รายงานระบบการช าระเงิน 2560 ·...

รายงานระบบการช�าระเงน 2560

ป 2560 ทผานมาเปนปทมพฒนาการส�าคญหลาย

อยางเกดขนในระบบการช�าระเงนของไทย โดยเฉพาะ

อยางยงในดานโครงสรางพนฐานระบบการช�าระเงนท

ท�าใหประชาชนเขาถงบรการทางการเงนไดดยงขน ซงเปน

ปจจยส�าคญทผลกดนใหปรมาณธรกรรม e-Payment

ในป 2560 มการเตบโตถงรอยละ 30 เมอเทยบกบ

ปกอนหนา การพฒนาโครงสรางพนฐานดงกลาว ไดแก

• ระบบพรอมเพยทเรมทยอยเปดใหบรการ

โอนเงนภาครฐในชวงปลายป 2559 จนมาถงบรการ

โอนเงนระหวางประชาชนและนตบคคล รวมถงบรการ

ตอยอดอน ๆ ในป 2560 ซงท�าใหประชาชนและ

ธรกจสามารถโอนเงนไดสะดวกรวดเรวมากขน โดยใช

หมายเลข ID ตาง ๆ เปนตวแทน (proxy) ของเลขท

บญชธนาคาร เชน หมายเลขประจ�าตวประชาชน

หมายเลขโทรศพทมอถอ หมายเลขนตบคคล ซงจดจ�า

ไดงายกวาเลขทบญชธนาคารแบบเดม

• การพฒนาและการสงเสรมการใชมาตรฐาน QR

Code เพอการช�าระเงนและการโอนเงน หรอทเรยก

วา QR Code Payment ซงท�าใหรานคาสามารถรบ

ช�าระเงนเขาบญชธนาคารไดโดยตรง ไมตองลงทนตด

ตงเครองรบบตร เหมาะกบรานคารายยอยทวไป เชน

รานอาหาร รานคาตามตลาดนด รวมถงบรการขนสง

สาธารณะตาง ๆ เชน รถแทกซ มอเตอรไซครบจาง สง

ผลใหการกระจายจดรบช�าระเงนทางอเลกทรอนกสทว

ถงมากขน

นอกจากการพฒนาโครงสรางพนฐานใหเขา

ถงประชาชนมากขน ธปท. กยงใหความส�าคญกบ

บทสรปส�าหรบผบรหาร การก�ากบดแลเพอความปลอดภยและการคมครอง

ผบรโภคมาโดยตลอด โดยในป 2560 ทผานมา ธปท.

รวมกบกระทรวงการคลงในการผลกดนการออก

พระราชบญญตระบบการช�าระเงน พ.ศ. 2560 ซง

กฎหมายใหมนจะชวยใหกฎหมายทเกยวกบการช�าระเงน

มความเปนเอกภาพ ลดความซ�าซอนของกฎหมายเดม

ทมหลายฉบบ สงเสรมใหผใหบรการสามารถพฒนา

นวตกรรมใหม ๆ ได ภายใตการก�ากบดแลทเหมาะสม

ในขณะเดยวกน ผใชบรการกมนใจไดวาจะไดรบการ

คมครองอยางเปนธรรมภายใตกฎหมายฉบบน

ส�าหรบความเสยงดานไซเบอรซงเปนความทาทาย

ส�าคญของภาคการเงนนน ธปท. ไดมการประเมนความ

พรอมในการรบมอภยไซเบอรของธนาคารพาณชย

ไทย สถาบนการเงนเฉพาะกจ และผใหบรการช�าระเงน

ตามแนวทางทเปนมาตรฐานสากล เพอน�าไปปรบปรง

พฒนาการจดการดานความปลอดภยตอไป รวมถงการ

สรางความรวมมอในการรบมอภยไซเบอรของภาคการ

เงนทงระบบอยางเปนรปธรรม โดยผลกดนการจดตงศนย

ประสานงานการรกษาความมนคงปลอดภยเทคโนโลย

สารสนเทศภาคการธนาคาร (Thailand Banking Sector

Computer Emergency Response Team: TB-CERT)

การพฒนาทส�าคญตาง ๆ น เปนการปรากฐาน

ทแขงแกรงใหกบระบบการช�าระเงนของไทยใหม

ประสทธภาพ มนคงปลอดภย เพอเปนหนงในกญแจ

ส�าคญทจะชวยสงเสรมการพฒนาของเศรษฐกจไทย

อยางยงยนตอไป

คณะกรรมการระบบการช�าระเงน (กรช.) เปนหนงในคณะกรรมการหลกของธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ซงรบผดชอบดานการก�าหนดนโยบายการช�าระเงนของธนาคารแหงประเทศไทย สอดคลองกบพฒนาการ ของภาคธรกจ และพฒนาการดานเทคโนโลยการช�าระเงน

รายงานระบบการชำาระเงน 2560

4

คณะกรรมการระบบการช�าระเงน

ประธานกรรมการนายวรไท สนตประภพ

ผวาการ

รองประธานกรรมการนางฤชกร สรโยธนรองผวาการ ดานเสถยรภาพสถาบนการเงน

5

กรรมการนายไพบลย กตตศรกงวานรองผวาการ ดานบรหาร

กรรมการนายเกรยงไกร เธยรนกลรองประธานสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย

กรรมการนายปรด ดาวฉายประธานสมาคมธนาคารไทย

กรรมการนางสาวอรนช ไวนสทธปรกษาดานพฒนาระบบการเงนการคลง กรมบญชกลาง

กรรมการนายรอม หรญพฤกษผเชยวชาญดานเทคโนโลยและสารสนเทศ

เลขานการนางสาวสรธดา พนมวน ณ อยธยาผชวยผวาการ สายนโยบายระบบการช�าระเงนและเทคโนโลยทางการเงนขอมล ณ 31 ธนวาคม 2560


6

2559 2560

จ�านวนประชากรทงหมด 65.9 66.2 ลานคน

ผลตภณฑมวลรวมในประเทศราคาปปจจบน 14,931.5 15,691.7 พนลานบาท

โครงสรางพนฐานดานเทคโนโลย

จ�านวนเลขหมายผใชโทรศพทพนฐาน 7.1 4.0 เลขหมาย ตอจ�านวน

ประชากร 100 คน

จ�านวนเลขหมายผใชโทรศพทเคลอนท 179.5 183.6 เลขหมาย ตอจ�านวน

ประชากร 100 คน

ขอมลดานการช�าระเงน

ธนาคารพาณชย ไทย 6,998 6,766 สาขา

สาขาธนาคารตางประเทศ 18 18 สาขา

สถาบนการเงนเฉพาะกจ 6 แหง 2,468 2,471 สาขา

จ�านวนเครองท�ารายการอตโนมต 1 64,115 66,944 เครอง

จ�านวนเครองรบบตร 2 474,363 711,221 เครอง

จ�านวนบตรเอทเอม 19,638,033 18,380,892 ใบ

จ�านวนบตรเดบต 54,152,675 57,773,793 ใบ

จ�านวนบตรเครดต 20,136,341 20,571,634 ใบ

ปรมาณเงนสดหมนเวยนตอจ�านวนประชากร 20,263.00 21,719.15 บาทตอคน

ปรมาณการใชเชคเฉลยตอจ�านวนประชากร 1.8 1.7 ฉบบตอคนตอป

มลคาการใชจายของคนไทยผานบตรเครดต เฉลยตอเดอน 3 5,767 5,959 บาทตอบตร

มลคาการถอนเงนสดผานบตรเอทเอม เฉลยตอเดอน 8,209 7,056 บาทตอบตร

มลคาการใชจายของคนไทยผานบตรเดบต เฉลยตอเดอน 4 265 292 บาทตอบตร

มลคาการถอนเงนสดผานบตรเดบต เฉลยตอเดอน 11,123 11,239 บาทตอบตร

1 เครองท�ารายการอตโนมต ไดแก เครองเอทเอม (ATM) และเครองรบฝากเงนอตโนมต (Cash Deposit Machine: CDM)2 เครองรบบตร คอ เครอง EFTPOS (Electronic Funds Transfer at Point Of Sale) หรอเครอง EDC (Electronic Data Capture) เปนเครองรบบตรทธนาคารผใหบรการรบ บตรเครดตหรอบตรเดบต น�าไปตดตงทรานคาเพอเกบและรบสงขอมลธรกรรมช�าระเงนดวยบตร3 เฉพาะการใชบตรเครดตทออกในประเทศไทยซอสนคาและบรการผานเครอง EFTPOS ในประเทศไทยและตางประเทศ4 เฉพาะการใชบตรเดบตทออกในประเทศไทยซอสนคาและบรการผานเครอง EFTPOS ในประเทศไทยและตางประเทศ

สรปสถตทส�าคญ ในป 2559 – 2560


8

PAYMENT in Thailand (2017)

ปรมาณการใชบตรเดบตช�าระคาสนคาและบรการ ณ จดขาย

18.3 ลานใบ 711,221

57.8 ลานใบ

20.6 ลานใบ 9,255

จ�านวนบตรเอทเอม จ�านวนเครองรบบตร

จ�านวนบตรเดบต

จ�านวนบตรเครดตจ�านวนสาขาธนาคาร

จ�านวนบญช (ลานบญช)

มลคาธรกรรม (พนลานบาท)

อตราการเตบโต 51.3%

ปรมาณธรกรรม (ลานรายการ)

ขอมลประจ�าป 2560

30.7ลานรายการ

ป 2555


ป 2556


ป 2557

51.3

20.9 31.6

ลานรายการ

ป 2558

5,363.9 8,997.1ป 2559 ป 2560

ป 2559 ป 2560 ป 2559 ป 2560

อตราการเตบโต

อตราการเตบโต

110.0%

67.7%

585.0 1,228.3


ป 2559


ป 2560

เพมขน

50%จากปกอนหนา

Credit Card

Mobile Banking

9

ยอดลงทะเบยน 40.4 ลานหมายเลข

ลงทะเบยนดวยหมายเลขบตรประชาชน

27.1 ลานหมายเลข

ลงทะเบยนดวยหมายเลขโทรศพทมอถอ

13.3 ลานหมายเลข

อตราการเตบโตเฉลยของปรมาณธรกรรมในแตละชองทาง

ระหวางป 2555-2560

102%Mobile

banking

102%Mobile banking

20%e-Money

15%Internetbanking

11%Bulk

payment

8%Credit card

8%BAHTNET(3rdParty)

7%Direct debit

4%Direct credit

1%Fund transfer & Bill

payment at ATM

28%Debit card

พรอมเพย (ขอมล ณ 31 มนาคม 2561)

สารบญ

บทสรปส�าหรบผบรหาร 2

คณะกรรมการระบบการช�าระเงน 4

สรปสถตทส�าคญในป 2559-2560 6

I พฒนาการส�าคญของระบบการช�าระเงนในป 2560

1. การก�าหนดนโยบายและพฒนาโครงสรางพนฐานดานระบบการช�าระเงน 15

1.1 การจดท�าแผนกลยทธระบบการช�าระเงน ฉบบท 4 15

1.2 การพฒนาโครงสรางพนฐานตามแผนยทธศาสตรการพฒนาโครงสรางพนฐาน

ระบบการช�าระเงนแบบอเลกทรอนกสแหงชาต (National e-Payment Master Plan) 18

2. การพฒนาโครงสรางพนฐานดานกฎหมาย 23

3. การสรางความเชอมนในการใชบรการการช�าระเงนทางอเลกทรอนกส 26

3.1 การยกระดบความปลอดภยทางไซเบอร 26

3.2 การคมครองผใชบรการ 29

4. การสงเสรมนวตกรรมทางการเงน 29

4.1 การพฒนาและสงเสรมการใชมาตรฐาน Quick Response Code (QR Code)

เพอการช�าระเงน และการโอนเงน 29

4.2 แนวปฏบต QR Code ส�าหรบการช�าระเงนตามใบแจงหน 30

5. การเชอมโยงดานระบบการช�าระเงนกบประเทศในภมภาคอาเซยน 33

5.1 การด�าเนนงานผานคณะท�างานดานระบบการช�าระเงนของธนาคารกลางใน

ภมภาคอาเซยน (Working Committee on Payment and

Settlement Systems: WC-PSS) ภายใตกรอบ AEC 2025 33

5.2 ความคบหนาแผนงาน Asian Payment Network Hub (APN Hub) 33


II การก�ากบดแลเสถยรภาพระบบการช�าระเงน (Payment Systems Stability) 1. การก�ากบดแลเสถยรภาพระบบการช�าระเงน (Payment Systems Stability) 37

2. การเตรยมการเพอเขารบการประเมนภาคการเงนตามโครงการ FSAP 42

3. ความรวมมอในการก�ากบดแลระบบการช�าระเงน (Co-operative Oversight) 43

4. การก�ากบและตรวจสอบผใหบรการการช�าระเงนทางอเลกทรอนกส 44

III แนวโนมการใชบรการดานการช�าระเงน (Payment Systems Trends)

1. ภาพรวมการใชบรการการช�าระเงนในป 2560 47

2. โครงสรางพนฐานบรการการช�าระเงน 48

3. พฤตกรรมการช�าระเงน 51

3.1 การช�าระเงนของประชาชน ภาคธรกจและภาครฐ 51

3.2 การถอนและฝากเงนสด 53

3.3 การใชบตรอเลกทรอนกส 56

3.4 ธนาคารทางโทรศพทเคลอนทและทางอนเทอรเนต (Mobile banking/Internet banking) 59

3.5 การใชเงนอเลกทรอนกส (e-Money) 61

3.6 การใชจายในตางประเทศ 64

IV ภาคผนวก

อภธานศพทและค�ายอ 67

ตารางสถต 68

หมายเหตประกอบตาราง 82

สารบญกรอบกรอบท 1: “เขาใจ เพอเขาถง” – โครงการส�ารวจความรความเขาใจและพฤตกรรม

ของประชาชนตอการใชบรการ e-Payment 16

กรอบท 2: 4 เรองเดนเกยวกบพรอมเพยทนาสนใจ 21

กรอบท 3: “พ.ร.บ. ระบบการช�าระเงน” อกหนงกฎหมายส�าคญทควรร 24

กรอบท 4: การบรหารจดการความเสยงดานไซเบอรตามมาตรฐานสากล 28

กรอบท 5: การน�า QR Code ไปประยกตใชในการช�าระเงน 31

กรอบท 6: พฒนาการระบบการโอนเงนรายยอย (Real-Time Retail Payment System)

ของประเทศสมาชกอาเซยนทนาสนใจ 34

สารบญภาพภาพท 1: ประเภท ID ทใชผกกบบรการพรอมเพยในปจจบน 18

ภาพท 2: บรการช�าระเงนตามใบแจงหนขามธนาคาร 19

ภาพท 3: บรการเตอนเพอจาย (PayAlert) 20

ภาพท 4: ปรมาณและมลคาการโอนเงนผานระบบบาทเนต 38

ภาพท 5: สดสวนการโอนเงนผานระบบบาทเนตจ�าแนกตามประเภทธรกรรม 38

ภาพท 6: สภาพคลองระหวางวนและอตราการหมนเวยนสภาพคลอง 39

ภาพท 7: ปรมาณและมลคาเชคเรยกเกบระหวางธนาคารทวประเทศ 41

ภาพท 8: สดสวนการเรยกเกบเชคทวประเทศจ�าแนกตามชวงมลคา 41

ภาพท 9: การใช e-Payment ของไทยเทยบกบตางประเทศ 47

ภาพท 10: โครงสรางพนฐานบรการการช�าระเงน ป 2560 48

ภาพท 11: จ�านวนเครอง EDC ตอประชากรหนงลานคน 50

ภาพท 12: สดสวนปรมาณและมลคาการช�าระเงนของประชาชน ป 2557-2560 51

ภาพท 13: สดสวนปรมาณและมลคาการช�าระเงนของภาคธรกจและภาครฐ ป 2557-2560 52

ภาพท 14: อตราเตบโตของการถอนเงนสดผานเครอง ATM/CDM 53

ภาพท 15: ปรมาณและมลคาการถอนเงนสดของคนไทย ป 2558-2560 54

ภาพท 16: ปรมาณและมลคาการฝากเงนสด ป 2560 55


ภาพท 17: ปรมาณการใชบตร ATM และบตรเดบต โอนเงนทเครอง ATM/CDM

และการโอนเงนผาน Mobile banking 57

ภาพท 18: ปรมาณการใชบตรเดบตช�าระคาสนคาและบรการ ณ จดขายและชองทางออนไลน 58

ภาพท 19: จ�านวนบญช Internet banking และ Mobile banking 59

ภาพท 20: ปรมาณธรกรรม Internet banking และ Mobile banking 60

ภาพท 21: มลคาธรกรรม Internet banking และ Mobile banking 61

ภาพท 22: จ�านวนบตร/บญช e-Money ของ Bank และ Non-bank 62

ภาพท 23: ปรมาณและมลคาการใช e-Money 63

ภาพท 24: การใช e-Money แยกตามประเภท ป 2560 63

ภาพท 25: การใชจายในตางประเทศ และจ�านวนคนไทยไปตางประเทศ 64

ภาพท 26: การใชจายในตางประเทศ จ�าแนกตามวธการตาง ๆ ป 2557-2560 65

สารบญตารางตารางท 1: จ�านวนเครองท�ารายการอตโนมต (ATM/CDM) และเครองรบบตร (EDC) ของประเทศตาง ๆ 50

ตารางท 2: จ�านวนและสดสวนบตรอเลกทรอนกส ณ สนป 2560 และอตราเพม/ลดจากป 2559 56

ตารางท 3: ปรมาณและมลคาธรกรรมการใชบตรอเลกทรอนกส ป 2560 57

Iพฒนาการส�าคญ

ของระบบการช�าระเงนในป 2560

15

1.1 การจดท�าแผนกลยทธระบบการช�าระเงน ฉบบท 4

ธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ใหความส�าคญ

กบการพฒนาระบบการช�าระเงน ใหมประสทธภาพ มนคง

ปลอดภยอยางตอเนอง โดยไดจดท�าแผนกลยทธระบบการ

ช�าระเงน ซงเปนกรอบทศทางการพฒนาระบบการช�าระเงน

ของประเทศ และไดด�าเนนการมาจนถงแผนกลยทธระบบ

การช�าระเงน ฉบบท 3 (พ.ศ. 2555 - 2559) ในชวงทายของ

แผนกลยทธระบบการช�าระเงนฉบบดงกลาว ความกาวหนา

ทางเทคโนโลยและการพฒนานวตกรรมทางการเงน ไดชวย

สงเสรมใหมการพฒนาระบบการช�าระเงนทมความสะดวก

รวดเรว สามารถเขาถงไดดวยตนทนทต�าลง ในขณะเดยวกนก

น�ามาซงความเสยงรปแบบใหม เชน ภยไซเบอร ทสรางความ

ทาทายตอการก�ากบดแลและการรกษาเสถยรภาพความ

มนคงปลอดภยของระบบการช�าระเงนในอนาคต

ในป 2560 ธปท. อยระหวางจดท�าแผนกลยทธระบบ

การช�าระเงน ฉบบท 4 เพอใชเปนกรอบทศทางการพฒนา

ระบบการช�าระเงนในระยะขางหนาใหสอดคลองกบสภาพ

แวดลอมและแนวโนมการพฒนานวตกรรมการช�าระเงน

ใหม ๆ รวมทงทศทางการพฒนาประเทศเขาสยคเศรษฐกจและ

สงคมดจทล โดย ธปท. ไดประเมนสภาวะแวดลอมของระบบ

การช�าระเงนไทยดวยการส�ารวจพฤตกรรมการช�าระเงน

ของประชาชน และรบฟงความตองการของภาคสวนตาง ๆ

ทงภาครฐและเอกชน และพบวาการใช Digital payment

ของไทยมการเตบโตสงขนอยางตอเนอง เนองจากผใชบรการ

เรมมความคนเคยกบการใชเทคโนโลยมากขน รวมทงภาค

รฐกมนโยบายและแผนงานสงเสรมการเขาถงและใช Digital

payment อยางไรกตาม ในสภาวะปจจบน เงนสดยงคงเปน

สอการช�าระเงนหลกทประชาชนสวนใหญเลอกใชในชวต

ประจ�าวน ในขณะทธรกจ โดยเฉพาะ SMEs ยงมการใชเชค

และเงนสดอยมาก

การจดท�าแผนกลยทธระบบการช�าระเงน ฉบบท 4

จงมเปาหมายหลกเพอพฒนาสภาพแวดลอมทเออตอการ

ใชบรการการช�าระเงนแบบดจทล (Digital payment) ใน

ชวตประจ�าวนของทกภาคสวน เพอใหทกภาคสวนสามารถใช

ประโยชนจาก Digital payment ไดสงสด ประชาชนสามารถ

ใชจายไดสะดวก ปลอดภย ทงชองทางออนไลนและออฟไลน

ธรกจและภาครฐมประสทธภาพในการด�าเนนกจการมากขน

มความโปรงใส ตรวจสอบได และตนทนการด�าเนนงานท

ลดลง ตลอดจนสงเสรมการขยายตวทางเศรษฐกจ และชวย

เพมศกยภาพการแขงขนของประเทศในยคเศรษฐกจดจทล

โดย ธปท. จะหารอรวมกบหนวยงานทเกยวของและจดท�า

แผนกลยทธระบบการช�าระเงนพรอมแนวทางขบเคลอนแผน

งานตาง ๆ ตอไป

1. การก�าหนดนโยบายและพฒนาโครงสรางพนฐานดานระบบการช�าระเงน


16

กรอบท 1: “เขาใจ เพอเขาถง” – โครงการส�ารวจความรความเขาใจและพฤตกรรม ของประชาชนตอการใชบรการ e-Payment

ป 2560 ธปท. ไดจดท�าโครงการส�ารวจความรความเขาใจและพฤตกรรมของประชาชนตอการใชบรการการช�าระเงน

ทางอเลกทรอนกส (e-Payment) โดยมวตถประสงคหลกเพอวดระดบความร ความเขาใจของประชาชนทมตอ

บรการ e-Payment ประเภทตาง ๆ รวมถงศกษาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการช�าระเงนของประชาชน

เพอน�าไปใชสนบสนนการจดท�าแผนกลยทธระบบการช�าระเงน ฉบบท 4 การส�ารวจครงน ธปท. ไดรวมกบสถาบนวจย

ประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล รวบรวมขอมลจากกลมตวอยางทงหมด 10,805 ราย จากทกจงหวดทวประเทศ

ครอบคลมพนทเขตเมองและชนบท กระจายตามกลมอายตงแต 18 ป ถง 89 ป

ขอมลจากแบบส�ารวจพบวา กลมตวอยางสวนใหญมความรความเขาใจเกยวกบ e-Payment คอนขางนอย โดยกลม

ตวอยางรอยละ 84 รจกบตรเอทเอม แตจ�านวนคนทรจกสอการช�าระเงนอน ๆ เชน บตรเดบต ธนาคารทางโทรศพท

เคลอนท (Mobile banking) และธนาคารทางอนเทอรเนต (Internet banking) มไมถงรอยละ 50 อกทงกลมตวอยาง

ยงไมทราบความแตกตางระหวางบตรเอทเอมและบตรเดบต ซงเปนสาเหตส�าคญทท�าใหผถอบตรเดบตสวนใหญใชบตร

เดบตส�าหรบการถอนเงนเปนหลกเทานน ไมไดใชบตรรดซอสนคาตามรานคาตาง ๆ

นอกจากน แมวากลมตวอยางรอยละ 68 มสอการช�าระเงนทางอเลกทรอนกสอยางนอย 1 ประเภท แตสวนใหญยง

คงนยมใชเงนสดในชวตประจ�าวนส�าหรบการใชจายทมมลคาไมสงมากนก อยางไรกด หากเปนการช�าระเงนมลคาสง กลม

ตวอยางนยมใช e-Payment มากกวา เชน การโอนเงนและการช�าระบลมลคาสง เนองจากรสกปลอดภยและสามารถ

ตรวจสอบขอมลการท�าธรกรรมยอนหลงได

ปจจยหลกทสงผลตอพฤตกรรมการใช e-Payment มทงหมด 4 ปจจย ไดแก รายได ความจ�าเปนในการใชจาย รน

การเกด (Generation1) และความรความเขาใจเกยวกบสอการช�าระเงน กลาวคอ รายไดสงผลตอก�าลงซอของบคคล

และความจ�าเปนในการใชจายเปนตวเพมโอกาสในการใชจายในชวตประจ�าวน คนทมรายไดสงและมความจ�าเปนใน

การจบจายใชสอยสง แนวโนมการใช e-Payment จะสงตาม แตทงน พฤตกรรมการช�าระเงนของแตละบคคลขนกบ

ความคนเคยในการใชเทคโนโลยดวย เหนไดจากกลมประชากรทเตบโตมาพรอมกบความกาวหนาทางเทคโนโลยทางการ

เงนอยางกลม Generation Y จะมสดสวนของการใชบรการ e-Payment เทยบกบเงนสดสงกวากลมประชากรในรน

การเกดอน ๆ ในขณะเดยวกน ปจจยดานความรและความเขาใจเกยวกบสอการช�าระเงนกมผลตอพฤตกรรมการใช

e-Payment เชนกน เนองจากความรความเขาใจทถกตองกอใหเกดความเชอมน คนทมความรความเขาใจเกยวกบสอ

การช�าระเงนอเลกทรอนกส จงมแนวโนมทจะปรบเปลยนพฤตกรรมมาใช e-Payment มากขน

1 รนการเกด (Generation) เปนเกณฑการแบงกลมประชากรตามชวงอาย ซงสะทอนสภาพแวดลอม พฤตกรรม และความคดทแตกตางกน ในการวเคราะหจะแบงเปน 5 ชวง ไดแก (1) Generation Z คอ ผทเกดชวงหลง พ.ศ. 2540 ขนไป (2) Generation Y คอ ผทเกดชวง พ.ศ. 2523 - 2540 (3) Generation X คอ ผทเกดชวง พ.ศ. 2508-2522 (4) Baby Boomers คอ ผทเกดในชวง พ.ศ. 2489 – 2507 และ (5) Silent Generation คอ ผทเกดในชวง พ.ศ. 2468-2488

17

44%Laggards

11%Early adopt

25%Conservative

20%Potential

จากการวเคราะหความเชอมโยงของปจจยตาง ๆ กบพฤตกรรมการใช e-Payment ขางตน ท�าใหสามารถแบงกลม ผใชบรการ e-Payment ออกไดเปน 4 กลม ไดแก (1) กลม Early adopt2 เปนกลมทมก�าลงซอ เรยนรเทคโนโลยไดเรว และใช Mobile banking และบตรอเลกทรอนกสส�าหรบท�าธรกรรมโอน/ช�าระเงนอยแลวในชวตประจ�าวน (2) กลม Conservative3 เปนกลมทมก�าลงซอ แตอตราการใช e-Payment ยงต�า นโยบายส�าหรบคน 2 กลมแรกน จงเปนการพฒนาตอยอดบรการ e-Payment มงเนนสรางประสบการณทดใหเกดการใชซ�า และกระจายจดรบ ช�าระเงนอยางทวถง (3) กลม Potential4 เปนกลม Generation Z ซงสวนใหญเปนนกเรยนนกศกษาทมความคนเคยกบเทคโนโลยเปนอยางด จงมศกยภาพทจะใช e-Payment สงในอนาคต นโยบายส�าหรบคนกลมนจงมงไปทการสราง ecosystem รองรบการใชในชวตประจ�าวน เชน การออกบตรนกศกษาซงใชเปนบตรเดบตไดดวย หรอใหรานคาในมหาวทยาลยรบช�าระเงนดวย QR Code (4) กลม Laggards5 เปนกลมทมก�าลงซอนอย ขาดความรความเขาใจ และม อปสรรคในการเขาถงบรการ e-Payment เนองจากอยในพนทหางไกล ซงโครงการบตรสวสดการแหงรฐมสวนส�าคญทจะท�าใหคนกลมนใชบรการ e-Payment เพมขน ดงนนการสงเสรม e-Payment ส�าหรบคนกลมนตองมงเนนไปทการสรางความรและความเขาใจทถกตองเกยวกบ e-Payment รวมถงสงเสรมการกระจายจดรบช�าระเงนตามชมชนตาง ๆ เพอใหสามารถเขาถงบรการ e-Payment ไดมากขน

