ปญญาสาร

มลนธแนบมหานรานนท

ฉบบท ๑๓๖

_17-0087.indd 1 1/26/17 11:18:00 AM

2

สำนกงานมลนธแนบมหานรานนท๘๔/๑ หม ๒ ถนนพทธมณฑลสาย ๕ ตำบลบางกระทกอำเภอสามพราน จงหวดนครปฐม ๗๓๒๑๐โทร. ๐๒-๔๘๒-๑๐๔๔, ๐๒-๘๘๙-๔๔๑๗, ๐๘๙-๖๑๓-๙๓๓๓และทตกสหทรงสรรค วดสามพระยา กทม. ๑๐๒๐๐โทร. ๐๒-๖๒๘-๙๓๒๘

พมพท บรษท แอคทฟ พรนท จำกด๙ ซอยลาดพราว ๖๔ แยก ๑๔ แขวงวงทองหลาง

เขตวงทองหลาง กรงเทพฯ ๑๐๓๑๐โทร. ๐๒-๕๓๐-๔๑๑๔ (อตโนมต) โทรสาร ๐๒-๑๐๘-๘๙๕๐-๕๑

E-mail : tanapress@gmail.com, tana@tanapress.com

_17-0087.indd 2 1/26/17 11:18:09 AM

3

คำนำ

ปญญาสารฉบบท ๑๓๖ น จดพมพในวนมาฆบชา ซงเปน

วนสำคญทางพระพทธศาสนาวนหนง ในปน ตรงกบวนเสาร

ท ๑๑ กมภาพนธ ๒๕๖๐

วนมาฆบชาน เปนวนคลายวนทพระสงฆสาวก จำนวน

๑,๒๕๐ รป มาเฝาพระสมมาสมพทธเจา ณ วดเวฬวนาราม

เมองราชคฤห แควนมคธ โดยมไดนดหมายกน พระสงฆ

ทงหมดนน ลวนเปนพระอรหนตผถงพรอมดวยปฏสมภทา

และอภญญาทงสน และเปนผทไดรบอปสมบทโดยตรงจาก

พระสมมาสมพทธเจา ในวนนนพระพทธองคทรงแสดง

โอวาทปาฏโมกขแกภกษทงหลาย เพอนำคำสอนของพระองค

ไปเผยแพร ดงน :-

ทรงสอนใหพทธบรษททงหลาย มความเพยรละกเลส

ทงปวง หมนทำกศลใหถงพรอม เพอความบรสทธหมดจด

จากกเลส ดวยการเจรญ ศล สมาธ ปญญา ทมอารมณเปน

สตปฏฐาน ๔ อนเปนหนทางเดยว ททำใหสตวทงหลายดำเนน

ไปส มรรค ผล นพพาน หมดจดจากอาสวกเลสทงปวงได

มลนธฯ ไดนำคำสอนของพระพทธองคมาแผยแพร

ในโครงการตาง ๆ โดยการจดการเรยนการสอนพระอภธมมตถ

สงคหะพรอมการปฏบตวปสสนาฯ แกพระภกษ สามเณร

_17-0087.indd 3 1/26/17 11:18:18 AM

4

แมชและประชาขนทวไป โดยมไดเรยกเกบคาใชจายเสมอ

มาเปนระยะเวลากวา ๓๗ ป

มลนธฯ ไดถอโอกาสน จดงานบำเพญกศลเหมอนเชนเคย

โดยนำวนกอตงมลนธแนบฯ ครบรอบ ๓๗ ป มารวมบำเพญกศล

ในครงนดวย

การบำเพญกศลวนน โรงพยาบาลราษฎรบรณะ

นำโดย คณนตยา คณศภฤกษ ปรชายทธ, คณทรงวฒ

คณรตนา งามมศร และครอบครว, คณชอฮว แซโงวและ

ครอบครว, อาจารยสมณฑา กระจาดทอง, คณศรมา คนตก,

คณวฒนา คณวนเนาว บลสขและครอบครว เหนความสำคญ

ในการทำนบำรงพระพทธศาสนาจงรบเปนประธานทอดผาปา

สามคคครงน รวมกบคณะนกศกษาพระอภธมฯ วดสามพระยา

วดธาตทอง มลนธแนบฯ ผปฏบตธรรมพรอมญาต มตร และ

สาธชนทงหลาย เพอนำรายไดเปนคาใชจายบรณะซอมแซม

อาคารสถานททพกอาศยสำหรบคณาจารย พรอมถมดน

รอบเขอน และสนบสนนกจกรรมในโครงการตางๆ ของมลนธ ฯ

ปญญาสารฉบบน ไดนำบทความเรอง การเขาถง

พระพทธ พระธรรม และพระสงฆ ททานอาจารยแนบ

มหานรานนทไดบรรยายไว และทานอาจารยวรรณสทธ

ไวทยะเสว ไดขยายความให เขาใจงายและชดเจนขน

โดยสรปความหมาย การเขาถงพระรตนตรยดวยการเจรญ ศล

_17-0087.indd 4 1/26/17 11:18:26 AM

5

สมาธและปญญา อนเปนการปฏบตตามมหาสตปฏฐาน

ทางเดยวเทานน ทเขาถง พระพทธ พระธรรม พระสงฆได

และยงมบทความของอาจารยทานอนทเปนอารมณของปญญา

ไดตามสมควรอกดวย

ขออนโมทนาในกศลเจตนาของทกทานทไดรวมใจกน

บำเพญกศล เพอทำนบำรงพระบวรพทธศาสนาใหมนคงถาวร

สบไปครงน ขอกศลทประกอบดวยปญญาน จงเปนพลวปจจย

ใหทกทาน ประสพความสขความเจรญงอกงามไพบลยในธรรม

และมสตปญญาเฉลยวฉลาด สามารถรธรรมเหนธรรมตาม

คำสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา จนถงความพนทกข

โดยเรวพลนดวยกนทกทานเทอญ.

เทพฤทธ สาธตการมณ

กรรมการฝายวชาการ

๑๑ กมภาพนธ ๒๕๖๐

_17-0087.indd 5 1/26/17 11:18:35 AM

6

สารบญ

หนา

❀ การถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆ .............................๗

อาจารยแนบ มหานรานนท

❀ มรดกธรรมทลำคา ..................................................... ๓๕

อาจารยแนบ มหานรานนท

❀ ปฏสนธ ...................................................................... ๔๗

อาจารยสคนธ สนศร

❀ เรอง ทาวสกกะ .......................................................... ๕๒

อาจารยบญณฐศกด ทวพฒน

❀ สมยทโลกมพระปจเจกพทธเจา ................................. ๘๑

อาจารยนตยา ปรชายทธ

❀ ปญหานารสำหรบผเรยนอภธรรม ........................... ๑๐๓

อาจารยเทพฤทธ สาธตการมณ

❀ โพธปกขยธรรม ........................................................๑๑๔

ส.อภมนตบตร

❀ ขาวอนโมทนา .......................................................... ๑๓๖

❀ ขาวมลนธ ................................................................๑๔๓

❀ ตารางบรรยายธรรม ................................................๑๕๒

_17-0087.indd 6 1/26/17 11:18:44 AM

7

การถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆโดย อาจารยแนบ มหานรานนท

นโม ตสส ภควโต อรหโต สมมาสมพทธสส ฯ

พทธ สรณ คจฉาม

ธมม สรณ คจฉาม

สงฆ สรณ คจฉาม

สวสดคะ ทานผสนใจในพระพทธศาสนา

ท งหลาย พวกเราคงจะเคยสวดมนตไหวพระ

ตามคาถาขางตนนนะคะ เชอวาตองคลองปาก ขนใจ

และเขาใจความหมายดวยกนทกคนแลวนะคะ คอ

แปลวา ขาพเจาขอถงพระพทธ ขอถงพระธรรม

ขอถงพระสงฆ เปนทพง แตการขอถงน จะถงอยางไร

และอยางไรจงจะเรยกวา ถงพระพทธ พระธรรม

พ ร ะ ส ง ฆ เ ป น ท พ ง ห ร อ ถ ง พ ร ะ ร ต น ต ร ย

นกเหมอนกนนะคะ

_17-0087.indd 7 1/26/17 11:18:53 AM

8

การขอถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

นนอยางไร

กอนทเราจะทราบถงพระรตนตรย คอ พระพทธ

พระธรรม พระสงฆ วาจะถงไดอยางไรนน เรากควรจะ

ไดทราบความหมายของคำวา พระพทธ พระธรรม

พระสงฆ เสยกอน แปลวาอะไร เราจะตองรจกสง

ทง ๓ น เสยกอนนะคะ แลวจงจะรกนตอไปวา

การถงนน จะถงไดอยางไร? โดยวธใด?

พระพทธ คออะไร

พระพทธเจา แปลวา ผตรสร และพระพทธ

ทเรากลาวขอถงกนน หมายถงอะไร คงไมหมายถง

รางกายของพระพทธเจาทานวาเปนพระพทธ

เพราะเวลานก ไมมรางกายนนแลว ใชไหมคะ

ทานปรนพพานไปแลว เราจะไปถงรางกายของ

พระองคทานไดอยางไร พระรตนตรยนนม ๓ นะคะ

ถาหมายเชนนน พระรตนตรยมเหลอเพยง ๒ หรอ

เพราะรางกายของพระพทธเจาทานไมมแลวเมอเปน

เชนนนแลว อะไรคอ พระพทธ

_17-0087.indd 8 1/26/17 11:19:02 AM

9

พวกเรากทราบกนดแลววา พระพทธเจา

เปนผตรสรธรรมททานตรสรเองโดยชอบ จนได

พระนามวาพระพทธเจานน ทานตรสร อะไร

ทานตรสรอรยสจ ๔ นะคะ ปญญาทตรสรดวย

พระองคเอง โดยไมตองอาศยใครสงสอนนแหละคะ

หมายเอา ปญญาของทาน นแหละ เปนพระพทธ

เขาใจแลวนะคะ คำวาพระพทธน

พระธรรม คออะไร

เมอพระองคตรสรแลว กทรงแสดงธรรม

ทตรสรนน โปรดสตว พระธรรมคำสงสอนของ

พระองคคอเหตผลตางๆ ของธรรมชาต มศล สมาธ

ปญญา เปนตน ซงเปนขอปฏบตหรอวาธรรมทงหมด

ทพระองคสงสอน นนแหละ เปนพระธรรม

พระสงฆ คออะไร

สวนพระสงฆ กคอผปฏบตตามคำสงสอนของ

พระพทธเจา ทสดแมหากไดโกนหวนงเหลองกด

หรอทำการบรรพชาแลวกด แตถาไมปฏบตตาม

คำสงสอนหรอไมประพฤตปฏบตตามธรรมวนยของ

พทธองคกไมชอวาภกษสงฆ นะคะ ภกษสงฆสาวก

_17-0087.indd 9 1/26/17 11:19:10 AM

10

ของพระพทธเจาตองเปนผปฏบตด ปฏบตชอบ

ปฏบตถก สมควรทจะเคารพบชา อยางนคอ พระสงฆ

นะคะ

การถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

คอถงอะไร

ทนจะพดการถงพระพทธนน คอ ถงอะไร

การถงพระพทธนน กคอถงปญญาของทาน เราตอง

เกดปญญารอรยสจธรรม นะคะ เพราะพระพทธเจา

รสงน ปญญาของพระพทธเจารอยางนและเมอเราร

อยางนดวยกเรยกวา ถงพระพทธ เหมอนอยางพอแม

สอนเราวา อยาทำอยางนน อยาทำอยางน แตเรา

ยงไมรวา ทสอนนนนะดหรอไมด ทนพอเราไปประสบ

เหตการณอะไรอยางหนงทพอแมเคยสอนเราไว

กนกถงพอแมขนมาทนท นกถงคำสงสอน นกถง

ความรของพอแมวา ออ นพอแมเรารอยางนแลว

กสอนเราใหทำอยางน ไมใหทำอยางนน เปนตน

นเรยกวา เราถงความรนะคะ เมอพระองครสงน คอ

อรยสจธรรมแลว พระองคกสอนใหเราร เมอเราร

อยางนนแลว กเรยกวาถงแลว คอถงปญญาความร

_17-0087.indd 10 1/26/17 11:19:19 AM

11

ของพระองค นเรยกวา ถงพระพทธ สวนธรรม คอ

อรยสจธรรมทพระพทธเจาทานตรสร เมอเรารธรรม

ทพระพทธองคสอนอยางนแลว กเรยกวา ถงพระธรรม

สวนผใดทไดปฏบตตามคำสงสอนของพระพทธองค

แลวรธรรมนน กเรยกวา ถงพระสงฆ พอเขาใจแลว

นะคะ

พทธ กบ อนพทธ ตางกนอยางไร

พระพทธเจาเปนผร เรยกวา พทธะ สวนผทร

อรยสจธรรมตอนหลงๆ ตอมาจากพระพทธเจา

ไมชอวาเปนพระพทธเจา ถงแมจะรอยางพระพทธเจา

กไมเรยกวาพระพทธเจา เพราะผรตอนหลงน

เปนผรตาม คอ เกดปญญา เพราะรตามคำสงสอน

ของพระพทธเจา เรยกทานผรตอนหลงนวา อนพทธ

ผรตาม

การถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆนน

ถงพรอมกนในคราวเดยว?

เพราะฉะนน ทเราขอถง กคอ ขอถงความรคอ

รถงธรรมะทพระพทธองคสงสอน คออรยสจธรรม

เมอเกดความร คอถงปญญา กถงพระพทธ เมอเรา

_17-0087.indd 11 1/26/17 11:19:28 AM

12

รธรรมทพระพทธเจาร เรยกวา เราถงพระธรรมและ

ผรตามนนแหละ ชอวาถงพระสงฆ การถงกถงพรอมกน

ทง พระพทธ พระธรรม พระสงฆ คอ ถาใครถงพระพทธ

กถงพระธรรมดวย และเมอใครถงพระพทธ พระธรรม

ผนนกถงพระสงฆดวย อยางนเรยกไดวา การถง

เขาใจแลวนะคะ คออยางน เรยกไดวา ถงพระพทธ

พระธรรม พระสงฆโดยแทจรง

เพยงการระลกถง จะไปถงหรอไม

การถ งน นมหลายอย าง ถ งด วยกายกม

ถงดวยวาจากม ถงดวยใจกม การถงดวยกาย

กโดยเรากราบไหวขอถง การถงดวยวาจา กโดย

เราเปลงเสยงออกมาขอถง การถงดวยใจ กโดยการ

เลอมใสศรทธาดวยจตใจนกถง อยางนกเรยกวา

เปนการขอถงไดเปนขนตางๆ ตามทเราเลอมใสใน

พระรตนตรย คอ ในพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

นะคะ

การถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

โดยแทจรงตองถงโดยการปฏบต ศล สมาธ ปญญา

หรอ มหาสตปฏฐานมอยทางเดยวเทานน

_17-0087.indd 12 1/26/17 11:19:37 AM

13

แตการทจะใหถง พระพทธ พระธรรม พระสงฆ

โดยแทจรงนน ทำอยางไร จงจะถงพระรตนตรยทง ๓

นได เราจะไปกนดวยอะไรจงจะถง จะไปดวยรถยนต

รถไฟ หรอ กไมใช จะไปดวยเรอบนร กไมใช

ถาเชนนน เราจะถงโดยการไปดวยอะไรกนเชนน

เรากควรตองร ควรตองเขาใจนะคะ เราตองถงดวย

การปฏบตคะ ทนเรากตองรวา ปฏบตกนอยางไร

จงจะถง กตองดวยศล สมาธ ปญญา หรอมหาสตปฏฐาน

ทพระพทธองคบญญตไว วางไว หรอชไววา มทางเดยว

เอกายโน มคโค มทางเดยวเทานน ทเราจะทำใหถง

พระรตนตรยทง ๓ ได เขาใจแลวนะคะ

การตงสำนกวปสสนาขนทน กเพอเปนยาน

อยางหนง สำหรบการปฏบต เพอจะใหถงพระพทธ

พระธรรม พระสงฆ

เพราะฉะนน การท ไดมาต งสำนกปฏบต

วปสสนาทน ใหมการทำกรรมฐานทน มทงพระภกษ

และฆราวาสมาปฏบตกนหลายทาน กปฏบตเพอ

จะใหถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆ เพราะรกน

อยแลววา การถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆนน

_17-0087.indd 13 1/26/17 11:19:45 AM

14

จะไปใหถงดวยยวดยานอะไรๆ ไมไดเลย ตองไปดวย

การปฏบตวปสสนาเทานน จงจะมโอกาสถงได

เพราะฉะนน ทมาตงสำนกปฏบตธรรมน ตงเพอเปน

ยานอยางหนงสำหรบการปฏบต จะปฏบตไปไหนกน

กเพอจะไปใหถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

ตามทประกาศขอไวนนเอง ถาเราประกาศขอถง

ดวยปาก จะถงไหมคะ คอ ศลกไมทำ สมาธกไมทำ

วปสสนากไมทำ แลวจะถงไหม เพราะฉะนน การทมา

ตงสำนกปฏบตวปสสนาน จงชอวา มประโยชน

จะมประโยชนอยางไร ประโยชนกเพอทจะไดใช

เดนทางใหถ งพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

เพราะเราจะไปดวยยวดยานอะไรๆ ไมได เราตองไป

ดวยการปฏบตอยางน

วปสสนาธระ เปนกจอนสำคญอยางหนงใน

พระพทธศาสนา

ฉะนน ใครตงอยในกจน คอ วปสสนาธระ

อนเปนกจสำคญอยางหนงในพระพทธศาสนาน

กไดชอวาเปนคนด เปนคนทประพฤตตนตามทได

_17-0087.indd 14 1/26/17 11:19:54 AM

15

ประกาศไว เพราะนอยคนนกทจะมาทำความเพยร

อยางน ตองเปนคนทมความเลอมใสศรทธาจรงๆ

ตองเอาชนะกเลสมนมา อยางทกทานทมาทน

กเลอมใสกนทกคน อยากถงพระพทธ พระธรรม

พระสงฆกนทงนนใชไหมคะ แตวาจะมาปฏบต

อยางนสก ๓ วน ๗ วน จะไดไหม กบอกวาไมได

ใชไหมคะ ใครหามไมใหเรามา ทราบไหมคะ กเลสคะ

มนหามไว เพราะเราอยใตอำนาจกเลส ถาเราจะขอ

กเลส ขอลาไปทำวปสสนาสก ๓ วน หรอ ๕ วนเถอะ

มนจะอนญาตไหม มนจะวาแกไปไมได แกมธระมาก

แกมภาระทจะตองทำมากมายอยทางบาน บานแก

ไมมคนอย อยางนใชไหมคะ นตองแลวแตกเลส

เขาจะอนญาต ถาเขาอนญาตใหกวนกมาไดเทานน

นแหละเราอยใตอำนาจของกเลสอยางน บางคนกมา

ไมไดเลย บางคนกมาไดเพยงวนพระ แมกเลสมนให

มาเพยงวนพระวนเดยวกยงด ถามนไมใหเรามา

เรากมาไมได เพราะฉะนน ผทจะมาปฏบตอยางนได

กตองเสยสละมา ตองชนะกเลสจงมาได ใชไหมคะ

_17-0087.indd 15 1/26/17 11:20:03 AM

16

การสรางกศลใหถงพระพทธ พระธรรม

พระสงฆ กเปนการสรางกศล เพอใหถงความ

พนทกข หรอถงพระนพพานนนเอง

ในการสรางกศลอยางการปฏบตวปสสนา

หรอสตปฏฐานน เราจะมโอกาสสรางไดตอเมอ

พระพทธเจาตรสรแลว แตกอนน คอ กอนท

พ ร ะ พ ท ธ เ จ า ข อ ง เ ร า อ บ ต ข น ก ม อ า จ า ร ย

มฤาษชไพรอยแลวมากมาย เขาสามารถเหาะเหน

เดนอากาศได มตาทพย หทพย เปนตน แตวา

ความตรสรไมม หนทางทจะทำใหเกดปญญาความร

ในอรยสจธรรมไมม ตอเมอพระพทธเจาตรสรแลว

พระองคจงไดวางมหาสตปฏฐาน อนเปนหนทางน

ขนไววา หนทางทจะถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

หรอทางทจะพนทกขตองอาศยทางน คอ มหา-

สตปฏฐานน สรางกศลอยางน จงจะไปนพพานได

เพราะฉะนน เราเคารพกราบไหวสรรเสรญบชาทาน

กเพราะอยางน คอ หนทางทจะถงความพนทกข

หรอถงพระนพพานนน ไมมใครร ศาสดาอนใดกไมร

และไมมใครบญญตหนทางปฏบตนไดเลย ตอเมอ

_17-0087.indd 16 1/26/17 11:20:12 AM

17

พระพทธเจาประกาศพระศาสนาทพระองคตรสร

ขนมาแลว และวางหนทางไวใหปฏบต จงไดปฏบตกน

ในสมยทพระองคยงทรงพระชนมอย กมผ ไดร

ไดปฏบตกนมาก แตมาถงสมยนพระพทธศาสนา

ลวงเลยมาตงสองพนกวาปแลว จงมความเสอม

ไปจากความเขาใจของคนสมยน พทธบรษทบางทาน

ไมรจกหนทางน เลยกม นพระพทธศาสนากจะ

หมดลงไปแลวนะคะ โอกาสทเราจะสรางกศลอยางน

กนอยลง ตอไปอาจจะหาไมพบทางน และบางทานท

ไมเขาใจในการปฏบต เมอปฏบตไปกเหนนรกบาง

เหนสวรรคบาง นแหละความเขาใจทจะทำใหถกตอง

ตามหนทางทพระพทธองควางไวกเสอมไปแลว

ทางทถกกจะหายากเขาทกท เพราะฉะนน ถา

พทธศาสนาหมดแลว เรากจะไมมโอกาสไดสรางกศล

อยางน และไมใชวา ตายแลวกสญไมมาเกดอก

ถาตายแลวไมมาเกดอก กไมตองทำกศลอยางนกได

แตพวกเราทกคนนกเชอแลววา เมอตายแลวกตอง

ไปเกดอกแน ผทไมเกดอก กมแตพระอรหนตผหมด

กเลสแลวเทานน และเมอเกดแลว เราจะไดพบ

_17-0087.indd 17 1/26/17 11:20:21 AM

18

พระพทธศาสนาหรอไมกไมร หรอวาเมอเกดในชาต

ตอๆ ไป อาจจะไดพบพระพทธศาสนาอกเชนเดยวน

แตจะมโอกาสไดทำกศลทจะใหถงพระพทธ พระธรรม

พระสงฆ หรอไมกไมร และจะมวธทำถกตองอย

หรอเปลากไมร อาจไมรหรอไมพบกได เมอไมพบ

ก ไมม โอกาสจะสร างกศลอย างน เม อ เชนน

การเกดอกกไมไดปจจยไปเลย ใชไหมคะ กเมอ

เชอกนแลววา จะตองไปเกดอก และถาเราไดสราง

ปจจยในกศลอยางนไป เมอเราเกดอก กมปจจย

เพมอก บารมเพมอกใชไหมคะ

ถาไมสรางกศลทจะทำใหถง พระพทธ

พระธรรม พระสงฆ กเหมอนเกดมาไมไดพบ

พระพทธศาสนา

เวลานทกคนกมวาสนาอนประเสรฐ ทเกดมา

ไดพบพระพทธศาสนา กจะเปนการสมควรหรอไม

ทจะสรางกศลอยางน อยางนอย ๗ วน หรอ ๑๐ วน

พระพทธเจาทานวางกำหนดการปฏบต ไว ว า

ไม ๗ วน ก ๗ เดอน หรอไมก ๗ ป กบรรลได

ถงแมวาเรายงมาไมได แตเมอเราไดมาพบแลววา

_17-0087.indd 18 1/26/17 11:20:30 AM

19

เวลาน กศลอยางนยงคงอย ยงมโอกาสทำไดและ

มคนคอยชวยแนะนำใหเราทำ เรากควรฉวยโอกาส

ทจะสรางกศลอยางน เพราะเมอไร เราจะไดมโอกาส

ถาพระพทธเจาไมไดมาตรสรหรอกปไหนวาง

พระศาสนา กไมมโอกาสสรางกศลอยางนแลว

หมดโอกาสแลวใชไหมคะ เพราะฉะนนถาหากวา

เราไมสรางกศล อยางนกจะไดประโยชนอะไร

ในการทเรามาพบพระพทธศาสนา ถงแมทานกด

ศลกด สมาธกด หรออภญญาสมาบตนน กอนท

พระพทธเจาจะมาตรสรเขากมกนอยแลว เมอเรา

มาพบพระพทธศาสนากนแลว แตเราไมสรางกศล

อยางนเลย กเหมอนกบไมไดพบ กศลอยางอน

เรามโอกาสทำไดทกเมอ เพราะมประจำในโลกแลว

ทานกมอยแลว ศลกมอยแลว สมาธกมอยแลว

ดงนนจงถอวา เปนสงทควรทสด สำหรบพวกเรา

ทนบถอพระพทธศาสนา จะไดมโอกาสสรางกศล

อยางนบาง สรางยากนะคะ ทกทานมารกษาศล

กทำได อยางเชนวนพระ บางท ๓ วน กมาทำได

ทำทานหรอทำอะไรๆ เชน ทอดกฐน ทอดผาปา

_17-0087.indd 19 1/26/17 11:20:39 AM

20

กทำไดหมดใชไหมคะ แตการทจะมาทำกศล เพอให

ถงพระรตนตรย อยางนทำไดยาก เพราะการมาทำ

กรรมฐานนตองชนะก เลสมนมา จ งจะมาได

มฉะนนกมาไมได ดงนนทกทานทมโอกาสมาพบ

พระพทธศาสนาแลว กควรสละเวลาเขามาปฏบต

กรรมฐานเพอเพมบารมสก ๓ วนบาง ๗ วนบาง

ตามโอกาสทจะมาได ทำไดมาก บารมกเพมมาก

พอเขาใจแลวนะคะ สวนคณของพระพทธเจา

ทานกมอยในบทสวดอตปโส พระธรรมกมคณอย

ในบทสวดสวากขาโต สวนพระสงฆมคณอยใน

บทสวดสปฏปนโน ทานมคณอยางทเราสวดมนต

กรอยแลว แตทจะเปนพระสงฆไดกตองปฏบต

มฉะนน กเลสกไมหมด ดงนนการปฏบตวปสสนา

จงเปนธระ จงเปนกจอนสำคญทจะทำใหบคคลถง

พระพทธ พระธรรม พระสงฆ เปนพระอรยะ

หรอถงนพพาน เปนความบรสทธ หมดจดจากกเลส

ถาทานทงหลายไมขดของเรองรางกาย กขอใหมากน

บอยๆ นะคะ

ตอไปนเปนการขยายความตอทายธรรมบรรยาย

_17-0087.indd 20 1/26/17 11:20:47 AM

21

พระพทธ พระธรรม พระสงฆ ทเรารจกกน

ในปจจบน

พระพทธ คออะไร?

