ ระเบยบ § ควรสะทอนตามกฎหมายและระเบยบ - มาตรฐานความประพฤตขนตาขององคกร ควรสอดคลองตามทกฎหมายและระเบยบกาหนด § พจารณาความคลาดเคลอนของความเสยงทยอมรบได – ผบรหารควรพจารณาระดบความคลาดเคลอนของความเสยงทยอมรบได

- เนนกระบวนการทางการบญชเทานน

2.1.2 การรายงานทางการเงนจะตองประกอบดวยสาระสาคญทเกดประโยชนตอการบรหาร วตถประสงคดานการปฏบตงาน § ควรสะทอนสงทผบรหารเลอก - วตถประสงคดานการปฏบตงานควรสะทอนใหเหน

- เนนรายงานทางการเงนและ ไมใชการเงนประสทธผลของงานตามตวชวด

56

SD-460 00-002

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด

ทางเลอกของผบรหารเกยวกบโครงสราง สภาวะการดาเนนการ และผลงานขององคกร § พจารณาความคลาดเคลอนของความเสยงทยอมรบได (Risk Tolerance) - ผบรหารควรพจารณาระดบความคลาดเคลอนของความเสยงทยอมรบได § ควรมเปาหมายทงการปฏบตงานและการเงน § ใชเปนเกณฑในการพจารณาจดสรรทรพยากร วตถประสงคดานการรายงานภายใน § ควรสะทอนสงทผบรหารเลอก - รายงานภายในควรใหสารสนเทศทถกตอง ครบถวนตอผบรหารในสงทผบรหารเลอกและจาเปนตอการบรหาร § ระดบความถกตองแมนยา - ผบรหารควรพจารณากาหนดระดบความถกตองแมนยาทจาเปนตอผใชและระดบสาระสาคญของงบการเงน § สะทอนกจกรรมขององคกร – รายงานควรสะทอนใหเหนเหตการณและรายการตางๆในระดบทยอมรบได

2.1.3 การเงนทเปดเผยตอสาธารณชนตองแสดงใหเหนและยนยนตอกจกรรมการเงนทเกดขน วตถประสงคดานการรายงานภายนอกทไมใชงบการเงน (External Non-Financial Reporting Objectives) § ควรสอดคลองกบมาตรฐานและกรอบงานภายนอก - ผบรหารควรกาหนดวตถประสงคใหสอดคลองกบกฎหมาย ระเบยบ และกรอบงานขององคกรภายนอกทเปนทยอมรบ § ระดบความถกตองแมนยา - ผบรหารควรพจารณากาหนดระดบความถกตองแมนยาทเหมาะสมในการรายงานตอผใชภายนอก § ควรสะทอนกจกรรมขององคกร - รายงานควรสะทอนใหเหนเหตการณและรายการตางๆในระดบทยอมรบ

- ทงงบการเงนและไมใชงบการเงน

57

SD-460 00-002

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด

2.2 หลกการท 2.2 (หลกการท 7) มกจกรรมระบความเสยงและมการวเคราะหจดระดบความเสยงและนาไปสการจดการความเสยงนนอยางเหมาะสม

การจดการความเสยง -Take, Accept Risk ยอมรบ -Treat, Reduction ควบคม -Terminate,Avoid หลกเลยง - Transfer, Diversify, Share ถายโอน

2.2.1 การระบและวเคราะหความเสยงทกระดบ รวมถงระดบองคกรหนวยงานยอย ฝาย และแผนปฏบตการทเกยวของกบความสาเรจของวตถประสงค

- มกจกรรมระบความเสยงทกระดบ - การระบความเสยงครบถวนตาม COSO ERM

2.2.2 การวเคราะหความเสยงจากปจจยทงภายนอกและภายในทเกยวของกบความ สาเรจขอวตถประสงค

2.2.3 การระบระดบบรหารทเกยวของ - องคกรควรจดกลไกประเมนความเสยงในระดบบรหารทเหมาะสม

- ผบรหารระดบสงมบทบาทในการดาเนนการและแสดงบทบาทความรบผดชอบชดเจน

2.2.4 การประมาณผลกระทบของความเสยง - องคกรควรมกระบวนการประเมนผลกระทบของความเสยง

- Risk Map

2.2.5 การพจารณาวธจดการตอบสนองความเสยง - องคกรควรพจารณาวธจดการตอบสนองความเสยงทเหมาะสม เชน การยอมรบ การลด การหลกเลยง และการกระจายความเสยง เปนตน

การจดการความเสยง -Take, Accept Risk -Treat, Reduction -Terminate, Avoid -Transfer, Diversify, Share

2.3 หลกการท 2.3 (หลกการท 8) การประเมนความเสยงดานการทจรตทอาจเกดขนและมผลตอความสาเรจตามวตถประสงคตางๆขององคกร

- โอกาส ในการทา การปกปด การเปลยนแปลง ขาดการควบคม การกากบดแล ความไววางใจ - แรงจงใจจากงาน/ผบรหาร นสยสวนบคคล -- ขออางและเหตผลทผดจากสภาพแวดลอม จรยธรรม จดออนในระบบลงโทษ

58

SD-460 00-002

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด

2.3.1 การพจารณาการทจรตประเภทตาง ๆ - การประเมนความเสยงทจะเกดการทจรตจากการทารายงานเทจ ทรพยสนสญหาย คอรรปชน และพฤตกรรมไมเหมาะสมทอาจเกดขน

การทจรตไมใชเฉพาะดานการเงนเทานน การทารายงานเทจ ทรพยสนสญหาย การแทงชารดครภณฑโดยไมมเหตอนควร คอรรปชนเปนสงของ และพฤตกรรมไมเหมาะสมทอาจเกดขนเชนรบของกานนของฝากนอกเทศกาล

2.3.2 การประเมนแรงจงใจและแรงกดดน – การประเมนความเสยงทจะเกดการทจรต จากแรงจงใจและแรงกดดน

2.3.3 การประเมนโอกาส - การประเมนโอกาสทจะเกดการทจรตจากการจดซอทไมไดรบการอนมต การใช การเลกใชทรพยสน การแกไขรายการ การผกพนกบการกระทาทผดกฎหมายตาง ๆ

2.3.4 การประเมนทศนคตหรอเหตผลทผด - การประเมนความเสยงทจะเกดการทจรตจากการทผบรหารและพนกงานมทศนคตหรอเหตผลทผด

2.4 หลกการท 2.4 (หลกการท 9) มการระบและวเคราะหการเปลยนแปลงทมผลกระทบสาคญตอการดาเนนการระบบการควบคมภายใน

การเปลยนแปลงผบรหาร นโยบาย คคา

2.4.1 การวเคราะหความเปลยน แปลงในสภาพแวดลอมภายนอก รวมถงการเปลยนแปลง กฎ ระเบยบ เศรษฐศาสตร และ สภาพทางกายภาพ

2.4.2 การวเคราะหความเปลยน แปลงโมเดลธรกจ รวมถงการเปลยนแปลงสายธรกจใหม หรอสายธรกจทมอยเดม การเพมหรอลดการลงทน ระบบการควบคมภายใน การเจรญเตบโตอยางรวดเรว การเปลยน แปลงสภาพภมศาสตร และเทคโนโลยใหม

- รวมถงผบรหารใหม นโยบายใหม รฐบาลใหม

2.4.3 การเปลยนแปลงผนา - องคกรควรพจารณาการเปลยนแปลงดานการบรหาร ทศนคตและแนวคดดานการควบคมภายใน

