บทคัดย่อ - libdcms.nida.ac.thlibdcms.nida.ac.th/thesis6/2555/b176097.pdf ·...

บทคดยอ

ชอวทยานพนธ การประยกตระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอจ าแนกเขตการทองเทยวดวยหลกการชวงชนโอกาสดานนนทนาการ อทยานแหงชาตน าหนาว จงหวดเพชรบรณ

ชอผเขยน นางสาววาสนา ทองตน ชอปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต (การจดการสงแวดลอม) ปการศกษา 2554 การศกษาครงนมวตถประสงคเพอจ าแนกเขตการทองเทยวตามหลกการชวงชนโอกาสดานนนทนาการของแหลงทองเทยวทง 9 แหง ภายในเขตอทยานแหงชาตน าหนาว จงหวดเพชรบรณ ไดแก จดชมววถ าผาหงษ จดชมววภคอ ถ าใหญน าหนาว (ภวารน) น าตกเหวทราย ปาเปลยนส ภผาจต (ดานอปอง) สวนสนบานแปก (ดงแปก) สวนสนภกมขาว และทท าการอทยานแหงชาตน าหนาว เกณฑทใชในการจ าแนกเขตการทองเทยวโดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร ประกอบดวย 3 ปจจย ไดแก ระยะหางจากถนนสายหลกและสายรอง ขนาดพนทปาธรรมชาตทตดตอเปนผนเดยวกน และประเภทการใชประโยชนทดน สวนการศกษาประสบการณนนทนาการของนกทองเทยว ใชแบบสอบถามจ านวน 400 ชด เกบขอมลโดยการสมตวอยางแบบบงเอญ และหาคาเฉลยของประสบการณทนกทองเทยวไดรบในแตละแหลงทองเทยว ผลการศกษาพบวา อทยานแหงชาตน าหนาวจ าแนกเขตการทองเทยวดานกายภาพได 4 เขต คอ พนทธรรมชาตสนโดษ (P) มขนาดพนทประมาณ 514.12 ตร.กม. หรอประมาณรอยละ 50.47 พนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (SPM) มขนาดพนทประมาณ 411.40 ตร.กม. หรอประมาณรอยละ 40.38 พนทธรรมชาตดดแปลงมถนน (RN-M) มขนาดพนทประมาณ 86.69 ตร.กม. หรอประมาณรอยละ 8.51 พนทชนบท (R) มขนาดพนทประมาณ 6.54 ตร.กม. หรอประมาณรอยละ 0.64 ส าหรบผลการศกษาประสบการณนนทนาการของนกทองเทยวพบวา มความสอดคลองกบดานกายภาพ 2 แหง ไดแก จดชมววถ าผาหงสและจดชมววภคอ และไมสอดคลอง 2 แหง ไดแก ถ าใหญน าหนาวและทท าการอทยานแหงชาตน าหนาว จากการ

วเคราะหจงน าไปสการจดท าขอเสนอแนะในการจดการพนทใหเกดความสอดคลองระหวางแตละปจจย เพอเปนแนวทางในการอนรกษและลดผลกระทบอนเกดจากการทองเทยวตอไป

Abstract

Title of Thesis Application of Geographical Information System in Tourism Zoning Using Recreation Opportunity Spectrum in Namnao National Park, Petchabun Province.

Auther Miss Wasana Thongton Degree Master of Science (Environmental Management) Year 2011 This study aimed to classify tourism zoning by using the concept of the Recreation Opportunity Spectrum in Namnao national park, Petchabun province, covering sites namely : 1) Phu Khor View Point 2) Tam Pa Hong View Point 3) Tam Yai Namnao (Phu Warin) 4) Haw Sai Waterfall 5)Pha Plean Sei 6) Phu Pha Jit (Dan Epong) 7)Suan Son Bhan Pak (Dong Pak) 8) Suan Son Phu Kum Kao 9) Namnao Visitor Center. The Geographic Information System (GIS) was employed to classify tourism zoning based on three factors: distance from the communicative route, size of national area and type of land use. The study of the tourists experiences was implemented using survey questionnaires. Accidental sampling method was employed with sample size of 400 and analysis of tourists experiences for each zone was carried out using descriptive statistics to assess means and percentages. As the results 4 tourism opportunity spectrum zones was found: Primitive (P) covering an area of 514.12 Km2 or 50.47 percent, Semi-Primitive Motoried (SPM) covering an area of 411.40 Km2 or 40.38 percent, Roaded Natural-Modified (RN-M) covering an area of 86.69 Km2 or 8.51 percent, and Rural (R) covering an area of 6.54 Km2 or 0.64 percent. The results of the tourists experiences found that 2 sites: Tam Pa Hong View Point and Phu Kor View Point were related to physical characteristics, and 2 sites: Tam Yai Namnao and Namnao Visitor Center were not. From the results, This led to the strategies and guidelines for manage at achieve consistency between the

individual factors, for conservation and reduce the impacts that tourism activities would destroy the resources.

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธเลมนส าเรจลลวงไปไดอยางดยงดวยความอนเคราะหของบคคลหลายทาน ทานแรกทมความส าคญทสดคออาจารยทปรกษาวทยานพนธ รศ.ดร.จนตนา อมรสงวนสน ทคอยใหค าปรกษา แกไขขอบกพรอง รวมถงความชวยเหลอตางๆตลอดระยะเวลาการศกษาคนควาวจย คณาจารย จส.ทกทาน ทประสทธประสาทวชาความรแกขาพเจาจนสามารถน ามาประยกตใชในการวจยได ทนสนบสนนการท าและการตพมพวทยานพนธ โดยสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร ทใหโอกาสในการท าวทยานพนธเลมน หวหนาอทยานแหงชาต น าหนาวและเจาหนาทอทยานแหงชาตน าหนาวทกทาน ทใหความชวยเหลอในการเกบขอมลเปนอยางด เพอน จส.รน 17 ทคอยใหค าแนะน าและความชวยเหลอไดทกครงทมปญหา รวมถงครอบครวทองตน และนายพชย เชยวสารกจ ทใหการสนบสนนและเปนก าลงใจอนส าคญของขาพเจาเสมอมา ขาพเจาขอกราบขอบพระคณบคคลดงกลาวเปนอยางสง ส าหรบความชวยเหลออนมากมายทอยเบองหลงความส าเรจของวทยานพนธเลมน

วาสนา ทองตน 6 สงหาคม 2555

สารบญ

หนา

บทคดยอ (3) Abstract (5) กตตกรรมประกาศ (7) สารบญ (8) สารบญตาราง (11) สารบญภาพ (12) บทท 1 บทน า 1 1.1 ทมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคการวจย 2 1.3 ขอบเขตการวจย 2

1.4 กรอบแนวความคดการวจย 4 1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 6 1.6 นยามศพทเฉพาะ 7 บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม 9 2.1 แนวความคดและองคประกอบของการทองเทยวเชงนเวศ 9 2.2 แนวความคด องคประกอบ และเกณฑการจ าแนกชวงชนโอกาสดาน 12 นนทนาการ (Recreational Opportunity Spectrum : ROS) 2.3 การวางแผนการจดการการทองเทยวเชงนเวศ 28 2.4 การจดการอทยานแหงชาตของประเทศไทย 41 2.5 การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information 47 Systems : GIS) 2.6 งานวจยทเกยวของ 51 บทท 3 วธการศกษา 54 3.1 ขอมลและอปกรณ 54 3.2 วธการศกษา 55

บทท 4 พนทศกษา 63 4.1 ลกษณะภมประเทศ 63 4.2 ลกษณะภมอากาศ 63 4.3 สภาพทางธรณวทยา 64 4.4 ทรพยากรดน 64 4.5 ทรพยากรน า 65 4.6 การใชประโยชนทดน 65 4.7 พนธไมและสตวปา 66 4.8 โครงสรางทางสงคม 66 4.9 โครงสรางทางเศรษฐกจ 67 4.10 การทองเทยว 67 4.11 การจ าแนกเขตการจดการ 80บทท 5 ผลการศกษาเขตการทองเทยวตามหลกการชวงชนโอกาสดาน 83 นนทนาการโดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร 5.1 ปจจยทใชในการจ าแนกเขตการทองเทยว 83 5.2 ผลการจ าแนกเขตการทองเทยวของปจจยดานกายภาพ โดยประยกต 92 ใชระบบสารสนเทศภมศาสตร บทท 6 ผลการศกษาประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบจรง 96 จากแหลงทองเทยวโดยใชแบบสอบถาม 6.1 ขอมลทวไปของนกทองเทยวและกจกรรมการทองเทยว 96 6.2 ประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบจรงจากแหลงทองเทยว 108 บทท 7 สรปผลและอภปรายผลการศกษา 114 7.1 การจ าแนกเขตการทองเทยวจากปจจยดานกายภาพโดยการประยกต 114 ใชระบบสารสนเทศภมศาสตร 7.2 การจ าแนกเขตการทองเทยวจากปจจยดานสงคมหรอประสบการณ 115 นนทนาการทนกทองเทยวไดรบจรงจากแหลงทองเทยว 7.3 อภปรายผลการศกษา 116 7.4 ขอเสนอแนะ 126 7.5 ขอเสนอแนะส าหรบการศกษาในอนาคต 140 บรรณานกรม 141 ภาคผนวก 145 ประวตผเขยน 150

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1.1 เกณฑในการก าหนดเขตการทองเทยวโดยการประยกตใชระบบ 6 สารสนเทศภมศาสตร 2.1 เกณฑทแตกตางกนระหวางเกณฑการจ าแนกของ The Province of 16 British Columbia (1998) กบ การศกษาของดรรชนและคณะ (2547) 2.2 ปจจยทางสงคมและเกณฑในการจ าแนกเขตการทองเทยวตามหลกการ 18 ROS 2.3 การเสนอแนวทางการจดการการทองเทยวในเขตการทองเทยวตางๆ 23 2.4 แนวทางในการปฏบตในการจดการสงอ านวยความสะดวกแกนกทองเทยว 36 4.1 สถตนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาตทเดนทางมาเยอนอทยานแหง 68 ชาตน าหนาว ระหวางป พ.ศ. 2548 – 2552 5.1 พนทระยะหางจากถนน ภายในขอบเขตอทยานแหงชาตน าหนาว 83 5.2 พนทประเภทการใชประโยชนทดน ภายในขอบเขตอทยานแหงชาต 88 น าหนาว 5.3 ชนดและขนาดของพนทปาธรรมชาตทตดตอเปนผนเดยวกน ภายในขอบ 91 เขตอทยานแหงชาตน าหนาว 5.4 เขตการทองเทยวของแหลงทองเทยวภายในอทยานแหงชาตน าหนาว 92 6.1 จ านวนของขอมลทวไปและกจกรรมการทองเทยวของนกทองเทยว 100 6.2 ผลการศกษาและคาเฉลยของแตละปจจย จากประสบการณนนทนาการท 111

นกทองเทยวไดรบจรงจากแหลงทองเทยว 6.3 เปรยบเทยบผลการจ าแนกเขตการทองเทยวทวเคราะหโดยปจจยดานกาย 112 ภาพและปจจยดานสงคม(ประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบ) 7.1 ชวงชนโอกาสดานนนทนาการทเสนอแนะตอแหลงทองเทยวภายในเขต 127 อทยานแหงชาตน าหนาว

7.2 ขอเสนอแนะแนวทางการจดการแหลงทองเทยวภายในเขตอทยานแหงชาต 132 น าหนาว

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1.1 กรอบแนวความคดการวจย 4 2.1 องคประกอบของการวางแผนการจดการการทองเทยวเชงนเวศ 29

3.1 ขนตอนการวเคราะหโดยระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอจ าแนกเขตการ 57 ทองเทยวตามหลกการชวงชนโอกาสดานนนทนาการ (ROS) 4.1 บรเวณจดชมววภคอ 69 4.2 ทางเดนขนจดชมววถ าผาหงส 70 4.3 บรเวณจดชมววถ าผาหงส 70 4.4 ทางเดนเขาถ าใหญน าหนาว 71 4.5 หนยอยภายในถ าใหญน าหนาว 72 4.6 ทางเดนเขาน าตกเหวทราย-ทรายทอง 73 4.7 น าตกเหวทราย 73 4.8 บรเวณจดชมววปาเปลยนส 74

4.9 บรเวณลานกางเตนทบนภผาจต 75 4.10 ววทวทศนบนภผาจต 75

4.11 ทางเขาสวนสนบานแปก 76 4.12 เสนทางภายในสวนสนภกมขาว 77 4.13 เสนทางทองเทยวบรเวณทท าการเขตอทยานแหงชาตน าหนาว 79 4.14 ศนยบรการนกทองเทยวอทยานแหงชาตน าหนาว 80 4.15 รานคาบรเวณทท าการอทยานแหงชาตน าหนาว 80 5.1 พนทระยะหางจากถนนสายหลกมากกวา 5 กโลเมตร ระหวาง 1-5 84 กโลเมตร และไมเกน 1 กโลเมตร 5.2 พนทหางจากถนนสายรองมากกวาหรอเทากบ 1 กโลเมตร และ 85 นอยกวา 1 กโลเมตร 5.3 การใชประโยชนทดน อทยานแหงชาตน าหนาว 87 5.4 ชนดของปาไมภายในเขตอทยานแหงชาตน าหนาว 89

5.5 พนทปาธรรมชาตทตดตอเปนผนเดยวกน 90 5.6 เขตการทองเทยวของแหลงทองเทยวภายในเขตอทยานแหงชาตน าหนาว 94

บทท1

บทน ำ

1.1 ทมำและควำมส ำคญของปญหำ

การทองเทยวเชงนเวศ (Ecotourism) มหลกการทสอดคลองกบการพฒนาอยางยงยน (Sustainable Development) ซงเปนกระแสความคดหลกของโลกตงแตป ค.ศ.1986 เปนตนมาโดยกรมปาไม (2548) ไดใหความหมายของการทองเทยวเชงนเวศวาเปน “การทองเทยวรปแบบหนงทเกยวของกบการเดนทางไปยงแหลงธรรมชาตและแหลงวฒนธรรมอยางมความรบผดชอบโดยไมกอใหเกดการรบกวนหรอความเสยหายแกทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมแตมวตถประสงคอยางมงมน เพอชนชม ศกษาเรยนรและเพลดเพลนไปกบทศนยภาพ พชพรรณ และสตวปาตลอดจนลกษณะทางวฒนธรรมทปรากฏในแหลงธรรมชาตนนอกทงชวยสรางโอกาสทางเศรษฐกจทสงผลใหการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหเกดประโยชนตอชมชน” อทยานแหงชาตนาหนาวเปนสถานททองเทยวเชงนเวศท มทรพยากรธรรมชาตทสมบรณและมทศนยภาพทสวยงามกอใหเกดแหลงทองเทยวและกจกรรมนนทนาการทหลากหลาย จนเปนทนยมของนกทองเทยวอยางตอเนองโดยในปพ.ศ. 2552 มนกทองเทยวเดนทางมาเยยมชมถง 55,294 คน (สวนศกษาและวจยอทยานแหงชาต, 2553) ซงการจดการการทองเทยวทางธรรมชาตมแนวโนมในการพฒนาทางกายภาพมากเกนไป แตในขณะทบางแหลงสมควรมการพฒนาดานกายภาพและการบรการเตมรปแบบ แตกลบไมไดรบการบรหารจดการทด (ดรรชนและคณะ, 2547) ดงนนสาเหตจากการพฒนาทเกดขนอยางไมเปนระบบ ขาดการพฒนาทสอดคลองกบปรมาณการใชประโยชนจงนามาซงปญหาการทองเทยวเชงนเวศและกอใหเกดผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางหลกเลยงไมได ดงนนเพอนาไปสแนวทางการจดการการทองเทยวเชงนเวศ ชวงชนโอกาสดานนนทนาการ (Recreation Opportunity Spectrum: ROS) จงเปนเครองมอหนงทมความสาคญในการศกษาเพอจาแนกเขตการทองเทยวตามปจจยดานกายภาพ ดานการจดการพนท และดานสงคม โดยมการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information System: GIS) ในการวเคราะหขอมลเชงพนท (Spatial Data)

2

ผว จยจงมความประสงคทจะศกษาถงความสมพนธระหวางสภาพแวดลอมทางธรรมชาต และการพฒนาการทองเทยวทสงผลถงประสบการณนนทนาการของนกทองเทยวซงผลการศกษาสามารถนามาวางแผนการจดการการทองเทยวเชงนเวศ ทสอดคลองกบความตองการ ความคาดหวงของนกทองเทยว และประเภทของทรพยากรธรรมชาตทมอยไดอยางเหมาะสมและยงยน รวมทงสามารถนามาประยกตใชในการบรหารจดการอทยานแหงชาตนาหนาวและอทยานแหงชาตอนๆทมคณลกษณะคลายคลงกนตอไปได

1.2 วตถประสงคกำรวจย

1.2.1 เพอจาแนกเขตการทองเทยวตามหลกการชวงชนโอกาสดานนนทนาการ ของแหลงทองเทยวภายในอทยานแหงชาตนาหนาว โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร

1.2.2 เพอจาแนกเขตการทองเทยว ตามหลกการชวงชนโอกาสดานนนทนาการของแหลงทองเทยวภายในอทยานแหงชาตนาหนาว โดยการศกษาประสบการณนนทนาการของนกทองเทยว

1.2.3 เพอวเคราะหความสมพนธระหวางสภาพแวดลอมทางธรรมชาตและประสบการณนนทนาการของนกทองเทยว ในแตละแหลงทองเทยว

1.2.4 เพอกาหนดแนวทางทเหมาะสมในการจดการการพฒนาการทองเทยวเชงนเวศในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว

1.3 ขอบเขตกำรวจย

1.3.1 ขอบเขตดำนพนท

ทาการศกษาแหลงทองเทยวภายในเขตอทยานแหงชาตนาหนาวจานวน 9 แหง ไดแก จดชมทวทศนถาผาหงษจดชมทวทศนภคอถาใหญนาหนาว (ภนารน)นาตกเหวทรายปาเปลยนสภผาจต (ภดานอปอง)สวนสนบานแปก (ดงแปก) สวนสนภกมขาวและททาการอทยานแหงชาตนาหนาว 1.3.2 ขอบเขตดำนประชำกร ประชากรทใชในการศกษาคอ นกทองเทยวชาวไทย อาย 15 ปขนไป ทเดนทางมาเยอนแตละแหลงทองเทยว ภายในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว ในชวงเวลาของการเกบขอมลภาคสนาม

3

1.3.3 ขอบเขตดำนเนอหำ ทาการจาแนกเขตการทองเทยวโดยศกษา 2 ประเดนดวยกนคอ

1.3.3.1 ศกษาและวเคราะหขอมลเชงพนท (Spatial Data) โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร(GIS)ของปจจยดานกายภาพและการจดการพนทประกอบดวย 1) ระยะหางจากถนนหลกและถนนรอง 2) ขนาดของพนทปาธรรมชาตทตดตอกน 3) ประเภทการใชทดน ของแหลงทองเทยวทง 9 แหลงในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว

1.3.3.2 ศกษาและวเคราะหขอมลปจจยดานสงคม ประกอบดวย 1) การไดใกลชดกบความเปนธรรมชาต 2) ความเงยบสงบ/ สนโดษ 3) การไดหลกหนความแออดและเสยงอกทกของเมอง 4) การไดพงพาตนเอง/ ทดสอบความสามารถของตนเอง 5) การไดพบปะผคน 6) การไดพกผอนในบรรยากาศทสงบ 7) ความเปนอสระจากการปราศจากการควบคม 8) ความสะดวกสบาย 9) การพบเหนรองรอยผลกระทบทเกดขนในพนท โดยการเกบแบบสอบถามจากนกทองเทยวทเดนทางไปเยอนแตละแหลงทองเทยว ภายในเขตอทยานแหงชาตนาหนาวซงแหลงทองเทยวทพบนกทองเทยวเพอทาการเกบแบบสอบถามมจานวน 4 แหง คอ จดชมววทวทศนถาผาหงส จดชมววทวทศนภคอ ถาใหญนาหนาว (ภวารน) และททาการอทยานแหงชาตนาหนาว

1.3.4 ขอบเขตดำนระยะเวลำ เกบรวบรวมขอมลภาคสนาม ระหวางวนท 18-20 กมภาพนธ 2554 และ 26-27 กมภาพนธ 2554 โดยชวงเวลาดงกลาวไมใชฤดกาลทองเทยว จงไมพบนกทองเทยวเพอทาการเกบแบบสอบถามในบางแหลงทองเทยว ไดแก นาตกเหวทราย-ทรายทอง ปาเปลยนส ภผาจต สวนสนบานแปก (ดงแปก) และสวนสนภกมขาว

4

1.4 กรอบแนวควำมคดกำรวจย

ภำพท 1.1 กรอบแนวความคดการวจย

ชวงชนโอกำสดำนนนทนำกำร (Recreation Opportunity Spectrum)

ปจจยดำนกำยภำพและ ดำนกำรจดกำรพนท

- ระยะหางจากถนนสายหลก และสายรอง - ขนาดของพนทปาธรรมชาต ทตดตอเปนผนเดยวกน - ประเภทการใชประโยชนทดน

ปจจยดำนสงคม

- การไดใกลชดความเปนธรรมชาต - ความเงยบสงบ / สนโดษ

- การไดหลกหนจากความแออด

และเสยงอกทกของเมอง - การไดพงพาตนเอง / ทดสอบ

ความสามารถของตนเอง

- การไดพบปะผคน

- การไดพกผอนในบรรยากาศทสงบ

- ความเปนอสระ / ปราศจากการ

ควบคม

- การพบเหนรองรอยผลกระทบ

ผลการจาแนกเขตการทองเทยวจากดานสงคม (P, SPNM, SPM, RN-M, R, U)

ผลการจาแนกเขตการทองเทยวจากดานกายภาพและดานการจดการพนท (P, SPNM, SPM, RN-M, R, U) วเคราะหความ

สอดคลอง

แนวทางการจดการการทองเทยว

5

การศกษาไดกาหนดวธการจาแนกเขตการทองเทยว โดยนาหลกการของชวงชนโอกาสนนทนาการ(ROS) เปนกรอบในการจาแนกเขตการทองเทยว ซงสามารถแบงเขตการทองเทยวออกเปน 6 ชวงชน ดงตอไปน

1) พนทธรรมชาตสนโดษ (Primitive Area: P) 2) พนทธรรมชาตกงสนโดษไมใชยานยนต (Semi-Primitive Non-Motorized Area: SPNM) 3) พนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (Semi-Primitive Motorized Area: SPM) 4) เขตพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง ( Roaded Natural-Modified: RN-M) 5) พนทชนบท (Rural Area: R) 6) พนทเมอง (Urban Area: U) ซงเกณฑในการจาแนกเขตการทองเทยว ไดนาขอมลทตยภมเชงพนท (Spatial Data)

มาสรางชนขอมลสาหรบจาแนกเขตการทองเทยว ของปจจยดานกายภาพ และปจจยดานการจดการพนทไดแก

1) พนทระยะหางจากถนนสายหลกมากกวา 5 กม. และมากกวา 1 กม. 2) พนทระยะหางจากถนนสายรองมากกวา 1 กม. และนอยกวาหรอเทากบ 1 กม. 3) ประเภทการใชทดน จาแนกเปน พนทปาธรรมชาต พนทเกษตรกรรม พนทชมชน

และรสอรท พนทเมอง 4) ขนาดของพนทปาธรรมชาตทตดตอกนมากกวาหรอเทากบ 10 ตร.กม. และนอยกวา

10 ตร.กม.

6

ตำรำงท 1.1 เกณฑในการกาหนดเขตการทองเทยวโดยการประยกตใชระบบสารสนเทศ ภมศาสตร

เขตกำรทองเทยว ระยะหำงจำกถนนหลก (กม.)

ระยะหำงจำกถนนรอง (กม.)

ขนำดพนทปำธรรมชำต

ท ตดตอกน (กม.)

กำรใชประโยชนทดน

1. พนทธรรมชาตสนโดษ (primitive area : P)

>5 >1 >10 พนทสภาพปาธรรมชาต

2. พนทธรรมชาตกงสนโดษไมใชยานยนต (semi-primitive non-motorized area : SPNM)

>5 >1 <10 พนทสภาพปาธรรมชาต

3. พนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (semi-primitive motorized area : SPM)

1-5 <1 ไมจากด พนทสภาพปาธรรมชาต

4. พนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (Roaded Natural-Modified : RN-M)

<1 ไมจากด ไมจากด พนทสภาพปาธรรมชาต/พนทเกษตรกรรม

5. พนทชนบท (rural area : R)

>1 ไมจากด ไมจากด ทตงของชมชน และรสอรท / พนทเกษตรกรรม

6. พนทเมอง (urban area : U) ไมจากด ไมจากด ไมจากด ชมชนเมองและเทศบาลเมอง

หมำยเหต: ถนนหลกหมายถง ถนนหลวงทมหมายเลขถนนไมเกน 3 ตว และถนนรองหมายถง ถนนยอยประเภทท 3 (พนถนนออนหรอแขง กวางไมเกน 2 ชองทาง) 1.5 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

1.5.1 ทราบถงประเภทเขตการทองเทยวจากสภาพแวดลอมทางธรรมชาต และ

ประสบการณนนทนาการของนกทองเทยว ของแหลงทองเทยวภายในอทยานแหงชาตนาหนาว และ ความสมพนธระหวางสภาพแวดลอมทางธรรมชาตและประสบการณนนทนาการของนกทองเทยว ในแตละแหลงทองเทยว

7

1.5.2 สามารถกาหนดแนวทางการจดการการทองเทยวเชงนเวศ เพอใหเกดความสมดลระหวางทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และการพฒนาการทองเทยวไดอยางเหมาะสมในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว

1.5.3 วธและผลการศกษาสามารถนาไปประยกตใชกบอทยานแหงชาตอนๆในประเทศไทย ทมศกยภาพคลายคลงกนตอไปได 1.6 นยำมศพทเฉพำะ

การทองเทยวเชงนเวศ (Ecotourism) หมายถงการทองเทยวซงมรปแบบของกจกรรมและวธดาเนนการในทกกระบวนการทสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด ไมทาใหธรรมชาตเสอมโทรมลง เสรมสรางความรและจตสานกทดแกผมาเยอน มงเนนการสรางกระบวนการการเรยนรรวมกนเพอนาไปสการดแลอนรกษทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอมและสงคมอยางยงยน

ชวงชนโอกาสดานนนทนาการ (Recreation Opportunity Spectrum: ROS) หมายถง การจาแนกพนทการทองเทยวหรอนนทนาการ โดยมวตถประสงคเพอใหเกดการจดการทสอดคลองกบความตองการของนกทองเทยวและสภาพแวดลอมธรรมชาตของพนท

พนทธรรมชาตสนโดษ (Primitive Area: P) หมายถง เขตการทองเทยวทมธรรมชาตสมบรณ เปนปาผนใหญตดกน การเขาถงยากลาบากและหามใชเครองยนตทกชนด ไมมรองรอยการการใชพนทจากมนษย ซงประสบการณทนกทองเทยวไดรบคอความสงบวเวกทมเพยงเสยงธรรมชาต

พนทธรรมชาตกงสนโดษไมใชยานยนต (Semi-Primitive Non-Motorized Area: SPNM) หมายถง เขตการทองเทยวทมธรรมชาตสมบรณ ขนาดปาธรรมชาตคอนขางใหญ เขาถงยากลาบากและหามใชเครองยนตทกชนด พบเหนรองรอยการกจกรรมของมนษยนอยมาก ซงประสบการณทนกทองเทยวไดรบจะมความสนโดษนอยกวาพนทธรรมชาตสนโดษ (P)

พนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (Semi-Primitive Motorized Area: SPM) หมายถง เขตการทองเทยวทมลกษณะของพนทสวนใหญยงคงมลกษณะแวดลอมเปนธรรมชาต การเขาถงสามารถใชยานพาหนะหรออปกรณทใชเครองยนตได มกพบเหนรองรอยทเกดจากการใชพนทของบคคลอนๆเสมอ ซงประสบการณการทองเทยวทไดรบจะไดสมผสธรรมชาตในบรรยากาศท สงบนอยกวา หรอเพมโอกาสการไดสมผสเรยนรวฒนธรรมดงเดมของชมชน กบการปฏสมพนธกบนกทองเทยวกลมอน

พนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (Roaded Natural-Modified: RN-M) หมายถง เขตการทองเทยวทมลกษณะของสภาพพนทยงคงมสภาพเปนธรรมชาตอย แตมการดดแปลง

8

หรอเปลยนแปลงเลยนแบบธรรมชาตอยางเหนไดชดเจน การพบเหนและไดยนเสยงจากบคคลอนอยในระดบปานกลาง แตกกลมกลนกบสภาพแวดลอมธรรมชาต มการพฒนาสงอานวยความสะดวกปานกลาง และสามารถใชพาหนะหรออปกรณเครองยนตไดเกอบทกประเภท ซงประเภทของการทองเทยวเปนแบบการทองเทยวเชงนเวศและการทองเทยวทางธรรมชาต

พนทชนบท (Rural Area: R) หมายถง เขตการทองเทยวทมลกษณะของสภาพพนทเปลยนแปลงธรรมชาตอยางเหนไดชดเจนเพอขยายโอกาสดานนนทนาการใหมากขน การเขาถงสามารถใชพาหนะหรออปกรณเครองยนตไดทกประเภท พบเหนรองรอยกจกรรมของมนษยคอนขางมาก ซงประสบการณการทองเทยวทไดรบ คอการไดสมผสเรยนรวฒนธรรมทองถน พบเจอนกทองเทยวกลมอนๆ คนในทองถนและไดรบความสะดวกสบายจากการบรการ

พนทเมอง (Urban Area: U) หมายถง เขตการทองเทยวทมลกษณะของพนทเปนสภาพแวดลอมเมองไมพบเหนความเปนธรรมชาต การเขาถงสะดวกสบาย พบเหนรองรอยกจกรรมของมนษยมาก ซงประสบการณการทองเทยวทไดรบคอ การไดสมผสเรยนรวฒนธรรมเมอง พบเจอนกทองเทยวกลมอนและผคนในเมองนน มความสะดวกสบาย และไดรบบรการอยางเตมท

บทท 2

กำรทบทวนวรรณกรรม

ผวจยไดทาการทบทวนเอกสาร ตารา บทความ และงานวจยทเกยวของเพอเปนขอมลประกอบในการศกษาการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรในการจาแนกเขตการทองเทยว เพอการจดการการทองเทยวเชงนเวศของอทยานแหงชาตนาหนาว โดยประเดนสาคญทผวจยไดทาการทบทวนมดงตอไปน

2.1 แนวความคดและองคประกอบของการทองเทยวเชงนเวศ 2.2 แนวความคด องคประกอบ และเกณฑการจาแนกชวงชนโอกาสดานนนทนาการ (Recreational Opportunity Spectrum: ROS) 2.3 แนวทางการการวางแผนการจดการการทองเทยวเชงนเวศ 2.4 การจดการอทยานแหงชาตของประเทศไทย 2.5 การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร

(Geograhpic Information Systems: GIS) 2.6 งานวจยทเกยวของ

2.1 แนวควำมคดและองคประกอบของกำรทองเทยวเชงนเวศ

2.1.1 แนวควำมคดเกยวกบกำรทองเทยวเชงนเวศ สรสวด อาสาสรรพกจ (2542) ไดใหความหมายของการทองเทยวเชงนเวศวา เปนการทองเทยวไปยงพนทธรรมชาตและระบบนเวศเปนหลกโดยมสวนประกอบของวถชวตและวฒนธรรมของชมชนทเกยวของกบระบบนเวศนนๆ รวมอยดวย ทงนรปแบบของกจกรรมและวธดาเนนการในทกกระบวนการ ตองสงผลกระทบตอสงแวดลอมและสงคมนอยทสด นาไปสการดแลรกษาสงแวดลอมและสงคม กอใหเกดการเรยนรและจตสานกทดตอผเกยวของ รวมทงการเปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยเขามามสวนรวมในการพฒนาและสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศอยางแทจรง

10

ซงคณลกษณะสาคญของการทองเทยวเชงนเวศมดงตอไปน 2.1.1.1 ตองใหการศกษาเกยวกบสงแวดลอมแกนกทองเทยวกอนเขาไปยง

แหลงทองเทยว เชน การจดบรรยายในเรองเกยวกบพนท ความเปราะบางของระบบนเวศ และการปฏบตตนของรกทองเทยวทเหมาะสมกบบรเวณทจะเขาไป

2.1.1.2 ตองไมทาใหทรพยากรทองเทยวในทนนๆ เสอมโทรมลง เชน ไมเกบพชพรรณหายากออกมาจากแหลงของมน หรอมลกษณะทดหมนดแคลนวฒนธรรมประจาถนนนๆ

2.1.1.3 ตองใหความสนใจคณคาทแทจรงทมอยในธรรมชาตเทานน 2.1.1.4 ตองมองคนเปนสวนหนงของธรรมชาต ตองไมมองแยกสวนและไม

เปลยนแปลงธรรมชาตใหมาสอดคลองกบความตองการของตน 2.1.1.5 ชวตปา สงแวดลอม และประชาชนทองถน ตองไดรบประโยชนจากการทองเทยวเชงนเวศ กลาวคอ ตองมผลประโยชนสวนหนงกลบไปบารงรกษาสงแวดลอม และคนทองถนไดรบผลประโยชนทางเศรษฐกจ สงคม จากการดาเนนการดงกลาว 2.1.1.6 การทองเทยวเชงนเวศเปนประสบการตรงของมนษยทไดรบจากธรรมชาต วฒนธรรม สงคม และวถชวตของคนบนโลก 2.1.1.7 ตองเปนการทองเทยวทเปนในเชงศกษาธรรมชาต วฒนธรรม สงคม วถชวตมากกวาการผจญภย หรอความเพลดเพลนสนกสนาน 2.1.1.8 ตองเปนการทองเทยว ทคานงถงความสามารถในการรองรบไดของพนทและสงคม วฒนธรรม จากความหมายขางตนสรปไดว า การทองเทยวเชงนเวศหมายถง การทองเทยวไปยงพนทธรรมชาตและระบบนเวศเปนหลก ซงรปแบบของกจกรรมและวธดาเนนการในทกกระบวนการ ตองสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด ไมทาใหธรรมชาตเสอมโทรมลง เสรมสรางความรและจตสานกทดแกผมาเยอน รวมทงพรอมใหชมชนทองถนเขามามสวนรวมและไดรบประโยชนจากการทองเทยวเพอเพมคณภาพชวตทดขน และนาไปสการดแลอนรกษสงคม วฒนธรรม ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรวมกนอยางยงยน 2.1.2 องคประกอบของกำรทองเทยวเชงนเวศ สนธ สโรบล (2546) ไดนาแนวความคดของ ราลฟ บคลย (Ralf Buckley) ผอานวยการศนยวจยการทองเทยวนานาชาต มหาวทยาลยกรฟฟธ ออสเตรเลย ซงมแนวความคดดานการทองเทยวเชงนเวศ 4 ประการคอ 1) เปนการทองเทยวทมการจดการอยางยงยน ดวยรปแบบการบรหารจดการทถกตอง

2) เปนการทองเทยวบนพนฐานของธรรมชาต

11

3) มการศกษาเรยนรดานวฒนธรรมหรอสงแวดลอมเปนหลก 4) เออประโยชนตอการอนรกษสรางความพงพอใจแกนกทองเทยว

ซงจากแนวคดดงกลาวไดถกดดแปลงและพฒนามาสองคประกอบหลกของการทองเทยวเชงนเวศ 4 ดานดงตอไปน 2.1.2.1 องคประกอบดานพนท เปนการทองเทยวในแหลงทองเทยวเกยวเนอง กบธรรมชาตเปนหลก อกทงมธรรมชาตเปนเอกลกษณเฉพาะถน ทงนรวมถงแหลงวฒนธรรมและประวตศาสตรทเกยวเนองกบระบบนเวศในพนท ดงนนองคประกอบดานพนทจงมพนฐานอยกบธรรมชาต 2.1.2.2 องคประกอบดานการจดการ เปนการทองเทยวทมความรบผดชอบและจะตองไมมผลกระทบตอสงแวดลอมและสงคม มการจดการทยงยน ครอบคลมถงการอนรกษทรพยากรธรรมชาต การจดการสงแวดลอม การปองกนและกาจดมลพษ ควบคมการพฒนาทองเทยวอยางมขอบเขต และมการจดการการทองเทยวอยางยงยน 2.1.2.3 องคประกอบดานกจกรรมและกระบวนการ เปนการทองเทยวทเออตอกระบวนการเรยนรใหการศกษาเกยวกบสภาพแวดลอมและระบบนเวศของแหลงทองเทยว สรางความร ประสบการณ ความประทบใจ ความตระหนกและปลกจตสานกทถกตอง ตอผมสวนเกยวของตอการทองเทยว อนไดแก นกทองเทยว ผประกอบการ และชมชนทองถน 2.1.2.4 องคประกอบดานการมสวนรวม เปนการทองเทยวทคานงถงการมสวนรวมของประชาชน โดยใหผมสวนไดสวนเสยมสวนรวมในทงกระบวนการ อนจะกอให เกดประโยชนตอทองถน การกระจายรายได การยกระดบคณภาพชวต การไดผลตอบแทนกลบมาบารงรกษาและจดการแหลงทองเทยวอยางมประสทธภาพ กลาวโดยสรปคอ การทองเทยวเชงนเวศเปนกจกรรมทมองคประกอบ 4 ดานดวยกน ไดแก ดานพนท ดานการจดการ ดานกจกรรมและกระบวนการ และดานการมสวนรวม โดยมหวใจสาคญคอ การศกษาเรยนรจากธรรมชาตและการทองเทยวโดยอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงการทองเทยวเชงนเวศจะเกดขนไดอยางยงยนและมประสทธภาพหรอไมนน ขนอยกบการบรหารจดการและพฒนาการทองเทยวอยางถกตองเหมาะสมตอขดจากดความสามารถในการรองรบการทองเทยว และมการเปดโอกาสใหนกทองเทยวไดเรยนรเอกลกษณของธรรมชาตของระบบนเวศเหลานน โดยไมกอใหเกดผลกระทบหรอความเสยหายแกทรพยากรธรรมชาต วฒนธรรมและวถชวตดงเดม

12

2.2 แนวควำมคด องคประกอบ และเกณฑกำรจ ำแนกชวงชนโอกำสดำนนนทนำกำร (Recreational Opportunity Spectrum: ROS) 2.2.1 แนวควำมคดเกยวกบกำรจ ำแนกชวงชนโอกำสดำนนนทนำกำร สวนศกษาและวจยอทยานแหงชาต (2553) ไดกลาวถงแนวคดเกยวกบการกาหนดชวงชนโอกาสดานนนทนาการ (ROS) วาเปนแนวคดพนฐานในการสารวจวางแผนและการจดการทรพยากรนนทนาการทไดรบการพฒนามาเปนเวลานานกวา 3 ทศวรรษ โดยนกวชาการจากสถาบนการศกษาและนกวางแผนพนทนนทนาการของ USDA Forest Service มาตงแตชวงปลายทศวรรษ 1970 เพอจาแนกแหลงนนทนาการหรอแหลงทองเทยว (โดยเฉพาะในอทยานแหงชาต) ออกตามลกษณะทางกายภาพของพนท (physical settings) ลกษณะทางสงคม (social settings) และลกษณะทางดานการจดการพนท (managerial settings) ซงสงผลใหประสบการณนนทนาการ (recreation experience) ทนกทองเทยวจะไดรบจากการไปเยอนแหลงทองเทยวแตละแหลงมความแตกตางกน ดงนน ROS จงถกพฒนาขนมาบนพนฐานของความคดทวา ผลทพงปรารถนา (desired end-product) ของการจดการดานนนทนาการ คอ ความหลากหลายของโอกาสทางดานนนทนาการทเปดโอกาสใหผเข ารวมกจกรรมไดรบประสบการณในรปแบบทตนตองการได ในขณะท ผททาหนาทในดานการจดการพนทกยงคงสามารถรกษาคณภาพมาตรฐานของแหลงทองเทยวในแตละกลมชนไดอยางยงยน Clark and Stankey (1979) เปนผเรมนาแนวคดนมาใช โดยกลาววา คนสวนใหญมกจะเลอกพนทสาหรบประกอบกจกรรมนนทนาการ โดยพจารณาวาสามารถตอบสนองตอความตองการดานนนทนาการของตนไดหรอไม โอกาสดานนนทนาการจงเปนความสมพนธระหวางความตองการของผใชประโยชนและผลจากการจดการพนทเพอใหสามารถตอบสนองความตองการของผใชประโยชน การนาหลกการชวงชนโอกาสดานนนทนาการมาใช จงมจดมงหมายในการสารวจและจาแนกพนทนนทนาการออกเปนประเภทตางๆ ทใหประสบการณนนทนาการทแตกตางกนออกไป จากความสมพนธระหวางผใชประโยชนและนกจดการพนทนนทนาการ Clark and Stankey (1979) สรปวารปแบบของกจกรรมนนทนาการมความยดหยนและมความหลากหลายขนอยกบลกษณะของการจดการ ดงนนนกจดการจงควรใหสงทดทสดสาหรบเปนทางเลอกในการประกอบกจกรรมนนทนาการแตละรปแบบ และไดสรปความหมายของชวงชนโอกาสดานนนทนาการไววาเปนความหลากหลายของกจกรรมทมความเปนไปไดในการทจะสงเสรมหรอพฒนาในแหลงนนทนาการนนๆ ดรรชน เอมพนธ (2544) ไดใหความหมายของชวงชนโอกาสทางดานนนทนาการ (ROS) วา หมายถง การจาแนกพนททองเทยวหรอพนทนนทนาการ โดยมวตถประสงคเพอให

13

เกดการจดการพนททองเทยวในลกษณะทตอบสนองตอประสบการณทนกทองเทยวตองการไดหลากหลายมากขน นาไปสความพงพอใจและประสบการณทมคณคาของนกทองเทยวและมการควบคมระดบการพฒนาใหเหมาะสมกบประเภทของแหลงทองเทยวทกาหนดไว โดยเฉพาะอยางยงแหลงทองเทยวธรรมชาตในพนทธรรมชาตหรอในพนทอนรกษทตองมเงอนไขในการจดการพนทเพอยงประโยชนดานอนๆไปพรอมกบการทองเทยว 2.2.2 วตถประสงคของกำรจ ำแนกชวงชนโอกำสทำงดำนนนทนำกำร 2.2.2.1 เพอใหผมาเยอนไดรบประสบการณดานนนทนาการ อนเปนเอกลกษณหรอคณคาของแหลง ทองเทยวนน 2.2.2.2 เพอชวยพฒนากจกรรมนนทนาการใหมความหลากหลายและสราง โอกาสทางเลอกแก นกทองเทยวในการไปเยอนแหลงทองเทยว และประกอบกจกรรมนนทนาการทตนตองการไดอยางสอดคลองกลมกลนกบสภาพแวดลอมของพนท (สวนศกษาและวจยอทยานแหงชาต, 2553)

2.2.3 องคประกอบของกำรจ ำแนกชวงชนโอกำสดำนนนทนำกำร ดรรชนและคณะ (2547) ไดกลาวถงการจาแนกชวงชนโอกาสดานนนทนาการทปรากฎในสภาพปจจบน มขอนามาพจารณา 3 ดานดงตอไปน 2.2.3.1 ปจจยทางกายภาพ ไดแก ความหางไกล ขนาดของพนทธรรมชาตทเปนผนตดตอกน และรองรอยของมนษยหรอสภาพแวดลอมของแหลงนนทนาการ เปนตน 2.2.3.2 ปจจยทางสงคม ไดแก ความหนาแนนของผใชประโยชน โอกาสในการพบปะบคคลอนหรอประสบการณดานนนทนาการของนกทองเทยวเปนตน 2.2.3.3 ปจจยดานการจดการพนท ไดแก มาตรการการจดการควบคมการใชประโยชนพนท เสนทางคมนาคมหรอการจดการพนทเพอกจกรรมนนทนาการ เปนตน จากองคประกอบของการจาแนกชวงชนโอกาสดานนนทนาการขางตน พบวาสามารถแบงชวงชนโอกาสดานนนทนาการของแหลงทองเทยวทางธรรมชาต ออกเปน 6 ชวงชน ดงน

1) พนทธรรมชาตสนโดษ (primitive area: P) ลกษณะทวไปมสภาพ พนทเปนผนใหญตดตอกน ทยงเปนธรรมชาตสมบรณ ยงไมถกดด แปลงหรอมรองรอยของการพฒนาใดๆ การพบปะบคคลอนๆ ตามาก ไมมรองรอยของมนษยและกจกรรมอนเกดจากมนษยหรอมนอยมาก การควบคมเปนไปอยางอสระดวยจตสานกอนดของนกทองเทยวเอง และหามใชเครองยนตทกชนด ลกษณะของประสบการณทนกทองเทยวจะไดรบเปนความสงบวเวกทมเพยงเสยงจากธรรมชาต ไดหลกหนจากความวนวายในสงคมไดสมผสและเรยนรธรรมชาตอยาง

14

ใกลชด ไดใชพละ กาลงกายและพงพาตนเอง ในการประกอบกจกรรม ตลอดจนไดแสดงออกถงความเปนตวของตวเอง

2) พนทธรรมชาตกงสนโดษไมใชยานยนต (semi-primitive non- motorized area: SPNM) ลกษณะทวไปของพนท สวนใหญยงคงเปนธรรมชาตสมบรณ มขนาด คอนขางใหญ การพบปะบคคลอนคอนขางตา แตมกพบเหนรองรอยทเกดจากการใชพนทของบคคลอนๆ การจดการพนทกระทาโดยมมาตรการควบคมในพนทปรากฏใหเหนบางแตนอยมาก และหามใชเครองยนตทกชนด ประสบการณทไดรบมลกษณะเดยวกนกบพนทธรรมชาตสนโดษ หากแตมโอกาสไดสมผสความสงบวเวกจากธรรมชาตนอยกวา โอกาสในการพบเจอนกทองเทยวกลมอนสงกวา และปรากฏรองรอยของผลกระทบจากกจกรรมการใชประโยชนบาง

3) พนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (semi-primitive motorized area: SPM)ลกษณะของพนทสวนใหญยงคงมลกษณะแวดลอมเปนธรรมชาต ทมขนาดคอน ขางใหญ มปรมาณผเขาไปใชพนทตา แตมกพบเหนรองรอยทเกดจากการใชพนทของบคคลอนๆเสมอ การจดการพนทกระทาโดยมมาตรการควบคมในพนทปรากฏใหเหนบางแตนอย สามารถใชยานพาหนะหรออปกรณทใชเครองยนตได ประสบการณการทองเทยวทได รบมลกษณะเชนเดยวกนกบพนทธรรมชาตกงสนโดษไมใชยานยนต หากแตมโอกาสทจะไดสมผสธรรมชาตในบรรยากาศท สงบนอยกวาหรอเพมโอกาสการไดสมผสเรยนรวฒนธรรมดงเดมของชมชน กบการปฏสมพนธกบนกทองเทยวกลมอน ทาใหปรมาณการใชประโยชนเพมขน โอกาสในการพบกบ นกทองเทยวกลมอนๆ สงขน โดยรวมยงคงความเปนธรรมชาต แตการเขาถงกระทาไดสะดวกกวาพนท 2 กลมแรก การใชประโยชนเพมขน โอกาสทผมาเยอนจะพบปะกบกลมนกทองเทยวอนๆ จงสงกวารองรอยของผลกระทบจากกจกรรมการใช ประโยชนมคอนขางชดเจน

4) พนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (Roaded Natural- Modified: RN-M) ลกษณะของสภาพพนทยงคงมสภาพเปนธรรมชาตอย แตมการดดแปลงหรอเปลยนแปลงเลยนแบบธรรมชาตอยางเหนไดชดเจน การพบเหนและไดยนเสยงจากบคคลอนอยในระดบปานกลาง แตกกลมกลนกบสภาพแวดลอมธรรมชาต มการพฒนาสงอานวยความสะดวกปานกลาง และสามารถใชพาหนะหรออปกรณเครองยนตไดเกอบทกประเภท ซงประเภทของการทองเทยวเปนแบบการทองเทยวเชงนเวศและการทองเทยวทางธรรมชาต

5) พนทชนบท (rural area: R) เปนพนททมลกษณะของสภาพพนท มการเปลยนแปลงธรรมชาตอยางเหนไดชดเจนเพอขยายโอกาสดานนนทนาการใหมากขน รวมถงเพอปองกนผลกระทบจากการทองเทยวทมตอ พช ดน และนา การพบเหนและไดยนเสยงจากบคคลอนเปนเรองปกต และโอกาสพบปะบคคลอนๆมปานกลางถงสง มสงอานวยความสะดวกสาหรบคนหมมาก สามารถใชพาหนะหรออปกรณเครองยนตไดทกประเภท

15

ประสบการณทนกทองเทยวไดรบในพนทชนบท คอการไดสมผสเรยนรวฒนธรรมทองถน พบเจอนกทองเทยวกลมอนๆ และคนใน ทองถน มความสะดวกสบายจากการบรการ ปรากฏรองรอยของกจกรรมการใชประโยชนเกอบทกรปแบบ มลกษณะพนฐานของพนทเปนชมชนชนบท ทมสภาพแวดลอมทวไปเปนธรรมชาต การเขาถงสะดวกปานกลางถงมาก

6) พนทเมอง (urban area: U) ลกษณะของพนทเปนสภาพแวดลอม เมอง มกมการตกแตงและประดบประดาพนทดวยไมตางถน สวนใหญจะไดยนเสยงจากมนษยและเครองยนตตางๆ โอกาสพบปะบคคลอนๆมสงมาก สงอานวยความสะดวกถกออกแบบมาเพอรองรบการใชประโยชนสาหรบคนหมมาก ใหความสะดวกสบาย มพาหนะโดยสารประจาทาง และสามารถใชพาหนะหรออปกรณเครองยนตไดทกประเภท นกทองเทยวไดสมผสเรยนรวฒนธรรมเมอง พบเจอนกทองเทยวกลม อนและผคนในเมองนน มความสะดวกสบาย และไดรบบรการอยางเตมท มการพฒนาอยางเขมขน อยางไรกด ในความเปนจรงอาจพบวา โอกาสนนทนาการแหลงเดยวกนนน อาจไดผลการจาแนกเขตการทองเทยวของแตละปจจยไมสอดคลองกน เชน ดานกายภาพประเมนออกมาใหลกษณะโอกาสนนทนาการประเภทธรรมชาตกงสนโดษไมใชยานยนต เพราะอยหางไกล และมความเปนธรรมชาตสง แตดานสงคมอาจพบวาเปนลกษณะโอกาสนนทนาการ ประเภทธรรมชาตกงสนโดษแบบใชยานยนต เพราะมจานวนผเขาไปใชแหลงทองเทยวหนาแนนมาก เปนตน ดงนนตามหลกการพจารณา ควรใหความสาคญกบลกษณะทางกายภาพกอน เนองจากมการเปลยนแปลงไดยาก โดยเฉพาะแหลงทองเทยวทางธรรมชาตหรอในพนทอนรกษ แลวจงพจารณาปรบโอกาสนนทนาการดานสงคมและมาตรการการจดการพนทใหสอดคลองกน(ดรรชนและคณะ, 2547) จากแนวความคดและองคประกอบขางตนของการจาแนกชวงชนโอกาสดานนนทนาการสามารถสรปไดวา ชวงชนโอกาสดานนนทนาการหมายถง การจาแนกเขตการทองเทยวทม(1) ลกษณะทางกายภาพ ซงหมายถง ลกษณะทางธรรมชาตดงเดมของแหลงทองเทยว (2) การจดการพนท ซงหมายถง การจดการเสนทางคมนาคม การใชประโยชนทดน และ (3) โอกาสนนทนาการดานสงคม ซงหมายถง ประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบจรงจากการเดนทางไปเยอนแหลงทองเทยว ทจะสะทอนถงความคาดหวง ความพงพอใจ และความเหมาะสมของการจดการการทองเทยวทผานมาวามสามารถสนองตอบความตองการของนกทองเทยวไดเปนอยางไร และเหมาะสมสอดคลองกบปจจยดานอนหรอไม โดยเขตการทองเทยวสามารถจาแนกได 6 ประเภท และแตละประเภทจะมรปแบบการจดการการทองเทยวทแตกตางกนออกไป ดงนนการกาหนดแนวทางการจดการทสามารถตอบสนองตอประสบการณการท มคณคาของนกทองเทยวไดนนตองมลกษณะทางธรรมชาตและ

16

การใชประโยชนจากการทองเทยวทความสมพนธกน ไมกอใหเกดผลกระทบซงกนและกน และโดยเฉพาะพนทอนรกษ จะตองยดทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนสาคญ 2.2.4 กำรก ำหนดปจจยและเกณฑทใชในกำรจ ำแนกเขตกำรทองเทยว สาหรบปจจยและเกณฑทใชในการจาแนกเขตการทองเทยวตามหลกการของ ROS น ดรรชนและคณะ (2547) ไดประยกตมาจาก The Province of British Columbia (1998) และทาการปรบปรงใหสอดคลองกบสภาพทางชวภายภาพ การใชทดน และลกษณะการทองเทยวของประเทศไทย โดยมปจจย 3 ดาน ไดแก 2.2.4.1 ปจจยดานกายภาพ ไดแก ความยากงายของการเขาถง โดยประเมน จากปจจยระยะใกลไกลของแหลงทองเทยว จากถนนสายหลก และถนนสายรอง โดยใชขอมลทตยภมจากฐานขอมลสารสนเทศทางภมศาสตร และการตรวจสอบพนท (ground check) 2.2.4.2 ปจจยดานการจดการพนท ไดแก ระดบความเปนธรรมชาต โดย ประเมนจากประเภทของการใชทดน และขนาดของพนทธรรมชาต ซงใชขอมลทตยภมจากฐานขอมลสารสนเทศทางภมศาสตร และการตรวจสอบพนท (ground check) สาหรบปจจยดานกายภาพและการจดการพนท กาหนดใหใชวธการวเคราะหขอมลเชงพนท (spatial data)โดยระบบสารสนเทศภมศาสตร สงทแตกตางกนระหวางเกณฑการจาแนกของ The Province of British Columbia (1998) กบ การศกษาของดรรชนและคณะ (2547) มดงน ตำรำงท 2.1 เกณฑทแตกตางกนระหวางเกณฑการจาแนกของ The Province of British Columbia กบ การศกษาของดรรชนและคณะ

เกณฑกำรจ ำแนก ROS ของ The Province of British Columbia

เกณฑกำรจ ำแนก ROS ของดรรชนและคณะ

เขตพนทสนโดษ (primitive area : P)

ระยะหางจากถนนมากกวา 8 กม. เปนพนทปาธรรมชาตและสภาพธรรมชาตท

ไมถกเปลยนแปลงโดยมนษย ขนาดพนทธรรมชาตมากกวา 50 ตร.กม.

เขตพนทสนโดษ (primitive area : P)

ระยะหางจากถนนหลกมากกวา 5 กม. ระยะหางจากถนนยอยประเภทท 3 มากกวา

1 กม. เปนพนทปาธรรมชาตและสภาพธรรมชาตท

ไมถกเปลยนแปลงโดยมนษย ขนาดพนทธรรมชาตมากกวา 10 ตร.กม.

17



เขตพนทธรรมชำตกงสนโดษไมใชยำนยนต ( Semi-primitive Non-motorized : SPNM)

ระยะหางจากถนนระหวาง 1-8 กม. เปนพนทปาธรรมชาตและสภาพธรรมชาตท

ไมถกเปลยนแปลงโดยมนษย ขนาดพนทธรรมชาตระหวาง 10-50 ตร.กม.

เขตพนทธรรมชำตกงสนโดษไมใชยำนยนต ( Semi-primitive Non-motorized : SPNM)

ระยะหางจากถนนหลกมากกวา 5 กม. ระยะหางจากถนนยอยประเภทท 3 มากกวา

1 กม. เปนพนทปาธรรมชาตและสภาพธรรมชาตท

ไมถกเปลยนแปลงโดยมนษย ขนาดพนทธรรมชาตนอยกวาหรอเทากบ 10

ตร.กม.

เขตพนทธรรมชำตกงสนโดษใชยำนยนต ( Semi-primitive motorized : SPM)

ระยะหางจากถนนระหวาง 1-8 กม. เปนพนทปาธรรมชาตและสภาพธรรมชาตท

ไมถกเปลยนแปลงโดยมนษย ขนาดพนทธรรมชาตระหวาง 10-50 ตร.กม.

เขตพนทธรรมชำตกงสนโดษใชยำนยนต ( Semi-primitive motorized : SPM)

ระยะหางจากถนนหลกมากกวา 1 กม. ระยะหางจากถนนยอยประเภทท 3 นอยกวา

หรอเทากบ 1 กม. เปนพนทปาธรรมชาตและสภาพธรรมชาตท

ไมถกเปลยนแปลงโดยมนษย ขนาดพนทธรรมชาตไมจากด

เขตพนทธรรมชำตทมนษยสรำงขน/ดดแปลง ( Roaded Natural-Modified : RN-M)

ระยะหางจากถนนหลกนอยกวาหรอเทากบ 1 กม.

ระดบความเปนธรรมชาตนอยมาก เปนพนทตงถนทอยอาศยและพนทการเกษตร

ขนาดพนทธรรมชาตไมจากด

เขตพนทธรรมชำตทมนษยสรำงขน/ดดแปลง ( Roaded Natural-Modified : RN-M)

ระยะหางจากถนนหลกนอยกวาหรอเทากบ 1 กม.

ระยะหางจากถนนยอยประเภทท 3 ไมจากด

เปนพนทปาธรรมชาตและสภาพธรรมชาตทไมถกเปลยนแปลงโดยมนษย / สวนปา / สภาพเลยนแบบธรรมชาต


ตารางท 2.1 (ตอ)

18

หมำยเหต: ดรรชนและคณะ (2547) ไดเพมเกณฑถนนยอยประเภทท 3 เพอความชดเจนใน

การจาแนกเขตการทองเทยวและลดขนาดพนทธรรมชาตเนองจากประเทศไทยม ขนาดเลกกวาประเทศแคนาดา รวมถงความหนาแนนของประชากรทมมากกวา

2.2.4.3 ปจจยดานสงคม ไดทาการรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามนกทองเทยวในแหลงทองเทยวตางๆ โดยกาหนดใหมคาถามครอบคลมปจจยทางสงคมทใชในการจาแนกเขตการทองเทยว ดงตอไปน 1) การไดใกลชดกบความเปนธรรมชาต 2) ความเงยบสงบ/ สนโดษ 3) การไดหลกหนความแออดและเสยงอกทกของเมอง 4) การไดพงพาตนเอง/ ทดสอบความสามารถของตนเอง 5) การไดพบปะผคน 6) การไดพกผอนในบรรยากาศทสงบ 7) ความเปนอสระจากการปราศจากการควบคม 8) ความสะดวกสบาย 9) การพบเหนรองรอยผลกระทบทเกดขนในพนท



เขตพนทชนบท ( Rural : R)

ระยะหางจากถนนนอยกวาหรอเทากบ 1 กม.

เปนพนทเกษตรกรรม / ทตงชมชน ขนาดพนทธรรมชาตไมจากด

เขตพนทชนบท ( Rural : R)

ระยะหางจากถนนหลกมากกวา 1 กม. ระยะหางจากถนนยอยประเภทท 3 ไมจากด เปนพนทเกษตรกรรม / ทตงชมชน


เขตพนทเมอง ( Urban :U)

ระยะหางจากถนนนอยกวาหรอเทากบ 1 กม.

เปนพนทชมชนเมอง ขนาดพนทธรรมชาตไมจากด

เขตพนทเมอง ( Urban :U)

ระยะหางจากถนนหลกและถนนยอยประเภทท 3 ไมจากด

เปนพนทชมชนเมอง ขนาดพนทธรรมชาตไมจากด


19

ตำรำงท 2.2 ปจจยทางสงคมและเกณฑในการจาแนกเขตการทองเทยวตามหลกการ ROS เขตกำรทองเทยว ประสบกำรณกำรทองเทยว กำรพบปะผคน /

ขนำดของกลม ประเภทกำรทองเทยว

1) เขตพนทสนโดษ (P)

ประเภทสงบสนโดษสงมาก

ทาทายความสามารถในการพงพาตวเองสงมาก

ความสะดวกสบายนอยมาก

ไมมถงมนอยมาก ขนาดของกลมไมเกน

3 คน

การทองเทยวเชงนเวศ

2) เขตพนทธรรมชำตกงสนโดษไมใชยำนยนต (SPNM)

ประเภทสงบสนโดษสง ทาทายความสามารถใน

การพงพาตนเองสง ความสะดวกสบายนอย

นอย ขนาดของกลมไมเกน

5 คน

การทองเทยวเชงนเวศ

3) เขตพนทธรรมชำตกงสนโดษใชยำนยนต (SPM)

ประเภทสงบสนโดษปานกลาง-สง

ทาทายความสามารถในการพงพาตนเองปานกลาง

ความสะดวกสบายปานกลาง

นอย ขนาดของกลมไมเกน

15คน

การ ทองเทยวเชงนเวศ

การ ทองเทยวธรรมชาต

4) เขตพนทธรรมชำตทมนษยสรำงขน/ดดแปลง (RN-M)

ประเภทสงบสนโดษมนอยถงปานกลาง

ทาทายความสามารถในการพงพาตนเองนอยถงปานกลาง

ความสะดวกสบายสง

ปานกลาง ขนาดของกลมไมเกน

30 คน

การ ทองเทยวเชงนเวศ

การ ทองเทยวธรรมชาต

20

เขตกำรทองเทยว ประสบกำรณกำรทองเทยว กำรพบปะผคน / ขนำดของกลม

ประเภทกำรทองเทยว

5) เขตพนทชนบท (R)

ประเภทสงบสนโดษนอย ทาทายความสามารถใน

การพงพาตนเองนอย ความสะดวกสบายใน

บรบท วถชวตชมชน

สง ขนาดของกลมไม

จากด

การ ทองเทยวเกษตร

การ ทองเทยววถชวต / วฒนธรรม / ชนบท

6) เขตพนทเมอง (U)

ประเภทสงบสนโดษนอยมาก

ทาทายความสามารถในการพงพาตนเองนอยมาก

ความสะดวกสบายสงมาก

สงมาก ขนาดของกลมไม

จากด

การทองเทยวเมอง

แหลงทมำ: ดรรชนและคณะ (2547)

2.2.5 วตถประสงคของกำรจดกำรเขตทองเทยว

ดรรชนและคณะ (2547) ไดกลาววา การกาหนดวตถประสงคของการจดการเขตการทองเทยวแตละเขตเปนสงจาเปนอยางยง เพอใชเปนกรอบในการพฒนากจกรรมทองเทยวและสภาพแวดลอมของแหลงทองเทยว รวมไปถงเปนการชแนะถงวธการและมาตรการจดการพนทและควบคมนกทองเทยว เพอรกษาหรอคงไวซงประเภทของประสบการณทองเทยวใหเปนไปตามวตถประสงคทกาหนด โดยแตละเขตการทองเทยวมวตถประสงคในการจดการดงตอไปน 2.2.5.1 เขตทองเทยวธรรมชาตสนโดษ

1) จดการพนทใหปลอดจากรองรอยของมนษยและปลอยพนทใหเปน ธรรมชาตดงเดม เพอใหไดรบประสบการณอยกบธรรมชาตอยางแทจรง ไมมการพฒนาใดๆ ตองพงพาอาศยตนเองเปนหลก และเกดความรสกภมใจเมอสามารถเอาชนะความยากลาบากไดดวยตนเอง ผลทไดรบคอ การพฒนาความแขงแรงของรางกายและจตใจ


21

2) ประสบการณสงบ สนโดษ และเปนอสระ 3) เปนพนททมความสาคญดานการอนรกษ/รกษาระบบนเวศหรอ

สงแวดลอมธรรมชาตเชน พนทสวนใหญของอทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปาและลมนาชน 1 เปนตน

2.2.5.2 เขตทองเทยวธรรมชาตกงสนโดษไมใชยานยนต 1) จดการพนทใหสวนใหญปลอดจากรองรอยของมนษย เพอใหไดรบ

ประสบการณการใชชวตอยกบธรรมชาต มรองรอยของการใชพนทของนกทองเทยวอนๆหรอคนในทองถนบางแตนอยมาก กจกรรมทองเทยวยงตองพงพาอาศยตนเองเปนหลกและเกดความรสกภมใจเมอสามารถเอาชนะความยากลาบากไดดวยตนเอง ผลทไดรบคอ การพฒนาความแขงแรงของรางกายและจตใจ

2) ประสบการณสงบ สนโดษ และอสระ 3) เปนพนททมความสาคญในการรกษาระบบนเวศหรอสงแวดลอม

ธรรมชาต เชน พนทตอเชอมกบเขตธรรมชาตสนโดษ แตไมใชสงปลกสรางใดๆในอทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปาหรอปาอนรกษประเภทอนๆ

2.2.5.3 เขตทองเทยวธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต 1) จดการพนทสวนใหญใหคงความเปนธรรมชาต โดยใหธรรมชาตทม

อยเปนสงดงดดความสนใจของนกทองเทยวเปนหลก อานวยความสะดวกในการทองเทยวธรรมชาตใหมากขน สาหรบนกทองเทยวทตองการใกลชดธรรมชาต แตอาจไมมทกษะในการปรบเปลยนวถชวตทตนเองคนเคยมาเปนแบบพงพาธรรมชาตอยางเตมท หรออาจมขอจากดดานรางกาย หรอเปนผทพงพอใจกบประสบการณการทองเทยวแบบใกลชดธรรมชาตแตมความสะดวกสบายพอสมควร ผลทไดรบ คอการไดพกผอนกบธรรมชาต ไดรบความรความเขาใจเกยวกบสภาพพนททไปเยอน เกดความผอนคลายทงรางกายและจตใจ

2) ประสบการณสงบ ใกลชดธรรมชาต แตมความสะดวกสบาย พอสมควรในการประกอบกจกรรมการทองเทยว/นนทนาการ

3) เปนพนททมความสาคญในการรกษาระบบนเวศหรอสงแวดลอม ธรรมชาต เชน ในพนทอทยานแหงชาตตางๆ แตมนโยบายในการพฒนาพนทเพอการทองเทยวธรรมชาตทวไป

2.2.5.4 เขตทองเทยวธรรมชาตทมนษยสรางขนหรอธรรมชาตดดแปลง 1) จดการใหเกดสงดงดดใจนกทองเทยวในลกษณะสภาพการ

เลยนแบบธรรมชาต เชน ตกแตงพนทดวยไมดอกไมประดบแบบสวนตางๆ อานวยความสะดวกสบายแกนกทองเทยว อยไมหางไกลจากตวเมองนก หรอสามารถเขาถงไดงาย ผลทไดรบคอ การไดพกผอนกบธรรมชาตทปรงแตงขน เกดความผอนคลายทงรางกายและจตใจ

22

2) ประสบการณทองเทยวแบบสะดวกสบาย/ธรรมชาตแบบปรงแตง 2.2.5.5 เขตทองเทยวชนบท

1) จดการพนทใหเกดความศวไลซหรอการปรงแตงทไมใชธรรมชาต เพอรองรบคนหมมากและกจกรรมทางสงคมทมการพบปะคนอนๆสง

2) ความสะดวกสบายคลายอาศยในชมชนหรอหมบานทอยชานเมอง 3) ประสบการณทองเทยวแบบสะดวกสบาย

2.2.5.6 เขตทองเทยวธรรมชาตทมนษยสรางขนหรอธรรมชาตดดแปลง 1) จดการพนทใหเกดความศวไลซ สภาพแวดลอมแบบเมอง หรอการ

ปรงแตงทไมใชธรรมชาต เพอรองรบคนหมมาก และกจกรรมทางสงคมทมการพบปะคนอนๆสง 2) ความสะดวกสบายและปลอดภย มมาตรฐานการดารงชพแบบเมอง 3) ประสบการณการทองเทยวแบบสะดวกสบาย

2.2.6 ประโยชนของกำรจ ำแนกชวงชนโอกำสดำนนนทนำกำร ดรรชนและคณะ (2547) ไดกลาวถงประโยชนของการจาแนกชวงชนโอกาสดาน

นนทนาการไวดงตอไปน 2.2.6.1 ทราบถงอปทาน (Supply) ดานนนทนาการ/การทองเทยวในพนท

ไดแก ประเภทของ แหลงทองเทยวและประสบการณทจะไดรบจากแหลงนนๆ 2.2.6.2 ทราบผลกระทบของกจกรรมอนๆทมตอแหลงนนทนาการ 2.2.6.3 สามารถวเคราะหถงผลกระทบของการตดสนดาเนนการจดการพนททม

ตอประสบการณนนทนาการวาจะทาใหเปลยนแปลงไปมากนอยเพยงใด 2.2.6.4 สามารถเชอมโยงความตองการของนกทองเทยวเขากบอปทาน

นนทนาการทมอย 2.2.6.5 กาหนดมาตรฐานและแนวทางในการจดการพนทเพอใหไดมาซง

ประสบการณนนทนาการทตองการ การพจารณาขอเสนอแนะแนวทางการจดการแหลงทองเทยวโดยหลกการชวงชนโอกาส

ดานนนทนาการ ควรคานงถงเปาหมายของการจดการแตละเขตการทองเทยว ซงมความสาคญอยางยงเพอใชเปนกรอบในการจดการสภาพแวดลอมและการพฒนาสงอานวยความสะดวกตางๆ โดยดรรชนและคณะ (2547) ไดเสนอแนวทางการจดการการทองเทยวในเขตการทองเทยวตางๆ ดงแสดงในตารางท 2.4

23

ตำรำงท 2.3 การเสนอแนวทางการจดการการทองเทยวในเขตการทองเทยวตางๆ

เขตพนทธรรมชำตสนโดษ (P) เปำหมำย : นกทองเทยวควรไดรบประสบการณทสงบ สนโดษ ควรปลอยพนทใหเปนธรรมชาตดงเดม ปลอดจากรองรอยของมนษย หรอการพฒนาสงอานวยความสะดวกใดๆ ควบคมจานวนนกทองเทยวใหนอยทสด เพอใหไดรบประสบการณสนโดษ สงบและเปนอสระอยางแทจรง แนวทำงกำรจดกำร :

1) คงธรรมชาตดงเดม เสนทางเดนเทาหรอการเขาถงใหใชเสนทางทมอยแลวตามธรรมชาต ไมจาเปนตองดแลรกษาเสนทางเปนประจา หามใชพาหนะและอปกรณทองเทยวทใชเครองยนตทกชนด

2) มเจาหนาทหรอผคนเคยกบพนทนาเดนปาหรอประกอบกจกรรมทไมสงผลกระทบหรอรบกวนธรรมชาต

3) การเขาไปยงพนทควรมการแจงเจาหนาทเรองการเดนทาง วนเวลา และจดหรอบรเวณทจะเขาไป รวมทงวนเวลาทจะกลบออกมาทกครงกอนเขาไปในเขตทองเทยวน

4) ไมมการพฒนาสงอานวยความสะดวกใดๆ ควบคมการพฒนาทกรปแบบ โดยเฉพาะหามสรางถนนและการปรบเปลยนการใชทดนเปนเกษตรหรออนๆ ทไมใชสภาพปาธรรมชาต

5) เนนกจกรรมทองเทยวทรกษาระบบนเวศ โดยระมดระวงใหเกดผลกระทบตอระบบนเวศนอยทสด การจดการผลกระทบจากการทองเทยว ควรควบคมจานวนและเนนนกทองเทยวเชงนเวศทมคณภาพ ผลกระทบทอาจเกดจากการใชพนทตองควบคมใหอยในระดบตาและปลอยใหธรรมชาตฟนตวเอง เชน กาหนดฤดกาลปดเขตทองเทยวเปนตน

6) ควบคมจานวนนกทองเทยว ประมาณ 1-3 กลมตอวน กลมละไมเกน 3-5 คนมมาตราการนาขยะทไมยอยสลายออกมาจากเขตทองเทยวน และขดหลมฝงขยะทยอยสลายได

24

เขตพนทธรรมชำตกงสนโดษไมใชยำนยนต(SPNM) เปำหมำย : ควบคมพนทสวนใหญใหปลอดจากรองรอยของมนษย และควบคมจานวนผมาเยอนในระดบทเหมาะสม เพอใหนกทองเทยวไดรบประสบการณสงบ สนโดษ มความสะดวกสบายอยในระดบตา การพฒนาสงอานวยความสะดวกมเฉพาะเพอปองกนผลกระทบตอทรพยากรและเพอปองกนอนตรายแกนกทองเทยวเทานน การเขาถงพนททองเทยวประเภทนใชการเดนเทาหรอสตวตาง แนวทำงกำรจดกำร :

1) มการเขาถงโดยจดเสนทางเดนเทา เสนทางจกรยาน หรอเสนทางขนาดเลกใหมความกลมกลนกบธรรมชาต มการบารงรกษาเพอใหสามารถสงเกตเหนเสนทางได หามใชพาหนะและอปกรณทองเทยวทใชเครองยนตทกชนด

2) การเขาไปยงพนทควรมการแจงเจาหนาทเรองการเดนทาง วนเวลา และจดหรอบรเวณทจะเขาไป รวมทงวนเวลาทจะกลบออกมาทกครงกอนเขาไปในเขตทองเทยวน

3) สงอานวยความสะดวก มเฉพาะปายบอกทางเทาทจาเปน สงอานวยความสะดวกเพอปองกนอนตรายแกนกทองเทยว หรอปองกนผลกระทบตอทรพยากรทองเทยว ตองมขนาดเลกและกลมกลนกบธรรมชาต ใชวสดในพนทหรอวสดเลยนธรรมชาตมความกลมกลนอยางมาก มความคงทน ไมตองการการบารงรกษาบอยครง ไมพฒนาสงอานวยความสะดวกประเภททพกและหองสขาถาวร สถานทกางเตนทไมมการพฒนาหรอปรบพนทใดๆ หรออาศยสภาพทางธรรมชาตทมอยเปนแหลงพกคาง เชน ถาหรอผกเปลนอน เปนทางเลอกสาหรบการทองเทยวในเขตน

4) เนนการทองเทยวอยางรกษาระบบนเวศ การจดการผลกระทบทเกดขนจาการทองเทยว ใชวธควบคมจานวนนกทองเทยวและเนนนกทองเทยวเชงนเวศทมคณภาพผลกระทบ

5) ตองควบคมใหอยในระดบตาและปลอยใหธรรมชาตฟนตวเอง และกาหนดมาตราการลดผลกระทบตางๆ ทไมใชการกอสรางหรอการปรบเปลยนพนท

6) ควบคมการพฒนาพนททกรปแบบ โดยเฉพาะหามสรางถนนและการปรบเปลยนการใชทดนเปนเกษตรหรอเมอง

7) ควบคมจานวนนกทองเทยว ประมาณ 3-5 กลมตอวน กลมละไมเกน 5-10 คน 8) กาหนดมาตราการนาขยะทไมยอยสลายออกมาจากเขตทองเทยวน และขดหลมฝงขยะ

ทยอยสลายไดในบรเวณทเหมาะสม


25

เขตพนทธรรมชำตกงสนโดษใชยำนยนต (SPM) เปำหมำย : ลกษณะของประสบการณนนทนาการ นกทองเทยวควรไดรบความสงบ สนโดษในระดบปานกลาง-สง ควบคมพนทสวนใหญใหคงความเปนธรรมชาตและใหธรรมชาตทมอยเปนสงดงดดความสนใจของนกทองเทยวมากกวาสงอานวยความสะดวกหรอการพฒนา แนวทำงกำรจดกำร :

1) รถยนต 4 ลอเขาถงไดสะดวกมการจดเสนทางเดนเทาจกรยานหรอสตวตางๆทมขนาดและพนผวทคงทนใหสามารถรองรบปรมาณการใชประโยชนของคนจานวนมากขนแตยงมขนาดเลกและกลมกลนกบธรรมชาตมการบารงรกษาเสนทางเพอใหสามารถสงเกตเหนไดและรองรบการใชประโยชนไดตลอดเวลาอนญาตใหใชอปกรณทองเทยวทใชเครองยนตไดเชนรถยนตจกรยานยนตเปนตน

2) มการใหขอมลเกยวกบสภาพพนทและความยากลาบากของเสนทางกบนกทองเทยวลวงหนา

3) สงอานวยความสะดวกมทงปายบอกทางเทาทจาเปนสงอานวยความสะดวกเพอปองกนอนตรายแกนกทองเทยวปองกนผลกระทบตอทรพยากรทองเทยวและอานวยความสะดวกแกนกทองเทยวในการประกอบกจกรรมในเขตทองเทยวแตตองมขนาดเลกและกลมกลนกบธรรมชาตใชวสดเลยนแบบธรรมชาตมความกลมกลนอยางมาก มความคงทนตอการใชงานทมสมาเสมอมลานกางเตนทหองนาหองสขาลานจอดรถรถยนตสามารถเขาถงไดหรอพกคางในบานพกแบบโฮมสเตยในชมชนในปา

4) เนนการทองเทยวธรรมชาตทวไปมการสรางหรอจดหาสงอานวยความสะดวกสาหรบจดการปองกนผลกระทบทเกดขนจากการทองเทยวใชทงวธควบคมจานวนนกทองเทยวและเนนการเตอนประชาสมพนธนกทองเทยวดวยวธการตางๆเชนปายหรอสงพมพตางๆถงวธการเทยวอยางไมทาลายสงแวดลอม

5) ควบคมใหมการพฒนาพนทตาโดยเฉพาะเรองถนนควรหามขยายความกวางและหามใชพนผวถนนเปนคอนกรตเพราะไมกลมกลนกบสภาพธรรมชาต

6) ควบคมจานวนนกทองเทยวไมใหแออดและเกดความสบสนวนวาย 7) จดภาชนะรองรบขยะแบบคดแยกในทเหมาะสมมการจดการขยะและของเสยอยางถก

สขลกษณะและไมทาลายสงแวดลอม



26

เขตพนทธรรมชำตทมนษยสรำงขน/ดดแปลง (RN-M) เปำหมำย : นกทองเทยวไดรบประสบการณทเงยบสงบปานกลาง มการปรบภมทศนใหดงดดความสนใจ แตตองกลมกลนกบธรรมชาตดงเดม ทกษะการพงพาตนเองในการประกอบกจกรรมปานกลาง มความสะดวกสบายมากขน มพฒนาสงอานวยความสะดวกเนนความสะดวกสบาย มโอกาสพบนกทองเทยวกลมอนๆ บอยครงขน มสงกอสรางในลกษณะถาวรและมขนาดใหญ การเขาถงพนทแหลงทองเทยวประเภทนมความสะดวกสบายมาก สามารถเขาถงโดยยานพาหนะทกประเภท ปรากฏรองรอยของการใชประโยชนจากกจกรรมของมนษยในแหลงทองเทยวมากขน

แนวทำงกำรจดกำร : 1) เนนการทองเทยวทางธรรมชาตทวไป 2) เขาถงโดยรถยนต 4 ลอ หรอรถบสทศนาจรเขาถงไดสะดวก มการจดเสนทางเดนเทา

จกรยาน มขนาดและพนผวทคงทนสามารถรองรบปรมาณการใชประโยชนของคนจานวนมาก

3) สามารถปรงแตงพนทโดยใชพชหรอสตวเลยงในลกษณะเลยนแบบธรรมชาต 4) อนญาตใหใชอปกรณทองเทยวทใชเครองยนตได เชน รถยนต จกรยานยนต เปนตน 5) มสงอานวยความสะดวกเกอบทกรปแบบทสามารถจดใหมไดในพนทนอกตวเมอง เชน

รานอาหาร รานขายของทระลก ทพก เปนตน สงอานวยความสะดวกออกแบบใหนาสนใจ อาจเลยนแบบธรรมชาต หรอสถาปตยกรรมทองถน และสาหรบรองรบการใชประโยชนจากนกทองเทยวจานวนมากได บานพกแบบรสอรททามกลางธรรมชาต หรอสวนทแตกตางขน หรอบานพกในชนบททามกลางไรนาหรอสวนตางๆ

6) ควบคมจานวนนกทองเทยวไมใหแออดและเกดความสบสนวนวาย 7) จดภาชนะรองรบขยะแบบคดแยกในสถานทเหมาะสม มการจดการขยะและระบบบาบด

ของเสยอยางถกสขลกษณะไมทาลายสงแวดลอม 8) มระบบสาธารณปโภคตางๆ เชน ระบบไฟฟา นาประปา และโทรศพท


27

เขตพนทชนบท(R) เปำหมำย : มการดดแปลงหรอพฒนาพนทมากขน จนมความเปนธรรมชาตหลงเหลออยนอยมาก ความหนาแนนของนกทองเทยวสง และมโอกาสพบเจอนกทองเทยวอนๆ อยเสมอ แนวทำงกำรจดกำร :

1) เนนการทองเทยวทางวฒนธรรมการทองเทยวเชงเกษตรหรอการทองเทยวชนบททมผคนอยอาศยหนาแนน

2) การเขาถงคอนขางรวดเรว มระบบถนนทเออใหเกดความสะดวกสามารถรองรบปรมาณการใชประโยชนของคนจานวนรวดเรว

3) มการปรงแตงทไมใชธรรมชาตผสมปนเปกบธรรมชาตทปรงแตงบาง 4) ใชอปกรณทองเทยวทใชเครองยนตหรอเทคโนโลยสมยใหมหรอระบบอเลกโทรนกสใน

การประกอบกจกรรมเปนสวนใหญ 5) มสงอานวยความสะดวกเกอบทกรปแบบทสามารถจดใหมไดเชนรานอาหารรานขาย

ของทระลกทพกปมนามนศนยบรกรนกทองเทยวเปนตนสงอานวยความสะดวกออกแบบใหนาสนใจมความทนสมยหรออาจเลยนแบบธรรมชาตหรอสถาปตยกรรมทองถนสาหรบรองรบการใชประโยชนจากนกทองเทยวจานวนมากบานพกมหลายรปแบบตงแตโรงแรมเกสตเฮาสบงกะโลเปนทางเลอกสาหรบทพกในเขตน

6) มการจดการขยะและระบบบาบดของเสยอยางถกสขลกษณะ ไมทาลายสงแวดลอม 7) สวนใหญเปนกจกรรมทองเทยวทไมองธรรมชาตเชนกฬาตางๆการเรยนรวฒนธรรมวถ

ชวตประเพณหรอกจกรรมการเกษตรตางๆทอาจเปนไปตามปกตวสยหรอสรางขนมา 8) มระบบสาธารณปโภคตางๆเชนระบบไฟฟานาประปาและโทศพท 9) มเจาหนาทรกษาความปลอดภยตารวจกฎระเบยบและการรกษากฎหมายสาหรบคนหม

มากอยรวมกนอยางชดเจน

เขตพนทเมอง (U) เปำหมำย : ในพนทเขตนมรปแบบของการทองเทยวแบบเมอง การทองเทยวรปแบบพเศษอนๆ เชน สปา กอลฟ เปนตน มการพฒนาสงตางๆ ทใหความสะดวกสบายและปลอดภย เนนการพฒนาพนทเพอรองรบคนหมมากหรอผมาเยอนแบบมวล (mass tourism)


28

แนวทำงกำรจดกำร : 1) เนนการทองเทยวทางวฒนธรรมประวตศาสตรสงบนเทงกฬา 2) การปองกนผลกระทบจากการทองเทยวกระทาไดทกรปแบบ 3) การเขาถงรวดเรวมถนนและระบบจราจรทเออใหเกดความสะดวกสามารถรองรบ

ปรมาณการใชประโยชนของคนจานวนมากพาหนะทกรปแบบแตเนนการขนสงมวลชนเชนรถเมลรถไฟฟาเพอความสะดวกและรวดเรวในการเดนทาง

4) กจกรรมหรอบรการพงพาเทคโนโลยสมยใหมหรอระบบอเลกโทรนกสเปนสวนใหญ 5) มสงอานวยความสะดวกเกอบทกรปแบบเชนรานอาหารรานขายของทระลกทพก

ปมนามนศนยบรการนกทองเทยวเครองกดเงนอตโนมตโรงพยาบาลเปนตนสงอานวยความสะดวกออกแบบใหนาสนใจมความทนสมย (modern) หรออาจเลยนแบบธรรมชาตหรอสถาปตยกรรมทองถนสาหรบรองรบการใชประโยชนจากนกทองเทยวจานวนมากทพกมหลากหลายรปแบบตงแตโรงแรมหอพกเกสตเฮาสหองแบงเชาพกเปนทางเลอกสาหรบพกในเขตน

6) มระบบกาจดการขยะและระบบบาบดของเสยอยางถกสขลกษณะ 7) มการจดการกบมลภาวะตางๆเพอใหเกดสภาพแวดลอมทดเชนการจดการกบขยะของ

เสยอากาศเปนพษเปนตน 8) การทองเทยวเนนสงทมนษยสรางขนหรอกจกรรมตางๆเชนเกมสกฬาหนงละครตางๆ

สวนใหญเปนกจกรรมทองเทยวทไมองธรรมชาต 9) มระบบสาธารณปโภคตางๆเชนระบบไฟฟานาประปาและโทรศพท 10) มเจาหนาทรกษาความปลอดภยตารวจกฎระเบยบและการรกษากฎหมายสาหรบคนหม

มากอยรวมกนอยางชดเจน 2.3 กำรวำงแผนกำรจดกำรกำรทองเทยวเชงนเวศ ดรรชนและคณะ (2547) ไดกลาวถงการจดการดานการดานการทองเทยววา โดยทวไปแลว ตองครอบคลมองคประกอบทสาคญ 4 ดาน ไดแก (1) ดานทรพยากรการทองเทยว (2) ดานการบรการ (3) ดานตลาดของการทองเทยว (4) ดานการบรหารจดการการทองเทยว ซงรวมถงองคกรและกฎระเบยบตางๆทเกยวของ ดงแสดงในภาพ 2.1


29

ภำพท 2.1 องคประกอบของการวางแผนการจดการการทองเทยวเชงนเวศ

2.3.1 ทรพยำกรกำรทองเทยวและกจกรรมกำรทองเทยว ประเดนสาคญทเกยวของกบการจดการการทองเทยวเชงนเวศ คอ ความสามารถของพนทและระบบนเวศในการรองรบการทองเทยวเพอใหทรพยากรทองเทยวย งคงอยไดยงยน โดยไมเสอมโทรมลงไปอยางถาวร และไมกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมธรรมชาต สงคม และวฒนธรรมทองถนตามมา ศกยภาพของทรพยากรทองเทยวไดดงดดความสนใจของนกทองเทยวเชงนเวศ รวมไปถงการกาหนดกจกรรมการทองเทยวเชงนเวศทเหมาะสม ดงนนการจดการทรพยากรการทองเทยวเชงนเวศ จงเนน

2.3.1.1 ประเมนคณคาทรพยากรทองเทยวในพนทซงตงอยบนพนฐานความสนใจเฉพาะดานของนกทองเทยวเชงนเวศ ทมตอธรรมชาต วถชวตทองถน และการอนรกษ

2.3.1.2 จดการเพอรกษาคณคาความสาคญในความเปนธรรมชาตและวฒนธรรมทองถนไวใหได

2.3.1.3 จาแนกเขตการจดการพนท เพอการทองเทยวและการรกษาระบบนเวศ รวมไปถงกาหนดมาตรการหรอเงอนไขในการใชพนทตางๆ

2.3.1.4 แสวงหาความรวมมอจากทกฝายทเกยวของกบการทองเทยวเชงนเวศ 2.3.1.5 ประชาสมพนธและสรางความตระหนกตอทรพยากรการทองเทยว

30

2.3.1.6 ตดตามตรวจสอบ/ประเมนสถานภาพของทรพยากรทองเทยวอยเสมอ ซงกจกรรมการทองเทยวเชงนเวศทเหมาะสม ควรเปนกจกรรมท (1) มโอกาสไดใกลชดและไดรบประสบการณตรงจากธรรมชาตและวถชวตทองถน (2) มโอกาสไดเขาใจ เรยนร และเกดควมตระหนกในคณคาของทรพยากรทองเทยว (3) มโอกาสทจะสรางงานและสรางรายไดใหกบชมชนทองถน (4)กจกรรมทสงผลดานการอนรกษซงอาจเปนทางตรงหรอทางออม และไมกอใหเกดผลกระทบตอสภาพแวดลอมธรรมชาตและวถชวตทองถน กลาวโดยสรปคอ องคประกอบดานทรพยากรการทองเทยวและกจกรรมการทองเทยว ของการวางแผนการจดการการทองเทยวเชงนเวศนน ควรใหความสาคญกบศกยภาพของทรพยากร- ธรรมชาตและสงแวดลอมเปนหลกสาคญ โดยกจกรรมการทองเทยวตางๆควรอยบนพนฐานของการอนรกษทรพยากรการทองเทยว ใหความสาคญกบขดจากดการรองรบการทองเทยว และไมกอใหเกดผลกระทบตอระบบนเวศและสงแวดลอม โดยแนวทางการจดการควรใหทกฝายมสวนรวมในการดแลรกษาทรพยากรทองเทยว จนถงขนตอนการตดตามตรวจสอบและประเมนผล เพอเสรมสรางความตระหนกและใหทรพยากรการทองเทยวคงอยตอไปอยางยงยน 2.3.2 นกทองเทยวเชงนเวศและกำรจดกำรดำนกำรตลำด นกทองเทยวเชงนเวศจะปะปนอยทวไปในสงคม สวนใหญจะคอนขางสงอาย (40-50 ป) มการศกษาและรายไดด (Wauer, 1980; Kellert, 1985; Butler & Fenton, 1987; and Hvenegaard, 1994 อางถงใน ดรรชนและคณะ, 2547) นกทองเทยวกลมนมความปรารถนาทจะไดทองเทยวในสถานทท เปนธรรมชาตหรอวฒนธรรมทองถนทแปลกแตกตางไปจากชวตประจาวน (Valentine, 1992 อางถงใน ดรรชนและคณะ, 2547) มความประสงคทจะไดรบรและ/หรอมประสบการณเกยวของกบธรรมชาตทงทางตรงและทางออม (Kretchman & Eagles, 1990; Fennell & Eagles, 1990; and Eagles 1992 อางถงใน ดรรชนและคณะ, 2547) มความสมบกสมบนและมความตงใจอยางแรงกลาทจะเดนทางทองเทยวโดยไมกอใหเกดผลกระทบดานลบตอสงแวดลอมและวถชวตทองถน ดงนน จงเปนผพรอมทจะปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมธรรมชาตในทองทนนๆ และไมตองการใหมการปรบเปลยนหรอพฒนาแหลงทองเทยวเพออานวยความสะดวกสบายในลกษณะเชนเดยวกบถนทตนเองอาศยอยหรอคนเคย หรอในลกษณะทไดรบจากการบรการในเมองใหญ ดงนน ความสะดวกสายในการเดนทางทองเทยวไมใชเปนสงสาคญเทาใดนก แตนกทองเทยวประเภทนมกจะไมอดทนกบจานวนนกทองเทยวทแออด เสยงอกทก และสงแปลกปลอมทขดกบธรรมชาต(Lindberg, 1991) การวางแผนจดการการทองเทยวเชงนเวศจาเปนตองมการศกษาถงลกษณะภมหลงของกลม

