บนทกวจยท ๔/๒๕๕๔ สวนวจยตนนำ�� สำ�นกอนรกษและจดก�รตนนำ��ตล�คม ๒๕๕๔ กรมอทย�นแหงช�ต สตวป� และพนธพช

แบบจำ�ลองนำ�ท�ป�ตนนำ�Forested Watershed Runoff Model

โดยดร.พงษศกด วทวสชตกล สำ�เรง ป�นอทย และ บญม� ดแสง

AbstractRainfall and runoff data of five types forested

watersheds which covering 10 locations of 7 provinces of Thailand were taken to study runoff characteristics. These forests are hill-evergreen, moist-evergreen, dry-evergreen, mixed deciduous and dry dipterocarp forest. The SCS-CN methodology was a tool for developing the Forested Watershed Runoff model (FWR model).

It was found that average annual rainfall of forested watershed is about 1,896.8 mm and annual runoff is 23.30 percent of total rainfall. Annual runoff varies from 6.78 percent of dry dipterocarp forest to 42.61 percent of hill-evergreen forest.

In order to operate FWR model, forest types and its covering areas must be indicated. As well as the topographic score and surface storage score including monthly rainfall are input. Microsoft EXCEL was selected to be a program for estimating monthly runoff of study forested watershed.

บทคดยอขอมลปรม�ณนำ��ฝนและปรม�ณนำ��ท�ทไหลในลำ�ธ�รของลมนำ��ขน�ดเลก

ป�ดบเข� ป�ดบช�น ป�ดบแลง ป�เบญจพรรณ และป�เตงรง จำ�นวน ๑๐ พ�นทของ ๗ จงหวดทวประเทศ ถกรวบรวมเพอศกษ�ลกษณะก�รใหนำ��ท�ของป�ตนนำ��แตละชนด และพฒน�เปนแบบจำ�ลองเพอประเมนค�นำ��ท�ร�ยเดอนของพ�นทตนนำ��ภ�ยใตก�รปกคลมของป�ตนนำ��ชนดต�ง ๆ โดยนำ�วธก�รของ SCS-CN Methodology ม�ประยกตใชเปนเครองมอ

ผลก�รศกษ�พบว� ป�ตนนำ��โดยทวไปจะใหนำ��ท�ไหลในลำ�ธ�รโดยเฉลยรอยละ ๒๓.๓๐ ของฝนทตกลงม�ท�งหมด ๑,๘๙๖.๘ มม./ป ป�ตนนำ��ทมสภ�พแหงแลงเชนป�เตงรงจะใหนำ��ท�โดยเฉลยรอยละ ๖.๗๘ ในขณะทป�ตนนำ��ทมสภ�พชมช�นเชนป�ดบเข�จะใหนำ��ท�ไหลในลำ�ธ�รรอยละ ๔๒.๖๑ ดวยกน

ก�รทำ�ง�นของแบบจำ�ลองทเขยนดวยโปรแกรม Microsoft EXCEL เรมตนจ�กก�รกำ�หนดชนดของป�ตนนำ�� และสดสวนของก�รปกคลมพ�นท ก�รกำ�หนดค�คะแนนสภ�พภมประเทศและแองนำ��ทผวดน ท�ยทสดเปนก�รนำ�เข�ขอมลนำ��ฝนร�ยเดอน ผลผลตทเกดข�นจ�กก�รทำ�ง�นของแบบจำ�ลองคอปรม�ณนำ��ท�ร�ยเดอนทพ�นทป�ตนนำ��ระบ�ยใหกบพ�นทท�ยนำ��

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1 เอกส�รประกอบก�รสมมน�วช�ก�รนเวศวทย�ป�ไม ณ หองประชม FROTROP ตกวนศ�สตร ๖๐ ป คณะวนศ�สตร มห�วทย�ล ยเกษตรศ�สตร วนท ๒๗ ถง ๒๘ ตล�คม ๒๕๕๔

2 สวนวจยตนนำ�� สำ�นกอนรกษและจดก�รตนนำ�� กรมอทย�นแหงช�ต สตวป� และพนธพช

คำ�นำ�ป�ตนนำ�� หม�ยถง ป�ธรรมช�ตทปร�กฏอยบรเวณพ�นทตนนำ��ลำ�ธ�ร

ซงโดยทวไปเปนพ�นททอยสงจ�กระดบนำ��ทะเล ๕๐๐ เมตรข�นไป และ/หรอ เปนพ�นททมคว�มล�ดชนม�กกว� ๓๕ เปอรเซนต และ/หรอ เปนพ�นททอยในช �นคณภ�พลมนำ�� (watershed classification) ช�นท ๑ และ ๒ ต�มมตคณะรฐมนตร

ป�ตนนำ��แบงออกเปนป�หล�กหล�ยชนด เชน ป�ดบเข� ป�ดบช�น ป�ดบแลง ป�เบญจพรรณ ป�เตงรง และป�สนเข� เปนตน พ�นทตนนำ��แตละแหงอ�จจะประกอบไปดวยป�ตนนำ��เพยงชนดเดยว หรอหล�ยชนดรวมกน ท�งน�ข�นอยกบชนด ปรม�ณ สดสวน และก�รกระจ�ยของปจจยต�ง ๆ ทมบทบ�ทตอก�รกำ�หนดชนดของป� (Berglund, 1969)

ในขณะเดยวกนป�ตนนำ��แตละชนดจะใหนำ��ท�ไหลในลำ�ธ�รแตกต�งกนไปดวย ท�งปรม�ณและลกษณะก�รไหลในรอบป ขอมลนำ��ท�จ�กป�ตนนำ��จะเปนประโยชนอย�งม�กกบก�รว�งแผนก�รใชประโยชนทรพย�กรนำ��ของพ�นท

2

ตนนำ�� และพ�นทท�ยนำ�� แตก�รศกษ�ในเร องดงกล�วน�มนอยม�ก ดงก�รรวบรวมผลก�รศกษ�ในพ�นทลมนำ��ขน�ดต�ง ๆ ของ Tangtham (1998)

ดงน�น เพอใหก�รว�งแผนก�รใชประโยชนทรพย�กรนำ��มประสทธภ�พท�งในระดบของพ�นทตนนำ�� กล�งนำ�� และปล�ยนำ�� ง�นวจยช�นน�จงมจดประสงคเพอ (๑)ศกษ�ก�รใหน ำ��ท�ไหลในลำ�ธ�รของป�ตนนำ��ชนดต�ง ๆ และ (๒)สร�งแบบจำ�ลองเพอประเมนค�นำ��ท�จ�กพ�นทตนนำ��ทมป�ไมชนดต�ง ๆ ปกคลมในแตละทองทของประเทศไทย

ระบบนเวศตนนำ�ตนนำ� หรอ Head watershed หม�ยถงสวนหนงของพ�นทลมนำ��

ทมคว�มล�ดชน และ/หรอ อยบนพ�นทสง สวนคำ�ว� ลมนำ�� หรอ watershed หม�ยถง พ�นททอยเหนอจด ๆ หนงบนลำ�ธ�ร ททำ�หน�ทรองรบนำ��ฝน และนำ�นำ��ในสวนเกนจ�กนำ�� ๓ สวน คอ (๑)ก�รดดยดไวของดน (๒)ก�รนำ�ข�นไปใชในก�รค�ยนำ��ของตนไม และ (๓)ก�รรวซมผ�นช�นหนทอยใตช �นดนออกนอกลมนำ��ไป ระบ�ยใหกบลำ�ธ�รท�งท�งผวดนและใตดน แลวจงลำ�เลยงใหกบพ�นทท�ยนำ��โดยไหลผ�นจดทกำ�หนดใหน �น