ตามความเขาใจของพทธศาสนกชนบางคน

เขาใจวาคอ พระพทธรป ทเราตงไวบชาในบานชอง

ของเรา ซงรวมทงพระพทธรปทเปนพระประธาน

ในโบสถวหาร ตามวดวาอารามตางๆ บางทานรวา

พระพทธรปนนเปนสงสมมต องคพระพทธกตอง

หมายถงพระสรระรางกายของพระพทธเจา ซง

ดบขนธปรนพพานไปนานแลว แตทรงตงผแทน

พระองคไว ดงทไดตรสกบพระอานนทวา “พระธรรม

อนตถาคตตรสไวแลวดวยด นแหละ จะเปน

พระศาสดาแทนตถาคต” เลยเข าใจเอาวา

ในปจจบนนพระพทธไมมแลว กคงใชพระธรรม

เหลานนแทนองคพระพทธดวย สำหรบบางทานทเคย

สวดมนตไหวพระอยเปนประจำโดยระลกถงคณของ

พระองค ๙ ประการ อยเสมอๆ กมความเชอมนวา

พทธมนต หรอ พทธคณ นแหละคอ พระพทธ ทเรา

ยอมรบนบถอกนอยในปจจบน แตตามธรรมบรรยาย

_17-0087.indd 21 1/26/17 11:20:56 AM

22

ของทานอาจารยแสดงวา พระพทธ แปลวา ผตรสร

อรยสจธรรม และเปนการตรสรดวยพระองคเอง

โดยไม ต อ งอาศ ย ใครส ง สอน จ ง เ ร ย ก ว า

“พระพทธเจา” สวนผตรสรตามภายหลงนน

ตองอาศยคำสอนของพระองคเรยกวา “อนพทธ”

หรอ “พระอรยสาวก” เมอวาโดยธรรมแลว ผตรสร

กหาใชพระสรระรางกายของพระองคไมและกไมใช

พระพทธรป พระพทธมนตหรอพระพทธคณอะไร

พระพทธนนคอ ปญญาของพระสมมาสมพทธเจา

ทตรสรอรยสจธรรมนนเอง

พระธรรม คออะไร

เ ม อ พ ร ะ อ ง ค ต ร ส ร อ ร ย ส จ ธ ร ร ม แ ล ว

ทรงแสดงธรรมทตรสรนน เปนปฐมเทศนาแก

ปญจวคคย คำส งสอนของพระองค อน เปน

“ศาสนธรรม” จะเรยกวา พระธรรมวนย พระไตรปฎก

นวงคสตถสาสน หรอจะขยายออกไปเปนพระธรรม

๘๔,๐๐๐ พระธรรมขนธกตาม แมคำสอนทเปน

ขอปฏบตทแสดงไวในหมวดตางๆ มศล สมาธ ปญญา

หรอสตปฏฐาน ๔, สมมปปทาน ๔, อทธบาท ๔,

_17-0087.indd 22 1/26/17 11:21:05 AM

23

อนทรย ๔, พละ ๕, โพชฌงค ๗, มรรค ๘

ในโพธปกขยธรรม ๓๗ ประการ วปสสนาญาณ

หรอวสทธ ๗ กประมวลอยในธรรมทประกอบดวย

เหตและผลตางๆ เพอใหปญญาไดรแจงแทงตลอด

ในอรยสจธรรม คอ ใหเขาถงพระนพพานนนเอง

ข อธรรมท งหมดท พระองค ส ง สอนน นแหละ

เปน พระธรรม เมอวาโดยธรรมแลว กหมายถง

อรยสจธรรม อนเปนปรมตถธรรม คอ ธรรมชาต

ทเปนความจรงแท ไมวปรตผนแปร ไดแก จต

เจตสก รป และนพพาน

พระสงฆ คออะไร?

เมอพระองคแสดงธมมจกกปปวตตนสตร

โปรดปญจวคคยเปนปฐมเทศนา จนทานพระอญญา-

โกณฑญญะ ไดดวงตาเหนธรรมตงอยในโสดาปตตมค

โสดาปตตผล เปนพระอรยบคคลขนมาแลว กกลาว

กนวา พระสงฆหมายถง พระอรยสงฆไดปรากฏขน

แลวในโลก ฉะนน พระสงฆจงหมายถงทานผได

สดบตรบฟงธรรมของพระพทธองค แลวนำไป

ป ร ะพฤต ปฏ บ ต ต ามจนร แ จ ง แท งตลอด ใน

_17-0087.indd 23 1/26/17 11:21:14 AM

24

อรยสจธรรม พระพทธองคจงทรงยอมรบวา เปน

พทธบตร เปนทายาทของพระองค พระสงฆ จงมง

หมายถง พระอรยสงฆเทานน แตปจจบน หาอรยสงฆ

ไมได กอนโลมใหพระภกษทไดบรรพชาอปสมบท

ถกตองตามอปสมบทวธ จะปฏบตถกตองตามธรรม

วนยหรอไม กยอมใหเปนพระสงฆทงนน

แตทานอาจารยฯ ไดชสภาพความเปนพระสงฆ

วา ไมใชเพยงการโกนผม หมผาเหลอง หรอแมไดทำ

การบรรพชาอปสมบทถกตองตามศาสนพธแลว

กตาม แตถามไดประพฤตปฏบตตามคำสงสอนของ

พระพทธองคคอพระธรรมวนย กไมชอวาเปนพระสงฆ

สมดงทพระพทธองคตรสไว ในพระวนยปฎกจลวรรค

ปาตโมกขฐปนขนธกะวา “บคคลผใดเปนผทศล

มธรรมอนลามก มใชสมณะปฏญาณวาเปนสมณะ

มใชพรหมจารปฏญาณวาเปนพรหมจาร เนาภายใน

ชมโชกดวยก เลส สงฆยอมไมรวมกบบคคลน

ยอมประชมกนยกเธอเสยโดยพลน ถงแมเธอนง

ในทามกลางภกษสงฆกจรง ถงอยางนน เธอชอวา

ไกลจากสงฆ และสงฆก ไกลจากเธอ” ฉะนน

_17-0087.indd 24 1/26/17 11:21:23 AM

25

พระสงฆสาวกของพระองคนน จะตองเปนผปฏบตด

ปฏบตตรง ปฏบตถก ปฏบตชอบ ตามสตปฏฐาน

จนเขาถงมคญาณ ผลญาณ ทำใหเปนพระอรยบคคล

มพระโสดาปตตมคบคคล เปนตน

การถ งความเปนพระสงฆค อ อร ยสงฆ

เมอวาโดยธรรมแลว ไดแก โลกตตรจต ๘ มคจต ๔

ผลจต ๔ ดงพระบาลทกลาวรบรองพระอรยสงฆ ๘

บคคลวา “ยทท จตตาร ปรสยคาน อฏ ปรสปคคลา

เอส ภควโต สาวกสงโฆ”

ความหมายของพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

ความหมายของพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

จงมอย ๒ นย

๑) โดยสตตนตนย หรอ บคคลาธษฐาน

พระพทธ ยอมหมายถง องคพระสมมา-

สมพทธเจา ผตรสร เญยยธรรมโดยชอบดวย

พระองคเอง

พระธรรม หมายถง คำสงสอนของพระสมมา-

สมพทธเจา ไดแก พระธรรมวนย หรอพระไตรปฎก

_17-0087.indd 25 1/26/17 11:21:32 AM

26

พระสงฆ หมายถง พระอรยสงฆทปฏบตด

ปฏบตตรง ปฏบตชอบ ตามคำสอนของพระสมมา-

สมพทธเจา

๒) โดยอภธรรมนย หรอ ธรรมาธษฐาน

พระพทธ หมายถง ปญญาทตรสรอรยสจธรรม

ของพระสมมาสมพทธเจา

พระธรรม หมายถง อรยสจธรรม ๔ ประการ

มพระนพพานเปนทสด

พระสงฆ หมายถง มคคจต ๔ ผลจต ๔ ของ

ผทประพฤตปฏบต ตามคำสอนของพระสมมา-

สมพทธเจา เปนอรยสงฆ ๘ บคคล

การถง พระพทธ พระธรรม พระสงฆ

การถง พระพทธ พระธรรม พระสงฆ ตาม

สตตนตนย หรอนยพระสตรนน อยางดทสดเพยง

เขาไปใกลดวยการนอมระลกถง ซงเปนการถงดวยใจ

ทเกดจากความเลอมใสศรทธาเทานน มใชเกดจาก

ปญญาทรตามความตรสรของพระสมมาสมพทธเจา

แมเราจะกราบไหวขอถง ปากรำพงเปลงวาจา

_17-0087.indd 26 1/26/17 11:21:42 AM

27

ใจศรทธานอบนอมนกถง กไมอาจถงพระพทธ

พระธรรม พระสงฆ โดยตรงได

การถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆ โดย

แทจรงนน จะตองถงธรรมของทาน คอถงตามนย

อภธรรมหรอโดยธรรมาธษฐาน และตองถงไดดวย

การปฏบตดวยศล สมาธ ปญญา หรอมหาสตปฏฐาน

เพราะเปนทางเดยวเทานนทจะถงได ดงทพระองค

ตรสไวในมหาสตปฏฐานสตรวา “เอกายโน อย

ภกขเว มคโค สตตาน วสทธยา โสกปรเทวาน

สมตกกมาย ทกขโทมนสสาน อตถงคมาย ายสส

อธคมาย นพพานสส สจฉกรยาย ยทท จตตาโร

สตปฏานา” ดกอน ภกษทงหลาย ทางนเปนเอก

(เปนทางเดยว) เพอความหมดจดวเศษของสตว

ทงหลาย เพอความกาวลวงความโศก ความรำไร

เพอดบไปแหงทกขและโทมนส เพอบรรลเญยยธรรม

เพอกระทำพระนพพานใหแจง ทางนคอ สตปฏฐาน ๔

ถงพระพทธ กถงพระธรรม พระสงฆดวย

การถงพระพทธ จงไมใชถงอยางพระวกกล-

เถระเจา ในตอนทเฝาดพระสรรสมบตของพระบรม-

_17-0087.indd 27 1/26/17 11:21:51 AM

28

ศาสดา ไมอมดวยการเหนพระสรรสมบต จงบรรพชา

เพอใหเหนพระตถาคตเจาเปนนตยกาล ละกจวตร

ทงหลาย มการสาธยายและมนสการในพระกมมฏฐาน

เสยเทยวมองดพระศาสดาอย ครนพระองคเหนวา

ญาณปญญาของเธอถงความแกกลาแลว จงตรส

โอวาทวา “วกกล ประโยชนอะไรของเธอดวย

การเฝาดรางกายอนเนาน, วกกล ผใดเหนธรรม

ผนนชอวา เหนเรา ผใดเหนเรา ผนนชอวา

เหนธรรม”

พระวกกลนน แมพระศาสดาสอนแลวอยางนน

กไมอาจเพอละการดพระศาสดาไปในทอนเลย

ครงนนพระศาสดาทรงดำรวา “ภกษน ไมได

เสพความสงเวชแลวจะไมไดตรสร” เมอถงฤดฝน

ใกลวนเขาพรรษา จงเสดจไปสกรงราชคฤหใน

วนเขาพรรษาทรงขบไลดวยดำรสวา “วกกล เธอจง

หลกไป” พระวกกลคดวา “พระศาสดาไมทรงรบสง

(พด) กบเรา” จงคดวา “ประโยชนอะไรของเราดวย

ชวตเราจะยงตนใหตกจากภเขาเสย” จงขนภเขา

คชฌกฏ พระศาสดาทราบความเมอยลาแลวดำรวา

_17-0087.indd 28 1/26/17 11:22:00 AM

29

“ภกษน เมอไมไดปลอบโยนจากสำนกของเรา

พงยงอปนสยแหงมคและผลทงหลายใหฉบหาย”

จ ง เ ป ล ง ร ศ ม เ พ อ แ ส ด ง พ ร ะ อ ง ค ใ ห ป ร า ก ฏ

เมอพระวกกลเหนพระศาสดาแลว ความเศราโศก

แมเพยงนนกหายไป ยงความปตปราโมทย อนม

กำลงใหเกดแกพระเถระ

เกบความวา พระวกกลพบความสงเวชใจจาก

การถกขบไลและสงเวชกายจากความเมอยลา และ

กลบมาปตปราโมทยทไดเหนพระศาสดา จงแจง

ในอาการแหงสงขารตนไดบรรลถงพระอรหตตผล

พรอมดวยปฏสมภทา พระพทธองคทรงตงไวใน

ตำแหนงเปนผเลศกวาภกษทงหลาย ผเปนสทธาวมต

พระธรรมบทน เปน เคร อ งช ให เห นว า

การเขาถงพระศาสดา คอ พระพทธเจานน ไมใชการ

เพงดพระสรรสมบตของพระองค ตองปฏบตธรรมจน

ปญญาแจงแทงตลอดในอรยสจธรรมน เปนการถง

พระพทธ พระธรรม พระสงฆ ของพระวกกลเถระ

ประการหนง

_17-0087.indd 29 1/26/17 11:22:09 AM

30

ถงพระธรรม กถงพระพทธ พระสงฆ

อนง เรองพระโปฐลเถระในพระธรรมบท

กเชนกน พระโปฐละนน เปนผทรงพระไตรปฎก

ในศาสนาของพระพทธเจา ๗ พระองค บอกธรรม

แกพระภกษ ๕๐๐ รป พระบรมศาสดาดำรวา

“ภกษน ยอมไมมความคด แมวา จกทำการสลด

ออกจากทกขใหแกตน พระองคจกยงเธอใหสงเวช

จงตรสกบพระเถระในเวลาทมาสทบำรงของพระองค

วา “มาเถด ผมคมภรเปลา นงเถดผมคมภรเปลา

ไปเถดผมคมภรเปลา แมในเวลาทพระเถระลกไป

กตรสวา ผมคมภรเปลา จะไปแลวร?” พระโปฐละคดวา

“เรายอมทรงไวซงพระไตรปฎกพรอมอรรถกถา

บอกธรรมแกภกษ ๕๐๐ รปถง ๑๘ คณะใหญ

ไฉนพระศาสดายงเรยกเราเนองๆ วา “ผมคมภรเปลา”

พระองคตรสเรยกเราอยางน เพราะความไมม

คณธรรมวเศษเปนแน ทานมความสงเวชเกดขนแลว

ทานจงจดแจงบาตรและจวร ไดออกตามภกษผเรยน

ธรรมแลวรนสดทาย พระเถระเขาไปหาพระภกษ

๓๐ รป ผอยในราวปาแหงหนง ซงกำลงสาธยาย

_17-0087.indd 30 1/26/17 11:22:18 AM

31

อยบร เวณนน ไหวพระสงฆเถระแลวกลาววา

“ทานผเจรญจงเปนทพงของกระผม” พระสงฆเถระ

เหนพระอาจารยเขากกลาววา “ผมอาย ทานเปน

พระธรรมกถก สงอะไรอนพวกเราทราบไดกเพราะ

อาศยทาน เหตไฉนทานจงพดอยางน”

พระเถระเหลานนเปนพระขณาสพท งนน

สงพระโปฐละไปสสำนกของสามเณร ผเปนขณาสพ

มอายเพยง ๗ ขวบ ใหมกวาสามเณรทงหมด

พระโปฐละประคองอญชลไปสำนกของสามเณร

แลวกลาววา “ทานสตบรษ ขอจงเปนทพงของกระผม”

สามเณรกลาววา “ทานอาจารย พดอะไรนน

ทานผเปนพหสตร เหตอะไรๆ พงเปนกจ อนผมควรร

ในสำนกของทาน”

พระโปฐละกยงรบเราขอสามเณรเปนทพง

เพอจะทราบมานะอาจารย สามเณรเมอจะทดลองวา

พระเถระจะเปนผอดทนตอโอวาทไดหรอไม จงให

ทานเดนลงสระนำ พอชายจวรเปยก สามเณรกให

ทานขนมายนขางบน แลวกลาววา “ทานผเจรญ

ในจอมปลวกแหงหนงมชองอย ๖ ชอง ในชอง

_17-0087.indd 31 1/26/17 11:22:26 AM

32

เหลานนเหยเขาไปภายในโดยชองๆ หนง บคคล

ประสงคจะจบมน จงอดชองทง ๕ นอกนทำลาย

ชองท ๖ แลว จงจบเอาโดยชองทมนเขาไปนนเอง”

บรรดาทวารทง ๖ ทาน จงปดทวาร ๕ ทเหลอนน

จงเรมตงกรรมฐานไวในมโนทวาร ดวยประมาณ

เทานความแจมแจงไดมแกภกษผ เปนพหสตร

ดจการลกโพลงแหงดวงประทป ฉะนน ทานโปฐละเถร

ไดตงอยในพระอรหตตผลแลวดงน เรองน เปน

การชใหเหนวา การถงพระธรรมนน กมใชการถง

ดวยพระไตรปฎก และการสอนธรรมแกภกษเปน

จำนวนมาก การถงธรรมกตองถงไดดวยอาศย

การปฏบต ดงพระโปฐละเถระไดกระทำแลว

จากหลกฐานในพระธรรมบทน ยอมชประจกษ

ชดวา การถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

โดยแทจรงนน ตองถงโดยการปฏบตดวยศล สมาธ

ปญญา อนเปนการปฏบตตามมหาสตปฏฐาน

ทางเดยวเทานน

_17-0087.indd 32 1/26/17 11:22:35 AM

33

การถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

ตองถงพรอมกน

ตามสาระธรรมของทานอาจารย และทกระผม

ไดขยายความมานน จะเหนความสำคญในการขอถง

พระพทธ พระธรรม พระสงฆนน กคอการขอถง

ความร คอขอถงปญญาของพระองค ขอถงธรรม

ทพระพทธองคสงสอน คอ อรยสจธรรม หรอ

มค ผล นพพาน

เมอถงความร ถงปญญา ของพระองค กชอวาถง

พระพทธ เมอรแจงแทงตลอดในอรยสจธรรม

กชอวาถง พระธรรม และเมอผรตาม คอ มคคจต

รนพพาน กชอวา ถง พระสงฆ

ดงดำรสของพระพทธองค ทตรสกบพระวกกล

วา “โย โข วกกล ธมม ปสสต โส ม ปสสต โย ธมม

น ปสสต โส ม น ปสสต”

ดกอน วกกล บคคลใดแลยอมเหนธรรม

บคคลนนชอวา เหนซงเรา บคคลใดไมเหนซงธรรม

บคคลนนชอวา ไมเหนซงเรา

_17-0087.indd 33 1/26/17 11:22:44 AM

34

พทธพจนน มความหมายวา ผซงมปญญาจกษ

เหนปรมตถธรรม คอ จต เจตสก รป นพพาน นแลว

จงไดพบเหน ซงพระพทธ พระธรรม พระสงฆ

อนแทจรง เมอไมมปญญาจกษแลว กไมไดเหน

พระพทธ พระธรรม พระสงฆ อนแทจรง เหมอน

บคคลผตาบอดฉะนน

เพอให ไดซ งปญญาจกษ ขอทานสาธชน

ไดกระทำความเพยร ตามมหาสตปฏฐาน คอ

เจรญวปสสนากรรมฐานเถด จะเกดปญญาจกษ

ถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ไดอยางแนนอน

วรรณสทธ ไวทยะเสว

(ผขยายความ)

_17-0087.indd 34 1/26/17 11:22:53 AM

35

มรดกธรรมทลำคาโดย อาจารยแนบ มหานรานนท

นโม ตสส ภควโต อรหโต สมมาสมพทธสส ฯ

สวสดคะ ทานทเคารพ ความเกด แก เจบ ตาย น เปนสมบตประจำตวของสตวโลกทงหลาย ทไดรบมาจากอวชชา และ ตณหา ผเปนเจาของมรดก ไดมอบใหแก ทายาท ผโงเขลาเบาปญญารบมา ตงแต แรกเกด โดยทวถงกน มรดกอนนนบ เปนมรดกอนแทจร ง ท ม ความมนคงถาวรและแนนอน ไมมอำนาจใด ๆ ในโลกทจะทำลายสมบตอนเปนมรดกตกทอดน ใหพนาศยอยยบพนไปจากเราได ในเมอ เราเองยงม ความยนดพอใจ ยงตองการทจะใชสมบตอนนอย มรดกอนเปนสมบตชนนแหละ ทพระพทธองค ตรสวา เปน สจธรรม อนหนง ซงเรยกวา ทกขสจจะ เพราะเปนของจรงอยางหนง ซงไมมใครจะแกไข เปลยนแปลงใหเปนอยางอนได

_17-0087.indd 35 1/26/17 11:23:01 AM

36

แตพวกเรา ซงเปนทายาทผโงเขลา เบาปญญา หาไดเอามรดกเหลาน มาใชใหเกดประโยชนแกตน ไดแมแตนอยหนงไม และมหนำซำ ยงเอาไปใชให เกดโทษ นานาประการ มการทำใหเศราโศกรำให, ความทกขกาย ทกขใจ ความคบแคนใจเปนตน ทพวกเราทงหลายไดรบกนอยทก ๆ วนนมได เวนแตละวน เพราะเกดจากการใชมรดกไมเปน จงตองประสบทกขโทษภยตาง ๆ อยางทเปนอยกน ทกวนน สวนทายาททเขามปญญา เชนพระอรยเจา ทงหลายเปนตน ทานกไดรบมรดกคอ ความเกด แก เจบ ตายมาเชนเดยวกนกบเราเหมอนกน แตทานรจก อานลายแทง เอามรดกอนนมาใช ให เกดคณประโยชนอยางย งแกตวของทานได จนสามารถทำใหรอดพนจากทกขท งปวง คอ ความเศราโศก รำไห ทกขกาย ทกขใจ เปนตน เพราะรจกใชสมบต คอความเกด แก เจบ ตาย นน โดยใช เปนยวดยานพาหนะ ใหทานไดอาศย โดยสารพากาวลวงไปสดนแดนอนเปนสนตสข

_17-0087.indd 36 1/26/17 11:23:10 AM

37

คอ พระนพพาน อนเปนทดบเพลงแหงความทกข ความกระหายทงหลาย ทเผาลนจตใจใหเราตอง เดอดรอน กระสบกระสายกนอยทกวนน จะไดเขาถงทอนเยอกเยนสนทอยตลอดชวนจนรนดร ไมมวน เสอมสลายได เพราะอาศยคณ คอ ปญญา ทรจกการอาน ลายแทง ตามกถาของพระสมมาสมพทธเจา จงรจกการใชสมบตเหลานนไดถกวธ โดยเอามาใชใหเปนทตงแหงการพจารณา ตามนยแหง มหาสตปฏฐาน จนเกดญาณปญญา ไดดวงตาเหนธรรมตามความเปนจรงในสงเหลานน วาเปนของจรง เปนสงทเกดขนดวยอำนาจแหง เหตปจจย และเปน อนตตธรรม มไดมผใดทำให เกดขน ทงไมอยในอำนาจของใคร และไมมใครทจะ มอำนาจหามปรามมใหเปนไปเชนนนได ปญญานนจะรแนชดลงไปจนหมดความสงสย และละความยดมนในเบญจขนธเสยได ซงเปนเหต ใหเกดนพพทา ความเบอหนายในเบญจขนธ

_17-0087.indd 37 1/26/17 11:23:19 AM

38

เมอเกดความเบอหนายแลว กคลายความ กำหนด เมอคลายความกำหนดแลว จตใจกจะ บรสทธเขาถงความหลดพนจากทกขได เมอพนจาก ทกขไดแลว กถงแดนอนเกษมแหงสนตสข คอ พระนพพาน นนเอง ฉะนน ความเกด แก เจบ ตาย ซงเปนสมบต ประจำอยทตวเราน ทานผมปญญา ยอมสามารถ เอากลบมาทำให เปนประโยชนอย างไพศาล ตามวธการทพระพทธองคทรงคนพบวา หนทาง ทจะนำไปสความพนทกขนน มอยทางเดยว คอ มหาสตปฏฐาน ๔ เทานน โดยเหตน ความเกด แก เจบ ตาย นน จงถอวา เปนมรดกอนลำคาประเสรฐยงของพระอรยเจา ทงหลายสวน ผไรปญญาแลว ยอมถอประโยชน ในความเกด แก เจบ ตายนไมได ซำรายกลบ ทำใหเปนของทนาหวาดกลว ไปเสยอก ในเวลาทประสบ ความแก ความเจบ ความตาย เขาแลว เวลานนกเปนเหตใหเกดความเดอดรอน กระวนกระวาย มความเศราโศก รำไห เปนตน

_17-0087.indd 38 1/26/17 11:23:28 AM

39

จงถอไดวา หากความ ไรปญญา เกดขนใน ทใดแลว ยอมไมอาจถอเอาประโยชนสขในทนน ไดเลย ทำไม สตวทงหลายสวนมาก จงไรปญญา เพราะไมไดสดบพระสทธรรม ของพระสมมา-สมพทธเจา พระสมมาสมพทธเจา ประสงคอะไร จงทรง แสดงพระสทธรรม? เพอประโยชนอะไร? แกใคร? เพ อประโยชนแกสตว โลก ในหมมนษย เทวดาและพรหม ผยงบกพรองในคณธรรมระดบ โลกตรธรรม คอมรรค ผล นพพาน อย ทำไมโลกตรธรรม จงบกพรองเสอมไปในหม มนษย, เทวดา และพรหมทงหลายเลา ? เพราะไมรปรมตถธรรม คอ จต, เจตสก, รป และ นพพาน เพราะเหตใด จงไมรปรมตถธรรม ? เพราะ อวชชา ปกปดไว จงทำใหเกดความ เขาใจผดในปรมตถธรรม โดยสำคญผดคดวา รปนามขนธ ๕ เปนอตตาตวเรา ดวยอำนาจ