31

นกทองเทยวเปาหมาย ความคาดหวงและความพงพอใจของนกทองเทยวเชงนเวศ รวมไปถงขอเสนอแนะถงแนวทางการเขาถงตลาดนกทองเทยวกลมน โดยปกตแลวนกทองเทยวเชงนเวศเปนผทสนใจและเครงครดในการรบผดชอบดแลธรรมชาตและสงแวดลอมของแหลงทองเทยว อยางไรกด มอยไมนอยทเปนนกทองเทยวเชงนเวศหนาใหมทขาดประสบการณหรอความรในการปฏบตตวทถกตองเหมาะสมในแหลงทองเทยว ดงนนจงเปนหนาททสาคญของเจาของพนทและผประกอบการรวมถงมคคเทศก ทจะตองใหความรความเขาใจแกนกทองเทยวในการปฏบตตนและกฎระเบยบตางๆ กอนการทองเทยวจะเรมตน จากเอกสาร Visitor Strategy อางถงใน สวนศกษาและวจยอทยานแหงชาต (2553)ไดกลาวถงการใชชวงชนโอกาสดานนนทนาการ (Recreational Opportunity Spectrum: ROS)เพออธบายหรอกาหนดโอกาสในการทองเทยวในพนทธรรมชาต ซงสามารถแบงกลมนกทองเทยวออกไดเปน 7 กลม โดยมรายละเอยดดงตอไปน 2.3.2.1 นกทองเทยวทเดนทางโดยใชเวลาสนๆ (Short Stop Travelers: SST) นกทองเทยวกลมนเปนกลมทมโอกาสเขาถงสงอานวยความสะดวกและบรการกอน ผอน การจดหาสงอานวยความสะดวกทเหมาะสมจะสางความพอใจใหนกทองเทยวกลมนมาก หลงจากนนในมมมองของการจดการดานการอนรกษ ถามสถานทปกนก ทางเดนสนๆ และการสอความหมายในพนทกจะเพมสสนไดมากขนอก การพฒนาพนทโดยรวมทอาจสรางความพงพอใจแกนกทองเทยวจานวนมาก ควรจะพยายามหลกเลยงผลกระทบทเกดจากนกทองเทยวเขาไปจานวนมากๆ ทจะมตอพนทภายใตการจดการของอทยานฯ ใหได การกระจายสงอานวยความสะดวกทเหมาะสมสาหรบทองเทยวกลมนไปยงพนทอนๆ ของอทยานฯ เพอใหเกดความหลากหลายทงดานทตงและมาตรฐานเปนสงทควรกระทา และควรจะไดมการทบทวนเกยวกบสงอานวยความสะดวกทมอยเสยใหมดวย สงอานวยความสะดวกสาหรบนกทองเทยวกลมนควรจะออกแบบใหมมาตรฐานสงในแงของการนนทนาการ ความทนทานและความชดเจนและความเขาใจในการตดตอสอสาร สงอานวยความสะดวกเหลานไมควรจะจดสรางขนถามการจดหาเอาไวนอกพนทของอทยานฯ แลว โอกาสในการเขาถงการพกผอนและ/หรอการศกษาหาความรของนกทองเทยวกลมนควรจะอยใกลแหลงชมชน, จดชมวว/ทพกรมทางหลวง และศนยบรการนกทองเทยว สาหรบคาถามทวาใครจะเปนผสรางทพกรมทางหลวงทตดผานพนทอนรกษ อทยานฯ อาจจะประสานงานกบองคกรทองถน หรอบรษทหางรานทสนใจหรอองคกรทองเทยวสวนภมภาค หรอสมาคมยานยนต โดยจดสรางใหเหมาะสมตามความจาเปน 2.3.2.2 นกทองเทยวไป-กลบในวนเดยว (Day Visitors: DV) นกทองเทยว กลมนควรจะไดรบการบรการกอนเพราะเปนพวกท มศกยภาพทจะสรางผลกระทบตอสงแวดลอมสง กลมนนบวนจะมจานวนเพมขน ดงนนการพฒนาแหลงทองเทยวหลกๆ โดยการ

32

พฒนาการเขาถง และขยายโอกาสในการนนทนาการโดยสรางความรสกตนเตนตอสถานททองเทยวใหมาก ควรมการดแลเปนกรณพเศษ ดงน

1) จดทเปนแหลงทองเทยว สงอานวยความสะดวกควรจะพฒนาและ ยกระดบขนเพอ 1) ปรบปรงการเขาถง เชน จดใหมทางเดนปาระยะสนๆ เพมโอกาสในการนนทนาการ สาหรบการเทยววนเดยวใหมากขน 2) พฒนาทางเดนทไมไดมาตรฐานใหเขาสมาตรฐานของทางเดนเทาทด 3) สรางสะพานขามลาธารหลกๆ ใหไดมาตรฐานความปลอดภยทเหมาะสม 4) จดใหมทหลบแดดหลบฝนทปลายทางเดน

2) การเขาถงโดยยานพาหนะตองบารงรกษาหรอยกระดบมาตรฐาน ตามความเหมาะสม กจกรรมนอาจจะขอความรวมมอจากหนนวยงานอนไดโดยอทยานแหงชาต ไมจาเปนตองไปสรางถนนขนมาใหม

3) แสวงหาแนวรวมทจะชวยเปนผจดหาสงอานวยความสะดวก หรอ การบรการเทาทจะทาได แตในความเปนจรงอทยานฯ จะตองเปนผจดหาสงอานวยความสะดวก และบรการสาหรบนกทองเทยวไปกลบวนเดยวเอง นกทองเทยวกลมนสวนใหญจะเปนแบบครอบครว ดงนนสงอานวยความสะดวกทเปนหลกควรจะม ทางเดนเทา สะพาน สถานทปกนกและหองนา และเพงพกทปลายทางท มมาตรฐานสง เพอลดความเสยงและความไมสะดวกสบายตางๆ 2.3.2.3 นกทองเทยวทพกคางแรม (Overnighters: ON) ความรบผดชอบของ อทยานฯ คอการจดหาทตงแคมปชวคราวสาหรบนกทองเทยวทตองการหาประสบการณจากการพกแรมในธรรมชาต นกทองเทยวกลมนมความสาคญตออทยานฯ ในแงการ ชวยงานอนรกษเพราะเขาจะมโอกาสไดสมผสกบธรรมชาตเปนเวลานาน หรอไมกไดมโอกาสคลกคลกบพนทจรง

1) อทยานฯ จะตองจดการเครอขายของลานกางเตนท และทบทวน การดาเนนการบรหารลานกางเตนท และเปดใหมการจองลวงหนา คดราคาตามความเหมาะสม

2) ลานกางเตนททไดมาตรฐานทไมเปนทางการกจะตองจดใหม เพอ จดหาบรการขนพนฐาน รวมทงจดใหมพนทไดระดบราบเรยบรถยนตเขาถง, มหองนาทเปนมตรกบสงแวดลอม และมระบบนาประปา บรการเหลานจะตองมการเกบเงนตามความจาเปน

3) ในทซงเกดผลกระทบสงแวดลอมอนเนองมาจากการตงแคมปทไม เปนทยอมรบอทยานฯ ควรจะ 1) พฒนาสงอานวยความสะดวกขนพนฐาน และประสานกบนก ทองเทยวกลมนเพอใหปรบเปลยนพฤตกรรม หรอ 2) ปด (อยางถาวรหรอชวคราว) ไมใหมการตงแคมปถาเหนวาคาใชจายในการแกไขผลกระทบจะไมคมคา

4) อทยานฯ ควรจะถายเทใหชมชนหรอสถานศกษาดาเนนการแทน 5) อทยานฯ จะตองรบประกนไดวาทพก บานพก และกระทอมทเปด

33

จองจะเปดบรการแกนกทองเทยวกลมนไดและใหผลตอบแทนทยอมรบได 2.3.2.4 นกทองเทยวทแสวงหาความรนรมยในเขตธรรมชาต (Backcountry Comfort Seekers: BCC) นกทองเทยวกลมนมกจะมประสบการณในการทองเทยวปาหรอธรรมชาตนอย ฉะนนจงมความจาเปนเบองตนทจะตองจดหาสงอานวยความสะดวกทปลอดภย ทางเดนเทาทสะดวก และมทพกแรมหรอกระทอมทพกทสะดวกสบาย สวนคาถามวาควรจะมสงอานวยความสะดวกมากแคไหนและมาตรฐานสงเพยงใด เปนหวขอการถกเถยงทยงไมจบได งายๆ สงทอทยานฯ จะตองทาคอการวางแผนวา จะทาอะไรทไหน ใครเปนผจดสงอานวยความสะดวกและบรการ โดยจะตองไดมาตรฐานและเทยบไดกบคาบรการในการใชกระทอมและทตงแคมปเปนอยางนอย

1) ระบบกระทอมและทางเดนจะตองยกระดบเพอสนองความตองการ ของนกทองเทยวกลมน ถามการระบความตองการทมมาตรฐานสงขนกวาทมอยกควรรบไปพจารณา

2) ถามการเรยกรองใหมสงอานวยความสะดวกทมมาตรฐานสงและ ตองการเจาหนาทใหบรการ ทางอทยานฯ จะตองจดหาเจาหนาทมาเพมหรอพฒนาใหได

3) ถามความตองการกระทอมและทตงแคมปมาก ควรจะใชระบบจอง ลวงหนา 1) กระทอมและทตงแคมปตามฤดกาล ควรจะปรบราคาไดตามความเหมาะสม 2) ถาระบบการจองไมสะดวก ควรจะแนะนาใหนกทองเทยวมาเปนกลมเลกลง 3) สนบสนนใหเอกชนเขามาจดสงอานวยความสะดวก เชน ควรมไกดนาเทยวพรอมทพก เปนตน 2.3.2.5 นกทองเทยวทชอบผจญภยในเขตธรรมชาต (Backcountry Adventurers: BCA) เรองทจาเปนสาหรบนกทองเทยวกลมนคอ การรกษาระบบเครอขายดานการจดกระทอม ทางเดน และสะพานในพนทธรรมชาตเอาไว การสรางสงอานวยความสะดวกแลวไมมคนไปเทยวเปนสงทสนเปลองโดยเปลาประโยชน ตวอยางเชนในนวซแลนด มรายการทองเทยวผจญภยประมาณ 850 แหง ทจดใหมกระทอมพกแรม 3 ถง 4 หลง มเสนทางเดนศกษาธรรมชาตกวา 11,500 กโลเมตร แตมผไปใชไมมากพอ ฉะนนจงจาเปนตองคดเลอกบารงรกษาเฉพาะจดทเปนทนยมของนกทองเทยวใหไดมาตรฐานเพอประหยดงบประมาณ โดยจดใหมเสนทางเดนทไดมาตรฐาน มกระทอมทพก 3 - 4 หลง มสะพานขามลานาทจาเปน มสวมหลม (Pit Toilets) และปายสญญาณเพอความปลอดภย ในบางพนทอาจถายโอนการบารงรกษาไปใหกลมผใช (User Groups) ถาเขาเหนวาไมมความจาเปนกอาจยกเลกเสย และมการประชาสมพนธใหนกทองเทยวทราบ การสอสารกบนกทองเทยวกลมนเปนเรองทจะตองไดรบการพจารณาเพอรกษาความสมพนธและการจดการทองเทยวตอไป

34

2.3.2.6 นกทองเทยวทชอบเดนทางในเขตธรรมชาตทอยหางไกล (Remote- ness Seekers: RS) นกทองเทยวกลมนจะใชประโยชนสงอานวยความสะดวกเพอการนนทนาการนอย แตจะมความตองการขอมลตางๆ เพอการวางแผนมาตรการ เชน แผนทของแหลงทองเทยวและการเดนทางฉะนนสงแรกทควรจะจดหาใหนกทองเทยวกลมน ควรจะเปนการปกปองรกษาสภาพของความเปนธรรมชาตเพอการนนทนาการทเขาคาดหวงจะไดไปชนชมกพอแลว ทางอทยานฯ ควรจะเปนผจาแนกพนทธรรมชาต เพอจดการใหเปนพนทหางไกล (Remote Backcountry) รวมทงกาหนดพนททเรยกวา Remote Zones ซงไมตองมลานจอดเฮลคอปเตอร และจะตองเปนผกาหนดพนททเปน Wilderness Areas โดยมการจดการตามนโยบายทกาหนดไวใหได 2.3.2.7 นกทองเทยวทแสวงหาความตนเตนผจญภย (Thrill Seekers: TS) นกทองเทยวกลมนไมไดเปนกลมอนดบตนๆ ททางอทยานฯ จะตองจดหาสงอานวยความสะดวกและบรการใหตวอยางเชน ทเลนสก กจะมเอกชนเปนผดาเนนการ ซงเขากจะตองมการจดใหมสงอานวยความสะดวก และบรการใหแกนกทองเทยวอยแลว ทางอทยานฯ นาจะเปนเพยงผประสานงานกบเอกชนเหลานน กลาวโดยสรปคอ องคประกอบดานนกทองเทยวเชงนเวศและการจดการตลาด ของการวางแผนการจดการการทองเทยวเชงนเวศนน ควรใหความสาคญกบความคาดหวงและความพงพอใจของนกทองเทยวเชงนเวศ ซงเปนนกทองเทยวประเภททพรอมจะปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมธรรมชาตของแหลงทองเทยวตางๆ ไมตองการความสะดวกสบาย ไมอดทนตอความแออด และมความรบผดชอบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมสง ดงนน การเขาถงตลาดของนกทองเทยวกลมนจงจาเปนตองจดการตลาดตามพฤตกรรมและความพงพอใจของนกทองเทยวเชงนเวศเปนสาคญ เพอดงดดความสนใจตอนกทองเทยวกลมเปาหมาย แตอยางไรกด นกทองเทยวทเดนทางมาเยอนแหลงทองเทยวเชงนเวศไมไดมแตนกทองเทยวเชงนเวศเพยงเทานน จงควรมแนวทางการจดการตลาดครอบคลมนกทองเทยวประเภทอนตามแตความเหมาะสมของแตละเขตทองเทยว เพอหลกเลยงพฤตกรรมของนกทองเทยวประเภทอนทอาจกอใหเกดผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 2.3.3 กำรบรกำรและสงอ ำนวยควำมสะดวก การบรการสาหรบการทองเทยวเชงนเวศครอบคลมตงแต ทพก อาหาร ยานพาหนะขนสงนกทองเทยว ตลอดจนการบรการกจกรรมการทองเทยว การนาเทยว และการสอความหมายธรรมชาตแกนกทองเทยว ในบางแหงการบรการเรองอาหารและทพกอาจไมจาเปน ขนอยกบสภาพหรอลกษณะเฉพาะของแตละแหลงทองเทยว อยางไรกด การทองเทยวเชงนเวศนนเนนการบรการดานสอความหมายและการใหขาวสารขอมล เพอใหนกทองเทยวไดรบ

35

ประสบการณ ความรความเขาใจ เกยวกบธรรมชาตและวฒนธรรมทองถน เชน การบรการศนยขอมลและบรการนกทองเทยว การบรการใหความร ความเขาใจเกยวกบทรพยากรทองเทยวในระหวางประกอบกจกรรมการทองเทยว เปนตน การบรการดานตางๆ มโอกาสในการสรางรายไดแกประชาชนทองถน เชน บรการทพก อาหาร ยานพาหนะ และมคคเทศกนาเทยวนน เนนใหประชาชนทองถนเขามามสวนรวมและดาเนนกจกรรมตางๆ ในภาคบรการดงกลาว เชน จดทพกทสอดคลองกลมกลนกบธรรมชาตและวฒนธรรมทองถน (Eco-lodge)เปนมคคเทศกนาทางในการเดนปา และเปนนกสอความหมายธรรมชาต เปนตน จากเอกสาร Visitor Strategyอางถงใน สวนศกษาและวจยอทยานแหงชาต (2553) ไดกลาวถงแนวทางในการปฏบตในการจดการสงอานวยความสะดวกแกนกทองเทยว ดงตารางท 2.3 และความพยายามของกรมอนรกษของนวซแลนดในการใหขอมลและความรแกนกทองเทยวซงม 5 ประการดง ตอไปน 2.3.3.1 ปายสญญาณและปายประกาศ (Signs and Notices) ในนวซแลนด ระบบปายสอความหมายได มการพฒนาและดาเนนการทวทกเขตทองท ซงชวยใหสงเสรมภาพพจนและเกดการพฒนาทดขนเปนอนมากในพนททกรมอนรกษ ดแลรบผดชอบ 2.3.3.2 ศนยบรการนกทองเทยว (Visitor Centers) ในศนยบรการนกทองเทยว โดยปกต จะมผ เชยวชาญดานขอมลการทองเทยว การแสดงนทรรศการสอความหมาย และโสตทศนปกรณ แผนพบทหลากหลายและแผนท และบรการการทองเทยวอนๆ ศนยบรการนกทองเทยวสวนใหญจะอยในหรอตดกบอทยานแหงชาต อทยานปาไม หรอพนทอนรกษสตวปา หรอพนทสาคญทางประวตศาสตรทมความสาคญ แตกมศนยบรการนกทองเทยวทตงอยในพนททมความสาคญระดบชาตอกมากมายทไมไดบรหารจดการโดยกรมอนรกษ แตกไดจดใหมนทรรศการสอความหมายและโสตทศนปกรณ 2.3.3.3 ศนยบรการขอมล (Information Centers)กรมอนรกษไดจดใหมศนย บรการขอมลซงตงอยในทชมชน หรอตามจดทเปนประตทจะเขาสสถานทตางๆ เพอใหนกทองเทยวไดรบทราบขอมลเบองตนกอนการเขาไปทองเทยว ทงในระดบภมภาคและระดบชาต

36

2.3.3.4 เอกสารบรการนกทองเทยว (Visitor Publications) โดยปกตจะมแผน พบเกยวกบการนนทนาการ และสถานททองเทยวหลากหลายรปแบบไวบรการนกทองเทยว รปแบบของแผนพบเหลานไดมการพฒนาขนมาตามลาดบ ตามมาตรฐานการจดทาแผนพบของกรมอนรกษ แตจดมงหมายและขอบเขตของเนอหามกจะแตกตางกนไปตามแตละสานก ซงนาจะไดมการประเมนในแงของความสาคญกอนหลง (แหลงทองเทยวหลกและกลมนกทองเทยว) กรมอนรกษเคยรวมมอกบกรมสารวจและขอมลทดน(Department of Survey and Land Information) โดยการใหขอมลไปบรรจไวในแผนท Info maps เพอความปลอดภยและความพงพอใจของนกทองเทยวดวย 2.3.3.5 โปรแกรมการทองเทยว (Visitor Programmers) การจดทาโปรแกรม การทองเทยวในฤดรอนไดเคยจดทามาเมอ 25 ปกอน และไดลมเลกไปเพราะมคาใชจายสง และเจาหนาทรบผดชอบกมนอย แตในบางพนทกยงมเจาหนาทภายนอกไดนาไปจดทาตอในเชงธรกจกม การจดโปรแกรมแบบ face-to-face contact และ hands-on involvement ไดถกนามาใชแทน แตวธเหลานกยงมคาใชจายเกยวกบคาจางเจาหนาทสงอย จงไมทราบวาจะดาเนนตอไปไดนานแคไหน ตำรำงท 2.4 แนวทางในการปฏบตในการจดการสงอานวยความสะดวกแกนกทองเทยว มมมอง แนวทำงปฏบต 1) ดานผลกระทบดานสงแวดลอม (EIA)

ใหพจารณาวาสมควรจะตองมกฎระเบยบหรอการศกษาผลกระทบสงแวดลอมอยางไมเปนทางการหรอไม รวมตลอดถงการประเมนดานนเวศวทยาสงคมวฒนธรรมและเศรษฐกจดวย

พฒนาแผนการแกไขผลกระทบสงแวดลอม (ถาจาเปน)

2) การออกแบบทตงและภมทศน (Landscaping and Site Design)

พฒนาแผนรวม – ศกษาสภาพพนทและชมชนทงหมด รวมทงประเมนคาความคดเหนและทรพยากรตางๆ

พฒนาแผนการจดการสาหรบแตละพนท รวมทงความสมพนธกบพนทโดยรวม/พนทอนรกษขางเคยง โดย เนนเรองการแบงเขตการจดการ (Zoning) และ การ เขาถง (Access)

โดยทวไปกจะมบรการเกยวกบแผนท แผนพบ ตวสาหรบเชากระทอม (Hut Tickets) และใบอนญาตลาสตว

37

มมมอง แนวทำงปฏบต

วางผงบรเวณ(Site Plan) โดยเนนการออกแบบรายละเอยด ทงนจะตองระวงใหกระทบตอพนทให นอยทสด ทงทางกายภาพและการรบกวนดานอนๆ

ทาแผนจดการเกยวกบตนไม โดยพจารณาตนไม ยายท หรอปลกขนใหมตามความเหมาะสม

ปลกพชเพอสรางความเปนธรรมชาตทอาจจะเปน แหลง อาศยของนก สตวและสตวปาอนๆ

ใชพนธไมดงเดมในการตกแตงภมทศน ใหพจารณาดานวฒนธรรมของพนทดวย ใหแนใจวาไดมการพจารณาความเชอมโยงตางๆ แลว

(เชน การใชทดน การเคลอนยายประชากรเสนทางเดนใกลเคยง สงอานวยความสะดวกอนๆ พนทตงแคมป และอนๆ)

3) สงกอสรางตางๆ (Built Facilities)

ความสงและนาหนกจะตองไดสดสวนกบพชพรรณและสภาพภมประเทศ

แนวคดการออกแบบควรจะคานงถงประวตความ เปนมาของพนท ลกษณะทางวฒนธรรม และรปแบบดงเดมของสงกอสราง ส และอน

สงอานวยความสะดวกทสรางควรใหประหยดพลงงาน หรอใชพลงงานทนากลบมาใชใหมได (ถาเปนไปได)

4) การอนรกษและการใชทรพยากร (Resource Conservation and Consumption)

ออกแบบและใหบรการทประหยด และกอใหเกดนา พลงงาน ของเสย สงปฏกล เสยง แสง และสงท ปลดปลอยอนๆ

สงเสรมใหใชพลงงานทนากลบมาใชใหมได (พลงงานหมนเวยน)

พจารณาใชแนวคดการปลกพชทไมใชดน (Permaculture) (ซงจะชวยไมใหสรางสมผสหรอผลกระทบตอพชและสตวในระบบนเวศธรรมชาต) เพอจะไดเปลยนของเสยใหเปนทรพยากรและแปลง ปญหาใหเปนโอกาส


38

มมมอง แนวทำงปฏบต 5) วสดกอสราง (Materials)

วสดกอสรางควรจะเปนของทมในธรรมชาต, เหมาะสมกบสภาพพนทและบารงรกษางาย

วสดทใชควรจะไดมการพจารณาถงแหลงทมาเพอใหแนใจวามาจากขบวนการผลตทยงยน หรอ นากลบมาใชใหมไดเมอจาเปน

ตองแนใจวาวสดตางๆ ทนาเขามาในพนท ตองไมสรางขยะแกผรบเหมา

6) เทคโนโลยทนสมยและมผลกระทบนอย (New and Low Impact Technologies)

ใชเทคโนโลยทนสมยในการกอสรางและการดาเนนการเทาทจะเปนไปได งายตอการปฏบต คมคา และไมมผลกระทบตอสวนอนๆ (เชน มหองควบคม ทด ไมแพรกระจายความรอน ระบบระบายความรอน/ความเยนทเปนอสระ พยายามใชพลงงานแสงอาทตยลม นา มระบบประหยดพลงงาน มการนาความรอน กลบไปใชใหม เปนตน)

ใชเทคโนโลยททนสมย ทมประสทธภาพสาหรบเครองมอ ยานพาหนะ และสงอานวยความสะดวกอนๆ

7) การบรการ (Services)

พฒนาและปรบใชบรการทไดมาตรฐานเพอสนองความตองการของผมสวนไดสวนเสยทงหมด – นก ทองเทยว องคกรตางๆ ภาคเอกชน และเจาหนาท

8) การควบคมคณภาพ (Quality Control)

ถาแนวทางปฏบตและเงอนไขตางๆ ในการดาเนนงานของพนทอนรกษมความชดเจน การรายงาน หรอ การตดสนใจตางๆ ยอมจะเขาใจงายและโปรงใส

ขอมลพนฐานตางๆ ตองเกบรกษาไว (ตงแตกอนการ กอสรางยงด) เพอทจะสามารถประเมนผลกระทบทเกดขนภายหลงการกอสราง และใชงานแลว สงเหลานจะดวาเปนของธรรมดา หรอยงยากกได

กาหนดเงอนไขในการใชงานและตารางเวลาเพอใหนกลงทนหรอผรบสมปทานไดพจารณาการลงทนทมคณภาพและเปนทพอใจของลกคา เชนเดยวกบการได


39

มมมอง แนวทำงปฏบต รบผลตอบแทนการลงทนทเหมาะสม

กาหนดตารางการประชมกบผจดการ และผบรหารสงอานวยความสะดวก เพอจะไดรวมกนแกไขปญหา ตางๆ ได

9) ปฏบตการทไมสรางผลกระทบตอสงแวดลอม (Green Practices)

พฒนานโยบายการจดซอสงของทไมสรางผลกระทบ ตอสงแวดลอม

ใชผลตภณฑทาความสะอาดทสลายตวตามธรรมชาตได

ใชทางเลอกใหมในการใหนาแกพช เชน วสดคลมดน,การไถสลบและใชปยหมก

พฒนาแผนการกาจดศตรพชแบบ IPM ใชระบบถงขยะรวมหรอถงขยะทใชหลายครง ดแลรกษาระบบและเครองไมเครองมอตางๆ ใหด

เพราะสงเหลานยอมเสยหายไดตามกาลเวลา สงเสรมใหเจาหนาทใชระบบใชรถรวมกนเวลาเขา-

ออกพนท ดใหแนใจวาวสดเพอการคาขายอาจจะมผลตอ

สงแวดลอม และเลอกใชระบบอเลคโทรนคในการ ตดตอสอสาร

10) การทาโปรแกรม (Programming)

ใหรางวลเจาหนาททมความคดสรางสรรค และ หมนตดตาม เอาใจใสนกทองเทยวโดยการปรบปรงสง ตางๆ ใหดขนอยเสมอ

จดการการใชประโยชนคน – กลยทธในการจดการคนจะชวยในเรองนได

ใหเอาใจใสหนสวนกบผอน (เชน องคกรสาธารณะอนๆ) เพอชวยในการทาแผน พฒนาใหมสดสวน

ระหวางเจาหนาทกบลกคาทสง สรางระบบการตดตามใหเปนแผนกจกรรม


40

มมมอง แนวทำงปฏบต 11) ความสมพนธกบชมชนทองถน (Relationship with The Local Community)

ปรกษาชมชนทองถนกอนพฒนาหรอเปลยนแปลงกจกรรมทเหนเดนชด

บรจาคของสวนเกนหรอของทไมไดใชแกองคกรการกศลทองถน หรอของใช (เชน สบ ผาปทนอน ของใชอาหาร)

ใหโอกาสในการทางานแกชมชนทองถนใหมากขน ซอของและใชบรการในทองถน และสงเสรมการใช

ผลตภณฑ และบรการสเขยว ชวยเหลอองคกรทองถน ใหสวนลดในการใชบรการ

หรอบรจาคสวนแบงคาบรการตางๆ หรอผลกาไร สงเสรมใหนกทองเทยวใชเวลาในทองถนใหนานขน เสนอการสรางความชานาญในอาชพ หรอการฝก

อบรมแกทองถน

กลาวโดยสรปคอ องคประกอบดานการบรการและสงอานวยความสะดวก ของการวางแผนการจดการการทองเทยวเชงนเวศนน ควรใหความสาคญกบการสอความหมายและการใหขาวสารขอมลเปนหลก เพอเสรมสรางความรความเขาใจ เกยวกบธรรมชาต ระบบนเวศ รวมถงประเพณวฒนธรรมทองถนของแตละแหลงทองเทยว ในสวนของสงอานวยความสะดวกอนๆ เชน ทพก อาหาร ระบบขนสง ฯลฯ ควรมการพฒนาทเหมาะสมกบสภาพแวดลอมหรอลกษณะเฉพาะของแหลงทองเทยว และควรใหความสาคญกบแนวทางการจดการทเปนมตรกบสงแวดลอม เชน วสดกอสราง พนทกอสราง เปนตน นอกจากน ในสวนของการบรการการทองเทยว ยงสามารถสรางรายไดใหกบชมชนทองถนได โดยการใหเขามามสวนรวมในการดาเนนกจกรรมตางๆ เชนเปนมคคเทศก หรอประกอบการรานคาของทระลก รานอาหาร เปนตน

2.3.4 กำรบรหำรจดกำร การบรหารจดการถอวาเปนกลไกสาคญในการควบคมดแลและจดการใหการทองเทยวเชงนเวศเปนไปตามวตถประสงค การบรหารจดการนประกอบดวย องคกรและผเชยวชาญ รวมไปถงแผนงาน โครงการ มาตรการและกฎระเบยบตางๆในการควบคมดแลใหการทองเทยวเชงนเวศเปนไปตามหลกการทถกตอง และยงเนนการมสวนรวมของชมชนทองถนในการบรหารจดการ


41

องคกรรบผดชอบควรทาหนาทบรหารการทองเทยวเชงนเวศใหเกดขนอยางมประสทธภาพและเปนไปตามเจตนารมณของการทองเทยวเชงนเวศ ซงอาจเปนหนวยงานของภาครฐ เชน กรมปาไม รฐวสาหกจ เชน องคกรทองถน องคการบรหารสวนตาบล องคการบรหารสวนจงหวด เปนตน องคกรเหลานลวนมหนาทในการดแลจดการทรพยากรธรรมชาตใหมความยงยน จดการและปองกนผลกระทบจากการทองเทยว มการตดตามตรวจสอบการดาเนนงานดานการจดการการทองเทยวในทกองคประกอบ พฒนาและบารงรกษาสงอานวย ความสะดวก จดการบรหารดานการบรการตางๆ โดย ดแลใหการบรการตางๆไดมาตรฐาน เชนความปลอดภย และความสะอาด เปนตน มการจดการบรหารดานการเงนอยางโปรงใส บงคบใชกฎระเบยบตางๆทเกยวของกบการอนรกษทรพยากรทองเทยวและการทองเทยวในพนท สนบสนนการประชาสมพนธและการใหขอมลไปยงนกทองเทยว รวมทงชวยเหลอดานการฝกอบรมเพอเพมทกษะในการบรการการทองเทยวแกเจาหนาท รวมถงประชาชนทองถนอยางถกตองเหมาะสม กลาวโดยสรปคอ องคประกอบดานการบรหารจดการ ของการวางแผนการจดการการทองเทยวเชงนเวศนน เปนองคประกอบทเปนหวใจสาคญของการวางแผน เพอควบคมดแลแผนใหบรรลวตถประสงค โดยองคกรผรบผดชอบหลกของแหลงทองเทยว ควรบรหารจดการการทองเทยวใหเปนไปตามหลกการของการทองเทยวเชงนเวศ นนคอ การทองเทยวทไมสงผลกระทบตอทรพยากรการทองเทยว ไมวาจะเปนกจกรรมการทองเทยว การพฒนาการทองเทยว หรอการบรการการทองเทยว และเปนการทองเทยวทใหความสาคญกบการสงเสรมความรความเขาใจเกยวกบประวต/วถชวต ของแหลงทองเทยวนนๆ เพอสรางความตระหนกและปลกฝงจตสานกในการดแลอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม นอกจากนการสงเสรมการมสวนรวมยงมความสาคญอยางยงตอการบรหารจดการการทองเทยวเชงนเวศ เพอใหเกดการดแลทรพยากรการทองเทยวอยางทวถงและยงยน ปองกนการเกดความขดแยง กระจายผลประโยชน และหลกเลยงการเกดผลกระทบไดโดยการตดตามตรวจสอบการดาเนนงานการจดการการทองเทยวในทกองคประกอบรวมกน 2.4 กำรจดกำรอทยำนแหงชำตของประเทศไทย 2.4.1 ควำมหมำยของอทยำนแหงชำต พระราชบญญตอทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 ระบวา อทยานแหงชาตหมายถง ทดนซงรวมความทงพนทดนทวไป ภเขา หวย หนอง คลอง บง บาง ลานา ทะเลสาบ เกาะ และทชายทะเล ทไดรบการกาหนดเปนอทยานแหงชาต ลกษณะทดนดงกลาวมเปนสภาพธรรมชาต

42

ทนาสนใจ และมไดอยในกรรมสทธหรอครอบครองโดยชอบดวยกฎหมายของบคคลใด ซงมใชทบวง การเมอง ทงนการกาหนดดงกลาวกเพอใหคงอยสภาพธรรมชาตเดม เพอสงวนไวเปนแหลงการศกษา และความรนรมยของประชาชนสบไป (สวนอทยานแหงชาต, 2538) ในขณะท International Union for the Conservation of Nature and NaturalResources : IUCN (1990) กไดใหความหมายของอทยานแหงชาตซงมแนวทางสอดคลองกนวา อทยานแหงชาตคอพนททมขนาดใหญ ซงประกอบดวยระบบนเวศสาคญทเปนตวแทนภมภาค ลกษณะเดนทางธรรมชาต หรอทวทศนทงดงาม เปนแหลงของพชพรรณ สตวปา ธรณสณฐาน และเปนแหลงทอยอาศยทมคณคาทางวทยาศาสตร การศกษา และนนทนาการ โดยไมใหมการเปลยนแปลงสภาพไปจากเดม โดยมวตถประสงคของการจดการอทยานแหงชาตวา เพอคมครองรกษาธรรมชาตและทศนยภาพทมความสาคญระดบชาต หรอระดบนานาชาต สาหรบการใชประโยชนดานวทยาศาสตร การศกษา และการนนทนาการของมนษย และคงไวซงการเปนตวแทนของภมภาค สงคมสงมชวต และทรพยากรพนธกรรม ตลอดจนชนดพนธทใกลจะสญพนธ ทงนเพอความมนคงและความหลากหลายทางนเวศวทยา 2.4.2 วตถประสงคของกำรจดตงอทยำนแหงชำต การดาเนนการอนรกษและพฒนาพนทนนทนาการ ตามทศทางงานอทยานแหงชาตกรมปาไม (2548) ระบวาในการจดตงอทยานแหงชาตมวตถประสงคสรปไดดงน 2.4.2.1 เพออนรกษ ดแล ปองกน และปราบปรามการลกลอบทาลายทรพยากร ทกชนด ทมในอทยานแหงชาตและวนอทยาน รวมทงใหเปนแหลงสะสมของนานาพนธกรรม สาหรบอนชนรนตอๆไป 2.4.2.2 เพอรกษาทรพยากรในพนทใหคงอยสภาพธรรมชาต สาหรบอานวย ประโยชนดานการศกษา คนควา วจยและงานวชาการตางๆ 2.4.2.3 เพอคงไวซงพนทอนมความงามเปนพเศษ สาหรบอานวยประโยชนใน ดานการทองเทยวและพกผอนหยอนใจบนพนฐานของการจดการใหมการพฒนาสงอานวยความสะดวกทเปลยนแปลงสภาพธรรมชาตและสงแวดลอมนอยทสดตลอดจนดาเนนกจกรรมสอความหมายธรรมชาตตางๆสาหรบนกทองเทยวทสอดคลองกนอยางเปนระบบ ในแตละอทยานแหงชาตและวนอทยาน 2.4.3 กำรจดกำรอทยำนแหงชำต การจดการอทยานแหงชาต มหลกการจดการทยดปรชญาของการอนรกษไวซงธรรมชาต และทรพยากรธรรมชาตทเปนองคประกอบหลกของพนท ใหคงอยอยางไมเสอมคลายและสามารถเอออานวยประโยชนแกสาธารณชนในเรองตางๆ เชน นนทนาการและก าร

43

ทองเทยว การศกษาวจย และการพฒนาชนบทไดตลอดไป (ศนยวจยปาไม, 2538) โดยมงานสาคญทจะตองดาเนนการเพอใหบรรลวตถประสงคดงกลาว 3 ดานหลกคอ การปองกนและรกษาทรพยากรธรรมชาต การพฒนาสงกอสรางเพอรองรบการใชประโยชน และการดแลใหความปลอดภย ตลอดจนการใหความรความเขาใจแกผมาใชประโยชนในพนท ดงนน การดาเนนงานในการจดการอทยานแหงชาตจงเกยวของกบทรพยากรธรรมชาต และผใชประโยชนซงมความสมพนธกน การจดการอทยานแหงชาตทประสบความสาเรจจะตองตอบสนองความตองการของผใชประโยชนใหไดมากทสด ในขณะเดยวกนจะตองไมกอใหเกดผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหรอใหเกดนอยทสด เพอรกษาสมดลของธรรมชาตใหคงอยตอไป (สรเชษฎ เชษฐมาส, ม.ป.ป.) นอกจากน การจดการอทยานแหงชาตใหประสบความสาเรจ จาเปนอยางยงทจะตองมการวางแผนการจดการ เพราะแผนการจดการเปนแผนงานทกาหนดแนวทาง และควบคมการจดการทรพยากรธรรมชาต การใชประโยชนพนทและการพฒนาสงตางๆทจาเปนเพอสนบสนนการจดการทรพยากรธรรมชาต และการใชพนทคมครองใหเปนไปตามวตถประสงคทวางไว (สรเชษฐ เชษฐมาส และวสา สทธพบลย, 2527) การทรฐบาลไดประกาศจดตงอทยานแหงชาตขนมานน กเพอเปนแหลงคมครองรกษาธรรมชาตและทรพยากรธรรมชาตใหเอออานวยประโยชนตอสงคมและประเทศ โดยเฉพาะอยางยงในภมภาคและทองถนทอทยานแหงชาตตงอย ทงในระยะสนและระยะยาว ดงนนรฐบาลจงจาเปนตองเขาไปบรหาร และจดการเพอใหการดแลรกษาพนทสงผลประโยชนใหแกชมชนอยางเตมศกยภาพ โดยมสวนอทยานแหงชาตและอทยานแหงชาตทางทะเล สานกอนรกษทรพยากรธรรมชาต และกรมปาไม เปนองคกรหลกในการบรหารและจดการอทยานแหงชาตในปจจบน (สรเชษฎ เชษฐมาส, ม.ป.ป) นอกจากน สรเชษ เชษฐมาส (ม.ป.ป.) ไดกลาวตอไปวา ในการจดการอทยานแหงชาตทมประสทธภาพนน ตองมการวางแผนการจดการซงมกจะกระทากนในระดบพนท โดยผลลพธทไดจากการวางแผนคอ แผนงาน (Plan) ซงอาจเรยกวา แผนแมบท (Master plan)หรอแผนการจดการ (Management plan) โดยแผนการจดการนมประโยชนทสาคญคอ เปนตวนาทางสาหรบการดาเนนงานดานตางๆ ตงแตเรองการจดการและพฒนาสงอานวยความสะดวก การดแลความปลอดภยแกผเขามาใชประโยชน รวมไปจนถงการอนรกษและบารงทรพยากร ตลอดจนเปนเครองมอสอสารกบผบรหารและองคกรตางๆทเกยวของ อกทงเปนเครองมอในการของบประมาณ และหารายไดมาสนบสนนการดาเนนงาน เปนตน ซงสาระสาคญของแผนการจดการอทยานแหงชาตมดงตอไปน 2.4.3.1 การดแลรกษาทรพยากร แผนการจดการจะตองมเนอหาครอบคลมไป ถงการปองกนและรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม พรอมทงยทธวธการดาเนนงานเพอใหบรรลเปาหมายดงกลาว ตลอดจนแกไขปญหาทอาจเกดขน

44

2.4.3.2 นนทนาการและการสอความหมาย แผนการจดการจะตองมเนอหา ครอบคลมไปถงการจดการเกยวกบนนทนาการและโปรแกรมสอความหมายธรรมชาตในพนท ซงจะตองระบถงแหลงทองเทยวและวธการในการบารงรกษาพนทไมใหเสอมโทรม ตลอดจนควบคมไมใหการทองเทยวสงผลกระทบตอนเวศปาไมและสตวปา ตลอดจนทรพยากรอนๆทเกยวของ นอกจากนนยงจาเปนตองระบตวสอความหมายทควรจดทาใหแกนกทองเทยวเพอใหไดรบรความเขาใจ ความเพลดเพลน และเพอสรางจตสานกการอนรกษธรรมชาต 2.4.3.3 การพฒนาสงอานวยความสะดวก อทยานแหงชาตแตละแหงไมจาเปน ทจะตองจดใหมสงอานวยความสะดวกทกรปแบบ แตควรคานงถงความเหมาะสมและความจาเปนในการใชประโยชน โดยมปจจยหรอขอพจารณาบางประการ คอการใชประโยชนในพนทอทยานแหงชาต หรอแหลงนาทมอยสามารถรองรบนกทองเทยวไดมากนอยเพยงใด เปนตน 2.4.3.4 การจดการผมาเยอน / นกทองเทยว การจดการผมาเยอนในทน โดย หมายถงกฎระเบยบ ขอมล และการใหการศกษามาใชเปนตวควบคมจานวน ประเภท และพฤตกรรมของผมาเยอน เพอใหการดาเนนกจกรรมนนทนการของผมาเยอนเออประโยชนดานตางๆแกตนเอง และขณะเดยวกนเพอเปนการปองกนและลดผลกระทบทอาจเกดขนกบทรพยากรธรรมชาต 2.4.3.5 การบารงรกษาและฟนฟทรพยากร เมอมการพฒนาสงอานวยความ สะดวกและเปดโอกาสใหประชาชนเขามาใชประโยชนจากอทยานแหงชาต ผลทตามมากคอ การชารดทรดโทรมของตางๆทเกดขน โดยคานงถงงบประมาณและบคลากรทเหมาะสม นอกจากนจะตองระบถงผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตทอาจเกดขนจากการใชประโยชนของนกทองเทยว และแนวทางในการบารงรกษาเพอการฟนฟกลบคนสสภาพเดมดวย 2.4.3.6 การอนรกษอทยานแหงชาตและการพฒนาเศรษฐกจ-สงคม ชมชน ทองถน เนองจากอทยานแหงชาตไมไดตงอยโดดเดยว แตแวดลอมดวยชมชนตางๆทงทอยโดยรอบอทยานแหงชาตและภายในเขตอทยานแหงชาตเอง ตลอดจนหนวยงานในพนททมผลโดยตรงตอการดาเนนงานดานการจดการและการอนรกษทรพยากรธรรมชาตในเขตอทยานแหงชาต ดงนนจงจาเปนอยางยงทจะตองมแนวทางในการประสานประโยชน และสรางความรวมมอทดตอกน ซงจะสงผลใหการจดการพนทอทยานแหงชาต สามารถเอออานวยตอการพฒนาเศรษฐกจ ตลอดจนวถชวตความเปนอยของชาวบานทองถนใหดขน เพอประชาชนทองถนจะไดเหนประโยชนของการมอทยานแหงชาตและชวยกนอนรกษไว 2.4.3.7 การจดการดานบรหารและบคลากร เปนการวางแนวทางในการกาหนด บคลากร ตลอดจนหนาทความรบผดชอบ ครภณฑ สงกอสรางตางๆ งบประมาณในการดาเนนงานดานการจดการอทยานแหงชาต เพอบรรลเปาหมายทวางไวอยางมประสทธภาพ

45

2.4.3.8 การกาหนดเขตการจดการ เปนสงสาคญอยางยงประการหนงในการ จดการพนทอทยานแหงชาต เพราะการแบงเขตพนทเปนกระบวนการกาหนดรปแบบการใชประโยชนอทยานแหงชาตใหสอดคลองกบสถานภาพและศกยภาพของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และใชเปนแนวทางในการควบคมกจกรรมตางๆจากการใชประโยชนของพนท เพอลดผลกระทบทางสงแวดลอมทอาจเกดขนได ซงการแบงเขตพนทอทยานแหงชาตโดยทวไปจะแบงออกเปน 3 เขตคอ เขตบรการ (Service zone) ซงเปนเขตทแบงไวเพออานวยความสะดวกแกนกทองเทยว เชนหองนา ทพก รานอาหาร เปนตน เขตท 2 คอเขตนนทนาการ (Recreation zone) เปนเขตทรวบรวมสงทนาสนใจตางๆเขาดวยกน ทเหมาะสมกบกจกรรมและนนทนาการ ไดแก จดชมวว ถา นาตก หนาผา เปนตน และเขตสดทายคอเขตปาเปลยว (Primitive zone) เขตนเปนพนททมการสงวนรกษาธรรมชาตไวใหคงสภาพเดมทสด เปนปาตนนาลาธารรวมถงเปนแหลงทอยของสตวปา มความหลากหลายของพชพรรณและมความอดมสมบรณ

2.4.4 ประโยชนและคณคำของอทยำนแหงชำต ดรรชน เอมพนธ และสรเชษฐ เชษฐมาส (2539) ไดกลาวถงประโยชนและคณคาของอทยานแหงชาตของประเทศไทยวา อทยานแหงชาตเปนแหลงทมคณคาและเอออานวยประโยชนแกสงคมสวนรวม และชมชนทองถนทงทางตรงและทางออม ในลกษณะตางๆกน ทงน ขนอยกบมาตรการการบรหารและการจดการ ตลอดจนกลไกทเปนขอจากดของแตละสงคมทจะนาอทยานแหงชาตนนไปใชประโยชนวาจะสามารถทาไดมากนอยเพยงใด สาหรบการใชประโยชนอทยานแหงชาตของประเทศไทยนน อาจกลาวไดวามขอบเขตคอนขางกวางขวางและครอบคลมถงคณประโยชนดานตางๆ หลายประการ แตมศกยภาพมากบางนอยบางแตกตางกนไปในแตละพนท ซงสามารถสรปไดดงน 2.4.4.1 เปนแหลงตนนาลาธาร อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา และ พนทลมนาชนท 1 เปนทยอมรบกนวาเปนแหลงตนนาของแมนาสายสาคญทมบทบาทตอชวตความเปนอยของประชาชน ทงในดานอปโภคบรโภค เกษตรกรรม อตสาหกรรม และการทองเทยว นอกจากนอทยานแหงชาตยงมบทบาทในการลดการชะลางผวหนาดน และปรมาณตะกอนทอาจทบถมทาใหลาหวย ลาธาร และอางเกบนาเหนอเขอนตนเขน และยงชวยลดความรนแรงของอทกภยทอาจเกดขนได 2.4.4.2 เปนแหลงรกษาความหลากหลายของทรพยากรชวภาพ เนองจากวา ประเทศไทยตงอยในเขตกงรอนซงเปนเขตชวภมศาสตร (biogeo-graphical province) ทสาคญแหงหนงของโลก จงอดมสมบรณไปดวยสงมชวตอนหลากหลายทงพนธพชและพนธสตว และจากสภาพการณทาลายปาไมของประเทศทผานมา ความหลากหลายของทรพยากรชวภาพทสาคญ จงยงคงหลงเหลออยในเฉพาะปาอนรกษเทานน นอกจากน ปาอนรกษบางแหงของ