พ�นทตนนำ��เปนระบบนเวศอนหนง ทมองคประกอบ ๓ สวนดวยกน คอ (๑).โครงสร�ง (structure) ไดแกปจจยต�ง ๆ ทประกอบตวกนข�นเปนรปร�งหน�ต�ของพ�นทตนนำ�� เชน ดน นำ�� ตนไมหรอป�ไม สตวป� และอ�ก�ศ เป นตน (๒).ก�รท ำ�ง�นต�มหน�ท (function) หม�ยถงกระบวนก�ร (process) ต�ง ๆ ทเกดข�นจ�กปฏกรย�โตตอบซงกนและกน ระหว�งปจจยแตละตวทเปนองคประกอบของโครงสร�งระบบนเวศ ไดแก กระบวนก�รสร�งดน กระบวนก�รหมนเวยนของนำ��และธ�ตอ�ห�ร และกระบวนก�รหมนเวยนของพลงง�น ท�งส�มกระบวนก�รจะมก�รเช อมโยงกนอย�งใกลชด ซ งท�งหมดน�กอใหเกดเปน (๓).ก�รใหบรก�ร (services) ทเปนประโยชนตอมนษยประกอบดวย ก�รใหผลผลตทเปนเน�อไม ของป� และอ�ห�รจ�กสตวป� ก�รควบคมก�รดดซบนำ��ฝนของดนและก�รระบ�ยนำ��จ�กช�นดนลงสลำ�ธ�ร ก�รควบคมก�รกดชะพงทล�ยของดน ก�รบรรเท�คว�มรนแรงของอ�ก�ศ ก�รเปนแหลงเรยนรท�งธรรมช�ต และก�รเปนสถ�นทพกผอนหยอนใจ

ก�รเชอมโยงกนระหว�ง โครงสร�งกบก�รใหบรก�รดวยก�รทำ�ง�นต�มหน�ทของระบบนเวศตนนำ�� ในสวนของก�รหมนเวยนของนำ�� (water cycle) น�น ก�รตกของฝนจะเปนปจจยในก�รนำ�นำ��เข�สระบบนเวศตนนำ�� โดยมป�ไมทำ�หน�ทเปนตวแบงนำ��ฝนทตกลงม�แตละคร�งออกเปนนำ��ผวดนและนำ��ใตผว

3

ดน ลกษณะภมประเทศจะทำ�หน�ทควบคมก�รไหลของนำ��ผวดน ในขณะเดยวกนชนดดนและคว�มลกของช�นดนจะทำ�หน�ทควบคมก�รเคลอนตวของนำ��ใตผวดน ท �งน�นำ��ไหลผวดนและนำ��ไหลใตผวดนจะรวมตวกนเปนนำ��ท�ทไหลในลำ�ธ�รตอไป

ในสวนของก�รเชอมโยงกนดวยก�รขบวนก�รหมนเวยนของพลงง�น (energy cycle) น�น แสงแดดจะเปนปจจยทนำ�รงสดวงอ�ทตยเข�สระบบนเวศตนนำ�� โดยทป�ไมจะทำ�หน�ทปรบเปลยนพลงง�นรงสดวงอ�ทตยใหเปนใหเปนพลงง�นทใชในก�รระเหยนำ�� แทนก�รก�รเพมคว�มรอนใหกบดนและอ�ก�ศเหนอผวดน ตลอดจนก�รปรบใหเปนอ�ห�รและสะสมตวในตนไมทแสดงออกม�ในรปของช�นสวนต�ง ๆ ของตนไมทเจรญเตบโตเพมข�นเปนลำ�ดบ กอนทถกถ�ยทอดใหกบสตวป�และมนษยจ�กก�รนำ�ไปเปนอ�ห�รและก�รใชประโยชนในรปแบบต�ง ๆ ในขณะเดยวกนพลงง�นดงกล�วจะถกปลดปลอยในลกษณะทคอยเปนคอยไปกลบคนสบรรย�ก�ศในรปแบบต�ง ๆ อ�ท ก�รห�ยใจ ก�รยอยสล�ยของซ�กพชซ�กสตว ฯลฯ เปนตน

สำ�หรบก�รเชอมโยงกนดวยกระบวนก�รสร�งดน (soil formation) น�น จะเกดข�นพรอม ๆ กบก�รพฒน�ตวของสงคมพช และก�รปรบตวของนำ��ในพ�นท (ก�รลดปรม�ณนำ��ในพ�นททเปนแหลงนำ�� และก�รสะสมตวของนำ��ในพ�นททเปนล�นหน) น�น ซงจะถกควบคมโดยปจจยทเปนองคประกอบของโครงสร�งของระบบนเวศตนนำ�� นนคอ (๑)ลกษณะอ�ก�ศ (๒)สภ�พภมประเทศ (๓)ชนดดน (๔)ปจจยมนษยรวมท�งปจจยไฟ และ (๕)ระยะเวล�ในก�รพฒน�ตว นอกจ�กน�ปจจยต�ง ๆ ดงกล�วยงเปนตวกำ�หนดชนดของป�ไมบนพ�นทตนนำ��ลำ�ธ�รอกดวย ดงร�ยละเอยดในรปท ๑

ดนลก

ป�ดบเข�

ปรม�ณนำ��ฝน

ฝนตกม�ก ฝนตกนอย

พ� นทสง พ� นทตำ� ดนลก ดนต� น

ดนต� น ดนเหนยว ดนทร�ย ไมมไฟป� มไฟป�

ป�สนเข� ป�ดบช� น ป�ดบแลง ป�เบญจพรรณแลง

ป�เบญจพรรณช� น ป�เตงรง

รปท ๑. ปจจยททำ�ใหเกดป�บกและป�ตนนำ��ชนดต�ง ๆ ในประเทศไทย

4

วธก�รศกษ�ก�รเกบวดขอมลขอมลทใชในก�รศกษ�ประกอบดวย ขอมลนำ��ฝนทเกบวดจ�กเครองวด

นำ��แบบ 8-inch standard rain gage ทต ดต �งบรเวณสถ�นตรวจวดอ�ก�ศ กบขอมลปรม�ณนำ��ท�ทไหลในลำ�ธ�ร ทเกบวดจ�กเครองบนทกระดบนำ��อตโนมต (water level recorder) ทตดต �งอยเหนอบอนำ��นงข�งเขอนวดนำ��ท�ทไหลในลำ�ธ�ร ชนด 90 V-notch weir และ 120 V-notch weir ทถกสร�งไวทบรเวณป�กนำ�� (outlet) ของพ�นทล มนำ��ศกษ�ลกษณะท�งอทกวทย�ของป�ตนนำ��แตละชนดของสถ�นวจยตนนำ��ต�ง ๆ ทวประเทศ ท �งทสงกด คณะวนศ�สตร มห�วทย�ลยเกษตรศ�สตร และสงกดสวนวจยตนนำ�� สำ�นกอนรกษและจดก�รตนนำ�� ทจงหวดเชยงใหม น�น ระยอง นครร�ชสม� สกลนคร นครศรธรรมร�ช และสงขล� ต�มลำ�ดบ ดงตวอย�งทแสดงในรปท ๒

ก�รวเคร�ะหขอมลก�รศกษ�ลกษณะก�รใหนำ��ท�ไหลในลำ�ธ�รของป�ตนนำ��ชนดต�ง ๆ และ

ก�รสร�งแบบจำ�ลองสำ�หรบประเมนค�นำ��ท� มข �นตอนของก�รวเคร�ะหขอมลดงตอไปน� คอ

(๑).เปรยบเทยบปรม�ณนำ��ฝนและปรม�ณนำ��ท�ร�ยเดอนของป�ตนนำ��ชนดต�ง ๆ

(๒).ศกษ� runoff coefficient polygons ของป�ตนนำ��(๓).สร�งแบบจำ�ลองคณตศ�สตรเพอประเมนค�นำ��ท�ร�ยเดอนของป�

ตนนำ��ทปร�กฏอยบนพ�นทต�ง ๆ ของประเทศไทย

5

รปท ๒. สถ�นตรวจวดอ�ก�ศ และเขอนวดนำ��ท�ทไหลในลำ�ธ�ร

ก�รวเคร�ะหขอมลก�รศกษ�ลกษณะก�รใหนำ��ท�ไหลในลำ�ธ�รของป�ตนนำ��ชนดต�ง ๆ และ

ก�รสร�งแบบจำ�ลองสำ�หรบประเมนค�นำ��ท� มข �นตอนของก�รวเคร�ะหขอมลดงตอไปน� คอ

(๑).เปรยบเทยบปรม�ณนำ��ฝนและปรม�ณนำ��ท�ร�ยเดอนของป�ตนนำ��ชนดต�ง ๆ

(๒).ศกษ� runoff coefficient polygons ของป�ตนนำ��(๓).สร�งแบบจำ�ลองคณตศ�สตรเพอประเมนค�นำ��ท�ร�ยเดอนของป�

ตนนำ��ทปร�กฏอยบนพ�นทต�ง ๆ ของประเทศไทย

ผลก�รศกษ�จ�กก�รเกบตวอย�งดนในระดบคว�มลกต�ง ๆ กนของป�ตนนำ��แตละ

ชนดทกระจ�ยอยในจงหวดต�ง ๆ ทวประเทศ จำ�นวนท�งส�นม�กกว� ๒๐๐ ตวอย�ง และจ�กก�รรวบรวมขอมลปรม�ณนำ��ฝน และปรม�ณนำ��ท�ทไหลในลำ�ธ�รจ�กลมนำ��ขน�ดเลกภ�ยใตก�รปกคลมของป�ตนนำ��แตละชนด ซงมร�ยละเอยดดงตอไปน�

(๑).ป�ดบเข� ทดอยปย และดอยเชยงด�ว จงหวดเชยงใหม(๒).ป�ดบช�น ทจงหวดนครศรธรรมร�ช และจงหวดสงขล�(๓).ป�ดบแลงทจงหวดระยอง และจงหวดนครร�ชสม�(๔).ป�เบญจพรรณ ทดอยเชยงด�ว จงหวดเชยงใหม และอำ�เภอเวยง

ส� จงหวดน�น(๕).ป�เตงรงทดอยเชยงด�ว จงหวดเชยงใหม และภพ�น จงหวด

สกลนคร

ปรม�ณและก�รกระจ�ยตวตกของฝน

6

ในชวงระยะเวล�ต�งแตป พ.ศ.๒๕๔๗ ถง ๒๕๕๑ ตวแทนของป�ตนนำ��ทวประเทศมฝนตกลงม�เฉลยปละ ๑,๘๙๖.๙ มม. ฝนตกม�กทสดเหนอป�ดบช�นท�งภ�คใตของประเทศไทย เฉลย ๒,๕๑๖.๖ มม./ป รองลงม�คอ ป�ดบเข� ป�ดบแลง ป�เตงรง และป�เบญจพรรณ จำ�นวนท�งส�น ๒,๑๐๕.๓, ๑,๙๓๑.๘, ๑,๕๘๓.๐ และ ๑,๓๔๗.๗ มม./ป

สำ�หรบก�รกระจ�ยตวตกของฝนในรอบป พบว�ฝนจะตกม�กข�นเปนลำ�ดบต�งแตเดอนเมษ�ยนเปนตนไป ซงเปนชวงทลมมรสมตะวนตกเฉยงใตผลกดนรองมรสม ทเปนแนวปะทะกนระหว�งลมมรสมตะวนตกเฉยงใต กบลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ ใหเคลอนตวไปท�งทศเหนอต�มก�รเคลอนทของแกนโลก และพดหอบเอ�ฝนทก อตวในมห�สมทรอนเด ยเข �ม�ตกในประเทศไทย เมอรองมรสมเคลอนตวผ�นพ�นทน�นไป ปรม�ณฝนทตกจงลดลงในชวงระหว�งเดอนมถน�ยนถงเดอนกรกฎ�คม

อย�งไรกต�ม ฝนจะกลบม�ตกอกคร�งหนงเมอลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอผลกดนรองมรสมใหเคลอนตวลงม�ท�งทศใต ทำ�ใหฝนทกอตวข�นในมห�สมทรแปซฟกถกพดหอบเข�ม�ตกในประเทศไทยอกคร �งหนง กอนทรองมรสมจะเคลอนตวเข�สประเทศม�เลเซยตอไป ท �งน�ปรม�ณนำ��ฝนทตกในชวงระยะเวล�ท�งสองมค�เฉลยประม�ณ ๑,๓๘๙.๕ มม./ป หรอรอยละ ๗๓.๒๕ ของฝนทตกตลอดท�งป อนงขอสงเกตทไดจ�กก�รศกษ�ในคร�งน� คอ ถงแมว�ปรม�ณนำ��ฝนจะมจำ�นวนทแตกต�งกนไปในแตละชนดของป�ตนนำ�� แตก�รกระจ�ยตวตกของฝนในรอบปจะมคว�มแตกต�งกนไมม�กนก ยกเวนป�ดบช�นท�งภ�คใตของประเทศไทย

ก�รเกบกกนำ�ของป�ตนนำ�ก�รดดซบและเกบกกนำ��ฝน จ�กผลของก�รวเคร�ะหตวอย�งดน

ม�กกว� ๒๐๐ ตวอย�งของป�ตนนำ��ชนดต�ง ๆ ทดำ�เนนก�รเกบจ�กทองทต�ง ๆ ทวประเทศม�ประมวลเข�ดวยกน ปร�กฏว� ป�ดบเข� ป�ดบช�น ป�ดบแลง ป�เบญจพรรณ และป�เตงรงของประเทศไทยมค�เฉลยคว�มลกของช�นดนเท�กบ ๘๒ เซนตเมตร มค�เฉลยเปอรเซนตคว�มพรนของดน หรอชองว�งภ�ยในดนเท�กบ ๔๙.๖๑ เปอรเซนต และมค�เฉลยคว�มส�ม�รถในก�รเกบกกนำ��ไดสงสดเท�กบ ๖๘๗.๘๔ ลบ.ม./ไร ดงร�ยละเอยดในต�ร�งท ๑.

ต�ร�งท ๑. ค�เฉลยคว�มลกของช�นดน คว�มพรนของของดน และคว�มส�ม�รถ

7

ในก�รเกบกกนำ��สงสดของดนป�ตนนำ��ชนดต�ง ๆ คว�มลกของ คว�มพรนภ�ยใ น ก�รเกบกกนำ�� ใ นช� นดน (ซ ม.) ช� นดน (%) ช� นดน(ลบ.ม./ไ ร)

ป�ดบเข� 150 47.82 1,516.08ป�ดบช� น 100 45.49 765.12ป�ดบแลง 70 63.17 509.49ป�เบญจพรรณ 60 43.53 417.89ป�เตงรง 30 48.05 430.64

เฉลย 82 49.61 687.84

ชนดป�

ก�รใหนำ�ท�ของป�ตนนำ�ผลจ�กก�รศกษ�พบว� ป�ตนนำ��ใหผลผลตนำ��ท� (water yield) โดย

เฉลย ๔๖๔.๑ มม./ป หรอรอยละ ๒๓.๓๐ ของฝนทตกลงม�ท�งหมด สำ�หรบลกษณะก�รไหลของนำ��ท� สวนใหญมแนวโนมไปต�มปรม�ณฝนทตกลงม�ในแตละเดอน ยกเวนในชวงระหว�งเดอนตล�คมถงเดอนพฤศจก�ยน ซงพ�นทสวนใหญของประเทศมปรม�ณนำ��ฝนลดลง แตปรม�ณนำ��ท�กลบเพมสงข�นเลกนอย ท�งน�เปนเพร�ะปรม�ณนำ��ฝนทถกเกบสะสมไวในช�นดนถกระบ�ยลงสลำ�ธ�ร (Mishra and Singh, 2003)

เมอเปรยบเทยบกนในระหว�งป�ตนนำ��แตละชนด พบว�ป�ดบเข�กบป�ดบช�น จะใหผลผลตนำ��ท�ทไหลในลำ�ธ�รในปรม�ณทใกลเคยงกน คอ เฉลย ๘๓๒.๗ มม./ป หรอรอยละ ๓๖.๐๓ ของฝนทตกลงม�ท�งหมด โดยใหนำ��ท�ไหลอยในลำ�ธ�รไดตลอดท�งป เชนเดยวกบป�ดบแลงและป�เบญจพรรณมปรม�ณนำ��ท�ทไหลในลำ�ธ�รใกลเคยงกน คอ เฉลยประม�ณ ๒๗๓.๘ มม./ป หรอรอยละ ๑๖.๗๐ ของฝนทตกลงม�ท�งหมด โดยกอใหเกดนำ��ท�ไหลอยในลำ�ธ�รประม�ณ ๕ ถง ๖ เดอน สวนป�เตงรงจะใหนำ��ท�ไหลในลำ�ธ�รเพยง ๓ เดอนเท�น�น ดวยปรม�ณ ๑๐๗.๔ มม./ป หรอรอยละ ๖.๗๘ ของฝนทตกลงม�ท�งหมด ดงแสดงในต�ร�งท ๒.