โดยสรปแลว การสงเสรมใหประชาชนปรบเปลยนพฤตกรรมมาใช e-Payment มากขนนน ธปท. จ�าเปนตองสงเสรมทงในแงการพฒนาโครงสรางพนฐานเพอใหประชาชนสามารถเขาถงบรการ e-Payment ไดอยางทวถง เชน การพฒนาระบบพรอมเพย การขยายจดรบบตร และจดรบ QR Code ควบคไปกบการรณรงคเพอสรางความตระหนกรและความเขาใจเกยวกบการใช e-Payment ทถกตองในกลมประชาชน อยางไรกด การปรบเปลยนพฤตกรรมซงเปนความเคยชนอยางการใชเงนสดใหหนมาใชบรการ e-Payment มากขนนน ตองอาศยสภาพแวดลอมทสงเสรมใหเกดการใชงาน จงมความจ�าเปนทภาคสวนตาง ๆ ทเกยวของ ทงภาครฐ ภาคธรกจ และผใหบรการการช�าระเงน จะตองประสานความรวมมอระหวางกน เพอเปนแรงขบเคลอนส�าคญในการผลกดนบรการ e-Payment ไปยงภาคประชาชนทวไป เพอใหเกดการลองใช กระตนใหเกดประสบการณการใช e-Payment ทดอยางตอเนอง อนจะน�าไปสการปรบเปลยนพฤตกรรมในวงกวางตอไป

2 Early adopt หมายถง ผมรายไดมากกวา 10,000 บาท/เดอน และมการใช e-Payment มากกวา 6 ครง/เดอน 3 Conservative หมายถง ผมรายไดมากกวา 10,000 บาท/เดอน และมการใช e-Payment นอยกวา 6 ครง/เดอน4 Potential หมายถง ผมรายไดนอยกวา 10,000 บาท/เดอน มอายต�ากวา 21 ป และสวนใหญมการใช e-Payment นอยกวา 6 ครง/เดอน5 Laggards หมายถง ผมรายไดนอยกวา 10,000 บาท/เดอน มอายมากกวา 21 ป และสวนใหญมการใช e-Payment นอยกวา 6 ครง/เดอน

กลมเปาหมายผ ใชบรการ e-Payment


18

1.2 การพฒนาโครงสรางพนฐานตามแผนยทธศาสตร

การพฒนาโครงสรางพนฐานระบบการช�าระเงนแบบ

อเลกทรอนกสแหงชาต (National e-Payment Master Plan)

ในป 2560 ธปท. ไดผลกดนใหมการพฒนาบรการ

ช�าระเงนทางอเลกทรอนกส และตดตามความคบหนา

โครงการระบบพรอมเพยและโครงการขยายการใชบตร ซง

เปนโครงการภายใตแผนยทธศาสตรการพฒนาโครงสราง

พนฐานระบบการช�าระเงนแบบอเลกทรอนกสแหงชาตอยาง

ใกลชด เพอใหเกดการใชงานอยางแพรหลายมากขนในทก

ภาคสวน โดยการด�าเนนงานแตละโครงการมรายละเอยดดงน

1) โครงการพรอมเพย: โครงสรางพนฐานของระบบ

พรอมเพยทไดเรมใชตงแตปลายป 2559 ไดถกออกแบบไวเพอ

ใหใชงานไดหลากหลายรปแบบ เออประโยชนตอภาคธรกจ

6 e-Wallet คอ กระเปาเงนอเลกทรอนกส ซงมลคาของเงนจะถกบนทกอยบนบตรหรอเครอขายคอมพวเตอรกได7 หมายเลข e-Wallet ID คอ หมายเลขประจ�ากระเปาเงนอเลกทรอนกส 15 หลก โดยผสมครใชบรการจะไดรบเมอผานกระบวนการรจกลกคา (Know Your Client: KYC) จาก Non-bank ส�าเรจแลว

ภาพท 1 : ประเภท ID ทใชผกกบบรการพรอมเพยในปจจบน

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย

และเปดโอกาสใหผใหบรการอน ๆ ทมใชสถาบนการเงน

สามารถใชงานกบระบบพรอมเพยได ในป 2560 ธปท. จง

สนบสนนการเปดใหบรการตอยอดอน ๆ บนโครงสรางพนฐาน

ของระบบพรอมเพย ไดแก

• บรการเชอมโยง e-Wallet กบระบบพรอมเพย:

เปดใหบรการตงแตวนท 15 กนยายน 2560 ประชาชน

สามารถโอนเงนหรอเตมเงนระหวางบญชเงนฝากธนาคาร

กบ e-Wallet6 ของผ ใหบรการทไมใชสถาบนการเงน

(non-bank) ปจจบนมทงหมด 4 ราย โดยเปนการผกกบ

หมายเลข e-Wallet ID7 ซงชวยเพมทางเลอกใหประชาชนม

ชองทางการใชจายในชวตประจ�าวนทสะดวก รวดเรวมากขน

และคาธรรมเนยมทถกลง

หมายเลขโทรศพทมอถอ เลขประจ�าตวประชาชน เลขทะเบยนนตบคคล หมายเลข e-Wallet ID Biller ID

19

• บรการช�าระเงนตามใบแจงหนขามธนาคาร:

ชวยใหประชาชนสามารถช�าระเงนไดหลากหลายธนาคาร

มากขน จากเดมทมขอจ�ากดวาการช�าระเงนตามใบแจงหน

จะสามารถช�าระเงนตามรายชอธนาคารทปรากฏอยในใบ

แจงหนเทานน นอกจากน ภาคธรกจกไมจ�าเปนตองเปดบญช

หลายธนาคารเพอรองรบการช�าระเงนของลกคา ซงจะท�าใหม

• บรการเตอนเพอจาย (PayAlert): เปนบรการ

ทชวยใหรานคาและภาคธรกจสามารถสงขอความแจงไปยง

ผซอเพอขอใหช�าระเงน ซงจะชวยอ�านวยความสะดวกแก

ผประกอบธรกจ รานคารายยอย รวมถงรานคาออนไลน ใหม

ชองทางเรยกเกบเงนและรบช�าระเงนทสะดวกรวดเรวมากขน

ขณะทประชาชนจะไดรบความสะดวกในการช�าระเงนผาน

ชองทางอเลกทรอนกสทหลากหลายมากขน

การใชงานบรการเรยกเกบเงนม 2 ขนตอน คอ

(1) การสงแจงเตอน: ผใชบรการทเปนฝายรบช�าระเงน เชน

ภาพท 2 : บรการช�าระเงนตามใบแจงหนขามธนาคาร


ความคลองตวในการกระทบยอดรายการช�าระเงน และท�าให

โอกาสในการท�าบญชผดพลาดนอยลง อกทงคาธรรมเนยม

การช�าระเงนทชองทางอเลกทรอนกสจะลดลง อยทไมเกน

5 บาท/รายการ ภาคธรกจทสนใจสามารถตดตอธนาคาร

ทใชบรการได โดยระบบกลางนพรอมใหบรการตงแตเดอน

พฤศจกายน 2560

รานคา ผขายสนคาออนไลน สงขอความแจงผซอทจะเปน

ผจายเงน เพอขอใหช�าระเงนกลบดวยการระบหมายเลขพรอมเพย

ของผจายเงน (2) การช�าระเงนหลงรบการแจง: เมอผซอหรอ

ผจายเงนไดรบขอความแจงผานชองทางของธนาคารทใช

บรการ เชน แอปพลเคชนของธนาคาร (Mobile banking)

ผจายสามารถเลอกยนยนการช�าระเงนได ทงน บรการเตอน

เพอจายพรอมใหบรการตงแตเดอนมนาคม 2561 โดยแตละ

ธนาคารทยอยเปดใหบรการเปนล�าดบตอไป

ช�าระบลแบบเดม

ผช�าระเงน ธนาคาร A

ธนาคารหลกของ Biller

ธนาคาร BBiller

Biller

ผช�าระเงน

ธนาคารทรวมใชบรการ

ผช�าระเงน

ช�าระบลขามธนาคาร

• ลกคาช�าระใบแจงหนคาบรการไดเฉพาะธนาคาร ทปรากฏอยบนใบแจงหนเทานน• ธรกจตองเปดบญชหลายธนาคารเพออ�านวย ความสะดวกใหแกลกคาในการช�าระเงน

ธรกจรบช�าระเงน

เขาบญชทลงทะเบยนใชบรการโดย

สามารถผกบญชยอยหลายบญช

ลกคาช�าระใบแจงหนไดทธนาคารใดก ไดทใหบรการช�าระเงนตามใบแจงหนขามธนาคาร


20

ภาพท 3: บรการเตอนเพอจาย (PayAlert)


2) โครงการขยายการใชบตร: ตลอดป 2560 ท

ผานมา ธนาคารพาณชยทเขารวมโครงการไดตดตงอปกรณ

รบช�าระเงนทางอเลกทรอนกส (เครอง EDC8) ทงในหนวย

งานภาครฐ และภาคเอกชนตามเปาหมาย โดย ณ สนป

2560 เครอง EDC ไดถกวางกระจายไปทวประเทศแลวกวา

575,000 เครอง จากโครงการดงกลาว ท�าใหมสดสวนเครอง

EDC ตอประชาชนหนงพนคนเพมขนจาก 6.3 ในป 2558

เปน 10.8 ณ สนป 2560 ซงชวยใหประชาชนสามารถเขาถง

ชองทางการช�าระเงนไดงายและสะดวกมากขน

นอกจากน เพอเปนการสรางการรบร และเปนแรงจงใจ

ในการปรบเปลยนพฤตกรรมการใชจายของประชาชนจาก

8 EDC ยอมาจาก Electronic Data Capture หมายถง อปกรณรบช�าระเงนทางอเลกทรอนกสหรอเครองรดบตร อาจเรยกอกชอหนงไดวา เครอง EFTPOS

เงนสดสการช�าระเงนทางอเลกทรอนกส เพอสงเสรมการ

ใชงานใหแพรหลาย กระทรวงการคลงจงไดจดโครงการมอบโชค

จากการใชบตรเดบตขน โดยมอบรางวลทกเดอนใหแกผใช

บตรเดบต และรานคาทตดตงเครอง EDC ตามโครงการ

ส�าหรบการใชจายตามเงอนไขจนถงเดอนเมษายน 2561 ทงน

ปรมาณธรกรรมบตรเดบตป 2560 เปรยบเทยบกบป 2559

เตบโตเพมขนรอยละ 32 โดยมมลคาธรกรรมเพมขนกวา

17,000 ลานบาท โดยหากวเคราะหตงแตชวงเรมโครงการ

มอบโชคจากการใชบตรเดบตเดอนเมษายน 2560 จนถงเดอน

ธนวาคม 2560 พบวาประชาชนช�าระเงนดวยบตรเดบตเพมขน

รอยละ 35

ธนาคารผสงการแจงเตอน ธนาคารผโอน/ช�าระผสงการแจงเตอน

1

2

ผโอน/ช�าระ

การสงแจงเตอน: รานคา ผขายสนคาออนไลน สงขอความแจงผซอทจะเปนผจายเงน เพอขอใหช�าระเงนกลบดวยการระบหมายเลขพรอมเพยของผจายเงน

การช�าระเงนเมอรบการแจงเตอน: ผซอหรอผจายเงนไดรบขอความแจงผานชองทางของธนาคารทใชบรการ เชน Mobile banking ผจายสามารถเลอกยนยนการช�าระเงนได

21

1. การเตบโตของพรอมเพย

ตงแตเปดใหบรการในเดอนมกราคม 2560 ยอดลง

ทะเบยนผกบญชพรอมเพยเพมขนอยางตอเนอง

ณ 31 มนาคม 2561 ยอดลงทะเบยนบรการพรอมเพย

ของประชาชนมทงสน 40.4 ลานหมายเลข แบงเปนการ

ลงทะเบยนดวยหมายเลขประจ�าตวประชาชน 27.1 ลาน

หมายเลข และหมายเลขโทรศพทมอถอ 13.3 ลานหมายเลข

กลาวคอ คนไทย 1 ใน 3 ลงทะเบยนพรอมเพยแลว

กรอบท 2: 4 เรองเดนเกยวกบพรอมเพยทนาสนใจ

แมวาจ�านวนผลงทะเบยนดวยหมายเลขประจ�าตวประชาชนจะมมากกวา แตธรกรรมการโอนเงนสวนใหญเปนการโอน

ไปยงหมายเลขโทรศพท เนองจากผสมครลงทะเบยนดวยหมายเลขประจ�าตวประชาชนสวนใหญจะสมครเพอรบสวสดการ

เงนโอนจากภาครฐและรบเงนคนภาษ ซงมการรบโอนเงนไมบอยนก สวนผทลงทะเบยนดวยหมายเลขโทรศพทมอถอ สวน

ใหญจะเปนผทคนเคยกบ Mobile banking และ Internet banking อยแลว มการโอนเงนและรบโอนเงนอยเปนประจ�า

และหนมาใชบรการพรอมเพยเพอประโยชนดานความสะดวกและคาธรรมเนยมทต�ากวาการโอนเงนระบบเดม

ทงน ในชวง 1 ปทผานมา พรอมเพยมปรมาณธรกรรมสะสมทงสน 136 ลานรายการ คดเปนมลคา 4.9 แสนลานบาท

ปรมาณธรกรรมมอตราเตบโตเฉลยรอยละ 28.8 ตอเดอน ซงถอวาเปนอตราเตบโตทสงเมอเปรยบเทยบกบบรการโอนเงน

รายยอยในลกษณะเดยวกนของประเทศอน ๆ

2. พฤตกรรมการใชบรการพรอมเพยของประชาชน

นบแตเปดใหบรการพรอมเพย มลคาเฉลยจ�านวนเงน

ทโอนผานพรอมเพยมแนวโนมลดลงอยางตอเนอง สะทอน

ใหเหนวาประชาชนใชพรอมเพยเพอโอน/ช�าระเงนในชวต

ประจ�าวนซงมมลคาตอรายการไมมากนก เนองจากโอนเงน

ไดสะดวกและการโอนเงนมลคาต�ากวา 5,000 บาท ผานระบบ

พรอมเพยไมมคาธรรมเนยม และสามารถโอนไดไมจ�ากด

จ�านวนครงตอวน สงผลใหการโอนเงนชวงมลคาต�ากวา 5,000

บาท มสดสวนถงรอยละ 87 ของธรกรรมบนพรอมเพยทงหมด

เมอจ�าแนกการใชงานตามชองทางพบวา ประชาชนสวนใหญนยมใชพรอมเพยโอนเงนผานชองทาง Mobile banking/

Internet banking มากทสดถงรอยละ 94.4 ของมลคาธรกรรมทงหมด และมอตราการเตบโตเฉลยถงรอยละ 26.3 ตอ

เดอน ซงความนยมในการโอนเงนพรอมเพยผาน Mobile banking/Internet banking ท เพมขนนมาจากหลายปจจย

ประกอบกน เชน ความนยมในการใช Mobile banking/Internet banking ทเพมขน การทธนาคารพฒนาบรการตอบ

โจทยผใชบรการรายยอยใหใชงานงายและมความปลอดภยมากขน รวมถงการโฆษณาประชาสมพนธบรการอยางตอเนอง

ยอดลงทะเบยน(ล�านหมายเลข)

0

10

20

30

4040.4

หมายเลขประจำตวประชาชน หมายเลขโทรศพท�มอถอ

ก.ค.

59

ส.ค.

59

ก.ย.

59

ต.ค.

59

พ.ย

. 59

ธ.ค.

59

ม.ค.

60

ก.พ

. 60

ม.ค.

60

เม.ย

. 60

พ.ค

. 60

ม.ย.

60

ก.ค.

60

ส.ค.

60

ก.ย.

60

ต.ค.

60

พ.ย

. 60

ธ.ค.

60

ม.ค.

61

ก.พ

. 61

ม.ค.

61

มลค�าเฉลยต�อรายการ (บาท)

7,000

6,000

5,000

4,000

3,000

2,000

1,000

0

ม.ค.

60

ก.พ

. 60

เม.ย

. 60

ม.ค.

60

พ.ค

. 60

ม.ย.

60

ก.ค.

60

ส.ค.

60

ก.ย.

60

ต.ค.

60

ธ.ค.

60

ก.พ

. 61

พ.ย

. 60

ม.ค.

61


22

เปรยบเทยบบรการ Fast Payment ในประเทศตางๆ (ขอมล ณ ม.ค. 61)

3. ปรมาณธรกรรมพรอมเพย เทยบกบบรการโอนเงนรป

แบบเดม

เมอพจารณาปรมาณธรกรรมการโอนเงนรายยอยขาม

ธนาคาร จะเหนไดวาการใชพรอมเพยเพอโอนเงนขาม

ธนาคารมสดสวนเพมมากขนเรอย ๆ นบตงแตพรอมเพย

เรมเปดใหบรการ โดย ณ สนป 2560 ธรกรรมโอนเงน

ขามธนาคารดวยพรอมเพยคดเปนสดสวนถงรอยละ 28 ของปรมาณธรกรรมการโอนเงนรายยอยขามธนาคารทงหมด ในขณะทการโอนเงนรายยอยระบบเดมซงระบเลขทบญช

มสดสวนทลดลง สะทอนใหเหนวาบรการพรอมเพยก�าลงกลายเปนอกทางเลอกหนงทคนนยมใชในการโอนเงน

4. พรอมเพย เทยบกบบรการรปแบบเดยวกนในตางประเทศ

บรการพรอมเพยเปนบรการลกษณะคลายกบบรการ Fast Payment ทมการใชงานแลวในหลายประเทศ เชน บรการ

Paym ขององกฤษ บรการ PayNow ของสงคโปร บรการ OSKO ของออสเตรเลย โดยในหลายประเทศเลอกใชหมายเลข

ประจ�าตวประชาชน หรอหมายเลขโทรศพทมอถอทจ�างายแทนเลขทบญชธนาคารเพอความสะดวกมากขนในการโอนเงน

ในขณะทคาใชจายและเวลาทผใชบรการตองเสยไปในการท�าธรกรรมนอยลง ซงประโยชนของ Fast Payment นจะชวย

ผลกดนใหเกดการใช e-Payment อยางแพรหลายตอไป

ไทย องกฤษ สงคโปร ออสเตรเลย

ชอระบบ PromptPay Paym PayNow OSKO payment

หมายเลขอางอง (Proxy ID) - หมายเลขโทรศพทมอถอ - หมายเลขโทรศพทมอถอ - หมายเลขโทรศพทมอถอ - หมายเลขโทรศพทมอถอ

- เลขประจ�าตวประชาชน - เลขประจ�าตวประชาชน - เลขทะเบยนนตบคคล

- เลขทะเบยนนตบคคล - e-mail address

- หมายเลข e-Wallet ID

จ�านวนธนาคารทเขารวม 23 15 9 53

ชองทาง - Internet/Mobile device - Internet/Mobile device - Internet/Mobile device ตามทธนาคารก�าหนด

- ต ATM - เคานเตอรธนาคาร - อน ๆ ตามทธนาคารก�าหนด

- เคานเตอรธนาคาร (บางธนาคาร)

(บางธนาคาร)

คาธรรมเนยม ฟร – 10 บาท ฟร ฟร ฟร

วงเงนสงสด ตามทธนาคารก�าหนด £250 (11,150 บาท) SGD 200,000 AUD 2,000

(ตอรายการ) เชน 2 ลานบาท (4.8 ลานบาท) (50,000 บาท)

ปร�มาณธรกรรมการโอนเง�นรายย�อยข�ามธนาคาร

0%20%40%60%80%

100%

พร�อมเพย� Interbank การโอนเง�นรายย�อยข�ามธนาคารระบบเดม

ก.พ

. - 6

0

ม.ค.

- 60

เม.ย

. - 6

0

พ.ค

. - 6

0

ม.ย.

- 60

ก.ค.

- 60

ส.ค.

- 60

ก.ย.

- 60

ต.ค.

- 60

พ.ย

. - 6

0

ธ.ค.

- 60

98% 96% 94% 93% 90% 88% 85% 81% 78% 75% 72%

28%25%22%19%15%12%10%7%6%4%2%

23

ธปท. รวมกบกระทรวงการคลงผลกดนการออกพระราช

บญญตระบบการช�าระเงน พ.ศ. 2560 (พ.ร.บ. ระบบการช�าระเงน)

เพอบรณาการกฎหมายดานการช�าระเงนใหเปนเอกภาพ

ลดความซ�าซอนของกฎหมายเดม และยกระดบการก�ากบดแล

ระบบการช�าระเงนของประเทศใหสอดคลองกบมาตรฐานสากล

โดย พ.ร.บ. ระบบการช�าระเงนไดประกาศลงราชกจจานเบกษา

เมอวนท 18 ตลาคม 2560 และมผลบงคบใช เมอวนท

16 เมษายน 2561 โดยไดมการยกเลกกฎหมายทเกยวของ

3 ฉบบ ไดแก (1) ประกาศกระทรวงการคลง เรอง กจการท

ตองขออนญาตตามขอ 5 แหงประกาศของคณะปฏวต

ฉบบท 58 (การประกอบธรกจบตรเงนอเลกทรอนกส) ลง

วนท 4 ตลาคม พ.ศ. 2547 (2) พระราชกฤษฎกาวาดวยการ

ควบคมดแลธรกจบรการการช�าระเงนทางอเลกทรอนกส

พ.ศ. 2551 และ (3) พระราชกฤษฎกาวาดวยการควบคมดแล

ธรกจบรการการช�าระเงนทางอเลกทรอนกสของสถาบนการ

เงนเฉพาะกจ พ.ศ. 2559 ทงน ผซงประกอบธรกจอยในวนท

รฐมนตรประกาศก�าหนดระบบและบรการการช�าระเงนภาย

ใตการก�ากบ หากประสงคจะประกอบธรกจตอไป สามารถยน

ค�าขออนญาตหรอขนทะเบยนตอ ธปท. ไดภายใน 120 วนนบ

แตวนทรฐมนตรประกาศก�าหนด (ภายในวนท 14 สงหาคม

2561) และเมอไดยนค�าขออนญาตหรอขนทะเบยนแลว ให

ด�าเนนกจการตอไปไดจนกวารฐมนตรหรอ ธปท. จะมค�าสง

เปนอยางอน

ในป 2560 กระทรวงการคลงไดจดท�าประกาศกระทรวง

การคลง ในเรองการก�าหนดลกษณะและประเภทธรกจท

ตองอยภายใตการก�ากบ และ ธปท. ไดจดท�าประกาศ ธปท.

ก�าหนดหลกเกณฑก�ากบดแลธรกจ โดยครอบคลมหลกการ

ก�ากบดแลทส�าคญ 5 ดาน ไดแก การบรหารความเสยงและ

ความปลอดภย ความมนคงทางการเงน ธรรมาภบาล การ

คมครองผใชบรการ และประสทธภาพและความสามารถใน

การแขงขน

ทงน สามารถเรยกด พ.ร.บ. ระบบการช�าระเงนและ

ประกาศทเกยวของ ไดทเวบไซต ธปท. (https://www.bot.

or.th) ภายใตหวขอ “ระบบการช�าระเงน” > “การก�ากบตาม

พ.ร.บ. ระบบการช�าระเงน 2560”

2. การพฒนาโครงสรางพนฐานดานกฎหมาย


24

กรอบท 3: “พ.ร.บ. ระบบการช�าระเงน” อกหนงกฎหมายส�าคญทควรร

รจกกบ พ.ร.บ. ระบบการช�าระเงน

พ.ร.บ. ระบบการช�าระเงน เปนกฎหมายในการก�ากบดแลระบบการช�าระเงนและบรการการช�าระเงนอยางเปนระบบ

เพอใหระบบการช�าระเงนของประเทศมเสถยรภาพ ปลอดภย สามารถใหบรการไดอยางตอเนอง พฒนาไดรวดเรว ทนตอ

ความเปลยนแปลงของเทคโนโลย ชวยสนบสนนการใชบรการการช�าระเงนดวยระบบอเลกทรอนกสและการใชนวตกรรม

ในระบบการช�าระเงนทอาจเกดขนในอนาคต

พ.ร.บ. ฉบบน เปนการบรณาการกฎหมายทเกยวของกบระบบการช�าระเงนหลายฉบบในปจจบนใหเปนฉบบเดยว

ชวยลดความซ�าซอนแกภาคธรกจในการปฏบตตามกฎหมายหลายฉบบ ยกระดบการก�ากบดแลใหเปนไปตามมาตรฐาน

สากล เชนเดยวกบหลายประเทศทวโลกทมกฎหมายดานระบบการช�าระเงนโดยเฉพาะ อาท ฮองกง มาเลเซย สงคโปร

และออสเตรเลย และยงชวยสงเสรมใหผใหบรการทเปนสถาบนการเงนและมใชสถาบนการเงนทมนวตกรรมและบรการ

รปแบบใหม ๆ สามารถด�าเนนการได ภายใตการก�ากบดแลทเหมาะสม อกทงมการคมครองผใชบรการทชดเจนมากยงขน

กรอบการก�ากบดแลทส�าคญภายใต พ.ร.บ. ระบบการช�าระเงน

พ.ร.บ. ระบบการช�าระเงน ก�าหนดใหกระทรวงการคลงก�าหนดหลกเกณฑเกยวกบลกษณะและประเภทธรกจทตองขอ

ใบอนญาตหรอขนทะเบยน และพจารณาใหใบอนญาต และก�าหนดให ธปท. เปนผมหนาทก�าหนดหลกเกณฑก�ากบ

ดแลการประกอบธรกจระบบการช�าระเงนและบรการการช�าระเงนทอยภายใตการก�ากบดแล การก�ากบดแลตรวจสอบ

ตลอดจนการด�าเนนการเพอแกไขฐานะหรอการด�าเนนงาน โดยมกรอบการก�ากบดแลทส�าคญ ดงน

1) การบรหารความเสยงและความปลอดภย เพอใหการบรหารจดการความเสยงดานตาง ๆ อาท ความเสยงเชงระบบ

(Systemic risk) ความเสยงดานการช�าระดล (Settlement risk) และความเสยงดานปฏบตการ (Operational risk) เหมาะสม

กบธรกจระบบการช�าระเงนและบรการการช�าระเงน และการก�าหนดใหมการคมครองผลสมบรณของการช�าระเงน (Payment

finality) รวมถงการรกษาความมนคงปลอดภยของระบบสารสนเทศ

25

2) ความมนคงทางการเงน เพอดแลผใหบรการใหมฐานะทางการเงนทมนคงและสามารถใหบรการไดอยางตอเนอง

เชน การก�าหนดทนจดทะเบยนซงช�าระแลวขนต�าส�าหรบการประกอบธรกจระบบและบรการการช�าระเงน

3) ธรรมาภบาล เพอใหมการบรหารจดการภายใน และโครงสรางองคกรทมการตรวจสอบและถวงดลอ�านาจ รวมถง

มกรรมการและผบรหารทมคณสมบตเหมาะสม

4) การคมครองผใชบรการ เพอใหผใชบรการไดรบการคมครองอยางเปนธรรม โดยมหลกการทส�าคญ ไดแก การ