_17-0087.indd 39 1/26/17 11:23:37 AM

40

ความเหนผดของทฏฐกเลส ประเภท สกกายทฏฐ จงเกดขน ทำใหสตวโลกทงหลายตองไดรบภยจาก สกกายทฏฐ สกกายทฏฐ เปนภยอยางไร ? เปนภย เพราะทำใหสตวทงหลายตองเวยนวายตายเกดอยใน วฏฏทกข จงประสบกบความเกด แก เจบ ตาย ความเศราโศก รำไห กนเรอยไปอยางไมมทสนสด เพอใหพนจากวฏฏภย และไดรบผลจากโลกตรธรรม พระพทธองคทรงประกาศสกขา ๓ คอ ศล, สมาธ, ปญญา เพราะจตสนดานของสตวทงหลาย สงสมไว ดวยกเลส ทงกเลสอยางหยาบ (วตกกมกเลส) กเลสอยางกลาง (ปรยฏฐานกเลส) กเลสอยางละเอยด (อนสยกเลส) จงตองละกเลสเหลานดวย ศล สมาธ ปญญา ทรงเทศนาไวเปนคาถาวา สเลน วตกกมนต ปรยฏ สมาธนา ปาย อนสย ฉนท คจเฉ นพพานมตตม “พงทำลายเสยซงกเลสอยางหยาบ ดวยศล, กเลสอยางกลางดวยสมาธ กเลสอยางละเอยดดวย ปญญา จงจะถงซงพระนพพาน อนอดม”

_17-0087.indd 40 1/26/17 11:23:46 AM

41

กเลสธรรมนน เปนอยางไร? มาจากใหน? และเกดขนไดอยางไร? ธรรมชาตททำใหจตใจเศราหมอง เรารอน มความโลภ ความโกรธ ความหลง เปนตน ชอวา “กเลส” ก เลสธรรมเหลาน ตามนอนเนองอย ใน ขนธสนดานของสตว ยดเอานามรปขนธ ๕ วาเปน อตตาตวเรา ดวยอำนาจทฏฐกเลส แลวกปรารถนา ความสข ความสวย ดวยอำนาจของโลภตณหา ทงปรารถนาใหตวเรามความสข มความสวยอยนานๆ เหมอนตองการความเทยง ความมนคงยงยน ดวย อำนาจของทฏฐกเลส เมอรบอารมณทางตา ห จมก ลน กาย และใจ ถาอารมณเหลานนเปนอฏฐารมณ คออารมณทด กจะเกดความยนดพอใจ ดวยอำนาจ ของโลภกเลส ถาอารมณเหลานนเปนอนฏฐารมณ คอ อารมณทไมด กจะเกดความไมพอใจ เสยใจ ดวย อำนาจของโทสกเลส

_17-0087.indd 41 1/26/17 11:23:54 AM

42

ถาเมอรบอารมณแลว ไมไดกำหนดรเทาทน อารมณทงหลายทจตเขาไปรบร กดวยอำนาจของ โมหกเลส เพอระงบความยนด, ยนราย ทจะเกดขน ในขณะรบรอารมณทง ๖ พระองคทรงใหปฏบต ตามนยของ มหาสตปฏฐาน คอ ใหปฏบต ศล สมาธ ปญญา โดยพรอมเพรยงกนในอารมณของ สตปฏฐาน ๔ มกาย, เวทนา, จตและธรรม จะได พนทกขตาง ๆ ดงกลาวแลวได พระพทธองคทรงอตสาหะ สงสมบารมมาถง ๔ อสงไขยแสนมหากป กเพอประโยชนทจะประกาศ ปรมตถธรรม เพอการเจรญ สตปฏฐาน เพอ สงเคราะหแกสตวโลกทงหลาย ใหรอดพนจาก วฏฏภยทตองเกด แก เจบ ตาย ในสงสารวฏ และ เวยนเกด เวยนตาย กนมาแลว อยางนบภพชาต ไมถวน มหาสตปฏฐานน เปนหนทางเดยวทจะทำให สตวพนจากทกขภยในสงสารวฏไดจรง และเปน ขอปฏบตทจะละเสยซงราคะ โทสะ โมหะ อนเปน

_17-0087.indd 42 1/26/17 11:24:03 AM

43

ตนเหตกอทกขใหแกสตวทงหลายไดจรง และเปน คำสอนทตองเกดจาก พระสมมาสมพทธเจาโดยตรง นอกจากพระสมมาสมพทธเจาแลว ผ ใด จะประกาศมหาสตปฏฐานหาไดไม จงนบวามหาสตปฏฐาน ๔ เปนมรดกอน ประเสรฐสด ทพระพทธองคมอบใหไวเปนลายแทง เพอใหรจกใชสมบต คอความเกด แก เจบ ตายน ใหเปนประโยชน โดยเอาสมบตนนมาพจารณา ตามนยของมหาสตปฏฐาน ซ งพระพทธองค ทรงชประโยชน ตามนยของพระบาลวา “เอกายโน อย ภกขเว มคโค สตตาน วสทธยา โสกปรเทวาน สมตกกมาย ทกขโทมนสสาน อตถงคมาย ญายสส อธคมาย นพพานสส สจฉกรยาย ยทท จตตาโร สตปฏานา” “ดกอนภกษทงหลาย หนทางอนเปนไปเพอ ความบรสทธหมดจดวเศษของสตวทงหลาย เพอ กาวลวงเสยจากความเศราโศก ความรำไหรำพน เพอความดบสนไปแหงทกขและโทมนส เพอ บรรลธรรมวเศษทควรร เพอทำใหแจงพระนพพาน หนทางนนคอ สตปฏฐาน ๔

_17-0087.indd 43 1/26/17 11:24:12 AM

44

ความหมายของสตปฏฐาน ๔ สตปฏฐาน คอ อาการทสตระลกอยเนอง ๆ ในอารมณของรปนาม มกาย เวทนา จต และธรรม ดวยกจอนทำลายเสยซงวปลาสธรรม ๔ คอ สภวปลาส, สขวปลาส, นจวปลาส, และอตตวปลาส ทสำคญผด ในรปนามขนธ ๕ นน วางาม วาสข วาเทยง และวาเปนตวตน สตปฏฐาน ๔ น เปนหนทางดำเนนไปส พระนพพานทางเดยว พทธบรษท ๔ คอภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา ทงหลาย เมอไดเจรญสตปฏฐาน ๔ ท เปนปพพภาคมรรคน ยอมจะไดรบอานสงส ๗ ประการ คอ :- ๑. ทำใหบรสทธจากกเลสในสนดานของตน ๒. ยอมละความเศราโศกเสยได ๓. ยอมละปรเทวะ คอรำไหรำพน ๔. ละความทกขกาย ๕. ละความโทมนส คอทกขทางใจ ๖. ใหไดอรยมรรค อรยผล ๗. ใหไดตรสรพระนพพาน

_17-0087.indd 44 1/26/17 11:24:21 AM

45

สตปฏฐาน ๔ น จงนบวา เปนมรดกอนประเสรฐ ทพระพทธเจามอบใหเพอนำไปใชแสวงหาอมตสข อนเปนความสขทไมรจกตาย มรดกอนประเสรฐ ทพระพทธองคมอบไวให เปนมรดกธรรมแกพทธบรษททงหลาย เพอจกได เปนเครองนำทางไปสความพนทกข ดงนน จงขอเสนอแนะวา “ชวตของเราทตอง เวยนเกด เวยนตายในวฏฏทกข อนหาเบองตนมไดน ใหประโยชนอะไรแกเรานกหนาหรอ?” เรายงตองการ ลาภ ยศ สรรเสรญ สข บนความเกด ความแก ความเจบ ความตายกนอย อกหรอ? ทงทรวา มนใหความสขทแทจรงอะไร ไมไดเลย จงขอแนะนำใหทำกศล ในพทธศาสนาคอ ศล สมาธ ปญญา ทเปนไปในอารมณของสตปฏฐาน ๔ นกนเถด จกไดรบสนตสขทแทจรงได สตปฏฐาน ๔ นแหละคะ เปนมรดกธรรม ทลำคายง

_17-0087.indd 45 1/26/17 11:24:30 AM

46

โดยเหตน จ งควรถอว า สตปฏฐาน ๔ นเปนธรรมทควรร และควรทำความเขาใจใหดยง เพราะเปนขอปฏบต ทจะดำเนนไปสพระนพพาน อนเปนจดหมายปลายทางของพวกเรา ท เปน พทธบรษทดวยกน และยอมรบกนวา เปนธรรม ทสำคญทสดในพระพทธศาสนา สมเดจพระผมพระภาค ถงกบรบสงไวใน สตปฏฐาน สตรวา จะเปนมนษย เทวดา หรอพรหม กตาม หากไดปฏบตตามนยสตปฏฐาน ๔ นแลว เราเรยกทานผนนวาเปน “ภกข” สตปฏฐาน ๔ น ในมหาปรนพพานสตร มพระบาลแสดงไวเปน ปจฉมพทธพจน วา หนททาน ภกขเว อามนตยาม โว วยธมมา สงขารา อปปมาเทน สมปาเทถ “ดกร ภกษทงหลาย บดน เราตถาคตขอเตอน เธอทงหลายใหรวา รปนามทงหลายทเรยกวา สงขาร นนมความเสอมไปเปนธรรมดา เธอทงหลายจงยง สมมาปฏบต ใหถงพรอมดวย ความไมประมาท เถด !”

_17-0087.indd 46 1/26/17 11:24:38 AM

47

ปฏสนธอ.สคนธ สนศร

- ปฏสนธมกอยาง? - ปฏสนธจตมเทาไร? - ปฏสนธยอมมในภพไหนดวยจตอะไร? - อะไรเปนอารมณของปฏสนธ? ชอหวขอเรอง รวมทงปญหาทง ๔ ขอของ บทความน ยกมาจากวสทธมรรคแปล ภาค ๓ ตอน ๑ ฉบบมหามกฏราชวทยาลย เพอเปน หลกฐานการอธบายขยายความตอไป ดงน

ปฏสนธมกอยาง? ปฏสนธมจตเทาไร? คำวา ปฏสนธ คอ การสบตอภพชาต หรอ การเกดขนของวบากจต เจตสก และกมมชรป เปนครงแรกในภพใดภพหนง ดวยอำนาจการสบตอ ระหวางภพเกากบภพใหม เรยกวา ปฏสนธ ปฏสนธม ๒๐ อยาง แบงเปน ๒ ประเภท คอ : ๑. นามปฏสนธ ๒. รปปฏสนธ

_17-0087.indd 47 1/26/17 11:24:47 AM

48

- นามปฏสนธ ไดแก ปฏสนธจต ๑๙ ม อ เ บกขาส นต รณจ ต ๒ , มหาว บ ากจ ต ๘ , รปาวจรวบากจต ๕, อรปาวจรวบากจต ๔ - รปปฏสนธ ไดแก ชวตนวกกลาป

ปฏสนธยอมมในภพไหนดวยจตอะไร?

กามปฏสนธจต ๑๐ ปฏสนธในกามภม ๑๑ ดงน :- - อเบกขาสนตรณอกศลวบากจต ๑ ปฏสนธ ในอบายภม ๔ - อเบกขาสนตรณกศลวบากจต ๑ ปฏสนธ ในมนษย ๑, จาตมหาราชกาภม ๑ - มหาวบากจต ๘ ปฏสนธ ในกามสคตภม ๗ (มนษย ๑, เทวภม ๖) ปฏสนธ ๖ อยาง ในรปพรหมภม ๑๖ - ปฐมฌานวบากจต ๑ ปฏสนธ ในปฐมฌานภม ๓ - ทตยฌานวบากจต ๑ ปฏสนธ ใน ทตยฌานภม ๓ - ตตยฌานวบากจต ๑ - จตตถฌานวบากจต ๑ ปฏสนธ ใน ตตยฌานภม ๓ - ปญจมฌานวบากจต ๑ ปฏสนธ ใน จตตถฌานภม ๖ (เวหปผลาภม ๑, สทธาวาสภม ๕) - ชวตนวกกลาป ๑ ปฏสนธ ใน อสญญสตตาภม ๑

_17-0087.indd 48 1/26/17 11:24:56 AM

49

อรปาวจรวบากจต ๔ ปฏสนธ ใน อรป- พรหมภม ๔ - อากาสานญจายตนวบากจต ๑ ปฏสนธ ใน อากาสานญจายตนภม ๑ - วญญานญจายตนวบากจต ๑ ปฏสนธ ใน วญญาณญจายตนภม ๑ - อากญจญญายตนวบากจต ๑ ปฏสนธ ใน อากญจญญายตนภม ๑ - เนวสญญานาสญญายตนวบากจต ๑ ปฏสนธ ใน เนวสญญานาสญญายตนภม ๑

อะไรเปนอารมณของปฏสนธ?

อารมณของปฏสนธน หมายถง เมอเวลาใกลตาย ในเวลามรณาสนนกาล หรอ มรณาสนนวถ สำหรบ บคคลทยงตองเกดอก จะตองมอารมณ ๓ อยาง คอ กรรมอารมณ, กรรมนมตอารมณ, และคตนมตอารมณ อยางใดอยางหนง เปนอารมณของกรรมทจะนำเกด ใหม มาปรากฏใน มรณาสนนวถ เพอเปนอารมณของ ปฏสนธจต ซงจะเกดตอทนททจตดบลง

_17-0087.indd 49 1/26/17 11:25:04 AM

50

กรรมอารมณ หมายถง กศล อกศลเจตนา ททำไปแลวในอดต มาปรากฏในใจ เหมอนกำลง ทำกรรมนนอย กรรมนมตอารมณ หมายถง เครองหมายหรอ อปกรณในการทำกรรม ไดอารมณ ๖ ทงหมด ทงกรรม ฝายบญ และกรรมฝายบาป ถาเปนกรรมฝายบญ กจะไปสสคตภม ถาเปนกรรมฝายบาปกจะไปส ทคตภม คตนมตอารมณ หมายถงสถานททจะไปเกด ในภพใหม เชน เหนบานเรอนมนษย กจะไปเกดเปนคน เหนราชรถของเทวดา กจะไปเกดในสวรรค เหนถำเหว ไฟนรก กจะไปเกดในอบายภม เปนตน อธบายเพมเตมปฏสนธจต-ภวงคจต-จตจต คาถาสงคหะ แสดงไว แปลความวา ปฏสนธจต ภวงคจต และจตจต เปนจตประเภทเดยวกน และ อารมณของปฏสนธจต ภวงคจต และจตจต กเปน อารมณอยางเดยวกน ความหมนเวยนในสงสารวฏฏ มพระบาลสรปไว แปลความวา ในปจจบนภพน ปฏสนธจต ภวงคจต

_17-0087.indd 50 1/26/17 11:25:13 AM

51

และจตจต เกดขนสบเนองกนฉนใด ในภพหนา กระแสจตทมปฏสนธจต ภวงคจต เปนตน กเกด หมนเวยนตอเนองกนอกฉนนน สวสดคะ

เรยบเรยงจาก วสทธมรรคแปล ภาค ๓ ตอน ๑

ฉบบมหามกฏราชวทยาลย

พระอภธมมตถสงคหะ ปรจเฉทท ๓-๔-๕

ของมลนธแนบ มหานรานนท

_17-0087.indd 51 1/26/17 11:25:22 AM

52

เรอง ทาวสกกะอ.บญณฐศกด ทวพฒน

พระศาสดา เมอทรงอาศยเมองเวสาล ประทบอย ณ กฏาคารศาลา ทรงปรารภทาวสกกเทวราช ตรสพระธรรมเทศนาน ความพศดารวา เจาลจฉวนามวามหาล อยใน เมองเวสาล พระองคทรงสดบเทศนาในสกกปญหสตร ของพระตถาคตแลว ทรงดำรวา “พระสมมา- สมพทธเจายอมตรสสมบตของทาวสกกะไวมากมาย พระองคทรงเหนแลวจงตรส หรอไมทรงเหนแลว ตรสหนอแล ทรงรจกทาวสกกะหรอไมหนอ เราจก ทลถามพระองค” ครงนนแล เจาลจฉวนามวามหาล เขาไปเฝาถงท พระผมพระภาคเจาประทบอย ครนเขาไปเฝาแลว จงถวายบงคมพระผมพระภาคเจานง ณ ทสมควร ขางหนง เจามหาลจฉว ครนนง ณ ทสมควรขางหนง แลวแล ไดกราบทลคำนกะพระผมพระภาคเจาวา

_17-0087.indd 52 1/26/17 11:25:31 AM

53

“ขาแตพระองคผเจรญทาวสกกะผเปนจอมแหงเทพ ทงหลาย พระองคทรงเหนแลวแลหรอ” พระผมพระภาคเจา. มหาล ทาวสกกะผเปน จอมแหงเทพทงหลาย อาตมภาพเหนแลวแล มหาล. ขาแตพระองคผเจรญ กทาวสกกะนน จกเปนทาวสกกะปลอมเปนแน เพราะวาทาวสกกะ ผเปนจอมแหงเทพทงหลาย บคคลเหนไดโดยยาก พระเจาขา พระผมพระภาค. มหาล อาตมภาพรจกทงตว ทาวสกกะ ทงธรรมททำใหเปนทาวสกกะ กทาวสกกะ ถงความเปนทาวสกกะ เพราะสมาทานธรรมเหลาใด อาตมภาพกรจกธรรมเหลานนแล มหาล. ทาวสกกะผเปนจอมแหงเทพทงหลาย ในกาลกอนเปนมนษย ไดเปนมาณพชอ มฆะ เพราะฉะนนเขาจงเรยกวา “ทาวมฆวา” มหาล. ทาวสกกะผเปนจอมแหงเทพทงหลาย ในกาลกอนเปนมนษย ไดใหทานกอน (เขา)เพราะฉะนนเขาจงเรยกวา “ทาวปรนททะ”

_17-0087.indd 53 1/26/17 11:25:40 AM

54

มหาล. ทาวสกกะผเปนจอมแหงเทพทงหลาย ในกาลกอนเปนมนษย ได ใหทานโดยเคารพ เพราะฉะนนเขาจงเรยกวา “ทาวสกกะ” มหาล. ทาวสกกะผเปนจอมแหงเทพทงหลาย ในกาลกอนเปนมนษย ไดใหทพกอาศย เพราะฉะนน เขาจงเรยกวา “ทาววาสวะ” มหาล. ทาวสกกะผเปนจอมแหงเทพทงหลาย ทรงดำรขอความตงพนไดโดยครเดยว เพราะฉะนน เขาจงเรยกวา “สหสสกขะ” มหาล. น า งอส ร กญญาช อ ส ช าดา เป น พระปชาบดของทาวสกกะผ เปนจอมแหงเทพ ทงหลาย เพราะฉะนนเขาจงเรยกวา “ทาวสชมบด” มหาล. ทาวสกกะผเปนจอมแหงเทพทงหลาย เสวยราชสมบตเปนอสรยาธปตยแหงเทพทงหลาย ชนดาวดงส เพราะฉะนนเขาจงเรยกวา “เทวานมนทะ” มหาล ทาวสกกะถงความเปนทาวสกกะแลว เพราะไดสมาทานวตตบท ๗ ใด วตตบท ๗ นน ไดเปนอนทาวสกกะผเปนจอมแหงเทพทงหลาย ซง (ครง) เปนมนษยในกาลกอน สมาทานให

_17-0087.indd 54 1/26/17 11:25:48 AM

55

บรบรณแลว วตตบท ๗ ประการเปนไฉน คอ เราพงเปนผเลยงมารดาบดาตลอดชวต พงเปน ผมปกตประพฤตออนนอมตอผ ใหญในตระกล ตลอดชวต พงเปนผพดออนหวานตลอดชวต พงเปนผไมพดสอเสยดตลอดชวต พงมจตปราศจากมลทน คอความตระหน มเครองบรจาคอนสละแลว มฝามอ อนลางแลว ยนดแลวในการสละ ควรแกการขอ ยนด ในการจำแนกทาน พงอยครอบครองเรอนตลอดชวต พงเปนผกลาวคำสตยตลอดชวต พงเปนผไมโกรธ ตลอดชวต ถาความโกรธพงเกดแกเราไซร เราพง หกหามมนเสยพลนทเดยว ดงน มหาล ทาวสกกะถง ความเปนทาวสกกะเพราะไดสมาทานวตตบท ๗ ใด วตตบท ๗ นนไดเปนของทาวสกกะ ผเปนจอมแหงเทพ ทงหลาย (ครง) เกดเปนมนษยในกาลกอน สมาทาน ใหบรบรณแลว ฉะนแล พระผมพระภาคเจาตรสวา “มหาล กรรมน ทาวสกกะทำไวในคราวเปนมฆมาณพ ดงนแลว อนมหาลลจฉวใครจะทรงสดบขอปฏบตของทาวสกกะ นนโดยพศดาร จงทลถามอกวา “มฆมาณพปฏบต

_17-0087.indd 55 1/26/17 11:25:57 AM

56

อยางไร พระเจาขา” จงตรสวา “ถากระนน จงฟงเถด มหาล” ดงนแลว ทรงนำอดตนทานมา (ตรสวา) ในอดตกาล มาณพชอวามฆะ ในอจลคาม ในแควนมคธ ไปสสถานททำงานในบาน คยฝนดวย ปลายเทาในทแหงตนยนแลว ไดทำใหเปนรมณย สถานแลวพกอย อกคนหน ง เอาแขนผลกเขา นำออกจากทนนแลว ไดพกอย ในทนนเสยเอง เขาไมโกรธตอคนนน ไดกระทำทอนใหเปนรมณย- สถานแลวพกอย คนอนกเอาแขนผลกเขานำออก มาจากทนนแลว ไดพกอยในทนนเสยเอง เขาไมโกรธ แมตอคนนน ไดกระทำทอนใหเปนรมณยสถานแลว กพกอย บรษทงหลายทออกไปแลว ๆ จากเรอน กเอาแขนผลกเขา นำออกจากสถานทเขาชำระแลว ๆ ดวยประการฉะน เขาคดเสยวา “ชนเหลานน แมทงหมด เปนผไดรบสขแลว กรรมนพงเปนกรรม ใหความสขแกเรา” ดงนแลว วนรงขนไดถอเอาจอบ ไปทำทเทามณฑลแหงลานใหเปนรมณยสถานแลว ปวงชนไดไปพกอยในทนนแล

_17-0087.indd 56 1/26/17 11:26:06 AM

57

ครนในฤดหนาว เขาไดกอไฟใหคนเหลานน ในฤดรอนไดใหนำ ตอมา เขาคดวา “ชอวารมณยสถาน เปนทรกของคนทงปวง ชอวาไมเปนทรกของใคร ๆ ไมม จำเดมแตนไป เราควรเทยวทำหนทางให ราบเรยบ” ดงนแลว จงออกไป (จากบาน) แตเชาตร ทำหนทางใหราบเรยบ เทยวตดรานกงไมทควรตด รานเสย ภายหลง บรษอกคนหนงเหนเขาแลว กลาววา “ทำอะไรเลา เพอน” มฆะ. ฉนทำหนทางเปนทไปสวรรคของฉนละซ เพอน บรษ. ถากระนน แมฉนกจะเปนเพอนของทาน มฆะ. จงเปนเถอะเพอน ธรรมดาสวรรคยอมเปน ทรกทชอบใจของชนเปนอนมาก ตงแตนนมา กไดเปน ๒ คนดวยกน แมชายอนอก เหนเขาทงสองแลว ถามเหมอนอยางนนนนแล พอทราบแลว กเปนสหายของคนทงสอง แมคนอน ๆ อกกไดทำอยางนน รวมคนทงหมดจงเปน ๓๓ คน ดวยประการฉะน

_17-0087.indd 57 1/26/17 11:26:15 AM

58

ชนเหลานนแมทงหมด มมอถอวตถมจอบเปนตน กระทำหนทางใหราบเรยบไปถงทประมาณ ๑ โยชน และ ๒ โยชน นายบานเหนชายเหลานนแลวคดวา “มนษย เหลานประกอบแลวในฐานะทไมควรประกอบ แมถา ชนเหลานพงนำวตถทงหลายมปลาและเนอเปนตน มาจากปา หรอทำสราแลวดม หรอทำกรรมเชนนน อยางอน เราพงไดสวนอะไร ๆ บาง” ลำดบนน นายบานจงใหเรยกพวกนนมาถามวา “พวกแก เทยวทำอะไรกน” ชนเหลานน. ทำทางสวรรค ขอรบ นายบาน. ธรรมดาผอยครองเรอนทงหลาย จะทำอยางนนไมควร ควรนำวตถทงหลายมปลาและ เนอเปนตนมาจากปา ควรทำสราแลวดมและควรทำ การงานทงหลายมประการตาง ๆ ชนเหลานนคดคานคำของนายบานนนเสย แมถกเขาวากลาวซำ ๆ อย กคงคดคานรำไป เขาโกรธ แลวคดวา “เราจกใหพวกมนฉบหาย” จงไปยงสำนก ของพระราชา กราบทลวา “ขาพระองคเหนพวกโจร