ต�ร�งท ๒. ค�เฉลยร�ยเดอนปรม�ณนำ��ฝนและนำ��ท�ในลำ�ธ�รของป�ตนนำ��ชนดต�ง ๆ ของประเทศไทย

8

นำ�� ฝน นำ�� ท� นำ�� ฝน นำ�� ท� นำ�� ฝน นำ�� ท� นำ�� ฝน นำ�� ท� นำ�� ฝน นำ�� ท�เม.ย. 111.3 34.5 183.1 49.4 143 1.95 101.4 1.0 119.1 0.0พ.ค. 249.7 43.7 182.1 70.1 195.3 11.9 192.1 8.2 171.6 0.0ม.ย. 278.0 48.9 112.8 24.5 236.75 12.6 146.4 22.0 142.6 0.0ก.ค. 333.1 66.0 158.3 34.3 278.65 20.8 235.4 29.0 190.5 1.1ส.ค. 372.1 83.2 124.9 25.6 358.35 76.25 281.0 51.8 253.4 29.3ก.ย. 430.8 123.1 157.2 25.8 308 48.6 246.4 75.3 354.4 27.7ต.ค. 162.5 139.8 280.4 72.9 257.55 84.7 56.7 36.8 200.9 31.1พ.ย. 80.4 105.0 509.8 143.0 33.35 7.35 35.6 25.7 53.9 14.2ธ.ค. 45.6 108.0 366.4 140.4 6.9 1.6 13.1 14.0 23.2 2.5ม.ค. 12.0 60.0 159.2 84.5 10.7 0.8 8.7 8.6 11.2 1.1ก.พ. 5.1 45.0 108.7 46.3 62.6 0.1 7.1 4.8 15.7 0.3ม.ค. 24.8 39.8 173.6 51.4 40.65 0.3 23.7 3.7 46.8 0.1รวม 2105.3 897.1 2516.6 768.3 1931.8 266.95 1347.7 280.6 1583.0 107.4

%นำ�� ท� 42.61 30.53 13.82 20.82 6.78

ป�เบญจพรรณ ป�เตงรงเดอน

ป�ดบเข� ป�ดบช� น ป�ดบแลง

ก�รกระจ�ยตวของนำ�ท�ในลำ�ธ�รเนองจ�กพ�นทตนนำ��แตละแหงมขน�ดไมเท�กน ทำ�ใหปจจยทกอใหเกด

เปนป�ไมชนดต�ง ๆ มคว�มหล�กหล�ย จนเกดเปนป�ตนนำ��หล�ยชนดบนพ�นทป�ตนนำ��แหงน�น ๆ สงผลทำ�ใหก�รทำ�ง�นต�มหน�ทในก�รใหบรก�รในรปของนำ��ท�ไหลในลำ�ธ�รของพ�นทตนนำ��แตละแหงมคว�มแตกต�งกนไปดวย จ�กก�รเกบวดขอมลปรม�ณนำ��ฝนและปรม�ณนำ��ท�อย�งตอเนองของพ�นทตนนำ��ป�ธรรมช�ต พบว� โดยทวไปป�ตนนำ��จะใหนำ��ท�ไหลในลำ�ธ�รเฉลย ๔๖๔.๑ มม./ป หรอรอยละ ๒๓.๓๐ ของฝนทตกลงม�ตลอดท�งป ๑.๘๙๖.๙ มม. /ป

ลกษณะของก�รใหนำ��ท�ไหลในลำ�ธ�รของป�ตนนำ��ส�ม�รถอธบ�ยไดดวยรปท ๓. กล�วคอนำ��ฝนทตกลงม�ในชวงตนฤดฝนจะถกเกบสะสมเอ�ไวในดนเปนสวนใหญ โดยมนำ��ฝนจำ�นวนไมม�กนกทถกปลดปลอยลงสลำ�ธ�ร ซงในชวงระยะเวล�ดงกล�วน� เสนเชอมตอระหว�งค� runoff coefficient ร�ยเดอน (ค�สดสวนระหว�งนำ��ท�ร�ยเดอนกบนำ��ฝนร�ยเดอน) จะมลกษณะเปนเสนโคงทล�ดข�นเร อย ๆ จนกระทงช�นดนคอนข�งจะอมตวไปดวยนำ�� นำ��ฝนสวนใหญจงไหลลงสลำ�ธ�ร ทำ�ใหเสน runoff coefficient ชนข�นอย�งรวดเรว ในชวงปล�ยฤดฝนปรม�ณฝนทตกลดจำ�นวนลง แตปรม�ณนำ��ท�ยงคงไหลอย�งตอเนอง ทำ�ใหเสน runoff coefficient ล�ดลงเลกนอย แตมทศท�งทวกกลบ อย�งไรกต�มเมอฤดฝนส�นสดลงนำ��ในดนจะลดลงอย�งรวดเรวจ�กก�รถงกลบข�นไปใชโดยตนไม ทำ�ใหนำ��ท�ทไหลในลำ�ธ�รลดลงอย�งรวดเรวเชนกน

9

17.3726.80

21.6130.24

53.2360.09

73.0

59.0653.29

30.99

19.2919.05

y = 0.100x + 22.85R² = 0.204

0

20

40

60

80

0 100 200 300 400

นำ��ท�

นำ��ท�Linear (นำ��ท�

)_

Poly. (นำ��ท�)

_

0

50

100

150

200

250

300

350

เม.ย.

ส.ค.

ธ.

ค.

นำ��ฝนนำ��ท�

รปท ๓. ค�เฉลยร�ยเดอนปรม�ณนำ��ฝน นำ��ท� และ runoff coefficient ของตนนำ��ป�ธรรมช�ต

แบบจำ�ลองนำ�ท�ป�ตนนำ�ภ�ยหลงจ�กก�รใชวธก�รวเคร�ะหคว�มถดถอย (regression

analysis) เปนเครองมอในก�รห�คว�มสมพนธร�ยเดอนระหว�งปรม�ณนำ��ฝนกบปรม�ณนำ��ท�พบว� มคว�มสมพนธเพยงเลกนอย คอรอยละ ๒๐.๔๐ (r2

= ๐.๒๐๔๐) เท�น�น แตเมอนำ�ค� antecedent precipitation index (API) ทกำ�หนด

ใหมค�เท�กบปรม�ณนำ��ฝนทตกลงม�ในเดอนกอน เข�ม�เปนปจจยรวมกบปจจยนำ��ฝนในก�รห�คว�มสมพนธกบปรม�ณนำ��ท�ทไหลในลำ�ธ�ร ในรปของส ห ส ม พ น ธ ส ม ก � ร เ ช ง เ ส น ต ร ง (linear multiple regression equation) พบว�ปจจยท�งสองมบทบ�ทรวมกนถงรอยละ ๗๗.๕๙

ผลจ�กก�รศกษ�ดงกล�วส�ม�รถประมวลไดว� ปรม�ณนำ��ฝนร�ยเดอนมบทบ�ทตอก�รเกดนำ��ท�ร�ยเดอนรอยละ ๒๐.๔๐ ฝนทตกลงม�กอนหน� (API) มบทบ�ทตอก�รใหนำ��ท�ไหลในลำ�ธ�รรอยละ ๗๗.๕๙-๒๐.๔๐ เท�กบ ๕๗.๑๙ และปจจยอน ๆ ซ งไดแกลกษณะภมประเทศ ชนดดน และชนดป�ตนนำ�� อกรอยละ ๑๐๐-๗๗.๕๙ เท�กบ ๒๒.๔๑ ท�งน�ปจจยเหล�น�ส�ม�รถแทนค�ไดดวยภ�พรวมของ runoff curve number หรอ ค� CN ของ SCS ห ร อ Soil Conservation Services ข อ ง ป ร ะ เ ท ศ ส ห ร ฐ อ เ ม ร ก � (Wanielista et al., 1997)

อย�งไรกต�มค� API เองจะข�นอยกบนำ��ฝนทตกสะสมในอดตสวนหนง อกสวนหนงเปนผลม�จ�กพชคลมดนทเปนตวแบงนำ��ฝนทตกลงม�แตละคร�งใหเปนนำ��ไหลบ�หน�ผวดนและนำ��ใตผวดน ตลอดจนชนดของดนเอง ทเปนตวบงบอกคว�มส�ม�รถในก�รเกบกกและระบ�ยนำ��ของช�นดน ดงน�นบทบ�ทของ

10

ค� CN หรอปจจยพ�นทตนนำ��ทมบทบ�ทตอก�รใหนำ��ท�ไหลในลำ�ธ�ร ซงปกตจะประกอบดวย (๑)ลกษณะภมประเทศ (๒)ชนดดน (๓)ชนดพชคลมดน และ (๔)แองนำ��ทผวดน (Schwab et al.,1971) จงไปอยทปจจยภมประเทศ และปจจยแองนำ��ทผวดนเท�น�น