46

ประเทศ ยงอดมไปดวยทรพยากรทางพนธกรรม ทอาจมคณคาตอสงคมมนษยทรอการศกษาวจย เพอนาผลประโยชนมาใชตอไปในอนาคต 2.4.4.3 เปนแหลงทองเทยวและนนทนาการ การใชประโยชนอทยานแหงชาต เพอเปนแหลงทองเทยวและนนทนาการ นบวาเปนเรองสาคญตงแตทศวรรษทผานมา ซ งจากการใชประโยชนอทยานแหงชาต เพอการทองเทยวน คณะวนศาสตร มหาวทยาลย เกษตรศาสตร ซงเปนผจดทาแผนแมบทสาหรบอทยานแหงชาตหลายแหงพบวา ปาอนรกษเปนแหลงกระจายรายได และสรางงานใหแกราษฎรทองถนในรปแบบตางๆ เชน รายไดจากการใหบรการทพก อาหาร ยานพาหนะรบสง นาเทยว จาหนายของทระลก และอนๆทมมลคาเปนตวเงนคอนขางสงเมอเทยบกบเศรษฐกจของราษฎรในลกษณะอนสรเชษฎ เชษฐมาส (ม.ป.ป. )ไดกลาวถงการทองเทยวและนนทนาการในเขตอทยานแหงชาตวา การทองเทยวและนนทนาการในเขตอทยานแหงชาตนน จดเปนกจกรรมกลางแจง (outdoor recreation activities) ซงหมายถงกจกรรมในเวลาวางทไมจาเปนตองใชอาคาร หรอสงปลกสราง แตจะอาศยทรพยากร -ธรรมชาตอยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง เชน ดน นา ปาไม เปนแหลงสาหรบปฏบตกจกรรม และมกจะตองมการวางแผนเตรยมตว ตลอดจนการเดนทางทใชตองใชยานพาหนะ ซงกลาวไดวาเปนกจกรรมทบคคลปฏบตภายใตสงแวดลอมทางธรรมชาต เดนศกษาหาความรเกยวกบธรรมชาต ตงแคมปพกแรม ปกนก ถายรป เดนปา ปนเขา วายนา ตกปลา ดานา พายเรอ เปนตน แตอยางไรกด การเปดพนทอทยานแหงชาตเพอากรทองเทยวและนนทนาการ นอกจากจะไดรบประโยชนดงกลาวขางตนแลว ยงอาจนามาซงผลกระทบดานลบอกนานปการ หากไมมการวางแผนการบรหารจดการทด เชน ผลกระทบตอพชพรรณปา สตวปา โบราณสถาน โบราณวตถ เปนตน 2.4.4.4 เปนแหลงยงชพของชมชนทองถนและภมภาค โดยชมชนทองถนและ ภมภาคทอาศยอยใกลเคยงอทยานแหงชาต ยงคงพงพาทรพยากรชนดตางๆในอทยานแหงชาต เพอเปนปจจยในการดารงชพอยมาก ซงแมวาจะผดกฎหมายกตาม เชน การลกลอบขายของปา หรอ ลกลอบจบสตวนา เปนตน 2.4.4.5 เปนแหลงใหความรทางนเวศวทยา อกทงยงปลกสรางจตสานกในการ อนรกษ อทยานแหงชาตในประเทศไทย จดวาเปนแหลงใหความรและการศกษาดานนเวศวทยาแกนกวจย หรอผทสนใจไดเปนอยางด โดยเฉพาะในปจจบนทพนทปาธรรมชาตหลงเหลออยเปนจานวนไมมากนก นอกจากนนโปรแกรมสอความหมายธรรมชาตรปแบบตางๆ ทอทยานแหงชาตจดไว เชน นทรรศการณในศนยบรการนกทองเทยว หรอทางเดนเทาศกษาธรรมชาต ยงใหความรความเขาใจแกนกทองเทยวถงลกษณะเดนทางธรรมชาตของพ นท ตลอดจนกระตนใหนกทองเทยวมจตสานกดานการอนรกษและการทองเทยวทมความรบผดชอบตอแหลงทองเทยวมากขน

47

จากความสาคญดงกลาวของอทยานแหงชาตสามารถสรปไดวา อทยานแหงชาตหมายถง พนททไดรบการประกาศตามกฎหมายใหเปนแหลงอนรกษธรรมชาต ซงมระบบนเวศทสาคญและมทศนยภาพทสวยงาม มการคมครองอยางเขมงวด เพอใหธรรมชาตแหงนนดารงอยสภาพเดม และเพอเปนประโยชนตอสาธารณชนสบไป ซงวตถประสงคดงกลาวจะประสบความสาเรจไดดวยการบรหารจดการอทยานแหงชาตทมประสทธภาพ ซงการจดการอทยานทด ควรใหธรรมชาตเปนองคประกอบหลกของการดาเนนกจกรรม และใหความสาคญกบคณประโยชนและคณคาจากอทยานแหงชาตเปนสาคญ ไมวาจะเปนการนนทนาการและการทองเทยว การศกษาวจย และการพฒนาชมชน เปนตน ซงแมการพฒนาดานการทองเทยวอทยานแหงชาตจะนามาซงโครงสรางพนฐานและความสะดวกสบายทตองแลกมาดวยการปรบสภาพพนทของทรพยากรธรรมชาต แตการบรหารจดการอยางมประสทธภาพจะสามารถลดผลกระทบอนจะเกดตอสภาพธรรมชาตเดม และจะสามารถดแลรกษาสงแวดลอม พรอมทงเปนแหลงศกษาเรยนรแกนกทองเทยวผมาเยอนไดอยางกาวหนาควบคกนไป 2.5 กำรประยกตใชระบบสำรสนเทศภมศำสตร (Geograhpic Information Systems: GIS) 2.5.1 นยำมและควำมหมำย Environmental Systems Research Institute (1992) ใหคาจากดความระบบสารสนเทศภมศาสตร ไว ว า เปนกระบวนการในการใชอปกรณคอมพวเตอร ชดคาสง ฐานขอมลทางภมศาสตรและบคลากรในการออกแบบเพอเสรมสรางประสทธภาพในการบนทก จดเกบ บารงรกษา วเคราะห และแสดงผลในรปของขอมลทสามารถอางองไดในทางภมศาสตร ระบบสารสนเทศภมศาสตร ประกอบไปดวยระบบคอมพวเตอร ระบบโปรแกรมสารสนเทศทางภมศาสตร และบคลากรซงมหนาทจดการในสงตาง ๆ ทเกยวของกบการรวบรวมสารสนเทศท ตองการ เพอทาการแปลงเขาจดเกบในระบบการปรบปรงการจดการ การวเคราะห และการแสดงสารสนเทศภมศาสตรเหลานนในรปแบบทมการอางองพกดทางภมศาสตรไดตามตองการ สรรคใจ (2542) กลาววาระบบสารสนเทศทางภมศาสตรเปนระบบสารสนเทศทออกแบบขน มาเพอใชรวบรวมจดเกบวเคราะหขอมลภมศาสตรรวมทงการคนคนขอมลและการแสดงผลขอมล สนเทศหรออกนยหน งระบบสารสนเทศภมศาสตร เปนท งระบบฐานขอมลท มความสามารถในการจดการขอมลเชงพนทโดยอยในรปของแผนทเชงตวเลขขอมลเชงคณลกษณะและระบบปฏบตการเพอวเคราะหขอมลเหลานนไดผลออกมาเปนขอสนเทศแลวนาไปใชในการตดสนใจ

48

จนตนา อมรสงวนสน (2552) กลาววา ระบบสารสนเทศภมศาสตร คอ ระบบสารสนเทศระบบหนงทนาเทคโนโลยดานคอมพวเตอรมาใชในการนาเขาขอมล การจดเกบ การสบคน การประมวลผลและการแสดงผลขอมลแผนท (geographic data) โดยขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตรทงขอมลเชงพนท (spatial data) และขอมลเชงคณลกษณะ (attribute data) สามารถอางองถงตาแหนงทมอยจรงบนพนโลกไดโดยอาศยระบบพกดทางภมศาสตร (geocode) กลาวโดยสรปไดวา ระบบสารสนเทศภมศาสตร คอ เครองมอทใชในการศกษาและวเคราะห ขอมลเชงพนท(spatial data) และขอมลเชงคณลกษณะ(attribute data)โดยอางองพกดทางภมศาสตรซงมคอมพวเตอรและโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตรเปนอปกรณหลกในการประมวลผลและแสดงผลฐานขอมลและขอมลแผนท 2.5.2 องคประกอบและระบบกำรท ำงำนของระบบสำรสนเทศภมศำสตร จนตนา อมรสงวนสน (2552) ไดจาแนกองคประกอบของระบบสารสนเทศภมศาสตรไวดงตอไปน 2.5.2.1 ระบบคอมพวเตอร (computer system) ประกอบดวยคอมพวเตอรทม ระบบปฏบตการ (operating system) ซงสนบสนนการใชงานระบบสารสนเทศภมศาสตร โดยทวไปแลวสามารถเลอกใชไดทงเครองคอมพวเตอรสวนบคคล (personal computers) ทใชระบบปฏบตการ Windows หรอระบบอน เชน Linux และเครอง work station ทใชระบบปฏบตการ UNIX นอกจากนอาจมอปกรณเสรมเชน เครองลอกลาย (digitizer)และเครองสแกน (scanner) สาหรบนาเขาขอมลเชงพนท (spatial data) เครองพมพ (printer) และเครองวาดแผนท (plotter) สาหรบแสดงผลขอมลในรปเอกสาร 2.5.2.2 โปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS solfware) ประกอบดวย โปรแกรมและสวนทตดตอกบผใช (Graphic user interface: GUI) สาหรบสงการใหเครองคอมพวเตอรทางานตามขนตอนทกาหนดไว เพอใหไดผลลพธตามทผใชตองการ โดยทวไปแลวสวนทตดตอกบผใชใน GIS ไดแก เมน ไอคอนภาพ และคาสงตางๆ 2.5.2.3 ขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS data) ขอมลทจดเกบใน GIS มลกษณะเปนขอมลเชงพนท (spatial data หรอ geographic feature) หรอเรยกวาขอมลกราฟก ไดแก แผนทชนดตางๆรวมถงภาพถายทางอากาศ ทเชอมโยงกบขอมลเชงคณลกษณะ (attribute data) เกยวกบวตถตางๆในแผนท โดยในประเทศไทย ขอมลทใชอางองสวนมากไดมากจากแผนทของกรมแผนททหารและภาพถายดาวเทยมจากสานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ องคการมหาชน โดยขอมลพนททงประเทศสวนใหญนาเขาในรปแบบเวกเตอร

49

2.5.2.4 บคลากร (peopleware) บคลากรดานระบบสารสนเทศภมศาสตร ควร มใจรกในการทางานดานนเปนสาคญ และจาเปนตองมความรทหลากหลาย และมความสนใจเทคโนโลยสารสนเทศใหมๆเสมอ และตองคอยตดตามขาวสารความเปนไปของเทคโนโลยดานน เพราะเปนบคลากรทจะชวยในการพฒนาการใชและรกษาระบบ สาหรบประเทศไทยบคลากรพบวาเปนองคประกอบทสาคญและหายากทสด 2.5.2.5 ขนตอนการทางาน (procedure) ประกอบดวยวธการดาเนนงาน การ กาหนดขนตอนการปฏบตในการนาขอมลตางๆมาผสมผสานเพอประมวลผลวเคราะหหาคาตอบทถกตองและเหมาะสม 2.5.3 รปแบบขอมลของระบบสำรสนเทศภมศำสตร (GIS data formats) จนตนา อมรสงวนสน (2552) ไดกลาวถงรปแบบขอมลของระบบสารสนเทศภมศาสตร วามขอมลทใชในการประมวลผลอย 2 ชนดดงตอไปน 2.5.3.1 ขอมลเชงพนท (spatial data) เปนสวนทแสดงลกษณะ (feature) ตางๆของผวโลก ซงจะถกจาลองโดยใชสญลกษณได 3 ลกษณะ ไดแก

1) จด (point) ใชในการอางองถงตาแหนงทตงของสงของตางๆ หรอสถานททมขนาดเลก ไมสามารถแสดงขอบเขตหรอระยะทางได โดยอาจแทนดวยสญลกษณ เชน ทตงของหมบาน โรงเรยน บอนา เปนตน

2) เสน (line) ใชแสดงขอมลเชงพนททมความยาว แตไมอาจแสดงความกวางได เชน เสนทางนา เสนทางคมนาคม เปนตน

3) พนท (area) ใชแสดงขอมลทมอาณาบรเวณ โดยแสดงเปนเสนรองรปปด เชน พนทตาบล พนทลมนา พนทปาไม เปนตน

โดยขอมลเชงพนททง 3 ลกษณะน เปนขอมลทอางองพกดทางภมศาสตร หรอตาแหนงพกดจากพนโลก (coordinate X,Y) โดยแตละจดบนเสน และแตละจดบนพนท อางองถงตาแหนงจรงบนผวโลกไดดวยพกดเสนรง เสนแวง หรอพกด UTM โดยแบบจาลองขอมลเชงพนท (data model) จะขนอยกบการจดเกบขอมลภายในแฟมซงม 2 รปแบบสาหรบแสดงลกษณะตางๆบนผวโลกหรอลกษณะเชงพนท (spatial feature) ไดแก

1) แบบจาลองขอมลเวกเตอร (vector data model) เปนการจดเกบขอมลทละจดหรอตาแหนง แตละตาแหนงประกอบดวยพกดแกน X และ Y พรอมขอมลทศทาง ถาพกดตาแหนงเดยวจะเปนคาของจด (point) ถาพกดตงแตสองจดขนไปจะเปนเสน (line) ถาพกดทแสดงขอบเขตพนท (area) จะมมากกวา 3 จดขนไปและจดพกดแรกกบจดพกดสดทายจะอยตาแหนงเดยวกน โดยขอมลเวกเตอร ไดแก ทตงบาน แมนา พนทปาไม เปนตน

50

2) แบบจาลองขอมลราสเตอร (raster data model) เปนการจดเกบขอมลแบบตารางกรด(pixel) ซงมทงแนวตงและแนวนอน ในแตละชองของตารางกรดเปนคาตวเลขแทนพนทและวตถตางๆ โดยขอมลราสเตอร เปนขอมลประเภทภาพถายทวไป ภาพถายทางอากาศ และภาพถายดาวเทยม 2.5.3.2 ขอมลเชงคณลกษณะ (attribute data) เปนขอมลทบงบอกถงลกษณะ ของขอมลเชงพนท ซงจะถกจดเกบในรปของตาราง (table) โดยตารางขอมลนจะจดเกบขอมลลกษณะของจด (point) เสน (line) หรอพนท (area) ตางๆและสามารถใชอางองถงขอมลเชงพนท (spatial data) หรอแผนทได เชน ขอมลเชงพนทของทตงบานซงแทนดวยจดแตประกอบดวยขอมลเชงคณลกษณะ อนประกอบดวย ทอย ชอเจาบาน จานวนสมาชกครวเรอน เปนตน

2.6.4 กำรประมวลผลและวเครำะหขอมลโดยระบบสำรสนเทศภมศำสตร สรรคใจ กลนดาว (2542) ไดกลาวถงขนตอนการทางานของระบบสารสนเทศภมศาสตรหรอการนาขอมลมาใชในระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอการประมวลผล มขนตอนการทางาน ตางๆ ดงน 2.6.4.1 การนาเขาขอมล นาขอมลตางๆ ทไดจดเตรยมไวแลวเขาสระบบ สารสนเทศภมศาสตรใหเปนขอมลเชงตวเลข (digital data) โดยใชเครองมอ ดจไตเซอร เครองวาดภาพ และการปอนขอมลผานแปนพมพ 2.6.4.2 การตรวจสอบความถกตองและการแกไขขอมล 2.6.4.3 การจดการกบฐานขอมลเปนขนตอนในการจดเกบขอมลและจดรปแบบ โครงสรางเพอใชสาหรบขนตอนการวเคราะหขอมล 2.6.4.4 การวเคราะหขอมล เปนขนตอนนาขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร ซงเปนขอมลตวเลขทไดจดเกบ และแกไขความถกตองเสรจเรยบรอยแลวมาทาการวเคราะห ตามวตถประสงคทกาหนดไว โดยการวเคราะหขอมลเชงพนท จนตนา อมรสงวนสน (2552) ไดกลาววาสามารถทาการวเคราะหได 2 รปแบบดงตอไปน 1) การทาพนทกนชน (buffer) หมายถง กระบวนการสรางพนทออกไปรอบวตถหรอขอมลเชงพนททเปนรปราง (feature) ตางๆทใชแทนสญลกษณตางๆบนผวโลก ทงในแบบจาลองเวกเตอรและแบบจาลองราสเตอร ไดแก ขอมลจด (point) เสน (line) และพนท (area) โดยการทา buffer เปนเครองมอทนยมใชในงานระบบสารสนเทศภมศาสตร เนองจากการทา buffer เปนวธการทงาย และมประสทธภาพสาหรบการวเคราะหขอคาถามในการวจยเชงพนททหลากหลาย โดยมกเปนคาถามเชงพนทในเรอง ระยะใกล -ไกล (proximity) ทเปนการวดระยะทางระหวางวตถใดๆ กบเปาหมาย เปนหนวยระยะทาง

51

2) การซอนทบขอมล (overlay) การทา overlay เปนอกเครองมอหนงทใชในการวเคราะหเชงพนทในระบบสารสนเทศภมศาสตร โดยเปนการนาชนขอมลตงแต 2 ชนขนไปมาวางซอนกน ทาใหเกดชนขอมลขนมาใหม 1 ชน ซงการทา overlay นนเปนเครองมอทใชในการวเคราะหสงทเกดขนเหมอนกนในเชงพนท ในทางตรงกนขาม เราสามารถใชการทา overlay เพอดเหตการณทเปนเชงลบหรอความขดแยงกนกได การทา overlay โดยสวนใหญมกใชแนวคดของ Venn Diagram เรองซอนทบของวงกลมในการปฏบตการวางซอนของชนขอมล เชน intersection, union, identity, complement เปนตน 2.6.4.5 การนาเสนอขอมล ซงเปนขนตอนการแสดงผลทไดจากการวเคราะห โดยสามารถแสดงไดทงในรปของขอมลเชงบรรยาย (attribute data) และขอมลเชงพนท (spatial data) ไดแก แผนท ตาราง และกราฟ เปนตน

2.6 งำนวจยทเกยวของ ชลภรณ บญเรศและคณะ (2550) ไดทาการศกษาการจดแบงชวงชนโอกาสดานนนทนาการของพนทอทยานแหงชาตทงแสลงหลวง บรเวณหนองแมนา จงหวดเพชรบรณ พบวา ผลการศกษาจากปจจยดานกายภาพสามารถจาแนกเขตการทองเทยวได 4 แบบคอ 1) เขตทองเทยวธรรมชาตสนโดษ (P) มขนาดของพนทประมาณ 111,135.46 ไร หรอคดเปนรอยละ 55.19 ของพนทศกษา พบแหลงทองเทยวคอทงโนนสน 2) เขตการทองเทยวธรรมชาตกงสนโดษไมใชยานยนต (SPNM) มขนาดของพนทประมาณ 1,293.67 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.64 ของพนทศกษา และไมพบแหลงทองเทยวในบรเวณน 3) เขตการทองเทยวธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (SPM) มขนาดของพนทประมาณ 59,889.10 ไร หรอคดเปนรอยละ 29.74 ของพนทศกษา พบแหลงทองเทยวคอ ทงนางพญาและแกงวงนาเยน 4) เขตการทองเทยวธรรมชาตทมนษยสรางขน (RN-M) มขนาดของพนทประมาณ 29,042.05 ไร หรอคดเปนรอยละ 14.42 ของพนทศกษา พบแหลงทองเทยวคอทงแสลงหลวงและเสนทางศกษาธรรมชาต สาหรบการศกษาโดยใชปจจยทางสงคมพบวา ทงโนนสนมประสบการณนนทนาการประเภทธรรมชาตกงสนโดษไมใชยานยนต (SPNM) ทงนางพญา แกงวงนาเยน ทงแสลงหลวง และเสนทางศกษาธรรมชาตมประสบการณนนทนาการประเภทการทองเทยวทางธรรมชาตทมนษยสรางขน (RNM) โดยจากการวเคราะหรวมกนของทงสองปจจย นาไปสการจดทาขอเสนอแนะเพอการจดการพนทใหสอดคลองและเหมาะสมกบปจจยดานกายภาพทเปนจรงในพนท และประสบการณจรงของนกทองเทยว เพอเปนแนวทางในการอนรกษพนทและหาแนวทางการจดการผลกระทบอนเกดจากการทองเทยวตอไป

52

รชญา นสสะ (2548) ไดทาการศกษาการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรจาแนกเขตการจดการการทองเทยวดวยหลกการชวงชนโอกาสดานนนทนาการ กงอาเภอเกาะกด จงหวดตราด พบวา พนทศกษาสามารถจาแนกเขตการทองเทยวได 4 เขต คอ เขตธรรมชาตกงสนโดษไมใชยานยนต (SPNM) มขนาดพนทประมาณ 11.62 ตร.กม. หรอประมาณรอยละ 9.10 ของพนทศกษา เขตธรรมชาต กงสนโดษใชยานยนต (SPM) มขนาดพนทประมาณ 44.75 ตร.กม. หรอประมาณรอยละ 35.04 ของพนทศกษา เขตธรรมชาตดดแปลงมถนน (RN) มขนาดพนทประมาณ 61.00 ตร.กม. หรอประมาณรอยละ 47.77 ของพนทศกษา เขตชนบท (R) มขนาดพนทประมาณ 10.34 ตร.กม. หรอประมาณรอยละ 8.10 ของพนทศกษา สาหรบการวดประสบการณการนนทนาการทนกทองเทยวไดรบจากแหลงทองเทยวในเขตทองเทยวตางๆ พบวา หาดคลองเจาในเขตทองเทยว R ไดรบประสบการณนนทนาการประเภท RN บานอาวสลดในเขตทองเทยว R ไดรบประสบการณนนทนาการประเภท SPM นาตกคลองยายกในเขตการทองเทยว SPM ไดรบประสบการณนนทนาการประเภท SPNM นาตกคลองเจาในเขตทองเทยว RN ไดรบประสบการณนนทนาการประเภท SPNM หาดอาวพราวในเขตทองเทยว R ไดรบประสบการณนนทนาการประเภท RN เกาะหมากในเขตทองเทยว R ไดรบประสบการณนนทนาการประเภท RN บานอาวสลกอวนในเขตทองเทยว R ไดรบประสบการณนนทนาการประเภท RN ตามลาดบ ซงประสบการณทนกทองเทยวไดรบนน ไมมความสอดคลองกบลกษณะทางกายภาพของเขตทองเทยวทจาแนกไดแมแตแหงเดยว ปรากฏใหเหนรปแบบความแตกตางอยางชดเจน ซงอาจเกดจากประสบการณทางสงคมทนกทองเทยวไดรบซงไมสามารถวดได ดงปจจยดานกายภาพ เรณกา รชโนและเกศรน เยาวธาน (ม.ป.ป.) ไดทาการศกษาการประยกตระบบสารสนเทศภมศาสตรจาแนกชวงชนโอกาสดานนนทนาการ จงหวดเชยงใหม พบวา ผลการศกษาสามารถจาแนกเขตทองเทยวเปน 5 ชวงชน ได แก พนทธรรมชาตสนโดษ ม เนอทรอยละ 13.19 พนทธรรมชาตกงสนโดษไมใชยานยนต รอยละ 9.91 พนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต รอยละ 39.47 พนทกงพฒนา รอยละ 34.93 และพนทพฒนามาก รอยละ 2.50 ของพนทศกษาทงหมด จงหวดเชยงใหมใหประสบการณนนทนาการประเภทธรรมชาตคอนขางสง เนองจากมพนทเขตชวงชนทใหโอกาสดานนนทนาการประเภทธรรมชาต ถงรอยละ 62.57 ของพนททงหมด อยางไรกด การจาแนกชวงชนโอกาสดานนนทนาการโดยใชระบบสารสนเทศทางภมศาสตรน จะบงบอกเขตการทองเทยวเฉพาะดานกายภาพเทานน จง มความเหมาะสมในการนาไปใชในการจาแนกเขตทองเทยวสาหรบพนททมขนาดใหญ เชน พนทระดบ จงหวดขนไป เพอใหทราบความเหมาะสมทางกายภาพสาหรบวางแผนพฒนาในเบองตน อรอนงค เฉยบแหลม (2553) ไดทาการศกษาการประยกตระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอจาแนกชวงชนโอกาสดานการทองเทยวเชงนเวศในอาเภอขนอม จงหวดนครราชสมา พบวา

53

อาเภอขนอมจาแนกเขตทองเทยวได 5 เขต คอ 1) เขตพนทธรรมชาตกงสนโดษไมใชยานยนต (SPNM) มขนาดพนท 4.47 ตร.กม. 2) เขตพนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (SPM) มขนาดพนท 61.90 ตร.กม. 3) เขตพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) มขนาดพนท 2.50 ตร.กม. 4) เขตพนทชนบท (R) มขนาดพนท238.08 ตร.กม. และ 5) เขตพนทเมอง (U) มขนาดพนท 4.42 ตร.กม. โดยมเขตการทองเทยวเชงนเวศ 68.87 ตร.กม. คดเปนรอยละ 22.12 ของพนทอาเภอขนอม สวนประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบ พบวาไมมความสอดคลองกบลกษณะทางกายภาพทจาแนกไดจากแหลงทองเทยว 3 แหง คอ 1) เกาะ/อาว ในเขต SPM ไดรบประสบการณแบบ SPNM 2) หาดหนาดาน ในเขต R ไดรบประสบการณแบบ SPNM และ 3) หาดปากนา (หาดโรงไฟฟา) ในเขต U ไดรบประสบการณแบบ SPM ดงนนในการจดการจงควรมการควบคมการพฒนาสงอานวยความสะดวก โดยเฉพาะอยางยงการสรางสงปลกสรางประเภททพกบรเวณรมชายหาด และกจกรรมการทองเทยวทไมทาลายทรพยากรการทองเทยว

บทท 3

วธกำรศกษำ

ผวจยไดดาเนนการศกษาตามขนตอนตอไปน

3.1 ขอมลและอปกรณ 3.2 วธการศกษา

3.2.1 ขนตอนการศกษา 3.2.2 ปจจยและเกณฑทใชในการจาแนกเขตการทองเทยวตามหลกการการ

จาแนกชวงชนโอกาสดานนนทนาการ 3.2.3 การจาแนกเขตการทองเทยวโดยการประยกตใชระบบสารสนเทศ

ภมศาสตร(GIS) 3.2.4 การจาแนกเขตการทองเทยวจากประสบการณนนทนาการทนกทองเทยว

ไดรบจรงจากแหลงทองเทยวโดยใชแบบสอบถาม 3.1. ขอมลและอปกรณ 3.1.1 ขอมล

3.1.1.1 แผนทภมประเทศเชงตวเลข ป พ.ศ. 2544 จากกรมแผนททหาร มาตราสวน 1 : 50,000 ลาดบชด L7018 ระวางท 5240 I , 5241 I, II, 5242 I, II, 5341 II, III, IV, 5342 III, IV เพอนามากาหนดเสนทางคมนาคมสายหลกและสายรอง

3.1.1.2 แผนทแสดงการกาหนดเขตการใชประโยชนทดนเชงตวเลข จงหวดเพชรบรณ กรมพฒนาทดน มาตราสวน 1 : 50,000ป พ.ศ. 2547

3.1.1.3 แผนทแสดงขอบเขตอทยานแหงชาตนาหนาวเชงตวเลข กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช มาตราสวน 1 : 50,000ป พ.ศ. 2553

3.1.1.4 พกดแหลงทองเทยวภายในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว สานกงานอทยานแหงชาตนาหนาวกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช

3.1.1.5 ขอมลสถตนกทองเทยวอทยานแหงชาตนาหนาว ชวงป พ.ศ. 2548 – 2552 จากสวนศกษาและวจยอทยานแหงชาต

55

3.1.2 อปกรณและเครองมอ 3.1.2.1 คอมพวเตอรสวนบคคลและอปกรณตอพวง 3.1.2.2 โปรแกรมทางดานระบบสารสนเทศภมศาสตร Arcview เวอรชน 3.2

ของบรษท ESRI ทสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตรไดจดซอ 3.1.2.3 อปกรณสาหรบภาคสนาม ประกอบดวย สมดบนทก กลองถายภาพ

และกลองวดโอ 3.1.2.4 แบบสอบถามนกทองเทยว 3.1.2.5 โปรแกรม SPSS Version 11.5 ของสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

และ Microsoft Office Excel 2007 สาหรบการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถาม 3.2 วธกำรศกษำ

3.2.1 ขนตอนกำรศกษำ กระบวนการการศกษาการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรในการจาแนก

เขตการทองเทยว เพอการจดการการทองเทยวเชงนเวศ มรายละเอยดและขนตอนดงตอไปน 3.2.1.1 จาแนกเขตการทองเทยวจากปจจยดานกายภาพ ดวยระบบสารสนเทศ

ภมศาสตร(GIS) โดยการนาขอมลทตยภมเชงพนททกาหนดไวมาสรางชนขอมลและนาชนขอมลดงกลาวมาทาการซอนทบ(Overlay) เพอวเคราะหหาเขตทองเทยวตามหลกการการจาแนกชวงชนโอกาสดานนนทนาการ (ROS)

3.2.1.2 จาแนกเขตการทองเทยวจากปจจยดานสงคมทไดจากแบบสอบถามแบบมโครงสราง

3.2.1.3 วเคราะหความสอดคลองผลการจาแนกเขตการทองเทยวทไดจากปจจยดานกายภาพ กบผลการจาแนกเขตการทองเทยวทไดจากปจจยดานสงคม

3.2.1.4 เสนอแนะแนวทางการจดการการทองเทยวเชงนเวศของแตละแหลงทองเทยวเพอใหเกดความสมดลระหวางทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและการพฒนาการทองเทยว

55

3.2.2 ปจจยและเกณฑทใชในกำรจ ำแนกเขตกำรทองเทยวตำมหลกกำรกำร จ ำแนกชวงชนโอกำสดำนนนทนำกำร (ROS) ไดกาหนดปจจยทใชในการจาแนกเขตการทองเทยว ตามหลกการการจาแนก

ชวงชนโอกาสดานนนทนาการ (ดรรชนและคณะ, 2547) ดงตอไปน 3.2.2.1 ปจจยดานกายภาพ ไดแก ความยากงายในการเขาถง โดยประเมนจาก

ระยะใกลไกลของแหลงทองเทยวจากถนนสายหลกและสายรอง และใชวธการวเคราะหขอมลเชงพนท (Spatial Data) โดยระบบสารสนเทศภมศาสตร

3.2.2.2 ปจจยดานการจดการพนท ไดแก ระดบความเปนธรรมชาต โดยประเมนจากประเภทของการใชทดนและขนาดของพนทปาธรรมชาตทตดตอกน และใชวธการวเคราะหขอมลเชงพนท (Spatial Data) โดยระบบสารสนเทศภมศาสตร

3.2.2.3 ปจจยดานสงคม ไดแก 1) การไดใกลชดกบความเปนธรรมชาต 2) ความเงยบสงบ/ สนโดษ 3) การไดหลกหนความแออดและเสยงอกทกของเมอง 4) การไดพงพาตนเอง/ ทดสอบความสามารถของตนเอง 5) การไดพบปะผคน 6) การไดพกผอนในบรรยากาศทสงบ 7) ความเปนอสระ/ปราศจากการควบคม 8) ความสะดวกสบาย 9) การพบเหนรองรอยผลกระทบทเกดขนในพนท

ซงเกณฑดงกลาวนามาวเคราะหประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบจรงจากแตละแหลงทองเทยว โดยใชแบบสอบถามแบบมโครงสรางในการเกบรวบรวมขอมล

3.2.3 กำรจ ำแนกเขตกำรทองเทยวโดยกำรประยกตใชระบบสำรสนเทศ

ภมศำสตร (GIS) จากเกณฑทไดกาหนดเพอการจาแนกเขตการทองเทยว ผวจยไดทาการ

วเคราะหโดยการนาขอมลทไดมาทาการซอนทบ (Overlay) ตามเงอนไขทกาหนด ดวยคาสงตางๆของโปรแกรม Arcview ผลการวเคราะหไดประเภทของแหลงทองเทยวภายในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว ตามหลกการการจาแนกชวงชนโอกาสดานนนทนาการ(ROS) โดยมขนตอนการวเคราะหดงภาพท 3.1

56

55

ภำพท 3.1 ขนตอนการวเคราะหโดยระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอจาแนกเขตการทองเทยว ตามหลกการชวงชนโอกาสดานนนทนาการ (ROS)

3.2.4 กำรจ ำแนกเขตกำรทองเทยวจำกประสบกำรณนนทนำกำรทนกทองเทยว ไดรบจรงจำกแหลงทองเทยวโดยใชแบบสอบถำมแบบมโครงสรำง หลงจากทาการจาแนกเขตการทองเทยวของปจจยดานกายภาพและดานการ

จดการพนท โดยระบบสารสนเทศภมศาสตรแลว ตอไปจงทาการจาแนกเขตการทองเทยวของปจจยดานสงคม โดยศกษาถงประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบจรงในแตละแหลงทองเทยว ทสามารถสะทอนใหเหนถงผลของการจดการ/การพฒนาการทองเทยว นกทองเทยว

57

55

ทสามารถรสกถงและพบเหนจรงระหวางการทองเทยวตามปจจยทง 9 เกณฑ ซงผลการศกษาสามารถนามาวเคราะหความสอดคลองรวมกบปจจยดานกายภาพและการจดการพนทเพอนาไปกาหนดแนวทางการจดการการทองเทยวเชงนเวศตอไป โดยผวจยใชแบบสอบถามในการเกบรวบรวมขอมลจากนกทองเทยวทเดนทางไปเยอนในแตละแหลงทองเทยวภายในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว ซงมขนตอนการศกษาดงตอไปน

3.2.4.1 ประชากรและตวอยาง ประชากรทใชในการศกษา คอ นกทองเทยวชาวไทยทเดนทางมาเยอนอทยาน

แหงชาตนาหนาว โดยกาหนดขนาดกลมตวอยางจากขอมลประชากรนกทองเทยวชาวไทยทเดนทางมาทองเทยวอทยานแหงชาตนาหนาว ระหวางป พ.ศ. 2548-2552 ทไดจากสวนศกษาและวจยอทยานแหงชาตนาหนาว(2553)โดย พ.ศ. 2548 มจานวน 58,583 คน พ.ศ. 2549 มจานวน 51,389 คน พ.ศ. 2550 มจานวน 45,269 คน พ.ศ. 2551 มจานวน 47,680 คน และพ.ศ. 2548 มจานวน 55,294 คน เฉลย 51,643 คน ตอป

จากนนจงใชสตร Taro Yamane (Boxill Ian. et al, 1997) ทยอมใหมความคลาดเคลอนได 0.0498 ในการคานวณหาขนาดตวอยางของนกทองเทยวทตองทาการเกบแบบสอบถาม ดงตอไปน กาหนดให n = จานวนตวอยาง

N = จานวนประชากร = 51,643 คน e = คาความคลาดเคลอนของการประมาณคา = 0.0498

จากสตร n = N 1 + Ne2 จะได n = 51,643 1 + 51,643(0.0498)2 = 400 คน

ซงผวจยจะตองทาการเกบตวอยางจานวนอยางนอย 400 คน จากนนจงทาการกาหนดสดสวนของตวอยาง ตามจานวนของแหลงทองเทยวดงตอไปน คอ ขนาดตวอยาง / จานวนแหลงทองเทยว = จานวนตวอยางทตองเกบแบบสอบถามในแตละ

แหลงทองเทยว 400 / 4 = 100 คนตอแหลงทองเทยว

58

55

ดงนนจะไดขนาดกลมตวอยางของแตละแหลงทองเทยวดงตอไปน 1) จดชมทวทศนถาผาหงษ จานวน 100 คน 2) จดชมทวทศนภคอ จานวน 100 คน 3) ถาใหญนาหนาว (ภนารน) จานวน 100 คน 4) ททาการอทยานแหงชาตจานวน 100 คน

เมอไดขนาดกลมตวอยางแลว จงทาการเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามแบบมโครงสรางสาหรบนกทองเทยว โดยการเลอกตวอยางแบบบงเอญ (Accidental Sampling) (Boxill Ian. et al, 1997) คอ พบกลมตวอยางทเปนนกทองเทยวชาวไทย ทเดนทางไปเยอนแตละแหลงทองเทยวภายในเขตอทยานแหงชาตนาหนาวและมอายตงแต 15 ปขนไป

3.2.4.2 สรางแบบสอบถามแบบมโครงสรางสาหรบนกทองเทยว เพอวเคราะหหาประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบจรง โดย

ทาการศกษาแนวคดและทฤษฎทเกยวของกบการจาแนกเขตการทองเทยว ตามหลกการชวงชนโอกาสดานนนทนาการ จากเอกสารและงานวจยทเกยวของ ซงปจจยทนามาสรางแบบสอบถามเพอวดประสบการณนนทนาการของนกทองเทยวมทงหมด 9 ปจจย ไดแก

1) การไดใกลชดกบความเปนธรรมชาต 2) ความเงยบสงบ/ สนโดษ 3) การไดหลกหนความแออดและเสยงอกทกของเมอง 4) การไดพงพาตนเอง/ ทดสอบความสามารถของตนเอง 5) การไดพบปะผคน 6) การไดพกผอนในบรรยากาศทสงบ 7) ความเปนอสระ/ปราศจากการควบคม 8) ความสะดวกสบาย 9) การพบเหนรองรอยผลกระทบทเกดขนในพนท ปจจยแตละตวใชทาการวดความคดเหนของนกทองเทยวเกยวกบประสบการณ

นนทนาการทไดรบ โดยใชมาตรประเมนคาตงแตระดบ 1 ถง 5 โดยปจจยท 1) การไดใกลชดกบความเปนธรรมชาต 2) ความเงยบสงบ/ สนโดษ 3) การไดพงพาตนเอง/ ทดสอบความสามารถของตนเอง 4) การไดพกผอนในบรรยากาศทสงบ มความหมายของคาคะแนนดงตอไปน

คาคะแนน 1 = ประสบการณนนทนาการทไดรบอยในระดบนอยมาก คาคะแนน 2 = ประสบการณนนทนาการทไดรบอยในระดบนอย คาคะแนน 3 = ประสบการณนนทนาการทไดรบอยในระดบปานกลาง คาคะแนน 4 = ประสบการณนนทนาการทไดรบอยในระดบมาก คาคะแนน 5 = ประสบการณนนทนาการทไดรบอยในระดบมากทสด

59

55

และปจจย 1) การไดหลกหนความแออดและเสยงอกทกของเมอง 2) การไดพบปะผคน 3) ความเปนอสระจากการปราศจากการควบคม 4) ความสะดวกสบาย 5) การพบเหนรองรอยผลกระทบทเกดขนในพนท มความหมายของคาคะแนนดงตอไปน

คาคะแนน 1 = ประสบการณนนทนาการทไดรบอยในระดบมากทสด คาคะแนน 2 = ประสบการณนนทนาการทไดรบอยในระดบมาก คาคะแนน 3 = ประสบการณนนทนาการทไดรบอยในระดบปานกลาง คาคะแนน 4 = ประสบการณนนทนาการทไดรบอยในระดบนอย คาคะแนน 5 = ประสบการณนนทนาการทไดรบอยในระดบนอยมาก

ซงปจจยดงกลาวในขนตอนการวเคราะหดวยโปรแกรม SPSS ผวจยทาการกรอกขอมลคาคะแนนสลบกบขอมลทนกทองเทยวไดตอบแบบสอบถาม เพอใหผลการวเคราะหเปนไปในทางเดยวกน และสามารถหาผลเฉลยรวมกนในทกปจจยได ซงผวจยไดทาการสลบคาคะแนนดงตอไปน

คาคะแนน 1 = 5 (ประสบการณนนทนาการทไดรบอยในระดบมากทสด เปนนอยมาก)

คาคะแนน 2 = 4 (ประสบการณนนทนาการทไดรบอยในระดบมาก เปนนอย) คาคะแนน 3 = 3 (ประสบการณนนทนาการทไดรบอยในระดบปานกลาง)

คาคะแนน 4 = 2 (ประสบการณนนทนาการทไดรบอยในระดบนอย เปนมาก) คาคะแนน 5 = 1 (ประสบการณนนทนาการทไดรบอยในระดบนอยมาก

เปนมากทสด) 3.2.4.3 การตรวจสอบคณภาพแบบสอบถาม

ผวจยไดสรางแบบสอบถามความคดเหนเกยวกบประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบจรง ซงผวจยใชวธ IOC: Item-Objective Congruence Index ในการวดความตรงของเนอหา โดยใหอาจารยทปรกษาวทยานพนธทาการประเมนความตรงระหวางเนอหาขอคาถามและวตถประสงคการวจย (สวมล ตรกานนท, 2548 อางถงใน วสาขา ภจนดา, 2553) หลงจากดาเนนการแกไขปรบปรงแนวคาถามแลว ผวจยจงนาแบบสอบถามไปทดสอบใชกบนกทองเทยวทเดนทางมาเยอนอทยานแหงชาตเขาใหญ ซงมลกษณะคลายคลงกบอทยานแหงชาตนาหนาว โดยขนาดกลมทดสอบผวจยกาหนดเปนรอยละ 10 (วสาขา ภจนดา, 2553) จากขนาดกลมตวอยางทมจานวน 400 คน จงไดขนาดกลมทดสอบจานวน 40 คน และนาผลจากการทดสอบมาปรบปรงคณภาพเครองมอการวจยอกครง เพอแกไขความยากงาย การใชภาษา และปญหาอนๆของนกทองเทยวตอการตอบแบบสอบถาม กอนนาเครองมอการวจยนไปเกบขอมลจรง

60

55

3.2.4.4 การเกบรวบรวมขอมลนกทองเทยว นาแบบสอบถามทผานการวดความตรง การทดสอบ และปรบปรงแกไขแลว

(ภาคผนวก) ไปใหนกทองเทยวชาวไทยทเดนทางมาเยอนแตละแหลงทองเทยวภายในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว ทมอาย 15 ปขนไป โดยใหนกทองเทยวทาการกรอกขอมลดวยตนเอง จนครบตามขนาดตวอยางทกาหนด โดยระยะเวลาททาการเกบรวบรวมขอมลจากแบบสอบถามคอ วนท 18-21 กมภาพนธ และ 25-27 กมภาพนธ พ.ศ. 2554

3.2.4.5 การวเคราะหขอมลจากแบบสอบถาม ใชสถตเชงพรรณนา (Descriptive Analysis) ดวยการแจกแจงความถ หา

อตราสวนรอยละ และคาเฉลย เกยวกบลกษณะทางสงคมประชากร ของกลมนกทองเทยวตวอยาง เชน เพศ อาย การศกษา รายได ภมลาเนา กจกรรมนนทนาการทนกทองเทยวปฏบต ความพงพอใจ ความคาดหวง เปนตน

3.2.4.6 การวเคราะหหาชวงชนโอกาสดานนนทนาการของแหลงทองเทยว ภายในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว

วเคราะหโดยการนาคาคะแนนจากทง 9 ปจจย ทวดจากประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบจรง มาหาคาเฉลยของแตละปจจย และคาเฉลยรวมของทกปจจย จากนนนามาเปรยบเทยบคาคะแนน โดยการจดชวงชนคาคะแนนตามประเภทของเขตการทองเทยวทง 6 เขต โดยการหาความกวางของอนตรภาคชน ไดผลลพธดงน

ความกวางของอนตรภาคชน = (คาสงสด–คาตาสด)/จานวนชน = (6-1) / 6 = 0.83 คะแนน 1.00 – 1.83 หมายถง เขตพนทเมอง (U) คะแนน 1.84 – 2.67 หมายถง เขตพนทชนบท (R) คะแนน 2.68 – 3.51 หมายถง เขตพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) คะแนน 3.52 – 4.35 หมายถง เขตพนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (SPM) คะแนน 4.36 – 5.19 หมายถง เขตพนทธรรมชาตกงสนโดษไมใชยานยนต (SPNM) คะแนน 5.20 – 6.00 หมายถง เขตพนทธรรมชาตสนโดษ (P)

61

55

เมอทาการการวเคราะหหาชวงชนโอกาสดานนนทนาการของแหลงทองเทยวภายในเขตอทยานแหงชาตนาหนาวแลว จงนาเกณฑของปจจยดานกายภาพ และปจจยดานสงคม มาวเคราะหผลการจาแนกเขตการทองเทยวรวมกน วามความสอดคลองหรอขดแยงกนอยางไร จากนนจงนามากาหนดแนวทางการจดการการทองเทยวเชงนเวศเพอใหเกดความสมดลของทงสองปจจย ตามหลกการการวางแผนการจดการการทองเทยวเชงนเวศ ทไดทบทวนในเอกสารและตาราทเกยวของตอไป