- เมอผบรหารเปลยนการหลกการ ควบคมภายในตองไมเปลยน

59

SD-460 00-002

ประเดนทประเมน องคประกอบ 3 กจกรรมการคม

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด 3.1 หลกการท 3.1 (หลกการท 10)

องคกรจะตองมการควบคมกจกรรมซงมผลตอการลดความเสยง ทจะทาใหบรรลวตถประสงคอยางชดเจน ในระดบทยอมรบได

หลกการท 3.1 (หลกการท 10) องคกรจะตองมการควบคมกจกรรมซงมผลตอการลดความเสยง ทจะทาใหบรรลวตถประสงคอยางชดเจน ในระดบทยอมรบได

3.1.1 การบรณาการกจกรรมการควบคมไปพรอมกบการประเมนความเสยง - กจกรรมควบคมถอเปนเครองมอในการบรหารความเสยง

3.1.2 การพจารณาปจจยเฉพาะกจการ รวมถงสภาพแวดลอมความซบซอน ลกษณะขอบเขต การดาเนนงาน และลกษณะพเศษอน ๆ ทมผลกระทบ กบการเลอกและพฒนากจกรรมการควบคม

3.1.3 การพจารณากระบวนการธรกจทเกยวของและตองการควบคม ดานการเงนและมใชการเงน

คานงถง ความครบถวน (Completeness) ถกตอง (Accuracy) ความเทยงตรง (Validity)

3.1.4 การพจารณาการควบคม

ประเภทตาง ๆ – ควรประกอบดวยการควบคมในการลดความเสยงแบบตาง ๆ ทงแบบปองกน แบบคนพบ การควบคมดวยคนและการควบคม อตโนมตเพอใหเกดความสมดล

Preventive control Detective control Corrective control Directive control Compensating control

60

SD-460 00-002

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด 3.1.5 การพจารณาการควบคมในระดบตาง ๆ ในองคกร Verification

Reconciliation Authorization and Approval Physical control Control over standing data Supervisory control

3.1.6 การกาหนดการแบงแยกหนาทและหากไมสามารถแบงแยกหนาทไดตองพจารณาการควบคมอนทจะมาชดเชยหรอทดแทน

Verification Reconciliation Authorization and Approval Physical control Control over standing data Supervisory control

3.2 หลกการท 3.2 (หลกการท 11) องคการตองทาการควบคม กจกรรมทวไปทเกยวกบเทคโนโลย เพอสบบสนนการบรรลวตถประสงคทวางไว

ดรายละเอยดประเดนพจารณา

3.2.1 พจารณาการใชและการควบคมทวไปดานเทคโนโลย - การกาหนด Password และชวงเวลาเปลยนแปลง

3.2.2 การเลอกและพฒนากจกรรมควบคมดานโครงสรางทางเทคโนโลย เพอความครบถวน ถกตองในการประมวลผล

- การกาหนดระดบชนเขาถงขอมล

61

SD-460 00-002

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด 3.2.3 การเลอกและพฒนากจกรรมควบคมดานความปลอดภย เพอจากดการเขา

ถงและระดบสทธของผใชงาน

3.2.4 การเลอกและพฒนากจกรรมควบคมดานการจดหาการพฒนา การบารงรกษา ดานเทคโนโลยและโครงสรางระบบ

3.3 หลกการท 3.3 (หลกการท 12) องคกรกาหนดกจกรรมควบคมและตองกาหนดเปนนโยบายและ วธการควบคมซงตองนาไปใชอยางจรงจง

ดรายละเอยดประเดนพจารณา

3.3.1 การกาหนดนโยบายและวธการควบคมเพอสนบสนนการสงการของผบรหารเกยวกบการควบคมภายใน ตอกระบวนการตางๆ

การมอบอานาจ การกาหนดความรบผดชอบ ผลลพธ

3.3.2 การกาหนดความรบผดชอบการตรวจสอบและรายงานกจกรรมควบคมตอฝายบรหาร

ชวงเวลาการรายงาน สงทตองรายงาน

3.3.3 การกระทาอยางทนกาลและทนตอเหตการณ

3.3.4 การกาหนดผรบผดชอบและการสงการแกไข

3.3.5 การใชพนกงานทมความสามารถในการปฏบตงาน เชนการกาหนด JD/JS competency ทชดเจน

62

SD-460 00-002

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด 3.3.6 การประเมนนโยบายและวธการควบคมตามงวดเวลาและการปรบปรงทจาเปน

63

SD-460 00-002

ประเดนทประเมน องคประกอบ 4 สารสนเทศและการสอสาร

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด

4.1 หลกการท 4.1 (หลกการท 13) องคกรจะตองจดทาหรอจดหาและใชสารสนเทศทเกยวของและมคณภาพเพอสนบสนนงานดานการควบคมภายใน

ดรายละเอยดประเดนพจารณา

4.1.1 การระบสารสนเทศทตองการ - เพอสนบสนนการปฏบตงานตามองคประกอบของการควบคมและความสาเรจตามวตถประสงคทกาหนด

- ระบบสารสนเทศ ตองสามารถรายงานกจกรรมควบคมภายใน ตวชวดความเสยง ตวชวดระดบตางๆ - Transaction, MIS, EIS, ตามProcess ขององคกรและวตถประสงค

4.1.2 การจดเกบขอมลทงจากแหลงภายในและภายนอก - กาหนดวธการซงการไดมาของขอมล

4.1.3 การประมวลผลขอมล

4.1.4 การรกษาคณภาพขอมล - ไดแก ความทนกาล เปนปจจบน ครบถวน ถกตอง เขาถงได ไดรบการปองกน ยนยนความถกตองได และมการเกบรกษาทด

4.1.5 การพจารณาตนทนและประโยชน

4.2 หลกการท 4.2 (หลกการท 14) องคกรจะตองมการสอสารในองคกรใหบคลากรทราบถงความ รบผดชอบตอกกรรมควบคมภายใน และวตถประสงคของทกภาระงานทจาเปนตอระบบควบคมภายในเพอใหเกดการควบคมภายในทด

- ดรายละเอยดประเดนพจารณา

4.2.1 การสอสารภายใน – เพอใหบคลากรเขาใจและสามารถปฏบตหนาทดานการควบคมภายในใหประสบความสาเรจ

64

SD-460 00-002

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด

4.2.2 การสอสารกบคณะกรรมการหลกขององคกร – เพอใหมการสอสารระหวางฝาย บรหารกบคณะกรรมการหลกขององคกร เพอใหทงสองฝายมสารสนเทศท จาเปนในการทางานตามบทบาทหนาทรบผดชอบ

- การรายงานตอคณะกรรมการตามชวงเวลาทกาหนด

4.2.3 การมชองทางหรอสายสอสารอสระ - เชน มสายฮอตไลน ในการแจงเบาะแส(Whistle blower hotline)เพอรบขอมลจากผไมประสงค ออกนาม หรอรบขอมลความลบทชองทางการสอสารอสระอนอาจไมมประสทธผล

4.2.4 การกาหนดวธการสอสาร - เชน ระยะเวลา ผฟง และลกษณะของสารสนเทศ

4.3 หลกการท 4.3 (หลกการท 15) องคกรตองสอสารใหบคคลหรอองคกรภายนอกใหรบทราบถงระบบการควบคมภายในซงอาจมผลกระทบตอการดาเนนงานดานการควบคมภายใน