คมครองเงนรบลวงหนา การเปดเผยขอมลการใหบรการทครบถวนและถกตอง การดแลและจดการขอรองเรยน รวมถง

การก�าหนดโครงสรางคาธรรมเนยมทคดกบผใชบรการ

5) ประสทธภาพและความสามารถในการแขงขน เพอใหเกดการก�ากบดแลทเทาเทยมกน สงเสรมใหเกดการแขงขน

และสนบสนนนวตกรรมใหม ๆ อนจะชวยเพมประสทธภาพและยกระดบการช�าระเงนของไทย

ประโยชนของ พ.ร.บ. ระบบการช�าระเงน

พ.ร.บ. ระบบการช�าระเงนนมวตถประสงคเพอยกระดบระบบการช�าระเงนของประเทศใหมเสถยรภาพมนคง

ในขณะเดยวกน กฎเกณฑตาง ๆ ยงมความยดหยนสอดรบกบการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยและนวตกรรมใหม ๆ ซงจะ

สงผลดตอทงประชาชนผใชบรการ ผใหบรการ และเศรษฐกจโดยรวม ดงน

ประโยชนตอประชาชนผใชบรการ พ.ร.บ. ฉบบนมบทบญญตทมงเนนใหประชาชนผใชบรการการช�าระเงนไดรบ

การคมครองอยางเหมาะสมและเปนธรรม โดยนอกจากใหมบรการทปลอดภยนาเชอถอ มการรกษาความปลอดภยของ

ขอมลลกคา มการดแลและจดการขอรองเรยน ตลอดจนใหผใชบรการไดรบขอมลทครบถวนและเพยงพอตอการตดสนใจ

เลอกใชบรการแลว ยงเพมการคมครองเงนรบลวงหนาของผใชบรการทไดจายไวลวงหนาใหแกผประกอบธรกจบรการ

การช�าระเงน ไดแก ธรกจ e-Money และธรกจโอนเงน ท�าใหมนใจไดวาเงนของประชาชนทจายลวงหนาใหกบผใหบรการ

ดงกลาวจะไมสญหาย และไดรบคนแมวาผใหบรการจะถกศาลสงพทกษทรพยหรอลมละลาย

ประโยชนตอผใหบรการ เนองจาก พ.ร.บ. ฉบบนเปนการบรณาการกฎหมายทเกยวของกบระบบการช�าระเงน

มาไวในฉบบเดยว จงชวยลดภาระผใหบรการในการปฏบตตามกฎหมายหลายฉบบและถกก�ากบจากหลายหนวยงาน

ซงชวยใหการด�าเนนธรกจสะดวกขน รวมทงกฎหมายนยงมบทบญญตทเออตอการน�าเทคโนโลยและนวตกรรมใหม ๆ

มาใชในการช�าระเงน จงสงเสรมใหเกดผเลนรายใหมและบรการรปแบบใหมทมประสทธภาพ

ประโยชนตอระบบเศรษฐกจโดยรวม กฎหมายนเปนการยกระดบการดแลระบบการช�าระเงนของไทยใหสอดคลอง

ตามมาตรฐานสากล มเสถยรภาพ มการปองกนความเสยงและผลกระทบทเปนลกโซในระบบการช�าระเงนและระบบการ

เงนโดยรวม (Systemic risk) อนจะสรางความเชอมนตอระบบการเงนของประเทศ โดยมบทบญญตคมครองรายการท

ด�าเนนการส�าเรจแลวในระบบการช�าระเงนทมความส�าคญมใหมการถกเพกถอน ในกรณทสมาชกในระบบลมละลาย

นอกจากน ยงมการก�ากบดแลธรกจตามความเสยงของแตละประเภท บางประเภทธรกจมการก�าหนดทนจดทะเบยน

ขนต�าทลดลง ชวยใหธรกจใหมๆ เขามาใหบรการไดมากขน ชวยสงเสรมใหเกดการแขงขนการใหบรการทมประสทธภาพ

ซงชวยใหการช�าระเงนในระบบการเงนและเศรษฐกจของประเทศสะดวกคลองตวมากขน


26

3.1 การยกระดบความปลอดภยทางไซเบอร

ปจจบนมการน�าเทคโนโลยมาประยกตใชในการ

ท�าธรกรรมการเงนและการช�าระเงนอยางกวางขวาง ทงผให

บรการทเปนสถาบนการเงนและผใหบรการทมใชสถาบนการ

เงน ซงชวยใหเกดความสะดวก รวดเรว มตนทนทต�าลง และ

ลกคาสามารถเขาถงบรการไดงายขน ในทกสถานท ทกเวลา

ทกอปกรณ อยางไรกตาม การใชเทคโนโลยท�าใหตองเผชญกบ

ภยคกคามทางไซเบอร (Cyber attacks) ทเพมขนอยาง

รวดเรว มรปแบบทหลากหลาย ซบซอนมากขน สามารถสง

ผลเสยหายตอสถาบนการเงนและลกคาผใชบรการในวงกวาง

ไดอยางรวดเรว ดงนน การรกษาความมนคงปลอดภยทาง

ไซเบอร (Cybersecurity) เปนสงส�าคญทตองมควบคกบการ

ใชเทคโนโลย ธปท. จงมแผนยทธศาสตร 3 ป (ป พ.ศ. 2560

- 2562) เพอผลกดนการยกระดบความปลอดภยทางไซเบอร

ของระบบช�าระเงน ใหสถาบนการเงนมความพรอมรบมอ

กบภยไซเบอร โดยมการด�าเนนการทส�าคญในป 2560 ดงน

3. การสรางความเชอมนในการใชบรการการช�าระเงนทางอเลกทรอนกส

3.1.1 การยกระดบความพรอมรบมอภยคกคาม

ทางไซเบอร (Cyber resilience) ของสถาบนการเงน

ธปท. จดใหมการประเมนความพรอมในการ

รบมอภยไซเบอรของสถาบนการเงน เพอระบประเดนส�าคญ

ทตองปรบปรง (gap) และยกระดบความพรอมดงกลาว โดย

มการประเมนตามแนวทางทเปนมาตรฐานสากล ในป 2560

ธปท. ไดประเมนธนาคารพาณชยไทย และสถาบนการเงน

เฉพาะกจ รวม 22 แหง ซงทกแหงอยระหวางการปรบปรง

แกไขเพอยกระดบความปลอดภย และในป 2561 ธปท.

จะออกแนวปฏบต Cyber Resilience Assessment

Framework เพอใหสถาบนการเงนใชเปนแนวทางในการ

ประเมนความเสยงจากภยไซเบอร และจดใหมการควบคม

และบรหารจดการความเสยงรองรบ

3.1.2 การสรางความรวมมอ (Collaboration)

ภาคการเงนในการรบมอภยไซเบอร

ธปท. ผลกดนและสนบสนนใหเกดความรวมมอ

27

อยางเปนรปธรรม ตอเนอง มประสทธภาพ และเกดประโยชน

ในทางปฏบต

3) สรางบคลากร ศกยภาพ และความ

ตระหนกรดาน Cybersecurity ใหกบบคลากรในภาคการเงน

ทงในระดบคณะกรรมการ ผบรหารระดบสง และพนกงาน

ระดบปฏบตงานในองคกร โดยทผานมา ธปท. ไดเสรมสราง

ความตระหนกรใหกบกรรมการสถาบนการเงนผานการจด

สมมนา Cyber Resilience Leadership และกลมความ

รวมมอภาคตาง ๆ (TB-CERT, TCM-CERT และ TI-CERT)

ไดร วมกบสมาคมสงเสรมสถาบนกรรมการบรษทไทย

(The Thai Institute of Directors Association: IOD)

จดใหมหลกสตร IT Governance and Cyber Resilience

อยางตอเนอง นอกจากน ธปท. ไดรวมกบภาคการศกษาจด

กจกรรมสรางเครอขายการสรรหาบคลากรดาน Cybersecurity

ใหกบภาคการเงน

4) การสรางความร เกยวกบเทคโนโลย

ทางการเงน (Financial technology) ใหกบประชาชนอยาง

ตอเนองผานสอตาง ๆ เชน เวบไซต โซเชยลมเดย และใหความ

รในงานตาง ๆ เชน งาน Money Expo 2017 และงาน Digital

Thailand Big Bang 2017

ในการรบมอภยไซเบอรของภาคการเงนอยางเปนรปธรรม

ทงในภาคสถาบนการเงน ผก�ากบดแล ภาครฐ ภาคการศกษา

ผเชยวชาญดาน Cybersecurity และองคกรทเกยวของ

ทงในและตางประเทศ ซงการด�าเนนการทส�าคญมดงน

1) สงเสรมและตดตามใหกรอบการก�ากบ

ดแล IT risk และ Cyber resilience ของหนวยงานก�ากบ

ดแลในภาคการเงน ซงประกอบดวย ธปท. ส�านกงานคณะ

กรรมการก�ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ก.ล.ต.) และ

ส�านกงานคณะกรรมการก�ากบและสงเสรมการประกอบธรกจ

ประกนภย (คปภ.) มความสอดคลองกน

2) ผลกดนการจดตงศนยประสานงานการ

รกษาความมนคงปลอดภยเทคโนโลยสารสนเทศภาคการเงน

โดย ธปท. ผลกดนการจดตงศนยของภาคการธนาคาร

(Thailand Banking Sector Computer Emergency

Response Team: TB-CERT) และ ก.ล.ต. และ คปภ. มการ

จดตงศนยของภาคตลาดทน (Thai Capital Market CERT:

TCM-CERT) และศนยของภาคธรกจประกนภย (Thailand

Insurance CERT: TI-CERT) เพอใหมการแลกเปลยนขอมล

ภยคกคามไซเบอร ผลกระทบ แนวทางการตดตามแกไข

ปญหาและการรบมอ รวมถงมาตรฐานดานความปลอดภย


28

กรอบท 4: การบรหารจดการความเสยงดานไซเบอรตามมาตรฐานสากล

การบรหารจดการความเสยงดานไซเบอรใหมความพรอมในการรบมอประกอบดวย 6 ดานหลก คอ

1) ธรรมาภบาล (Governance) การก�ากบดแลขององคกรเปนบทบาทหนาทและความรบผดชอบของคณะ

กรรมการและผบรหารระดบสง ซงตองก�าหนดระดบความเสยงทยอมรบได มนโยบายและกลยทธในการบรหารจดการ

ความเสยงอยางชดเจน รวมทงจดใหมโครงสรางองคกรและจดสรรทรพยากร ทงบคลากรและเครองมออยางเพยงพอ

2) การระบความเสยง (Risk Identification) องคกรตองสามารถระบความเสยงดานภยไซเบอรได โดยมการ

บรหารจดการทรพยสนดาน IT และขอมล เพอใหสามารถระบและจดการความเสยงไดครอบคลมและเหมาะสม

3) การปองกน (Protection) มการวางโครงสรางการปองกนและกระบวนการควบคม รวมทงทดสอบหาชองโหว

ของระบบอยางสม�าเสมอตอเนอง

4) การตรวจจบ (Detection) จดใหมกระบวนการและเครองมอในการตรวจจบภยคกคามอยางทนทวงท มการใช

ขอมลภยอจฉรยะ (Threat Intelligence) ชวยในการตรวจจบ รวมถงมบคลากรทมความสามารถในการวเคราะหภย

ไดอยางรวดเรวและครอบคลม

5) การตอบสนองและการกคนระบบ (Response and Recovery) มแผนการรบมอภยคกคามไซเบอรทเชอมโยง

กบแผนฉกเฉน และมการทดสอบซกซอมแผนอยางสม�าเสมอ

6) การบรหารความเสยงจากหนวยงานภายนอก (3rd parties Risk Management) มการประเมนความเสยงภย

ไซเบอรจากหนวยงานภายนอก ก�าหนดวธการปองกน การตรวจจบ รวมถงประเมนแผนรบมอภยคกคามไซเบอรของ

หนวยงานภายนอกในสวนทเชอมตอกบระบบขององคกร

29

3.2 การคมครองผใชบรการ

ธปท. รวมกบสมาคมธนาคารไทยก�าหนดมาตรฐาน

ระยะเวลาการใหบรการทางการเงนของภาคธนาคารพาณชย

(Service Level Agreement for Banking Industry: Industry

SLA) เพอยกระดบมาตรฐานการใหบรการและสงเสรมใหเกด

การแขงขนดานคณภาพบรการ รวมถงการดแลผใชบรการ

ทางการเงนใหไดรบบรการทสะดวกและรวดเรวยงขน

โดยไดก�าหนด SLA ดวยกน 2 บรการ ไดแก บรการพรอมเพย

และบรการการช�าระเงนดวยบตรเดบต ซงมรายละเอยดดงน

1) การก�าหนด SLA ของบรการพรอมเพย กรณลกคา

ท�าธรกรรมโอนเงนหรอเตมเงนเขากระเปาเงนอเลกทรอนกส

(e-Wallet) ผานระบบพรอมเพย แตเกดขอผดพลาดจากระบบ

ขดของ ท�าใหไมไดรบเงน ธนาคารจะตองตรวจสอบ แจงผล และ

ปรบปรงรายการใหถกตองภายใน 1 วน

2) การก�าหนด SLA ของบรการการช�าระเงนดวย

บตรเดบต กรณทลกคาใชบตรเดบตช�าระคาสนคาหรอบรการ

ภายในประเทศดวยเครองรดบตร แตขณะท�ารายการ ณ จดขาย

เครองรดบตรหรอระบบเครอขายของธนาคารขดของ

สงผลใหลกคาถกตดเงนจากบญช แตรานคาไมไดรบแจง

ยนยนการท�ารายการส�าเรจ ธนาคารจะตองตรวจสอบและ

คนเงนใหแกลกคา ดงน

2.1) กรณท�ารายการในวนและเวลาท�าการของ

ธนาคาร

- หากเกดเหตขดของและธนาคารผถอบตร

ได รบแจงการยกเลกรายการจากธนาคารของรานคา

ภายในเวลา 12.00 น. ธนาคารจะคนเงนใหลกคาภายในวน

ทท�ารายการ

- หากเกดเหตขดของและธนาคารผถอบตร

ได รบแจงการยกเลกรายการจากธนาคารของรานคา

หลงเวลา 12.00 น. ธนาคารจะคนเงนใหลกคาภายใน

วนท�าการถดไป

2.2) กรณท�ารายการนอกวนและเวลาท�าการ

ธนาคารจะคนเงนใหลกคาภายในวนท�าการถดไป

4. การสงเสรมนวตกรรมทางการเงน

4.1 การพฒนาและสงเสรมการใชมาตรฐาน Quick

Response Code (QR Code) เพอการช�าระเงนและ

การโอนเงน

ธปท. มแนวนโยบายในการผลกดนให เกด

โครงสรางพนฐานทเปดกวางใหเชอมตอกนได (Open

infrastructure and interoperability) แกระบบการเงน

ของไทย เพอเพมประสทธภาพ การเชอมโยงระหวางกน และ

การเขาถงบรการทางการเงน รวมทงเปนพนฐานทดส�าหรบ

การตอยอดนวตกรรมทางการเงนในอนาคต ทผานมาจงได

ผลกดนใหเกดความรวมมอระหวางผใหบรการเครอขายบตร

ระดบสากล ไดแก American Express JCB MasterCard

UnionPay International และ Visa พรอมทงสถาบนการเงน

ผ ให บรการเครอข ายบตรและบรการช�าระเงนในไทย

ในการพฒนาและสงเสรมการใชมาตรฐาน Thai QR Code

Payment ทสอดคลองกบมาตรฐานสากลของ EMVCo

เพอใชในการช�าระเงนและการโอนเงนในไทย สามารถรองรบ

การช�าระเงนไดจากหลากหลายชองทาง เชน บญชเงนฝาก

ธนาคาร บตรเครดต บตรเดบต และบญช e-Money โดย

เปดใหสถาบนการเงนและผใหบรการช�าระเงนทมใชสถาบน

การเงนเขารวมทดสอบการใชงานมาตรฐานดงกลาวในการ

ใหบรการช�าระเงนรวมกนผาน Mobile Application ของ

ผใหบรการใน Regulatory Sandbox ของ ธปท. ตลอดจน

การรวมกนก�าหนด Business Rules การดแลแกไขปญหาให

ลกคา และการใช Thai QR Code Logo Guideline โดยในป

2560 มสถาบนการเงนทเขารวมทดสอบโครงการ QR Code

Payment ทงสน 12 ราย ประกอบดวย สถาบนการเงน


30

9 ราย และผ ใหบรการช�าระเงนทมใชสถาบนการเงน

3 ราย โดย ธปท. ไดอนญาตใหสถาบนการเงนทเขารวม

ทดสอบโครงการ QR Code Payment ส�าหรบการใหบรการ

ผานระบบพรอมเพย ซงมความพรอมและผานการทดสอบ

ตามหลกเกณฑทก�าหนด ออกจาก Regulatory Sandbox

และสามารถใหบรการเปนการทวไปไดแลว จ�านวน 8 ราย

โดยลกคาสามารถใช Mobile application ของธนาคาร

ดงกลาวสแกน QR Code มาตรฐานของทกธนาคารเพอช�าระเงน

ไดทนท ซงเหมาะกบการช�าระเงนพนฐานทไมซบซอน เชน

รานอาหาร รานคาขนาดกลางและขนาดเลก ตลาดสด

รถแทกซ มอเตอรไซดรบจาง ทงน ในระยะตอไป ธนาคารและ

ผใหบรการช�าระเงนทมใชสถาบนการเงนจะมการทดสอบ

บรการเพมเตมใหสามารถรองรบชองทางการช�าระเงนอน

เชน บตรเครดตและบตรเดบตของในและตางประเทศ

4.2 แนวปฏบต QR Code ส�าหรบการช�าระเงนตาม

ใบแจงหน

ธปท. ไดรวมกบผแทนของสถาบนการเงน ผใหบรการ

ช�าระเงนทมใชสถาบนการเงน และภาคธรกจขนาดใหญท

ออกใบแจงหนปรมาณมาก จดท�าแนวปฏบต QR Code

ส�าหรบการช�าระเงนตามใบแจงหน (ช�าระบล) โดยอางอง

มาตรฐานสากล ISO/IEC 18004 และไดประกาศใชตงแต

ไตรมาสแรกป 2560 เปนตนมา ภาคธรกจและผใหบรการ

ช�าระเงนสามารถใช QR Code รปแบบเดยวกน ชวยให

ประชาชนและภาคธรกจสามารถช�าระบลไดสะดวก รวดเรว

ผานผ ใหบรการรายใดกได นอกจากน ภาคธรกจและผ

ใหบรการช�าระเงนยงสามารถใชขอมลตาง ๆ ทพมพใน

QR Code เพอเพมประสทธภาพในการท�าธรกจไดในหลาย

ดาน ๆ อาท การตรวจสอบรายการ (Reconciliation)

หรอการใหบรการเสรมตาง ๆ แกลกคา ณ จดรบช�าระเงน

การจดพมพใบเสรจรบเงน ใบก�ากบภาษเตมรป ณ จดรบ

ช�าระเงน ซงชวยลดภาระการสงใบเสรจรบเงนและใบก�ากบ

ภาษเตมรปแบบใหลกคาทางไปรษณย รวมถงรองรบการ

จดท�าใบก�ากบภาษ ใบเสรจรบเงน และการจดการภาษ

หก ณ ทจายอเลกทรอนกสทเปนไปตามเกณฑของกรม

สรรพากร อกทงผใหบรการการช�าระเงนผานแอปพลเคชน

บนโทรศพทเคลอนทยงสามารถใช QR Code มาพฒนา

บรการการช�าระเงนใหเกดความสะดวกแกผ ใชงานมาก

ยงขน

31

กรอบท 5: การน�า QR Code ไปประยกต ใชในการช�าระเงน

QR Code เปนรหสชนดหนงทถกสรางขนเพอใชเกบขอมล หรอเรยกกนอกชอหนงวา Two-dimensional barcode

(2D barcode) ซงท�าหนาทเหมอน Barcode แตใชงานงายกวา มขนาดเลกกวา และเกบขอมลไดมากกวา จงสามารถ

ประยกตใชไดหลากหลายรปแบบ เชน การเกบ URL ของเวบไซต ขอความ SMS และหมายเลขโทรศพทเคลอนท โดย

สามารถอาน QR Code ดวยการสแกนผานโปรแกรมทตดตงอยใน Smartphone เพอท�าการถอดรหสขอมลใหอย

ในรปของขอความได

ปจจบน QR Code ไดถกพฒนาเพอใชงานหลากหลายทงการช�าระบล การโอนเงน และการช�าระคาสนคาและ

บรการทรานคาหรอช�าระผานชองทางออนไลน ส�าหรบการช�าระเงนทรานคา ลกคาสามารถโอนหรอช�าระเงนไดจาก

บญชธนาคาร บตรเครดต บตรเดบต บญช e-Money ไปยงบญชของรานคา ซงแบงออกเปน 2 วธหลก ดงน

1) Push Payments: ผประกอบการหรอรานคาจะมปายแสดง QR Code ใหลกคาสแกนและยนยนการช�าระเงน

ซงในประเทศอนเดยสวนใหญมการช�าระเงนผาน QR Code ในรปแบบน ซงรานคาจะไมไดขอมลบตรของลกคา

จงปองกนความเสยงจากการทจรตโดยรานคาไดอยางด

2) Pull Payments: ลกคาสราง QR Code ในโทรศพทเคลอนทของตนเอง และเมอตองการช�าระคาสนคาหรอ

บรการ จะแสดง QR Code เพอใหผประกอบการหรอรานคาท�าการสแกน หลงจากนน ลกคาจะไดรบขอมลการช�าระเงน

เพอยนยนการท�ารายการ ซงในประเทศจนสวนใหญจะใชทงรปแบบ Push และ Pull payments


32

ตวอยางการช�าระเงนผาน QR Code ในประเทศตาง ๆ

ประเทศ

อนเดย

จน

ไทย

รฐบาลอนเดยไดก�าหนดใหม Bharat QR ทมมาตรฐาน QR Code ส�าหรบ Card Payments ใชไดกบหลาย Payment networks เชน MasterCard, American Express และ Visa โดยใชวธสแกน QR Code ผานโทรศพทเคลอนทซงสามารถโอนเงนจากบญชของตนเองไปยงบญชของรานคาได

Alipay และ WeChat Pay ใหบรการช�าระเงนผาน QR Code ของตนเอง ทงแบบ Push และ Pull โดยผใชบรการตองท�ารายการผานแอปพลเคชน Alipay หรอ WeChat Pay ในโทรศพทเคลอนท โดยเลอกหมวด Scan ส�าหรบสแกน QR Code ของรานคาเพอช�าระเงน (Push Payments) หรอเลอกหมวด Pay ส�าหรบสราง QR Code และแสดงใหกบรานคาเพอท�าการสแกนขออนมตรายการ (Pull Payments)

UnionPay ไดออกประกาศมาตรฐานการช�าระเงนผาน QR Code เมอวนท 12 ธนวาคม 2559 และมแผนทจะด�าเนนการอยางแพรหลายตอไป

ธปท. ไดผลกดนใหเกดความรวมมอระหวางผใหบรการเครอขายบตรระดบสากล ไดแก American Express JCB MasterCard UnionPay International และ Visa พรอมทงสถาบนการเงน ผใหบรการเครอขายบตรและบรการช�าระเงนในไทย ในการพฒนาและสงเสรมการใชมาตรฐาน Thai QR Code Payment ทสอดคลองกบมาตรฐานสากลของ EMVCo มาใชในประเทศไทย รองรบการช�าระเงนไดจากหลากหลายชองทาง เชน บญชเงนฝากธนาคาร บตรเครดต บตรเดบต และบญช e-Money เพอใหเกดโครงสรางพนฐานทางการเงนรปแบบทเปดกวางและใชงานรวมกนได (Open infrastructure and interoperability) โดยลกคาสามารถใช Mobile application ของทกธนาคาร สแกน QR Code มาตรฐานทรานคาทกแหงทม Thai QR Code Logo เพอช�าระเงนได

Visa ไดเปดบรการ mVisa และ MasterCard เปดบรการ Masterpass QR การช�าระเงนดวย Smartphone ผานการสแกน QR Code เปนครงแรกทประเทศอนเดย ในป 2558 รวมกบหลายธนาคาร โดยผใชบรการสามารถช�าระคาสนคาและบรการ คาโดยสาร รวมถงช�าระบลไดทจดช�าระเงนทมสญลกษณ mVisa/Masterpass QR

บรษท Paytm ไดน�าเทคโนโลย QR Code มาใช โดยผใชบรการสามารถช�าระบลและช�าระคาสนคาและบรการผาน Paytm Wallet โดยการสแกน QR Code ของรานคา ซงใชมาตรฐาน QR Code เฉพาะของบรษทเอง

Bharat QR (Push Payments)

Alipay และ WeChat Pay (Push&PullPayments)

Thai QR CodePayment Standard(Push Payments)

UnionPay

mVisa และMasterpass QR

(Push Payments)

Paytm Wallet(Push Payments)

บรการ QR Code แนวทางด�าเนนการ

33

5.1 การด�าเนนงานผานคณะท�างานดานระบบการ

ช�าระเงนของธนาคารกลางในภมภาคอาเซยน (Working

Committee on Payment and Settlement Systems:

WC-PSS) ภายใตกรอบ AEC 2025

ธปท. ด�าเนนการสงเสรมการเชอมโยงระบบหรอบรการ

ช�าระเงนระหวางประเทศผานผใหบรการทงทเปนสถาบนการเงน

และมใชสถาบนการเงน โดยรวมมอกบคณะท�างานดานระบบการ

ช�าระเงน (Working Committee on Payment and Settlement

Systems: WC-PSS) และธนาคารกลางในกลมประเทศอาเซยน

เพอผลกดนใหมกฎระเบยบทรองรบและเออตอการช�าระเงนขาม

พรมแดน รวมถงก�าหนดนโยบายเพอสงเสรมความสอดคลอง

ของกรอบนโยบายและการก�ากบดแลดานระบบการช�าระเงน

ของประเทศสมาชก เพอใหผใชบรการมชองทางในการท�า

ธรกรรมการช�าระเงนทมความมนคงปลอดภย เขาถงงาย และม

คาใชจายทเหมาะสม

ทผ านมา ธปท. ไดจดท�าแบบส�ารวจเกยวกบ

บรการการโอนเงนระหวางประเทศ (Remittances) รวมถง

คาธรรมเนยมในการโอนเงน Remittances ของประเทศ

สมาชก โดยอางองหลกการ General Principles for

international remittance services ของธนาคารโลก

(World Bank) เพอใหประเทศสมาชกใชประเมนความ

พรอมของตนเอง เหนภาพรวมของนโยบายและการก�ากบ

ดแลบรการ Remittances ชดเจนขน เพอพจารณาก�าหนด

แนวทางในการปรบปรงนโยบายและกฎระเบยบใหสอดคลอง

ตามหลกสากล รวมถงรเรมใหมการเปดเผยคาธรรมเนยม

การโอนเงนระหวางประเทศสมาชก เพอใหผใชบรการมขอมล

ในการเปรยบเทยบและตดสนใจเลอกใชบรการทสะดวก และ

สงเสรมการแขงขนระหวางผใหบรการ

ส�าหรบการเชอมโยงดานระบบการช�าระเงนกบ

ประเทศในภมภาค ธปท. และธนาคารพาณชยอยระหวาง

พจารณาความเปนไปไดดานธรกจ เทคนค และกฎระเบยบ

ในการเชอมโยงระบบการช�าระเงนรายยอยแบบมผลสมบรณ

ทนท (Real-Time Retail Payment System: RT-RPS)

ระหวางประเทศ และหารอกบธนาคารกลางประเทศสมาชก

เชน สงคโปร ซงมความสนใจจะเชอมโยงระบบกบไทย

5.2 ความคบหนาแผนงาน Asian Payment

Network Hub (APN Hub)

