ภาษีขยะ, waste tax - t...

ภาษขยะ

โดย

นางสาวอรนชา ยงยง

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร นตศาสตรมหาบณฑต สาขากฎหมายภาษ

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

WASTE TAX

BY

MISS ONNICHA YINGYONG

A THESIS SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF MASTER OF LAWS

TAX LAW FACULTY OF LAW

THAMMASAT UNIVERSITY ACADEMIC YEAR 2015

COPYRIGHT OF THAMMASAT UNIVERSITY

(1)

หวขอวทยานพนธ ภาษขยะ ชอผเขยน นางสาวอรนชา ยงยง ชอปรญญา นตศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา/คณะ/มหาวทยาลย กฎหมายภาษ นตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ศาสตราจารย วรยะ นามศรพงศพนธ ปการศกษา 2558

บทคดยอ

ขยะนบเปนปญหาสงแวดลอมทมความส าคญและมความรนแรงมากขนเรอยๆ สาเหตมา จากการด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจและการอปโภคบรโภคของมนษยทไมมขดจ ากด สงผลใหเกด สงเหลอจากการด าเนนกจกรรมและการอปโภคบรโภคนน ซงหากขยะเหลานนไมไดรบการก าจดท ถกตองจะท าใหเกดปญหาตอสขอนามยของมนษยและสงมชวตอนๆ ตลอดจนคณภาพสงแวดลอมทงหลายอกดวย

วทยานพนธฉบบนจงมวตถประสงคเพอศกษาถงหลกการจดการขยะและแนวคด ในการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอใหทราบถงแนวทางในการจดการปญหาขยะทมประสทธภาพ และเปนมตรกบสงแวดลอม เพอท าการศกษาตอไปวามาตรการและกฎหมายทเกยวของกบการจดการขยะของประเทศไทยเพยงพอตอการจดการปญหาขยะหรอไม อยางไร รวมทงศกษาตอไปวาในตางประเทศไดแก สหราชอาณาจกร ประเทศนวซแลนด และมลรฐมนนโซตา สหรฐอเมรกา มการใชมาตรการทางกฎหมายในลกษณะเชนไรเพอท าความเขาใจถงมาตรการดงกลาว เพอน ามาพฒนาและปรบปรงการจดการปญหาขยะในประเทศไทย ทงนไดก าหนดระเบยบวธการศกษาในรปแบบการศกษาวจยทางเอกสารเปนหลก ทงเอกสารทเปนต ารา หนงสอ บทความ งานวจยและกฎหมายทเกยวของสวนทเปนภาษาไทยและภาษาตางประเทศ รวมถงขอมลทางอนเตอรเนตของหนวยงานภาครฐ องคกรทงหลายทงในประเทศ และตางประเทศ รวมไปถงความเหนของนกวชาการทมความเกยวของกบการจดการขยะ เครองมอทางเศรษฐศาสตร ภาษสงแวดลอมและภาษขยะ

จากการศกษาพบวาขณะทปญหาขยะมแนวโนมจะมความรนแรงมากขนเรอยๆ เมอศกษามาตรการตางๆทใชในการจดการขยะในประเทศไทย จะพบวา แมประเทศไทยจะม

(2)

มาตรการทางกฎหมายท ก าหนดขนตอน วธการ และอ านาจหนาทของหนวยงานของรฐ ในการจดการขยะ และเปนกฎหมายในลกษณะเป นมาตรการส งการและควบคม อกท ง มการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรในรปของคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะมาใช แต การใชมาตรการตางๆเหลานนกยงไมครอบคลมถงปญหาทเกดขน เนองจากยงมปญหาบางประการทมาตรการทใชอยในปจจบนไมสามารถแกไขปญหาดงกลาวได ซงปญหานนสามารถแบงออก ไดเปน 3 ประการ ไดแก

1. ปญหาการขาดมาตรการทางภาษในการจดการขยะ 2. ปญหาการขาดรายไดขององคกรปกครองสวนทองถนในการจดการปญหาขยะ 3. ปญหามาตรการทางกฎหมายทเกยวกบการจดการขยะ จากปญหาทกลาวมา จงเสนอใหมการจดเกบภาษขยะเพอใหการจดการปญหาขยะ

สอดคลองตามหลกผกอมลพษเปนผจายดวยการใหผทกอใหเกดขยะเขามาแบกรบตนทนภายนอกในทางส งแวดลอมและส งคม เพอเปล ยนแปลงพฤตกรรมของผ กอ ให เกดขยะและจ งใจ ใหผกอใหเกดขยะลดปรมาณการผลตขยะ รวมทงด าเนนการอนใดเพอลดปรมาณขยะทจะถกน าไปก าจด ทงนเพอใหการแกไขปญหาขยะเปนไปอยางมประสทธภาพและยงยน

ค าส าคญ: การจดการปญหาขยะ, เครองมอทางเศรษฐศาสตร, ภาษสงแวดลอม

(3)

Thesis Title WASTE TAX Author Miss Onnicha Yingyong Degree Master of Laws Department/Faculty/University Tax Law Law Thammasat University Thesis Advisor Professor Wiriya Namsiripongpun

ABSTRACT

Waste is becoming an important and increasingly serious environmental issue, due to infinite consumption and economic activities. What remains from these human activities may cause problems to not only human and animal hygiene, but also the general quality of the environment.

This thesis aims at studying waste management principles and the employment of economic instruments for efficient and environmentally friendly waste management. This is to further study whether Thailand’s existing waste management legislation and measures are sufficient to deal with waste problems. This study also explores the waste management laws in other regions including the United Kingdom, New Zealand, and Minnesota, the United States of America. The knowledge will contribute to the development and improvement of waste management practices in Thailand.

The research methodology mainly involves the inspection of documents in Thai and other languages, including textbooks, books, articles, research studies, laws, websites of government sectors and other organizations in Thailand and other countries. Some information was also obtained from different scholars’ opinions on waste management, economic instruments, environmental taxes, and waste taxes.

The results reveal that even though Thailand not only has command-and-control legislative measures that define procedures, means, and government sectors’ authority and function in waste management, but also uses economic instruments

(4)

such as waste collection fees, those measures still do not cover the whole range of existing problems. The problems which the current measures fail to resolve are as follow:

1. The lack of tax instruments for waste management 2. The local administrative governments’ lack of revenue for waste management 3. The problems related to the waste management legislation This thesis suggests the implementation of waste taxes which are in

accordance with Polluters Pay Principle (PPP). The principle requires the polluters to be responsible for the incurred environmental and social costs. The internalization of these environmental externalities is to change the polluters’ behaviors and persuade them to reduce waste production or reduce the amount of waste to be disposed so to encourage sustainable and efficient waste management. Keyword: Waste Management, Economic Instruments, Environmental Tax

(5)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนจะส าเรจลงไมได หากปราศจากความกรณาและการชแนะทเปนประโยชนจากกรรมการสอบวทยานพนธทกทาน ขอขอบพระคณศาสตราจารย ดร. อ านาจ วงศบณฑต ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ ผชวยศาสตราจารย ดร. สปรยา แกวละเอยด และอาจารยสรายทธ วฒยาภรณ กรรมการสอบวทยานพนธ ทใหความกรณาสละเวลามาเปนกรรมการสอบวทยานพนธ โดยเฉพาะศาสตราจารยวรยะ นามศรพงศพนธ กรรมการและทปรกษาวทยานพนธทกรณารบเปนทปรกษาวทยานพนธและไดสละเวลาอนมคาในการใหค าปรกษา ขอคดเหน และค าแนะน าทเปนประโยชน ตลอดจนใหความเมตตากบผเขยนตลอดมา ผเขยนจงขอขอบพระคณทานอาจารยทกทานเปนอยางสงมา ณ โอกาสน

นอกจากน ผเขยนตองขอขอบพระคณอาจารยสาขากฎหมายภาษทกทานทใหความรในสาขาวชากฎหมายภาษ ขอขอบคณเพอนรวมชนเรยนกฎหมายภาษทกคนทใหความชวยเหลอและก าลงใจแกผเขยนมาตลอด และขอขอบคณเพอนรก คณณฏฐนนท จนทรเจาฉาย คณกณศา วงศคม คณลกษมณ อมทรพย คณพรเพญ เหลกดเศษ คณรพพงศ เอกปยะพรชย คณชนกา เจรญพานช คณภทรพล พลรงสต คณกมลภส เศรษฐวชราวนช คณณชาภทร ดวงแกวและคณมนสว เพชรยอย ทเปนก าลงใจและใหค าปรกษา ตลอดจนใหค าแนะน าทมประโยชนในการจดท าวทยานพนธฉบบน

ทายทสด ผเขยนขอขอบพระคณครอบครวทเปนพลงผลกดนทส าคญทสดของผเขยน คณเบญจางค คณประจกษ และคณรนกฤต ยงยง ทใหการสนบสนนทงก าลงใจ ก าลงกาย และก าลงทรพยในการศกษาของผเขยนมาโดยตลอด

หากวทยานพนธฉบบนจะมประโยชนตอผอนตอไป ขอยกประโยชนแหงอานสงคนใหแกครอบครวของผเขยน และหากผลการศกษานมขอบกพรองประการใด ผเขยนขอนอมรบไวเพอปรบปรงแกไขในการศกษาครงตอไป

นางสาวอรนชา ยงยง

(6)

สารบาญ

หนา บทคดยอภาษาไทย (1) บทคดยอภาษาองกฤษ (3) กตตกรรมประกาศ (5) สารบาญตาราง (11) สารบาญภาพ (13) บทท 1 บทน า 1

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา 5 1.3 ขอบเขตของวธการศกษา 6 1.4 วธการศกษา 6 1.5 สมมตฐานของการศกษา 6 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 7

บทท 2 หลกการจดการขยะและแนวคดการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตร 8 เพอจดการปญหาสงแวดลอม

2.1 หลกการจดการขยะ 9

2.1.1 นยาม การจ าแนกประเภท และการก าหนดภาชนะรองรบขยะ 9 2.1.1.1 นยามของขยะ 9 2.1.1.2 การจ าแนกประเภทและการก าหนดภาชนะรองรบขยะ 10

(7)

2.1.2 แนวคดระดบชนการจดการขยะ 13 2.1.2.1 การปองกน 13 2.1.2.2 การใชซ า 13 2.1.2.3 การรไซเคล 13 2.1.2.4 การแปรรปเพอเปลยนเปนพลงงาน 14 2.1.2.5 การก าจดในขนตอนสดทาย 14

2.1.3 สถานการณขยะในประเทศไทย 17 2.2 แนวคดการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชในการจดการปญหาสงแวดลอม 19

2.2.1 เครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอการจดการปญหาสงแวดลอม 20 2.2.1.1 หลกการของเครองมอเศรษฐศาสตรเพอจดการปญหาสงแวดลอม 21 2.2.1.2 วตถประสงคของเครองมอทางเศรษฐศาสตร 22 2.2.1.3 ประเภทของเครองมอทางเศรษฐศาสตร 23

2.2.2 ภาษสงแวดลอม 28 2.2.2.1 ทมาและความส าคญในการจดเกบภาษสงแวดลอม 28 2.2.2.2 นยามและประเภทของภาษสงแวดลอม 29 2.2.2.3 โครงสรางภาษสงแวดลอม 32

บทท 3 การจดเกบภาษขยะในตางประเทศ 38

3.1 การจดเกบภาษขยะในสหราชอาณาจกร 38 3.1.1 โครงสรางภาษขยะ 39

3.1.1.1 บคคลผมหนาทเสยภาษ 40 3.1.1.2 ฐานภาษ 41 3.1.1.3 อตราภาษ 42 3.1.1.4 การบรรเทาภาระภาษ 45 3.1.1.5 การด าเนนการเกยวกบการจดเกบภาษ 45 3.1.1.6 การน ารายไดจากภาษไปใชประโยชนดวยวธการตางๆ 46

3.1.2 ผลจากการจดเกบภาษขยะ 46 3.2. การจดเกบภาษขยะในประเทศนวซแลนด 50

3.2.1 โครงสรางภาษขยะ 51 3.2.2.1 บคคลผมหนาทเสยภาษ 51

(8)

3.2.2.2 ฐานภาษ 51 3.2.2.3 อตราภาษ 53 3.2.2.4 การด าเนนการเกยวกบการจดเกบภาษ 53 3.2.2.5 การน ารายไดจากภาษไปใชประโยชนดวยวธการตางๆ 53

3.2.2 ผลกระทบจากการจดเกบภาษขยะ 54 3.3 การจดเกบภาษขยะในมลรฐมนนโซตา สหรฐอเมรกา 56

3.3.1 โครงสรางภาษขยะ 57 3.3.1.1 บคคลผมหนาทเสยภาษ 57 3.3.1.2 ฐานภาษ 57 3.3.1.3 อตราภาษ 59 3.3.1.4 การด าเนนการเกยวกบการจดเกบภาษ 61 3.3.1.5 การน ารายไดจากภาษไปใชประโยชนดวยวธการตางๆ 62

3.3.2 ผลจากการจดเกบภาษขยะ 62 3.4 เปรยบเทยบการจดเกบภาษขยะของตางประเทศ 65

บทท 4 มาตรการจดการปญหาขยะในประเทศไทย 68

4.1 มาตรการทางกฎหมายทเกยวกบขยะในประเทศไทย 68 4.1.1 มาตรการก ากบดแลสงแวดลอมในภาพรวม 69 4.1.2 มาตรการทางกฎหมายทเกยวกบการจดการขยะชมชน 70

4.1.2.1 กฎหมายทเกยวกบการจดการขยะทวไป 70 4.1.2.2 กฎหมายทเกยวกบการจดการขยะตดเชอ 74 4.1.2.3 ขอสงเกตเกยวกบมาตรการทางกฎหมายทเกยวกบ 74

การจดการขยะชมชน 4.1.3 มาตรการทางกฎหมายทเกยวกบการก ากบดแลการจดการขยะ 75

ในแงการด าเนนงานกจการโรงงานอตสาหกรรม 4.1.3.1 กฎหมายทเกยวกบการจดการขยะอนตราย 76 4.1.3.2 กฎหมายทเกยวกบการควบคมวตถอนตราย 78 4.1.3.3 ขอสงเกตกฎหมายทเกยวกบการก ากบดแลการจดการขยะ 79

ในแงการด าเนนงานกจการโรงงานอตสาหกรรม

(9)

4.2 เครองมอทางเศรษฐศาสตรทเกยวกบการจดการขยะในประเทศไทย 80 4.2.1 การจดเกบคาธรรมเนยมการใหบรการเกบและรบขนขยะ 81 4.2.2 การจดเกบคาธรรมเนยมการออกใบอนญาตใหด าเนนการจดการขยะ 83

4.3 แนวโนมการน ามาตรการทางกฎหมายและเครองมอทางเศรษฐศาสตร 84 มาใชในการจดการขยะในอนาคต 4.3.1 แนวโนมการน ามาตรการทางกฎหมายมาใชในการจดการปญหาขยะ 84

ในอนาคต 4.3.1.1 เหตผลเบองหลงอนเปนวตถประสงคในการตราพระราชบญญต 85

การบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. ... 4.3.1.2 สาระส าคญตามรางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาต 85

พ.ศ. ... 4.3.1.3 ขอสงเกตรางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาตพ.ศ. ... 88

4.3.2 แนวโนมการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใช 90 ในการจดการปญหาขยะในอนาคต

4.3.2.1 เหตผลเบองหลงอนเปนวตถประสงคในการตราพระราชบญญต 90 มาตรการการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. ...

4.3.2.2 การจดเกบภาษสงแวดลอม 91 4.3.2.3 การจดเกบคาธรรมเนยมการจดการมลพษ 93 4.3.2.4 ขอสงเกตรางพระราชบญญตมาตรการการคลง 94

เพอสงแวดลอม พ.ศ. ... บทท 5 ปญหามาตรการทางภาษและมาตรการทางกฎหมายทเกยวกบ 98

การจดการขยะในประเทศไทย

5.1 ปญหาการขาดมาตรการทางภาษในการจดการปญหาขยะ 98 5.2 ปญหาการขาดรายไดขององคกรปกครองสวนทองถนในการจดการปญหาขยะ 101 5.3 ปญหามาตรการทางกฎหมายทเกยวกบการจดการขยะ 111

5.3.1 ปญหามาตรการทางกฎหมายสงแวดลอม 111 5.3.2 ปญหามาตรการทางกฎหมายรวมลงทนระหวางรฐกบเอกชน 112

(10)

บทท 6 บทสรปและขอเสนอแนะ 116 6.1 บทสรป 116 6.2 ขอเสนอแนะ 120

6.2.1 หลกการทวไปของภาษขยะ 120 6.2.1.1 การก าหนดความหมายและลกษณะส าคญของภาษขยะ 120 6.2.1.2 เหตผลและความจ าเปนในการจดเกบภาษขยะ 121 6.2.1.3 ชองทางในการบญญตกฎหมายเพอจดเกบภาษ 122 6.2.2.4 การก าหนดกลไกในการสนบสนนการจดการขยะ 123

ทเปนมตรกบสงแวดลอม 6.2.2 โครงสรางภาษขยะ 124

6.2.2.1 ผมหนาทเสยภาษขยะ 124 6.2.2.2 ฐานภาษ 125 6.2.2.3 อตราภาษ 126 6.2.2.4 การบรรเทาภาระภาษ 127 6.2.2.5 การด าเนนการเกยวกบการจดเกบภาษ 128 6.2.2.6 การน ารายไดจากภาษไปใชประโยชนดวยวธการตางๆ 129

บรรณานกรม 131 ภาคผนวก

ภาคผนวก ก พระราชบญญตการเงน ค.ศ. 1996 (Finance Act 1996) 140 ตอนท 8 สวนท 3 ภาษขยะ (Landfill Tax)

ภาคผนวก ข พระราชบญญตการลดปรมาณขยะ ค.ศ. 2008 180 (Waste Minimisation Act 2008) สวนท 3 วาดวยภาษขยะ (Waste Disposal Levy)

ภาคผนวก ค ธรรมนญแหงมลรฐมนนโซตา สวนมาตรา 297H วาดวยภาษขยะ 189 (Minnesota Statutes Chapter 297H SOLID WASTE MANAGEMENT TAX)

ประวตผเขยน 204

(11)

สารบาญตาราง

ตารางท หนา 2.1 ปรมาณขยะทเกดขนในประเทศไทยในระหวางป พ.ศ. 2552-2557 17 2.2 ปรมาณขยะทน าไปก าจด ขยะทไมไดรบการก าจด 18

และขยะทน าไปใชประโยชนในระหวางป พ.ศ. 2551-2557 2.3 ปรมาณของเสยอนตรายจ าแนกตามแหลงก าเนดในระหวางป พ.ศ. 2556-2557 19 3.1 ปรมาณขยะทน าไปก าจดโดยวธการฝงกลบในสหราชอาณาจกร 46

ในป ค.ศ. 1995, 2010-2012 3.2 รายไดจากการจดเกบภาษขยะในสหราชอาณาจกรในป ค.ศ. 2010-2015 48 3.3 รายไดจากภาษขยะในประเทศนวซแลนดในปงบประมาณ ค.ศ. 2009-2013 55 3.4 ปรมาณขยะในประเทศนวซแลนดทถกน าไปก าจด 55

ในป ค.ศ. 1998, 2002, 2006, 2010-2014 3.5 อตราภาษขยะของมลรฐมนนโซตาส าหรบขยะทปะปนกน 59 3.6 อตราภาษขยะของมลรฐมนนโซตาส าหรบขยะทไมปะปนกน 60 3.7 รายไดจากการจดเกบภาษขยะของมลรฐมนนโซตาในป ค.ศ. 2010-2014 63 3.8 ปรมาณขยะทน าไปจดการดวยวธการตางๆในเมองมนนแอโปลส 64

มลรฐมนนโซตา สหรฐอเมรกา ในป ค.ศ. 1996-1998 และ ค.ศ. 2012-2015 3.9 เปรยบเทยบการจดเกบภาษขยะของตางประเทศ 65 4.1 อตราคาธรรมเนยมการเกบและขนมลฝอยทวไปประจ ารายเดอน 81 4.2 อตราคาธรรมเนยมการเกบและขนมลฝอยตดเชอประจ ารายเดอน 82 5.1 อตราคาธรรมเนยมการเกบและขนมลฝอยทวไปประจ ารายเดอน 98 5.2 อตราคาธรรมเนยมการเกบและขนมลฝอยตดเชอประจ ารายเดอน 99 5.3 ปรมาณขยะรายวนในเขตกรงเทพมหานครในป พ.ศ. 2553–2557 104 5.4 อตราคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะทวไปรายเดอนของกรงเทพมหานคร 104 5.5 อตราคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะตดเชอรายเดอนของกรงเทพมหานคร 105 5.6 รายไดจากคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะของกรงเทพมหานคร 105

ในปงบประมาณ 2552-2555 (บาท) 5.7 งบประมาณรายจายประจ าดานการรกษาความสะอาดและ 106

ความเปนระเบยบเรยบรอยของกรงเทพมหานครในปงบประมาณ 2552-2555

(12)

5.8 อตราคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะทวไปรายเดอน 108 ของเทศบาลนครหาดใหญ

5.9 อตราคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะตดเชอรายเดอน 108 ของเทศบาลนครหาดใหญ

5.10 งบประมาณรายจายประจ างานก าจดขยะมลฝอยและสงปฏกล 109 ของเทศบาลนครหาดใหญ ในปงบประมาณ 2556-2559

(13)

สารบาญภาพ

ภาพท หนา

3.1 เหตการณการลกลอบทงขยะเฉพาะในองกฤษตงแตป ค.ศ. 2007-2015 (พนครง) 49

1

บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ในหลายทศวรรษทผานมา ประเทศไทยก าลงเผชญกบความเสอมโทรมของสงแวดลอม อนเนองมาจากนโยบายพฒนาเศรษฐกจทมงเนนการสงเสรมภาคอตสาหกรรมและการพฒนาเทคโนโลย การไมรวมตนทนดานสงแวดลอมในการผลตหรอการท ากจกรรม รวมไปถงการเพมขนของจ านวนประชากร ลวนเปนปจจยท าใหเกดความตองการในการใชทรพยากรธรรมชาตเพมมากขน1 ซงกจกรรมตางๆไมวาเปนการผลตหรอการบรโภคยอมท าใหเกดเศษสงเหลอและของเสยจากกระบวนการผลตและการอปโภคบรโภค ดงนนเมอมการผลตหรอการอปโภคบรโภคทมากขน เศษสงเหลอและของเสยจากกระบวนการผลตและการอปโภคบรโภคกยอมมากขนตามไปดวยเชนกน

จากสาเหตดงกลาว ปญหาทตามมาซงไมอาจหลกเลยงไดคอปญหาขยะลนเมองซง หากไมไดรบการก าจดใหถกวธหรอถกทงไว ณ แหลงก าเนดเปนเวลานานเกนไป โดยไมไดมการเก บ รวบรวม ขนสง และน าไปก าจดในระยะเวลาทเหมาะสม อาจกอใหเกดมลพษตอสงแวดลอม เชน มลพษทางน าอนเกดจากกองขยะทตกคางบนพน เมอฝนตกจะเกดน าเสยและไหลลงสแหลงน า มลพษทางอากาศซงเกดจากการเผาขยะกลางแจงท าใหเกดควนหรอสารมลพษทางอากาศ หรอ มลพษทางดนอนเกดจากการฝงกลบขยะทไมไดมาตรฐานหรอเกดจากน าซะขยะไหลไปปนเปอนดน เปนตน นอกจากนยงอาจเกดผลกระทบตอเศรษฐกจและสงคม โดยรฐตองใชจายงบประมาณเปนจ านวนมากในการลงทนสรางสถานทก าจดขยะซงมกจะกอใหเกดความขดแยงระหวางรฐกบประชาชนทอยในบรเวณทจะกอสรางระบบ อกทงขยะยงเปนแหลงเพาะพนธสตวทเปนพาหนะน าเชอโรค อาท หน แมลงวน แมลงสาบ เปนตน ซงเปนพาหนะน าโรคตดตอซงกอใหเกดผลเสยตอสขอนามยของมนษยอกดวย2

ในสวนมาตรการทางกฎหมายในการจดการขยะชมชนของประเทศไทย ปรากฏตามพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 ซงเปนกฎหมายทก าหนดหนวยงานทมอ านาจหนาทในการจดการขยะ รวมไปถงอ านาจในการออกขอก าหนดของทองถนตางๆ ทเกยวกบหลกเกณฑและ

1 อ านาจ วงศบณฑต, กฎหมายสงแวดลอม, พมพครงท 3, (กรงเทพ : วญญชน, 2557), น. 33-41. 2 อาณต ตะปนดา, ความรเบองตนเกยวกบการจดการมลฝอย, (กรงเทพ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2553), น. 38-42.

2

วธการจดการขยะ การก าหนดอตราคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะ และการออกใบอนญาตใหเอกชนด าเนนการรบขนหรอก าจดขยะโดยท าเปนธรกจหรอโดยไดรบประโยชนตอบแทนดวยการคดคาบรการ ในสวนขยะอนตรายจากการด าเนนงานของโรงงานอตสาหกรรม อยภายใตพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 และพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ซงเปนกฎหมายทมลกษณะเปนมาตรการสงการและควบคม (Command and Control) กลาวคอ รฐจะเปนผออกมาตรฐานใน การด าเนนการจดการขยะอนตรายเหลานน โดยมกรมโรงงานอตสาหกรรมเปนผก ากบดแลให โรงงานอตสาหกรรมด าเนนการใหเปนไปตามมาตรฐานนน สวนหลกเกณฑและวธการจดการขยะใหเปนไปตามประกาศกฎกระทรวงอตสาหกรรม

นอกจากนน พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 ไดเปดชองใหเอกชนเขามาม สวนรวมในการจดการขยะ โดยองคกรปกครองสวนทองถนอาจท าสญญาจางเอกชนเขามาด าเนนการแทนองคกรปกครองสวนทองถน โดยยงถอวาองคกรปกครองสวนทองถนยงมอ านาจในการจ ดเกบคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะเชนเดม หรอองคกรปกครองสวนทองถนอาจใหใบอนญาตแกเอกชนในการด าเนนการจดการขยะในทางธรกจกได ซงกรณน เอกชนจะมสทธเกบคาบรการจดการขยะ อยางไรกด แมกฎหมายดงกลาวจะเปดชองใหเอกชนสามารถเขามาด าเนนงานในการจดการขยะได แตองคกรปกครองสวนทองถนกยงมอ านาจหนาทในการจดการขยะเชนเดม เนองจากพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 ไมไดก าหนดถงการสนสดอ านาจหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน หากใหเอกชนมาด าเนนการแทน3 ประกอบกบมความเหนของคณะกรรมการกฤษฎกา เลขเสรจท 688/2541 เหนวาการจดการขยะเปนภารกจของรฐตามนยแหงพระราชบญญตวาดวยการให เอกชนเขารวมงานหรอด าเนนการในกจการของรฐ พ.ศ. 25354

จากการตความขางตน องคกรปกครองสวนทองถนจงตองยดถอการตความของคณะกรรมการกฤษฎกา และมองวาเมอการจดการขยะเปนภารกจของรฐ ดงนนขยะจงเปนทรพยสนของรฐดวย ท าใหเอกชนทเขามาด าเนนการจดการขยะไมสามารถน าขยะไปใชประโยชนใดๆได หากไมไดรบอนญาตจากองคกรปกครองสวนทองถน ไมวาจะเปนการน าไปรไซเคล หรอน าไปแปรรปเปนพลงงาน จะตองน าไปก าจดเทานน ซงการขออนญาตดงกลาวมกจะเกดขอขดของ เนองจากผบรหารของ องคกรปกครองสวนทองถนหลายแหงไมตองการใหเอกชนน าขยะไปจดการ เพราะหากมปรมาณขยะมากกจะสามารถตงงบประมาณในการจดการขยะไดสง ซงงบประมาณดงกลาวเปนงบประมาณททจรต

3 อ านาจ วงศบณฑต, อางแลว เชงอรรถท 1, น. 381. 4 เลขเสรจท 688/2541 บนทกส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรอง กรงเทพมหานคร หารอการใหเอกชนด าเนนการกอสรางและจดการระบบก าจดมลฝอย.

3

คอรรปชนไดงาย เนองมาจากปรมาณขยะเปนสงทตรวจสอบไดยาก5 ดงนน การตความวาขยะเปนทรพยสนของรฐ จงท าใหเกดอปสรรคแกเอกชนในการด าเนนธรกจเกยวกบการจดการขยะเปนอยางมาก เพราะไมสามารถน าขยะไปกอมลคาทางเศรษฐกจอยางอนไดนอกเหนอจากน าไปก าจด

ขณะทการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรในการจดการปญหาขยะเปนการจดเกบคาธรรมเนยมตามกฎกระทรวงวาดวยอตราคาธรรมเนยมการใหบรการเกบ ขน และก าจดสงปฏกลหรอมลฝอยและอตราคาธรรมเนยมอนๆ พ.ศ. 25456 ซงเปนการจดเกบคาธรรมเนยมจากการเกบและรบขนขยะเทานน ไมไดรวมถงคาก าจดขยะดวย โดยก าหนดเพดานอตราคาธรรมเนยมสงสดไว ครวเรอนละไมเกน 40 บาท อยางไรกด องคกรปกครองสวนทองถนกสามารถก าหนดคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะใหต ากวาเพดานอตราคาธรรมเนยมสงสดตามกฎกระทรวงฉบบดงกลาว หรอไมจดเกบเลยกได ซงถอเปนอ านาจของผบรหารทองถนนนๆ ดงนน รายไดทมาจากคาธรรมเนยมการเกบและรบขนในแตละทองถนจงมจ านวนนอยเมอเปรยบเทยบกบรายจายทองคกรปกครองสวนทองถนตองใชในการบรการจดการขยะ หรอบางทองถนกไมมรายไดจากคาธรรมเนยมด งกลาวเลย อนเนองมาจากผบรหารทองถนไมออกขอก าหนดของทองถนเพอจดเกบคาธรรมเนยม

การจดเกบคาธรรมเนยมการเกบและรบขนเปนการจดเกบคาธรรมเนยมทในอตราทต ากวาตนทนทรพยากรรวม (Full-cost Resource Price) เพราะไมไดรวมตนทนการก าจดขยะและตนทนดานสงแวดลอมเขาไปดวย เนองจากมองวาการจดเกบขยะเปนบรการสาธารณะ จงเกบในคาธรรมเนยม ในอตราทต า7 ดงนน คาใชจายในการก าจดขยะจงมาจากงบประมาณแผนดนซงกรณนถอวาการก าจดขยะเปนบรการสาธารณะของรฐประการหนง แนวคดเชนน ไมสอดคลองกบหลกความเปนจรง ในเชงธรกจและขดตอหลกการจดการสงแวดลอมทมงใหประชาชนมสวนในการจดการสงแวดลอมรวมกน ท าใหประชาชนขาดแรงจงใจในการลดปรมาณและคดแยกขยะเพอลดปรมาณการน าขยะไปก าจดใหนอยลง เพราะไมไดรบผลกระทบทางเศรษฐกจตามหลกผกอมลพษเปนผจายซงเปน หลกการจดการสงแวดลอมทส าคญทมงใหผทกอมลพษตองแบกรบคาใชจายในการจดการขยะตาม

5 ปานเทพ พวพงษพนธ, “คมอ “โกงขยะ” ฝากใหรฐบาลพลเอกประยทธ,” สบคนเมอวนท 7 เมษายน 2559, http://www.manager.co.th/Weekend/ViewNews.aspx?NewsID=959000 0033547. 6 กฎกระทรวงวาดวยอตราคาธรรมเนยมการใหบรการเกบ ขน และก าจดสงปฏกลหรอมลฝอยและอตราคาธรรมเนยมอนๆ พ.ศ. 2545 ลงในราชกจจานเบกษา เลม 119 ตอนท 86 ก ลงวนท 5 กนยายน 2545. 7 ดเรก ปทมสรวฒน, การคลงทองถน รวมบทความวจยเพอเพมพลงทองถน, (กรงเทพ: พ. เอ. ลฟวง จ ากด, 2549), น. 177.

http://www.manager.co.th/

4

ปรมาณขยะทตนกอขน จงท าใหประชาชนไมตระหนกถงตนทนคาใชจายทรฐตองลงทนไปกบการจดการขยะ สงผลใหองคกรปกครองสวนทองถนแตละทองถนซงมภารกจในการจดการขยะตองใชงบประมาณเปนจ านวนมากในการด าเนนการจดการขยะ

อยางไรกด แมรฐจะใชงบประมาณเปนจ านวนมากในการจดการขยะ แตกลบพบวา การจดการขยะของภาครฐไมประสบความส าเรจเทาทควร เพราะภาครฐมงเนนการลงท น ดานการก าจดขยะ เชน กรงเทพมหานครซงเปนองคกรปกครองสวนทองถนขนาดใหญไดใชงบประมาณหลายพนลานในแตละปวาจางเอกชนเขามาด าเนนการรบขนและก าจดขยะแทน ซงเปนการใชจายเงนงบประมาณเปนจ านวนมาก แตไมไดท าใหปรมาณขยะลดลง กลบมจ านวนขยะทเพมมากขนทกป8 ในขณะทองคกรปกครองสวนทองถนขนาดกลางถงขนาดเลกกลบมเงนงบประมาณ ไมเพยงพอในการจดท าระบบก าจดขยะทถกตองตามหลกวชาการ เนองจากรายไดทจดเกบจากคาธรรมเนยมการเกบและรบขนมจ านวนนอย หรอองคกรปกครองสวนทองถนบางแหงกไมมรายไดจากคาธรรมเนยมดงกลาว เมอมรายไดไมเพยงพอ จงท าใหตองก าจดขยะดวยวธทไมถกตอง หรอ ไมมการใหบรการก าจดขยะ ซงกรณดงกลาวสงผลใหเกดปญหาขยะตกคางในแตละปเปนจ านวนมาก

เมอพจารณาจากมาตรการทประเทศไทยน ามาใชในการจดการปญหาขยะดงทกลาวไปขางตนแลวจะเหนวา มาตรการเหลานนไมวาจะเปนเครองมอทางเศรษฐศาสตรโดยการจดเกบคาธรรมเนยมการใชและมาตรการทางกฎหมายยงมขอจ ากด เพราะไมสามารถสรางแรงจงใจใหประชาชนคดแยกและลดปรมาณขยะลงได ดงนน มาตรการทเหมาะสมในการจดการปญหาขยะจงควรเปนมาตรการทมลกษณะเปนการเพมแรงจงใจใหประชาชนปรบเปลยนพฤตกรรมทสงผลกระทบตอสงแวดลอมโดยการลดปรมาณขยะและมการคดแยกขยะซงกคอการใชภาษสงแวดลอม โดยมวตถประสงคเพอท าใหตนทนในการจดการขยะสงขน สะทอนใหเหนตนทนทางสงแวดลอมและตนทนทางสงคมทแทจรง เพอเพมแรงจงใจใหประชาชนเกดความตระหนกและใสใจตอปญหาสงแวดลอม

อยางไรกด ประเทศไทยยงไมมการน ามาตรการทางภาษมาใชจดการปญหาขยะ มเพยงการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรซงไดแกคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะมาใชเพยงประการเดยวและใชอยางไมมประสทธภาพเทาทควร เนองจากการเกบคาธรรมเนยมการรบขนขยะดงกลาวยงไมสะทอนถงตนทนในการจดการขยะทแทจรงตามทกลาวไวในขางตน จงเปนการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรทไมเปนไปอยางมประสทธภาพ อกทงการจดเกบคาธรรมเนยมจะตองค านงถงตนทนทเกดจากการใชหรอรบบรการ คาธรรมเนยมทตองช าระตองครอบคลมตนทนการใหบรการแต

8 “กรงเทพฯเมองสรางขยะมากทสด 9,900 ตน/วน หนงคนผลต 1.53 กก./วน ใชคนเกบขน 10,221 คน,” สบคนเมอวนท 2 กมภาพนธ 2559, http://thaipublica.org/2014/11/bangkok-big-garbage-problem/.

5

ไมสามารถเกบในลกษณะทมสวนเกนจากตนทนการใหบรการได แตหลกการของภาษ กฎหมายภาษไมไดจ ากดการก าหนดระดบอตราภาษไว ดงนน ภาษทตองช าระตามอตราภาษสามารถเกบเปนจ านวนเงนมากกวาตนทนการจดการเกยวกบการจดเกบภาษได 9 ซงลกษณะดงกลาวจะท าใหจงใจประชาชนเปลยนแปลงพฤตกรรมทสงผลกระทบตอสงแวดลอมไดดกวาการจดเกบคาธรรมเนยมเพยงประการเดยว

ในการจดการปญหาสงแวดลอมอนเกดจากขยะจงมความจ าเปนทจะตองศกษามาตรการทางภาษสงแวดลอมซงเปนเครองมอทางเศรษฐศาสตร โดยมวตถประสงคใหเกดการแกไขปญหาไดอยางมประสทธภาพ สอดคลองกบหลกการและแนวคดในจดการสงแวดลอม เพอใหแกไขขอจ ากดบางประการของของการใชมาตรการสงการและควบคม โดยมเปาหมายเพอใหประชาชนตระหนกถงความส าคญของปญหาขยะและตนทนของสงแวดลอมท เกดจากปญหาขยะ เพอใหประชาชนเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคและรปแบบการด าเนนชวตโดยค านงถงสงแวดลอมมากขน รวมถงการใชมาตรการทางภาษในฐานทเปนมาตรการทสงเสรมและจงใจใหภาคเอกชนและประชาชนเขามามสวนรวมในการจดการขยะ ทงน เพอให เกดการบรณาการการจดการขยะให เปนไปอยางมประสทธภาพและเกดการจดการสงแวดลอมทยงยนตอไป

1.2 วตถประสงคของการศกษา

วทยานพนธนจดท าขนเพอ 1) ศกษาหลกการจดการขยะ และแนวคดในการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอ

จดการปญหาขยะเพอใหทราบแนวทางทหลากหลายในการจดการปญหาขยะ 2) ศกษามาตรการและกฎหมายท เกยวของกบการจดการขยะของประเทศไทย เพอชใหเหนถงขอบกพรองอนเกดจากการใชมาตรการและกฎหมายดงกลาว 3) ศกษาโครงสรางภาษขยะของตางประเทศ โดยศกษากรณสหราชอาณาจกร ประเทศนวซแลนด และมลรฐมนนโซตา สหรฐอเมรกาเพอน ามาพฒนาและปรบปรงการจดการปญหาขยะทมอยในประเทศไทย

9 กฤษรตน ศรสวาง, “ระบบสงแวดลอมส าหรบประเทศไทย : ศกษาแนวทางการใชมาตรการภาษคารบอน,” (ดษฎนพนธดษฎบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556), น. 41.

6

1.3 ขอบเขตของวธการศกษา

วทยานพนธฉบบนจะท าการศกษาหลกการจดการขยะ เพอใหทราบถงแนวทางใน การจดการขยะทถกตองตามหลกวชาการและเปนมตรกบสงแวดลอม รวมไปถงศกษาเครองมอทางเศรษฐศาสตร โดยเนนการใชภาษสงแวดลอมในการจดการปญหาขยะ นอกเหนอจากการใชมาตรการทางกฎหมายและคาธรรมเนยมทใชอยในปจจบน ซงเปนมาตรการทไมอาจแกปญหาขยะไดอยาง มประสทธภาพและยงยน

นอกจากน ยงไดศกษาโครงสรางภาษขยะของตางประเทศ ไดแก สหราชอาณาจกร ประเทศนวซแลนด และมลรฐมนนโซตา สหรฐอเมรกาเพอน ามาปรบใชเปนแนวทางในการด าเนนการแกปญหาขยะในประเทศไทยตอไป

1.4 วธการศกษา

ผเขยนใชวธการวจยเอกสาร (Documentary Research) โดยมงศกษาคนควาและรวบรวมขอมลจากหนงสอ วทยานพนธ สารนพนธ บทความทางวชาการ บทความจากการสมภาษณบคคลตางๆ เอกสารราชการ เอกสารสมมนาตางๆ ความเหนของคณะกรรมการกฤษฎกา ขอมลอเลกทรอนกส ทงขอมลในสวนทเปนภาษาไทยและภาษาตางประเทศ รวมไปถงกฎหมายไทย อาท พระราชบญญต กฎกระทรวง ระเบยบตางๆ รวมไปถงรางกฎหมายทเกยวกบของกบการจดการขยะ และกฎหมายภาษขยะของตางประเทศ

1.5 สมมตฐานของการศกษา

ในการท าวทยานพนธฉบบน ผเขยนมสมมตฐานเบองตนวา มาตรการทางกฎหมายในการจดการขยะในประเทศไทยทมในปจจบนยงไมเพยงพอทจะน ามาจดการปญหาขยะ เนองจากกฎหมาย กฎระเบยบ และมาตรการตางๆ ยงไมครอบคลมเพยงพอทจะจดการปญหา กลาวคอ กฎหมายทเกยวกบการจดการขยะในประเทศไทยเปนกฎหมายทก าหนดขนตอน วธการ และอ านาจหนาทของหนวยงานของรฐในการจดการขยะ ซงการใชมาตรการดงกลาวเพยงมาตรการเดยวไมอาจจดการปญหาขยะไดอยางมประสทธภาพ เนองจากผทผลตขยะซงเปนผกอมลพษไมไดรบผลกระทบทางเศรษฐกจจากการทตนเองกอใหเกดความเสยหายตอสงแวดลอม ท าใหไมเกดแรงจงใจใน การเปลยนแปลงพฤตกรรมทสรางมลพษนน นอกจากนเครองมอทางเศรษฐศาสตรทใชในปจจบนซงกคอคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะไมสะทอนถงตนทนในการจดการขยะอยางแทจรง

7

ดงนน เหนวามความจ าเปนตองใชมาตรทางภาษเพอใหการจดการปญหาขยะสอดคลองตามหลกผกอมลพษเปนผจาย เพอเปนการสรางแรงจงใจในการปรบเปลยนพฤตกรรมของผกอใหเกดขยะใหลดปรมาณขยะทจะน าไปก าจดลงและคดแยกขยะเพอน าไปใชประโยชนดวยวธการทเปนมตรกบสงแวดลอมมากยงขน

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

ท าใหทราบถงหลกการ แนวคด และมาตรการในการจดการปญหาขยะทหลากหลายมากขนนอกเหนอไปจากมาตรการก ากบและควบคมโดยกฎหมายทใชอยในปจจบน โดยการศกษาโครงสรางภาษขยะของตางประเทศ เพอน ามาใชเสรมมาตรการทใชจดการปญหาขยะทใชอยในปจจบนใหเหมาะสม มประสทธภาพและสอดคลองกบหลกการจดการขยะเพอแกไขปญหาขยะทมอยในวถทางทยงยน

8

บทท 2 หลกการจดการขยะและแนวคดการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตร

เพอจดการปญหาสงแวดลอม

ปญหาขยะเปนปญหาส งแวดลอมทมความส าคญอยางย ง เนองจากเปนปญหาท สงผลกระทบอยางกวางขวางตอระบบนเวศน เชน ท าใหเกดปญหาน าเสยจากขยะ ปญหากลน จากขยะ และทศนยภาพทไมสวยงาม เปนตน และยงท าใหเกดผลเสยตอสขอนามยทงของมนษยและสงมชวตอน ท าใหหลายประเทศทวโลกใหความส าคญในการศกษาหลกการจดการขยะและมาตรการตางๆ ไมวาจะเปนมาตรการทางกฎหมายหรอมาตรการทางเศรษฐศาสตร เพอน าไปเปนหลกเกณฑ และวธการในการก าหนดนโยบายบรหารจดการขยะใหมประสทธภาพและสงผลกระทบตอ สงแวดลอมใหนอยทสด

ในบทท 2 จะเปนการศกษาหลกการจดการขยะซงเปนการศกษาเกยวกบการก าหนดนยามของค าวาขยะ รวมไปถงการจ าแนกแจกแจงประเภทและการก าหนดภาชนะรองรบขยะ โดยมวตถประสงคเพอก าหนดวธการทเหมาะสมในการจดการขยะแตละประเภท ตงแตขนตอนการคดแยก การรวบรวม การขนสง และการก าจดขยะประเภทนนๆใหถกตองตามหลกวชาการ นอกจากนนหลกการจดการขยะยงเปนการศกษาเกยวกบการจดล าดบทางเลอกในการจดการขยะอนไดแก ระดบชนการจดการขยะ (Waste Hierarchy) ซงเปนการใชเกณฑชวดผลกระทบตอสงแวดลอมโดยพจารณาจากวงจรของวสดนนๆ เพอวางกรอบแนวคดในการด าเนนนโยบาย เปาหมายและแผนปฏบตการเพอใหขนตอนการด าเนนงานมความตอเนองสมพนธกนและมประสทธภาพมากยงขน

อกทงจะกลาวถงการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตร (Economic Instruments) มาใชในการจดการสงแวดลอม ซงเครองมอทางเศรษฐศาสตรนเปนแนวคดของนกเศรษฐศาสตรทเชอวา การด าเนนการทางกฎหมายตอผกอมลพษเพยงประการเดยวไมสามารถแกไขปญหาสงแวดลอมไดอยางมประสทธภาพ เนองมาจากการด าเนนการดงกลาวยงมขอจ ากดหลายประการ ดงนนนกเศรษฐศาสตรจงมแนวคดในการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชในการจดการคมครองและแกไขปญหาสงแวดลอมควบคกบมาตรการทางกฎหมายเพอใหเกดการจดการทมประสทธภาพมากยงขน

หลกการจดการขยะและแนวคดการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอจดการปญหาสงแวดลอมมสาระส าคญดงตอไปน

9

2.1 หลกการจดการขยะ

หลกการจดการขยะเปนการศกษาเกยวกบนยามและการจ าแนกประเภทของขยะ รวมไปถงแนวคดระดบชนการจดการขยะ โดยมวตถประสงคในการศกษาเพอวางกรอบหลกเกณฑในการด าเนนการเกยวกบการจดการขยะแตละประเภทใหเกดความเหมาะสมและมประสทธภาพ รวมไปถงเพอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด โดยมรายละเอยดดงตอน

2.1.1 นยาม การจ าแนกประเภท และการก าหนดภาชนะรองรบขยะ

2.1.1.1 นยามของขยะ 1. พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 ไดใหค านยามไววา

“ขยะ หมายถง สงของเหลอทงจากกระบวนการผลตและอปโภคซงเสอมสภาพจนใชการไมไดหรอ ไมตองการใชแลว บางชนดเปนของแขงหรอกากของเสย มผลเสยตอสขภาพทางกายและจตใจเนองจากความสกปรก เปนแหลงเพาะเชอโรคท าใหเกดมลพษและทศนะอจาด”

2. กรมควบคมมลพษ ไดใหนยามไววา1 “ขยะหรอมลฝอย (Solid Waste) หมายถง เศษกระดาษ เศษผา เศษสนคา เศษวสด ถงพลาสตก ภาชนะทใสอาหาร เถา มลสตว ซากสตวหรอสงอนใดทเกบกวาดจากถนน ตลาด ทเลยงสตวหรอทอน และหมายความรวมถง มลฝอยตดเชอ มลฝอยทเปนพษหรออนตรายจากชมชนหรอครวเรอน ยกเวนวสดทไมใชแลวของโรงงานซงมลกษณะและคณสมบตทก าหนดไวในกฎหมายวาดวยโรงงาน”

3. องคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (Organisation for Economic Co-operation and Development : OECD) ไดใหค านยามไววา2 “ขยะ คอ วสดใดๆทไมใชวตถดบในการผลตผลตภณฑ กลาวคอ ผผลตไมไดใชวสดนนเพอการผลต การแปรรป หรอ การบรโภคอกตอไป โดยผผลตวสดดงกลาวมเจตนาทจะทงวสดนน”

1 กรมควบคมมลพษ, “ความรดาน 3Rs,” สบคนเมอวนท 22 มนาคม 2559, http://www.pcd .go.th/info_serv/waste_3R.htm. 2 Organisation for Economic Co-operation and Development, “OECD Glossary of Statistical Terms : Waste,” Assessed March 22, 2016, http://stats.oecd.org.glossary. asp? ID=2896.

http://stats.oecd/

10

4. สหภาพยโรป (European Union : EU) ไดใหค านยามไววา3 “ขยะ คอทรพยสนหรอวตถใดๆกตามซงผถอครองมเจตนาทจะทง”

จากนยามทงหมดวเคราะหไดวา “ขยะ” หมายถง วสดหรอวตถใดๆ กตามทเหลอจากกระบวนการผลตหรอการอปโภคบรโภค และผถอครองมเจตนาทจะทงวสดหรอ วตถนนๆ ตวอยางวสดหรอวตถทเปนขยะ เชน เศษกระดาษ เศษผา เศษสนคา เศษวสด ถงพลาสตก ภาชนะทใสอาหาร เถา มลสตว ซากสตว เปนตน

2.1.1.2 การจ าแนกประเภท และการก าหนดภาชนะรองรบขยะ (1) การจ าแนกประเภทของขยะ

การจ าแนกประเภทของขยะมขนเพอประโยชนในการคดแยกขยะ (Waste Separation) แตละประเภทออกจากกน ซงการคดแยกขยะจะท าใหเกดความสะดวก ในการแบงแยกการใชประโยชนจากขยะ (Waste Utilization)4 เชน การน าขยะมารไซเคลหรอ การน าขยะมาผลตเปนพลงงาน เปนตน ซงนอกจากการใชประโยชนจากขยะจะท าใหลดปรมาณขยะทจะน าไปก าจดลง ยงเปนการน าทรพยากรกลบมาหมนเวยนใช อกครงอนกอให เกดมลคา ทางเศรษฐกจและลดผลกระทบตอสงแวดลอม

การจ าแนกประเภทของขยะโดยทวไปมการจ าแนกตามพษภยทเกดขนกบมนษยและสงแวดลอม จ าแนกตามลกษณะของขยะ และจ าแนกตามแหลงก าเนดขยะ ซงมสาระส าคญดงตอไปน5

(1.1) การจ าแนกตามพษภยทเกดขนกบมนษยหรอสงแวดลอม 1. ขยะทวไป (General Waste) หมายถง ขยะทมอนตรายนอย

ไดแก เศษอาหาร เศษกระดาษ เศษผา พลาสตก เศษหญา เศษใบไม ฯลฯ

3 Directive 2008/98/EC on Waste (Waste Framework Directive), Article 3, “For the purposes of this Directive, the following definitions shall apply:

1. ‘waste’ means any substance or object which the holder discards or intends or is required to discard;” 4 L.P.N Development Group, “การคดแยกขยะ,” สบคนเมอวนท 30 ธนวาคม 2558, http://www.lpn.co.th/th/press/viewitem.aspx?nid=9. 5 ทนงเกยรต เกยรตศรโรจน, จตเทพ ประสทธอยศล, ณฐน วรยศ และอตพงศ นนทพนธ, รายงานวจย เรอง การศกษาวเคราะหแนวทางการจดการขยะในการผลตไฟฟาในระดบอ าเภอ (Feasibility Study of Waste Management for District Scale Electricity Generation), กร งเทพมหานคร : ส าน ก งานคณะกรรมการวจยแหงชาต, 2552, น. 2-19 – 2-20.

http://www.tnrr.in.th/2558/?page=research_result&name=%E0%B8%88%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%9E+%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B8%B4%E0%B9%8C%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B8%B9%E0%B9%88%E0%B8%A8%E0%B8%B5%E0%B8%A5

http://www.tnrr.in.th/2558/?page=research_result&name=%E0%B8%93%E0%B8%B1%E0%B8%90%E0%B8%99%E0%B8%B5+%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%A2%E0%B8%A8

http://www.tnrr.in.th/2558/?page=research_result&name=%E0%B8%AD%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%9E%E0%B8%87%E0%B8%A8%E0%B9%8C+%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%98%E0%B8%B8%E0%B9%8C

11

2. ขยะอนตรายหรอของเสย อนตราย (Hazardous Waste) หมายถง ขยะทเปนพษหรอกอใหเกดอนตรายแกมนษย สตว พชและสงแวดลอมโดยทวไป ไมวาจะเปนเพราะปรมาณหรอคณสมบตทางกายภาพ เคม หรอการแพรเชอโรค ของเสยอนตรายมกมคณสมบตไวไฟ ท าใหเกดปฏกรยารนแรง ท าใหเกดการกดกรอนกอใหเกดพษและโรค ตวอยาง ขยะอนตราย ไดแก น ามน สารอนทรยตกคางท เปนของเหลว (Liquid Organic Residues) กากตะกอนและของแขงท เปนสารอนทรย (Organic Sludges and Solids) กากตะกอนของแขง ท เปนสารอนนทรย (Inorganic Sludges Solids) ของเสยบางอยางจากชมชน และขยะตดเช อ (Infectious Waste)6

(1.2) จ าแนกตามลกษณะของขยะ 1. ขยะเป ยกหรอขยะสด (Garbage) หมายถง ขยะท เป น

สารอนทรยชนดตางๆ และมความชนสง สามารถยอยสลายไดงายโดยขบวนการทางชววทยา เชน เศษอาหาร เศษผกพชและผลไม เศษหญา เปนตน ดงนน จงจ าเปนตองท าการเกบขนและน าไปก าจดท าลายอยางรวดเรวเพอปองกนกลนเนาเหมนจากการเนาเสยของขยะประเภทน7

2. ขยะแหง (Rubbish and Trash) หมายถง ขยะทอยในรปของอนทรยสารและสารอนนทรยทมความชนต า ยอยสลายดวยขบวนการทางชวภาพไดยาก เชน เศษกระดาษ กลองกระดาษ เศษกงไม เศษยาง เศษแกวหรอขวดแกว เศษหนงหรอผลตภณฑหนง เศษกระปองโลหะ เศษพลาสตก เปนตน8

(1.3) จ าแนกตามแหลงก าเนดขยะ 1. ขยะชมชน คอขยะจากสถานทตางๆ ไดแก ทพกอาศย ยานธรกจ

การคา ตลาดสด สถานทราชการ สถาบนการศกษา และโรงพยาบาล ลกษณะของขยะขนอยกบกจกรรมตางๆ ตามประเภทของแหลงก าเนด เชน ขยะจากสถานทราชการหรอโรงเรยน สวนใหญเปนเศษวสด เหลอใชจากส านกงาน ขยะจากโรงพยาบาล มกเปนขยะตดเชอปะปนกบขยะประเภทอนๆ เปนตน

2. ขยะจากการเกษตร คอขยะทเกดจากฟารมเลยงสตวและ จากการเพาะปลก ซงสวนใหญเปนสารอนทรยทจะเกดจากการเนาเสยและยอยสลายสงกลนเหมนรบกวน เชน เศษพช มลสตว เปนตน ในเขตเกษตรกรรมบางแหงกมการใชสารเคมก าจดศตรพชซงเสยงตอการปนเปอนสสงแวดลอม

6 อ านาจ วงศบณฑต, กฎหมายสงแวดลอม, พมพครงท 3, (กรงเทพ : วญญชน, 2557), น. 411. 7 อาณต ตะปนตา, ความรเบองตนเกยวกบการจดการขยะมลฝอย, (กรงเทพ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2553), น. 7. 8 เพงอาง, น. 7.