_17-0087.indd 58 1/26/17 11:26:24 AM

59

เทยวไป ดวยการคมกนเปนพวก พระเจาขา” เมอ พระราชาตรสวา “เธอจงไป จงจบพวกมนแลวนำมา” ไดทำตามรบสงแลว แสดงแกพระราชา พระราชามทน ไดทรงไดพจารณา ทรงบงคบวา “พวกทานจงให ชางเหยยบ” มฆมาณพไดใหโอวาทแกชนทเหลอทงหลายวา “สหายทงหลาย เวนเมตตาเสย ทพงอยางอนของ พวกเรา ไมม ทานทงหลายไมตองทำความโกรธ ในใครๆ จงเปนผมจตเสมอเทยวดวยเมตตาจต ในพระราชา ในนายบาน ในชางทจะเหยยบ และในตน” ชนเหลานนกไดทำอยางนน ลำดบนน ชางไมอาจเขาไปใกลได เพราะ อานภาพแหงเมตตาของชนเหลานน พระราชา ทรงสดบความนนแลว ตรสวา “ชางมนเหนคนมาก จงไมอาจเหยยบได ทานทงหลายจงไป เอาเสอลำแพน คลมเสยแลวจงใหมนเหยยบ” ชางอนเขาเอา เส อลำแพนคลมชนเหลานนไสเข าไปเหยยบ กถอยกลบไปเสยแตไกลเทยว

_17-0087.indd 59 1/26/17 11:26:32 AM

60

พระราชาทรงสดบประพฤต เหตนนแล ว ทรงดำรวา “ในเรองน ตองมเหต” แลวรบสงให เรยกชนเหลานนมาเฝา ตรสถามวา “พอทงหลาย พวกเจาอาศยเรา ไมไดอะไรหรอ” พวกมฆะ. นอะไร พระเจาขา พระราชา. ขาววา พวกเจาเปนโจรเทยวไปในปา ดวยการคมกนเปนพวก พวกมฆะ. ใครกราบทลอยางนน พระเจาขา พระราชา. นายบาน พอ พวกมฆะ. ขอเดชะ พวกขาพระองคไมไดเปนโจร แตพวกขาพระองค ชำระหนทางไปสวรรคของตนๆ จงทำกรรมน และกรรมน นายบานชกนำพวกขา พระองคในการทำอกศล ประสงคจะใหพวกขา พระองคผไมทำตามถอยคำของตนฉบหาย โกรธแลว จงกราบทลอยางนน ทนน พระราชาทรงสดบถอยคำของชน เหลานน เปนผถงความโสมนส ตรสวา “พอทงหลาย สตวดรจฉานน ยงรจกคณของพวกเจา เราเปนมนษย กไมอาจรจก จงอดโทษแกเราเถด” กแล ครนตรส

_17-0087.indd 60 1/26/17 11:26:42 AM

61

อยางนนแลว ไดพระราชทานนายบานพรอมทง บตรและภรยาใหเปนทาส ชางตวนนใหเปนพาหนะ นำสำหรบข และบานนนใหเปนเครองใชสอยตามสบายแกชนเหลานน พวกเขาพดกนวา “พวกเราเหนอานสงสแหงบญ ในปจจบนนทเดยว” ตางมใจผองใสโดยประมาณยง ผลดวาระกนขนชางนนไป ปรกษากนวา “บดน พวกเราควรทำบญใหยงขนไป” ตางไตถามกนวา “พวกเราจะทำอะไรกน” ตกลงกนวา “จกสรางศาลา เปนทพกของมหาชนใหถาวร ในหนทางใหญ ๔ แยก” พวกเขาจงสงใหหาชางไมมาแลวเรมสรางศาลา แตเพราะปราศจากความพอใจในมาตคาม จงไมได ใหสวนบญในศาลานนแกมาตคามทงหลาย กในเรอนของมฆมาณพ มหญง ๔ คน คอ นางสนนทา สจตรา สธรรมา สชาดา บรรดาหญง ๔ คนนน นางสธรรมาคบคดกบนายชางไม กลาววา “พ ขอพจงทำฉนใหเปนใหญในศาลานเถด” ดงนแลว ไดใหคาจาง (แกเขา) นายชางไมนนรบคำวา “ได” แลวตากไมสำหรบทำชอฟาใหแหงเสยกอนทำสงอน

_17-0087.indd 61 1/26/17 11:26:52 AM

62

แลวถาก สลกทำไมชอฟาใหสำเรจ แลวสลกอกษรวา “ศาลานชอสธรรมา” ดงนแลวเอาผาพนเกบไว ครนชางไมสรางศาลาเสรจ ในวนยกชอฟา จงกลาวกะชน ๓๓ คนนนวา “นาย ตายจรง! ขาพเจา นกกจทควรทำอยางหนงไมได” พวกมฆะ. ผเจรญ กจชออะไร ชาง. ชอฟา พวกมฆะ. ชางเถด พวกเราจกนำชอฟานนมาเอง ชาง. ขาพเจาไมอาจทำดวยไมทตดเดยวน ได ตองไดไมชอฟาทเขาตดถากสลกแลวเกบไวกอน นนแล จงจะใชได พวกมฆะ. เดยวน พวกเราควรทำอยางไร ชาง. ถาในเรอนของใครๆ มชอฟาททำ ไวขาย ซงเขาทำเสรจแลวเกบไวไซรควรแสวงหา ชอฟานน พวกเขาแสวงหาอย เหนในเรอนของนางสธรรมา แลวใหทรพยพนหนง กไมไดดวยทรพยทเปนราคา เมอนางสธรรมาพดวา “ถาพวกทานทำฉนใหมสวน บญในศาลาดวยไซร ฉนจกให” ตอบวา “พวกขาพเจา

_17-0087.indd 62 1/26/17 11:27:00 AM

63

ไมใหสวนบญแกพวกมาตคาม” ลำดบนน ชางไม กลาวกะคนเหลานนวา “นาย พวกทานพดอะไร เวนพรหมโลกเสยสถานทอนชอวาเปนทเวนมาตคาม ยอมไมม พวกทานจงรบเอาชอฟาเถด เมอเปนเชนนน การงานของพวกเรากจกถงความสำเรจ” พวกเขารบวา “ดละ” แลวรบเอาชอฟาสรางศาลาใหสำเรจแลวแบงเปน ๓ สวน (คอ) ในสวนหนงสรางเปนทสำหรบอยของพวกอสรชน สวนหนง สำหรบคนเขญใจ สวนหนง สำหรบคนไข ชน ๓๓ คน ใหปกระดาน ๓๓ แผน แลวใหสญญา ชางวา “ผเปนแขกมานงบนแผนกระดานอนผใดปไว เจาจงพาแขกนนไปพกอยทเรอนของผนน ซงเปน เจ าของแผนกระดานนนแหละ การนวดเทา การนวดหลง ของควรเคยว ควรบรโภค ทนอน ทกอยางจกเปนหนาทของผนน ซงเปนเจาของ แผนกระดานนนแหละ” ชางรบผทมาแลวๆ นำไปสเรอนของเจาของ กระดานนนเทยว ในวนนน เจาของกระดานนน ยอมทำกจท ควรทำแกผท ช างนำไปนน นายมฆะ

_17-0087.indd 63 1/26/17 11:27:09 AM

64

ปลกตนทองหลางตนหนงไว ไมสหางศาลา แลวป แผนศลาไวทโคนตนทองหลางนน พวกทเขาไปแลว ๆ สศาลา แลดชอฟาอานหนงสอแลว ยอมพดกนวา “ศาลาชอสธรรมา” ชอของชน ๓๓ คนไมปรากฏ นางสนนทาคดวา “พวกน เมอทำศาลาทำพวกเรา ไมใหมสวนบญดวย แตนางสธรรมากทำชอฟาเขารวม สวนจนไดเพราะความทตนเปนคนฉลาด เรากควร จะทำอะไร ๆ บาง จกทำอะไรหนอ” ในทนใดนนนาง กไดมความคดดงนวา “พวกทมาสศาลาควรจะได นำกนและนำอาบ เราจะใหเขาขดสระโบกขรณ” นางใหเขาสรางสระโบกขรณแลว นางสจตราคดวา “นางสธรรมาไดใหชอฟา นางสนนทาไดสรางสระโบกขรณ เรากควรสราง อะไร ๆ บาง เราจกทำอะไรหนอแล” ทนน นางไดม ความคดดงนวา “ในเวลาทพวกชนมาสศาลา ดมนำ อาบนำแลวไป ควรจะประดบระเบยบดอกไมแลว จ ง ไป เ ราจ กสร า งสวนดอกไม ” นาง ได ให เขาสรางสวนดอกไมอนนารนรมยแลว ผทจะ ออกปากวา “โดยมากในสวนนน ไมมตนไมทเผลด ดอกออกผลชอโนน” ดงน มไดม

_17-0087.indd 64 1/26/17 11:27:18 AM

65

ฝายนางสชาดาคดเสยวา “เราเปนทงลกลง ของนายมฆะ เปนทงบาทบรจารกา (ภรยา) กรรมท นายมฆะนนทำแลว กเปนของเราเหมอนกน กรรมท เราทำแลว กเปนของนายมฆะนนเหมอนกน” ดงนแลว ไมทำอะไร ๆ มวแตงแตตวของตนเทานน ปลอยเวลา ใหผานพนไปแลว

มฆมาณพบำเพญวตตบท ๗ ประการ

ฝายนายมฆะบำเพญวตตบท ๗ เหลานคอ บำรงบดามารดา ๑ ประพฤตออนนอมตอผเจรญ ในตระกล ๑ พดคำสตย ๑ ไมพดคำหยาบ ๑ ไมพด สอเสยด ๑ กำจดความตระหน ๑ ไมโกรธ ๑ ถงความ เปนผควรสรรเสรญอยางนวา ทวยเทพชนดาวด งส เรยกนรชนผ เล ยง บดามารดา มปกต ประพฤตออนนอมตอผใหญ ใน ตระกล กลาว ถอยคำ ไพเราะออนหวาน ละวาจา สอ เสยด ประกอบในอนกำจดความตระหน มวาจาสตย ขมความโกรธได นนแลวา “สปบรษ”

_17-0087.indd 65 1/26/17 11:27:27 AM

66

ในเวลาสนชวต ไดเกดเปนทาวสกกเทวราช ในภพดาวดงส สหายของเขาแมเหลานน กเกดในทนน เหมอนกน ชางไมเกดเปนวสสกรรมเทพบตร

เทวดากบอสรทำสงครามกน ในกาลนน พวกอสรอยในภพดาวดงส อสร เหลานนคดวา “เทพบตรใหม ๆ เกดแลว” จงเตรยม (เลยง) นำทพย ทาวสกกะไดทรงนดหมายแกบรษท ของพระองค เพอประสงคมใหใคร ๆ ดม พวกอสร ดมนำทพยเมาทวกนแลว ทาวสกกะทรงดำรวา “เราจะตองการอะไร ดวยความเปนราชาอนทวไปดวย เจาพวกน” ทรงนดหมายแกบรษทของพระองคแลว ใหชวยกนจบอสรเหลานนทเทาทงสองใหเหวยงลงไปในมหาสมทร อสรเหลานนมศรษะปกดงลงไปใน สมทรแลว ขณะนน อสรวมานไดเกดทพนภายใต แหงเขาสเนร ดวยอานภาพแหงบญของพวกเขา ตนไมชอจตตปาล (ไมแคฝอย) กเกดแลว แลเม อสงครามระหว าง เทวดาและอส ร (ประชดกน) ครนเมอพวกอสรปราชยแลว ชอวา

_17-0087.indd 66 1/26/17 11:27:35 AM

67

เทพนครในชนดาวดงสประมาณหมนโยชนเกดขน แลว และในระหวางประตดานทศตะวนออกและ ทศตะวนตกแหงพระนครนน มเนอทประมาณ หมนโยชน ระหวางประตดานทศใตและทศเหนอ กเทานน อนง พระนครนนประกอบดวยประตพนหนง ประดบดวยอทยานและสระโบกขรณ ปราสาท นามวาเวชยนต สง ๗๐๐ โยชน ลวนแลวดวยแกว ๗ ประการ ประดบดวยธงทงหลายสง ๓๐๐ โยชน ผดขนดวยผลแหงศาลาในทามกลางพระนครนน ทคนเปนทองไดมธงเปนแกวมณ ทคนเปนแกวมณ ไดมธง เปนทอง ท คน เปนแก วประพาฬไดม ธงเปนแกวมกดา ทคนเปนแกวมกดาไดมธงเปน แกวประพาฬ ทคนเปนแกว ๗ ประการ ไดมธงเปนแกว ๗ ประการ ธงทตงอยกลางไดมสวนสง ๓๐๐ โยชน ปราสาทสงพนโยชน ลวนแลวดวยแกว ๗ ประการ เกดแลวดวยผลแหงศาลา ดวยประการฉะน ตนปารฉตตกะ มปรมณฑล (แผไป) ๓๐๐ โยชน โดยรอบ เกดขนดวยผลแหงการปลกตนทองหลาง บณฑกมพลศลามสดงดอกชยพฤกษสครงและสบวโรย

_17-0087.indd 67 1/26/17 11:27:44 AM

68

โดยยาว ๖๐ โยชน โดยกวาง ๕๐ โยชน หนา ๑๕ โยชน ในเวลาทาวสกกะประทบอยจะยบลงไปถงครง พระวรกาย ในเวลาเสดจลกขนจะฟขนเตมเหมอนเดม เกดขนแลวทโคนไมปารฉตตกะ ดวยผลแหงการป แผนศลา สวนชางเกดเปนเทพบตรชอเอราวณ แทจรง สตวดรจฉานทงหลายยอมไมมในเทวโลก เพราะฉะนน ในเวลาทาวสกกะเสดจออกเพอประพาสพระอทยาน เทพบตรนนจงจำแลงตวเปนชางชอเอราวณ สง ประมาณ ๑๕๐ โยชน ชางเทพบตรนนนรมตกระพอง ๓๓ กระพอง เพอประโยชนแกชน ๓๓ คน ในกระพอง เหลานน กระพองหนง ๆ โดยกลมประมาณ ๓ คาวต โดยยาวประมาณกงโยชน ชางเทพบตรนนนรมต กระพองชอสทสสนะประมาณ ๓๐ โยชน ในทามกลาง กระพองทงหมด เพอประโยชนแกทาวสกกะ เบองบน แหงกระพองนน มมณฑปแกว ประมาณ ๑๒ โยชน ธงขลบดวยแกว ๗ ประการสงโยชนหนง ตงขน ในระหวางๆ (เปนระยะๆ ) ในมณฑปแกวนน ขายแหง กระดงทถกลมออนๆ พดแลว มเสยงกงวานปาน

_17-0087.indd 68 1/26/17 11:27:53 AM

69

เสยงทพยสงคต ประสานดวยเสยงดนตรอนมองค ๕ หอยอยทรมโดยรอบ บลลงกแกวมณประมาณโยชน หนงเปนพระแทน ทเขาจดไวเรยบรอยแลวเพอ ทาวสกกะ ในทามกลางมณฑป ทาวสกกะยอมประทบ น งเหนอบลลงกนน เทพบตร ๓๓ องคน งบน รตนบลลงก ในกระพองของตน บรรดากระพอง ๓๓ กระพอง ในกระพองหนง ๆ ชางเทพบตรนน นรมตงากระพองละ ๗ งา ในงาเหลานน งาหนง ๆ ยาวประมาณ ๕๐ โยชน ในงาหนง ๆ มสระโบกขรณ (งาละ) ๗ สระ ในสระโบกขรณแตละสระ มกอบวสระ ละ ๗ กอ ในกอหนง ๆ มดอกบวกอละ ๗ ดอก ในดอกหนง ๆ มกลบดอกละ ๗ กลบ ในกลบหนง ๆ (ม) เทพธดาฟอนอย ๗ องค มหรสพฟอนยอมม บนงาชาง ในท ๕๐ โยชนโดยรอบอยางนแล ท าวส กก เทวราชเสวยยศใหญ เสด จ เท ย ว ไป ดวยประการฉะน แมนางสธรรมถงแกกรรมแลว กไดไปเกด ในภพดาวดงสนนเหมอนกน เทวสภา ชอ สธรรมา มประมาณ ๕๐๐ โยชน ไดเกดแลวแกนาง ไดยนวา

_17-0087.indd 69 1/26/17 11:28:01 AM

70

ชอวาสถานทอนอนนาปลมใจกวานน ยอมไมม ในวนอฏฐม (ดถท ๘) แหงเดอน มการฟงธรรม ในทนนนนเอง จนกระทงทกวนน ชนทงหลายเหน สถานทอนนาปลมใจแหงใดแหงหนงเขา กยงกลาวกน อยวา “เหมอนเทวสภาชอสธรรมา” แมนางสนนทาถงแกกรรมแลว กไดไปเกดใน ภพดาวดงสนนเหมอนกน สระโบกขรณชอสนนทา มประมาณ ๕๐๐ โยชน เกดแลวแกนาง แมนางสจตราถงแกกรรมแลวกไดไปเกดใน ภพดาวดงสนนเหมอนกน สวนชอจตรลดา มประมาณ ๕๐๐ โยชน ทพวกเทวดาพาเหลาเทพบตรผม บรพนมตเกดแลวใหหลงเทยวไปอย เกดแลว แมแกนาง สวนนางสชาดาถงแกกรรมแลว เกดเปน นางนกยางในซอกเขาแหงหนง ทาวสกกะทรงตรวจด บรจารกาของพระองค ทรงทราบวา “นางสธรรมา เกดแลวในทนเหมอนกน นางสนนทาและนางสจตรา กอยางนน” พลางทรงดำรตอไปวา “นางสชาดา เกดทไหนหนอ” เหนนางเกดในซอกเขานนแลว

_17-0087.indd 70 1/26/17 11:28:10 AM

71

ทรงดำรวา “นางสชาดานเขลา ไมทำบญอะไรๆ บดนเกดในกำเนดดรจฉาน แมบดน ควรทเราจะให น า งทำบญแล วนำมา ไ ว เ ส ยท น ” ด งน แ ล ว จงทรงจำแลงอตภาพ เสดจไปยงสำนกของนางดวย เพศทเขาไมรจก ตรสถามวา “เจาเทยวทำอะไรอย ทน” นางนกยาง. นาย กทานคอใคร ทาวสกกะ. เราคอมฆะ สามของเจา นางนกยาง. ทานเกดทไหน นาย ทาวสกกะ. เราเกดในดาวดงสเทวโลก กเจาร สถานทเกดแหงหญงสหายของเจาแลวหรอ นางนกยาง. ยงไมทราบ นาย ทาวสกกะ. หญงแมเหลานน กเกดในสำนก ของเราเหมอนกน เจาจกเยยมหญงสหายของ เจาไหมเลา นางนกยาง. หมอมฉนจกไปในทนนไดอยางไร ทาวสกกะตรสวา “เราจกนำเจาไปในทนน” ดงนแลว นำไปสเทวโลก ปลอยไวรมฝงสระโบกขรณ ทชอสนนทา ตรสบอกแกพระมเหสทงสามนางนวา

_17-0087.indd 71 1/26/17 11:28:19 AM

72

“พวกหลอนจะดนางสชาดาสหายของพวกหลอน บางไหม” มเหส. นางอยทไหนเลา พระเจาขา ทาวสกกะ. อยรมฝงสระโบกขรณชอวาสนนทา พระมเหสทงสามนน เสดจไปในทนน ทำการ เยาะเยยวา “โอ รปของแมเจา โอ ผลของการแตงตว คราวน ทานทงหลายจงดจงอยปาก ดแขง ดเทา ของแมเจา อตภาพของแมเจาชางงามแท” ดงนแลว กหลกไป ทาวสกกะเสดจไปสำนกของนางอก ตรส (ถาม) วา “เจาพบหญงสหายแลวหรอ” เมอนางทลวา “พระมเหสทงสามนน หมอมฉนไดพบแลว (เขาพากน) เยาะเยยหมอมฉนแลวก ไป ขอพระองคจงนำ หมอมฉนไปทซอกเขานนตามเดมเถด ดงนแลว กทรงนำนางนนไปทซอกเขาตามเดม ปลอยไว ในนนแลว ตรสถามวา “เจาเหนสมบตของหญง ทงสามนนแลวหรอ”

_17-0087.indd 72 1/26/17 11:28:28 AM

73

นางนกยาง. หมอมฉนเหนแลว พระเจาขา ทาวสกกะ. แมเจากควรทำอบายอนเปนเหต ใหเกดในทนน นางนกยาง. จกทำอยางไรเลา พระเจาขา ทาวสกกะ. เจาจกรกษาโอวาทท เราใหไว ไดไหม นางนกยาง. รกษาได พระเจาขา ลำดบนน ทาวสกกะกประทานศล ๕ แกนาง แลวตรสวา “เจาจงเปนผไมประมาทรกษาเถด” ดงนแลว กเสดจหลกไป จำเดมแตนนมา นาง (เทยว) หากนแตปลา ทตายเองเทานน โดยกาลลวงไป ๒-๓วน ทาวสกกะ เสดจไปเพอทรงประสงคลองใจนาง จงทรงจำแลง เปนปลาตายนอนหงายอยหลงหาดทราย นางเหนปลา นนแลว ไดคาบเอา ดวยสำคญวา “ปลาตาย” ในเวลา จะกลน ปลากระดกหางแลว นางรวา “ปลาเปน” จงปลอยเสยในนำ ทาวสกกะทรงปลอยเวลาใหลวงไป หนอยหนงแลว จงทรงทำเปนนอนหงายขางหนา

_17-0087.indd 73 1/26/17 11:28:36 AM

74

นางอก นางกคาบอก ดวยสำคญวา “ปลาตาย” ในเวลาจะกลน เหนปลายงกระดกหางอย จงปลอยเสย ดวยรวา “ปลาเปน” ทาวสกกะทรงทดลองอยางน (ครบ) ๓ ครงแลว ตรสวา “เจารกษาศลไดด” ใหนางทราบพระองคแลว ตรสวา “เรามาเพอประสงค จะลองใจเจา เจารกษาศลไดด เมอรกษาไดอยางนน ไมนานเทาไร กจกเกดในสำนกของเราเปนแน จงเปนผไมประมาทเถด” ดงนแลว เสดจหลกไป จำเดมแตนนมา นางไดปลาทตายเองไปบาง ไมไดบาง เมอไมได โดยการลวงไป ๒-๓ วนเทานน กซบผอม ทำกาละแลวเกดเปนธดาชางทำหมอ ในเมองพาราณส ดวยผลแหงศลนน ตอมา ในเวลาทนางมอายราว ๑๕-๑๖ ป ทาวสกกะทรงคำนงถงวา “นางเกดทไหนหนอ” (ได) เหนแลว ทรงดำรวา “บดน ควรทเราจะไปทนน” ดงนแลวจงทรงเอาแกว ๗ ประการ ซงปรากฏโดย พรรณคลายฟกทอง บรรทกยานนอย ขบเขาไป ในเมองพาราณส เสดจไปยงถนนปาวรองวา “ทานทงหลาย (มา) เอาฟกทองกนเถด” แตตรสกะ

_17-0087.indd 74 1/26/17 11:28:45 AM

75

ผเอาถวเขยวและถวราชมาสเปนตนมาวา “ขาพเจา ไมใหดวยราคา” เมอเขาถามวา “ทานจะใหอยางไร” ตรสวา “ขาพเจาจะใหแกสตรผรกษาศล” พวกชาวเมอง. นาย ชอวาศลเปนเชนไร สดำ หรอสเขยวเปนตน ทาวสกกะ. พวกทานไมรจกศลวา ‘เปน เชนไร’ จกรกษาศลนนอยางไรไดเลา แตเราจก ใหแกสตรผรกษาศล พวกชาวเมอง. นาย ธดาของชางหมอนน เทยวพดอยวา ‘ขาพเจารกษาศล’ จงใหแกสตรนนเถด ทาวสกกะ. เธอคอใคร ธดาชางหมอ. ฉนคอสตรผไมละศล ๕ ทาวสกกะ. ฟกทองเหลานน ฉนกนำมาให จำเพาะเธอ ทาวสกกะทรงขบยานนอยไปเรอนของนางแลว ประทานทรพยทเทวดาพงใหโดยพรรณอยางฟกทอง ทำมใหคนพวกอนลกเอาไป ไดใหรจกพระองคแลว ตรสวา “นทรพยสำหรบเลยงชวตของเธอ เธอจงรกษา ศล ๕ อยาไดขาด” แลวเสดจหลกไป

_17-0087.indd 75 1/26/17 11:28:54 AM

76

นางสชาดาธดาของอสร ฝายธดาของชางหมอนน จตจากอตภาพนนแลว เกดในเรอนของผมเวรตอทาวสกกะ เปนธดาของอสร ผหวหนาในภพอสร และเพราะทนางรกษาศลดแลว ใน ๒ อตภาพ นางจงไดเปนผมรปสวย มผวพรรณ ดจทองคำ ประกอบดวยรปสรอนไมสาธารณ (ทวไป) จอมอสรนามวาเวปจตต พดแกผมาแลวๆ วา “พวกทานไมสมควรแกธดาของขาพเจา” แลวก ไมใหธดานนแกใครๆ คดวา “ธดาของเราจกเลอก สามทสมควรแกตนดวยตนเอง” ดงนแลว จงให พลเมองทเปนอสรประชมกน แลวไดใหพวงดอกไม ในมอของธดานน ดวยสงการวา “เจาจงเลอกผสมควร แกเจาเปนสาม” ในขณะนน ทาวสกกะทรงตรวจดสถานท ทนางเกด ทราบความเปนไปนนแลว ทรงดำรวา “บดนสมควรทเราจะไปนำเอานางมา” ดงนแลว ไดทรงนรมตเพศเปนอสรแก ไปยนอยททายบรษท แมนางอสรกญญานน เมอตรวจดขางโนนและขางน พอพบทาวสกกะนน กเปนผมหทยอนความรก

_17-0087.indd 76 1/26/17 11:29:02 AM

77

ซงเกดขนดวยอำนาจปพเพสนนวาสทวมทบแลว ดจหวงนำใหญ กปลงใจวา “นน สามของเรา” จ ง โยนพวงดอกไม ไป เบ อ งบนท าวส กกะน น พวกอสรนกละอายวา “พระเจาอยหวของพวกเรา ไมไดผทสมควรแกพระธดาตลอดกาลประมาณเทาน บดนไดแลว ผทแกกวาปนแลสมควรแกพระธดา ของทาวเธอ” ดงนแลว จงหลกไป ฝายทาวสกกะทรงจบอสรกญญานนทมอแลว ทรงประกาศวา “เราคอทาวสกกะ” แลวทรงเหาะไป ในอากาศ พวกอสรรวา “พวกเราถกสกกะแกลวงเสยแลว” จงพากนตดตามทาวสกกะนนไป เทพบตรผเปนสารถ นามวามาตล นำเวชยนตรถมาพกไวในระหวางทาง ทาวสกกะทรงอมนางขนในรถนนแลว บายพระพกตร สเทพนคร เสดจไปแลว ครนในเวลาททาวสกกะนน เสดจถงสมพลวน ลกนกครฑไดยนเสยงรถ (ตกใจ) กลว รองแลว ทาวสกกะไดทรงสดบเสยงลกนกครฑ เหลานนแลว ตรสถามมาตลวา “นนนกอะไรรอง”

