วทยาลยสารพดชางพระนคร งานศนยขอมลสารสนเทศ 83

ขอมลศาสนสถาน

วดสระเกศ ราชวรมหาวหาร พระอารามหลวง ชนโท

วดสระเกศราชวรมหาวหาร (วดสระเกศ) อยรมคลองมหานาคและคลองรอบกรง ใกลสะพานผานฟาลลาศ เปนวดโบราณในสมยอยธยา เดมเรยกวา วดสะแก พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช ทรงโปรดเกลาฯ ใหปฏสงขรณและขดคลองรอบพระอาราม แลวพระราชทานนามใหมวา วดสระเกศ ซงแปลวา ชาระพระเกศา เนองจากเคยประทบทาพธพระกระยาสนานเมอเสดจกรธาทพกลบจากกมพชามาปราบจลาจลในกรงธนบร และเสดจขนเถลงถวลยราชสมบตใน พ.ศ. 2325

วทยาลยสารพดชางพระนคร งานศนยขอมลสารสนเทศ 84

- ภเขาทอง -

ตอมาในสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 ทรงโปรดเกลาฯ ใหบรณะและสรางสงตาง ๆ เพมเตมขนมาอก ทสาคญคอ พระบรมบรรพตหรอภเขาทอง ซงทรงกาหนดใหเปนพระปรางคมฐานยอมมไมสบสอง แตสรางไมสาเรจในรชกาล เมอถงสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 4 จงทรงใหเปลยนแบบเปนภเขากอพระเจดยไวบนยอด การกอสรางแลวเสรจในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 พระเจดยบนยอดพระบรมบรรพตเปนทประดษฐานพระบรมสารรกธาตมาแตครงนน

ในสวนของพระอาราม มสงกอสรางทสาคญ ๆ เชน พระอโบสถซงสรางในสมยรชกาลท 1 ภายในมจตรกรรมฝาผนง ซงเขยนในสมย รชกาลท 3 แตชารดจงมการลบเขยนใหมใน รชกาลท 7 เปนภาพทศชาต ภาพมารผจญและภาพไตรภม รอบพระอโบสถมซมเสมาตงประจาทง 8 ทศ ซมเสมาทวดสระเกศเปนทรงกบชางหรอซมหนานางประดบกระเบองงดงามถอเปนแบบอยางทางศลปะ

นอกจากนยงมหอไตร สมยรชกาลท 1 บรณะในสมยรชกาลท 3 เดมอยกลางสระนา สรางดวยไมเฉลยงรอบ บานประตหนาตางแกะสลกอยางสวยงาม

วทยาลยสารพดชางพระนคร งานศนยขอมลสารสนเทศ 85

- พระอโบสถ -

- พระบรมบรรพต -

วทยาลยสารพดชางพระนคร งานศนยขอมลสารสนเทศ 86

วดสทศนเทพวราราม ราชวรมหาวหาร พระอารามหลวงชนเอกพเศษ ชนดราชวรมหาวหาร

ผสรางและมลเหตทสราง

วดน พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก รชกาลท 1 แหงพระบรมราชวงศจกร โปรดเกลาใหสถาปนาขน แตทรงสรางคางไวแตเพยงรากพระวหาร ถงรชกาลท 3 พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว ทรงสรางใหมทงอาราม ในรชกาลท 5 พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงปฎสงขรณเพมเตมอก

สวนมลเหตทจะทรงสรางวดน มเรองราวปรากฏมาวา “ เมอสรางกรงรตนโกสนทรขนมาเปนราชธานแลว ความมงหมายทจะทานบารงใหเหมอนกรงศรอยธยาเดม ดวยนบถอกนวา ครงกรงศรอยธยาเปนราชธานเปนสมยทบานเมองรงเรอง เรยกกนวา “ ครงบานเมองด ” รววงวดวาทสรางขนสมยกรงรตนโกสนทร กมกถายแบบมาจากกรงศรอยธยา ยกตวอยางเชนทสรางวดสทศนฯ เปนทประดษฐานพระโตซงเชญมาแตกรงสโขทยในสมยรชกาลท 1 กมพระราชประสงคจะสรางแทนวดพระเจาพนญเชงทกรงเกา

