ภาวะสขภาพจุ ิตและอาการผ ดปกติ...

Penglong K, Lalitanantpong D. Mental health and post-traumatic stress symptoms related

to combat in soldiers at Phramongkutklao Hospital. Chula Med J 2016 May – Jun;60(3):

329 - 53

Background This is a study of post traumatic stress at a Thai military hospital

in soldiers that experienced combat related mental trauma.

Objective To study mental health and so-called post-traumatic stress

symptoms and associated factors related to combat in soldiers

at Phramongkutklao Hospital.

Design Cross sectional descriptive study.

Setting Phramongkutklao Hospital, Bangkok.

Materials and Methods Data were collected from 108 soldiers traumatized physically or

mentally in combat and admitted at Phramongkutklao Hospital.

Self-report questionnaire included: 1) Personal information;

2) Symptom Distress Checklist 90 (SCL.90); 3) General Health

Questionnaire Plus-R (GHQ 12 Plus-R) Part 2 PTSD Screening

Test. Univariate analysis was used to determine the associated

factors with mental health and post-traumatic stress symptoms.

เวชศาสตรรวมสมย

ภาวะสขภาพจตและอาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย

ของผปวยทหารราชการสนามทรบการรกษา

ในโรงพยาบาลพระมงกฎเกลา

กงสดาล เพงลอง*

เดชา ลลตอนนตพงศ**

:

:

:

:

:

* นสตวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาสขภาพจต ภาควชาจตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

**ภาควชาจตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

Chula Med J Vol. 60 No. 3 May - June 2016

330 Chula Med Jกงสดาล เพงลอง และ เดชา ลลตอนนตพงศ

Results Most soldiers in combat (73.1%) had mental health problems;

50.0 % also suffered from obsessive – compulsive symptoms.

From Univariate analysis, the factors associated with mental

health problems; were injury while performing field missions

with wounds. And most of the soldiers in combat (77.8 %) did

not have post-traumatic stress symptoms: the factors associated

with post-traumatic stress symptoms; were age, pre-existing

marital status, level of education, and injury by being shot while

on official missions.

Conclusion Most soldiers wounded from combat had mental health problems

but not typical post-traumatic stress symptoms.

Keywords Mental Health, post-traumatic stress symptom, soldiers, military

psychiatry.

Correspondence to: Lalitanantpong D. Department of Psychiatry, Faculty of Medicine,

Chulalongkorn University, Bangkok 10330, Thailand.

Received for publication. April 28, 2014.

:

:

:

331ภาวะสขภาพจตและอาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตรายของผปวยทหารราชการสนาม

ทรบการรกษาในโรงพยาบาลพระมงกฎเกลา

Vol. 60 No.3

May - June 2016

กงสดาล เพงลอง, เดชา ลลตอนนตพงศ. ภาวะสขภาพจตและอาการผดปกตทางจตภายหลง

เผชญภยนตรายของผปวยทหารราชการสนามทรบการรกษาในโรงพยาบาลพระมงกฎเกลา.

จฬาลงกรณเวชสาร 2559 พ.ค. – ม.ย.;60(3): 329 - 53

ทมาของปญหาวจย การศกษาเก ยวกบภาวะสขภาพจตและอาการผดปกตทางจตภายหลง

เผชญภยนตรายในครงน จะเปนประโยชนในการนำขอมลทไดไปใชใน

การวางแผน กำหนดแนวทาง สงเสรมใหทหารราชการสนามมสขภาพจต

ทด

วตถประสงค เพอศกษาสขภาพจต อาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย และ

ปจจยทมความสมพนธกบสขภาพจตและอาการผดปกตทางจตภายหลง

เผชญภยนตรายของผปวยทหารราชการสนามทมารบการรกษาพยาบาล

ในโรงพยาบาลพระมงกฎเกลา

รปแบบการวจย การศกษาเชงพรรณนา โดยศกษา ณ จดเวลาใด เวลาหนง

ประเภทโรงพยาบาล แผนกผปวยทหารราชการสนาม โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา กรงเทพมหานคร

วธวจย รวบรวมขอมลจากผปวยทหารราชการสนาม จำนวน 108 คน โดยการใช

แบบสอบถาม 3 สวน คอ แบบสอบถามขอมลทวไป แบบวดสขภาพจต

SCL.90 และแบบประเมนภาวะสขภาพจตหลงภาวะวกฤต GHQ 12

Plus-R สวนท 2PTSD Screening Test ใชการวเคราะห Univariate Analysis

เพ อหาปจจยท เก ยวของและมความสมพนธกบสขภาพจตและอาการ

ผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย

ผลการศกษา ผปวยทหารราชการสนามสวนใหญมปญหาสขภาพจต รอยละ 73.1 ซงม

ปญหาสขภาพจตดานการยำคดยำทำมากทสด รอยละ 50.0 โดยพบปจจย

ทเกยวของกบสขภาพจต คอสาเหตททำใหไดรบบาดเจบในขณะปฏบต

ภารกจราชการสนามดวยการถกสะเกดระเบด สวนอาการผดปกตทางจต

ภายหลงเผชญภยนตรายนน พบวาผปวยทหารราชการสนามสวนใหญไมม

อาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย รอยละ 77.8 โดยพบปจจย

ทเกยวของกบอาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย ไดแก อาย

และสถานภาพสมรส

สรป ผปวยทหารราชการสนามสวนใหญมปญหาสขภาพจต แตไมมอาการผด

ปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย

คำสำคญ สขภาพจต, อาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย, ทหาร,

จตเวชศาสตรทหาร.

:

:

:

:

:

:

:

:


ในการปฏบตการราชการสนาม กำลงพลทหารท

ปฏบตการอย ณ พนท รบ มกจะไดรบแรงกดดนจาก

อนตรายทมอยรอบดาน ซงอาจกอใหเกดปฏกรยาทาง

จตใจ จงอาจทำใหกำลงพลบางรายมปญหาทางดาน

สขภาพจตทเปนผลกระทบมาจากการปฏบตหนาทราชการ

สนามนน(1) ผศกษาจงคดวาขอมลทไดจากการศกษา

เกยวกบภาวะสขภาพจตและอาการผดปกตทางจตภาย

หลงเผชญภยนตรายน จะเปนประโยชนในการนำไปใช

เพอการวางแผน กำหนดแนวทาง สงเสรมใหทหารราชการ

สนามมสขภาพจตทด เพอเปนการอนรกษกำลงพลทหาร

อนจะนำมาซงความเขมแขงของกองทพไทย ซงตองการ

กำลงพลทมพลานามยสมบรณ มขวญและกำลงใจท

เขมแขง

วธการศกษา

การวจยคร งน เปนการวจยเชงพรรณนาโดย

ศกษา ณ จดเวลาใด เวลาหนง ใชแบบสอบถามเปน

เครองมอในการศกษา เกบรวบรวมขอมลจากผปวยทหาร

ราชการสนามท ไดร บบาดเจบ และเขารบการรกษา

พยาบาลเปนผปวยภายในโรงพยาบาลพระมงกฎเกลา

เปนระยะเวลา 1 เดอนขนไป สามารถพดคยสอสารได

ไมไดร บบาดเจบทางศรษะจนอาจเกดความกระทบ

กระเทอนทางสมอง สงผลใหมความสบสน เรองของวน

เวลา สถานท ไมมโรคทางจตเวชทมากอน โดยไดรบ

การระบไวในเวชระเบยนและยนดเขาร วมวจย โดย

พยาบาลผดแลเหนวาสามารถเขารวมการวจยไดจำนวน

108 คน ในชวงเวลาเดอนตลาคม พ.ศ. 2555 จนถง

เดอนตลาคม พ.ศ. 2556 หรอจนกวาจะไดกลมตวอยาง

ครบตามจำนวน

เครองมอทใชในการวจยครงน เปนแบบสอบถาม

ประกอบดวย 3 สวน คอ แบบสอบถามขอมลท วไป

แบบทดสอบวดสขภาพจตมาตรฐาน Symptom Distress

Checklist 90 (SCL.90) และแบบประเมนภาวะสขภาพจต

หลงภาวะวกฤต General Health Questionnaire Plus-R

(GHQ 12 Plus-R) สวนท 2 PTSD Screening Test ดงน

1. แบบสอบถามขอมลท วไป ผ วจยสราง

ขนเองจากการศกษางานวจยทเกยวของ ไดแก ชนยศ

อาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษา รายได ภมลำเนา

โรคประจำตวและปญหาสขภาพ ประวตการใชยาหรอสาร

ตาง ๆ ขอมลเกยวกบการปฏบตงาน/หนาท ความบาดเจบ

ทไดรบจากการปฏบตราชการสนามและผดแลในขณะ

พกรกษาตว

2. แบบทดสอบวดสขภาพจตมาตรฐาน

Symptom Distress Checklist 90 (SCL.90) ประกอบ

ดวยขอความสน ๆ 90 ขอ ซงกลาวถงความรสกตาง ๆ

ของบคคลเมอเผชญกบสถานการณใดสถานการณหนง

กำหนดวธการตอบใหประเมนความรสกตนเอง โดยแบง

ประเภทสขภาพจตออกเปน 9 ดาน ไดแก ความผดปกต

ของรางกาย, การยำคดยำทำ, ความรสกบกพรองในการ

ตดตอกบผอน, ซมเศรา, วตกกงวล, ความรสกไมเปน

มตร, ความกลวโดยไมมเหตผล, ความรสกหวาดระแวง

และพฤตกรรมบงชอาการวกลจรตลกษณะคำตอบจะเปน

แบบมาตราสวนประมาณคา ม Rating Scale 5 ระดบท

แสดงวาปญหานนรบกวนผตอบแบบสอบถามปรมาณ

เพยงใดในรอบ 1 เดอน โดยใหคะแนนตงแต 0 – 4 จาก

นนนำคะแนนมาแปลผลภาวะสขภาพจตในแตละดาน

เทยบตามเกณฑมาตรฐานของบคคลทวไปตามเกณฑ

ปกตทคณะผวจยโรงพยาบาลสมเดจเจาพระยาศกษาและ

จดทำไว(2) หากดานใดมคะแนนไมอยในเกณฑปกตถอวา

มปญหาสขภาพจตในดานนน ทงนแบบทดสอบ SCL.90

ไดร บการหาเกณฑมาตรฐาน หาความเท ยงตรงและ

ความเชอมนโดยผวจยหลายทาน และมการนำไปใชอยาง

กวางขวาง โดยใช Cronbach’s Alpha Coefficient ไดคา

ความเชอมนเทากบ 0.9287(3)

3. แบบประเมน General Health Questionnaire

Plus-R (GHQ 12 Plus-R)(4) เปนแบบสำรวจสภาวะ

สขภาพจตหลงภาวะวกฤต สำหรบผใหญอายมากกวา

15 ปขนไป ซงประกอบดวยขอคำถาม 5 สวน แตในการ

วจยนตองการประเมนความผดปกตทางจตหลงเผชญ

ภยนตราย จงขอนำเฉพาะสวนท 2 PTSD Screening



Vol. 60 No.3

May - June 2016

Test มาใชเทานน โดย PTSD Screening Test มขอ

คำถาม 8 ขอ สอบถามถงความคดความ รสก พฤตกรรม

ทเกดขนกบผประสบภาวะวกฤต ซงเปนปญหาทนำไปส

ความผดปกตทางจตใจทพบในชวง 2 – 3 สปดาหทผาน

มาม 2 ตวเลอก คอ ใช 1 คะแนนและ ไมใช 0 คะแนน

คะแนนรวมสงสด 8 คะแนน ซงคะแนนรวมตงแต 4 คะแนน

ขนไป แสดงวาอาจมภาวะผดปกตทางจตใจหลงประสบ

ภาวะวกฤต ทงน ผ ว จยนำแบบทดสอบดงกลาวมาใช

เนองจากไมสามารถวนจฉยโรคความผดปกตภายหลง

เผชญภยนตราย (PTSD) ไดดวยตนเอง ผลทไดจงเปนเพยง

การประเมนความผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย

เทานน

การวเคราะหขอมล (Data Analysis)

วเคราะหโดยใชสถตเชงพรรณนา (Descriptive

Statistics) เพออธบายลกษณะทวไปของกลมตวอยาง

ทตองการศกษา ไดแก คาเฉลย รอยละ ความถ และ

สวนเบ ยงเบนมาตรฐาน เพ อแจกแจงขอมลท วไปของ

กลมตวอยาง มการใชสถต Chi-square และใช Logistic

Regression Analysis เพ อว เคราะหตวแปรทละค

(Univariate Analysis) เพอเปรยบเทยบความสมพนธ

และหาปจจยทสงผลตอภาวะสขภาพจตและอาการผด

ปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตรายของกลมตวอยาง

ผลการศกษา

สวนท 1 ลกษณะทวไป

ผ ปวยทหารราชการสนามสวนใหญเปนนาย

ทหารชนประทวน รอยละ 46.3 ซงมอายเฉลย 30.72 ป

มสถานภาพสมรสและสถานภาพโสดจำนวนเทากน คอ

รอยละ 49.1 สวนใหญจบการศกษาในระดบตำกวา

ปรญญาตร จากสถาบนการศกษาอน ๆ ซงไมใชสถาบน

การศกษาทางทหาร รอยละ 61.1 สวนใหญมภมลำเนาอย

ในภาคใต รอยละ 37.0 ผปวยสวนใหญไมมการเจบปวย

ดวยโรคประจำตวและปญหาสขภาพ รอยละ 88.9 และ

กลมทมการเจบปวยดวยโรคประจำตวและปญหาสขภาพ

น นมสวนใหญเปนโรคความดนโลหตสง รอยละ 6.5

ในสวนของขอมลการปฏบตหนาททางทหารพบวาผปวย

ทหารราชการสนามสวนใหญ มอายราชการหรอระยะเวลา

ทเปนทหารเฉลย 8.76 ป สวนใหญออกปฏบตราชการ

สนามเปนครงแรก รอยละ 48.1 ทงนมเหตผลทเขามาเปน

ทหารเพราะรกชวตทหารมากทสด รอยละ 73.1 ซงสวน

ใหญมหนาทลาด ตระเวนเสนทาง รายงานสถานการณ

และรกษาการณรอยละ 81.5 และออกปฏบตราชการ

สนามเพราะไดรบมอบหมายตามตำแหนงหนาท รอยละ

97.2 และสวนขอมลเกยวกบการไดรบบาดเจบจากการ

ปฏบตราชการสนาม พบวาผปวยสวนใหญไดรบบาดเจบ

จากการออกปฏบตราชการสนามเปนครงแรก รอยละ 88.0

และไดรบบาดเจบจากภารกจสถานการณความไมสงบใน

สามจงหวดชายแดนภาคใตมากทสด รอยละ 87.0 สวนใหญ

ไดรบบาดเจบจากการถกลอบวางระเบด รอยละ 54.6 ซงม

ลกษณะความบาดเจบจากการปฏบตภารกจราชการสนาม

โดยเกดบาดแผลบรเวณตาง ๆ เปนสวนใหญ รอยละ 73.1

สวนใหญเขารบการรกษาในโรงพยาบาลเปนระยะเวลา

เฉลย 3.28 เดอน โดยสวนใหญมคสมรสเปนผดแลในขณะ

เขารบการรกษาในโรงพยาบาล รอยละ 32.4

ผ ปวยทหารราชการสนามสวนใหญมปญหา

สขภาพจต รอยละ 73.1 โดยมปญหาสขภาพจตดาน

การยำคดยำทำ (Obsessive – Compulsive) มากทสด

ร อยละ 50.0 รองลงมา คอ ความร ส กหวาดระแวง

(Paranoid Ideation) รอยละ 45.4 มความกลวโดยไมม

เหตผล (Phobic Anxiety) รอยละ 43.5 มอาการซมเศรา

(Depression) รอยละ 39.8 มพฤตกรรมบงชอาการวกลจรต

(Psychoticism) รอยละ 30.6 มความรสกไมเปนมตร

(Hostility) รอยละ 24.1 มความรสกบกพรองในการตดตอ

กบผอน (Interpersonal Sensitivity) รอยละ 22.2 มความ

วตกกงวล (Anxiety) รอยละ 19.4 และนอยทสดคอม

ความรสกผดปกต ของรางกาย (Somatization) รอยละ 17.6

ทงนผปวยแตละคนอาจมปญหาสขภาพจตมากกวา 1 ดาน

ซงสวนใหญมปญหาสขภาพจตเพยง 1 ดาน รอยละ 15.7


ผปวยทหารราชการสนามสวนใหญไมมอาการ

ผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย รอยละ 77.8

ทงนเมอดความสมพนธแลว พบวาสวนใหญผปวยทหาร

ราชการสนามทมอาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญ

ภยนตรายมปญหาสขภาพจตรวมดวย รอยละ 87.5

ซงสวนใหญมปญหาดานการยำคดยำทำ รอยละ 50.0

รองลงมาคอความกลวโดยไมมเหตผล รอยละ 45.8 ม

ความรสกหวาดระแวง รอยละ 37.5 มซมเศรา ความรสก

ไมเปนมตร และความรสกผดปกตของรางกายจำนวน

เทากน คดเปนรอยละ 33.3 มพฤตกรรมบงช อาการ

วกลจรต รอยละ 29.2 มความรสกบกพรองในการตดตอ

กบผ อ น รอยละ 25.0 และนอยท สดคอมวตกกงวล

รอยละ 16.7

สวนท 2 แสดงความสมพนธระหวางปจจยตาง ๆ กบภาวะสขภาวะจต

ตารางท 1. แสดงการเปรยบเทยบความสมพนธระหวางปจจยตาง ๆ กบภาวะสขภาพจตของผปวยทหารราชการสนาม

