ความท้าทายของพยาบาล ในยุคปฏิรูประบบสุขภาพ

ดร.ธีรพร สถิรอังกูร

ผู้อ านวยการกองการพยาบาล

ประเด็นการบรรยาย

1. นโยบายด้านสุขภาพ

2. บริบทส าคัญด้านการพยาบาล

3. ทิศทางการพัฒนาระบบบริการพยาบาล

1. นโยบายด้านสุขภาพ

ปลัดกระทรวงสาธารณสขุ (นพ.สุขุม กาญจนพิมาย) มอบนโยบายแก่กองการพยาบาล

“ให้ กองการพยาบาล เป็นแกนกลางในการรับฟังความคิดเห็น ความเดือนร้อนของพยาบาล แล้วมาช่วยกัน

แก้ไข หรือบรรเทาความเดือนร้อน ความทุกข์นั้น”

กองการพยาบาล ด าเนินการ • รับฟังความคิดเห็นผ่านเวที

กองการพยาบาลสัญจร • สนับสนุนการธ ารงรักษา

พยาบาลวิชาชีพ กระทรวงสาธารณสุข

ก อ ง ก า ร พ ย า บ า ล ด าเนินการสนับสนุนให้มีค ว า ม ป ล อ ด ภั ย ใ น ก า รท างานทั้งของพยาบาลและผู้รับบริการ

“ให้ทุกวิชาชีพท างานภายใต้เวลาที่ได้

มาตรฐานวิชาชีพ”

กองการพยาบาล ด าเนินการศึ กษาและก าหนดชั่ ว โ ม ง ก า ร ท า ง า น ที่เหมาะสมของวิชาชีพการพยาบาล

กองการพยาบาล และกองบริหารการ

สาธารณสุข ด าเนินงาน 2 P safety

กองการพยาบาลสัญจร

วัตถุประสงค์

ขับเคลื่อนนโยบายสู่การปฏิบัต ิ

สร้างความเข้าใจทิศทางการพัฒนาคุณภาพ

การพยาบาล

แลกเปลี่ยน รับฟังข้อคิดเห็น/ข้อร้องเรียน

เป้าหมาย

13 เขตสุขภาพ

วิเคราะห์ น าเสนอข้อมูลและข้อเสนอ เพื่อการแก้ไข

ด าเนินงานไปแล้ว เขตสุขภาพที่ 7

เขตสุขภาพที่ 10

เขตสุขภาพที่ 12

ต.ค. 2561 จัดตั้งคณะกรรมการสนับสนุนการธ ารง

รักษาพยาบาลวิชาชีพ กระทรวงสาธารณสุข

พ.ย. 2561 รวบรวมข้อเสนอแนะ/ข้อคิดเห็น จากผู้บริหารและผู้ปฏิบัติการพยาบาล

ทั่วประเทศ

1. การบริหารจัดการอัตราก าลังให้พยาบาลมีเวลาการปฏิบัติงานที่เหมาะสม

3. การจ้างงานและการบรรจุต าแหน่งข้าราชการ 4. ความก้าวหน้า 5. ค่าตอบแทน และ พ.ต.ส.

2. การป้องกัน ช่วยเหลือเบื้องต้น และเยียวยาพยาบาลที่ได้รับความเสียหายจากการให้บริการสาธารณสุข

ข้อเสนอแนะ/ข้อคิดเห็นฯ

ก.พ.62-ก.ย.62

ผู้บริหาร การพยาบาล

ของโรงพยาบาล ทุกระดับ

ด าเนินการตามแนวทางฯ

พ.ย. 2561

2. แนวปฏิบัติการพยาบาลส่งต่อผู้ป่วย

3. ร่วมจัดท าข้อเสนอประเด็นการบรรจุ ความก้าวหน้า และค่าตอบแทนกับทีม HR transformation