เนองจ�กก�รซำ��ซอนของปจจยยอยทอยภ�ยในปจจย API และปจจย CN ดงน�นในก�รสร�งแบบจำ�ลองเพอประเมนค�นำ��ท�ร�ยเดอนของป�ตนนำ��ในคร�งน�จงนำ�ปจจยท�งสองม�รวมกนเปนปจจย CN-API ทำ�ใหรปลกษณะของแบบจำ�ลองคณตศ�สตรทใชประเมนค�นำ��ท�ร�ยเดอน จงใชตวแปรหลกสองตวคอ (๑)ปรม�ณนำ��ฝนร�ยเดอน และ (๒)ค� CN-API ร�ยเดอน

ก�รห�ค� CN-API ร�ยเดอน เร มตนจ�กก�รห�ค� CN ของปจจยภมประเทศ และ CN แองนำ��ทผวดน ซงปกตจะเปนค�คงทตลอดท�งป หรอไมมก�รเปลยนแปลง คอ ๓๐ และ ๑๗ ต�มลำ�ดบ โดยนำ�ค�เฉลยบทบ�ทของค� CN ตอก�รไหลของนำ��ท�ร�ยเดอน (๒๒.๔๑%) กบบทบ�ททห�โดยตรงรวมกบค�นำ��ฝนร�ยป คอ ๒๕.๕๓% ซ งมค �เท�กบ (๒๒.๔๑+๒๕.๕๓)/๒ คอ ๒๓.๙๗ หรอ ๒๔ ม�แบงเปนค�คะแนนโดยนำ��หนกใหกบปจจยท �งสอง คอ CN ภมประเทศ และ CN แองนำ��ทผวดน ซ ง Schwab et al.(1971) ต�งค�สดสวนไวใหเท�กบ ๔๐:๒๐ ทำ�ใหค�สดสวนทจะนำ�ไปใชประโยชนของค�คะแนนของปจจยท�งสองมค�เท�กบ ๑๖:๘

สำ�หรบค� API ซงมบทบ�ทตอก�รเกดนำ��ท�ท�งหมดรอยละ ๕๗.๑๙ ประกอบไปดวยบทบ�ทของพชคลมดน และบทบ�ทของชนดดน นำ�ค�เฉลยของค�คะแนนพชคลมด น (CNv=๑๐) และค �เฉลยของค�คะแนนด น (CNs=๙) ของป�ตนนำ��ทกชนดและทกพ�นทททำ�ก�รศกษ� ทถกกำ�หนดข�นโดยเกณฑของ SCS ม�ประเมนค�คะแนนโดยนำ��หนกของค� CN พช และค� CN ดน ผลก�รศกษ�ปร�กฏว� ค�ถวงนำ��หนกของ CN พช มค�เท�กบ (๕๗.๑๙*๙)/๑๙=๒๗.๐๙ หรอ ๒๗ สวนค�ถวงนำ��หนกของ CN ดน มค�เท�กบ (๕๗.๑๙*๑๐)/๑๙=๒๐.๑๐ หรอ ๓๐ ท �งน�หม�ยเลข ๑๙ เปนผลรวมของค�คะแนนพชคลมดนและค�คะแนนดน

แตเนองจ�กปจจยพชจะมก�รเปลยนแปลงไปต�มระยะเวล�ในรอบป โดยเปนผลม�จ�กก�รเจรญเตบโตของตนไม ซงจะสงผลทำ�ใหปจจยดนมก�รเปลยนแปลงต�มไปดวย โดยเฉพ�ะอย�งยงก�รดดซบนำ��ของดนผวทเปนผลม�จ�กก�รรวงหลนและสล�ยตวของซ�กพช และเชอมโยงไปสก�รใหนำ��ท�ไหลในลำ�ธ�ร ดงน�นเพอใหเกดคว�มสอดคลองกบเหตก�รณและเพอคว�มถกตอง

11

ในก�รประเมนค� จงจำ�เปนตองปรบค� CN พช และ CN ดนออกเปนค�ร�ยเดอน ดวยก�รนำ�ค�เฉลยร�ยเดอนของปรม�ณนำ��ท�ของป�ตนนำ��ม�รวมประเมนกบค�เฉลยของ CN พช และค�เฉลยของ CN ดนของป�ตนนำ�� ดงร�ยะเอยดในต�ร�งท ๓.

ต�ร�งท ๓. ค�เฉลยร�ยเดอนของ API พช และ API ดน ของป�ตนนำ��เดอน นำ�� ท� CNmพช CNmดนเม.ย. 17.4 4.49 4.04พ.ค. 26.8 6.93 6.24ม.ย. 21.6 5.59 5.03ก.ค. 30.2 7.82 7.04ส.ค. 53.2 13.76 12.39ก.ย. 60.1 15.54 13.98ต.ค. 73.1 18.89 17.00พ.ย. 59.1 15.27 13.75ธ.ค. 53.3 13.78 12.40ม.ค. 31.0 8.01 7.21ก.พ. 19.3 4.99 4.49ม.ค. 19.0 4.93 4.43เฉลย 38.7 10 9

ข�นตอนตอไปเปนก�รห�ค�ร�ยเดอนของตวแปรปจจยพ�นทตนนำ��ท�งหมดทมบทบ�ทตอก�รใหนำ��ท� หรอ CN-API ร�ยเดอน ของป�ตนนำ��ทกชนด ดวยก�รนำ�ขอมลร�ยเดอนของปรม�ณนำ��ฝน ค�คะแนนลกษณะภมประเทศ (CNt) ค�คะแนนปจจยดน (CNm ดน) ค�คะแนนปจจยพช (CNm พช) และค�คะแนนปจจยแองนำ��ทผวดน (CNss) ม�เฉลยโดยนำ��หนกต�มคว�มสำ�คญของปจจยแตละตว กอนทจะนำ�ผลลพธท �งหมดม�รวมกน ดงแสดงในต�ร�งท ๔.

สดท�ยเปนก�รสร�งและทดสอบแบบจำ�ลองคณตศ�สตร เพอประเมนค�นำ��ท�ร�ยเดอน (Qm, มม.) จ�กตวแปรทประกอบไปดวยปรม�ณนำ��ฝนร�ยเดอน (Rm, มม.) และค�เฉลยร�ยเดอนของค�คะแนนปจจยพ�นทตนนำ��ท�งหมดทมบทบ�ทตอก�รใหนำ��ท�ไหลในลำ�ธ�ร (CN-API, ไมมหนวยวด) ในรปของสหสมพนธสมก�รเชงเสนตรง (linear multiple regression analysis) โด ย ก � รน ำ� ว ธ ก � ร ว เ ค ร� ะ ห ค ว � มถ ด ถอ ย (regression

12

analysis) ม�เปนเครองมอในก�รสร�ง ผลของดำ�เนนก�รพบว� รปลกษณของแบบจำ�ลองนำ��ท�ป�ตนนำ��มลกษณะดงน�

ต�ร�งท ๔. ค�เฉลยร�ยเดอนของปจจยพ�นทตนนำ��ท�งหมดทมบทบ�ทตอก�รใหนำ��ท�ไหลในลำ�ธ�รของป�ตนนำ��

เดอน นำ�� ฝน API API-API CNt CNt-API CNmดน CNs-API CNmพช CNv-API CNss CNs-API CN-APIเม.ย. 131.6 61.9 12.38 30 4.8 4 1.05 4 1.35 17 1.36 20.94พ.ค. 198.1 131.6 26.31 30 4.8 6 1.62 7 2.08 17 1.36 36.17ม.ย. 183.3 198.1 39.63 30 4.8 5 1.31 6 1.68 17 1.36 48.77ก.ค. 239.2 183.3 36.66 30 4.8 7 1.83 8 2.35 17 1.36 47.00ส.ค. 278.0 239.2 47.84 30 4.8 12 3.22 14 4.13 17 1.36 61.35ก.ย. 299.3 278.0 55.59 30 4.8 14 3.64 16 4.66 17 1.36 70.05ต.ค. 191.6 299.3 59.87 30 4.8 17 4.42 19 5.67 17 1.36 76.12พ.ย. 142.6 191.6 38.32 30 4.8 14 3.57 15 4.58 17 1.36 52.63ธ.ค. 91.0 142.6 28.52 30 4.8 12 3.22 14 4.13 17 1.36 42.04ม.ค. 40.4 91.0 18.21 30 4.8 7 1.88 8 2.40 17 1.36 28.65ก.พ. 39.8 40.4 8.07 30 4.8 4 1.17 5 1.50 17 1.36 16.90ม.ค. 61.9 39.8 7.97 30 4.8 4 1.15 5 1.48 17 1.36 16.76