Asian Payment Network (APN)9 มแผนจดตง

APN Hub เพอเชอมโยงระบบของสมาชก APN 11 ประเทศ

(ไทย สงคโปร มาเลเซย อนโดนเซย ฟลปปนส เวยดนาม จน

ญปน เกาหลใต ออสเตรเลย และนวซแลนด) เขากบ Hub

กลาง เพอเพมประสทธภาพในการท�าธรกรรมและจดการ

ความเสยง ลดคาใชจายและความยงยากจากการเชอมโยง

ระบบระหวางสมาชกทในปจจบนมการเชอมโยงในลกษณะ

Bilateral arrangement

ทงน บรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ จ�ากด

(NITMX) ไดรบคดเลอกใหท�าหนาทพฒนาและด�าเนนการ

APN Hub เมอเดอนมถนายน 2560 ซง APN Hub

จะท�าหนาทประมวลผลรายการ (Switching) ธรกรรมถอน

เงน สอบถามยอด และโอนเงนระหวางประเทศผานเครอง

ATM รวมทงการช�าระคาสนคาผานบตรเดบตขามประเทศ ใน

กลมประเทศสมาชก APN 11 ประเทศ ส�าหรบแผนงานของ

APN Hub ประกอบดวย การเชอมโยง ผใหบรการระบบการ

ช�าระเงนของประเทศสมาชก APN ทกแหงมายง APN Hub

และการขยายบรการรองรบการโอนเงนและช�าระคาสนคา

ระหวางประเทศ

5. การเชอมโยงดานระบบการช�าระเงนกบประเทศในภมภาคอาเซยน

9 Asian Payment Network (APN) เปนความรวมมอในการขยายการเชอมโยงระบบการช�าระเงนของผใหบรการระบบ ATM ในภมภาค โดยมวตถประสงคในการใหบรการถอน โอน และช�าระคาสนคาผานบตรขามประเทศ ปจจบนมสมาชกเปนผใหบรการระบบช�าระเงนทงหมด 14 ราย จาก 11 ประเทศสมาชก


34

กรอบท 6: พฒนาการระบบการโอนเงนรายยอย(Real-Time Retail Payment System) ของประเทศสมาชกอาเซยนทนาสนใจ

สงคโปรมระบบการโอนเงนรายยอยแบบ Real-time ซงใหบรการตลอด 24 ชวโมง

ผานโทรศพทมอถอ โดยใชหมายเลขโทรศพทมอถอหรอเลขประจ�าตวประชาชน ใน

การระบผรบโอน แทนเลขทบญชธนาคาร ซงเรยกวาระบบ PayNow เรมใหบรการ

เมอวนท 10 กรกฎาคม 2560 โดยก�าหนดวงเงนโอนไมเกน 50,000 SGD ตอรายการ

และลกคาไมเสยคาใชจายในการโอนเงน ปจจบนรองรบธรกรรมระหวางผบรโภคกบ

ผบรโภค (Consumer- to-Consumer: C2C) และธรกรรมระหวางผบรโภคกบธรกจ

(Consumer-to-Business: C2B) โดยจะรองรบธรกรรมระหวางธรกจกบผบรโภค

(Business-to-Consumer: B2C) ในอนาคต และมแผนจะเชอมระบบ PayNow

กบตางประเทศ รวมถงประเทศไทย

สงคโปร

มาเลเซยอยระหวางการพฒนาระบบ Real-time Retail Payments Platform

(RPP) ส�าหรบการโอนเงนรายยอยของมาเลเซย ซงใหบรการตลอด 24 ชวโมง โดย

มแผนจะใหบรการโอนเงนโดยใชหมายเลขโทรศพทมอถอ หรอเลขบตรประจ�าตว

ประชาชน นอกเหนอจากการโอนเงนโดยใชเลขทบญชธนาคาร ภายในป 2561 รวม

ทงมแผนจะใช platform นเชอมโยงกบตางประเทศในล�าดบตอไป

มาเลเซย

เมอเดอนตลาคม 2560 กมพชาไดพฒนา Shared Switch System เพอรองรบการ

ใชงาน ATM และ POS ขามธนาคาร นอกจากน กมพชาไดพฒนาระบบโอนเงนราย

ยอยขามธนาคารแบบ Real-time ผานเคานเตอรของธนาคาร เรยกวาระบบ Fast

Payment โดยเรมใหบรการเมอเดอนกรกฎาคม 2559 และมแผนจะพฒนาระบบ

เพอใหบรการผาน Internet banking และ Mobile banking รวมทงเชอมโยงกบ

ตางประเทศในอนาคต

กมพชา


36

IIการก�ากบดแลระบบ

การช�าระเงน(PaymentSystems

Oversight)

37

ธปท. ก�ากบดแลระบบการช�าระเงนทมความส�าคญตอ

ความมนคงของระบบการเงนของประเทศ (Systemically

Important Payment System: SIPS) ไดแก ระบบบาทเนต

(Bank of Thailand Automated High-value Transfer

Network: BAHTNET) ซงเปนโครงสรางพนฐานรองรบ

การโอนเงนหรอการช�าระเงนมลคาสงระหวางสถาบนท

ธปท. เปนผด�าเนนการ โดยน�าหลกการตามมาตรฐานสากล

Principles for Financial Market Infrastructures (PFMI) ของ

Bank for International Settlements (BIS) มาใช เพอสงเสรม

ใหระบบการช�าระเงนทมความส�าคญมประสทธภาพ มนคง

ปลอดภย มการบรหารจดการความเสยงไดอยางเหมาะสม

รวมถงลดความเสยงทอาจกอใหเกดผลกระทบตอเนองเปน

วงกวาง (systemic risk) ซงน�าไปสการมเสถยรภาพของ

ระบบช�าระเงนและระบบการเงนโดยรวม

นอกจากน ธปท. ยงประยกตใช PFMI ในการก�ากบดแล

ระบบการช�าระเงนรายยอยทมความส�าคญ (Prominently

Important Retail Payment Systems: PIRPS) ไดแก

ระบบการหกบญชเชคดวยภาพเชค (Imaged Cheque

Clearing and Archive System: ICAS) ซงด�าเนนการ

โดย ธปท. และระบบการโอนเงนรายยอยระหวางธนาคาร

(Interbank Transaction Management and Exchange:

ITMX) ซงด�าเนนการโดยบรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ

จ�ากด (NITMX)

ในป 2560 ภาพรวมการช�าระเงนในประเทศไทยมแนว

โนมเพมขนอยางตอเนอง โดยการโอนเงนมลคาสงผานระบบ

บาทเนตและการโอนเงนรายยอยระหวางธนาคารมแนว

โนมเพมขนจากการเตบโตของการท�าธรกรรมการโอนเงน

ทางอเลกทรอนกส ขณะทปรมาณและมลคาการใชเชคยงคง

ลดลงอยางตอเนอง ซงแนวโนมธรกรรมและการบรหารจดการ

ความเสยงทส�าคญของระบบท ธปท. ใหบรการ สรปดงน

1. ระบบบาทเนต (BAHTNET)

1.1 แนวโนมธรกรรม

ระบบบาทเนตเปนระบบการโอนเงนมลคาสง

รองรบการท�าธรกรรมการโอนเงนระหวางสถาบน ซงปรมาณ

และมลคาธรกรรมการโอนเงนผานระบบบาทเนตเพมสงขน

อยางตอเนองตงแตป 2556 ตามการขยายตวของเศรษฐกจ

ของประเทศ โดยในป 2560 ธรกรรมการโอนเงนผานระบบ

บาทเนตมมลคารวม 890 ลานลานบาท (คดเปน 57.6 เทา

ของ GDP) โดยปรมาณการโอนเงนผานระบบบาทเนต

เฉลยตอวนเทากบ 17,309 รายการ เพมขนรอยละ 5.25

จากป 2559 และมมลคาการโอนเงนเฉลยตอวนเทากบ 3.65

ลานลานบาท เพมขนรอยละ 1.83 จากป 2559

1. การก�ากบดแลเสถยรภาพระบบการช�าระเงน (Payment Systems Stability)


38

ภาพท 4: ปรมาณและมลคาการโอนเงนผานระบบบาทเนต

ภาพท 5: สดสวนการโอนเงนผานระบบบาทเนตจ�าแนกตามประเภทธรกรรม

หากเปรยบเทยบการโอนเงนผานระบบบาทเนต

ตามประเภทธรกรรมพบวา ปรมาณธรกรรมการโอนเงนสวน

ใหญเปนประเภทการโอนเงนเพอบคคลทสาม เชน ภาคธรกจ

ประชาชน และบญช non-resident คดเปนรอยละ 95 ของ

ปรมาณการโอนเงนทงหมด โดยมมลคาเฉลยตอรายการ

เทากบ 67.28 ลานบาท ทงน ปรมาณธรกรรมการโอนเงน

เพอบคคลทสามเตบโตเพมขนอยางตอเนองในชวง 5 ป

ทผานมา โดยรายการสวนใหญมมลคาไมเกน 5 แสนบาท ซงคด

เปนสดสวนรอยละ 53 ของจ�านวนรายการทงหมด โดยปจจย

หลกในการเตบโตมาจากปรมาณธรกรรมการโอนเงนเพอ

ลกคาบญช non-resident ทเพมสงขน ดานมลคาธรกรรม

การโอนเงนสวนใหญเปนประเภทการโอนเงนระหวางสถาบน

คดเปนรอยละ 68 ของมลคาการโอนเงนทงหมด โดยมมลคา

การโอนเงนเฉลยตอรายการเทากบ 3,159.13 ลานบาท

2556

ปร�มาณเฉลยรายวน (แกนซ�าย) มลค�าเฉลยรายวน (แกนขวา)

2.77 3.09 3.253.58 3.65

2557 2558 2559 25600

4,000

8,000

12,000

16,000

20,000

0

1.00

2.00

3.00

4.00รายการ ล�านล�านบาท

13,278 13,901 14,909 17,30916,446

ทมา : ธนาคารแห�งประเทศไทย

การโอนเง�นระหว�างสถาบน

การโอนเง�นเพ�อบคคลทสาม

การชำระดลระหว�างสถาบน

5%

95% 68%

1%31%

ปร�มาณรายการ มลค�ารายการ ทมา : ธนาคารแห�งประเทศไทย

39

ภาพท 6: สภาพคลองระหวางวนและอตราการหมนเวยนสภาพคลอง

1.2 การบรหารจดการความเสยงทส�าคญ

ระบบบาทเนตรองรบการโอนเงนมลคาสงระหวาง

สถาบน รวมทงเปนชองทางส�าหรบการช�าระดลระหวาง

สถาบนของธรกรรมทท�าผานระบบการโอนเงนรายยอย เชน

ระบบ ICAS และระบบ ITMX โดยในแตละวน ระบบดงกลาว

จะสงรายการสทธเพอช�าระดลระหวางสมาชกในระบบบาทเนต

ดงนน จงจ�าเปนตองดแลดานสภาพคลอง (Liquidity risk)

และดานการช�าระดล (Settlement risk) เปนหลกทส�าคญ

โดยสมาชกในระบบบาทเนตจ�าเปนตองมสภาพคลองอยาง

เพยงพอ เพอใชในการโอนเงนและช�าระดลระหวางกนไดอยาง

ราบรน และเพอปองกนมใหมผลกระทบตอสมาชกรายอน ๆ

ในระบบ ซงหากสมาชกมสภาพคลองไมเพยงพออาจสงผล

กระทบตอเนองในวงกวางได (Systemic risk)

ในป 2560 สมาชกในระบบบาทเนตมสภาพคลอง

ระหวางวนจากเงนฝากในบญช Current Account (C/A) ท

ธปท. โดยม opening balance เฉลย 144.49 พนลานบาท

ตอวน และมเงนสภาพคลองระหวางวนทไดรบจาก ธปท. โดย

มหลกทรพยค�าประกน (Intraday Liquidity Facilities: ILF)

เฉลย 392.24 พนลานบาทตอวน ซงเพยงพอส�าหรบการโอน

เงนผานระบบบาทเนตไดทนท และไมเกด Settlement risk

รวมทงมรายการคางควเพยงรอยละ 7 ของมลคาธรกรรม

ทงหมด ซงสวนใหญคางควไมเกน 5 นาท ทงน เมอพจารณา

อตราการหมนเวยนของสภาพคลอง (RTGS Turnover) ใน

ระบบ ซงค�านวณจากสดสวนมลคาการโอนเงนเฉลยรายวนตอ

สภาพคลองของสมาชกในแตละวน พบวา อตราการหมนเวยน

สภาพคลองเพอใชในการโอนเงนลดลงจาก 7.27 เทา ในป

2559 เปน 6.80 เทา ในป 2560 เนองจากผใชบรการบาทเนต

มการด�ารงเงนฝากในบญช C/A และหลกทรพย ILF เพมสงขน

จงมผลท�าใหการใชสภาพคลองหมนเวยนในระบบลดนอยลง

2558 2559 25600 0

2

4

67

5

3

1

8

100200

300

400500

600พนล�านบาท เท�า

107.45 109.34 144.49

441.00

5.93

7.276.80

385.54 392.24

Opening Balance (แกนซ�าย)

ILF (แกนซ�าย)

RTGS Turnover (แกนขวา)



40

ทงน ธปท. ยงไดปรบปรงการบรหารจดการ

ความเสยงของระบบบาทเนตตลอดป 2560 เชน การทบทวน

อตราสวนลด (haircut) ทใชในการค�านวณมลคาหลกประกน

เพอใชเปนสภาพคลองในระบบ การคมครองรายการโอนเงน

ทส�าเรจแลว มใหตองถกยกเลกหรอเพกถอน (Payment finality)

ตามพระราชบญญตระบบระบบการช�าระเงน พ.ศ. 2560 รวม

ทงการก�าหนดหลกเกณฑและพธปฏบตกรณสมาชกในระบบ

ถกศาลสงพทกษทรพยหรอลมละลาย อกทง ธปท. ไดมการ

ปรบปรงพธปฏบตในการเชอมโยงเพอช�าระราคาหลกทรพย

กบบรษท ศนยรบฝากหลกทรพย (ประเทศไทย) จ�ากด ซงได

ก�าหนดแนวทางปฏบตในกรณทสมาชกของทง 2 ระบบถก

ศาลสงพทกษทรพยหรอลมละลาย เพอปองกน Systemic

risk ในระบบ

นอกจากน ดานปฏบตการ (Operational

risk) เปนความเสยงอกดานทส�าคญของระบบบาทเนต และ

การบรหารจดการความตอเนองของระบบเปนสวนส�าคญทชวย

สนบสนนใหระบบด�าเนนการไปไดอยางราบรน โดย ธปท. ใน

ฐานะผใหบรการระบบและผก�ากบดแลระบบไดก�าหนดตวชวด

ความตอเนองของบรการ (Target System Availability) ในป

2560 ทรอยละ 99.8 และจากการด�าเนนงานทผานมา System

Availability ณ สนป 2560 ของระบบบาทเนตอยในระดบทสง

กวาเปาหมายทก�าหนดไว ทงน ธปท. มการตดตามตวชวดความ

ตอเนองของการใหบรการและรายงานตอผบรหารทเกยวของ

และรายงานผลการด�าเนนการตอ กรช. อยางสม�าเสมอ อกทง

ในป 2560 ธปท. ไดมการทดสอบประสทธภาพการประมวลผล

ขอมลธรกรรม (Performance stress test) ของระบบบาทเนต

ซงผลการทดสอบระบบผานตามเกณฑทก�าหนดไว และ

สามารถรองรบการใชงานในอนาคต

2. ระบบการหกบญชเชคดวยภาพเชค (ICAS)

2.1 แนวโนมธรกรรม

ระบบ ICAS เปนระบบการเรยกเกบเงนตามเชค

โดยใชภาพเชคในกระบวนการเรยกเกบแทนการใชตวเชค

จรง ซงในป 2560 การช�าระเงนดวยเชคจดเปนธรกรรมการ

ช�าระเงนรายยอยทมสดสวนสงสดของการช�าระเงนรายยอย

ทงหมด10 โดยคดเปน 106.11 ลานลานบาท หรอรอยละ 81

ของธรกรรมทงหมด 131 ลานลานบาท อยางไรกด ปรมาณ

และมลคาการเรยกเกบเชคทวประเทศเฉลยรายวน (ทงการ

เรยกเกบเชคภายในธนาคารเดยวกนและขามธนาคาร) ม

ปรมาณและมลคาลดลงรอยละ 5.28 และ 3.38 ตามล�าดบ

เมอเทยบกบป 2559 เนองจากแนวโนมการท�าธรกรรมการ

โอนเงนทางอเลกทรอนกสเตบโตเพมสงขน และมการคน

ภาษผานระบบพรอมเพยแทนการใชเชค โดยในป 2560 ม

ปรมาณการเรยกเกบเชคระหวางธนาคารเฉลยตอวนเทากบ

269,600 ฉบบ หรอคดเปนมลคาเฉลยตอวนเทากบ 147.04

พนลานบาท

10 การช�าระเงนรายยอย ประกอบดวย การช�าระเงนโดยใชเชค และการโอนเงนรายยอยระหวางธนาคาร

41

เมอพจารณามลคาการเรยกเกบเชคตอรายการ

ในป 2560 พบวาสวนใหญเปนรายการเรยกเกบเชคทมมลคา

นอยกวา 1 แสนบาท คดเปนสดสวนถงรอยละ 76.31 ของ

รายการเรยกเกบเชคระหวางธนาคารทงหมด รองลงมาเปน

รายการเรยกเกบเชคทมมลคา 1 - 5 แสนบาท คดเปนสดสวน

รอยละ 15.36 ของรายการเรยกเกบเชคระหวางธนาคารทงหมด

ทงน รายการเรยกเกบเชคมลคาสงมากกวา 10 ลานบาท

ภาพท 7: ปรมาณและมลคาเชคเรยกเกบระหวางธนาคารทวประเทศ

ภาพท 8: สดสวนการเรยกเกบเชคทวประเทศจ�าแนกตามชวงมลคา

ขนไป มสดสวนเพยงรอยละ 0.69 ของรายการเรยกเกบเชค

ระหวางธนาคารทงหมด ซงแนวโนมการลดลงของรายการเรยก

เกบเชคปรากฏชดใน 2 ชวงมลคา ไดแก ชวงนอยกวา 1 แสนบาท

ทลดลง 3.19 ลานฉบบ และชวงมลคา 1 - 5 แสนบาททลดลง

ประมาณ 5 แสนฉบบ เนองจากแนวโนมการท�าธรกรรมโอนเงน

ทางอเลกทรอนกสเพมสงขน

250,000 130

140

150

160

170

260,000

270,000

280,000

290,000

300,000

310,000ฉบบ พนล�านบาท

300,294 296,682 292,332 284,618 269,600

2556 2557 2558 2559 2560

164.57

154.95

154.07152.19

147.04มลค�าเฉลยรายวน (แกนขวา)

ปร�มาณเฉลยรายวน (แกนซ�าย)


< 1 แสนบาท

> = 1 แสนบาท แต� < 5 แสนบาท

> = 5 แสนบาท แต� < 1 ล�านบาท

> = 1 ล�านบาท แต� < 2 ล�านบาท



มากกว�า 10 ล�านบาทข�นไป

3.15%

15.36%

76.31%



42

2.2 การบรหารจดการความเสยงทส�าคญ

ธปท. มการบรหารจดการความเสยงดานปฏบตการ

(Operational risk) และมการบรหารจดการความตอเนองของ

ระบบ ICAS มาอยางตอเนอง โดย ธปท. ไดก�าหนดตวชวด

ความตอเนองของบรการ (Target System Availability) ในป

2560 ทรอยละ 99.8 และจากการด�าเนนงานทผานมา System

Availability ณ สนป 2560 ของระบบ ICAS อยในระดบทสง

กวาเปาหมายทก�าหนดไว ทงน ธปท. มการตดตามตวชวดความ

ตอเนองของการใหบรการและรายงานตอผบรหารทเกยวของ

และรายงานผลการด�าเนนการตอ กรช. อยางสม�าเสมอ

ธปท. ในฐานะผก�ากบดแลระบบการช�าระเงนทมความ

ส�าคญ (SIPS) ไดเคยเขารบการประเมนภาคการเงนตาม

โครงการ Financial Sector Assessment Program (FSAP11)

โดยกองทนการเงนระหวางประเทศ (IMF) และธนาคารโลก

(World Bank) เมอป 2550 ซงเปนการประเมนตามมาตรฐาน

สากลฉบบเดม Core Principles for Systemically Important

Payment Systems (CPSIPS) โดยในการประเมนครงดงกลาว

พบวาระบบบาทเนตมการบรหารจดการทมประสทธภาพ

และมมาตรการจดการความเสยงอยางเพยงพออยในเกณฑด

อยางไรกด ผประเมนมความเหนวายงมขอควรปรบปรงทส�าคญ

ในดาน Legal Foundation โดยเสนอแนะใหมการปรบปรง

ขอกฎหมายเพอลดความเสยงทรายการโอนเงนทส�าเรจแลว

อาจถกยกเลกหรอเพกถอนหากสมาชกในระบบถกศาล

สงพทกษทรพยหรอลมละลาย ซง ธปท. ไดด�าเนนการปรบปรง

ขอกฎหมายตามขอเสนอแนะมาเปนล�าดบ

ตอมาในป 2555 Committee on Payment and

Settlement Systems (CPSS) ซงเปนคณะกรรมการภายใต

Bank for International Settlement (BIS) ทก�าหนดมาตรฐาน

สากลส�าหรบการก�ากบดแลประสทธภาพและเสถยรภาพ

ของระบบการช�าระเงน และ Technical Committee

of the International Organization of Securities

Commissions (IOSCO) ซงเปนคณะกรรมการทก�าหนด

มาตรฐานสากลส�าหรบการก�ากบดแลประสทธภาพและ

เสถยรภาพของระบบทเกยวของดานหลกทรพยไดรวมมอกน

ปรบปรงมาตรฐานการก�ากบดแลระบบโครงสรางพนฐาน

ทางการเงนทงหมดไวในมาตรฐานฉบบเดยวกน โดยใช

ชอวา Principles for Financial Market Infrastructures

(PFMI) ในชวงป 2556 – 2560 ธปท. จงไดจดใหมการประเมน

(self-assessment) ระบบบาทเนตโดยใชมาตรฐานสากล PFMI

และไดด�าเนนการปรบปรงระบบบาทเนต เพอใหสอดคลองกบ

มาตรฐานสากลมาอยางตอเนอง

โดยในป 2560 ธปท. ไดปรบปรงระบบบาทเนต ทงใน

ดานการด�าเนนการและการบรหารจดการความเสยงของ

ระบบ (Principles for FMI) และดานหนาทความรบผดชอบ

ของ ธปท. ในฐานะหนวยงานก�ากบดแล (Responsibilities

of Authority) โดยไดน�าผลการประเมนระบบบาทเนต (Self-

assessment) ในป 2559 มาจดท�าแผนการปรบปรงระบบเพอให

สอดคลองกบมาตรฐานสากล PFMI และไดด�าเนนการปรบปรง

ระบบบาทเนตมาอยางตอเนองในหลายดาน เชน การผลกดน

พระราชบญญตระบบการช�าระเงน พ.ศ. 2560 ซงมบทบญญต

2. การเตรยมการเพอเขารบการประเมนภาคการเงนตามโครงการ FSAP

11 โครงการประเมนภาคการเงน (Financial Sector Assessment Program – FSAP) เปนโครงการความรวมมอระหวางกองทนการเงนระหวางประเทศ (International Monetary Fund: IMF) และธนาคารโลก (World Bank) โดยมวตถประสงคเพอประเมนเสถยรภาพและระดบการพฒนาระบบการเงนของประเทศ ซงการประเมน FSAP ประกอบดวย 2 สวน ไดแก (1) การประเมนเสถยรภาพของระบบการเงน (Financial Stability) ซงเปนภาคบงคบใชประเมนทกประเทศใน 3 ดาน ไดแก ดานความเสยงของระบบการเงน (Vulnerabilities and Financial System) ดานกรอบการก�ากบเสถยรภาพระบบการเงน (Financial Stability Policy Framework) และดานโครงสรางพนฐานในการรองรบวกฤตการเงน (Financial Safety Net) และ (2) การประเมนระดบการพฒนาของระบบการเงน (Financial Development)

43

ธปท. ในฐานะหนวยงานก�ากบดแลระบบบาทเนต และ

ก.ล.ต. ในฐานะหนวยงานก�ากบดแลระบบส�านกหกบญชกลาง

ส�าหรบธรกรรมการซอขายหลกทรพย ระบบช�าระราคาและสง

มอบหลกทรพย และระบบศนยรบฝากหลกทรพย มการด�าเนน

การรวมกนในการก�ากบดแลระบบโครงสรางพนฐานทางการ

เงนทเชอมโยงกน เพอใหระบบดงกลาวมความมนคง ปลอดภย

มประสทธภาพ และมการบรหารจดการความเสยงอยางเพยง

พอ สอดคลองกบมาตรฐานสากล Principles for Financial

Market Infrastructures (PFMI) รวมทงเพอปองกนความเสยง

systemic risk ของทงระบบไดอยางเหมาะสม

3. ความรวมมอในการก�ากบดแลระบบการช�าระเงน (Co-operative Oversight)

ในเรองการคมครองรายการโอนเงนหรอช�าระดลทส�าเรจแลว

มใหถกยกเลกหรอเพกถอน (Payment finality) การจดท�า

กรอบนโยบายการบรหารจดการความเสยงของระบบการ

ช�าระเงน การก�าหนดคณสมบตของสมาชกผใชบรการบาทเนต

ให ชดเจน และการทบทวนตนทนการใหบรการและ

โครงสรางคาธรรมเนยมระบบบาทเนต เปนตน รวมทง

ปรบปรงการด�าเนนการของ ธปท. ในฐานะผก�ากบดแลระบบ

การช�าระเงน เชน การจดท�าบนทกขอตกลงความรวมมอกบ

ส�านกงานคณะกรรมการก�ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย

(ก.ล.ต.) เพอการก�ากบดแลระบบโครงสรางพนฐานทางการเงน

ทเชอมโยงกน การปรบปรงพธปฏบตเพอการก�ากบดแลระบบ

การช�าระเงนท ธปท. ใหบรการ และการเผยแพรหลกเกณฑ

ในการก�าหนดระบบการช�าระเงนทตองมการก�ากบดแลตาม

มาตรฐานสากล PFMI

ธปท. และหนวยงานทเกยวของมแผนจะเขารบการ

ประเมนภาคการเงนตามโครงการ FSAP อกครงในไตรมาส 4

ป 2561 ซงระบบการช�าระเงนเปน Module หนงทจะเขารบ

การประเมนตามมาตรฐานสากล PFMI


44

ธปท. เปนผก�ากบดแลและตรวจสอบผใหบรการการช�าระเงน

ทางอเลกทรอนกส เพอใหมการบรหารความเสยงทเหมาะสม

มความนาเชอถอ และมความปลอดภยในการใหบรการ

การช�าระเงนทางอเลกทรอนกส โดยในป 2560 มการด�าเนนงาน

ทส�าคญ ดงน

1. การก�ากบดแลตามประกาศกระทรวงการคลง เรอง

กจการทตองขออนญาตตามขอ 5 แหงประกาศของคณะปฏวต

ฉบบท 58 (การประกอบธรกจบตรเงนอเลกทรอนกส)