กองการพยาบาลด าเนนิการธ ารงรักษาพยาบาลวิชาชีพ กระทรวงสาธารณสุข

• CNO_R 13 เขตสุขภาพ • ชมรมผู้บริหารทางการ

พยาบาลแห่งประเทศไทย • ชมรมผู้บริหารการพยาบาล

โรงพยาบาลชุมชน • ชมรมพยาบาลชุมชน

โรงพยาบาลศูนย์/โรงพยาบาลทั่วไป

• ชมรมพยาบาลชุมชนแห่งประเทศไทย

• ชมรมพยาบาลวิชาชีพโรงพยาบาลส่งเสริมสขุภาพต าบลแห่งประเทศไทย

จัดท าแนวทาง เกี่ยวกับ

1. บันทึกข้อตกลงความร่วมมือการบริหารจัดการอัตราก าลัง

ประเด็นส าคัญในแนวทางฯ

• ไม่ปลอดภัย ไม่ออกรถ • ไม่ลืมคาดเข็มขัด • ไม่ท าหัตถการขณะรถเคลื่อนที่

• Nursing Task Review • Lean management • Skill Mix

น าสู่การปฏิบัติในปี 2562

แนวปฏิบัติการพยาบาลส่งต่อผู้ป่วยระหว่างสถานพยาบาลเพื่อความปลอดภัยของผู้ป่วยและเจ้าหน้าที่

จัดท าบันทึกข้อตกลงความร่วมมือการบริหารจัดการอัตราก าลัง

จัดท าแนวปฏิบัติการพยาบาลส่งต่อผู้ป่วย

การบริหารจัดการอัตราก าลั งให้พยาบาลมี เวลาการปฏิบัติ งานที่เหมาะสม

SMART ER

กรอบการด าเนินงาน 2P Safety Environment working condition: Happy

Working Hours for Patient Safety

WORKING HOUR FOR PATIENT SAFETY

working condition

พยาบาล (กองการพยาบาล)

แพทย์ ทันตแพทย์ เภสัชกร นักกายภาพบ าบัด เทคนิคการแพทย์

รังสีเทคนิค แพทย์แผนไทย (กองบริหารการสาธารณสุข)

2P Safety

* Patient * Personnel

ผลลัพธ ์

บุคลากร มีชั่วโมงการท างานเหมาะสม คุณภาพชีวิตดีขึ้น ลดความเสี่ยงในการปฏิบัติงาน

ผู้ใช้บริการปลอดภัย

แผนงาน/โครงการ 2P Safety เดิมที่มี

หน่วยงานรับผิดชอบ

ติดตาม ก ากับให้เป็นไป

ตามเป้าหมาย

จัดระบบการปฏิบัติงานของแต่ละวิชาชีพ

นโยบายปลัดกระทรวงสาธารณสุข 2P Safety

2. บริบทส าคัญด้านการพยาบาล

ปัจจัยภายใน: สถานการณ์พยาบาลวิชาชพี กระทรวงสาธารณสุขในปัจจุบัน

1. สถานการณ์ด้านช่วงอายุของพยาบาล

4. สถานการณ์ด้านการสูญเสียบุคลากรทางการพยาบาล

5. สถานการณ์ด้านภาวะสุขภาพ อัตราป่วยด้วย CA,DM,HT,TB

(กองบริหารทรัพยากรบุคคล สป.,พย.2561) 3. สถานการณ์ด้านอัตราก าลังทางการพยาบาล 61.52 % ของรพ.ในสังกัด สป. มีจ านวนพยาบาลวิชาชีพ < FTE ขั้นต่ า

2. สถานการณ์ด้านความก้าวหน้าของพยาบาล จ านวนพยาบาลวิชาชีพข้าราชการในรพ.สังกัด สป. (77,491 คน) - เป็น ชพ. 2,160 คน (2.79%) - เป็น ชช. 25 คน (0.03%)