12

3. ขยะอตสาหกรรม คอขยะจากโรงงานอตสาหกรรมตางๆทงจากกระบวนการผลตหรอทปะปนมากบวตถดบ ลกษณะของขยะประเภทนแบงเปนขยะทวไปจากกจวตรประจ าวนหรอจากบานพกคนงาน และขยะอนตรายซงเปนทเกดจากกระบวนการผลต เชน คราบน ามน เปนตน9

(2) การก าหนดภาชนะรองรบขยะ เมอมการจ าแนกประเภทของขยะจะท าใหสามารถก าหนดภาชนะรองรบ

ขยะแตละประเภทไดอยางเหมาะสม เพอปองกนไมใหขยะปะปนกนและเพอประโยชนในการลดขนตอนในการคดแยกขยะกอนทจะน าไปก าจด ท าใหเกดความสะดวกในการเกบ ขน และน าไปก าจด ซงนอกจากจะท าใหประหยดเวลาแลว ยงสามารถประหยดคาใชจายไดอกดวย โดยกรมควบคมมลพษไดก าหนดภาชนะรองรบขยะออกเปน 4 ประเภท ไดแก10

1. ภาชนะรองรบสเขยว ส าหรบขยะทยอยสลายได ขยะท เนาเสย และยอยสลายไดเรว สามารถน าไปท าปยหมกได

2. ภาชนะรองรบสเหลอง ส าหรบขยะทสามารถน ามารไซเคล รวมถง ของเสยบรรจภณฑหรอวสดเหลอใชซงสามารถน ากลบมาใชประโยชนได

3. ภาชนะรองรบสน าเงน ส าหรบขยะท วไป กลาวคอ เปนขยะทนอกเหนอจาก 1. และ 2. มลกษณะยอยสลายยากและไมคมคาส าหรบน ามาใชประโยชนใหม เชน หอพลาสตกใสขนม ถงพลาสตกเปอนอาหาร เปนตน

4. ภาชนะรองรบสสม ส าหรบขยะอนตรายหรอปนเปอน เชน วตถระเบดได วตถไวไฟ เปนตน

การนยามและจ าแนกประเภทของขยะมความส าคญในแงการบรหารจดการขยะเปนอยางมาก เพราะหากทราบนยามและประเภทของขยะแลวจะท าใหสามารถจดการขยะใหเกดความเหมาะสมไดตามแตประเภทของขยะ ในอดตเมอกลาวถงการจดการขยะ ประชาชนจะนกถงเพยงการก าจดขยะ (Disposal) หรอการน าขยะมารไซเคล (Recycle) แตแททจรงแลวการจดการขยะไมไดมแคการก าจดและการน าขยะรไซเคลเทานน แตมการจดการขยะในรปแบบอนๆ ซงปรากฏอยในแนวคดระดบชนการจดการขยะ (Waste Hierarchy) ซงจะกลาวในหวขอตอไป

9 ทนงเกยรต เกยรตศรโรจน, จตเทพ ประสทธอยศล, ณฐน วรยศ และอตพงศ นนทพนธ, อางแลว เชงอรรถท 5, น. 2-19 - 2-20. 10 ส านกจดการของเสยและสารอนตราย, คมอแนวทางลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอยส าหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, (กรงเทพ : รงศลปการพมพ (1977), 2551), น. 13-17.




13

2.1.2 แนวคดระดบชนการจดการขยะ แนวคดระดบชนการจดการขยะ คอการจดล าดบทางเลอกในการจดการขยะ

ดวยการใช เกณฑช วดตามผลกระทบตอส งแวดลอมโดยพจารณาจากวงจรของวสดน นๆ11 การจดระดบชนการจดการขยะมความส าคญในแงการบรหารจดการขยะ เนองจากเปนการวางกรอบแนวคดในการด าเนนนโยบาย เปาหมายและแผนปฏบตการของรฐและทองถนเพอใหขนตอน การด าเนนงานมความตอเนองสมพนธกนและมประสทธภาพ12 ระดบชนการจดการขยะประกอบไปดวย

2.1.2.1 การปองกน การปองกน (Prevention) เปนวธทดทสดในระดบชนการจดการขยะ

เน องจากเปนวธท ใชต งแต ในระหวางขนตอนการผลตผลตภณฑท อาจจะกอให เกดเปนขยะ โดยการเลอกใชวสดในการออกแบบหรอในการผลตผลตภณฑทสามารถน ามาใชซ าหรอน ามารไซเคลได หรอเลอกใชวสดทเปนอนตรายตอสงแวดลอมใหนอยทสด13 หรอเลอกใชสนคาทมหอบรรจภณฑนอย อายการใชงานยาวนาน และสนคาไม เปนมลพษ เปนตน14 เพอปองกนไมใหผลตภณฑดงกลาว สงผลเสยตอสงแวดลอมในภายหลง

2.1.2.2 การใชซ า การใชซ า (Re-use) เปนการน าผลตภณฑหรอวสดตางๆ ทใชงานไปแลว

และยงสามารถใชงานไดกลบมาใชอก ในรปลกษณะเดมโดยไมผานกระบวนการแปรรปหรอ แปรสภาพ15 เปนการลดการใชทรพยากรใหม รวมทงเปนการลดปรมาณขยะทจะเกดขน16

2.1.2.3 การรไซเคล การรไซเคล (Recycle) คอ การน าวสดตางๆ เชน กระดาษ แกว

พลาสตก เหลก อะลมเนยม ฯลฯ มาแปรรปโดยกรรมวธตางๆ เพอน ากลบมาใชใหม ซงนอกจากจะเปนการลดปรมาณขยะแลว ยงเปนการลดการใชพลงงานและลดมลพษทเกดกบสงแวดลอม17

11 Scottish Government, “Guidance on Applying the Waste Hierarchy,” Accessed October 13, 2015, http://www.gov.scot/Resource/0042/00420711.pdf. 12 พรยตม วรรณพฤกษ, ตอบโจทยสงแวดลอมทองถน : แนวทางการจดการขยะและน าเสยขององคกรปกครองสวนทองถน, (กรงเทพ : บรษท เอ.พ. กราฟค ดไซนและการพมพ จ ากด, 2553), น. 30. 13 Scottish Government, supra note 11. 14 กรมควบคมมลพษ, “การจดการมลฝอยชมชน,” สบคนเมอวนท 29 มนาคม 2559, http:// www.pcd.go.th/info_serv/waste_garbage.html. 15 ส านกจดการของเสยและสารอนตราย, อางแลว เชงอรรถท 10. 16 กรมควบคมมลพษ, อางแลว เชงอรรถท 1

14

2.1.2.4 การแปรรปเพอเปลยนเปนพลงงาน การแปรรปเพอเปลยนเปนพลงงาน (Energy Recovery) เปนการน า

ขยะทสามารถเปลยนเปนพลงงานความรอนหรอเปลยนเปนรปกาซชวภาพเพอใชประโยชน18 อาจท าไดโดยอาศยเทคโนโลยตางๆ อาท เทคโนโลยเตาเผาขยะ (Incineration) เปนเทคโนโลยทน าพลงงานความรอนทไดจากการเผาขยะมาใชในการผลตไอน าหรอท าน ารอนหรอผลตกระแสไฟฟาได 19หรอเทคโนโลยการยอยสลายแบบไมใชออกซเจน (Anaerobic Digestion : AD) อนเปนกระบวนการ หมกของเสยในสภาวะทไรออกซเจนเพอใหจลนทรยยอยสลายสารอนทรยใหกลายเปนกาซชวภาพ ส าหรบใชผลตเปนพลงงานไฟฟาหรอความรอน20 เปนตน

2.1.2.5 การก าจดในขนตอนสดทาย การก าจดในขนตอนสดทาย (Final Disposal) เปนวธการทสงผลกระทบ

ตอสงแวดลอมและสขอนามยของมนษยและสงมชวตอนๆ จงเปนวธการจดการขยะทพงประสงค นอยทสด เมอเปรยบเทยบกบรปแบบการจดการขยะรปแบบอนๆในแนวระดบชนการจดการขยะ21 รปแบบการก าจดขยะทใชในปจจบน อาจกระท าไดหลากหลายวธ ยกตวอยางเชน

(1) การเทกองกลางแจง การเทกองกลางแจง (Open Dumping) คอวธการน าขยะไปกองทงไว

บรเวณทจดไวเปนทก าจดขยะ หลงจากนนปลอยใหขยะยอยสลายตามธรรมชาต การเทกองกลางแจงเปนวธท งายแกการด าเนนการ เนองจากไมตองใช เทคโนโลยและเงนทนมาก แต เปนวธท ไมถกสขลกษณะ22 อกทงการเทกองกลางแจงตองใชพนทมากขนเรอยๆ ในการวางสงทเปนขยะ แทนการใชประโยชนอยางอน รวมทงกอใหเกดปญหาตอสงแวดลอมอยางรนแรงในดานกลนรบกวน

17 กรมควบคมมลพษ, อางแลว เชงอรรถท 1. 18 ณชชา บรณสงห, “ขยะดอยคา : ประโยชนทางพลงงานทคาดไมถง,”บทความวชาการ ส านกวชาการ ส านกเลขาธการวฒสภา น.1, น.5 (มถนายน 2558). 19 อภชต เทอดโยธน , จรวรรณ เตยรถสวรรณ , ทนงเกยรต เกยรตศรโรจน และสมชาย มณวรรณ, รายงานวจย เรอง การศกษาเชงนโยบายและการยอมรบของประชาชนในการผลตไฟฟาจากชวมวล (จากขยะในเขตกรงเทพฯ-ปรมณฑลและนอกเขตปรมณฑล ), กรงเทพมหานคร : ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, 2552, น. 3-1 – 3-2. 20 เพงอาง, น. 3-3 – 3-4. 21 European Commission, “Waste,” Assessed March 22, 2016, http://ec.Europa.eu/ environment/waste/. 22 อ านาจ วงศบณฑต, อางแลว เชงอรรถท 6, น. 371.

https://koha.library.tu.ac.th/cgi-bin/koha/opac-search.pl?q=an:430744

15

ทรนแรงและสามารถแพรกระจายออกไปไดไกล และยงกอใหเกดทศนยภาพทไมงดงาม ท าใหเกด การแพรกระจายของเชอโรค สตวและแมลงตางๆ เปนการรบกวนผทอาศยใกลเคยง อกทงยงพบปญหาน าชะจากกองขยะ ท าใหดนและน าเนาเสย กอใหเกดผลกระทบตอการด ารงชวตของมนษย และสงมชวตอนๆในบรเวณดงกลาว23

(2) การฝงกลบ การฝงกลบ (Landfill) เปนการน าขยะมาเทกองในพนทซงจดเตรยมไว

แลวใชเครองจกรกลเกลยและบดอดใหยบตวลง แลวใชดนกลบทบและบดอดใหแนนอกครง หลงจากนนน าขยะมาเกลยและอดบดอกเปนชนๆ สลบดวยชนดนกลบเพอปองกนปญหาในดานกลน แมลง และน าฝนชะลางและเหตร าคาญอนๆ อนทรยสารทมอยในขยะมลฝอยจะถกยอยสลายตามธรรมชาตโดยจลนทรย เปนกระบวนการยอยสลายชนดไรอากาศ (Anaerobic Decomposition) ท าใหขยะยบตวเกดกาซมเทนและน าเสยขนในชนของขยะ การด าเนนการฝงกลบขยะจะตองมมาตรการในการปองกนหรอบ าบดน าเสยทเกดขน และการระบายกาซออกจากบรเวณฝงกลบ นอกจากน พนททจะใชฝงกลบนจะตองมการส ารวจแลววาเหมาะสม กลาวคอเปนพนทบรเวณวางไมไดใชประโยชนหรอเปนทดอย คณคาทางการเกษตร ไมเปนทลมน าทวมขง เปนตน24

การฝงกลบมขอควรระวงในการด าเนนการ คอหากด าเนนการฝงกลบ โดยไมถกตองตามหลกวชาการ จะท าใหเกดการปลอยกาซมเทนออกสอากาศ ท าใหเกดปรากฏการณเรอนกระจกมากกวาการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดถง 25 เทา และอาจเปนสาเหตใหเกด การระเบดได นอกเหนอจากกาซมเทนแลว การสลายตวของขยะชวภาพในสถานทฝงกลบอาจปลอยสารเคมออกมา เชน โลหะหนกอนเปนผลมาจากการไหลออกมาของน าเสยจากกองขยะ ของเหลวดงกลาวสามารถท าใหเกดการเจอปนในแหลงน าใตดน แหลงน าบนดนและดนของชมชนซงเปนตนเหตของปญหาสขอนามยและสงแวดลอม25

23 กมลภส เศรษฐวชราวนช, “ภาษบรรจภณฑ,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2557), น.30. 24 บรษท แมคโครคอนซลแทนท จ ากด และ Fichtner (Asia) Pte.Ltd., รายงานวจย เรอง การเปรยบเทยบเทยบความเหมาะสมของวธก าจดมลฝอย , กรงเทพมหานคร : กรมควบคมมลพษ, 2536, น. 2-15. 25 European Commission, Being Wise with Waste: the EU’s Approach to Waste Management, (Belgium : Publication Office of the European Union, 2010), p.7.

16

(3) การหมกท าปย การหมกท าป ย (Composting) คอ การน าขยะไปหมกโดยอาศย

จลนทรยชวยยอยสลายภายใตความชน อณหภม ปรมาณออกซเจนและสารอนทเหมาะสมเพอใหไดธาตทคอนขางคงตว คอนขางแหง และมสารอาหารทเหมาะสมส าหรบการบ ารงดน การหมกปยสามารถลดขยะไดประมาณรอยละ 35-65 และท าลายเชอโรคบางชนดไดเนองจากการหมกจะมอณหภมระหวาง 50-70 องศาเซลเซยส แตการก าจดขยะดวยการหมกท าปยอาจสงผลกระทบ ดานกลนรบกวนกบพนทขางเคยง ซงเปนเรองส าคญและแกปญหายาก และอาจมปญหาเรองแมลงวน ฝน และเสยงอกดวย26

(4) การเผาในเตาเผา การเผาในเตาเผา (Incineration) คอการน าขยะเผาในเตาเผาซ งใช

ความรอนสง สามารถลดปรมาณขยะไดถงรอยละ 70 ถง 90 และยงสามารถลดกลนเหมนจากขยะได อยางไรกตามการเผาไหมในเตาเผากอใหเกดกาซคารบอนไดออกไซด น า เถา ฝน สารและกาซอน ตามชนดของขยะทเผา ดวยเหตนจงตองมการตดตงอปกรณควบคมการปลอยหรอระบายสงตางๆ จากเตาเผาเพอปองกนปญหาสงแวดลอม27

การก าจดขยะดวยการเผาในเตาเผากอใหเกดผลกระทบตอคณภาพอากาศจากมลพษจากการเผาไหมของขยะ เชน กาซซลเฟอรไดออกไซด กาซไนโตรเจนออกไซด ฝนละออง ขเถา สารไฮโดรคารบอนตางๆ และกาซไนโตรเจนคลอไรด ซงเกดจากการเผาไหมพลาสตกประเภท โพลไวนลคลอไรด และขอบเขตของพนททไดรบผลกระทบจากมลพษทเกดจากการเผาขยะจะมบรเวณกวางกวา เมอเปรยบเทยบกบขอบเขตของผลกระทบทเกดจากการก าจดขยะดวยวธการอนๆ โดยขนอยกบความสงของปลองควน ภาวะดานอตนยมวทยาซงเกยวกบการแพรกระจายของสารพษและระบบ การควบคมมลพษ นอกจากนนการควบคมมลพษทางอากาศนนท าไดยากและตองอาศยตนทนทสง28

เมอพจารณาถงผลกระทบตอสงแวดลอมแลว แนวคดระดบชนการจดการขยะจงเขามบทบาทในการวางกรอบนโยบายในการจดการขยะมากขน โดยแนวคดดงกลาวไมเพยงแตเนน การจดการขยะดวยวธการก าจดซงเปนการจดการทปลายเหตเทานน แตยงสงเสรมการจดการขยะ

26 สดใจ จ าปา, กลยา สนทรวงศสกล และโสภา ชนเวชกจวานชย, รายงานวจย เรอง การจดการและการก าจดมลฝอยของประเทศไทย, กรงเทพมหานคร : ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต , 2539, น. 2-28. 27 อ านาจ วงศบณฑต, อางแลว เชงอรรถท 6, น. 372. 28 สดใจ จ าปา, กลยา สนทรวงศสกล และโสภา ชนเวชกจวานชย, อางแลว เชงอรรถท 26, น. 2-28.

17

ตงแตกระบวนการการผลต โดยมแนวคดในการใชวสดทเปนมตรกบสงแวดลอมหรอการน าวสด ชนทตยภม (Secondary Material) กลบมาใชในกระบวนการการผลตอกครง อกทงยงมองวาขยะไมไดเปนเพยงของเสย แตขยะเปนสงทมมลคาทางเศรษฐกจ สามารถน ากลบมาใชซ า น ามารไซเคล และน ามาแปรรปเพอเปลยนเปนพลงงานไดอกดวย

2.1.3 สถานการณขยะในประเทศไทย จากรายงานสถานการณขยะของประเทศไทย พ.ศ. 2557 ของกรมควบคมมลพษ

พบวาในป พ.ศ. 2557 มปรมาณขยะเกดขนทวประเทศประมาณ 26.19 ลานตนหรอ 71,778 ตน ตอวน เปนขยะทเกดขนในกรงเทพมหานคร 3.94 ลานตนหรอรอยละ 15 ของขยะทเกดขนทงหมด ในประเทศ และเกดขนในจงหวดตางๆ อก 22.25 ลานตนหรอรอยละ 85 ของขยะทเกดขนทงหมด ในประเทศ โดยมอตราการผลตขยะเฉลย 1.11 กโลกรมตอคนตอวน29

ตารางท 2.1 ปรมาณขยะทเกดขนในประเทศไทย ในระหวางป พ.ศ. 2552-2557

ป พ.ศ. ปรมาณขยะทเกดขน (ลานตน)

อตราการเกดขยะ (กโลกรม/คน/วน)

2552 24.11 1.04 2553 24.22 1.04

2554 25.35 1.08

2555 24.73 1.05 2556 26.77 1.15

2557 26.19 1.11

ทมา: กรมควบคมมลพษ, “รายงานสถานการณมลพษของประเทศไทย ป 2557,” สบคนเมอวนท 29 ธนวาคม 2558, http://infofile.pcd.go.th/mgt/pcdreport_Pollution2557.pdf?CFID=18347 78&CFTOKEN=97355245.

องคกรปกครองสวนทองถนจ านวน 4,422 แหง สามารถใหบรการเกบขนขยะเพอน าไปจดการจ านวน 14.81 ลานตน และสามารถน าไปก าจดอยางถกตองจ านวน 7.88 ลานตน หรอ 21,583 ตนตอวน หรอรอยละ 53 ของปรมาณขยะทเกบได อยางไรกดมปรมาณขยะอก 6.93 ลานตน

29 กรมควบคมมลพษ, “รายงานสถานการณมลพษของประเทศไทย ป 2557,” สบคนเมอวนท 29 ธนวาคม 2558, http://infofile.pcd.go.th/mgt/pcdreport_Pollution2557.pdf?CFID =1834778&CFTOKEN=97355245.

18

หรอ 18,986 ตนตอวน หรอรอยละ 46 ของปรมาณขยะทจดเกบได ถกน าไปก าจดโดยไมถกตอง เชน เผากลางแจงหรอการกองในบอดนเกาหรอทรกราง โดยเฉพาะองคกรปกครองสวนทองถนขนาดเลก นอกจากนนยงมขยะท ไมไดรบการจดการ 13.49 ลานตน30 ซงขยะท ไมไดรบการจดการเหลาน ไดกลายเปนขยะตกคางตอไป31

ในขณะทสดสวนการน าขยะไปใชประโยชนยงอยในปรมาณทต ามาก ซงจะเหนวา ในป พ.ศ. 2557 ขยะทเกดขนมปรมาณ 26.19 ลานตน แตมการน าขยะไปใชประโยชนเพยง 4.82 ลานตน หรอรอยละ 18 ของปรมาณขยะทเกดขนทวประเทศ ตารางท 2.2 ปรมาณขยะทน าไปก าจด ขยะทไมไดรบการก าจด และขยะทน าไปใชประโยชน ในระหวางป พ.ศ. 2551-2557

ป พ.ศ. ขยะไปก าจดอยางถกตอง

ขยะทไมไดรบการจดการ

ขยะทน าไปใชประโยชน

รวม (ลานตน)

ลานตน รอยละ ลานตน รอยละ ลานตน รอยละ

2551 5.69 24 14.79 62 3.45 14 23.93 2552 5.97 25 14.28 59 3.86 16 24.11

2553 5.77 24 14.55 60 3.9 16 24.22 2554 5.64 22 15.61 62 4.1 16 25.35

2555 5.83 24 13.62 55 5.28 21 24.73

2556 7.42 27 14.2 57 5.15 16 26.77 2557 7.88 30 13.49 52 4.82 18 26.19


ในป พ.ศ. 2557 การประมาณการของเสยอนตรายทเกดขนทวประเทศมจ านวน

2.693 ลานตน ของเสยอนตรายทเกดขนสวนใหญมาจากภาคอตสาหกรรม 2.065 ลานตนหรอ

30 เพงอาง. 31 ขยะตกคาง หมายถง ขยะทไมไดรบการจดการอยางถกตอง สวนใหญน ามาเทกองกลางแจง ในสถานทก าจดขยะ

19

รอยละ 77 และเปนของเสยอนตรายจากชมชน ซงรวมถงซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส และขยะตดเชอประมาณ 0.628 ลานตนหรอรอยละ 23

ตารางท 2.3 ปรมาณของเสยอนตรายจ าแนกตามแหลงก าเนดในระหวางป พ.ศ. 2556-2557

แหลงก าเนด ป 2556 ป 2557

ลานตน ลานตน อตสาหกรรม 2.690 2.065

ชมชน 0.563 0.576

ขยะตดเชอ 0.050 0.052 รวม 3.303 2.693


จากสถานการณการจดการขยะขางตนจะเหนไดวา ปรมาณขยะมอตราเพมมาก

ขนทกป ในขณะทขยะทถกน าไปก าจดและขยะทถกน ามาใชประโยชนมอตราเพมขนในแตละปเพยงเลกนอย สวนขยะทไมไดรบการก าจดยงมปรมาณมากและจะกลายเปนขยะตกคางตอไปซงเปนสาเหตส าคญทกอใหเกดมลพษตอสงแวดลอม ดงนนปญหาขยะจงเปนหนงในปญหาสงแวดลอมทม ความรนแรงและควรไดรบการแกไขอยางเรงดวน โดยมงเนนการลดปรมาณขยะตงแตตนทางใหมากกวาการแกไขปญหาทปลายเหต รวมทงยงตองมมาตรการรองรบการด าเนนการจดการทครบถวนทกดาน ทงนเพอใหการแกไขปญหาขยะมประสทธภาพและเกดความยงยน

2.2 แนวคดการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชในการจดการปญหาสงแวดลอม

สงแวดลอมและคณภาพชวตของมนษยเปนสงทด ารงอยดวยกนและมความเชอมโยงกนในหลายมตทงมตดานเศรษฐกจและมตดานสงคม จะเหนไดวายงมการพฒนาดานเศรษฐกจมากขนเทาไหรกยงเกดการขยายตวของประชากร เกดสงคมเมอง การพฒนาอตสาหกรรม มการใชทรพยากร ธรรมชาตมากขน ในอดตยงไมเกดความตระหนกในปญหาสงแวดลอมอยางจรงจง และไมมมาตรการปองกนและดแลปญหาสงแวดลอมทมประสทธภาพ ท าใหมการใชทรพยากรธรรมชาตโดยไมค านงถง

20

ผลกระทบทตามมา สงผลใหสงแวดลอม ไมวาจะเปนน า อากาศ และดนทเกดความเสอมโทรมลง ซงทวโลกก าลงไดรบผลกระทบอย ณ ปจจบน

การจดการปญหาสงแวดลอมในยคแรกมงเนนการใชมาตรการทางกฎหมายซงเปนมาตรการทก ากบและดแลโดยการออกกฎหมายก าหนดมาตรฐานและบงคบการใหเปนไปตามมาตรฐานดงกลาว อยางไรกดการจดการปญหาสงแวดลอมมความจ าเปนตองศกษามาตรการอนๆ ประกอบกนไปดวย เพอใหเกดทางเลอกในการจดการปญหาทครอบคลมและมประสทธภาพมากยงขน ซงมาตรการทนาสนใจมาตรการหนงไดแก มาตรการในการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตร ในการจดการปญหาสงแวดลอม ซงจะไดกลาวรายละเอยดดงตอไปน

2.2.1 เครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอการจดการปญหาสงแวดลอม การจดการปญหาสงแวดลอมในชวงแรกๆ มการใชมาตรการสงการและควบคม

(Command and Control) โดยกฎหมาย การด าเนนการตามมาตรการดงกลาว รฐบาลจะออกค าสงโดยการออกกฎหมายใดๆ ขนมาโดยมวตถประสงคในการกอใหเกดการเปลยนแปลงของพฤตกรรมและใชกลไกในการบงคบใชเพอใหประชาชนปฏบตตามกฎหมายนน หากประชาชนฝาฝนไมปฏบตตาม รฐสามารถใชกฎหมายดงกลาวลงโทษผฝาฝน ในกรณการน ามาตรการดงกลาวมาใชในนโยบายดานสงแวดลอมมกจะเปนกรณการออกกฎหมายเพอก าหนดมาตรฐานในการปองกนและฟนฟคณภาพสงแวดลอม32

อยางไรกตาม แมวาจะรฐจะใชมาตรการสงการและควบคมในการแกปญหาสงแวดลอม แตปญหาดงกลาวกยงมอยและรนแรงมากยงขน เนองจากมาตรการดงกลาวไมไดสรางแรงจงใจใหผกอมลพษปรบปรงกระบวนการผลตและใชเทคโนโลยทสะอาด เพราะการทกฎหมายก าหนดมาตรฐานไว ท าใหผกอมลพษสามารถปลอยมลพษไดมากเทาใดกได ตราบทไมเกนมาตรฐานตามทกฎหมายก าหนด33 อกทงมาตรการสงการและควบคมยงขาดความยดหยน เจาหนาทของรฐ ขาดแรงจงใจในการบงคบใชกฎหมาย และมาตรฐานตางๆทไดก าหนดไวกมกจะขาดการบงคบใช

32 Philippine Institute for Development Studies, “A law of nature The Command-and-Control approach,” Accessed July 4, 2015, http://www.sswm.info/ sites/default/files/reference_attachments/PIDS%202002%20Standards%20in%20Com mand%20and20Control.pdf. 33 จนทรจรา พงษราย, “แกะรอยนโยบายสาธารณะ ภาษสงแวดลอม พรอมหรอยงส าหรบสงคมไทย?,” สบคนเมอวนท 4 กรกฎาคม 2558, http://www.tuhpp.net/1810.pdf.

http://www.tuhpp.net/1810.pdf

21

อยางมประสทธภาพ 34 จงมแนวคดในการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชในการจดการ ปญหาสงแวดลอมเพอแกไขขอบกพรองดงกลาวของมาตรการสงการและควบคม ซงจะกลาว ในรายละเอยดดงตอไปน

2.2.1.1 หลกการของเครองมอเศรษฐศาสตรเพอจดการปญหาสงแวดลอม แนวคดการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอจดการปญหาสงแวดลอม

เปนแนวคดทมาจากหลกการจดการปญหาสงแวดลอม ดงน (1) หลกผกอมลพษเปนผจาย

หลกผกอมลพษเปนผจาย (Polluters Pay Principle : PPP) มแนวคดพนฐานวาราคาสนคาและบรการควรสะทอนใหเหนถงตนทนทงหมด โดยผลกดนใหผกอมลพษน าเอาตนทนการใชสงแวดลอมทผกอมลพษจะตองจายทงหมดประกอบดวยคาเสยหายทางสงแวดลอมและคาใชจายเพอลงทนในการปองกนมลพษ ควบคมมลพษหรอมลภาวะเขามารวมในราคาสนคาและบรการ35

(2) หลกผไดรบประโยชนเปนผจาย หลกผ ไดรบประโยชนเปนผจาย (Beneficiaries Pay Principle : BPP)

เปนหลกการทมงเนนถงแนวคดทวา ผใดไดรบประโยชนจากการใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ผนนมหนาทตองจดสรรหรอจายผลประโยชนทไดรบจากการใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมนน36

(3) หลกการพฒนาทยงยน หลกการพฒนาทยงยน (Sustainable Development) เปนหลกการท

ใหความส าคญกบการพฒนาทมดลยภาพ ทงทางดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ซงจะตองเกอกลและไมเกดความขดแยงซงกนและกน โดยการพฒนาเศรษฐกจใหขยายตวอยางมคณภาพและแขงขนได จะตองค านงถงขดจ ากดของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทสามารถสงวนรกษาไวใชประโยชนไดอยางยาวนาน ใชทรพยากรทกชนดอยางประหยดและมประสทธภาพสงสด โดยไมสงผลเสยตอความตองการของสงคมทงในปจจบนและในอนาคต37

34 มงสรรพ ขาวสอาด, จดเปลยนสงแวดลอมไทย : การวเคราะหชองวางนโยบาย, (เชยงใหม : ลอคอนดไซดเวรค, 2552), น. 5. 35 ปรชา เปยมพงศสานต, เศรษฐศาสตรสงแวดลอมและการจดสรรทรพยากรธรรมชาต , (กรงเทพฯ : โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2542), น. 118-119. 36 David Hughes, Tim Jewell, Jason Lowther, Niel Parpworth and Paula de Prez, Environment Law, 4th edition (London : Butterworth,2002), p. 26. 37 ประกาศกระทรวงทรพยากรและสงแวดลอม เรอง แผนการจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2555-2559 ลงในราชกจจานเบกษา หนา 37 เลม 129 ตอนพเศษ 37ง 20 กมภาพนธ 2555.

22

(4) หลกความรบผดชอบของผผลต หลกความรบผดชอบของผ ผลต (Producer Responsibility) เป น

หลกการทมแนวคดใหผผลตตองรบผดชอบในกระบวนการผลตทงหมดของตน รวมทงคาใชจายทเกดขนจากการลงทนเพอใหไดมาซงกระบวนการผลตทมประสทธภาพจะตองไมตกเปนภาระของผบรโภค แมกระทงผลตภณฑทรไซเคลหรอท าปยไมได ผผลตตองมหนาทรบภาระเรองคาใชจายในการก าจดผลตภณฑนนๆ โดยการก าจดตองมความปลอดภยและเปนมตรกบสงแวดลอม38

หลกการจดการสงแวดลอมมผลท าใหเครองมอทางเศรษฐศาสตรมลกษณะก าหนดใหผทไดประโยชนจากการใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหรอผทท าลายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตองสญเสยประโยชนในทางเศรษฐกจของตนเพอชดเชย ความเสยหายจากมลพษทตนกอใหเกดขนหรอทรพยากรธรรมชาตทสญเสยไป ทงนเพอใหเกด ความตระหนกถงทรพยากรธรรมชาตทมอยอยางจ ากดและไมอาจตอบสนองความตองการของมนษยไดอยางไมมขดจ ากด อนจะท าใหเกดการใชทรพยากรธรรมชาตอยางประหยดและกอใหเ กดประสทธภาพสงสด

2.2.1.2 วตถประสงคของเครองมอทางเศรษฐศาสตร การน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชเพอรกษาสงแวดลอมมาจาก

แนวคดของนกเศรษฐศาสตรทเชอวาการด าเนนการทางกฎหมายตอผปลอยมลพษเพยงอยางเดยว ไมสามารถบรรลวตถประสงคในการรกษาสงแวดลอมเอาไวได นกเศรษฐศาสตรเหนวาเครองมอทางเศรษฐศาสตรเปนกลไกส าคญทจะท าใหสนคาและบรการสะทอนตนทนดานสงแวดลอมตาม หลกผกอมลพษเปนผจาย อนจะท าใหผบรโภคเปลยนแปลงพฤตกรรมของตนเอง เพราะหลกการ ดงกลาวคอหลกการทน าตนทนดานสงแวดลอมเขาไปรวมกบราคาสนคาและบรการ ท าใหราคาสนคาและบรการมราคาสงขน ซงจะสงผลใหผบรโภคเกดความยบยงชงใจในการเลอกสนคาหรอบรการ หรอท าใหผกอมลพษตระหนกถงภาระทตนจะตองแบกรบมากขน

เครองมอทางเศรษฐศาสตรมวตถประสงคส าคญ 2 ประการ ไดแก39

38 ปเนต มโนมยวบลย, โทมส ลงควสท และนาโอโกะ โทโจ , รายงานวจย เรอง หลกการขยายความผดของผผลตในบรบทของประเทศก าลงพฒนา การจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสในประเทศไทย, ลนด : Greenpeace International, 2552, น. 4-5. 39 มงสรรพ ขาวสอาด และ กอบกล รายะนคร, เครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอการจดการสงแวดลอม, (เชยงใหม : ลอคอนดไซนเวรด, 2552), น. 11.

23

1. เพอเปลยนแปลงพฤตกรรมของผผลตและผบรโภคในการลดการกอมลพษ เชน ลดการผลตขยะหรอของเสย ลดการใชพลงงาน และเลอกใชผลตภณฑทไมกอใหเกด ความเสยหายตอสงแวดลอม เปนตน

2. เพอสรางแรงจงใจในการลดการกอมลพษ เชน การเกบภาษมลพษตามปรมาณของเสยทปลอยออกมาสสงแวดลอม ท าใหผกอมลพษพยายามด าเนนมาตรการหรอปรบปรงกระบวนการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม เปนตน

การใช เครองมอทางเศรษฐศาสตรจงเปนการสรางแรงจงใจทางเศรษฐกจเพอใหบคคลหรอองคกรตางๆตระหนกถงตนทนทแทจรงของทรพยากรและผลกระทบภายนอก (External Cost) ของกจกรรมนน เปนการเปดโอกาสใหผผลตหรอผบรโภคตดสนใจวาจะด าเนนมาตรการหรอเลอกสนคาหรอบรการทกอมลพษนอยหรอไม40 ทงน เพอเปนการก าจดขอดอยของมาตรการสงการและควบคมในกระบวนการรกษาสงแวดลอมซงเปนมาตรการทสรางภาระ ทางการเงนแกรฐในการบงคบการใหเปนไปตามกฎหมาย เนองจากตองใชเจาหนาทของรฐเปน จ านวนมากในการควบคมใหประชาชนปฏบตตามกฎหมาย รวมถงการใชดลพนจของเจาหนาทของรฐทขาดความแนนอน ซงอาจเกดจากการขาดความรความเขาใจเกยวกบมาตรฐานสงแวดลอมหรอ เกดจากการทจรตของเจาหนาทของรฐ อกทงมาตรการสงการและควบคมยงขาดความยดหยน ไมสามารถตอรองหรอลดหยอน และไมมวธประนประนอมเพอใหเกดแนวทางทเหมาะสมทสดได41

2.2.1.3 ประเภทของเครองมอทางเศรษฐศาสตร เครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอใชในการจดการปญหาสงแวดลอม

มหลายประเภท อาท (1) เครองมอทางเศรษฐศาสตรทกอใหเกดรายได

(1.1) การใชเครองมอทางภาษ การใชเครองมอทางภาษเปนการใชเครองมอทางการคลงเพอ

สงเสรมและสนบสนนการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยอาศยวธการทท าให ผใชประโยชนหรอผประกอบการตระหนกถงตนทนทางสงคมทเกดขนจากการใชทรพยากรธรรมชาตหรอการปลอยมลพษ โดยรวมตนทนทางสงแวดลอมเขาเปนสวนหนงของตนทนในการผลตสนคา หรอการใหบรการ เชน ถามลพษเกดขนในขนตอนการผลตกใหเกบภาษทผผลต ถามลพษเกดขน ในขนตอนการบรโภคกจดเกบภาษทผบรโภค อยางไรกตามภาษทจดเกบจากผผลต ผผลตอาจ

40 เพงอาง, น. 11. 41 กญชวย ศรค า, “มาตรการทางภาษเพอสงเสรมการลงทนในโครงการตามกลไกการพฒนาทสะอาด,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2554), น. 11-12.

24

ผลกภาระภาษดงกลาวไปยงผบรโภคโดยรวมตนทนทางภาษเปนสวนหนงของราคาสนคาทเพมขน ซงมาตรการทางภาษทสามารถน ามาใชมหลายวธ42 เชน

(1.1.1) การใชภาษสงแวดลอม การใชภาษสงแวดลอม (Environmental Taxes) เปนการ

เกบภาษซงสงผลใหราคาสนคาและบรการสงขนเพอเปนการทดแทนผลกระทบจากมลพษทเกดขน ซงอาจเกบจากสงทเปนมลพษอนเปนการเกบภาษจากวตถดบทน ามาผลตสงทท าใหเกดความเสยหายตอสงแวดลอมโดยตรง เชน การจดเกบภาษจากสารคารบอนทผสมอยในผลตภณฑตางๆท าใหมการเปลยนแปลงสดสวนคารบอนในผลตภณฑนอยลงเพอลดมลพษตอสงแวดลอม หรอเกบจากผลตทส าเรจแลวซงเปนสนคาทมมลพษตอสงแวดลอม ซงเมอมการจดเกบภาษสงแวดลอมจะท าใหราคาสนคาและบรการสงขนเพอใหผบรโภคตระหนกในการซอสนคาหรอบรการ ซงมแนวโนมวาผบรโภคจะบรโภคสนคาหรอบรการนอยลงหรอผผลตอาจเปลยนไปผลตสนคาหรอใหบรการทมมลพษตอสงแวดลอมนอยลง เพอลดภาระภาษ การเกบภาษสงแวดลอมทใหผกอมลพษเปนผจายคาใชจายในการบ าบดเพอท าใหตนทนของเอกชนเทากบตนทนสงคม43

(1.1.2) การใชอตราภาษทแตกตาง การใชอตราภาษทแตกตาง (Tax Differentiation) เปน

การปรบราคาสนคาใหตางกนตามผลกระทบตอสงแวดลอมวามมากนอยเพยงใด เพอสรางแรงจงใจใหผบรโภคลดการบรโภคผลตภณฑทเปนโทษตอสงแวดลอม และไมบรโภคผลตภณฑทเป นพษตอส งแวดลอมหรอบรโภคผลตภณฑทม พษตอส งแวดลอมนอยเปนการทดแทน 44 ในปจจบน มการน าหลกการใชภาษสรรพสามตเปนเครองมอในการแทรกแซงกลไกราคามาใช ไดแก การจดเกบภาษรถจกยานยนตสองจงหวะ และการจดเกบภาษน ามนดเซลหนนชาในอตราทแตกตาง เปนตน45

42 ฝายทรพยากรและสงแวดลอม สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, การจดการสงแวดลอม : เครองมอทางเศรษฐศาสตร, ในการสมมนาวชาการประจ าป 2547 เรองเหลยวหลงแลหนา : ยสบปเศรษฐกจสงคมไทย ชลบร, 2547 : น. 6-7. 43 เพงอาง, น. 6-7. 44 มงสรรพ ขาวสอาด และ กอบกล รายะนคร, อางแลว เชงอรรถท 39, น. 13. 45 พฤฒชย ด ารงรตน, “การใชภาษสรรพสามตเพอการรกษาสงแวดลอม,” (งานเอกสารวชาการสวนบคคลของการอบรมหลกสตร “ผบรหารกระบวนการยตธรรมระดบสง (บ.ย.ส.)” : วทยาลยการยตธรรม ส านกงานศาลยตธรรม, 2555), น.18.

25

(1.2) การใชคาธรรมเนยม คาธรรมเนยม (Charges หรอ Fees) เปนการเรยกเกบเงนจาก

การใหบรการตางๆทเกยวของกบปญหาสงแวดลอมจากผประกอบการ โดยอตราคาธรรมเนยมทเรยกเกบจะแตกตางกนไปตามปรมาณและชนดของมลพษ ซงการจดเกบคาธรรมเนยมสงผลใหผกอมลพษค านงถงตนทนการบ าบดหรอก าจดของเสยทเกดขน เพอใหเกดแรงจงใจในการลดการกอมลพษ เพอให เสยคาธรรมเนยมลดลง ในขณะเดยวกน รฐสามารถน าคาธรรมเนยมท เรยกเกบไปใช ในการจดการสงแวดลอมได46 ประเภทของคาธรรมเนยมสงแวดลอม มดงตอไปน47

(1.2.1) คาธรรมเนยมการจดการ คาธรรมเนยมการจดการ (Administrative Fees) คอ

เงนทจะเรยกเกบจากผประกอบการ โดยเรยกเกบเมอยนขอใบอนญาตด าเนนการ สวนใหญจะใช เมอมการขออนญาตประกอบกจการหรอประกอบวชาชพทตองมระบบการอนญาตการประกอบกจการทเกยวของกบสงแวดลอม เชน คาธรรมเนยมใบอนญาต (License Fee) และคาธรรมเนยม การจดทะเบยน (Registration or Control Fee) ซงจะเปนการสรางระบบการควบคมการด าเนนกจการเหลานนใหเปนไปตามมาตรฐานหรอระเบยบทก าหนด

(1.2.2) คาธรรมเนยมการใช คาธรรมเนยมการใช (User Fees หรอ User Charges)

คอเงนทจายส าหรบตนทนการบ าบดและก าจดของเสยหรอตนทนในการใชทรพยากรธรรมชาตและ แรธาต เชน คาธรรมเนยมการจดการน าเสย คาธรรมเนยมการเกบขนและก าจดขยะ เปนตน

(2) เครองมอทางเศรษฐศาสตรทางดานรายจาย เครองมอทางเศรษฐศาสตรประเภทนอยบนหลกการผกอมลพษเปนผจาย

ซงผกอมลพษจะไมไดรบเงนชวยเหลอสนบสนนจากรฐ แตในบางกรณรฐอาจใหการสนบสนน ดานการเงนเพอวตถประสงคบางประการ เชน สนบสนนการใชเทคโนโลยสะอาด การปรบเปลยนพฤตกรรมของผผลตในการใชกระบวนการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม ปรบเปลยนพฤตกรรมของ

46 เพงอาง, น. 40. 47 กรมควบคมมลพษ, มารจก...มาตรการทางเศรษฐศาสตรในการจดการมลพษ, (กรงเทพ : สวนเศรษฐศาสตรสงแวดลอม กองแผนงานและประเมนผล กรมควบคมมลพษ, 2558), น. 2-3.

26

ผบรโภคในการใชสนคาทไมท าลายสงแวดลอม เปนตน48 เครองมอทางเศรษฐศาสตรทางดานรายจายมหลายประเภท เชน

(2.1) มาตรการอดหนน มาตรการอดหน น (Subsidies) เป นมาตรการท ใช ส าห รบ

การสงเสรมกจการทมการลงทนสงและไดผลตอบแทนไมคมทน แตมความจ าเปนทรฐจะตองสงเสรมเนองจากเปนกจกรรมทเกดจากกจการนนชวยคมครองสงแวดลอม49 เชน เงนอดหนนการอนรกษ ปาตนน า เงนอดหนนในการลงทนเทคโนโลยทสะอาด เปนตน50

(2.2) การลดหยอนภาษ การลดหยอนภาษ (Tax Allowances) เปนการใหสทธประโยชน

กบผกอมลพษ โดยลดหยอนภาษทเรยกเกบจากผผลต หรอจายภาษคนใหผผลต เมอมการใชวธการ ทไมเปนอนตรายตอสงแวดลอม การลดหยอนภาษจะกระทบก าไรหรอรายไดของผผลต โดยใช วธหกคาเสอมราคาไดเรวขน (Accelerated Depreciation) หรอในรปแบบการยกเวนภาษ (Tax Exemption) จากการบรโภคสนคาบางชนดของผบรโภคทจะท าใหลดปรมาณมลพษลง หรอ การคนเงนยอนหลง (Rebates) ถาผกอมลพษใชมาตรการลดมลพษ51

(2.3) การใหเงนกดอกเบยต า การให เงนกดอกเบ ยต า (Soft Loans) เปน เงนใหกทม อตรา

ดอกเบยในตลาดเปนเงนกทใหกบผกอมลพษในการใชมาตรการลดมลพษทก าหนด เพอชวยใหผผลตหนมาใชวธการผลตสนคาทไมสงผลเสยตอสงแวดลอม หรอ มการลงทนในการปรบปรงกระบวนการผลตเสยใหมเพอลดมลพษ52

48 สพรรณการ ไทยวฒน, “ผลกระทบและความเปนไปไดในทางธรกจของระบบการน าระบบมดจ า-คนเงนมาใช : ศกษากรณผลตภณฑแบตเตอร,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2543), น. 58. 49 มงสรรพ ขาวสอาด และกอบกล รายะนาคร, อางแลว เชงอรรถท 39, น. 14. 50 แผนงานสรางเสรมนโยบายสาธารณะทด ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ, “มาตรการทางการคลงเพอสงแวดลอม,” สบคนเมอวนท 7 เมษายน 2559, http://www. Tuhpp.Net/files/E6.pdf. 51 สพรรณการ ไทยวฒน, อางแลว เชงอรรถท 48, น. 59. 52 เพงอาง, น. 59.

http://www.thaihealth.or.th/


27

(3) เครองมอเศรษฐศาสตรดานการตลาด เครองมอทางเศรษฐศาสตรดานการตลาดจะมผลตอราคาในตลาด

กลาวคอ ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนสงทมคาและมจ ากด การทรฐเขามาจดการสงแวดลอมโดยกอใหเกดการเปลยนแปลงราคาของผลตภณฑ คาใชจายในการปลอยมลพษ ท าใหเกดการผลกความรบผดชอบตอสงคมใหตกกบผผลต ผบรโภค และผท เกยวของตามระบบการคา ซงเครองมอทางดานการตลาดมหลายประเภท เชน

(3.1) ระบบมดจ าและคนเงน ระบบมดจ าและคนเงน (Deposit and Refund System) เป น

ระบบทสรางแรงจงใจใหผบรโภคหลกเลยงพฤตกรรมทมผลกระทบทางลบตอสงแวดลอม โดย การก าหนดเงอนไขให ผ บร โภคจ ายเงนมดจ าในการซ อผลตภณฑบางประเภท ซ งสามารถ น ากลบไปใชซ าหรอน ามารไซเคล หรอตองการน ามาก าจดใหถกวธ เชน แบตเตอร ยางรถยนต ขวดแกว เปนตน ทงนหากผบรโภคไมน าผลตภณฑดงกลาวมาคน กจะถกยดเงนมดจ าซงเปรยบเสมอนเปนการเสย “ภาษการทง” ส าหรบผทไมไดใหความรวมมอ53

(3.2) การซอขายสทธในการปลอยมลพษ การซอขายสทธในการปลอยมลพษ (Tradable Pollution Permit)

เปนการก าหนดสทธการปลอยมลพษตามใบอนญาตโดยการควบคมปรมาณรวมของมลพษ ผทปลอยมลพษต ากวาสทธการปลอยมลพษของตนมโอกาสขายสทธทเหลออยใหผทปลอยมลพษมากกวาก าหนดได เครองมอนท าใหผผลตมแรงจงใจทจะเพมประสทธภาพใหดกวาเกณฑเพราะจะไดผลตอบแทนเพมเตมจากการขายสทธ54

การเลอกใชเครองมอเศรษฐศาสตร เปนอกกลไกหนงทจะชวยเสรมมาตรการสงการและควบคมในการจดการปญหาสงแวดลอมใหมประสทธภาพมากยงขน เพราะเครองมอทางเศรษฐศาสตรจะชวยก าจดขอดอยของมาตรการสงการและควบคม อกทงยงเปนเครองมอสะทอนตนทนทางดานสงแวดลอมตามหลกผกอมลพษเปนผจาย อนเปนมาตรการทสรางแรงจงใจใหผกอมลพษและผบรโภคเปลยนแปลงพฤตกรรมทสงผลกระทบตอสงแวดลอมและด าเนนกจกรรมทลดการกอมลพษ ทงนเครองมอทางเศรษฐศาสตรมหลายประเภท การเลอกใชเครองมอ

53 ฝายทรพยากรและสงแวดลอม สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, อางแลว เชงอรรถท 42, น. 7. 54 แผนงานสรางเสรมนโยบายสาธารณะทด ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ, อางแลว เชงอรรถท 50.


28

ประเภทใดในการจดการสงแวดลอม ขนอยกบนโยบายของรฐ รวมไปถงความพรอมของหนวยงานทเกยวของ ทงภาครฐ ภาคธรกจ ภาคอตสาหกรรม และภาคประชาชน

2.2.2 ภาษสงแวดลอม ในระยะแรก การจดเกบภาษมวตถประสงคเปนการจดเกบเพอหารายไดมาใชจาย

ในกจการตางๆของรฐบาล เนองจากภารกจของรฐบาลมลกษณะเปนการจดสรรทรพยากรระหวางภาครฐและเอกชน (Allocation of Resources) ตอมาเมอมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมมากขน รฐบาลกไดน าเครองมอดานภาษมาใชในวตถประสงคอนๆ ไดแก การน าเครองมอทางภาษเพอควบคมการบรโภคและการผลตและควบคมวธการด าเนนธรกจ เพอสรางความเปนธรรมในการแบงกระจายทรพยากรระหวางบคคลและระหวางทองถน เพอการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ และเพอการสงเสรมอตสาหกรรม55 รวมไปถงการน าเครองมอดานภาษมาใชเพอเปนเครองมอดานนโยบาย การคมครองสงแวดลอมของรฐโดยการจดเกบภาษจากสงทสงผลกระทบในเชงลบตอสงแวดลอมหรอทเรยกวา ภาษสงแวดลอม ซงมสาระส าคญดงตอไปน

2.2.2.1 ทมาและความส าคญในการจดเกบภาษสงแวดลอม การเกบภาษสงแวดลอมเปนผลมาจากการทการใชมาตรการทาง

กฎหมายหรอมาตรการสงการและควบคมมจดออน ในชวงแรกกฎหมายเปนเครองมอทางนโยบายหลกของรฐบาลในการคมครองสงแวดลอม อยางไรกดการใชมาตรการทางกฎหมายยงเปนมาตรการ ทไมเพยงพอ เนองจากยงมการท าลายสงแวดลอมเพมมากขน อกทงมาตรการทางกฎหมาย ยงถกวพากษวจารณจากนกเศรษฐศาสตรวาเปนมาตรการทสรางภาระคาใชจายทมากเกนสมควรใหแกผประกอบธรกจและผบรโภค นอกจากนนยงเปนมาตรการทไมมประสทธภาพประสทธผลอกดวย56 จงเกดแนวคดในการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชในการจดการปญหาสงแวดลอมขน ซงเครองมอทส าคญและนยมใชกนอยางแพรหลายไดแก ภาษสงแวดลอม

ภาษสงแวดลอมนเปนแนวคดทน าเสนอโดยอาเธอร ซ. ปก (Arthur C. Pigou) ศาสตราจารยดานเศรษฐศาสตรการเมอง มหาวทยาลยเคมบรดจ (Cambridge University) สหราชอาณาจกร ปรากฏในหนงสอทมชอวา “เศรษฐศาสตรสวสดการ (The Economics of Welfare)” ปกรไดเสนอหลกการใหจดเกบภาษจากกจกรรมทเกดผลกระทบภายนอก (Externalities) ตอสงแวดลอมหรอสงคมโดยรวม โดยมองวา กจกรรมการผลตหรอการบรโภคอาจกอใหเกด

55 อรญ ธรรมโน, ความรทวไปทางการคลง (ฉบบปรบปรง), (กรงเทพ : อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง, 2548), น. 75-76. 56 Janet E. Milne and Mikael Skou Anderson, Handbook of research on Environment taxation, (London : Edward Elgar Publishing Limited, 2012), p. 35.