ธปท. ก�ากบดแลผประกอบธรกจบตรเงนอเลกทรอนกส

(e-Money) ทมใชสถาบนการเงน (Non-bank) ซงไดรบ

อนญาตตามประกาศกระทรวงการคลง เรอง กจการทตอง

ขออนญาตตามขอ 5 แหงประกาศของคณะปฏวต ฉบบท 58

(การประกอบธรกจบตรเงนอเลกทรอนกส) (ปว. 58) ลงวนท

4 ตลาคม 2547 โดย ณ สนป 2560 มจ�านวนผประกอบธรกจ

e-Money ทงสน 15 ราย โดยมผประกอบธรกจ e-Money ท

ไดรบอนญาตเพมเตมในป 2560 จ�านวน 1 ราย

2. การก�ากบดแลตามพระราชกฤษฎกาวาดวยการ

ควบคมดแลธรกจบรการการช�าระเงนทางอเลกทรอนกส

พ.ศ. 2551 (พ.ร.ฎ. e-Payment) และพระราชกฤษฎกา

วาดวยการควบคมดแลธรกจบรการการช�าระเงนทาง

อเลกทรอนกสของสถาบนการเงนเฉพาะกจ พ.ศ. 2559

(พ.ร.ฎ. e-Payment SFIs)

ธปท. ก�ากบดแลผ ให บรการการช�าระเงนทาง

อเลกทรอนกส โดยอาศยอ�านาจตาม พ.ร.ฎ. e-Payment

และ พ.ร.ฎ. e-Payment SFIs ซงเปนกฎหมายล�าดบรองภายใต

พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544

โดยมระดบการควบคมดแล 3 ระดบ คอ บญช ก เปนธรกจ

บรการทตองแจงใหทราบกอนใหบรการ บญช ข เปนธรกจ

บรการทตองขอขนทะเบยนกอนใหบรการ และบญช ค เปน

ธรกจบรการทตองไดรบใบอนญาตกอนใหบรการ ในป 2560

ธปท. ไดก�ากบดแลผใหบรการการช�าระเงนทางอเลกทรอนกส

ตาม พ.ร.ฎ. ทง 2 ฉบบ สรปไดดงน

1) พจารณาการแจงใหทราบตามบญช ก การขอขน

ทะเบยนตามบญช ข และการขอรบอนญาตตามบญช ค และ

เสนอคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส (คธอ.) เพอ

พจารณาออกใบอนญาต โดย ณ สนป 2560 มผใหบรการทมใช

4. การก�ากบและตรวจสอบผ ใหบรการการช�าระเงนทางอเลกทรอนกส

ในป 2560 ธปท. และ ก.ล.ต. ไดลงนามในบนทกขอตกลง

ความรวมมอ (Memorandum of Understanding: MOU)

ในการก�ากบดแลระบบโครงสรางพนฐานทางการเงนทเชอม

โยงกน เพอความรวมมอระหวางหนวยงานในการก�ากบดแล

ระบบดงกลาว ใหมความมนคง ปลอดภย มการบรหารจดการ

ความเสยงอยางเพยงพอ สอดคลองกบมาตรฐานสากล รวม

ทงรองรบการท�าธรกรรมในตลาดเงนและตลาดทนไดอยางม

ประสทธภาพ โดยมขอบเขตความรวมมอ ไดแก การก�าหนด

นโยบายและแผนการพฒนาระบบโครงสรางพนฐานทางการ

เงนทเชอมโยงกน การดแลความเสยงทส�าคญ การจดการ

กรณทระบบเกดปญหาหรอขดของและมผลกระทบตอระบบ

โครงสรางพนฐานทางการเงนทเชอมโยงกน และการแลก

เปลยนขอมลและองคความร การรกษาความลบของขอมล

รวมถงก�าหนดใหมผประสานงานระหวางหนวยงาน ทงในกรณ

ปกตและกรณฉกเฉน ทงน การด�าเนนการขางตนสอดคลองกบ

มาตรฐานสากล PFMI ในสวนของหลกการดานหนาทความรบ

ผดชอบของหนวยงานก�ากบดแล ทก�าหนดใหมการประสาน

งานและรวมมอกน (Co-operative Oversight) อยางเปน

ทางการระหวางหนวยงานก�ากบดแลระบบโครงสรางพนฐาน

ทางการเงนทเชอมโยงกน

45

สถาบนการเงนทแจงใหทราบตามบญช ก จ�านวน 1 ราย ผให

บรการทมใชสถาบนการเงนไดรบการขนทะเบยนตามบญช ข

จ�านวน 10 ราย และผใหบรการทไดรบใบอนญาตตามบญช ค

จ�านวน 104 ราย ซงแบงเปนธนาคารพาณชย 30 ราย สถาบน

การเงนเฉพาะกจ 6 ราย และสถาบนทมใชสถาบนการเงน 68 ราย

รวมใบอนญาตทกประเภททงสน 185 ฉบบ นอกจากน

ในป 2560 มผใหบรการทยกเลกการใหบรการและคนใบ

อนญาตตามบญช ค จ�านวน 9 ราย

2) ก�ากบดแลและตรวจสอบผใหบรการใหปฏบตตาม

พ.ร.ฎ. และประกาศตาง ๆ ทเกยวของ รวมถงรายงานผล

การควบคมดแลและการไมปฏบตตามกฎเกณฑของผให

บรการตอ คธอ. อยางสม�าเสมอ พรอมทงไดแจงใหผใหบรการ

รบทราบและก�าชบใหด�าเนนการหรอตดตามการปรบปรง

แกไขใหถกตอง

นอกจากน ธปท. รวมกบกระทรวงการคลงผลกดน

การตรากฎหมายก�ากบดแลระบบการช�าระเงน ซงส�านก

เลขาธการคณะรฐมนตรไดประกาศเผยแพรพระราชบญญต

ระบบการช�าระเงน พ.ศ. 2560 ลงราชกจจานเบกษา เมอวนท 18

ตลาคม 2560 และมผลบงคบใชในวนท 16 เมษายน 2561

ส�าหรบผใหบรการภายใตกฎหมายเดมทง 3 ฉบบ ซง

ตองอยภายใตการก�ากบของพระราชบญญตระบบการช�าระเงน

พ.ศ. 2560 หากประสงคจะใหบรการตอไป จะตองยนขอรบ

ใบอนญาตจากรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงหรอขอขน

ทะเบยนตอ ธปท. ภายใน 120 วน นบแตวนทรฐมนตรประกาศ

ก�าหนด ทงน ธปท. ไดจดประชมชแจงท�าความเขาใจเพอใหผให

บรการไดเตรยมความพรอมในการปฏบตตามกฎหมาย รวมทง

รบฟงความคดเหนจากผเกยวของ เพอประกอบการพจารณา

จดท�ารางประกาศภายใตพระราชบญญต

IIIแนวโนมการใช

บรการดานการช�าระเงน

47

ในป 2560 ภาครฐ ธปท. และธนาคารพาณชยไดผลกดน

ใหเกดพฒนาการทส�าคญของโครงสรางพนฐานบรการการ

ช�าระเงนทางอเลกทรอนกส ไดแก ระบบพรอมเพย และการ

ขยายการตดตงเครอง EDC ซงการผลกดนดงกลาวเปนปจจย

หนงทสงผลตอการปรบเปลยนรปแบบการใหบรการของ

ธนาคารพาณชย และพฤตกรรมการช�าระเงนของประชาชน

โดยธนาคารพาณชยมการกระจายเครอง EDC ตามรานคา

ตาง ๆ อยางทวถง และประชาสมพนธสงเสรมใหลกคาหนไป

ใชบรการ e-Payment ผานชองทาง Mobile banking และ

Internet banking มากขน ซงประชาชนกมการปรบเปลยน

พฤตกรรมใหสอดรบกบความเปลยนแปลงดงกลาว เหนไดจาก

การโอนเงนผาน Mobile banking ทมอตราเตบโตสงขนอยาง

ตอเนอง รวมถงความนยมในการใชบตรเดบตช�าระเงนคาสนคา

และบรการ ณ จดขาย และทางออนไลนทเตบโตเดนชด ขณะ

ทการถอนเงนสดทสาขาธนาคารมแนวโนมลดลง

1. ภาพรวมการใชบรการการช�าระเงนในป 2560

ภาพท 9: การใช e-Payment ของไทยเทยบกบตางประเทศ*

748 472 453 433 373 96 63

สงคโปร สวเดน เกาหลใต ออสเตรเลย องกฤษ มาเลเซยไทย

การใช e-Payment ตอคนตอป (จ�านวนครง)

* ธรกรรม e-Payment ในตางประเทศเปนขอมลป 2559 สวนประเทศไทยเปนขอมลป 2560 ทมา: BIS (2017) Statistics on payment, clearing and settlement systems in the CPMI countries, Bank of Negara Malaysia และธนาคารแหงประเทศไทย

31 35 3949

63

2556 2557 2558 2559 2560

0

10

20

30

40

50

60

70

80

การใช� e-Paymentต�อคนต�อป�

(จำนวนครง)

การใช e-Payment ของประเทศไทย ตอคนตอป (จ�านวนครง)ป 2556-2560


48

ผลจากการพฒนาโครงสรางพนฐานบรการช�าระเงนของ

ประเทศและการปรบพฤตกรรมการช�าระเงนของประชาชน

ท�าใหในป 2560 มปรมาณธรกรรม e-Payment รวม 4,167.7

ลานรายการ คดเปนอตราการเตบโตรอยละ 30.1 เมอเทยบ

กบปกอน โดยเฉพาะการโอนเงนขามธนาคารผาน Internet

banking และ Mobile banking มอตราการเตบโตเชงปรมาณ

จากความก าวหน าของเทคโนโลย

ทเกยวของกบการช�าระเงน ท�าใหการท�า

ธรกรรมบางประเภททสาขามความส�าคญ

ลดลง ในชวงทผานมา ธนาคารพาณชยจง

มการปรบตวใหสอดรบกบสภาพแวดลอมท

เปลยนแปลงไปหรอปรบเปลยนรปแบบ ซง

สาขาธนาคารเตมรปแบบเปนชองทางใหบรการ

ทมตนทนสง โดย ณ สนป 2560 สถาบน

การเงนโดยรวมลดจ�านวนสาขาลง 229 สาขา

สงผลใหจ�านวนรวมเทากบ 9,255 สาขา โดย

ธนาคารพาณชยไทยไดลดจ�านวนสาขาลง 232

สาขา ขณะทสถาบนการเงนเฉพาะกจมการ

ขยายสาขาเพม 3 สาขา

ความส�าคญของสาขาธนาคารเตมรปแบบลดลงจากเทคโนโลยทกาวหนา

สงผลใหจ�านวนสาขาลดลงมากในป 2560

ในขณะเดยวกนการกระจายเครองรบบตรทวถงครอบคลม

เขาถงผ ใชบรการมากขน

และมลคาถงรอยละ 124.0 และ 90.1 และเมอพจารณาภาพ

รวมจ�านวนธรกรรม e-Payment ของไทยตอคนตอป พบวา

ณ สนป 2560 มการขยายตวเปน 63 ครงตอคนตอป จากเดม

49 ครงตอคนตอป ณ สนป 2559 อยางไรกตาม เมอเทยบ

กบประเทศทพฒนาแลว การใช e-Payment ของไทยยงม

ศกยภาพทจะสงเสรมใหเพมขนไดอกมาก

2. โครงสรางพนฐานบรการการช�าระเงน

ภาพท 10: โครงสรางพนฐานบรการการช�าระเงน ป 2560

1,349 สาขา

2,743 สาขา

1,248 สาขา

1,594 สาขา

2,321 สาขา

7,562 เครอง






110,401 เครอง



354,712 เครอง

สาขาธนาคารพาณชย

เครองท�ารายการอตโนมต (ATM/CDM)

เครอง EDC

49

ส�าหรบเครองท�ารายการอตโนมต (ATM/CDM) ณ สน

ป 2560 ยงมจ�านวนเพมขน โดยมจ�านวนทงหมด 66,944

เครอง เพมขน 2,829 เครอง หรอเพมขนรอยละ 4.4 จาก

ปกอน ซงหากพจารณาความเพยงพอของเครอง ATM/

CDM ประเทศไทยมจ�านวน 1,011 เครองตอประชากรหนง

ลานคน เมอเปรยบเทยบกบประเทศตาง ๆ เชน สงคโปรม

489 เครองตอประชากรหนงลานคน สวเดน 285 เครองตอ

ประชากรหนงลานคน องกฤษ 1,067 เครองตอประชากร

หนงล านคน นบว าไทยมจ�านวนเครองต อประชากร

คอนขางมาก

ส�าหรบเครองรบบตร (EDC) ณ สนป 2560 มจ�านวน

711,211 เครอง เพมขนจากปกอน 236,858 เครอง หรอ

มอตราการเตบโตสงขนรอยละ 50 ซงเปนผลมาจากการ

ผลกดนการวางเครอง EDC ใหกระจายทวประเทศ ภายใต

โครงการขยายการใชบตรตามแผนยทธศาสตร National

e-Payment ของรฐบาล โดยภาคตะวนออกเฉยงเหนอม

สดสวนเพมขนมากทสด คอ รอยละ 85 รองลงมาคอภาคใต

ทรอยละ 79.8 ในขณะทกรงเทพมหานครมสดสวนเพมขน

นอยทสด คอ รอยละ 33.5 เนองจากเดมกรงเทพมหานคร

มเครอง EDC คอนขางมากอยแลว


50

ภาพท 11: จ�านวนเครอง EDC ตอประชากรหนงลานคน

ตารางท 1: จ�านวนเครองท�ารายการอตโนมต (ATM/CDM) และเครองรบบตร (EDC) ของประเทศตาง ๆ

เมอเปรยบเทยบจ�านวนเครอง EDC ของไทยกบประเทศอน ๆ

พบวาป 2560 ประเทศไทยมสดสวนเครอง EDC ตอประชากร

อยท 10,745 เครองตอประชากรหนงลานคน เพมขนจากป

2559 จ�านวน 3,550 เครองตอประชากรหนงลานคน ท�าให

ประเทศไทยมจ�านวนเครอง EDC ตอประชากรมากกวาประเทศ

มาเลเซยทมจ�านวนอยท 10,324 เครองตอประชากรหนงลาน

คน อยางไรกตาม จ�านวนเครอง EDC ตอประชากรของไทยยง

ต�ากวาประเทศพฒนาแลว เชน ออสเตรเลย องกฤษ สวเดน

และสงคโปร มจ�านวนเครองอยท 39,337 32,858 25,800

และ 33,219 เครองตอประชากรหนงลานคน ตามล�าดบ

ป 25586,336

เครอง

ม.ค. 2561*10,745

เครอง

ทมา: Statistics on payment, clearing and settlement systems in the CPMI countries - Figures for 2016, Malaysia’s Payment Statistics: BNM, ธนาคารแหงประเทศไทย* จ�านวนเครอง ATM/CDM และเครอง EDC ของประเทศอนเปนขอมล ณ สนป 2559 สวนประเทศไทย และประเทศมาเลเซยเปนขอมล ณ สนป 2560

หนวย : เครองตอประชากรหนงลานคน

ไทย มาเลเซย สงคโปร ออสเตรเลย องกฤษ สวเดน

จ�านวนเครอง ATM/CDM* 1,011 N/A 489 1,355 1,067 285

จ�านวนเครอง EDC* 10,745 10,324 33,219 39,337 32,858 25,800

จ�านวนเครอง EDC ตอประชากรหนงลานคน

* ตวเลขประมาณการ

51

ภาพท 12: สดสวนปรมาณและมลคาการช�าระเงนของประชาชน ป 2557-2560

3.1 การช�าระเงนของประชาชน

ภาคธรกจและภาครฐ

ภาคประชาชน

ป 2560 การช�าระเงนของ

ภาคประชาชนในภาพรวมยงเตบโตตอเนอง

และเมอพจารณาการท�าธรกรรมแยกตาม

ชองทาง พบวาการใชจ ายผาน Mobile

banking/Internet banking ยงเตบโตสง

เชนเดยวกบปกอนหนา จากความนยมในการใช

Mobile banking ทเพมขน และการสงเสรม

การใช QR Code เพอการช�าระเงน โดยม

การเตบโตเชงปรมาณและมลคาทรอยละ

82.2 และรอยละ 33.2 ในขณะเดยวกน การ

ช�าระเงนและโอนเงนทเครอง ATM/CDM

3. พฤตกรรมการช�าระเงน

ปรมาณธรกรรมรวม4.1 พนลานครง(+22.0% YoY)

มลคาธรกรรมรวม25.0 ลานลานบาท

(+12.5% YoY)

ดวยบตรอเลกทรอนกส มการหดตวต อ

เนองจากปกอน โดยหดตวลงประมาณรอยละ

15.0 ทงในเชงปรมาณและมลคา สะทอนวา

ประชาชนมการปรบเปลยนพฤตกรรมไป

ใชชองทาง Mobile banking/Internet

banking ทสะดวกกวา สามารถท�าธรกรรมได

ทกททกเวลา

ทงน เมอพจารณายอนหลงใน

ชวง 4 ปทผานมา จะเหนไดชดวาสดสวนการ

ช�าระเงนและโอนเงนดวย Mobile banking/

Internet banking เพมขนมาก ในขณะทการ

ถอนเงนสดทเครอง ATM/CDM มสดสวน

ลดลงเรอย ๆ เปนสญญาณทดวาประชาชนก�าลง

ปรบเปลยนไปใชบรการ e-Payment มากขน

0% 20% 40% 60% 80% 100%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

2557

2558

2559

2560

สดส�วนปร�มาณการชำระเง�นของประชาชน

สดส�วนมลค�าการชำระเง�นของประชาชน

ถอนเง�นสดทเคร�อง ATM/CDM

60.2% 10.4% 13.6% 15.2% 0.6%

56.7% 14.2% 14.0% 14.2% 0.9%

51.0% 23.1% 11.4% 13.4% 1.1%

44.0% 34.5% 8.0% 12.0% 1.5%

2557

2558

2559

2560

40.7% 28.2% 24.0% 6.8% 0.4%

39.8% 30.7% 22.4% 6.7% 0.4%

34.6% 41.9% 17.1% 6.0% 0.4%

31.3% 49.6% 13.0% 5.6% 0.5%

ชำระเง�นและโอนเง�นด�วย Mobile banking/Internet banking

ชำระเง�นและโอนเง�นทเคร�อง ATM/CDM

ชำระเง�นทเคร�องรบบตร (EDC)

ชำระเง�นออนไลน�ผ�านบตร



52

ภาคธรกจและภาครฐ

ป 2560 การช�าระเงนของภาค

ธรกจและภาครฐโดยรวมมการเตบโตเพมขน

เลกนอย อยางไรกด หากพจารณาธรกรรม

แยกตามชองทาง พบวาการท�าธรกรรมผาน

Mobile banking/ Internet banking ม

อตราการเตบโตสงทสดเมอเทยบกบชองทาง

อน สาเหตหนงมาจากการทธนาคารพาณชย

หลายแหงท�าการตลาดเจาะกลมลกคาธรกจ

SMEs มาก สงผลใหอตราการเตบโตของ

Mobile banking/ Internet banking ของ

ภาคธรกจและภาครฐอยทรอยละ 36.7 ใน

เชงปรมาณ และรอยละ 9.2 ในเชงมลคา

นอกจากน ในป 2560 การใช

เชคมการหดตวลงจากปกอน โดยหดตวลง

รอยละ 4.4 ในเชงปรมาณ และรอยละ 2.8

ในเชงมลคา เนองจากธรกจหนไปใชบรการ

e-Payment เพมมากขน รวมถงการทภาค

รฐมการคนภาษผานพรอมเพยแทนการคน

ภาษดวยเชค โดยในป 2560 กรมสรรพากร

มการคนภาษผานพรอมเพยมากถง 2.2 ลาน

ราย จากทงหมดประมาณ 3.7 ลานราย

เมอพจารณายอนหลงในชวง 4 ป

ทผานมา จะเหนวาสดสวนการใชบรการ

e-Payment ของภาคธรกจและภาครฐม

แนวโนมเพมขนเชนเดยวกบในภาคประชาชน

แตยงมการขยายตวไมสงมากนกในแตละป

เนองจากบางธรกจยงมความจ�าเปนในการใชเชค

ดวยเหตผลบางประการ เชน การใชเชคเพอการ

ควบคมภายในหรอบรหารจดการเงน รวมถงเปน

หลกฐานในการท�าธรกรรมทางการเงน

ปรมาณธรกรรมรวม571.0 ลานครง(+5.8% YoY)

มลคาธรกรรมรวม105.7 ลานลานบาท

(+1.0% YoY)

ภาพท 13: สดสวนปรมาณและมลคาการช�าระเงนของภาคธรกจและภาครฐ ป 2557-2560

2557

2558

2559

2560

0% 20% 40% 60% 80% 100%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

สดส�วนปร�มาณการชำระเง�นของภาคธรกจและภาครฐ

สดส�วนมลค�าการชำระเง�นของภาคธรกจและภาครฐ

การใช�เชค

24.4% 62.1% 7.8% 5.7%

23.7% 61.5% 8.0% 6.8%

22.1% 61.7% 8.6% 7.6%

19.9% 61.2% 9.1% 9.8%

2557

2558

2559

2560

64.6% 19.6% 13.2%2.6%

62.5% 20.6% 14.3%2.6%

58.5% 23.0% 15.7%2.8%

56.3% 23.8% 17.0%2.9%

โอนเง�นและตดเง�นล�วงหน�าอตโนมต

โอนเง�นข�ามธนาคาร (NITMX bulk payment)

ชำระเง�นและโอนเง�นด�วย Mobile/Internet banking


53

3.2 การถอนและฝากเงนสด

การใชเงนสดของคนไทยในป 2560 ยงคงขยายตว

เพมขนในอตราทลดลงเลกนอย เนองจากคนไทยสวนใหญยง

คนชนกบการถอนเงนสดมาใชจายในชวตประจ�าวน ท�าใหการ

ถอนเงนสดในปทผานมามการขยายตวจากปกอนคดเปนรอยละ

3.2 โดยชองทางหลกทคนไทยสวนใหญมกใชในการถอน

เงนสด คอ ชองทางเครอง ATM/CDM ซงประกอบดวย การ

ถอนเงนสดผานเครองของธนาคาร การถอนเงนสดทเครองใน

ตางประเทศ และการเบกเงนสดลวงหนาผานเครอง

ในป 2560 คนไทยถอนเงนสดผานเครอง ATM/CDM

เฉลย 28 ครงตอคนตอป หรอคดเปนรอยละ 90.7 ของ

ปรมาณการถอนเงนสดผานชองทางตาง ๆ (1,892.5 ลาน

รายการ) สวนทเหลออกรอยละ 9.3 เปนการถอนเงนสดผาน

เคานเตอรธนาคาร และเมอเปรยบเทยบกบปรมาณการถอน

เงนสดปกอนหนา พบวาอตราการเตบโตของการถอนเงนสด

ผานเครอง ATM/CDM มแนวโนมลดลง จากรอยละ 5.8 ในป

2559 เปนรอยละ 4.3 ในป 2560 ในขณะทการถอนเงนสด

ผานเคานเตอรธนาคารหดตวลงรอยละ 0.2 สอดคลองกบ

แนวโนมการลดลงของสาขาธนาคารพาณชยและการใช

บรการโอนและช�าระเงนผานชองทางเครอง ATM/CDM

ทลดลง เนองจากคนสวนใหญหนมาท�าธรกรรมผานชองทาง

ออนไลนมากขน

ภาพท 14: อตราเตบโตของการถอนเงนสดผานเครอง ATM/CDM

อตราเตบโตของการถอนเงนสดผานเครอง ATM/CDM

2558

5.9% 2559

5.8% 2560

4.3%


54

หากพจารณาในเชงมลคาแลวจะเหนวา ในป 2560

มลคาการถอนเงนสวนใหญอยทชองทางเคานเตอรธนาคาร

เปนสดสวนถงรอยละ 77.7 ของมลคาการถอนเงนสดทงหมด

คดเปนมลคาอยท 29,161.9 พนลานบาท สงกวาการถอน

เงนสดผานเครอง ATM/CDM ถง 3.5 เทาตว เนองจากการ

ถอนเงนสดผานเครอง ATM/CDM มการจ�ากดวงเงนสงสด

ในการถอนแตละครง อยทประมาณ 20,000 – 30,000 บาท

ตอครง และจ�ากดยอดรวมของการถอนในแตละวน โดย

ภาพท 15: ปรมาณและมลคาการถอนเงนสดของคนไทย ป 2558-2560

0 20 40

2560

2559

2558

ปร�มาณ

มลค�า

ถอนเง�นสดทเคาน�เตอร�ธนาคารหน�วย: ล�านรายการ

หน�วย: พนล�านบาท

2560

2559

2558

ถอนเง�นสดทเคร�อง ATM ของธนาคาร

ถอนเง�นสดทเคร�อง ATM ในต�างประเทศ

เบกเง�นสดล�วงหน�า

0 500 1,000 1,500 2,000

9.3%

77.7% 21.9%

78.0% 21.6%

82.3% 17.4%

89.7%

9.6% 89.3%

11.1% 87.8%

0.1%0.9%

0.1%0.3%

0.1%0.3%

0.1%0.3%

0.1%1.0%

0.2%1.0%


แตกตางกนไปตามขอก�าหนดของธนาคาร ซงเปนหนง

ในการปองกนความเสยงใหกบลกคาและธนาคาร ดงนน

กรณทตองการถอนเงนจ�านวนมาก คนจงนยมไปถอนท

เคานเตอรธนาคารมากกวา ท�าใหมลคาเฉลยการถอนเงนสด

ผานเคานเตอรธนาคารอย ท 149,844.9 บาทตอครง

ในขณะทการถอนเงนสดผานเครอง ATM/CDM มมลคารวม

8,344.3 พนลานบาท หรอมลคาเฉลยอยท 4,401.8 บาท

ตอรายการ

55

ภาพท 16: ปรมาณและมลคาการฝากเงนสด ป 2560

“พฤตกรรมการถอนและฝากเงนสดโดยรวมใกล

เคยงกบปกอนหนา แตการถอนเงนสดทสาขาธนาคารมแนวโนมลดลง

ตามล�าดบ”

ส�าหรบการฝากเงนสดในป 2560

มการขยายตวเพมขนจากปกอนหนาเลกนอย

ทรอยละ 2.9 โดยจ�านวนครงการฝากเงน

เฉลยผานเคานเตอรธนาคารและเครอง

CDM ใกลเคยงกน อยทประมาณ 5.8 และ

4.9 ครง/คน/ป แตเมอพจารณาในเชงมลคา

พบวากรณทฝากเงนจ�านวนมาก คนไทย

นยมฝากเงนผานเคานเตอรธนาคารมากกวา

เนองจากการฝากเงนสดผานเครอง CDM

เคาน�เตอร�ธนาคาร

ฝากผ�าน CDM โดยกรอกเลขทบญชธนาคารเดยวกน

ฝากผ�าน CDM ด�วยบตร ATM ธนาคารเดยวกน

ฝากผ�าน CDM โดยกรอกเลขทบญชต�างธนาคาร

ฝากผ�าน CDM ด�วยบตรเดบตธนาคารเดยวกน

ปร�มาณ (พนรายการ)

มลค�า (พนล�านบาท)