- ดรายละเอยดประเดนพจารณา

4.3.1 การสอสารกบบคคลภายนอก – ควรมกระบวนการในการสอสารขอมลทเกยวของอยางทนเวลากบบคคลภายนอก เชน ผถอหน เจาของ ลกคา ผมสวนไดสวนเสย นกวเคราะหการเงน สวนราชการและอนๆ

- รวมถงผมสวนไดสวนเสย

4.3.2 การมชองทางรบขอมลจากบคคลภายนอก - ควรมชองทางเปดในการรบขอมลจากบคคลภายนอก เชน ลกคา ผมสวนไดสวนเสย ผบรโภค ซพพลายเออร ผสอบบญช นกวเคราะหการเงน สวนราชการและอน ๆ เพอใหขอมลทเกยวของตอฝายบรหารและคณะกรรมการหลกขององคกร

- รวมถงผมสวนไดสวนเสย

4.3.3 การสอสารกบคณะกรรมการหลกขององคกร – ขอมลทไดจากการประเมนผลควรสอสารกบคณะกรรมการหลกขององคกร

- การรายงานผลการดาเนนงานตอคณะกรรมการหลก

65

SD-460 00-002

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด

4.3.4 การมชองทางหรอสายสอสารอสระ - เชน มสายฮอตไลนการแจงเบาะแส Whistle blower hotline) เพอรบขอมลจากผไมประสงคออกนาม หรอรบขอมลความลบท ชองทางการสอสารอสระอนอาจไมมประสทธผล

4.3.5 การเลอกวธการสอสาร - ควรพจารณากาหนดวธการสอสาร เชน ระยะเวลา ผฟง ลกษณะของสารสนเทศเงอนไขตามกฎหมายระเบยบและตามความคาดหวงตาง ๆ

66

SD-460 00-002

ประเดนทประเมน องคประกอบ 5 การตดตามประเมนผล

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด

5.1 หลกการท 5.1 (หลกการท 16) องคกรตองดาเนนการเลอก พฒนาและดาเนนการตดตามผล และ/หรอประเมนผลแบบอสระเพอใหมนใจวาองคประกอบการ ควบคมภายในมอยจรงและทาหนาทไดจรง

ดรายละเอยดประเดนพจารณา

5.1.1 การดาเนนการตดตามผลแบบตอเนองระหวางดาเนนการและ/หรอประเมนผลแบบอสระทงสองแบบเพอใหเกดสมดล

โดยผบรหารและผตรวจสอบ

5.1.2 การพจารณาอตราการเปลยนแปลง - เพอพจารณาการตดตามผลและ/หรอประเมนผลแบบอสระ

Gap Analysis ของผลการดาเนนการ

5.1.3 การกาหนดพนฐานในการตดตามผลและ/หรอประเมนผลแบบอสระ ชวงเวลาการรายงาน

5.1.4 การใชบคลากรทมความสามารถในการประเมนผล

5.1.5 การบรณาการลงในกระบวน การปฏบตงาน และปรบปรงเมอมการเปลยนแปลง

5.1.6 การปรบขอบเขตและความถ – ตามผลการประเมนความเสยง

5.1.7 การประเมนผลอยางเทยงธรรม

5.2 หลกการท 5.2 (หลกการท 17) องคกรไดประเมนและสอสารขอบกพรองของการควบคมภายใน อยางทนการ เพอใหผรบผดชอบรวมทงฝายบรหารและ คณะกรรมการทเกยวของสามารถสงการแกไขไดอยางทนการและเหมาะสม

ดรายละเอยดประเดนพจารณา

67

SD-460 00-002

ขอท ประเดนประกอบการพจารณา รายละเอยด

5.2.1 การประเมนผล – ฝายบรหารและคณะกรรมการประเมน ผลกจกรรม การตดตามผลระหวางการปฏบตงานและการประเมนอสระ

- Ongoing and separated evaluation

5.2.2 การสอสารขอบกพรอง - ควรสอสารขอบกพรองตอผบรหารทรบผดชอบในการแกไข และสอสารตอฝายบรหารและคณะกรรมการตามความเหมาะสม

- ผลงานทไม บรรลตาม KPI KRI SLA ปญหาและอปสรรค

5.2.3 การตดตามการสงการแกไข - ฝายบรหารตองตดตามและเกบขอมลวาการแกไขขอบกพรองเปนไปอยางทนกาลหรอไม

- การรายงานผลการแกไขตามระยะเวลาทกาหนด

68

SD-460 00-002

ภาคผนวก 3

69

SD-460 00-002

การควบคมภายใน COSO-IC 2013

ระบบการควบคมภายใน เปนกลไกทสาคญและเปนเครองมอในการบรหารงานของผบรหารทง ภาครฐและเอกชน เปนกระบวนการทชวยเสรมสรางความมประสทธผลและประสทธภาพในการดาเนนงานให หนวยงานบรรลผลสาเรจตามวตถประสงคทตงไว การควบคมภายในจงตองมการพฒนาอยเสมอ เพราะจะชวยใหหนวยงานมระบบการควบคมทด COSO-IC 2013 ไดปรบระบบควบคมภายในใหมเพอใหเหมาะสมกบการบรหารจดการในปจจบน กลไกภายนอกและกลไกภายในทใชในการพฒนาการควบคมภายใน ประกอบดวย 3 วตถประสงค ไดแก ดานดาเนนการ (Operation) ดานการรายงาน (Report) ดานการปฏบตตามกฎระเบยบ (Compliance) และ 5 องคประกอบ ไดแก ดานสภาพแวดลอมของการควบคม (Control Environment: CE) ดานการประเมนความเสยง (Risk Assessment) ดานกจกรรมควบคม (Control Activities) ดานสารสนเทศและการสอสาร (Information and Communication) ดานการตดตามประเมนผล (Monitoring Activities) ซงม 17 หลกการ และจดหรอลกษณะสาคญ 84 ประเดนหลกทจะตองพจารณา การควบคมภายในตามแนวทางใหม COSO-IC 2013 เนนคาวาประสทธผล (Effective Internal Control) ทาใหมนใจวา ระบบการควบคมภายในทใชงานอยทาหนาทไดอยางเหมาะสมและทาใหแตละระดบในองคกรตองบรณาการตงแตตนจนจบขององคประกอบทง 5 รวมกน หากมประเดนใดทยงออนแอเปนจดออนหรอ ไมเพยงพอจะตองรายงานและปอนกลบถงผทเกยวของและมหนาทรบผดชอบดาเนนการแกไขอยางทนทวงทในกรอบเวลาทเหมาะสม

การเพมเตมหลกการในแตละองคประกอบของการควบคมภายในของ COSO-IC 2013 ถอวาม ความสาคญและมนยทางดานของกรอบแนวคดอยางมาก หากจะตองนาเอาไปใชในการพฒนาระบบการควบคมภายในของกจการในองคกรใหสอดคลองกบกรอบแนวคดใหมนมประเดนตางๆ ทควรสนใจเปนพเศษในจดหรอลกษณะสาคญ 84 ประเดนหลกเพอใหเกดการเชอมโยงขององคประกอบและหลกการตามแนวทางใหม COSO-IC 2013

องคประกอบท 1 สภาพแวดลอมของการควบคม (Control Environment: CE)

การควบคมสภาพแวดลอม เปนหวใจหลกของการควบคมภายในทไมคอยไดรบความสนใจและพฒนาเทาทควรอาจจะทาใหการควบคมภายในลดระดบความสาคญไปอยในระดบปฏบตการแทนทจะเปนเรองขององคกรโดยรวม และควรจะเปนเรองทผบรหารควรจะเขามาใหความใสใจในฐานะหนงเปนครองมอของการบรหารจดการทผลกดนใหเจาของภาระงานทกคนภายในองคกรตองนาไปเปนหนงในหนาทความรบผดชอบเพมเตมจากหนาทความรบผดชอบตาม Job description สงท COSO-IC 2013 ไดเพมเตมเขามาอยางชดเจนและเปนเรองใหมและสาคญ คอ การใหความสาคญกบคณคาของความซอสตยและจรยธรรม