ปัจจัยส าคัญที่ส่งผลต่อการปฏิรูปบริการพยาบาล

ปัจจัยส าคัญที่ส่งผลต่อการปฏิรูปบริการพยาบาล

ปัจจัยภายใน: สถานการณ์พยาบาลวิชาชพี กระทรวงสาธารณสุข ในปัจจุบัน

• ความต้องการบริการทดแทนบริการพยาบาลขั้นพื้นฐาน เช่น Skill mix, Artificial Intelligence: AI, เทคโนโลยีดิจิตัล เป็นต้น

ภาระงานมากและขาดแคลนอัตราก าลังพยาบาล

• ความต้องการความปลอดภัยในงาน สวัสดิการดูแลสุขภาพ และการเยียวยา

การได้รับอุบัติเหตุหรือเจ็บป่วยจากการท างาน

• ความต้องการการได้รับความคุ้มครองในวิชาชีพ เสี่ยงต่อการถูกคุกคาม การฟ้องร้อง

• ความต้องการขวัญ ก าลังใจ และความทัดเทียม เหมาะสมของผลตอบแทนด้านต่างๆ

ความเหลื่อมล้ าของความก้าวหน้าในการปฏิบัติงานทั้งในวิชาชีพและกับวิชาชีพอื่น

ปัจจัยส าคัญที่ส่งผลต่อการปฏิรูปบริการพยาบาล

ปัจจัยภายนอก: สถานการณ์ด้านสุขภาพ ในปัจจุบัน

1. นโยบายและยุทธศาสตร์ด้านสุขภาพ

SDGs & UHC

ระบบการแพทย์ปฐมภูมิ (รัฐธรรมนูญ ม.258)

4 Excellence & Service plan 18 สาขา

การยกระดับโรงพยาบาล (179 แห่ง)

2. บริบทด้านสุขภาพของคนไทย

การเข้าสู่สังคมสูงอายุ

โรคไม่ติดต่อเพิ่มขึ้น

โรคติดต่ออุบัติใหม่ (ไข้หวัดใหญ่ อีโบลา ซิกก้า)

ความยุ่งยากซับซ้อนของโรคและอาการแสดง

ความต้องการบริการพยาบาลที่ยุ่งยาก ซับซ้อน

และมีคุณภาพมากขึ้น

• พยาบาลกลุ่มผู้สูงอายุ กลุ่มติดบ้าน และติดเตียง • พยาบาลครอบครัว • การรักษาโรคเบ้ืองต้น • งานสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรค ในกลุ่มวัยต่างๆ • งานพยาบาลในโรงพยาบาลที่ยกระดับ • งานพยาบาลตาม Service plan และเฉพาะสาขา

(ดูแลระยะท้าย ไตเทียม ปลูกถ่ายอวัยวะ ฯลฯ)

ปัจจัยส าคัญที่ส่งผลต่อการปฏิรูปบริการพยาบาล

3. ทิศทางการพัฒนา ระบบบริการพยาบาล

เป้าหมายของ ระบบบริการ

สุขภาพ

ปฏิรูป ระบบ

สุขภาพ

บริการสุขภาพครอบคลุม ทั่วถึง เป็นธรรม มีคุณภาพ ได้มาตรฐาน ในโรคส าคัญ

Service plan

- รพศ./รพท./รพช. (กลุ่มภารกิจ /กลุ่มงานการพยาบาล กลุ่มภารกิจทุติ-ตติภูมิ) - รพ.สังกัดกรมต่างๆ

บริการพยาบาลในรพ.

การจัดบริการพยาบาล

- รพ.สต. - รพช.(กลุ่มงานบริการปฐมภูมิและองค์รวม) - รพศ./รพท. (กลุ่มภารกิจปฐมภูมิ/กลุ่มงานเวชกรรมสังคม /กลุ่มงานอาชีวเวชกรรม และกลุ่มงานการพยาบาลชุมชน)