29

ผลกระทบภายนอกซงกอใหเกดความเสยหายตอผอน จงตองเกบภาษเพอใหมผลตอการเพมตนทน ในการผลตหรอคาใชจายในการบรโภคนน จนท าใหผเสยภาษตองเปลยนแปลงระดบการใชจาย หรอการบรโภคใหลดลงถงระดบทเหมาะสม57 ซงการจดเกบภาษสงแวดลอมมขอไดเปรยบกวา การจดเกบคาธรรมเนยมซงเปนการตอบแทนการใหบรการของรฐท ไมไดมการเพมตนทนสงแวดลอมเขาไปในราคาคาธรรมเนยมดวย เนองจากคาธรรมเนยมทตองช าระครอบคลมตนทนการใหบรการเทานน ไมสามารถเกบในลกษณะทมสวนเกนจากตนทนการใหบรการได ตางจากการจดเกบภาษทไมไดจ ากดการก าหนดระดบอตราภาษไว ดงนนการจดเกบภาษจงสามารถจดเกบโดยเพมตนทนดานสงแวดลอมไดนอกเหนอจากตนทนการจดการเกยวกบการจดเกบภาษ58

ดงนน ภาษสงแวดลอมจงมความส าคญในการจดการสงแวดลอมดวยการเพมตนทนสงแวดลอมในราคาสนคาหรอบรการ โดยมวตถประสงคในการเพมราคาสนคาและบรการใหมราคาสงขน เพอใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมของผผลตและผบรโภคในการลดการกอมลพษและเพอสรางแรงจงใจใหลดการกอมลพษ

2.2.2.2 นยามและประเภทของภาษสงแวดลอม (1) นยามของภาษสงแวดลอม

ภาษสงแวดลอมขององคการเพอความรวมมอและพฒนาทางเศรษฐกจใชค าวา ภาษท เก ยวพนกบส งแวดลอม (Environmentally Related Taxes) โดยใหค าน ยามวา “การช าระเงนใดๆใหกบรฐบาลทมลกษณะบงคบ ไมมคาตอบแทนโดยตรงจากการช าระเงนนน โดยรฐบาลจะเกบภาษดงกลาวจากฐานภาษทมความเกยวพนกบสงแวดลอมในลกษณะเฉพาะเจาะจง”59

ส าน ก งาน สถ ต ย โรป (Eurostat) ได ใช ค าว า ภ าษ ส งแ วดล อม (Environment Taxes) โดยใหค านยามวา ภาษสงแวดลอม คอ ภาษทมฐานภาษเปนหนวยทางวตถ (Physical Unit) หรอสงแทนของหนวยทางวตถ (Proxy of a Physical Unit) ของสงทไดรบการพสจน

57Eurostat, Environment Taxes : A Statistical Guide, (Luxembourg : Office of the European Union, 2013), pp. 10-11. 58 กฤษรตน ศรสวาง, “ระบบสงแวดลอมส าหรบประเทศไทย : ศกษาแนวทางการใชมาตรการภาษคารบอน,” (ดษฎนพนธดษฎบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556), น. 41. 59 Organisation for Economic Co-operation and Development, “OECD Glossary of Statistical Terms – Environmentally related tax Definition,” Accessed July 5, 2015, https://stats.oecd.org/glossary/detail.asp?ID=6437.

http://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0CCEQFjAA&url=http%3A%2F%2Fstats.oecd.org%2Fglossary%2Fdetail.asp%3FID%3D751&ei=ZZGFVcm5I4eKuATc_4KICQ&usg=AFQjCNHQte-E2U2chbXKG7y0U8UNzU-ZTA&sig2=vtyLb7OQGTBYyyGxJbazkw&bvm=bv.96339352,d.c2E


30

วามผลกระทบในทางลบอยางเปนพเศษตอสงแวดลอม เชน พลงงาน (Energy) การขนสง (Transport) มลพษ (Pollution) และการจดการขยะ (Waste Management) เปนตน60

ในประเทศไทย ดเรก ปทมสรวฒน ไดใหค านยามไววา “ภาษสงแวดลอมหมายถง มาตรการภาษ (รวมถงคาธรรมเนยม) เพอสรางแรงจงใจใหประชาชน ผผลต ผบรโภค ตระหนกถงคณคาสงแวดลอม” โดยไดอธบายเพมเตมวา “หลกการและแนวทางของการก าหนดภาษสงแวดลอม คอการท าใหราคาและบรการสะทอนถง “ตนทนทแทจรง” ของทรพยากรธรรมชาต ปญหามลพษทเกดขนเปนทง Public Goods และ Public Bad ขยะและมลพษเปนของเลวทสงคมจะตองรวมมอกนก าจด และเปนตนทนท มอยแล ว นนหมายความวา แม ไมจดเกบภาษส งแวดลอมกมตนทน และความเสยหายทางสงคม (Social Damage) อยแลว เชน คาใชจายของภาครฐในการก าจดขยะ น าเสย อากาศเสย คาใชจายของครวเรอนตอสขอนามย การเจบปวยเนองจากสภาพสงแวดลอม ครวเรอนตองใชจายเพมขนเพอตดตงเครองฟอกอากาศภายในบานหรอเสยงรบกวนจากภายนอก เปนตน”61

จากท ไดกล าวมาขางตนจะเหนวา แมค าน ยามหรอแมแตชอของ ภาษสงแวดลอมจะแตกตางกนไป แตกมจดรวมกนวาจะตองเปนการช าระเงนใดๆทมความเกยวพนกบการกระท าทสงผลกระทบทางลบตอสงแวดลอม หรอหากมาตรการใดทสงผลบวกตอสงแวดลอมกอาจเปนภาษสงแวดลอมได แมจะเรยกชอเปนอยางอนกตาม เชน ภาษทเกยวพนกบสงแวดลอม เปนตน

(2) ประเภทของภาษสงแวดลอม ประเภทของภาษทเกยวกบสงแวดลอมมหลายประเภท เชน (2.1) ภาษแบบปก

การจ ด เกบภ าษ จ ากการปล อยมลภาวะ (Environmental Taxation Based on Emission) หรออาจเรยกวา ภาษแบบปก (Pigouvian Tax) เปนวธการ จดเกบภาษ โดยการก าหนดอตราภาษทแนนอนและตายตวไมขนอยกบมลคาของกจกรรมทางเศรษฐกจ อตราภาษจะคดตอปรมาณของการปลอยของเสย หรอปรมาณความเสยหายทเกดขนจากกจกรรมทางเศรษฐกจนน ภาษแบบปกมประสทธภาพทสดในการแกปญหาสงแวดลอม เนองจากภาษจะกระทบตนทนของการปลอยมลพษของเสยโดยตรง

นอกจากนนการจดเกบภาษในลกษณะนยงสงผลตอผประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจทกอใหเกดมลพษตอสงแวดลอมสามารถลดจ านวนการปลอยมลพษใหสอดคลองหรอเปนไปตามขนาดของการผลต การเปลยนแปลงเทคโนโลยการผลต และการทดแทน

60 Eurostat, supra note 57, pp. 9-13. 61 ดเรก ปทมสรวฒน, การคลงทองถน รวมบทความวจยเพอเพมพลงใหทองถน, (กรงเทพ : พ.เอ. ลฟวง, 2549), น. 96.

31

ปจจยการผลตไดอยางมประสทธภาพอกดวย แตการจดเกบภาษนยงมขอจ ากดบางประการ เชน การก าหนดตนทนสวนเพมทางสงคม และอตราภาษทเหมาะสม รวมทงยงมประเดนปญหาในเรอง การวดผลการจดเกบภาษ การตดตามการจดเกบภาษและปญหาความสมครใจในการเสยภาษ ซงอาจสงผลใหหลายๆประเทศไมไดน าภาษประเภทนมาใชเพอดแลรกษาสงแวดลอม แตจะเลอกภาษประเภทอนทมประสทธภาพต ากวาแตมตนทนในการบรหารจดการทต ากวามาใชบงคบแทน62

(2.2) ภาษสงแวดลอมจากผลตผลทกอใหเกดมลภาวะหรอภาษสงแวดลอมทางออม

ภาษสงแวดลอมจากผลตผลทกอใหเกดมลภาวะ (Environment taxation Based on Production) หรอภาษสงแวดลอมทางออม (Indirect Environment Tax) เปนภาษทจดเกบจากการใชปจจยการผลตหรอเกบจากปรมาณการบรโภคสนคา เปนการจดเกบภาษจากผลตผลหรอการบรโภคทกอมลภาวะตอสงแวดลอม ภาษสงแวดลอมทางออมไมสงผลกระทบโดยตรงตอการปลอยมลพษและจ านวนความเสยหายตอส งแวดลอม แตจะสงผลตอราคา โดยเปรยบเทยบกบสนคาทกอใหเกดมลพษตอสงแวดลอม กลาวคอจะท าใหราคาโดยเปรยบเทยบ ของสนคาทถกเกบภาษมราคาสงขน จงจะมผลกระทบทางออมตอปรมาณมลพษและความเสยหาย ทถกปลดปลอยจากการผลตหรอการบรโภคนนๆ

ผลกระทบจากราคาสนคาหรอบรการทสงขนจะท าใหความตองการของผบรโภคในการซอสนคาหรอบรการดงกลาวลดลง และหนไปซอสนคาหรอบรการซงไมสงผลกระทบตอสงแวดลอมทมราคาต ากวาแทน ดงนนภาษสงแวดลอมประเภทนจงสงผลกระทบทางออมตอ ปรมาณมลพษและความเสยหายทถกปลดปลอยจากการผลตหรอการบรโภคสนคานนโดยปรยาย63

(2.3) ภาษสงแวดลอมเพอสรางรายไดเปนการทวไป ภ าษ ส งแ วดล อ ม เพ อ ส ร า งราย ได เป น ก ารท ว ไป (Fiscal

Environmental Taxes) หมายถ ง ภาษ ท ม ว ตถประสงค ในการจด เกบ เพ อสร างรายได ภาษ เปนการทวไปเชนเดยวกบภาษเงนได ภาษทรพยสนหรอภาษการบรโภค รายไดจากภาษจะน าเขาส คลงแผนดน อยางไรกตาม แมจะมการจดเกบภาษดงกลาวเปนการทวไป แตการจดเกบภาษนยง สงผลกระทบในเชงบวกตอการคมครองส งแวดลอมดวย กลาวคอ การจดเกบภาษจะท าให สงผลกระทบตอพฤตกรรมของผบรโภคได เชน การเกบภาษสรรพสามตน ามน ซงสงผลกระทบ

62 พรวท โควคชาภรณ , “ภาษสงแวดลอม (Environment Tax),” ฉบบท 22 บทความวชาการ ส านกวชาการ ส านกงานเลขาธการวฒสภา, น.9 (พฤศจกายน 2556). 63 เพงอาง, น. 9.

32

โดยไมเฉพาะเจาะจงตอการลดปรมาณความเสยหายทจะเกดจากมลพษตอสงแวดลอม แตจะท าให น ามนมราคาสงขนซงจะสงผลตอการตดสนใจในการบรโภคของผบรโภค เปนตน64

(2.4) ภาษสงแวดลอมเพอน ารายไดไปใชสนบสนนมาตรการคมครองสงแวดลอมเปนการเฉพาะ

ภาษสงแวดลอมเพอน ารายไดไปใชสนบสนนมาตรการคมครองสงแวดลอมเปนการเฉพาะ หรอภาษเพอวตถประสงคเฉพาะ (Earmarked Tax) เปนภาษทมวตถประสงคเพอเพมรายไดท จะน าไปใช ในการฟนฟส งแวดลอมมากกวาจะเปนการเกบภาษ เพอเพมราคา โดยเปรยบเทยบของผลตภณฑทสงผลตอสงแวดลอมโดยตรง แตกตางจากภาษสงแวดลอมทางออม ทมงเนนการจดเกบภาษใหมผลกระทบตอราคาโดยเปรยบเทยบของสนคาทมผลกระทบตอสงแวดลอม65

2.2.2.3 โครงสรางภาษสงแวดลอม การก าหนดโครงสรางภาษส งแวดลอมมลกษณะเปนการแจกแจง

ขอบเขตของการจดเกบภาษทผก าหนดนโยบายหรอหนวยงานภาษหรอหนวยงานทเกยวของจะตองวางแผนและก าหนดหลกเกณฑและรายละเอยดตางๆอนเปนสาระส าคญ อนประกอบไปดวย บคคลผมหนาท เสยภาษ , ฐานภาษ, การก าหนดอตราภาษทตองช าระ, การด าเนนการเกยวกบ การจดเกบภาษ และการน ารายไดจากภาษไปใชประโยชน ซงแยกพจารณาดงน

(1) บคคลผมหนาทเสยภาษ การจดเกบภาษสงแวดลอม โดยหลกผเสยภาษสงแวดลอม คอบคคล

ทกอมลพษตอสงแวดลอม อยางไรกดการจดเกบภาษสงแวดลอมบางประเภท หากจดเกบภาษสงแวดลอมกบผกอมลพษโดยตรงอาจเกดความยงยาก เนองจากมบคคลทตองเสยภาษเปน จ านวนมาก ดงนนการก าหนดผเสยภาษในบางกรณอาจก าหนดใหผประกอบการเปนบคคลผมหนาทเสยภาษ โดยผประกอบการเหลานนอาจผลกภาระภาษไปยงผกอมลพษผานทางราคาสนคา หรอคาบรการในท านองเดยวกบภาษมลคาเพม (Value Added Tax : VAT) ซงเปนการจ ากดจ านวนผเสยภาษใหนอยลง ท าใหเกดความสะดวกในการบรหารจดการของรฐ รวมถงท าใหเกดความสะดวกในการตรวจสอบและปองกนปญหาการเลยงภาษไดอกดวย

64 พรวท โควคชาภรณ, อางแลว เชงอรรถท 62, น. 10-11. 65 เพงอาง, น. 11.

33

(2) ฐานภาษ ฐานภาษ (Tax Base) คอ สงทเปนเงอนไขใหบคคลตองเสยภาษ หรอ

สงทรอบรบรองรบอตราภาษ66 ส าหรบการก าหนดฐานภาษสงแวดลอม ควรจดเกบจากมลพษหรอ จากการกระท าทกอใหเกดความเสยหายตอสงแวดลอม ซงการใชเครองมอทางภาษกเพอเพมตนทนทางการตลาดใหกบกจกรรมทกอให เกดมลพษอนจะชวยให เกดแรงกระตนใหมปรบเปลยนกระบวนการผลตทสรางมลพษมาใชกระบวนการการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม เชน การใชกระบวนการผลตทสะอาด (Cleaner Production Process) กระบวนการจดการของเสยทปลายทอ (End-of-Pipe Abatement) และการพฒนาผลตภณฑทไมกอมลพษหรอปรบเปลยนพฤตกรรมบางอยาง เชน การลดการอปโภคหรอบรโภคสนคาทกอมลพษ เปนตน

การจดเกบภาษสงแวดลอมอาจจะเกบจากมลพษโดยตรงหรออาจจะเกบจากสงทแทนมลพษ (a Proxy) กได เชน การเกบภาษจากการปลอยกาซซลเฟอรจากถานหนซงเปนสงทกอใหเกดกาซซลเฟอร เปนตน67 ซงการจดเกบจากมลพษโดยตรงมขอดคอ มประสทธภาพทสดในการแกปญหาสงแวดลอม เพราะสามารถกระทบตนทนการปลอยมลพษโดยตรง แตมขอจ ากดจ ากดบางประการ ในเรองการก าหนดตนทนทางสงคมและอตราภาษทเหมาะสม รวมทงยงมประเดนปญหาในเรองการวดผลการจดเกบภาษ ซงตองอาศยเทคโนโลยและตนทนทสงในการวดปรมาณมลพษ68 ในขณะทการจดเกบจากสงแทนมลพษไมสงผลกระทบโดยตรงตอการปลอยมลพษและจ านวนความเสยหายตอสงแวดลอม แตจะสงผลตอราคาโดยเปรยบเทยบกบสนคาทกอใหเกดมลพษตอสงแวดลอม ท าใหราคาสนคาทสงผลเสยตอสงแวดลอมมราคาสงขนอนจะท าใหผบรโภคเกดม ความยบยงชงใจในการบรโภคสนคานนๆ69

ขอพจารณาเกยวกบการยกเวนภาษ องคกรเพอความรวมมอดานเศรษฐกจและการพฒนาเหนวาควรยกเวนภาษสงแวดลอมใหนอยทสดเทาทจะเปนไปได เนองจากจดเดนของภาษสงแวดลอมคอ การใหสทธประโยชนในกรณทมการยกเลกการกระท าหรอกจกรรมใดๆทกอมลพษ ดงนนการยกเวนภาษในกระบวนการผลตหรอสนคาใดทกอใหเกดมลพษจะท าให

66 วทย ตนตยกล, กฎหมายเกยวกบภาษอากร, (กรงเทพ: ส านกฝกอบรมกฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, 2528), น. 12. 67 Organisation for Economic Co-operation and Development, “Environmental Taxation : A Guide for Policy Makers,” Accessed March 22, 2016, https://www.oecd. org/env/tools-evalution/48164926.pdf. 68 พรวท โควคชาภรณ. อางแลว เชงอรรถท 62, น. 9. 69 ฎาฎะน วฒภดาดร, “ภาษสงแวดลอม,” สรรพากรสาสน, ฉบบท 10, น. 17-18 (ตลาคม 2552).

34

ตนทนในกระบวนการผลตหรอตนทนของสนคานนลดลง อกทงยงไมตองมคาใชจายในการเสยภาษ (Compliance Cost) ท งๆท ม ก ารกอมล พษ เชน เด ยวกบสนค า หรอบรการท ต องเส ยภ าษ ซงภาคการผลตหรอผบรโภคสนคากจะเลอกกระบวนการการผลตหรอบรโภคสนคานนๆ เพราะมตนทนและราคาถกกวา อนท าใหการจดเกบภาษสงแวดลอมเพอเพมตนทนการผลตทกอใหเกดมลพษไมเปนไปตามวตถประสงคของการจดเกบภาษสงแวดลอม70

(3) อตราภาษ การก าหนดอตราภาษสงแวดลอม (Tax Rate) สามารถกระท าได 2

ลกษณะไดแก ลกษณะแรกคอการก าหนดเปนอตราจากฐานทเปนจ านวนเงน เรยกวา อตราตามมลคา เดมเรยกวา อตราตามราคา (Ad Valorem) เชน อากรขาเขาส าหรบรถยนต อตรารอยละ 80 ของราคา และลกษณะทสองคอการก าหนดอตราเปนอตราฐานจากทค านวณเปนปรมาณ เรยกวา อตราตามปรมาณ เดมเรยกกนวา อตราตามสภาพ (Specific) เชน อากรขาเขาส าหรบสนคาทวๆไปซงเกบตามปรมาตรหรอน าหนก71 ดงนนจ านวนภาษทผเสยภาษจะตองช าระเปนผลมาจากการน าฐานภาษมาค านวณกบอตราภาษ และจ านวนภาษยงขนอยกบจ านวนฐานภาษและระดบอตราภาษ

นอกจากนการก าหนดอตราภาษสงแวดลอมอาจก าหนดเปนอตราเดยวหรอหลายอตรากได ซงการก าหนดภาษอตราเดยวมขอดคอ ไมยงยากทงส าหรบหนวยงานจดเกบและผเสยภาษ กลาวคอ การก าหนดภาษอตราเดยวท าใหไมตองมการจ าแนกแจกแจงกจกรรมหรอประเภทสนคาวาประเภทใดเสยภาษในอตราใด อกทงยงไมมปญหาการตความวาสงใดกอใหเกดมลพษมากหรอนอย ท าใหเกดสะดวกในการค านวณภาษ อยางไรกดการก าหนดอตราภาษอตราเดยวไมสอดคลองกบหลกผกอมลพษเปนผจาย เพราะการจดเกบภาษในอตราเดยวไมไดสะทอนใหเหนถงความเสยหายจากการประกอบกจกรรมนนๆจรงๆ เชน การจดเกบภาษขยะในประเทศนวซแลนด ใชอตราเดยวกบขยะทกประเภท คอ 10 ดอลลารนวซแลนดตอตน72 ท าใหขยะประเภททกอมลพษมาก เชน ขยะอนตราย หรอขยะอเลกทรอนกสกเสยภาษในอตราเดยวกบขยะทวไปซงกอมลพษตอสงแวดลอมนอยกวา เปนตน

สวนการก าหนดอตราภาษหลายอตราอาจมาจากการความมงหมายของรฐทแสดงใหเหนวากจกรรมใดกอมลพษมากหรอนอย หากรฐเหนวากจกรรมใดกอมลพษมาก รฐกจะเกบภาษจากกจกรรมนนในอตราทสง และหากกจกรรมใดทรฐเหนวาไมไดกอมลพษมาก รฐกอาจจะเกบภาษในอตราต ากวา ซงเปนการสรางแรงจงใจใหผประกอบการประกอบกจกรรมทรฐเหนวา

70 Organisation for Economic Co-operation and Development, supra note 67. 71 วทย ตนตยกล, อางแลว เชงอรรถท 66, น. 13. 72 Waste Minimisation Act 2008, Section 27.

35

ไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม73 เชน การจดเกบภาษขยะของสหราชอาณาจกรทมการจดเกบภาษเปน 2 อตราคอ อตรามาตรฐาน ส าหรบขยะทวไปหรอขยะครวเรอน กรณนจะเกบในอตราทสง หากเปนขยะจ าพวกหน ดน ทรายจะเกบภาษในอตราต ากวา เปนตน74

ขอพจารณาประการส าคญอกประการหนงคอ อตราภาษสงแวดลอมจะตองเปนอตราทเหมาะสม (Optimal Tax Rate) โดยจะตองน าปจจยทเปนตนทนทางสงแวดลอม (Environment Cost) เชน ผลกระทบจากสงแวดลอมจากการปลอยกาซเรอนกระจกจากการด าเนนกจกรรมนนๆ เปนตน รวมถงตนทนทางสงคม (Social Cost) และตนทนเอกชน (Private Cost) เชน การเลอกเทคโนโลยทลาสมยมาใชในกระบวนการผลต ท าใหตนทนเอกชนลดลง แตเพมตนทนทางสงแวดลอม เปนตน ปจจยเหลานตองน ามาพจารณาประกอบกนเพอก าหนดอตราภาษทจะสามารถจงใจใหผกอมลพษเปลยนแปลงพฤตกรรมใดๆอนจะสงผลกระทบตอสงแวดลอม75

(4) การบรรเทาภาระภาษ การจดเกบภาษสงแวดลอมใดๆเพอจดการปญหาสงแวดลอมอนเกดจาก

กจกรรมใดกจกรรมหนง นอกจากจดเกบเพอลดการกระท าใดๆอนเปนกระท าทสงผลเสยตอสงแวดลอมแลว ยงตองมการบรรเทาภาระภาษเพอสงเสรมใหมการด าเนนการอนทสงผลดตอสงแวดลอมมากกวา76 ซงการบรรเทาภาระภาษมหลากหลายวธการ การใหสทธประโยชนทางภาษบางประการแกกจกรรมทเปนมตรกบสงแวดลอม อาท การใหเครดตภาษส าหรบการด าเนนการทรฐสงเสรม เชน หากผประกอบการไมก าจดขยะ แตไดน าขยะไปแปรรปเปนพลงงาน เชนนรฐกอาจใหเครดตภาษแกผประกอบการนน เปนตน

(5) การด าเนนการเกยวกบการจดเกบภาษ การด าเนนการเกยวกบการจดเกบภาษเปนการพจารณาในแงการบรหาร

เกยวกบการจดเกบภาษ (Administration) ซงเปนเรองทส าคญ เนองจากการบงคบใชกฎหมายเกบภาษจะท าใหเกดอ านาจและหนาทตามกฎหมาย กลาวคอ ผลของกฎหมายภาษสงแวดลอมจะท าให

73 กมลภส เศรษฐวชราวนช, อางแลว เชงอรรถท 23. น. 88. 74 Her Majesty Revenue and Customs, “Guidance Landfill Tax Rates,” Accessed March 16, 2016, https://www.gov.uk/government/publications/rates-and-allowances-landfill-tax/landfill-tax-rates-from-1-april-2013. 75 Organisation for Economic Co-operation and Development, “The Political Economy of Environmentally Related Taxes,” Assessed March 28, 2016,http://www.oecd.o rg/env/tools-evaluation/thepoliticaleconomyofenvironmentallyrelatedtaxes.htm. 76 Organisation for Economic Co-operation and Development, supra note 67.

36

ผ เสยภาษมหนาททจะตองปฏบตตามกฎหมายและหนวยงานรฐมอ านาจและหนาท เกยวกบ การจดเกบภาษ รวมไปถงการหาขอยตขอพพาททางภาษ เชน ผมหนาทเสยภาษมหนาทยนแบบแสดงรายการเสยภาษพรอมทงเอกสารหลกฐานทเกยวของตอหนวยงานรฐทมอ านาจหนาทในการจดเกบภาษ หนวยงานของรฐกตองด าเนนการในการจดเกบภาษ ไมวาจะเปนการจดตงหนวยงานจดเกบภาษ การก าหนดชองทางการช าระภาษหรอก าหนดหลกเกณฑและวธการ ตลอดจนรายละเอยดอนๆ เปนตน

(6) การน ารายไดจากภาษไปใชประโยชนดวยวธการตางๆ รายไดจากการจดเกบภาษสงแวดลอม โดยหลกสามารถน าไปใชดวย

วธการตางๆได 2 วธ อนไดแก77 (6.1) น าไปใชจายในการจดท าบรการสาธารณะผานทางกฎหมาย

งบประมาณแผนดน (Government Budget) ในลกษณะเดยวกบภาษทวไป ซงการน าเงนภาษสงแวดลอมไปใชจายในลกษณะดงกลาวมความเหมาะสมในแงวนยทางการคลงทการจดเกบภาษจะตองสงเปนรายไดของแผนดนและใชจายผานกระบวนการงบประมาณ

อยางไรกด การด าเนนการดงกลาวอาจมความลาชา ไมทนตอสถานการณความเสยหายทเกดขนตอสงแวดลอม อกทงการจดเกบภาษสงแวดลอมมวตถประสงคในการลดความกระทบจากการกระท าทกอใหเกดมลพษ จงมวตถประสงคดานสงแวดลอมโดยเฉพาะ ซงหากน าเงนภาษไปใชจายในการจดบรการสาธารณะทวไปอาจไมตรงตามวตถประสงคในการจดเกบภาษดงกลาว

(6.2) น าไปใชจายในกจการเฉพาะ (Earmarked Tax) หรอสมทบกองทนทมวตถประสงคดานสงแวดลอม อาท เพอชดเชยผไดรบผลกระทบจากการกอมลพษ ฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และใหความชวยเหลอดานการเงนแกกจกรรมหรอการผลตสนคาและบรการสาธารณะท เปนมตรกบส งแวดลอม 78 เปนตน โดยสวนใหญจะผานเขาสกองทน นอกงบประมาณ (Extra-budgetary Fund) ซงไมรวมเขามาสงบประมาณแผนดน ซงท าใหการจดสรรเงนนอกงบประมาณท าไดโดยงายกวาการจดสรรเงนจากงบประมาณแผนดนเพราะไมตองผานความเหนชอบจากรฐสภาและมความเหมาะสมในดานการจดการเงนรายไดทตรงตามวตถประสงคในการจดเกบภาษ ท าใหการจดการปญหาสงแวดลอมเปนไปอยางตอเนองและคลองตว79

77 Organisation for Economic Co-operation and Development, supra note 75. 78 Janet E. Milne and Mikael Skou Anderson, supra note 56, p 41. 79 ณฐธยาน วองวงศารกษ, “การจดเกบภาษเฉพาะส าหรบกองทนประกนสขภาพ,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2555), น. 41.

37

อยางไรกตาม การน าเงนภาษ ไปใชจายในกจการเฉพาะไมเหมาะสมในแงวนยทางการคลง เนองจากไมตองสงเงนรายไดจากภาษสงแวดลอมเปนรายไดของแผนดนและใชจายผานกระบวนการงบประมาณ

จากการศกษาหลกการจดการขยะและเครองมอทางเศรษฐศาสตรทใชในการจดการ

ปญหาสงแวดลอมพบวา การจดการปญหาขยะมความจ าเปนตองน าแนวคดล าดบชนการจดการขยะมาใชเพอก าหนดนโยบายและแนวทางในการเลอกประเภทของเครองมอทางเศรษฐศาสตรทจะน ามาใชใหเหมาะสมกบสภาพปญหา อกทงตองพจารณาวาการออกแบบเครองมอดงกลาวเปน การน าหลกผกอมลพษเปนผจายมาใชอยางมประสทธภาพหรอไม ซงตอไปจะไดศกษาการน าภาษขยะซงเปนเครองมอทน าหลกผกอมลพษเปนผจายมาใชในการจดการปญหาขยะตอไปในบทท 3

38

บทท 3 การจดเกบภาษขยะในตางประเทศ

ภาษขยะ (Waste tax) เปนภาษสงแวดลอมอนเปนเครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอจดการ

สงแวดลอมประเภทหนง หลกการของภาษขยะคอการจดเกบภาษจากขยะทถกน าไปก าจดซงเปนกจกรรมทกอมลพษตอสงแวดลอม อาท การน าไปฝงกลบ การน าไปเผาในเตาเผา การน าไปหมกท าปย ท าให เกดกาซเรอนเรอนกระจกจากการด าเนนงาน รวมไปถงท าให เกดการปนเปอนในดนและ น าจากน าชะขยะ เปนตน เหลานลวนสงผลกระทบตอสงแวดลอมและสขอนามยของมนษยเปนอยางมาก

การจดเกบภาษขยะจงมวตถประสงคในการเพมคาใชจายในการก าจดขยะใหสงขนเพอสะทอนใหเหนถงผลกระทบตอสงแวดลอมจากการก าจดขยะ ซงเปนการเพมภาระทางเศรษฐกจใหภาคเอกชนและภาคครวเรอนตองแบกรบตามหลกผกอมลพษเปนผจาย กลาวคอ หากมการผลตขยะในปรมาณมาก ผผลตขยะกจะตองแบกรบภาระคาบรการในการน าขยะไปก าจดเปนจ านวนมาก นอกจากน การจดเกบภาษขยะยงเปนการกระตนใหภาคธรกจและผบรโภคลดการผลตขยะ น าขยะไปรไซเคล และน าขยะไปแปรรปเปนพลงงานเพอเปนการลดปรมาณขยะทจะน าไปก าจด ซงเปนการลดผลกระทบตอสงแวดลอมอนเกดจากกระบวนการก าจดขยะ

ปจจบน มหลายประเทศทวโลกทมการจดเกบภาษขยะ ซงแตละประเทศกมหลกการในการจดเกบเหมอนกน แตรปแบบและรายละเอยดในการจดเกบแตกตางกนไป เพอประโยชนในการศกษา จงไดศกษาโครงสรางภาษขยะของสหราชอาณาจกร ประเทศนวซแลนด และ มลรฐมนนโซตา สหรฐอเมรกา อนมโครงสรางภาษดงตอไปน

3.1 การจดเกบภาษขยะในสหราชอาณาจกร

ภาษ ขยะ (Landfill Tax) เป นภาษ ส งแวดล อมประเภทแรกท ม การประกาศใช

ในสหราชอาณาจกร มผลบงคบใชเมอวนท 1 ตลาคม ค.ศ. 1996 เปนผลมาจากรฐบาลในขณะนนเลงเหนปญหาจากการก าจดขยะวาเปนวธการจดการขยะทมผลกระทบตอสงแวดลอม อกทงการพฒนาเศรษฐกจและสงคม รวมไปถงการการเพมขนของประชาชน ท าใหสหราชอาณาจกรประสบปญหาการจดการขยะทเพมมากขนในทกๆป อกทงเครองมอทใชจดการปญหา เชน คาธรรมเนยมการจดการขยะ กยงไมมประสทธภาพในการสรางแรงจงใจใหผผลตขยะลดการผลตขยะลง เนองจากผผลตขยะ

39

ไม ไดรบผลกระทบจากคาใชจายในการจดการขยะท เหมาะสมตามหลกผกอมลพษเปนผจาย ดวยเหตนรฐบาลจงประกาศใชภาษขยะเพอเปนเครองมอในการแกไขปญหาขยะในสหราชอาณาจกร1

3.1.1 โครงสรางภาษขยะ

ภาษขยะปรากฏอยในพระราชบญญตการเงน ค.ศ. 1996 (Finance Act 1996) ในสวนท 3 วาดวยภาษขยะมกฎหมายล าดบรองทเกยวของ ดงตอไปน2

1. ระเบยบวาดวยภาษขยะ ค.ศ.1996 (the Landfill Tax Regulations 1996) เปนกฎหมายล าดบรองทวางหลกเกณฑในทางปฏบตอนจะท าใหการบรหารจดเกบภาษเปนไปอยางมประสทธภาพ เชน การจดทะเบยน การเครดตภาษ และกระบวนการทางบญช เปนตน

2. ค าสงภาษขยะวาดวยวตถทมคณสมบตเฉพาะ ค.ศ. 2011 (the Landfill Tax (Qualifying Material) Order 2011) เปนกฎหมายล าดบรองทก าหนดหมวดหมของขยะทจะถกจดเกบภาษในอตราต า (Lower Rate)

3. ค าสงภาษขยะวาดวยการด าเนนการฝงกลบตามทกฎหมายก าหนด ค.ศ. 2009 (the Landfill Tax (Prescribed Landfill Activities) Order 2009) เป นกฎหมายล าด บ รองทก าหนดลกษณะกจกรรมในสถานทฝงกลบทจะถกจดเกบภาษ

การจดเกบภาษขยะโดยกรมสรรพากรแหงสหราชอาณาจกรตามพระราชบญญตการเงน ค.ศ. 1996 ครอบคลมองกฤษ เวลส และไอรแลนดเหนอ แตไมครอบคลมสกอตแลนด เนองจากพระราชบญญตภาษขยะ (สกอตแลนด) ค.ศ. 2014 (Landfill Tax (Scotland) Act 2014) มผลบงคบใชในสกอตแลนดแทนทภาษขยะในพระราชบญญตการเงน ค.ศ. 1996 ท าใหกรมสรรพากร แห งสกอตแลนด (Revenue Scotland) มอ านาจจดเกบภาษด งกลาวแทนกรมสรรพากรแห ง สหราชอาณาจกร (Her Majesty’s Revenue and Customs : HMRC)3

1 Her Majesty’s Revenue and Customs, “Introduction : Rationale for the Tax,” Accessed March 16, 2016, http://www.hmrc.gov.uk/manuals/lftmanual/LFT1040.htm. 2 Her Majesty’s Revenue and Customs, “Excise Notice LFT1: a general guide to Landfill Tax,” Accessed June 24, 2015, https://www.gov.uk/government/publications /excise-notice-lft1-a-general-guide-to-landfill-tax/excise-notice-lft1-a-general-guide-to-lan dfill-tax. 3 Revenue Scotland, “Scottish Landfill Tax,” Assessed June 6, 2016, https://www. revenue.scot/scottish-landfill-tax.

40

โครงสรางภาษขยะของสหราชอาณาจกรประกอบไปดวย4 3.1.1.1 บคคลผมหนาทเสยภาษ

บคคลผมหนาทเสยภาษขยะ ไดแก (1) ผประกอบการสถานประกอบการฝงกลบ

ผประกอบการสถานประกอบการฝงกลบ (Landfill Site Operator) ซงไดรบใบอนญาตจากส านกงานสงแวดลอม (Environment Agency)5 รวมถงสถานทก าจดขยะภายในหนวยงานใดหนวยงานหนง (In-house) ซงเปนกรณทหนวยงานนนด าเนนการจดการขยะดวยตนเอง โดยการขออนญาตในการประกอบการตองด าเนนการภายใตกฎหมายส งแวดลอม ไดแก พระราชบญญ ต ค มครองส งแวดลอม ค .ศ . 1990 (the Environment Protection Act 1990) ค าสงวาดวยควบคมมลพษและรฐบาลทองถน (ไอรแลนดเหนอ) ค.ศ. 1978 (the Pollution Control and Local Government Order 1978) และพระราชบญญตวาดวยการคมครองและควบคม การกอมลพษ ค.ศ. 1999 (the Pollution Prevention and Control Act 1999)6

คาตอบแทนทผประกอบการสถานประกอบการฝงกลบจะไดรบจากผรบบรการคอ คาบรการ (Gate Fee) และผประกอบการฝงกลบกจะมหนาทเสยภาษใหกบรฐ7 ซงโดยปกตผประกอบการจะผลกภาระภาษไปยงผรบบรการ ดวยการคดคาบรการรวมภาษขยะไปใน ใบแจงหน8

(2) ผควบคมสถานประกอบการฝงกลบ โดยหลกแลว ผ ท มหน าท เสยภาษขยะไดแก ผ ประกอบการสถาน

ประกอบการฝงกลบ อยางไรกดในบางกรณ ผถอใบอนญาตประกอบกจการอาจไมใชผทมาด าเนนการเอง แตมผ อนด าเนนการแทน ซงบคคลทมาด าเนนการแทนเรยกวา ผควบคมสถานประกอบการฝงกลบ

4 Finance Act 1996 Chapter 8 Part III 5 Environment Agency, “How do we regulate landfill sites?,” Accessed October 15, 2015, http://apps.environment-agency.gov.uk/wiyby/37825.aspx. 6 Finance Act 1996, Section 67. 7 Finance Act 1996, Section 41. 8 Christian Fisher, Mathias Lehner and David Linsay McKinnon, “Overview of the use of landfill taxes in Europe,” Accessed June 20, 2015, http://scp.eione t.europa.eu/Publications/WP2012_1/wp/WP2012_1.

http://scp.eio/

41

(the Controller of Landfill Site) กรณเชนน หากผถอใบอนญาตไมช าระภาษหรอช าระภาษไปแลว แตช าระไมถกตอง ผควบคมสถานทฝงกลบจะตองรวมรบผดในหนภาษนนในฐานะลกหนรวม9

3.1.1.2 ฐานภาษ การจดเกบภาษสงแวดลอมมหลกการในการลดปรมาณการกอมลพษ

ดวยการสรางภาระทางเศรษฐกจในแกผกอมลพษเพอจงใจใหผกอมลพษเปลยนแปลงพฤตกรรม บางประการทสงผลกระทบตอสงแวดลอมตามหลกผกอมลพษเปนผจาย ดงนน ฐานภาษสงแวดลอมจงตองเปนสงทกอใหเกดมลพษตอสงแวดลอม

ภาษขยะเปนภาษส งแวดลอมประเภทหน งซ งฐานภาษขยะของ สหราชอาณาจกร ไดแก ปรมาณขยะท น าไปก าจดดวยวธฝงกลบ10 เหตทตองจ ากดวธก าจดเนองจากวา ในชวงทมการรางกฎหมายภาษขยะ รฐบาลเหนวาการก าจดขยะดวยวธฝงกลบเปนวธทเปนสรางมลพษตอสงแวดลอมเปนอยางมาก อกทงยงตองการสงเสรมการจดการขยะดวยวธอน เชน การเผาขยะดวยเตาเผา การน าขยะไปรไซเคลและการน าขยะไปแปรรปเปนพลงงาน เปนตน จงตองน าเครองมอทางภาษมาชวยในการเพมตนทนการก าจดขยะดวยวธฝงกลบเพอใหผประกอบการและผผลตขยะตองแบกรบภาระจากการน าขยะไปก าจดดวยวธฝงกลบมากกวาการจดการวธอนอนจะท าใหเกดแรงจงใจในการลดปรมาณขยะหรอน าขยะไปจดการดวยวธอนทเปนมตรกบสงแวดลอม โดยแบงประเภทขยะทจดเกบภาษเปน 2 ประเภท ไดแก

1. ขยะทวไป (Active Waste) คอ วตถทมการยอยสลายหรอเนาเสยได ซงรวมถงขยะจากครวเรอน (Household Waste)11

2. ขยะไมยอยสลายหรอขยะทไมเนาเปอย (Inactive Waste หรอ Inert Waste) คอ ขยะทไมท าปฏกรยาทางเคมหรอทางชวภาพ อกทงไมเนาเสยและไมเกดการเผาไหม ในลกษณะทจะมผลกระทบในทางลบตอสงแวดลอมหรอสขอนามยของมนษย เชน หน คอนกรต อฐ ทราย และโคลน เปนตน12

อยางไรกด หากเปนการก าจดขยะดงตอไปน ไดรบการยกเวนไมตองน ามารวมเปนฐานเพอเสยภาษ ไดแก

9 Finance Act 1996, Schedule 5 Landfill Tax Part VIII, Section 49. 10 Finance Act 1996, Section 40. 11 “Landfill Tax,” Assessed March 27, 2016, http://www.politics.co.uk/referenc e/landfill-tax. 12 John Snape and Jeremy de Souza, Environment Taxation Law : Policy Contexts and Practice, (Aldershot, England : Ashgate, 2006), p. 330.

http://www.politics.co.uk/referenc%20e/

http://www.politics.co.uk/referenc%20e/

42

1. ขยะจากการขดลอกจากแมน า ล าคลอง หรอทางน าอนๆ ในประเทศไมวาจะเปนทางน าทเกดโดยธรรมชาตหรอทางน าทมนษยกระท าขน13

2. ขยะจากเหมองแรและเหมองหน14 3. ซากสตวเลยงทตายในประเทศ15 4. ขยะจากการถมเหมองหนทจดอยในขายทตองเสยภาษอตราต าซงใช

ในการถมเหมองแรเกาหรอเหมองแรทด าเนนงานอย16 3.1.1.3 อตราภาษ

(1) อตรามาตรฐาน อตรามาตรฐาน (Standard Rate) ใชกบขยะทกประเภท ยกเวนขยะท

อยในขายตองเสยภาษอตราต า ดงจะกลาวในรายละเอยดตอไป นอกจากนการจดเกบภาษขยะในอตรามาตรฐานยงรวมถงขยะผสม

(Mixed Load) ซงเปนขยะทปนกนระหวางขยะประเภททเสยภาษอตรามาตรฐานและขยะทเสยภาษอตราต า โดยมเงอนไขวาขยะประเภททเสยภาษในอตรามาตรฐานมปรมาณหรอมน าหนกมากกวา และผประกอบการไดก าจดขยะทงสองประเภทโดยไมมการแยกขยะ เชนนใหเสยภาษในอตรามาตรฐานทงหมด ปจจบนอตรามาตรฐานอยท 84.40 ปอนดตอตน17

(2) อตราต า การจดเกบภาษขยะในอตราภาษต า (Lower Rate) เปนการจดเกบภาษ

ในอตราลดจากขยะทมลกษณะกอใหเกดมลพษตอสงแวดลอมนอย ซงการก าหนดภาษหลายอตราเชนนจะท าใหผผลตขยะเกดแรงจงใจในการคดแยกขยะ ณ แหลงก าเนด เพราะการคดแยกขยะจะท าใหผผลตขยะไดรบประโยชนจากอตราภาษต า กลาวคอ ภาษขยะมลกษณะเปนภาษทางออมซงผประกอบการสามารถผลกภาระทางภาษไปยงผรบบรการจดการขยะซงกคอผผล ตขยะไดผานทางคาบรการ ดงนนหากผรบบรการคดแยกขยะทมลกษณะทอยในขายตองเสยภาษในอตราต าออกจาก

13 Finance Act 1996, Section 43. 14 Finance Act 1996, Section 44. 15 Finance Act 1996, Section 45. 16 Finance Act 1996, Section 44A. 17 Her Majesty’s Revenue and Customs, “Guidance Landfill Tax Rates,” Accessed April 17, 2016, https://www.gov.uk/government/publications/rates-and-allowances-land fill-tax/landfill-tax-rates-from-1-april-2013.

https://www.gov.uk/government/publications/rates-and-allowances-land%20fill

https://www.gov.uk/government/publications/rates-and-allowances-land%20fill

43

ขยะทอยในขายตองเสยภาษอตรามาตรฐาน ผรบบรการกจะเสยคาบรการนอยกวา เนองจากภาษทผประกอบการผลกภาระมายงผรบบรการใชอตราต า

ปจจบนอตราภาษอตราต า เกบในอตรา 2.65 ปอนดตอตน18 ซงประเภทของขยะทจะใชอตรานม 3 กรณไดแก

(2.1) วตถตามทกฎหมายก าหนด วตถท เส ยภ าษ อตราต า เป นขยะป ระเภทท ก อมลพษต อ

สงแวดลอมนอยและไมมอนตรายตอสขอนามยของมนษย หรอทเรยกวา ขยะไมยอยสลายหรอขยะทไมเนาเปอย โดยก าหนดประเภทของวตถทจะเปนขยะทไมยอยสลายหรอขยะทไมเนาเปอยอนจะท าใหเสยภาษในอตราต าไวในกฎหมายล าดบรอง ไดแก ค าส งภาษขยะวาดวยวตถทมคณสมบตเฉพาะ ค.ศ. 2011 ซงวตถทกฎหมายแบงไดเปน 8 กลม ไดแก19

1. หนและดนทเกดขนตามธรรมชาต รวมถงดนเหนยว ดนทราย กอนกรวด หนทราย หนปน หนโม ดนขาว วตถจากการรอถอนสงกอสราง หนาดน ถานหนเลน โคลน

2. เซรามกสหรอวตถทเปนคอนกรต ซงเปนสวนประกอบของแกว เซรามกส อฐ แผนกระเบอง เครองปนดนเผา เครองเคลอบดนเผา อฐและครก คอนกรตเสรมแรง คอนกรตบลอก บรซบลอก และเธอรมาไลตบลอก

3. แร 4. กากแรทเกดจากการเผาแรในเตาหลอม 5. ขเถา 6. สารประกอบอนนทรยทท าปฏกรยาทางเคมต า เชน แคลเซยม

คารบอเนต แมกนเซยมคารบอเนต แมกนเซยมไฮดรอกไซด และอลมเนยมออกไซด เปนตน 7. แคลเซยมซลเฟต 8. แคลเซยมไฮดรอกไซดและน าเกลอ

วตถเหลานอยในขายเสยภาษในอตราต า ซงผประกอบการจะตองแสดงหลกฐานและจดแจงขยะประเภทดงกลาวไวในใบแจงการขนยายขยะ (the Waste Transfer Note) และแจงตอกรมสรรพากรแหงสหราชอาณาจกรในขณะทมการก าจดขยะประเภทดงกลาว20 จงจะสามารถเสยภาษอตราดงกลาวได

18 Ibid. 19 2011 No.1017 LANDFILL TAX The Landfill Tax (Qualifying Material) Order 2011. 20 Her Majesty’s Revenue and Customs, supra note 2.

44

(2.2) ขยะผสม โดยปกตขยะผสมจะตองเสยภาษอตรามาตรฐาน อยางไรกด

ขยะผสมอาจเสยภาษอตราต า หากเขาเงอนไขดงน21 1. ขยะผสมมอตราสวนของขยะทยอยสลายไมไดอนอยในขายเสย

ภาษอตราต ามากกวาขยะทเสยภาษในอตรามาตรฐาน 2. การปนกนจะตองสามารถแยกขยะประเภททเสยภาษอตรา

มาตรฐานและขยะทเสยภาษอตราต าออกจากกนได 3. ขยะทเสยภาษในอตรามาตรฐานทปนมาจะตองไมเปนขยะอนตราย หากเขาเงอนไขทงสามประการแลว ผประกอบการสามารถเสย

ภาษขยะในอตราต าได (2.3) เศษวตถทเหลอจากกระบวนการบ าบดขยะดวยวธเชงกล

การบ าบดขยะดวยวธ เชงกล (Mechanical Waste Treatment) เช น เทคโน โลย การบ าบ ด เช งกลช วภ าพ (Mechanical Biological Waste Treatment: MBT) จะท าใหเกดกระบวนการยอยสลายอนทรยวตถซงเปนอาหารของจลนทรยทปนมากบขยะจนกระทงอาหารหมด ท าใหกระบวนการยอยสลายสนสดลง กระบวนการนไมกอใหเกดกาซมเทนและน าซะขยะจากการยอยสลาย วธการน เปนกระบวนการส าหรบใชในการคดแยกขยะทสามารถน ากลบมาใชซ า และน ามาร ไซเค ลก อนแปรรปขยะท เหล อเป นพล งงานต อไป ซ งจะเหล อขยะน อยท าให ลดพนทในการฝงกลบได22

เมอด าเนนการบ าบดแลวจะเหลอเศษวตถ (Fines) ซงกคออนภาคหรอสวนทเลกทสดซงเปนผลมาจากกระบวนการบ าบดขยะดวยเทคโนโลยบ าบดขยะดงกลาว หากเศษวตถทเหลอจากกระบวนการบ าบดเหลอไมเกนรอยละ 15 ของปรมาณขยะทน าไปบ าบดกอนวนท 1 เมษายน ค.ศ. 2016 และในกรณเศษวตถทเหลอจากกระบวนการบ าบดเหลอไมเกนรอยละ 10 ของปรมาณขยะทน าไปบ าบดหลงวนท 1 เมษายน ค.ศ. 2016 ผประกอบการสามารถขอเสยภาษเศษวตถดงกลาวในอตราต าได23

21 Finance Act 1996, Section 63. 22 ธเรศ ศรสถตย, “เทคโนโลยการจดการขยะมลฝอยทเหมาะสมกบองคกรปกครองสวนทองถน,” สบคนเมอวนท 17 มนาคม 2559, http://infofile.pcd.go.th/waste/Train_wasttech.pdf. 23 2015 No.845 LANDFILL TAX England and Wales, LANDFILL TAX Northern Ireland, The Landfill Tax (Qualifying Fines) Order 2015.

45

3.1.1.4 การบรรเทาภาระภาษ การบรรเทาภาระภาษขยะตามกฎหมายภาษขยะของสหราชอาณาจกรม

การใหเครดตภาษส าหรบกรณตางๆ เชน24 การเครดตภาษส าหรบการน าขยะไปใชประโยชนหรอน าไปก าจดดวยวธการอนนอกจากการฝงกลบ ซงเปนกรณทมการน าขยะทจะน าไปใชซ าหรอน าไปรไซเคลหรอน าไปเผาโดยใชเตาเผา ซงกอนมการด าเนนการดงกลาว ผประกอบการไดน ามาขยะมาพกไว เปนการชวคราวในสถานประกอบการฝงกลบเพอจะขนยายตอไป กรณนกฎหมายไดบญญตใหสทธแกผประกอบการในการขอเครดตภาษทผประกอบการมความรบผดและไดช าระไปแลวกอนหนานนได เวนแต กรณการน าไปใชซ าในลกษณะเปนวสดเพอซอมแซมหรอลกษณะทเปนอะไหลจะไมสามารถ ขอเครดตภาษได

ในการค านวณเครดตภาษทผประกอบการจะไดรบสามารถค านวณโดยใชอตราภาษทใชกบขยะทถกขนยายออกไป เชน หากเปนขยะทวไปกใชอตรามาตรฐาน หากเปน ขยะไมยอยสลายหรอขยะทไมเนาเปอยจะใชอตราภาษต า คณดวยปรมาณขยะทแทจรงทมการน าไปใชซ าหรอน ากลบไปรไซเคลหรอน าไปเผาโดยเตาเผา25

3.1.1.5 การด าเนนการเกยวกบการจดเกบภาษ

การด าเนนการเกยวกบการจดเกบภาษเปนการพจารณาในแงการบรหารเกยวกบการจดเกบภาษขยะ ผลของกฎหมายภาษขยะจะท าใหผเสยภาษมหนาททจะตองปฏบตตามกฎหมายและหนวยงานรฐมอ านาจและหนาท เกยวกบการจดเกบภาษ สาระส าคญเกยวกบ การด าเนนการจดเกบภาษมดงตอไปน

(1) หนวยงานทมอ านาจหนาทจดเกบภาษ กรมสรรพากรแหงสหราชอาณาจกรซงเปนหนวยงานจดเกบภาษ

สวนกลางมอ านาจหนาทในการจดเกบภาษขยะ26

24 Her Majesty’s Revenue and Customs, supra note 2. 25 Ibid. 26 Her Majesty’s Revenue and Customs, “About Us,” Assessed October 16, 2015, https://www.gov.uk/government/organisations/hm-revenue-customs/about.