หลกการทกาหนดขนตาม COSO-IC 2013 : Internal Control – Integrated Framework ประกอบดวย 5 หลกการ 75 จดหรอลกษณะสาคญหลก และ 10 จดหรอลกษณะสาคญรอง ไดแก

หลกการท 1.1 องคกรตองแสดงใหเหนถงความมงมนดานความซอสตยและคณคาทางจรยธรรม โดยมการจดทาแนวทางซงพงปฏบต หรอมาตรฐานในการปฏบตทางจรยธรรม และแจงใหพนกงานในองคกร

70

SD-460 00-002

ทราบจดหรอลกษณะสาคญ ท 1.1.1 การสรางบรรยากาศ คณะกรรมการองคกร (Board) และผบรหารทกระดบตองแสดงออกโดยการสงการ การกระทา และการทาเปนตวอยางตามนโยบายดานความซอตรงและจรยธรรมทองคกรกาหนดการปฏบตหนาทประจาวน และการตดสนใจในเรองการปฏบตตอผมสวนไดสวนเสย ลกคา คคา และบคคลภายนอก จดหรอลกษณะสาคญ ท 1.1.2 การกาหนดมาตรฐานของความประพฤต ผบรหารระดบสงและคณะกรรมการตองกาหนดและสรางความเขาใจใหกบผบรหาร พนกงาน หนวยงานทเปนพนธมตรธรกจ รวมทง ผใหบรการภายนอก จดหรอลกษณะสาคญ ท 1.1.3 การประเมนผลการปฏบตตามความประพฤตทกาหนด จดหรอลกษณะสาคญ ท 1.1.4 การระบความคลาดเคลอนอยางทนกาล การรายงานและการสงการแกไข

พฤตกรรมทเบยงเบนไปจากมาตรฐานอยางสมาเสมอและทนกาล

หลกการท 1.2 คณะกรรมการองคกร (Board) ตองแสดงความเปนอสระจากฝายบรหาร และกากบดแลการพฒนาและผลงานดานการควบคมภายใน จดหรอลกษณะสาคญ ท 1.2.1 การกาหนดความรบผดชอบของคณะกรรมการ การแสดงการยอมรบบทบาท หนาทในการกากบดแลตามเงอนไขและความคาดหวงเปนลายลกษณอกษร เชน กฎบตรของคณะกรรมการตาง ๆ จดหรอลกษณะสาคญ ท 1.2.2 ความเชยวชาญของคณะกรรมการ ทกษะและความเชยวชาญของคณะกรรมการตองระบพฒนา รกษาและใหไดรบการประเมนตามงวดเวลา เพอใหสามารถซกถามผบรหารระดบสงในปญหาทลกซงหรอประเดนออนไหวทเกยวกบผลงานของผบรหารระดบสง จดหรอลกษณะสาคญ ท 1.2.3 ความเปนอสระของคณะกรรมการ คณะกรรมการทเปนอสระจากฝายบรหารควรมจานวนทเพยงพอและเทยงธรรมในการประเมนผลและการตดสนใจ จดหรอลกษณะสาคญ ท 1.2.4 การกากบดแลระบบการควบคมภายใน คณะกรรมการตองมความรบผดชอบในการกากบดแลฝายบรหาร ฝายบรหารจะตองออกแบบ การนาไปใช การจดการ และการปฏบตตามระบบการควบคมภายใน ดงน จดหรอลกษณะสาคญรองเรอง สภาพแวดลอมการควบคม (Control Environment) การกากบดแล การแสดงความมงมนในการยกยองคณคาของความซอตรงและจรยธรรมองคกร การจดโครงสรางองคกร การกาหนดหนาทรบผดชอบ ความคาดหวงดานความสามารถ และการรายงานตามหนาทรบผดชอบของบคลากรทกระดบ จดหรอลกษณะสาคญรองเรอง การประเมนความเสยง (Risk Assessment) การกากบสอดสองฝายบรหารในการประเมนความเสยงผลกกระทบทสาคญทเกดจากความเปลยนแปลง การทจรต และการกาวกายระบบการควบคมของฝายบรหาร จดหรอลกษณะสาคญรองเรอง กจกรรมควบคม (Control Activities) การกากบสอดสองฝายบรหารในการพฒนาและผลงานในการควบคมภายใน จดหรอลกษณะสาคญรองเรอง สารสนเทศและการสอสาร (Information and Communication) การวเคราะหและการปรกษาสารสนเทศทเกยวกบความสาเรจตามวตถประสงคขององคกร จดหรอลกษณะสาคญรองเรอง การเฝาระวงและตดตาม (Monitoring Activities)

71

SD-460 00-002

การประเมนและกากบดแลเกยวกบลกษณะและขอบเขตของกจกรรมการตดตามผล รวมทงการสงการแกไขขอบกพรองโดยผบรหาร

หลกการท 1.3 การกาหนดโครงสรางการมอบหมายอานาจความรบผดชอบขอบเขตระดบของอานาจอนมตอยางชดเจน จดหรอลกษณะสาคญ ท 1.3.1 การพจารณาการจดโครงสรางองคกร คณะกรรมการและฝายบรหารควรพจารณาการจดโครงสรางองคกร รวมทงระดบหนวยปฏบตการ หนวยงานตามกฎหมาย การกระจายหนวยงานทางภมศาสตร และผใหบรการภายนอกเพอสนบสนนความสาเรจตามวตถประสงคทกาหนด จดหรอลกษณะสาคญ ท 1.3.2 การกาหนดสายการรายงาน ฝายบรหารควรออกแบบและประเมนสายการ รายงานของแตละหนวยงานตามหนาทรบผดชอบ และการมสายสารสนเทศทชวยในการบรหารกจกรรมขององคกรใหเหมาะสม จดหรอลกษณะสาคญ ท 1.3.3 การระบ มอบหมาย และจากดอานาจหนาทรบผดชอบ ผบรหารและคณะกรรมการควรกาหนดอานาจหนาทรบผดชอบ และใชกระบวนการและเทคโนโลยทเหมาะสมในการมอบอานาจและการแบงแยกหนาททจาเปนตอองคกร ดงน จดหรอลกษณะสาคญรองเรอง คณะกรรมการหลกขององคกร (Board) ตองมอานาจหนาทกากบดแลการตดสนใจในเรองสาคญ รวมทงสอบทานการมอบหมายผบรหารและขอจากดเกยวกบการแบงแยกหนาทรบผดชอบ จดหรอลกษณะสาคญรองเรอง ผบรหารระดบสง (Senior Management) ผบรหารระดบสงตองสงการ แนะนา ควบคมผบรหารและพนกงานทเกยวของใหเขาใจและปฏบตตามความรบผดชอบดานการควบคมภายใน จดหรอลกษณะสาคญรองเรอง ผบรหาร (Management) ตองแนะนาและอานวยความสะดวกในการปฏบตงานของผบรหารและพนกงานทงระดบกจการและหนวยงานยอย จดหรอลกษณะสาคญรองเรอง บคลากร (Personnel) ตองมความเขาใจเกยวกบมาตรฐานจรยธรรมองคกร การประเมนความเสยงทมตอวตถประสงคทสาคญ การควบคมทเกยวของระบบสารสนเทศและการสอสาร และกจกรรมตดตามผลทเกยวของกบความสาเรจตามวตถประสงคสาคญทเกยวของ