_17-0087.indd 77 1/26/17 11:29:11 AM

78

มาตล. ลกนกครฑ พระเจาขา ทาวสกกะ. เพราะเหตไร มนจงรอง มาตล. เพราะไดยนเสยงรถแลว กลวตาย ทาวสกกะตรสวา “อาศยเราผเดยว นกประมาณ เทานถกความเรวของรถใหยอยยบไปแลว มนอยา ฉบหายเสยเลย เธอจงกลบรถเสยเถด” มาตลเทพบตรนน ใหสญญาแกมาสนธพพนหนง ดวยแส กลบรถแลว พวกอสรเหนกรยานน คดวา “ทาวสกกะหนไปตงแตสรบร บดนกลบรถแลว เธอจกไดผชวยเหลอเปนแน” จงกลบเขาไปส อสรบรตามทางทมาแลวนนแล ไมยกศรษะขนอก ฝายทาวสกกะทรงนำอสรกญญาชอสชาดาไป เทพนครแลว ทรงสถาปนาไวในตำแหนงหวหนา นางอปสร ๒ โกฏกง นางทลขอพรทาวสกกะวา “ขอเดชะ มหาราชเจา มารดาบดาหรอพชายหญง ของหมอมฉนในเทวโลกน ไมม พระองคจะเสดจไป ในทใดๆ พงพาหมอมฉนไปในทนนๆ (ดวย)” ทาวเธอไดประทานปฏญญาแกนางวา “ได”

_17-0087.indd 78 1/26/17 11:29:20 AM

79

กจำเดมแตนนมา เมอดอกจตตปาลบาน พวกอสรประสงคจะรบกบทาวสกกะ ขนมา เพอหมาย จะตอยทธดวยสำคญวา “เปนเวลาทดอกปารฉตร ตกทพยของพวกเราบาน” ทาวสกกะไดประทาน อารกขาแกพวกนาคในภายใตสมทร ถดนน พวกครฑ ถดนน พวกกมภณฑ ถดนน พวกยกษ ถดนน ทาวจตมหาราช สวนชนบนกวาทกๆ ชนประดษฐาน รปจำลองพระอนทร ซงมวชราวธในพระหตถไวท ทวารแหงเทพนคร พวกอสรแมชำนะ พวกนาค เปนตนมาแลว เหนรปจำลองพระอนทร มาแตไกล กยอมหนไปดวยเขาใจวา “ทาวสกกะเสดจออกมาแลว” อานสงสความไมประมาท พระศาสดาตรสวา “มหาล มฆมาณพปฏบต อปปมาทปฏปทาอยางน กแล มฆมาณพนน ไมประมาทอยางน จงถงความเปนใหญเหนปานน ทรงเสวยราชยในเทวโลกท งสอง ชอวาความ ไมประมาทนนบณฑตท งหลายมพระพทธเจา เปนตนสรรเสรญแลว เพราะวา การบรรลคณวเศษ

_17-0087.indd 79 1/26/17 11:29:28 AM

80

ซงเปนโลกยะและโลกตตระ แมทงหมดยอมมได เพราะอาศยความไมประมาท” ดงนแลว ตรส พระคาถานวา “ทาวมฆวะถงความเปนผประเสรฐกวาเทพยดา ทงหลาย เพราะความไมประมาท บณฑตทงหลาย ยอมสรรเสรญ ความไมประมาท ความประมาทอน ทานตเตยนทกเมอ” ในเวลาจบคาถา เจาลจฉวนามวามหาล ทรงดำรง อย ในโสดาปตตผลแลว แมบรษทผประชมกน เปนอนมาก กไดเปนพระอรยบคคลมพระโสดาบน เปนตน ดงนแล

อางองจาก รอยธมมรส สหสสนย คาถาธรรมบท

_17-0087.indd 80 1/26/17 11:29:37 AM

81

สมยทโลกมพระปจเจกพทธเจาสมยนนโลกไมมพระสมมาสมพทธเจา

อ.นตยา ปรชายทธ

พระปจเจกพทธเจาคอใคร?

สมยทโลกยงไมมองคพระสมมาสมพทธเจา

อบตตรสร ในกาลบางคราวกมสมณะประเภทหนง

บรรลอรยธรรม ถงความหมดจดจากสรรพกเลสดวย

ตนเอง (โดยมไดฟงเหตแหงความหลดพนจากผใด)

ทานเรยกพระสมณะกลมนวา “พระปจเจกพทธะ”

(พระผตรสรเองเฉพาะผเดยว, เปนพระพทธเจา

ประเภทหนงทตรสรเองเฉพาะตว มไดสงสอนใหผอน

ตรสรตาม)

พระพทธเจาตรสถงพระปจเจกพทธเจาไววา...

“ชนเหลาใดสงสมบญญาธการไวในพระพทธเจา

ทกพระองค แตยงไมไดความหลดพนจากกเลส

ในศาสนาของพระชนเจา

_17-0087.indd 81 1/26/17 11:29:46 AM

82

โดยมงตอความสงเวชนนนนแหละ ชนเหลานน

เปนนกปราชญ มปญญาแกกลาด ถ งจะไมม

พระพทธเจา กบรรลปจเจกโพธญาณได แมดวย

อารมณนดหนอย (=เหนเหตตางๆ แลวกเกดรแจง

ปจเจกโพธญาณไดไมยาก)

ในโลกทงปวง นอกจากเรา (=พระตถาคต

อรหนตสมมาสมพทธเจา) ไมมใครเสมอกบพระปจเจก

พทธเจาไดเลย” (ข.อป. ขอ ๒)

คมภรอภธรรมปฎก ปคคลบญญต ใหนยามวา

“บคคลบางคนในโลกน ยอมตรสรซงสจจะ

ทงหลายดวยตนเอง ในธรรมทงหลายทตนไมเคย

ไดสดบมากอน แตมไดบรรลความเปนพระสพพญญ

ในธรรมนน. ทงไมถงความแตกฉาน (วส) ในธรรม

อนเปนกำลงทงหลาย บคคลนเรยกวา พระปจเจก-

พทธเจา” (อภ.ป.ขอ ๓๙)

อรรถกถาอภธรรมอธบายวา...

“แทจรง ในปจฉมภพ (ภพสดทาย) ของ

พระปจ เจกพทธเจ า ท านไมตองอาศยใครๆ

_17-0087.indd 82 1/26/17 11:29:55 AM

83

เปนอาจารย กสามารถบรรลสจธรรมทง ๔ ดวย

อตตกกงสกญาณ (ปญญาทรเฉพาะตน) นนแหละ

และทานไม ไดบรรลความเปนผชำนาญใน

พระสพพญญตญาณ (=ไมมพระสพพญญตญาณ)

และไมไดพระทสพลญาณ” (ปคคล.อ.๒๑๐) คอ

ไมมพระญาณ ๑๐ อยางเชน ฐานาฐานญาณ

เปนตน

กลาวอยางรวบรดกคอ พระปจเจกพทธเจาเปน

ผหมดจดจากกเลสเหมอนกบพระสมมาสมพทธะ

และพระอรหนตสาวกของพระพทธเจา (พระสาวกขอ

งพระสมมาสมพทธเจาระดบพระอรหนต) กจรงอย แ

ตคณสมบตดานพระปญญาคณและพระกรณาคณ

กไมถงระดบของพระสมมาสมพทธเจา เพราะ

พระปจเจกพทธเจาไมอาจบญญตพระธรรมทตวทาน

ตรสรแลวได ซงเปนดานพระปญญาคณ เมอไมอาจ

บญญตคำสอนได กยอมไมอาจแสดงธรรมใหผอน

รตามได ซงเปนดานพระกรณาคณ แตใชวาทาน

จะไมมความกรณาตอสตวกหาไม

_17-0087.indd 83 1/26/17 11:30:03 AM

84

อภนหาร (เหตใหความปรารถนาเรมแรกสำเรจ) ๕

บคคลผจะเปนพระปจเจกพทธเจา ยอมตง

ความปรารถนาในพระปจเจกโพธญาณ (เชนเดยวกบ

ผจะเปนพระสมมาสมพทธเจา ตงความปรารถนาใน

พระสมมาสมโพธญาณ) และความปรารถนาจะสำเรจ

หรอไมกขนอยกบ “เหตแหงอภนหาร” (คออำนาจ

บารมทสงสมไวเปนเหตใหสำเรจความปรารถนา)

โดยในชาตทบคคลต งความปรารถนาจะเปน

พระปจเจกพทธเจานน จะตองมเหตแหงอภนหาร ๕

(กรณปรารถนาเปนพระสมมาสมพทธเจา จะตอง

ประกอบดวยองค ๘ เรยกวา ธรรมสโมธาน ๘,

สวนพระสาวกของพระพทธเจา เชน พระอครสาวก

อภนหารสมบรณดวยองค ๒ คอ ๑. อธกาโร

๒.ฉนทตา) คอ

๑. มนสสตต-ความเปนมนษย หมายถง

ในชาตนนผตงความปรารถนาจะตองมอตภาพเปน

มนษย เปนผไมพกลพการ และมสตปญญาตดตวมา

ตงแตเกด (ปฏสนธ)

_17-0087.indd 84 1/26/17 11:30:12 AM

85

๒. ลงคสมปตต-ความถงพรอมดวยเพศ

หมายถง ในชาตนนผนนจะตองเปนบรษเพศ ไมใช

สตรเพศ

๓. วคตาสวทสสน-การเหนทานผปราศจาก

อาสวะ หมายถง ในชาตทตงความปรารถนานน

ผนนไดพบเหนพระสมมาสมพทธเจา พระปจเจก-

พทธเจา หรอสาวก (=พระอรหนตสาวกของ

พระสมมาสมพทธเจา) องคใดองคหนง

๔. อธกาโร-การกระทำอนยงใหญ หมายถง

ในชาตนนผนนมการทำการอนยงใหญเพอบชาทาน

ผปราศจากอาสวะ (ด ขอ ๓) คอบชาดวยการทำสงท

คนทวไปทำไดยาก (ดจสเมธดาบสใชรางกายนอน

ทอดรองนำปรารถนาใหพระพทธเจาทปงกร วาง

พระบาทเหยยบผานรองนำสกปรกนน)

๕. ฉนทตา-ความเปนผมฉนทะ (ความพอใจ

แรงกลา) หมายถง มความรกความพอใจแรงกลา

ทจะบรรลพระปจเจกโพธญาณ ไมยอทอ ไมหวาดหวน

ตออปสรรค มงมน ดำรงอยในการบำเพญบารม ๑๐

_17-0087.indd 85 1/26/17 11:30:21 AM

86

ในอรรถกถาสตตนบาตระบวา ผจะสำเรจ

พระปจเจกโพธญาณ จะตองบำเพญคตปจจาคตวตร

ดวย ถาไมบำเพญไวในพระพทธเจาพระองคกอนๆ

กจะบรรลปจเจกโพธญาณไมได (ด สตต.อ.๑/๙๑)

คตปจจาคตวตร หมายถง การนำกรรมฐานไป

(มนสการกรรมฐานขณะเทยวไปบณฑบาต และนำ

กรรมฐานกลบมา (มนสการกรรมฐานขณะเดนกลบ)

ระยะเวลาบำเพญบารมของพระปจเจกพทธเจา

ผปรารถนาบรรลพระปจเจกโพธญาณ ตอง

บำเพญบารม ๑๐ นาน ๒ อสงไขยกบแสนกป

(มากกวาพระอครสาวกทบำเพญนาน ๑ อสงไขยกบ

แสนกป หรอมหาสาวกทงหลายกนาน ๑ แสนกป)

ดงททานกลาวมาวา “ถามวา ความปรารถนา

เปนพระปจเจกพทธเจาทงหลาย ควร (บำเพญ บารม)

นานเทาไร? ตอบวา ความปรารถนาเปนพระปจเจก

พทธเจาทงหลาย ควรนานถง ๒ อสงไขยกบแสนกป

ตำกวานนไมควร” (สตต.อ.๑/๘๙)

_17-0087.indd 86 1/26/17 11:30:30 AM

87

เปรยบเทยบลกษณะเฉพาะของพระพทธเจา

พระปจเจกพทธเจา และพระสาวกของพระพทธเจา

(=พทธะ ๓ ประเภท) ทำใหเหนกาลของปจเจก-

พทธเจา จะไมเกดรวมกาลกบพระพทธเจา

อรรถกถาอธบายวา

“พระพทธเจาทงหลายทรงบำเพญพระบารม

ทงหลาย ตลอดกาลตามทกลาวไว (เชนพระพทธเจา

ประเภทปญญาธกะ บำเพญบารมนาน ๔ อสงไขย

กบแสนกป)... เมอจะทรงอบตขนในโลก กทรงอบต

ในตระกลกษตรย หรอตระกลพราหมณเทานน

พระปจเจกพทธเจาทงหลาย (ระหวางบำเพญ

บารมทงหลายนน) ยอมอบตในตระกลกษตรย

ตระกลพราหมณ หรอตระกลคหบด (แพศย)

ตระกลใดตระกลหนงเทานน

ส วนพระอ ค รสาวกท งหลาย ก เ หม อน

พระพทธเจาทงหลาย คอ ยอมอบตในตระกลกษตรย

หรอตระกลพราหมณเทานน

_17-0087.indd 87 1/26/17 11:30:38 AM

88

พระพทธเจาทงปวง ยอมไมอบตในกปทกำลง

เสอม ทรงอบตในกปทกำลงเจรญ

พระปจเจกพทธเจาทงหลาย ยอมอบต

ในกาลทพระพทธเจาทงหลายยงไมตรสรเทานน

พระพทธเจาทงหลายตรสรเองดวย ทรงสอน

ใหคนอนรดวย พระปจเจกพทธเจาทงหลายตรสรเอง

แตไมอาจสอนใหคนอนรได ยอมรแจงอรรถรส

เทานน ไมรแจงธรรมรส เพราะพระปจเจกพทธเจา

เหลานน ยอมไมสามารถบญญตโลกตรธรรมแลว

ยกขนแสดง (แกผอน) ได การบรรลธรรมยอมมแก

พระปจเจกพทธเจาเหลานนเหมอนความฝนของ

คนใบ (พดเลาความฝนใหใครฟงกยากทจะเขาใจ)

และเหมอนกบรสกบขาวในเมองทพรานปาไดลมรส

ฉะนน

พระปจเจกพทธเจาทงหลายยอมบรรลธรรม

ทงหมด ทงอทธ สมาบต และปฏสมภทา มคณวเศษ

ตำกวาพระพทธเจาทงหลาย แตเหนอกวาพระสาวก

ทงหลาย

_17-0087.indd 88 1/26/17 11:30:47 AM

89

ยอมยงบคคลเหลาอนใหบรรพชา ใหศกษา

อภสมาจารดวยอเทศนวา “พงทำการขดเกลาจต

ไมพงทอถอย” และเมอจะทำอโบสถ ยอมประชมกน

ทำทรตนมาละ ซงอยบรเวณโคนตนมญชสะ ในภเขา

คนธมาทนแล” (ทงหมดทกลาวมา พงด สตต.อ.๑/

๘๕-๙๐)

เรองทตองทำความเขาใจในคำอธบายของ

พระอรรถกถาจารย คอ

๑. พระปจเจกพทธเจายงบคคลเหลาอนให

บรรพชา หมายความวาอยางไร?

พระปจเจกพทธเจาบวชใหแกผมศรทธาได

เหมอนกบทพระพทธเจาทรงทำหรอ?

เมอสำรวจพจารณาดในอรรถกถาขคควสาณ-

สตร พบวาพระปจเจกพทธเจาสามารถแสดงธรรม

ไดตามสมควร ซงผฟงทมบารมเตมเปยมแลวพรอม

จะบรรลปจเจกโพธญาณ ไดฟงแลวกเกดปญญา

รเหตผล มใจนอมไปในบรรพชาทนท ทานจงกลาววา

_17-0087.indd 89 1/26/17 11:30:56 AM

90

“ยงบคคลเหลาอนใหบรรพชา” ดงเรองททานเลา

ไวดงน

ในอดตครงพระศาสนาของพระพทธเจากสสปะ

ภกษ ๓ รปเปนสหายกน บำเพญคตปจจาควตรอย

๒๐,๐๐๐ ป ไมบรรลอรยธรรม มรณภาพแลวเกด

ในสวรรค

ตอมา ทงหมดจตจากเทวโลกเกดเปนมนษย

คนหนงเกดเปนพระโอรสของพระเจากรงพาราณส

อก ๒ คนเกดเปนพระโอรสของพระราชาในเขต

ปจจนตประเทศ หลายปตอมาพระโอรสทง ๒ (จาก

๒ ราชสกล) เรยนกรรมฐาน และสละราชสมบต

บวชแลวบรรลพระปจเจกโพธญาณ เปนพระปจเจก-

พทธเจา ไปอยทภเขานนทมลกะ

วนหนง ทงสองทานระลกถงอดตสหายอกคน

จงใชญาณพจารณา (บพเพนวาสานสตญาณและ

ทพยจกษ) กเหนอดตสหายเปนพระราชาอยใน

กรงพาราณส เหนวา “พระราชาพระองคนนทรงถง

พรอมดวยคณ เชน มความปรารถนานอย เปนตน

_17-0087.indd 90 1/26/17 11:31:04 AM

91

พวกเราควรไปหา ไปกระตนเตอน เพอพระองคจะ

เปลองพระองคออกมาบรรลโลกตรสขอยางพวกเรา”

วนหนง พระปจเจกพทธเจาเหนวา พระราชา

พาราณสกำลงเสดจไปสพระราชอทยานดวยขบวน

เสดจประกอบดวยเครองอลงการ จงเหาะไปทาง

อากาศ ลงยนทโคนกอไผทางเขาพระราชอทยาน

หมมหาชนรบเสดจเตมสองขางทาง พระราชา

ทอดพระเนตรเหนพระปจเจกพทธเจาท งสอง

ทรงเกดความเสนหา ดวยอำนาจความผกพนในอดต

เสดจลงจากคอชางเขาไปหาทานทงสอง ตรสถามวา

“ขาแตทานผเจรญ ทานมชอวาอะไร?” ทลตอบวา

“มหาบพตร พวกอาตมภาพมชอวาผไมเกยวของ”

(=อสชชมาโน)

พระราชาตรสถามวา “การไมเกยวของม

ประโยชนอยางไร?”

พระปจเจกพทธเจาแสดงธรรมถวายวา

“มหาบพตร เปร ยบเหมอนบ รษมดาบ

ในมอตดรากของกอไผแล วกย ง ไมอาจด ง ให

_17-0087.indd 91 1/26/17 11:31:13 AM

92

แยกออกจากกนได เพราะลำตนและกงไผยงเกยวพน

กนอย แมฉนใด ตวพระองคกฉนนน ถกตณหาพน

ใหยงนงนงทงภายในภายนอก ตดอยในตณหานน

จงดหนอไผ แมจะอยกลางกอไผ กไมเกยวของ

กบลำตนและกงไผ เพราะยงไมแตกกง และใครๆ

กสามารถตดยอดหรอขดรากยกนำหนอนนไปได

แมฉนใด พวกอาตมภาพกฉนนน เหมอนกน

ไมเกยวของกบอะไรๆ ยอมเทยวไปไดทกทศ”

จบแลว ทานเหาะไปสภเขา ตอหนาพระพกตร

พระราชานนแล

พระราชาทรงดำรว า “ตว เรากพ ง เปนผ

ไมเกยวของอยางพวกทานบาง”

ทรงตดสนพระทยประทบนงตรงนน ทรงทำให

แจงพระปจเจกโพธญาณ เปนพระปจเจกพทธเจาแลว

(ด สตต.อ.๑/๑๑๙-๑๒๐)

_17-0087.indd 92 1/26/17 11:31:22 AM

93

๒. “ยงบคคลเหลาอนใหบรรพชา ใหศกษา

อภสมาจาร” หมายความวาอยางไร?

การหาคำตอบในเรองน พงดเรองทอรรถกถา

เลาไวเรองหนาวา ในครงพทธสมยของพระพทธเจา

กสสปะ มภกษ ๒ รป บวชบำเพญคตปจจาคตวตร

อย ๒๐,๐๐๐ ป มรณภาพแลวเกดในสวรรค

กาลตอมา อดตภกษ ๒ สหายนน คนหนง

เกดมาเปนพระราชโอรสของพระเจากรงพาราณส

เกดในวนเดยวกบอกคนหนงท เกดเปนปโรหต,

ทงสองเปนเพอนรวมเลนกนมาตงแตเดกจนถง

วยหนม

ตอมาทงสองตองการศกษาศลปวทยาเพอ

เตรยมตวเปนกษตรยและปโรหต ไปถงชนบท

แหงหน ง กพบเหนประชาชนนำอาหารตางๆ

มาเลยงดพระปจเจกพทธเจาจำนวนหลายองค

บรเวณศาลาทพวกทานพำนก ทงสองเหนแลวคดวา

บรรพชตเหลานคงมความรศลปวทยา คนถง

พากนมาทำสกการะบชา

_17-0087.indd 93 1/26/17 11:31:31 AM

94

เมอประชาชนกลบไปแลว ทงสองไดเขาไปหา

พระปจเจกพทธะเจาเหลานน กราบเรยนขอให

สอนศลปวทยาให, พวกทานกลาววา “พวกเรา

ไมอาจสอนใหผยงไมไดบวชได” ทงสองจงบรรพชา

เมอบวชแลว “พระปจเจกพทธเจาทงหลาย

ไดบอกอภสมาจารกวตร (=ธรรมเนยมความประพฤต

วาดวยมารยาทและความเปนอยทดงาม) แกบรรพชต

ทงสองนน โดยนยเปนตนวา ทานพงนงอยางน

พงหมอยางน, แลวมอบบรรณศาลาใหทานแยกกนอย

แลวสอนวาความยนดยงในความเปนผอยคนเดยว

เปนความสำเรจศลปวทยาของทน พวกทานพง

นงคนเดยว จงกรม ยน และนอนคนเดยวเถด”

ไมนานนก ทงสองกทำใหแจงพระปจเจก-

โพธญาณ (ด สตตงอ.๑/๑๔๐-๓)

อกเรองหนงกเลาวา พระปจเจกพทธเจา

นามวา อาทจจพนธ ใหโอวาท (แกพระราชโอรสของ

พระเจากรงพาราณส ผบวชเปนบรรพชตแลวอยแต

ในพระราชอทยานตามคำขอของพระราชบดา

_17-0087.indd 94 1/26/17 11:31:41 AM

95

พระราชมารดา ทนนจงเกลอนกลนไปดวยเหลาราชา

และอำมาตยเปนตน) วา

“ทานไมพงแลดสงทไมสมควร พระมารดา

ของทานเสดจมาในเวลาเชาพรอมกบเหลาสตร

๒๐,๐๐๐ นาง ทำใหพระราชอทยานไมสงบสงด

พระราชบดาของท านก เสด จมาในเวลาเยน

พรอมดวยไพรพลจำนวนมาก พวกราชบรษกมา

ปรนนบตทานตลอดคน พระราชอทยานจงไมม

ความสงบสงด ไมเหมาะกบตวทานผเปนบรรพชต”

ตอมา บรรพชต (=พระราชกมาร) นน

กแอบออกไปจากพระราชอทยาน ไปอยในวหาร

ในเขตหมวนต ทำใหแจงพระปจเจกโพธญาณแลว

(ด สตต.อ.๑/๑๕๘-๑๖๑)

เปนอนพอกลาวโดยสรปวา พระปจเจกพทธเจา

มความรความสามารถในการสอนในเบองตน

ใหเหนโทษภยของกเลสและทกข แตไมอาจสอนเรอง

ปฏปทาทจกใหบรรลโลกตรธรรมได การบรรล

โลกตรธรรมเปนเรองเฉพาะตวของบคคลผบำเพญ

_17-0087.indd 95 1/26/17 11:31:50 AM

96

บารมมาเพอปจเจกโพธญาณเอง ดงททานกลาวไววา

“พระปจเจกพทธเจาเหลานนยอมไมสามารถบญญต

โลกตรธรรม (มรรค ผล นพพาน) แลวยกขนแสดงได”

(สตต.อ.๑/๙๐) การสอนของทานไมถงระดบ

การสอนในรปแบบของศาสนาได และเมอมผศรทธา

ในพระปจเจกพทธเจา ผนนกสามารถบวชแลวดำรงชพ

เหมอนกบพระปจเจกพทธเจานนแหละ ทานถงเลาวา

“บตรเศรษฐนนไมคำนงถงบรชนทงหมด (คนทอย

แวดลอม เชนมารดาบดา) ทครำครวญอย กไปส

ปาอสปตนะ บวชในสำนกของพระปจเจกพทธเจา

ทงหลาย” (สตต.อ.๑/๑๕๑)

๓. พระปจเจกพทธเจาจะไมเกดรวมสมยกบ

พระสมมาสมพทธเจา?