62

บทท 4

พนทศกษำ การศกษาครงนดาเนนการในพนทอทยานแหงชาตนาหนาว ซงอยในทองทอาเภอหลมเกา อาเภอหลมสก อาเภอนาหนาว จงหวดเพชรบรณ และอาเภอคอนสาร จงหวดชยภม ซงเปนแนวเขตกนระหวางภาคอสานและภาคเหนอ สภาพพนททวไปเปนเทอกเขาสง มสภาพปาอดมสมบรณ เปนปาตนนาลาธาร มทวทศนธรรมชาตทสวยงามจนกลายเปนแหลงทองเทยวหลายแหง มเนอทประมาณ 603,750 ไร หรอ 966 ตารางกโลเมตร ทศเหนอจรดปาสงวนแหงชาตนาหนาว ทศตะวนออกจรดเขตรกษาพนธสตวปาผาผงและปาสงวนแหงชาตนาหนาว ทศตะวนตกจรดเขตรกษาพนธสตวปาภผาแดงและอทยานแหงชาตตาดหมอก และทศใตจรดเขตรกษาพนธสตวปาภเขยว จากขอมลของสวนศกษาและวจยอทยานแหงชาต(2553) โดยมรายละเอยดดานตางๆของพนทดงน 4.1 ลกษณะภมประเทศ สภาพพนททวไปเปนเทอกเขาสงทอดยาวผานจงหวดชยภม และจงหวดเพชรบรณ พนทเปนภเขา สลบซบซอน มลกษณะเปนเนนยอดปาน (butte) ทเกดจากการยกตวของเปลอกโลกในอดต มความสงระหวาง 650-1,200 เมตร จากระดบนาทะเลปานกลาง โดยมภผาจตหรอภดานอปองเปนจดสงสดทความสง 1,271 เมตร 4.2 ลกษณะภมอำกำศ เนองจากอทยานแหงชาตนาหนาวตงอยในเขตเทอกเขาเพชรบรณฝงตะวนออกซงวางตวในแนวเหนอใต มสภาพปาทสมบรณและมระดบความสงจากนาทะเลคอนขางมาก ประกอบกบลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ และลมมรสมตะวนตกเฉยงใตพดผาน จงทาใหมสภาพภมอากาศหนาวเยนตลอดป โดยเฉพาะในชวงฤดหนาว มอณหภมเฉลยตาสดประมาณ 9.7 องศาเซลเซยส ฤดรอนอณหภมเฉลยสงสด 31.9 องศาเซลเซยส อณหภมเฉลยรายป 22.7 องศาเซลเซยส ในสวนของปรมาณนาฝน อทยานแหงชาตนาหนาวมฝนตกคอนขางชก

64

เนองจากมสภาพภมประเทศทเหมาะสม จากการวางตวของแนวเทอกเขา สภาพปาไม ลมมรสม ปรมาณนาฝนเฉลยรายปประมาณ 1,300 – 1,500 มลลเมตร 4.3 สภำพทำงธรณวทยำ สภาพทางธรณวทยาของอทยานแหงชาตนาหนาวประกอบดวยหนชนและหนแปรของชดหนโคราชทมอายอยในยค upper cretaceous ถง middle Permianซงประกอบไปดวย 4.3.1 หนวยดนโคกกรวด (Khok Kruat Formation) เปนหนทราย สนาตาลจนถงสนาตาลแกมแดง 4.3.2 หนวยหนภพาน (Pho Phan Formation) เปนหนทรายสขาว สมออน มกรวดปน 4.3.3 หนวยหนเสาขรว (Sao Khua Formation) เปนหนทรายสนาตาลแกมแดง มไมกา และหนทรายแปงสนาตาลแกมเทา หนดนดานและกรวดมนผสม

4.3.4 หนวยหนพระวหาร (Phra Wihan Formation) เปนหนวยหนทรายสขาว คอ ชมพ มชนกรวดปนอยตอนบนและมชนหนดนดานสเทาแทรกสลบ

4.3.5 หนวยหนภกระดง (Phu Kradung Formation เปนหนดนดานสนาตาลจนถงนาตาลแกมแดง มไมกาและหนทรายแปงปน

4.3.6 หนวยหนนาพอง (Nam Phong Formation) ลกษณะสวนใหญเปนหนทรายสนาตาลแกมแดง จนถงนาตาลมชนขวางเปนกรวดมน

4.3.7 หนวยหนหวยหนลาด (Huai Hin Lat Formation) ลกษณะเปนหนกรวดมนสเทาจนถงนาตาลแกมแดง หนทรายสเทาจนถงนาตาลแกมแดง หนดนดานสเทาจนถงดา

4.3.8 หนวยหนนาดก (Nam Duk Formation) ลกษณะเปนหนดนดานสเทาจนถงดา หนทรายสนาตาลแกมเหลองเมดละเอยด และหนปนสเทาจนถงเทาเขม 4.4 ทรพยำกรดน พนททงหมดของอทยานแหงชาตนาหนาวจดอยในประเภทหนวยดนทลาดชนเชงซอนลกษณะของหนวยดนนเกดจากการสลายตวของหนหลายชนดจงทาใหมลกษณะทแตกตางกนไปทงเนอดนสดนและปฏกรยาของดนตามแตวตถตนกาเนดลกษณะของดนสวนใหญเปนดนตนมหนโผลอยทวไปสวนทเปนดนลกมทงทมเนอดนเปนดนทรายและดนเหนยวและปฏกรยาของดนมทงทเปนกรดและเปนดางเกดอยปะปนกนไมสามารถแยกออกจากกนไดจงไดรวมเปนหนวยดนเดยวกนและพนทสวนนไมเหมาะสมในการทาการเพาะปลกเพราะเปนพนทมความ

65

ลาดชนสงมการสญเสยหนาดนโดยการชะลางพงทะลายไดงายสมควรปลอยใหคงสภาพเปนปาตามธรรมชาตเพอเปนแหลงตนนาลาธารและทอยอาศยของสตวปา 4.5 ทรพยำกรน ำ สภาพภมประเทศของพนทอทยานแหงชาตนาหนาว สามารถจาแนกเปนพนทลมนาของลานาสาขาตาง ๆ ไหลจากพนทอทยานแหงชาตลงสพนราบของลมนาหลกโดยรอบ ลมนาหลกไดแก ลมนาพรม ลมนาเชญ ลมนาพอง และลมนาปาสก ซงมพนทครอบคลมดงน 4.5.1 ลมนาพรม มพนทครอบคลมพนททางดานทศใตของอทยานแหงชาตนาหนาว ม ลานาสาขาในเขตพนทอทยาน ฯ ไดแก ลานาพรม หวยพรมแลง หวยโปงหลบบกงอม หวยพรมนาใส 4.5.2 ลมนาเชญ มพนท ครอบคลมพนททางดานทศตะวนออกของอทยานแหงชาต- นาหนาวมลานาในสาขาในพนทอทยาน ฯ ไดแก หวยจาน ลานาเชญ 4.5.3 ลมนาพอง ครอบคลมพนททางดานทศตะวนออกเฉยงเหนอของอทยานแหงชาต- นาหนาว ไดแก หวยนาพาง มลานาสาขาไดแก หวยชางลม หวยผากอง หวยหญาเครอ 4.5.4 ลมนาปาสก มพนท ครอบคลมทางดานทศตะวนตกและตะวนตกเฉยงเหนอ ของ อทยานแหงชาตนาหนาว ลานาทสาคญไดแก หวยขอนแกน หวยนาดก หวยนาดา 4.6 กำรใชประโยชนทดน สภาพการใชประโยชนทดนโดยรอบอทยานแหงชาตนาหนาวนนสวนใหญเปนพนทเกษตรกรรมทชาวบานไดบกรกปาสงวนแหงชาตเขาไปจบจองเพอการเพาะปลกพชทปลกสวนใหญเปนขาวโพดถวขาวไรและมนสาปะหลงสวนในเขตอทยานแหงชาตนนพนทประมาณรอยละ 95 ของพนททงหมดเปนปาธรรมชาตประกอบไปดวยปาดงดบเขาปาเตงรงปาสนเขาปาเบญจพรรณทงหญาไรรางและพชไรโดยเฉพาะพนทไรรางซงมอยเปนหยอมๆนนเปนพนททชาวบานไดเขามาบกรกปาเพอใชพนทเพาะปลกแตขณะนไดอพยพไปอยนอกเขตอทยานแหงชาตหมดแลว

66

4.7 พนธไมและสตวปำ ปานาหนาวเปนปาไมผนใหญตดตอกน ประกอบดวยปาหลายชนดดงตอไปน

4.7.1 ปาดบชน พบบรเวณหบเขาและรมลาหวย ชนดพนธ ไมทพบไดแก ยางตะเคยนทอง มะหาด ยมหอม ฯลฯ พชพนลางเปนหวาย และปาลม เปนตน

4.7.2 ปาดบเขา เปนปาสวนใหญของอทยานแหงชาตพบขนบรเวณยอดเขาทมความสงจากระดบนาทะเลตงแต 800 เมตรขนไป พนธไมทขนบรเวณนสวนใหญเปนกอสกลตางๆ เชน กอเดอย กอแปน กอตาหมนอย กอตาหมหลวง เปนตน

4.7.3 ปาเบญจพรรณ พบขนตามไหลเขาตอจากปาดงดบทางดานทศตะวนตกของอทยานแหงชาต และกระจดกระจายเปนหยอมๆ ทางดานตะวนออกของอทยานแหงชาต พนธไมทสาคญไดแก ประด แดง ตะแบก งวปา ยอปา ชงชน ซอ เปนตน

4.7.4 ปาสนเขา พบในทประมาณ 700-900 เมตรจากระดบนาทะเล ลกษณะเปนปาโปรงมทงปาสนสองใบและสนสามใบ และสวนใหญจะขนปะปนอยกบปาเตงรง พชพนลางสวนใหญเปนหญาคา พบทางตอนใตของอทยานแหงชาตบรเวณสวนสนภกมขาว สวนวนดงแปก และททาการอทยานแหงชาต

4.7.5 ปาเตงรง เปนปาโปรงขนอยบรเวณทแหงแลง ความอดมสมบรณของดนตา หนาดนตน เปนกรวดหรอลกรง ทาใหตนไมแคระแกรน พนธไมทสาคญไดแก เตง รง เหยง กราด รกฟา ฯลฯ พชพนลางสวนใหญเปนหญาเพก พบบรเวณตอนกลางของอทยานแหงชาตทงสองขางทางหลวงแผนดนหมายเลข 12 และทงหญา ประกอบไปดวยหญาคา หญาเพก มพนธไมใหญปะปนอยบาง เชน ตว กระโดน และแตว เปนตน และเนองจากปาสวนหนงเปนปาโปรงสลบกบทงหญาและปาดบ มดนโปรงและนาไหลผานตลอดป จงทาใหปานมสตวปาอาศยอยอยางชกชม นอกจากน ยงมนกชนดตางๆ มากวา 200 ชนด และมความหลากหลายของผเสอมากกวา 340ชนด 4.8 โครงสรำงทำงสงคม ชมชนรอบอทยานแหงชาตนาหนาว มจานวน 39 หมบาน ตงอยในเขตจงหวดเพชรบรณและชยภมซงทงหมดอยนอกเขตอทยานแหงชาตนาหนาว ประกอบดวย 4,522 ครวเรอน ประชากรจานวน 23,138 คน รอยละ 65 อยในเขตจงหวดเพชรบรณ และสวนใหญนบถอศาสนาพทธ (บรษทอโก-ไลฟ จากด, 2541)

67

4.9 โครงสรำงทำงเศรษฐกจ สาหรบโครงสรางทางเศรษฐกจ ประชากรสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม เชน ปลขาวโพดถว มนสาปะหลง รายไดจากการเกษตรเฉลย 17,506 บาท/ครวเรอน และรอยละ 75 มการบกรกปาเพอขยายพนทเพาะปลก รวมถงมการหาของปา ซงเปนปญหากบทางอทยาน แหงชาตนาหนาวตลอดมา (บรษทอโก-ไลฟ จากด, 2541) 4.10 กำรทองเทยว

จากการศกษาสถตนกทองเทยวยอนหลง 5 ป (ตารางท 4.1) พบวา นกทองเทยวทเดนทางมายงอทยานแหงชาตนาหนาว มทงนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต มลกษณะการทองเทยวทงรปแบบพกแรมและไปกลบ โดยชวงเวลาทนกทองเทยวนยมเดนทางมาเยอนมากทสดคอเดอนธนวาคมถงเดอนมกราคม ตำรำงท 4.1 สถตนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาตทเดนทางมาเยอนอทยานแหงชาต นาหนาว ระหวางป พ.ศ. 2548 – 2552 ปงบประมำณ จ ำนวนนกทองเทยว

ชำวไทย จ ำนวนนกทองเทยวชำวตำงชำต

จ ำนวนนกทองเทยวทงหมด

พ.ศ. 2548 57,982 คน 601 คน 58,583 คน พ.ศ. 2549

50,578 คน

811 คน

51,389 คน

พ.ศ. 2550

44,254 คน

1,015 คน

45,269 คน

พ.ศ. 2551

46,462 คน

1,218 คน

47,680 คน

พ.ศ. 2552

54,096 คน

1,115 คน

55,294 คน

แหลงทมำ: สวนศกษาและวจยอทยานแหงชาต, 2553

68

4.10.1 จดชมววภคอ ลกษณะทวไป จดชมววภคอเปนจดชมววสาหรบชมพระอาทตยขน มลกษณะ

เปนหนาผาเปดกวางใหเหนววทวทศนของปาเบญจพรรณทยงมความอดมสมบรณดานลาง จากจดชมววสามารถมองเหนภผาจตและภกระดงไดอยางชดเจน โดยเฉพาะในฤดหนาวสามารถพบเหนทะเลหมอก ประกอบกบการเดนทางเขาถงสะดวกสบาย จงเปนทนยมของนกทองเทยวจานวนมากแตเนองจากพนทรองรบทมขนาดเลกประมาณ 400 ตารางเมตร จงทาใหไมเพยงพอเมอถงฤดกาลทองเทยวทมนกทองเทยวหนาแนน มการพฒนาสงอานวยความสะดวกประเภทมานงททาจากวสดธรรมชาต หอคอยสองสตว นอกจากนยงพบเหนขยะ และรองรอยการกอกองไฟเปนจานวนมาก กจกรรมการทองเทยวคอ การชมวว/ชมพระอาทตยขน การถายภาพ

สภำพกำรเดนทำงเขำถง จดชมววภคอตงอยพกดท 47Q773529, 1853552 ตงอยบรเวณ กม. 46 ของทางหลวงหมายเลข 12 สายหลมสก-ชมแพ มลานจอดรถหนาปากทางเขารมถนนสายหลก ชวงเวลาทมนกทองเทยวหนาแนน ลานจอดรถดงกลาวมพนทไมเพยงพอ ทาใหมรถจานวนหลายคนจอดอยสองขางทางรมทางหลวงเปนจานวนมาก จากพนทจอดรถ ตองเดนเทาขนไปยงจดชมววอกประมาณ 400 เมตร ทางเดนเทาเปนทางลกรงบดอดแนน การเขาถงแหลงทองเทยวนบวาสะดวกสบายมาก

ภำพท 4.1 บรเวณจดชมววภคอ

4.10.2 จดชมววถ ำผำหงส ลกษณะทวไปจดชมววถาผาหงส เปนจดชมววสาหรบชมพระอาทตยตก ม

ลกษณะเปนหนาผาหน ววดานลางเปนปาผสมผลดใบทยงคงความอดมสมบรณ พนทจดชม

69

ววมขนาดประมาณ 350 ตารางเมตร ทาใหในฤดหนาวซงเปนฤดกาลทองเทยวนนมนกทองเทยวหนาแนนมาก บรรยากาศในชวงเวลาเยนคอนขางแออด มการพฒนาสงอานวยความสะดวกนอยมาก ทพบคอการทาบนไดสาหรบขนหนาผา ไมพบมานง หองนา หรอรานคาตางๆกจกรรมการทองเทยวคอ การชมวว/ชมพระอาทตยตก การถายภาพ

สภำพกำรเดนทำงเขำถง จดชมววถาผงหงส ตงอยพกดท 47Q 767917, 1853956 ทางเขาอยตรงกโลเมตรท39 ทางหลวงแผนดนหมายเลข 12 (หลมสก-ชมแพ)มลานจอดรถบรเวณฝงตรงขามปากทางเขารมถนนสายหลก จากนนเดนเทาเขาไปเปนทางราบประมาณ 300 เมตร และมทางเดนเทาขนยอดเขาซงมลกษณะเปนขนบนไดอก 259 ขน ระยะทางลาดชนประมาณ 200 เมตร การเดนทางเขาถงแหลงทองเทยวนบวามความสะดวกสบาย

ภำพท 4.2 ทางเดนขนจดชมววถาผาหงส

70

ภำพท 4.3 บรเวณจดชมววถาผาหงส 4.10.3 ถ ำใหญน ำหนำว (ภวำรน)

ลกษณะทวไป ถาใหญนาหนาวมลกษณะเปนถาเขาหนปนสงประมาณ 955 เมตร บรเวณปากถามลานกวางทามกลางปาเบญจพรรณ และมลานาใสไหลจากปากถา จงมนกทองเทยวนงพกผอน ปคนคอยบรเวณนพอสมควร สวนภายในถา มปลองใหแสงสวาง 2 ปลอง และเปนทอยอาศยของคางคาวเปนจานวนมาก สาหรบความลกของถามควมลกประมาณ 4.5 กโลเมตร โดยลกษณะของถาแบงออกเปน 3 ชวง ชวงแรกระยะทางประมาณ 400 เมตร ทางอทยานแหงชาตไดจดใหมไฟฟาสองสวางเปนบางชวง มทางเดนเทาภายในถา ชวงนจะพบหนงอก หนยอย และมานหนยอยทสวยงาม ชวงทสอง จากระยะ 400 ถง 1,000 เมตร จะมทางเดนลดเลาะ บางครงตองมดและปนปายเขาไป และพบชวงทเปนโถงกวางซงเปนทอาศยของคางคาวจานวนมาก เชนคางคาวมงกฎมารแชลและคางคาวหหนยกษ ซงเปนชนดทหายาก ชวงทสามระยะทาง 1,000 เมตรขนไป จะพบธารนารนไหล การพฒนาสงอานวยความสะดวกคอนขางมาก พบหองนา มาหน ตสาหรบกดนาดม/นาอดลม เปนตน กจกรรมการทองเทยวคอการพกผอนหยอนใจ ปกนก เลนนาลาธาร การเดนชมถา การถายภาพ

การเขาชมถาใหญนาหนาว จาเปนตองตดตอเจาหนาทเพอใหเปดไฟภายในถา เนองจากทางอทยานจะเปดไฟไวเฉพาะชวงทมนกทองเทยวเขาชม รวมทงผทมความประสงคตองการให เจาหนาทนาเทยวและใหขอมลความรตางๆเกยวกบถาใหญนาหนาว กสามารถตดตอเจาหนาท ทหนวยพทกษอทยานแหงชาตได

สภำพกำรเดนทำงเขำถง ถาใหญนาหนาวต งอยพกดท 47Q767330, 1875061 อยทางตอนเหนอของอทยานแหงชาตนาหนาว อยหางจากศนยบรการนกทองเทยวประมาณ 80 กโลเมตร สภาพการเดนทางเปนทางลาดยางตลอดเสนทาง ทางเขาถาใหญนา

71

หนาวตงอยบรเวณหลกกโลเมตรท 60 ทางหลวงสายบานหวยทราย – อาเภอนาหนาว – หลมเกา และแยกเขาตามทางลาดยางอกประมาณ 3 กโลเมตร จะถงหนวยพทกษอทยานแหงชาต(ถาใหญนาหนาว) จากทจอดรถเดนเทาเขาไปอกประมาณ 300 เมตร จงถงปากถาใหญนาหนาว

ภำพท 4.4 ทางเดนเขาถาใหญนาหนาว

ภำพท 4.5 หนยอยภายในถาใหญนาหนาว

72

4.10.4 น ำตกเหวทรำย-ทรำยทอง ลกษณะทวไป นาตกเหวทรายเปนนาตกขนาดกลาง สงประมาณ 20 เมตร ม

นาไหลตลอดป เกดจากหวยสนามทรายไหลลงสวงนาเชญ ซงเปนตนนาลาธารทสาคญของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ฤดกาลทองเทยวทเหมาะสมคอระหวางเดอนตลาคม – กมภาพนธ ซงแมวนทลงพนทจะยงอยในเดอนกมภาพนธ แตนาตกมปรมาณนอย จงไมพบนกทอง เทยวเขาเยยมชม จากการสอบถามเจาหนาท พบวา ในชวงเวลาทนาตกมปรมาณมาก สามารถพบนกทองเทยวไดพอสมควร แตไมถงกบแออดและหนาแนน ไมมการพฒนาสงอานวยความสะดวกใดๆนอกจากทางเดนเทา กจกรรมการทองเทยวคอ การพกผอนหยอนใจ เลนนาตก การถายภาพ

สวนนาตกทรายทอง เปนนาตกขนาดเลก สงประมาณ 4 เมตร มลานหนบรเวณลานนาตกกวางประมาณ 30 เมตร บรรยากาศรมรนเหมาะแกการพกผอนหยอนใจ แตเนองจากอยไกลจากนาตกเหวทรายถง 800 เมตร และทางเดนเทาคอนขางรก จงทาใหมนกทองเทยวเขาชมนอยมาก ไมมการพฒนาสงอานวยความสะดวกใดๆเชนกนนอกจากทางเดนเทา กจกรรมการทองเทยวคอ การพกผอนหยอนใจ เลนนาตก การถายภาพ

สภำพกำรเดนทำงเขำถง นาตกเหวทราย – ทรายทองตงอยพกดท 47Q787929, 1845047 ทางเขานาตกเหวทราย อยระหวางเสนทางสายหลมสก – ขอนแกน(ชมแพ) ทางหลวงหมายเลข 12 บรเวณหลกกโลเมตรท 67 ซงจะมปายชเขานาตกเหวทราย –ทรายทอง นกทองเทยวตองจอดรถไวบรเวณปากทางเขา แลวเดนเทาผานปาเบญจพรรณ ปาเตงรง ประมาณ 700 เมตร ถงนาตกเหวทราย และมทางเทาเดนแยกออกไปอก 800 เมตรถงนาตกทรายทอง

ภำพท 4.6 ทางเดนเขานาตกเหวทราย-ทรายทอง

73

ภำพท 4.7 นาตกเหวทราย

4.10.5 ปำเปลยนส ลกษณะทวไป ปาเปลยนส เปนปาผสมผลดใบ ซงประมาณเดอนธนวาคม-

มกราคม ของทกปผนปาบรเวณนจะเกดการผลดใบ คอการเปลยนใบไมจากสเขยว เปนสเหลอง สแดง และรวงในทสด โดยชวงเวลาทสวยงามนจะปรากฏไมเกนหนงสปดาห แตตนไมจะทยอยเปลยนสเปนกลมๆไมพรอมกน จงทาใหระยะเวลาการทองเทยวปาเปลยนสกนระยะเวลาประมาณ 2 เดอน ทงนขนอยกบความแหงของพนทและสภาพอากาศในแตละป ถาปใดสภาพภมอากาศแหงแลงมากปากจะเรมเปลยนสเรว โดยวนทลงพนทสารวจ ยงคงพบกลมไมทยงคงผลดใบ/เปลยนสอยประปราย แตไมพบนกทองเทยวเดนทางเขาชม มการพฒนาสงอานวยความสะดวกนอยมาก คอทางเดนเทา และจดพกผอน/ชมวว และมานงจากวสดธรรมชาต กจกรรมการทองเทยวคอ การพกผอนหยอนใจ ชมวว การเดนปาศกษาธรรมชาต การถายภาพ

สภำพกำรเดนทำงเขำถง ปาเปลยนส ตงอยพกดท 47Q782692, 1848205 ทางเขาอยบรเวณกโลเมตรท63-70 ของทางหลวงหมายเลข 12 สายหลมสก-ชมแพ พนถนนเปนลกรงบดอดแนน และมสภาพเปนหลมบอประปราย สามารถจอดรถบรเวณปากทาง และเดนเทาเขาชมไดตงแตบรเวณปากทางเปนตนไป มทางเดนเทายาวประมาณ 3-5 กโลเมตร ซงทางอทยานแหงชาตไดจดทาเปนเสนทางเดนปาศกษาธรรมชาต โดยมหลายเสนทาง ระยะทางสนยาวแตกตางกน เพอใหนกทองเทยวผชอบเดนปาสามารถชมธรรมชาตไดทวถง

74

ภำพท 4.8 บรเวณจดชมววปาเปลยนส

4.10.6 ภผำจต (ภดำนอปอง) ลกษณะทวไป ภผาจตหรอเรยกอกชอหนงวา ภดานอปอง มลกษณะเปนภเขา

ทมยอดราบแบบโตะ มความโดดเดนเนองจากเปนภเขาเดยวทตงอยบนทราบสง และเปนภเขาทสงทสดในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว ซงสงจากระดบนาทะเล 1,271 เมตรภผาจตยงคงสภาพปาทสวยงามและอดมสมบรณ พบไมจาพวกสนขนอยกบปาดงดบ ปาเบญจพรรณ และพบตนไมมคาหลายชนดไมพบสงอานวยความสะดวกใดๆบนภผาจต กจกรรมการทองเทยวคอการเดนปาศกษาธรรมชาต การการเตนทพกแรม การถายภาพ

สภำพกำรเดนทำงเขำถงภผาจตตงอยพกดท 47Q 786602, 1841674 ทางเขาอยตรงกโลเมตรท 69 ทางหลวงแผนดนหมายเลข 12 (ดอนหลมสก-ชมแพ) มระยะเดนเทาประมาณ 10 กโลเมตร เสนทางเดนเทาคอนขางลาบาก เนองจากความลาดชนและความรกของปา จงใชระยะเวลาในการเดนเทาประมาณ 6-7 ชวโมง ทางอทยานแหงชาตไมไดมการจดการเสนทางเดนปา หรอปายสอความหมายระหวางทาง หากนกทองเทยวตองการเดนทางไปเยอนภผาจต จงตองตดตอขออนญาตเจาหนาททชานาญเพอนาทางโดยจากการสอบถามเจาหนาท พบวา ในวนทลงพนทสารวจ ไมพบนกทองเทยวตดตอขออนญาตเพอเดนทางขนชมภผาจต

75

ภำพท 4.9 บรเวณลานกางเตนทบนภผาจต

ภำพท 4.10 ววทวทศนบนภผาจต

4.10.7 สวนสนบำนแปก (ดงแปก) ลกษณะทวไป สวนสนบานแปกหรอสวนสนบานแปก มลกษณะเปนปาสนสอง

ใบขนอยเปนกลมใหญเพยงชนดเดยวตามธรรมชาต และมตนไมพนลางประกอบดวยทงหญาและหญาเพกเปนจานวนมาก พบสงอานวยความสะดวกประเภทมานงวสดธรรมชาต กจกรรมการทองเทยวคอการพกผอนหยอนใจ การชมวว การถายภาพ

สภำพกำรเดนทำงเขำถง สวนสนบานแปกตงอยพกดท 47Q770982, 1849495 ทางเขาอยตรงกโลเมตรท49 ทางหลวงแผนดนหมายเลข 12 (หลมสก-ชมแพ) พนถนนเปนลกรงบดอดแนน และพบหลมบอกระจายอยทวไป จากปากทางเขาไปประมาณ 5

76

กโลเมตร จงถงบรเวณลานจอดรถ จากนนทางอทยานแหงชาตไดจดทาทางเดนเทาอกประมาณ 500 เมตร สาหรบนกทองเทยวเพอเขาชมสวนสนบานแปก

ภำพท 4.11 ทางเขาสวนสนบานแปก

4.10.8 สวนสนภกมขำว ลกษณะทวไป สวนสนภกมขาว เปนปาสนสามใบทมขนาดใหญ มความสง

ตงแต 30-40เมตร ขนอยตามธรรมชาตอยางหนาแนนแทบไมมไมอนปะปนอย มพนทประมาณ 10 ตารางกโลเมตร ไมพนลางประกอบดวยทงหญาคาและหญาเพกจานวนมาก ในฤดแลง ทงหญาใตตนสนจะคอยๆ เปลยนจากสเขยวเปนสนาตาลแก พอถงฤดฝนทงหญาเหลานกจะกลบเขยวอกครงหนง เปนเชนนเรอยๆ ไป พบการพฒนาสงอานวยความสะดวกประเภทมานงวสดธรรมชาต ลานชมวว เปนตน กจกรรมการทองเทยวคอ การพกผอนหยอนใจ การดนก ดผเสอ เลนนา ปกนก และการถายภาพ โดยระหวางเสนทางมงสสวนสนภกมขาว จะมจดชมววทวทศนกระจายอยเปนระยะดงตอไปน

1) จดชมววสวนสนภกมขาว อยสงจากระดบนาทะเลปานกลางประมาณ 800 เมตร มลกษณะเปนเนนเขาเตยๆอยทามกลางปาสนสามใบ จากเนนเขาสามารถมองเหนยอดทวสนยาวตดตอกน เมอมองไปทางทศใตจะเหนอางเกบนาเขอนจฬาภรณทกวางใหญ จากสภาพปาทสวยงาม สวนสนภกมขาวจงเหมาะแกการเปนแหลงทองเทยวเพอการพกหยอนใจ และจดชมววนสามารถชมพระอาทตยตกดนไดในชวงฤดหนาวดวยเชนกน

2) จดพกผอนกลางปาสนอยบรเวณรมทางกอนถงสวนสนภกมขาวประมาณ 2 กโลเมตร มลกษณะเปนลานสนามหญาทามกลางปาสน โดยทางอทยานแหงชาตได

77

จดใหมทนงพกผอนหยอนใจ เหมาะสาหรบการนงพกผอน ชมวว ปกนก ชมนกและทศนยภาพทวไป

3) สถานทพกผอนรมหวยพรมแลง อยบรเวณหนวยพทกษอทยานแหงชาตพรมแลง กอนถงสวนวนภกมขาวประมาณ 4 กโลเมตรสภาพพนทเปนลาหวยขนาดใหญ มนาใสไหลตลอดป เปนสถานทเหมาะสาหรบการพกผอนหยอนใจ การปกนก เลนนา ดนก ดผเสอ

4) หนองปลาไหล ตงอยกอนถงสวนสนภกมขาวประมาณ 7 กโลเมตร มสภาพพนทเปนหนองนาอยใจกลางปาสน มนาไหลตลอดป รวมทงเปนแหลงดนโปงขนาดใหญ ทาใหบรเวณนมสตวปาชกชม

สภำพกำรเดนทำงเขำถง สวนสนภกมขาวตงอยพกดท 47Q 774383, 1839319 ทางเขาสวนสนภกมขาว อยบรเวณกโลเมตรท 53 ทางหลวงแผนดนหมายเลข 12 (หลมสก-ชมแพ) มทางลกรงมาตรฐาน(ลกรงบดอดแนน) จากแยกกโลเมตรท 53 จนถงจดชมววสวนสนภกมขาว รวมระยะทาง 15 กโลเมตร สภาพเสนทางเปนถนนลกรง มหลมบอกระจายอยทวไป สรางความไมมนใจใหกบนกทองเทยววาสามารถเขาชมไดหรอไม โดยเฉพาะชวงฤดฝน เสนทางอยในเกณฑชารดทรดโทรม การเขาถงจงเปนไปอยางยากลาบากมากยงขนจากขอจากดดานพนผวถนน จงทาใหสวนสนภกมขาวเปนแหลงทองเทยวทมนกทองเทยวเขาชมนอยมาก

ภำพท 4.12 เสนทางภายในสวนสนภกมขาว

78

4.10.9 ทท ำกำรอทยำนแหงชำตน ำหนำว ลกษณะทวไป ททาการอทยานแหงชาตนาหนาว มพนธไมโดยรอบเปนปาสน

มลาธารไหลผานหลงศนยบรการนกทองเทยว จงสามารถพบเหนผเสอจานวนมากไดทบรเวณน ทางอทยานแหงชาตมการจดการสงอานวยความสะดวกนกทองเทยวอยางเตมรปแบบ ไดแก ลานททางอทยานแหงชาตจดเตรยมไวสาหรบใหนกทองเทยวพกแรมกางเตนทประมาณ 30 ไร พรอมเตนทและเครองนอนใหเชา มหองนาและหองสขาโดยรอบ 7 แหง รวม 80 หอง บานพก 17 หลง รานคา 3 ราน รานขายของทระลก 1 ราน หองประชมสมมนาพรอมระบบโสตทศนปกรณ อนเตอรเนตและโทรศพทสาธารณะเพอบรการนกทองเทยว นอกจากนยงมเสนทางเดนปาศกษาธรรมชาต เพอเสรมสรางความรความเขาใจและความตระหนกเกยวกบทรพยากรธรรมชาตแกนกทองเทยวรวมถงคณะทศนศกษา ในสวนของศนยบรการนกทองเทยวนน ยงมหองสาหรบสอความหมาย เชนความเปนมาของอทยานแหงชาตแหงชาตนาหนาว ตวอยางพนธไมและสตวปาทพบภายในเขตอทยาน และหองสมดสาหรบบรการนกทองเทยว กจกรรมการทองเทยวคอการพกผอนหยอนใจ การเดนปาศกษาธรรมชาต ปกนก พกแรมกางเตนท ชมผเสอ การศกษาทองฟาดาราศาสตร(ชวงเวลาห วคาบรเวณหนาศนยบรการนกทองเทยว) และการถายภาพ

สภำพกำรเดนทำงเขำถง ททาการอทยานแหงชาตตงอยพกดท 47Q775157, 1851758 ทางเขาอยบรเวณกโลเมตรท 50 ทางหลวงแผนดนหมายเลข 12 (หลมสก-ชมแพ)จากนนมทางลาดยางเขาไปอกประมาณ 2 กโลเมตร จงถงททาการอทยานแหงชาตนาหนาว นอกจากนทางอทยานแหง ชาตยงไดจดการเสนทางเดนปาจานวน 3 เสนทาง เสนทางแรกคอเสนทางเดนปาศกษาธรรมชาต ทางเขาอยขางศนยบรการนกทองเทยว มระยะทางประมาณ 1 กโลเมตร เสนทางทสองคอจดชมววรอบเลก ทางเขาอยขางศนยบรการนกทองเทยว มระยะทางประมาณ 4.5 กโลเมตร เสนทางทสามคอจดชมววรอบใหญ ทางเขาเดยวกบจดชมววรอบเลก แตแยกออกไปทดงมะไฟ มระยะทางรวมประมาณ 5.8 กโลเมตร

79

ภำพท 4.13 เสนทางทองเทยวบรเวณททาการเขตอทยานแหงชาตนาหนาว

ภำพท 4.14 ศนยบรการนกทองเทยวอทยานแหงชาตนาหนาว

80

ภำพท 4.15 รานคาบรเวณททาการอทยานแหงชาตนาหนาว

4.11 กำรจ ำแนกเขตกำรจดกำร

สวนศกษาและวจยอทยานแหงชาต (2552) ไดทาการกาหนดเขตการจดการอทยานแหงชาตนาหนาวดงตอไปน

4.11.1 เขตบรการ เขตนจดเพอรองรบการพฒนาสงอานวยความสะดวกตางๆ แกสาธารณชนจานวนมากทเขามาใชประโยชน เปนบรเวณทไมมจดเดนทางธรรมชาตทควรรกษาไวไมใหถกทาลาย หรอมทรพยากรธรรมชาตทถกทาลายไดงายอยนอยมาก ทตงมกอยใกลแหลงทจะพฒนาเปนจดทองเทยวพกผอน หรอศกษาหาความรเกยวกบธรรมชาตวทยาแหลงทองเทยวในเขตนไดแก ททาการอทยานแหงชาตนาหนาว 4.11.2 เขตเพอการพกผอนและศกษาหาความร เขตนจดไวเพอใหผมาเทยวชม อทยานแหงชาตไดสมผสกบความสวยงาม พกผอน และศกษาธรรมชาตอยางใกลชด เปนบรเวณทมจดเดนทางธรรมชาต สามารถทพฒนาสงกอสรางทจะอานวยความสะดวกไดโดยมขอจากดเฉพาะพนท รวมทงมมาตรการทจะลดผลกระทบตอธรรมชาตทอาจเกดขน ยอมใหผใชประโยชนไดเขารวมในกจกรรม นนทนาการททางอทยานแหงชาตจดเตรยมไวและอยใกลเขตบรการเพอความสะดวกในการเขาถงแหลงทองเทยวในเขตนไดแก ถาใหญนาหนาว จดชมววภคอ จดชมววถาผาหงส นาตกเหวทราย-ทรายทอง

81

4.11.3 เขตสงวนสภาพธรรมชาต เปนบรเวณทมสภาพสงคมพชและธรรมชาต สมบรณควรคาแกการอนรกษไวเปนแหลงตนนาลาธาร และเพออานวยใหสภาพธรรมชาตทเดนและสวยงามเปนพเศษคงอยตลอดไป การพฒนาสงกอสรางจะยอมใหไดตามความจาเปน เชน ทางเดนเทา ทพกแรมทเกบและขนยายไดงาย ตงดานตรวจของเจาหนาท และสงอานวยความสะดวกเพอการศกษาวจย แหลงทองเทยวในเขตนไดแกสวนสนภกมขาว สวนสนดงแปก และปาเปลยนส 4.11.4 เขตหวงหาม เปนบรเวณทมทรพยากรธรรมชาตสมบรณและมคณคา ความสาคญเปนพเศษ เชน เปนแหลงสงคมพชทเปนตวอยางของประเทศ เปนทอยอาศยของสตวปาชนดทสาคญและหายาก เปนแหลงตนนาลาธาร สภาพทรพยากรงายตอการเสอมโทรม หรอเมอเสอมโทรมลงไปแลว ยากตอการทจะฟนคนสสภาพดงเดม เขตนจะจากดการพฒนาสงอานวยความสะดวกใหมไดนอยทสด เพอมใหเกดการรบกวนหรอเปลยนแปลงตอสภาพธรรมชาต แหลงทองเทยวในเขตนไดแก ภผาจต 4.11.5 เขตฟนฟสภาพธรรมชาต เปนบรเวณพนทสภาพธรรมชาตถกรบกวน ทาลายจนเสอมโทรม ดวยสาเหตตาง ๆ ทงจากฝมอมนษยและภยธรรมชาต ซงจาเปนตองฟนฟใหกลบคนสสภาพธรรมชาตดงเดม ไดแก บรเวณบานหวยขาวหลาม ภหมอก บรเวณทตงหนวยซาบอนและพรมแลง 4.11.6 เขตกจกรรมพเศษ เปนบรเวณทจาแนกไวเพอรองรบกจกรรมบางอยาง ของประชาชนหรอหนวยราชการอนทไมไดอยภายใตความรบผดชอบของเจาหนาทอทยานแหงชาต ทอาจขดตอหลกการจดการอทยานแหงชาต แตไมอาจขดขวางได ไดแก บรเวณสถานทวนสญญาณของการสอสารแหงประเทศไทยภคอ จากการศกษาแหลงทองเทยวทง 9 แหงภายในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว พบวา มลกษณะและรปแบบการทองเทยวทหลากหลาย ทงสนโดษ เขาถงยากลาบาก จนถงมความแออดและมความสะดวกสบาย นอกจากนยงพบปญหา/ขอจากดในแตละแหลงทองเทยว ไดแก ขอจากดของพนททไมสามารถพฒนาไดอก การพฒนาแหลงทองเทยวเพอรองรบการทองเทยวแตกลบไมไดรบความนยม การมนกทองเทยวเขามาใชประโยชนในพนทมากเกนไป รวมถงผลกระทบตางๆทเกดจากการทองเทยว จาพวกขยะและการกอกองไฟ เปนตน ซงถาหากไมมการควบคมการพฒนา และกาหนดทศทางการจดการการทองเทยวทชดเจน การพฒนาการ

82

ทองเทยวอาจเปนการลงทนทเปลาประโยชน ไมตอบสนองความตองการของนกทองเทยว จนสามารถสงผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมได

บทท 5

ผลกำรศกษำเขตกำรทองเทยวตำมหลกกำรชวงชนโอกำสดำนนนทนำกำรโดยกำรประยกตใชระบบสำรสนเทศภมศำสตร

การศกษาเขตการทองเทยวตามหลกการชวงชนโอกาสดานนนทนาการ โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร บรเวณอทยานแหงชาตนาหนาว จงหวดเพชรบรณ มปจจยในการวเคราะหประกอบดวย 3 ปจจยดวยกน คอ ระยะหางจากถนนหลกและถนนรอง การใชประโยชนทดน และ ขนาดพนทปาธรรมชาตทตดตอกน ซงผลการศกษาทง 3 ปจจย นามาสผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานกายภาพดงตอไปน 5.1 ปจจยทใชในกำรจ ำแนกเขตกำรทองเทยว 5.1.1 ระยะหำงจำกถนน ระยะหางจากถนนสามารถบงบอกถงระดบความยากงายในการเขาถงพนทแหลงทองเทยวได ซงประกอบดวยเกณฑระยะหางจากถนนสายหลกและถนนสายรอง ดงตอไปน 1) ระยะหางจากถนนสายหลกมากกวา 5 กโลเมตร 2) ระยะหางจากถนนสายหลกระหวาง 1-5 กโลเมตร 3) ระยะหางจากถนนสายหลกนอยกวา 1 กโลเมตร 4) ระยะหางจากถนนสายรองมากกวาหรอเทากบ 1 กโลเมตร 5) ระยะหางจากถนนสายรองนอยกวา 1 กโลเมตร ซงขอมลแผนทเชงตวเลขแสดงรายละเอยดระยะหางจากถนนสายหลกแสดงดงภาพท 5.1 และขอมลแผนทเชงตวเลขแสดงรายละเอยดระยะหางจากถนนสายรองดงภาพท 5.2 และรายละเอยดขนาดพนทระยะหางจากถนนสายหลกและสายรองแสดงดงตารางท 5.1 ตำรำงท 5.1 พนทระยะหางจากถนน ภายในขอบเขตอทยานแหงชาตนาหนาว พนทระยะหำงจำกถนนสำยหลก (ตร.กม.) พนทระยะหำงจำกถนนสำยรอง (ตร.กม.) >5 กม. 1-5 กม. <1 กม. รวม > 1 กม. <1 กม. รวม 544.65

(55.17%) 358.99

(36.36%) 87.27

(8.84%) 987.19 (100%)

906.07 (91.78%)

81.12 (8.22%)

987.19 (100%)

ภำพท 5.1 พนทระยะหางจากถนนสายหลกมากกวา 5 กโลเมตร ระหวาง 1-5 กโลเมตร และไมเกน 1 กโลเมตร

84

ภำพท 5.2 พนทหางจากถนนสายรองมากกวาหรอเทากบ 1 กโลเมตร และ นอยกวา 1 กโลเมตร

85

86

จากตารางท 5.1 พนททอยหางจากถนนมากกวา 5 กโลเมตร มพนทครอบคลมขอบเขตมากทสดคอ 544.65 ตารางกโลเมตร พบในพนทบรเวณตอนบนและตอนลางของอทยานแหงชาตนาหนาว เนองจากทางหลวงสายหลมสก-ชมแพตดผานกลางอทยานแหงชาตนาหนาว ในขณะทตอนบนมทางหลวงสายบานหวยทราย – อาเภอนาหนาว – หลมเกา ตดผานเปนเสนแบงขอบเขตระหวางอทยานแหงชาตนาหนาวกบชมชน และคาดการณไดวาพนทตอนลางมความสนโดษมากทสด เนองจากไมมถนนสายหลกตดผานและอยตดกบเขตรกษาพนธสตวปาภเขยว สวนพนทระหวาง 1-5 กโลเมตร มขนาดรองลงมาคอ 358.99 ตารางกโลเมตร พบบรเวณตอนกลางและตอนบนของอทยานแหงชาต และระยะหางจากถนนสายหลกนอยกวา 1 กโลเมตร มขนาดพนทนอยทสดคอ 87.27 ตารางกโลเมตร พบวามพนทตามแนวถนน บรเวณตอนกลางและตอนบนสดของอทยานแหงชาตนาหนาว สวนผลการวเคราะหระยะหางจากถนนสายรอง พบวาพนททอยหางจากถนนสายรองมากกวา 1 กโลเมตร มขนาดมากทสดคอ 906.07 ตารางกโลเมตร และพนททอยหางจากถนนสายรองนอยกวา 1 กโลเมตร มขนาดนอยทสดคอ 81.12 ตารางกโลเมตร

5.1.2 กำรใชประโยชนทดน ผลจากการศกษาเกยวกบขอมลการใชประโยชนทดน ไดแบงการใชประโยชนทดนโดย

จดทาเปนแผนทขอมลเชงตวเลข ดงแสดงในภาพท 5.3 และรายละเอยดขนาดพนทประเภทการใชประโยชนทดนตามตารางท 5.2 โดยพบวา พนทสภาพปาธรรมชาตครอบคลมพนทเกอบทงหมดของอทยานแหงชาตนาหนาว โดยมขนาดพนท 980.54 ตารางกโลเมตร หรอคดเปนรอยละ 99.33 โดยพบพนทเกษตรกรรมขนาด 6.64 ตารางกโลเมตร หรอคดเปนรอยละ 0.67 พบบรเวณตอนบนสดและทางทศตะวนออกของอทยานแหงชาตนาหนาวซงสวนใหญเปนประเภทไรขาวโพด ไมผลผสม เปนตน สวนพนทชมชนมขนาด 0.01 ตารางกโลเมตร พบบรเวณรมสดดานทศตะวนออกของอทยานแหงชาตนาหนาว ชมชนทพบคอ บานหวยทราย เนองจากทศตะวนออกของอทยานแหงชาตนาหนาวมทางหลวงสายบานหวยทราย – อาเภอนาหนาว – หลมเกาตดผานยาวไปทางทศเหนอ จงมชาวบานอาศยอยตลอดเสนทาง ดงนนพนททางทศตะวนออกของอทยานแหงชาตจงมการใชประโยชนพนททหลากหลาย นอกจากนจากผลการศกษายงพบวาไมมการใชประโยชนทดนประเภทเมองปรากฎในขอบเขตอทยานแหงชาตนาหนาว

ภำพท 5.3 การใชประโยชนทดนอทยานแหงชาตนาหนาว

87

88

ตำรำงท 5.2 พนทประเภทการใชประโยชนทดน ภายในขอบเขตอทยานแหงชาตนาหนาว

พนทประเภทกำรใชประโยชนทดน(ตร.กม.) ปำธรรมชำต เกษตรกรรม ชมชน เมอง รวม

980.54 (99.33%)

6.64 (0.67%)

0.01 (0.001%)

- -

987.19 (100%)

5.1.3 ขนำดของพนทปำธรรมชำตทตดตอกน ขนาดของพนทปาธรรมชาตทตดตอเปนผนเดยวกน เปนเกณฑทนามาใชจาแนกเขตการทองเทยว 2 ประเภท หากมขนาดพนทปาธรรมชาตทตดตอกนมากกวาหรอเทากบ 10 ตารางกโลเมตร จดเปนเขตการทองเทยวประเภทพนทธรรมชาตสนโดษ(P) แตหากมขนาดพนทปาธรรมชาตนอยกวา 10 ตารางกโลเมตร จะจดเปนเขตการทองเทยวประเภทพนทธรรมชาตกงสนโดษไมใชยานยนต(SPNM) สาหรบเขตการทองเทยวอนๆนน ไมมเกณฑกาหนดขนาดพนทปาธรรมชาตทตดตอเปนผนเดยวกน ขอมลทนามาใชวเคราะหขนาดพนทปาธรรมชาตทตดตอเปนผนเดยวกน ใชผลการวเคราะหจากพนทการใชประโยชนทดน โดยนาประเภทการใชทดนประเภทพนทปาธรรมชาต มาคานวณหาขนาดพนท ดงแสดงในตารางท 5.3 และแผนทเชงตวเลขในภาพท 5.4 และ 5.5

ภำพท 5.4 ชนดของปาไมภายในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว

89

ภำพท 5.5 พนทปาธรรมชาตทตดตอเปนผนเดยวกน

90

91

ตำรำงท 5.3 ชนดและขนาดของพนทปาธรรมชาตทตดตอเปนผนเดยวกน ภายในขอบเขตอทยาน แหงชาตนาหนาว

บรเวณผนปำ

ธรรมชำตทตดตอเปน

ผน เดยวกน

ชนดและขนำดของพนทสภำพปำธรรมชำตทตดตอเปนผนเดยวกน

รวม

ปำดบสมบรณ

ปำผลดใบรอสภำพฟนฟ

ปำผลดใบสมบรณ

ทงหญำ

ไม

ละเมำะ

ตร.กม ตร.กม ตร.กม ตร.กม ตร.กม ตร.กม

ผนท 1 83.13

(8.48%) 0.23

(0.02%) 308.17

(31.44%) -

0.08 (0.01%)

391.61 (39.95%)

ผนท 2 363.02

(37.04%) 0.34

(0.03%) 214.41

(21.87%) 9.05

(0.92%) 1.76

(0.18%) 588.58

(60.05%)

รวม 446.15

(45.52%) 0.57

(0.05%) 522.58

(53.31%) 9.05

(0.92%) 1.84

(0.19%) 980.19 (100%)

จากตารางท 5.3 พบวามขนาดพนทสภาพปาธรรมชาตทตดตอเปนผนเดยวกนมากกวา

10 ตารางกโลเมตร แบงออกเปน 2 ผน ไดแก ผนแรกมขนาดพนท 391.96 ตารางกโลเมตร อยบรเวณตอนบนของอทยานแหงชาตแหงชาตนาหนาว ผนท 2 มขนาดพนทปาธรรมชาตคอ 588.58 ตารางกโลเมตร โดยปาธรรมชาตผนท 1 ถกแบงจากผนท 2 ดวยทางหลวงสายหลมสก-ชมแพ และปา ชนดของปาไมธรรมชาตทพบมความหลากหลายเชนเดยวกนทงสองผน คอ ปาดบสมบรณ ปาผลดใบสมบรณ ปาผลดใบรอสภาพฟนฟ ทงหญา และไมละเมาะ ซงทงสองผนมขนาดพนทสภาพปาธรรมชาตมากกวา 10 ตารางกโลเมตร

92

5.2 ผลกำรจ ำแนกเขตกำรทองเทยวของปจจยดำนกำยภำพ โดยประยกตใชระบบสำรสนเทศภมศำสตร จากการวเคราะหตามเกณฑทกาหนดดงทไดกลาวมาแลวนน จงไดเขตการทองเทยวตามหลกการชวงชนโอกาสดานนนทนาการ ดงแสดงในตารางท 5.4 และแผนทเชงตวเลขในภาพท 5.6 ตำรำงท 5.4 เขตการทองเทยวของแหลงทองเทยวภายในอทยานแหงชาตนาหนาว

เขตกำรทองเทยว ขนำดพนท(ตร.กม.)