จดหรอลกษณะสาคญรองเรอง ผใหบรการภายนอก (Outsourced Service Providers) ตองปฏบตตามหนาทความรบผดบชอบทเกยวของ

หลกการท 1.4 แสดงใหเหนถงความมงมนการธารงรกษาไวซงศกยภาพของเจาหนาทเปนรายบคคลเพอใหบรรลวตถประสงคของงานตามทไดรบมอบหมาย จดหรอลกษณะสาคญ ท 1.4.1 การกาหนดนโยบายและวธการ เ พอสะทอนความคาดหวงและความสามารถทจาเปนทจะสนบสนนความสาเรจของวตถประสงค จดหรอลกษณะสาคญ ท 1.4.2 การประเมนความสามารถและการระบขอบกพรอง ผบรหารและคณะกรรมการควรประเมนความสามารถของบคคลากรทวทงองคกร รวมถงผใหบรการภายนอก การระบและการแกไขขอบกพรองทจาเปนตามนโยบายและวธการทกาหนด จดหรอลกษณะสาคญ ท 1.4.3 การสรรหา คดเลอก พฒนา และบารงรกษาบคลากร รวมถงผใหบรการภายนอกทจะสนบสนนความสาเรจตอวตถประสงคทกาหนด

72

SD-460 00-002

จดหรอลกษณะสาคญ ท 1.4.4 คณะกรรมการบรหารและผบรหารระดบสง จะตองมแผนรองรบงานทสาคญทอาจเกดขนใหมและมอบหมายความรบผดชอบแกบคลากร และใหความสาคญกบการควบคมภายในตอกจกรรมใหมทเกดขนนน

หลกการท 1.5 องคกรตองแสดงใหทกตาแหนงมความรบผดชอบตอภาระหนาทและวางการควบคมภายในเพอใหภาระหนาทประสพผลสาเรจ จดหรอลกษณะสาคญ ท 1.5.1 การกาหนดใหรายงานตามหนาทความรบผดชอบ ผบรหารและคณะกรรมการหลกควรกาหนดกลไกในการสอสารและใหมการรายงานตามหนาทความรบผดชอบดานการควบคม รวมทงการแกไขขอบกพรองทจาเปน จดหรอลกษณะสาคญ ท 1.5.2 การกาหนดตววดผลงาน แรงจงใจ และการใหรางวล โดยตอง เชอมโยงสอดคลองกบจรยธรรมองคกร กาหนดในทกระดบทจาเปนและสนบสนนการปฏบตตามหนาทความรบผดชอบเพอใหบรรลผลทงระยะสนและระยะยาวทองคกรตองการ สมดลและรวมตววดผลทางการเงนและไมใชทางการเงน จดหรอลกษณะสาคญ ท 1.5.3 การประเมนตววดผลงาน แรงจงใจ และการใหรางวลทเกยวของกบการควบคมภายในอยางตอเนอง จดหรอลกษณะสาคญ ท 1.5.4 การพจารณาแรงกดดนทสงเกนปกต ผบรหารและคณะกรรมการหลกควรประเมนและปรบแรงกดดนทเกยวของกบความสาเรจตามวตถประสงค โดยการพฒนาตววดผลงานและการประเมนผลงานทเหมาะสม จดหรอลกษณะสาคญ ท 1.5.5 การประเมนผลงานและการใหรางวลหรอลงโทษ ผบรหารและคณะกรรมการหลกควรประเมนผลงานจากความรบผดชอบดานการควบคม รวมทงการปฏบตตามมาตรฐานของความประพฤต และระดบความสามารถทคาดหวงในการใหรางวลหรอลงโทษ

องคประกอบท 2 การประเมนความเสยง (Risk Assessment)

การคนหาความเสยงเปนกระบวนการในการระบ ประเมนและวเคราะหความเสยงทเกยวของกบการบรรลวตถประสงคขององคกร เพอนาขอมลความเสยงไปกาหนดวธการและแนวทางการบรหารจดการเพอลดความเสยงนน เปนการพจารณาความเปลยนแปลงทมโอกาสเกดขนในสวนของสภาพแวดลอมทงภายนอกและภายในกระบวนการดาเนนงานของกจกรรมทมผลตอความสามารถในการดาเนนงานใหบรรลวตถประสงคขององคกร กรอบแนวทางของ COSO-IC 2013 : Internal Control – Integrated Framework เปนการกาหนดใหมกจกรรมดานความเสยงซงประกอบดวย การระบความเสยง การวเคราะหความเสยง และการตอบโตความเสยง การระบคาเบยงเบนความเสยงทยอมรบใหเกดกบผลดาเนนงานทตากวาเปาหมายได และระดบความรนแรงของความเสยงครอบคลมประเดนของรอบความถในการเกดและความยาวนาน หรอตอเนองทเกดนอกเหนอ จากผลกระทบและโอกาสเกด และทสาคญ COSO-IC 2013 แยกหลกการในการพจารณาความเสยงตอการทจรตในองคกรออกเปนหลกการโดยเฉพาะ ครอบคลมการทารายงานทางการเงนทบดเบอน การใชสนทรพยไมเหมาะสม และการทาผดกฎหมาย การกระทาของผบรหารทหกลางการควบคมทวางไว และการตอบโตตอความเสยงจากการทจรตใหชดเจนขน

73

SD-460 00-002

หลกการทกาหนดขนตาม COSO-IC 2013 : Internal Control – Integrated Framework ประกอบดวย 4 หลกการ 15 จดหรอลกษณะสาคญ ไดแก

หลกการท 2.1 องคกรจะตองกาหนดวตถประสงคทชดเจนและเพยงพอ เพอทจะคนหาและประเมนความเสยงทสอดคลองกบวตถประสงคนน จดหรอลกษณะสาคญ ท 2.1.1 รายงานทางการเงนจะตองเปนไปตามมาตรฐานและหลกการทางการบญชซงเปนเอกลกษณเฉพาะทางบญชทกาหนดไว วตถประสงคดานการรายงานทางการเงนภายนอกหรองบการเงน (External Financial Reporting Objectives)

ปฏบตตามาตรฐานการบญช ผบรหารตองเลอกใชมาตรฐานบญชทเปนทยอมรบและเหมาะสมกบสถานการณ พจารณาระดบสาระสาคญ ผบรหารควรพจารณาระดบสาระสาคญในการนาเสนองบการเงน ควรสะทอนกจกรรมขององคกร งบการเงนควรสะทอนใหเหนลกษณะเชงคณภาพและสงทผบรหารรบรองในเหตการณและรายการคา วตถประสงคดานการปฏบตตามกฎ ระเบยบ ควรสะทอนตามกฎหมายและระเบยบ มาตรฐานความประพฤตขนตาขององคกร ควรสอดคลองตามทกฎหมายและระเบยบกาหนด พจารณาความคลาดเคลอนของความเสยงทยอมรบได ผบรหารควรพจารณาระดบความคลาดเคลอนของความเสยงทยอมรบได จดหรอลกษณะสาคญ ท 2.1.2 การรายงานทางการเงนจะตองประกอบดวยสาระสาคญทเกดประโยชนตอการบรหาร วตถประสงคดานการปฏบตงาน ควรสะทอนสงทผบรหารเลอก วตถประสงคดานการปฏบตงานควรสะทอนใหเหนทางเลอกของผบรหารเกยวกบโครงสราง สภาวะการดาเนนงาน และผลงานขององคกร พจารณาความคลาดเคลอนของความเสยงทยอมรบได (Risk Tolerance) ผบรหารควรพจารณาระดบความคลาดเคลอนของความเสยงทยอมรบได ควรมเปาหมายทงการปฏบตงานและการเงน ใชเปนเกณฑในการพจารณาจดสรรทรพยากร วตถประสงคดานการรายงานภายใน ควรสะทอนสงทผบรหารเลอก รายงานภายในควรใหสารสนเทศทถกตอง ครบถวนตอผบรหารในสงทผบรหารเลอกและจาเปนตอการบรหาร ระดบความถกตองแมนยา ผบรหารควรพจารณากาหนดระดบความถกตองแมนยาทจาเปนตอผใชและระดบสาระสาคญของงบการเงน