เปนความจรงตามททานกลาวในตอนตนวา

“พระปจเจกพทธเจาทงหลาย ยอมอบตในกาลทไมม

พระพทธเจาทงหลายตรสรเทานน” (สตต.อ.๑/๙๐)

_17-0087.indd 96 1/26/17 11:31:58 AM

97

คอ ถาสมยใดมพระสมมาสมพทธเจาตรสรและ

ประกาศธรรมอย สมยนนกจะไมมผตรสรเฉพาะตน

เปนพระปจเจกพทธเจา เพราะผทบารมเตมเปยม

พรอมตรสรกจะเขาไปฟงธรรมและบรรลธรรม

ในสำนกของพระสมมาสมพทธเจา

ในอรรถกถาขคควสาณสตร เลาเร อง

พระปจเจกพทธเจาองคสดทาย มชวตอยรวมกาล

กบเจาชายสทธตถะ คอมชวตอย และทานปรนพพาน

ไปกอนทเจาชายสทธตถะจะตรสรเปนพระพทธเจา

ไดไมนาน

“ไดยนวา พระปจเจกพทธเจานามวา มาตงคะ

เปนองคสดทายแหงพระปจเจกพทธเจาทงหลาย

ทานพำนกอยในกรงราชคฤห

ในกาลนน พระโพธสตวของพวกเราอบตแลว

(=เจาชายสทธตถะออกผนวชแสวงหาทางตรสร)

เทวดาทงหลายพากนมาเพอบชาพระโพธสตว

พวกเทพได เหนพระมาตงคปจเจกพทธะแลว

เรยนใหทานทราบวา

_17-0087.indd 97 1/26/17 11:32:07 AM

98

“ทานผนรทกข พระพทธเจาอบตแลวในโลก”

(=ตรสรสมโพธญาณเปนพระสมมาสมพทธเจาแลว)

พระปจเจกพทธเจามาตงคะออกจากนโรธ

(สมาบต) ไดฟงเสยงบอกเลาของพวกเทพแลว

กพจารณาอายของตนเอง เหนวาชวตของเราหมดสน

แลว จงเหาะไปทภเขามหาปปาตะในหมวนตประเทศ

อนเปนสถานทๆ พระปจเจกพทธเจาทงหลาย

ปรนพพาน ทานนำรางกระดกของพระปจเจกพทธเจา

ทงหลายในกาลกอน ใสลงในหบเหว แลวนงบน

แผนหน กลาวคาถาวา

“บคคลละราคะ โทสะ และโมหะแลว ทำลาย

สงโยชนทงหลายแลว ไมสะดงกลวในเวลาสนชวต

พงเทยวไปคนเดยวดจนอแรด ฉะนน”

จบคาถาแลว ทานปรนพพานดวยอนปาทเสส-

นพพานธาต (ด สตต.อ. ๑/๑๙๘-๙, อป.อ.

๑/๑/๓๕๐)

_17-0087.indd 98 1/26/17 11:32:16 AM

99

๔. “เมอจะทำอโบสถ ยอมประชมกนทำท

รตนมาละ” หมายความวาอยางไร?

ตอบในเบองตนไดวา การทำอโบสถของ

พระปจเจกพทธเจาทงหลาย หมายถงการประชมกน

ในวนอโบสถเพอตอนรบปจเจกพทธเจาองคใหมๆ

(ผทบรรลทหลง) จะสอบถามผมาใหมวาทานบรรล

อยางไร? จากนนจะรวมกนอนโมทนา

ความในอรรถกถาอธบายสถานทอยอาศย

สถานทประชม และการทำอโบสถของพระปจเจก-

พทธเจาไวดงน

“ภเขาคนธมาทนนอย ณ หมวนตประเทศ

อย เลยจากภเขา ๗ ลกไป คอ จฬกาฬบรรพต

มหากาฬบรรพต นาคปลเวฐนบรรพต จนทคพภ-

บรรพต สรยคพภบรรพต สวณณปสสบรรพต

และหมวนตบรรพต

_17-0087.indd 99 1/26/17 11:32:25 AM

100

ภเขาคนธมาทน มเงอมเขาชอ นนทมลกะ

เปนสถานทอยของพระปจเจกพทธเจาทงหลาย

ภายในภเขามถำ ๓ ถำ คอ สวณณคหา (ถำทอง) ๑,

มณคหา (ถาแกว) ๑, รชตคหา (ถำเงน) ๑

ณ ทางเขาออกของมณคหา มตนไมชอมญชสกะ

(ตนไมสวรรค) สง ๑ โยชน กวาง ๑ โยชน จะออก

ดอกสะพรงในวนทพระปจเจกพทธเจามาถง

ถดจากตนมญชสกะไป มโรงรตนะทกชนด

ในโรงรตนะนน ลมจะทำการพดกวาดธลออกไป

มลมพดเกลยพนใหราบเรยบ มลมหอบนำจาก

สระอโนดาตมาโปรยลงพน มลมพดพากลนของ

ดอกไมหอมจากปาหมวนตเขามา พรอมกบโปรย

ดอกไมลงตามพน และมลมพดปลาดเครองลาดไว

เรยบรอย เพอใหพระปจเจกพทธเจาทงหลาย

มานงประชม ในวนทพระปจเจกพทธเจาอบตขน

และในวนอโบสถ นเปนธรรมดาของสถานทนน

_17-0087.indd 100 1/26/17 11:32:33 AM

101

พระปจเจกพทธเจาองคน (=องคทเพงบรรล

ปจเจกโพธญาณ) ไปในทนนแลว นงบนอาสนะ

ลำดบนน ถาในเวลานนมพระปจเจกพทะเจาอนๆ อย

พระปจเจกพทธเจาเหลานนกจะมาประชมกน

ครนนงแลว กจะเขาสมาบตบางสมาบต ออกจาก

สมาบตแลว แตนนเพอทจะใหพระปจเจกพทธเจา

ทงปวงอนโมทนา

พระสงฆเถระ (พระปจเจกพทธเจาผมอาวโส

สงสด) จะถามกรรมฐานกบพระปจเจกพทธเจา

ผมาใหมอยางนวาทานบรรลอยางไร? ในเวลานน

พระปจ เจกพทธเจ าผมาใหมกจะกลาวตอบ”

(อป.อ.๑/๑/๒๖๓)

๕. ธรรมทพระปจเจกพทธเจาตรสร?

พระพทธเจาตรสไววา “พระปจเจกพทธเจา

ทงหลาย สำคญหมายวราคะ (=ปราศจากราคะ)

ในวตถแหงราคะ (=กเลสกามและวตถกาม) มจต

ปราศจากความกำหนดในโลกทมความกำหนด

_17-0087.indd 101 1/26/17 11:32:42 AM

102

ละธรรมเครองเนนชา ชนะทฏฐ (มจฉาทฏฐ

๖๒ ประเภท) อนเปนเหตใหดนรน แลวบรรล

พระโพธญาณ ในเพราะเหตนนนนเอง” (ข.อป.

ขอ ๒)

อรรถกถาเถรคาถาระบวา ตรสรอรยสจ ๔

เชนเดยวกบพระสมมาสมพทธเจา และพระสาวก

ของพระพทธเจานนแล (เถร.อ.๑/๑๔,๑๙ ดหนา ๙๒

เรอง พระโพธสตว ๓ ประเภท)

จากหนงสอตามรอยพทธประวต ๘๐ พรรษา

การเสดจอบตขนในโลกของพระบรมศาสดา

คณสมารตน วประกษต

๓๑ ม.ค. ๒๕๕๘

_17-0087.indd 102 1/26/17 11:32:51 AM

103

ปญหานารสำหรบผเรยนอภธรรมอ.เทพฤทธ สาธตการมณ

สวสดครบทานสมาชกทเคารพทกทาน วนเวลา ผานไปอยางรวดเรวกถงวนมาฆบชาอกครงหนง ซงทางมลนธฯ กจดใหมงานบญทอดผาปา เพอให ทานสมาชกทงหลายไดมสวนในการบำรงมลนธฯ ใหมกำลงในการเผยแผธรรมไปไดนานๆ และ ในครงนกจะมการซอมแซมเรอนเมธ ใหเปนทพก ของพระอาจารย ทมาแสดงธรรมทมลนธแนบ มหานรานนทของเราน และมทานพระอาจารยบญมจากวดเขาสนามชย มาชวยเรองของการอบรม วปสสนาปละหลายๆ คร ง กขออนโมทนากบ พระอาจารยบญมดวยครบ ทางสำนกจงจดใหมการ ซอมแซมเรอนเมธ ทมสภาพทรดโทรมใหกลบมาม สภาพดดงเดม เพอใหความสะดวกแกพระอาจารย ทงหลายอยางเตมท กขอกศลทประกอบดวยปญญา ของทานทงหลายน จงเปนปจจยแกมรรคผลนพพาน

_17-0087.indd 103 1/26/17 11:33:00 AM

104

ในอนาคตอนใกลนดวยกนทกทานครบ ขอเขาส สารธรรมทนารเลยนะครบ คำถามท ๔๑ เคยไดยนมาวาสตวทงหลายตอง เวยนวายใน “ภพนอยภพใหญ” คำวา ภพนอยภพใหญ หมายถงอะไร คำตอบคอ ภพนอยหรอปรตตภพ หมายถง กามภพ ไดแก กามภม ๑๑ มอบายภม ๔ มนสสภม ๑ และเทวภม ๖ ทวาภพเหลานเปนภพนอย เพราะเปน ภมทรบอารมณเปนกามธรรมทเกยวกบ รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ และธมมารมณอนเนองดวยกามเปนสวนมาก เปนภมทมอานภาพนอยจงไดชอวา ปรตตภพ หรอ “ภพนอย” ภพใหญ หรอ มหคคตภพ หมายถง รปภพ และอรปภพ ไดแก รปภม ๑๖ และอรปภม ๔ ทวา ภพเหลานจดเปนภพใหญ เพราะเปนภพภมทม อารมณอนประณตกวา คอ มอารมณทเกยวกบรปฌาน และอรปฌาน ซงมสภาวะจตทสงบ และประณตมาก และยงเปนภพภมทมอานภาพมาก คอ สามารถ

_17-0087.indd 104 1/26/17 11:33:09 AM

105

ขมกเลสนวรณตางๆ ไมใหกำเรบเปนวกขมภนปหาน ดงนนพรหมทงหลายจงเปนผทมกเลสนอยมาก อกศลจตแทบจะไมปรากฏเลย เพราะถกขมไวดวย ฌานเกอบทงหมด กเลสทมกจะเปนอยางกลาง เลกๆ นอยๆ เชนยงมความยนดในรปฌานบาง อรปฌานบาง สวนกาม ตณหา และโทสะ ไมเกดกบ ทานเหลานเลย แมทานจะไมไดอยในฌานกเลส อยางหยาบๆ ทเปนนวรณกไมเกดกบทานเพราะวา ภวงคจตของทานเปนอปปนาจต จงสามารถขมกเลสนวรณไดชวอายขยของทาน ภพภมเหลานจงไดชอวา “ภพใหญ” หรอ มหคคตภาพ อกนยหนงทานกลาวไววา การนำ ๒ ภพ มาเปรยบเทยบกน ภพใดอยสงกวากเปนภพใหญ ภพใดอยตำกวากเปนภพนอย เชน มนษยเทยบกบ สตวเดรจฉาน มนษยกเปนภพใหญสตวเดรจฉาน ก เปนภพนอย แตถามนษยไปเทยบกบเทวดา มนษยกเปนภพนอย เทวดากเปนภพใหญ สวน สตวเดรจฉานเทยบกบเปรต สตวเดรจฉานกเปน ภพใหญ เปรตกเปนภพนอย เปนตน

_17-0087.indd 105 1/26/17 11:33:18 AM

106

มขอนาสงเกตวา ภพทใหญทสดคอ อรปภพชน เนวสญญานาสญญายตนภม แตพระองคทรงเปลง อทานวา ทานอาฬารดาบสและอทกดาบสไปเกดเปน อรปพรหม ทานทง ๒ น ฉบหายใหญแลว ไปเกดใน ภพภมทสงสดแลวจะฉบหายไดอยางไร ทวาฉบหาย หมายถงวาทานไดวบตจากมรรคผลนพพานเสยแลว เพราะเปนอรปภพ ไมมรปใดๆ เลย (อรเป นตถ กญจป ) ดงนนจ งไมมตาได เหนผแสดงธรรม ไมมหไวฟงธรรม เมอไมไดพบกลยาณมตร โอกาส บรรลมรรคผลจงไมมเลย พระพทธองคจงทรงเปลง อทานวา อาจารยทง ๒ ฉบหายใหญแลว กมผแยงวาแมไปเกดเปนอรปพรหมกไมนาเสยหายอะไร หมดอายขยหกหมนหรอแปดหมนสพนมหากปป กกลบมาเกดเปนมนษยหรอเทวดาไดกมโอกาส ฟงธรรมและบรรลธรรมได แตวาเหตผลสลบซบซอนกวานนมากครบ เพราะอรปพรหมไมมตาไมมหจง ไมมเพอน แมออกจาอรปฌานสมาปต กไมมโอกาส พบเหนใครๆ เลย กไมรจะทำอะไรจงเขาอรปฌาน-สมาบตตอ และการเขาครงหนงๆ ยาวนานมาก

_17-0087.indd 106 1/26/17 11:33:27 AM

107

บางครงเปนมหากปปเลยกม ยงเขาสมาปตมากสมาธ กยงมกำลงมาก พอหมดอายขยจตแลวกปฏสนธ เปนอรปพรหมตอไปอยางนเรอยๆ โอกาสทจะกลบมา เกดในกามภมจงรบหรเตมท ดงนน แมพระพทธเจาตรสรไปเปนหมนเปนแสนองคทานกอยของทาน อยางนนไปเรอยๆ ตายแลวเกดเกดแลวตายอยใน อรปภมสดแสนจะยาวนาน ดงนน ใครทยงไมไดเปน พระอรยบคคล อยาไปทำอรปฌานเลยนะครบ เดยวจะหมดโอกาสบรรลมรรคผล แตถาบรรลเปน พระอรยบคคลตงแตโสดาบนขนไปแลวทำอรปฌาน ตายไปเกดเปนอรปพรหม อยางน ไม เปนไร เพราะทานสามารถเจรญมรรคตอๆ ไปจนบรรล เปนพระอรหนตและปรนพพานในอรปภพนน ไดครบ กมผสงสยอกวา พระพทธองคมอภญญาสามารถ สอกบใครทางใจกได แลวทำไมไมสอใจไปสอนธรรม ใหอาจารยทง ๒ ทาน กอธบายวา การสอทางใจกน ทงผสงและผรบตองมหทยวตถทเปนแหลงรบสง สญญาณครบ เมอผรบไมมหทยวตถทเปนเครองรบ

_17-0087.indd 107 1/26/17 11:33:35 AM

108

สญญาณ จงไมอาจรบการสอสารจากพระพทธองค และอ ก เหต ผลค อผ ท จ ะบรรล ม รรคแรกค อ โสดาปตตมรรคตองมอารมณเปนรปและนาม จงจะเกดนามรป-ปรจเฉทญาณได เมอในอรปภม ไมมรปใดๆ เลย การเกดนามรปปรจเฉทญาณทเปนญาณแรกจงเกดไมได โอกาสทญาณทสงขนไปจะเกดจงไมมครบ ดงนนในขณะทเรามทงนามรป และ ยงมกลยาณมตร ผชแนะจงควรหาเวลามาปฏบต เจรญสตปฏฐานบางนะครบ คำถามท ๕๒ ททานกลาววา “ไมเหนทกข ไมเหนธรรม” หมายถงอะไร คนทจะมาสนใจธรรมะตองมความทกขเทานนหรอจงจะมาสนใจธรรมะ สวนคนทยงไมมทกขคงจะไมมโอกาสสนใจธรรมะเลย ใชหรอไม คำตอบคอ คนสวนมากมกจะเขาใจเชนนนวา “ถาไมมทกขคงจะไมเขาวดมาฟงธรรมหรอก” ซงกม คนเปนจำนวนมากทเปนเชนนนจรงๆ คอตอนท ไมทกขกเพลดเพลนกบกามสขไปเรอยๆ จะชวนมา

_17-0087.indd 108 1/26/17 11:33:44 AM

109

ฟงธรรมกจะปฏเสธไมสนใจ และบอกวาไวรอแกๆ กอนหรอมทกขกอนคอยไปฟงธรรม แลวแนใจ หรอครบวาจะมอายอยถงแกชรา หรออาจจะอยได จนแกชรา แตสขภาพไมแขงแรง ไมมเรยวแรงจะมา ฟงธรรม หรอไมกตองอยเลยงหลานเลยงเหลน ไมมเวลามาฟงธรรมกมขออางของกเลสไปเรอยๆ แตคำวา “ไมเหนทกข ไมเหนธรรม” ตองเหน ทกขจงจะเหนธรรมได มความหมายลกซงกวานมากครบ ทกขในทนไมใชเพยงทกขเวทนาหรอโทมนส-เวทนาเทานน แตเปนสงขารทกขทมความเกดแกเจบตาย หรอวา รปนาม ขนธ ๕ ทมความเปนไตรลกษณ คอ เกดขน ตงอย และดบไปอยเสมอๆ โดยทเรา ไมอาจไปรไดดวยการนกคด สรปแลวทวา ไมเหน ทกขนน หมายถง ไม เหนทกขสจจะ ทอย ใน อรยสจจ ๔ นนเอง สวนทวา ไมเหนธรรมนนหมายถง ไมไดดวงตาเหนธรรม คอ การบรรลมรรคผลนนเอง ดงนนผจะเหนธรรมได คอไดดวงตาเหนธรรมบรรลมรรคผลได ตองมการเหนทกข คอตองรจกสภาวะ ของทกขสจจะเสยกอน เมอกำหนดรในทกขสจจะ

_17-0087.indd 109 1/26/17 11:33:53 AM

110

มการเหนวารปนามขนธ ๕ เปนกองทกขทไมควร แกการยดมนถอมนแลวจงมการละสมทย ตวตณหา อนเปนเหตใหเกดทกขคอรปนามขนธ ๕ ทละเลก ละนอยเมอปญญามกำลงมากขน การทำใหแจง ซงพระนพพานกใกลเขามา และขณะเดยวกนกเทากบ กำลงเจรญมรรคมองค ๘ ไปในตว กเทากบกำลงทำกจ ในอรยสจจ ๔ อย เมอทำเหตถกตองแตตนคอการ กำหนดรทกข การไดเหนธรรมคอบรรลมรรคผล จงจะเกดขนได ดงนนคำวา “ไมเหนทกข ไมเหนธรรม ตองเหนทกขจงจะเหนธรรม” จงเปนคำกลาวทถกตอง ดวยประการฉะน คำถามท ๕๓ คำกลาวทวา “ผใดเหนธรรม ผนนเหนเรา ตถาคต” หมายถงอะไร กพระพทธเจา ปรนพพานไป ๒๕๕๙ ปแลวจะไปเหนพระพทธเจา อกไดอยางไร คำตอบคอ คำวา “ผ ใดเหนธรรม” กม ความหมายตอเนองมาจากขอทแลวคอ ไดดวงตา เหนธรรมบรรลเปนพระอรยบคคล สวนคำทวา

_17-0087.indd 110 1/26/17 11:34:01 AM

111

“ผนนเหนเรา” ไมไดหมายถงเหนพระพทธเจา แตหมายถงสภาวะพทธะ คอผร ผตน ผเบกบาน ในธรรม ซงสภาวะเชนนจะเกดกบผทบรรลเปน พระอรยบคคล ผนนกจะเขาถงความเปนพทธะในตน จงเปนขอเปรยบเทยบวา “ผใดเหนธรรม ผนนเหนเรา” ครบ คำถามท ๕๔ ในหนงสอปรจเฉทท ๑ จตปรมตถ ไดเหนวาจตมชออย ๑๐ ชอ แตมชอทอานแลว ไมเขาใจความหมายคอจตทมชอวา “ปณฑระ” อยากทราบวาหมายถงอะไร คำตอบคอ ปณฑระ เปนชอ ๆ หนงของจต แปลวา ผองใส ทวาผองใสหมายถง จตทเปนธรรมชาตทรอารมณนน เฉพาะตวของจตโดยลำพง ทไมได เกยวกบเจตสก มสภาพผองใส เปรยบเหมอนแกว แกวนำเปลาทยงไมไดใสนำลงไป เมอใสนำสอะไร ลงไปกมนำ นำเปลาทยงไมไดใสนำลงไป เมอใสนำ สอะไรลงไปกมนำสนนอยในแกว แตตวแกวนำนน กมสใสๆ อยอยางเดมนนเอง นำเหมอนเจตสก

_17-0087.indd 111 1/26/17 11:34:10 AM

112

แกวเหมอนจต ดงนนคำวา ปณฑระ จงหมายถง สภาพของจตทไมไดปรงแตงดวยเจตสกนนเอง แมจะมอกศลเจตสกมาประกอบ เฉพาะตวอกศล-เจตสกเทานนทเปนอกศล แตตวจตกยงคงความ ผองใสอยในตว จงมชอวา ปณฑระดวยเหตผลดงน คำถามท ๕๕ แลวคำวา “จตประภสสร” แปลวา อะไร เหมอนกบ จตปณฑระ หรอไม คำตอบคอ เปนการแสดงความหมายคนละนย กนครบ คำวา “จตประภสสร” หมายถง สภาพของจต ทผองใสเพราะไมไดถกปรงแตงดวยอกศลเจตสก องคธรรมไดแกภวงคจต ๑๙ ภวงคจตทง ๑๙ ดวง ลวนไมมอกศลเจตสกเขาประกอบเลยแมแตดวงเดยว จงมสภาพผองใส เมอจตขนวถอารมณใหมและ ถกปรงแตงดวยอกศล จตจงเศราหมองลงดวยอกศล เจตสกทมาปรงแตงนน เราเคยไดยนคำวา จตเดมนน ผองใส เมอมกเลสจรมาจงเศราหมอง คำวาจตเดม ไมมแสดงไวในพระไตรปฎกตรงไหนเลย คงจะเปน โวหารวาเดมทจตเปนภวงคจงผองใส เมอมกเลส

_17-0087.indd 112 1/26/17 11:34:19 AM

113

คออกศลเจตสกมาปรงแตงสภาพของจตจงดหมองลง แตถาจตถกปรงแตงดวยเจตสกฝายดทเปนโสภณ เจตสกจตนนกมสภาพผองใส เรยกวา จตประภสสร กไดครบ ดงนนเราจงควรเลอกสรรใหเจตสกฝายดๆ มโสภณเจตสก ๒๕ มาปรงแตงจตบอยๆ ยงไดปญญา เจตสกมาปรงแตงกยงด จตจะยงผองใสมากยงขน และปญญานนกจะเปนเหตใหเขาถงมรรคผลนพพานไดดวยนะครบ ฉบบนขอยตลงเพยงเทาน หากทานสมาชก อยากทราบเรองใด กโทรมาถามไดทหมายเลข ๐๘๖-๓๑๗๙๗๗๑ นะครบ เผอคำถามของทานเปน ประโยชนกบผอนได จะไดนำมาลงในปญญาสาร ฉบบตอไปดวย ทายทสดนขอความสข ความเจรญ ความเปนผมปญญาในธรรมจงมแกทานสมาชก โดยทวกนครบ

_17-0087.indd 113 1/26/17 11:34:28 AM

114

โพธปกขยธรรมส.อภมนตบตร

โพธปกขยธรรม คออะไร ? โพธปกขยธรรม น เมอแยกบทแลวได ๓ ความหมาย คอ ;- โพธ + ปกขย + ธรรม โพธ แปลวา ร หมายถง ปญญาทเขาไปร สภาพธรรม หรอ ทเขาไปตรสรอรยสจ ๔ ทำใหหมดสนกเลสทสงสมมาหลายภพชาต ปกขย แปลวา ปก หรอ เปนฝาย คอเปนฝาย มคคญาณ ปกษ นกมปก ๒ ขาง การเลนฟตบอล ผเลนแบงเปนปกซาย ปกขวา ชวยกนทำงาน การรบทพจบศก แมทพกแบงทพออกเปนปกซาย ปกขวา บกโอบลอมทำลายขาศก คอกเลส ธรรม แปลวา สภาวธรรมทเกดขน ทำลายขาศก คอกเลส

_17-0087.indd 114 1/26/17 11:34:37 AM

115

โพธปกขยธรรม จงหมายถง สภาวธรรม ทเกดขน เปนฝายของปญญาทเขาไปรสภาพธรรม หรอ หรอธรรมทเปนเหตให ปญญาในมรรค เขาไป ตรสรอรยสจ ๔ ทำลายกเลสใหหมดสนไป โพธปกขยธรรม นมแสดงในพระสตรมากมาย เปนการแสดงโดย เทศนานย ใหรการทำงานของ ศล สมาธ ปญญา โดยพสดาร ทแสดงวา โพธปกขยธรรม ทเปนฝายของ มคคญาณ ไดเพราะเปนปญญาในกศลจตทเกดจากการปฏบตเขาไปรรปนาม เปนการละ อวชชา อยางหยาบทไมรสภาพธรรม คอ อาการ นง นอน ยน เดน วาเปน รปนง รปนอน รปยน รปเดน และประหารกเลสคอสกกายทฏฐ ทมมาหลายภพชาต มความเหนผดวา เรานง เรานอน เรายน เราเดน ออกไปทกครงทมการกำหนดร เมอรวาเปนรปนง รวานามรรปนงเปนตน ยอมละความยดวา อาการนง นอน ยน เดน ทเคยรวาเปนสตว บคคล ตวตน เรา เขา ออกไป เปนขณะๆ นเปนกศลทกำลงเกดขน ทเรยกวา

_17-0087.indd 115 1/26/17 11:34:46 AM

116

ว วฏฏคามนกศล เปน กศลท ละก เลสเปน ตทงคปหาน ทำใหพนจากการเวยนวายตายเกด เพราะ ปญญา+สต ไปรวาไมใชเรา ไมใชของเรา ละความเหนผด วาเปนเรา ละความยนด ใน รปนง วาเปน เรานง เราสบาย ออกไป ละ ความเหนผด ทเคยรวา เรานง เราฉลาด ททำใหนงสบายออกไป เพราะยงตามร ตามด ไมมทาไหนสบาย แมนามทร กไมมสงทนายนด นาพอใจเลย ผทตามรตามด ยอมเหนแตทกขทเกดขน ตงอย และดบไปเทานน ตณหา จงอาศยรปนามทกำหนดรนไมได เพราะ สตและสมปชญญะทตงอยกบ รปนาม แยงอารมณ ของ โมหะ(ความไมร )ทปดบงรปนามออกไป ตณหา จงถกตดจากอารมณ ขาดอาหารไมมโอกาส ไปยนดใน อรยาบถเหลานนได กศล ใดๆ ทไมม นามรปเปนอารมณ กศล เหลานน ยอมเปนอาหารให ตณหา ยนดพอใจ วาเราไดทำกศล กศลนนเปนของเรา เรายอมได สขวบาก กศลเหลานนจง ชอวา วฏฏคามนกศล กศลททำใหเวยนวายตายเกดหาทสนสดไมได