เครดตภาษ = ปรมาณขยะทน ากลบไปใชซ า, น าไปรไซเคล, น าไปเผาในเตาเผา x อตราภาษ

46

(2) การค านวณภาษ การค านวณภาษขยะสามารถกระท าไดโดยน าปรมาณขยะคณดวยอตรา

ภาษส าหรบขยะแตละประเภท ดงน

3.1.1.6 การน ารายไดจากภาษไปใชประโยชนดวยวธการตางๆ การน ารายไดจากการจดเกบภาษขยะในสหราชอาณาจกรไปใชประโยชน

เปนกรณการจดเกบรายไดภาษเขาสคลงแผนดน (National Budget) และน ารายไดไปใชจดบรการสาธารณะทวไปผานกฎหมายงบประมาณแผนดน

3.1.2 ผลจากการจดเกบภาษขยะ ตงแต ค.ศ. 1996 หลงจากมการประกาศใชภาษขยะในสหราชอาณาจกรพบวา

ขยะทน าไปก าจดดวยวธการฝงกลบมปรมาณลดลงเรอยๆ ดงปรากฏตามตารางตอไปน

ตารางท 3.1 ปรมาณขยะทน าไปก าจดโดยวธการฝงกลบในสหราชอาณาจกรในป ค.ศ. 1995, 2010-2012

ป ค.ศ. มาตรการน าไป

ฝงกลบ

สหราชอาณาจกร

องกฤษ ไอรแลนดเหนอ

สกอตแลนด เวลส

ปรมาณ (ตน)

1995 ขยะชมชน - - - - - ขยะท ย อยสลายได

35,688 29,030 1,225 3,595 1,837

2010

ขยะชมชน 24,807 20,298 893 2,296 1,319

ขยะท ย อยสลายได

12,982 10,339 558 1,406 678

2011 ขยะชมชน 22,432 18,421 734 2,113 1,164


11,716 9,360 464 1,282 609

จ านวนภาษ = ปรมาณขยะทน าไปก าจดดวยวธฝงกลบ x อตราภาษ

47

ตารางท 3.1 ปรมาณขยะทน าไปก าจดโดยวธการฝงกลบในสหราชอาณาจกรในป ค.ศ. 1995, 2010-2012 (ตอ)

ป ค.ศ. มาตรการน าไป

ฝงกลบ

สหราชอาณาจกร

องกฤษ ไอรแลนดเหนอ

สกอตแลนด เวลส

ปรมาณ (ตน) 2012

ขยะชมชน 19,733 16,187 622 1,902 1,023


10,293 8,129 394 1,170 599

ท ม า Department for Environment Food and Rural Affairs (Defra), “UK Statistics on Waste – 2010 to 2012,” Assessed June 24, 2015, https://www.gov.uk/government/up loads/system/uploads/attachment_data/file/416471/UK_Statistical_release_UPDATEv6 _19_03_2015.pdf.

จากตารางจะพบวากอนมการใชภาษขยะในป ค.ศ. 1995 ปรมาณขยะทน าไปก าจดดวยวธฝงกลบสงถง 35,688 ตน หลงจากมการประกาศใชกฎหมายในป ค.ศ. 1996 ปรมาณขยะทน าไปก าจดโดยวธฝงกลบลดนอยลงทกๆป

แมปรมาณขยะทถกน าไปก าจดดวยวธฝงกลบจะมปรมาณลดลงนบตงแตมการประกาศใชภาษขยะ แตรายไดจากการจดเกบภาษขยะกลบเพมมากขน ซงเปนผลมาจากการรฐบาล มนโยบายในการปรบอตราภาษใหสงขนทกป27 และจากการทอตราภาษขยะของสหราชอาณาจกร มอตราทสงจงท าใหจดเกบรายไดจากภาษดงกลาวไดเปนจ านวนมาก ซงปรากฏจากสถตของกรมสรรพากรแหงสหราชอาณาจกร28 ดงน

27 Her Majesty’s Revenue and Customs, supra note 2. 28 Her Majestry’s Revenue and Customs, “UK Landfill Tax National Statistics,” Accessed June 29, 2015, http://www.uktradeinfo.co.uk/index.cfm?task=bulllanfill.

https://www.gov.uk/

48

ตารางท 3.2 รายไดจากการจดเกบภาษขยะในสหราชอาณาจกรในป ค.ศ. 2010-2015

ภาษทจดเกบ

ปงบประมาณ 2010-2011 (ลานปอนด)





ภาษขยะ 1,065 1,090 1,092 1,189 1,144

ท ม า : Her Majesty Revenue and Customs, “HMRC TAX AND NIC RECEIPS,” Accessed May 21, 2016, https://www.gov.uk/government/statistics/hmrc-tax-and-nics-receipts-for-the-uk.

อยางไรกดการจดเกบภาษขยะท าใหภาคเอกชนและภาคครวเรอนมคาใชจายในการ

จดการขยะเพมมากขน ดงนนการจดเกบภาษขยะเปนสวนหนงท าใหเกดปญหาการลกลอบทงขยะ (Fly-Tipping) เพอทจะหลกเลยงการเสยภาษ โดยในป ค.ศ. 2014 – 2015 มสถตการลกลอบทงขยะ 900,000 กรณ ท าใหหนวยงานทองถนตองใชงบประมาณในการท าความสะอาดกวา 50 ลานปอนด

โดยสถตการลกลอบทงขยะรอยละ 48 ของกรณทงหมด หรอประมาณ 432,000 กรณเปนการลกลอบทงบรเวณทางหลวง รองลงมาคอบรเวณทางเทา ทางส าหรบควบมา และบรเวณตรอกซอกซอยตางๆ โดยรอยละ 66 ของขยะทงหมดทมการลกลอบทงเปนขยะจากภาคครวเรอน ในขณะการด าเนนการตามกฎหมายสามารถด าเนนการได 515,000 กรณ โดยใชงบประมาณในการบงคบการใหเปนไปตามกฎหมายประมาณ 17.6 ลานปอนด29

29 Government Statistical Service, “Fly-Tipping Statistic for England, 2014-2015,” Assessed April 6, 2016, https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attach ment_data/file/469566/Flycapture_201415_Statistical_release_FINAL.pdf.

https://www.gov.uk/government/statistics/hmrc-tax-and-nics-receipts-for-the-uk

https://www.gov.uk/government/statistics/hmrc-tax-and-nics-receipts-for-the-uk

49

ภาพท 3.1 เหตการณการลกลอบทงขยะเฉพาะในองกฤษตงแตป ค.ศ. 2007-2015 (พนครง)

ท ม า : Government Statistical Service, “Fly-Tipping Statistic for England, 2014-2015,” Assessed April 6, 2016, https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/ attachment_data/file/469566/Flycapture_201415_Statistical_release_FINAL.pdf.

จากสถตดงกลาวจะเหนไดวา การจดเกบภาษขยะท าใหเกดการลกลอบทงขยะในชวงแรกเปนจ านวนมาก แตจากป ค.ศ. 2008-2013 เปนตนมา สถตกลดลงเรอยๆ อยางไรกด จากป ค.ศ. 2013-2015 จ านวนการลกลอบทงขยะกมจ านวนทเพมขน สาเหตทให เกดการลกลอบทงขยะมากขนมาจากการการก าหนดอตราภาษทสงขนเรอยๆ ซงปจจบนอยท 84.40 ปอนดตอตน ท าใหประชาชน รวมถงผประกอบการภาคธรกจซงเปนผรบภาระทางภาษทแทจรงมความพยายาม ทจะเลยงภาษดงกลาวเพอลดภาระคาใชจายในการจดการขยะของตน ดวยการน าขยะไปทงตามสถานทตางๆ โดยเฉพาะบรเวณทางหลวง

0

200

400

600

800

1,000

1,200

1,400

50

3.2 การจดเกบภาษขยะในประเทศนวซแลนด

ในแตละปประชากรในประเทศนวซแลนดทมประมาณ 4 ลานคนน าขยะไปก าจดทสถานทก าจดขยะทจดทะเบยนเปนจ านวนประมาณ 2 ลานตน30 ขยะเหลานน าไปก าจดในคลนฟลส (Cleanfills) สถานทฝงกลบ (Landfill) และเทกองในฟารม (Farm Dump) แมจะมการด าเนนงานและการออกแบบสถานทฝงกลบททนสมยซงสามารถชวยลดผลกระทบทางสงแวดลอมจากการก าจดขยะได กยงไมสามารถลดผลกระทบทางสงแวดลอมจากการก าจดขยะไดทงหมด จงมแนวคดในการรกษาสงแวดลอมดวยการลดปรมาณการผลตขยะและการน าขยะไปใชประโยชนในทางอนๆนอกจากการน าขยะไปก าจด

ภาษขยะ (Waste Disposal Levy) เปนเครองมอทางภาษประเภทหน งท รฐบาลนวซแลนดใชในฐานะเปนเครองมอทสะทอนหลกผกอมลพษเปนผจายเพอจงใจใหเกดการจดการขยะท เปนมตรกบส งแวดลอม ภาษชนดน จะเกบ เพมจากคาบรการ (Gate Fee) ท จดเกบ โดยผประกอบการ โดยภาษขยะถกออกแบบขนใหเปนเครองมอทกระตนใหผบรการลดประมาณขยะทผรบบรการไดกอใหเกดขนหรอเปลยนจากการน าไปก าจดทสถานทก าจดขยะไปใชในการผลตอนๆ เชน น าขยะไปรไซเคลและการน าขยะไปผลตเปนพลงงาน เปนตน

นอกจากนนภาษขยะยงสรางรายไดซงสามารถน าไปใชในการจดการขยะเฉพาะกจและใชในวตถประสงคในการสงเสรมการลดปรมาณขยะอกดวย31

ประเทศนวซแลนดเรมใชภาษขยะมาตงแตวนท 1 กรกฎาคม ค.ศ. 2009 ซงปรากฏอยในพระราชบญญตการลดปรมาณขยะ ค.ศ. 2008 (Waste Minimisation Act 2008) ในสวนท 3 วาดวยภาษขยะ และกฎหมายล าดบรองทก าหนดรายละเอยดตางๆ ไดแก ระเบยบวาดวยการลดปรมาณขยะ (การค านวณและการช าระภาษขยะ) ค.ศ. 2009 (Waste Minimisation (Calculation and Payment of Waste Disposal Levy) Regulation 2009)

30 Organisation for Economic Co-operation and Development, “Waste,” Assessed May 25, 2016, https://data.oecd.org/waste/municipal-waste.htm. 31 Ministry for the Environment, Review of the effectiveness of the waste disposal levy, 2014 in accordance with section 39 of the Waste Minimisation Act 2008, (Wellington : Ministry for the Environment, 2014), pp. 18-19.

51

การจดเกบภาษขยะมวตถประสงคส าคญ 2 ประการคอ32 1. เพอเพมรายไดส าหรบการสนบสนนและท าใหการลดขยะทน าไปก าจดบรรลผล 2. เพมตนทนการจดการขยะเพอใหเกดความตระหนกถงตนทนดานสงแวดลอม สงคม

และเศรษฐกจอนเกดจากการจดการขยะ ภาษขยะมเปาหมายในการใหสทธประโยชนเพอใหเกดการหลกเลยงการกอใหเกดขยะ

รวมไปถงการใหเงนทนในการพฒนาโครงการทเกยวกบการลดปรมาณขยะ นอกจากนจะท าใหเกดการกระตนใหภาคธรกจและผบรโภคตระหนกถงความส าคญในการลดปรมาณขยะ การน าขยะกลบมาใชซ า การน าขยะไปรไซเคล และการน าขยะไปผลตเปนพลงงานมากยงขน


โครงสรางภาษขยะมรายละเอยดดงตอไปน 3.2.1.1 บคคลผมหนาทเสยภาษ

ผประกอบการ (Operator) ซงเปนบคคลทควบคมสถานทจดการขยะจะตองช าระภาษใหแกผจดเกบภาษ (Levy Collector) จากขยะทมการก าจดในสถานประกอบการจดการขยะ (Disposal facility)33

3.2.1.2 ฐานภาษ ฐานภาษขยะของประเทศนวซแลนดนนมการจดเกบจากปรมาณขยะท

ถกก าจด ณ สถานประกอบการก าจดขยะ (Disposal Facility)34 ซงมขอพจาณาดงน พระราชบญญตการลดปรมาณขยะ ค.ศ. 200835 ไดใหนยามของค าวา

“ขยะ” ไววา “วตถใดๆกตามทถกก าจดหรอถกทง และรวมถงขยะประเภทตางๆทถกก าหนดโดยองคประกอบหรอแหลงทมา เชน ขยะอนทรย, ขยะอเลกทรอนกส หรอขยะจากการกอสรางหรอจากการรอถอน และ ใหขยะนนรวมถงสวนประกอบหรอวตถทถกเบยงเบน36 หากพบวาสวนประกอบหรอวตถดงกลาวถกก าจดหรอถกทง

32 Waste Minimisation Act 2008, Section 25. 33 Waste Minimisation Act 2008, Section 5. 34 Waste Minimisation Act 2008, Section 26. 35 Waste Minimisation Act 2008, Section 5. 36 วตถทถกเบยงเบน คอ วตถใด ๆ ทไมไดใชตามวตถประสงคดงเดม แตใชในวตถประสงคในทางการคาหรอกจกรรมทเกยวกบการลดขยะทอาจจะถกก าจดหรอถกน าไปทง เชน การน ากลบมาใชใหม การน าไปรไซเคล การแปรรปขยะเปนพลงงาน เปนตน

52

ปรมาณขยะทจะเปนฐานภาษตองเปนระวางขยะสทธ (Net Tonnage)37 เทานน การค านวณหาระวางน าหนกขยะสทธ (Net Tonnage) ใชวธการโดยน าระวางน าหนกขยะทงหมด (Gross Tonnage)38 หกออกดวยระวางน าหนกขยะเบยงเบน (Diverted Tonnage)39 และน าไปค านวณอตราภาษ40 ดงน

ฐานภาษไมรวมถง วตถดงตอไปน 1. วตถทถกน าไปรไซเคล หรอถกน ากลบมาใชซ า 2. วตถทถกน ามาผลตเปนพลงงาน หรอถกน ามาบ าบดฟนฟดน หรอถก

น าออกจากพนดนส าหรบน าไปก าจดยงสถานทอน 3. วตถทถกน าออกจากพนดนไมวาจะเนองดวยเหตผลใดๆกตาม41

37 ระวางน าหนกขยะสทธ (Net tonnage) คอ ปรมาณน าหนกทค านวณโดยผจดเกบภาษ โดยแสดงในใบก ากบภาษรายเดอนของผประกอบการ 38 ระวางน าหนกขยะทงหมด (Gross tonnage) คอ ระวางน าหนกขยะหรอวตถเบยงเบนทน าเขาสสถานทก าจดขยะ 39 ระวางน าหนกเบยงเบน (Diverted tonnage) คอ ระวางน าหนกขยะหรอวตถเบยงเบนทถกน ากลบไปใชซ าหรอน าไปรไซเคลทสถานทก าจดขยะนน หรอถกน าออกจากสถานทก าจดขยะไมนอยกวา 6 เดอนนบแตน าเขามาในสถานทก าจดขยะ 40 Waste Minimisation (Calculation and Payment of Waste Disposal Levy) Regulations 2009, Section 16 “Calculation of net tonnage Net tonnage is calculated in accordance with the following formula: net tonnage = gross tonnage – diverted tonnage where— gross tonnage is the gross tonnage specified in an operator’s monthly or annual return diverted tonnage is the diverted tonnage specified in an operator’s monthly or annual return.” 41 Waste Minimisation Act 2008, Section 26 (3).

ระวางน าหนกขยะสทธ = ระวางน าหนกขยะทงหมด – ระวางน าหนกขยะเบยงเบน

53

3.2.1.3 อตราภาษ อตราภาษขยะในปจจบน (ค.ศ. 2016) ใช อตราเดยวส าหรบขยะ

ทกประเภท คอ 10 ดอลลารนวซแลนดตอตน หรอ 10 ดอลลารนวซแลนดตอหนวยของปรมาตร42 3.2.1.4 การด าเนนการเกยวกบการจดเกบภาษ

(1) หนวยงานทมอ านาจหนาทจดเกบภาษ กระทรวงสงแวดลอมเปนหนวยงานทมอ านาจหนาทในการจดเกบภาษ

ขยะ โดยรฐมนตรวาการกระทรวงสงแวดลอม (Minister of the Environment) มอ านาจแตงตง ผจดเกบภาษ (Levy Collector) จากผประกอบการ หรอเพกถอนผจดเกบภาษ

ผจดเกบภาษ คอ43 1) เลขาธการกระทรวงสงแวดลอม (the Secretary for Ministry of

Environment) ในกรณไมมการแตงตงผจดเกบภาษในสถานทก าจดขยะนนๆ 2) ผจดเกบภาษทไดรบการแตงตงจากรฐมนตรกระทรวงสงแวดลอม

(2) การค านวณภาษ ผจดเกบภาษ (Levy Collector) ตองค านวณจ านวนเงนภาษของ

ผประกอบการในแตละเดอนของปภาษโดยค านวณจากสตรตอไปน อยางไรกดหากผประกอบมไดแสดงบนทกหรอขอมลตามทกฎหมาย

ก าหนดหรอแสดงบนทกหรอขอมลดงกลาว แตไมสมบรณ ผจดเกบภาษมอ านาจในการประเมนจ านวนภาษทจะตองเสยเพมเตม

3.2.1.5 การน ารายไดจากภาษไปใชประโยชนดวยวธการตางๆ เลขาธการกระทรวงสงแวดลอมตองแบงและใชเงนภาษทงหมดทไดรบโดย44 (1) จายเงนภาษเพอคนเงนใหแกผประกอบการในกรณทมเหตใหตอง

จายเงนภาษคนใหแกผประกอบการ45 (2) จายเงนภาษแบงใหกบหนวยงานปกครองทองถนในกรณตามสตรตอไปน46

42 Waste Minimisation Act 2008, Section 27. 43 Waste Minimisation Act 2008, Section 5. 44 Waste Minimisation Act 2008, Section 30. 45 Waste Minimisation Act 2008, Section 41(1)(k). 46 Waste Minimisation Act 2008, Section 31.

ภาษทตองเสย = อตราภาษ x ระวางน าหนกสทธ

54

จากสตรการค านวณหาเงนภาษทแบงใหหนวยงานสวนทองถนมขอพจารณาดงน

1. ประชากรในทองถน คอ ประชากรในเขตหนวยงานทองถนนนทปรากฏตามส ามโนประชากรทถกเผยแพรตอสาธารณะชนกอนจะเรมปภาษใหม หรอหากหนวยงานทองถนกอตงขนหรอเขตพนทถกปรบเปลยนหลงจากมการส ารวจส ามโนประชากรจะถกเผยแพรตอสาธารณะชน ประชากรในทองทดงกลาวจะถกประเมนโดยนกสถตของรฐบาลในวนทมการกอตงหนวยงานทองถนนนหรอเขตพนททถกปรบเปลยน

2. จ านวนประชากรทงหมด คอ จ านวนประชากรทงหมดของทกเขตการปกครอง

(3) ใชจายเงนสวนทเหลออยตามกรณตอไปน อาจจะมากกวา 1 กรณกได (3.1) เปนคาใชจายในการจดเกบและบรหารเงนภาษ (3.2) สมทบกองทนการลดปรมาณขยะ (The Waste Minimisation

Fund)47 ซงเปนกองทนทจดหาเงนทนผานทางการจดเกบภาษขยะทอาศยอ านาจการจดเกบตามพระราชบญญตน ซงกองทนการลดปรมาณขยะมวตถประสงคในการสงเสรมและสนบสนนใหม การพฒนาแผนการจดการขยะและลดปรมาณขยะ เพอเพมประสทธภาพในการใชทรพยากรธรรมชาต ใหเกดประสทธภาพสงสด

(3.3) น าไปเปนคาใชจายในการบรหารทเกยวของกบโครงการทรฐมนตรไดพจารณาหรอเหนชอบ เชน คาใชจายในการอนมตหรอยกเลกการจดหาทนใหกบโครงการตางๆ เปนตน

3.2.2 ผลจากการจดเกบภาษขยะ วตถประสงคหลกประการหนงของการจดเกบภาษขยะของประเทศนวซแลนดคอ

การหารายไดเพอสงเสรมหรอสนบสนนโครงการหรอกจกรรมทเกยวกบการลดปรมาณขยะผานทางหนวยงานทองถนและกองทนลดปรมาณขยะ เมอพจารณาจากขอมลของกระทรวงสงแวดลอมซงเปนหนวยงานของรฐทมหนาทในการจดเกบและบรหารจดการภาษจะพบวากระทรวงสงแวดลอมสามารถ

47 Ministry for the Environment, “ Waste Minimisation Fund: Guidance for Applicant,” Accessed January 5, 2016, http://www.mfe.govt.nz/sites/default/files/me dia/Funding/wmf-guide-for-applicants-%202015.pdf.

เงนภาษทแบงใหกบ = (ภาษทจดเกบไดในปภาษนน – ภาษทจะตองคน x ประชากรในทองถน หนวยงานทองถน 2 จ านวนประชากร ทงหมด

http://www.mfe.govt.nz/sites/default/files/

55

จดเกบรายไดจากภาษขยะในปงบประมาณ ค.ศ. 2009-2013 ไดเปนจ านวนเงน 100,942,360ดอลลารนวซแลนด ซงกระทรวงสงแวดลอมไดน าเงนดงกลาวไปใชจายในโครงการเกยวกบขยะ เชน โครงสรางพนฐาน การบรการ การศกษาและสารสนเทศ การวจย เปนตน

ตารางท 3.3 รายไดจากภาษขยะในประเทศนวซแลนดในปงบประมาณ ค.ศ. 2009-2013

ปงบประมาณ ภาษทจดเกบได (ดอลลารนวซแลนด)

2009-2010 24,990,960 2010-2011 25,525,980

2011-2012 24,467,020 2012-2013 25,958,400

จ านวนภาษทงหมดทจดเกบได 100,942,360

ท ม า : Ministry of Environment, “Review of the effectiveness of the waste disposal levy, 2014 in accordance with section 39 of the Waste Minimisation Act 2008,” Accessed January 8, 2015, https://www.mfe.govt.nz/sites/default/files/media/Waste/ waste-disposal-levy-review-2014-pdf.

นอกจากน กอนทมการออกพระราชบญญตการลดปรมาณขยะ ค.ศ. 2008 ประชากรในประเทศนวซแลนดผลตขยะ 3 ลานตนตอป โดยประชากร 1 คนจะผลตขยะประมาณ 700 กโลกรมตอป อยางไรกด ภายหลงจากมการประกาศใชพระราชบญญตการลดปรมาณขยะ ค.ศ. 2008 และมการใชมาตรการตางๆ ตามทไดก าหนดไวพระราชบญญตดงกลาว รวมไปถงการจดเกบภาษขยะจะพบวาตงแต ค.ศ. 2010 เปนตนมา ปรมาณขยะทถกน าไปก าจดมปรมาณนอยกวาปรมาณขยะทเกดขนกอนมการประกาศใชพระราชบญญตการลดปรมาณขยะ พ.ศ. 2008 ซงปรากฏตารางตอไปน ตารางท 3.4 ปรมาณขยะในประเทศนวซแลนดทถกน าไปก าจดในป ค.ศ. 1998, 2002, 2006, 2010-2014

ป ค.ศ. ปรมาณขยะ (ตน)

ปรมาณขยะ (กโลกรม/คน/ป)

1998 2,765,020 - 2002 3,022,000 765.4

56

ตารางท 3.4 ปรมาณขยะในประเทศนวซแลนดทถกน าไปก าจดในป ค.ศ. 1998, 2002, 2006, 2010-2014 (ตอ)

ป ค.ศ. ปรมาณขยะ (ตน)

ปรมาณขยะ (กโลกรม/คน/ป)

2006 3,156,000 763.6

2010 2,531,000 581.8 2011 2,461,000 561.4

2012 2,595,000 588.7

2013 2,798,000 629.9 2014 2,931,000 649.9

ทมา: Organisation for Economic Co-operation and Development, “Waste,” Assessed May 25, 2016, https://data.oecd.org/waste/municipal-waste.htm.

จาก ตารางท 3.3 และตารางท 3.4 จะเหนไดวาการจดเกบภาษขยะมบทบาทส าคญในการบรหารจดการขยะในประเทศนวซแลนด เพราะนอกจากจะเปนเครองมอทสรางรายไดใหกบรฐเพอน าไปใชจายในโครงการหรอกจกรรมทเกยวกบการลดปรมาณขยะผานทางหนวยงานทองถนและกองทนลดปรมาณขยะแลว ยงเปนเครองมอทสรางแรงจงใจในการปรบเปลยนพฤตกรรมในการผลตขยะของประชาชนในประเทศอกดวย ดงจะเหนไดจากปรมาณการผลตขยะตอคนทลดลงนบตงแตมการจดเกบภาษขยะ ดงทปรากฏในตารางท 3.4 ขางตน 3.3 การจดเกบภาษขยะในมลรฐมนนโซตา สหรฐอเมรกา

ภาษขยะ (Solid Waste Management Taxes) เปนเครองมอทางภาษอากรประเภท

หนงทรฐบาลมลรฐมนนโซตาน ามาใชในฐานะเปนเครองมอทสะทอนหลกผกอมลพษเปนผจายเพอเพมภาระคาใชจายในการจดการขยะใหสงขนไมวาจะเปนในภาคครวเรอน ภาคธรกจและภาคอตสาหกรรม ท าใหประชาชนตระหนกถงตนทนดานสงแวดลอมมากขน อกทงภาษขยะยงสรางรายไดใหกบรฐเพอน าสงกองทนสงแวดลอมและน าเงนไปใชจายเพอใชปองกน รกษาและฟนฟสงแวดลอมอกดวย

มลรฐมนนโซตาเรมใชภาษขยะมาตงแตป ค.ศ. 1997 ซงปรากฏอยในธรรมนญแหง มลรฐมนนโซตา (Minnesota Statutes) จงเปนภาษระดบมลรฐ (State Tax) โดยน ามาใชแทนระบบการประเมนผรบบรการขยะ (Solid Waste Generator Assessment (SWGA)) ซงเปนระบบการคด

57

คาธรรมเนยมการจดการขยะแบบตายตว (Permanent Fee) กลาวคอ ครวเรอนตองเสยคาธรรมเนยม 2 ดอลลารสหรฐฯ ในขณะทภาคธรกจและภาคอตสาหกรรมเสยคาธรรมเนยมในอตรา 12 เซนตตอลกบาศกหลา ไมวาจะมปรมาณขยะเทาใดกตาม และภาษขยะยงน ามาใชแทนภาษการคา (Sales Tax) ซงเปนภาษทจดเกบจากการบรการก าจดขยะ48


โครงสรางภาษขยะมรายละเอยดดงตอไปน 3.3.1.1 บคคลผมหนาทเสยภาษ

ผใหบรการจดการขยะ (Waste Management Service Provider) มหนาทจะตองช าระภาษใหแกกรมสรรพากรแหงมลรฐมนนโซตา

ผใหบรการจดการขยะ คอบคคลใดๆกตามทเปนผออกใบแจงหน (Bill) ใหแกผรบบรการจดการขยะหรอผรบขนขยะทไมเสยคาตอบแทน (Self-hauler) ซงผใหบรการขยะ ไดแก

(1) ผรบขนขยะ (Waste Hauler) (2) สถานทจดการขยะ (Waste Management Facilities) เชน สถานท

ก าจดขยะดวยวธเผาดวยเตาเผา สถานขนถาย (Transfer Station) และสถานทฝงกลบ (3) หนวยงานทองถน หรอหนวยงานทางปกครองอน49

3.3.1.2 ฐานภาษ ฐานภาษขยะนนพจารณาได 2 ประการคอ

(1) ฐานคาบรการ หรอราคาขาย ราคาขาย (Sale Price) คอ จ านวนคาธรรมเนยมหรอคาบรการทงหมด

เกยวกบการจดการขยะ ไมวาจะออกใบแจงหนแยกกนหรอรวมกน เชน คาจดเกบขยะ คาขนสง คาด าเนนงาน คาก าจด และคาธรรมเนยมการบรหารจดการ สวนเพมจากการใชเชอเพลงและคาธรรมเนยมอนๆ เชน ราคาสตกเกอร ราคาถงขยะหรอภาชนะรองรบขยะ ซงการเกบภาษจาก ฐานราคาขายนนใชกบขยะประเภททปะปนกน (Mixes Waste)50 ไดแก ขยะมลฝอย ขยะเปยก รวมถงขยะทเปนของแขงอนๆ จากครวเรอน สถานทประกอบธรกจ โรงงานอตสาหกรรม และกจกรรมในชมชน

48 Minnesota House of Representatives Research Department, “ Minnesota Solid Waste History,” Accessed January 19, 2016, http://www.house.leg.state.mn.us/ hrd/pubs/solwaste.pdf. 49 2015 Minnesota Statutes, Section 297H.01, Subd.11. 50 2015 Minnesota Statutes, Section 115A.03, Subd. 21(a).

http://www.house.leg/

58

(2) ฐานปรมาณขยะ การเกบภาษจากฐานปรมาณขยะจะใชกบขยะประเภทขยะทไมปะปนกน

(Non-mixed Waste)51 ไดแก ขยะจากการกอสราง ขยะจากการรอถอน ขยะจากการอตสาหกรรม ขยะตดเชอและขยะทเกยวพยาธวทยาทมกระบวนการเกบ การด าเนนการและกระบวนการก าจดแยกตางหากจากขยะทปะปนกน ฐานภาษ คอปรมาณน าหนกทแทจรงของขยะประเภทน

อยางไรกด หากเขาเงอนไขในกรณ ใดกรณหนงตอไป ไดรบการยกเวน ภาษขยะ ซงเงอนไขดงกลาวไดแก52

1. ขยะจากหนวยงานของสหพนธรฐ (Federal) 2. ขยะอนทรย (Organic Waste) ททงในภาชนะทแยกตางหากและน าไป

ก าจดในสถานทก าจดตามทกฎหมายก าหนด 3. เงนเพมหรอคาบรการหรอคาธรรมเนยมภายใตธรรมนญมลรฐมนนโซตา

ไมตองน ามาเปนฐานเพอเสยภาษขยะ เชน คาธรรมเนยมทโรงงานอตสาหกรรมจายใหแกเคานต (County)53 ส าหรบการก าจดขยะปะปนกนหรอเศษวสดจากการกอสราง คาธรรมเนยมทโรงงานอตสาหกรรมจายใหแกซต (City) หรอทาวน (Town) ส าหรบการก าจดขยะปะปนกนหรอเศษวสด จากการกอสราง คาธรรมเนยมการท าความสะอาดสถานทฝงกลบขนาดใหญของมลรฐมนนโซตา และคาบรการจดการขยะของเคานต เปนตน

4. วตถตอไปนไดรบการยกเวนภาษ 4.1 ขยะทน าไปจดการนอกเขตมลรฐมนนโซตา 4.2 ขยะทสามารถน าไปรไซเคลได54 โดยมเงอนไขดงน

(1) ผรบบรการตองแยกขยะทรไซเคลไดออกจากขยะประเภทอนๆ (2) ขยะทรไซเคลไดจะถกจดเกบแยกจากขยะประเภทอนๆและถก

สงไปยงสถานททจะน าขยะไปรไซเคล

51 2015 Minnesota Statutes, Section 297H.01, Subd.6. 52 2015 Minnesota Statutes, Section 297.H.06. 53 เคานต (County) คอ เขตการปกครองยอยของมลรฐ (State) ประกอบดวยหนวยการปกครองยอย ไดแก ซต (Cities) และทาวน (Towns) 54 วสดทรไซเคลได เชน กระดาษ แกว พลาสตก โลหะ น ามนรถยนต แบตเตอร และวสดอนๆทแยกตางหากจากขยะชนดอน โดยมวตถประสงคในการน ามารไซเคล ขยะทผานกระบวนการเผาในเตาเผาเพอผลตเปนพลงงานไมอยในความหมายของการรไซเคล

59

(3) คาธรรมเนยมการจดการขยะรไซเคลแยกรายการตางหาก กบใบแจงหนของลกคา (the Customer’s Bill)

4.3 ขยะจากภาคอตสาหกรรม ในกรณทมการขนสงขยะไปยงสถานทหนงทผเปนเจาของและผด าเนนการเปนบคคลเดยวกน

4.4 วสดทใชในกระบวนการฝงกลบรายวนเชน ทราย ดน กอนกรวด ทใชคลมสถานทฝงกลบเพอจ ากดวงขยะทก าหนดโดยส านกงานควบคมมลพษแหงมลรฐมนนโซตา (the Minnesota Pollution Control Agency (MPCA))

4.5 ขยะปะปนกนจากโรงงานรไซเคลทด าเนนการลดน าหนกขยะไดไมต ากวารอยละ 85

5. คาธรรมเนยมการยกเลกและการท าความสะอาดสถานทฝงกลบทไดรบอนญาตหรอรบรองโดยส านกงานควบคมมลพษแหงมลรฐมนนโซตา

6. ขยะจากการกอสรางหรอรอถอนจากบรเวณเขตอบตภยทประกาศโดยประธานาธบด ทเกดขนในระหวาง 18 เดอนหลงจากอบตภยนน เฉพาะขยะทน าไปก าจดทสถานทก าจดทส านกงานควบคมมลพษแหงมลรฐมนนโซตาก าหนดไว

3.3.1.3 อตราภาษ อตราภาษขยะขนอยกบประเภทของขยะและผทไดรบบรการเปนบคคล

ใด ซงแบงออกเปน 2 กรณ ดงน (1) อตราภาษส าหรบขยะทปะปนกน

ขยะทปะปนกนซ งเปนขยะจ าพวกขยะมลฝอย ขยะเปยก รวมถง ขยะทเปนของแขงอนๆ จากครวเรอน สถานทประกอบธรกจ โรงงานอตสาหกรรม และกจกรรมในชมชน เสยภาษจากคาบรการจดการขยะทจดเกบโดยผใหบรการและประเภทของผรบบรการนนๆ ดงตอไปน

ตารางท 3.5 อตราภาษขยะของมลรฐมนนโซตาส าหรบขยะทปะปนกน

ประเภทผรบบรการ อตราภาษ

กรณผรบบรการเปนครวเรอน (Resident) ครวเรอน ไดแก บานเรอน อพารทเมนท บานทาวนโฮม และบานส าเรจรป

รอยละ 9.75 ของคาบรการ

กรณผรบบรการเปนผรบขนขยะทไมไดรบคาตอบแทน (Self-hauler) กลาวคอ บคคลใดๆกตามทขนสงขยะของตวเองหรอขยะของบ คคล อน ไปย งสถานท จ ดการขยะแต ไม ได รบคาตอบแทนใดๆ

รอยละ 17 ของคาบรการ

60

ตารางท 3.5 อตราภาษขยะของมลรฐมนนโซตาส าหรบขยะทปะปนกน (ตอ)

ประเภทผรบบรการ อตราภาษ กรณผ รบบรการเปนภาคธรก จ (Commercial) ภาคธรกจ ไดแก บคคลใดๆกตามทเปนเจาของหรอด าเนนธรกจ รวมถงการท าธรกจทบาน หรอวสาหกจใดๆทรบบรการจดการขยะ เชน โรงงาน โบสถ สถานพยาบาล องคกรทไมแสวงหาก าไร โรงเรยน เรอนจ า โรงแรม เปนตน

รอยละ 17 ของคาบรการ

ท ม า : The Office of the Revisor of the Statutes, “2015 Minnesota Statutes : Chaper 297K. Solid Waste Management Taxes,” Assessed January 19, 2016, https://www. revisor.leg.state.mn.us/statutes/?id=297H.

(2) อตราภาษส าหรบขยะทไมปะปนกน ขยะประเภทไมปะปนกนอนไดแก ขยะจากการกอสราง ขยะจาก

การรอถอน ขยะจากอตสาหกรรม ขยะตดเชอและขยะทเกยวพยาธวทยาตองน าไปเสยภาษบนฐานของปรมาตรทแทจรง โดยค านวณจากความสามารถในการรองรบขยะของภาชนะทใชบรรจและน าหนก ของขยะ ดงตอไปน55

ตารางท 3.6 อตราภาษขยะของมลรฐมนนโซตาส าหรบขยะทไมปะปนกน

ประเภทของขยะ อตราภาษ

เศษวสดจากการกอสรางหรอการรอถอน (Construction and Demolition Debris)

อตรา 60 เซ นต อค วบ กหลา หรอ 2 ดอลลารสหรฐฯตอตน

ขยะอตสาหกรรม (Industrial Waste) ซงเปนขยะทเปนผลมาจากกจกรรมในภาคการผลตและการอตสาหกรรม

อตรา 60 เซนตอควบกหลา หรอ 46.2 เซนตตอตน

ขยะตดเชอและของเสยตดเชอของมนษย (Infectious and Pathological Waste)

อตรา 60 เซ นต อค วบ กหลา หรอ 0.004 เซนตตอปอนด

ทมา : The Office of the Revisor of the Statutes, “2015 Minnesota Statutes : Chaper 297K. Solid Waste Management Taxes,” Assessed January 19, 2016, https://www.revisor.leg. state.mn.us/statutes/?id=297H.

55 2015 Minnesota Statutes, Section 297H.04.

https://www.revisor.leg/

61

3.3.1.4 การด าเนนการเกยวกบการจดเกบภาษ (1) หนวยงานทมอ านาจหนาทจดเกบภาษ

กรมสรรพากรแหงมลรฐมนนโซตาซงเปนหนวยงานเกบภาษในระดบมลรฐมอ านาจหนาทในการจดเกบภาษขยะ โดยมกรรมาธการดานการจดการรายได (the Commissioner of Revenue) เปนผบรหารการจดเกบภาษ56

(2) การค านวณภาษ วธการค านวณภาษขยะแบงออกเปน 2 วธตามประเภทของขยะ ดงตอไปน (2.1) การค านวณภาษส าหรบขยะปะปนกน

สตรการค านวณภาษขยะของขยะประเภทปะปนกนใชฐานคาบรการเปนฐานในการค านวณภาษ เชน คาบรการขยะทเมองมนนแอโปลสซงเปนหนวยงานทองถนจดเกบ อยท 2.89 เหรยญดอลลารสหรฐฯตอหนวยตอเดอน57 สวนอตราภาษขนอยกบประเภทของขยะ

สตรการค านวณภาษขยะส าหรบขยะประเภทปะปนกน ไดแก

(2.2) การค านวณภาษส าหรบขยะไมปะปนกน สตรการค านวณภาษขยะส าหรบขยะไมปะปนกนใชฐานปรมาตรท

แทจรงของขยะเปนฐานในการค านวณภาษ สวนอตราภาษขนอยกบประเภทของขยะ หากเปนเศษวสดจากการกอสรางหรอการรอถอน ใหเสยภาษในอตรา 60 เซนตอควบกหลาหรอ2 ดอลลารสหรฐฯตอตน หากเปนขยะอตสาหกรรมใหเสยภาษในอตรา 60 เซนตอควบกหลา หรอ 46.2 เซนตตอตน และหากเปนขยะตดเชอใหเสยภาษในอตรา 60 เซนตอควบกหลา หรอ 0.004 เซนตตอปอนด สตรการค านวณภาษขยะส าหรบขยะประเภทไมปะปนกน ไดแก

56 2015 Minnesota Statutes, Section 270C.03 (1) “Subdivision 1 Powers and duties. The commissioner shall have and exercise the following powers and duties:

(1) administer and enforce the assessment and collection of taxes;” 57 Minneapolis, Minnesota, “Solid Waste & Recycle,” Assessed March 27, 2016, http://www.ci.minneapolis.mn.us/solid-waste/about/stats/index.htm.

จ านวนภาษขยะทตองเสย = คาบรการจดการขยะ x อตราภาษ

จ านวนภาษขยะทตองเสย = ปรมาณหรอน าหนกขยะ x อตราภาษ

62

3.3.1.5 การน ารายไดทางภาษไปใชดวยวธการตางๆ การจดการเงนรายไดจากภาษขยะ มการแบงรายไดดงน58 (1) 33,760,000 เหรยญดอลลารสหรฐฯ หรอรอยละ 70 ของจ านวน

รายไดทางภาษขยะ อยางใดมากกวาใหสงเขากองทนสงแวดลอมทกอตงภายใตมาตรา 16A.531 แหงธรรมนญแหงมลรฐมนนโซตา59

(2) รายไดภาษสวนทเหลอน าสงเขาคลงของมลรฐ (General Fund) 3.3.2 ผลจากการจดเกบภาษขยะ

การจดเกบภาษขยะของมลรฐมนนโซตา สหรฐอเมรกามวตถประสงคในการลด การน าขยะไปก าจดดวยการเพมตนทนทางภาษเขากบคาบรการจดการขยะ และใหสทธประโยชนทางภาษบางประการส าหรบขยะทมการน าไปรไซเคลและขยะทน าไปผลตเปนพลงงานดวยการยกเวนภาษส าหรบขยะดงกลาว อกทงการเกบภาษขยะยงเปนการหารายไดเขากองทนสงแวดลอมเพอน าเงนรายไดไปด าเนนการดานสงแวดลอม และจดเกบเปนรายไดของมลรฐเพอน าไปจดบรการสาธารณะอกดวย

หลงจากกฎหมายภาษขยะมผลบงคบใชในป ค.ศ. 1997 ท าใหผประกอบการ ผขนสงขยะ รวมไปถงหนวยงานทองถนทใหบรการจดการขยะมหนาทตองน าภาษขยะมาช าระใหกบมลรฐ โดยการผลกภาระภาษไปยงผรบบรการจดการขยะผานทางคาบรการ (Gate Fee) กลาวคอ นอกจากผรบบรการจะตองช าระคาบรการใหกบผใหบรการแลว ผรบบรการยงตองเสยภาษขยะอกดวย ท าใหผรบบรการทผลตขยะเปนจ านวนมากตองแบกรบภาระคาใชจายในการจดการขยะเพมขน

การจดเกบภาษขยะท าใหมลรฐมนนโซตามรายไดจากภาษขยะประมาณ 67 ลานเหรยญดอลลารสหรฐฯตอป60 รายไดรอยละ 30 ของจ านวนเงนภาษทงหมดจะน าสงคลงของมลรฐ

58 2015 Minnesota Statutes, Section 297H.13 subd.2. 59 2015 Minnesota Statutes, Section 16A.531 subd.1.

“1.Environmental fund. There is created in the state treasury an environmental fund as a special revenue fund for deposit of receipts from environmentally related taxes, fees, and other sources as provided in subdivision 1a.

Subd. 1a. Revenues. The following revenues must be deposited in the environmental fund:

(9) revenue collected from the solid waste management tax pursuant to chapter 297H;” 60 United States Environment Protection Agency, “State Funding Mechanism for Waste Disposal and Recycling Program,” Assessed March 27, 2016, http://www.ci.

http://www.ci/

63

และรอยละ 70 จะน าสงกองทนสงแวดลอม เพอน าไปใชในการสงเสรมและสนบสนนกจกรรมทเกยวกบนโยบายสงแวดลอมของมลรฐ ดงตอตารางตอไปน

ตารางท 3.7 รายไดจากการจดเกบภาษขยะของมลรฐมนนโซตาในป ค.ศ. 2010-2014

ปงบประมาณ ภาษทจดเกบได (ลานดอลลารสหรฐฯ)

2010 63.74

2011 65.52 2012 68.99

2013 70.47

2014 72.57 ท ม า : Minnesota Department of Revenue, “A Profile of State and Local Taxes in Minnesota,” Assessed March 30, 2016, http://www.revenue.state.mn.us/research_ stats/Pages/Tax_Handbooks.aspx.

อยางไรกด เมอพจารณาจากอตราภาษขยะของมลรฐมนนโซตาแลว ยงถอวาจดเกบในอตราทไมสงมาก คอรอยละ 9.75 และรอยละ 17 ของคาบรการส าหรบขยะประเภทปะปนกน และอตรา 60 เซนตอควบกหลาส าหรบขยะทไมปะปนกน ตวอยางเชน คาบรการจดการขยะของเมองมนนแอโปลสอยท 22.89 เหรยญสหรฐตอหนวย หากผรบบรการเปนครวเรอนซงตองเสยภาษในอตรารอยละ 9.75 ของคาบรการ ผรบบรการจะเสยภาษ 2.23 เหรยญดอลลารสหรฐ ซงเมอพจารณาประกอบตารางแสดงปรมาณขยะในเมองมนนแอโปลสซงเปนเมองใหญของมลรฐมนนโซตาจะเหนไดชดวาการจดเกบภาษขยะของมลรฐมนนโซตาไมไดสงผลกระทบท าใหการผลตขยะลดลงแตประการใด

minneapolis.mn.us/www/groups/public/@publicworks/documents/webcontent/wcm s 1p-139 564.pdf.

mailto:minneapolis.mn.us/www/groups/public/@publicworks/documents/webcontent/

64

ตารางท 3.8 ปรมาณขยะทน าไปจดการดวยวธการตางๆในเมองมนนแอโปลส มลรฐมนนโซตา สหรฐอเมรกา ในป ค.ศ. 1996-1998 และ ค.ศ. 2012-2015

ป ค.ศ. ปรมาณขยะทน าไปก าจด

(ตน)

ปรมาณขยะทน ากลบไป ใชใหม (ตน)

ปรมาณขยะทน าไปท าเปน

ปยหมก (ตน)

ปรมาณขยะทน าไปผลตเปน

พลงงาน (ตน)

รวมทงหมด (ตน)

1996 2,073.00 24,826.00 17,935.00 103,453.00 148,287.00

1997 1,491.00 26,672.00 19,627.00 111,248.00 159,038.00 1998 1,692.00 27,612.00 20,527.00 111,248.00 161,079.00

2012 5,493.16 20,925.51 17,443.15 93,870.99 137,732.81

2013 4,478.73 27,577.74 18,634.58 87,715.63 138,406.68 2014 5,213.03 29,439.73 17,576.78 85,524.25 137,753.79

2015 5,112.10 29,908.88 20,160.37 85,613.36 140,794.71

ท ม า : Minneapolis, Minnesota, “Solid Waste & Recycle,” Assessed March 27, 2016, http://www.ci.minneapolis.mn.us/solid-waste/about/stats/index.htm.