74

SD-460 00-002

สะทอนกจกรรมขององคกร รายงานควรสะทอนใหเหนเหตการณและรายการตางๆในระดบทยอมรบได จดหรอลกษณะสาคญ ท 2.1.3 การเงนทเปดเผยตอสาธารณชนตองแสดงใหเหนและยนยนตอกจกรรมการเงนทเกดขน วตถประสงคดานการรายงานภายนอกทไมใชงบการเงน (External Non-Financial Reporting Objectives) ควรสอดคลองกบมาตรฐานและกรอบงานภายนอก ผบรหารควรกาหนดวตถประสงคใหสอดคลองกบกฎหมาย ระเบยบ และกรอบงานขององคกรภายนอกทเปนทยอมรบ

ระดบความถกตองแมนยา ผบรหารควรพจารณากาหนดระดบความถกตองแมนยาทเหมาะสมในการรายงานตอผใชภายนอก ควรสะทอนกจกรรมขององคกร รายงานควรสะทอนใหเหนเหตการณและรายการคาในระดบทยอมรบได

หลกการท 2.2 มกจกรรมระบความเสยงและมการวเคราะหจดระดบความเสยงและนาไปสการจดการความเสยงนน จดหรอลกษณะสาคญ ท 2.2.1 การระบและวเคราะหความเสยงทกระดบ รวมถงระดบองคกรหนวยงานยอย ฝายและแผนปฏบตการทเกยวของกบความสาเรจของวตถประสงค จดหรอลกษณะสาคญ ท 2.2.2 การวเคราะหความเสยงจากปจจยทงภายนอกและภายในทเกยวของกบความสาเรจของวตถประสงค จดหรอลกษณะสาคญ ท 2.2.3 การระบระดบบรหารทเกยวของ องคกรควรจดกลไกประเมนความเสยงในระดบบรหารทเหมาะสม จดหรอลกษณะสาคญ ท 2.2.4 การประมาณผลกระทบของความเสยง องคกรควรมกระบวนการประเมนผลกระทบของความเสยง จดหรอลกษณะสาคญ ท 2.2.5 การพจารณาวธจดการตอบสนองความเสยง องคกรควรพจารณาวธจดการตอบสนองความเสยงทเหมาะสม เชน การยอมรบ การลด การหลกเลยง และการกระจายความเสยง เปนตน

หลกการท 2.3 การประเมนความเสยงดานการทจรตทอาจเกดขนและมผลตอความสาเรจตามวตถประสงคตางๆขององคกร จดหรอลกษณะสาคญ ท 2.3.1 การการทจรตประเภทตาง ๆ การประเมนความเสยงทจะเกดการทจรตจากการทารายงานเทจ ทรพยสนสญหาย คอรรปชน และพฤตกรรมไมเหมาะสมทอาจเกดขน จดหรอลกษณะสาคญ ท 2.3.2 การประเมนแรงจงใจและแรงกดดน การประเมนความเสยงทจะเกดการทจรต จากแรงจงใจและแรงกดดน จดหรอลกษณะสาคญ ท 2.3.3 การประเมนโอกาส การประเมนโอกาสทจะเกดการทจร จากการจดซอทไมไดรบการอนมต การใช การเลกใชทรพยสน การแกไขรายการ การผกพนกบการกระทาทผดกฎหมายตาง ๆ จดหรอลกษณะสาคญ ท 2.3.4 การประเมนทศนคตหรอเหตผลทผด การประเมนความเสยงทจะเกดการทจรตจากการทผบรหารและพนกงานมทศนคตหรอเหตผลทผด

75

SD-460 00-002

หลกการท 2.4 มการระบและวเคราะหการเปลยนแปลงทมผลกระทบสาคญตอการดาเนนการระบบการควบคมภายใน จดหรอลกษณะทสาคญ 2.4.1 การวเคราะหความเปลยนแปลงในสภาพแวดลอมภายนอก รวมถงการเปลยนแปลงกฎ ระเบยบ เศรษฐศาสตรและสภาพทางกายภาพ จดหรอลกษณะสาคญ ท 2.4.2 การวเคราะหความเปลยนแปลงโมเดลธรกจ รวมถงการเปลยนแปลงสายธรกจใหม หรอสายธรกจทมอยเดม การเพมหรอลดการลงทน ระบบการควบคมภายใน การเจรญเตบโตอยางรวดเรว การเปลยนแปลงสภาพภมศาสตร และเทคโนโลยใหม จดหรอลกษณะสาคญ ท 2.4.3 การเปลยนแปลงผนา องคกรควรพจารณาการเปลยนแปลงดานการบรหาร ทศนคตและแนวคดดานการควบคมภายใน

องคประกอบท 3 กจกรรมการควบคม (Control Activities)

หมายถง กจกรรมและการกระทาตางๆทกาหนดตามนโยบายและวธปฏบตงานในการลดระดบความเสยงทมผลตอความสาเรจตามวตถประสงค เพอสรางความมนใจตอฝายบรหารวา มการปฏบตตามวธจดการความเสยงทกาหนด กจกรรมการควบคมตองทาทกระดบ และทกระยะในกระบวนการดาเนนกจการรวมทงการควบคมสภาพแวดลอมทางเทคโนโลยตางๆ กจกรรมการควบคมอาจเปนแบบปองกนหรอคนพบหรอควบคมดวยบคคล (Manual) และ/หรอระบบอตโนมตตวอยางกจกรรมการควบคม เชน

(ก) การวางระบบการมอบอานาจกระทาการและการอนมต (Authorization) (ข) การใหความเหนชอบ (Approval)

(ค) การยนยนผลดาเนนงาน (Confirm) (ง) การกระทบยอดรายการจนถกตองตรงกน (Reconcile) (จ) การสอบทานความถกตองแทจรง (Performance Review) (ฉ) การแบงแยกหนาทใหมการสอบทานกนเอง (Segregation of duties:SOD) ซงหากไมอาจแบงแยกหนาทได ฝายบรหารตองเลอกและพฒนาวธการควบคมอนชดเชย (Compensating Control)

หลกการทกาหนดขนตาม COSO-IC 2013 : Internal Control – Integrated Framework ประกอบดวย 3 หลกการ 16 ประเดนพจารณา ไดแก