จ ำนวนแหลงทองเทยว

แหลงทองเทยวทปรำกฎ

1. พนทธรรมชาตสนโดษ (P)

514.12 (50.47 %)

- -

2. พนทธรรมชาตกงสนโดษไมใชยานยนต (SPNM)

-

-

-

3. พนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (SPM)

411.40

(40.38 %)

5

ถาใหญนาหนาว(ภวารน), สวนสนบานแปก(ดงแปก), สวนสน

ภกมขาว, นาตกเหวทราย-ทรายทอง, ภผาจต

4. พนทธรรมชาตดดแปลงมถนน (RN-M)

86.69 (8.51 %)

4

จดชมววภคอ, จดชมววถาผาหงส, ททาการอทยานแหงชาต

นาหนาว, ปาเปลยนส 5. พนทชนบท (R) 6.54

(0.64 %) - -

6. พนทเมอง (U) - - - รวม 987.19

(100 %) 9

93

ผลจากการวเคราะหการจาแนกเขตการทองเทยวตามหลกการชวงชนโอกาสดานนนทนาการโดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร พบเขตการทองเทยว 2 เขต ไดแก เขตพนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (SPM) และเขตพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) มเนอทรวมทงสน 987.19 ตารางกโลเมตร ซงมรายละเอยดดงตอไปน 5.2.1 พนทธรรมชำตกงสนโดษใชยำนยนต (SPM) 5.2.1.1 เปนพนททมระยะหางจากถนนสายหลกระหวาง 1-5 กโลเมตรและหางจากถนนสายรองนอยกวา 1 กโลเมตร 5.2.1.2 เปนพนททมการใชประโยชนทดนเปนปาธรรมชาต 5.2.1.3 ไมจากดขนาดพนทสภาพปาธรรมชาตทตดตอเปนผนเดยวกน

พนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (SPM) มขนาดพนทประมาณ 411.10 ตารางกโลเมตร หรอประมาณรอยละ 40.38 ของพนทศกษา พบบรเวณตอนกลางของอทยานแหงชาตนาหนาว ซงพนทสวนใหญยงคงสภาพปาธรรมชาต มการพฒนาเสนทางเขาถงไดโดยพาหนะใชเครองยนต ซงมความสะดวกสบายในการเขาถงแหลงทองเทยว เพมโอกาสในการสมผสกบธรรมชาตและมโอกาสในการพบปะผคนมากขน จากการวเคราะหโดยหลกการชวงชนโอกาสดานนนทนาการพบแหลงทองเทยว 5 แหง คอ สวนสนบานแปก (ดงแปก) สวนสนภกมขาว ถาใหญนาหนาว (ภวารน) นาตกเหวทราย-ทรายทอง และภผาจต

ภำพท 5.6 เขตการทองเทยวของแหลงทองเทยวภายในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว

94

95

5.2.2 พนทธรรมชำตทมนษยสรำงขน/ดดแปลง (RN-M) 5.2.2.1 เปนพนททมระยะหางจากถนนสายหลกนอยกวาหรอเทากบ 1

ตารางกโลเมตร ระยะหางจากถนนสายรองไมจากด 5.2.2.2 เปนพนททมประโยชนการใชทดนประเภทเกษตรกรรมหรอปา

ธรรมชาต 5.2.2.3 ไมจากดขนาดพนทสภาพปาธรรมชาตทตดตอเปนผนเดยวกน พนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) มขนาดพนทประมาณ 86.69

ตารางกโลเมตรหรอรอยละ 8.51 ของพนทศกษา พบบรเวณตามแนวเสนทางถนนสายหลก กระจายอยตอนกลางและตอนบนของอทยานแหงชาตนาหนาว มความสะดวกสบายในการเขาถง และมโอกาสพบปะนกทองเทยวมากขน จากการวเคราะหตามหลกการชวงชนโอกาสดานนนทนาการ พบแหลงทองเทยวจานวน 4 แหง ไดแก จดชมววภคอ จดชมววถาผาหงส ททาการอทยานแหงชาตนาหนาว และปาเปลยนส จากผลการวเคราะหชวงชนโอกาสดานนนทนาการของแหลงทองเทยวภายในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว พบวา เขตการทองเทยวไมมความหลากหลาย คอพบเขตการทองเทยวเพยง 2 ประเภทเทานน จากแหลงทองเทยวทง 9 แหง เปนเขตการทองเทยวประเภทกงสนโดษใชยานยนต (SPM) 4 แหง และ อก 5 แหงจดอยในเขตการทองเทยวประเภททมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) ซงไมพบแหลงทองเทยวประเภทท ใหประสบการณสงบ สนโดษ มความเปนธรรมชาตสง และแหลงทองเทยวประเภททใหประสบการณตา มความเปนสงคมเมอง

บทท 6

ผลกำรศกษำประสบกำรณนนทนำกำรทนกทองเทยวไดรบจรง จำกแหลงทองเทยวโดยใชแบบสอบถำม

ผลการวเคราะหแบบสอบถามนกทองเทยวของแหลงทองเทยวภายในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว ผวจยทาการเกบตวอยางแบบสอบถามนกทองเทยวจานวน 4 แหลงทองเทยว จากทงหมด 9 แหลงทองเทยวไดแก จดชมววภคอ จดชมววถาผาหงส ถาใหญนาหนาว และททาการอทยานแหงชาตนาหนาว เนองจากแหลงทองเทยวทเหลอไมพบนกทองเทยวเขาชม โดยสวนสนบานแปกและสวนสนภกมขาว เสนทางเขาถงมหลมบอกระจายอยตลอดเสนทาง ทาใหการเขาถงเปนไปอยางยากลาบาก รถเลกไมสามารถสญจรได จงไมพบเหนนกทองเทยว ในสวนของปาเปลยนสกไมพบนกทองเทยวเชนกน แมจะยงอยในฤดกาลทองเทยวและยงพบกลมไมผลดใบเปลยนสอย นาตกเหวทราย -ทรายทอง เนองจากเปนเดอนกมภาพนธ ทาใหมนานอย จงไมเปนทนยมของนกทองเทยว และภผาจต นกทองเทยวจาเปนตองขออนญาตเจาหนาทเพอใหเจาหนาทนาทางในการเดนปา แตเมอสอบถามเจาหนาทอทยานแหงชาต กไมพบนกทองเทยวไดตดตอขออนญาตไวเชนกน ดงนนผวจยจงทาการศกษาประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบจรงเพยง 4 แหลงทองเทยวขางตน แหลงทองเทยวละ 100 คน แตเนองจากถาใหญนาหนาวพบนกทองเทยวจานวนนอย จงทาการเกบแบบสอบถามไดเพยง 72 คน จงรวมทงสน 372 คน ซงผลการวเคราะหแบบสอบถามมรายละเอยดดงตอไปน 6.1 ขอมลทวไปของนกทองเทยวและกจกรรมกำรทองเทยว ทาการเกบขอมลโดยใชแบบสอบถามนกทองเทยวโดยศกษาถงลกษณะทางสงคมประชากรและกจกรรมทนกทองเทยวปฏบต ไดแก เพศ อาย การศกษา อาชพ รายไดตอเดอน ภมลาเนา จานวนครงทเคยมาเยอนพนท ขนาดกลมนกทองเทยว ระยะเวลาในการประกอบกจกรรม การประกอบกจกรรมในแหลงทองเทยว ความคาดหวงและความพงพอใจทไดรบจากแหลงทองเทยว ซงมรายละเอยดแยกตามแหลงทองเทยวดงน

97

6.1.1 จดชมววภคอ

จากการศกษาโดยใชแบบสอบถามนกทองเทยวบรเวณจดชมววภคอพบวา มนกทองเทยวเพศหญงมากกวาเพศชาย โดยคดเปนรอยละ 58.0 และ รอยละ 42.0 ตามลาดบ อายเฉลยของนกทองเทยวคอ 30.30 ป โดยอายมากทสดคอ 48 ป และนอยทสด 15 ป การศกษาสงสดสวนใหญอยในระดบปรญญาตร คดเปนรอยละ 72.00 ซงมอาชพสวนใหญเปนพนกงานบรษทเอกชนและรบราชการ คดเปนรอยละ 40.00 และ 30.00 ตามลาดบ รายไดเฉลยของนกทองเทยวเทากบ 18,450 บาท/เดอน โดยมรายไดตาสดคอ 3,000 บาท/เดอน และรายไดสงสดคอ 50,000 บาท/เดอน ซงนกทองเทยวสวนใหญเดนทางมาจากกรงเทพมหานครและปรมณฑล คดเปนรอยละ 57.00 จานวนครงทนกทองเทยวเคยเดนทางมาเยอนมากทสดคอ 1 ครง คดเปนรอยละ 81.00 ขนาดกลมนกทองเทยวสวนใหญมจานวน 4 คนและ 3 คน/กลม คดเปนรอยละ 29.00 และ 28.00 ตามลาดบ ระยะเวลาเขาชมของนกทองเทยวคดเปนคาเฉลยเทากบ 1.29 ชวโมง โดยมระยะเวลาเขาชมนอยทสดคอ 1 ชวโมง และมากทสดคอ 2 ชวโมง กจกรรมทนกทองเทยวนยมมากทสดคอการถายภาพ คดเปนรอยละ 55.38 ความคาดหวงจากแหลงทองเทยวทมากทสดคอ การไดใกลชดธรรมชาต คดเปนรอยละ 60.66 และความพงพอใจทนกทองเทยวไดรบจากแหลงทองเทยวมากทสดคอ การไดใกลชดกบธรรมชาต โดยคดเปนรอยละ 58.26 6.1.2 จดชมววถ ำผำหงส จากการศกษาโดยใชแบบสอบถามนกทองเทยวบรเวณจดชมววถาผาหงสพบวา มนกทองเทยวเพศหญงมากกวาเพศชาย โดยคดเปนรอยละ 57.0 และ รอยละ 43.0 ตามลาดบ อายเฉลยของนกทองเทยวคอ 30.82 ป โดยอายมากทสดคอ 52 ป และนอยทสด 16 ป การศกษาสงสดสวนใหญอยในระดบปรญญาตร คดเปนรอยละ 70.00 ซงมอาชพสวนใหญเปนรบราชการและพนกงานบรษทเอกชน คดเปนรอยละ 35.00 และ 34.00 ตามลาดบ รายไดเฉลยของนกทองเทยวเทากบ 17,750 บาท/เดอน โดยมรายไดตาสดคอ 5,000 บาท/เดอน และรายไดสงสดคอ 42,000 บาท/เดอน นกทองเทยวสวนใหญเดนทางมาจากจงหวดขอนแกนและกรงเทพมหานครและปรมณฑล คดเปนรอยละ 28.00 และรอยละ 21.00 ตามลาดบจานวนครงทนกทองเทยวเคยเดนทางมาเยอนมากทสดคอ 1 ครง คดเปนรอยละ 82.00 ขนาดกลมนกทองเทยวสวนใหญมจานวน 10 คน คดเปนรอยละ 18.00 กลมละ 20 และ 25 คน มจานวนเทากนคอรอยละ 16.00 ระยะเวลาเขาชมของนกทองเทยวคดเปนคาเฉลยเทากบ 1.23 ชวโมง โดยมระยะเวลาเขาชมนอยทสดคอ 1 ชวโมง และมากทสดคอ 2 ชวโมง กจกรรมทนกทองเทยวนยมมากทสดคอชมธรรมชาต/ววทวทศน คดเปนรอยละ 51.97 ความคาดหวงจากแหลงทองเทยวทมากทสดคอ การไดใกลชดธรรมชาต คดเปนรอย

98

ละ 47.33 และความพงพอใจทนกทองเทยวไดรบจากแหลงทองเทยวมากทสดคอ การไดพงพาตนเองอยางเตมท โดยคดเปนรอยละ 42.94 6.1.3 ถ ำใหญน ำหนำว(ภวำรน) จากการศกษาโดยใชแบบสอบถามนกทองเทยวบรเวณถาใหญนาหนาว(ภวารน) พบวา มนกทองเทยวเพศหญงมากกวาเพศชาย โดยคดเปนรอยละ 52.80 และ รอยละ 47.20 ตามลาดบ อายเฉลยของนกทองเทยวคอ 34.67 ป โดยอายมากทสดคอ 65 ป และนอยทสด 16 ป การศกษาสงสดสวนใหญอยในระดบปวส.และปรญญาตร คดเปนรอยละ 30.60 และ 20.80 ตามลาดบ ซงมอาชพสวนใหญเปนพนกงานบรษทเอกชนและรบจาง คดเปนรอยละ 33.30 และ 22.20 ตามลาดบ รายไดเฉลยของนกทองเทยวเทากบ 9795.83 บาท/เดอน โดยมรายไดตาสดคอ 3,000 บาท/เดอน และสงสดคอ 25,000 บาท/เดอน นกทองเทยวสวนใหญเดนทางมาจากจงหวดเพชรบรณและชยภม คดเปนรอยละ 36.10 และ 22.20 ตามลาดบจานวนครงทนกทองเทยวเคยเดนทางมาเยอนมากทสดคอ 2 ครงและ 5 ครง คดเปนรอยละ 25.00 และ 22.20 ตามลาดบ ขนาดกลมนกทองเทยวสวนใหญมจานวน 8 คน คดเปนรอยละ 22.20 กลมละ 5 และ 6 คน มจานวนเทากน คอรอยละ 13.90 ระยะเวลาเขาชมของนกทองเทยวคดเปนคาเฉลยเทากบ 2.68 ชวโมง โดยมระยะเวลาเขาชมนอยทสดคอ 1 ชวโมง และมากทสดคอ 4 ชวโมง กจกรรมทนกทองเทยวนยมมากทสดคอการปกนก/รบประทานอาหาร คดเปนรอยละ 30.00 ความคาดหวงจากแหลงทองเทยวทมากทสดคอ การไดใกลชดธรรมชาตและการไดสนกสนานกบกจกรรมการทองเทยว คดเปนรอยละ 27.59 เทากนและความพงพอใจทนกทองเทยวไดรบจากแหลงทองเทยวมากทสดคอ การไดสนกสนานกบกจกรรมการทองเทยวและการพกผอนในบรรยากาศทสงบ โดยคดเปนรอยละ 26.52 และ 19.70 ตามลาดบ 6.1.4 ทท ำกำรอทยำนแหงชำตน ำหนำว จากการศกษาโดยใชแบบสอบถามนกทองเทยวบรเวณททาการอทยานแหงชาตนาหนาวพบวา มนกทองเทยวเพศหญงมากกวาเพศชาย โดยคดเปนรอยละ 64.00 และรอยละ 36.00 ตามลาดบ อายเฉลยของนกทองเทยวคอ 33.51 ป โดยอายมากทสดคอ 58 ป และนอยทสด 17 ป การศกษาสงสดสวนใหญอยในระดบปรญญาตร คดเปนรอยละ 63.00 ซงมอาชพสวนใหญรบราชการและเปนพนกงานบรษทเอกชน คดเปนรอยละ 39.00 และ 33.00 ตามลาดบ รายไดเฉลยของนกทองเทยวเทากบ 15,990 บาท/เดอน โดยมรายไดตาสดคอ 4,000 บาท/เดอน และสงสดคอ 45,000 บาท/เดอน นกทองเทยวสวนใหญเดนทางมาจากจงหวดกรงเทพมหานครและปรมณฑลและจงหวดขอนแกน คดเปนรอยละ 35.00 และ

99

16.00 ตามลาดบจานวนครงทนกทองเทยวเคยเดนทางมาเยอนมากทสดคอ 1 ครง คดเปนรอยละ 52.00 ขนาดกลมนกทองเทยวสวนใหญมจานวน 7 และ 4 คน คดเปนรอยละ 21.00 และ 20.00 ตามลาดบระยะเวลาเขาชมของนกทองเทยวคดเปนคาเฉลยเทากบ 35.26 ชวโมง โดยมระยะเวลาเขาชมนอยทสดคอ 3 ชวโมง และมากทสดคอ 48 ชวโมง กจกรรมทนกทองเทยวนยมมากทสด คอพกแรมกางเตนทและการเดนปาศกษาธรรมชาต คดเปนรอยละ 35.27 และ 21.71 ตามลาดบ ความคาดหวงจากแหลงทองเทยวทมากทสดคอ การไดพกผอนในบรรยากาศทสงบและการไดใกลชดธรรมชาต คดเปนรอยละ 29.05 และ 26.82 ตามลาดบและความพงพอใจทนกทองเทยวไดรบจากแหลงทองเทยวมากทสดคอ การไดใกลชดธรรมชาต โดยคดเปนรอยละ 25.52 และการไดรบความรความเขาใจจากแหลงทองเทยว คดเปนรอยละ 22.40 รายละเอยดจานวนและคารอยละของขอมลทวไปของนกทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวทไดจากการเกบแบบสอบถาม แสดงดงตารางท 6.1

ตำรำงท 6.1 จานวนและรอยละของขอมลทวไปและกจกรรมการทองเทยวของนกทองเทยว

ลกษณะทวไป

จดชมววภคอ จดชมววถ ำผำหงส ถ ำใหญน ำหนำว (ภวำรน)

ทท ำกำรอทยำนแหงชำตน ำหนำว

จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ 1. เพศ - ชาย - หญง

42 58

42.00 58.00

43 57

43.00 57.00

34 38

47.20 52.80

36 64

36 64

รวม 100 100 100 100 72 100 100 100 2. อำย - 15 – 24 ป - 25 – 34 ป - 35 – 44 ป - 45 – 54 ป - มากกวา 55 ป

8 75 15 2 -

8.00 75.00 15.00 2.00 -

7 72 16 5 -

7.00 72.00 16.00 5.00 -

7 34 20 9 2

9.72 47.22 27.78 12.50 2.78

4 63 22 6 5

4 63 22 6 5

รวม 100 100 100 100 72 100 100 100

3. กำรศกษำสงสด - ประถมศกษา - มธยมศกษาตอนตน - มธยมศกษาตอนปลาย - ปวช.

- 1 3 -

- 1.00 3.00 -

- - 5 -

- - 5.00 -

10 2 12 9

13.89 2.78 16.67 12.50

2 2 4 1

2 2 4 1

100




จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ - ปวส. - อนปรญญา - ปรญญาตร - สงกวาปรญญาตร

3 4 72 17

3.00 4.00 72.00 17.00

7 4 70 14

7.00 4.00 70.00 14.00

22 2 15 -

30.56 2.78 20.83 -

9 8 63 11

9 8.00 63.00 11.00

รวม 100 100 100 100 72 100 100 100 4. อำชพ - รบราชการ - พนกงานรฐวสาหกจ - พนกงานบรษทเอกชน - ประกอบธรกจสวนตว - รบจาง - เกษตรกร - นกเรยน/นกศกษา - อนๆ

30 11 40 8 - - 11 -

30.00 11.00 40.00 8.00 - - 11.00 -

35 12 34 12 - - 7 -

35.00 12.00 34.00 12.00 - - 7.00 -

8 - 24 13 16 7 4 -

11.11 - 33.33 18.05 22.22 9.72 5.56 -

39 6 33 15 - - 7 -

39.00 6.00 33.00 15.00 - - 7.00 -

รวม 100 100 100 100 72 100 100 100

ตารางท 6.1 (ตอ) 101




จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ 5. รำยได/เดอน - นอยกวา 10,000 บาท - 10,000 – 14,999 บาท - 15,000 – 19,999 บาท - 20,000 บาทขนไป

12 19 30 39

12.00 19.00 30.00 39.00

7 26 37 30

7.00 26.00 37.00 30.00

41 20 7 4

56.94 27.78 9.72 5.56

15 25 32 28

15.00 25.00 32.00 28.00

รวม 100 100 100 100 72 100 100 100 6. ภมล ำเนำ - กทม.และปรมณฑล - ขอนแกน - ชยภม - พษณโลก - เพชรบรณ - นครสวรรค - ลพบร - เลย - อบลราชธาน

57 20 4 5 5 - - 9 -

57.00 20.00 4.00 5.00 5.00 - - 9.00 -

21 28 15 3 7 4 2 11 9

21.00 28.00 15.00 3.00 7.00 4.00 2.00 11.00 9.00

7 12 16 - 26 - - - 11

9.72 16.67 22.22 - 36.11 - - - 15.28

35 16 14 4 12 - 5 12 2

35.00 16.00 14.00 4.00 12.00 - 5.00 12.00 2.00

รวม 100 100 100 100 72 100 100 100





จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ 7. จ ำนวนครงทเคยมำเยอน - 1 ครง - 2 ครง - 3 ครง - มากกวา 3 ครง

85 13 2 -

85.00 13.00 2.00 -

82 15 3 -

82.00 15.00 3.00 -

12 18 12 30

16.67 25.00 16.67 41.67

52 29 16 3

52.00 29.00 16.00 3.00

รวม 100 100 100 100 72 100 100 100 8. ขนำดกลมทองเทยว - 1 – 3 คน - 4 – 6 คน - 7 – 9 คน - 10 คนขนไป

37 54 9 -

37.00 54.00 9.00 -

7 20 19 54

7.00 20.00 19.00 54.00

5 29 23 15

6.94 40.28 31.94 20.83

9 42 37 13

9.00 42.00 37.00 13.00

รวม 100 100 100 100 72 100 100 100 9. ระยะเวลำในกำรทองเทยว - นอยกวา 1 ชวโมง/วน - 1 – 2 ชวโมง/วน - 2 – 3 ชวโมง/วน - มากกวา 3 ชวโมง/วน

- 77 23 -

- 77.00 23.00 -

- 82 18 -

- 82.00 18.00 -

- 6 52 14

- 8.33 72.22 19.44

- - 1 99

- - 1.00 99.00

รวม 100 100 100 100 72 100 100 100





จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ 10. กจกรรมกำรทองเทยว - ชมธรรมชาต/ทวทศน - พกผอน - ถายภาพ - ปกนก/รบประทานอาหาร - ศกษาทองฟาดาราศาสตร - เดนปาศกษาธรรมชาต - ดนก/สองสตว - ชมผเสอ - เลนนาตก - ศกษาพรรณไม - พกแรม/กางเตนท - อนๆ

45 11 74 - - - - - - - - -

34.62 8.46 55.38 - - - - - - - - -

79 17 56 - - - - - - - - -

51.97 11.18 36.84 - - - - - - - - -

45 41 16 41 - - - - 7 - - -

27.33 27.33 10.67 30.00 - - - - 4.67 - - -

47 - 34 30 - 56 - - - - 91 -

18.22 - 13.18 11.63 - 21.71 - - - - 35.27 -

รวม 100 100 100 100 72 100 100 100





จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ 11. ควำมคำดหวง - ไดใกลชดกบธรรมชาต - ไดรบรถงความเงยบสงบ - การไดหลกหนความแออด / วนวายจากสงคมเมอง - การไดพงพาตนเองอยาง เตมท - การไดพบปะ / ทาความรจก กบนกทองเทยวกลมอน - การไดพกผอนใน บรรยากาศทสงบ - การไดรบการควบคมดแล จากเจาหนาท - ความสะดวกสบาย เชน หองนา ทพก อาหาร - การไดรบความรความเขาใจ เกยวกบแหลงทองเทยว - งายตอการเดนทางเขาถง แหลงทองเทยว - การไดสนกสนานกบ

74 - - - - - - - - - 48

60.66 - - - - - - - - - 39.34

62 - - - - 16 - - - - 53

47.33 - - - - 12.21 - - - - 40.46

40 - 13 - - 31 - 10 10 1 40

27.59 - 8.97 - - 21.38 - 6.90 6.90 0.69 27.59

48 - 9 - - 52 - 19 18 - 33

26.82 - 5.03 - - 29.05 - 10.61 10.06 - 18.44





จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ กจกรรมการทองเทยวตางๆ - อนๆ

รวม 12. ควำมพงพอใจ - ไดใกลชดกบธรรมชาต - ไดรบรถงความเงยบสงบ - การไดหลกหนความแออด / วนวายจากสงคมเมอง - การไดพงพาตนเองอยาง เตมท - การไดพบปะ / ทาความรจก กบนกทองเทยวกลมอน - การไดพกผอนใน บรรยากาศทสงบ - การไดรบการควบคมดแล จากเจาหนาท - ความสะดวกสบาย เชน หองนา ทพก อาหาร - การไดรบความรความเขาใจ

- 122 67 - - - - - - - -

- 100 58.26 - - - - - - - -

- 131 60 - - 70 - 7 - - -

- 100 36.81 - - 42.94 - 4.29 - - -

- 145 20 - 4 - - 26 25 - 13

- 100 15.15 - 3.03 - - 19.70 18.94 - 9.85

- 179 49 - 3 5 - 28 - 28 43

- 100 25.52 - 1.56 2.60 - 14.58 - 14.58 22.40





จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ จ ำนวน รอยละ เกยวกบแหลงทองเทยว - งายตอการเดนทางเขาถง แหลงทองเทยว - การไดสนกสนานกบ กจกรรมการทองเทยวตางๆ - อนๆ

- 48 -

- 41.74 -

- 26 -

- 15.95 -

9 35 -

6.82 26.52 -

1 35 -

0.52 18.23 -

รวม 122 100 131 100 145 100 179 100


108

6.2 ประสบกำรณนนทนำกำรทนกทองเทยวไดรบจรงจำกแหลงทองเทยว การศกษาประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบจรงจากแหลงทองเทยว อนเปนขอมลของปจจยดานสงคมนน ผวจยไดทาการศกษาโดยใช 9 ปจจย ตามหลกการชวงชนโอกาสดานนนทนาการ ไดแก 1) การไดใกลชดกบความเปนธรรมชาต 2) ความเงยบสงบ/สนโดษ 3) การไดหลกหนความแออดและเสยงอกทกของเมอง 4) การไดพงพาตนเอง/ทดสอบความสามารถของตนเอง 5) การไดพบปผคน 6) การไดพกผอนในบรรยากาศทสงบ 7) ความเปนอสระจากการปราศจากการควบคม 8) ความสะดวกสบาย 9) การพบเหนรองรอยผลกระทบทเกดขนในพนท ซงมเกณฑในการจาแนกประสบการณนนทนาการดงแสดงในบทท 3 หนา55 และตารางท 6.2 แสดงผลการวเคราะหประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบจรงจากแหลงทองเทยว ซงมรายละเอยดของแตละแหลงทองเทยว ภายในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว ดงตอไปน 6.2.1 จดชมววภคอ จากผลการวเคราะหระดบประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวจานวน 100 คนไดรบบรเวณจดชมววภคอ พบวา ระดบประสบการณทนกทองเทยวไดรบในทง 9 ปจจย จดอยในเขตการทองเทยวทแตกตางกน แยกไดดงตอไปน เขตธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต(SPM) ประกอบดวย 1 ปจจย คอ ความเปนอสระปราศจากการควบคม ( X = 3.67) เขตพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) ประกอบดวย 6 ปจจยไดแก การไดใกลชดกบความเปนธรรมชาต ( X = 3.40) การไดหลกหนความแออดและเสยงอกทกของเมอง ( X = 3.04) การไดพงพาตนเอง/ทดสอบความสามารถของตนเอง ( X = 2.83) การไดพบปผคน ( X = 3.48) ความสะดวกสบาย ( X = 2.96) การพบเหนรองรอยผลกระทบทเกดขนในพนท ( X = 2.97)mและเขตพนทชนบท(R) ประกอบดวย 2 ปจจย ไดแก ความเงยบสงบ/สนโดษ ( X = 2.40) การไดพกผอนในบรรยากาศทสงบ ( X = 2.04) จากการวเคราะหคาเฉลยรวมของทง 9 ปจจย พบวามคาเฉลย 2.98 ซงจดเปนเขตการทองเทยวประเภทเขตพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) และเมอเปรยบเทยบกบผลการวเคราะหปจจยดานกายภาพแลว พบวา มความสอดคลองกน คอจดชมววภคอจดอยในเขตการทองเทยวประเภทเขตพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง(RN-M) ทงในดานกายภาพและดานสงคม

109

6.2.2 จดชมววถ ำผำหงส จากผลการวเคราะหระดบประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวจานวน 100 คนไดรบบรเวณจดชมววถาผงหงส พบวา ระดบประสบการณทนกทองเทยวไดรบในทง 9 ปจจย จดอยในเขตการทองเทยวทแตกตางกน แยกไดดงตอไปน เขตพนทธรรมชาตกงสนโดษไมใชยานยนต (SPNM) ประกอบดวย 2 ปจจย ไดแก การไดพงพาตนเอง/ทดสอบความสามารถของตนเอง ( X = 4.68) ความสะดวกสบาย ( X = 4.78) เขตพนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต(SPM) ประกอบดวย 2 ปจจย ไดแก การไดใกลชดกบความเปนธรรมชาต ( X = 3.72) การพบเหนรองรอย/ผลการทบทเกดขนในพนท ( X = 3.95) และเขตพนทชนบท (R) ประกอบดวย 5 ปจจย ไดแก ความเงยบสงบ/สนโดษ ( X = 2.09) การไดหลกหนความแออด/เสยงอกทกของเมอง ( X = 2.17) การไดพบปะผคน ( X = 2.13) การไดพกผอนในบรรยากาศทสงบ ( X = 2.67) และความเปนอสระจากการปราศจากการควบคม ( X = 2.42) จากการวเคราะหคาเฉลยรวมของทง 9 ปจจย พบวามคาเฉลย 3.17 ซงจดเปนเขตการทองเทยวประเภทเขตพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) และเมอเปรยบเทยบกบผลการวเคราะหปจจยดานกายภาพแลว พบวา มความสอดคลองกน คอจดชมววถาผาหงสจดอยในเขตการทองเทยวประเภทเขตพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) ทงในดานกายภาพและดานสงคม

6.2.3 ถ ำใหญน ำหนำว (ภวำรน)

จากผลการวเคราะหระดบประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวจานวน 72 คนไดรบบรเวณถาใหญนาหนาว (ภวารน) พบวา ระดบประสบการณทนกทองเทยวไดรบในทง 9 ปจจย จดอยในเขตการทองเทยวทแตกตางกน แยกไดดงตอไปน เขตพนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (SPM) ประกอบดวย 1 ปจจย ไดแก การไดหลกหนความแออด/เสยงอกทกของเมอง ( X = 3.57) เขตพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง ประกอบดวย 4 ปจจย ไดแก การไดใกลชดกบความเปนธรรมชาต ( X = 3.13) การไดพบปะผคน ( X = 3.51) การไดพกผอนในบรรยากาศทสงบ ( X = 2.83) การพบเหนรองรอย/ผลกระทบทเกดขนในพนท ( X = 3.32) และเขตพนทชนบท(R) ประกอบดวย 4 ปจจย ไดแก ความเงยบสงบ/สนโดษ ( X = 2.63) การไดพงพาตนเอง/ทดสอบความสามารถของตนเอง ( X = 2.10) ความเปนอสระจากการปราศจากการควบคม ( X = 2.67) และความสะดวกสบาย ( X = 2.58)

จากการวเคราะหคาเฉลยรวมของทง 9 ปจจย พบวามคาเฉลย 2.93 ซงจดเปนเขตการทองเทยวประเภทเขตพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) และเมอ

110

เปรยบเทยบกบผลการวเคราะหปจจยดานกายภาพแลว พบวา ไมสอดคลองกน เนองจากผลการศกษาดานกายภาพ ถาใหญนาหนาว (ภวารน) จดอยในเขตการทองเทยวประเภทเขตพนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (SPM) 6.2.3 ทท ำกำรอทยำนแหงชำตน ำหนำว จากผลการวเคราะหระดบประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวจานวน 100 คนไดรบบรเวณททาการอทยานแหงชาตนาหนาว พบวา ระดบประสบการณทนกทองเทยวไดรบในทง 9 ปจจย จดอยในเขตการทองเทยวทแตกตางกน แยกไดดงตอไปน เขตพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) ประกอบดวย 2 ปจจย ไดแก การไดใกลชดกบความเปนธรรมชาต ( X = 3.43) การไดหลกหนจากความแออด/เสยงอกทกของเมอง ( X = 2.68) และเขตพนทชนบท (R) ประกอบดวย 7 ปจจย ไดแก ความเงยบสงบ/สนโดษ ( X = 2.48) การไดพงพาตนเอง/ทดสอบความสามารถตนเอง ( X = 2.59) การไดพบปะผคน ( X = 1.98) การไดพกผอนในบรรยากาศทสงบ ( X = 2.37) ความเปนอสระจากการปราศจากการควบคม ( X = 2.05) ความสะดวกสบาย ( X = 1.90) และการพบเหนรองรอย/ผลกระทบทเกดขนในพนท ( X = 2.25) จากการวเคราะหคาเฉลยรวมของทง 9 ปจจย พบวามคาเฉลย 2.41 ซงจดเปนเขตการทองเทยวประเภทเขตพนทชนบท (R) และเมอเปรยบเทยบกบผลการวเคราะหปจจยดานกายภาพแลว พบวา ไมสอดคลองกน เนองจากผลการศกษาดานกายภาพ ททาการอทยานแหงชาตนาหนาว จดอยในเขตการทองเทยวประเภทเขตพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M)

ตำรำงท 6.2 ผลการศกษาและคาเฉลยของแตละปจจย จากประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบจรงจากแหลงทองเทยว

ประสบกำรณนนทนำกำรของนกทองเทยวทง 9 ปจจย จดชมววภคอ จดชมววถ ำผำหงส ถ ำใหญน ำหนำว (ภวำรน)


N X ROS N X ROS N X ROS N X ROS

1. การไดใกลชดความเปนธรรมชาต 100 3.40 RN-M 100 3.72 SPM 72 3.13 RN-M 100 3.43 RN-M 2. ความเงยบสงบ/สนโดษ 100 2.40 R 100 2.09 R 72 2.63 R 100 2.48 R 3. การไดหลกหนความแออด/เสยงอกทกของเมอง 100 3.04 RN-M 100 2.17 R 72 3.57 SPM 100 2.68 RN-M 4. การไดพงพาตนเอง/ทดสอบความสามารถของตนเอง 100 2.83 RN-M 100 4.68 SPNM 72 2.10 R 100 2.59 R 5. การไดพบปะผคน 100 3.48 RN-M 100 2.13 R 72 3.51 RN-M 100 1.98 R 6. การไดพกผอนในบรรยากาศทเงยบสงบ 100 2.04 R 100 2.67 R 72 2.83 RN-M 100 2.37 R 7. ความเปนอสระจากการปราศจากการควบคม 100 3.67 SPM 100 2.42 R 72 2.67 R 100 2.05 R 8. ความสะดวกสบาย 100 2.96 RN-M 100 4.78 SPM 72 2.58 R 100 1.90 R

9. การพบเหนรองรอย/ผลกระทบทเกดขนในพนท 100 2.97 RN-M 100 3.95 SPNM 72 3.32 RN-M 100 2.25 R

คาเฉลยประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบและประเภทเขตการทองเทยวตามปจจยดานสงคม

2.98

RN-M

3.17

RN-M

2.93

SPNRN-M

2.41

S RM

ประเภทเขตการทองเทยวตามปจจยดานกายภาพ RN-M RN-M SPM RN-M

111

ตำรำงท 6.3 เปรยบเทยบผลการจาแนกเขตการทองเทยวทวเคราะหโดยปจจยดานกายภาพและปจจยดานสงคม (ประสบการณนนทนาการท นกทองเทยวไดรบ) ชอแหลงทองเทยว ดำนกำยภำพ ดำนสงคม จดชมววภคอ RN-M RN-M จดชมววถาหงส RN-M RN-M ถาใหญนาหนาว(ภวารน) SPM RN-M ททาการอทยานแหงชาตนาหนาว RN-M R สวนสนบานแปก(ดงแปก) SPM - สวนสนภกมขาว SPM - ปาเปลยนส RN-M - นาตกเหวทราย-ทรายทอง SPM - ภผาจต SPM - หมำยเหต: แหลงทองเทยวสวนสนบานแปก (ดงแปก) สวนสนภกมขาว ปาเปลยนส นาตกเหวทราย-ทรายทองและภผาจต ไมสามารถเกบ ขอมลปจจยดานสงคมได เนองจากไมพบนกทองเทยวในบรเวณแหลงทองเทยวดงกลาวขณะลงพนทศกษา ระหวางวนท 18-20 กมภาพนธ 2554 และ 26-27 กมภาพนธ 2554

112

113

จากตารางท 6.3 ทนาเสนอการเปรยบเทยบผลการจาแนกเขตการทองเทยว ระหวางปจจยดานกายภาพทวเคราะหโดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร กบปจจยดานสงคมทวเคราะหโดยการใชแบบสอบถามสารวจประสบการณนนทนาการทนกทองเท ยวไดรบจรงในแตละแหลงทองเทยว ซงพบวาผลการศกษาของจดชมววภคอและจดชมววถาผาหงสมความสอดคลองกน ในขณะทผลการศกษาของถาใหญนาหนาว (ภวารน) และททาการอทยานแหงชาตนาหนาวมความแตกตางกน ซงความแตกตางของผลการศกษาเปนไปในทศทางเดยวกน กลาวคอ ผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานสงคมสะทอนถงความเปนสงคมเมองและความสะดวกสบายมากกวาผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานกายภาพ เนองจากการจดการการทองเทยวมการพฒนาดานความสะดวกสบาย และสามารถเขาถงไดงาย

บทท 7

สรปผลและอภปรำยผลกำรศกษำ

การศกษาการประยกตระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอการจาแนกเขตการทองเทยวดวยหลกการชวงชนโอกาสดานนนทนาการ อทยานแหงชาตนาหนาว จงหวดเพชรบรณ สรปผลการศกษาไดดงน 7.1 กำรจ ำแนกเขตกำรทองเทยวจำกปจจยดำนกำยภำพโดยกำรประยกตใชระบบสำรสนเทศภมศำสตร ผวจยไดกาหนดปจจยในการจาแนกเขตการทองเทยว 3 ปจจย ไดแก ลกษณะการใชประโยชนทดน ระยะหางจากถนนสายหลกและถนนสายรอง และขนาดพนทปาธรรมชาตทตดตอเปนผนเดยวกน โดยวเคราะหขอมลตามวธการของระบบสารสนเทศภมศาสตร สามารถจาแนกเขตการทองเทยวไดทงสน 4 เขต ดงตอไปน 7.1.1 พนทธรรมชำตสนโดษไมใชยำนยนต (Primitive Area: P)

มขนาดพนทประมาณ 514.12 ตารางกโลเมตร หรอประมาณรอยละ50.47 ของพนทศกษาทงหมด จากการสารวจไมพบแหลงทองเทยวภายในบรเวณน

7.1.2 พนทธรรมชำตสนโดษไมใชยำนยนต (Semi-Primitive Non-Motorized Area: SPNM)

ไมพบพนทบรเวณน เนองจากเงอนไขในการจาแนกเขตการทองเทยวดานกายภาพ มขนาดพนทสภาพปาธรรมชาตมากกวา 10 ตารางกโลเมตร ผลการวเคราะหจงจดเปนพนทธรรมชาตสนโดษไมใชยานยนต (P)

115

7.1.3 พนทธรรมชำตกงสนโดษใชยำนยนต (Semi-Primitive Motorized Area: SPM)

มขนาดพนทประมาณ 411.40 ตารางกโลเมตรหรอประมาณรอยละ 40.38 ของพนทศกษาทงหมด จากการสารวจแหลงทองเทยวทพบภายในบรเวณน ไดแก สวนสนดงแปก สวนสนภกมขาว นาตกเหวทราย – ทรายทอง ภผาจต และถาใหญนาหนาว(ภวารน)

7.1.4 พนทธรรมชำตทมนษยสรำงขน/ดดแปลง (Roaded Natural-Modified:

RN-M) มขนาดพนทประมาณ 86.69 ตารางกโลเมตรหรอประมาณรอยละ 8.51 ของพนท

ศกษาทงหมด จากการสารวจแหลงทองเทยวทพบภายในบรเวณน ไดแก จดชมววภคอ จดชมววถาผาหงส ททาการอทยานแหงชาตนาหนาวและปาเปลยนส

7.1.5 พนทชนบท (Rural Area: R) มขนาดพนทประมาณ 6.54 ตารางกโลเมตรหรอประมาณรอยละ 0.64 ของพนท

ศกษาทงหมด จากการสารวจไมพบแหลงทองเทยวภายในบรเวณน 7.1.6 พนทเมอง (Urban Area: U) ไมพบพนทบรเวณน เนองจากเกณฑการจาแนกการใชประโยชนทดน ไมพบเงอนไข