_17-0087.indd 116 1/26/17 11:34:55 AM

117

ปกต ตณหา ยอมเกดไดตลอดเวลา ไมวา จะรเรองภายในตน หรอรเรองภายนอกตน ดวย อาศย อวชชา ปดบงไมใหรความจรงของนามรป ยอมเหน ยอมยนด ปรารถนาวา นามรปนน สวยงาม (สภวปลาส) นามรปนนใหไดมาซ งความสข (สขวปลาส) นามรปนนเทยง (นจวปลาส) นามรปนนเปนตวตน (อตตวปลาส) แตเมอสตและสมปชญญะทตงอยกบ รปนาม แยงอารมณของ โมหะ(ความไมร)ทปดบงรปนาม ออกไป ยงไปเหนความดบไปสนไปของนามรป เกดวปสสนาปญญา ตณหา จงถกตดจากอารมณ ขาดอาหาร ไมมโอกาสเกด จะไปยนดใน นามรปท ไมมแกนสาร ไมมสาระเหลานนได ทง สต และ ปญญา ท เกดกบ กศลจตเหลานนจงเปนเหต และเปนฝายใหเกด มคคญาณ (มรรคปญญา)ธรรมนจงเปนเหตใหพนจากวฏฏทกข พนการเวยนวาย ตายเกดในทสด ทแสดงวา โพธปกขยธรรม คอธรรมทเปนเหตให ปญญาในมรรค เขาไป ตรสรอรยสจ ๔ คำวา ธรรม

_17-0087.indd 117 1/26/17 11:35:03 AM

118

นหมายถงสภาพธรรมทมการกำหนด รทกข คอ รปนามภายในตน ตว สต + ปญญา เปนเหตใหละ สมทย คอโลภะ ทเคยยนดในสงทร สงทม สงทเปน ตวสต + ปญญา ยอมตตอน ตามรตามดความจรง ของอารมณ รปนาม มากเทาไร รปนาม ยอมแสดง ความดบไป เสอมไป สนไป มแต ทกข มแต โทษ หาสาระ แกนสารใดๆ ไมได เลย มหกปวดห มหวกปวดหว มขากปวดขา มใจกทกขใจ มแตโรค มแตโทษ มลาภก ทกข เพราะลาภนน มยศก ทกข เพราะยศนน มสขเพราะอะไรก ทกขเพราะสขเหลานน มสรรเสรญใดเกดก ทกข เพราะสรรเสรญนนๆ ธรรมเหลานนลวนบบคนใหเปน ทกข โดยการเกดขน โดยการตงอย สภาพททนไดยากแมอาการทดบไป สนไปไมเหลอ แลวเกดอก ตองร ตองทนร แมทน ไดยาก แตตองจำทน จำตองร ตณหา เหลานนยอม เกดขนไมไดดวยอำนาจลำดบแหง วปสสนาญาณ ทงหลาย เปนเหตไปแจง นพพาน ในขณะแหง มรรคจต ดวยอำนาจแหง องคมรรค ท เจรญ ตามลำดบจนสมบรณแลว

_17-0087.indd 118 1/26/17 11:35:12 AM

119

ทชอวา โพธปกขยธรรม สภาวธรรมทเกดขน เปนฝายของ ปญญา ทเขาไปรสภาพธรรม หรอ หรอธรรมทเปนเหตให ปญญาในมรรค เขาไป ตรสรอรยสจ ๔ โพธปกขยธรรม เหลานวาโดยองคธรรม ตวทำงานม ๑๔ ตวคอ เอกตคตา ๑ วตก ๑ วรยะ ๑ ปต ๑ ฉนทะ ๑ สทธา ๑ สต ๑ ปสสทธ ๑ ตตรมชฌตตตา ๑ วรต ๓ ปญญา ๑ จต ๑ และแสดงสภาวะความสามารถทรอยกบอารมณ รปนาม แตกตางกนไป ๗ หมวด ๓๗ หนาท เกดขนในขณะแหง มรรคจต ไดแก ๑. สตปฏฐาน ม ๔ ๒. สมมปปธาน ม ๔ ๓. อทธบาท ม ๔ ๔. อนทรย ม ๕ ๕. พละ ม ๕ ๖. โพชฌงค ม ๗ ๗. มรรค ม ๘

_17-0087.indd 119 1/26/17 11:35:21 AM

120

อปมาการทำงานของหมวดธรรมทง ๗ ๑. สตปฏฐาน ๔ ความสามารถในการทำงานของ ผปฏบตนนมการเรยนร สตนนเปนไปทง ปรยต รเพราะอาศยสญญา ความรความเขาใจจากการเรยน เปนทงปฏบต เมอเรมเจรญสต ยงไมร ปจจบนรป ปจจบนนาม (เปรยบเหมอนเดกออน ยงไมหดเดน) สกแต มสต ไมหลงลม ดวยอำนาจ อนทรยสงวรศล (เรมมศลวสทธ)องคคณของ สตปฏฐาน ไดแก (อาตาป สมปชาโน สตมา) สงเคราะห สตปฏฐาน ลงใน ศล,สมาธ ปญญา สตมา เปน ศล, อาตาป เปน สมาธ, สมปชาโน เปน ปญญา

๒. สมมปปธาน ความเพยรของผปฏบตมกำลง พยายามไมใหตกไปจากปจจบน รปนาม ของตน ตามรทน ปจจบนรป ปจจบนนาม ไมไดขาด (เปรยบเหมอนเดกโตขน เรมหดเดนดวยตนเอง) จตมกำลงมงมน ตว สต มกำลงสามารถกน นวรณ

_17-0087.indd 120 1/26/17 11:35:30 AM

121

คอ อภชฌา และ โทมนสไวไดเปนตทงคปหาน ถาผเจรญ สมถ จตของโยคาวจร ผปฏบตนน)ยอมเขาถง อปจารภาวนา (มหากศลจต) อปปนา-ภาวนา (มหคคตกศลจต) ทเกดขนกนกระแสนวรณ ไวได สงเคราะห สมมปปธาน คอ วรยะลงใน สมาธขนธ

๓. อทธบาท ผปฏบตชอวาม ฤทธ ชนะกเลส คอสามารถตงอยกบปจจบนรปนาม รรปโดยความ เปนรป รนามโดยความเปนนามแลว สามารถแยก รปนามออกจากกน (เปรยบเหมอนเดกโตรความแลว) เขาถง ทฏฐวสทธ เขาถง นามรปปรจเฉทญาณ ตวทำงาน คอ อาตาป สตมา สมปชาโนเปนไป พรอมกน ไมยงหยอนกวากน ดวยอำนาจของ อทธบาท ทเปนไปพรอมกนของ ฉนท วรย จตต วมงสา ฉนท ความพอใจในการตงอยกบอารมณ รปนาม

_17-0087.indd 121 1/26/17 11:35:38 AM

122

วรยะ ความเพยรทมกำลงใหสตตงอยกบ อารมณรปนาม จตต ความตงใจมนจดจออยกบอารมณรปนาม วมงสา ความเขาใจทมกำลง ทำใหตงอยกบ อารมณ รปนาม สงเคราะห อทธบาท ลงใน ศล, สมาธ ปญญา ฉนททธบาท สงเคราะห ลงใน ศลขนธ วรยทธบาท สงเคราะห ลงใน สมาธขนธ จตตทธบาท สงเคราะห ลงใน สมาธขนธ วมงสทธบาท สงเคราะห ลงใน ปญญาขนธและ อทธบาท ใน โพธปกขยธรรม นเปนธรรม ทมกำลงแรงกลา ยอมสละแมชวต เพอทำใหสำเรจ โลกตรกศล ฤทธ ทวานทำใหสำเรจ ปญญา ความรพเศษ ๕ ประการคอ ๑) อภเ เยส ธมเมส อภาสทธ ไดแก ฤทธ คอ ปญญา ทเขาไปร เญยยธรรม คอร รปนาม ทควรร ๒) ปรเ เยส ธมเมส ปราสทธ ไดแก ฤทธ คอ ปญญา ทเขาไปรความจรงของ ทกขสจจะ ทควรร

_17-0087.indd 122 1/26/17 11:35:47 AM

123

๓) ปหาตพเพส ธมเมส ปหานาสทธ ไดแก ฤทธ คอ ปญญา ทสำเรจการละ สมทย ทควรละ ๔) สจฉกาตพเพส ธมเมส สจฉกรยาสทธ ไดแก ฤทธ คอความสำเรจการแจง นโรธสจจะ ทควรแจง ๕) ภาเวตพเพส ธมเมส ภาวนาสทธ ไดแก ฤทธ คอความสำเรจในการเจรญ มคคสจจะ ทควรเจรญ

๔. อนทรย สภาวะทเปนใหญ เปนผปกครอง ธรรมทเกดรวมกนกบตน คอ จต + เจตสก ใหเปนไป ตามอำนาจของตน เขาถง พลวอทยพพยญาณ (รวาอะไรเปน วปสสนกเลส รวา ไตรลกษณ เทานน ท เปนอารมณ ของ วปสสนา) อปมา เหมอน หนม สาวทปกครองตนเองไดแลว ชวงนผปฏบต จะมนใจรดวยตนเองไมหลดจากปจจบน รปนาม โดยสภาวะไดแก ภาวนาอนทรย ๕ ๑) สทธนทรย ทำให จต + เจตสก สทธา ในการกำหนดอยกบ รปนาม

_17-0087.indd 123 1/26/17 11:35:56 AM

124

๒) วรยนทรย ทำให จต + เจตสก เพยร ในการกำหนดอยกบ รปนาม ๓) สตนทรย ทำให จต + เจตสก ระลกร กำหนดทนปจจบน รปนาม ไมตกไปจากอารมณ ๔) สมาธนทรย ทำให จต + เจตสก ตงมนอย ในการกำหนดทน ปจจบนรป ปจจบนนาม ๕) ปญญนทรย ทำให จต + เจตสก มความร ความเขาใจเกด วปสสนาญาณ ในขณะกำหนดอย กบรปนามนน

๕. พละ หรอ พลง กำลงใจ ทไมหวนไหว ในการตอสกบกเลส ไมยอมลมเลกการปฏบต ตายกไมกลว ตววปสสนาญาณ สงเคราะหเขาถง (ภงคญาณ-สงขารเบกขาญาณ) ปญญามกำลงมาก แตตวกเลสออนกำลงเพราะไมไดอาหาร ตวสต + ปญญา มกำลงมาก อปมาเหมอนผอยในวยทำงาน มกำลงสงาน ไมยอทอ

_17-0087.indd 124 1/26/17 11:36:07 AM

125

โดยสภาวะไดแก ภาวนาพละ ๕ ๑) สทธพละ ทำให จต + เจตสก สทธา ในการกำหนดทน ปจจบนรป กำหนดทน ปจจบนนาม แมอาหารนอย รอนมาก หนาวมาก ทอยไมสะดวก กไมยอทอ ตอ ตณหา อยากสบาย เหนโทษทตอง เวยนเกดเวยนตาย นนากลว ๒) วรยพละ ทำให จต + เจตสก ไมเกยจคราน ในการกำหนดอยกบ รปนาม กลวการเกดในภพภม ทเหมอนหลมถานเพลงทเผาไหมรปนามไมมหยด ถายงเกด ๓) สตพละ ทำให จต + เจตสก ระลกร กำหนดทนปจจบนรปนาม ไมตกไปจากอารมณ วปสสนา ๔) สมาธพละ ทำให จต + เจตสก ตงมนอย ในการกำหนดทน ปจจบนรป ปจจบนนาม ชวยให สต+ปญญา มกำลงยงขน ๕) ปญญาพละ ทำให จต + เจตสก มความร ความเขาใจเกด วปสสนาญาณ ในการเหนภย

_17-0087.indd 125 1/26/17 11:36:16 AM

126

เหนโทษของ รปนาม เกดปญญาวางเฉย เพราะ ละคลายความยนด เพยรรเพอปลอยทง รปนาม ตอไป สงเคราะห อนทรย-พละ ลงใน ศล, สมาธ ปญญา สทธา สงเคราะห ลงใน ศลขนธ วรยะ สงเคราะห ลงใน สมาธขนธ สต สงเคราะห ลงใน สมาธขนธ สมาธ สงเคราะห ลงใน สมาธขนธ ปญญา สงเคราะห ลงใน ปญญาขนธ ๖. โพชฌงค สวนประกอบ ทชวยสนบสนน ใหเขาถงการ ตรสรอรยสจ ๔ ของ อรยบคคล ทงหลาย อปมา เหมอน ผใหญทมความรความ สามารถในงานทกอยางพรอมทจะทำใหการงาน ตาง ๆ สำเรจลลวงไปได ดวยความร ความเขาใจ ใน วปสสนาญาณ นมกำลงมาก ทเรยกวา สจจานโลมกญาณ หรอ อนโลมญาณ เปน ญาณปญญา ทเกดใน มรรควถ แตเปน วปสสนาญาณ

_17-0087.indd 126 1/26/17 11:36:25 AM

127

เพราะยงมอารมณ รปนาม ทเปน ไตรลกษณ อก ๒ – ๓ ขณะจต เพอให โคตรภญาณ นอมไปยง นพพาน อารมณ อนโลมญาณ ชอวา สจจานโลมกญาณ เพราะยอดของ วปสสนาญาณ ทเปน โลกยปฏเวท-ญาณ ทมกำลงมากทสด ทำหนาท เปน ปญญา ทร ทกขสจ คอ (รป-นาม) มาตลอด เปน ปญญา ละ สมทยสจ คอ (ตณหา) ดวย ในขณะกำหนดร ทกข เปน ปญญา ทเพยรรทกข เพอใหแจง นโรธสจ คอ (นพพาน) เปน ปญญา ทรอบายในการเจรญ มรรคสจ (กำหนดร ทกข) จนตวภาวนามกำลงมากทสด บคคลทวไปสวนมากจะรจก โพชฌงคปรตร วา ผสวด หรอผฟงสวดจะหายจากโรค ภย ไขเจบ มอายยน ดวยอำนาจ พระปรตร ผสวด พระปรตร และผฟงมสทธา กศลเกด กศลทงหลาย ยอมเบยดเบยนอกศล ผมกศลจต

_17-0087.indd 127 1/26/17 11:36:34 AM

128

จตยอมแชมชน รางกายผอนคลาย จตใจสบาย เหมอนดงโรคภย ไขเจบ หายไปสน ยงผเจรญ สมถ – วปสสนา กศลยอมเกดตอ ๆ กน ฉะนน ผใดมการเจรญกศล ผนนยอมไมมโรค คอ กเลส ยอมไมเบยดเบยนตนเอง มสขภาพด อายยน เปนธรรมดา ผปรารถนาใหตนอายยน ไมมโรค กควรฝก เจรญ สมถ – วปสสนา ภาวนาไว เพอประโยชนตน แตถาปฏบต วปสสนา ละ กเลส ได พนการเกด กพนจากการตาย และไมมโรคแนนอน จะสนใจกน ไหมคะ? โพชฌงค ม ๗ ลวนทชวยสนบสนนใหเขาถง การตรสรอรยสจ ๔ สตสมโพชฌงค จะเกดขนเมอ สตปฏฐาน, สตนทรย, สตพละ, สมมาสต มกำลงสมบรณ ธรรมวจยสมโพชฌงค จะ เกดข น เม อ วม งสทธบาท, ปญญนทรย , ปญญาพละ, สมมาทฏฐ มกำลงสมบรณ ในการพจารณา รปนาม

_17-0087.indd 128 1/26/17 11:36:44 AM

129

วรยสมโพชฌงค จะเกดขนเมอ สมมปปธาน, วรยทธบาท, วรยนทรย, วรยพละ, สมมาวายามะ มกำลงสมบรณในการเพยรพจารณา รปนาม ปตสมโพชฌงค จะเกดขนเมอเรมเจรญ สตปฏฐาน มกำลงตงอยกบ รปนาม จนม นพพาน อารมณ ปสสทธสมโพชฌงค ความสงบจะเกดขนเมอ สต รทน ปจจบนรปนาม จนไปเหน ไตรลกษณ ความสงบนมกำลงมากในขณะแหง นพพาน อารมณ สมาธสมโพชฌงค สมาธจะเกดเจรญขนเมอ สตปฏฐานตงอยในอารมณรปนาม, เขาถงความเปน สมาธนทรย, สมาธพละ, สมมาสมาธ มกำลงสมบรณ อเบกขาสมโพชฌงค มความสมบรณมากทสด สามารถปรบให สทธาเสมอกบ ปญญา ไมให ยงหยอนกวากน สามารถปรบให วรยะ เสมอกบ สมาธ ไม ใหย งหยอนกวากน จ ง เปนเหต ให สมมาสมโพธญาณ เขาถงการ ตรสรอรยสจ ๔ สงเคราะห โพชฌงค ลงใน ศล, สมาธ ปญญา

_17-0087.indd 129 1/26/17 11:36:53 AM

130

โพชฌงคทง ๖ สงเคราะห ลงใน สมาธขนธ ธมมวจยสมโพชฌงค สงเคราะห ลงใน ปญญาขนธ ๗. มรรค สภาพธรรมททำใหผปฏบตนน สามารถทำลาย กเลส เขาถง นพพาน อารมณ ขามพนความเปน ปถชน (ผหนาดวยกเลส) กลายเปน อรยบคคล ผประเสรฐพนจากอำนาจ กเลส คลอบงำ ตว ญาณปญญา ทเกดขนมกำลงมาก อปมาดง บรษผมความสามารถรบผดชอบ ในหนาทการงานทงหลาย มความสำเรจมนคง ในชวตและครอบครว (ขณะแหง มคคจต เกดทใน มรรควถ) อรยมรรค มองค ๘ นน ไดแก:- สมมาทฏฐ ความรใน ทกข ตงแต สตปฏฐาน จนถงขณะแหงมรรคจต ความรในการละ ทกขสมทย มาตลอด ความรแจงใน ทกขนโรธ คอ นพพาน ขณะในมรรคจต น ความร เขาใจในการเจรญ ทกขนโรธคามนปฏปทา คอ (มรรค) นเรยกวา สมมาทฏฐ.

_17-0087.indd 130 1/26/17 11:37:02 AM

131

สมมาสงกปปะ ความดำรในอนออกจาก กาม ออกจาก นาม – รป ความดำรในอน ไมพยาบาท ความดำรในอน ไมเบยดเบยน เกดขนขณะม นพพานอารมณ นเรยกวา สมมาสงกปปะ. สมมาวาจา ความงดเวนจากการ พดเทจ ความงดเวนจากการ พดสอเสยด ความงดเวน จากการ พดหยาบ ความงดเวนจากการ พดเพอเจอ เกดขนขณะ มรรคจต ม นพพานอารมณ นเรยกวา สมมาวาจา. สมมากมมนตะ ความงดเวนจากการ ฆาสตว ความงดเวนจากการ ลกทรพย ความงดเวน จากการ ประพฤตผดในกาม เกดขนขณะ มรรคจต ม นพพานอารมณ นเรยกวา สมมากมมนตะ. สมมาอาชวะ บคคลผเปน อรยสาวก ใน ศาสนาน เวน กายทจรต ๓ วจทจรต ๔ ทเนองดวย อาชพ คอละ มจฉาอาชวะ แลว เลยงชวตอยดวย สมมาอาชวะ เพราะกำหนด นามรป เหนโทษของ วฏฏภย เขาถง มรรคจต ม นพพาน อารมณ นเรยกวา สมมาอาชวะ.

_17-0087.indd 131 1/26/17 11:37:11 AM

132

สมมาสงกปปะ. คอ เนกขมมวตก ความ ดำรในอนออกจาก กาม ออกจาก นาม – รป ออกจาก ภพ เปนตวสำคญททำให วรต ๓ ร นพพานอารณ เวนขาดจากทจรตทงปวง เปน สมจเฉทปหาน ในขณะแหง มรรคจต ไดสำเรจ สมมาวายามะ ภกษ (ผเหนภยของ วฏฏะ) ในศาสนาน ทำฉนทะใหเกด พยายามปรารภ ความเพยร ประคองจตไว ใหตงอยกบ รปนาม ทำความเพยรเพอปองกน บาปอกศลธรรม (อภชฌา-โทมนส) ทยงไมเกดขน มใหเกดขน พยายามปรารภ ความเพยร ประคองจตไว ทำความเพยรเพอละ บาปอกศลธรรม (สกกายทฏฐ) ทเคยเกดขนแลวใหหมดไป พยายามปรารภ ความเพยร ประคองจตไว ทำความเพยรเพอสราง กศลธรรม (วปสสนาปญญา-มรรคปญญา) ทยงไมเกดขนใหเกดขน พยายามปรารภ ความเพยร ประคองจตไว ทำความเพยร เพอให กศล (ปญญา ทรรปนาม)

_17-0087.indd 132 1/26/17 11:37:20 AM

133

เคยเกดแลว ให ดำรงมน ไมสาบสญ ความ ภญโญยง ความไพบลยความเจรญ ความบรบรณ แหง มรรค-กศลธรรม ทเกดขนแลว นเรยกวา สมมาวายามะ. สมมาสต ภกษในศาสนาน พจารณาเหน กาย, เวทนา, จต, ธรรม อยางใดอยางหนงเนอง ๆ อย ม ความเพยร ม สมปชญญะ ม สต กำจด อภชฌา-โทมนส เสยไดในโลก (ในตน) จน มรรคจต เกด สตนเรยกวา สมมาสต สมมาสมาธ ภกษในศาสนาน มความตงอย แหงจตคอ ม สมาธ ใน รปนาม อารมณ ให ปญญา ไปรไตรลกษณ เหนภยเหนโทษ ของ รปนาม และ กเลส ละคลายความยดใน นามรป ปญญาจงนอม เอานพพาน มาเปนอารมณได นคอ สมาธ ความตงใจชอบ ทเรยกวาสมาธสมโพชฌงค อนเปน องคแหงมรรค นเรยกวา สมมาสมาธ. โพธปกขยธรรม ไดชอวา ธรรมกาย คอ กลมกองของ นามธรรมทประชมรวมกน ทำงาน พรอมกนในขณะแหง มรรคจต เกด เรยกวา กองทพธรรมกนาจะได

_17-0087.indd 133 1/26/17 11:37:28 AM

134

โพธปกขยธรรม เปนเหตแหงการเจรญ วปสสนากรรมฐาน จนถงมรรค ผล นพพาน วสทธ ๗ คอความบรสทธท เปนผลของ โพธปกขยธรรมดวย เพราะมสตปฏฐาน เปน เบ อ งตนช อว า ปพพภาคมรรค (เปนเบองตนของ มรรคพรหมจรรย) สวน มรรคอก ๗ องค เปน ปรโยสาน ของ โพธปกขยธรรม ตองมอารมณเปนไปกบสตปฏฐาน องคมรรค ท ง ๘ เปน สมปาปกเหต (เหตสำคญททำใหถงซง นพพาน อารมณ วสทธม ๗ ประการคอ ๑. ศลวสทธ ๒. จตตวสทธ ๓. ทฏฐวสทธ ๔. กงขาวตรณวสทธ ๕. มคคามคคญาณทสสนวสทธ ๖. ปฏปทาญาณทสสนวสทธ ๗. ญาณทสสนวสทธ

_17-0087.indd 134 1/26/17 11:37:37 AM

135

สวน ผลจต+ปจจเวก นน เปนผลทเกดจาก โพธปกษ ทำงานสำเรจแลว สรป นคอความหมาย และธรรมทเกยวของกบโพธปกขยธรรม แตรายละเอยดคงตองเรยนร อกมากทเดยว อารมณของ สพพญตญาณ ไมใช สงทรไดงายเลย แคเรยน จำ กไมหมด จะใหเขาใจ สภาวะตางๆ กตองเขา ปฏบต กไมงายอกจรงไหมคะ กเลส ไมอนญาต...