โดยใชสถต Chi-square

ปจจยตางๆ ภาวะสขภาพจตปกต มปญหาสขภาพจต χχχχχ2 p value

(n = 108 คน) (n = 29 คน) (n = 79 คน)

จำนวน รอยละ จำนวน รอยละ

ระดบชนยศ 4.101 0.251นายทหารชนสญญาบตร 2 40.0 3 60.0นายทหารชนประทวน 9 18.0 41 82.0พลทหาร 8 38.1 13 61.9ทหารพราน 10 31.2 22 68.8

อาย 1.805 0.405นอยกวา 30 ป 19 31.7 41 68.330 ถง 39 ป 6 18.8 26 81.2มากกวา 39 ป 4 25.0 12 75.0

สถานภาพสมรส 0.010 0.920โสด 15 27.3 40 72.7ค 14 26.4 39 73.6

ระดบการศกษาตำกวาปรญญาตรจากสถาบนการศกษาทางทหาร 0.300 0.584

ใช 9 23.7 29 76.3ไมใช 20 28.6 50 71.4

ปรญญาตรจากสถาบนการศกษาทางทหาร 2.750 0.269ใช 1 100.0 0 0.0ไมใช 28 26.2 79 73.8

ภมลำเนา 4.256 0.372ภาคใต 14 35.0 26 65.0ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 7 17.9 32 82.1ภาคกลาง 4 33.3 8 66.7ภาคเหนอ 2 16.7 10 83.3กรงเทพมหานคร 2 40.0 3 60.0



Vol. 60 No.3

May - June 2016

ตารางท 1. (ตอ) แสดงการเปรยบเทยบความสมพนธระหวางปจจยตาง ๆ กบภาวะสขภาพจตของผปวยทหารราชการสนาม



(n = 108 คน) (n = 29 คน) (n = 79 คน)


การเจบปวยดวยโรคประจำตวและปญหาสขภาพอน ๆ 0.289 0.730

ไมมโรคประจำตว 25 26.0 71 74.0

มโรคประจำตว 4 33.3 8 66.7

จำนวนครงทปฏบตราชการสนาม 0.000 1.000

ครงแรก 14 26.9 38 73.1

มากกวา 1 ครง 11 26.8 30 73.2

ตลอดอายราชการ 4 26.7 11 73.3

เหตผลในการเขามาเปนทหาร

รกชวตทหาร 0.353 0.552

ใช 20 25.3 59 74.7

ไมใช 9 31.0 20 69.0

สำเรจหลกสตรของสถาบนการศกษาทางทหาร 0.014 0.907

ใช 11 27.5 29 72.5

ไมใช 18 26.5 50 73.5

ตองการยศ/ตำแหนงและความกาวหนาในการทำงาน 1.172 0.297

ใช 7 36.8 12 63.2

ไมใช 22 24.7 67 75.3

ถกเกณฑทหาร 1.593 0.247

ใช 7 38.9 11 61.1

ไมใช 22 24.4 68 75.6

ตำแหนง ลกษณะการปฏบตงาน หรอหนาทในการปฏบตราชการสนาม

ลาดตระเวนเสนทาง รายงานสถานการณ รกษาการณ 0.043 0.836

ใช 24 27.3 64 72.7

ไมใช 5 25.0 15 75.0

รกษาความปลอดภยสถานท, บคคลสำคญ, ผบงคบบญชา, เจาหนาท, คร, พระสงฆ ฯลฯ

0.322 0.570

ใช 14 24.6 43 75.4

ไมใช 15 29.4 36 70.6

ควบคมกำลงพล 0.043 0.836

ใช 5 25.0 15 75.0

ไมใช 24 27.3 64 72.7

วางแผนยทธศาสตรหรอการปฏบตงาน 0.241 0.755

ใช 3 21.4 11 78.6

ไมใช 26 27.7 68 72.3





(n = 108 คน) (n = 29 คน) (n = 79 คน)


ธรการหรอการประสานงาน 0.564 0.481

ใช 4 36.4 7 63.6

ไมใช 25 25.8 72 74.2

ปฏบตการจตวทยา จดกจกรรมสงเสรมความสมพนธและงานมวลชนกบกลมคนในพนท 1.593 0.282

ใช 1 10.0 9 90.0

ไมใช 28 28.6 70 71.4

งานชางตาง ๆ 0.336 1.000

ใช 1 16.7 5 83.3

ไมใช 28 27.5 74 72.5

บงคบสนขสะกดรอย 1.925 0.321

ใช 0 0.0 5 100.0

ไมใช 29 28.2 74 71.8

พลขบ 1.525 0.572

ใช 0 0.0 4 100.0

ไมใช 29 27.9 75 72.1

สบหาขาวและขอมลตาง ๆ 0.066 1.000

ใช 1 33.3 2 66.7

ไมใช 28 26.7 77 73.3

เหตผลในการออกปฏบตราชการสนาม

ไดรบมอบหมายตามตำแหนงหนาท 1.133 0.562

ใช 29 27.6 76 72.4

ไมใช 0 0.0 3 100.0

ทำตามอดมการณและดวยความศรทธา 0.590 0.442

ใช 16 30.2 37 69.8

ไมใช 13 23.6 42 76.4

อยากมประสบการณ 1.801 0.180

ใช 12 35.3 22 64.7

ไมใช 17 23.0 57 77.0

ตองการคาตอบแทน 0.347 0.556

ใช 7 31.8 15 68.2

ไมใช 22 25.6 64 74.4

ประวตการไดรบบาดเจบจากการปฏบตราชการสนามในอดต 0.107 1.000

ครงแรก 26 27.4 69 72.6

มากกวา 1 ครง 3 23.1 10 76.9



Vol. 60 No.3

May - June 2016




(n = 108 คน) (n = 29 คน) (n = 79 คน)


สถานการณหรอภารกจราชการสนามททำใหไดรบบาดเจบในครงน 2.583 0.275

สามจงหวดชายแดนใต 23 24.5 71 75.5

ชายแดนเขาพระวหาร 2 33.3 4 66.7

ชายแดนอน ๆ 4 50.0 4 50.0

สาเหตททำใหไดรบบาดเจบในขณะปฏบตภารกจราชการสนาม

ถกลอบวางระเบด 1.537 0.215

ใช 13 22.0 46 78.0

ไมใช 16 32.7 33 67.3

ถกสะเกดระเบด 4.066 0.044*

ใช 7 16.3 36 83.7

ไมใช 22 33.8 43 66.2

ถกลอบยง 0.241 0.755

ใช 3 21.4 11 78.6

ไมใช 26 27.7 68 72.3

ถกยง 2.158 0.161

ใช 5 45.5 6 54.5

ไมใช 24 24.7 73 75.3

อบตเหตขณะปฏบตภารกจ 0.564 0.481

ใช 4 36.4 7 63.6

ไมใช 25 25.8 72 74.2

เหยยบกบระเบด 0.015 1.000

ใช 2 25.0 6 75.0

ไมใช 27 27.0 73 73.0


บาดแผลบรเวณตาง ๆ 0.149 0.700

ใช 22 27.8 57 72.2

ไมใช 7 24.1 22 75.9

ขาหก 2.293 0.130

ใช 4 15.4 22 84.6

ไมใช 25 30.5 57 69.5

แขนหก 1.084 0.361

ใช 6 37.5 10 62.5

ไมใช 23 25.0 69 75.0





(n = 108 คน) (n = 29 คน) (n = 79 คน)


ขาขาด 0.024 1.000

ใช 4 28.6 10 71.4

ไมใช 25 26.6 69 73.4

ระยะเวลาในการเขารบการรกษาในโรงพยาบาล 5.306 0.070

นอยกวา 3 เดอน 15 23.4 49 76.6

3 ถง 6 เดอน 11 44.0 14 56.0

มากกวา 6 เดอน 3 15.8 16 84.2

ผดแลในขณะเขารบการรกษาในโรงพยาบาล 1.276 0.259

คนในครอบครว 20 30.8 45 69.2

คนนอกครอบครว 9 20.9 34 79.1

ตารางท 2. แสดงการเปรยบเทยบความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลกบภาวะสขภาพจตของผปวยทหารราชการ

สนามโดยใชสถต T-Test

ปจจยตางๆ ภาวะสขภาพจต

N Mean S.D. t p value

สถานภาพสมรส

โสด 55 43.16 36.82 -1.004 0.299

ค 53 49.83 28.91

ระดบการศกษาตำกวาปรญญาตร

ใช 104 46.88 33.74 -0.716 0.476

ไมใช 4 34.75 5.32

การเจบปวยดวยโรคประจำตวและปญหาสขภาพอนๆ

ไมม 96 46.95 34.46 2.204 0.652

ม 12 42.33 20.99

เหตผลในการเขามาเปนทหาร

รกชวตทหาร

ใช 79 43.29 29.40 -1.637 0.105

ไมใช 29 55.00 41.22

สำเรจหลกสตรของสถาบนการศกษาทางทหาร

ใช 40 45.93 30.45 -0.122 0.903

ไมใช 68 46.74 34.92



Vol. 60 No.3

May - June 2016

ตารางท 2. (ตอ) แสดงการเปรยบเทยบความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลกบภาวะสขภาพจตของผปวยทหารราชการ