วทยาลยสารพดชางพระนคร งานศนยขอมลสารสนเทศ 87

พระศรศากยมน (พระประธานในพระวหารหลวง) พระศรศากยมนเปนพระประธาน ในพระวหารหลวงวดสทศนเทพวราราม เปนพระพทธรปปางมารวชย ซงหลอดวยสารดทใหญกวาพระพทธรปองคอนๆ ทปรากฏในประเทศไทย ขนาดหนาตกกวาง 6.25 เมตร เดมเปนพระประธานอยในพระวหารหลวง วดมหาธาต กลางเมองสโขทย มศลาจารกวดปามะมวงกลาวอางถงวา พระมหาธรรมราชาลไท กษตรยราชวงศพระรวง (พ.ศ.1890-1919 ปครองราชย) แหงสโขทย โปรดใหหลอ และทาการฉลองในปพทธศกราช 1904

พระพทธตรโลกเชษฐ (พระประธานในพระอโบสถ) พระพทธตรโลกเชษฐ พระประธานในพระอโบสถ วดสทศนเทพวราราม หลอขนในสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 ขนาดหนาตกกวาง 10 ศอก 8 นว ปางมารวชย ประดษฐานบนฐานชกชสงปนลายปดทองคาเปลว ประดบกระจกส เบองหนาพระพทตรโลกเชษฐ ประดษฐานพระอสตมหาสาวก 80 องค พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 4 โปรดเกลาฯ ใหสรางขนแทนพระศรศาสดาทอญเชญไปประดษฐาน ณ วดบวรนเวศวรวหาร

พระพทธเสฏฐมน (พระประธานในศาลาการเปรยญ) พระพทธเสฏฐมน เปนพระพทธรปทพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 โปรดเกลาฯ ใหหลอขนโดยใชกลกฝนโลหะ ททาการปราบปรามยดมาจากหวเมองตางๆ มาหลอมหลอเปนพระพทธรป

วทยาลยสารพดชางพระนคร งานศนยขอมลสารสนเทศ 88

- บรเวณวด -

วทยาลยสารพดชางพระนคร งานศนยขอมลสารสนเทศ 89

วดราชนดดาราม วรวหาร พระอารามหลวง ชนตร ชนดวรวหาร

วดราชนดดารามวรวหาร (วดราชนดดา) เปนวดสมยตนกรงรตนโกสนทร ตงอยใกลกบปอมมหากาฬ ตดกบลานพลบพลามหาเจษฎาบดนทรซงเปนพลบพลารบแขกเมอง เชงสะพานผานฟาลลาศ พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 ทรงสรางบนสวนผลไมเกาเนอทประมาณ 25 ไร เพอพระราชทานเปนเกยรตแกพระราชนดดา คอ พระเจาหลานเธอพระองคเจาหญงโสมนสวฒนาวด (ซงภายหลงเปนพระมเหสในรชกาลท 4) โดยทงสองพระองคเสดจวางศลาฤกษเมอ พ.ศ. 2389

วทยาลยสารพดชางพระนคร งานศนยขอมลสารสนเทศ 90

จดเดนของวดราชนดดาทประชาชนมองเหนไดทวไปเมอผานมาทางถนนพระราชดาเนน คอ โลหะปราสาท ซงสรางโดยพระราชดารในพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว เมอ พ.ศ. 2389 เนองจากทรงมพระราชศรทธาทานบารงพระพทธศาสนาและทรงทราบวาในสมยโบราณมการสรางโลหะปราสาทเพยง 2 ครงในโลก คอ หลงแรกนางวสาขา แหงเมองสาวตถ สรางยอดปราสาททาดวยทองคา หลงทสอง พระเจาทฏฐคามณ แหงกรงอนราธประ ลงกา ทรงสรางเมอราว พ.ศ. 2382 หลงคามงดวยแผนทองแดง พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว ไดทรงสรางโลหะปราสาทเพอเปนเกยรตแกพระนครแทนการสรางพระเจดยเชนพระอารามอน นบเปนโลหะปราสาทแหงท 3 ของโลก โดยสรางเปนปราสาทสง 3 ชน มยอดทงหมด 37 ยอด กลางปราสาทเปนชองกลวง มบนไดเวยน 67 ขน ใหเดนขนไปดทวทศนขางบนได