การใชประโยชนประเภทชมชนเมองและเทศบาลเมอง 7.2 กำรจ ำแนกเขตกำรทองเทยวจำกปจจยดำนสงคมหรอประสบกำรณนนทนำกำรทนกทองเทยวไดรบจรงจำกแหลงทองเทยว ทาการศกษาประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบจรงจากแหลงทองเทยว โดยใชแบบสอบถามเพอวเคราะหหาจานวน คารอยละของขอมลทวไปของนกทองเทยว และระดบประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบ โดยแบงเปน 9 ปจจย จากนนจาแนกเขตการทองเทยวโดยใชคาเฉลยประสบการณทนกทองเทยวไดรบจากทง 9 ปจจย นามาเปรยบเทยบกบคาคะแนนจากการจดกลมชวงชนโอกาสดานนนทนาการ ซงการเกบขอมลสามารถเกบแบบสอบถามนกทองเทยวไดจากแหลงทองเทยวเพยง 4 แหง คอ จดชมววภคอ จดชมววถาผาหงส ถาใหญนาหนาว(ภวารน)และททาการอทยานแหงชาตนาหนาว เนองจากแหลงทองเทยวอนไมพบนกทองเทยวเพอเกบแบบสอบถาม ซงไดผลการศกษาดงตอไปน

116

7.2.1 จดชมววภคอ มคาเฉลยเทากบ 2.98 เปนลกษณะประสบการณการทองเทยวแบบพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M)

7.2.2 จดชมววถ ำผำหงส มคาเฉลยเทากบ 3.21 เปนลกษณะประสบการณการทองเทยวแบบพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M)

7.2.3 ถ ำใหญน ำหนำว (ภวำรน) มคาเฉลยเทากบ 2.93 เปนลกษณะประสบการณการทองเทยวแบบพนทธรรมชาตท มนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M)

7.2.4 ทท ำกำรอทยำนแหงชำตน ำหนำว มคาเฉลยเทากบ 2.41 เปนลกษณะประสบการณการทองเทยวแบบพนทชนบท (R) จากผลการศกษาพบวา แหลงทองเทยวทมผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานกายภาพและดานสงคมสอดคลองกน คอ จดชมววภคอและจดชมววถาผาหงส สวนแหลงทองเทยวทมผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานกายภาพและดานสงคมแตกตางกน คอ ถาใหญนาหนาว (ภวารน) และททาการอทยานแหงชาตนาหนาว โดยผลการศกษาเขตการทองเทยวดานสงคมมระดบประสบการณตากวา หรอมความเปนสงคมเมองมากกวาผลการศกษาเขตการทองเทยวดานกายภาพ 7.3 อภปรำยผลกำรศกษำ

การจาแนกเขตการทองเทยวตามหลกการชวงชนโอกาสดานนนทนาการ โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร เปนการศกษาสภาพพนทดานกายภาพและการจดการของแตละแหลงทองเทยวเบองตน วาบรเวณโดยรอบเปนการใชประโยชนทดนประเภทใด ปาไมมขนาดพนทเทาไร การเขาถงยาก/งายมากเพยงใด และสภาพพนทเหมาะสมตอการเปนแหลงทองเทยวประเภทใด ซงหากไมใชระบบสารสนเทศภมศาสตรในการคานวณเกณฑดงกลาว การลงพนทจรงเพอตรวจสอบสภาพพนทบนเนอทกวา 987 ตารางกโลเมตร ตองใชงบประมาณและระยะเวลาในการศกษาเปนจานวนมาก ดงนนระบบสารสนเทศภมศาสตรจงเปนเครองมอทเหมาะสมในการวเคราะหสภาพพนทไดอยางสะดวก

117

รวดเรว หลงจากนนจงทาการลงพนทจรงเพอตรวจสอบขอมลทอาจผดพลาดและขาดหายไป ซงการศกษานพบขอจากดของการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร คอ ผลการวเคราะหขอมลระยะหางจากถนนสายหลกและสายรองเปนระยะทางขจด ซงมลกษณะเปนเสนตรง แตสภาพพนทจรงระยะหางดงกลาว ไมสามารถเดนทางเปนเสนตรงได เนองจากมความลาดชนและความคดเคยวของการเขาถงพนท ทาใหระยะหางทแทจรงมความหางไกลมากกวาระยะหางทระบบสารสนเทศถมศาสตรวเคราะหได จากขอจากดดงกลาวจงทาใหผลการจาแนกเขตการทองเทยวของแหลงทองเทยว ภผาจต มความคลาดเคลอน เมอนาขอคนพบทมระยะหางจากถนนสายหลกมากกวา 5 กโลเมตร มาเปรยบเทยบกบเกณฑการจาแนกเขตการทองเทยว (หนา6)ประเภทเขตการทองเทยวทเหมาะสมจงเปนประเภทพนทสนโดษ (P) ไมใชประเภทพนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (SPM)

สาหรบการจาแนกเขตการทองเทยวตามหลกการชวงชนโอกาสดานนนทนาการ โดยการศกษาระดบประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบจรงนน เปนการศกษาเพอวดระดบประสบการณทนกทองเทยวไดรบในแตละแหลงทองเทยวนนๆ ซงผลการศกษาสามารถสะทอนถงการจดการวามการรองรบการทองเทยวอยในระดบใด และสอดคลองตอสภาพพนทหรอเขตการทองเทยวทไดจากการวเคราะหจากระบบสารสนเทศภมศาสตรหรอไม ซงแหลงทองเทยวของอทยานแหงชาตนาหนาว พบผลการศกษาระดบประสบการณนนทนาการทสะทอนถงการพฒนาเพอรองรบการทองเทยววา บางแหงมการรองรบการทองเทยวทสอดคลองกบสภาพพนทในขณะทบางแหงมการจดการเพอรองรบการทองเทยวมาก แตพบนกทองเทยวเขามาใชประโยชนนอย หรอมการจดการเพอรองรบการทองเทยวมาก ทาใหมนกทองเทยวเขามาใชประโยชนมาก จนระดบประสบการณนนทนาการไมสอดคลองกบสภาพพนทธรรมชาต อยางไรกตาม การวดระดบประสบการณนนทนาการของนกทองเทยว มขอจากดของการศกษาซงมลกษณะเปนนามธรรม จากการวดความรสกตอทง 9 ปจจย จากนอยมาก – มากทสด ซงในกรณนมาตรวดของนกทองเทยวแตละคนอาจมความตางกน เชน ความเปนธรรมชาตในสายตาและความรสกของนกทองเทยวแตละคนในแหลงทองเทยวเดยวกนอาจมความแตกตางสงมาก ซงเราอาจทาการปรบปรงการคดเลอกกลมของนกทองเทยวทตอบแบบสอบถามใหมลกษณะทคลายคลงกน โดยเฉพาะอยางยงปจจยมผลตอการตความระดบประสบการณของนกทองเทยวเชน อาย และระดบการศกษา เปนตนนอกจากนชวงเวลาในการลงพนทเพอเกบแบบสอบถามนกทองเทยว ไมใชฤดกาลทองเทยว คอเดอนธนวาคม-มกราคมทาใหมนกทองเทยวเขาไปใชประโยชนในแหลงทองเทยวบางแหงนอยกวาปกต เชนนาตกเหวทราย – ทรายทอง ทมปรมาณนานอย หรอปาเปลยนส ทตนไมเรมผลดใบไปหมดแลว จงไมเปนทดงดดใจนกทองเทยวมากนก เหตผลดงกลาวจงทาใหประสบการณทางสงคมทไดรบบางแหลงตากวาทควรจะเปน

118

ดงนนจากผลการจาแนกเขตการทองเทยวโดยระบบสารสนเทศภมศาสตร และระดบประสบการณนนทนาการของนกทองเทยว จงนามาวเคราะหความสอดคลองของเขตการทองเทยวของทง 3 ปจจย รวมถงการลงพนทสารวจแหลงทองเทยว การสมภาษณเจาหนาทอทยานแหงชาตนาหนาว และการทบทวนขอมลทตยภม สามารถอภปรายผลการศกษาของแตละแหลงทองเทยวไดดงตอไปน 7.3.1 จดชมววภคอ

ผลการจาแนกเขตการทองเทยวของปจจยดานกายภาพและดานสงคมมความสอดคลองกน คออยในประเภทเขตพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) จากการสารวจขอมลภาคสนามพบวา สภาพพนทเปนหนาผาชมวว และพนทโดยรอบยงคงเปนปาทมความเปนธรรมชาตสง แตเนองจากสามารถเขาถงแหลงทองเทยวไดงายมาก เพราะอยตดถนนสายหลก รวมถงความสวยงามของทะเลหมอกและทวทศนธรรมชาตยามพระอาทตยขน จงทาให มนกทองเทยวหนาแนนและแออดมากในชวงเวลาเชา สงผลตอระดบประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบคอนขางเปนสงคมเมอง มความแออด นอกจากนยงพบวาจากการทมนกทองเทยวจานวนมาก ทาใหพบเหนขยะตามทางเดน ลานชมวว และลานจอดรถ อกทงยงพบกองฟนทนกทองเทยวใชกอเพอบรรเทาความหนาวเมอมารอชมทะเลหมอกเวลาเชามด ซงถอเปนผลกระทบทสาคญจากการทองเทยว และควรไดรบการปรบปรงแกไข

จากตารางท 6.1 พบวา ลกษณะการทองเทยวของนกทองเทยวตอจดชมววภคอ เปนการทองเทยวทใชระยะเวลาประมาณ 1-2 ชวโมง เปนกลมนกทองเทยวขนาดเลก กจกรรมการทองเทยวทนยมคอการถายภาพ ความคาดหวงและความพงพอใจคอการไดใกลชดกบธรรมชาต เนองจากเปนการทองเทยวเพยงระยะเวลาสน การพฒนาสงอานวยความสะดวกจงควรเปนเพยงการรองรบการทองเทยวเพยงชวคราว เชนมานง ทางเดนเทา ซงทางอทยานแหงชาตไดจดเตรยมไวพอสมควรแลว แมจะไมเพยงพอในชวงเวลาทนกทองเทยวหนาแนนแตเนองจากลานชมววมบรเวณจากด จงไมสามารถขยายพนทเพอรองรบการทองเทยวไดอกนอกจากนการทมนกทองเทยวหนาแนน แตเปนกลมขนาดเลก จงทาใหเกดปญหาเรองพนทจอดรถ เพราะมยานพาหนะมากกวาพนทลานจอดรถ จนตองจอดรมถนน/กนพนทขนมาบนพนถนน ซงเปนถนนสายหลกทมรถสญจรไปมาตลอดเวลาและเปนทางโคงลาดชน อาจกอใหเกดอนตรายตอชวตและทรพยสนได ในสวนของความคาดหวงและความพงพอใจของนกทองเทยวคอการไดใกลชดกบธรรมชาตนน เปนผลมาจากการทพนทโดยรอบของจดชมววภคอยงคงเปนปาทมความเปนธรรมชาตสง และความสวยงามของธรรมชาตยามมทะเลหมอกทาใหกจกรรมการทองเทยวทตองการคอการถายภาพ ดงนนจง

119

ควรอนรกษสภาพพนทโดยรอบใหยงคงความเปนธรรมชาตดงเดม และพฒนาการทองเทยวใหเกดผลกระทบตอสภาพพนทใหนอยทสด และจากตารางท 6.2 ผลการศกษาประสบการณนนทนาการของนกทองเทยวในแตละปจจยพบวา ปจจยทมความนาสนใจคอ ความเงยบสงบ/สนโดษ และการไดพกผอนในบรรยากาศทสงบ เนองจากมระดบประสบการณนนทนาการตากวาคาเฉลยรวม คออยในประเภทพนทชนบท (R) เนองจากการทพนทรองรบการทองเทยวมบรเวณจากด จงทาใหนกทองเทยวรวมตวกนหนาแนนจนเกนไปภายในบรเวณจดชมวว สงผลใหนกทองเทยวรสกถงความเงยบสงบ และรสกวาไดพกผอนในบรรยากาศทสงบตากวาคาเฉลยรวม

7.3.2 จดชมววถ ำผำหงส

ผลการจาแนกเขตการทองเทยวของปจจยดานกายภาพและดานสงคมมความสอดคลองกน คออยในประเภทเขตพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) จากการสารวจขอมลภาคสนามพบวา สภาพพนทเปนหนาผาชมววเชนเดยวกบจดชมววภคอ เปนลานหนชมววสาหรบชมพระอาทตยตก พนทโดยรอบยงคงเปนปาทมความเปนธรรมชาตสง ไมมสงอานวยความสะดวกใดๆนอกจากทางขนหนาผาซงเปนขนบนได 259 ขน ถงแมการเดนทางเขาถงแหลงทองเทยวจะคอนขางยากลาบากจากการเดนขนบนได แตยงพบนกทองเทยวขนไปชมววในยามพระอาทตยตกอยางหนาแนน ซงพบวานกทองเทยวมความพงพอใจและสนกสนานกบการไดทดสอบความสามารถของตนเอง นอกจากนยงพบวาแมจะมนกทองเทยวหนาแนนเชนเดยวกบจดชมววภคอ แตกลบไมพบขยะในบรเวณลานชมววหรอตามทางเดนภายในแหลงทองเทยว จากตารางท 6.1 พบวา ลกษณะการทองเทยวของนกทองเทยวตอจดชมววถาผาหงส เปนการทองเทยวทใชระยะเวลาประมาณ 1-2 ชวโมง เปนกลมนกทองเทยวขนาดใหญคอ 10 ขนไป กจกรรมการทองเทยวทนยมคอการชมววทวทศน ความคาดหวงคอการไดใกลชดธรรมชาตและความพงพอใจคอการไดพงพาตนเองอยางเตมท เนองจากเปนการทองเทยวชวคราวเชนเดยวกบจดชมววภคอ การพฒนาสงอานวยความสะดวกจงควรมเพยงมานง ทางเดนเทา เปนตน แตเนองจากบรเวณลานชมววเปนลานหนทสามารถนงพกได อทยานแหงชาตจงไมมสงอานวยความสะดวกประเภทมานง ทพบเหนจงมเพยงบนไดทางขนหนาผาและทางเดนเทา ซงปญหาทพบจากการทนกทองเทยวตองเดนเทาขนบนได 259 ขน คอนกทองเทยวมกจะหยดพกเหนอยกลางทาง และทาใหการสญจรขนลงบนไดตดขดเปนบางชวง จงควรมพนทนงพกระหวางทางขนลง เพอความสะดวกสบายของนกทองเทยว นอกจากนแมจะมนกทองเทยวหนาแนน แตการทนกทองเทยวเดนทางมาเปนกลมใหญ ยานพาหนะจงมไมมากเทากบจดชมววภคอ พนทลานจอดรถจงเพยงพอสาหรบรองรบ

120

นกทองเทยว ในสวนของความคาดหวงของนกทองเทยวคอการไดใกลชดธรรมชาตและกจกรรมการทองเทยวทตองการคอการชมวว/ทวทศน ดงนนจงควรอนรกษสภาพพนทโดยรอบใหเปนสภาพปาธรรมชาตไวเชนเดม และยงคงการเดนเทาขนบนไดไวหรอปรบเปลยนใหนอยทสดเนองจากนกทองเทยวมความพงพอใจในการไดพงพาตนเองอยางเตมทในการเดนขนจดชมววถาผาหงส และจากตารางท 6.2 ผลการศกษาประสบการณนนทนาการของนกทองเทยวในแตละปจจยพบวา ไมมปจจยทมระดบประสบการณนนทนาการสอดคลองกบคาเฉลยรวมเลย โดยปจจยทมระดบประสบการณนนทนาการมากกวาคาเฉลยรวม กลาวคอมความสนโดษมากกวา ไดแก 1)การไดใกลชดธรรมชาต 2)การไดพงพาตนเอง/ทดสอบความสามารถตนเอง 3)ความสะดวกสบาย 4)การพบเหนรองรอย/ผลกระทบทเกดขนในพนท เนองจากการไดพงพาตนเองอยางเตมทในการเดนเทาขนบนได 499 ขน ทาใหนกทองเทยวพกพาสงของตดตวไปนอยเพอความสะดวกในการเดนเทา สงผลใหพบเหนขยะนอยลงตามไปดวย และยงสงผลถงความรสกวาไดใกลชดธรรมชาต เนองจากไดใชระยะเวลาในการเดนขนลงเขาอยางเตมท สาหรบปจจยทมระดบประสบการณนนทนาการตากวาคาเฉลยรวม กลาวคอมความเปนสงคมเมองมากกวา ไดแก 1)ความเงยบสงบ/สนโดษ 2)การไดหลกหนความแออด/เสยงอกทกของเมอง 3)การไดพบปะผคน 4)การไดพกผอนในบรรยากาศทสงบ และ 5)ความเปนอสระจากการปราศจากการควบคม เนองจากการทมนกทองเทยวเดนทางมาชมววทวทศนในชวงพระอาทตยตกอยางหนาแนน สงผลถงระดบประสบการณนนทนาการทมความเปนสงคมเมองมากขนดวย 7.3.3 ถ ำใหญน ำหนำว (ภวำรน) ผลการจาแนกเขตการทองเทยวของปจจยดานกายภาพและดานสงคมมความแตกตางกน คอ ผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานกายภาพจดอยในประเภทพนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (SPM) แตผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานสงคมกลบจดอยในประเภทเขตพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) ซงมความเปนสงคมเมองมากกวาดานกายภาพ จากการสารวจขอมลภาคสนามพบวา ถาใหญนาหนาว (ภวารน) อยหางไกลจากแหลงทองเทยวอนๆของอทยานแหงชาตนาหนาวมากกวา 80 กโลเมตร การเดนทางเขาถงตองผานไรเกษตรกรรม สามารถนารถเขาไปจอดไดถงหนวยพทกษอทยานแหงชาต (ถาใหญนาหนาว) ทยงคงความเปนธรรมชาตสง จงทาใหการจาแนกดานกายภาพเปนประเภทพนทกงสนโดษใชยานยนต สวนบรเวณหนาถา มลาธารเลกๆไหลผาน มตนไม ซงยงคงความเปนธรรมชาตสง จงทาใหมนกทองเทยวนยมนงพกผอนหยอนใจบรเวณน บรเวณกอนเขาถามสงศกดสทธทชาวบานเคารพนบถอ นยมเขามากราบสกการบชา ภายใน

121

ถามไฟใหความสวางเปนบางจดเทานน นกทองเทยวจงจาเปนตองพกไฟฉายตดตวเพอความปลอดภยในการเดนเทยวชม ทางเดนภายในถาไมมความชดเจน นกทองเทยวจงจาเปนตองระมดระวงไมใหเดนไปเหยยบหนยอยททางอทยานแหงชาตไดทาไมกนไว ซงนกทองเทยวทไมเคยเขาชม สวนมากจะตดตอเจาหนาทใหนาทางภายในถา โดยเจาหนาทไดใหความรตางๆตลอดทางเกยวกบประวตศาสตร หนงอกหนยอย ชนดของหนตางๆไดเปนอยางด แตนกทองเทยวสวนใหญทเขามาทองเทยวถาใหญนาหนาวเปนนกทองเทยวทเคยมาหลายครง จงมนกทองเทยวจานวนไมมากทเขาชมภายในถา สวนใหญจงนงพกผอนหยอนใจ หรอรบประทานอาหารกบครอบครวอยบรเวณรมลาธาร ทางอทยานแหงชาตจงมการจดการใหเปดไฟภายในถาเฉพาะเวลาทมนกทองเทยวมาแจงความประสงค วาตองการเทยวชมภายใน ซงนกทองเทยวตองลงชอในสมดบนทกและจายเงนเพอชวยเหลอคาไฟแกทางหนวยพทกษอทยานแหงชาต (ถาใหญนาหนาว) เทาไรกได ในสวนของสงอานวยความสะดวกพบวา มทจอดรถประมาณ 30 คน ทางเดนเทา สะพาน บนไดเพอเขาปากถา มาหน หองนา หองอาบนา ตนาดม ตกดนาอดลม ถงขยะและปายสอความหมายตางๆ เพอบรการนกทองเทยว จากตารางท 6.1 พบวา ลกษณะการทองเทยวของนกทองเทยวตอถาใหญนาหนาว(ภวารน) เปนการทองเทยวทใชระยะเวลาประมาณ 2-3 ชวโมง เปนกลมนกทองเทยวขนาดกลางคอ 5 คนขนไป กจกรรมการทองเทยวทนยมคอการปกนกรบประทานอาหาร ความคาดหวงและความพงพอใจคอการสนกสนานกบกจกรรมการทองเทยว เนองจากกจกรรมการทองเทยวของถาใหญนาหนาวคอนขางหลากหลาย ทงการเดนชมความสวยงามของถา การเทยวชมปาธรรมชาต การสกการบชาสงศกดสทธ การเลนนาลาธาร และการปกนกรบประทานอาหาร จงทาใหนกทองเทยวรสกพงพอใจและสนกสนานกบกจกรรมการทองเทยว โดยเฉพาะการปกนกรบประทานอาหารทเปนกจกรรมทนยม ซงใชเวลาคอนขางนานในการเทยวชม ทางอทยานจงจดเตรยมมาหน ลานขางลาธาร หองนา ถงขยะและตนาดม เพอสนองตอความตองการของนกทองเทยวไปแลวบางสวน นอกจากนยงมมาตรการการเปดไฟภายในถาเฉพาะเวลาทมนกทองเทยวตองการเขาชมภายใน ซงถอวาเปนการประหยดพลงงานและลดคาใชจายทด จากตารางท 6.2 ผลการศกษาประสบการณนนทนาการของนกทองเทยวในแตละปจจยพบวา ปจจยทมความนาสนใจคอ การไดหลกหนความแออด/เสยงอกทกของเมอง ซงมระดบประสบการณนนทนาการอยในประเภทเขตพนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (SPM) โดยมความสนโดษมากกวาคาเฉลยรวมทจดอยในประเภทพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง เนองจากพบนกทองเทยวนอย จงสงผลใหนกทองเทยวรสกวาไมไดอยในสถานททมความแออดพลกพลาน ในสวนของปจจยทมระดบประสบการณนนทนาการตากวา

122

เฉลยรวม กลาวคอ มความเปนสงคมเมองมากกวา ไดแก 1)ความเงยบสงบ/สนโดษ 2)การไดพงพาตนเอง/ทดสอบความสามารถของตนเอง 3)ความเปนอสระจากการปราศจากการควบคม 4)ความสะดวกสบาย เนองจากมการพฒนาสงอานวยความสะดวกไวมากจนเกนไป จงทาใหนกทองเทยวไดรบความสะดวกสบายมากจนสามารถพงพาตนเองไดนอยลง อกทงอยใกลหนวยพทกษอทยานแหงชาต อกทงยงสามารถพบเหนปายสอความหมายไดตลอดเสนทาง จงสงผลใหนกทองเทยวรสกวาไดรบการควบคมดแลจากเจาหนาทและปายสอความหมาย 7.3.4 น ำตกเหวทรำย – ทรำยทอง ผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานกายภาพจดอยในประเภทพนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (SPM) สวนปจจยดานสงคมนนพบขอจากดในการเกบขอมล เนองจากวนทลงพนทศกษาไมพบนกทองเทยวเพอเกบแบบสอบถาม ดงนนจงสามารถสรปผลการศกษาดวยผลการวเคราะหจากปจจยดานกายภาพ ขอคนพบจากการลงพนทจรง และการสมภาษณเจาหนาทอทยานแหงชาตนาหนาว ซงพบวา นาตกเหวทรายมกมนกทองเทยวเดนทางเขาชมในระหวางเดอน กรกฎาคม – พฤศจกายน ซงเปนชวงทนาตกมปรมาณนามาก แตปรมาณนกทองเทยวคอนขางนอย เนองจากการเขาถงตองเดนเทาเขาไปอก 700 เมตร การพฒนาสงอานวยความสะดวกทคนพบมเพยงทางเดนเทา และปายบอกทาง/ปายสอความหมาย โดยเฉพาะปายสอความหมายระหวางทางเดนเทา ทมการเตอนนกทองเทยวเกยวกบการเจอสตวปา เชน ชาง หม เปนตน เปนการสรางความไมมนใจแกนกทองเทยววาปลอดภยหรอไม ดงนนปายสอความหมายจงควรเสรมสรางความรความเขาใจในการรบมอเมอพบเจอสตวปาแกนกทองเทยวดวย นอกจากน ผลกระทบทพบเหนในบรเวณนาตกเหวทรายคอขยะจาพวกถงพลาสตก ถงขนมตางๆ ซงเหนไดวา แมจะมนกทองเทยวเขาชมนอย แตกยงสามารถพบเหนผลกระทบทเกดขนจากการทองเทยว เนองจากการทางอทยานแหงชาตนาหนาวไมมเจาหนาทเพอเกบ/กาจดขยะในบรเวณแหลงทองเทยว นกทองเทยวจงควรมความรบผดชอบตอธรรมชาต ดงนนไมวานกทองเทยวทพบในแหลงทองเทยวจะมากหรอนอย แตถาไมมความรบผดชอบตอธรรมชาต กสามารถพบผลกระทบไดเชนเดยวกน

ในสวนของนาตกทรายทอง ทตองเดนเทาตอจากนาตกเหวทรายไปอกประมาณ 800 เมตร จากการสอบถามเจาหนาทพบวา มนกทองเทยวเดนทางเขาชมนอยมาก เนองจากมการพฒนาพนทตา จากขอคนพบ พบวา ทางเดนเทาตอไปยงนาตกทรายทอง มเถาวลย เศษใบไมปกคลมทางเดนเทาจนเสนทางไมมความชดเจน และมความเสยงจากการเดนเขาปาลกขน เนองจากมโอกาสทจะพบสตวปาสงขนดวย จงเปนอกหนงขอจากดในการเดนทางไปเยอนนาตกทรายทอง

123

7.3.5 ปำเปลยนส ผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานกายภาพจดอยในประเภทพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) เพราะมความสะดวกสบายในการเขาถงแหลงทองเทยวโดยอยตดถนนสายหลก ปจจยดานสงคมพบขอจากดในการเกบขอมล เนองจากวนทลงพนทศกษาไมพบนกทองเทยวเพอเกบแบบสอบถาม ดงนนจงสามารถสรปผลการศกษาดวยผลการวเคราะหจากปจจยดานกายภาพ ขอคนพบจากการลงพนทจรง และการสมภาษณเจาหนาทอทยานแหงชาตนาหนาว ซงพบวาปาเปลยนสเปนแหลงทองเทยวทมชวงเวลาทเหมาะสมในการเทยวชม คอระหวางเดอนธนวาคม – กมภาพนธ ซงเปนชวงทตนไมกาลงจบกลมผลดใบ แตมนกทองเทยวเดนทางมาเยอนเปนจานวนมากเฉพาะในชวงวนหยดยาวเทศกาลปใหม และหลงจากเทศกาลปใหมจนกวาจะหมดการผลดใบ กลบพบนกทองเทยวนอยมาก จนไมพบนกทองเทยวเลย การพฒนาพนทคอนขางตา พบสงอานวยความสะดวกประเภททางเดนเทา ทางเดนปาศกษาธรรมชาต ปายสอความหมาย/ปายบอกทาง มานงจากวสดธรรมชาต และลานสาหรบพกผอนหยอนใจ ปายสอความหมายตางๆ ระหวางทางเดนเทาและทางเดนปาศกษาธรรมชาตมความชดเจน สามารถสรางความมนใจในการทองเทยวได อยางไรกตาม ยงพบปญหาเกยวกบการสอความหมายของปายประเภทเตอนนกทองเทยวเกยวกบสตวปา เชนเดยวกบนาตกเหวทราย – ทรายทอง คอไมมขอมลเกยวกบการปองกน/หลกเลยงอนตรายเมอพบสตวปา ในสวนของผลกระทบทพบเหนในพนท พบขยะประเภทถงพลาสตก ถงขนม ขวดนาบางประปราย ตามทางเดนเทา ทางเดนปาศกษาธรรมชาต และลานพกผอนหยอนใจ

7.3.6 ภผำจต (ภดำนอปอง) ผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานกายภาพจดอยในประเภทพนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (SPM) ปจจยดานสงคมพบขอจากดในการเกบขอมล เนองจากวนทลงพนทศกษาไมพบนกทองเทยวเพอเกบแบบสอบถาม ดงนนจงสามารถสรปผลการศกษาดวยผลการวเคราะหจากปจจยดานกายภาพ และการสมภาษณเจาหนาทอทยานแหงชาตนาหนาว ซงพบวาสภาพพนทภผาจตยงคงความเปนธรรมชาตสงและมความอดมสมบรณมาก ไมมสงอานวยความสะดวกใดๆ พบนกทองเทยวเขามาแจงความประสงคตองการขนชมภผาจตนอยมาก เนองจากการเขาถงยากลาบากและตองพงพาตนเองสง หากมจะพบนกทองเทยวเปนกลมขนาดกลางประมาณ 5-8 คน โดยนกทองเทยวตองขออนญาตเจาหนาทเพอใหนาทางเดนปาทกครง โดยนกทองเทยวทขนไปอยในการควบคมดแลของเจาหนาท การสรางผลกระทบตอแหลงทองเทยวจงนอยมาก นอกจากนยงพบวา ระยะทางเดนเทาจรงขนภผาจตมระยะทางประมาณ 10 กโลเมตร แตในเกณฑการจาแนกดาน

124

กายภาพ ภผาจตอยหางจากถนนสายหลกไมเกน 5 กโลเมตร จากขอจากดดงกลาว จงสงผลใหมรปแบบการทองเทยวทแทจรงมระดบประสบการณสงมากกวาผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานกายภาพ

7.3.7 สวนสนบำนแปก (ดงแปก)

ผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานกายภาพจดอยในประเภทพนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (SPM) ปจจยดานสงคมพบขอจากดในการเกบขอมล เนองจากวนทลงพนทศกษาไมพบนกทองเทยวเพอเกบแบบสอบถาม ดงนนจงสามารถสรปผลการศกษาดวยผลการวเคราะหจากปจจยดานกายภาพ ขอคนพบจากการลงพนทจรง และการสมภาษณเจาหนาทอทยานแหงชาตนาหนาว ซงพบวาสวนสนบานแปก (ดงแปก) มความเปนธรรมชาตสง พบนกทองเทยวนอย เนองจากมรปแบบการทองเทยวคลายคลงกบแหลงทองเทยวอนๆทสามารถเขาถงไดงายกวา เชนปาเปลยนส ททาการอทยานแหงชาตนาหนาว เปนตน มการพฒนาพนทคอนขางตา คอพบสงอานวยความสะดวกประเภทมานงวสดธรรมชาต ทางเดนเทา ปายบอกทาง/ปายสอความหมายตางๆ ไมพบผลกระทบใดๆ โดยเฉพาะขยะประเภทตางๆ ทงพนถนน และทางเดนเทา ซงเหนไดวา อาจไมมการเขามาใชประโยชนจากนกทองเทยวเลยหรอมนอยมาก 7.3.8 สวนสนภกมขำว ผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานกายภาพจดอยในประเภทพนทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (SPM) ปจจยดานสงคมพบขอจากดในการเกบขอมล เนองจากวนทลงพนทศกษาไมพบนกทองเทยวเพอเกบแบบสอบถาม ดงนนจงสามารถสรปผลการศกษาดวยผลการวเคราะหจากปจจยดานกายภาพ ขอคนพบจากการลงพนทจรง และการสมภาษณเจาหนาทอทยานแหงชาตนาหนาว ซงพบวาสภาพพนทสวนสนภกมขาวมความเปนธรรมชาตสง และมรปแบบการทองเทยวทหลากหลาย ทงการดนก ชมผเสอ สองสตว การปกนก เปนตน มจดแวะชมววอยตลอดทาง ซงแตละจดเหมาะกบกจกรรมการทองเทยวทแตกตางกนออกไป แตพบการพฒนาพนทตา คอนอกจากทางลกรงบดอดแนนแลว พบมานงจากวสดธรรมชาต ลานชมวว และปายบอกทาง/ปายสอความหมายเทานน ซงพบปญหาของปายสอความหมายเชนเดยวกบนาตกเหวทราย – ทรายทอง และปาเปลยนส คอ ปายเตอนใหระวงสตวปา แตไมใหขอมลเกยวกบการรบมอเมอเจอสตวปาจรง ไมพบผลกระทบตางๆในพนทโดยเฉพาะขยะประเภทตางๆ อยางไรกตาม แมจะมรปแบบการทองเทยวทหลากหลาย แตกลบไมไดรบความสนใจจากนกทองเทยว เนองจากพนถนนทเปนทางลกรงบดอดแนน มสภาพเปนหลม

125

บอตลอดเสนทาง รถยนตประเภทรถเกงไมสามารถเขาได โดยเฉพาะหนาฝนทมเพยงรถขบเคลอนสลอเขาไดเทานน จงเปนขอจากดทสาคญในการทองเทยว

7.3.9 ทท ำกำรอทยำนแหงชำตน ำหนำว ผลการจาแนกเขตการทองเทยวของปจจยดานกายภาพและดานสงคมมความแตกตางกน คอ ผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานกายภาพจดอยในเขตพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) แตผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานสงคมกลบจดอยในประเภทพนทชนบท (R) ซงมความเปนสงคมเมองมากกวาดานกายภาพ จากการสารวจขอมลภาคสนามพบวา สภาพพนทโดยรอบคอนขางมความเปนธรรมชาต กลาวคอ มการจดการสงอานวยความสะดวกอยางเตมรปแบบ แตยงคงลอมรอบโดยพชพนธไมธรรมชาต มหองแสดงนทรรศการทมพนธไมและซากสตวปาทไดรบความนยมจากนกทองเทยว มการรองรบนกเรยนเพอมาทศนศกษา เดนปาศกษาธรรมชาต สวนใหญเปนเดกประถมศกษาตอนปลายและเปนการทองเทยวแบบไป-กลบ ซงถอวาเปนการปลกฝงการอนรกษธรรมชาตทดแกเยาวชน อยางไรกตาม การทมเยาวชนจานวนมากและยงอยในวยซกซน อาจกอใหเกดผลกระทบจากการทองเทยวได ดงนนจงควรมการปองกน/รองรบผลกระทบระหวางเสนทางทศนศกษาทอาจเกดขนดวย ในสวนของบรเวณลานพกแรมกางเตนทพบเหนนกทองเทยวจานวนมาก บานพกมนกทองเทยวเขาพกทกหลง รานคามจานวน 3 ราน แตกเพยงพอสาหรบบรการนกทองเทยว เนองจากนกทองเทยวสวนใหญประกอบอาหารรบประทานเอง ผลกระทบทพบเหนคอขยะ ทงบรเวณลานกางเตนท เสนทางเดนปาศกษาธรรมชาต และบรเวณรมนาตก ซงแมทางอทยานจะเตรยมถงขยะไว แตบางจดอยไกล นกทองเทยวจงมกใสถงวางไวใหเจาหนาทเกบเอง หรอถงขยะทวางใกลบรเวณลานกางเตนทแตจานวนขยะกมมากเกนไปจนตองวางทงไวนอกถง นอกจากนยงพบกองฟนทนกทองเทยวกอไวเพอบรรเทาความหนาวบรเวณลานกางเตนท และการนารถเขาไปจอดภายในบรเวณลานกางเตนทเพอความสะดวกสบายในการขนยายเครองนอนและการประกอบอาหาร สงผลกระทบตอลานหญา พมไม และพชพนธธรรมชาตทขนอยตามพนดน ตารางท 6.1 พบวา ลกษณะการทองเทยวของนกทองเทยวตอททาการอทยานแหงชาตนาหนาว เปนการทองเทยวทใชระยะเวลาประมาณ 1-2 วน เปนกลมนกทองเทยวขนาดกลางและขนาดใหญคอ 5 คนขนไป กจกรรมการทองเทยวทนยมคอพกแรม/กางเตนทและเดนปาศกษาธรรมชาต ความคาดหวงคอการไดพกผอนในบรรยากาศทสงบและความพงพอใจคอการไดใกลชดธรรมชาต เนองจากกจกรรมการทองเทยวสวนใหญคอการพกแรม/กางเตนท ระยะเวลาการทองเทยวจงมากกวา 1 วน ซงนกทองเทยวไดใชเวลาในการทองเทยวและพกผอนอยางเตมท และจากการทมนกทองเทยวจานวนมาก ทาใหนกทองเทยวรสกถงการ

126

พกผอนในบรรยากาศทสงบนอยลง และมความพงพอใจในการไดใกลชดกบธรรมชาตจากการไดเดนปาศกษาธรรมชาตตามเสนทางททางอทยานแหงชาตจดไวให จากตารางท 6.2 ผลการศกษาประสบการณนนทนาการของนกทองเทยวในแตละปจจยพบวา ปจจยทมความนาสนใจคอ 1)การไดใกลชดความเปนธรรมชาต และ2)การหลกหนความแออด/เสยงอกทกของเมอง ซงมระดบประสบการณนนทนาการประเภทพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง โดยมความสนโดษมากกวาคาเฉลยรวมทจดอยในประเภทพนทชนบท (R) เนองมาจาก แมจะมนกทองเทยวจานวนมาก แตพนทโดยรอบยงคงความเปนธรรมชาตซงใหบรรยากาศแตกตางจากสงคมเมอง สวนปจจยอนๆนกทองเทยวมระดบประสบการณนนทนาการประเภทพนทชนบท (R) เชนเดยวกบคาเฉลยรวม เนองจากการพบเหนนกทองเทยวจานวนมาก จงพบเหนผลกระทบทเกดขนในพนทมากขนตามไปดวย อกทงยงไดรบความสะดวกสบายจากการพฒนาการทองเทยวอยางเตมรปแบบ จนรสกวาไดพงพาตนเอง/ทดสอบความสามารถตนเองนอยลง โดยการจดการสงอานวยความสะดวกดงกลาวไดตอบสนองตอความตองการของนกทองเทยวอยางเตมทเชนกน เนองจากมนกทองเทยวจานวนมาก และใชเวลาในการทองเทยวมากกวา 1 วน ดงนนจงมการใชประโยชนจากการสรางอปทานการทองเทยวอยางเตมท นอกจากนยงพบวา แมนกทองเทยวจะรสกถงการควบคมดแลของเจาหนาท/ปายสอความหมายอยในระดบสง แตการควบคมดแลดงกลาวกลบไมไดรบการตอบสนองจากนกทองเทยวเทาทควร เนองจากยงพบผลกระทบจากการทองเทยวอยมาก ดงทไดกลาวแลวขางตน 7.4 ขอเสนอแนะ

การพจารณาแนวทางการจดการเพอเชอมโยงประสบการณนนทนาการใหสอดคลองกบสภาพพนทดานกายภาพ นอกจากจะพจารณาจากความสอดคลองของผลการจาแนกเขตการทองเทยวแลว ยงควรใหความสาคญแกขอคนพบจากการลงพนทศกษา ดงทไดกลาวไวในการอภปรายผลการศกษาดวย ซงตามหลกการแลวควรพจารณาความสาคญของลกษณะทางกายภาพ ซงเปลยนแปลงไดยากกอน โดยเฉพาะการทองเทยวภายในเขตอทยานแหงชาต ทหวใจสาคญคอการทองเทยวทางธรรมชาต ทสภาพแวดลอมยงคงความเปนธรรมชาตดงเดมสง และตองเปนการทองเทยวทกอใหเกดผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมนอยทสด เมอพจารณาความสาคญของลกษณะทางกายภาพแลว จงพจารณาปรบโอกาสนนทนาการทางสงคมและมาตรการการจดการพนทใหสอดคลองกน แตกไมใชหลกเกณฑทตายตวเสมอไป เพราะบางครง ความตองการของนกทองเทยวและ

127

ผลกระทบจากการทองเทยวกมสวนในการพจารณาดวยเชนกน ดงนน จงจาเปนตองมการพจารณาเปนกรณๆ ไปจงจะใหผลดทสด โดยเขตการทองเทยวทเสนอแนะในแตละแหลงทองเทยว ภายในอทยานแหงชาตนาหนาว ผศกษาพจารณาจากผลการจาแนกเขตการทองเทยวทงดานกายภาพและดานสงคม และขอคนพบ/ขอจากดทผวจยไดทาการลงพนทศกษาโดยเปรยบเทยบเขตการทองเทยวดงกลาว จากความหมายประเภทเขตการทองเทยวตามขอมลทตยภม กลาวคอ หากมความสอดคลองกน ความหมายของเขตการทองเทยวทวเคราะหไดตรงกบสภาพพนทจรงหรอไม หรอหากไมสอดคลองกน ความหมายของเขตการทองเทยวจากปจจยใดทตรงกบสภาพพนทจรงมากทสด นอกจากนหากแหลงทองเทยวใดพบขอจากดทสามารถสนบสนนการตดสนใจเพอเสนอเขตการทองเทยวไดอยางเหมาะสม ผศกษากนามาพจารณาดวย โดยมชวงชนโอกาสดานนนทนาการทเสนอแนะ ดงตารางท 7.1

ตำรำงท 7.1 ชวงชนโอกาสดานนนทนาการทเสนอแนะตอแหลงทองเทยวภายในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว

แหลงทองเทยว

เขตกำรทองเทยว จ ำแนกโดยปจจยดำนกำยภำพ

จ ำแนกโดยปจจยดำนสงคม

เขตกำรทองเทยวทเสนอแนะ

จดชมววภคอ RN-M RN-M RN-M จดชมววถาผาหงส RN-M RN-M RN-M ถาใหญนาหนาว (ภวารน) SPM RN-M RN-M นาตกเหวทราย – ทรายทอง SPM - SPM ปาเปลยนส RN-M - SPM ภผาจต SPM - P สวยสนบานแปก (ดงแปก) SPM - SPM สวนสนภกมขาว SPM - SPM ททาการอทยานแหงชาตนาหนาว

RN-M R RN-M

128

7.4.1 จดชมววภคอ จากผลการจาแนกของดานกายภาพและดานสงคมทสอดคลองกน ทาใหพบวามการ

พฒนาการทองเทยวเหมาะสมกบสภาพพนทธรรมชาต และเมอพจารณาจากความหมายของเขตการทองเทยวประเภทพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) พบวามความใกลเคยงกน ดงนนจงสรปเขตการทองเทยวทแนะนาคอ ประเภทพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) อยางไรกตาม เมอวเคราะหลงไปในแตละปจจยเพอศกษาระดบประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบจรง จงพบปญหาจากการทองเทยวคอการทมจานวนนกทองเทยวเขามาใชประโยชนมากเกนไป แมจะเปนเพยงชวงเวลาใดเวลาหนง แตสรางผลกระทบในเรองของขยะ รองรอยการกอกองฟน และปญหาพนทจอดรถทไมเพยงพอ ซงปญหาดงกลาวควรมแนวทางการจดการเพอหลกเลยง/ปองกนผลกระทบทอาจเกดขน

7.4.2 จดชมววถ ำผำหงส จากผลการจาแนกของดานกายภาพและดานสงคมทสอดคลองกน ทาใหพบวามการ

พฒนาการทองเทยวเหมาะสมกบสภาพพนทธรรมชาต และเมอพจารณาจากความหมายของเขตการทองเทยวประเภทพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) พบวามความใกลเคยงกน ดงนนจงสรปเขตการทองเทยวทแนะนาคอ ประเภทพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) แตเมอวเคราะหลงไปในแตละปจจยเพอศกษาระดบประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบจรง จงพบปญหาเชนเดยวกบจดชมววภคอ คอการทมจานวนนกทองเทยวเขามาใชประโยชนมากเกนไป จนพบปญหาการเดนเทาขน-ลงบนไดทตดขดเปนบางชวง ดงนนจงควรมแนวทางการหลกเลยง/ปองกนผลกระทบทอาจเกดขนเชนเดยวกน

7.4.3 ถ ำใหญน ำหนำว (ภวำรน) จากผลการจาแนกดานกายภาพทมความสนโดษมากกวาดานสงคม สะทอนใหเหน

วามการพฒนาเพอรองรบการทองเทยวมากเกนไป ซงเปนการสรางอปทานการทองเทยวทไมสอดคลองกบสภาพพนทธรรมชาต และยงพบนกทองเทยวเขามาใชประโยชนนอยดวยเมอพจารณาจากความหมายของประเภทการทองเทยวทไดจากการวเคราะหของทงสองปจจย พบวา ผลการจาแนกดานสงคมมความใกลเคยงมากกวา เนองจากถาใหญหนาว (ภวารน) มการพฒนาพนทมากจนอยในระดบเขตการทองเทยวประเภทพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) และเนองจากสภาพพนทของถาใหญนาหนาว (ภวารน) ไดมการปรบเปลยนพนท เพอรองรบการทองเทยวแลว อกทงมศกยภาพดานการทองเทยวสง กลาวคอมความสวยงามทางธรรมชาตและมกจกรรมทหลากหลาย ดงนนจงสรปเขตการ

129

ทองเทยวทแนะนาคอ ประเภทพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) โดยไมควรมการพฒนาการทองเทยวใดๆเพมขนอก และควรมแนวทางการจดการเพอเชอมโยงความตองการของนกทองเทยวเขากบอปทานการทองเทยวทมอย เพอใหเกดประสทธภาพสงสด

7.4.4 น ำตกเหวทรำย – ทรำยทอง

จากผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานกายภาพ นาตกเหวทราย–ทรายทอง จดอยในประเภทพนทกงสนโดษใชยานยนต (SPM) เมอพจารณาจากความหมายของเขตการทองเทยวประเภทดงกลาว พบวามความใกลเคยงกน เนองจากพบนกทองเทยวนอย ความสงบสนโดษปานกลาง-สง พงพาตนเองสง มความสะดวกสบายตาจงสรปเขตการทองเทยวทแนะนา คอ ประเภทพนทกงสนโดษใชยานยนต (SPM) อยางไรกตาม แมจะมนกทองเทยวนอย แตยงพบเหนผลกระทบคอขยะในบรเวณแหลงทองเทยว จงควรมแนวทางการรองรบผลกระทบดงกลาว นอกจากนควรมการใหขอมลโดยปายสอความหมายทชดเจนเกยวกบสภาพพนท ความยากลาบาก อนตรายและการรบมอจากอนตรายทอาจเกดขนแกนกทองเทยว เพอหลกเลยงอนตรายและผลกระทบทอาจเกดขนได 7.4.5 ปำเปลยนส จากผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานกายภาพ ปาเปลยนสจดอยในประเภทพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) เมอพจารณาจากความหมายของเขตการทองเทยวประเภทดงกลาว พบวา สภาพพนทจรงมความสนโดษมากกวา โดยความหมายของ ประเภทพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) คอมความสงบนอย-ปานกลาง พงพาตนเองนอย-ปานกลาง และมความสะดวกสบายสง แตขอคนพบพบวา มความสงบสนโดษปานกลาง-สง พงพาตนเองสง มความสะดวกสบายตา ซงใกลเคยงกบ ประเภทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (SPM) มากทสด ดงนนจงสรปเขตการทองเทยวทแนะนาคอ ประเภทธรรมชาตกงสนโดษใชยานยนต (SPM) คออนรกษใหคงความเปนธรรมชาตดงเดมเชนนตอไป เพอเปนแหลงความร แหลงพกผอนหยอนใจ และไดใกลชดกบธรรมชาต ไมควรมการพฒนาการทองเทยวเพมขนอก เนองจากพบนกทองเทยวเขามาใชประโยชนเพยงชวงเวลาใบไมเปลยนส คอระหวางเดอนธนวาคม-มกราคม อยางไรกตาม ควรมแนวทางการจดการผลกระทบจาพวกขยะทพบอยตามทางเดน และลานพกผอน และปญหาการขาดการสอความหมายเกยวกบการปองกนอนตรายจากสตวปาทสามารถพบเหนไดพน