Qm = 3.60 – 0.12 Rm + 1.24 CN-API, r2=0.8443 …(๑)

และภ�ยหลงก�รทดสอบแบบจำ�ลอง (verify) ดวยก�รนำ�เข�ขอมลทใชสร�งแบบจำ�ลอง ปร�กฏว�ปรม�ณนำ��ท�ร�ยเดอนทประเมนไดใหคว�มถกตองรอยละ ๘๔.๔๐ ดวยกน ในทำ�นองเดยวกนกบก�รสร�งแบบจำ�ลองคณตศ�สตร เพอประเมนค�นำ��ท�ร�ยเดอนของป�ตนนำ��แตละชนด ผลปร�กฏว�ใหคว�มถกตองอยในชวงระหว�งรอยละ ๗๒.๕๒ ถงรอยละ ๙๔.๔๖

ก�รใชประโยชนแบบจำ�ลองแบบจำ�ลองนำ��ท�ป�ตนนำ��ไดถกพฒน�ข�นม� เพอใชในก�รประเมนค�นำ��

ท�ทไหลในลำ�ธ�รร�ยเดอนจ�กพ�นทตนนำ��ทอยภ�ยใตก�รปกคลมของป�ตนนำ��ชนดต�ง ๆ ก�รทำ�ง�นของแบบจำ�ลองประกอบดวย ๓ ข �นตอนคอ

(๑).ก�รนำ�เข�ขอมล ไดแก (๑.๑).ระบชนดของป�ตนนำ��ทปร�กฏใหเหนอยบนพ�นทตนนำ��

และสดสวนของพ�นทป�ไมแตละชนดตอพ�นทตนนำ��ท�งหมด แบบจำ�ลองจะทำ�ก�รคดเลอกขอมล CN ร�ยเดอนของพช (CNm พช) และขอมล CN ร�ยเดอนของดน (CN ดน) ของป�ตนนำ��ทถกระบ

(๑.๒).นำ�เข�ค �คะแนนลกษณะภมประเทศของพ�นท ต นน ำ�� (CNt)

(๑.๓).นำ�เข�ค�คะแนนแองนำ��ทผวดนของพ�นทตนนำ�� (CNss) (๑.๔).นำ�เข�ขอมลนำ��ฝนร�ยเดอน (Rm) ของพ�นทตนนำ��แหง

น�น

13

(๒).ก�รประเมนค�นำ��ท�ของป�ตนนำ��แตละชนด ประกอบดวย (๒.๑).ก�รนำ�ขอมลนำ��ฝนร�ยเดอนม�ปรบใหเปนค� API ร�ย

เดอน แลวคณดวยค�คะแนนคว�มสำ�คญ คอ รอยละ ๒๐ ผลผลตทออกม�คอค� API-API ร�ยเดอน ดงตวอย�งทแสดงในต�ร�งท ๔.

(๒.๒).นำ�ค�คะแนนลกษณะภมประเทศ (CNt) ม�ปรบใหเปนค� CNt-API ร�ยเดอน ดวยก�รคณดวยค�คะแนนคว�มสำ�คญ คอ รอยละ ๑๖

(๒.3).นำ�ค�คะแนนแองนำ��ทผวดน (CNss) ม�ปรบใหเปนค� CNss-API ร�ยเดอน ดวยก�รคณดวยค�คะแนนคว�มสำ�คญ คอ รอยละ ๘

(๒.๔).นำ�ค�ร�ยเดอนของ CNm พช และ CNm ดน ของป�ตนนำ��แตละชนดทปร�กฏบนพ�นทตนนำ��ม�ห�ค�ร�ยเดอนของ CNv-API และ CNs-API ของป�ตนนำ��ชนดน�น ๆ ดวยก�รคณดวยค�คะแนนคว�มสำ�คญ คอ รอยละ ๓๐ และ รอยละ ๒๖ ต�มลำ�ดบ

(๒.๕).ห�ค�ร�ยเดอนของปจจยพ�นทตนนำ��ท�งหมดทมบทบ�ทตอก�รใหนำ��ท�ไหลในลำ�ธ�รของป�ตนนำ��แตละชนด หรอ ค� CN-API ร�ยเดอนดวยก�รนำ�ผลผลตจ�กขอ (๒.๑) ถง (๒.๔) ม�รวมกน

(๒.๖).ประเมนค�นำ��ท�ร�ยเดอนของป�ตนนำ��แตละชนด จ�กขอมลนำ��ฝนร�ยเดอน และขอมลร�ยเดอนของค� CN-API ของป�ตนนำ��ชนดน�น ๆ ดวยแบบจำ�ลองคณตศ�สตรของป�ตนนำ��แตละชนด ดงตวอย�งทแสดงในสมก�รท (๑)

(๓).ก�รประเมนค�นำ��ท�จ�กพ�นทตนนำ��ท�งหมด ดวยก�รนำ�ขอมลร�ยเดอนของนำ��ท�จ�กป�ตนนำ��แตละชนดทปร�กฏบนพ�นทตนนำ��ม�ห�ค�ร�ยเดอนของนำ��ท�จ�กพ�นทตนนำ��ท�งหมด ต�มสดสวนในก�รปกคลมพ�นทตนนำ��ของป�ตนนำ��แตละชนดทนำ�เข�ในขอ (๑.๑)

ถงแมว�แบบจำ�ลองนำ��ท�ป�ตนนำ��จะมคว�มซบซอนอยบ�ง แตเพอคว�มสะดวกของผใช แบบจ ำ�ลองนำ��ท�ป�ตนนำ��จงถกเขยนออกม�เปนโปรแกรมคอมพวเตอรแบบง�ย ๆ ดวยโปรแกรม Microsoft EXCEL ดงร�ยละเอยดทแสดงในภ�คผนวก

บทสรปก�รจดก�รทรพย�กรนำ��ใหมประสทธภ�พ จำ�เปนตองอ�ศยขอมลในด�น

ต�ง ๆ ของพ�นทตนนำ�� พ�นทกล�งนำ�� และพ�นทท�ยนำ�� ท�งน�ขอมลปรม�ณนำ��ท�ทไหลในลำ�ธ�รจ�กพ�นทตนนำ��กเปนขอมลทสำ�คญอนหนง แตพ�นทตนนำ��แตละแหง จะประกอบไปดวยป�ตนนำ��ชนดต�ง ๆ เปนจำ�นวนทไมเท�กน ดงน�น

14

เพอใหเกดคว�มถกตองในก�รประเมนค�นำ��ท�จ�กพ�นทตนนำ��ทมป�ตนนำ��หล�ยชนด จงมก�รศกษ�ปรม�ณนำ��ท�จ�กป�ตนนำ��แตละชนด และพฒน�เปนแบบจำ�ลองนำ��ท�จ�กพ�นทตนนำ��ป�ไมข�นม�

พ�นทตนนำ��ของประเทศไทยโดยทวไป ถกปกคลมไปดวยป�ไมชนดต�ง ๆ ไดแก ป�ดบเข� ป�ดบช�น ป�ดบแลง ป�เบญจพรรณ และป�เตงรง ปรม�ณนำ��ฝนทตกเหนอป�ตนนำ��เหล�น�จะอยในชวงระหว�ง ๑,๓๔๗.๗ ถง ๒,๕๑๖.๖ มม./ป สงผลทำ�ใหป�ตนนำ��ใหนำ��ท�ไหลในลำ�ธ�รโดยเฉลยรอยละ ๒๓.๓๐ ของฝนทตกลงม�ท�งหมด โดยมคว�มผนแปรทคอนข�งสงจ�กรอยละ ๖.๘๐ ของป�เตงรง ซงเปนป�ไมทมลกษณะแหงแลง ไปถงรอยละ ๔๒.๖๐ ของป�ดบเข� ซงเปนป�ไมทมลกษณะชมช�น

ก�รทำ�ง�นของแบบจำ�ลองประกอบไปดวย ก�รนำ�เข�ขอมล (๑)ชนดและสดสวนของป�ตนนำ��บนพ�นทตนนำ�� (๒)ค�คะแนนลกษณะภมประเทศและแองนำ��ทผวดน และ (๓)ปรม�ณนำ��ฝนร�ยเดอน ขอมลท �งหมดจะถกนำ�ม�ประเมนค�ปจจยพ�นทตนนำ��ทมบทบ�ทตอก�รใหนำ��ท�ภ�ยใตก�รปกคลมของป�ตนนำ��แตละชนด กอนทจะนำ�ขอมลนำ��ฝนร�ยเดอนเข�ม�รวมประเมนอกคร�งเพอห�ปรม�ณนำ��ท�ร�ยเดอนของป�ตนนำ��ชนดน�น ๆ สดท�ยเปนก�รใชสดสวนก�รปกคลมพ�นทตนนำ��ของป�ตนนำ��แตละชนด ม�ประมวลภ�พรวมของปรม�ณนำ��ท�ทพ�นทตนนำ��แหงน�นเอ�ออำ�นวยใหกบพ�นทตอนล�งตอไป

เอกส�รอ�งองBerglund, J.V. 1969. SILVICS. Silviculture Department,

Stage University College of Forestry at Syracuse. 287 P.