พระอโบสถเปนแบบไทย คอ มชอฟา ใบระกา ตางจากวดเทพธดารามซงสรางแบบจน ภายในพระอโบสถประดษฐานพระพทธเสฏฐตมมนซงโปรดใหหลอดวยทองแดง จากตาบลจนทก เมองนครราชสมา เมอ พ.ศ. 2389 ฝาผนงเขยนลายเทพชมนมกบดาวดาราศาสตร

วทยาลยสารพดชางพระนคร งานศนยขอมลสารสนเทศ 91

วทยาลยสารพดชางพระนคร งานศนยขอมลสารสนเทศ 92

วดเทพธดารามวรวหาร

วดเทพธดาราม วรวหาร เปนพระอารามหลวงชนตร ชนดวรวหาร ตงอยเลขท 70 ถนนมหาไชย แขวงสาราญราษฏร เขตพระนคร กรงเทพมหานคร พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาเจษฎาบดนทร พระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 แหงพระบรมราชจกรวงศ ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหพระเจาบรมวงศเธอ กรมหมนภมนทรภกด (พระ องคเจาชายลดาวลย ตนราชสกล "ลดาวลย" พระราชโอรสในพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว และเจาจอมมารดาเอมนอย) เปนแมกองในการสรางวดเทพธดาราม วรวหาร เมอป พ.ศ. 2379 เพอเฉลมพระเกยรตพระเจาลกเธอ พระองคเจาหญง วลาส พระปยราชธดา และสาเรจเรยบรอย เมอป พ.ศ. 2382 พระบาท สมเดจพระนงเกลาเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดพระ ราชทานนามวา "วดเทพธดาราม" ซ งหมายถง "อปสรสดาเทพ" และพระองคไดเสดจพระราชดาเนน มาทรงเปน องคประธานในพระราชพธผกพทธสมา เมอวนท 22 ธนวาคม พ.ศ. 2382

ผทรงสถาปนาวดเทพธดารามวรวหาร พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาเจษฎาบดนทร พระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 แหงพระบรมราชจกรวงศ ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหพระเจาบรมวงศเธอ กรมหมน ภมนทรภกด (พระองคเจาชายลดาวลย ตนราชสกล "ลดาวลย" พระราชโอรสในพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว และ เจาจอมมารดาเอมนอย) เปนแมกองในการสรางวดเทพธดาราม วรวหาร เมอป พ.ศ. 2379 เพอเฉลมพระเกยรตพระเจาลกเธอ พระองคเจาหญงวลาส พระปยราชธดา และสาเรจเรยบรอย เมอป พ.ศ. 2382 พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดพระราชทานนามวา "วดเทพธดาราม" ซงหมายถง "อปสรสดาเทพ" พระองคไดเสดจพระราชดาเนน มาทรงเปนองคประธานในพระราชพธผกพทธสมา เมอวนท 22 ธนวาคม พ.ศ. 2382

สงสาคญในวดนคอ พระปรางคทศทงส เปนฝมอชางในสมยรชกาลท 3 บษบกทรองรบพระประธาน ภายในโบสถ ทประดษฐอยางสวยงามและทผนงพระอโบสถมภาพเขยนเปนรป พมขาวบณฑ แบบอยาง ในรชกาลท 3

วดนเคยเปนทพานกของสนทรภกวเอกแหง กรงรตนโกสนทร ระหวาง พ.ศ. 2383 - 2385 เมอคราวบวชเปนพระภกษ ปจจบนยงมกฏหลงหนง เรยกวา "บานกว" เปดเปน พพธภณฑ