7.4.6 ภผำจต (ภดำนอปอง) จากผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานกายภาพ แหลงทองเทยวภผาจตจดอยในประเภทพนทกงสนโดษใชยานยนต (SPM) เมอพจารณาจากความหมายของเขตการ

130

ทองเทยวประเภทดงกลาว พบวา สภาพพนทจรงมความสนโดษมากกวา โดยความหมายของประเภทพนทกงสนโดษใชยานยนต (SPM) คอมความสงบสนโดษปานกลาง-สง พงพาตนเองสง มความสะดวกสบายตาแตขอคนพบพบวา มความสงบสนโดษสงมาก ทาทายความสามารถในการพงพาตนเองสงมาก และมความสะดวกสบายนอยมาก ซงใกลเคยงกบประเภทพนทสนโดษ (P) มากทสด นอกจากนความแตกตางของระยะหางจากถนนสายหลกดงทไดอภปรายไวขางตน คอขอจากดสาคญททาใหผลการจาแนกเขตการทองเทยวโดยระบบสารสนเทศภมศาสตรมความคลาดเคลอน ดงนนจงสรปเขตการทองเทยวทแนะนา คอ ประเภทพนทสนโดษ (P) คอไมควรมการพฒนาสงอานวยความสะดวกใดๆ จดการพนทใหปลอดจากรองรอยของมนษยและปลอยพ นทใหเปนธรรมชาตดงเดม เพอใหไดรบประสบการณอยกบธรรมชาตอยางแทจรง 7.4.7 สวนสนบำนแปก (ดงแปก) จากผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานกายภาพ สวนสนบานแปก (ดงแปก) จดอยในประเภทพนทกงสนโดษใชยานยนต (SPM) เมอพจารณาจากความหมายของเขตการทองเทยวประเภทดงกลาว พบวามความใกลเคยงกน เนองจากพบนกทองเทยวนอย มความสงบสนโดษปานกลาง-สง พงพาตนเองสง มความสะดวกสบายตา ดงนนจงสรปเขตการทองเทยวทแนะนาคอ ประเภทพนทกงสนโดษใชยานยนต (SPM) เชนเดยวกบผลการจาแนกดานกายภาพ เพอใหเปนพนททมความสาคญในการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาต ใหธรรมชาตท มอยดงดดความสนใจของนกทองเทยวเปนหลก ปจจบนมการเขาถงทสะดวกสบาย และมการรองรบการทองเทยวไวบางแลวดงทกลาวมาขางตน จงไมควรพฒนาการทองเทยวใดๆเพมขนอก เนองจากพบนกทองเทยวเขามาใชประโยชนในพนทนอยอยแลว 7.4.8 สวนสนภกมขำว จากผลการจาแนกเขตการทองเทยวดานกายภาพ สวนสนภกมขาวจดอยในประเภทพนทกงสนโดษใชยานยนต (SPM) เมอพจารณาจากความหมายของเขตการทองเทยวประเภทดงกลาว พบวามความใกลเคยงกน เนองจากพบนกทองเทยวนอย มความสงบสนโดษปานกลาง-สง พงพาตนเองสง มความสะดวกสบายตานอกจากนยงพบขอจากดในการเขาถงเนองจากสภาพของพนผวถนนลกรงเปนหลมบอสาเหตดงกลาวจงทาใหพบนกทองเทยวนอย ดงนนจงสรปเขตการทองเทยวทแนะนาคอ ประเภทพนทกงสนโดษใชยานยนต (SPM) โดยควรมการซอมแซมถนนลกรงใหรถยนตทกชนดสามารถสญจรได เพอดงดดนกทองเทยวทตองการประสบการณทองเทยวทใกลชดธรรมชาต และพบความหลากหลาย

131

ของกจกรรมการทองเทยว ไมควรพฒนาการสงอานวยสะดวกใดๆเพมขนอก และควรปรบปรงปายสอความหมายเพอใหขอมลทชดเจนแกนกทองเทยว

7.4.9 ทท ำกำรอทยำนแหงชำตน ำหนำว จากผลการจาแนกดานกายภาพทมความสนโดษมากกวาผลการจาแนกดานสงคม ทาใหเหนวามการพฒนาการทองเทยวทไมสอดคลองกบสภาพพนทธรรมชาต เมอพจารณาจากความหมายของประเภทเขตการทองเทยวทไดจากการวเคราะหของทงสองปจจย พบวา ผลการจาแนกดานกายภาพมความใกลเคยงมากกวาในดานรปแบบการทองเทยว คอการทองเทยวทางธรรมชาต แตดานสงคมใหผลการจาแนกคอประเภทพนทชนบท (R) ทมรปแบบการทองเทยวเพอสมผสเรยนรวฒนธรรมทองถน ซงไมสอดคลองกบการทองเทยวของอทยานแหงชาตดงนนจงสรปเขตการทองเทยวทแนะนาคอ ประเภทพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) โดยไมควรมการพฒนาสงอานวยความสะดวกใดๆอก เนองจากพรอมรองรบการทองเทยวในทกดาน จนมความเปนสงคมเมองมากกวาสภาพพนทดานกายภาพแลว แตควรใหความสาคญกบผลกระทบทเกดขนจากการเขามาใชประโยชนในพนทของนกทองเทยวทมจานวนมาก ทงดานขยะ การทาลายพชพนธปา และการฝาฝนกตกามารยาทของปายสอความหมายและการควบคมของเจาหนาท และควรสงเสรมความรความเขาใจในการรกษาระบบนเวศและสงแวดลอมธรรมชาตแกนกทองเทยว โดยศนยบรการนกทองเทยว ปายสอความหมายระหวางเสนทางเดนปาศกษาธรรมชาต เปนตน เพอใหเปนแหลงทองเทยวทไดใกลชดและไดรบความรเกยวกบธรรมชาตดวย

ดงนน การพจารณาแนวทางการจดการเพอเชอมโยงปจจยดานกายภาพและดานสงคมใหเปนไปตามประเภทการทองเทยวทเสนอแนะ ผศกษาจงพจารณาจากเปาหมายและแนวทางการจดการของหลกการชวงชนโอกาสดานนนทนาการ ดงตารางท 2.3 ซงขอมลดงกลาวคอแบบแผนในการพฒนาการทองเทยวใหเปนไปตามแตละประเภทเขตการทองเทยวอยางเหมาะสม นอกจากน ผศกษายงเพมเตมขอเสนอแนะอนๆทคนพบจากการลงพนทศกษา เพอใหแตละแหลงทองเทยวไดรบการแกไข/ปองกน ไดตรงประเดนมากยงขน โดยขอเสนอแนะดงกลาวตองอยภายในขอบเขตของเปาหมายในแตละประเภทเขตการทองเทยวดวยเชนกน รายละเอยดแสดงดงตารางท 7.2

132


แหลงทองเทยว : จดชมววภคอ จากผลการศกษา พบวา ผลการจาแนกจากปจจยดานกายภาพและดานสงคมสอดคลองกน ซงเปนเขตพนทธรรมชาตทมนษยสรางขนดดแปลง (RN-M) ปญหา/ขอจากดทคนพบจากการศกษาคอ มนกทองเทยวเขามาใชประโยชนมากเกนไปภายในพนทจากด พบขยะและรองรอยการกอกองไฟ และปญหาเรองพนทจอดรถทไมเพยงพอ จนนกทองเทยวตองจอดรถรมถนนสายหลกบรเวณหวโคงและทางขนลงลาดชน เขตกำรทองเทยวทแนะน ำ :ประเภทพนทธรรมชาตทมนษยสรางขนดดแปลง (RN-M) แนวทางการจดการ :

1) ควบคมจานวนนกทองเทยวไมใหแออดและเกดความสบสนวนวายโดยมเจาหนาทควบคมเฉพาะชวงเวลาเชา ในฤดกาลทองเทยวทพบกบอากาศหนาวเยนและทะเลหมอก

2) จดภาชนะรองรบขยะแบบคดแยกในสถานทเหมาะสม เชนระหวางทางเดนขนจดชมวว และบรเวณลานชมววทพบขยะมากทสด โดยใชวสดเลยนแบบธรรมชาต เชนเปนพนผวเปนหนหรอไม เปนตน

3) จดทาปายสอความหมายวาหามกอฟนไฟเนองจากอาจทาใหเกดไฟปาไดพรอมระบบทลงโทษจากการฝาฝนกฎขอบงคบและควรมเจาหนาทคอยสงเกตการณบรเวณทพบรองรอยการกอกองฟนดวย

4) มเจาหนาทควบคมบรเวณลานจอดรถ ไมใหนกทองเทยวจอดไวรมถนนบรเวณหวโคงหรอทางลาดชนทผขบขมองเหนไมชดหรอใหขอมลแกผใชถนนทานอนโดยจดทาปายสอความหมายวาใหระวงอนตรายจากรถทจอดอยรมถนน เปนตน

5) ไมควรมการพฒนาสงอานวยความสะดวกประเภทรานคา รานขายของทระลก และหองนา เปนตน เนองจากมนกทองเทยวเฉพาะชวงเวลาเชา การลงทนพฒนาการทองเทยวดงกลาวอาจไมมนกทองเทยวเขามาใชประโยชนเทาทควร

ตำรำงท 7.2 ขอเสนอแนะแนวทางการจดการแหลงทองเทยวภายในเขตอทยานแหงชาต นาหนาว

133

แหลงทองเทยว : จดชมววถ ำผำหงส จากผลการศกษา พบวา ผลการจาแนกจากปจจยดานกายภาพและดานสงคมสอดคลองกน ซงเปนเขตพนทธรรมชาตทมนษยสรางขนดดแปลง(RN-M) ปญหา/ขอจากดทคนพบจากการศกษาคอ มนกทองเทยวเขามาใชประโยชนหนาแนน จนพบความแออดบรเวณบนไดขนจดชมวว แตไมพบผลกระทบประเภทขยะบรเวณแหลงทองเทยว และนกทองเทยวมความพงพอใจทไดพงพาตนเองอยางเตมทจากการเดนเทาขนบนได 259 ขน เขตกำรทองเทยวทแนะน ำ :ประเภทพนทธรรมชาตทมนษยสรางขนดดแปลง (RN-M) แนวทางการจดการ :

1) จดทาลานพกระหวางทางขนบนได เพอปองกนไมใหเกดความแออดในบางชวง และมพนทใหนกทองเทยวสามารถนงพกเหนอยระหวางเดนขนลงไดซงควรมปายสอความหมายระบวามลานพกอยบรเวณใดดวย เพอเปนการแจงขอมลใหนกทองเทยวทราบโดยวสดทนามาใชควรเปนวสดเลยนแบบธรรมชาตเพอใหมความกลมกลนกบสภาพแวดลอม

2) จดภาชนะรองรบขยะแบบคดแยกในสถานทเหมาะสม เชนกอนทางเดนเทาขนบนได โดยใชวสดเลยนแบบธรรมชาต เชนเปนพนผวเปนหนหรอไม เปนตน

3) ไมควรมการพฒนาสงอานวยความสะดวกประเภทรานคา รานขายของทระลก และหองนา เปนตน เนองจากมนกทองเทยวเฉพาะชวงเวลาเยน การลงทนพฒนาการทองเทยวดงกลาวอาจไมมนกทองเทยวเขามาใชประโยชนเทาทควร

4) อนรกษวธการเขาถงแหลงทองเทยว โดยการเดนเทาขนบนได 259 ขน เนองจากนกทองเทยวมความพงพอใจในการไดทดสอบความสามารถตนเองอยางเตมท



134

แหลงทองเทยว : ถ ำใหญน ำหนำว (ภวำรน) จากผลการศกษา พบวา ผลการจาแนกจากปจจยดานกายภาพคอประเภทพนทกงสนโดษใชยานยนต (SPM) และดานสงคมคอประเภทพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) ซงมผลการจาแนกแตกตางกน โดยเขตการทองเทยวดานสงคมสะทอนความเปนเมองมากกวาปญหา/ขอจากดทคนพบจากการศกษาคอ มการพฒนาสงอานวยความสะดวกมาก แตพบนกทองเทยวเขามาใชประโยชนนอย หากตองการชมถาตองตดตอเจาหนาทเพอเปดไฟและนาทางภายในถา โดยเจาหนาทใหความรตางๆเปนอยางด หลงจากชมถาเรยบรอยตองบรจาคเงนเพอสมทบทนเปนคาไฟตามอธยาศย เขตการทองเทยวทแนะนา :ประเภทพนทธรรมชาตทมนษยสรางขนดดแปลง (RN-M)

แนวทางการจดการ : 1) ประชาสมพนธเกยวกบศกยภาพการทองเทยวของถาใหญนาหนาว (ภวารน) เชน

กจกรรมการทองเทยวทหลากหลาย ความสวยงามของธรรมชาตทงภายนอกและภายในถา ทศนยบรการนกทองเทยวอทยานแหงชาตนาหนาว และตามถนนเสนทางสายหลก เพอดงดดใหนกทองเทยวเดนทางไปเยอนถาใหญนาหนาว (ภวารน)

2) สงเสรมใหเปนแหลงเรยนรทางธรรมชาต โดยสนบสนนใหมคณะทศนศกษาเดนทางมาเพอเรยนรเกยวกบธรรมชาต ชนดของหน หนงอกหนยอย เปนตน

3) เนนการรณรงคประชาสมพนธนกทองเทยวดวยวธการตางๆเชนปายหรอสงพมพถงวธการเทยวอยางไมทาลายสงแวดลอมเพอใหนกทองเทยวรสกตระหนกถงคณคาของธรรมชาตบรเวณปากทางเขาแหลงทองเทยว

4) จดภาชนะรองรบขยะแบบคดแยกในสถานทเหมาะสม เชนบรเวณใกลมานง บรเวณรมนาตกทมนกทองเทยวนยมปกนกรบประทานอาหาร เปนตน โดยใชวสดเลยนแบบธรรมชาต เชนเปนพนผวเปนหนหรอไม เปนตน

5) ไมควรมการพฒนาสงอานวยความสะดวกใดๆ เพมขนอก เนองจากมทองเทยวเขามาใชประโยชนนอยอยแลว

6) เกบเงนคาเขาชมถาใหญนาหนาว (ภวารน) เพอนามาใชจายเปนคาไฟทเปดบรเวณภายในถาอยางมหลกฐานจะทาใหสามารถตรวจสอบรายไดจากการเกบคาเขาชมได


135

แหลงทองเทยว : น ำตกเหวทรำย - ทรำยทอง จากผลการศกษา พบวา ผลการจาแนกจากปจจยดานกายภาพคอประเภทพนทกงสนโดษใชยานยนต (SPM) ปญหา/ขอจากดทคนพบจากการศกษาคอ แมนกทองเทยวนอยแตยงพบเหนขยะในบรเวณแหลงทองเทยว อกทงควรมการใหขอมลลวงหนาเกยวกบสภาพพนท และวธการรบมอเมอพบเจอสตวปาในพนท เขตกำรทองเทยวทแนะน ำ :ประเภทพนทกงสนโดษใชยานยนต (SPM) แนวทางการจดการ :

1) จดภาชนะรองรบขยะแบบคดแยกในทเหมาะสม โดยเฉพาะในบรเวณนาตก ทมนกทองเทยวเขาไปใชประโยชน โดยใชวสดเลยนแบบธรรมชาต บรเวณทางเดนเทา และลานนาตก เปนตน

2) วางแผนการเกบขยะหลงจากชวงเวลาทพบนกทองเทยวหนาแนน 3) เนนการรณรงคประชาสมพนธนกทองเทยวดวยวธการตางๆเชนปายหรอสงพมพถง

วธการเทยวอยางไมทาลายสงแวดลอมเพอใหนกทองเทยวรสกตระหนกถงคณคาของธรรมชาตบรเวณปากทางเขาแหลงทองเทยว

4) จดทาปายสอความหมายเพอใหขอมลเกยวกบสภาพพนทและความยากลาบากของเสนทางกบนกทองเทยวลวงหนา บรเวณทางเดนตอไปยงนาตกทรายทอง

5) จดทาปายสอความหมายเพอใหขอมลแกนกทองเทยว บรเวณปากทางเขา ลานนาตกและทศนยบรการนกทองเทยว เกยวกบการรบมอเมอพบเจอสตวปา เชน ชาง หม เปนตน เพอหลกเลยงอนตรายทอาจเกดขนทงกบสตวปาและนกทองเทยว

6) ไมควรมการพฒนาสงอานวยความสะดวกใดๆ เพมขนอก เนองจากพบนกทองเทยวเขามาใชประโยชนนอยอยแลว


136

แหลงทองเทยว : ปำเปลยนส จากผลการศกษา พบวา ผลการจาแนกจากปจจยดานกายภาพคอประเภทพนทกงสนโดษใชยานยนต (SPM) ปญหา/ขอจากดทคนพบจากการศกษาคอ พบนกทองเทยวในชวงเดอนธนวาคม – มกราคม หลงจากนนทงปพบนกทองเทยวนอยมากพบเหนขยะในบรเวณทางเดนเทา ทางเดนปาศกษาธรรมชาต และลานพกผอนหยอนใจ และขาดการสอความหมายเกยวกบวธการรบมอเมอพบเจอสตวปาในพนท และเนองจากเปนแหลงทองเทยวทมกจกรรมเดนปาศกษาธรรมชาต จงควรมการสงเสรมความรความเขาใจเกยวกบการอนรกษทรพยากร -ธรรมชาตและสงแวดลอมแกนกทองเทยวดวย เขตกำรทองเทยวทแนะน ำ :ประเภทพนทกงสนโดษใชยานยนต(SPM) แนวทางการจดการ :

1) จดภาชนะรองรบขยะแบบคดแยกในทเหมาะสม บรเวณลานพกผอนหยอนใจ และทางเขา/ทางออกเสนทางเดนปาศกษาธรรมชาต โดยใชวสดเลยนแบบธรรมชาต

2) วางแผนการเกบขยะหลงจากชวงเวลาทพบนกทองเทยวมาก คอ ชวงเวลาทใบไมเรมเปลยนส ระหวางเดอนธนวาคม-มกราคม

3) เนนการเตอนประชาสมพนธนกทองเทยวดวยวธการตางๆเชนปายหรอสงพมพถงวธการเทยวอยางไมทาลายสงแวดลอมเพอใหนกทองเทยวรสกตระหนกถงคณคาของธรรมชาตบรเวณปากทางเขาแหลงทองเทยว

4) จดทาปายสอความหมายเพอใหขอมลแกนกทองเทยว บรเวณปากทางเขาทางเดนปาศกษาธรรมชาต และทศนยบรการนกทองเทยว เกยวกบการรบมอเมอพบเจอสตวปา เชน ชาง หม เปนตน เพอหลกเลยงอนตรายทอาจเกดขนทงกบสตวปาและนกทองเทยว

5) ไมควรมการพฒนาสงอานวยความสะดวกใดๆ เพมขนอก เนองจากพบนกทองเทยวเขามาใชประโยชนนอยอยแลว

6) ควรอนรกษสภาพพนทใหคงความเปนธรรมชาตดงเดมเชนนตอไป เพอใหเปนแหลงเรยนรจากการเดนปาศกษาธรรมชาต อนเปนกจกรรมการทองเทยวสาคญของปาเปลยนส


137

แหลงทองเทยว : ภผำจต (ภดำนอปอง) จากผลการศกษา พบวา ผลการจาแนกจากปจจยดานกายภาพคอประเภทพนทกงสนโดษใชยานยนต (SPM) ปญหา/ขอจากดทคนพบจากการศกษาคอ การวเคราะหจากระบบสารสนเทศภมศาสตรคานวณเปนระยะทางขจด ภผาจตจงอยในรศมทมระยะหางจากถนนสายหลกไมเกน 5 กโลเมตร ทาใหเขตการทองเทยวเปนประเภท SPM แตระยะทางทแทจรงพบวา การเดนเทาทหางจากถนนสายหลกมระยะทางประมาณ 10 กโลเมตร เนองจากความคดเคยวและลาดชนของเสนทาง ซงถามระยะหางจากถนนสายหลกมากกวา 5 กโลเมตร ควรจดเปนแหลงทองเทยวประเภทสนโดษ (P) เขตกำรทองเทยวทแนะน ำ :ประเภทพนทสนโดษ (P) แนวทางการจดการ :

1) การเขาถงใหใชเสนทางทมอยแลวตามธรรมชาต ไมจาเปนตองดแลรกษาเสนทางเปนประจา

2) ตองขออนญาตและมเจาหนาทนาทางเดนปาเพอความปลอดภย และควบคมการสรางผลกระทบ

3) การเขาถงพนทควรมการแจงเจาหนาทเรองการเดนทาง วนเวลา และจดหรอบรเวณทจะเขาไป รวมทงวนเวลาทจะกลบออกมาทกครงกอนเขาไปในเขตทองเทยวน

4) ไมมการพฒนาสงอานวยความสะดวกใดๆ และควบคมการพฒนาทกรปแบบ 5) จดการผลกระทบจากการทองเทยว โดยควรควบคมจานวนและเนนนกทองเทยวเชง

นเวศทมคณภาพ ผลกระทบทอาจเกดจากการใชพนทตองควบคมใหอยในระดบตาและปลอยใหธรรมชาตฟนตวเองได

6) มมาตราการนาขยะทไมยอยสลายออกมาจากเขตทองเทยวน และขดหลมฝงขยะทยอยได


138

แหลงทองเทยว : สวนสนบำนแปก (ดงแปก) จากผลการศกษา พบวา ผลการจาแนกจากปจจยดานกายภาพคอประเภทพนทกงสนโดษใชยานยนต (SPM) ปญหา/ขอจากดทคนพบจากการศกษาคอ สภาพพนทมความเปนธรรมชาตสง มการพฒนาสงอานวยความสะดวกตา และพบนกทองเทยวเขามาใชประโยชนนอย เขตกำรทองเทยวทแนะน ำ: ประเภทพนทกงสนโดษใชยานยนต (SPM) แนวทางการจดการ :

1) จดภาชนะรองรบขยะแบบคดแยกในทเหมาะสม โดยใชวสดเลยนแบบธรรมชาต 2) วางแผนการเกบขยะหลงจากฤดกาลทองเทยว 3) เนนการเตอนประชาสมพนธนกทองเทยวดวยวธการตางๆเชนปายหรอสงพมพถง

วธการเทยวอยางไมทาลายสงแวดลอมบรเวณปากทางเขาแหลงทองเทยวเพอใหนกทองเทยวรสกตระหนกถงคณคาของธรรมชาตและใหธรรมชาตทมอยดงดดความสนใจของนกทองเทยวเปนหลก

4) ควบคมใหมการพฒนาพนทตาเนองจากมนกทองเทยวเขามาใชประโยชนนอยโดยเฉพาะเรองถนนควรหามขยายความกวางและหามใชพนผวถนนเปนคอนกรต

แหลงทองเทยว: สวนสนภกมขำว จากผลการศกษา พบวา ผลการจาแนกจากปจจยดานกายภาพคอประเภทพนทกงสนโดษใชยานยนต (SPM) ปญหา/ขอจากดทคนพบจากการศกษาคอ สภาพพนถนนลกรงบดอดแนนทเปนหลมบอตลอดเสนทาง จนจากดประเภทรถยนตทสามารถเขาถงได รวมถงปญหาการใหขอมลโดยปายสอความหมายเกยวกบการปองกนอนตรายจากสตวปา นอกจากนสภาพพนทมความเปนธรรมชาตอดมสมบรณ เปนแหลงสองสตว พบสตวปาหลายประเภท จงควรควบคมผลกระทบทอาจเกดขนตอทรพยากรธรรมชาต เขตกำรทองเทยวทแนะน ำ: ประเภทพนทกงสนโดษใชยานยนต (SPM) แนวทางการจดการ :

1) จดภาชนะรองรบขยะแบบคดแยกในทเหมาะสม โดยใชวสดเลยนแบบธรรมชาต 2) วางแผนการเกบขยะหลงจากฤดกาลทองเทยว 3) เนนการเตอนประชาสมพนธนกทองเทยวดวยวธการตางๆเชนปายหรอสงพมพถง

วธการเทยวอยางไมทาลายสงแวดลอมในบรเวณจดพกผอนหยอนใจทกระจายอย


139

ตลอดเสนทาง โดยเฉพาะบรเวณหนองปลาไหลทพบสตวปาชกชมเนองตากเปนแหลงดนโปงขนาดใหญเพอใหนกทองเทยวรสกตระหนกถงคณคาของธรรมชาต

4) จดทาปายสอความหมายเพอใหขอมลแกนกทองเทยว บรเวณปากทางเขา ลานพกผอนหยอนใจทกระจายอยระหวางทาง และทศนยบรการนกทองเทยว เกยวกบการรบมอเมอพบเจอสตวปา เชน ชาง หม เปนตน เพอหลกเลยงอนตรายทอาจเกดขนทงกบสตวปาและนกทองเทยว

5) ควบคมใหมการพฒนาพนทตาเนองจากมนกทองเทยวเขามาใชประโยชนนอยโดยเฉพาะเรองถนนทไมควรขยายความกวางและหามใชพนผวถนนเปนคอนกรต

6) ปรบปรงสภาพพนผวถนนใหเรยบ โดยใชลกรงบดอดแนน แหลงทองเทยว : ทท ำกำรอทยำนแหงชำตน ำหนำว จากผลการศกษา พบวา ผลการจาแนกจากปจจยดานกายภาพคอประเภทพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง(RN-M) และดานสงคมคอประเภทพนทชนบท(R)ซงมผลการจาแนกดานสงคมมความเปนเมองมากกวาปญหา/ขอจากดทคนพบจากการศกษาคอ มนกทองเทยวเขามาใชประโยชนมาก จงพบรองรอยผลกระทบในพนทจานวนมาก รวมทงมการฝาฝนปายสอความหมายตางๆ เขตกำรทองเทยวทแนะน ำ : ประเภทพนทธรรมชาตทมนษยสรางขน/ดดแปลง (RN-M) แนวทางการจดการ :

1) เพมภาชนะรองรบขยะแบบคดแยกในบรเวณทพบเหนผลกระทบ และควรมการจดการขยะและระบบบาบดของเสยอยางถกสขลกษณะโดยไมทาลายสงแวดลอม

2) สงเสรมและสรางแรงจงใจใหนกทองเทยวมสวนรวมในการลดผลกระทบทเกดภายในพนท เพอเปนการปลกฝงใหนกทองเทยวหวงแหนทรพยากรธรรมชาต และเปนนกทองเทยวเชงนเวศทมคณภาพ เชนรณรงคใหนกทองเทยวรวมมอกนเกบขยะ รวมกนสอดสองดแลความเรยบรอยภายในแหลงทองเทยวเสมอนแหลงทองเทยวเปนบานของตนเอง และใหคะแนนพฤตกรรมการทองเทยวดงกลาวโดยมอบ ประกาศณยบตรนกทองเทยวเชงนเวศตวอยาง เปนตน

3) ประชาสมพนธแหลงทองเทยวภายในเขตอทยานแหงชาตนาหนาว ทศนยบรการ-นกทองเทยว เนนรปภาพทสอถงเอกลกษณของแหลงทองเทยว และวธการเดนทางเพอเขาถงแหลงทองเทยวนนๆ


140

4) จดทาปายสอความหมายเกยวกบกตกามารยาทตางๆ โดยเฉพาะในบรเวณทพบรองรอยผลกระทบจานวนมาก พรอมทงระบบทลงโทษจากการฝาฝนกฎขอบงคบ

5) จดเวลาใหเจาหนาทเดนตรวจตราความเรยบรอยในชวงเวลาทมนกทองเทยวหนาแนน เพอควบคมนกทองเทยวไมใหฝาฝนกฎตางๆ

6) ไมควรมการพฒนาการทองเทยวอก เนองจากมการพฒนาการทองเทยวอยางเตมรปแบบแลว

7.5 ขอเสนอแนะส ำหรบกำรศกษำในอนำคต 7.5.1 เกณฑของปจจยดานกายภาพทนามาวเคราะหเพอจาแนกชวงชนโอกาสดาน นนทนาการ ควรมการปรบเปลยนตามสดสวนของขนาดพนทศกษา ถาหากแหลงทองเทยวมขนาดเลก กควรมระยะหางจากถนนสายหลกและสายรอง และขนาดพนทปาธรรมชาตนอยลง หรอถาแหลงทองเทยวมขนาดใหญ กควรมระยะหางและขนาดพนทธรรมชาตมากขนดวย ซงสดสวนดงกลาวควรมสตรการคานวณทเปนแมแบบ เพอนามาใชวเคราะห/ศกษาแหลงทองเทยวอยางเปนมาตรฐานเดยวกน 7.5.2 ควรเพมขอมลดานความลาดชนในการวเคราะหเกณฑระยะหางจากถนน เพอ ครอบคลมถงระยะหางทแทจรง โดยหลงจากไดผลการวเคราะห ควรทาการตรวจสอบพนทจรงวาระยะหางหรอระยะทางเดนเทาจากถนนถงแหลงทองเทยวมระยะทางเทาไร เนองจากระยะหางทแทจรงไกลกวาระยะทางขจดทวเคราะหไดจากระบบสารสนเทศภมศาสตร 7.5.3 การวดประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบจรง โดยการใหคา คะแนน 1-5 ซงในกรณนความรสกของนกทองเทยวแตละคนอาจมความแตกตางกน จงควรทาการปรบปรงคดเลอกกลมของนกทองเทยวทตอบแบบสอบถามใหมลกษณะทคลายคลงกน เชนชวงอาย ระดบการศกษา เปนตน 7.5.4 แนวทางการจดการการทองเทยวควรใหความสาคญกบบรบทโดยรอบแหลง ทองเทยวดวย วาบรบทดงกลาวสามารถสรางโอกาสหรอขอจากดตอการพฒนาการทองเทยวเชงนเวศหรอไม อยางไร เชนพนทเกษตรกรรมโดยรอบมโอกาสรกลาและทาลายแหลงทองเทยวหรอไม ประชาชนสามารถเขามามสวนรวมเพอดแลรกษาและสรางรายไดจากการทองเทยวไดมากนอยเพยงใด โดยแนวทางดงกลาวควรระบเพมเตมในกรอบแนวคด แลวนามาวเคราะหรวมกบการจาแนกชวงชนโอกาสดานนนทนาการ (ROS) เพอใหไดแนวทางการจดการการทองเทยวเชงนเวศทครอบคลมทกดาน


บรรณานกรม

กรมปาไม. สวนอทยานแหงชาต. 2538. การอนรกษทรพยากรธรรมชาตทางบกและทาง ทะเล. กรงเทพมหานคร: ชมชนสหกรณแหงประเทศไทย. กรมปาไม. 2548. การทองเทยวเชงอนรกษ. คนวนท 20 มกราคม 2554จาก

http://www.forest.go.th/WEFCOM /Part2TAT.html. กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช. สวนศกษาและวจยอทยานแหงชาต. 2553.รายงาน

ฉบบสมบรณการศกษาเกณฑก าหนดมาตรฐานการพฒนาแหลงทองเทยวในอทยานแหงชาต. กรงเทพมหานคร: สวนศกษาและวจยอทยานแหงชาตกรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช.

กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช. สวนศกษาและวจยอทยานแหงชาต. 2553.สถตนกทองเทยวอทยานแหงชาต. คนวนท 20 สงหาคม 2553. จากhttp://www.dnp.go.th/nprd/develop/data/stat52/fthai_52.pdf.

กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช. สานกงานอทยานแหงชาตน าหนาว. 2553.พกดแหลงทองเทยวภายในเขตอทยานแหงชาตน าหนาว. เพชรบรณ: สานกงานอทยานแหงชาตน าหนาว กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช.

กระทรวงกลาโหม. กรมแผนททหาร. 2547. แผนทภมประเทศเชงตวเลข มาตราสวน 1:50,000. กรงเทพมหานคร: กรมแผนททหาร กระทรวงกลาโหม.

จนตนา อมรสงวนสน. 2552.ระบบสารสนเทศภมศาสตรส าหรบงานวจยดานสงคมและสงแวดลอม.พมพคร งท 2. กรงเทพมหานคร: ทพเนตรการพมพ.

ชลภรณ บญเรศ ปทตตาท วงศแสงเทยนและโสภดา ลพธโสภณ.2550. การจดแบงชวงช นโอกาสดานนนทนาการของพ นทอทยานแหงชาตทงแสลงหลวง บรเวณหนองแมนา จงหวดเพชรบรณ. ภาคนพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยนเรศวร.

ดรรชน เอมพนธ และสรเชษฎ เชษฐมาส. 2539.เอกสารประกอบการประชมสมมนาอทยานแหงชาตกบนนทนาการ และการทองเทยวในทศวรรษหนาเพอทรพยากรทยงยน เรอง การทองเทยวเชงอนรกษ : แนวคด หลกการ และความเปนไปไดในการประยกตใชในอทยานแหงชาต, 27-28 พฤษภาคม 2539. กรงเทพมหานคร: กรมปาไม.

ดรรชนเอมพนธ. 2544.รายงานการทองเทยวทางธรรมชาตและการทองเทยวเชงนเวศในผนปาตะวนตก. กรงเทพมหานคร: คณะวนศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

http://www.forest.go.th/WEFCOM%20/Part2TAT.html

http://www.dnp.go.th/nprd/develop/data/stat52/fthai_52.pdf

ดรรชน เอมพนธ สทศน วรรณะเลศ และ เรณกา รชโน. 2547. คมอการจ าแนกเขตการทองเทยวเชงนเวศ โดยหลกการชวงช นโอกาสดานนนทนาการ (Recreation Opportunity Spectrum, ROS). กรงเทพมหานคร:

การทองเทยวแหงประเทศไทย. บรษท อโก-ไลฟ จากด.2541.รายงานฉบบสมบรณการส ารวจการออกแบบระบบสอ

ความหมายส าหรบอทยานแหงชาตน าหนาว จงหวดเพชรบรณและจงหวดชยภม. กรงเทพมหานคร: กรมปาไม.

รชญา นสสะ. 2550. การประยกตระบบสารสนเทศภมศาสตรจ าแนกเขตการทองเทยวดวยหลกการชวงช นโอกาสดานนนทนาการ กงอ าเภอเกาะกด จงหวดตราด. ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เรณกา รชโน และเกศรน เยาวธาน. 2548.การประยกตระบบสารสนเทศภมศาสตร จ าแนกชวงช นโอกาสดานนนทนาการ จงหวดเชยงใหม. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

วสาขา ภจนดา.2553.ระเบยบวธวจยและสถตดานสงแวดลอม.พมพคร งท 2. กรงเทพมหานคร: บางกอกบลอก.

สรสวด อาสรรพกจ.2542. การศกษาเพอหาปจจยในการก าหนดความพรอมของผประกอบธรกจน าเทยวเชงนเวศในภาคเหนอตอนบน.ภาคนพนธศลปศาสตรมหา มหาวทยาลยเชยงใหม.เชยงใหม.

สวรรคใจ กลนดาว. 2542.ระบบสารสนเทศภมศาสตร : หลกการเบ องตน. กรงเทพมหานคร: สานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร. สนธ สโรบล.2546. การทองเทยวโดยชมชนแนวความคดและประสบการณพ นท

ภาคเหนอ. เชยงใหม: สานกงานกองทนสนบสนนการวจย. สรเชษฎ เชษฐมาส. ม.ป.ป.แนวทางการจดการพ นทนนทนาการ. กรงเทพมหานคร:

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. สรเชษฎ เชษฐมาส และวสา สทธพบลย. 2527. เอกสารประกอบการสมมนาหวหนาอทยาน

แหงชาต เรอง กลยทธในการวางแผนอทยานแหงชาต. กรงเทพมหานคร: กรมปาไม.

สานกอทยานแหงชาต. 2553. อทยานแหงชาตน าหนาว. คนวนท 25 สงหาคม 2553จาก http://www.dnp.go.th/images/Web1/numnoa/index.html.

ศนยวจยปาไม. 2538. โครงการศกษาการทองเทยวเพอรกษาระบบนเวศ: กรณศกษาภาคใต. กรงเทพมหานคร: การทองเทยวแหงประเทศไทย.

http://www.dnp.go.th/images/Web1/numnoa/index.htm

อรอนงค เฉยบแหลม.2553. การประยกตระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอจ าแนกชวงช นโอกาสดานการทองเทยวเชงนเวศในอ าเภอขนอม จงหวดนครศรธรรมราช. ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยวลยลกษณ.

Boxill, Ian.; Chambers, Claudia.; and Wint, Eleanor. 1997. Introduction to Social research With Applications to the Caribbean. Barbados: University of The West Indies Press.

Clark, R.N. and Stankey, G.H. 1979.The Recreation Opportunity Spectrum: AFramework forPlanning, Management and Research. Porland:

U.S. Department of Argiculture Forest Service (USDA). Environmental Systems Research Institute. 1992.Understanding GIS the ARC/INFO

Method: Version 6 for Workstations. United Kingdom: The Bat Press. International Union for the Conservation of Nature and NaturalResources. 1990. United

Nations Listof National Parks and Protected Areas. Switzerland: IUCN Grand.

Lindberg, K. 1991. Policies for Maximizing Nature Tourism’s Ecological and Economic Benefits. Washington D.C.: World Resources Institute.

Ministry of Forest.1998.Recreation Opportunity Spectrum Inventory procedureand Standards Manual. Canada: The Province of British Columbia.

ภาคผนวก

แบบสอบถาม เรอง ประสบการณนนทนาการทนกทองเทยวไดรบจากแหลงทองเทยว

.................................. ของอทยานแหงชาตน าหนาว จงหวดเพชรบรณ

คาช แจง แบบสอบถามนเปนสวนหนงในการเกบขอมลประกอบวทยานพนธของ นกศกษาปรญญาโท หลกสตรการจดการสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร(NIDA) ซงความคดเหนของทานจะน าไปใชประโยชนในการวางแผนการจดการการทองเทยวเชงนเวศ ของอทยานแหงชาตน าหนาว จงหวดเพชรบรณตอไปกรณาตอบแบบสอบถามทกขอตามความเปนจรง

ขอขอบพระคณในความกรณาของทานทตอบแบบสอบถามมา ณ โอกาสน วาสนา ทองตน (ผท าการวจย)

ตอนท 1 ขอมลทวไปของทาน

คาช แจง โปรดตอบค าถามลงในชองวาง หรอ ใสเครองหมาย √ลงใน ( ) หนาขอความทตรงกบตวทาน 1. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง ( ) อนๆ 2. อาย ................................. ป(หมายเหต : มากกวา 6 เดอนนบเปน 1 ป) 3. ระดบการศกษาสงสด ( ) ประถมศกษา ( ) มธยมศกษาตอนตน ( ) มธยมศกษาตอนปลาย ( ) ปวช. ( ) อนปรญญา ( ) ปวส. ( ) ปรญญาตร ( ) สงกวาปรญญาตรขนไป 4. อาชพปจจบน ( ) รบราชการ ( ) พนกงานรฐวสาหกจ ( ) พนกงานบรษทเอกชน ( ) ประกอบธรกจสวนตว ( ) รบจาง ( ) เกษตรกร ( ) นกเรยน / นกศกษา ( ) อนๆ (ระบ).............................

5. รายได................................................................. บาท / เดอน 6. ทอยปจจบนของทาน จงหวด.............................................................................................. 7. จานวนคร งททานเดนทางมายงแหลงทองเทยวน ของ อช. น าหนาว (รวมคร งปจจบน) ...................ครง 8. จานวนผทรวมเดนทางมากบทาน (รวมท งตวทาน) ................................. คน 9. ระยะเวลาททานคาดวาจะใชประกอบกจกรรม ณ แหลงทองเทยวน .............. ชวโมง................วน 10. ทานไดทากจกรรมอะไรบาง ณ แหลงทองเทยวน (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ( ) ชมธรรมชาต / ทวทศน ( ) พกผอน ( ) ถายภาพ ( ) ปกนก / รบประทานอาหาร ( ) ศกษาทองฟาและดาราศาสตร ( ) ชมผเสอ ( ) ดนก / สองสตว ( ) เดนปา ศกษาธรรมชาต ( ) เลนน าตก ( ) ศกษาพรรณไม ( ) พกแรมกางเตนท ( ) อนๆ ระบ .............................…………………………………………………………………………………………

ตอนท 2 ประสบการณนนทนาการททานไดรบจรง “ภายในแหลงทองเทยว”

คาช แจง โปรดใสเครองหมาย √ลงในชองวางทตรงกบความรสกของทาน

ประสบการณนนทนาการจากแหลงทองเทยว ภายในเขตอทยานแหงชาตน าหนาว

ท งหมด 9 ปจจย

ระดบของประสบการณนนทนาการ ททานไดรบจรง

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยมาก

1) ทานมโอกาสได “ใกลชดกบความเปนธรรมชาต”ภายในแหลงทองเทยว มากนอยเพยงใด

2) ทานไดรสกถง “ความเงยบสงบ / สนโดษ”ภายในแหลงทองเทยว มากนอยเพยงใด

3) ทานรสกถง “ความแออด / เสยงอกทกแบบสงคมเมอง” ภายในแหลงทองเทยวมากนอยเพยงใด

ประสบการณนนทนาการจากแหลงทองเทยว ภายในเขตอทยานแหงชาตน าหนาว

ท งหมด 9 ปจจย

ระดบของประสบการณนนทนาการ ททานไดรบจรง

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยมาก

4) ทานได “พงพาตนเอง” ในการเดนทาง และ การประกอบกจกรรมตางๆ ในแหลงทองเทยว มากนอยเพยงใด

5) ทานได “พบเหนนกทองเทยวกลมอนๆ” ภายในแหลงทองเทยวมากนอยเพยงใด

6) ทานรสกถงการได “พกผอนในบรรยากาศทสงบ” ภายในแหลงทองเทยวมากนอยเพยงใด

7) ทานรสกถง “การควบคมดแล” ภายในแหลงทองเทยว มากนอยเพยงใด

8) ทานไดรบ “ความสะดวกสบาย” ภายในแหลง ทองเทยว เชน หองน าถนน/ทางเดน รานคาตางๆ มากนอยเพยงใด

9) ทานพบเหน “รองรอยผลกระทบ” ภายในแหลงทองเทยวมากนอยเพยงใด(เชน ขยะ สงปฏกล การหกเดดพชพนธปา การรบกวนสตวปา เปนตน)

(ประเภทผลกระทบ .....................................)

10. ทานม “ความคาดหวง” อยางไรในการมาเยอนแหลงทองเทยว ในอทยานแหงชาตน าหนาว (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ( ) ไดใกลชดกบธรรมชาต ( ) ไดรบรถงความเงยบสงบ ( ) การไดหลกหนความแออด / วนวายจากสงคมเมอง ( ) การไดพงพาตนเองอยางเตมท ( ) การไดพบปะ / ท าความรจกกบนกทองเทยวกลมอน ( ) การไดพกผอนในบรรยากาศทสงบ ( ) การไดรบการควบคมดแลจากเจาหนาท ( ) ความสะดวกสบาย เชน หองน า ทพก อาหาร ( ) การไดรบความรความเขาใจเกยวกบแหลงทองเทยว ( ) งายตอการเดนทางเขาถงแหลง ทองเทยว ( ) การไดสนกสนานกบกจกรรมการทองเทยวตางๆ ( ) อนๆ ระบ...................................

11. ทานม “ความพงพอใจ” อยางไรในการมาเยอนแหลงทองเทยว ในอทยานแหงชาตน าหนาว (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ( ) ไดใกลชดกบธรรมชาต ( ) ไดรบรถงความเงยบสงบ ( ) การไดหลกหนความแออด / วนวายจากสงคมเมอง ( ) การไดพงพาตนเองอยางเตมท ( ) การไดพบปะ / ท าความรจกกบนกทองเทยวกลมอน ( ) การไดพกผอนในบรรยากาศทสงบ ( ) การไดรบการควบคมดแลจากเจาหนาท ( ) ความสะดวกสบาย เชน หองน า ทพก อาหาร ( ) การไดรบความรความเขาใจเกยวกบแหลงทองเทยว ( ) งายตอการเดนทางเขาถงแหลง ทองเทยว ( ) การไดสนกสนานกบกจกรรมการทองเทยวตางๆ ( ) อนๆ ระบ................................... “ขอเสนอแนะอนๆ” ททานตองการใหแหลงทองเทยวนไดรบการพฒนา หรอ ปรบปรงแกไข .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................

( ขอบพระคณทกทานทเสยสละเวลาตอบแบบสอบถามคะ )

1

ประวตผเขยน

ชอ ชอสกล นางสาววาสนา ทองตน

ประวตการศกษา ศลปกรรมศาสตรบณฑต มหาวทยาลยรงสต ปทส าเรจการศกษา พ.ศ. 2549

บทคัดย่อ - libdcms.nida.ac.thlibdcms.nida.ac.th/thesis6/2555/b176097.pdf ·...

Documents