ส.อภมนตบตร

_17-0087.indd 135 1/26/17 11:37:46 AM

136

ขาวอนโมทนา

คณะกรรมการมลนธแนบมหานรานนท ขอ

อนโมทนาทานผมอปการะทะนบำรงพระพทธศาสนา

กบมลนธแนบมหานรานนท

๑. โรงพยาบาลราษฎรบรณะ นำโดย คณนตยา

คณศภฤกษ ปรชายทธ, คณทรงวฒ คณรตนา

งามมศร และครอบครว, คณชอฮว แซโงวและ

ครอบครว, อาจารยสมณฑา กระจาดทอง, คณศรมา

คนตก, คณวฒนา คณวนเนาว บลสขและครอบครว

มจตศรทธาและเหนความสำคญในการทำนบำรง

พระพทธศาสนา จงรบเปนประธานทอดผาปาสามคค

ครงน พรอมคณะนกศกษาอภธมฯ วดสามพระยา

วดธาตทอง มลนธแนบฯ ผปฏบตธรรม ญาตมตรและ

สาธชนทงหลาย เพอนำรายไดพรอมทงบรณะซอมแซม

อาคาร และถมดนรอบเขอน พรอมสนนสนนจดการเรยน

การสอนพระปรยตธรรมพรอมปฏบตวปสสนา และ

คาใชจายในการบรหารงานตาง ๆ ตามโครงการของ

มลนธฯ

_17-0087.indd 136 1/26/17 11:37:55 AM

137

๒. ทานท เปนเจาภาพเลยงภตตาหารตางๆ

ในวนงานทอดผาปาสามคคน

๓. ทานทเปนเจาภาพเลยงภตตาหารพระภกษ

และผปฏบตธรรมรายวน

๔. ทานทบรจาคเครองอปโภค บรโภคตางๆ

มากมาย แดมลนธแนบมหานรานนทตลอดมา

๕. คณสภาณพงศ พรณฤทธ พรอมญาต มตร

และตใส จำนวน ๑ ต พรอมหนงสออรรถกถา จำนวน

๑๕ เลม รวมมลคา ๙,๖๒๕ บาท

๖. คณวรนทร สขเอยมและครอบครว บรจาค

ซองใสฎกา จำนวน ๑,๐๐๐ ซอง

๙. บรษท แอคทฟ พรน จำกด จดพมพใบฎกา

ผาสามคค จำนวน ๕๐๐ ชด

๑๐. อาจารยนตยา ปรชายทธ ผอำนวยการ

โรงพยาบาลราษฎรบรณะ บรจาคคาสถานวทย เดอน

มกราคมถงธนวาคม ๒๕๕๙ เดอนละ ๔,๐๐๐ บาท

รวมมลคา ๔๘,๐๐๐ บาท

๑๑. ทานทบรจาคทรพยปจจยทำนบำรงสมทบทน

มลนธแนบมหานรานนท กองทนคาอาหาร ธนาคารบญ

_17-0087.indd 137 1/26/17 11:38:04 AM

138

คาพมพหนงสอเผยแพร คานำคาไฟ คาภตตาหาร

พระภกษและผปฏบตธรรม คารกษาพยาบาลพระภกษ

สามเณร แมช คณาจารยและเจาหนาทมลนธฯ

คาเผยแพรธรรมทางสถานวทย คาซอมแซมอาคารตางๆ

และคาใชจายอนๆ ทวไป

ทานทไมสามารถไปบรจาคดวยตนเอง ไดบรจาค

ปจจยผานทางไปรษณยไรขง ๗๓๒๑๐ หรอบรจาค

เปนคาใชจายตาง ๆ โดยโอนเขาบญชมลนธแนบ

มหานรานนท ผานธนาคารกรงศรอยธยา สาขา

สำนกเพลนจต เลขท ๐๐๑-๙-๓๘๙๔๒-๐ ประเภท

ออมทรพย และธนาคารกรงไทย สาขาถนนขาวสาร

เลขท ๐๒๗-๑-๒๒๒๙๘-๐ ประเภทออมทรพย

ขออำนาจคณพระศรรตนตรยพรอมทงกศลเจตนา

ทกทาน ทไดรวมใจกนบำเพญกศล เพอทำนบำรง

พระบวรพทธศาสนาใหมนคงถาวรสบไป จงเปน

พลวปจจยใหทกทานประสพความสขความเจรญงอกงาม

ไพบลยในธรรมและมสตปญญาเฉลยวฉลาดสามารถ

รธรรมเหนธรรมตามคำสอนขององคสมเดจพระสมมา-

สมพทธเจา จนถงความพนทกขโดยเรวพลนดวยกน

ทกทานเทอญ.

_17-0087.indd 138 1/26/17 11:38:13 AM

139

รายชอผบรจาคพมพหนงสอ

พระครสงฆภารพสฏฐ ๓๐๐๐ บาท

คณเยาวเรศ บนนาค ๓๐๐๐ บาท

คณธนารตน ธนสรไกรศร ๒๐๐๐ บาท

คณแมชสภทรา สวางศร ๑๖๐๐ บาท

คณวระ มะอะอ-คณลาวณย อปภกด ๑๓๐๐ บาท

คณกลวณา-จณหจรา-ยทธนา เรองลอยขำ ๑๒๐๐ บาท

คณชนนทร สวพรหม ๑๒๐๐ บาท

คณนำทพย มนพฒนสนต ๑๐๐๐ บาท

คณบรรดาศกด ยศตระกล ๑๐๐๐ บาท

พระภกษ วทยนนท อตภทโท ๑๐๐๐ บาท

พล.ร.ต.หญงวาทน ชเอม ๑๐๐๐ บาท

แมชยพา รมชลการ แมชบญรอด กองแสงแกว ๑๐๐๐ บาท

คณวขรสทธ เลศอรยเศวต ๑๐๐๐ บาท

คณวนย เชาวนด ๑๐๐๐ บาท

คณสละ อยเลก ๑๐๐๐ บาท

คณสภาภรณ พฒนพวงพนธ ๑๐๐๐ บาท

คณอรณ เกดชวย ๑๐๐๐ บาท

คณอรรถนนท เทยนทอง ๘๐๐ บาท

คณกมลวรรณ จโลทย ๗๐๐ บาท

คณวเศษศกด คณนนท ณ ภทรโคตรอาษา ๗๐๐ บาท

_17-0087.indd 139 1/26/17 11:38:22 AM

140

คณสวนย บญชนะววฒน ๗๐๐ บาท

คณนงลกษณ คณชนต บรรณวทยกจ ๖๐๐ บาท

คณชมสาย จตรแจม ๕๐๐ บาท

คณณฐเชษฐ ธวชผองศร ๕๐๐ บาท

คณณฐธยาณ ธรรมกจวฒน ๕๐๐ บาท

คณณฐพงศ คงนม ๕๐๐ บาท

คณดำรงคชย ปญญาวฒนาสกล ๕๐๐ บาท

คณทรงชย โรจนสโรช ๕๐๐ บาท

คณนตยา กลยาวฒพงศ ๕๐๐ บาท

คณเบญญารศม ศรภทรธานนท ๕๐๐ บาท

คณประเทอง วงศรน ๕๐๐ บาท

คณปราณ ขมปรปกษ ๕๐๐ บาท

คณพส พานชศภผล ๕๐๐ บาท

คณพชร สวางแจง ๕๐๐ บาท

คณมนตร จตไพศาลวฒนา ๕๐๐ บาท

คณมาล สทธสงคราม ๕๐๐ บาท

คณรววรรณ ขมปรปกษ ๕๐๐ บาท

คณสนอง รตนเกยรตโกศล ๕๐๐ บาท

คณอำนวยพร จนทนแจม ๕๐๐ บาท

คณโชตมา ชนบญ ๔๐๐ บาท

คณผองศร กยะบตร ๔๐๐ บาท

คณยพา แสงศรอนนตเลศ ๔๐๐ บาท

_17-0087.indd 140 1/26/17 11:38:31 AM

141

คณฐตารย ควจตรสวรรณ ๓๐๐ บาท

คณดวงกมล บญชนะววฒน ๓๐๐ บาท

คณนตยา-อรอนทร-ยาซซง ๓๐๐ บาท

คณปณชนา สนธเดชขจตพร ๓๐๐ บาท

คณปราณ เกตแกว ๓๐๐ บาท

คณวทตย ไผตง ๓๐๐ บาท

คณอรอนงค คยนนทน ๓๐๐ บาท

คณอาภา บวบาน ๓๐๐ บาท

คณอรชดา ไผตง ๒๕๐ บาท

คณกลยารตน มลาภ ๒๐๐ บาท

คณกมเอง-ไพบลย-ไพฑรย ประดษฐ ๒๐๐ บาท

คณจะเดจ คงสขศร ๒๐๐ บาท

คณจนทรทพย ศกดดำเนน ๒๐๐ บาท

คณฉตรนภา กวน ๒๐๐ บาท

คณทยดา ไทยถาวร ๒๐๐ บาท

คณนลนพณณ เอกภควฒน ๒๐๐ บาท

คณนตยา องกาบรณะ ๒๐๐ บาท

พระภกษ ทล มหทธโก ๒๐๐ บาท

พระภกษ อภรตน สนธเดชขจตพร ๒๐๐ บาท

คณภณทลา ขอสข ๒๐๐ บาท

คณลอม เสนยทธ ๒๐๐ บาท

คณวนชย การะเทศ ๒๐๐ บาท

_17-0087.indd 141 1/26/17 11:38:39 AM

142

คณวฑรย สวรรณจตร ๒๐๐ บาท

คณสธารณ ลมมณ ๒๐๐ บาท

คณอาภรณ ประเสรฐเกอกจ ๒๐๐ บาท

คณกลยา เบญจกาญจน ๑๐๐ บาท

คณดาราพร สรสทธ ๑๐๐ บาท

คณธระ ศรรตนพทกษ ๑๐๐ บาท

คณปยนช มนสศรเพญ ๑๐๐ บาท

คณมลฤด ภรมยเพม ๑๐๐ บาท

คณมทธยา ไชยชนะ ๑๐๐ บาท

คณมารศร กณฑา ๑๐๐ บาท

คณมาล ประสพแสง ๑๐๐ บาท

คณระพพนธ วยาจต ๑๐๐ บาท

คณวลลภา ภศร ๑๐๐ บาท

คณสมพศ เพยงใจกลา ๑๐๐ บาท

คณสปราณ แยมนยนา ๑๐๐ บาท

คณอญชล ศรสรานกรม ๑๐๐ บาท

_17-0087.indd 142 1/26/17 11:38:48 AM

143

ขาวมลนธ

มลนธแนบมหานรานนท มวตถประสงคทำนบำรง พระพทธศาสนา ดวยคนถะธระและวปสสนาธระโดยตรง ดานคนถธระ ๑) จดการเรยนการสอนพระอภธมมตถสงคหะ พรอมการปฏบตวปสสนาฯ ใหแก พระภกษ สามเณร และแมช หลกสตรประจำ ๒ ป ทสำนกวปสสนามลนธ แนบมหานรานนท ถนนพทธมณฑลสาย ๕ โดยรบสมคร ปละ ๑ รน ๆ ละ ๕๐ ทาน

โดยมคณสมบตดงน. ๑. มอายระหวาง ๑๘ ถง ๔๐ ป ๒. สำเรจการศกษาทางโลก ตงแตชนประถม ๔ หรอเทยบเทาขนไป ๓. เปนผไมตดภาระการศกษาทางโลกและ ทางธรรมอน ๆ ๔. เปนผมสขภาพด ไมมโรคตดตอเรอรง ๕. เปนผมความตงใจในการศกษาและการปฏบต

_17-0087.indd 143 1/26/17 11:38:57 AM

144

๖. ต อง ได ร บอนญาตจากเจ าอาวาสหรอ เจาสำนก ฯ ทตนอาศยอย เปดรบสมคร วนท ๑ มนาคม ถง ๒๗ เมษายน ๒๕๖๐ แจงความประสงคทางโทรศพทมากอนได วนท ๒๘ ถง ๓๐ เมษายน ๒๕๖๐ อบรมและสอบ คดเลอกพรอมประกาศผลสอบ ๒) จดการเรยนการสอนพระอภธรรมฯ เพอการปฏบตวปสสนากรรมฐาน ใหแกประชาชนทวไป ๓ แหง ดงน. ๒.๑ วดธาตทอง ถนนสขมวท เขตวฒนา ทวหารลมปาภรณ ทกวนอาทตย เวลา ๐๘.๓๐ ถงเวลา ๑๔.๐๐ น. ๒.๒ วดสามพระยา เขตพระนคร ทอาคารสหทรงสรรค ชน ๑ หอง ๑๐๑ และ ๑๐๒ เปนประจำทกวน วนจนทร - ศกร เวลา ๐๙.๐๐ น.ถง ๑๔.๓๐ น. วนเสาร - อาทตย เวลา ๐๘.๓๐ น. ถง เวลา ๑๕.๓๐ น.

_17-0087.indd 144 1/26/17 11:39:06 AM

145

๒.๓ มลนธแนบมหานรานนท ถนนพทธมณฑลสาย ๕ ทกวนอาทตย เวลา ๐๙.๐๐ น. ถง เวลา ๑๖.๓๐ น. ๓) จดพมพวารสารธรรมะ ชอ ปญญาสาร แจกเปนธรรมทาน ประมาณ ๓ เดอนตอฉบบ สมคร เปนสมาชกได โดยไมตองเสยคาบำรงแตประการใด ๔) เผยแพรธรรมทางสถานวทย พล. ๑ รกษาพระองค คลน AM.๑๔๒๒ ทกวนจนทร ถง วนศกร เวลา ๑๐.๓๐ น. ถง ๑๑.๐๐ น. ดานวปสสนาธระ ๑) ไดจดตงสำนกวปสสนา ณ เลขท ๘๔/๑ หม ๒ ตำบลบางกระทก อำเภอสามพราน จงหวดนครปฐม มเรอนปฏบตวปสสนา จำนวน ๖๐ หลง เพอรบผทม ความรปรมตถธรรมตามสมควรเขาปฏบตธรรม ผสนใจแจงความประสงคเขาปฏบตไดทสำนกงานมลนธฯ หรอโทรศพทแจงลวงหนาไวกอนไดไมเกน ๓๐ วน

_17-0087.indd 145 1/26/17 11:39:14 AM

146

๒) จดอบรมวปสสนา หลกสตร ๗ วน ดงน. วนท ๙ - ๑๕ มกราคม ๒๕๖๐ วนท ๖ – ๑๒ กมภาพนธ ๒๕๖๐ วนท ๖ – ๑๒ มนาคม ๒๕๖๐ วนท ๓ – ๙ เมษายน ๒๕๖๐ วนท ๑ – ๗ พฤษภาคม ๒๕๖๐ วนท ๕ - ๑๑ มถนายน ๒๕๖๐ วนท ๓ – ๙ กรกฎาคม ๒๕๖๐ วนท ๗ – ๑๓ สงหาคม ๒๕๖๐ วนท ๔ - ๑๐ กนยายน ๒๕๖๐ วนท ๑๖ – ๒๒ ตลาคม ๒๕๖๐ วนท ๖ - ๑๒ พฤศจกายน ๒๕๖๐ วนท ๔ - ๑๐ ธนวาคม ๒๕๖๐ ๓) จดอบรมวปสสนาหลกสตร ๓ วน ดงน. วนท ๒๑ – ๒๓ มกราคม ๒๕๖๐ วนท ๒๕ – ๒๗ มนาคม ๒๕๖๐ วนท ๒๐ – ๒๒ พฤษภาคม ๒๕๖๐ วนท ๒๔ – ๒๖ มถนายน ๒๕๖๐ วนท ๒๖ – ๒๘ สงหาคม ๒๕๖๐ วนท ๒๕ – ๒๗ พฤศจกายน ๒๕๖๐

_17-0087.indd 146 1/26/17 11:39:23 AM

147

๔) พระภกษเขาปฏบตธรรม ตามหลกสตร ประจำ ดงน. วนท ๑๔ – ๒๐ กมภาพนธ ๒๕๖๐ (ป ๒) วนท ๒๒ - ๒๘ กมภาพนธ ๒๕๖๐ (ป ๑) วนท ๑๖ - ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๖๐ (ป ๒) วนท ๒๕ – ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๖๐ (ป ๑) วนท ๑๕ – ๒๑ กนยายน ๒๕๖๐ (ป ๒) วนท ๒๔ – ๓๐ กนยายน ๒๕๖๐ (ป ๑) ๕) ผเขาปฏบตธรรม ป พ.ศ. ๒๕๕๙ มจำนวน ดงน. พระภกษ ๑๔๑ รป สามเณร ๗ รป แมช ๓๗ ทาน ฆราวาสชาย ๗๘ ทาน ฆราวาสหญง ๔๗๔ ทาน รวม ๗๓๗ ทาน

_17-0087.indd 147 1/26/17 11:39:32 AM

148

๖) ผเขาอบรมวปสสนาระยะสน หลกสตร ๗ วน ป พ.ศ.๒๕๕๙ มจำนวน ดงน. พระภกษ ๑๓ รป แมช ๑๓ ทาน ฆราวาสชาย ๖๓ ทาน ฆราวาสหญง ๒๔๖ ทาน รวม ๓๓๕ ทาน ๗) ผ เขาอบรมวปสสนา หลกสตร ๓ วน ป พ.ศ.๒๕๕๙ มจำนวน ดงน. พระภกษ ๑ รป แมช ๒ ทาน ฆราวาสชาย ๒๒ ทาน ฆราวาสหญง ๑๐๒ ทาน รวม ๑๒๗ ทาน ๘) ผเขาอบรม “พฒนาคณธรรม จรยธรรม แกนกศกษาคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลย เทคโนโลยราชมงคล จำนวน ๒ รน คณาจารย ๑๔ ทาน นกศกษาชาย ๑๔๗ ทาน นกศกษาหญง ๖๖ ทาน รวม ๒๒๗ ทาน

_17-0087.indd 148 1/26/17 11:39:40 AM

149

๙) น ก ศ ก ษ า พ ร ะ อ ภ ธ ม ม ต ถ ส ง ค ห ะ หลกสตรประจำ พ.ศ. ๒๕๕๙ มจำนวน ดงน. พระภกษ ๔๓ รป สามเณร ๓ รป แมช ๒ ทาน ฆราวาสหญง ๓ ทาน รวม ๕๑ ทาน

(รวมยอดผเขาปฏบตธรรม ทง ๕ โครงการ จำนวน ๑,๔๗๗ ทาน)

_17-0087.indd 149 1/26/17 11:39:49 AM

150

ขาวการบำเพญกศลประจำป ๒๕๖๐ ดงน.

๑) วนท ๑๑ กมภาพนธ ๒๕๖๐ ทอดผาปาสามคค

(วนมาฆบชา)

๒) วนท ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๖๐ ทอดผาปาสามคค

(วนวสาขบชา)

๓) วนท ๘ กรกฎาคม ๒๕๖๐ ทอดผาปาสามคค

(วนอาสาฬหบชา)

๔) วนท ๘ ตลาคม ๒๕๖๐ ทอดกฐนสามคค

๑. เน อ งจากสำน กว ป สสนาม ลน ธ แนบฯ

ตงมานานกวา ๓๐ ป อาคารสถานทเกาชำรด จงตองม

การทยอยบรณะซอมแซมทละอยางตามสมควร จงแจง

ขาวมายงสมาชกผมจตศรทธาในทานกศล

๒. จดพมพหน งสอพระอภธมมตถส งคหะ

ปรจเฉทท ๖ จำนวน ๒,๐๐๐ เลม

๓. จดพมพหนงสอหลกปฏบตวปสสนา จำนวน

๒,๐๐๐ เลม

_17-0087.indd 150 1/26/17 11:39:58 AM

151

ตดตอรวมบรจาคไดท มลนธแนบมหานรานนท ทกวน

เวลา ๐๘.๐๐ น. ถง ๑๗.๐๐ น. หรอผานบญชมลนธ

แนบมหานรานนท ธนาคารกรงศรอยธยา สาขา

สำนกเพลนจต เลขท ๐๐๑-๙-๓๘๙๔๒-๐ ประเภท

ออมทรพย และธนาคารกรงไทย สาขาถนนขาวสาร

เลขท ๐๒๗-๑-๒๒๒๙๘-๐ ประเภทออมทรพย และ

โปรดสงสำเนาการโอนเงนเขาบญชไปทมลนธแนบ

fax. ๐๒-๔๘๒-๑๐๔๔ โทรศพท ๐๒-๘๘๙-๔๔๑๗,

๐๒-๔๘๒-๑๐๔๔ และ ๐๘๙-๖๑๓-๙๓๓๓

_17-0087.indd 151 1/26/17 11:40:06 AM

152

วนและเวลาการบรรยายธรรมะของมลนธแนบมหานรานนท มดงน.

สำนกวปสสนา ทกวนอาทตย

เวลา ๐๙.๐๐-๑๑.๐๐ น. หอง ๑ ปรจเฉทท ๒ พระ อ.ม. ชลสา

เวลา ๐๙.๐๐-๑๑.๐๐ น. หอง ๒ ปรจเฉทท ๙ อ.แมช สภทรา

เวลา ๑๒.๐๐-๑๔.๐๐ น. หอง ๒ ทสสนานตตรยะ อ.แมช สภทรา

เวลา ๑๔.๓๐-๑๖.๓๐ น. หอง ๒ มาตกา อ.แมช สภทรา

วดธาตทอง ทกวนอาทตย

อาทตยท ๑

เวลา ๐๘.๓๐-๑๑.๐๐ น. ธมมสงคณ พระมหาเกรยงศกด

เวลา ๑๒.๐๐-๑๕.๐๐ น. ภาษาบาลเบองตน พระมหาเกรยงศกด

อาทตยท ๒

เวลา ๐๘.๓๐-๑๐.๑๕ น. ปรจเฉทท ๕ อ.นตยา

เวลา ๑๐.๓๐-๑๒.๐๐ น. มหาปฏฐาน อ.สมณฑา

เวลา ๑๒.๓๐-๑๔.๐๐ น. ปรจเฉทท ๑ อ.โชต

อาทตยท ๓

เวลา ๐๘.๓๐-๑๒.๐๐ น. วปสสนากรรมฐาน อ.ปราโมช นอยวฒน

เวลา ๑๒.๓๐-๑๔.๐๐ น. วปสสนากรรมฐาน อ.ปราโมช นอยวฒน

อาทตยท ๔

เวลา ๐๘.๓๐-๑๐.๑๕ น. วปสสนากรรมฐาน อ.บญณฐศกด

เวลา ๑๐.๓๐-๑๒.๐๐ น. วปสสนากรรมฐาน อ.บญณฐศกด

เวลา ๑๓.๐๐-๑๕.๐๐ น. ปรจเฉทท ๘ อ.บญณฐศกด

อาทตยท ๕

เวลา ๐๘.๓๐-๑๔.๓๐ น. ทบทวนอภธรรม อ.เทพฤทธ

_17-0087.indd 152 1/26/17 11:40:15 AM

153

ตารางบรรยายธรรมะวดสามพระยา

หอง ๑๐๑

หอง ๑๐๒

จนทร

๙.๐

๐ - ๑๑.๐

๐ น.

พระอภธรรม

ปรจเฉทท ๑-๙

ภาษาองกฤษ

อ.ด

ร.ช

วย กรรณ

วฒ

น

๑๒.๓

๐ - ๑๔.๓

๐ น.

ปรจเฉทท ๑

อ.ส

นย

จนทร

๙.๐

๐ - ๑๑.๓

๐ น.

วปสสนา

อ.บ

ญณ

ฐศกด ทวพฒ

น

๑๒.๐

๐ - ๑๔.๓

๐ น.

วสทธมค

อ.บ

ญณ

ฐศกด ทวพฒ

น

องคาร

-

๑๒.๓

๐ น.

ปรจเฉทท ๒

อ.ธนวฒ

น

องคาร

๙.๐

๐ - ๑๑.๐

๐ น.

วสทธมรรค

พระมหาสมชาย

๑๒.๓

๐ - ๑๔.๓

๐ น.

วสทธมค

อ.บ

ญณ

ฐศกด ทวพฒ

น

พธ

-

๑๒.๐

๐ - ๑๔.๐

๐ น.

ภาษาบาล

พระมหาสมชย

พธ

๙.๐

๐ - ๑๑.๐

๐ น.

วสทธมรรค

พระมหาสมชาย

๑๒.๐

๐ - ๑๔.๐

๐ น.

ธรรมสงคณ

อ.พ

ระมหาเกรยงศกด

พฤหสบด

๙.๐

๐ - ๑๑.๐

๐ น.

ปรจเฉทท ๑

อ.แ

มชปารชาต

๑๒.๐

๐ - ๑๔.๐

๐ น.

พระสตร

อ.ส

นธชย

พฤหสบด

๙.๐

๐ - ๑๑.๐

๐ น.

ธรรมสงคณ

พระมหาเกรยงศกด

๑๒.๐

๐ - ๑๔.๐

๐ น.

ภาษาบาล

อ.พ

ระมหาเกรยงศกด

ศกร

๙.๐

๐ - ๑๑.๐

๐ น.

อนสยมกะ

อ.แ

มชสภาภรณ

๑๒.๐

๐ - ๑๔.๐

๐ น.

ภาษาบาล

พระมหาสมชย

ศกร

๙.๐

๐ - ๑๑.๐

๐ น.

ปรจเฉทท ๗

อ.บ

ญณ

ฐศกด ทวพฒ

น

๑๒.๓

๐ - ๑๔.๓

๐ น.

ปรจเฉทท ๒

อ.บ

ญณ

ฐศกด ทวพฒ

น

_17-0087.indd 153 1/26/17 11:40:24 AM

154

หอง ๑๐๑

หอง ๑๐๒

เสาร

๘.๓

๐ - ๑๑.๓

๐ น.

ปรจเฉทท ๖

อ.แ

ววมยร

๑๒.๓

๐ - ๑๔.๐

๐ น.

ปรจเฉทท ๑

อ.แ

ววมยร

เสาร

๘.๓

๐ - ๑๑.๓

๐ น.

สจจวภงค

อ.ส

มพร

๑๒.๓

๐ - ๑๔.๐

๐ น.

ปรจเฉทท ๘

อ.ส

มพร

๑๔.๐

๐ - ๑๕.๐

๐ น.

อนทรยยมกะ

อ.แ

มชสภาภรณ

อาทตย

๙.๐

๐ - ๑๑.๐

๐ น.

พระสตร

อ.ส

มพร

๑๒.๐

๐ - ๑๓.๓

๐ น.

มหาปฏฐาน

อ.ส

มพร

อาทตย

๙.๐

๐ - ๑๑.๐

๐ น.

ปรจเฉทท ๙

อ.แ

ววมยร

๑๒.๐

๐ - ๑๓.๓

๐ น.

วปสสนา

อ.แ

ววมยร

๑๑.๐

๐ - ๑๒.๐

๐ น.

ปรจเฉทท ๘

อ.ส

นน กรรณ

วฒ

น

_17-0087.indd 154 1/26/17 11:40:33 AM

155

รายชอคณะกรรมการมลนธแนบมหานรานนท

๑. น.ส. ปราโมช นอยวฒน ประธานกรรมการ

๒. นายปราโมทย อทธกล รองประธานกรรมการ

๓. นายบญณฐศกด ทวพฒน รองประธานกรรมการ

๔. นายเทพฤทธ สาธตการมณ กรรมการ

๕. นางอไรพรรณ พพฒนไพบลย กรรมการ

๖. น.ส. วรวรรณ ศภจรรยา กรรมการ

๗. น.ส. นรมล กรตสทธกล กรรมการ

๘. นายวชย ผดงทรพย กรรมการ

๙. น.ส. พนศร นนทการ กรรมการ

๑๐. นางสนย ธระงาน กรรมการ และเหรญญก

๑๑. น.ส. บญนะ ตลารกษ กรรมการ และเลขานการ

_17-0087.indd 155 1/26/17 11:40:42 AM

156

_17-0087.indd 156 1/26/17 11:40:47 AM