384,710.9 326,095.1203,806.2

102,348.17,119.912,821.0

50,355.2 2,880.81,738.4

994.057.191.2


มการจ�ากดวงเงนสงสดท 100,000 บาท

ตอครง และผบรโภคมความมนใจในการให

บรการของพนกงานมากกวาการใชบรการ

เครอง CDM เหนไดจากมลคาการฝากเงน

ผานเคานเตอรธนาคารในป 2560 เฉลยอยท

130,891 บาท/รายการ สงกวาการฝาก

ผานเครอง CDM ซงเฉลยอยท 8,834.1 บาท/

รายการ


56

3.3 การใชบตรอเลกทรอนกส

ป 2560 จ�านวนบตรอเลกทรอนกสโดยรวม

เพมขน โดยบตรเดบตมจ�านวนและอตราการเตบโตสงสด

ตามดวยบตรเครดต ในขณะทบตร ATM มจ�านวนลดลง สาเหต

หนงมาจากธนาคารพาณชยสวนใหญเนนการประชาสมพนธ

ใหประชาชนหนมาใชบตรเดบตมากขน เพราะนอกจาก

คณสมบตการถอน-ฝากเงนสดเชนเดยวกบบตร ATM แลว

บตรเดบตยงสามารถใชช�าระคาสนคาและบรการ ณ จดขาย

การใช บตรอ เลกทรอนกส

โอนเงนและช�าระเงนทเครอง ATM/CDM

มปรมาณลดลงเมอเทยบกบปก อนหนา

โดยการใช บตร ATM และบตรเดบต

โอนเงนท เครอง ATM/CDM มปรมาณ

ลดลงรอยละ 12.9 และการช�าระเงนดวย

บตรอเลกทรอนกสทเครอง ATM/CDM เชน

การช�าระบล ลดลงถงรอยละ 28.8 เนองจาก

คนไทยเรมปรบพฤตกรรมไปใช Mobile

banking/ Internet banking ในการโอน

หรอจายบล ซงเปนชองทางทสะดวกกวา

รวมถงทางออนไลนได ในสวนของบตรเครดตนน ธนาคาร

พาณชยมการสงเสรมการขายจากยอดการใชจายผานบตร

เครดตอยางตอเนอง ท�าใหจ�านวนบตรเครดตเพมขนอยาง

ตอเนองเชนกน โดย ณ สนป 2560 บตรเดบตและบตรเครดต

มจ�านวนทงสน 57.8 ลานใบ และ 20.6 ลานใบ คดเปนอตรา

การเตบโตรอยละ 6.7 และรอยละ 1.7 ในขณะทบตร ATM

มจ�านวน 18.4 ลานใบ ลดลงจากปกอนหนาถงรอยละ 6.4

“การใชบตรเพอโอน/ช�าระทเครอง ATM/ CDM

ลดลง เนองจากคนหนไปท�าธรกรรมผาน Mobile

banking/Internet banking ซงตอบโจทยการท�าธรกรรม

ไดทกท ทกเวลา”

นอกจากน การช�าระคาสนคา

และบรการดวยบตรเดบตและบตรเครดต

ผานชองทางออนไลนเพมขนมากถงรอยละ

81.4 สะทอนถงพฤตกรรมของผบรโภคทหน

มาใชบรการผานชองทางออนไลนมากขน

ส�าหรบการใชบตรเดบตและ

บตรเครดตช�าระคาสนคาและบรการ ณ

จดขายมปรมาณเพมขนรอยละ 9.3 โดย บตร

เครดตถกใชเปนสอหลกในการช�าระคาสนคา

และบรการ ณ จดขาย ในขณะทผบรโภคสวน

ใหญยงคงใชบตร ATM และบตรเดบตในการ

ถอนเงนสดผานเครอง ATM/CDM เปนหลก

ตารางท 2: จ�านวนและสดสวนบตรอเลกทรอนกส ณ สนป 2560 และอตราเพม/ลดจากป 2559

ATM

DEBIT

CREDIT

ป 2560 จ�านวนบตร

(ลานใบ)

บตรเอทเอม

18.4บตรเดบต

57.8บตรเครดต

20.6รวมบตรอเลกทรอนกส

96.7

ป 2560 สดสวนบตร

(%)


19.0บตรเดบต

59.7บตรเครดต

21.3รวมบตรอเลกทรอนกส

100.0

อตราการเตบโต (%)

(เทยบป 59 – 60)


-6.4บตรเดบต

+6.7บตรเครดต

+1.7รวมบตรอเลกทรอนกส

+2.9

57

“โครงการระบบพรอมเพย และโครงการขยายการใชบตร เปนหนงในปจจยทสงผลใหเกด

การเปลยนแปลงพฤตกรรมการใชบตรทเดนชดในปน โดย

การโอนเงนดวยบตร ATM และบตรเดบตทเครอง ATM/ CDM ลดลง ในขณะทการใช

บตรเดบตช�าระคาสนคา ณ จดขายมปรมาณเพมขน”

ภาพท 17: ปรมาณการใชบตร ATM และบตรเดบต โอนเงนทเครอง ATM/CDM และ การโอนเงนผาน Mobile banking

ตารางท 3: ปรมาณและมลคาธรกรรมการใชบตรอเลกทรอนกส ป 2560

ขอมลในวงเลบหมายถง อตราการเตบโตของป 2560 เทยบกบป 2559* หมายถง การถอนเงนหรอเบกเงนลวงหนาจากเครองท�ารายการอตโนมต** หมายถง การช�าระคาสนคาและบรการ ณ จดขาย หรอการช�าระเงนออนไลน หรอช�าระเงนตามใบแจงหนท เครองท�ารายการอตโนมต

ประเภทธรกรรม ปรมาณ (ลานรายการ) มลคา (พนลานบาท)

ATMและเดบต เครดต ATMและเดบต เครดต

ถอนเงน* 1,885.6 19.4 8,256.5 129.0

(4.3%) (0.7%) (0.9%) (1.6%)

โอนเงน 304.1 n/a 3,214.3 n/a

(-12.9%) (n/a) (-13.8%) (n/a)

ช�าระคาสนคาและบรการ** 134.3 451.3 311.9 1,371.8

(14.2%) (9.4%) (-6.4%) (5.7%)

ฝากเงน 110.2 n/a 1,056.1 n/a

(4.4%) (n/a) (0.8%) (n/a)

112.8%

123.6%

102.7%

11.1%-2.7%

-12.9%

2555 2556 2557 2558 2559 25600

200

400

600

800

1,000

1,200

ปร�มาณ (ล�านรายการ)

ปร�มาณการโอนเง�นด�วยบตรเอทเอมและบตรเดบตทเคร�อง ATM/CDM

ปร�มาณการโอนเง�นผ�าน Mobile banking



58

ภาพท 18: ปรมาณการใชบตรเดบตช�าระคาสนคาและบรการ ณ จดขายและชองทางออนไลน

ในป 2560 พฤตกรรมการใชบตร ATM และ

บตรเดบตโอนเงนทเครอง ATM/CDM มแนวโนมลดลง

ชดเจน โดยลดลงถงรอยละ 12.9 เมอเทยบกบปกอนหนา

ในขณะทระหวางป 2555-2558 ปรมาณการใชบตร ATM

และบตรเดบตโอนเงนทเครอง ATM/CDM มอตราการเตบโต

เฉลยตอปทรอยละ 11.1 ซงปจจยส�าคญทสงผลใหการ

โอนเงนท เค รอง ATM/CDM ลดลงมาจากนโยบาย

สงเสรม e-Payment ภายใตโครงการ National e-Payment

ทสนบสนนการสรางระบบการช�าระเงนทางอเลกทรอนกส

ใหเปนมาตรฐาน โดยเฉพาะระบบพรอมเพยทเรมใหบรการ

โอนเงนระหวางบคคลเมอตนป 2560 ซงถอเปนทางเลอกใหม

ในการรบเงนและโอนเงนผานชองทางอเลกทรอนกสดวย

คาธรรมเนยมทถกลง จากขอมลการใชงาน Mobile banking

จะเหนวาคนไทยเรมหนไปโอนเงนผาน Mobile banking

เพมขนมากอยางตอเนอง เพราะเปนชองทางทสะดวก

สามารถโอนเงนไดทกท ทกเวลา ซงในป 2560 ปรมาณการ

โอนเงนผาน Mobile banking มอตราเตบโตสงขนจากป

กอนถงรอยละ 112.8

2558255725562555 2559 25600

20.0

40.0

60.0

80.0

100.0

ปร�มาณการใช�บตรเดบตชำระค�าสนค�าและบร�การ ณ จ�ดขาย

30.7 36.7 43.4

21%

26.6%389.0%

33.0%

51.3 66.0 83.5 1.1 1.6 1.9 2.1 3.4 16.5

ปร�มาณ(ล�านรายการ)

2558255725562555 2559 25600

2.04.06.08.0

10.012.014.016.018.0

ปร�มาณการใช�บตรเดบตชำระค�าสนค�าและบร�การ ผ�านช�องทางออนไลน�



2558255725562555 2559 25600

20.0

40.0

60.0

80.0

100.0

ปร�มาณการใช�บตรเดบตชำระค�าสนค�าและบร�การ ณ จ�ดขาย

30.7 36.7 43.4

21%

26.6%389.0%

33.0%

51.3 66.0 83.5 1.1 1.6 1.9 2.1 3.4 16.5


2558255725562555 2559 25600

2.04.06.08.0

10.012.014.016.018.0

ปร�มาณการใช�บตรเดบตชำระค�าสนค�าและบร�การ ผ�านช�องทางออนไลน�



59

2558255725562555 2559 25600

10

20

30

จำนวนบญชลกค�า Internet banking จำนวนบญชลกค�า Mobile banking

ล�านบญช


ภาพท 19: จ�านวนบญช Internet banking และ Mobile banking

นอกจากน ธปท. ไดรวมกบกระทรวงการคลงในการ

กระตนใหประชาชนหนมาช�าระเงนผานชองทางอเลกทรอนกส

มากขน ผานการขยายการใชบตรอเลกทรอนกส ดวยการ

เพมการตดตงเครองรบบตรอเลกทรอนกสทวประเทศ และ

มโครงการแจกโชคจากการใชบตรเดบตในการช�าระคาสนคา

และบรการ ณ จดขายระหวางเดอนพฤษภาคม 2560 ถงเดอน

เมษายน 2561 สงผลใหในป 2560 มปรมาณการใชบตรเดบต

ช�าระคาสนคาและบรการ ณ จดขาย และชองทางออนไลน

สงขนเมอเทยบกบปกอนหนา ถงรอยละ 26.6 และรอยละ

389.0 ในขณะทระหวางป 2555 ถงป 2559 มอตราเตบโต

เฉลยเพยงรอยละ 21.0 และรอยละ 33.0

3.4 ธนาคารทางโทรศพทเคลอนทและทางอนเทอรเนต

(Mobile banking/Internet banking)

ณ สนป 2560 จ�านวนบญช Mobile banking

เพมจาก 20.9 ลานบญชในป 2559 เปน 31.6 ลานบญช

คดเปนอตราการเตบโตประมาณรอยละ 51.0 เมอเทยบกบ

ปกอน ส�าหรบปรมาณและมลคาธรกรรมของ Mobile banking

ในป 2560 มการขยายตวจากปกอนหนาถงรอยละ 110.0

และ 67.7 สอดคลองกบจ�านวนผใชบรการทเพมขน เนองจาก

ธนาคารตาง ๆ ไดพฒนาแอปพลเคชน Mobile banking

ใหใชงานงายและรองรบธรกรรมหลากหลายประเภทมากขน

อกทงธนาคารยงมการสอสารการตลาดเชงรก รวมทงขอเสนอ

พเศษเพอกระตนการใชงาน เชน แลกของรางวล ใหสวนลด

ท�าใหประชาชนใช Mobile banking มากขน

ในขณะเดยวกน ป 2560 จ�านวนบญช Internet banking

มการเตบโตทรอยละ 35.1 โดย ณ สนป 2560 มจ�านวนบญช

20.4 ลานบญช ปรมาณธรกรรม Internet banking ขยายตว

รอยละ 5.7 และมลคาธรกรรมหดตวลงถงรอยละ 11.8 เมอ

เทยบป 2559 เนองจากผใชบรการมแนวโนมหนไปใชบรการ

Mobile banking มากขน

“ในชวง 3 ปทผานมาความนยมในการใช Mobile banking เพมขนอยางมาก ประชาชนนยมเปดบรการ

Mobile banking มากกวา Internet banking ตงแตป

2558 เปนตนมา”


60

ณ สนป 2560 จ�านวนบญช Mobile banking

เพมจาก 20.9 ลานบญชในป 2559 เปน 31.6 ลานบญช

คดเปนอตราการเตบโตประมาณรอยละ 51.0 เมอเทยบกบ

ปกอน ส�าหรบปรมาณและมลคาธรกรรมของ Mobile banking

ในป 2560 มการขยายตวจากปกอนหนาถงรอยละ 110.0

และ 67.7 สอดคลองกบจ�านวนผใชบรการทเพมขน เนองจาก

ธนาคารตาง ๆ ไดพฒนาแอปพลเคชน Mobile banking ให

ใชงานงายและรองรบธรกรรมหลากหลายประเภทมากขน

อกทงธนาคารยงมการสอสารการตลาดเชงรก รวมทงขอเสนอ

พเศษเพอกระตนการใชงาน เชน แลกของรางวล ใหสวนลด

ท�าใหประชาชนใช Mobile banking มากขน

ในขณะเดยวกน ป 2560 จ�านวนบญช Internet

banking มการเตบโตทรอยละ 35.1 โดย ณ สนป 2560 ม

จ�านวนบญช 20.4 ลานบญช ปรมาณธรกรรม Internet banking

ขยายตวรอยละ 5.7 และมลคาธรกรรมหดตวลงถงรอยละ

11.8 เมอเทยบป 2559 เนองจากผใชบรการมแนวโนมหนไป

ใชบรการ Mobile banking มากขน

การเพมขนของปรมาณธรกรรม Mobile banking

ในป 2560 สวนหนงมาจากธรกรรมผานบรการพรอมเพย ซง

ไดเปดใหบรการแกประชาชนในชวงตนป 2560 โดยในชวง 1 ป

ทผานมา มยอดลงทะเบยนแลวกวา 40.4 ลานหมายเลข และ

ปรมาณธรกรรมพรอมเพยผานชองทาง Mobile banking/

Internet banking มอตราเตบโตเฉลยรอยละ 26.3 ตอเดอน

สะทอนวาบรการพรอมเพยไดกลายเปนบรการทางเลอก

ทตอบโจทยการโอนเงนรายยอยมลคาต�า

ภาพท 20: ปรมาณธรกรรม Internet banking และ Mobile banking

2558 25582559

Internet Banking Mobile Banking

25592560 2560

0

ล�านรายการ

โอนเง�นธนาคารเดยวกน

โอนเง�นข�ามธนาคาร

ชำระค�าสนค�าและบร�การ

เง�นเดอนและค�าจ�าง

อนๆ200400600800

1,2001,400

1,000

1,600


61

เมอเปรยบเทยบมลคาธรกรรมในป 2560 พบวา

Internet banking มมลคาสงกวาการท�าธรกรรม Mobile

banking มาก เนองจากการท�าธรกรรมผาน Internet banking

สวนใหญเปนการใชงานของภาคธรกจ ซงเปนการโอนเงนเพอ

การคา ช�าระคาสนคาและบรการ รวมถงจายเงนเดอนและ

คาจาง เนองจากลกคาประเภทธรกจ สามารถโอนเงนผาน

บรการ Internet banking ไดสงสดทรายการละ 10 ลานบาท

ในขณะทการโอนเงนผาน Mobile banking จะสามารถโอน

ไดสงสดไมเกน 5 แสนบาทตอรายการ จงท�าใหลกคาธรกจ

สวนใหญนยมใชงาน Internet banking เปนหลก และสงผล

ใหมลคาการท�าธรกรรมรวมสงถง 23.5 ลานลานบาท ส�าหรบ

การท�าธรกรรมผาน Mobile banking สวนใหญเปนการใชงาน

ของประชาชนทวไปหรอผใชบรการรายยอยทโอนเงนในชวต

ภาพท 21: มลคาธรกรรม Internet banking และ Mobile banking

“ธรกรรมผาน Internet banking มมลคาสงกวา Mobile banking มาก

เนองจากผ ใชงาน Internet banking สวนใหญเปนภาค

ธรกจ ในขณะท Mobile banking มงตอบโจทยลกคา

รายยอย”

ประจ�าวนและมมลคาไมสงมากนก จงท�าใหมมลคาธรกรรม

เพยง 8.9 ลานลานบาท และมแนวโนมวามลคาตอรายการ

ของธรกรรมจะคอย ๆ ลดลงอยางตอเนองทกป สะทอนถง

พฤตกรรมของประชาชนทเรมมความคนเคยกบการใชบรการ

ช�าระเงนและโอนเงนผานชองทาง Internet banking และ

Mobile banking ในชวตประจ�าวนมากขน

3.5 การใชเงนอเลกทรอนกส (e-Money)

ณ สนป 2560 มผใหบรการ e-Money รวมทงสน

30 ราย โดยมผใหบรการรายใหมซงเปนผใหบรการทมใช

สถาบนการเงน (Non-bank) เพมขน 1 ราย รวมเปน 23 ราย

ในขณะทผใหบรการทเปนสถาบนการเงน (Bank) ยกเลกการ

ประกอบธรกจ 1 ราย ท�าใหมผใหบรการทเปน Bank เหลอ

เพยง 7 ราย

2558 25582559

Internet Banking Mobile Banking

25592560 2560

0

พนล�านบาท

ธรกจ

บคคล

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000



62

ภาพท 22: จ�านวนบตร/บญช e-Money ของ Bank และ Non-bank

ในชวงทผานมา จ�านวนบญช

e-Money12 มการเตบโตเพมขนทกป

สอดคล องกบการส ง เสร มการตลาด

ของผ ใหบรการ e-Money ทตอบโจทย

ดานความสะดวกของการช�าระเงนในชวต

ประจ�าวน เชน การเตมเงนเขาบตรโดยสาร

สาธารณะ การซอบตรชมภาพยนตรโดยได

รบสวนลด หรอการใหสวนลดส�าหรบการ

ซอของออนไลนผานแอปพลเคชน เปนตน

โดย ณ สนป 2560 มจ�านวนบญช e-Money

รวมทงสน 53.2 ลานบญช เพมขนจาก

ปกอน 14 ลานบญช คดเปนอตราการเตบโต

รอยละ 35.7 โดยรอยละ 95.2 ของจ�านวน

บญช e-Money เปนการใหบรการโดยผให

บรการทเปน Non-bank

ส�าหรบปรมาณและมลคาการ

ใช e-Money ในป 2560 มอตราการเตบโต

มาโดยล�าดบเชนเดยวกน โดยมปรมาณและ

มลคาการใชจายเพมขนถงรอยละ 18.2 และ

38.7 จากป 2559 ซงคดเปนยอดรวมปรมาณ

การใชจายทงสน 1,272.2 ลานรายการ

และยอดรวมมลคาการใชจายทงสน 126.2

พนลานบาท

255825572556 2559 25600

10

20

30

40

50

60

0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

Bankล�านบญช

Non-Bankล�านบญช

สดส�วนบญช ป� 2560

Bank5.3%

Non-bank94.7%

Non-bankBankทมา : ธนาคารแห�งประเทศไทย

12 จ�านวนบญช รวมถง จ�านวน e-Money ทอยในรปแบบบตร (Card-based) และทอยในรปบญช (Network-based)

“ผเลนในตลาด e-Money สวนใหญยงคงเปน Non-bank ซงมการพฒนา

บรการใหตอบโจทยการช�าระเงนในชวตประจ�าวนของผคน และมการสงเสรมการ

ตลาดอยางตอเนองเพอขยายฐานลกคา ปทางใหธรกจใน

อนาคต”

63

ภาพท 23: ปรมาณและมลคาการใช e-Money

ภาพท 24: การใช e-Money แยกตามประเภท ป 2560

255825572556 2559 2560 255825572556 2559 25600

2

4

6

8

10

0.0

1,000

500

1,500

Bankล�านรายการ

0

20,000

15,000

10,000

0

150

100

505,000

Bankล�านบาท

ปร�มาณการใช�จ�าย มลค�าการใช�จ�ายNon-Bankล�านรายการ

Non-Bankพนล�านบาท

Non-bankBank Non-bankBankทมา : ธนาคารแห�งประเทศไทย

ปร�มาณการใช�จ�าย

มลค�าการใช�จ�าย

0% 20% 30%10% 40% 60%50% 80% 90%70% 100%

ซอ Airtime

ซอสนค�า/บร�การ

โอน e-Money

อนๆ

ซอ Airtime ซอสนคา/บรการ โอน e-Money อน ๆ

มลคาการใชจาย (ลานบาท) 39,999.5 58,679.6 4,452.2 23,040.7

ปรมาณการใชจาย (ลานรายการ) 802.5 444.9 17.8 7.1

มลคาเฉลย (บาทตอรายการ) 49.9 131.9 250.1 3,246.7


64

ในภาพรวมจะเหนไดวาบรการ e-Money ของ

ทง Bank และ Non-bank ยงคงมแนวโนมเพมขนอยางเดนชด

โดยมากกวารอยละ 90 เปนการใช e-Money ของผใหบรการ

ทเปน Non-bank เพอใชซอสนคาและบรการทมมลคาไมสง

มากนก โดยมมลคาเฉลยอยท 91.0 บาทตอรายการ สะทอน

ใหเหนวาการใช e-Money สวนใหญเปนการใชจายทวไปใน

ชวตประจ�าวนของประชาชน เชน การใชจายเพอซอสนคา

และบรการ การเตมเงนโทรศพทมอถอ (ซอ Airtime) และการ

โอนเงนระหวาง e-Money ในขณะทการใชจาย e-Money

ของผใหบรการทเปน Bank สวนใหญเปนการใชผานบตร

เงนสดเพอช�าระคาสนคาและบรการ การจายคาธรรมเนยม

ตาง ๆ การโอนเงนออกจาก e-Money โดยมมลคาเฉลยอยท

3,237.0 บาทตอรายการ ซงสงกวาการใชจายผาน Non-bank

3.6 การใชจายในตางประเทศ

ในชวงทผานมา การใชจายในตางประเทศโดยรวม

มแนวโนมเพมขน สอดคลองกบการเพมขนของจ�านวน

คนไทยทเดนทางไปตางประเทศ ทงน การใชจายเงนใน

ตางประเทศสามารถจ�าแนกได 3 วธ ไดแก การใชบตร

อเลกทรอนกสช�าระคาสนคาและบรการ ณ จดขายในตาง

ประเทศ การแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ และการถอน

เงนสดจากเครองท�ารายการอตโนมต (ATM/CDM) ซงใน

ชวงหลายปทผานมา สดสวนของการใชบตรอเลกทรอนกส

เพอการช�าระเงนในตางประเทศเพมขนอยางตอเนอง สวน

หนงมาจากการทธนาคารพาณชยมการประชาสมพนธสง

เสรมการใชบตรอเลกทรอนกสเพอการใชจายในตางประเทศ

มากขน รวมถงน�าเสนอสทธพเศษและสวนลดตาง ๆ ในขณะ

ทการแลกเงนตราตางประเทศจากไทยและการถอนเงนสดท

เครองท�ารายการอตโนมตทตางประเทศมสดสวนทลดลง เมอ

เทยบกบการใชจายในตางประเทศทงหมด

ภาพท 25: การใชจายในตางประเทศ และจ�านวนคนไทยไปตางประเทศ

25582557 2559 25600

50,000

100,000

150,000

200,000

250,000

300,000

0

2

4

6

8

10

ล�านบาท ล�านคน

การใช�จ�ายในต�างประเทศ (แกนซ�าย)

จำนวนคนไทยไปต�างประเทศ (แกนขวา)


65

เมอพจารณาแยกตามประเภท

ของบตรอเลกทรอนกส ไดแก บตรเครดต

และบตรเดบต พบวา บตรเครดตยงคง

ไดรบความนยมในการช�าระคาสนคาและ

บรการทต างประเทศมากกวาบตรเดบต

โดยคดเปนสดสวนรอยละ 83.1 ของการใช

บตรอเลกทรอนกสในตางประเทศทงหมด

อยางไรกด ในชวงทผานมา คนไทยหนมา

ใชบตรเดบตช�าระเงนในตางประเทศมากขน

ภาพท 26: การใชจายในตางประเทศ จ�าแนกตามวธการตาง ๆ ป 2557-2560

ตามล�าดบ เนองจากการประชาสมพนธของ

ธนาคารพาณชยใหหนมาใชบตรเดบตเพอ

ช�าระคาสนคาและบรการทตางประเทศ เหน

ไดจากในป 2557 บตรเดบตมสดสวนการใช

เพยงรอยละ 10.9 แตในป 2560 สดสวน

การใชบตรเดบตในตางประเทศเพมขนเปน

รอยละ 16.9 ของการใชบตรอเลกทรอนกส

ทงหมดในตางประเทศ

“การใชบตรอเลกทรอนกส ณ จดขายในตางประเทศไดรบ

ความนยมเพมขนเรอยมา โดยบตรเครดตยงคงไดรบความ

นยมมากกวาบตรเดบต”

ใช�บตรอเลกทรอนกส� แลกเง�นตราต�างประเทศ ถอนเง�นสดทเคร�องทำรายการอตโนมต

25572.2 แสนล�านบาท




13.9%

39.3%

46.8%

12.5%

35.5%

52.0%

10.9%

34.5%

54.6%

10.9%

30.2%

58.9%



66

IVภาคผนวก

67

กรช. คณะกรรมการระบบการช�าระเงน

ก.ล.ต. ส�านกงานคณะกรรมการก�ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย

คธอ. คณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส

ธปท. ธนาคารแหงประเทศไทย

พ.ร.ฎ. พระราชกฤษฎกา

ATM Automated Teller Machine

BAHTNET Bank of Thailand Automated High-Value Transfer Network

BIS Bank for International Settlements

CDM Cash Deposit Machine

e-Commerce Electronic Commerce

e-Money Electronic Money

e-Payment Electronic Payment

e-Wallet Electronic Wallet

EDC Electronic Data Capture

EFTPOS Electronic Funds Transfer at Point Of Sale

FSAP Financial Sector Assessment Program

ICAS Imaged Cheque Clearing and Archive System

ISO International Organization for Standardization

m-Commerce Mobile Commerce

NITMX National ITMX หรอ บรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ จ�ากด

Non-bank ผประกอบธรกจทมใชสถาบนการเงน

ORFT Online Retail Funds Transfer

PFMI Principles for Financial Market Infrastructures

PIRPS Prominently Important Retail Payment Systems

QR Code Quick Response Code

SFIs Specialized Financial Institutions

SIPS Systemically Important Payment Systems

WC-PSS Working Committee on Payment and Settlement Systems

อภธานศพทและค�ายอ


68

Table 1 Basic statistical data

Table 2 Technological infrastructure

Table 3 Narrow money (at year-end, million Baht)

Table 4 Settlement media used by non-banks (at year-end, billion Baht)

Table 5 Settlement media used by banks (at year-end, billion Baht)

Table 6 Indicators of the use of various cashless payment instruments

- Volume of transactions (in thousands)

Table 7 Indicators of the use of various cashless payment instruments

- Value of transactions (billion Baht)

Table 8 Use of credit cards and debit cards via EFTPOS (monthly average per card, Baht)

Table 9 Cash withdrawal via ATM (monthly average per card, Baht)

Table 10 Notes and coins (at year-end, million Baht)

Table 11 Institutional infrastructure

Table 12 Payment instructions handled by selected interbank settlement systems

- Volume of transactions (in thousands)

Table 13 Payment instructions handled by selected interbank settlement systems


Table 14 Securities transfer instructions handled by securities settlement systems

- Volume of transactions

Table 15 Securities transfer instructions handled by securities settlement systems


Table 16 Number of participants in selected payment and settlement systems

Table 17 Number of Automated machines and EFTPOS terminals

Table 18 Number of electronic payment cards

Table 19 Sources of payment revenues of Thai commercial banks (million Baht)

Table 20 Sources of payment revenues of foreign bank branches (million Baht)

Table 21 Daily averages of BOT payment services - Volume of transactions

Table 22 Daily averages of BOT payment services - Value of transactions (billion Baht)

ตารางสถต

69

Table 23 Peak day figures of BOT payment services - Volume of transactions

Table 24 Peak day figures of BOT payment services - Value of transactions (billion Baht)

Table 25 Use of mobile banking

Table 26 Use of internet banking

Table 27 Use of ORFT (Online Retail Funds Transfer) - Volume of transactions (in thousands)

Table 28 Use of ORFT (Online Retail Funds Transfer) - Value of Transactions (billion Baht)

Table 29 Bill payment at counters - Volume of transactions (in thousands)

Table 30 Bill payment at counters - Value of transactions (billion Baht)

Table 31 Use of e-Money

Table 32 Fraud through specific payment channels and payment instruments (million Baht)


70

1

Table 1: Basic statistical data2012 2013 2014 2015 2016 2017

Population (millions) 64.46 64.79 65.12 65.73 65.93 66.19

GDP current price (billion Baht) 12,155.4 12,771.3 13,230.8 14,013.5 14,931.5 15,691.7

GDP per capita (Baht) 188,573 197,119 203,176 213,198 226,475 237,071

Exchange rate vis-à-vis US$ (at year-end) 30.63 32.82 32.96 36.08 35.82 32.66

Sources: Bank of Thailand, Department of Provincial Administration, National Economic & Social Development Board

Table 2: Technological infrastructure1

2012 2013 2014 2015 2016 2017

Total fixed network telephone subscribers (millions) 6.36 6.04 5.69 5.31 4.71 2.65

Total mobile telephone subscribers (millions)2 85.01 92.94 97.09 102.94 118.35 121.53

Postpaid 9.78 11.28 12.85 17.78 22.74 26.53

Prepaid 75.23 81.66 84.24 85.16 95.61 95.00

Total Internet users (millions) 23.06 26.14 27.65 39.47 43.87 45.19

Penetration rates

Fixed network telephone (%) 9.87 9.33 8.74 8.08 7.14 4.00

Mobile telephone (%) 131.88 143.45 149.08 156.61 179.50 183.61

Sources: Division of Telecommunication Economics Research and Information Center Telecommunication Policy and Resource

Management Bureau Office of National Broadcasting and Telecommunications Commission (NBTC)

1 Data source was changed since 2016 and all data was reviewed.

2 Data as of November 2016

Table 3: Narrow money (at year-end , million Baht) 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Narrow money (1+2 ) 1,598,262 1,661,303 1,682,470 1,778,050 1,864,165 2,038,860

1. Currency outside Depository Corp.& 1,136,303 1,188,888 1,200,331 1,250,926 1,335,952 1,437,558

Central Gov.