Mishra, S.K. and V.P. Singh. 2003. Soil Conservation Service Curve Number (SCS-CN) Methodology. Kluwer Academic Publishers. Dordrecht. 513 P.

Schwab, G.O., K.K. Barner, R.K. Frevert and T.W. Edminter. 1971. Rainfall and runoff, pp.63-81. In Elementary Soil and Water Engineering. John Wiley & Sons.Inc., New York.

Tangtham, N. 1998. Hydrological role of highland watershed in Thailand. Pp 27-51. In Proceeding of the International Symposium on Highland Ecosystem Management. Royal Angkhang Agricultural Station. Royal project Foundation. Chiangmai, Thailand.

15

Wanielista, M., R. Kersten and R. Eaglin. 1997. Hydrology : Water quantity and quality control. John Wiley & Sons, Inc. 567 P.

๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑

ภ�คผนวก

16

(๑ )นำ� เข�ขอมลชนดของป�ไ มบนพ� นท ตนนำ�� และ สดสวนของพ� นท ป�ไ มชนดน� น ๆตอพ� นท ป�ตนนำ�� ท� งหมด

ชนดป� สดสวนพ� นท CN พช CN ดนป�ดบเข� 10 6 7ป�ดบช� น 15 8 8ป�ดบแลง 40 9.5 8.5ป�เบญจพรรณ 30 13 10.5ป�เตงรง 5 14.5 12

(๒)นำ� เข�ขอมลค�คะแนนลกษณะภมประ เทศ%Slope ค� CN

พ� นทร�บตอนล�ง(Flat land area) 0 51 63 105 165 176 188 20

10 2410 2520 2730 30

303540

40

(๓ ).นำ� เข�ค�คะแนนแองนำ�� ท ผวดนค� CN

มอ�งเกบกกนำ�� ขน�ดเลก และฝ�ยตนนำ�� จำ�นวนม�ก 2มอ�งเกบกกนำ�� ขน�ดเลก แตมฝ�ยตนนำ�� จำ�นวนไ มม�ก 3มอ�งเกบนำ�� ขน�ดเลก แตไ มมฝ�ยตนนำ�� 5ไ มมอ�งเกบนำ�� ขน�ดเลก แตมฝ�ยตนนำ�� จำ�นวนม�ก 8ไ มมอ�งเกบนำ�� ขน�ดเลก แตมฝ�ยตนนำ�� จำ�นวนไ มม�ก 16ไ มมอ�งเกบนำ�� ขน�ดเลก และ ไ มมฝ�ยตนนำ�� 20

18

คว�มสง 500-700 เมตรคว�มสง > 700 เมตร

ลกษณะภมประ เทศ

พ� นท ลกเนน (Rolling terrain)

พ� นทล�ดเชงเข� (Hilly)

พ� นท ภเข�สงชน คว�มสง <500 เมตร

กำ� หนดค�คะแนนแองนำ� ทผวดน (CNss)

ประเภทและปรม�ณแองนำ�� ท ผวดน

กำ� หนดค�คะแนนลกษณะภมประ เทศ (CNt)

(mountain area)

(๑ .๑ ).ค� CNm ร�ยเดอนของพชและ ดน

CNm พช CNm ดน CNm พช CNm ดน CNm พช CNm ดน CNm พช CNm ดน CNm พช CNm ดนเม.ย. 2.77 3.23 6.18 6.18 0.83 0.75 0.54 0.43 0.00 0.00พ.ค. 3.51 4.10 8.76 8.76 5.08 4.55 4.57 3.69 0.00 0.00ม.ย. 3.93 4.58 3.07 3.07 5.38 4.81 12.21 9.86 0.00 0.00ก.ค. 5.30 6.18 4.29 4.29 8.88 7.95 16.11 13.01 1.79 1.48ส.ค. 6.67 7.79 3.20 3.20 32.56 29.13 28.78 23.25 47.55 39.35ก.ย. 9.88 11.53 3.22 3.22 20.75 18.57 41.83 33.79 44.88 37.14ต.ค. 11.22 13.09 9.11 9.11 36.17 32.36 20.44 16.51 50.36 41.68พ.ย. 8.43 9.83 17.87 17.87 3.14 2.81 14.31 11.55 22.94 18.99ธ.ค. 8.67 10.12 17.54 17.54 0.68 0.61 7.76 6.27 4.04 3.35ม.ค. 4.82 5.62 10.56 10.56 0.34 0.31 4.78 3.86 1.72 1.42ก.พ. 3.61 4.21 5.79 5.79 0.04 0.04 2.65 2.14 0.53 0.44ม.ค. 3.20 3.73 6.42 6.42 0.13 0.11 2.03 1.64 0.18 0.15เฉลย 6 7 8 8 9.5 8.5 13 10.5 14.5 12

ป�เตงรงเดอน

ป�ดบเข� ป�ดบช� น ป�ดบแลง ป�เบญจพรรณ

17

(๔ ).นำ� เข�ขอมลนำ�� ฝนร�ยเดอน (๔ .๑).ค�คะแนนโ ดยนำ�� หนกของแตละปจจยเดอน นำ�� ฝน ปจจย นน.ปจจยเม.ย. 111.3 API 20พ.ค. 249.7 พ� นท 16ม.ย. 278.0 ดน 26ก.ค. 333.1 พช 30ส.ค. 372.1 แองนำ�� 8ก.ย. 430.8ต.ค. 162.5พ.ย. 80.4ธ.ค. 45.6ม.ค. 12.0ก.พ. 5.1ม.ค. 24.8

(๕ ).ห�ค� CN-API ร�ยเดอน(๕ .๑ ).ป�ดบเข�

เดอน นำ�� ฝน API API-API CNt CNt-API CNmดน CNs-API CNmพช CNv-API CNss CNs-API CN-APIเม.ย. 111.3 24.8 4.97 40.00 6.40 3.23 0.84 2.77 0.83 18.00 1.44 14.48พ.ค. 249.7 111.3 22.25 40.00 6.40 4.10 1.06 3.51 1.05 18.00 1.44 32.21ม.ย. 278.0 249.7 49.94 40.00 6.40 4.58 1.19 3.93 1.18 18.00 1.44 60.15ก.ค. 333.1 278.0 55.60 40.00 6.40 6.18 1.61 5.30 1.59 18.00 1.44 66.64ส.ค. 372.1 333.1 66.62 40.00 6.40 7.79 2.02 6.67 2.00 18.00 1.44 78.49ก.ย. 430.8 372.1 74.42 40.00 6.40 11.53 3.00 9.88 2.96 18.00 1.44 88.22ต.ค. 162.5 430.8 86.15 40.00 6.40 13.09 3.40 11.22 3.37 18.00 1.44 100.76พ.ย. 80.4 162.5 32.50 40.00 6.40 9.83 2.56 8.43 2.53 18.00 1.44 45.43ธ.ค. 45.6 80.4 16.09 40.00 6.40 10.12 2.63 8.67 2.60 18.00 1.44 29.16ม.ค. 12.0 45.6 9.11 40.00 6.40 5.62 1.46 4.82 1.45 18.00 1.44 19.86ก.พ. 5.1 12.0 2.40 40.00 6.40 4.21 1.09 3.61 1.08 18.00 1.44 12.41ม.ค. 24.8 5.1 1.02 40.00 6.40 3.73 0.97 3.20 0.96 18.00 1.44 10.79