ตองการยศ/ตำแหนงและความกาวหนาในการทำงาน

ใช 19 62.00 53.85 1.492 0.151

ไมใช 89 43.11 26.14

ถกเกณฑทหาร

ใช 18 37.61 18.76 -1.835 0.073

ไมใช 90 48.20 35.19


ลาดตระเวนเสนทาง รายงานสถานการณ รกษาการณ

ใช 88 46.52 31.86 0.057 0.954

ไมใช 20 46.05 39.45

รกษาความปลอดภยสถานท, บคคลสำคญ, ผบงคบบญชา,

เจาหนาท, คร, พระสงฆ และอนๆ

ใช 57 42.54 26.91 -1.292 0.199

ไมใช 51 50.78 38.86

ควบคมกำลงพล

ใช 20 41.90 25.65 -0.675 0.501

ไมใช 88 47.47 34.72

วางแผนยทธศาสตรหรอการปฏบตงาน

ใช 14 53.57 28.66 0.861 0.391

ไมใช 94 45.37 33.82

ธรการหรอการประสานงาน

ใช 11 47.82 22.32 0.145 0.885

ไมใช 97 46.28 34.29

ปฏบตการจตวทยา จดกจกรรมสงเสรมความสมพนธ และงานมวลชนกบกลมคนในพนท

ใช 10 42.80 24.09 -0.362 0.718

ไมใช 98 46.81 34.06

งานชางตาง ๆ

ใช 6 56.17 64.90 0.386 0.715

ไมใช 102 45.86 30.87

บงคบสนขสะกดรอย

ใช 5 23.80 27.99 -1.572 0.119

ไมใช 103 47.53 33.15

พลขบ

ใช 4 40.25 23.46 -0.378 0.706

ไมใช 104 46.67 33.57






สบหาขาวและขอมลตาง ๆ

ใช 3 86.67 60.09 2.166 0.033*

ไมใช 105 45.29 31.88

เหตผลในการออกปฏบตราชการสนาม

ทำตามอดมการณและดวยความศรทธา

ใช 53 50.11 36.64 1.132 0.260

ไมใช 55 42.89 29.40

อยากมประสบการณ

ใช 34 45.65 26.36 -0.166 0.868

ตองการคาตอบแทน

ใช 22 47.91 35.63 0.232 0.817

ไมใช 86 46.06 32.75

ประวตการไดรบบาดเจบจากการปฏบตราชการสนามในอดต

ครงแรก 95 47.08 33.85 0.538 0.585

มากกวา 1 ครง 13 41.69 28.62

สาเหตททำใหไดรบบาดเจบในขณะปฏบตภารกจราชการสนาม

ถกลอบวางระเบด

ใช 59 46.54 32.60 0.037 0.971

ไมใช 49 46.31 34.23

ถกสะเกดระเบด

ใช 43 47.79 40.64 0.344 0.751

ไมใช 65 45.54 27.49

ถกลอบยง

ใช 14 47.93 40.47 -0.180 0.858

ไมใช 94 46.21 32.22

ถกยง

ใช 11 32.18 18.51 -1.512 0.134

ไมใช 97 48.05 34.15

อบตเหตขณะปฏบตภารกจ

ใช 11 41.64 15.66 -0.504 0.615

ไมใช 97 46.98 34.63

เหยยบกบระเบด

ใช 8 53.00 17.57 0.580 0.563

ไมใช 100 45.91 34.13



Vol. 60 No.3

May - June 2016

เม อเปรยบเทยบความสมพนธระหวางปจจย

สวนบคคลกบภาวะสขภาพจตของผปวยทหารราชการสนาม

โดยใชสถต Chi-square พบวาสาเหตททำใหไดรบบาดเจบ

ในขณะปฏบตภารกจราชการสนามดวยการถกสะเกด

ระเบด มความสมพนธกบภาวะสขภาพจตอยางมนย

สำคญทางสถตทระดบ 0.05






บาดแผลบรเวณตาง ๆ

ใช 79 47.20 33.14 0.395 0.694

ไมใช 29 44.34 33.84

ขาหก

ใช 26 42.15 24.00 -0.753 0.453

ไมใช 82 47.79 35.64

แขนหก

ใช 16 49.00 25.37 0.333 0.739

ไมใช 92 45.99 34.47

ขาขาด

ใช 14 57.36 19.77 1.324 0.188

ไมใช 94 44.81 34.53

ผดแลในขณะเขารบการรกษาในโรงพยาบาล

คนในครอบครว 65 49.45 33.56 1.161 0.248

คนนอกครอบครว 43 41.88 32.49

สวนท 3 แสดงความสมพนธระหวางปจจยตางๆ กบอาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย

ตารางท 3. แสดงการเปรยบเทยบความสมพนธระหวางปจจยตาง ๆ กบอาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย

ของผปวยทหารราชการสนาม โดยใชสถต Chi-square

ปจจยตาง ๆ ไมมอาการผดปกต มอาการผดปกต χχχχχ2 p value

(n = 108 คน) (n = 84 คน) (n = 24 คน)


ระดบชนยศ 4.776 0.189

นายทหารชนสญญาบตร 4 80.0 1 20.0

นายทหารชนประทวน 37 74.0 13 26.0

พลทหาร 20 95.2 1 4.8

ทหารพราน 10 31.2 22 68.8


ตารางท 3. (ตอ) แสดงการเปรยบเทยบความสมพนธระหวางปจจยตาง ๆ กบอาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย



(n = 108 คน) (n = 84 คน) (n = 24 คน)


อาย 7.678 0.022*นอยกวา 30 ป 52 86.7 8 13.330 ถง 39 ป 23 71.9 9 28.1มากกวา 39 ป 9 56.2 7 43.8

สถานภาพสมรส 4.780 0.020*โสด 48 87.3 7 12.7ค 36 67.9 17 32.1

ระดบการศกษาตำกวาปรญญาตร 1.187 0.573

ใช 80 76.9 24 23.1ไมใช 4 100.0 0 0.0

ภมลำเนา 2.396 0.663ภาคใต 34 85.0 6 15.0ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 29 74.4 10 25.6ภาคเหนอ 9 75.0 3 25.0ภาคกลาง 8 66.7 4 33.3กรงเทพมหานคร 4 80.0 1 20.0

การเจบปวยดวยโรคประจำตวและปญหาสขภาพอน ๆ 1.168 0.361ไมมโรคประจำตว 71 79.8 18 20.2มโรคประจำตว 13 68.4 6 31.6

จำนวนครงทปฏบตราชการสนาม 2.982 0.225ครงแรก 44 84.6 8 15.4มากกวา 1 ครง 30 73.2 11 26.8ตลอดอายราชการ 10 66.7 5 33.3

เหตผลในการเขามาเปนทหารรกชวตทหาร 0.054 0.816

ใช 61 77.2 18 22.8ไมใช 23 79.3 6 20.7

สำเรจหลกสตรของสถาบนการศกษาทางทหาร 1.024 0.312ใช 29 72.5 11 27.5ไมใช 55 80.9 13 19.1

ตองการยศ/ตำแหนงและความกาวหนาในการทำงาน 2.851 0.126ใช 12 63.2 7 36.8ไมใช 72 80.9 17 19.1

ถกเกณฑทหาร 1.543 0.352ใช 16 88.9 2 11.1ไมใช 68 75.6 22 24.4



Vol. 60 No.3

May - June 2016




(n = 108 คน) (n = 84 คน) (n = 24 คน)



ลาดตระเวนเสนทาง รายงานสถานการณรกษาการณ 0.110 0.769

ใช 69 78.4 19 21.6

ไมใช 15 75.0 5 25.0

รกษาความปลอดภยสถานท, บคคลสำคญ, ผบงคบบญชา, 1.529 0.216

เจาหนาท, คร, พระสงฆ ฯลฯ

ใช 47 82.5 10 17.5

ไมใช 37 72.5 14 27.5

ควบคมกำลงพล 0.070 1.000

ใช 16 80.0 4 20.0

ไมใช 68 77.3 20 22.7

วางแผนยทธศาสตรหรอการปฏบตงาน 0.006 1.000

ใช 11 78.6 3 21.4

ไมใช 73 77.7 21 22.3

ธรการหรอการประสานงาน 0.116 1.000

ใช 9 81.8 2 18.2

ไมใช 75 77.3 22 22.7

ปฏบตการจตวทยา จดกจกรรมสงเสรมความสมพนธ 3.149 0.113

และงานมวลชนกบกลมคนในพนท

ใช 10 100.0 0 0.0ไมใช 74 75.5 24 24.5

งานชางตาง ๆ 0.113 1.000

ใช 5 83.3 1 16.7

ไมใช 79 77.5 23 22.5

บงคบสนขสะกดรอย 1.498 0.585

ใช 5 100.0 0 0.0

ไมใช 79 76.7 24 23.3

พลขบ 1.854 0.213

ใช 2 50.0 2 50.0

ไมใช 82 78.8 22 21.2

สบหาขาวและขอมลตาง ๆ 0.220 0.533

ใช 2 66.7 1 33.3

ไมใช 82 78.1 23 21.9





(n = 108 คน) (n = 84 คน) (n = 24 คน)