วทยาลยสารพดชางพระนคร งานศนยขอมลสารสนเทศ 93

ผลงานดเดนระดบโลก องคการศกษาวทยาศาสตร และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต ไดประกาศยกยองสนทรภ วาเปนบคคลทมผลงานดานวฒนธรรมดเดนของโลก ในวาระครบวนเกด 200 ป ของทานสนทรภ บทกลอนของทานขจรขจายไปยงตางประเทศและมการแปลตพมพออกไปหลายภาษา เชน สนทรภฉบบเยอรมน พระอภยมณฉบบเดนมารก พระอภยมณฉบบรสเซย รฐบาลไทยกาหนดใหมการฉลอง 200 ป กวของปวงชน หนงในกวเอกของไทย เมอวนท 26 มถนายน 2529 เปนปกวเอกสนทรภ

รปหมพระอรยสาวกา (ภกษณ) ภายในพระวหารมรปหมภกษณหลอดวยดบก หนาตก กวาง 11 นว สง 21 นว จานวน 52 องค ประดษฐานบนแทนหนาพระพทธปฏมาประธานฯ ภกษณทงหมดจะมลกษณะ ทาทางทแตกตางกน เปนของเกาแกหาดไดยาก มอยแหงเดยวในโลก

พระประธาน พระประธานในพระอโบสถ สลกดวยศลาขาว บรสทธ หนาตกกวาง 14 นว สง 20 นวปางมารวชย พระบาทสมเดจพระนง เกลาเจาอยหว ทรงใหอญเชญมา จากพระบรมมหาราชวง แลวใหประดษฐานไวเหนอ เวชยนตบษบกอนประณตงดงาม ตอมาพระบาทสมเดจ พระเจาอยหวภมพลดลยเดช ไดทรงเฉลมพระนาม พระพทธรปองคนวา "พระพทธเทววลาศ" ตามหนงสอ ราชเลขาธการท รล. 0002/2522 ลงวนท 25 มถนายน พ.ศ. 2514 (แตประชาชนโดยทวไปจะนยมเรยกวา "หลวงพอขาว")

พระพทธรปทรงเครอง ดานหนาของพระประธานมพระพทธรปทรงเครอง อรยาบถยน ปางหามสมทร 20 องค ประดษฐานอยดาน ซายและ ดานขวาของพระพทธเทววลาศ กลาวกนวาเปน สญลกษณ ของพระเจาลกเธอพระองคเจาหญงวลาศ กรมหมนอปสรสดาเทพ

เครองประดบพระอาราม เครองประดบพระอารามเหลาน คอ ตกตาศลาสลกแบบจน เปนรปคนและสตว มลกษณะทาทางและอรยาบถตางๆ กน มการแตงกายแบบจนบาง แบบไทยบาง ตงประดบอยบรเวณรอบพระอโบสถบาง พระวหารบาง ศาลาการเปรยญบาง ตกตาเหลานสวนใหญอยในสภาพชารดและบางสวนถกขโมยลกไปบาง

พระปรางคจตรทศ พระปรางคจตรทศ กออฐถอปนสงประมาณ 15 เมตร ตงอยบนลานทกษณสงมมของพระอโบสถทง 4 ทศ คอ ทศอาคเนย ทศหรด ทศพายพ และทศอสาน ทฐาน ของพระปรางค แตละองคจะมรปทาวจตโลกบาลทง 4 คอ ทาวธตรฐ ทาววรฬหก ทาววรปกษ และทาวกเวร ประจารกษาในทศทง 4