จากตาราง 3.8 จะเหนไดวาการจดเกบภาษขยะของมลรฐมนน โซตาตงแต

ค.ศ. 1997 เปนตนมาไมไดสงผลใหปรมาณขยะทน าไปก าจดลดลงแตประการใด แมป ค.ศ. 1997 ซงเปนปแรกทมการจดเกบภาษขยะในมลรฐมนนโซตาจะมปรมาณขยะลดลงจากป ค.ศ. 1996 แตหลงจากนนปรมาณขยะกไม ไดลดลง อกท งภายหลงจากประกาศใชมาต งแตป ค.ศ. 1996 จนถง ค.ศ. 2015 พบวาขยะทน าไปก าจดเพมขนถงเกอบ 5 เทา ซงหากวเคราะหจากโครงสรางภาษ จะเหนไดวา ภาษขยะทจดเกบในมลรฐมนนโซตาจดเกบในอตราทไมสง กลาวคอ จดเกบรอยละ 9.75 ของคาบรการจดการส าหรบภาคครวเรอน และรอยละ 17 ของคาบรการส าหรบภาคธรกจ จงมผลท าใหผผลตขยะไมวาภาคครวเรอนหรอภาคธรกจตองแบกรบภาระคาใชจายในการจดการขยะ เปนจ านวนไมมากนก

65

3.4 เปรยบเทยบการจดเกบภาษขยะของตางประเทศ

จากการศกษาภาษขยะทจดเกบในตางประเทศ ไดแก สหราชอาณาจกร ประเทศนวซแลนด และมลรฐมนนโซตา สหรฐอเมรกา สามารถแจกแจงโครงสรางภาษไดดงตอไปน

ตารางท 3.9 เปรยบเทยบการจดเกบภาษขยะของตางประเทศ

โครงสรางภาษ สหราชอาณาจกร ประเทศนวซแลนด มลรฐมนนโซตา สหรฐอเมรกา

1. ผมหนาทเสยภาษ

ผ ป ระกอบ การสถานประกอบการฝงกลบ

ผประกอบการจดการขยะ ผใหบรการจดการขยะ ไดแก 1. ผรบขนขยะโดยไมมคาตอบแทน 2. ผด าเนนการสถานทจดการขยะ 3. หนวยงานทองถน

2. ฐานภาษ ปรมาณขยะทถกน าไปก าจด ณ สถานทฝงกลบ

ปรมาณขยะท ถกน าไปก าจด ณ สถานทก าจดขยะ

มฐานภาษ 2 ฐาน ไดแก 1. ฐานคาบรการ 2. ฐานปรมาณขยะ

3. การยกเวนภาษ

มการยกเวนภาษส าหรบขยะบางป ระ เภท เช น ขยะจากการขดลอก-วตถทถกเอาออกจากน า ซากสตว เปนตน กรณ เปนก า ร ย ก เว น ภ าษ จ า กประเภทวตถทเปนขยะ

มการยกเวนภาษส าหรบขยะทถกน ากลบมาใชซ าหรอถกน าไปรไซเคลและข ย ะท น า ไป ผ ล ต เป นพลงงาน หรอขยะทน าไปบ าบดฟนฟดน หรอขยะทน าไปก าจด ณ สถานทก าจดอน

มการยกเวนภาษหลายรายการ ไมวาจะเปนประเภทของวตถทเปนขยะ หนวยงานเจาของข ย ะ เป น ห น ว ย ง า นภาครฐ คาบรการจากการจ ด ก ารขยะขอ งภาครฐ และขยะทน าไปรไซเคล เปนตน

4. อตราภาษ ม 2 อตรา ไดแก อตรามาตรฐาน และอตราต า

มอตราภาษ อตราเดยว คอ อตรา 10 ดอลลารนวซแลนดตอตน

อตราภาษมหลายอตราขนอยกบประเภทของขยะและผรบบรการ

66

ตารางท 3.9 เปรยบเทยบการจดเกบภาษขยะของตางประเทศ (ตอ)

โครงสรางภาษ สหราชอาณาจกร ประเทศนวซแลนด มลรฐมนนโซตา สหรฐอเมรกา

5. การบรรเทาภาระภาษ

ม ก า ร ให เค ร ด ต ภ า ษส าหรบขยะฝงกลบทจะน าไปรไซเคล การเผาโดยเต า เผ า ห ร อ ก า ร น ากลบมาใชใหมในภายหลง

ไมม ม าตรการบรรเทาภาระภาษในลกษณะทเปนการสงเสรมใหจดการขยะในวธท เปนมตรกบสงแวดลอม

ไมมมาตรการบรรเทาภาระภาษในลกษณะทเป น ก า ร ส ง เส ร ม ใหจดการขยะในวธท เปนมตรกบสงแวดลอม

6.หนวยงานทจดเกบภาษ

กรมสรรพากรแหง สหราชอาณาจกร

กระทรวงสงแวดลอม กรมสรรพากรแหงมลรฐมนนโซตา

7. การน ารายไดจากภาษขยะไปใชประโยชนดวยวธการตางๆ

1. รายไดจากภาษขยะน าเขาคลงแผนดนและน าเง น ม า ใช จ า ย ใน ก า รจดบรการสาธารณะผานงบ ป ระม าณ ราย จ า ยประจ าป 2. สมทบกองทนประกนแหงชาต

รายไดจากภาษขยะจะถกแ บ ง อ อ ก เป น 3 ส ว น ไดแก 1. กรณทตองจายภาษคนใหผประกอบการ 2. กรณจายเงนภาษแบงให ก บ ห น ว ย งาน ส ว นทองถน 3. สมบทกองทนการลดปรมาณขยะ รวมไปถงค า ใช จ าย ใน โค รงการเกยวกบการลดปรมาณข ย ะ แ ล ะ ค า ใ ช จ า ยเกยวกบการจดเกบและการบรหารงานตางๆ

รายไดจากภาษขยะจะถกแบงออกเปน 2 สวน 1. สงเขากองทนสงแวดลอมแหง มลรฐมนนโซตา 2. สงเขาคลง

8. กองทน ม กองท น ส งแวดล อม ท ด า เ น น ง า น ด า นสงแวดลอมทวไป ไมไดเจาะจงเฉพาะปญ หาขยะ

มกองทนลดปรมาณขยะ ซ งด า เน น งานเก ยวกบปญหาดานสงแวดลอมอนเนองมาจากขยะ

ม กองท น ส งแ วดล อม ท ด า เ น น ง า น ด า น สงแวดลอมทวไป ไมไดเจาะจงเฉพาะปญหาขยะ และกองทนทวไป

67

การจดเกบภาษขยะของแตละประเทศทไดศกษามานนมวตถประสงคหลกคอ การเพมตนทนดานสงแวดลอมไปยงคาบรการจดการขยะเพอใหผรบบรการซงเปนผกอใหเกดขยะแบกรบภาระตนทนการจดการขยะตามหลกผกอมลพษเปนผจาย อกทงเพอสงเสรมใหเกดการเลอกใชเทคโนโลยการจดการขยะท เปนมตรกบส งแวดลอม โดยการใหสทธประโยชนบางประการแกผประกอบการในกรณทมการใชเทคโนโลยสะอาดในการจดการขยะ เชน การยกเวนภาษ หรอการใหเครดตภาษส าหรบขยะไปรไซเคลหรอน าไปผลตเปนพลงงาน เปนตน นอกจากนวตถประสงคส าคญอกประการหนงคอเพอน าเงนรายไดจากภาษไปจดสรรกองทนเฉพาะทเกยวกบการจดการสงแวดลอม ซงอาจเปนกองทนทจดการเรองสงแวดลอมโดยทวไป หรออาจเปนกองทนทจดการเรองขยะโดยเฉพาะกได

นอกจากนน จากการศกษากพบวาการด าเนนการจดเกบภาษขยะของแตละประเทศทไดศกษา สวนใหญตอบโจทยวตถประสงคดงกลาวไดเปนอยางด ไมวาจะเปนปรมาณขยะทน าไปก าจดมปรมาณลดลงและรฐมรายไดทางภาษเพอน ามาจดการปญหาสงแวดลอม อยางไรกดการจดเกบภาษขยะของแตละประเทศนนมความแตกตางกนในแงโครงสรางทางภาษดงทไดแจกแจงสาระส าคญไวในตารางท 3.9 ขางตน อนเนองมาจากความสะดวกในการบรหารจดการ รวมไปถงบรบททางเศรษฐกจและสงคมของแตละประเทศ

ส าหรบประเทศไทยน น จากการศกษาภาษ ขยะของสหราชอาณาจกร ประเทศนวซแลนด และมลรฐมนนโซตา ประเทศสหรฐอเมรกาทไดกลาวมาขางตนสามารถน าโครงสรางภาษของแตละประเทศ อนไดคอ บคคลผมหนาท เสยภาษ ฐานภาษ อตราภาษ การบรรเทาภาระภาษ การด าเนนการเกยวกบการจดเกบภาษ และการน ารายไดจากภาษไปใชประโยชนดวยวธการตางๆ มาศกษาเพอประยกตใชในการจดท ากฎหมายภาษขยะในประเทศไทย ทงนเพอเปนการมงแกปญหาขยะอยางรอบดาน มประสทธภาพ มความยงยน และมาจากการรวมมอของประชาชนทกคนในสงคม

68

บทท 4 มาตรการจดการปญหาขยะในประเทศไทย

4.1 มาตรการทางกฎหมายทเกยวกบขยะในประเทศไทย

สบเนองจากประเทศไทยมปรมาณขยะมากขนในทกๆปจนกลายเปนวกฤตปญหาขยะ รฐบาลจงไดก าหนดยทธศาสตรของแผนการจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2555-2559 ในสวนทเกยวของกบการจดการขยะ ไดแก แผนยทธศาสตรท 4 การสรางคณภาพสงแวดลอมทดใหกบประชาชนทกระดบซงเปนแผนทมงเนนการปองกนและลดมลพษ ณ แหลงก าเนดและการกระจายอ านาจในการจดการคณภาพสงแวดลอมเพอใหเกดการจดการทมประสทธผล การสรางคณภาพสงแวดลอมทดใหกบประชาชน โดยมนโยบายควบคมการผลตขยะของประชาชน สนบสนนงบประมาณ บคลากร และวชาการแกทองถนเพอใหมการจดการขยะมลฝอยแบบครบวงจร สงเสรมและสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนมความรวมมอกนในการจดการขยะมลฝอย โดยมงเนนรปแบบศนยก าจดขยะครบวงจรและสนบสนนใหมกฎระเบยบและเกณฑการจดการขยะทเหมาะสมเพอใหหนวยงานทเกยวของปฏบตตามนโยบายดงกลาว

อกทงรฐบาลยงไดมนโยบายก าหนดใหขยะเปนวาระแหงชาต โดยการประกาศแผนแมบทการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย ฉบบผานความเหนชอบจากคณะรกษาความสงบแหงชาต เมอวนท 26 สงหาคม พ.ศ. 2557 เพอเปนแนวทางใหหนวยงานทเกยวของไดน าไปปฏบตใหสอดคลองกบนโยบายของรฐบาล โดยมงเนนการก าจดขยะตกคางสะสมในพนทตางๆ สร างรปแบบการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายทเหมาะสม วางระเบยบมาตรการบรหารจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย รวมทงการรณรงคสรางจตส านกและวนยของคนในชาตอกประการ1

จากการทภาครฐไดก าหนดแผนยทธศาสตรเกยวกบการจดการขยะไวในแผนการจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2555-2559 และการประกาศแผนแมบทการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย ฉบบผานความเหนชอบจากคณะรกษาความสงบแหงชาตเมอวนท 26 สงหาคม 2557 จงเหนไดวาปญหาขยะเปนปญหาทภาครฐใหความส าคญและเปนปญหาเรงดวนเปนอยางมาก ดงนนจงมความจ าเปนตองทจะตองศกษาและวเคราะหวามาตรการทางกฎหมายและเครองมอทางเศรษฐศาสตรทเกยวของกบการจดการขยะทมอยและทก าลงอยในระหวางการพจารณายกรางม

1 Roadmap การจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย ฉบบผานความเหนชอบจากคณะ

รกษาความสงบแหงชาต เมอวนท 26 สงหาคม พ.ศ. 2557.

69

ความเหมาะสมและเพยงพอในการจดการปญหาขยะหรอไม ซงมาตรการทางกฎหมายและเครองมอทางเศรษฐศาสตรทเกยวของกบการจดการขยะในประเทศไทยมดงตอไปน

4.1.1 มาตรการก ากบดแลสงแวดลอมในภาพรวม

กฎหมายทเกยวกบการก ากบดแลสงแวดลอมในภาพรวมไดแก พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 อนเปนกฎหมายแมบทในการก ากบดแลสงแวดลอมในภาพรวม ซงกฎหมายฉบบนบญญตขนเพอปองกนปญหาความเสอมโทรมของคณภาพสงแวดลอม มการก าหนดกลไกและระบบเพอใหการบงคบใชกฎหมายตางๆ และการด าเนนงานของหนวยงานทเกยวของด าเนนไปในทศทางเดยวกน2

สาระส าคญของพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ไดแก การวางกรอบการจดการสงแวดลอมไวกวางๆ เพอใหเกดความเปนเอกภาพ ในการจดการสงแวดลอม โดยใหมการก าหนดนโยบายและแผนในการจดการสงแวดลอมในระดบประเทศและในระดบจงหวด การกระจายอ านาจในการจดการสงแวดลอม มการก าหนดมาตรฐานสงแวดลอม รวมถงการสงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการจดการสงแวดลอม นอกจากนยงก าหนดบทบาทหนาทของหนวยงานของรฐทเกยวของกบการจดการสงแวดลอมในภาพรวม สวนรายละเอยดและขนตอนเกยวกบการจดการสงแวดลอมเฉพาะเรองกใหเปนไปตามกฎหมายทเกยวกบการจดการสงแวดลอมเฉพาะเรองนนเปนเรองๆไป

สวนหลกเกณฑทเกยวของการกบการจดการขยะไดบญญตไวในมาตรา 783 โดยก าหนดใหการเกบรวบรวม การขนสง และการจดการดวยประการใดๆเพอบ าบดและก าจด

2 อ านาจ วงศบณฑต, ณฏฐา หงสพฤกษ, กตตพงษ กตยารกษ, ประเสรฐ ตปนยางกร, ชยนต ตนตวสดาการ, ไพโรจน มนเดน, โกเมท ทองภญโญชย และวพล กตทศนาสรชย, รายงานวจย เร อ ง ข อ เสนอและการปรบ ป ร งกล ไกการควบค ม และบ งค บ ใช กฎห มายส งแ วดล อม (Recommendation for Laws and Regulations for Environment Protection and Operating Mechanisms for Control and Enforcement), กรงเทพมหานคร : กรมควบคมมลพษ, 2540, น. 9. 3 พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2535 มาตรา 78 บญญตวา “การเกบรวบรวมการขนสงและการจดการดวยประการใดๆเพอบ าบดและขจดขยะมลฝอยและของเสยอนทอยในสภาพเปนของแขงการปองกนและควบคมมลพษทเกดจากหรอมทมาจากการท าเหมองแรทงบนบกและในทะเลการปองกนและควบคมมลพษทเกดจากหรอมทมาจากการส ารวจและขดเจาะน ามนกาซธรรมชาตและสารไฮโดรคารบอนทกชนดทงบนบกและในทะเลหรอการปองกนและ

70

ขยะมลฝอยและของเสยอนทเปนของแขงใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการนน ซงจากบทบญญตดงกลาวจะเหนไดวาพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ไมไดเปนกฎหมายทเกยวของกบการจดการขยะโดยตรง

เพราะฉะนนหลกเกณฑและวธการจดการขยะไมวาจะเปนขนตอนในการเกบรวบรวม การขนสง และการจดการดวยประการใดๆเพอบ าบดและก าจดนน รวมไปถงการก าหนด ผมอ านาจหนาทในการจดการขยะจงไมไดอยภายใตพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 แตอยภายใต “กฎหมายวาดวยการนน” อนไดแก พระราชบญญต การสาธารณสข พ.ศ. 2535 ซงถอเปนกฎหมายหลกทเกยวกบขนตอนและหลกเกณฑการจดการขยะ รวมถงการก าหนดอ านาจหนาทของหนวยงานทเกยวของอนจะไดกลาวในหวขอตอไป

4.1.2 มาตรการทางกฎหมายทเกยวกบการจดการขยะชมชน การจดการขยะชมชนเปนการจดการขยะทมาจากการอปโภคบรโภคของคนใน

ชมชน รวมถงวสดเหลอจากกระบวนการผลตทไมเขาลกษณะเปนของเสยอนตรายทด าเนนการในโรงงานอตสาหกรรม ซงมาตรการจดการขยะชมชนมกฎหมายทเกยวของ ดงตอไปน

4.1.2.1 กฎหมายทเกยวกบการจดการขยะทวไป กฎหมายหลกท เกยวของกบการด าเนนการจดการขยะทวไปคอ

พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 ซงกฎหมายฉบบนมหลกการในการคมครองประชาชนดานสขอนามยและสงแวดลอมหรอสขาภบาล โดยใหรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขมอ านาจออกกฎกระทรวงก าหนดหลกเกณฑวธการและมาตรการในการควบคมดแลดานสาธารณสขและก าหนดมาตรฐานสภาวะความเปนอยทเหมาะสมกบการด ารงชพของประชาชนและวธด าเนนการเพอตรวจสอบ ควบคม ก ากบดแลหรอแกไขสงทจะมผลกระทบตอสภาวะความเปนอยทเหมาะสมกบ การด ารงชพของประชาชนและก าหนดประเภทของกจการทเปนอนตรายตอสขภาพ4

ในสวนทเกยวของกบการจดการขยะ พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 ไดก าหนดผมอ านาจหนาทในการด าเนนการจดการขยะ รวมไปถงก าหนดหลกเกณฑและขนตอนในการด าเนนงานโดยมสาระส าคญดงตอไปน

ควบคมมลพษทเกดจากหรอมทมาจากการปลอยทงน ามนและการทงเทของเสยและวตถอนๆจาก เรอเดนทะเลเรอบรรทกน ามนและเรอประเภทอนใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการนน” 4 วชย โกสวรรณจนดา, “มาตรการทางกฎหมายในการจดการขยะมลฝอยของประเทศไทย (Laws and Regulations on Solid Waste Management in Thailand),” ฉ บ บ ท 2 ป ท 11 วารสารจดการสงแวดลอม น.76, น. 82 (2558).

71

(1) การก าหนดผมอ านาจหนาทในการด าเนนการจดการขยะ พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 ไดก าหนดใหผทมอ านาจ

หนาทในการจดการขยะคอองคกรปกครองสวนทองถนอนไดแก เทศบาล องคการบรหารสวนจงหวด กรงเทพมหานคร เมองพทยา อยางไรกดหากองคกรปกครองสวนทองถนไมประสงคทจะด าเนนการจดการขยะดวยตนเองเพยงล าพง มาตรา 18 วรรคสอง วรรคสาม และวรรคสแหงพระราชบญญต การสาธารณสข พ.ศ. 2535 กไดเปดชองใหมการด าเนนการในลกษณะอนซงสรปไดดงน5

(1.1) กรณองคกรปกครองสวนทองถนด าเนนการเองทกขนตอน หากองคกรปกครองสวนทองถนมความพรอมในการจดการขยะ

เอง ไดแก บคลากร การขนสง และวสดอปกรณ สถานทในการด าเนนงาน ไมวาจะเปนโรงงานคดแยกขยะ หรอสถานทก าจดขยะ องคกรปกครองสวนทองถนอาจด าเนนการจดการขยะเองกได และในทางปฏบตองคกรปกครองสวนทองถนมกจะด าเนนการจดการขยะเอง6

(1.2) กรณองคกรปกครองสวนทองถนรวมด าเนนการกบองคกรปกครองสวนทองถนอกแหงหนง

หากองคกรปกครองสวนทองถนไมประสงคจะด าเนนการจดการขยะโดยล าพง องคกรปกครองสวนทองถนอาจจะรวมกบองคกรปกครองสวนทองถนอกแหงหนงหรอหนวยงานของรฐอนกได โดยมขอตกลงรวมกน เชน กรงเทพมหานครอาจมขอตกลงรวมกบองคการบรหารสวนต าบลอกแหงหนงในจงหวดใกลเคยงเพอด าเนนการจดการขยะรวมกน โดยตกลงให

5 พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 มาตรา 18 บญญตวา “การเกบขนหรอก าจดสงปฏกลหรอมลฝอยในเขตราชการสวนทองถนใดใหเปนอ านาจของราชการสวนทองถนนน

ในการด าเนนการตามวรรคหนง ราชการสวนทองถนอาจรวมกบหนวยงานของรฐหรอราชการสวนทองถนอนด าเนนการภายใตขอตกลงรวมกนกได แตในกรณจ าเปนเพอประโยชนสาธารณะโดยสวนรวม รฐมนตรมอ านาจออกกฎกระทรวงโดยค าแนะน าของคณะกรรมการก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการด าเนนการรวมกนได

ในกรณทมเหตอนสมควร ราชการสวนทองถนอาจมอบใหบคคลใดด าเนนการตามวรรคหนงแทน ภายใตการควบคมดแลของราชการสวนทองถนหรออาจอนญาตใหบคคลใดเปนผด าเนนกจการรบท าการเกบ ขน หรอก าจดสงปฏกลหรอมลฝอยตามมาตรา 19 กได

บทบญญตตามมาตรานและมาตรา 19 มใหใชบงคบการจดการของเสยอนตรายตามกฎหมายวาดวยโรงงาน แตใหผด าเนนกจการโรงงานทมของเสยอนตราย และผด าเนนกจการรบท าการเกบขนหรอก าจดของเสยอนตรายดงกลาวแจงการด าเนนกจการเปนหนงสอตอเจาพนกงานทองถน” 6 อ านาจ วงศบณฑต, กฎหมายสงแวดลอม, พมพครงท 3, (กรงเทพ : วญญชน, 2557), น. 380.

72

กรงเทพมหานครเปนผลงทนกอสรางโรงงานก าจดขยะในทดนขององคการบรหารสวนต าบลและใหโรงงานดงกลาวรบก าจดขยะของกรงเทพมหานครและองคการบรหารสวนต าบลนน เปนตน7

(1.3) กรณองคกรปกครองสวนทองถนมอบหมายใหบคคลอนด าเนนการจดการขยะโดยใหอยในความควบคมดแลของตน

กรณนอาจเปนการวาจางใหเอกชนเขามาด าเนนการเกบหรอก าจดขยะ โดยองคกรปกครองสวนทองถนจะจายคาจางใหแกเอกชน โดยอาจจายคาจางเปนการเหมาหรอจายตามหนวยทจดเกบกได เชน คดคาจางตอหนวยน าหนก หรอปรมาตรของขยะทจดเกบหรอก าจดไดจรง ซงทงสองกรณมขอดและขอเสยแตกตางกน ในกรณทเอกชนเสนอคาจางเปนระบบเหมาจายจะท าใหทองถนทราบคาใชจายทแนนอน แตอาจเกดปญหาเมอเอกชนพยายามลดตนทนจนเกดผลเสยได8 ดงน ความรบผดชอบขององคกรปกครองสวนทองถนยงคงอย เชนเดม และหากม ความเสยหายใดๆเกดจากการด าเนนการ องคกรปกครองสวนทองถนกควรรบผดชอบเหมอนเชนตนด าเนนการเอง9

แม จ ะ ให บ ค ค ล อ น ด า เน น ก ารแท น ก ต าม แต ใน ก รณ น องคกรปกครองสวนทองถนย งมอ านาจในการจดเกบคาธรรมเนยมการเกบและรบขนซ ง องคกรปกครองสวนทองถนจะก าหนดอตราคาธรรมเนยมไวในขอก าหนดของทองถนโดยก าหนดอตราคาธรรมเนยมไวไดไมเกนอตราตามกฎกระทรวงวาดวยอตราคาธรรมเนยมการใหบรการเกบ ขน และก าจดสงปฏกลหรอมลฝอยและอตราคาธรรมเนยมอนๆ พ.ศ. 2545

(1.4) องคกรปกครองสวนทองถนอนญาตใหบคคลใดบคคลหน งด าเนนการจดการขยะ

องคกรปกครองสวนทองถนอาจอนญาตใหบคคลใดด าเนนการจดการขยะในลกษณะเปนการใหใบอนญาตกได กลาวคอองคกรปกครองสวนทองถน ใหเอกชนมสมปทานหรอสทธบรหารหรอด าเนนการเกบหรอก าจดขยะทจดเกบในพนทรบผดชอบของตนไดโดยเอกชนจะตองจายคาตอบแทนใหแกองคกรปกครองสวนทองถนเปนรายปหรอรายเดอนตามแตจะ ตกลงกน โดยอาจมขอพจารณาคณสมบตของเอกชนทส าคญไดแก คาตอบแทนททองถนก าหนดไวคงทราคาประมลการคดคาบรการต าทสด ขอเสนอทางเทคนคทเหมาะสมความสามารถในการ

7 เพงอาง, น. 380. 8 บณฑต คมวานช, “การบรหารจดการขยะมลฝอยของกองบน 41 จงหวดเชยงใหม ,” (การคนควาแบบอสระ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, 2555), น 6. 9 อ านาจ วงศบณฑต, อางแลว เชงอรรถท 6, น. 381.

73

ประกอบธรกจ หนงสอรบรอง เงนประกน10และเอกชนนนจะตองไดรบใบอนญาตตามมาตรา 1911 ดวยจงจะสามารถท าเปนธรกจและคดคาบรการได

อยางไรกดแมจะเปนการอนญาตใหเอกชนด าเนนการจดการขยะกมไดหมายความวาองคกรปกครองสวนทองถนจะไมมอ านาจในการจดการขยะแลวแตอยางใด เนองจากพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 ไมไดกลาวไวเชนนน อกทงมาตรา 18 วรรคแรกกก าหนดหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนไวอยางชดเจนวาองคกรปกครองสวนทองถนมอ านาจในการจดการขยะ เพยงแตองคกรปกครองสวนทองถนไมตองรบผดชอบตอบคคลทสามหากเกด ความเสยหายจากการด าเนนงานของเอกชน12

(2) วธการด าเนนการจดการขยะ การจดการขยะทวไปนนมรปแบบ ขนตอนและรายละเอยดทแตกตาง

กนไปในแตละทองถน ท าใหไมสามารถบญญตหลกเกณฑในเรองวธการด าเนนการจดการขยะในกฎหมายระดบพระราชบญญตไดอยางละเอยด เนองจากกฎหมายในระดบพระราชบญญตเปนกฎหมายทใชบงคบทวประเทศ จงตองมบทบญญตมาตรา 2013 แหงพระราชบญญตการสาธารณสข

10 บณฑต คมวานช, อางแลว เชงอรรถท 8, น 6. 11 พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 มาตรา 19 บญญตวา “หามมใหผใดด าเนนกจการรบท าการเกบขน หรอก าจดสงปฏกล หรอมลฝอยโดยท าเปนธรกจหรอโดยไดรบประโยชนตอบแทนดวยการคดคาบรการ เวนแตจะไดรบใบอนญาตจากเจาพนกงานทองถน” 12 อ านาจ วงศบณฑต, อางแลว เชงอรรถท 6, น. 381.

13 พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535, มาตรา 20 บญญตวา “เพอประโยชนในการรกษาความสะอาดและการจดระเบยบในการเกบ ขน และก าจดสงปฏกลหรอมลฝอย ใหราชการสวนทองถนมอ านาจออกขอก าหนดของทองถนดงตอไปน

(1) หามการถาย เท ทง หรอท าใหมขนในทหรอทางสาธารณะ ซงสงปฏกลหรอมลฝอย นอกจากทททางราชการสวนทองถนจดไวให

(2) ก าหนดใหมทรองรบสงปฏกลหรอมลฝอยตามทหรอทางสาธารณะ และสถานทเอกชน (3) ก าหนดวธเกบ ขน หรอก าจดสงปฏกลและมลฝอยหรอใหเจาของหรอผครอบครอง

อาคารหรอสถานทใดๆปฏบตใหถกตองดวยสขลกษณะตามสภาพหรอลกษณะการใชอาคารหรอสถานทนนๆ

(4) ก าหนดอตราคาธรรมเนยมการใหบรการของราชการสวนทองถน หรอบคคลอนทราชการสวนทองถนมอบใหด าเนนการแทนในการเกบ ขน หรอก าจดสงปฏกลหรอมลฝอย ไมเกน

74

พ.ศ. 2535 ใหอ านาจองคกรปกครองสวนทองถนในการออกขอก าหนดของตนในการก าหนดรปแบบ ขนตอนและรายละเอยดตางๆทเกยวกบการจดการขยะ 14 นอกจากนยงเปดชองใหเอกชนสามารถจดเกบคาบรการในกรณทเอกชนเขามาด าเนนการจดการขยะในทางธรกจอกดวย ท าใหหากเอกชนทเขามาด าเนนการสามารถจดเกบคาบรการไมเกนอตราทองคกรปกครองสวนทองถนไดก าหนดไวได

4.1.2.2 กฎหมายทเกยวกบการจดการขยะตดเชอ ในกรณการจดการขยะประเภทขยะตดเชอซงเปนขยะทสามารถแพรเชอ

โรคไดรวมทงของเสยทปนเปอนดวยสารกมมนตรงส ยาเสอมสภาพ สารเคมอนตราย ของมคม ซากสตวทดลอง ใหผประกอบกจการสถานบรการสาธารณสขและผด าเนนการสถานบรการสาธารณสข รวมถงบคคลซงองคกรปกครองครองสวนทองถนมอบใหด าเนนการก าจดขยะตดเชอและบคคลทองคกรปกครองสวนทองถนอนญาตใหด าเนนการเกบ ขน และก าจดขยะตดเชอด าเนนการตามหลกเกณฑทปรากฏในกฎกระทรวงวาดวยมลฝอยตดเชอ พ.ศ. 254515 ซงกฎกระทรวงฉบบนไดก าหนดวธการในการจดการขยะตดเชอทถกตองตามมาตรฐานไว ตงแตขนตอนและวธการเกบและขน ไปจนถงวธการก าจดขยะตดเชอทถกตองตามหลกวชาการ ทงน เพอใชเปนแนวทางในการด าเนนงานของบคคลทเกยวของทไดกลาวไปขางตน และก าหนดใหการด าเนนงานดงกลาวอยภายใตการควบคมขององคกรปกครองสวนทองถนนนๆ16

4.1.2.3 ขอสงเกตเกยวกบมาตรการทางกฎหมายทเกยวกบการจดการขยะชมชน จากการศกษาจะเหนไดวาพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535

และกฎกระทรวงวาดวยมลฝอยตดเชอ พ.ศ. 2545 เปนกฎหมายทก าหนดหนวยงานทมหนาท รบผดชอบในการจดการขยะ รวมไปถงรปแบบ ขนตอนและรายละเอยดตางๆทเกยวกบการจดการขยะ

อตราทก าหนดในกฎกระทรวง ทงน การจะก าหนดอตราคาธรรมเนยมการก าจดสงปฏกลหรอมลฝอย ราชการสวนทองถนนนจะตองด าเนนการใหถกตองดวยสขลกษณะตามทก าหนดในกฎกระทรวง

(5) ก าหนดหลกเกณฑ วธการ เงอนไขในการเกบ ขน และก าจดสงปฏกลหรอมลฝอย เพอใหผรบใบอนญาตตามมาตรา 19 ปฏบต ตลอดจนก าหนดอตราคาบรการขนสงตามลกษณะ การใหบรการทผรบใบอนญาตตามมาตรา 19 พงจะเรยกเกบได

(6) ก าหนดการอนใดทจ าเปนเพอใหถกตองดวยสขลกษณะ” 14 อ านาจ วงศบณฑต, อางแลว เชงอรรถท 6, น. 383. 15 กฎกระทรวงวาดวยมลฝอยตดเชอ พ.ศ. 2545 ลงในราชกจจานเบกษา เลม 119 ตอนท 86ก วนท 5 กนยายน 2545.

16 กรมอนามย, “การจดการมลฝอยตดเชอตามพระราชบญญตการสาธารณสข,” สบคนเมอวนท 18 เมษายน 2559, http://www.thanakom.co.th/thanakom/upload/seminar/2558 /File_2.pdf.

http://www.thanakom.co.th/

75

ในสวนการจดการขยะชมชนทวไป การก าหนดหลกเกณฑในการจดการขยะ พระราชบญญต การสาธารณสข พ.ศ. 2535 ไดวางกรอบเปนหลกการกวางๆ โดยใหองคกรปกครองสวนสวนทองถนไปด าเนนการออกขอก าหนดของทองถนเพอก าหนดรายละเอยดดวยตนเองอกครงหนง อนเนองมา จากการจดการขยะของแตละทองทกอาจมรายละเอยดดานประชากร ภมศาสตรและการจดสรรงบประมาณในการบรหารจดการขยะทแตกตางกนไป

นอกจากน เม อพจารณาจากกฎหมายดงกลาวแลวจะเหน ไดว าหลกเกณฑตางๆเปนหลกเกณฑทก าหนดรายละเอยดเกยวกบการก าจดขยะเปนหลก ซงหากพจารณาตามแนวคดระดบชนการจดการขยะแลว การก าจดขยะเปนวธการทสงผลกระทบในดานลบตอสงแวดลอมมากทสดและเปนการแกปญหาทปลายเหต ดงนนเมอน าแนวคดระดบชนการจดการขยะมาพจารณาประกอบกน อาจกลาวไดวาพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 และกฎกระทรวงวาดวยมลฝอยตดเชอ พ.ศ. 2545 ไมมบทบญญตใดทเปนมาตรการในลกษณะทมการสงเสรมใหม การลดปรมาณการผลตหรอการแยกขยะ ณ แหลงก าเนด และไมมมาตรการสงเสรมการน าขยะไป รไซเคลหรอการน าขยะไปผลตเปนพลงงานแตอยางใด

4.1.3 มาตรการทางกฎหมายท เกยวกบการก ากบดแลการจดการขยะในแง การด าเนนงานกจการโรงงานอตสาหกรรม

มาตรการทางกฎหมายทเกยวกบการก ากบดแลการจดการขยะในแงการด าเนนกจการโรงงานอตสาหกรรมมกฎหมายทเกยวกบการควบคมการจดการของเสยอนตรายทมาจาก การด าเนนกจการโรงงานหลายฉบบ ไดแก พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 และพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535

อยางไรกดมขอสงเกตวาหากเปนการจดการของเสยอนตรายตามกฎหมายวาดวยโรงงานจะไมอยภายใตพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 เพราะมาตรา 18 วรรคส17แหงพระราชบญญตดงกลาวไดวางหลกเกณฑไววา หลกเกณฑเกยวกบการจดการขยะทบญญตไวในมาตรา 18 ไมน าไปใชกบการจดการของเสยอนตรายตามกฎหมายวาดวยโรงงาน

ดงนน กฎหมายทเกยวกบการจดการขยะอนตรายจากการด าเนนงานกจการโรงงานอตสาหกรรม ไดแก พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 ซงเปนกฎหมายทมบทบญญตใหทาง

17 พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535, มาตรา 18 วรรคส บญญตวา “บทบญญตมาตราน และมาตรา 19 มใหใชบงคบกบการจดการของเสยอนตรายตามกฎหมายวาดวยโรงงาน แตใหผด าเนนการโรงงานทมของเสยอนตราย และผด าเนนกจการรบท าการเกบ ขน หรอก าจดของเสยอนตรายดงกลาว แจงการด าเนนกจการเปนหนงสอตอเจาพนกงานทองถน”

76

ราชการมอ านาจควบคมการก าจดของเสยอนตรายจากโรงงาน 18 และพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ซงเปนกฎหมายควบคมการด าเนนงานของผขนสงของเสยอนตราย และโรงงานผรบก าจดหรอซงมรายละเอยดโดยสงเขปดงน19

4.1.3.1 กฎหมายทเกยวกบการจดการขยะอนตราย การจดการขยะทเกดจากการด าเนนงานกจการโรงงานมลกษณะท

แตกตางจากการจดการขยะโดยทวไป เนองจากขยะจากการด าเนนงานกจการโรงงานเปนขยะทมลกษณะเปนของเสยอนตราย (Hazardous Waste) ซงมลกษณะเปนพษและกอใหใหเกดอนตรายตอสงแวดลอม ดงนน หลกการและวธการจดการของเสยอนตรายจงมขนตอนทซบซอนกวาการจดการขยะทวไป20 และมความจ าเปนตองมการก าหนดมาตรฐานในการจดการของเสยอนตรายทมา จากการด าเนนการกจการโรงงานไวโดยเฉพาะ ท งนเพอใหการก าจดของเสยอนตรายเปนไปอยางถกตองและเหมาะสม

ตามความในพระราชบญญต โรงงาน พ.ศ. 2535 น อ านาจหนาท ในการก าหนดกฎเกณฑและมาตรฐานในการควบคมการด าเนนกจการของโรงงานอตสาหกรรมโดยเฉพาะมาตรฐานและวธการควบคมการก าจดของเสยอนตรายซงเกดจากการด าเนนกจการโรงงานเปนของกรมโรงงานอตสาหกรรม สวนอ านาจในการออกกฎกระทรวงก าหนดประเภท ทตงโรงงาน สภาพแวดลอมของโรงงานอตสาหกรรมเพอความจ าเปนในการควบคมดแลปองกนเหตเดอดรอนร าคาญและปองกนความเสยหาย รวมถงการปองกนอนตรายตามล าดบความรนแรงของผลกระทบทมตอประชาชนและสงแวดลอม อกทงอ านาจในการออกกฎกระทรวงก าหนดมาตรฐานแสดงวธการควบคม การปลอยของเสย มลพษหรอสงใดทมผลกระทบตอสงแวดลอมทเกดขนจากการประกอบกจการโรงงานเปนอ านาจของรฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรม21

18 อ านาจ วงศบณฑต, อางแลว เชงอรรถท 6, น. 381. 19 สภาภรณ อนยะวงษ, ธ ารงศกด บญญานตย, สมชาย อนทรงาม, ณฏฐพงษ จลาเกตโพธชย, ปทมวรรณ คณประเสรฐ, นวพร สงวนหม และสปปภา โอฬารรตนมณ, คมอ 3 Rs กบการจดการของเสยภายในโรงงาน, (กรงเทพ : ม.ป.ท., 2555), น. 8. 20 อ านาจ วงศบณฑต, อางแลว เชงอรรถท 6, น. 355. 21 ส านกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, รายงานวจย เรอง โครงการศกษาการจดท าแผนยทธศาสตรการบรหารจดการขยะมลฝอยชมชนและขยะมลฝอยชมชนอนตรายชมชนระดบประเทศ, กรงเทพมหานคร : ส านกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 2548, น.3-16 – 3-17.

77

ในสวนหลกเกณฑในการจดการขยะจากการด าเนนกจการอตสาหกรรมใหเปนไปตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรมเรอง การก าจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลว พ.ศ. 254822 ซงไดก าหนดประเภทของเสยทโรงงานผกอก าเนดจะตองแจงและขออนญาต รวมถงหนาทของเจาของโรงงานอตสาหกรรมและหลกเกณฑ ตลอดจนวธการจดการของเสยซงมสาระส าคญดงน

1. ของเสยอนตรายทเจาของโรงงานอตสาหกรรมจะตองแจงและขออนญาตกอนจดการ ไดแก

1) สงปฏกลและวสดทไมใชแลวซงหมายถง สงของทไมใชแลวหรอของเสยทงหมดทเกดขนจากการประกอบกจการโรงงาน รวมถงของเสยจากวตถดบ ของเสยทเกดขนในกระบวนการผลต ของเสยทเปนผลตภณฑเสอมคณภาพ และน าทงทมองคประกอบหรอมคณสมบตทเปนอนตราย แตไมรวมถงสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวทไมเปนของเสยอนตรายอนมาจากส านกงาน บานพกอาศยและโรงอาหารในบรเวณโรงงาน และสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวทมกฎหมายควบคมเฉพาะ ไดแก กากกมมนตรงส ขยะตามกฎหมายวาดวยการสาธารณสขและน าเสยทสงไปบ าบดนอกบรเวณโรงงานทางทอสง

2) ของเสยอนตรายซงหมายถงของเสยทมองคประกอบหรอปนเปอน สารอนตรายหรอมคณสมบตทเปนอนตรายซงไดแก สารไวไฟสารกดกรอน สารทเกดปฏกรยาไดงายสารพษ สารอนนทรยอนตราย และสารอนทรยอนตราย

2. หนาทของเจาของโรงงานอตสาหกรรม ไดแก 1) ตองไมครอบครองของเสยไวในโรงงานเกนระยะเวลา 90 วน

หากเกนระยะเวลาทก าหนดตองขออนญาต23 2) ตองท าแผนการปองกนอบตภยเพอรองรบเหตฉกเฉน ในกรณ

เหตรวไหล อคคภย การระเบดของของเสยหรอเหตทไมคาดถง24ตองมผควบคมดแลระบบปองกนสงแวดลอมทมความรเฉพาะดานและตองจดฝกอบรมพนกงานทเกยวของเพอใหสามารถปฏบตงานตามหนาทไดอยางถกตองและปลอดภย25

22 ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การก าจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลว พ.ศ. 2548

ลงในราชกจจานเบกษา เลม 123 ตอนพเศษ 11 ง ลงวนท 25 ตลาคม 2549 หนา 15. 23 ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การก าจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวฯ, ขอ 6. 24 ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การก าจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวฯ, ขอ 8. 25 ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การก าจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวฯ, ขอ 7.

78

3) ตองขออนญาตการน าของเสยออกนอกโรงงานและตองสงของเสยทเปนอนตรายใหแกผรวบรวมและขนสง หรอผบ าบดและก าจดของเสยทไดรบอนญาตเทานน26

4) ตองแจงขอมลการขนสงของเสยผานสออเลกทรอนกสและ เมอมการน าของเสยออกนอกบรเวณโรงงานตองมใบก ากบการขนสง27

5) ตองปฏบตเกยวกบการจดการของเสยตามหลกเกณฑและวธการทกรมโรงงานอตสาหกรรมก าหนดและตองมขอมลผลวเคราะหทางเคมและกายภาพของของเสยกอนการบ าบดหรอก าจดและเกบขอมลผลวเคราะหไวอยางนอย 3 ปเพอการตรวจสอบ28

3. หลกเกณฑและวธการจดการของเสยอนตรายในกรณทเจาของโรงงานตองจดการของเสยเองภายในโรงงาน อาจด าเนนการได 3 รปแบบ ไดแก การฝงกลบ การเผาของเสยทไมเปนอนตราย และการจดการวธอนๆ เชน การหมกท าปย การรไซเคล ทงนจะตองไดรบความเหนชอบจากกรมโรงงานอตสาหกรรม29

4.1.3.2 กฎหมายทเกยวกบการควบคมวตถอนตราย การด าเนนกจการโรงงานในเรองการจดการของเสยเคมวตถและ

การขนสงตองด าเนนการภายใตพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 และแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตวตถอนตราย (ฉบบท 3) พ.ศ. 2551 ซงพระราชบญญตฉบบนเปนกฎหมายทใชควบคมกบวตถอนตรายตางๆทกชนดจาก 4 กจกรรม ไดแก การผลต การน าเขา การสงออก และ การมไวในครอบครองทอาจกอใหเกดอนตรายอยางรายแรงแกบคคล พช สตว และสงแวดลอมได รวมถงหลกเกณฑและวธการในการควบคมวตถอนตรายให เหมาะสมพรอมกบจดระบบบรหารใหมการประสานงานกนระหวางหนวยงานตางๆทเกยวของกบการควบคมดแลวตถอนตราย

ในสวนประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง ระบบเอกสารก ากบการขนสงของเสยอนตราย พ.ศ. 254730ซงออกตามความในพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 เปนกฎหมายทก าหนดใหของเสยอนตรายท เปนวตถอนตรายอนอยในความรบผดชอบของโรงงาน

26 ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การก าจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวฯ, ขอ 10. 27 ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การก าจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวฯ, ขอ 11. 28 ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การก าจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลวฯ, ขอ 21.

29 ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การก าจดส งปฏกลหรอวสดท ไม ใชแลวฯ , ภาคผนวก 4.

30 ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง ระบบเอกสารก ากบการขนสงของเสยอนตราย พ.ศ. 2547 ลงในราชกจจานเบกษา เลม 122 ตอนพเศษ 9 ง ลงวนท 31 มกราคม 2548.

79

อตสาหกรรมตองไดรบการปฏบตในเรองระบบเอกสารก ากบการขนสงของเสยอนตราย31ซงหลกเกณฑทเกยวกบการขนสงดงกลาวใชกบผกอก าเนดของเสยอนตราย32ผขนสงของเสยอนตราย33 และผจดการของเสยอนตราย34 สวนสาระส าคญของหลกเกณฑดงกลาวตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรมไดแก การจ าแนกผกอก าเนด การก าหนดใหมเลขประจ าตว 13 หลกส าหรบผกอก าเนด ผขนสง และผจดการของเสยอนตราย การจดท าใบก ากบขนสง การตรวจสอบ และการแจงการรบมอบ การจดท ารายงานประจ าปส าหรบผกอก าเนดและผรบก าจด รวมไปถงบทก าหนดโทษหากมการฝาฝนหลกเกณฑดงกลาว

4.1.3.3 ขอสงเกตกฎหมายทเก ยวกบการก ากบดแลการจดการขยะในแงการด าเนนงานกจการโรงงานอตสาหกรรม

จากการศกษากฎหมายทเกยวการจดการของเสยอนตรายอนเกดจาก การด าเนนกจการโรงงานอตสาหกรรมไดแก พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 อนเปนกฎหมายทก าหนดลกษณะของของเสยอนตราย หนาทของเจาของโรงงานอตสาหกรรม รวมไปถงหลกเกณฑและวธการก าจดของเสยอนตราย ซงอาจกลาวไดวาหลกเกณฑและวธการตางๆโดยหลกเปนการก าหนดรายละเอยดเกยวกบการจดการของเสยอนตรายในขนตอนการก าจด โดยการเพ มความเขมงวด ในการควบคมการจดการดวยการก าหนดใหโรงงานอตสาหกรรมด าเนนการใหเปนไปตามมาตรฐานและอยภายใตการก ากบดแลของกรมโรงงานอตสาหกรรม ไมวาจะเปนขนตอนการน าขยะอนตรายออกจากโรงงานอตสาหกรรม การขนสงและการน าไปก าจดหรอบ าบดไมวาดวยวธการใดๆ จะต องรายงานและไดรบความเหนชอบจากอธบดกรมโรงงานอตสาหกรรมเสยกอน เปนกรณทรฐใช มาตรการสงการและควบคมการจดการขยะท เกดจากการด าเนนกจการโรงงาน อตสาหกรรม โดยการออกมาตรฐานตางๆใหโรงงานอตสาหกรรมตองปฏบตตามและมหนวยงานของรฐก ากบดแล

31 ปทมวรรณ คณประเสรฐ, “มาตรการและกฎหมายการบรหารจดการมลพษกากอตสาหกรรม” สบคนเมอวนท 28 มกราคม 2559, http://www.renewableenergy-asia.com/Portals/0/seminar/P resentation/02-มาตรการและกฎหมายวาดวยการจดการกากอตสาหกรรม.pdf. 32 ผกอเกดของเสยอนตราย ไดแก ผผลต ผน าเขา ผสงออก หรอผมไวในครอบครองซงของเสยอนตรายทเกดจากกจกรรมอตสาหกรรมเกษตรกรรม สาธารณสข และกจกรรมอนๆ ทกอใหเกดของเสยอนตราย 33 ผขนสงของเสยอนตราย ไดแก ผทท าการขนสงของเสยอนตรายจากแหลงก าเนดของเสยอนตรายไปยงสถานเกบกกบ าบดและก าจดของเสยอนตราย 34 ผจดการของเสยอนตราย ไดแก ผทประกอบการเกบกก บ าบด และก าจดของเสยอนตรายทเขาขายโรงงานปรบคณภาพของเสยรวมหรอด าเนนการดวยวธการฝงกลบการเผา หรอวธการอนใด

http://www.renewableenergy-asia.com/

80

คอ กรมโรงงานอตสาหกรรม และเมอพจารณาแลวจะเหนวามาตรการตามกฎหมายดงกลาวเปนมาตรการทแกปญหาขยะอนตรายทปลายเหตเทานน

สวนหลกเกณฑในการขนสงวตถอนตรายหรอของเสยอนตราย กฎหมายทเกยวกบการจดการเกยวกบวตถอนตรายหรอของเสยอนตรายเปนมาตรการสงการและควบคม การขนสงโดยมหนวยงานก ากบดแลเปนผควบคมและตรวจสอบการด าเนนงานซงหนวยงานทก ากบดแลตามพระราชบญญตนมหลายหนวยงานขนอยกบวาการขนสงขยะอนตรายหรอวตถอนตรายนนอยในขนตอนใดหรอขนสงดวยวธการใด ซงการควบคมและตรวจสอบดงกลาวใชระบบการขนทะเบยนและระบบเอกสารก ากบการขนสงของเสยอนตรายอนเปนเครองมอหนงในการควบคมและตรวจสอบใหการด าเนนงานของผทเกยวของไมวาจะเปนผกอก าเนดของเสยอนตราย ผขนสงของเสยอนตราย ผบ าบดหรอผก าจดของเสยอนตรายใหเปนไปตามมาตรฐานทกฎหมายก าหนด เมอพจารณาแลวจะพบวามาตรการดงกลาวไมไดสงผลใหเกดการลดปญหาขยะอนตรายโดยตรง เปนมาตรการทควบคมไมใหมการลกลอบทงขยะอนตรายและควบคมไมใหขยะอนตรายแพรกระจายไปยงสถานทอนนอกเหนอจากทกฎหมายก าหนด ทงนเพอปองกนไมใหเกดความเสยหายตอสงแวดลอม สขภาพอนามยของมนษยและสตว 4.2 เครองมอทางเศรษฐศาสตรทเกยวกบการจดการขยะในประเทศไทย

การน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชจดการปญหาสงแวดลอมควบคกบมาตรการ

สงการและควบคมจะท าใหเกดขอไดเปรยบหลายประการ เชน สามารถน าหลกผกอมลพษเปนผจายมาใชไดอยางมประสทธภาพโดยการเพมราคาสนคาหรอบรการทมผลกระทบตอสงแวดลอม อกทงยงสรางรายไดในการจดการปญหาสงแวดลอมใหกบรฐ นอกจากนการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชยงเปนการลดภารกจของรฐในการจดการปญหาสงแวดลอมโดยการดงใหประชาชนเขามามสวน ในการรบผดชอบปญหาสงแวดลอมรวมกน อกทงยงท าใหเกดแรงกระตนในการพฒนาเทคโนโลยหรอกรรมวธผลตทเปนมตรตอสงแวดลอมอกดวย35

ในการจดการปญหาขยะในประเทศไทย การน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใช ในการจดการปญหาขยะไมไดถอเปนเรองใหม เนองจากทผานมารฐไดออกกฎหมายทใหอ านาจ

35 The United Nations Environment Programme, “UNEP Brief on Economics, Trade and Sustainable Development Information and Policy Tool from the United Nations Environment Programme,” Accessed February 9, 2016, http://www.unep.ch/ etu/publications/UNEP_Econ_Inst.PDF.

81

องคกรปกครองสวนทองถนในการจดเกบคาธรรมเนยมตามกฎหมายวาดวยการสาธารสข ซงจะไดอธบายรายละเอยดเกยวกบเครองมอทางเศรษฐศาสตรทใชในการจดการปญหาขยะในประเทศไทย ดงตอไปน

4.2.1 การจดเกบคาธรรมเนยมการใหบรการเกบและรบขนขยะ

ประเทศไทยมการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชในการจดการปญหาขยะ ไดแก การจดเกบคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะซงเปนคาธรรมเนยมการใช (User Fee) ประเภทหนง จดเกบโดยองคกรปกครองสวนทองถนซงเปนหนวยงานหลกทมอ านาจหนาทในการจดการขยะตามพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 253536 โดยก าหนดเพดานขนสงของอตราคาธรรมเนยมไวในบญชทายกฎกระทรวงวาดวยอตราคาธรรมเนยมการใหบรการเกบ ขน และก าจดสงปฏกลหรอมลฝอยและอตราคาธรรมเนยมอนๆ พ.ศ. 254537 โดยใหอ านาจองคกรปกครองสวนทองถนในการออกขอก าหนดของทองถนก าหนดอตราคาธรรมเนยมทใชในแตละทองถน ส าหรบอตราคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะทวไปและขยะตดเชอประจ ารายเดอนปรากฏตามตารางตอไปน

ตารางท 4.1 อตราคาธรรมเนยมการเกบและขนมลฝอยทวไปประจ ารายเดอน

คาเกบและขนมลฝอยทวไปประจ ารายเดอน ทมปรมาณวนหนงไมเกน 20 ลตร เดอนละ 40 บาท

ทมปรมาณวนหนงเกน 20 ลตร แตไมเกน 500 ลตร คาเกบขนทกๆ 20 ลตร หรอเศษของแตละ 20 ลตร

เดอนละ 40 บาท

ทมปรมาณเกน 500 ลตร แตไมเกน 1 ลกบาศกเมตร เดอนละ 2,000 บาท

ทมปรมาณเกน 1 ลกบาศกเมตร คาเกบและขนทกๆลกบาศกเมตรหรอเศษของลกบาศกเมตร

เดอนละ 2,000 บาท

ทมา: บญชอตราคาธรรมเนยมแนบทายกฎกระทรวงวาดวยอตราคาธรรมเนยมการใหบรการเกบ ขน และก าจดสงปฏกลหรอมลฝอย และอตราคาธรรมเนยมอนๆ พ.ศ. 2545 ลงในราชกจจานเบกษา เลม 119 ตอนท 86 ลงวนท 5 กนยายน 2545.

36 พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535, มาตรา 18. 37 บญชอตราคาธรรมเนยมแนบทายกฎกระทรวงวาดวยอตราคาธรรมเนยมการใหบรการเกบ ขน และก าจดสงปฏกลหรอมลฝอย และอตราคาธรรมเนยมอนๆ พ.ศ. 2545 ลงในราชกจจานเบกษา เลม 119 ตอนท 86 ลงวนท 5 กนยายน 2545.

82

ตารางท 4.2 อตราคาธรรมเนยมการเกบและขนมลฝอยตดเชอประจ ารายเดอน

คาเกบและขนมลฝอยตดเชอประจ ารายเดอน กรณน าหนกวนหน งไม เกน 2 กโลกรม หรอปรมาณไม เกน 13 ลตร


กรณทมน าหนกวนหนงเกน 2 กโลกรม หรอม ปรมาณเกน 13 ลตร คาเกบและขนทกๆ 2 กโลกรม หรอทกๆ 13 ลตร หรอเศษของแตละ 2 กโลกรมหรอแตละ 13 ลตร



จากตารางท 4.1 และ 4.2 จะเหนวาอตราคาธรรมเนยมดงกลาวเปนอตราคาธรรมเนยมจากการเกบและรบขนขยะเทานน ไมไดเปนการจดเกบคาธรรมเนยมการก าจดขยะดวย ท าใหอตราคาธรรมเนยมดงกลาวเปนอตราทไมสงมากนก เพราะคดตนทนจากการรบขนเทานนซงมตนทนไมสง หากเปรยบเทยบกบตนทนการก าจดขยะ38 อกทงอตราดงกลาวยงเปนเพยงเพดานขนสงทก าหนดไมใหผบรหารทองถนออกขอก าหนดของทองถนเกบคาธรรมเนยมเกนกวาอตราทก าหนดไว และในทางปฏบตผบรหารทองถนมกจะก าหนดคาธรรมเนยมในอตราทต ากวาทกฎหมายก าหนด ในขณะทบางทองถนผบรหารทองถนกก าหนดยกเวนคาธรรมเนยมอนเนองมาจากเหตผล ทางการเมองและการบรหารจดการ39 อกทงในบางทองถนถงแมจะมการก าหนดอตราคาธรรมเนยมไวกตาม แตกไมไดมการบงคบตามกฎหมายอยางเครงครดแตอยางใด ท าใหในทางปฏบตคาธรรมเนยมดงกลาวไมไดเปนคาธรรมเนยมทมผลกระทบตอการจดการสงแวดลอม เพราะการทจดเกบในคาธรรมเนยมในอตราทต า (10-40 บาทตอเดอน) มาจากการไมไดรวมเอาตนทนการก าจดขยะและตนทนสงแวดลอมมารวมดวย ยอมไมจงใจใหประชาชนตระหนกถงปญหาขยะ นอกจากนอตรา

38 ปรยะดา โชควญญ, “ประชมรบฟงความคดเหน การคดอตราคาธรรมเนยมการบ าบดและหรอก าจดมลฝอย 11 ธนวาคม พ.ศ. 2556,” ในการประชมเพอรบฟงความคดเหน การคดอตราคาธรรมเนยมการบ าบดและหรอก าจดมลฝอย, จดโดยส านกอนามยสงแวดลอม กรมอนามย กรงเทพมหานคร, 2556. 39 สจตรา วาสนาด ารงด, “ความเขาใจผด “คาก าจดขยะ” ถงเวลาทประชาชนตองจาย ?,” สบคนเมอวนท 7 กรกฎาคม 2558, http://www.manager.co.th/iBizChannel/ViewNews.aspx ?NewsID=9580000055311.