บริการพยาบาลในชุมชน (พยาบาลปฐมภูม)ิ

1. การพยาบาลผู้ป่วยนอก 2. การพยาบาลให้ค าปรึกษา 3. การพยาบาลผู้ป่วยอุบัติเหตุฉุกเฉิน 4. การพยาบาลผู้ป่วยผ่าตัด 5. การพยาบาลวิสัญญีพยาบาล 6. การพยาบาลผู้คลอด 7. การพยาบาลผู้ป่วยหนัก 8. การพยาบาลผู้ป่วยใน 9. การพยาบาลผู้ป่วยตรวจรักษาด้วยเครื่องมือพิเศษ 10. การพยาบาลด้านการปอ้งกันและควบคุมการติดเช้ือใน

รพ. 11. การพยาบาลขั้นสูง 12. อื่นๆ

1. งานการพยาบาลชุมชน/งานส่งเสริมสุขภาพในรพ. และสถาบัน

2. งานพยาบาลเวชปฏิบัติชุมชน 3. งานพยาบาลอาชีวอนามัย 4. งานพยาบาลขั้นสูง 5. อื่นๆ

Input Process Outcome

- นโยบายที่ชัดเจน - การบริหารจัดการที่มี

ประสิทธิภาพ - ก าลังคนที่เหมาะทั้งปริมาณ

และคุณภาพ - การเงินที่คุ้มค่า - อุปกรณ์ เครื่องมือเครื่องใช้ท่ี

เน้น digital - นวตกรรม องค์วามรู้ต่างๆที่

น าไปใช้ได้

- การปฏิบัติการพยาบาลที่ได้มาตรฐาน

- การบริหารการพยาบาลที่มีธรรมาภิบาล

ผลลัพธ์ทางการพยาบาล

คุณลักษณะของพยาบาลวิชาชีพ

เป็นคนดี

มีธรรมาภิบาล

มีคุณธรรม

จริยธรรม

มีจิตใจด ี

มี QE

เป็นคนเก่ง

มีความรู้ ความสามารถ เชี่ยวชาญเฉพาะทาง

มีความรอบรู้ ทันเหตุการณ์

มีภาวะผู้น า

มีความสามารถด้านงานวิจัย สร้างนวตกรรม

มีความสามารถในการใช้เทคโนโลยี

และสารสนเทศทางการพยาบาล

บทบาทการท างานของพยาบาลวิชาชีพ

บทบาท

บทบาท ผู้ให้บริการพยาบาล ที่ชัดเจน

สนับสนุนระบบบริการสุขภาพของประเทศ

การท างาน

ท างานเป็นทีม

(ทีมทางการพยาบาล และร่วมทีมกับวิชาชีพอื่นๆ)

ท างานเป็นเครือข่าย (เครือข่ายภายประเทศ/ เขต/จังหวัด/ชมรม/องค์กรวิชาชีพ)

ท างานแบบทีมก าลังคนผสมผสาน

งานในความรับผิดชอบของพยาบาลวิชาชีพ

งานภายใต้ขอบเขต/กฎหมายวิชาชีพการพยาบาล (ผู้อื่นท าแทนไม่ได)้

งานพ้ืนฐานที่ทีมสุขภาพท าได้

ปฏิบัติการพยาบาลโดยตรงกับผู้รับบริการโดยใช้มาตรฐานการพยาบาล

การดูแลพื้นฐาน การตรวจวัดสัญญาณชีพ

การคัดกรองสุขภาพ

การพัฒนาคุณภาพ การพยาบาล

ได้แก่ คณะกรรมการความเสี่ยง/เครื่องมือส าคัญ/ฯลฯ เป็นต้น

ได้แก่ ผู้จัดการ/ผู้ประสานงาน/บันทึกข้อมูล เป็นต้น

การวิจัยทางการพยาบาล

การขยายขอบเขตการท างาน ของพยาบาลในอนาคต

• ผู้บริหาร เช่น ผอ.รพ.สต. • ความก้าวหน้าทางวิชาการ เช่น ชช. ทว. • ผู้คิดค้นนวัตกรรมทางการพยาบาล

ในระบบราชการ

• คลินิกการพยาบาลและผดุงครรภ์ • Nursing Home • สถาบันฝึกอบรม Care giver • ฯลฯ

เจ้าของกิจการ