เหตผลในการออกปฏบตราชการสนามไดรบมอบหมายตามตำแหนงหนาท 0.220 0.533

ใช 82 78.1 23 21.9ไมใช 2 66.7 1 33.3

ทำตามอดมการณและดวยความศรทธา 2.226 0.136ใช 38 71.7 15 28.3ไมใช 46 83.6 9 16.4

อยากมประสบการณ 0.049 0.825ใช 26 76.5 8 23.5ไมใช 58 78.4 16 21.6

ตองการคาตอบแทน 0.408 0.569ใช 16 72.7 6 27.3ไมใช 68 79.1 18 20.9

ประวตการไดรบบาดเจบจากการปฏบตราชการสนามในอดต 0.625 0.480ครงแรก 75 78.9 20 21.1มากกวา 1 ครง 9 69.2 4 30.8

สถานการณหรอภารกจราชการสนามททำใหไดรบบาดเจบในครงน 0.621 0.733สามจงหวดชายแดนใต 72 76.6 22 23.4ชายแดนเขาพระวหาร 5 83.3 1 16.7ชายแดนอน ๆ 7 87.5 1 12.5

สาเหตททำใหไดรบบาดเจบในขณะปฏบตภารกจราชการสนามถกลอบวางระเบด 0.771 0.380

ใช 44 74.6 15 25.4ไมใช 40 81.6 9 18.4

ถกสะเกดระเบด 0.466 0.495ใช 32 74.4 11 25.6ไมใช 52 80.0 13 20.0

ถกลอบยง 1.694 0.298ใช 9 64.3 5 35.7ไมใช 75 79.8 19 20.2

ถกยง 3.499 0.118ใช 11 100.0 0 0.0ไมใช 73 75.3 24 24.7

อบตเหตขณะปฏบตภารกจ 1.222 0.450ใช 10 90.9 1 9.1ไมใช 74 76.3 23 23.7

เหยยบกบระเบด 0.039 1.000ใช 6 75.0 2 25.0ไมใช 78 78.0 22 22.0



Vol. 60 No.3

May - June 2016




(n = 108 คน) (n = 84 คน) (n = 24 คน)



บาดแผลบรเวณตาง ๆ 0.084 0.772

ใช 62 78.5 17 21.5

ไมใช 22 75.9 7 24.1

ขาหก 0.438 0.508

ใช 19 73.1 7 26.9

ไมใช 65 79.3 17 20.7

แขนหก 0.886 0.343

ใช 11 68.8 5 31.2

ไมใช 73 79.3 19 20.7

ขาขาด 0.000 1.000

ใช 11 78.6 3 21.4

ไมใช 73 77.7 21 22.3

ระยะเวลาในการเขารบการรกษาในโรงพยาบาล 5.352 0.069

นอยกวา 3 เดอน 52 81.2 12 18.8

3 ถง 6 เดอน 21 84.0 4 16.0

มากกวา 6 เดอน 11 57.9 8 42.1

ผดแลในขณะเขารบการรกษาในโรงพยาบาล 0.069 0.793

คนในครอบครว 50 76.9 15 23.1

คนนอกครอบครว 34 79.1 9 20.9

ตารางท 4. แสดงการเปรยบเทยบความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลกบอาการผดปกตทางจตภายหลงภยนตราย

ของผปวยทหารราชการสนาม โดยใชสถต T-Test

อาการผดปกตทางจตภายหลงภยนตราย

ปจจยตางๆ N Mean S.D. t p value

สถานภาพสมรสโสด 55 1.47 1.81 -1.925 0.057ค 53 2.17 1.95

ระดบการศกษาตำกวาปรญญาตรใช 104 1.87 1.92 -3.961 0.007**ไมใช 4 0.50 0.58

การเจบปวยดวยโรคประจำตวและปญหาสขภาพอนๆไมม 89 1.73 1.86 -0.997 0.321ม 19 2.21 2.12


ตารางท 4. (ตอ) แสดงการเปรยบเทยบความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลกบอาการผดปกตทางจตภายหลงภยนตราย




เหตผลในการเขามาเปนทหารรกชวตทหาร

ใช 79 1.81 1.90 -0.042 0.967ไมใช 29 1.83 1.97

สำเรจหลกสตรของสถาบนการศกษาทางทหารใช 40 1.88 1.79 0.251 0.803ไมใช 68 1.78 1.98

ตองการยศ/ตำแหนงและความกาวหนาในการทำงานใช 19 2.42 2.63 1.168 0.256ไมใช 89 1.69 1.70

ถกเกณฑทหารใช 18 1.22 1.56 -1.453 0.149ไมใช 90 1.93 1.95

ตำแหนง ลกษณะการปฏบตงาน หรอหนาทในการปฏบตราชการสนามลาดตระเวนเสนทาง รายงานสถานการณ รกษาการณ

ใช 88 1.81 1.98 -0.091 0.928ไมใช 20 1.85 1.57

รกษาความปลอดภยสถานท, บคคลสำคญ, ผบงคบบญชา, เจาหนาท,คร, พระสงฆ และอนๆ

ใช 57 1.51 1.74 -1.783 0.077ไมใช 51 2.16 2.03

ควบคมกำลงพลใช 20 1.60 1.73 -0.557 0.579ไมใช 88 1.86 1.95

วางแผนยทธศาสตรหรอการปฏบตงานใช 14 1.71 1.77 -0.211 0.834ไมใช 94 1.83 1.93

ธรการหรอการประสานงานใช 11 1.82 1.40 0.006 0.995ไมใช 97 1.81 1.96

ปฏบตการจตวทยา จดกจกรรมสงเสรมความสมพนธ และงานมวลชนกบกลมคนในพนทใช 10 1.40 1.17 -1.086 0.295ไมใช 98 1.86 1.96

งานชางตางๆใช 6 1.50 1.52 -0.415 0.679ไมใช 102 1.83 1.93

บงคบสนขสะกดรอยใช 5 2.20 0.84 0.961 0.372ไมใช 103 1.80 1.94



Vol. 60 No.3

May - June 2016





พลขบใช 4 3.00 1.15 1.272 0.206ไมใช 104 1.77 1.92

สบหาขาวและขอมลตางๆใช 3 2.67 4.62 0.328 0.774ไมใช 105 1.79 1.81

เหตผลในการออกปฏบตราชการสนามไดรบมอบหมายตามตำแหนงหนาท

ใช 105 1.77 1.83 -0.648 0.583ไมใช 3 3.33 4.16

ทำตามอดมการณและดวยความศรทธาใช 53 2.09 2.11 1.506 0.135ไมใช 55 1.55 1.65

อยากมประสบการณใช 34 1.88 1.65 0.249 0.804ไมใช 74 1.78 2.02

ตองการคาตอบแทนใช 22 1.82 2.24 0.009 0.993ไมใช 86 1.81 1.82

ประวตการไดรบบาดเจบจากการปฏบตราชการสนามในอดตครงแรก 95 1.82 1.88 0.092 0.927มากกวา 1 ครง 13 1.77 2.13

สาเหตททำใหไดรบบาดเจบในขณะปฏบตภารกจราชการสนามถกลอบวางระเบด

ใช 59 1.93 1.87 0.701 0.485ไมใช 49 1.67 1.95

ถกสะเกดระเบดใช 43 2.00 1.89 0.820 0.414ไมใช 65 1.69 1.92

ถกลอบยงใช 14 2.43 2.65 0.964 0.351ไมใช 94 1.72 1.77

ถกยงใช 11 0.45 0.93 -4.415 0.001**ไมใช 97 1.97 1.93

อบตเหตขณะปฏบตภารกจใช 11 1.09 1.51 -1.335 0.185ไมใช 97 1.90 1.93


เม อเปรยบเทยบความสมพนธระหวางปจจย

สวนบคคลกบอาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญ

ภยนตรายของผ ปวยทหารราชการสนาม โดยใชสถต

Chi-square พบวาอายและสถานภาพสมรส มความ

สมพนธกบอาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย

อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.05





เหยยบกบระเบด

ใช 8 2.75 1.16 1.450 0.150

ไมใช 100 1.74 1.94


บาดแผลบรเวณตางๆ

ใช 79 1.87 1.92 0.532 0.597

ไมใช 29 1.66 1.88

ขาหก

ใช 26 1.73 1.97 -0.257 0.798

ไมใช 82 1.84 1.90

แขนหก

ใช 16 1.88 1.82 0.136 0.892

ไมใช 92 1.80 1.93

ขาขาด

ใช 14 2.29 1.64 1.124 0.275

ไมใช 94 1.74 1.94

ผดแลในขณะเขารบการรกษาในโรงพยาบาล

คนในครอบครว 65 1.68 1.86 -0.924 0.357

คนนอกครอบครว 43 2.02 1.97

ตารางท 5. แสดงปจจยทมความสมพนธกบอาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตรายของผปวย

ทหารราชการสนาม โดยใชการวเคราะหดวยสถตการถดถอย Logistic Regression

Analysis ดวยวธ Forward LR

สถานภาพสมรสทเปนค 1.175 0.500 0.019 3.238

Constant -1.925 0.405 0.000 (1.215 – 8.633)

ปจจย b S.E (b) P value Adjusted OR (95% CI)



Vol. 60 No.3

May - June 2016

เม อนำตวแปรจากปจจยสวนบคคลทมความ

เกยวของกบอาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย

(Univariate Analysis) ไดแก อาย และสถานภาพสมรส มา

วเคราะหโดยใชสถตถดถอยโลจสตก(Logistic Regression

Analysis) ดวยวธ Forward LR พบวาเมอควบคมอทธพล

ของตวแปรอน ๆ แลว สถานภาพสมรสทเปนค มความเสยง

ตอการมอาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย

เปน 3.238 เทา เมอเปรยบเทยบกบผทมสถานภาพสมรส

เปนโสด โดยมนยสำคญทางสถต (p = 0.019)

วจารณ

ผ วจยสามารถเกบขอมลกล มตวอยางผ ปวย

ทหารราชการสนามทมารบการรกษาในแผนกราชการ

สนาม โรงพยาบาลพระมงกฎเกลาทตอบแบบสอบถาม

อยางสมบรณไดทงหมด 108 ฉบบ ดงนนขอมลทไดจาก

การวจยครงนจงมความสมบรณและเชอถอได ซงในการ

วจยครงนผวจยไดนำประเดนสำคญมาอภปรายตามวตถ

ประสงค ดงน

1. ภาวะสขภาพจตของผ ป วยทหารราชการ

สนามทมารบการรกษาในแผนกราชการสนาม โรงพยาบาล

พระมงกฎเกลา สวนใหญมปญหาสขภาพจต จำนวน 79

คน รอยละ 73.1 โดยพบวามความผดปกตดานการยำคด

ยำทำ (Obsessive – Compulsive) มากทสด รอยละ 50.0

และผปวยสวนใหญมปญหาสขภาพจตเพยง 1 ดาน (จาก

ทงหมด 9 ดาน) รอยละ 15.7 จากผลการศกษาของผวจย

พบวามความแตกตางจากผลการศกษาของรอยเอกหญง

ถาวร บตรโสมตา(5) ทศกษาสขภาพจตของผปวยทหาร

ราชการสนามทมารบการรกษาพยาบาลในโรงพยาบาล

พระมงกฎเกลา ในป พ.ศ. 2525 ซงผปวยทหารราชการ

สนามมสขภาพจตอยในเกณฑปกตเปนสวนใหญ โดยผ

วจยคาดวาปจจยททำใหผลการวจยไมสอดคลองกนนน

อาจเปนเพราะบรบทของชวงเวลาในการศกษาทมระยะ

เวลาหางกนกวา 30 ป แตผลการวจยในครงนกมความ

สอดคลองกบผลการศกษาของบษกร โรจนพรทพย(6) ซง

ศกษาสขภาพจตของทหารผานศกพการทรบการรกษาใน

แผนกผ ปวยใน ณ โรงพยาบาลทหารผานศก โดยผล

การศกษาพบวาผปวยสวนใหญมปญหาสขภาพจต คดเปน

รอยละ 86.9 แตมความขดแยงกนในสวนของดานทม

ความผดปกตทพบวาผปวยทหารผานศกสวนใหญมความ

ผดปกตดานความรสกผดปกตของรางกาย (Somatization)

มากทสด รอยละ 89.8 แตผวจยกลบพบวาความผดปกต

ดานความร สกผดปกตทางรางกายเปนดานท พบนอย

ทสดเพยงรอยละ 17.6 อยางไรกตามพลโท นายแพทย

อรณ เชาวนาศย(7) ไดใหคำจำกดความและระบาดวทยา

เกยวกบจตเวชศาสตรทหารไววาในภาวะปกตปญหาทาง

สขภาพจตของกำลงพลคงไมแตกตางไปจากท พบใน

ประชาชนทว ๆ ไป แตสำหรบในภาวะสงครามนนทหารท

อยในแนวรบจะไดรบแรงกดดนของภยจากการรบ อนตราย

ทมอยรอบดานจะกอใหเกดปฏกรยาทางจตใจ อาการเจบ

ปวยทางจตใจจงมกจะรนแรงและมมากกวาภาวะปกต

ซงมความสอดคลองกบผลการศกษาในครงน โดยผวจย

พบวาปจจยทมความเกยวของกบภาวะสขภาพจตของ

ผปวยทหารราชการสนาม คอ สาเหตททำใหไดรบบาดเจบ

ในขณะปฎบตภารกจราชการสนามดวยการถกสะเกดระเบด

มความสมพนธกบภาวะสขภาพจตอยางมนยสำคญทาง

สถตทระดบ 0.05 ซงมความสอดคลองกบรอยเอกหญง

ถาวร บตรโสมตา (5) ท ศ กษาสขภาพจตผ ป วยทหาร

ราชการสนามทมารบการรกษาพยาบาลในโรงพยาบาล

พระมงกฎเกลา พ.ศ. 2525 พบวาผปวยสวนใหญมสาเหต

ท ไดรบบาดเจบจากการถกระเบด และการศกษาของ

บษกร โรจนพรทพย(6) เกยวกบปจจยทมความเกยวของ

กบภาวะสขภาพจตของทหารผานศกพการทรบการรกษา

ในแผนกผปวยใน ณ โรงพยาบาลทหารผานศก โดยพบ

วาหน งในปจจยท เก ยวของกบสขภาพจตของผ ปวย

คอ สาเหตทเขารบการรกษาพยาบาลหรอสาเหตททำให

ไดรบบาดเจบในขณะปฏบตราชการสนาม ผลการศกษา

น แสดงใหเหนวาภาวะสงครามท ทหารตองออกสนาม

เผชญกบการตอส ศตรน นอาจทำใหไดรบบาดเจบจาก

อาวธสงคราม โดยสาเหตจากอนตรายท ไมไดคาดคด

มากอนนจะเพมความกงวลใจอยตลอดเวลา ซงพลโท


นายแพทยอรณ เชาวนาศย(7) ระบเกยวกบประเดนนวา

ทหารสวนใหญไดรบอนตรายจากสะเกดระเบด บางคน

เกดอาการผดปกตทางจต ตนตระหนก สบสน บางรายม

อาการถงขนตามองไมเหน หไมไดยน และมอาการคลาย

อมพาต โดยทแพทยตรวจไมพบพยาธสภาพหรอสงผด

ปกตทางรางกาย ทงนแผนกราชการสนาม โรงพยาบาล

พระมงกฎเกลา ไดใหความสำคญกบสขภาพจตของ

ผปวยทหารราชการสนามอยางยง เนองจากเหนวาภารกจ

ปกปองประเทศชาตนนทำใหทหารยอมเสย สละความสข

สวนตว ชวต และเลอดเนอเพอปกปอง เปนเหตใหไดรบ

บาดเจบจนเกดความพการปวยเจบ ซ งผลกระทบท

ผปวยกลมนไดรบนอกจากความเจบปวยดานรางกายแลว

ยงสงผลกระทบตอสภาพจตใจ อารมณ สงคม เศรษฐกจ

และกระทบถงครอบครวอกดวย โดยพบวาผปวยจะมขอ

วตกกงวลอยางมากมาย ไมวาจะเปนภาพลกษณของ

ตวเองทเปลยนไป มความพการเขามาเปนขอจำกด เกด

ความไมมนใจกงวลวาสงคมและครอบครวจะยอมรบหรอ

ไม สภาวะดานเศรษฐกจและโอกาสในการสรางรายได

อนเปนทมาของความเครยดหรอปญหาสขภาพจตนานา

ประการ ทงยงเปนขอจำกดในการพฒนาคณภาพชวต

แผนกราชการสนามจงเลงเหนวาการรกษาเยยวยาผปวย

เฉพาะเจบปวยทางรางกายเพยงอยางเดยวนนไมเพยงพอ

ทจะคนความพรอมใหผปวยและครอบครวกลบไปใชชวต

ในสงคมอยางปกตสข จงเกดโครงการ “สงเสรมคณภาพ

ชวต ผปวยราชการสนาม” ขน ตงแตปพ.ศ. 2550 เปนตน

มา โดยโครงการนไดดำเนนมาอยางตอเนองเปนระยะ เวลา

7 ปแลว ไดเสรม และเพมประสทธภาพการรกษาพยาบาล

สงเสรมกจกรรมสงคมและการมสวนรวมทสำคญ ได

สงเสรมสขภาพจตของผปวยทหารราชการสนามเปนอยาง

มาก ทำใหผปวยเหนคณคาและศกยภาพทเหลออยของ

ตนเอง ซงเปนแนวทางสรางขวญและกำลงใจใหผปวย

ราชการสนามอยางยงยน(8)

2. อาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย

ของผปวยทหารราชการสนามทมารบการรกษาในแผนก

ราชการสนาม โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา สวนใหญไม

มอาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย รอยละ

77.8 โดยยงไมพบวามขอมลการศกษาทเปนงานวจย

เกยวกบอาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย

ของทหารราชการสนามในประเทศไทย ผวจยมความตงใจ

ทจะรเรมศกษาภาวะ อาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญ

ภยนตรายของกลมตวอยางทหารราชการสนามน เพอเปน

ขอมลทจะสามารถนำไปศกษารายละเอยดเชงลกอน ๆ

ทนาสนใจตอไป ทงนผวจยขออภปรายผลการวจยจาก

การคนควาขอมลเชงวชาการทเกยวของ ซง รศ.นพ.รณชย

คงสกนธ(9) กลาววาจากการศกษาอบตการณของอาการ

ผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตรายแสดงใหเหนวา

อาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตรายพบไดมาก

เปนอนดบ 4 ของโรคทางจตเวชทงหมด พบในผชาย รอยละ

10.3 และในผหญงรอยละ 18.3 โรคนเปนทรจกหลงจาก

แพทยพบอาการทางจตใจในทหารผานศกทผานการสรบ

รนแรงถง คกคามชวตหรอมเพอนเสยชวต เมอกลบแนว

หลงยงมอาการทางจตเวชหลายประการ อาการผดปกต

ทางจตภายหลงเผชญภยนตรายนอาจพบไดในเหตการณ

ภยรนแรงทกชนด โดยเฉพาะผทอยในเหตการณสงคราม

หรอการกอการรายทนบวนจะมมากขน ภยทคกคามรนแรง

เกนภยปกตทคนเผชญเหลานนลวนทำใหเกดอาการผด

ปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตรายได การศกษาในระยะ

หลงพบวาคนทวไปสวน ใหญมโอกาสพบภยพบตอยาง

นอยหนงคร งในชวตและรอยละ 25 ของผท ประสบภย

ดงกลาวจะเกดอาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญ

ภยนตรายโดยปญหาความผดปกตภายหลงเผชญภยนตราย

น สวนใหญเกดในทหารเพศชายทผานภาวะสงคราม(10)

ซงมความใกลเคยงกบผลการศกษาของผวจยทพบวา

ผปวยทหารราชการสนามมอาหารผดปกตทางจตภายหลง

เผชญภยนตราย รอยละ 22.2 โดยผวจยพบวาปจจยทม

ความเกยวของกบอาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญ

ภยนตรายของผปวยทหารราชการสนามทมารบการรกษา

ในแผนกราชการสนาม โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา ไดแก

อาย และสถานภาพสมรส มความสมพนธกบอาการผด

ปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตรายอยางมนยสำคญ



Vol. 60 No.3

May - June 2016

ทางสถตทระดบ 0.05 สอดคลองกบทรองศาสตราจารย

แพทยหญงวนเพญ ธรกตตวณณการ(11) อธบายเกยวกบ

ความสมพนธดานปจจยของอาย ของคนทวไปวาผทอาย

นอยและสงอายมกลไกในการเผชญกบเหตการณสะเทอน

ใจทมประสทธภาพนอยกวาวยกลางคน เนองจากผทอาย

นอยมกลไกในการแกปญหาชวต (Coping mechanism)

ทยงพฒนาไมเตมท สวนผท สงอายมทกษะในการแก

ปญหาชวตทแขงปรบตวตอสถานการณไดลำบาก และ

อธบายวาอาการของความผดปกตทางจตของคนทวไปจะ

มความรนแรงเพยงใดขนอยกบชนดและความรนแรงของ

เหตการณทเกดขนโดยสาเหตททำใหเกดอาการนในผชาย

สวนใหญเปนเรองของสงครามและในประเทศไทยเองกม

การศกษาถงปจจยทมความสมพนธกบอาการความผด

ปกตน โดยศาสตราจารย แพทยหญงอมพร โอตระกล

และคณะ(12) ศกษาพบวาปจจยดานอายมความสมพนธ

ตอการเกดปญหาทางจตใจภายหลงประสบภยราย กลาว

คอถาอายมากขนจะมปฏกรยาแสดงมากขน หรอผทม

อายมากจะมปฏกรยาแสดงมากกวาผ มอายนอย ซ ง

สอดคลองกบผลการศกษาของผวจยทพบวาอาการผดปกต

ทางจตภายหลงเผชญภยนตรายนนมความสมพนธกบ

อายในขณะปฏบตภารกจราชการสนาม ทงยงสอดคลอง

กบผ ช วยศาสตราจารย นายแพทยพนม เกตมาน (13)

ทระบวาหลงเหตการณทคกคามชวต จตใจจะเกดการ

เปลยนแปลงอยางรวดเรวและรนแรง โดยปฏกรยาทเกดขน

นนมความแตกตางกนตามชวงอาย โดยแตละวยกอาจม

การเปลยนแปลงของรางกาย ททำใหอาการของความ

เครยดตอเนองไมสงบลงดวยตวเอง จนเกดเปนอาการ

ตาง ๆ ในหลายระบบกได

3. ปจจยทำนายอาการผดปกตทางจตภายหลง

เผชญภยนตรายของผปวยทหารราชการสนามทมารบ

การรกษาในโรงพยาบาลพระมงกฎเกลาพบวาเมอควบคม

อทธพลของตวแปรอน ๆ แลว สถานภาพสมรสทเปนค

มความเสยงตอการมอาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญ

ภยนตรายเปน 3.238 เทา เมอเปรยบเทยบกบผทมสถาน

ภาพสมรสเปนโสด โดยมนยสำคญทางสถต (p = 0.019)

ซ งขดแยงกบท รองศาสตราจารย แพทยหญงวนเพญ

ธรกตตวณณการ(11) ระบวาอาการผดปกตทางจตภายหลง

เผชญภยนตรายของคนทวไปมกจะเกดในคนโสด หยาราง

หรอเปนหมาย แตอยางไรกตามจากการสมภาษณผปวย

ทหารราชการสนามพบวาผปวยทมสมรสแลวนนรสกวา

ตนเองมบทบาทเปนหวหนาครอบครว ซงตองรบผดชอบ

ชวตความเปนอย ของสมาชกในครอบครว ทำใหเกด

ความวตกกงวลเม อตนไดร บบาดเจบจากการปฏบต

ราชการสนามจนตองเขารบการรกษาในโรงพยาบาลเปน

เหตใหไมสามารถดำรงบทบาทดงกลาวไดอยางเตมท

สอดคลองกบท ผ ช วยศาสตราจารย นายแพทยธนา

นลชยโกวทย และผ ช วยศาสตราจารย แพทยหญง

ดาวชมพ พฒนประภาพนธ(14) กลาววาปจจยทมผลกระทบ

จากการเจบปวยขอหนงคอการทผ ปวยตองรกษาความ

สมพนธกบครอบครวไว การเจบปวยจนตองเขารกษาใน

โรงพยาบาลนน อาจทำใหความสมพนธกบบคลรอบขาง

เปลยนไป เพราะอยในฐานะทชวยเหลอตวเองไมไดตอง

พงพาคนอน ความสมพนธคสมรสกอาจเปลยนไป ประกอบ

กบผปวยบางรายทไดรบบาดเจบสาหสและรบรวาสมาชก

ในครอบครวมภาวะความเครยดตออาการของตน กยงม

ความวตกกงวลมากขน ซงจะเหนไดวามความสอดคลอง

กบผลการศกษาทผ วจยพบวาการมสถานภาพสมรสท

เปนคมความเสยงตอการมอาการผดปกตทางจตภายหลง

เผชญภยนตรายมากกวาผท มสถานภาพสมรสเปนโสด

นอกจากนผปวยยงกลาวถงการไดรบความชวยเหลอหลง

จากการเขารบการรกษา โดยเฉพาะในรายทมความพการ

เกดข นจนไมสามารถกลบไปปฏบตหนาท ทหารไดอก

ผ ปวยมกวตกกงวลเก ยวกบบทบาทความเปนหวหนา

ครอบครว เนองจากเกรงวาจะสงผลกระทบตอความเปนอย

ของคสมรสหรอบตร โดยนายแพทยเกษม ตนตผลาชวะ(15)