83

คาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะตามกฎกระทรวงดงกลาวยงจดเกบในอตราเดยวกน (Flat Rate Fee) ท าใหไมกอใหเกดแรงจงใจใหประชาชนลดปรมาณขยะและคดแยกขยะ ณ แหลงก าเนด40

ดงนนอาจกลาวไดวาคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะดงกลาวไมไดน าหลก ผกอมลพษเปนผจายมาใชอยางมประสทธภาพ เนองจากไมไดมการรวมเอาตนทนการก าจดขยะและตนทนสงแวดลอมรวมไปกบราคาคาธรรมเนยม เนองจากมองวาการจดเกบขยะเปนบรการสาธารณะจงเกบในอตราทต า41 ท าใหประชาชนขาดแรงจงใจในการลดปรมาณและคดแยกขยะ ดงนนคาธรรมเนยมการเกบและรบขนตามกฎกระทรวงฉบบดงกลาวเปนเครองมอทางเศรษฐศาสตรทไมมประสทธภาพในการแกปญหาขยะแตอยางใด

4.2.2 การจดเกบคาธรรมเนยมการออกใบอนญาตใหด าเนนการจดการขยะ นอกจากคาธรรมเนยมการใหบรการรบขนขยะแลว กฎกระทรวงวาดวยอตรา

คาธรรมเนยมการใหบรการรบ ขน และก าจดสงปฏกลหรอมลฝอยและอตราคาธรรมเนยมอนๆ พ.ศ. 2545 ยงไดก าหนดอตราคาธรรมเนยมการออกใบอนญาต (Administrative Fees) ซงเปนเครองมอทางเศรษฐศาสตรอกประเภทหนงทเรยกเกบจากเอกชนทเปนผประกอบการและเรยกเกบเมอยนขอใบอนญาตประกอบกจการรบท าการเกบ ขน หรอก าจดมลฝอยโดยท าเปนธรกจหรอโดยไดรบประโยชนตอบแทนดวยการคดคาบรการตามมาตรา 19 แหงพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535

อตราคาธรรมเนยมในการออกใบอนญาตด าเนนกจการตามมาตรา 19 โดยท าเปนธรกจหรอไดรบประโยชนตอบแทนดวยการคดคาบรการ มดงน

1) รบท าการเกบ และขนมลฝอยทวไป ฉบบละ 5,000 บาท 2) รบท าการก าจดมลฝอยทวไป ฉบบละ 5,000 บาท 3) รบท าการเกบ และขนมลฝอยตดเชอ ฉบบละ 10,000 บาท 4) รบท าการก าจดมลฝอยตดเชอ ฉบบละ 10,000 บาท จากอตราคาธรรมเนยมดงกลาวจะเหนไดวาคาธรรมเนยมการออกใบอนญาตให

ด าเนนกจการรบขนขยะดงกลาวเปนคาธรรมเนยมการจดการซงเปนคาธรรมเนยมทจดเกบในทางบรหาร โดยมวตถประสงคเพอสรางระบบการควบคมการด าเนนกจการใหเปนไปตามมาตรฐานหรอระเบยบทก าหนด กลาวคอผทจะมาด าเนนงานเกบและรบขนขยะ ไมวาจะเปนขยะทวไปหรอ ขยะตดเชอจะตองอยในความควบคมดแลของหนวยงานทองถนซงเปนผออกใบอนญาต อกทงยงตอง

40 เพงอาง. 41 ดเรก ปทมสรวฒน, การคลงทองถน รวมบทความวจยเพอเพมพลงทองถน, (กรงเทพ: พ. เอ. ลฟวง จ ากด, 2549), น. 177.

84

ปฏบตตามขอก าหนดของทองถนทก าหนดหลกเกณฑและวธการในเกบและรบขนขยะหรอก าจดขยะ กลาวคอตองด าเนนการใหเปนไปตามมาตรฐานทองคกรปกครองสวนทองถนก าหนดไว หากไมด าเนนการตามมาตรฐานนน องคกรปกครองสวนทองถนทออกใบอนญาตกมอ านาจเพกถอนใบอนญาตดงกลาวได ดงนนคาธรรมเนยมดงกลาวจงไมไดเปนเครองมอทางเศรษฐศาสตรทจะสงผลกระทบตอผกอมลพษซงกคอผกอใหเกดขยะโดยตรง อนจะท าใหผกอใหเกดขยะเกดแรงจงใจ ในการปรบเปลยนพฤตกรรม เชน มการคดแยกขยะกอนน าไปทงหรอลดปรมาณการผลตขยะแตอยางใด ดงจะเหนไดจากการทผทมหนาทในการช าระคาธรรมเนยมการออกใบอนญาตดงกลาวเปนเอกชนผด าเนนการเกบและรบขนนนเอง

4.3 แนวโนมการน ามาตรการทางกฎหมายและเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชในการจดการขยะในอนาคต

นอกจากมาตรการทางกฎหมายและเครองมอทางเศรษฐศาสตรทมผลใชบงคบอยแลวขางตน ยงมความจ าเปนตองศกษามาตรการกฎหมายและเครองมอทางเศรษฐศาสตรทเกยวของกบการจดการปญหาสงแวดลอมทก าลงอยในระหวางจดท ารางกฎหมาย เพอทจะชใหเหนความเปนไปไดในการน ามาตรการดงกลาวมาใชในการจดการปญหาขยะ อกทงยงเปนการศกษาเพอชใหเหนถงขอดและขอเสยของการน ามาตรการดงกลาวมาบงคบใช ซงมาตรการทเกยวกบการจดการสงแวดลอมทจะศกษามรายละเอยดตอไปน

4.3.1 แนวโนมการน ามาตรการทางกฎหมายมาใชในการจดการปญหาขยะในอนาคต

กรอบแนวคดของรางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. .... คอการบญญตกฎหมายเพอวางระบบการบรหารจดการและอดชองวางของกฎหมายทมอยเดม โดยเพมบทบงคบใหผผลตสนคามสวนรวมรบผดชอบในการจดการขยะของตน เพอใหเกดความรบผดชอบตอสงคมทตนมสวนกอใหเกดขยะตามหลกการผกอมลพษเปนผจายและหลกความรบผดชอบทเพมขนของผผลต มการก าหนดมาตรการสงเสรมใหมการน าซากสนคาหรอผลตภณฑไปใชใหมหรอไปใชประโยชนอยางอนแทนการก าจด ทงยงก าหนดหนาทของผกอใหเกดขยะหนาทของหนวยงานของรฐทเกยวของ รวมทงหลกเกณฑในการสนบสนนการด าเนนการของผทกอใหเกดขยะและหนวยงานทเกยวของให

85

ชดเจน รวมถงเสรมสรางความรวมมอในการบรหารจดการขยะจากประชาชนชมชน องคกรปกครองสวนทองถน ภาครฐ และภาคเอกชน42

ในขณะนรางพระราชบญญตดงกลาวยงไมไดประกาศใชเนองจากยงอยในระหวางการพจารณาของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

4.3.1.1 เหตผลเบองหลงอนเปนวตถประสงคในการตราพระราชบญญต การบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. ....

(1) เพอบงคบใชกฎหมายทเกยวของกบการก าจดขยะประเภทตางๆ ไมวาจะเปนขยะชมชนทวไป ขยะอนตรายชมชน ขยะตดเชอ และขยะอตสาหกรรม หรอการจดการกบผลตภณฑหรอหบหอหรอสงบรรจผลตภณฑทไมใชแลวใหมประสทธภาพ และมการบรณาการในการบรหารจดการขยะ

(2) เพอใหมองคกรในการบรหารจดการขยะแหงชาตและระดบจงหวดเพอจดท าแผนแมบทและแผนปฏบตการการบรหารจดการขยะในระดบจงหวด โดยมวตถประสงคในการก าหนดแนวทางใหแกหนวยงานของรฐทมหนาทเกบ รวบรวม เคลอนยายหรอก าจดขยะในการบรหารจดการขยะ มาตรฐานการจดการขยะ และก าหนดมาตรการสงเสรมใหแกองคกรปกครองสวนทองถนและภาคเอกชนทด าเนนการลดปรมาณขยะหรอด าเนนการก าจดขยะไดอยางถกตองและ ไมกอใหเกดอนตรายตอชมชนและสงแวดลอม

4.3.1.2 สาระส าคญตามรางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. ...

ปจจบน ปญหาของกฎหมายทเกยวกบการจดการขยะคอการมกฎหมายทเกยวของหลายฉบบและหนวยงานทรบผดชอบหลายหนวยงาน รางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาตจงไดรบการออกแบบมาเพอก าหนดวธการบรหารกฎหมายทเกยวของเหลานนใหเกดความเปนเอกภาพ อกทงก าหนดบทบาทของผทเกยวของใหชดเจนเพอใหเกดประสทธภาพในการปฏบตตามกฎหมายดงกลาว ซงมสาระส าคญดงน

(1) วธการบรหารจดการขยะ (1.1) การบรหารกฎหมายทเกยวกบขยะ

รางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาตฯ ก าหนดหลกการเกยวกบการบรหารกฎหมายทเกยวกบขยะไวดงน

42 อาณต จางออน, “สมมนา “เพอรบฟงความคดเหนตอรางกฎหมายวาดวยการบรหารจดการขยะของประเทศไทย”,” สบคนเมอวนท 8 กรกฎาคม 2558, http://www.iceh.or.th/iceh/ published/NewsPublishHearing270258.pdf.

http://www.iceh.or.th/iceh/%20published/NewsPublishHearing270258.pdf

http://www.iceh.or.th/iceh/%20published/NewsPublishHearing270258.pdf

86

1. ก าหนดใหการด าเนนการจดการขยะ ไมวาจะเปนการเกบ การรวบรวม การคดแยก การเคลอนยาย การก าจด และวธการจดการ ถามกฎหมายก าหนดรายละเอยดการด าเนนการไวอยางไร ใหมการปฏบตตามกฎหมายเหลานนตอไป เวนแต ถาการจดการขยะในเรองใดไมมกฎหมายบญญตไวโดยเฉพาะ ใหรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะกรรมการบรหารจดการขยะแหงชาตมอ านาจออกกฎกระทรวงก าหนดหลกเกณฑและวธการในการจดการขยะนนได43

2. ก าหนดใหคณะกรรมการบรหารจดการขยะแหงชาตมอ านาจตรวจสอบกฎหมายตางๆของทกหนวยงานถาเหนวากฎหมายใดไมเหมาะสมหรอไมสอดคลองกน รวมทงถาเหนวา หากมการปรบปรงกฎหมายตางๆเปนเรองเดยวกนไดจะสะดวกแกผใชกฎหมายและท าใหประชาชนมความเขาใจใหคณะกรรมการมอ านาจสงใหหนวยงานน าไปแกไขหรอปรบปรงกฎหมายตอไป ถามไดมการด าเนนการภายในเวลาอนสมควร ใหคณะกรรมการรายงานคณะรฐมนตรเพอมมตสงการตอไป44

3. ในกรณทคณะกรรมการบรหารจดการขยะแหงชาตเหนวา การจดการขยะในเรองใดมความจ าเปนเรงดวนทจะตองมกฎหมายก าหนดหลกเกณฑในเรองนน และ การรอใหหนวยงานทรบผดชอบไปด าเนนการอาจเกดความลาชาจนเกดความเสยหายตอสวนรวม คณะกรรมการอาจประกาศก าหนดมาตรฐานการจดการขยะขนใชบงคบแทนกฎหมายทเกยวของได โดยกฎหมายใดถาขดแยงกบมาตรฐานการจดการขยะทคณะกรรมการประกาศก าหนด ใหใชบงคบตามมาตรฐานการจดการขยะทคณะกรรมการประกาศก าหนดจนกวาจะมการปรบปรงกฎหมายใหมมาตรฐานเดยวกนแลว จงจะยกเลกประกาศก าหนดมาตรฐานการจดการขยะและกลบไปใชกฎหมายทปรบปรง45

4. เพอใหประชาชนมความเขาใจกฎหมายและสามารถปฏบตต าม ได โดยถกต อ ง จ งก าหนด ให หน วยงานของรฐท ม ห น าท รบ ผ ดชอบและกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมหนาทเผยแพรขอมลใหค าแนะน าและท าความเขาใจใหประชาชนทราบถงวธการจดการขยะทถกตอง46

(1.2) การก าหนดหนาทของผทเกยวของ (1.2.1) ผกอใหเกดขยะ

รางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. ... มบทบญญตก าหนดหนาทของผกอใหเกดขยะไวดงน

43 รางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. ..., มาตรา 23. 44 รางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. ..., มาตรา 24. 45 รางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. ..., มาตรา 25. 46 รางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. ..., มาตรา 26.

87

1. เจาของหรอผครอบครองอาคารสถานทตางๆทมหนาทในการเกบ รวบรวม และคดแยกขยะจะตองแยกขยะตดเชอและขยะอนตรายชมชนของจากขยะทวไป ถามกฎหมายใหคนขยะประเภทใดกตองด าเนนการตามนน และการก าจดขยะดวยตนเองจะตองปฏบตตามหลกเกณฑทกฎหมายก าหนด47

2. หามทงขยะในทสาธารณะหรอสถานทวางอน เวนแตจะปฏบตใหถกตองตามหลกเกณฑทกฎหมายก าหนดเชนทงขยะในสถานททงขยะทจดไว48

3. สถานประกอบการทมขยะตดเชอหรอโรงงานทมขยะอตสาหกรรม จะน าขยะตดเชอหรอขยะอตสาหกรรมออกนอกสถานทประกอบการหรอโรงงานมได เวนแต ปฏบตโดยถกตองตามหลกเกณฑทกฎหมายก าหนด49

(1.2.2) ผมหนาทในการด าเนนการจดการขยะ มาตรา 36 วรรคแรก ไดก าหนดใหผทมอ านาจหนาทใน

การจดการขยะไดแก องคกรปกครองสวนทองถน เวนแตจะมกฎหมายบญญตไวเปนอยางอน ดงนน องคกรสวนทองถนจงเปนหนวยงานหลกทมอ านาจหนาทในจดการขยะในเขตองคกรปกครองสวนทองถนนน

(1.3) การก าหนดวธการด าเนนการจดการขยะ การเกบ การรวบรวม การคดแยก การเคลอนยาย การก าจด

และวธการก าจดเพอก าจดขยะใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการนน และตองปฏบตตามหลกเกณฑทก าหนดไวในพระราชบญญตนดวย50

(1.4) การจดตงศนยรบคนขยะ หากเอกชนใดประสงคจะประกอบกจการเปนศนยรบคนขยะ

หรอรบซอขยะเพอน าไปใชประโยชนอยางอนในเขตองคกรปกครองสวนทองถนสามารถยนค าขออนญาตจากองคกรปกครองสวนทองถนได แตกรณนไมใชกบการรบซอขยะรายยอย 51 เชน รถซาเลงรบซอขยะบานเรอนเพอน าไปขายตอใหบคคลทจะด าเนนการน าขยะไปใชประโยชนอยางอน

47 รางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. ..., มาตรา 27. 48 รางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. ..., มาตรา 28. 49 รางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. ..., มาตรา 34. 50 รางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. ..., มาตรา 23 วรรคแรก. 51 รางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. ..., มาตรา 39.

88

(2) มาตรการสงเสรม มาตรการสงเสรมตามรางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะ

แหงชาต พ.ศ. ... ดงตอไปน (2.1) การจดตงกองทนการบรหารจดการขยะ

กองทนการบรหารจดการขยะตามรางพระราชบญญตน เปนกองทนทตงขนโดยมวตถประสงคเพอเปนคาใชจายในการจดการขยะ 52 เชน เปนคาใชจายในสนบสนนการบรหารจดการขยะ สนบสนนการศกษาวจยเพอการบรหารจดการขยะหรอการมสวนรวมของผประกอบการหรอภาคเอกชนในการด าเนนการจดการขยะ เปนคาใชจายในการบรหารกองทน รวมถงชวยเหลอหรออดหนนกจการใดๆทเกยวกบการจดการขยะ เปนตน53โดยมกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนหนวยงานทรบผดชอบ

(2.2) การจดเกบคาธรรมเนยมการจดการขยะ คาธรรมเนยมการจดการขยะตามมาตรา 48 นเปนการจดเกบ

คาธรรมเนยมในกรณทคณะกรรมการบรหารจดการขยะแหงชาตเหนวา การจดการขยะทเกดจากการประกอบกจการใดหรอสถานท ใดกอให เกดขยะจากผลตภณฑหรอสนคาหรอขยะอนใดท จะตองมการด าเนนการจดการขยะเปนพเศษหรอมปรมาณขยะทตองด าเนนการเปนจ านวนมาก คณะกรรมการโดยความเหนขอบของรฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมอ านาจประกาศก าหนดใหผประกอบกจการหรอเจาของสถานททกอใหเกดขยะประเภทหรอลกษณะดงกลาวตองช าระคาธรรมเนยมการจดการขยะตามอตราทก าหนดไวในประกาศดงกลาว โดย กรมควบคมมลพษมอ านาจในการจดเกบคาธรรมเนยมหรอมอบหมายใหหนวยงานของรฐอนเปนผด าเนนการแทนได หากผทมหนาทไมช าระคาธรรมเนยมหรอไมช าระในก าหนดเวลาจะตองเสยเงนเพมซงหลกเกณฑวธการเรยกเกบคาธรรมเนยมการจดการขยะและเงนเพมใหเปนไปตามหลกเกณฑทกรมควบคมมลพษก าหนดโดยเงนคาธรรมเนยมและเงนเพมจะจดสงเขากองทนการบรหารจดการขยะ54

4.3.1.3 ขอสงเกตรางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. ... จากการศกษารางพระราชบญญตดงกลาวท าให เหนวามแนวคด

ในการจดระบบกฎหมายท เกยวกบการจดการขยะใหเปนเอกภาพภายใตกฎหมายฉบบเดยว เนองจากปจจบนกฎหมายทเกยวกบการจดการขยะมหลายฉบบและกระจดกระจายไมเปนระบบ อกท งยงพบความซ าซอนในเรองของอ านาจหนาทของหนวยงานของรฐหลายหนวยงานอน

52 รางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. ..., มาตรา 42. 53 รางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. ..., มาตรา 43. 54 รางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. ..., มาตรา 48.

89

เนองมาจากการจะใชกฎหมายวาดวยการจดการขยะฉบบใดขนอยกบประเภทของขยะ หากเปนขยะทวไป ขยะตดเชอ และขยะอนตรายทไมไดมาจากการด าเนนงานของโรงงานอตสาหกรรมใหอยภายใตหลกเกณฑของพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 และกฎกระทรวงวาดวยมลฝอยตดเชอ พ.ศ. 2545 สวนขยะอนตรายทมาจากการด าเนนงานของโรงงานอตสาหกรรมใหอยภายใตหลกเกณฑของพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 และพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ซงกฎหมาย แตละฉบบกไดก าหนดหนวยงานทรบผดชอบแตกตางกน

อยางไรกด แมรางพระราชบญญตดงกลาวจะมความพยายามในการท าใหการจดการขยะเปนไปอยางมเอกภาพ แตเมอพจารณาจากบทบญญตกฎหมายดงกลาวก จะพบวาการด าเนนการจดการขยะยงอยภายใตกฎหมายวาดวยการจดการขยะเชนเดม เพยงเพมเตมเงอนไขวาตองด าเนนการตามหลกเกณฑตามรางพระราชบญญตดงกลาวดวย

มาตรการในการจดการขยะในสวนทเกยวกบการลดปรมาณขยะจากแหลงก าเนด คอ การจดเกบคาธรรมเนยมในกรณทผประกอบกจการหรอเจาของสถานททกอใหเกดขยะจากผลตภณฑหรอสนคาหรอขยะอนใดอนท าใหตองมการด าเนนการจดการขยะเปนพเศษหรอ มปรมาณขยะทตองด าเนนการเปนจ านวนมาก ซงความประสงคของการจดเกบคาธรรมเนยม ดงกลาวคอตองการใหผประกอบการหรอเจาของสถานททกอใหเกดขยะจากผลตภณฑหรอสนคาตระหนกถงตนทนในการผลตมากขนกลาวคอ หากผประกอบการทผลตภณฑเลอกผลตผลตภณฑทมสวนในการลดปรมาณการเกดขยะกจะไมตองช าระคาธรรมเนยมดงกลาว หรอเจาของสถานท ไมตองการช าระคาธรรมเนยมกจะลดปรมาณขยะทกอใหเกดลง การจดเกบคาธรรมเนยมตาม มาตรา 48 จงถอเปนการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชในการจดการปญหาขยะประการหนง

ในสวนของมาตรการเกยวกบการน าขยะกลบมาใชซ าและการน าขยะมา รไซเคลมบทบญญตในการใหบคคลใดๆขออนญาตจดตงศนยรบคนขยะเพอน าขยะไปใชประโยชนอนๆ โดยมบทบญญตทสนบสนนมาตรการดงกลาว คอบทบญญตทก าหนดใหเจาของหรอผครอบครองบานพกอาศย รานคา ตลาด สถานประกอบการ สถานทท างาน และสถานท อนใดคดแยกขยะ การคดแยกขยะ ณ แหลงก าเนดจะท าใหการน าขยะไปใชประโยชนอนๆ ไมวาจะเปนการน ากลบมาใชซ าหรอการรไซเคลบรรลผลได โดยงาย อกท งย งเปนการลดปรมาณขยะทจะน าไปก าจดอกดวย นอกจากนนการคดแยกขยะ ณ แหลงก าเนดยงเปนการประหยดงบประมาณในการเกบ รบขน และก าจดขยะเพราะเมอแยกวสดทสามารถน าไปใชประโยชนอยางอนออกไปกจะเหลอปรมาณขยะทจะตองน าไปก าจดลดลง อยางไรกดการก าหนดหนาทดงกลาว เมอพจารณารางพระราชบญญตนแลว ไมปรากฏบทลงโทษหากเจาของหรอผครอบครองสถานทนนไมด าเนนการคดแยกขยะใหถกตองแตอยางใด

ขอสงเกตอกประการคอ ไมปรากฏเครองมอทางเศรษฐศาสตรทเปน ภาษสงแวดลอมหรอคาธรรมเนยมสงแวดลอมทเปนคาธรรมเนยมการใชทจดเกบกบผกอใหเกดขยะ

90

ทวๆไป โดยไมตองมเงอนไขดงเชนคาธรรมเนยมตามมาตรา 48 ดงนนผกอใหเกดขยะทวๆไปยงตองเสยคาธรรมเนยมการเกบและรบขนตามกฎกระทรวงทออกตามความในพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 เชนเดม

4.3.2 แนวโนมการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชในการจดการปญหาขยะในอนาคต

ส านกงานเศรษฐกจการคลง (สศค.) ในสงกดกระทรวงการคลงรวมกบธนาคารพฒนาเอเชย (Asian Development Bank : ADB) ด าเนนการศกษาวจยในโครงการทมชอวา Capacity Building for Pollution Taxation and Resource Mobilization for Environment and Natural Resources Sectors ซงการศกษาวจยดงกลาวเสนอใหมการน าเครองมอเศรษฐศาสตรมาใชจดการปญหาสงแวดลอมเพอท าใหหลกกอมลพษเปนผจายเกดผลในทางปฏบต รวมถงการใหองคกรปกครองสวนทองถนใหมอ านาจหนาทในการจดเกบคาธรรมเนยมสงแวดลอมและการปรบปรงกองทนสงแวดลอมใหมประสทธภาพมากขน55

ในขณะนรางพระราชบญญตดงกลาวยงไมไดประกาศใชเนองจากส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกาเหนวารางพระราชบญญตฯทน าเสนอไมมบทบญญตทชดเจน จงมอบใหส านกงานเศรษฐกจการคลง (สศค.) ไปพจารณาใหม และอยระหวางส านกงานเศรษฐกจและการคลงและหนวยงานอนทเกยวของพจารณารวมกนเพอใหไดขอยตในประเดนทยงมความเหนแตกตางตามทคณะกรรมการกฤษฎกามอบหมายใหด าเนนการ ซงไดมการประชมเมอวนท 16 มถนายน พ.ศ. 2554 โดยส านกงานเศรษฐกจและการคลง รบจะปรบปรงรางฯ ในสวนทเกยวกบการจดเกบภาษใหม ความชดเจนขนกอนเสนอคณะกรรมการกฤษฎกาตอไป56

4.3.2.1 เหตผลเบองหลงอนเปนวตถประสงคในการตราพระราชบญญตมาตรการการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. ...

เหตผลเบองหลงอนเปนวตถประสงคในการตราพระราชบญญตมาตรการการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. ... มดงตอไปน

55 Asian Development Bank, “Thailand: Capacity Building for Pollution Taxation and Resource Mobilization for Environmental and NaturalResources Sectors — Phase II,” Accessed July 8, 2015, http://www.adb.org/sites/default/files/project-document/68323/38626-tha-dpta.pdf. 56 ส านกงานเศรษฐกจและการคลง, “รายงานความคบหนาของรางกฎหมายทอยในความรบผดชอบของส านกงานเศรษฐกจและการคลง,” สบคนเมอวนท 8 กรกฎาคม 2558, http://www. fpo.go.th /FPO/modules/Content/getfile.php?contentfileID=5810.

http://www/

91

1. การน ามาตรการการคลงมาใชเปนเครองมอเสรมในการจดการสงแวดลอม ไดแก ภาษสงแวดลอม คาธรรมเนยมการจดการมลพษ ภาษผลตภณฑและคาธรรมเนยมผลตภณฑ การวางประกนความเสยงหรอความเสยหายตอสงแวดลอม การซอขายสทธการใชทรพยากรธรรมชาตหรอสทธการปลอยมลพษ มาตรการสนบสนนและสงเสรม ทงนเพ อจงใจให ผกอมลพษลดการกอมลพษ และเพอเปลยนแปลงพฤตกรรมในการผลตและบรโภคไปในทางกอมลพษ เนองจากกฎหมายสงแวดลอมของไทยสวนใหญยงคงเนนมาตรการก ากบและควบคมเปนหลก ท าใหขาดประสทธภาพในการควบคมมลพษใหอยในระดบทเหมาะสมตอการด ารงชวตในสงแวดลอมทด

2. การใชมาตรการการคลงชวยใหมการน าผลกระทบภายนอกทเกดจากการผลตสนคาและบรการเขามาบวกเปนสวนหนงของตนทนภายใน ท าใหผกอมลพษตอรบผดชอบคาใชจายในการจดการสงแวดลอมตามหลกผกอมลพษเปนผจาย

3. การตรากฎหมายนเพอใหมกฎหมายแมบททก าหนดมาตรการการคลงส าหรบใหหนวยงานตางๆทมหนาทความรบผดชอบดานการจดการสงแวดลอมสามารถน ามาตรการการคลงมาใชจดการสงแวดลอมใหมประสทธภาพมากขน รวมทงการน ารายไดทจดเกบไดจากการใชมาตรการการคลงดงกลาวกลบมาคนมาจดการสงแวดลอม

4.3.2.2 การจดเกบภาษสงแวดลอม การก าหนดโครงสรางภาษสงแวดลอมในสวนของผมหนาทเสยภาษและ

ฐานภาษตามรางพระราชบญญตมาตรการการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. ... ศกษาเฉพาะการจดเกบ ภาษการปลอยมลพษ

(1) การก าหนดนยามภาษสงแวดลอม มาตรา 3 ใหค านยามภาษสงแวดลอมวา “ภาษสงแวดลอม หมายความ

วา เงนทเรยกเกบจากเจาของหรอผครอบครองแหลงก าเนดมลพษหรอผประกอบการทปลอยมลพษออกสส งแวดลอม และใหหมายความรวมถงภาษการปลอยมลพษและภาษ เพอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตตามพระราชบญญตน”ดงนน ภาษสงแวดลอมตามพระราชบญญตน คอ ภาษทเกบจากการปลอยมลพษ ซงตอไปจะเรยกวา ภาษการปลอยมลพษและภาษเพอการอนรกษสงแวดลอม

(2) บคคลผมหนาทเสยภาษ บคคลผทมหนาทเสยภาษ ไดแก เจาของหรอผครอบครองแหลงก าเนด

มลพษซงปลอยมลพษออกสสงแวดลอมมหนาทในการขอจดทะเบยนและเสยการปลอยมลพษตาม

92

พระราชบญญตน57 ซงเมอพจารณาประกอบมาตรา 3 แลว สรปไดวา เจาของหรอผครอบครองแหลงก าเนดมลพษ หมายถงบคคลตอไปน

1. ผประกอบกจการโรงงาน เจาของสถานประกอบกจการหรอ กจการอน และ

2. บคคลดงกลาวถกควบคมการระบายน าทง การปลอยทงอากาศเสย การปลอยทงของเสยหรอมลพษอนใดออกสสงแวดลอมตามกฎหมายวาดวยโรงงาน กฎหมายวาดวยการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต กฎหมายวาดวยการสาธารณสขและกฎหมายอนๆ

(3) ฐานภาษ ฐานภาษ คอ การปลอยมลพษสสงแวดลอมจากแหลงก าเนดมลพษ เชน

การปลอยน าเสย อากาศเสย เสยงและมลพษอนๆ ตามกฎหมายวาดวยการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต

(4) อตราภาษ การก าหนดอตราและจ านวนภาษการปลอยมลพษทตองช าระนนตอง

ค านงถงหลกการดงน58 1. ปรมาณมลพษทแหลงก าเนดมลพษปลอยออกสสงแวดลอม 2. ความเปนพษหรออนตรายของมลพษหรอของเสยทปลอยออกส

สงแวดลอม 3. สภาพสงแวดลอม ปญหามลพษ และความสามารถในการรองรบ

มลพษในทองทซงแหลงก าเนดมลพษนนตงอย 4. ผลทจะเกดขนจากภาษทจดเกบในการสรางแรงจงใจใหผกอมลพษลด

การปลอยมลพษและของเสย และรายไดทเพยงพอส าหรบการบรหารจดการระบบจดเกบภาษตามพระราชบญญตน

เมอพจารณาประกอบบญชอตราภาษทายรางพระราชบญญตมาตรการการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. ... ไดก าหนดเพดานอตราภาษมลพษทางน าปละ 10,000 บาทตอตนของปรมาณมลพษ อตราภาษมลพษทางอากาศปละ 2,500 บาทตอตนของปรมาณมลพษ อตราภาษนกทองเทยว รอยละ 15 ของราคาคาโดยสาร หรอ 1,000 บาทตอคน อตราภาษอนๆ รอยละ 15 ของราคา หรอ 10,000 บาทตอหนวยของปรมาณมลพษ

57 รางพระราชบญญตมาตรการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. ..., มาตรา 16. 58 รางพระราชบญญตมาตรการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. ..., มาตรา 17.

93

4.3.2.3 การจดเกบคาธรรมเนยมการจดการมลพษ (1) นยามคาธรรมเนยมการจดการมลพษ

คาธรรมเนยมการจดการมลพษ หมายความวา เงนทเรยกเกบจากผไดรบบรการบ าบดน าเสยหรอก าจดของเสยทเกดจากการประกอบกจกรรมของตน และใหหมายความรวมถงเงนทเรยกเกบจากผใชหรอผไดรบประโยชนจากบรการสาธารณะอนๆทเกยวของกบการจดการสงแวดลอม ซงหนวยงานรฐหรอผไดรบอนญาตจากหนวยงานรฐเปนผจดให59

(2) บคคลผมหนาทเสยคาธรรมเนยมการจดการมลพษ เจาของหรอผครอบครองแหลงก าเนดมลพษทใชหรอไดรบประโยชนจาก

การใหบรการบ าบดน าเสยรวม หรอระบบก าจดของเสยรวม หรอการบรการสาธารณะทเกยวของกบการจดการสงแวดลอมจากองคกรปกครองสวนทองถน หรอหนวยงานอนทเกยวของเปนผมหนาทเสยคาธรรมเนยมการจดการมลพษดงกลาว60

(3) อตราคาธรรมเนยมการจดการมลพษ อตราคาธรรมเนยมใหเปนไปตามขอบญญตทองถนโดยองคกรปกครอง

สวนทองถนและประกาศหรอขอก าหนดของหนวยงานทรบผดชอบ61 (4) หลกเกณฑและเงอนไขเกยวกบการเสยคาธรรมเนยมการจดการมลพษ

หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขใหเปนไปตามขอบญญตทองถนโดยองคกรปกครองสวนทองถนและประกาศหรอขอก าหนดของหนวยงานทรบผดชอบ62

(5) หนวยงานจดเกบ หนวยงานทมอ านาจหนาทในการจดเกบคาธรรมเนยมการจดการมลพษ

ไดแก องคกรปกครองสวนทองถนและใหคาธรรมเนยมดงกลาวเปนรายไดของทองถน63 รายไดจากภาษไดรบการยกเวนไมตองสงคลงเปนรายไดแผนดน ใหน าสง

กองทนภาษและคาธรรมเนยมสงแวดลอมหลงจากหกคาใชจายในการด าเนนงานตามพระราชบญญตน

59 รางพระราชบญญตมาตรการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. ..., มาตรา 3. 60 รางพระราชบญญตมาตรการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. ..., มาตรา 31. 61 รางพระราชบญญตมาตรการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. ..., มาตรา 31 วรรคสอง. 62 รางพระราชบญญตมาตรการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. ..., มาตรา 31 วรรคสอง. 63 รางพระราชบญญตมาตรการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. ..., มาตรา 32.

94

4.3.2.4 ขอสงเกตรางพระราชบญญตมาตรการการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. ... (1) ภาษการปลอยมลพษ

การจดเกบภาษการปลอยมลพษ มขอสงเกตประการส าคญคอ ตามมาตรา 16 ไดก าหนดใหฐานภาษ คอ การปลอยมลพษสสงแวดลอมซงตองมาจากแหลงก าเนดมลพษ ซงมขอบเขตทกวาง ไมชดเจนวาแหลงก าเนดมลพษดงกลาวจะจ าแนกเปนประเภท ชนด และขนาดเทาใดจงจะอยในขายทตองเสยภาษ อกทงยงไมมการบญญตถงหลกเกณฑและเงอนไขเกยวกบประเภท ชนด ขนาดของมลพษตามกฎหมายทอยในบงคบตองเสยภาษ แตสาระส าคญเหลานนจะตองตราเปนพระราชกฤษฎกาโดยอาศยอ านาจตามมาตรา 16 และมาตรา 18 อกครงหนง อกทงหลกเกณฑและเงอนไขเกยวกบการเสยภาษในเรองการค านวณภาษ และระยะเวลาในการช าระภาษยงไมมบทบญญตทก าหนดเรองดงกลาวไว

นอกจากน เมอพจารณาการจดเกบภาษการปลอยมลพษตามรางพระราชบญญตดงกลาว ซงจะตองมการออกกฎหมายในระดบพระราชกฤษฎกาเพ อก าหนดแหลงก าเนดมลพษทจะมการจดเกบภาษดงกลาว ซงกรณเชนนไมเปนไปตามหลกความยนยอมใหจดเกบภาษของประชาชน เนองจากการจดเกบภาษท าใหกระทบตอสทธเสรภาพของประชาชน การออกกฎหมายเพอทจะจดเกบภาษจะตองตรากฎหมายในระดบโดยผานความเหนชอบจากรฐสภาซงเปนผแทนของปวงชน แตการตรากฎหมายในระดบพระราชกฤษฎกาเพอจดเกบภาษเชนน เปนการตรากฎหมายโดยฝายบรหารซงไมผานการเหนชอบจากรฐสภา ซงอาจท าใหเกดการตอตานการจดเกบภาษดงกลาวจากประชาชนได

(2) คาธรรมเนยมการจดการมลพษ บทบญญตท เกยวกบคาธรรมเนยมการจดการมลพษดงกลาวเปน

คาธรรมเนยมการใหบรการระบบก าจดของเสยรวมกลาวคอ คาธรรมเนยมดงกลาวเปนการจดเกบจากการก าจดขยะดวย ซงหากก าหนดอตราคาธรรมเนยมท เหมาะสม โดยรวมตนทนทรพยากรรวม ทงตนทนในการด าเนนงานและตนทนดานสงแวดลอม จะท าใหการจดเกบคาธรรมเนยมดงกลาวมประสทธภาพในการรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดเปนอยางด เพราะจะท าใหผทงขยะตองแบกรบตนทนทแทจรงในการด าเนนการก าจดขยะ จงอาจเปนเครองมอในการจงใจใหประชาชนเปลยนแปลงพฤตกรรมทกอมลพษตอสงแวดลอมได

อยางไรกดการทใหองคกรปกครองสวนทองถนเปนผก าหนดอตราคาธรรมเนยมเอง อาจท าใหเกดปญหาเดยวกบการใหอ านาจองคกรปกครองสวนทองถนก าหนดอตราคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะตามกฎหมายการสาธารณสข เพราะผบรหารทองถนอาจไมใชอ านาจในการออกขอก าหนดของทองถนในการก าหนดอตราคาธรรมเนยมดงกลาว ซงปญหาดงกลาว

95

พบในหลายทองถน64 ดงนนจะเหนไดวาคาธรรมเนยมตามรางพระราชบญญตดงกลาวยงไมสามารถแกปญหาขอบกพรองของคาธรรมเนยมตามกฎกระทรวงทใชอยในปจจบนได จงมความจ าเปนจะตองศกษาเครองมอทางเศรษฐศาสตรประเภทอนทสามารถอดขอบกพรองดงกลาวได ทงนเพอน ามาใชในการจดการปญหาขยะใหมประสทธภาพและสอดคลองกบหลกการจดการสงแวดลอม

สรปผลจากการศกษามาตรการจดการปญหาขยะในประเทศไทยพบวา ยงไมมมาตรการ

ทจะชวยสงเสรมใหมการจดการขยะไดอยางยงยนตามแนวคดระดบชนการจดการขยะและสอดคลองตามหลกผกอมลพษเปนผจายแตอยางใด มาตรการทางกฎหมายสวนใหญเปนกฎหมายทก าหนดหลกเกณฑการก าจดขยะ และก าหนดบทบาทหนาทของหนวยงานรฐทเกยวของ และกฎหมายทเกยวของกบการจดการขยะจากการด าเนนกจการโรงงานอตสาหกรรมมการก าหนดมาตรฐานและวธการจดการขยะรวมไปถงบทลงโทษหากมการฝาฝนบทบญญตตามกฎหมาย

ในการก าจดขยะชมชน ตามกฎหมายการสาธารณสขก าหนดใหองคกรปกครองส วนทองถนเปนผด าเนนการดวยตนเอง ซงองคกรปกครองสวนทองถนในประเทศไทยสวนใหญเปนผด าเนนการจดการขยะดวยตนเองและยงเปนผก ากบดแลตวเองไปในตว ท าใหการจดการขยะขององคกรสวนทองถนหลายแหงขาดการตรวจสอบควบคม สงผลใหการจดการขยะเปนไปอยางไมมประสทธภาพ ขาดการจดการท เปนระบบ ซ ารายองคกรปกครองสวนทองถนบางแหงกไมม การใหบรการจดการขยะ เนองมาจากการขาดงบประมาณในการจดการซงสวนใหญเปนองคกรปกครองสวนทองถนขนาดเลก อกทงยงไมมมาตรการทางกฎหมายใดๆทจะสงเสรมใหมการคดแยกขยะ ณ แหลงก าเนด การน ามาใชซ า การรไซเคล หรอการน าไปแปรรปเปนพลงงาน มเพยงแคนโยบายและการรณรงคจากภาครฐซงไมไดเปนการจงใจใหประชาชนตระหนกถงความส าคญของ การลดปรมาณขยะหรอการน าขยะมาใชประโยชนในทางเศรษฐกจอกครงแตอยางใด

นอกจากน แมจะมการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใช คอการจดเกบคาธรรมเนยมการเกบและรบขนตามกฎกระทรวงทออกตามความในกฎหมายวาดวยการสาธารณสขกตาม แตกจดเกบในอตราทต า เพราะไมไดรวมตนทนการก าจดขยะและตนทนดานสงแวดลอมไวดวย จงท าใหประชาชนไมไดรบผลกระทบจากคาธรรมเนยมดงกลาวมากนก อกทงยงไมจงใจใหประชาชนตระหนกถงความส าคญในการลดปรมาณขยะและการน าขยะกลบมาใชประโยชนดวยการคดแยกขยะ ณ แหลงก าเนด เพราะอตราคาธรรมเนยมมลกษณะอตราเดยวใชกบขยะทกประเภท ไมวาจะแยกขยะหรอไม กไมสงผลใหภาระคาใชจายของประชาชนลดหรอเพมขนแตอยางใด

64 สจตรา วาสนาด ารงด, อางแลว เชงอรรถท 39.

96

ในการจดการขยะอนตรายจากโรงงานอตสาหกรรมนน กฎหมายท เกยวของม ความเครงครดมากกวา เพราะมกฎหมายก าหนดมาตรฐานการด าเนนงานของโรงงานอตสาหกรรม ไดแก พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 และพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 อกทงยงมหนวยงานของรฐเปนผก ากบดแลใหเปนไปตามมาตรฐาน โดยมผมหนาทในการจดการขยะอนตรายกบผก ากบดแลเปนคนละบคคลกน ท าใหมการควบคมทมประสทธภาพมากกวากรณการจดการขยะชมชนซงขาดการก ากบดแลทมประสทธภาพ อกทงยงมบทลงโทษหากมการฝาฝนบทบญญตดงกลาว อกดวย อยางไรกด การจดการขยะอนตรายจากโรงงานอตสาหกรรมกยงเนนกระบวนการจดการขยะดวยวธการก าจดเชนกน ยงไมมมาตรการทางกฎหมายในลกษณะทเปนสงเสรมใหเกดการจดการขยะทยงยนแตอยางใด

การจดการปญหาขยะในประเทศไทย เมอพจารณาจากสภาพทเปนอย ประกอบกบพจารณาจากกฎหมาย รวมถงเครองมอทางเศรษฐศาสตรประเภทคาธรรมเนยมทใชอยในปจจบน เปรยบเทยบกบกฎหมายตางประเทศทไดศกษาในบทท 3 จะพบวามาตรการจดการขยะในประเทศไทยมปญหาบางประการซงจะไดกลาวในบทท 5 ตอไป

97

บทท 5 ปญหามาตรการทางภาษและมาตรการทางกฎหมาย

ทเกยวกบการจดการขยะในประเทศไทย

เมอไดพจารณาศกษาหลกการจดการสงแวดลอมและแนวคดการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชจดการปญหาสงแวดลอมและการบงคบใชมาตรการทางภาษสงแวดลอมของตางประเทศอนมเปาหมายเพอแกไขปญหาการจดการขยะ รวมไปถงมาตรการตางๆทใชในการจดการขยะในประเทศไทยดงทกลาวไวในบทท 2 บทท 3 และบทท 4 แลว พบวาแมประเทศไทยจะมมาตรการทางกฎหมายและมาตรการทางเศรษฐศาสตรทใชในการจดการปญหาขยะ แตการใชมาตรการตางๆเหลานนกยงไมครอบคลมถงปญหาทเกดขน เนองจากยงมปญหาบางประการทมาตรการทใชอยในปจจบนไมสามารถแกไขปญหาดงกลาวได ซงปญหาดงกลาวสามารถแบงออกไดเปน 3 ประการ ปญหาประการแรกไดแก ปญหาการขาดมาตรการทางภาษในการจดการปญหาขยะ ปญหาประการทสองไดแก ปญหาการขาดรายไดขององคกรปกครองสวนทองถนในการจดการปญหาขยะ และปญหาประการสดทายไดแก ปญหามาตรการทางกฎหมายทเกยวกบการจดการขยะ

5.1 ปญหาการขาดมาตรการทางภาษในการจดการปญหาขยะ

การจดการปญหาขยะทมประสทธภาพ นอกจากจะใชมาตรการสงการและควบคมโดยกฎหมายแลว ยงมความจ าเปนทจะตองน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชควบคกนไปเพอเสรมประสทธภาพในการจดการปญหาดงกลาวใหดยงขน ซงการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรทดจะตองสะทอนหลกผกอมลพษเปนผจาย อนเปนหลกการทมแนวคดวาทกคนมหนาทตองแบกรบการจดสรรคาใชจายหรอตนทนของมาตรการควบคมและปองกนสงแวดลอม1

นอกจากน เมอศกษามาตรการจดการปญหาขยะในตางประเทศพบวามการใช ภาษสงแวดลอมซงเปนเครองมอทางเศรษฐศาสตรประเภทหนงทมประสทธภาพในการจดการสงแวดลอม เนองจากเมอพจารณาคณลกษณะของเครองมอดงกลาวจะพบวา ภาษสงแวดลอมมคณลกษณะในแงการเพมตนทนสงแวดลอมและตนทนทางสงคมไวในราคาสนคาหรอบรการโดยม

1 Organisation for Economic Co-operation and Development, “Recommendation of the council on Guiding Principles Concerning International Aspects of Environmental Policies,” Accessed July 5, 2015, http://acts.oecd.org/Instruments/ShowInstrumentView. aspx?InstrumentID=4&InstrumentPID=255&Lang=en&Book=False.

http://acts.oecd.org/Instruments/

98

วตถประสงคในการเพมราคาสนคาและบรการใหมราคาสงขน เพอจงใจใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมของผผลตและผบรโภคในการลดการกอมลพษตามหลกผกอมลพษเปนผจาย2

อยางไรกดประเทศไทยยงไมมการน ามาตรการทางทางภาษมาใชในการจดการปญหาขยะแตอยางใด มเพยงการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรประเภทคาธรรมเนยมการใชอนไดแก คาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะซงจดเกบตามกฎกระทรวงวาดวยอตราคาธรรมเนยมการใหบรการเกบ ขน และก าจดสงปฏกลหรอมลฝอยและอตราคาธรรมเนยมอนๆ พ.ศ. 2545 ทออกตามความในพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 มาตรา 633 มาใชเทานน

อยางไรกตาม เมอพจารณาจากอตราคาธรรมเนยมตามบญชทายกฎกระทรวงวาดวยอตราคาธรรมเนยมการใหบรการเกบ ขน และก าจดสงปฏกลหรอมลฝอยและอตราคาธรรมเนยมอนๆ พ.ศ. 2545 เปนอตราคาธรรมเนยมทต า ดงปรากฏตามตารางดงตอไปน

ตารางท 5.1 อตราคาธรรมเนยมการเกบและขนมลฝอยทวไปประจ ารายเดอน

คาเกบและขนมลฝอยทวไปประจ ารายเดอน ทมปรมาณวนหนงไมเกน 20 ลตร เดอนละ 40 บาท

ทมปรมาณวนหนงเกน 20 ลตร แตไมเกน 500 ลตร คาเกบขนทกๆ 20 ลตร หรอเศษของแตละ 20 ลตร


ทมปรมาณเกน 500 ลตร แตไมเกน 1 ลกบาศกเมตร เดอนละ 2,000 บาท

ทมปรมาณเกน 1 ลกบาศกเมตร คาเกบและขนทกๆลกบาศกเมตรหรอเศษของลกบาศกเมตร

เดอนละ 2,000 บาท


2 มงสรรพ ขาวสอาด และ กอบกล รายะนคร, เครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอการจดการสงแวดลอม, (เชยงใหม : ลอคอนดไซนเวรด, 2552), น. 11. 3 พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535, มาตรา 63 บญญตวา “ใหราชการสวนทองถนมอ านาจออกขอก าหนดของทองถน ก าหนดคาธรรมเนยมตามหลกเกณฑ วธการ เงอนไข และไมเกนอตราทก าหนดในกฎกระทรวง”

99

ตารางท 5.2 อตราคาธรรมเนยมการเกบและขนมลฝอยตดเชอประจ ารายเดอน

คาเกบและขนมลฝอยตดเชอประจ ารายเดอน กรณน าหนกวนหน งไม เกน 2 กโลกรม หรอปรมาณไม เกน 13 ลตร


กรณทมน าหนกวนหนงเกน 2 กโลกรม หรอม ปรมาณเกน 13 ลตร คาเกบและขนทกๆ 2 กโลกรม หรอทกๆ 13 ลตร หรอเศษของแตละ 2 กโลกรมหรอแตละ 13 ลตร



จากตารางท 5.1 และ 5.2 จะพบวาอตราคาธรรมเนยมตามกฎกระทรวงเปนอตราทต าซง

อตราดงกลาวเปนเพดานสงสดทองคกรปกครองสวนทองถนสามารถออกขอก าหนดของทองถนเพอจดเกบได เพราะคาธรรมเนยมดงกลาวเปนคาธรรมเนยมการเกบและรบขยะเทานน ไมไดมการจดเกบคาธรรมเนยมการก าจดขยะแตอยางใด ซงหากพจารณาตนทนการใหบรการจดการขยะแลว ไมไดมเพยงตนทนการเกบและรบขนเทานน แตยงมตนทนสงแวดลอม ตนทนทางสงคม และตนท นเอกชนรวม อยดวย4 ซงเปนหนาทของเครองมอทางเศรษฐศาสตรทจะตองสะทอนใหเหนถงตนทนเหลาน ดงนนจะเหนไดวาคาธรรมเนยมการเกบและรบขนไมสะทอนหลกผกอมลพษเปนผจาย เนองจากไมไดรวมตนทนตางๆดงท ไดกลาวมาขางตน ท าใหประชาชนไมไดรบภาระทางเศรษฐกจจากมลพษทตนกอขน ตามสมควร

ดงนนเมอพจารณาคาธรรมเนยมการเกบและรบขนเปรยบเทยบกบการจดเกบภาษสงแวดลอมจะเหนขอไดเปรยบของการจดเกบภาษคอการจดเกบคาธรรมเนยมเปนการตอบแทน การใหบรการของรฐซงไมไดมการเพมตนทนสงแวดลอม ตนทนทางสงคม และตนทนเอกชนเขาไปในราคาคาธรรมเนยมดวย ฉะนนคาธรรมเนยมทตองช าระจะครอบคลมตนทนการใหบรการเทานน ไมสามารถจดเกบในลกษณะทมสวนเกนจากการใหบรการได ตางจากการจดเกบภาษทไมไดจ ากด การก าหนดระดบอตราภาษไว ดวยเหตนการจดเกบภาษจงสามารถจดเกบโดยเพมตนทนอนๆได

4 Organisation for Economic Co-Operation and Development, “The Political Economy of Environmentally Related Taxes,” Assessed March 28, 2016, http://www. oecd.org/env/tools-evaluation/thepoliticaleconomyofenvironmentallyrelatedtaxes.htm.

100

นอกเหนอจากตนทนการจดการเกยวกบการจดเกบภาษซงลกษณะเปนขอไดเปรยบส าคญของการจดเกบภาษสงแวดลอม5

ขอพจารณาอกประการคอคาธรรมเนยมการเกบและรบขนตามกฎกระทรวงนยงแบงประเภทขยะทมการจดเกบคาธรรมเนยมไวเพยง 2 ประเภท คอขยะชมชนทวไปและขยะตดเชอ ซงการแบงประเภทดงกลาวไมท าใหใหภาคครวเรอนและภาคธรกจ เกดแรงจงใจในการคดแยกขยะกอนทจะมการน าไปก าจด เนองจากขยะอนตรายในครวเรอน เชน แบตเตอร เครองใชไฟฟา เปนตน ใชอตราคาธรรมเนยมอตราเดยวกบขยะทวไป ซงการคดแยกขยะมวตถประสงคในการปองกนไมใหขยะปะปนกน เพอประโยชนในการลดปรมาณขยะทจะน าไปก าจด อกทงยงลดความเสยงตอสงแวดลอมจากการปนเปอนของสารเคมหรอสารตางๆทมฤทธอนตรายอนมาจากการก าจดขยะอนตรายดงกลาว

ดงนนการทประชาชนไมมแรงจงใจในการคดแยกขยะเปนผลใหขยะทสามารถน ากลบไปใชประโยชนไดถกน าไปก าจดรวมกบขยะทไมสามารถน ากลบมาใชประโยชนไดอนท าใหเกดการสญเสยทรพยากรทมคณคาในทางเศรษฐกจไปโดยเปลาประโยชน นอกจากนยงเกดผลกระทบตอสงแวดลอมจากกระบวนการจดการขยะอนตรายและขยะตดเชออกดวย ในขณะทมาตรการทางภาษจะใชกลไกการจดเกบภาษหลายอตราตามประเภทของขยะ กลาวคอ หากขยะทมพษตอสงแวดลอมมากกจดเกบภาษในอตราสงและหากเปนขยะทกอมลพษนอยกวากจดเกบภาษในอตราทต ากวา ซงกรณนจะท าใหประชาชนตระหนกถงความส าคญในการคดแยกขยะมากยงขน เพราะการคดแยกขยะท าใหตนไดรบประโยชนในทางเศรษฐกจมากกวาการไมคดแยกขยะ

จากเหตผลทไดวเคราะหมาขางตนจงกลาวไดวา การขาดมาตรการทางภาษท าให การจดการปญหาขยะขาดประสทธภาพ เนองจากมาตรการทางภาษอนไดแก ภาษสงแวดลอมมกลไกในการเพมตนทนสงแวดลอมไวในราคาสนคาและบรการตามหลกผกอมลพษเปนผจายซงเปนหลกการจดการสงแวดลอมทมงสะทอนใหผกอมลพษตองแบกรบภาระตนทนการจดการสงแวดลอม ในขณะทการจดเกบคาธรรมเนยมเปนการตอบแทนบรการของรฐ จงไมสามารถจดเกบในลกษณะท มสวนเกนจากตนทนการใหบรการได อกทงอตราคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะตามกฎกระทรวงวาดวยอตราคาธรรมเนยมการใหบรการเกบ ขน และก าจดสงปฏกลหรอมลฝอยและอตราคาธรรมเนยมอนๆ พ.ศ. 2545 กไมสอดคลองตามหลกผกอมลพษเปนผจาย เพราะอตราคาธรรมเนยมดงกลาวไมได

5 กฤษรตน ศรสวาง, “ระบบสงแวดลอมส าหรบประเทศไทย : ศกษาแนวทางการใชมาตรการภาษคารบอน,” (ดษฎนพนธดษฎบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556), น. 41.