วทยาลยสารพดชางพระนคร งานศนยขอมลสารสนเทศ 94

วทยาลยสารพดชางพระนคร งานศนยขอมลสารสนเทศ 95

ศาลเจาพอเสอ

ศาลเจาพอเสอ ตงอยเลขท 468 ถนนตะนาว ในบรเวณทตดกบถนนอนากรรณ ใกลเสาชงชา เขตพระนคร กรงเทพมหานคร บนเนอท 2 ไรเศษ เปนศาลเจาชาวจนแตจว (สายลทธเตา) ทเกาแกและมชอเสยงมากทสดแหงหนงในเมองไทย คนจนเรยกกนวา"ตวเลาเอย" เปนศาลเจาทประดษฐาน เฮยงเทยน เซยงต (เหยงเทยงเสยงต กเรยก), รปเจาพอเสอ, เจาพอกวนอ และ เจาแมทบทม เปนทเคารพนบถอของทงชาวไทยและจนเปนอยางมาก ศาลเจาพอเสอ มประวตความเปนมาตงแตสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 ปทกอสรางตรงกบ พ.ศ. 2377 มความเกยวเนองกบวดมหรรณพาราม เดมตงอยรมถนนบารงเมอง ตอมาเมอพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 ทรงโปรดใหขยายถนนบารงเมอง ไดโปรดใหพระยาโชฎราชเศรษฐยายศาลมาไวททางสามแพรงถนนตะนาว จนถงปจจบน ลกษณะอาคารสรางตามรปแบบศาลเจาทนยมทางภาคใตของจน เทพเจาประจาศาลคอ “เสยนเทยนซงต” หรอทคนไทยเรยกวา “เจาพอเสอ” นนเอง เรองราวตานานของเจาพอเสอทชาวบานยานนเลาขานนน เชอมโยงกบหลวงพอพระรวง วดมหรรณพารา (วดมหรรณพ) ดวยสะทอนถงความสมพนธระหวางพนองชาวไทยและชาวจนในละแวกนทมมาชานาน "เสอ" เปนสตวทคนจนเชอวามฤทธเดชมาก สามารถปราบผหรอสงเลวรายของชวตได หากบานใครตงอยบรเวณทางสามแพรง หรอจดทถอกนวาจะมวญญาณเลวรายพงเขาบาน จะนยมเอาเสอคาบดาบไปแขวนไวทหนาบานเพอขจดสงเลวราย เคราะหรายทจะมากลากรายชวตของเราใหพนไปหรอวาบรรเทาลงได เชอกนวาทก ๆ ปขาลทเวยนมาถงจะเปนปทมธรกจลมละลายกนมากเปนประวตการณ บรษทหางรานตาง ๆ พากนปดกจการกนมาก ภาระการคามอปสรรคมาก อยางไรกตามคมภรโหราศาสตรจน (โปยยสเถยวเกง)บนทกไววา "ในปขาล (เสอ) นบคคลทอยภายใตความคมครองของเสอแลว กลบจะเปนปทมความกาวหนา