(๕ .๒).ป�ดบช� นเดอน นำ�� ฝน API API-API CNt CNt-API CNmดน CNs-API CNmพช CNv-API CNss CNs-API CN-APIเม.ย. 111.3 24.8 4.97 40.00 6.40 6.18 1.61 6.18 1.85 18.00 1.44 16.27พ.ค. 249.7 111.3 22.25 40.00 6.40 8.76 2.28 8.76 2.63 18.00 1.44 35.00ม.ย. 278.0 249.7 49.94 40.00 6.40 3.07 0.80 3.07 0.92 18.00 1.44 59.50ก.ค. 333.1 278.0 55.60 40.00 6.40 4.29 1.11 4.29 1.29 18.00 1.44 65.84ส.ค. 372.1 333.1 66.62 40.00 6.40 3.20 0.83 3.20 0.96 18.00 1.44 76.25ก.ย. 430.8 372.1 74.42 40.00 6.40 3.22 0.84 3.22 0.97 18.00 1.44 84.07ต.ค. 162.5 430.8 86.15 40.00 6.40 9.11 2.37 9.11 2.73 18.00 1.44 99.09พ.ย. 80.4 162.5 32.50 40.00 6.40 17.87 4.65 17.87 5.36 18.00 1.44 50.35ธ.ค. 45.6 80.4 16.09 40.00 6.40 17.54 4.56 17.54 5.26 18.00 1.44 33.75ม.ค. 12.0 45.6 9.11 40.00 6.40 10.56 2.74 10.56 3.17 18.00 1.44 22.86ก.พ. 5.1 12.0 2.40 40.00 6.40 5.79 1.50 5.79 1.74 18.00 1.44 13.48ม.ค. 24.8 5.1 1.02 40.00 6.40 6.42 1.67 6.42 1.92 18.00 1.44 12.45

(๕ .๓ ).ป�ดบแลงเดอน นำ�� ฝน API API-API CNt CNt-API CNmดน CNs-API CNmพช CNv-API CNss CNs-API CN-APIเม.ย. 111.3 24.8 4.97 40.00 6.40 0.75 0.19 0.83 0.25 18.00 1.44 13.25พ.ค. 249.7 111.3 22.25 40.00 6.40 4.55 1.18 5.08 1.52 18.00 1.44 32.80ม.ย. 278.0 249.7 49.94 40.00 6.40 4.81 1.25 5.38 1.61 18.00 1.44 60.65ก.ค. 333.1 278.0 55.60 40.00 6.40 7.95 2.07 8.88 2.66 18.00 1.44 68.17ส.ค. 372.1 333.1 66.62 40.00 6.40 29.13 7.58 32.56 9.77 18.00 1.44 91.80ก.ย. 430.8 372.1 74.42 40.00 6.40 18.57 4.83 20.75 6.23 18.00 1.44 93.31ต.ค. 162.5 430.8 86.15 40.00 6.40 32.36 8.41 36.17 10.85 18.00 1.44 113.26พ.ย. 80.4 162.5 32.50 40.00 6.40 2.81 0.73 3.14 0.94 18.00 1.44 42.01ธ.ค. 45.6 80.4 16.09 40.00 6.40 0.61 0.16 0.68 0.20 18.00 1.44 24.29ม.ค. 12.0 45.6 9.11 40.00 6.40 0.31 0.08 0.34 0.10 18.00 1.44 17.13ก.พ. 5.1 12.0 2.40 40.00 6.40 0.04 0.01 0.04 0.01 18.00 1.44 10.26ม.ค. 24.8 5.1 1.02 40.00 6.40 0.11 0.03 0.13 0.04 18.00 1.44 8.92

(๕ .๔ ).ป�เบญจพรรณเดอน นำ�� ฝน API API-API CNt CNt-API CNmดน CNs-API CNmพช CNv-API CNss CNs-API CN-APIเม.ย. 111.3 24.8 4.97 40.00 6.40 0.43 0.11 0.54 0.16 18.00 1.44 13.08พ.ค. 249.7 111.3 22.25 40.00 6.40 3.69 0.96 4.57 1.37 18.00 1.44 32.42ม.ย. 278.0 249.7 49.94 40.00 6.40 9.86 2.56 12.21 3.66 18.00 1.44 64.01ก.ค. 333.1 278.0 55.60 40.00 6.40 13.01 3.38 16.11 4.83 18.00 1.44 71.66ส.ค. 372.1 333.1 66.62 40.00 6.40 23.25 6.04 28.78 8.63 18.00 1.44 89.14ก.ย. 430.8 372.1 74.42 40.00 6.40 33.79 8.78 41.83 12.55 18.00 1.44 103.59ต.ค. 162.5 430.8 86.15 40.00 6.40 16.51 4.29 20.44 6.13 18.00 1.44 104.41พ.ย. 80.4 162.5 32.50 40.00 6.40 11.55 3.00 14.31 4.29 18.00 1.44 47.64ธ.ค. 45.6 80.4 16.09 40.00 6.40 6.27 1.63 7.76 2.33 18.00 1.44 27.88ม.ค. 12.0 45.6 9.11 40.00 6.40 3.86 1.00 4.78 1.43 18.00 1.44 19.39ก.พ. 5.1 12.0 2.40 40.00 6.40 2.14 0.56 2.65 0.79 18.00 1.44 11.59ม.ค. 24.8 5.1 1.02 40.00 6.40 1.64 0.43 2.03 0.61 18.00 1.44 9.89

18

(๕ .๕ ).ป�เตงรงเดอน นำ�� ฝน API API-API CNt CNt-API CNmดน CNs-API CNmพช CNv-API CNss CNs-API CN-APIเม.ย. 111.3 24.8 4.97 40.00 6.40 0.00 0.00 0.00 0.00 18.00 1.44 12.81พ.ค. 249.7 111.3 22.25 40.00 6.40 0.00 0.00 0.00 0.00 18.00 1.44 30.09ม.ย. 278.0 249.7 49.94 40.00 6.40 0.00 0.00 0.00 0.00 18.00 1.44 57.78ก.ค. 333.1 278.0 55.60 40.00 6.40 1.48 0.39 1.79 0.54 18.00 1.44 64.36ส.ค. 372.1 333.1 66.62 40.00 6.40 39.35 10.23 47.55 14.27 18.00 1.44 98.96ก.ย. 430.8 372.1 74.42 40.00 6.40 37.14 9.66 44.88 13.46 18.00 1.44 105.38ต.ค. 162.5 430.8 86.15 40.00 6.40 41.68 10.84 50.36 15.11 18.00 1.44 119.94พ.ย. 80.4 162.5 32.50 40.00 6.40 18.99 4.94 22.94 6.88 18.00 1.44 52.16ธ.ค. 45.6 80.4 16.09 40.00 6.40 3.35 0.87 4.04 1.21 18.00 1.44 26.01ม.ค. 12.0 45.6 9.11 40.00 6.40 1.42 0.37 1.72 0.52 18.00 1.44 17.84ก.พ. 5.1 12.0 2.40 40.00 6.40 0.44 0.11 0.53 0.16 18.00 1.44 10.51ม.ค. 24.8 5.1 1.02 40.00 6.40 0.15 0.04 0.18 0.05 18.00 1.44 8.95

(๖ ).ปรม�ณนำ�� ท�ร�ยเดอนจ�กพ� นท ตนนำ��เดอน ป�ดบเข� ป�ดบช� น ป�ดบแลง เบญจพรรณ ป�เตงรง รวมเม.ย. 4.2 2.3 0.1 1.7 0 8.3พ.ค. 4.5 8.8 8.5 6.1 0.3 28.1ม.ย. 8.0 12.4 16.4 13.7 0.8 51.3ก.ค. 8.0 14.8 19.7 15.5 0.9 58.9ส.ค. 9.1 17.2 26.8 19.7 1.6 74.3ก.ย. 9.5 19.9 28.6 23.0 1.7 82.7ต.ค. 15.5 13.1 27.3 23.8 2.0 81.8พ.ย. 9.1 5.1 6.8 10.2 0.7 31.9ธ.ค. 7.3 2.2 1.4 5.5 0.2 16.5ม.ค. 6.5 0.0 0.0 3.5 0.0 10.0ก.พ. 5.6 0.0 0.0 1.6 0 7.2ม.ค. 5.1 0.0 0.0 1.1 0 6.2รวม 92.4 95.9 135.5 125.4 8.1 457.3

๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑๑

19