101

สงสญญาณใหกบผกอใหเกดมลพษทราบถงราคาและตนทนของทรพยากรธรรมชาตและมลพษทครบถวนและถกตองวามเทาใด6

ดงนนจงมความจ าเปนในการน ามาตรการทางภาษซงไดแก ภาษสงแวดลอมมาใช ในการจดการปญหาขยะเพอแกไขจดบกพรองบางประการทคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะทใชอยในปจจบนไมสามารถแกไขปญหาดงกลาวได ทงนเพอใหการจดการปญหาขยะเปนไปอยางมประสทธภาพและยงยน 5.2 ปญหาการขาดรายไดขององคกรปกครองสวนทองถนในการจดการปญหาขยะ

เมอมการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนในการจดท าบรการสาธารณะซงรวมถงการใหบรการเกบ รบขนและก าจดขยะ งบประมาณทองคกรปกครองสวนทองถนใชใน การจดท าบรการสาธารณะตางๆ โดยหลกจะไดรบการจดสรรมาจากพระราชบญญตก าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542 ซงตามมาตรา 30 (4)7 ก าหนดใหองคกรปกครองสวนทองถนไดรบจดสรรภาษและอากร เงนอดหนน และรายไดอนเพอด าเนนการตามอ านาจและหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนนนๆ ในอตราไมนอยกวารอยละ 35 ของรายไดของรฐบาล เพอใหองคกรปกครองสวนทองถนสามารถจดบรการสาธารณะไดดวยตนเอง อยางไรกดองคกรปกครองสวนทองถนไดรบเงนดงกลาวอยในอตรารอยละ 27 ถง 28 ของรายจาย

6 มงสรรพ ขาวสอาด และกอบกล รายะนาคร, อางแลว เชงอรรถท 2, น. 11. 7 พระราชบญญตก าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542, มาตรา 30 บญญตวา “แผนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนใหด าเนนการดงน

(4) ก าหนดการจดสรรภาษและอากร เงนอดหนน และรายไดอนใหแกองคกรปกครองสวนทองถน เพอใหสอดคลองกบการด าเนนการตามอ านาจและหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนแตละประเภทอยางเหมาะสม โดยในชวงระยะเวลาไมเกน พ.ศ. ๒๕๔๔ใหองคกรปกครองสวนทองถนมรายไดเพมขนคดเปนสดสวนตอรายไดของรฐบาลไมนอยกวารอยละยสบ และในชวงระยะเวลาไมเกน พ.ศ. 2549 ใหองคกรปกครองสวนทองถนมรายไดเพมขนคดเปนสดสวนตอรายไดของรฐบาลในอตราไมนอยกวารอยละสามสบหา ทงนโดยการเพมสดสวนตามระยะเวลาทเหมาะสมแกการพฒนา ใหองคกรปกครองสวนทองถนสามารถด าเนนกจการบรการสาธารณะไดดวยตนเอง และโดยการจดสรรสดสวนทเปนธรรมแกองคกรปกครองสวนทองถน โดยค านงถงรายไดขององคกรปกครองสวนทองถนนนดวย”

102

งบประมาณ ของรฐ เท าน น 8 อกท งรายไดทองถนท องคกรปกครองส วนทองถนมอ านาจ ในการจดเกบเอง เชน ภาษโรงเรอนและทดน ภาษบ ารงทองท ภาษปาย อากรฆาสตว คาธรรมเนยมตางๆ เปนตน สามารถจดเกบไดเพยงรอยละ 12.8 ของรายไดทงหมดขององคกรปกครองสวนทองถน9 ท าใหองคกรปกครองสวนทองถนมงบประมาณไมเพยงพอในการจดท าบรการสาธารณะ โดยเฉพาะการจดการขยะ เปนผลใหองคกรปกครองสวนทองถนหลายแหงไมสามารถจดการขยะในทองถนของตนไดอยางมประสทธภาพ10

นอกจากนนการจดสรรงบประมาณในการจดการขยะขององคกรปกครองสวนทองถนมงเนนการจดสรรงบประมาณในแงการด าเนนการก าจดขยะ เชน การฝงกลบ หรอการเผาโดยเตาเผาซงองคกรปกครองสวนทองถนจ าเปนตองใชงบประมาณเปนจ านวนมาก เนองจากการด าเนนงานตองใชเงนลงทนสง เชน คาทดน คากอสราง คาเครองจกร และคาอปกรณ เปนตน เงนลงทนดงกลาว สวนใหญตองใชจายจากเงนงบประมาณแผนดนทไดรบจดสรรมาจากภาครฐ เนองจากรายไดท องคกรปกครองสวนทองถนจดเกบเองไมเพยงพอในการด าเนนงานและการด าเนนการดงกลาว มกด าเนนการเฉพาะองคกรปกครองสวนทองถนขนาดใหญ11

การด าเนนการฝงกลบขยะเปนวธการทองคกรปกครองสวนทองถนหลายแหงด าเนนการซงการฝงกลบใชงบประมาณด าเนนงานเปนจ านวนมาก12 ขณะทองคกรปกครองสวนทองถนมรายไดจากคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะเปนจ านวนเงนเพยงเลกนอยเมอเปรยบเทยบกบคาใชจายตางๆทองคกรปกครองสวนทองถนตองลงทนในการบรหารจดการขยะในทองถนของตน เนองจากอตราคาธรรมเนยมดงกลาวจดเกบในอตราทต า ครวเรอนละไมเกน 40 บาทอนเปนเพดานขนสงตามกฎกระทรวงวาดวยอตราคาธรรมเนยมการใหบรการเกบ ขน และก าจดสงปฏกลหรอมลฝอยและ

8 สมภาษณ วเชยร จงรงเรองกจ, อธบดกรมควบคมมลพษ, สมภาษณ, ศนยขาว TCIJ, 21 เมษายน 2557. 9 ส านกงานเศรษฐกจการคลง, “รายไดขององคกรปกครองสวนทองถน,” สบคนเมอวนท 22 พฤษภาคม พ .ศ . 2559, www.fpo.go.th/fpodoc/การคล งท อ งถ น %/20FIT%20D108-119/สดสวนรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน.xlsx. 10 กรมควบคมมลพษ, “รายงานสถานการณมลพษของประเทศไทย ป 2557,” สบคนเมอวนท 29 ธนวาคม 2558, http://infofile.pcd.go.th/mgt/pcdreport_Pollution2557.pdf?CFID =183477 8&CFTOKEN=97355245. 11 ดเรก ปทมสรวฒน, การคลงทองถน รวมบทความวจยเพอเพมพลงใหทองถน, (กรงเทพ : พ. เอ. ลฟวง, 2549), น. 175. 12 สมภาษณ วเชยร จงรงเรองกจ, อางแลว เชงอรรถท 8.

103

อตราคาธรรมเนยมอนๆ พ.ศ. 2545 ซงกฎกระทรวงดงกลาวประกาศใชมาแลวกวา 14 ป และยงไมมการแกไขอตราเพดานขนสงใหเปนไปตามสภาวะเงนเฟอ อกทงไมไดรวมตนทนสงแวดลอมและ ตนทนทางสงคมเขาไปดวย อตราคาธรรมเนยมดงกลาวจงเปนอตราทมลกษณะทต ากวาตนทนจรงและไมสะทอนหลกผกอมลพษเปนผจายแตอยางใด

จากทไดกลาวมาขางตน เพอใหเหนภาพอยางชดเจน จงขอยกตวอยางการจดเกบคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะและการจดสรรงบประมาณรายจายในการบรหารจดการขยะของกรงเทพมหานครและเทศบาลนครหาดใหญ จงหวดสงขลาอนมรายละเอยดดงน

1. การจดเกบคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะและการจดสรรงบประมาณ ในการบรหารจดการขยะของกรงเทพมหานคร

กรงเทพมหานครเปนองคกรปกครองสวนทองถนทมขนาดใหญและเปนศนยกลางทางเศรษฐกจ การคา การทองเทยว การศกษา และศนยกลางทต งหนวยราชการตางๆ ท าใหกรงเทพมหานครมประชากรแฝงเปนจ านวนมาก ซงจากการส ารวจของกรงเทพมหานครพบวาในป พ.ศ. 2557 มประชากรทะเบยนราษฎรจ านวน 5,692,284 คน13 และเมอรวมประชากรแฝงจะมประชากรในกรงเทพมหานครประมาณ 10,000,000 คน14 ซงปจจยท ไดกลาวมาขางตนท าใหกรงเทพมหานครเปนเมองทมขยะมากเปนอนดบหนงของประเทศ

จากการส ารวจในป พ.ศ. 2557 พบวากรงเทพมหานครมปรมาณขยะเฉลย 9,697.21ตนตอวน ซงขยะสวนใหญมาจากส านกงานและหนวยงานราชการตางๆซงมปรมาณ 136,006.24 ตน15 โดยขยะทงหมดจะน าไปฝงกลบทอ าเภอก าแพงแสน จงหวดนครปฐม และอ าเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา ขณะทบางสวนน าไปท าเปนปยหมกทโรงงานท าปยหมกออนนช สวนขยะอนตรายน าไปเผาในเตาเผามลฝอยอนตรายทจงหวดสมทรปราการ ซงมขอสงเกตวาการด าเนนการทงหมดน กรงเทพมหานครไดท าสญญาวาจางเอกชนในการด าเนนการดงกลาว16 โดยมคาใชจายในการก าจดขยะ

13 กรงเทพมหานคร, “ จ านวนประชากรในเขตกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2547-2557,” สบคนเมอวนท 2 กมภาพนธ 2559, http://203.155.220.230/bmainfo/esp/pop/population 57.html. 14 “กทม.คาดยอดแรงงานตางดาวในกรงกวา 1 ลานคน "สขมพนธ" เปดโอกาสบตร"แรงงานตางดาว" เขาเรยนโรงเรยนกทม.,” สบคนเมอวนท 2 กมภาพนธ 2559, http://www.bangkok biznews.com/news/detail/627488. 15 “วาระแหงชาตวาดวย “ขยะ”,” สบคนเมอวนท 6 กมภาพนธ 2559, http://www.thai publica.org/2014/11/bangkok-big-garbage-problem/. 16 เพงอาง.

104

คดราคาตามประเภทขยะ คอขยะทวไปมคาก าจดประมาณ 600 บาทตอตน ขยะตดเชอมคาก าจดประมาณ 9,700 บาทตอตน และขยะอนตรายมคาก าจดประมาณ 7,000 บาทตอตน17

ตารางท 5.3 ปรมาณขยะรายวนในเขตกรงเทพมหานครในป พ.ศ. 2553–2557

ป พ.ศ. ปรมาณขยะ (ตน)/วน

2553 8,766.00 2554 9,126.00

2555 9,747.74

2556 9,791.25 2557 9,697.21

ทมา: ส านกงานสงแวดลอม กรงเทพมหานคร

ในสวนอตราคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะของกรงเทพมหานครปรากฏในขอบญญตกรงเทพมหานคร เรอง คาธรรมเนยมการเกบและขนสงปฏกลหรอมลฝอยตามกฎหมายวาดวยการสาธารณสข พ.ศ. 254618 ซงมอตราตามตามตารางตอไปน ตารางท 5.4 อตราคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะทวไปรายเดอนของกรงเทพมหานคร

รายการ อตราคาธรรมเนยมรายเดอน (บาท)

วนหนงไมเกน 20 ลตร 40

วนหนงไมเกน 20 ลตร แตไมเกน 50 ลตร คาเกบและขนทกๆ 20 ลตรหรอเศษของแตละ 20 ลตร

40

วนหนงเกน 500 ลตร แตไมเกน 1 ลกบาศกเมตร 2,000

17 “กรงเทพฯเมองสรางขยะมากทสด 9,900 ตน/วน หนงคนผลต 1.53 กก./วน ใชคนเกบขน 10,221 คน,” สบคนเมอวนท 2 กมภาพนธ พ.ศ. 2559, http://thaipublica.org/2014/11/bangkok-big-garbage-problem/. 18 ขอบญญตกรงเทพมหานคร เรอง คาธรรมเนยมการเกบและขนสงปฏกลหรอมลฝอย ตามกฎหมายวาดวยการสาธารณสข พ.ศ. 2546 ประกาศ ณ วนท 5 พฤศจกายน พ.ศ. 2546.

105

ตารางท 5.4 อตราคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะทวไปรายเดอนของกรงเทพมหานคร (ตอ)


วนหนงเกน 1 ลกบาศกเมตร คาเกบและขนทกๆลกบาศกเมตร หรอเศษของลกบาศกเมตร

2,000

ทมา: ขอบญญตกรงเทพมหานคร เรอง คาธรรมเนยมการเกบและขนสงปฏกลหรอมลฝอยตามกฎหมายวาดวยการสาธารณสข พ.ศ. 2546 ประกาศ ณ วนท 5 พฤศจกายน พ.ศ. 2546.

ตารางท 5.5 อตราคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะตดเชอรายเดอนของกรงเทพมหานคร


กรณทมน าหนกวนหนงไมเกน 2 กโลกรม หรอมปรมาณไมเกน 13 ลตร


กรณทมน าหนกวนหนงเกน 2 กโลกรม หรอมปรมาณเกน 13 ลตร คาเกบและขนทกๆ 2 กโลกรม หรอทกๆ 13 ลตรหรอเศษของแตละ 2 กโลกรม หรอแตละ 13 ลตร


ทมา: ขอบญญตกรงเทพมหานคร เรอง คาธรรมเนยมการเกบและขนสงปฏกลหรอมลฝอยตามกฎหมายวาดวยการสาธารณสข พ.ศ. 2546 ประกาศ ณ วนท 5 พฤศจกายน พ.ศ. 2546.

ขณะทรายไดจากคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะของกรงเทพมหานครทจดเกบตามอตราในขอบญญตกรงเทพมหานคร เรอง คาธรรมเนยมการเกบและขนสงปฏกลหรอมลฝอยตามกฎหมายวาดวยการสาธารณสข พ.ศ. 2546 มรายละเอยดปรากฏตามตารางดงตอไปน

ตารางท 5.6 รายไดจากคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะของกรงเทพมหานครในปงบประมาณ 2552-2555 (บาท)

รายได ปงบประมาณ

2552 2553 2554 2555 คาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะ

419,044,668 424,322,941 522,671,088 467,586,681.32

ทมา: ส านกสงแวดลอม กรงเทพมหานคร และส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร

106

ในกรณการจดสรรงบประมาณรายจายประจ าดานการรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยซงประกอบไปดวย แผนงานบรหารทวไป แผนงานพฒนาและสงเสรม และแผนงานรกษาความสะอาด มการจดสรรงบประมาณรายจายดงตารางตอไปน ตารางท 5.7 งบประมาณรายจายประจ าดานการรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของกรงเทพมหานครในปงบประมาณ 2552-2555

ปงบประมาณ แผนงานบรหารทวไป

(ลานบาท)

แผนงานพฒนาและสงเสรม (ลานบาท)

แผนงานรกษา ความสะอาด (ลานบาท)

รวมทงหมด (ลานบาท)

2552 81.18 39.91 6,880.99 7,694.33 2553 119.67 15.24 2,207.87 2,342.79

2554 186.43 44.54 5,667.24 6,528.03 2555 99.80 82.52 3,240.80 3,423.13

ทมา: ส านกงบประมาณกรงเทพมหานคร

จากตารางท 5.7 จะเหนไดวากรงเทพมหานครมรายจายเปนจ านวนมากในแผนงานรกษาความสะอาดซงเปนแผนงานทเกยวกบการก าจดขยะ ซงรายจายสวนใหญเปนการวาจางเอกชนในการด าเนนการรบขนและก าจดขยะ ซงมแนวโนมจะใชจายเงนงบประมาณเพอการดงกลาวเพมมากขนเรอยๆ เนองจากปรมาณขยะทเพมขนในแตละป ในขณะทรายไดจากคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะตามตารางท 5.6 กลบมจ านวนไมมากเมอเปรยบเทยบกบรายจายทกรงเทพมหานครจะตองจายไปในการในด าเนนงานก าจดขยะ

2. การจดเกบคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะและการจดสรรงบประมาณ ในการบรหารจดการขยะของเทศบาลนครหาดใหญ จงหวดสงขลา

เทศบาลนครหาดใหญ จงหวดสงขลาเปนองคกรปกครองสวนทองถนขนาดใหญและ มประชากรอาศยอยอยางหนาแนน ซงจากการส ารวจส ามะโนประชากรพบวาเทศบาลนครหาดใหญมประชากรทงสน 158,218 คน19 และประชาชนสวนใหญประกอบอาชพการคาและอตสาหกรรมหลายประเภท รวมถงอตสาหกรรมการทองเทยว ท าใหเทศบาลนครหาดใหญประสบปญหาการจดการขยะทมวนละประมาณ 200 ตน อกทงยงมปญหาขยะสะสมตกคาง ขณะทขยะทน าไปก าจดกเปน

19 เทศบาลนครหาดใหญ, “ขอมลพนฐานหาดใหญ,” สบคนเมอวนท 31 มกราคม 2559, http://www.hatyaicity.go.th/content/15.

107

การก าจดทไมถกตอง20 และมการเกบขยะไมหมด เนองจากเจาหนาทไม เพยงพอ21 ในขณะทพนท ฝงกลบใกลจะเตมพนทแลว22 เทศบาลนครหาดใหญจงไดแกปญหาดงกลาวดวยการเซนสญญากบเอกชนในการบรหารจดการขยะเปนพลงงานไฟฟาโดยเทศบาลจะสงขยะไปก าจดและเสยคาก าจด 290 บาทตอตน สวนไฟฟาทผลตไดกเปนสทธของเอกชน23

ในกรณการจดเกบคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะ เทศบาลนครหาดใหญไดก าหนดคาธรรมเนยมการจดเกบตามอตราทก าหนดไวในเทศบญญต เทศบาลนครหาดใหญ เรอง การควบคม การเกบขนและก าจดสงปฏกลและมลฝอย (ฉบบท 2) พ.ศ. 2548 แตในทางปฏบต ไมมการจดเกบคาธรรมเนยมดงกลาวจากภาคครวเรอน เนองจากเทศบาลมนโยบายยกเวน การจดเกบคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะตามบานเรอนทมปรมาณขยะไมเกน 50 ลตรตอวน24 แตหากเกนมปรมาณขยะเกนปรมาณดงกลาวกจะจดเกบตามอตราทก าหนดในเทศบญญต ท าใหปจจบนเทศบาลนครหาดใหญไมมรายไดจากคาธรรมเนยมเกบและรบขนขยะจากภาคครวเรอน25

อยางไรกดเทศบาลนครหาดใหญมรายไดจากการเกบขนขยะจากตลาดสด แผงลอย และรานคา อกทงก าหนดคาบรการก าจดขยะส าหรบองคกรปกครองสวนทองถนและหนวยงานอนในอตรา 400 บาทตอตน และโรงงานอตสาหกรรมในอตรา 750 บาทตอตน โดยในป พ.ศ. 2553 สามารถเกบคาธรรมเนยมในการเกบขนและก าจดขยะมลฝอยทวไปและขยะตดเชอทงสนจ านวน 16,256,999 บาท แยกเปนคาธรรมเนยมในการเกบและรบขน 3,149,926 บาท คาธรรมเนยมในการก าจดขยะ 6,611,461 บาท และคาธรรมเนยมในการเกบขนขยะตดเชอจ านวน 9,295,612 บาท26

20 ณชชา บรณสงห, “การบรหารจดการขยะ : กรณจงหวดสงขลาและกรงเทพมหานคร ,” บทความวชาการ ส านกวชาการ ส านกงานเลขาธการวฒสภา, น. 2 (มนาคม 2558). 21 เพงอาง. 22 ส านกงานสงแวดลอมภาคท 16, “เทศบาลนครหาดใหญ,” สบคนเมอวนท 31 มกราคม 2559, http://www.reo16mnre.go.th/reo16/files/com_old_files/20110929175032xqvmp.Pdf. 23 เพงอาง. 24 เทศบาลนครหาดใหญ, “โครงการ ฟร คาเกบขยะ,” สบคนเมอวนท 2 กมภาพนธ 2559, http://www.hatyaicity.go.th/news/detail/582. 25 ส านกงานสงแวดลอมภาคท 16, อางแลว เชงอรรถท 22. 26 ส านกงานสงแวดลอมภาคท 16,“บทท 4 ผลการตดตามระบบก าจดขยะมลฝอยชมชน,” สบคนเมอวนท 2 กมภาพนธ 2559, http://reo16.mnre.go.th/reo16/files/com_old_files/20 110929175032twbkd.pdf.

http://www.reo16mnre.go.th/reo16/files/com_old_files/20110929175032xqvmp

108

อตราคาธรรมเนยมขยะทวไปและขยะตดเช อท จดเกบรายเดอนของเทศบาล นครหาดใหญปรากฏในเทศบญญตเทศบาลนครหาดใหญ เรอง การควบคม การเกบขนและก าจดสงปฏกลและมลฝอย (ฉบบท 2) พ.ศ. 2548 ปรากฏตามตารางตอไปน ตารางท 5.8 อตราคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะทวไปรายเดอนของเทศบาลนครหาดใหญ


วนหนงไมเกน 50 ลตร ไดรบการยกเวนคาธรรมเนยม

วนหนงเกน 50 ลตร คาเกบและขนทกๆ 20 ลตรหรอเศษของ 20 ลตร

20

วนหนงไมเกน 1 ลกบาศกเมตร 1,000 วนหน งเกน 1 ลกบาศกเมตร คาเกบและขนทกๆลกบาศกเมตร หรอเศษของลกบาศกเมตร

1,000

ทมา: เทศบญญตเทศบาลนครหาดใหญ เรอง การควบคม การเกบขนและก าจดสงปฏกลและมลฝอย (ฉบบท 2) พ.ศ. 2548 ประกาศวนท 28 มนาคม พ.ศ. 2548. ตารางท 5.9 อตราคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะตดเชอรายเดอนของเทศบาลนครหาดใหญ

อตราคาบรการก าจด ณ เตาเผา

อตราคาบรการเกบขนและก าจดส าหรบคลนก

อตราคาบรการเกบขนและก าจดส าหรบ

โรงพยาบาล

อตราการก าจด ณ เตาเผาส าหรบ มลฝอยพเศษ

(บาท/กโลกรม) ขนาดเลก (บาท/ถง)

ขนาดใหญ (บาท/ถง)

(บาท/กโลกรม) (บาท/กโลกรม)

26 25 74 28 47

ทมา: เทศบญญตเทศบาลนครหาดใหญ เรอง การควบคม การเกบขนและก าจดสงปฏกลและมลฝอย (ฉบบท 2) พ.ศ. 2548 ประกาศวนท 28 มนาคม พ.ศ. 2548.

ในสวนการจดสรรงบประมาณรายจายในการจดการขยะนน เทศบาลนครหาดใหญไดจดสรรงบประมาณรายจายประจ าดานการรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอย ดงปรากฏตามตารางตอไปน

109

ตารางท 5.10 งบประมาณรายจายประจ างานก าจดขยะมลฝอยและสงปฏกลของเทศบาลนครหาดใหญ ในปงบประมาณ 2556-2559

ปงบประมาณ

งานก าจดขยะมลฝอยและสงปฏกล

งบด าเนนงาน งบลงทน (ลานบาท)

รวม (ลานบาท) รายจายเพอใหไดมา

ซงบรการ (ลานบาท)

รายจายทเกยวเนองฯ (ลานบาท)

2556 38.00 1.30 11.04 50.34

2557 38.00 1.30 5.79 45.09 2558 - - - -

2559 67.32 1.940 2.10 71.36 ทมา: ส านกการคลง เทศบาลนครหาดใหญ

ขอสงเกตจากตารางท 5.10 1. รายจายเพอใหไดมาซงบรการ เชน คาปดทบขยะประจ าวน คาก าจดขยะทวไป

คาก าจดขยะอนตราย คาขนยายขยะเดม คาธรรมเนยมในการก าจดมลฝอย คาจดท าเอกสารเผยแพรการก าจดขยะและสงปฏกล คาจางเหมารอถอนขยะเดมในสถานทก าจดขยะ คาจางตรวจวดคณภาพอากาศจากปลองควนระบบก าจดขยะและสงปฏกล คาจางเหมาก าจดขนขยะชมชน เปนตน

2. รายจายเกยวเนองกบการปฏบตราชการทไมเขาลกษณะรายจายหมวดอนๆ เชน โครงการตางๆทจดขนเพอรณรงคใหความรแกประชาชน อาท การจดกจกรรมหาดใหญเมองสะอาด โครงการจดกจกรรมรณรงคสรางจตส านกใหประชาชนมสวนรวมในการจดการมลพษสงแวดลอม เปนตน

จากกการศ กษ าใน กรณ ก ารจ ด เก บ ค าธ รรม เน ย มการ เก บ และรบ ขน ขยะ

กรงเทพมหานครมรายไดจากคาธรรมเนยมในแตละปนนเปนจ านวนไมมาก เมอเปรยบเทยบกบงบประมาณทตองจายไปในการจดการขยะ ในขณะทเทศบาลนครหาดใหญไมมรายไดคาธรรมเนยมจากภาคครวเรอน ท าใหกรงเทพมหานครและเทศบาลนครหาดใหญตองน ารายไดทไดมาจากทางอนมาใชในการจดการปญหาขยะ โดยเฉพาะรายไดทมาจากงบประมาณภาครฐ ซงหากศกษาการจดสรรงบประมาณในการจดการขยะของตางประเทศพบวา ในหลายๆประเทศจะน าเงนจากกองทนสงแวดลอมหรอกองทนทเกยวกบการจดการขยะโดยตรงมาใชในการแกไขปญหาขยะ กรณนจะมกฎหมายก าหนดอยางชดเจนวาตองจดสรรเงนใหหนวยงานใดและใชในภารกจใด โดยไมน าเงน

110

งบประมาณจากภาครฐมาใชในการบรหารจดการขยะ เพราะอาจมปญหาวาหากเกดกรณทผบรหารทองถนไมจดสรรเงนงบประมาณมาใชในการจดการขยะหรอมการจดสรรแตจดสรรในจ านวนนอย เนองจากงบประมาณมจ ากดแตองคกรปกครองสวนทองถนมภารกจมากมายหรอผบรหารทองถนอาจเนนการจดสรรงบประมาณไปทการก าจดขยะซงเปนการจดการขยะทปลายทางเพราะผบรหารทองถนมอสระในการตงงบประมาณรายจายใดๆ ซงปญหาทกลาวมานนเปนปญหาการบรหารจดการขยะทประเทศไทยประสบอยในปจจบน

นอกจากนแมกรงเทพมหานครจะมรายไดเปนจ านวนประมาณ 400-500 ลานบาทตอป แตกลบมรายจายในการจดการขยะเฉลยประมาณ 4,000 ลานบาทตอป ในขณะทเทศบาลนครหาดใหญมรายไดจากคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะจากภาคธรกจประมาณ 16 ลานบาทตอป แตกลบมรายจายในการจดการขยะเฉลยปละ 40 ลานบาทตอป จงเหนไดวาองคกรปกครองสวนทองถนยงตองพงพาเงนงบประมาณจากภาครฐในการจดสรรงบประมาณจดการขยะ ซงเงนดงกลาวมกจะไมเพยงพอในการจดท าบรการสาธารณะตางๆภายในทองถน

ดงนนหากองคกรปกครองสวนทองถนไมมรายไดทมาจากจากการจดเกบรายไดจากคาธรรมเนยมทเหมาะสม ยงคงตองพงพาเงนงบประมาณจากภาครฐทตองน าไปใชจายในการจดท าบรการสาธารณะอนๆ ซงไมเพยงพออยแลว จะท าใหการจดการปญหาขยะไปอยางยากล าบากและประสบความลมเหลวอยางทผานมา

5.3 ปญหามาตรการทางกฎหมายทเกยวกบการจดการขยะ

5.3.1 ปญหามาตรการทางกฎหมายสงแวดลอม จากการศกษาแนวคดการจดการสงแวดลอมจะพบวาการจดการสงแวดลอมใน

ชวงแรกนนเปนการจดการสงแวดลอมโดยการใชมาตรการก ากบและควบคมโดยกฎหมาย การใชมาตรการดงกลาวในการจดการขยะเพยงมาตรการเดยว ในภายหลงพบวายงไมสามารถจดการปญหาไดอยางรอบดานและยงยน เนองจากการใชมาตรการก ากบและควบคมโดยกฎหมายเปนมาตรการทมจดออนและใชตนทนสงอนเนองมาจากในการด าเนนการก ากบและควบคมตองใชเจาหนาทเปนจ านวนมากในการตรวจสอบก ากบดแลใหเปนไปตามมาตรฐานตามกฎหมาย นอกจากนยงเปนมาตรการทไมไดสรางแรงจงใจใหประชาชนเปลยนแปลงพฤตกรรมทกอผลเสยตอสงแวดลอม หรอไมไดกอใหผกอมลพษเกดแรงจงใจทจะปรบปรงกระบวนการผลตและใชเทคโนโลยทสะอาด

111

นอกจากนนมาตรการดงกลาวยงไมมความยดหยน อกทงเจาหนาทของรฐยงขาดแรงจงใจในการบงคบใชกฎหมาย และบางครงกไมมการบงคบตามมาตรฐานตางๆทไดก าหนดใหมประสทธภาพ27

เมอศกษามาตรการในการจดการปญหาขยะของประเทศไทย จะเหนไดวามาตรการหลกในการจดการปญหาขยะในประเทศ คอ มาตรการทางกฎหมายอนไดแก มาตรการ การก ากบดแลสงแวดลอมในภาพรวม ซงปรากฏในพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 มาตรการทางกฎหมายเกยวกบการจดการขยะซงปรากฏอยในพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 รวมถงมาตรการก ากบดแลจดการขยะในแงการด าเนนกจการโรงงานอตสาหกรรมซงปรากฏอยในพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 และพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535

กฎหมายท ไดกลาวมาขางตนลวนเปนกฎหมายท เนนการก าหนดแนวทาง การจดการขยะโดยวธการก าจดอนเปนการจดการขยะในล าดบชนสดทายของแนวคดระดบชน การจดการขยะ ซงการก าจดขยะเปนวธการจดการขยะทมผลกระทบตอสงแวดลอมมากทสด เพราะการด าเนนการดงกลาว หากด าเนนการไมถกตองตามหลกวชาการกจะท าใหเกดมลพษตอสงแวดลอม และถงแมจะมการก าจดทถกตองตามหลกวชาการกอาจมผลกระทบตอสงแวดลอมเชนกน แมจะไมมากเทากรณแรกกตาม นอกจากนนยงมผลกระทบในเรองตนทนในการก าจดทจะสงขน

ดงนนการจดการปญหาขยะดวยการใชมาตรการทางกฎหมายเพยงมาตรการเดยวจงยงไมสามารถจดการปญหาขยะไดอยางมประสทธภาพ จงมความจ าเปนตองน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชควบคกน ซงภาษสงแวดลอมเปนอกทางเลอกหนง ทงนเพอเปนเครองมอเสรมใหการจดการปญหาขยะมประสทธภาพมากยงขน เปนการอดชองวางในสวนทเปนจดออนของมาตรการทางกฎหมายและเพอใหการจดการปญหาขยะนนสอดคลองกบหลกการผกอมลพษเปนผจายซงเปนหลกการจดการสงแวดลอมทส าคญ

5.3.2 ปญหามาตรการทางกฎหมายรวมลงทนระหวางรฐกบเอกชน เมอพจารณาพระราชบญญตก าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ านาจใหแก

องคกรปกครองสวนทองถน พ .ศ. 2542 ในมาตรา 16 (18)28 ประกอบกบมาตรา 18 แห ง

27 มงสรรพ ขาวสอาด, จดเปลยนสงแวดลอมไทย : การวเคราะหชองวางนโยบาย, (เชยงใหม : ลอคอนดไซดเวรค, 2552), น. 5.

28 พระราชบญญตก าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542, มาตรา 16 (18) บญญตวา “ใหเทศบาล เมองพทยา และองคการบรหารสวนต าบลมอ านาจและหนาทในการจดระบบการบรการสาธารณะเพอประโยชนของประชาชนในทองถนของตนเองดงน

112

พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 โดยหลก ผทมอ านาจหนาทในการบรหารจดการขยะ ไดแก องคกรปกครองสวนทองถน ซงไดแก เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล องคการบรหารสวนจงหวด กรงเทพมหานคร และเมองพทยา29 อยางไรกด องคกรปกครองสวนทองถนอาจใหเอกชนด าเนนการแทนไดโดยอาศยมาตรา 18 แหงพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 253530

อยางไรกตาม แมองคกรปกครองสวนทองถนอาจมอบหมายใหบคคลอนด าเนนการจดการขยะแทนตนได แตบคคลเหลานนไมสามารถน าขยะมาใชประโยชนใดๆได จะตองขออนญาตจากองคกรปกครองสวนทองถนเสยกอน เนองจากองคกรปกครองสวนทองถนยดถอ การตความของคณะกรรมการกฤษฎกาทตความวาขยะเปนทรพยสนของรฐ ซงการตความดงกลาวเปนผลมาจากการตความวา การจดการขยะเปนภารกจของรฐตามนยของมาตรา 5 31แหง

(18) การก าจดมลฝอย สงปฏกล และน าเสย” 29 พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 มาตรา 4 บญญตวา ““ราชการสวนทองถน” หมายความวา องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล กรงเทพมหานคร เมองพทยา หรอองคกรปกครองสวนทองถนอนทกฎหมายก าหนดใหเปนราชการสวนทองถน”

30 พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 มาตรา 18 บญญตวา “การเกบขนหรอก าจดสงปฏกลหรอมลฝอยในเขตราชการสวนทองถนใดใหเปนอ านาจของราชการสวนทองถนนน

ในการด าเนนการตามวรรคหนง ราชการสวนทองถนอาจรวมกบหนวยงานของรฐหรอราชการสวนทองถนอนด าเนนการภายใตขอตกลงรวมกนกได แตในกรณจ าเปนเพอประโยชนสาธารณะโดยสวนรวม รฐมนตรมอ านาจออกกฎกระทรวงโดยค าแนะน าของคณะกรรมการก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการด าเนนการรวมกนได

ในกรณทมเหตอนสมควร ราชการสวนทองถนอาจมอบใหบคคลใดด าเนนการตามวรรคหนงแทน ภายใตการควบคมดแลของราชการสวนทองถนหรออาจอนญาตใหบคคลใดเปนผด าเนนกจการรบท าการเกบ ขน หรอก าจดสงปฏกลหรอมลฝอยตามมาตรา 19 กได

บทบญญตตามมาตรานและมาตรา 19 มใหใชบงคบการจดการของเสยอนตรายตามกฎหมายวาดวยโรงงาน แตใหผด าเนนกจการโรงงานทมของเสยอนตราย และผด าเนนกจการรบท าการเกบขนหรอก าจดของเสยอนตรายดงกลาวแจงการด าเนนกจการเปนหนงสอตอเจาพนกงานทองถน” 31 พระราชบญญตวาดวยการใหเอกชนเขารวมงานหรอด าเนนการในกจการของรฐ พ.ศ. 2535, มาตรา 5 บญญตวา “ในพระราชบญญตฉบบน

“กจการของรฐ” หมายความวา กจการทสวนราชการ รฐวสาหกจ หนวยงานอนของรฐ หรอราชการสวนทองถนหนวยงานใดหนวยงานหนงหรอหลายหนวยงานรวมกน ซงมอ านาจหนาทตองท าตาม

113

พระราชบญญตวาดวยการใหเอกชนเขารวมงานหรอด าเนนการในกจการของรฐ พ.ศ. 2535 ปจจบนคอพระราชบญญตการใหเอกชนรวมลงทนในกจการของรฐ พ.ศ. 2556

การตความความนยามของค าวา “กจการของรฐ” มความเหนของคณะกรรมการกฤษฎกา เลขเสรจท 688/254132 ซงมประเดนวา หากกรงเทพมหานครมความประสงคจะใหเอกชนเขามาด าเนนการก าจดขยะในเขตกรงเทพมหานคร โดยใหเอกชนกอสรางและจดการระบบก าจดขยะเอง กรงเทพมหานครจะสงขยะเขาก าจดเปนเวลา 20 ป โดยจายคาจางใหแกเอกชน กรงเทพมหานครจะไมเขาไปมสวนรวมรบผดชอบในการด าเนนกจการของเอกชนหรอมสวนรวมเรองผลก าไรหรอขาดทน ในการด าเนนการแตอยางใด การด าเนนการดงกลาวถอเปนการรวมด าเนนภารกจของรฐตามนยแหงพระราชบญญตวาดวยการใหเอกชนเขารวมงานหรอด าเนนการในกจการของรฐ พ.ศ. 2535 หรอไม

จากประเดนดงกลาว คณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) มความเหนวา การใดจะเปนกจการของรฐนนอาจจ าแนกไดเปน 3 กรณ ไดแก กจการซงหนวยงานของรฐมอ านาจหนาทตองท าตามกฎหมาย หรอกจการทจะตองใชทรพยากรธรรมชาต หรอกจการทจะตองใชทรพยสนของหนวยงานของรฐ และเมอไดพจารณาบทบญญตมาตรา 18 แหงพระราชบญญตสาธารณสข พ.ศ. 2535 ซงบญญตใหองคกรปกครองสวนทองถนมอ านาจหนาทในการก าจดขยะ และแมวามาตรา 18 วรรคสอง จะบญญตใหหากมกรณทมเหตอนสมควร องคกรปกครองสวนทองถนอาจมอบใหบคคลใดด าเนนการแทน หรอองคกรปกครองสวนทองถนอาจใหบคคลใดเปนผด าเนนการก าจดขยะตามมาตรา 19 กตาม แตการมอบหรออนญาตดงกลาวกไมเปนเหตใหองคกรปกครองสวนทองถนนน หลดพนจากอ านาจหนาทตามกฎหมายไวแตประการใด33

นอกจากน ผด าเนนการแทนหรอผไดรบอนญาตจะตองอยภายใตการควบคมดแลขององคกรปกครองสวนทองถน หรอภายใตหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทองคกรปกครองสวนทองถนก าหนดตามมาตรา 20 แหงพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 เพราะฉะนน กจการก าจดขยะจงเปนกจการทกรงเทพมหานครยงมอ านาจหนาทตองท าตามทกฎหมายก าหนดอย จงเปนกจการของรฐตามนยแหงพระราชบญญตวาดวยการใหเอกชนเขารวมงานหรอด าเนนการใน

กฎหมายหรอกจการทจะตองใชทรพยากรธรรมชาตหรอทรพยสนของสวนราชการ รฐวสาหกจ หนวยงานอนของรฐหรอราชการสวนทองถนหนวยงานใดหนวยงานหนงหรอหลายหนวยงานรวมกน” 32 เลขเสรจท 688/2541 บนทกส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรอง กรงเทพมหานคร หารอการใหเอกชนด าเนนการกอสรางและจดการระบบก าจดมลฝอย. 33 เพงอาง.

114

กจการของรฐ พ.ศ. 2535 ซงตอมามความเหนของคณะกรรมการกฤษฎกา เลขเสรจท 620/2543 เหนในท านองเดยวกน34

จากกรณขางตนจะเหนไดวา เอกชนสามารถเขามาด าเนนการจดท าบร การสาธารณะดานการจดการขยะแทนองคกรปกครองสวนทองถนได เพราะมพระราชบญญต การสาธารณสข พ.ศ. 2535 เปดชองไวแลว อยางไรกดแมวาเอกชนจะเขามาด าเนนการจดการขยะแทนองคกรปกครองสวนทองถน อยางไรกตาม หากเอกชนตองการน าขยะทเกบและรบขนไปท าประโยชนใดๆ ไมวาจะเปนการน าขยะไปรไซเคลหรอน าไปแปรรปเปนพลงงาน นอกจากเอกชนจะตองขออนญาตจากองคกรปกครองสวนทองถน ยงจะตองด าเนนการตามขนตอนตามกฎหมายรวมลงทนระหวางรฐกบเอกชน ซงปจจบนคอ พระราชบญญตการให เอกชนรวมลงทนในกจการของรฐ พ.ศ. 2556 อกประการ

ดงนนการตความวาขยะเปนทรพยสนของรฐท าใหเอกชนไมสามารถน าขยะตางๆไปใชประโยชนไดโดยไมไดรบอนญาตจากองคกรปกครองสวนทองถน ในขณะทองคกรปกครองสวนทองถนหลายแหงกไมอนญาตใหเอกชนน าขยะดงกลาวไปบรหารจดการ เนองจากหากอนญาตใหเอกชนน าขยะไปใชประโยชน จะท าใหปรมาณขยะทจะถกน าไปก าจดมจ านวนลดลง เปนผลใหการตงงบประมาณรายจายกอาจลดลงตามไปดวย ซงปรมาณขยะเปนสงทตรวจสอบไดยาก ดงนน การใชงบประมาณจดการขยะมโอกาสทจะทจรตกบโครงการไดงายกวาโครงการประเภทอน35 จงเปนผลท าใหมขยะตกคางเปนจ านวนมากทเอกชนไมสามารถน าไปใชประโยชนได และรฐเองกไมมศกยภาพในการจดการขยะเหลานน ซงปญหาขยะดงกลาวกอใหเกดปญหาสงแวดลอมและปญหาความขดแยงของชมชนในพนททมขยะตกคางดงกลาวอกดวย

หากภาครฐตองการสงเสรมใหเอกชนเขามามสวนรวมในการจดการขยะ จงมความจ าเปนตองยกเลกแนวการตความวาขยะเปนทรพยสนของรฐ และก าหนดใหเอกชนทไดรบอนญาตเขามาด าเนนการจดการขยะโดยไดรบใบอนญาตเปนเจาของขยะทเกบและรบขนเพอไปจดการ ทงสองกรณนถอเปนการขจดอปสรรคในการด าเนนการของเอกชนประการส าคญ ซงหากเอกชนสามารถน าขยะมาใชประโยชนในดานตางๆ ไมวาจะเปนการน าขยะกลบมาใชใหม หรอการน า

34 เลขเสรจท 620/2543 บนทกส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรอง การด าเนน การก าจดมลฝอยจงหวดปทมธาน (การวาจางบรษทเอกชนเพอด าเนนการก าจดขยะมลฝอยของเทศบาลเมองคคต จงหวดปทมธาน. 35 ปานเทพ พวพงษพนธ, “คมอ “โกงขยะ” ฝากใหรฐบาลพลเอกประยทธ,” สบคนเมอวนท 7 เมษายน 2559, http://www.manager.co.th/Weekend/ViewNews.aspx?NewsID=959000 0033547.

115

ขยะไปแปรรปเปนพลงงาน กจะสามารถแกไขเรองการจดการขยะทไมมประสทธภาพขององคกรปกครองสวนทองถน เพราะการใหเอกชนเปนผใหบรการ (Service Provider) แยกตางหากจากรฐซงควรเปนเพยงผก ากบดแล (Regulator) ยอมท าใหการจดการขยะมประสทธภาพมากกวาการใหรฐเปนทงผใหบรการและผก ากบดแล เพราะอาจมผลประโยชนทบซอน นอกจากนยงแกปญหา การทจรตในหนวยงานของภาครฐในการบรหารจดการขยะ อกทง การทเอกชนน าขยะไปใชประโยชนโดยวธการอนยงสามารถลดปญหาสงแวดลอมจากการก าจดขยะไดอกประการหนง

จากการศกษาเครองมอทางเศรษฐศาสตร รวมไปถงมาตรการตางๆทเกยวกบการจดการ

ขยะในประเทศไทย จะพบวายงมปญหาและขอจ ากดหลายประการและเมอศกษาการจดการขยะของตางประเทศในบทท 3 จะเหนวาในตางประเทศไดน าภาษสงแวดลอมมาใชในการจดการปญหาขยะ ซงไดแก ภาษขยะ ซงภาษดงกลาวเปนเครองมอทน าหลกผกอมลพษเปนผจายมาประยกตใชอยางเปนรปธรรมและมประสทธภาพ ชวยสรางแรงจงใจในการปรบเปลยนพฤตกรรมของประชาชนทกอใหผลเสยตอสงแวดลอม สรางรายไดเพอใชในการจดการปญหาขยะใหกบรฐ อกทงยงสามารถอดชองวางของมาตรการสงการและควบคมโดยกฎหมายได ส าหรบประเทศไทยยงไมมการน าภาษสงแวดลอมมาใชในการจดการปญหาขยะแตอยางใด ผเขยนจงขอเสนอใหมการจดเกบภาษขยะซงรายละเอยดเกยวกบหลกการและโครสรางภาษจะไดกลาวตอไปในบทท 6 บทสรปและขอเสนอแนะ

116

บทท 6 บทสรปและขอเสนอแนะ

6.1 บทสรป

การพฒนาและขยายตวทางเศรษฐกจและสงคม สงผลใหเกดการขยายตวของชมชนเมอง และการขยายตวของอตสาหกรรม การทองเทยว การคมนาคม การคาและการบรการตางๆ อกทง การเพมขนของประชากรและพฤตกรรมการอปโภคบรโภคทขาดจตส านกของประชาชน ปจจยดงกลาวลวนเปนเหตทท าใหขยะมปรมาณเพมมากขนอยางรวดเรวและตอเนองทกป ซงขยะเหลานลวนกอใหเกดปญหาสงแวดลอมมากมาย

ปญหามลพษทมาจากขยะท าใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและสขอนามยของมนษย ไมวาจะเปนการเกดมลพษในแหลงน าซงมสาเหตมาจากการปนเปอนโดยกากของเสยในแหลงน า มลพษทางอากาศทเกดการเผาขยะทกองทงไวในทโลงหรอเกดจากการเผาสงเหลอใชวสดตางๆ ซงเปนการเพมกาซคารบอนไดออกไซดเขาสบรรยากาศ อกทงยงเกดกลนเหมนรบกวนจากกองขยะททงไวบนพนหรอการฝงกลบทไมไดมาตรฐานและยงท าใหเกดปญหากาซเรอนกระจกจากกองขยะทม การทบถมกนเปนเวลานานและเกดการยอยสลายตามขบวนการทางธรรมชาตในสภาพไรออกซเจน นอกจากนนยงท าใหเกดมลพษตอดนและน าใตดนจากการปนเปอนของน าชะขยะ ท าใหดนและน าใตดนบรเวณนนไมสามารถน าไปใชประโยชนอนๆไดอก โดยเฉพาะการท าการเกษตร 1 จะเหนไดวาปญหาขยะเปนปญหาสงแวดลอมทมผลกระทบตอสงแวดลอมโดยภาพรวมทงในอากาศ ในน า ในดนและน าใตดน การแกไขปญหาขยะเปนเรองทเรงดวนและมความส าคญเปนอยางมาก

ดานมาตรการจดการปญหาขยะในประเทศไทย เนนการจดการดวยวธการก าจดซงเปน การแกปญหาทปลายเหต ดงจะเหนไดจากนโยบายของรฐบาลทมงแกปญหาการจดการขยะตกคางและการสรางสถานทฝงกลบ รวมไปถงการสรางโรงงานเผาขยะ2 ซงเมอพจารณาจากหลกการจดการสงแวดลอมและแนวคดระดบชนการจดการขยะ วธก าจดไมไดเปนการแกปญหาขยะทยงยน เนองจากการสรางสถานทก าจดขยะไมวาจะเปนการฝงกลบ หรอการสรางโรงงานเผาขยะ ลวนกอใหเกดปญหาสงแวดลอมจากการด าเนนงานดงกลาว และมกจะถกตอตานจากประชาชนบรเวณใกลเคยงอกดวย

1 อาณต ตะปนดา, ความรเบองตนเกยวกบการจดการมลฝอย, (กรงเทพ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2553), น. 39-42. 2 แผนแมบทการจดการมลฝอยและของเสยอนตราย ฉบบผานความเหนชอบจากคณะรกษาความสงบแหงชาต เมอวนท 26 สงหาคม พ.ศ. 2557.