วทยาลยสารพดชางพระนคร งานศนยขอมลสารสนเทศ 96

อยางมากมายในขณะทคนอนตองพบกบชะตากรรมทถกผลกดนใหตกตา ไมไดรบการเอาใจใสในชวงเวลาอนวนวายของปเสอน" ดงนนผเขยน (พ. สวรรณ) ขอแนะนาวา ทานผอานทมเกณฑชะตาไมคอยดหรอผอานทตองการความมนใจ ทานควรหาโอกาสไปไหวเจาท ศาลเจาพอเสอ (เสาชงชา) ซงชาวจนเรยกกนวา "ตวเลาเอย" ใหไดในปขาลหรอทก ๆ ปขาลทเวยนมาถง เปนการสะเดาะเคราะหเพอเสรมมงคลใหแกตวเองและครอบครว เมอทานไดทาตามทวาทานลองสงเกตดทานจะรสกวา ชวตของทานจะดขนอยางนาอศจรรยจรงๆ (ซงผเขยนเคยประสบกบตนเองมาแลว) ปญหาและอปสรรคตางๆทเคยขดขวางทานกลบคลคลายและลดลงไปอยางไมนาเชอ ครอบครวชาวจนทยงไมมลก ตองการอยากมมากๆกจะไปขอลกท "ตวเลาเอย" หรอศาลเจาพอเสอในคนวนท 15 คา เดอน 1 (ตามปฏทนจน) ชาวจนเรยกพธนวา "จบโหงวแม" (แปลวา "คนวนท 15 คา") โดยนา "ทงถะ" หรอเจดยททาดวยนาตาลไปไหว คนทอยากมลกแลวไปขอ ทานแนะนาวา ตองใหฝายชายไปไหวแลวขโมย "ทงไซ" หรอสงโตททาดวยนาตาลกลบมาบชาทบาน เมอไดลกสมปรารถนาแลวปหนาหรอปถดไปตองเอาสงโตททาดวยนาตาลไปไหวใชคนสองเทา หรอสองตวนนเอง เผอใหครอบครวอนทยงไมมลกจะไดไปขโมยบาง ปจจบนเพอความสะดวก ทางคณะกรรมการศาลเจาพอเสอ (เสาชงชา) ไดอานวยความสะดวก โดยตงจดขายสงโตนาตาล และเจดยนาตาล เพอลดความแออดและความชลมนวนวาย ทกวนนมคนไปไหวกนมาก เดนแทบไมไดแถมยงถกรมดวยควนธปทคลงกระจายจนแสบตา หลายคนนาตานองหนากวาจะเขาถงองคเจาพอเพอใหอาแปะหรอเจาหนาทของศาลเจาเอาเนอหมสด (ทานสามารถหาซอไดจากแมคารอบๆศาลเจา) ทถวายถทปากทานแลวพดวา "เฮงๆ" นนแหละ…ขอใหเฮง หรอโชคด สมปรารถนาตลอดปและตลอดไป ทสาคญอยาลมเชา "ฮ" หรอยนตเจาพอเสอทศาลเจามาตดไวทบานหรอสานกงาน เพอความเปนสรมงคลอยรอดปลอดภย สวนทานทเกดปขาล ปมะเสง ปวอกและปกน ขอแนะนาวาในทกๆปขาลทเวยนมาถงควรไปไหวเจาทศาลเจาพอเสอใหได โดยเฉพาะคนปขาลและปวอกตองขอเนนเปนพเศษ เพราะเปนปทมอทธพลทานมากจรงๆ และเพอความมนใจและไดผลอยางแนนอน ควรไหว "ไชซงเอย" (เทพเจาแหงโชคลาภหรอเทพเจาเงนตรา) ทศาลเจาพอเสอ ชาวจนทมอายมากๆ ตลอดจนซนแสทงหลายตางรารอถงความศกสทธวา ไชซงเอย องคทอยในศาลเจาพอเสอ (เสาชงชา) ใครดวงไมดแตอยากรงหรอใครทมปญหาเรองเงนทอง ทานจะชวยดงนนชาวจนจงนยมไปไหวกนมาก

วทยาลยสารพดชางพระนคร งานศนยขอมลสารสนเทศ 97

วทยาลยสารพดชางพระนคร งานศนยขอมลสารสนเทศ 98

เสาชงชา

เสาชงชา เปนสถาปตยกรรมทสรางขนเพอใชประกอบพธโลชงชา ในพระราชพธตรยมพวาย ตรปวายของศาสนาพราหมณ-ฮนด โดยทวไปหมายถงเสาชงชาทตงอยหนาวดสทศนเทพวราราม และลานหนาศาลาวาการกรงเทพมหานคร (ลานคนเมอง) ใกลกบเทวสถานโบสถพราหมณ ในพนทแขวงเสาชงชาและแขวงวดราชบพธ เขตพระนคร กรงเทพมหานคร ซงถอเปนสญลกษณอยางหนงของกรงเทพมหานคร แมพธโลชงชาไดเลกไปแลวตงแตสมยพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว รชกาลท 7 กตาม

นอกจากน ในประเทศไทยยงมเสาชงชาอกแหงหนงทหนาหอพระอศวร เมองนครศรธรรมราช ซงมการประกอบพธโลชงชามาแตโบราณเชนกน แตไดเลกไปกอนทจะมการกอสรางขนใหมในภายหลง โดยจาลองแบบมาจากเสาชงชาทกรงเทพมหานคร

เสาชงชาทกรงเทพมหานครแหงน มลกษณะเปนเสาชงชาขนาดใหญ ตงอยบนแทนหนขนาดใหญ สง 21.15 เมตร เสนผานศนยกลางฐานกลมประมาณ 10.50 เมตร ฐานกลมกอเปนฐานปทมทาดวยหนลางสขาว พนบนปกระเบองดนเผาสแดง มบนได 2 ขน ทง 2 ดาน ตามแนวโคงของฐานตดแผนจารกประวตเสาชงชา เสาไมแกนกลางคและเสาตะเกยบ 2 ค เปนเสาหวเมด ลวนทาดวยไมสกกลงกลม โครงยดหวเสาทงคแกะสลกอยางสวยงาม กระจงและหชางไมเปนลวดลายไทย ทงหมดทาสแดงชาด ตดสายลอฟาจากลวดลายกระจงดานบนลงดน