หลกการท 3.1 องคกรจะตองมการควบคมกจกรรมซงมผลตอการลดความเสยงทจะทาใหบรรลวตถประสงคอยางชดเจนในระดบทยอมรบได จดหรอลกษณะสาคญ ท 3.1.1 การบรณาการกจกรรมการควบคมไปพรอมกบการประเมนความเสยง จดหรอลกษณะสาคญ ท 3.1.2 การพจารณาปจจยเฉพาะกจการ รวมถงสภาพแวดลอม ความซบซอน ลกษณะขอบเขตการดาเนนงาน และลกษณะพเศษอน ๆ ทมผลกระทบกบการเลอกและพฒนากจกรรมการควบคม จดหรอลกษณะสาคญ ท 3.1.3 การพจารณากระบวนการธรกจทเกยวของและตองการควบคม จดหรอลกษณะสาคญ ท 3.1.4 การพจารณาการควบคมประเภทตาง ๆ ควรประกอบดวยการควบคมในการลดความเสยงแบบตาง ๆ ทงแบบปองกน แบบคนพบ การควบคมดวยคนและการควบคมอตโนมตเพอใหเกดความสมดล

76

SD-460 00-002

จดหรอลกษณะสาคญ ท 3.1.5 การพจารณาการควบคมในระดบตาง ๆ ในองคกร จดหรอลกษณะสาคญ ท 3.1.6 การกาหนดการแบงแยกหนาท และหากไมสามารถแบงแยกหนาทไดตองพจารณาการควบคมอนทจะมาชดเชยหรอทดแทน

หลกการท 3.2 องคการตองทาการควบคม กจกรรมทวไปทเกยวกบ เทคโนโลย เพอสบบสนนการบรรลวตถประสงคทวางไว จดหรอลกษณะสาคญ ท 3.2.1 พจารณาการใชและการควบคมทวไปดานเทคโนโลย จดหรอลกษณะสาคญ ท 3.2.2 การเลอกและพฒนากจกรรมควบคมดานโครงสรางทางเทคโนโลย เพอความครบถวน ถกตองในการประมวลผล จดหรอลกษณะสาคญ ท 3.2.3 การเลอกและพฒนากจกรรมควบคมดานความปลอดภย เพอจากดการเขาถงและระดบสทธของผใชงาน จดหรอลกษณะสาคญ ท 3.2.4 การเลอกและพฒนากจกรรมควบคมดานการจดหา การพฒนาการบารงรกษาดานเทคโนโลยและโครงสรางระบบ

หลกการท 3.3 องคกรกาหนดกจกรรมควบคมและตองกาหนดเปนนโยบายและวธการควบคมซงตองนาไปใชอยางจรงจง จดหรอลกษณะสาคญ ท 3.3.1 การกาหนดนโยบายและวธการควบคมเพอสนบสนนการสงการของผบรหารเกยวกบการควบคมภายใน จดหรอลกษณะสาคญ ท 3.3.2 การกาหนดความรบผดชอบและการรายงานกจกรรมควบคมตอฝายบรหาร จดหรอลกษณะสาคญ ท 3.3.3 การกระทาอยางทนกาล จดหรอลกษณะสาคญ ท 3.3.4 การกาหนดผรบผดชอบและการสงการแกไข จดหรอลกษณะสาคญ ท 3.3.5 การใชพนกงานทมความสามารถในการปฏบตงาน จดหรอลกษณะสาคญ ท 3.3.6 การประเมนนโยบายและวธการควบคมตามงวดเวลาและการปรบปรงทจาเปน

องคประกอบท 4 สารสนเทศและการสอสาร (Information and Communication)

สารสนเทศมความจาเปนในการมอบหมายหนาทความรบผดชอบการควบคมภายในเพอสนบสนนการบรรลวตถประสงค สวนการสอสารเปนเรองทเกดขนทงภายในและภายนอกองคกร เพอนาสงขอมลทมความจาเปนในการดาเนนกจกรรมการควบคมในงานประจาวนนอกจากนน การสอสารยงชวยใหบคลากรมความเขาใจในความรบผดชอบดานการควบคมภายใน และความสาคญของภาระงานนนๆตอการบรรลวตถประสงคขององคกรโดยรวม

แนวคดนเหนวา ขอมลขาวสารทมการสอสารอยางถกตองมความสาคญ และตองเกดในชวงเวลาทเหมาะสม เพอใหการดาเนนกจกรรมประสบความสาเรจและการควบคมภายในมประสทธผล โดยเฉพาะเมอการ

77

SD-460 00-002

ดาเนนกจกรรมในองคกรมโครงสรางทซบซอนขน หรอขยายการดาเนนงานสระดบโลก หรอพงพาเทคโนโลยในการดาเนนงาน

การเปลยนแปลงในองคประกอบสวนนของ COSO-IC 2013 ประกอบดวย (ก) การตรวจทานแหลงทมาของสารสนเทศและความนาเชอถอเมอนาเอาสารสนเทศไปใชในการสนบสนนการออกรายงานเพอสงใหแกบคคลภายนอก (ข) ควรพจารณาผลกระทบของเทคโนโลยและกลไกการสอสารในดานความรวดเรว วธการทใช และคณภาพของการไหลของสารสนเทศ (ค) วธการทองคกรมปฏสมพนธกบผใหบรการภายนอกทเปนบคคลท 3

หลกการทกาหนดขนตาม COSO-IC 2013 : Internal Control – Integrated Framework ประกอบดวย 3 หลกการ 14 ประเดนพจารณา ไดแก

หลกการท 4.1 องคกรจะตองจดทาหรอจดหาและใชสารสนเทศทเกยวของและมคณภาพเพอสนบสนนงานดานการควบคมภายใน จดหรอลกษณะสาคญ ท 4.1.1 การระบสารสนเทศทตองการ เพอสนบสนนการปฏบตงานตาม องคประกอบของการควบคมและความสาเรจตามวตถประสงคทกาหนด จดหรอลกษณะสาคญ ท 4.1.2 การจดเกบขอมลทงจากแหลงภายในและภายนอก จดหรอลกษณะสาคญ ท 4.1.3 การประมวลผลขอมล จดหรอลกษณะสาคญ ท 4.1.4 การรกษาคณภาพขอมล ไดแก ความทนกาล เปนปจจบน ครบถวน ถกตอง เขาถงได ไดรบการปองกน ยนยนความถกตองได และมการเกบรกษาทด จดหรอลกษณะสาคญ ท 4.1.5 การพจารณาตนทนและประโยชน

หลกการท 4.2 องคกรจะตองมการสอสารในองคกรใหบคลากรทราบถงความรบผดชอบตอกจกรรมควบคมภายใน และวตถประสงคของทกภาระงานทจาเปนตอระบบควบคมภายในเพอใหเกดการควบคมภายในทด จดหรอลกษณะสาคญ ท 4.2.1การสอสารภายใน เพอใหบคลากรเขาใจและสามารถปฏบตหนาท ดานการควบคมภายในใหประสบความสาเรจ จดหรอลกษณะสาคญ ท 4.2.2 การสอสารกบคณะกรรมการหลกขององคกร เพอใหมการสอสารระหวางฝายบรหารกบคณะกรรมการหลกขององคกร เพอใหทงสองฝายมสารสนเทศทจาเปนในการทางานตามบทบาทหนาทรบผดชอบ จดหรอลกษณะสาคญ ท 4.2.3 การมชองทางหรอสายสอสารอสระ เชน มสายฮอตไลนในการแจงเบาะแส(Whistler blower hotline) เพอรบขอมลจากผไมประสงคออกนาม หรอรบขอมลความลบทชองทางการสอสารอสระอนอาจไมมประสทธผล จดหรอลกษณะสาคญ ท 4.2.4 การกาหนดวธการสอสาร เชน ระยะเวลา ผฟง และลกษณะของสารสนเทศ