ไดใหความเหนทสอดคลองเกยวกบสถานภาพสมรสและ

บทบาทภายในครอบครวไววา เมอครอบครวเกดภาวะ

วกฤตขน บคคลในครอบครวกจะมการปรบตวตอเหตการณ

ทเกดขน ซงเปนความพยายามทจะปรบตวตอภาวะเครยด

เพอไมใหเกดภาวะวกฤต หากปรบตวไดไมดกอาจเกด


ภาวะวกฤตในครอบครวได ครอบครวจะสามารถปรบตว

ไดด (Bonadaptation) หรอไมสามารถปรบตวไดด

(Maladaptation) นน แหลงสนบสนนท งภายในและ

ภายนอกครอบครว รวมถงการเลอกใชกลวธในการเผชญ

ปญหาของครอบครว สงผลตอการปรบตวดงกลาว อกทง

บทบาทหนาทของสมาชกในครอบครวทถกคาดหวงให

เพศชายเปนผ ม บทบาทหลกในการปกปองค มครอง

ครอบครวใหมนคงกมผลตอผมบทบาทนนดวย ทงน

รองศาสตราจารย แพทยหญงวนเพญ ธรกตตวณณการ(11)

ไดกลาวถงกลมผปวยทมอาการผดปกตทางจตภายหลง

เผชญภยนตรายเกยวกบการไดรบความชวยเหลอจาก

สงคม (Social supports) ไววาถามการชวยเหลอจาก

สงคมภายนอกเปนอยางด ปญหาของอาการผดปกต

ทางจตภายหลงเผชญภยนตรายจะนอยและไมคอยเปน

เร อรง ซงเหมอนกบทศาสตราจารย นายแพทยสมภพ

เรองตระกล(16) กลาวถงปจจยอน ๆ ทเปนสาเหตของการ

เกดอาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย ซงระบ

วาหากขณะเผชญกบเหตการณ ผปวยขาดความชวย

เหลอหรอขาดกำลงใจโดยสนเชงกจะเปนทมาของอาการ

ดงกลาวได ดงนนจงควรมการใหความสนใจในประเดนน

ดวย

สรป

ผ ปวยทหารราชการสนามสวนใหญมปญหา

สขภาพจตโดยมปญหาสขภาพจตดานการยำคดยำทำ

แตไมมอาการผดปกตทางจตภายหลงเผชญภยนตราย

ทงนเมอพจารณาความสมพนธแลวพบวาสวนใหญผปวย

ทหารราชการสนามทมอาการผดปกตทางจตภายหลง

เผชญภยนตรายมปญหาสขภาพจตรวมดวย

ขอเสนอแนะ

ผลการศกษาครงนอาจนำขอมลไปประกอบการ

พจารณาสงตอเพอรกษาผปวยทหารราชการสนามทม

ปญหาสขภาพจตหรอประยกตใชในเชงนโยบายสำหรบ

แผนกผปวยราชการสนาม โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา อก

ทงยงสามารถนำขอมลไปขยายผลเพอใชในการวางแผน

กำหนดนโยบายในการดำเนนงาน หรอนำไปใชใหเกด

ประโยชนกบกำลงพลทหารของกองทพบกในการสงเสรม

ใหผกำลงพลทหารราชการสนามมสขภาพจตทดทงนควร

มการศกษาเพมเตมตวแปรทมความเกยวของกบภาวะ

สขภาพจต และโดยเฉพาะอาการผดปกตทางจตภายหลง

เผชญภยนตราย เพอใหมความชดเจนยงขน รวมทงควร

เพมจำนวนกลมตวอยางใหสามารถตรวจสอบความแตกตาง

อยางมนยสำคญทางสถตของปจจยตาง ๆ นอกจากน

ควรมการขยายการศกษาไปยงโรงพยาบาลอน ๆ ทมผปวย

ทหารราชการสนามเข าร บการรกษา และอาจขยาย

การศกษานอกเหนอจากกลมผปวยเปนทหารทปฏบต

ราชการสนามในหนวยงานตาง ๆ เพอใหผลสรปครอบคลม

ประชากรทวไปไดมากขน

อางอง

1. ภสกก กอนเมฆ. (2551, มถนายน). การปฏบตทาง

ทหารกบปญหาทางจตใจ. ใน: นาวกศาสตร

[ออนไลน].2551 [เขาถงเมอ 1 เม.ย. 2557].

เขาถงไดจาก: http://www.navy.mi.th/navic/

document/910606a.html

2. ละเอยด ชประยร. การศกษาแบบทดสอบ SCL-90

ในคนไขโรคประสาท. วารสารจตวทยาคลนก

2521 ก.ค. – ธ.ค.; 9(2): 9 - 16

3. จนตนา กมลพนธ. สขภาพจตของผปวยโรคความดน

โลหตสงชนดไมทราบสาเหต ในแผนกผ ปวย

นอก โรงพยาบาลบรรมย [วทยานพนธปรญญา

วทยาศาสตรมหาบณฑต]. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2545

4. วนดา ชนนทยทธวงศ, บรรณาธการ. คมอบคลากร

สาธารณสข การดแลชวยเหลอเดกทไดรบผล

กระทบจากสถานการณความไมสงบชายแดนใต.

กรงเทพฯ: สถาบนราชานกล กรมสขภาพจต

กระทรวงสาธารณสข, 2551

5. ถาวร บตรโสมตา. สขภาพจตของผปวยทหารราชการ



Vol. 60 No.3

May - June 2016

สนามทมารบการรกษาพยาบาลในโรงพยาบาล

พระมงกฎเกลา [วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตร

มหาบณฑต]. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหดล,

2525

6. บษกร โรจนพรทพย. สขภาพจตของทหารผานศกพการ

ทรบการรกษาในแผนกผปวยใน ณโรงพยาบาล

ทหารผานศก [วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตร

มหาบณฑต]. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย,

2548

7. อรณ เชาวนาศย. จตเวชศาสตรทหาร. ใน : เกษม

ตนตผลาชวะ, บรรณาธการ. ตำราจตเวชศาสตร

สมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย. กรงเทพฯ:

โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร ทาพระจนทร,

2536

8. ศนยบรหารงานสงเสรมคณภาพชวตพระมงกฎเกลา

โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา. แผนงานสงเสรม

คณภาพชวตผปวยราชการสนามโรงพยาบาล

พระมงกฎเกลา ป 2552 – 2555. จาก http://

sites.google.com/site/qolpmk/Home/home/

customer-1/soldier-1

9. รณชย คงสกนธ. ภาวะผดปกตทางจตใจจากเหตการณ

วนาศภย. กรงเทพฯ: โรงพมพสหประชาพาณชย,

2548

10. อมพล สอำพน. ความผดปกตทางจตภายหลงภยนตราย.

ใน : เกษม ตนตผลาชวะ บรรณาธการ. ตำรา

จตเวชศาสตรสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย.

กรงเทพฯ: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร

ทาพระจนทร, 2536

11. วนเพญ ธรกตตวณณการ. Anxiety Disorders

[ออนไลน]. 2553 [เขาถงเมอ 1 เม.ย. 2557].

เขาถงไดจาก http://www.docstoc.com/docs/

26753657///ANXIETY-DISORDERS_3

12. อมพร โอตระกล, สวฒน ศรสรฉตร, ชยวตร วงศอาษา.

ปฏก ร ยาช มชนตอการตอบสนองว นาศภย,

วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย 2531

ต.ค. – ธ.ค.;33 (4): 205 - 10

13. พนม เกตมาน. คมอชวยเหลอทางจตใจแกผประสบภย

และโรคความผดปกตทางจตใจภายหลงเผชญ

ภยนตราย (Post-Traumatic Stress Disorder).

คณะทำงานการสอสารกบประชาชนเพอสราง

ความเขมแขงทางจตใจ โรงพยาบาลจตเวช

สงขลานครรนทร, สงขลา, 2552.

14. ธนา นลชยโกวทย, ดาวชมพ พฒนประภาพนธ .

ปญหาทางจตเวชในผปวยทางกาย.ใน : มาโนช

หลอตระกล, ปราโมทย สคนชย. จตเวชศาสตร

รามาธบด.กรงเทพฯ: ภาควชาจตเวชศาสตร

คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด.

มหาวทยาลยมหดล, 2552.

15. เกษม ตนตผลาชวะ. สขภาพจตครอบครว. กรงเทพฯ:

พรเมยร เมยออฟเซท, 2542

16. สมภพ เรองตระกล. ตำราจตเวชศาสตร. กรงเทพฯ:

โรงพมพเรอนแกว, 2542

ภาวะสขภาพจุ ิตและอาการผ ดปกติ...

Documents