กรมศลปากรไดประกาศขนทะเบยนเสาชงชาเปน โบราณสถานสาคญของชาต เมอวนท 22 พฤศจกายน พ.ศ. 2492 นบตงแตสรางครงแรกเมอป พ.ศ. 2327 จนถงการบรณปฏสงขรณครงลาสดซงเสาชงชาคเดมถกถอดเปลยนเมอป พ.ศ. 2549 เสาชงชามอายรวมประมาณ 222 ป

พธโลชงชา เปนสวนหนงของพระราชพธตรยมพวาย ตรปวาย เปนการตอนรบพระอศวรซงเปนหนงในสามเทพเจาของศาสนาพราหมณ-ฮนด เชอกนวาพระอศวรจะเสดจลงสโลกในวนขนเจดคาเดอนย วนนนจะมการแหพระเปนเจาไปถวายพระพรพระเจาอยหว

วทยาลยสารพดชางพระนคร งานศนยขอมลสารสนเทศ 99

เมอพระเปนเจาเสดจลงมาสโลกมนษยกไดเชญเทวดาองคอนๆ มาเฝาและมารวมพธดวย ไดแก พระอาทตย พระจนทร พระคงคา และพระธรณ พราหมณจะแกะรปสญลกษณของเทวดาแตละองคเปนเทวรปลงในไมกระดานสามแผนเพอทาการบชาในเทวสถาน แลวจากนนจะนาไปปกในหลมหนาโรงพธนงดโลชงชา หนหนากระดานเขาหาตาแหนงทมพระยายนชงชานง เรยกวากระดานลงหลม ในวนขน 8 คา เดอนย

พระราชพธตรยมปวายนจะกระทาในเทวสถานสาหรบพระนคร 3 เทวสถาน คอ เทวสถานพระอศวร เทวสถานพระมหาวฆเนศวร และเทวสถานพระนารายณ โลกบาลทงส (พระยายนชงชา และนาลวน) จงตองโลชงชาถวายและรบนาเทพมนตรดวย

แตเดมนนพระราชพธตรยมปวายจะจดในเดอนอาย (ประมาณเดอนธนวาคม) ครนลวงเขาสสมยกรงรตนโกสนทรจงไดเปลยนมาจดในเดอนย (ประมาณเดอนมกราคม) พธนถอเปนพธขนปใหมของพราหมณซงในหนงปพระอศวรจะเสดจมาเยยมโลก 10 วน พราหมณจะประชมทเทวสถานพระอศวร แลวผกพรตชาระกายสระเกลาเตรยมรบเสดจพระอศวร

วทยาลยสารพดชางพระนคร งานศนยขอมลสารสนเทศ 100

เทวสถานโบสถพราหมณ

เทวสถาน หรอทนยมเรยกกนวา เทวสถานโบสถพราหมณ เปนศาสนสถานในศาสนาพราหมณ-ฮนด ตงอย ณ เลขท 268 ถนนบานดนสอ แขวงเสาชงชา เขตพระนคร กรงเทพมหานคร ใกลเสาชงชา และศาลาวาการกรงเทพมหานคร พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหสรางขน เมอ พ.ศ. 2327 มโบสถทงหมด 3 หลง เปนอาคารกออฐถอปนชนเดยว มกาแพงลอมรอบ ปจจบนมอายได 230 ป

เทวสถานไดขนทะเบยนเปนโบราณวตถสถานสาคญของชาต ประกาศไวในราชกจจานเบกษา เลมท 66 ตอนท 64 วนท 2 พฤศจกายน พทธศกราช 2492 หนาท 5281 ลาดบท 11 ประกาศ ณ วนท 18 พฤศจกายน พทธศกราช 2492