Banknotes in circulation 1,350,932 1,425,282 1,503,679 1,539,848 1,627,997 1,734,078

Coins in circulation 50,864 54,322 56,622 59,888 63,986 68,755

Less: currency held by Central Gov. 854 1,115 1,247 1,094 1,115 830

Less: currency held by Depository Corp. 264,639 289,601 358,723 347,716 354,916 364,445

Held by commercial banks 210,596 238,668 299,916 290,772 301,309 306,968

Held by finance companies 0 0 0 0 0 0

Held by Specialized Financial Institutions 53,602 50,538 58,385 56,544 53,211 57,240

Held by savings cooperatives 441 395 422 400 396 237

Held by money market mutual funds 0 0 0 0 0 0

2. Transferable deposits at Depository Corp. 461,959 472,415 482,139 527,124 528,213 601,302

Transferable deposits at Bank of Thailand 4,554 3,225 2,708 2,697 5,050 4,974

Transferable deposits at commercial banks 451,295 464,220 475,561 519,296 518,085 590,676

Transferable deposit at SFIs 6,110 4,970 3,870 5,131 5,078 5,652

Source: Bank of Thailand

1








2012 2013 2014 2015 2016 2017



Postpaid 9.78 11.28 12.85 17.78 22.74 26.53

Prepaid 75.23 81.66 84.24 85.16 95.61 95.00


Penetration rates








Narrow money (1+2 ) 1,598,262 1,661,303 1,682,470 1,778,050 1,864,165 2,038,860


Central Gov.















1








2012 2013 2014 2015 2016 2017



Postpaid 9.78 11.28 12.85 17.78 22.74 26.53

Prepaid 75.23 81.66 84.24 85.16 95.61 95.00


Penetration rates








Narrow money (1+2 ) 1,598,262 1,661,303 1,682,470 1,778,050 1,864,165 2,038,860


Central Gov.















1








2012 2013 2014 2015 2016 2017



Postpaid 9.78 11.28 12.85 17.78 22.74 26.53

Prepaid 75.23 81.66 84.24 85.16 95.61 95.00


Penetration rates








Narrow money (1+2 ) 1,598,262 1,661,303 1,682,470 1,778,050 1,864,165 2,038,860


Central Gov.















1








2012 2013 2014 2015 2016 2017



Postpaid 9.78 11.28 12.85 17.78 22.74 26.53

Prepaid 75.23 81.66 84.24 85.16 95.61 95.00


Penetration rates








Narrow money (1+2 ) 1,598,262 1,661,303 1,682,470 1,778,050 1,864,165 2,038,860


Central Gov.















71

2

Table 4: Settlement media used by non-banks (at year-end, billion Baht)2012 2013 2014 2015 2016 2017

Currency outside Depository Corp. & Central 1,136 1,189 1,200 1,251 1,336 1,438

Gov.1

Transferable deposits at Depository Corp. 462 472 482 527 528 601

Narrow money 1,598 1,661 1,682 1,778 1,864 2,039

Broad money 2 14,967 16,062 16,808 17,552 18,289 19,206


1 Banknotes outside depository corporations and coins issued by central government.

2 Narrow money and quasi money (other deposits at Depository Corp.+securities other than shares)

Table 5: Settlement media used by banks (at year-end, billion Baht)2012 2013 2014 2015 2016 2017

Balances held at central bank 88.7 89.8 95.6 98.7 113.7 126.9

Stock of high-quality liquid assets1

- - - - 3,491.3 3,783.3

Required reserves 655.6 668.2 733.5 759.3 - -

Free reserves 2,489.4 2,575.2 2,529.8 2,362.4 - -

Transferable deposits at other banks 6.5 3.7 4.5 2.8 3.2 3.4

Memorandum item:

Institutions borrowing from central bank 124.7 119.4 98.9 78.8 61.7 7.0


1 From 2016, depending on Bank of Thailand Notification No. FMOG 56/2558, Prescription on the Maintenance of Reserve Requirement by

Commercial Banks, Commercial banks are required to maintain reserve assets on average over a fortnightly period, starting on a

Wednesday and ending on a second Tuesday thereafter, equaled to 1 percent of the previous period's average level of commercial

banks' deposits and short-term foreign liabilities base.

Table 6: Indicators of the use of various cashless payment instruments - Volume of transactions (in thousands)2012 2013 2014 2015 2016 2017

Paper-based: 122,875 118,365 118,791 120,455 118,754 113,783

In-house cheque1

48,145 44,793 46,103 49,418 49,309 48,001

Interbank cheque 74,730 73,572 72,687 71,037 69,446 65,782

Electronic payment cards: 2,827,638 3,182,137 3,370,883 3,636,343 3,978,781 4,290,850

ATM card 539,056 535,350 502,026 487,986 411,509 301,800

for cash withdrawal via ATM 424,354 415,872 395,880 377,369 318,690 239,286

for other purposes2

114,702 119,478 106,146 110,617 92,819 62,514

Debit card3

1,406,350 1,576,484 1,655,143 1,808,115 1,990,901 2,173,372

for cash withdrawal via ATM 1,059,075 1,165,118 1,206,078 1,332,160 1,489,565 1,646,290

for purchasing purpose via EFTPOS 30,748 37,221 43,375 51,347 65,956 83,487

for other purposes4

316,527 374,144 405,690 424,608 435,380 443,595

Credit card5

369,920 401,093 425,781 456,889 500,073 542,710

for purchasing purpose 343,346 373,046 397,697 421,448 465,731 510,896

for other purposes6

26,574 28,047 28,083 35,442 34,343 31,813

e-Money7

512,311 669,210 787,932 883,352 1,076,298 1,272,968

Automated: 332,324 346,410 349,034 369,644 392,645 408,498

2



Gov.1


Narrow money 1,598 1,661 1,682 1,778 1,864 2,039

Broad money 2 14,967 16,062 16,808 17,552 18,289 19,206







- - - - 3,491.3 3,783.3


Free reserves 2,489.4 2,575.2 2,529.8 2,362.4 - -


Memorandum item:








Paper-based: 122,875 118,365 118,791 120,455 118,754 113,783

In-house cheque1

48,145 44,793 46,103 49,418 49,309 48,001



ATM card 539,056 535,350 502,026 487,986 411,509 301,800


for other purposes2

114,702 119,478 106,146 110,617 92,819 62,514

Debit card3

1,406,350 1,576,484 1,655,143 1,808,115 1,990,901 2,173,372



for other purposes4

316,527 374,144 405,690 424,608 435,380 443,595

Credit card5

369,920 401,093 425,781 456,889 500,073 542,710


for other purposes6

26,574 28,047 28,083 35,442 34,343 31,813

e-Money7

512,311 669,210 787,932 883,352 1,076,298 1,272,968

Automated: 332,324 346,410 349,034 369,644 392,645 408,498

2



Gov.1


Narrow money 1,598 1,661 1,682 1,778 1,864 2,039

Broad money 2 14,967 16,062 16,808 17,552 18,289 19,206







- - - - 3,491.3 3,783.3


Free reserves 2,489.4 2,575.2 2,529.8 2,362.4 - -


Memorandum item:








Paper-based: 122,875 118,365 118,791 120,455 118,754 113,783

In-house cheque1

48,145 44,793 46,103 49,418 49,309 48,001



ATM card 539,056 535,350 502,026 487,986 411,509 301,800


for other purposes2

114,702 119,478 106,146 110,617 92,819 62,514

Debit card3

1,406,350 1,576,484 1,655,143 1,808,115 1,990,901 2,173,372



for other purposes4

316,527 374,144 405,690 424,608 435,380 443,595

Credit card5

369,920 401,093 425,781 456,889 500,073 542,710


for other purposes6

26,574 28,047 28,083 35,442 34,343 31,813

e-Money7

512,311 669,210 787,932 883,352 1,076,298 1,272,968

Automated: 332,324 346,410 349,034 369,644 392,645 408,498

2



Gov.1


Narrow money 1,598 1,661 1,682 1,778 1,864 2,039

Broad money 2 14,967 16,062 16,808 17,552 18,289 19,206







- - - - 3,491.3 3,783.3


Free reserves 2,489.4 2,575.2 2,529.8 2,362.4 - -


Memorandum item:








Paper-based: 122,875 118,365 118,791 120,455 118,754 113,783

In-house cheque1

48,145 44,793 46,103 49,418 49,309 48,001



ATM card 539,056 535,350 502,026 487,986 411,509 301,800


for other purposes2

114,702 119,478 106,146 110,617 92,819 62,514

Debit card3

1,406,350 1,576,484 1,655,143 1,808,115 1,990,901 2,173,372



for other purposes4

316,527 374,144 405,690 424,608 435,380 443,595

Credit card5

369,920 401,093 425,781 456,889 500,073 542,710


for other purposes6

26,574 28,047 28,083 35,442 34,343 31,813

e-Money7

512,311 669,210 787,932 883,352 1,076,298 1,272,968

Automated: 332,324 346,410 349,034 369,644 392,645 408,498

2



Gov.1


Narrow money 1,598 1,661 1,682 1,778 1,864 2,039

Broad money 2 14,967 16,062 16,808 17,552 18,289 19,206







- - - - 3,491.3 3,783.3


Free reserves 2,489.4 2,575.2 2,529.8 2,362.4 - -


Memorandum item:








Paper-based: 122,875 118,365 118,791 120,455 118,754 113,783

In-house cheque1

48,145 44,793 46,103 49,418 49,309 48,001



ATM card 539,056 535,350 502,026 487,986 411,509 301,800


for other purposes2

114,702 119,478 106,146 110,617 92,819 62,514

Debit card3

1,406,350 1,576,484 1,655,143 1,808,115 1,990,901 2,173,372



for other purposes4

316,527 374,144 405,690 424,608 435,380 443,595

Credit card5

369,920 401,093 425,781 456,889 500,073 542,710


for other purposes6

26,574 28,047 28,083 35,442 34,343 31,813

e-Money7

512,311 669,210 787,932 883,352 1,076,298 1,272,968

Automated: 332,324 346,410 349,034 369,644 392,645 408,498

2



Gov.1


Narrow money 1,598 1,661 1,682 1,778 1,864 2,039

Broad money 2 14,967 16,062 16,808 17,552 18,289 19,206







- - - - 3,491.3 3,783.3


Free reserves 2,489.4 2,575.2 2,529.8 2,362.4 - -


Memorandum item:








Paper-based: 122,875 118,365 118,791 120,455 118,754 113,783

In-house cheque1

48,145 44,793 46,103 49,418 49,309 48,001



ATM card 539,056 535,350 502,026 487,986 411,509 301,800


for other purposes2

114,702 119,478 106,146 110,617 92,819 62,514

Debit card3

1,406,350 1,576,484 1,655,143 1,808,115 1,990,901 2,173,372



for other purposes4

316,527 374,144 405,690 424,608 435,380 443,595

Credit card5

369,920 401,093 425,781 456,889 500,073 542,710


for other purposes6

26,574 28,047 28,083 35,442 34,343 31,813

e-Money7

512,311 669,210 787,932 883,352 1,076,298 1,272,968

Automated: 332,324 346,410 349,034 369,644 392,645 408,498

2



Gov.1


Narrow money 1,598 1,661 1,682 1,778 1,864 2,039

Broad money 2 14,967 16,062 16,808 17,552 18,289 19,206







- - - - 3,491.3 3,783.3


Free reserves 2,489.4 2,575.2 2,529.8 2,362.4 - -


Memorandum item:








Paper-based: 122,875 118,365 118,791 120,455 118,754 113,783

In-house cheque1

48,145 44,793 46,103 49,418 49,309 48,001



ATM card 539,056 535,350 502,026 487,986 411,509 301,800


for other purposes2

114,702 119,478 106,146 110,617 92,819 62,514

Debit card3

1,406,350 1,576,484 1,655,143 1,808,115 1,990,901 2,173,372



for other purposes4

316,527 374,144 405,690 424,608 435,380 443,595

Credit card5

369,920 401,093 425,781 456,889 500,073 542,710


for other purposes6

26,574 28,047 28,083 35,442 34,343 31,813

e-Money7

512,311 669,210 787,932 883,352 1,076,298 1,272,968

Automated: 332,324 346,410 349,034 369,644 392,645 408,498


72

3

Direct credit8

204,829 214,657 211,479 224,222 234,202 238,709

Direct debit9

93,531 93,636 96,205 100,568 107,630 113,920

ITMX Bulk Payment 31,018 34,864 37,944 41,231 46,801 51,646

BAHTNET10

2,946 3,253 3,406 3,623 4,013 4,224


1 Some banks do not report in-house provincial cheques and inter-provincial cheques.

2 Data include purchasing goods and services, deposit and funds transfer.

3 Domestic and oversea spending of Thai debit cards.

4 Data include purchasing goods and services via other channels, deposit and funds transfer.

5 Domestic and oversea spending of Thai credit cards and domestic spending of foreign credit cards.

6 Data include cash withdrawal, cash advance, deposit and funds transfer.

7 Data exclude top-up cards.

8 Intra-bank pre-authorized direct credit.

9 Intra-bank pre-authorized direct debit.

10 Data include funds transfer, third party funds transfer and Multilateral Funds Transfer.

Table 7: Indicators of the use of various cashless payment instruments - Value of transactions (billion Baht)2012 2013 2014 2015 2016 2017

Paper-based: 64,832 64,581 61,595 61,583 60,895 59,530

In-house cheque1

25,989 24,262 23,632 24,142 23,762 23,651


Electronic payment cards: 13,350 14,498 14,922 15,279 15,221 14,894

ATM card 2,437 2,451 2,419 2,352 1,951 1,476


for other purposes2

584 606 658 688 548 400

Debit card3

9,489 10,475 10,820 11,136 11,354 11,380


for purchasing purpose via EFTPOS 94 100 106 111 135 153

for other purposes4

4,259 4,633 4,810 4,705 4,441 4,046

Credit card5

1,389 1,524 1,626 1,722 1,825 1,912


for other purposes6

232 241 242 257 251 240

e-Money7

35.4 48.0 56.2 67.6 91.0 126.0

Automated: 667,134 699,527 778,999 814,821 901,257 918,334

Direct credit8

12,495 13,500 14,065 15,199 16,623 17,662

Direct debit9

3,749 4,117 4,467 6,250 7,588 7,551


BAHTNET10

649,119 679,723 757,998 790,834 874,106 890,060









2



Gov.1


Narrow money 1,598 1,661 1,682 1,778 1,864 2,039

Broad money 2 14,967 16,062 16,808 17,552 18,289 19,206







- - - - 3,491.3 3,783.3


Free reserves 2,489.4 2,575.2 2,529.8 2,362.4 - -


Memorandum item:








Paper-based: 122,875 118,365 118,791 120,455 118,754 113,783

In-house cheque1

48,145 44,793 46,103 49,418 49,309 48,001



ATM card 539,056 535,350 502,026 487,986 411,509 301,800


for other purposes2

114,702 119,478 106,146 110,617 92,819 62,514

Debit card3

1,406,350 1,576,484 1,655,143 1,808,115 1,990,901 2,173,372



for other purposes4

316,527 374,144 405,690 424,608 435,380 443,595

Credit card5

369,920 401,093 425,781 456,889 500,073 542,710


for other purposes6

26,574 28,047 28,083 35,442 34,343 31,813

e-Money7

512,311 669,210 787,932 883,352 1,076,298 1,272,968

Automated: 332,324 346,410 349,034 369,644 392,645 408,498

2



Gov.1


Narrow money 1,598 1,661 1,682 1,778 1,864 2,039

Broad money 2 14,967 16,062 16,808 17,552 18,289 19,206







- - - - 3,491.3 3,783.3


Free reserves 2,489.4 2,575.2 2,529.8 2,362.4 - -


Memorandum item:








Paper-based: 122,875 118,365 118,791 120,455 118,754 113,783

In-house cheque1

48,145 44,793 46,103 49,418 49,309 48,001



ATM card 539,056 535,350 502,026 487,986 411,509 301,800


for other purposes2

114,702 119,478 106,146 110,617 92,819 62,514

Debit card3

1,406,350 1,576,484 1,655,143 1,808,115 1,990,901 2,173,372



for other purposes4

316,527 374,144 405,690 424,608 435,380 443,595

Credit card5

369,920 401,093 425,781 456,889 500,073 542,710


for other purposes6

26,574 28,047 28,083 35,442 34,343 31,813

e-Money7

512,311 669,210 787,932 883,352 1,076,298 1,272,968

Automated: 332,324 346,410 349,034 369,644 392,645 408,498

73

4




Table 8: Use of credit cards and debit cards via EFTPOS (monthly average per card, Baht) 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Credit card1

4,598 4,871 5,325 5,861 5,767 5,959

Debit card2

191 194 196 237 265 292


1 Domestic and oversea spending of Thai credit cards via EFTPOS and domestic spending of foreign credit cards.

2 Domestic and oversea spending of Thai debit cards via EFTPOS.

Table 9: Cash withdrawal via ATM (monthly average per card, Baht) 2012 2013 2014 2015 2016 2017

ATM card 8,265 8,381 8,229 8,049 8,209 7,056

Debit card1

9,956 10,579 10,979 11,140 11,123 11,239


1 Domestic and oversea cash withdrawal of Thai debit cards via ATM.

Table 10: Notes and coins (at year-end, million Baht)2012 2013 2014 2015 2016 2017

Notes and coins 1,401,796 1,479,604 1,560,301 1,719,372 1,773,469 1,878,237

Notes: 1,350,932 1,425,282 1,503,679 1,659,484 1,709,483 1,809,482

500000 Baht 118 118 118 134 152 157

1000 Baht 1,102,770 1,202,441 1,282,400 1,318,903 1,317,006 1,402,484

500 Baht 128,217 138,695 124,976 140,933 173,682 184,638

100 Baht 121,358 129,095 141,047 140,768 155,103 152,363

80 Baht 149 150 151 152 152 152

70 Baht 0 0 0 0 1,393 1,393

60 Baht 1,175 1,178 1,181 1,187 1,247 1,247

50 Baht 13,194 13,347 19,070 18,379 19,208 22,941

20 Baht 28,840 30,801 36,884 35,372 37,885 40,453

10 Baht 3,336 3,334 3,332 3,330 3,329 3,328

5 Baht 196 196 196 196 196 196

1 Baht 121 121 121 121 121 121

50 Satang 9 9 9 9 9 9

Coins: 50,864 54,322 56,622 59,888 63,986 68,755


Table 11: Institutional infrastructure2012 2013 2014 2015 2016 2017

Central Bank

Number of Institutions 1 1 1 1 1 1

Number of Branches 3 3 3 3 3 3

Number of Accounts1 241 182 182 181 173 173

3

Direct credit8

204,829 214,657 211,479 224,222 234,202 238,709

Direct debit9

93,531 93,636 96,205 100,568 107,630 113,920


BAHTNET10

2,946 3,253 3,406 3,623 4,013 4,224












Table 7: Indicators of the use of various cashless payment instruments - Value of transactions (billion Baht)2012 2013 2014 2015 2016 2017

Paper-based: 64,832 64,581 61,595 61,583 60,895 59,530

In-house cheque1

25,989 24,262 23,632 24,142 23,762 23,651


Electronic payment cards: 13,350 14,498 14,922 15,279 15,221 14,894

ATM card 2,437 2,451 2,419 2,352 1,951 1,476


for other purposes2

584 606 658 688 548 400

Debit card3

9,489 10,475 10,820 11,136 11,354 11,380


for purchasing purpose via EFTPOS 94 100 106 111 135 153

for other purposes4

4,259 4,633 4,810 4,705 4,441 4,046

Credit card5

1,389 1,524 1,626 1,722 1,825 1,912


for other purposes6

232 241 242 257 251 240

e-Money7

35.4 48.0 56.2 67.6 91.0 126.0

Automated: 667,134 699,527 778,999 814,821 901,257 918,334

Direct credit8

12,495 13,500 14,065 15,199 16,623 17,662

Direct debit9

3,749 4,117 4,467 6,250 7,588 7,551


BAHTNET10

649,119 679,723 757,998 790,834 874,106 890,060










74

4





Credit card1

4,598 4,871 5,325 5,861 5,767 5,959

Debit card2

191 194 196 237 265 292





ATM card 8,265 8,381 8,229 8,049 8,209 7,056

Debit card1

9,956 10,579 10,979 11,140 11,123 11,239




Notes and coins 1,401,796 1,479,604 1,560,301 1,719,372 1,773,469 1,878,237

Notes: 1,350,932 1,425,282 1,503,679 1,659,484 1,709,483 1,809,482

500000 Baht 118 118 118 134 152 157

1000 Baht 1,102,770 1,202,441 1,282,400 1,318,903 1,317,006 1,402,484

500 Baht 128,217 138,695 124,976 140,933 173,682 184,638

100 Baht 121,358 129,095 141,047 140,768 155,103 152,363

80 Baht 149 150 151 152 152 152

70 Baht 0 0 0 0 1,393 1,393

60 Baht 1,175 1,178 1,181 1,187 1,247 1,247

50 Baht 13,194 13,347 19,070 18,379 19,208 22,941

20 Baht 28,840 30,801 36,884 35,372 37,885 40,453

10 Baht 3,336 3,334 3,332 3,330 3,329 3,328

5 Baht 196 196 196 196 196 196

1 Baht 121 121 121 121 121 121

50 Satang 9 9 9 9 9 9

Coins: 50,864 54,322 56,622 59,888 63,986 68,755



Central Bank




4





Credit card1

4,598 4,871 5,325 5,861 5,767 5,959

Debit card2

191 194 196 237 265 292





ATM card 8,265 8,381 8,229 8,049 8,209 7,056

Debit card1

9,956 10,579 10,979 11,140 11,123 11,239




Notes and coins 1,401,796 1,479,604 1,560,301 1,719,372 1,773,469 1,878,237

Notes: 1,350,932 1,425,282 1,503,679 1,659,484 1,709,483 1,809,482

500000 Baht 118 118 118 134 152 157

1000 Baht 1,102,770 1,202,441 1,282,400 1,318,903 1,317,006 1,402,484

500 Baht 128,217 138,695 124,976 140,933 173,682 184,638

100 Baht 121,358 129,095 141,047 140,768 155,103 152,363

80 Baht 149 150 151 152 152 152

70 Baht 0 0 0 0 1,393 1,393

60 Baht 1,175 1,178 1,181 1,187 1,247 1,247

50 Baht 13,194 13,347 19,070 18,379 19,208 22,941

20 Baht 28,840 30,801 36,884 35,372 37,885 40,453

10 Baht 3,336 3,334 3,332 3,330 3,329 3,328

5 Baht 196 196 196 196 196 196

1 Baht 121 121 121 121 121 121

50 Satang 9 9 9 9 9 9

Coins: 50,864 54,322 56,622 59,888 63,986 68,755



Central Bank




75

5

Value of Accounts (million Baht)1 381,223 439,175 310,132 533,250 265,949 352,563

Thai Commercial Banks


Number of Branches 6,421 6,696 6,986 7,040 6,998 6,766

Number of Accounts 81,344,121 84,433,032 86,582,576 88,529,904 90,648,406 94,846,533

Value of Accounts (million Baht) 9,540,114 10,350,543 11,065,024 11,347,475 12,433,454 13,062,173

Specialized Financial Institutions





Foreign Bank Branches



Number of Accounts 86,556 89,617 79,641 72,132 68,580 68,819

Value of Accounts (million Baht) 679,790 700,469 789,461 798,701 908,302 814,701

Sources: Bank of Thailand

1 Data exclude regional office.

Table 12: Payment instructions handled by selected interbank settlement systems

Volume of transactions (in thousands) 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Paper-based: 74,705 73,572 72,687 71,036 69,446 65,782

Intra-provincial Cheque in Bangkok and 53,137 52,051 50,215 48,701 47,322 44,664

vicinity1

Intra-provincial Cheque in Regional Area2 14,800 13,312 11,455 11,053 10,775 10,421

Inter-provincial Cheque3 6,768 8,209 11,017 11,283 11,350 10,698

Automated: 150,962 170,153 184,270 192,769 192,450 178,705

BAHTNET4

2,946 3,253 3,406 3,623 4,013 4,224


ORFT-ATM 116,997 132,035 142,920 147,916 141,648 122,836

Sources: Bank of Thailand and National ITMX Co., Ltd.