78

SD-460 00-002

หลกการท 4.3 องคกรตองสอสารใหบคคลหรอองคกรภายนอกใหรบทราบถงระบบการควบคมภายในซงอาจมผลกระทบตการดาเนนงาน จดหรอลกษณะสาคญ ท 4.3.1 การสอสารกบบคคลภายนอก ควรมกระบวนการในการสอสารขอมลทเกยวของอยางทนเวลากบบคคลภายนอก เชน ผถอหน หนสวน เจาของ ลกคา ผมสวนไดสวนเสย นกวเคราะหการเงน สวนราชการและอนๆ จดหรอลกษณะสาคญ ท 4.3.2 การมชองทางการรบขอมลจากบคคลภายนอก ควรมชองทางเปดในการรบขอมลจากบคคลภายนอก เชน ลกคา ผมสวนไดสวนเสย ผบรโภค ซพพลายเออร ผสอบบญช นกวเคราะหการเงน สวนราชการอนๆ เพอใหขอมลทเกยวของตอฝายบรหารและคณะกรรมการหลกขององคกร จดหรอลกษณะสาคญ ท 4.3.3 การสอสารกบคณะกรรมการหลกขององคกร ขอมลทไดจากการประเมนผลควรสอสารกบคณะกรรมการหลกขององคกร จดหรอลกษณะสาคญ ท 4.3.4 การมชองทางหรอสายสอสารอสระ เชน มสายฮอตไลนการแจงเบาะแส (Whistler blower hotline) เพอรบขอมลจากผไมประสงคออกนาม หรอรบขอมลความลบทชองทางการสอสารอสระอนอาจไมมประสทธผล จดหรอลกษณะสาคญ ท 4.3.5 การเลอกวธการสอสาร ควรพจารณากาหนดวธการสอสาร เชน ระยะเวลา ผฟง ระเบยบ และตามความคาดหวง ลกษณะของสารสนเทศ เงอนไขตามกฎหมายตางๆ

องคประกอบท 5 การตดตามประเมนผล (Monitoring Activity)

การประเมนผลแบบตอเนองระหวางดาเนนงานหรอการประเมนผลทแยกตางหากจากเจาของภาระ 5 ลกษณะผสมผสานกน เพอใหเกดความมนใจวา องคประกอบแตละองคประกอบใน 2 งาน หรอการประเมนทงองคประกอบของการควบคมภายใน รวมทงการควบคมทกระทบตอหลกการในแตละองคประกอบ ยงคงมอยและยงคงทาหนาทในการกากบการดาเนนงาน

หากยงคงมจดบกพรอง กจะตองนาไปสอสารในลกษณะทสงทเกดขนและมการประเมนผลแลวเหมาะสมและทนการ และอาจจะรวมถงการรายงานตอผบรหารระดบสงและคณะกรรมการบรหารหากมความจาเปน

จดประสงคของการประเมนผลคอการวดระบบการควบคมภายในโดยรวมวา มประสทธผลมาก นอยเพยงใด กรอบแนวทาง COSO-IC 2013 : Internal Control – Integrated Framework มการแยกความแตกตางระหวาง

(ก) การทบทวนการควบคมของผบรหารถอวาเปนกจกรรมการควบคม (ข) กจกรรมการกากบ ตดตามสงทไดดาเนนการไปในกจกรรมการควบคม เพอคนหาจดทยงบกพรองอย เพอนาเอาผลทไดจากการประเมนผลไปแกไขกระบวนการตามภาระงานทเหมาะสมตอไป การประเมนผลแบบตอเนองระหวางดาเนนการ เปนสงทแทรกไวในการปฏบตงานตามภาระงานประจาวน สวนการประเมนผลทแยกออกตางหาก จะเปนการดาเนนการเปนครงคราว โดยผตรวจสอบภายใน เจาหนาทตดตามประเมนผล หรอบคคลภายนอก

79

SD-460 00-002

หลกการทกาหนดขนตาม COSO-IC 2013 : Internal Control – Integrated Framework ประกอบดวย 2 หลกการ 10 ประเดนพจารณา ไดแก

หลกการท 5.1 องคกรตองดาเนนการเลอก พฒนาและดาเนนการตดตามผลและ /หรอประเมนผลแบบอสระ เพอใหมนใจวาองคประกอบการควบคมภายในมอยจรงและทาหนาทไดจรง การตรวจตดตามประเมนผลงานของ จดหรอลกษณะสาคญ ท 5.1.1 การดาเนนการตดตามผลและ/หรอประเมนผลแบบอสระทงสองแบบเพอใหเกดสมดล จดหรอลกษณะสาคญ ท 5.1.2 การพจารณาอตราการเปลยนแปลง เพอพจารณาการตดตามผลและ/หรอประเมนผลแบบอสระ จดหรอลกษณะสาคญ ท 5.1.3 การกาหนดพนฐานในการตดตามผลและ/หรอประเมนผลแบบอสระ จดหรอลกษณะสาคญ ท 5.1.4 การใชบคลากรทมความสามารถในการประเมนผล จดหรอลกษณะสาคญ ท 5.1.5 การบรณาการลงในกระบวนการปฏบตงาน และปรบปรงเมอมการเปลยนแปลง จดหรอลกษณะสาคญ ท 5.1.6 การปรบขอบเขตและความถ ตามผลการประเมนความเสยง จดหรอลกษณะสาคญ ท 5.1.7 การประเมนผลอยางเทยงธรรม

หลกการท 5.2 องคกรไดประเมนและสอสารขอบกพรองของการควบคมภายในอยางทนกาล เพอใหผรบผดชอบรวมทงฝายบรหารและคณะกรรมการทเกยวของสามารถสงการแกไขไดอยางทนกาลและเหมาะสม จดหรอลกษณะสาคญ ท 5.2.1 การประเมนผล ฝายบรหารและคณะกรรมการประเมนผลกจกรรม การตดตามผลระหวางการปฏบตงานและการประเมนอสระ จดหรอลกษณะสาคญ ท 5.2.2 การสอสารขอบกพรอง ควรสอสารขอบกพรองตอผบรหารทรบผดชอบในการแกไขและสอสารตอฝายบรหารและคณะกรรมการตามความเหมาะสม จดหรอลกษณะสาคญ ท 5.2.3 การตดตามการสงการแกไข ฝายบรหารตองตดตามและเกบขอมลวาการแกไขขอบกพรองเปนไปอยางทนกาลหรอไม

80

SD-460 00-002

ภาคผนวก 4

81

SD-460 00-002

ระเบยบคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน วาดวยการกาหนดมาตรฐานการควบคมภายใน พ.ศ. 2544

82

SD-460 00-002

83

SD-460 00-002

84

SD-460 00-002

เอกสารอางอง

1. แนวทาง : การจดวางระบบการควบคมภายในและการประเมนผลการควบคมภายใน Formation and Evaluation of the Internal Control System (2556) จดทาโดย สานกงานการตรวจเงนแผนดน (Office of The Auditor General of Thailand)

2. คมอการจดตรวจระบบการควบคมภายในและประเมนผล กลมตรวจสอบภายใน ระดบกระทรวง กระทรวงศกษาธการ (2556)

3. การตรวจสอบภายในสมยใหม (Modern Internal Auditing) อษณา ภทรมนตร ฉบบปรบปรง พมพครงท 5 (2557)

4. The 2013 COSO Framework & SOX Compliance, one approach to an effective transition. J. Stephen McNally, CPA

5. Internal Control- Integrated Framework, Executive Summary. May 2013 6. Executive’s Guide to COSO Internal Controls, Understanding and Implementing the New

Framework. Robert R. Moeller, 2014