1 ICAS was implemented to replaced ECS on 4 February 2012.

2 Provincial Cheque Clearing migrated to ICAS since 15 November 2012 and implemented nationwide in December 2013.

3 Inter-provincial Cheques cleared via ICAS since 16 May 2013.



Value of transactions (billion Baht)2012 2013 2014 2015 2016 2017

Paper-based: 38,740 40,319 37,963 37,440 37,133 35,879


vicinity1


Inter-provincial Cheque3 484 655 933 1,008 1,036 1,048

Automated: 651,660 682,762 761,411 794,347 877,955 893,921

4





Credit card1

4,598 4,871 5,325 5,861 5,767 5,959

Debit card2

191 194 196 237 265 292





ATM card 8,265 8,381 8,229 8,049 8,209 7,056

Debit card1

9,956 10,579 10,979 11,140 11,123 11,239




Notes and coins 1,401,796 1,479,604 1,560,301 1,719,372 1,773,469 1,878,237

Notes: 1,350,932 1,425,282 1,503,679 1,659,484 1,709,483 1,809,482

500000 Baht 118 118 118 134 152 157

1000 Baht 1,102,770 1,202,441 1,282,400 1,318,903 1,317,006 1,402,484

500 Baht 128,217 138,695 124,976 140,933 173,682 184,638

100 Baht 121,358 129,095 141,047 140,768 155,103 152,363

80 Baht 149 150 151 152 152 152

70 Baht 0 0 0 0 1,393 1,393

60 Baht 1,175 1,178 1,181 1,187 1,247 1,247

50 Baht 13,194 13,347 19,070 18,379 19,208 22,941

20 Baht 28,840 30,801 36,884 35,372 37,885 40,453

10 Baht 3,336 3,334 3,332 3,330 3,329 3,328

5 Baht 196 196 196 196 196 196

1 Baht 121 121 121 121 121 121

50 Satang 9 9 9 9 9 9

Coins: 50,864 54,322 56,622 59,888 63,986 68,755



Central Bank





76

6

BAHTNET4

649,119 679,723 757,998 790,834 874,106 890,060


ORFT-ATM ( Online Retail Funds Transfer ) 771 852 944 975 910 801






Table 14: Securities transfer instructions handled by securities settlement systems - Volume of transactions 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Bond registry system:

Government securities 7,979 4,222 2,009 1,372 511 414

Book-entry system:

Equity securities (in millions) 3.09 3.72 4.09 4.72 5.47 5.95

Government securities (in millions) 0.18 0.19 0.20 0.20 0.21 0.23

Sources: Bank of Thailand and Thailand Securities Depository Co., Ltd.

Table 15: Securities transfer instructions handled by securities settlement systems



Government securities 28.05 50.00 22.75 49.52 94.44 82.65

Book-entry system:

Equity securities 839.00 1,220.00 1,027.83 1,081.33 1,209.11 1,055.41

Government securities 82,954.00 81,839.00 87,274.82 86,804.54 116,869.57 124,323.13


Table 16: Number of participants in selected payment and settlement systems2012 2013 2014 2015 2016 2017

BAHTNET1

65 64 64 65 66 64

Intra-provincial Cheque in Bangkok and 36 36 36 37 38 36

vicinity2

Intra-provincial Cheque in Regional Area3

21 23 36 23 23 23

Inter-provincial Cheque4

35 36 36 37 35 36

ITMX Bulk Payment 32 31 30 33 32 33


Government securities 283,597 211,631 113,842 460,436 461,723 462,309

Book-entry system:

Equity securities and Government 86 86 38 39 39 39

securities





5





















Paper-based: 74,705 73,572 72,687 71,036 69,446 65,782


vicinity1



Automated: 150,962 170,153 184,270 192,769 192,450 178,705

BAHTNET4

2,946 3,253 3,406 3,623 4,013 4,224


ORFT-ATM 116,997 132,035 142,920 147,916 141,648 122,836








Paper-based: 38,740 40,319 37,963 37,440 37,133 35,879


vicinity1



Automated: 651,660 682,762 761,411 794,347 877,955 893,921

5





















Paper-based: 74,705 73,572 72,687 71,036 69,446 65,782


vicinity1



Automated: 150,962 170,153 184,270 192,769 192,450 178,705

BAHTNET4

2,946 3,253 3,406 3,623 4,013 4,224


ORFT-ATM 116,997 132,035 142,920 147,916 141,648 122,836








Paper-based: 38,740 40,319 37,963 37,440 37,133 35,879


vicinity1



Automated: 651,660 682,762 761,411 794,347 877,955 893,921

5





















Paper-based: 74,705 73,572 72,687 71,036 69,446 65,782


vicinity1



Automated: 150,962 170,153 184,270 192,769 192,450 178,705

BAHTNET4

2,946 3,253 3,406 3,623 4,013 4,224


ORFT-ATM 116,997 132,035 142,920 147,916 141,648 122,836








Paper-based: 38,740 40,319 37,963 37,440 37,133 35,879


vicinity1



Automated: 651,660 682,762 761,411 794,347 877,955 893,921

5





















Paper-based: 74,705 73,572 72,687 71,036 69,446 65,782


vicinity1



Automated: 150,962 170,153 184,270 192,769 192,450 178,705

BAHTNET4

2,946 3,253 3,406 3,623 4,013 4,224


ORFT-ATM 116,997 132,035 142,920 147,916 141,648 122,836








Paper-based: 38,740 40,319 37,963 37,440 37,133 35,879


vicinity1



Automated: 651,660 682,762 761,411 794,347 877,955 893,921

Volume of transactions (in thousands)

Volume of transactions (billion Baht)

77

6

BAHTNET4

649,119 679,723 757,998 790,834 874,106 890,060











Book-entry system:








Book-entry system:





BAHTNET1

65 64 64 65 66 64


vicinity2


21 23 36 23 23 23


35 36 36 37 35 36




Book-entry system:


securities





6

BAHTNET4

649,119 679,723 757,998 790,834 874,106 890,060











Book-entry system:








Book-entry system:





BAHTNET1

65 64 64 65 66 64


vicinity2


21 23 36 23 23 23


35 36 36 37 35 36




Book-entry system:


securities





6

BAHTNET4

649,119 679,723 757,998 790,834 874,106 890,060











Book-entry system:








Book-entry system:





BAHTNET1

65 64 64 65 66 64


vicinity2


21 23 36 23 23 23


35 36 36 37 35 36




Book-entry system:


securities





7


Table 17: Number of Automated machines1 and EFTPOS terminals

2

2012 2013 2014 2015 2016 2017

Total of Automated machines 52,242 56,851 61,614 63,432 64,115 66,944

Bangkok 15,802 16,304 16,727 16,790 16,658 17,243

Central 18,036 19,640 21,288 21,894 22,125 23,465

Northeast 7,128 7,270 9,255 9,699 7,926 10,160

North 5,474 6,110 6,853 7,142 8,588 7,562

South 5,802 7,527 7,491 7,907 8,818 8,514

Total of EFTPOS terminals 264,004 311,356 388,673 416,843 474,363 711,221

Bangkok 129,680 146,012 186,273 176,158 195,851 354,712

Central 61,824 76,939 93,386 111,471 128,523 110,401

Northeast 18,897 24,004 29,621 36,432 42,371 78,657

North 29,184 34,105 42,846 50,905 59,773 81,426

South 24,419 30,296 36,547 41,877 47,845 86,025


1 Automated Teller Machines (ATM) and Cash Deposit Machines (CDM)

2 Data include commercial banks and some credit card companies.

Table 18: Number of electronic payment cards2012 2013 2014 2015 2016 2017

Total 83,966,632 87,970,298 93,491,615 93,919,633 93,877,836 96,726,319

Credit card1 16,870,025 18,626,864 20,303,751 18,974,195 20,136,341 20,571,634

ATM card 24,108,467 24,101,957 25,066,799 21,743,686 19,638,033 18,380,892

Debit card 42,988,140 45,241,477 48,121,065 50,413,672 54,103,462 57,773,793


1 Data include non-bank.

Table 19: Sources of payment revenues of Thai commercial banks (million Baht)1

2012 2013 2014 2015 2016 2017

Total 65,571 71,680 76,257 81,715 87,648 92,197

Credit card 24,049 27,419 29,501 31,347 33,210 34,009

ATM/Debit card and e-banking 22,475 25,194 26,851 29,275 31,575 33,350

Money transfer and collection 16,875 16,944 17,896 19,178 21,051 23,227

Cheque-related fee 2,172 2,123 2,009 1,915 1,812 1,611

Source: Bank of Thailand1From 2013, data exclude securities custodian and letter of credit

Table 20: Sources of payment revenues of foreign bank branches (million Baht)1

2012 2013 2014 2015 2016 2017

Total 3,991 4,428 4,323 3,964 4,153 4,289

Credit card 2,653 3,011 2,844 2,758 2,903 2,935

ATM/Debit card and e-banking 50 50 48 41 42 45


Cheque-related fee 126 133 121 102 99 93


Volume of transactions (billion Baht)


78

7



2

2012 2013 2014 2015 2016 2017


Bangkok 15,802 16,304 16,727 16,790 16,658 17,243

Central 18,036 19,640 21,288 21,894 22,125 23,465

Northeast 7,128 7,270 9,255 9,699 7,926 10,160

North 5,474 6,110 6,853 7,142 8,588 7,562

South 5,802 7,527 7,491 7,907 8,818 8,514


Bangkok 129,680 146,012 186,273 176,158 195,851 354,712

Central 61,824 76,939 93,386 111,471 128,523 110,401

Northeast 18,897 24,004 29,621 36,432 42,371 78,657

North 29,184 34,105 42,846 50,905 59,773 81,426

South 24,419 30,296 36,547 41,877 47,845 86,025





Total 83,966,632 87,970,298 93,491,615 93,919,633 93,877,836 96,726,319

Credit card1 16,870,025 18,626,864 20,303,751 18,974,195 20,136,341 20,571,634

ATM card 24,108,467 24,101,957 25,066,799 21,743,686 19,638,033 18,380,892

Debit card 42,988,140 45,241,477 48,121,065 50,413,672 54,103,462 57,773,793




2012 2013 2014 2015 2016 2017

Total 65,571 71,680 76,257 81,715 87,648 92,197

Credit card 24,049 27,419 29,501 31,347 33,210 34,009






2012 2013 2014 2015 2016 2017

Total 3,991 4,428 4,323 3,964 4,153 4,289

Credit card 2,653 3,011 2,844 2,758 2,903 2,935





7



2

2012 2013 2014 2015 2016 2017


Bangkok 15,802 16,304 16,727 16,790 16,658 17,243

Central 18,036 19,640 21,288 21,894 22,125 23,465

Northeast 7,128 7,270 9,255 9,699 7,926 10,160

North 5,474 6,110 6,853 7,142 8,588 7,562

South 5,802 7,527 7,491 7,907 8,818 8,514


Bangkok 129,680 146,012 186,273 176,158 195,851 354,712

Central 61,824 76,939 93,386 111,471 128,523 110,401

Northeast 18,897 24,004 29,621 36,432 42,371 78,657

North 29,184 34,105 42,846 50,905 59,773 81,426

South 24,419 30,296 36,547 41,877 47,845 86,025





Total 83,966,632 87,970,298 93,491,615 93,919,633 93,877,836 96,726,319

Credit card1 16,870,025 18,626,864 20,303,751 18,974,195 20,136,341 20,571,634

ATM card 24,108,467 24,101,957 25,066,799 21,743,686 19,638,033 18,380,892

Debit card 42,988,140 45,241,477 48,121,065 50,413,672 54,103,462 57,773,793




2012 2013 2014 2015 2016 2017

Total 65,571 71,680 76,257 81,715 87,648 92,197

Credit card 24,049 27,419 29,501 31,347 33,210 34,009






2012 2013 2014 2015 2016 2017

Total 3,991 4,428 4,323 3,964 4,153 4,289

Credit card 2,653 3,011 2,844 2,758 2,903 2,935





7



2

2012 2013 2014 2015 2016 2017


Bangkok 15,802 16,304 16,727 16,790 16,658 17,243

Central 18,036 19,640 21,288 21,894 22,125 23,465

Northeast 7,128 7,270 9,255 9,699 7,926 10,160

North 5,474 6,110 6,853 7,142 8,588 7,562

South 5,802 7,527 7,491 7,907 8,818 8,514


Bangkok 129,680 146,012 186,273 176,158 195,851 354,712

Central 61,824 76,939 93,386 111,471 128,523 110,401

Northeast 18,897 24,004 29,621 36,432 42,371 78,657

North 29,184 34,105 42,846 50,905 59,773 81,426

South 24,419 30,296 36,547 41,877 47,845 86,025





Total 83,966,632 87,970,298 93,491,615 93,919,633 93,877,836 96,726,319

Credit card1 16,870,025 18,626,864 20,303,751 18,974,195 20,136,341 20,571,634

ATM card 24,108,467 24,101,957 25,066,799 21,743,686 19,638,033 18,380,892

Debit card 42,988,140 45,241,477 48,121,065 50,413,672 54,103,462 57,773,793




2012 2013 2014 2015 2016 2017

Total 65,571 71,680 76,257 81,715 87,648 92,197

Credit card 24,049 27,419 29,501 31,347 33,210 34,009






2012 2013 2014 2015 2016 2017

Total 3,991 4,428 4,323 3,964 4,153 4,289

Credit card 2,653 3,011 2,844 2,758 2,903 2,935




Source: Bank of Thailand 8

1From 2013, data exclude securities custodian and letter of credit

Table 21: Daily averages of BOT payment services - Volume of transactions 2012 2013 2014 2015 2016 2017

BAHTNET1 12,025 13,278 13,901 14,909 16,446 17,310


vicinity2


60,407 54,336 46,756 45,484 44,160 42,708


27,625 33,505 44,966 46,431 46,516 43,845







Table 22: Daily averages of BOT payment services - Value of transactions (billion Baht)2012 2013 2014 2015 2016 2017

BAHTNET1 2,649 2,774 3,094 3,254 3,582 3,648


vicinity2


15.6 15.0 14.3 13.9 13.3 13.1


2.0 2.7 3.8 4.1 4.2 4.3

ITMX Bulk Payment 7.2 8.9 10.1 10.4 12.0 12.5






Table 23: Peak day figures of BOT payment services - Volume of transactions2012 2013 2014 2015 2016 2017

BAHTNET1 19,303 22,190 21,820 29,033 28,827 28,077


vicinity2


125,127 114,492 90,005 97,533 83,358 79,595


125,189 172,463 184,197 188,315 190,831 186,206







Table 24: Peak day figures of BOT payment services - Value of transactions (billion Baht)2012 2013 2014 2015 2016 2017

79

8



BAHTNET1 12,025 13,278 13,901 14,909 16,446 17,310


vicinity2


60,407 54,336 46,756 45,484 44,160 42,708


27,625 33,505 44,966 46,431 46,516 43,845








BAHTNET1 2,649 2,774 3,094 3,254 3,582 3,648


vicinity2


15.6 15.0 14.3 13.9 13.3 13.1


2.0 2.7 3.8 4.1 4.2 4.3








BAHTNET1 19,303 22,190 21,820 29,033 28,827 28,077


vicinity2


125,127 114,492 90,005 97,533 83,358 79,595


125,189 172,463 184,197 188,315 190,831 186,206








8



BAHTNET1 12,025 13,278 13,901 14,909 16,446 17,310


vicinity2


60,407 54,336 46,756 45,484 44,160 42,708


27,625 33,505 44,966 46,431 46,516 43,845








BAHTNET1 2,649 2,774 3,094 3,254 3,582 3,648


vicinity2


15.6 15.0 14.3 13.9 13.3 13.1


2.0 2.7 3.8 4.1 4.2 4.3








BAHTNET1 19,303 22,190 21,820 29,033 28,827 28,077


vicinity2


125,127 114,492 90,005 97,533 83,358 79,595


125,189 172,463 184,197 188,315 190,831 186,206








8



BAHTNET1 12,025 13,278 13,901 14,909 16,446 17,310


vicinity2


60,407 54,336 46,756 45,484 44,160 42,708


27,625 33,505 44,966 46,431 46,516 43,845








BAHTNET1 2,649 2,774 3,094 3,254 3,582 3,648


vicinity2


15.6 15.0 14.3 13.9 13.3 13.1


2.0 2.7 3.8 4.1 4.2 4.3








BAHTNET1 19,303 22,190 21,820 29,033 28,827 28,077


vicinity2


125,127 114,492 90,005 97,533 83,358 79,595


125,189 172,463 184,197 188,315 190,831 186,206









80

9

BAHTNET1 3,597.3 8,384.9 3,877.3 4,776.2 4,610.3 4,845.0

Intra-provincial Cheque in Bangkok and 268.2 283.4 266.0 297.5 248.6 212.6

vicinity2


25.7 26.8 25.6 25.1 22.4 22.3


6.8 11.0 12.4 12.6 13.7 13.4







Table 25: Use of mobile banking2012 2013 2014 2015 2016 2017

No. of agreements 864,312 1,164,796 6,229,960 13,918,815 20,883,147 31,641,487

Volume of transactions 36,285,076 57,198,604 109,349,726 263,922,502 584,983,180 1,228,270,303

Value of transactions (million Baht) 439,960 751,558 1,364,022 2,800,299 5,360,605 8,997,136


Table 26: Use of internet banking2012 2013 2014 2015 2016 2017

No. of agreements 6,645,161 8,033,061 10,159,971 11,901,117 15,095,696 20,480,268

Volume of transactions1 125,276,726 161,784,249 188,408,939 186,236,816 240,461,111 248,478,233

Value of transactions (billion Baht) 14,112.1 19,548.0 20,500.4 23,629.7 29,706.3 23,513.0

Source: Bank of Thailand1

Enquiry transactions were excluded.

Table 27: Use of ORFT (Online Retail Funds Transfer) - Volume of transactions (in thousands)2012 2013 2014 2015 2016 2017

Total 150,440 173,909 199,633 235,636 298,975 462,704

ATM 116,997 132,035 142,920 147,916 141,648 122,836

Counter 10,273 9,160 9,146 9,791 9,702 8,768

Internet banking 23,169 32,714 47,567 77,928 147,624 331,101


Table 28: Use of ORFT (Online Retail Funds Transfer) - Value of transactions (billion Baht)2012 2013 2014 2015 2016 2017

Total 1,250 1,399 1,588 1,819 2,184 3,060

ATM 771 852 944 975 910 801

Counter 227 201 191 189 183 170

Internet banking 252 347 453 656 1,091 2,089


Table 29: Bill payment at counters - Volume of transactions (in thousands)2012 2013 2014 2015 2016 2017

8



BAHTNET1 12,025 13,278 13,901 14,909 16,446 17,310


vicinity2


60,407 54,336 46,756 45,484 44,160 42,708


27,625 33,505 44,966 46,431 46,516 43,845








BAHTNET1 2,649 2,774 3,094 3,254 3,582 3,648


vicinity2


15.6 15.0 14.3 13.9 13.3 13.1


2.0 2.7 3.8 4.1 4.2 4.3








BAHTNET1 19,303 22,190 21,820 29,033 28,827 28,077


vicinity2


125,127 114,492 90,005 97,533 83,358 79,595


125,189 172,463 184,197 188,315 190,831 186,206








8



BAHTNET1 12,025 13,278 13,901 14,909 16,446 17,310


vicinity2


60,407 54,336 46,756 45,484 44,160 42,708


27,625 33,505 44,966 46,431 46,516 43,845








BAHTNET1 2,649 2,774 3,094 3,254 3,582 3,648


vicinity2


15.6 15.0 14.3 13.9 13.3 13.1


2.0 2.7 3.8 4.1 4.2 4.3








BAHTNET1 19,303 22,190 21,820 29,033 28,827 28,077


vicinity2


125,127 114,492 90,005 97,533 83,358 79,595


125,189 172,463 184,197 188,315 190,831 186,206








81

10

Total 323,168 359,423 397,260 429,287 479,106 510,820

Total bill payment at bank counters 87,425 87,992 101,736 107,262 113,367 120,891

Cash 83,320 84,297 97,018 101,594 104,354 107,590

Cheque 1,663 1,560 1,911 2,321 3,007 3,624

Others 2,442 2,135 2,807 3,348 6,006 9,677

Total bill payment at non-bank counters 235,742 271,431 295,524 322,025 365,739 389,929

Cash 231,446 266,825 291,486 318,340 362,038 385,640

Cheque 351 346 333 361 358 362

Others 3,946 4,260 3,705 3,324 3,342 3,927


Table 30: Bill payment at counters - Value of transactions (billion Baht)2012 2013 2014 2015 2016 2017

Total 6,461 5,985 7,048 7,704 7,461 7,906

Total bill payment at bank counters 5,855 5,278 6,272 6,886 6,608 7,010

Cash 2,133 1,933 2,431 2,696 2,802 3,077

Cheque 2,613 2,506 2,361 2,629 2,705 2,970

Others 1,109 838 1,481 1,561 1,102 963

Total bill payment at non-bank counters 606 708 776 818 853 896

Cash 600 700 768 810 845 887

Cheque 2 3 3 3 4 4

Others 4 5 5 4 4 5


Table 31: Use of e-Money1

2012 2013 2014 2015 2016 2017

No. of cards/accounts 20,220,438 24,286,746 26,852,975 31,070,380 39,181,287 53,171,877

Volume of transactions 512,331,773 669,210,802 787,932,371 883,352,315 1,076,300,313 1,272,235,125

Value of transactions (million Baht) 35,375.8 48,031.9 55,801.7 67,616.6 90,945.7 126,171.9


Data exclude top-up cards.

Table 32: Fraud through specific payment channels and payment instruments1 (million Baht)

2012 2013 2014 2015 2016 2017

Total fraud 179 204 426 2,321 593 753

Payment channels2 51 79 91 2,018 224 377

Payment instruments3 128 125 335 303 369 376


1 Data collect from banks, some special financial institutions and some credit card companies.

2 Fraud through specific payment channels include phone banking, mobile banking, internet banking, pass book and other channels.

3Fraud via specific payment instruments include cheque, credit card, ATM card, debit card, prepaid card and other cards.

9

BAHTNET1 3,597.3 8,384.9 3,877.3 4,776.2 4,610.3 4,845.0

Intra-provincial Cheque in Bangkok and 268.2 283.4 266.0 297.5 248.6 212.6

vicinity2


25.7 26.8 25.6 25.1 22.4 22.3


6.8 11.0 12.4 12.6 13.7 13.4







Table 25: Use of mobile banking2012 2013 2014 2015 2016 2017

No. of agreements 864,312 1,164,796 6,229,960 13,918,815 20,883,147 31,641,487

Volume of transactions 36,285,076 57,198,604 109,349,726 263,922,502 584,983,180 1,228,270,303

Value of transactions (million Baht) 439,960 751,558 1,364,022 2,800,299 5,360,605 8,997,136


Table 26: Use of internet banking2012 2013 2014 2015 2016 2017

No. of agreements 6,645,161 8,033,061 10,159,971 11,901,117 15,095,696 20,480,268

Volume of transactions1 125,276,726 161,784,249 188,408,939 186,236,816 240,461,111 248,478,233

Value of transactions (billion Baht) 14,112.1 19,548.0 20,500.4 23,629.7 29,706.3 23,513.0


Enquiry transactions were excluded.

Table 27: Use of ORFT (Online Retail Funds Transfer) - Volume of transactions (in thousands)2012 2013 2014 2015 2016 2017

Total 150,440 173,909 199,633 235,636 298,975 462,704

ATM 116,997 132,035 142,920 147,916 141,648 122,836

Counter 10,273 9,160 9,146 9,791 9,702 8,768

Internet banking 23,169 32,714 47,567 77,928 147,624 331,101


Table 28: Use of ORFT (Online Retail Funds Transfer) - Value of transactions (billion Baht)2012 2013 2014 2015 2016 2017

Total 1,250 1,399 1,588 1,819 2,184 3,060

ATM 771 852 944 975 910 801

Counter 227 201 191 189 183 170

Internet banking 252 347 453 656 1,091 2,089


Table 29: Bill payment at counters - Volume of transactions (in thousands)2012 2013 2014 2015 2016 2017

1


82

สญลกษณทใชในตาราง

“-”

“nav.”

“neg.”

“0”

ไมมขอมล

ยงไมมการเกบขอมลหรอเกบขอมลไมได

ขอมลมมลคานอยมากเมอเปรยบเทยบกบขอมลอนในตารางเดยวกน

ขอมลมมลคาศนยหรอใกลเคยงศนย

ความหมาย

หมายเหตประกอบตาราง

ตารางท 1 - ผลตภณฑมวลรวมในประเทศใชขอมลทเปนราคา ณ ปปจจบน

- อตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศใชอตราแลกเปลยนถวเฉลย

ตารางท 6-7 - ขอมลเชคประกอบดวยเชคภายในธนาคารเดยวกนและเชคขามธนาคาร และรวมขอมลธนาคาร

พาณชยทกสถาบนและสถาบนการเงนเฉพาะกจ

- ขอมลปรมาณธรกรรมบตรเครดต หมายรวมถง ธรกรรมของเจาของบตร ตวแทนออกบตร และ

ตวแทนรบบตรเฉพาะบตรทออกโดยผออกบตรตางประเทศ

- ขอมลมลคาการใชจายผานบตรเครดต รวมขอมลของภาคธรกจทมใชสถาบนการเงน (Non-bank)

- ขอมลเงนอเลกทรอนกสไมรวมบตรเตมเงนโทรศพทเคลอนท

- ขอมล Direct credit หมายถงขอมลการโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนาภายในธนาคารเดยวกน

ประเภทน�าเงนเขาเขาบญช (Pre-authorized direct credit)

- ขอมล Direct debit หมายถงขอมลการโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนาภายในธนาคารเดยวกน

ประเภทหกบญชอตโนมต (Pre-authorized direct debit)

- ขอมลระบบบาทเนตประกอบดวยธรกรรมการโอนเงนระหวางสถาบน การโอนเงนเพอบคคลทสาม

และขอมลการช�าระดลระหวางสถาบน

83

ตารางท 8 - มลคาเฉลยรายเดอนของการใชจายบตรเดบตและบตรเครดตทออกบตรในประเทศไทยผานเครอง

EFTPOS ทงในและนอกประเทศ

ตารางท 11 - ขอมลไมรวมขอมลจ�านวนบญชและมลคาคงคางทสาขาภาคของธนาคารแหงประเทศไทย

ตารางท 12-13 - ขอมลระบบบาทเนตประกอบดวยธรกรรมการโอนเงนระหวางสถาบน การโอนเงนเพอบคคลทสาม


ตารางท 14-15 - การช�าระดลตราสารทน (Equity Securities Settlement) ท�าผานระบบจดบญช (Book-entry

System) แบบไรใบหน (Scripless) เทานน

ตารางท 17 - จ�านวนเครองท�ารายการอตโนมต ไดแก เครองเอทเอมและเครองรบฝากเงนอตโนมต

- ขอมลจ�านวนเครอง EFTPOS เปนขอมลรวมของธนาคารพาณชยและบรษทบตรเครดตบางสถาบน

ตารางท 18 - ขอมลจ�านวนบตรเครดต รวมขอมลของภาคธรกจทมใชสถาบนการเงน (Non-bank)

ตารางท 21-24 - ขอมลระบบบาทเนตประกอบดวยธรกรรมการโอนเงนระหวางสถาบน การโอนเงนเพอบคคลทสาม


ตารางท 26 - ขอมลจ�านวนรายการธนาคารทางอนเทอรเนต ไมรวมรายการสอบถามขอมล (enquiry transactions)

ตารางท 31 - ขอมลเงนอเลกทรอนกสไมรวมบตรเตมเงนโทรศพทเคลอนท

จดพมพเผยแพรเปนรายป

รายงานนปรากฏในเวบไซตธนาคารแหงประเทศไทย

ท https://www.bot.or.th

รายงานระบบการช�าระเงนน สายนโยบายระบบการ

ช�าระเงนและเทคโนโลยทางการเงน ธนาคารแหง

ประเทศไทย เปนผรบผดชอบในค�าอธบายและความ

เหนตาง ๆ ทแสดงไว การน�าขอความหรอตวเลขไม

วาเรองใด ตอนใดในรายงานนไปลงพมพในหนงสออน

โปรดอางชอรายงานก�ากบไวดวย

ขอมลเพมเตมโปรดตดตอท

ทมวเคราะหระบบการช�าระเงน ฝายนโยบายระบบการ

ช�าระเงน ธนาคารแหงประเทศไทย

โทรศพท 0 2356 7067-8, 0 2356 7782-3 หรอ

โทรสาร 0 2282 7717

e-mail: [email protected]

รายงานระบบการช�าระเงน


86


88

รายงานระบบการช าระเงิน 2560 ·...

Documents