117

หนวยงานหลกทมหนาทในการบรหารจดการขยะในประเทศไทย คอ องคกรปกครองสวนทองถน อนไดแก เทศบาล องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนต าบล กรงเทพมหานคร และเมองพทยา ซงมหนาทในการเกบ ขน และด าเนนการก าจด อยางไรกด การด าเนนการขององคกรปกครองสวนทองถนหลายแหงยงเปนไปอยางไมมประสทธภาพ องคกรปกครองสวนทองถนหลายแหงไมมการใหบรการก าจดขยะหรอมการใหบรการก าจดขยะ แตไมถกตองตามหลกวชาการ เนองมาจากองคกรปกครองสวนทองถนมงบประมาณในการบรหารจดการขยะไมเพยงพอ เพราะงบประมาณทไดรบการจดสรรจากรฐบาลใหจดท าบรการสาธารณะมจ ากด อกทงรายไดจากการจดเกบคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะกเปนรายไดทมจ านวนนอย ประกอบกบผบรหารทองถนไมไดใหความส าคญในการจดการปญหาขยะเทาทควร3 เหนไดจากมองคกรปกครองสวนทองถนหลายแหงไมมการใหบรการก าจดขยะในทองถน โดยใหประชาชนด าเนนการก าจดเอง4 จงท าใหองคกรปกครองสวนทองถนไมประสบความส าเรจในการด าเนนการจดการปญหาขยะ

ในสวนการน ามาตรการทางเศรษฐศาสตรมาใชจดการปญหาขยะขององคกรปกครองสวนทองถนซงไดแก การจดเกบคาธรรมเนยมการเกบและรบขนขยะเกบกเปนไปอยางไมมประสทธภาพเพราะคาธรรมเนยมดงกลาวเปนรายไดทจดเกบไดนอยอนเนองมาจากกฎหมายทเกยวของซงไดแก กฎกระทรวงวาดวยอตราคาธรรมเนยมการใหบรการเกบ ขน และก าจดสงปฏกลหรอมลฝอย และอตราคาธรรมเนยมอนๆ พ.ศ. 2545 ทออกตามความในพระราชบญญต การสาธารณสข พ.ศ. 2535 ก าหนดเพดานขนสงของอตราคาธรรมเนยมไวไมเกน 40 บาทตอเดอน ในกรณมขยะไมเกน 500 ลตรตอวนซงเปนอตราสงสดทองคกรปกครองสวนทองถนจะออกขอก าหนดของทองถนเพอจดเกบ อนเปนอตราทต ากวาตนทนทรพยากรรวม ไมครอบคลมและไมสะทอนตนทนการจดการขยะทแทจรง เนองจากไมไดรวมคาใชจายในการก าจดขยะและตนทนสงแวดลอม รวมถงตนทนทางสงคม ท าใหประชาชนขาดแรงจงใจในการลดปรมาณและคดแยกขยะ เนองจากไมไดรบผลกระทบตามหลกผกอมลพษเปนผจายซงเปนหลกการจดการสงแวดลอมทมงใหผทกอมลพษตองแบกรบคาใชจายในการจดการขยะตามปรมาณขยะทตนกอขน และเมอไมไดรบผลกระทบดงกลาว ท าใหประชาชนไมตระหนกถงตนทนคาใชจายทรฐตองลงทนไปกบการจดการขยะ สงผลใหองคกร

3 สจตรา วาสนาด ารงด, “ความเขาใจผด “คาก าจดขยะ” ถงเวลาทประชาชนตองจาย?,” สบคนเมอวนท 7 กรกฎาคม 2558, http://www.manager.co.th/iBizChannel/ViewNews.Aspx?N ewsID= 9580000055311. 4 กรมควบคมมลพษ, “รายงานสถานการณมลพษของประเทศไทย ป 2557,” สบคนเมอวนท 29 ธนวาคม 2558, http://infofile.pcd.go.th/mgt/pcdreport_Pollution2557.pdf?CFID=183477 8&CFTOKEN=97355245.

http://www.manager.co.th/iBizChannel/ViewNews.Aspx

http://infofile.pcd.go.th/mgt/pcdreport_Pollution2557

118

ปกครองสวนทองถนแตละทองถนซงมภารกจในการจดการขยะตองใชงบประมาณเปนจ านวนมากในการด าเนนงาน อกทงบางทองถนกยกเวนการจดเกบคาธรรมเนยม ท าใหองคกรปกครองสวนทองถนมงบประมาณในการจดการขยะท ไมเพยงพอ สงผลใหการบรหารจดการขยะเปนไปอยางไมมประสทธภาพ ท าใหเกดขยะตกคางในแตละปเปนจ านวนมาก ซงขณะนถอเปนปญหาทรนแรงในหลายทองท

สวนของกฎหมายทเกยวกบการจดการขยะในปจจบน ไดแก กฎหมายวาดวยการจดการสงแวดลอมในภาพรวมคอ พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2535 แตกไมมบทบญญตทเกยวกบการบรหารจดการขยะโดยตรง มเพยงบทบญญตทก าหนดใหเรองการจดการขยะตองวาไปตามกฎหมายวาดวยการจดการขยะ นนกคอ พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 อยางไรกด กฎหมายดงกลาวกเปนกฎหมายทก าหนดอ านาจขององคกรปกครองสวนทองถนในการบรหารจดการขยะ และอ านาจในการออกขอก าหนดของทองถนเพอจดการขยะ ตงแตการจดการขยะ ณ แหลงก าเนด การเกบรวบรวม การขน และการก าจดขยะ และขอก าหนดในการอนญาตใหเอกชนสามารถจดเกบคาบรการในกรณทเอกชนเขามาด าเนนการจดการขยะในทางธรกจ ซงถอเปนการแกปญหาทปลายเหต

นอกจากนน กฎหมายทเกยวกบการก ากบดแลจดการขยะในแงการด าเนนกจการโรงงานอตสาหกรรมซงปรากฏอยในพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 และพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 เปนกฎหมายทมลกษณะเปนมาตรการสงการและควบคมโดยทางกฎหมาย อกทงเมอพจารณาตามแนวคดระดบชนการจดการขยะแลว กฎหมายทไดกลาวมาขางตนลวนเปนกฎหมายทเนนการก าหนดแนวทางการจดการขยะโดยวธการก าจด ซงเปนการจดการขยะในล าดบชนสดทายซงเปนระดบชนการจดการขยะทกอมลพษตอสงแวดลอมมากทสด

อกทงการบรหารจดการขยะในประเทศไทยยงขาดการมสวนรวมของภาคเอกชน เพราะยงไมมองคกรปกครองสวนทองถนใดทออกใบอนญาตใหเอกชนเขามาด าเนนการจดการขยะโดยท าเปนธรกจ เนองจากภาครฐยงไมมกลไกและนโยบายทชดเจนทจะสงเสรมใหภาคเอกชนเขามามสวนรวมในการจดการขยะ การใหภาคเอกชนเขามามสวนรวมในการจดการขยะมกจะอยในรปแบบการจางเอกชนรบขนขยะและน าขยะไปก าจด โดยท าเปนสญญาวาจาง องคกรปกครองสวนทองถนซงเปนผวาจางยงคงเปนผมอ านาจหนาทในการจดการขยะและในการจดเกบคาธรรมเนยมเกบและรบขนเชนเดม อยางไรกด การท าสญญาวาจางเอกชนด าเนนการแทนในลกษณะดงกลาวยงคงเปนองคกรปกครองสวนทองถนขนาดใหญ เชน กรงเทพมหานคร เทศบาลนครหาดใหญ เปนตน ซงหากพจารณาแลวจะพบวาการใหเอกชนเขาด าเนนการจดการขยะแทนยอมเปนการแบงเบาภารกจขององคกรปกครองสวนทองถนทมมากมายใหนอยลง อกทงการใหเอกชนลงทนในการด าเนนการ ดานขยะกเปนการลดรายจายขององคกรปกครองสวนทองถนในการบรหารจดการขยะลงดวย

119

อยางไรกด แมจะมกฎหมายเปดชองใหเอกชนเขามาจดการขยะกตาม แตเอกชนไมสามารถน าขยะไปใชประโยชนโดยน าขยะไปรไซเคล หรอน าไปแปรรปเปนพลงงานได เนองมาจากรฐตความวาขยะเปนทรพยสนของรฐ ตองด าเนนการตามขนตอนการขออนญาตใชทรพยสนของทางราชการตามขนตอน ซงถอเปนอปสรรคตอเอกชนเปนอยางมาก ประกอบกบองคกรปกครองสวนทองถนหลายแหงกไมตองการใหขยะกบเอกชนไปด าเนนการดงกลาว เพราะจะกระทบกบการจดสรรงบประมาณการจดการขยะ ซงเปนงบประมาณททจรตไดงาย เพราะปรมาณขยะเปนสงทตรวจสอบไดยาก ดงนน หากขยะมปรมาณนอยลง กจะท าใหจดสรรงบประมาณไดนอยลง องคกรปกครองสวนทองถนหลายแหงจะไมตองการใหเอกชนน าขยะไปด าเนนการดงกลาว

จากการศกษาจะเหนไดวามาตรการตางๆ ไมวาจะเปนมาตรการทางกฎหมายหรอเครองมอทางเศรษฐศาสตรทใชในประเทศไทย เชน การจดการคาธรรมเนยมการใช ยงไมสามารถแกปญหาขยะไดอยางมประสทธภาพและยงยน ในหลายๆประเทศ อาท สหราชอาณาจกร ประเทศนวซแลนด และ มลรฐมนนโซตา สหรฐอเมรกาเปนตวอยางของการน าเครองมอทางภาษอากรมาใชในการจดการปญหาขยะ โดยน าหลกการผกอมลพษเปนผจายอนเปนหลกการจดการสงแวดลอมมาตงเปนหลกในการแกไขปญหา ซงหลกการใหญๆของการจดเกบภาษขยะนนคลายๆกน คอ ตองการเพมคาใชจายในการจดการขยะใหสงเพอใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมของผผลตขยะใหตระหนกถงตนทนดานสงแวดลอม อกทงยงท าใหเกดแรงจงใจในการลดปรมาณการผลตขยะ การคดแยกขยะ ณ จดก าเนด รวมไปถงการจดการขยะดวยวธทเปนมตรกบสงแวดลอม และตองการเพมรายไดเพอน าไปจดการดานสงแวดลอม อยางไรกดรายละเอยดตางๆ เชน ฐานภาษ อตราภาษ การยกเวนภาษ กมความแตกตางกนไป ซงแตละประเทศกมจดเดนและจดดอย ดงนน เมอจะน าภาษขยะมาปรบใชกบประเทศไทยกตองมการพจารณาค านงถงความเหมาะสมตอไป

จากทกลาวมาขางตน จงสรปไดวาการจดการปญหาขยะในประเทศไทยยงเนนการใชมาตรการสงการและควบคมโดยกฎหมายในการแกไขปญหาขยะ แมจะมการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรโดยการเกบคาธรรมเนยมการเกบและรบขนกยงเปนการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรทไมมประสทธภาพ เนองจากการจดเกบคาธรรมเนยมดงกลาวจดเกบในอตราทต า ปจจบนอตราคาธรรมเนยมอยทครวเรอนละไมเกน 40 บาทตอเดอน จงไมสงผลกระทบตอผผลตขยะในการเปลยนแปลงพฤตกรรมในการใชทรพยากรแตอยางใด อกทงการแกปญหาขยะซงเปนปญหาสงแวดลอมไมสามารถจะแกปญหาใชโดยมาตรการสงการและควบคมเพยงมาตรการเดยวได จ าเปนตองน ามาตรการทางเศรษฐศาสตรมาใชจดการปญหาควบคกน อกทงยงตองค านงถงหลกการจดการสงแวดลอมอนไดแก หลกผกอมลพษเปนผจาย โดยใชเครองมอทางเศรษฐศาสตร ไมวาจะเปนภาษสงแวดลอมหรอคาธรรมเนยมการใหบรการมาใชเปนกลไกส าคญทท าใหสนคาและบรการสะทอนตนทนดานสงแวดลอม อนจะท าใหผบรโภคเปลยนแปลงพฤตกรรมทเปนการกอใหเกดมลพษ และ

120

ตระหนกถงภาระทตนจะตองแบกรบมากขน โดยเสนอใหมการจดเกบภาษขยะ โดยมหลกการวาหากผใดผลตขยะเปนจ านวนมากหรอไมมการคดแยกประเภทของขยะกจะท าใหมภาระทางภาษมาก นอกจากนการจดการขยะควรตองน าหลกการความเปนหนสวนของรฐกบเอกชนมาปรบใช ดวยการสงเสรมใหเอกชนเขามาลงทนและมบทบาทในการจดการสงแวดลอมมากขนดวย

ดงนน จงมความจ าเปนอยางยงทควรมการน าเครองมอทางภาษดวยการจดเกบภาษขยะมาใชในการแกไขปญหาขยะอนเปนปญหาสงแวดลอมทรนแรงมากในปจจบน โดยอาศยรปแบบและวธการจดเกบภาษขยะของสหราชอาณาจกร ประเทศนวซแลนด และมลรฐมนนโซตา สหรฐอเมรกา มาปรบปรงใหสอดคลองกบบรบทของประเทศไทย เพอใหปญหาขยะจะไดรบการแกไขอยางมประสทธภาพและยงยนตอไป 6.2 ขอเสนอแนะ

จากการศกษาปญหาการจดการขยะของประเทศไทยทไดกลาวไวแลวขางตนประกอบศกษาแนวทางการจดการปญหาขยะของสหราชอาณาจกร ประเทศนวซแลนด และมลรฐมนนโซตา สหรฐอเมรกา พบวา ประเทศไทยยงขาดเครองมอและกลไกทหลากหลายในการแกปญหา ประกอบกบการด าเนนการแกปญหาของภาครฐยงขาดการมสวนรวมของภาคเอกชนและภาคประชาชน อกทงนโยบายของรฐกยงไมไดน าหลกการจดการสงแวดลอมมาใชใหเกดประสทธภาพสงสด จงขอเสนอแนวทางในการแกปญหาขยะ ดวยการเสนอใหมการจดเกบภาษขยะ (Waste Tax) ซงมรายละเอยด ดงตอไปน

6.2.1 หลกการทวไปของภาษขยะ

ภาษขยะ (Waste Tax) เปนภาษสงแวดลอมประเภทหนง มวตถประสงคใน การเพมตนทนในสงทเปนอนตรายตอสงแวดลอมซงในทนคอ การก าจดขยะซงเปนกจกรรมทกอมลพษตอสงแวดลอม ดงนนการจดเกบภาษขยะจงเปนความพยายามทจะน าตนทนดานสงแวดลอมรวมเขาไปกบคาบรการจดการขยะ เพอท าใหคาใชจายในการรบบรการจดการขยะมราคาสงขนซงจะสงผลใหผกอมลพษตระหนกถงภาระทตนจะตองแบกรบตามหลกการผกอมลพษเปนผจายซง หลกการทวไปของภาษขยะมสาระส าคญ ดงตอไปน

6.2.1.1 การก าหนดความหมายและลกษณะส าคญของภาษขยะ กฎหมายภาษขยะหมายถงกฎหมายภาษสงแวดลอมทบญญตหลกเกณฑ

และวธการอนเกยวกบการจดเกบภาษจากปรมาณขยะทถกน าไปก าจดดวยวธตางๆ ไมวาจะเปน การฝงกลบ การเผาในเตาเผาโดยไมมการน าขยะไปผลตเปนพลงงาน และการน าไปท าปยหมก

121

ลกษณะของภาษขยะเปนภาษสงแวดลอมประเภทหนง เนองจาก ฐานภาษเปนสงทมผลกระทบในทางลบอยางเปนพเศษหรอสรางความเสยหายตอสงแวดลอม นอกจากนยงมลกษณะเปนภาษทางออม เนองจากผมหนาทเสยภาษและผรบภาระภาษไมใชบคคลเดยวกน กลาวคอ ผมหนาท เสยภาษ คอ ผประกอบการจดการขยะ และผรบภาระภาษคอ ผรบบรการจดการขยะซงเปน ผกอใหเกดขยะ โดยผประกอบการจะผลกภาระภาษผานไปยงคาบรการจดการขยะทผประกอบการจดเกบกบผรบบรการจดการขยะ

6.2.1.2 เหตผลและความจ าเปนในการจดเกบภาษขยะ ปจจบนจะเหนไดวาประเทศไทยมแนวนโยบายและแผนในการจดการ

ปญหาขยะ รวมไปถงกฎหมายทเกยวกบการจดการขยะมากมาย แตกยงไมเพยงพอทจะแกปญหาขยะทมอย จงเหนวาการเกบภาษมเหตผลและความส าคญดงตอไปน

(1) เพอท าใหตนทนสงแวดลอมรวมอยในคาบรการดวยวธการจดเกบภาษ การจดเกบภาษขยะนนเปนการเพมตนทนในราคาบรการการจดการขยะ

ใหสงขนซงราคาบรการควรสะทอนถงตนทนของทรพยากรทงหมดทใชไป ท าใหผลกระทบภายนอกหรอมลพษทเกดขนกบสงแวดลอมของสงคมถกน ามาคดรวมเปนตนทนทงหมด5เพอใหผรบบรการซงไดแก ผทกอใหเกดขยะตองแบกรบภาระตนทนสงแวดลอม กลาวคอ เพอใหผกอใหเกดขยะตองรบผดชอบในการก าจดมลพษทตนกอขนตามหลกผกอมลพษเปนผจาย

อกท งการจด เกบภาษขยะท าให เกดขอได เปรยบกวาการจด เกบคาธรรมเนยมบางประการคอ คาธรรมเนยมทจะจดเกบจะครอบคลมตนทนการใหบรการเทานน ไมสามารถจดเกบในลกษณะทมสวนเกนจากตนทนการใหบรการได ตางจากการจดเกบภาษทไม ไดจ ากดระดบอตราภาษไว ดงนนการจดเกบภาษจงสามารถจดเกบโดยเพมตนทนอนได เชน ตนทนสงแวดลอม เปนตน นอกเหนอจากตนทนการจดการเกยวกบการจดเกบภาษซงเปนแนวคด ภาษแบบปก (Pigouvian Tax)6

5 พจณฏฐ สมใจ, “การจดการปญหาสงแวดลอมดวยภาษและการควบคม : ศกษากรณสารเคมปองกนศตรพชและสตว,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2552), น. 139. 6 กฤษรตน ศรสวาง, “ระบบสงแวดลอมส าหรบประเทศไทย : ศกษาแนวทางการใชมาตรการภาษคารบอน”, (ดษฎนพนธดษฎบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556), น. 41.

122

(2) เพอท าใหมการปรบเปลยนพฤตกรรมการผลตและการบรโภคของ ผทเกยวของ

การปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคสามารถเหนไดจากการเปลยนมาใชบรการทมภาระภาษสงแวดลอมในจ านวนทนอยกวาเมอเปรยบเทยบกบภาระภาษสงแวดลอมในบรการชนดอน หรอการปรบเปลยนพฤตกรรมบางอยางทไมเปนมตรตอสงแวดลอม เชน การจดเกบภาษขยะท าใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมของผผลตขยะ รวมไปถงผใหบรการก าจดขยะ กลาวคอ ท าใหผผลตขยะมความจ าเปนตองคดแยกขยะตงแตแหลงก าเนด เนองจากการคดแยกขยะจะท าใหแยกขยะทมภาระคาใชจายในการรบบรการก าจดมาก เชน ขยะอนตรายและขยะตดเชอ อกจากขยะทมภาระคาใชจายในการรบบรการก าจดนอย เชน ขยะทสามารถน ามารไซเคลได อกทง ยงจงใจใหผบรโภคเลอกใชผลตภณฑทสามารถน ากลบมาใชประโยชนไดอกครงเพอลดปรมาณขยะทน าไปก าจด

(3) เพอเพมรายไดใหกบรฐในการจดการปญหาสงแวดลอม การจดเกบภาษขยะเปนอกทางเลอกในการเพมรายไดใหกบรฐในการ

จดการสงแวดลอมอกวธการหนงและรายไดจากภาษขยะควรน าไปจดการปญหาสงแวดลอมโดยเฉพาะและควรจดสรรเงนบางสวนใหองคกรปกครองสวนทองถนซงเปนหนวยงานทมความใกลชดกบปญหาสงแวดลอมในทองถนมากทสดดวย

6.2.1.3 ชองทางในการบญญตกฎหมายเพอจดเกบภาษ การด าเนนการบญญตกฎหมายภาษเพอจดเกบภาษขยะด าเนนการได

3 ชองทาง ไดแก 1. ใหบญญตกฎหมายภาษในรปแบบพระราชบญญตภาษขยะ ซง

กฎหมายดงกลาวมการบญญตรายละเอยดเกยวกบโครงสรางภาษขยะอนไดแก ผมหนาทเสยภาษ ฐานภาษ อตราภาษ การบรรเทาภาระภาษ การด าเนนการเกยวกบการจดเกบภาษ และการน ารายไดทางภาษไปใชประโยชนดวยวธการตางๆ ใหอยในกฎหมายฉบบเดยว โดยการตราเป นกฎหมายในระดบพระราชบญญต ท งน เพอใหการออกกฎหมายในการจดเกบภาษขยะสอดคลองกบ หลกความยนยอมใหจดเกบภาษของประชาชน ซงมหลกวากฎหมายเกยวกบการจดเกบภาษจงตองผานกระบวนการนตบญญตซงเปนความยนยอมพรอมใจรวมกนของประชาชนในรฐ โดยใหตวแทนของประชาชนมาท าหนาทแทนประชาชนในการใหความยนยอมในการจดเกบภาษ7 หรอ

2. ในกรณทมการประกาศใชรางพระราชบญญตมาตรการการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. ... ยอมท าใหมกฎหมายทเปนบอเกดของอ านาจในการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตร

7 ธรพงษ ปตวฒนกล, “หลกความยนยอมใหจดเกบภาษของประชาชนในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2554), น. 7-9.

123

มาใชเพอการจดการสงแวดลอม โดยสามารถด าเนนการใหเกดการจดเกบภาษขยะได แตในกฎหมายไดก าหนดใหเลอกเกบภาษประเภทใดนน ใหเปนอ านาจของฝายบรหาร กลาวคอ ใหเปนอ านาจของรฐมนตรผรบผดชอบมอ านาจในการตราเปนพระราชกฤษฎกา ก าหนดหลกเกณฑ วธการ เงอนไข อตรา และการจดสรรเงนภาษ ซงการบญญตกฎหมายภาษอากรทจะใชบงคบในการจดเกบภาษสงแวดลอมจากประชาชน รวมถงขนตอนการน ารายไดไปใช การจดตงกองทน การด าเนนการบรหารกองทน รวมถงการตรวจสอบการใชเงนภาษตองมการก าหนดเปนกฎหมายทฝายนตบญญตซงเปนตวแทนของประชาชนใหความเหนชอบตามหลกความยนยอมใหจดเกบภาษของประชาชนใน การจดเกบภาษทเปนกฎหมายทกระทบตอสทธเสรภาพของประชาชน8

3. ในกรณทมการประกาศใชรางพระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. ... ซงเปนกฎหมายแมบททเกยวกบการบรหารจดการขยะ มบทบญญตคาธรรมเนยมการจดการขยะและกองทนการบรหารจดการขยะ ซงอาจมการเพมบทบญญตเกยวกบการจดเกบ ภาษขยะไวในกฎหมายดงกลาว ท านองเดยวกบประเทศนวซแลนดทมพระราชบญญตการลดปรมาณขยะ ค.ศ. 2009 (Waste Minimisation Act 2009) ซงการบญญตกฎหมายในลกษณะนจะท าใหกฎหมายเกยวกบการบรหารจดการขยะมเอกภาพ

การออกกฎหมายภาษขยะเหนวาควรด าเนนการออกกฎหมายจดเกบจดเกบภาษในระดบพระราชบญญต โดยใชชอวา “พระราชบญญตภาษขยะ พ.ศ. ...” จะม ความเหมาะสมและเปนการจดเกบภาษทชอบดวยกฎหมายกวาการออกพระราชกฤษฎกาโดยอาศยอ านาจตามรางพระราชบญญตมาตรการการคลงเพอสงแวดลอม พ.ศ. ... ซงเปนกฎหมายทออกโดยฝายบรหารอนขดตอหลกความยนยอมใหจดเกบภาษของประชาชนและหลกความชอบดวยกฎหมาย โดยก าหนดโครงสรางภาษขยะไดแก ผมหนาทเสยภาษ ฐานภาษ อตราภาษ การด าเนนการเกยวกบการจดเกบภาษ และการน ารายได ไปใชประโยชน โดยวธการต างๆไว ในกฎหมายด งกล าว สวนรายละเอยด เชน วธการค านวณปรมาณน าหนกขยะ วธการยนแบบแสดงรายการเสยภาษ เปนตน ใหเปนอ านาจฝายบรหารก าหนดโดยออกเปนกฎหมายล าดบรองไดตามทพระราชบญญตใหอ านาจไว

6.2.1.4 การก าหนดกลไกในการสนบสนนการจดการขยะท เปนมตรกบสงแวดลอม

ปจจบน เทคโนโลยการน าขยะมาแปรรปเปนพลงงาน หรอเทคโนโลย การรไซเคลไดรบความสนใจทงจากภาครฐและภาคเอกชน หากมกลไกทชวยสนบสนน เชน การ ให สทธประโยชนทางภาษบางประการจะเปนการแรงเสรมใหมการใชเทคโนโลยดงกลาวมากยงขน เพอลดปรมาณขยะทจะถกน าไปก าจดโดยวธทไมเปนมตรกบสงแวดลอม เชน การเผาทไมถกสขลกษณะ

8 ธรพงษ ปตวฒนกล, อางแลว เชงอรรถท 7, น. 7-9.

124

หรอการน าขยะไปฝงกลบ หรอการน าไปทงแจง เปนตน อกทงยงเปนเคร องมอในการสงเสรมใหม การน าขยะมาใชใหมและน าขยะไปรไซเคล เนองจากการเกบภาษขยะนน ขยะแตละประเภทใชอตราภาษทแตกตางกน ดงนนจงท าใหเกดแรงจงใจในการคดแยกขยะ เพอทจะลดภาระทางภาษใหนอยลง และเปนการสงเสรมการใชผลตภณฑทสามารถน ากลบมาใชใหมไดอกดวย

นอกจากน ยงมความจ าเปนตองขจดอปสรรคบางประการ เชน ประเดนการตความวาขยะเปนทรพยสนของรฐ อนท าใหเอกชนไมสามารถน าขยะไปใชประโยชนอนๆ ได เชน การน าขยะมารไซเคล หรอการน าขยะไปแปรรปเปนพลงงาน เปนตน ดงนน กฎหมายภาษขยะควรก าหนดใหเอกชนทเขามาด าเนนการจดการขยะไมวาจะเขามาด าเนนการแทนในลกษณะท าสญญาวาจางหรอไดรบอนญาตจากองคกรปกครองสวนทองถนสามารถน าขยะทเกบและขนไปใชประโยชนได โดยไมตองขออนญาตจากองคกรปกครองสวนทองถน

6.2.2 โครงสรางภาษขยะ การก าหนดโครงสรางการจดเกบภาษขยะเปนการแจกแจงขอบเขตของการจดเกบ

ภาษทผก าหนดนโยบายหรอหนวยงานภาษหรอหนวยงานทเกยวของจะตองวางแผนและก าหนดหลกเกณฑและรายละเอยดตางๆอนเปนสาระส าคญ อนประกอบไปดวย สงทอยในบงคบตองเสยภาษ หรอฐานภาษ, บคคลทมหนาทเสยภาษ, การก าหนดอตราภาษทตองช าระ, การด าเนนการเกยวกบ การจดเกบภาษและการน ารายไดจากภาษไปใชประโยชนโดยวธการตางๆ ซงแยกพจารณาดงน

6.2.2.1 บคคลผมหนาทเสยภาษขยะ ส าหรบกรณการจดเกบภาษขยะในฐานะท เปนภาษสงแวดลอม

ประเภทหนง โดยหลกการแลวผกอมลพษจะตองเปนผเสยภาษ อยางไรกด การใหผทผลตขยะแตละรายเปนผเสยภาษอาจจะเกดความยงยาก ขดกบหลกความสะดวกในการปฏบตตามกฎหมายภาษเนองจากผเสยภาษมจ านวนมาก และหากตองเกบจากผผลตขยะแตละราย จะท าใหเกดคาใชจายในการบรหารจดการของรฐเปนจ านวนมาก ซงขดกบหลกความประหยดเมอพจารณาจากตนทนการบรหารงานภาษ ดงนนการก าหนดผเสยภาษผผลตขยะจงไมเหมาะสม

เมอศกษาการจดเกบภาษขยะในตางประเทศแลวพบวา หากเปน การก าหนดใหผประกอบการก าจดขยะทไดรบอนญาตใหประกอบกจการเปนผจดเกบและน าสงภาษใหกบรฐ กลาวคอ ผประกอบการจดการขยะเปนผมหนาทเสยภาษตามกฎหมายแลวผลกภาระทางภาษไปใหกบผรบบรการซงถอวาเปนผรบภาระทางภาษตามความเปนจรงในท านองเดยวกบผประกอบการจดทะเบยนภาษมลคาเพม ซงมาตรา 18 แหงพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 กเปดชองใหองคกรปกครองสวนทองถนอนญาตใหเอกชนเขามาด าเนนการจดการขยะโดยท าเปนธรกจได จะท าใหลดจ านวนผมหนาทเสยภาษลงและเนองจากผประกอบการมจ านวนไมมากและ

125

ตองจดทะเบยนจงท าใหรฐตรวจสอบไดงาย ท าใหปองกนการหลกเลยงภาษไดอกดวย และหากองคกรปกครองสวนทองถนใดด าเนนการจดการขยะเองจะตองมหนาทช าระภาษขยะดวยเชนเดยวกน

ดงนน ผมหนาทเสยภาษขยะ ไดแก 1. ผประกอบการสถานก าจดขยะทไดรบใบอนญาตจากองคกร

ปกครองสวนทองถนตามมาตรา 199 แหงพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 เชน สถานทก าจดขยะดวยวธเผาดวยเตาเผา สถานขนถาย และสถานทฝงกลบ

2. องคกรปกครองสวนทองถน ในกรณไมมเอกชนทใหบรการจดการขยะในทองถนดงกลาว องคกรปกครองสวนทองถนมหนาทน าภาษไปสงใหกบรฐในฐานะทตนเปนผประกอบการสถานก าจดขยะนน

6.2.2.2 ฐานภาษ การก าหนดฐานภาษสงแวดลอมนน สงทอยในบงคบตองเสยภาษจะตอง

สะทอนใหเหนถงผลกระทบทางลบตอสงแวดลอม การจดเกบภาษกเพอลดผลกระทบดงกลาว ดวยการจดเกบจากกระบวนการจดขยะในขนตอนสดทาย ดงนน ฐานภาษ คอ ปรมาณหรอน าหนกของขยะทจะถกน าไปก าจด ณ สถานทก าจดขยะ เพราะเมอพจารณาจากแนวคดระดบชนการจดการขยะแลวจะพบวาขนตอนการก าจดขยะเปนขนตอนทมผลกระทบตอสงแวดลอมมากทสด10 ดงนนจงมความจ าเปนตองใชเครองมอทางภาษในการควบคมปรมาณการน าขยะไปก าจดดวยการจดเกบ ภาษขยะและเพอจงใจใหผผลตขยะตระหนกถงตนทนทางสงแวดลอมดวยการเพมภาระในการจดการขยะผานทางคาบรการทบวกกบภาษ ท าใหประชาชนมคาใชจายในการจดการขยะเพมมากขน

การจดเกบภาษจากฐานปรมาณหรอน าหนกขยะมความจ าเปนตองใหนยามของค าวา “ขยะ” เพอทจะก าหนดวาวตถทอยในขายทจะตองน ามาค านวณเพอเสยภาษขยะตองมลกษณะเชนไร ซงค าวา “ขยะ” อาจนยามไดวา วสดหรอวตถใดๆกตามทเหลอจากกระบวนการผลตหรอการอปโภคบรโภค และผถอครองขยะมเจตนาทจะทงขยะนน

9 พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 มาตรา 19 บญญตวา “หามมใหผใดด าเนนกจการรบท าการเกบ ขน หรอก าจดสงปฏกล หรอมลฝอย โดยท าเปนธรกจหรอโดยไดรบประโยชนตอบแทนดวยการคดคาบรการ เวนแตจะไดรบใบอนญาตจากเจาพนกงานทองถน” 10 Organisation for Economic Co-operation and Development, “Taxation, Innovation and Environment,” Assessed March 24, 2016, http://www.keepeek.com/ Digital-Asset-Management/oecd/environment/taxation-innovation-and-the-environm ent_9789 264087637-en#page52.

126

ดงนนลกษณะส าคญของขยะทจะอยในขายตองเสยภาษตองมเจตนาทจะทงวตถนน การน าวตถเขาสสถานทก าจดขยะเพอจดประสงคในกระบวนการจดการขยะ เชน วสดทจะน าไปกลบทบเพอคลมขยะในหลมฝงกลบไมอยในนยามของค าวาขยะจงไมอยในขายตองน ามาค านวณเพอเสยภาษ

สวนการยกเวนภาษขนอยกบนโยบายของรฐวาจะยกเวนภาษใหกบหนวยงานใดหรอยกเวนภาษส าหรบวตถประเภทใด11 ซงการยกเวนภาษสงแวดลอมควรยกเวนใหนอยทสด เพราะหากมการยกเวนภาษมากจนเกนไป จะท าใหตนทนในกระบวนการผลตหรอสนคาชนดนนลดลง ทงๆทกระบวนการผลตหรอสนคาดงกลาวกอใหเกดมลพษ ซงภาคการผลตหรอผบรโภคสนคากจะเลอกกระบวนการการผลตหรอบรโภคสนคานนๆ เพราะมตนทนการผลตหรอสนคาราคาถกกวา อนท าใหการจดเกบภาษสงแวดลอมเพอเพมตนทนการผลตทกอให เกดมลพษไมเปนไปตามวตถประสงคของการจดเกบภาษสงแวดลอม12

6.2.2.3 อตราภาษ อตราภาษขยะควรมการเปลยนแปลงไดตามสภาวะเงนเฟอและควรม

การปรบอตราใหสงขนเรอยๆในแตละป การใชอตราภาษขยะเปนการใชอตราภาษตามปรมาณหรอน าหนกของขยะทน าไปก าจดทเรยกวา อตราภาษตามปรมาณเดมหรออตราตามสภาพ ซงเปนการแบงตามประเภทของขยะ โดยใชหลกเกณฑความเปนมลพษตอสงแวดลอม ไดแก ขยะอนตราย ขยะทวไป และขยะทกอมลพษตอสงแวดลอมนอย

อตราภาษขยะก าหนดเปน 3 อตรา ซงการก าหนดอตราภาษหลายอตรามความจ าเปนในการบงคบใชกฎหมายภาษขยะ เพราะเปนกลไกส าคญทจะจงใจใหผผลตขยะด าเนนการคดแยกขยะเพอลดปรมาณขยะกอนทจะน าขยะไปก าจด ณ สถานประกอบการ ดวยการก าหนดอตราคาบรการและอตราภาษตามประเภทของขยะ กลาวคอ หากเปนขยะทกอมลพษตอสงแวดลอมมาก กเสยคาบรการและภาษขยะในอตราทสง หากเปนขยะทกอมลพษนอยกเสยคาบรการและภาษขยะ ในอตราทต า

ในสวนการก าหนดอตราภาษ หากมการน าภาษขยะมาใชในประเทศไทยจ าเปนตองใหนกเศรษฐศาสตรค านวณอตราภาษทเหมาะสมอกครง และในระยะแรกควรจดเกบในอตราไมสงมาก เพอใหเกดการปรบตวของผประกอบการและประชาชนทวไป ทงเปนการลดแรง

11 Ibid. 12 Organisation for Economic Co-Operation and Development, “Environmental Taxation : A Guide for Policy Makers,” Accessed March 22, 2016, https://www.oecd.org/en v/tools-evalution/48164926.pdf.

127

ตอตานจากประชาชน เนองจากการจดเกบภาษใหมๆมกจะไมไดรบการยอมรบจากประชาชนเทาทควรเพราะเปนการเพมภาระคาใชจายใหกบประชาชน จากนนคอยปรบอตราใหสงขนเรอยๆเพอใหบรรลวตถประสงคทตงไว ส าหรบอตราภาษนนเสนอใหใช 3 อตราคอ อตราสง อตรามาตรฐาน และอตราต า ซงมสาระส าคญดงน

(1) อตราสง อตราส งใชกบขยะอนตรายหรอของเสยอนตราย เชน ขยะตดเช อ

ขยะอเลกทรอนกส น ามน สารอนทรยตกคางทเปนของเหลว กากตะกอนและของแขงทเปนสารอนทรย กากตะกอนของแขงท เปนสารอนนทรย เปนตน เนองจากขยะอนตรายเปนขยะทสงผลกระทบตอสงแวดลอมมากทสด ทงจากกระบวนการผลตและกระบวนการก าจด จงควรจดเกบภาษในอตราทสงทสด

(2) อตรามาตรฐาน อตรามาตรฐานใชกบขยะทวไปซงมกระบวนการการก าจดมผลกระทบตอ

สงแวดลอมนอยกวาขยะอนตรายหรอของเสยอนตราย (3) อตราต า

อตราต าเปนอตราใชกบขยะทกอมลพษนอย กลาวคอ เปนขยะทมกระบวนการจดการทไมสงผลกระทบตอสงแวดลอมมากนก กลาวคอ ขยะดงกลาวจะไมเกดปฏกรยาทางเคมหรอทางชวภาพ อกทงไมเนาเสย และไมเกดการเผาไหมในลกษณะทจะมผลกระทบในทางลบตอสงแวดลอมหรอสขอนามยของมนษย เชน วตถจ าพวกหนและทราย เซรามคหรอคอนกรต แร กากแรทผานกระบวนการเผา ขเถา แคลเซยมซลเฟต เปนตน

6.2.2.4 การบรรเทาภาระภาษ การบรรเทาภาระภาษขยะมขนเพอสงเสรมใหผประกอบการทน าขยะไป

ใชประโยชนในทางเศรษฐกจไดรบสทธประโยชนบางประการ ทงนการใหเครดตภาษกเพอใหผประกอบการไดรบประโยชนโดยอาจจะไมตองเสยภาษขยะเฉกเชนเดยวกบการยกเวนภาษ แตการใหเครดตภาษตางจากการยกเวนภาษคอ เมอใชระบบเครดตภาษ ผประกอบการยงตองน าขยะมารวมค านวณเปนฐานภาษ แตไดรบเครดตภาษคนในภายหลง

แมระบบเครดตภาษท าใหเกดความยงยากบางประการ อกทงยงเปนการเพมตนทนในการด าเนนการใหแกของผประกอบการ แตกมขอดคอท าใหรฐไดรบเงนภาษไปใชประโยชนและท าใหเกดความมนใจวาผประกอบการจะด าเนนการน าขยะไปใชประโยชน ซงตางจากการยกเวนภาษทผประกอบการไมตองแจงแกรฐวามปรมาณขยะทจะน าไปรไซเคลเทาใด ท าใหรฐไมสามารถตรวจสอบไดวาผประกอบการน าขยะไปรไซเคลหรอไม กรณนหากมองในแงรฐจะเหนไดวาการใชระบบเครดตภาษจะท าใหรฐไดรบประโยชนมากกวาการยกเวนภาษ

128

การบรรเทาภาระภาษขยะ ดวยการใหเครดตภาษส าหรบขยะทน าไป รไซเคลและขยะทน าไปแปรรปเปนพลงงาน มสาระส าคญ ดงตอไปน

(1) ผมสทธขอเครดตภาษ ผทมสทธไดรบคอ ผประกอบการสถานประกอบการจดการขยะทไดรบ

ใบอน ญ าตให ด าเน นการจ ดการขยะโดยท าเป นธ รก จหรอโดยได ร บประโยชน ตอบแทน ดวยการคดคาบรการตามมาตรา 19 แหงพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 หากเปนกรณองคกรปกครองสวนทองถนด าเนนการจดการขยะเอง และมการน าขยะไปใชประโยชนดวยวธตางๆ เชน น าไป รไซเคลหรอน าไปแปรรปเปนพลงงาน องคกรปกครองสวนทองถนดงกลาวไมสามารถขอเครดตภาษได

(2) ประเภทของเครดตภาษ (2.1) การใหเครดตภาษส าหรบขยะทจะไปรไซเคล

ห า ก ม ก า ร น า ข ย ะ ท ส า ม า ร ถ น า ไป ร ไซ เค ล เข า ม า ใน สถานประกอบการจดการขยะ ผประกอบการจะตองเสยภาษขยะเหลานน แมจะไมไดน ามาก าจดในสถานประกอบการกตาม แตผประกอบการสามารถมาขอเครดตภาษในภายหลงได โดยค านวณเครดตภาษจากปรมาณขยะ โดยใชอตราภาษตามประเภทของขยะทมการน าไปรไซเคล

(2.2) การใหเครดตภาษส าหรบขยะทจะน าไปแปรรปเปนพลงงาน ในกรณ ท ม ก ารน าขยะท จ ะน า ไป แปรรป เป นพล งงาน

ผประกอบการสามารถมาขอเครดตภาษคนได ในการค านวณเครดตภาษทผประกอบการจะไดรบ ค านวณโดยใชอตราภาษทใชกบขยะทจะถกขนยายออกไปกจะไดจ านวนเครดตภาษดงกลาว

6.2.2.5 การด าเนนการเกยวกบการจดเกบภาษ การด าเนนการเกยวกบการจดเกบภาษขยะเปนการพจารณาในแงการ

บรหารเกยวกบการจดเกบภาษขยะซงเปนเรองทส าคญ เนองจากการบงคบใชกฎหมายเกบภาษจะท าใหเกดอ านาจและหนาทตามกฎหมายกลาวคอ ผลของกฎหมายภาษขยะจะท าใหผเสยภาษมหนาทจะตองปฏบตตามกฎหมายและหนวยงานของรฐมอ านาจและหนาท ในการจด เกบภาษ ซงมสาระส าคญดงตอไปน

(1) หนวยงานทมอ านาจหนาทจดเกบภาษ หนวยงานทมอ านาจหนาทจดเกบภาษขยะเหนวาควรเปนกรมสรรพากร

เนองจากระบบการจดเกบภาษขยะมลกษณะคลายคลงกบภาษมลคาเพม เชน มการใชระบบใบก ากบภาษเชนเดยวกน เปนตน13ซงกรมสรรพากรมอ านาจหนาทในการจดเกบอยแลว อกทงกรมสรรพากรม

13 John Snape and Jeremy de Souza, Environment Taxation Law : Policy Contexts and Practice, (Aldershot, England : Ashgate, 2006), p. 38.

129

ระบบการบรหารงานและบคลากรทมความรความเชยวชาญ และมส านกงานสรรพากรพนทซงใหบรการครอบคลมทวประเทศ14จงท าใหผประกอบการผมหนาทช าระภาษขยะไดรบความสะดวกในการน าภาษมาช าระใหกบรฐ

(2) วธการค านวณภาษ การค านวณภาษขยะนนสามารถค านวณได ดวยการน าปรมาณหรอ

น าหนกขยะทน าไปก าจด ณ สถานทก าจดขยะคณดวยอตราภาษตามประเภทของน าหนก ดงน ภาษทตองเสย = ปรมาณขยะ x อตราภาษ

6.2.2.6 การน ารายไดจากภาษไปใชประโยชนดวยวธการตางๆ

จากการศกษาภาษขยะของสหราชอาณาจกร ประเทศนวซแลนด และมลรฐมนนโซตา สหรฐอเมรกา การน ารายไดจากภาษไปใชประโยชนของแตละประเทศ มความแตกตางกน โดยสหราชอาณาจกรน ารายไดทางภาษเขาคลงแผนดนในฐานะทเปนรายไดทวไปและน าไปใชจายในการจดท าบรการสาธารณะโดยการออกกฎหมายงบประมาณแผนดนซงถอวาสอดคลองกบหลกวนยทางการคลง ในขณะทประเทศนวซแลนด ไดแบงรายไดจากภาษเปนหลายสวน ทงทแบงใหกบหนวยงานสวนทองถน และเขากองทนทเกยวกบการบรหารจดการขยะ ซงมลกษณะคลายคลงกบการบรหารจดการภาษขยะของมลรฐมนนโซตา ทเนนการจดสรรเงนรายไดไปยงทองถน และเนนการน ารายไดไปใชจายในกจการทเกยวกบสงแวดลอม อนมลกษณะเปนการจดสรรรายไดทางภาษสงแวดลอมเพอสนบสนนโครงการหรอแผนงานทเกยวกบสงแวดลอมโดยเฉพาะ ซงเมอพจารณาแลว การน ารายไดไปใหประโยชนในลกษณะดงกลาวมความสะดวกกวากรณแรก และสามารถก าหนดโครงการหรอแผนงานทเกยวกบสงแวดลอมทตองการสนบสนนไดอยางชดแจง อยางไรกด กรณนอาจจะมขอโตเถยงวาไมสอดคลองกบหลกวนยทางการคลง

ผเขยนเหนวา รายไดจากภาษขยะซงเปนภาษสงแวดลอมควรน ามาใชจดการเกยวกบการจดการขยะโดยเฉพาะ และควรแบงใหเปนรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน เนองจากองคกรปกครองสวนทองถนเปนหนวยงานทใกลชดกบปญหาขยะมากทสด และรายไดอกสวนหนงควรน าสงเขากองทนทเกยวกบการจดการขยะโดยเฉพาะ ซงมสาระส าคญดงน

1. น ารายไดจากภาษแบงใหกบองคกรปกครองสวนทองถนโดยอางองจากการจดสรรเงนรายไดภาษขยะของประเทศนวซแลนดตามสตรการค านวณดงตอไปน

14 กรมสรรพากร, “สถานทตงและส านกงานของกรมสรรพากร,” สบคนขอมลเมอวนท 21 ตลาคม พ.ศ. 2558, http://www.rd.go.th/publish/337.0.html.

130

การจดสรรเงนรายไดจากภาษขยะนนจะตองค านงตองจ านวนประชากร

เนองจากอตราการเกดขนของขยะนน มาจากการอปโภคบรโภคสนคาและบรการท าใหเกดสงเหลอ ซงตอมาไดกลายเปนขยะ ดงนน ปจจยส าคญปจจยหนงทกอใหเกดปญหาขยะคอจ านวนประชากร

2. ใชจายเงนสวนทเหลออยตามกรณตอไปน 2.1 เปนคาใชจายในการจดเกบและบรหารเงนภาษ 2.2 สมทบกองทนทเกยวกบการการบรหารจดการขยะ

จากนโยบายของรฐบาลในปจจบนซงใหความส าคญกบการบรหารจดการขยะ แตเมอ

พจารณาจะเหนไดวารฐบาลใหความส าคญกบการด าเนนการจดการขยะตกคางและการสรางบอฝงกลบขยะเพมเตมซงเปนการเนนย าใหเหนวารฐบาลก าลงแกปญหาดงกลาวทปลายเหต และแมจะมนโยบายและเปาหมายในการน าขยะไปรไซเคลและการน าขยะไปแปรรปเปนพลงงาน แตกยงขาดมาตรการทสงเสรมใหมการด าเนนการจดการขยะดวยวธดงกลาวอยางเปนรปธรรม ดงนนการน าเครองมอทางภาษมาใชในการจดการปญหาขยะควบคกบการจดเกบคาบรการจดการขยะจะเปนทางออกหนงใหนโยบายของรฐดงกลาวสามารถบรรลผลได ทงน เพอใหการแกปญหาขยะเปนไปอยางมประสทธภาพ ยงยน และสอดคลองกบหลกการจดการปญหาสงแวดลอม

เงนภาษทแบงใหกบ = (ภาษทจดเกบไดในปภาษนน – ภาษทจะตองคน x ประชากรในทองถน หนวยงานทองถน 2 จ านวนประชากร ทงหมด

131

บรรณานกรม

หนงสอ กรมควบคมมลพษ. มารจก...มาตรการทางเศรษฐศาสตรในการจดการมลพษ. กรงเทพ : สวนเศรษฐศาสตร

สงแวดลอม กองแผนงานและประเมนผล กรมควบคมมลพษ, 2558. กรมควบคมมลพษ.รายงานสถานการณมลพษของประเทศไทย ป 2557. กรงเทพ : เทก แอนด เจอร

นล พบลเคชน, 2558. ดเรก ปทมสรวฒน. การคลงทองถน รวมบทความวจยเพอเพมพลงใหทองถน. กรงเทพ : พ.เอ. ลฟวง, 2549. ปรชา เปยมพงศสานต. เศรษฐศาสตรสงแวดลอมและการจดสรรทรพยากรธรรมชาต . กรงเทพฯ :

โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2542. พรยตม วรรณพฤกษ. ตอบโจทยสงแวดลอมทองถน : แนวทางการจดการขยะและน าเสยขององคกร

ปกครองสวนทองถน, กรงเทพ : เอ.พ.กราฟค ดไซนและการพมพ, 2553. มงสรรพ ขาวสอาด และ กอบกล รายะนาคร. เครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอจดการสงแวดลอม .

เชยงใหม : ลอคอนดไซดเวรค, 2552. มงสรรพ ขาวสอาด. จดเปลยนสงแวดลอมไทย : การวเคราะหชองวางนโยบาย. เชยงใหม : ลอคอนด

ไซดเวรค, 2552. วทย ตนตยกล. กฎหมายเกยวกบภาษอากร. กรงเทพ: ส านกฝกอบรมกฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, 2528. สภาภรณ อนยะวงษ , ธ ารงศกด บญญานตย , สมชาย อนทรงาม, ณฏฐพงษ จลาเกตโพธชย,

ปทมวรรณ คณประเสรฐ, นวพร สงวนหม และสปปภา โอฬารรตนมณ . คมอ 3 Rs กบ การจดการของเสยภายในโรงงาน. กรงเทพ : ม.ป.ท., 2555.

ส านกก าจดกากของเสยและสารอนตราย . สถานการณขยะมลฝอยของประเทศไทย พ.ศ.2556. กรงเทพมหานคร : กรมควบคมมลพษ, 2557.

____________________________. คมอแนวทางลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอยส าหรบอาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหมบาน . กรงเทพ : รงศลปการพมพ (1977), 2551.

ส านกงานนโยบายและแผนสงแวดลอม. รายงานสถานการณคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2544. กรงเทพ : โรงพมพวฑรยการปก, 2545.

อรญ ธรรมโน. ความรทวไปทางการคลง (ฉบบปรบปรง). กรงเทพ : ไทยวจยและฝกอบรม, 2548.

132

อาณต ตะปนดา. ความรเบองตนเกยวกบการจดการมลฝอย. กรงเทพ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2553.

อ านาจ วงศบณฑต. กฎหมายสงแวดลอม, พมพครงท 3. กรงเทพ : วญญชน, 2557. รายงานวจย ทนงเกยรต เกยรตศรโรจน, จตเทพ ประสทธอยศล, ณฐน วรยศ และอตพงศ นนทพนธ. รายงานวจย

เร อง การศ กษาว เคราะห แนวทางการจ ดการขยะในการผล ตไฟฟ าในระด บอ า เภอ ( Feasibility Study of Waste Management for District Scale Electricity Generation). กรงเทพมหานคร : ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, 2552.

บรษท แมคโครคอนซลแทนท จ ากด และ Fichtner (Asia) Pte.Ltd.. รายงานวจย เรอง การเปรยบเทยบเทยบความเหมาะสมของวธก าจดมลฝอย. กรงเทพมหานคร : กรมควบคมมลพษ, 2536.

ปเนต มโนมยวบลย โทมส ลงควสท และนาโอโกะ โทโจ. รายงานวจย เรอง หลกการขยายความผดของผผลตในบรบทของประเทศก าลงพฒนา การจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสในประเทศไทย. ลนด : Greenpeace International, 2552.

สดใจ จ าปา, กลยา สนทรวงศสกล และโสภา ชนเวชกจวานชย. รายงานวจย เรอง การจดการและการก าจดมลฝอยของประเทศไทย. กรงเทพมหานคร : ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, 2539.

ส ำนกนโยบำยและแผนทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม. รำยงำนวจย เรอง โครงกำรศกษำกำรจดท ำแผนยทธศำสตรกำรบรหำรจดกำรขยะมลฝอยชมชนและขยะมลฝอยชมชนอนตรำยชมชนระดบประเทศ. กรงเทพมหำนคร :ส ำนกนโยบำยและแผนทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม, 2548.

อภชต เทอดโยธน, จรวรรณ เตยรถสวรรณ , ทนงเกยรต เกยรตศรโรจน และสมชำย มณวรรณ. รำยงำนวจย เรอง กำรศกษำเชงนโยบำยและกำรยอมรบของประชำชนในกำรผลตไฟฟำจำกชวมวล (จำกขยะในเขตกรงเทพฯ-ปรมณฑลและนอกเขตปรมณฑล). กรงเทพมหำนคร : ส ำนกงำนคณะกรรมกำรวจยแหงชำต, 2552.

อ านาจ วงศบณฑต, ณฏฐา หงสพฤกษ, กตตพงษ กตยารกษ, ประเสรฐ ตปนยางกร, ชยนต ตนตวสดาการ, ไพโรจน มนเดน, โกเมท ทองภญโญชย และวพล กตทศนาสรชย. รายงานวจย เรอง ขอเสนอและการปรบปรงกลไกการควบคมและบงคบใชกฎหมายสงแวดลอม (Recommendation for Laws and Regulations for Environment Protection and Operating Mechanisms for Control and Enforcement). กรงเทพมหานคร : กรมควบคมมลพษ, 2540.

http://www.tnrr.in.th/2558/?page=research_result&name=%E0%B8%97%E0%B8%99%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B8%95%E0%B8%B4+%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%A8%E0%B8%B4%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%88%E0%B8%99%E0%B9%8C




https://koha.library.tu.ac.th/cgi-bin/koha/opac-search.pl?q=an:430744

133

วทยานพนธและการคนควาอสระ กญชวร ศรค า. “มาตรการทางภาษเพอสงเสรมการลงทนในโครงการตามกลไกการพฒนาทสะอาด.”

วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2554. กมลภส เศรษฐวชราวนช. “ภาษบรรจภณฑ.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร, 2557. กฤษรตน ศรสวาง. “ระบบภาษสงแวดลอมส าหรบประเทศไทย: ศกษาแนวทางการใชมาตรการทาง

กฎหมายภาษคารบอน.” ดษฎนพนธ คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556. ณฐธยาน วองวงศารกษ . “การจดเกบภาษเฉพาะส าหรบกองทนประกนสขภาพ .” วทยานพนธ

มหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2555. ธรพงษ ปตวฒนกล. “หลกความยนยอมใหจดเกบภาษของประชาชนในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร

ไทย.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2554. บณฑต คมวานช. “การบรหารจดการขยะมลฝอยของกองบน 41 จงหวดเชยงใหม.” การคนควาแบบ

อสระ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, 2555. พจณฏฐ สมใจ. “การจดการปญหาสงแวดลอมดวยภาษและการควบคม : ศกษากรณสารเคมปองกนก าจด

ศตรพชและสตว.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2552. พฤฒชย ด ารงรตน. “การใชภาษสรรพสามตเพอการรกษาสงแวดลอม .” งานเอกสารวชาการสวน

บคคลของการอบรมหลกสตรผบรหารกระบวนการยตธรรมระดบสง (บ.ย.ส.) : วทยาลยการยตธรรม ส านกงานศาลยตธรรม, 2555.

มนตทพย พลสข. “การใชมาตรการทางเศรษฐศาสตรเพอเพมประสทธภาพการบงคบใชกฎหมาย.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2549.

สทศน ทองสถตย. “การใชมาตรการทางภาษและกฎหมายในการจดการปญหาสงแวดลอม : ศกษาเฉพาะกรณแบตเตอรและของเสยอนตราย.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2554.

สพรรณการ ไทยวฒน. “ผลกระทบและความเปนไปไดในทางธรกจของระบบการน าระบบ มดจ า-คนเงนมาใช : ศกษากรณผลตภณฑแบตเตอร.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2543.

บทความ ฎาฎะน วฒภดากร. “ภาษสงแวดลอม.” สรรพากรสาสน. ฉบบท 10. ปท 54. (ตลาคม 2552) : 17-18.

134

ณชชา บรณสงห. “การบรหารจดการขยะ : กรณจงหวดสงขลาและกรงเทพมหานคร.” บทความวชาการ ส านกวชาการ ส านกงานเลขาธการวฒสภา (มนาคม 2558) : 2.

ณชชา บรณสงห. “ขยะดอยคา: ประโยชนทางพลงงานทคาดไมถง.” บทความวชาการ ส านกวชาการ ส านกงานเลขาธการวฒสภา (มถนายน 2558) : 5.

พรวท โควคชาภรณ . “ภาษสงแวดลอม (Environment Tax).” บทความวชาการ ส านกวชาการ ส านกงานเลขาธการวฒสภา ฉบบท 22 ปท 3 (พฤศจกายน 2556) : 9-11.

วชย โกสวรรณจนดา. “มาตรการทางกฎหมายในการจดการขยะมลฝอยของประเทศไทย (Laws and Regulations on Solid Waste Management in Thailand).” วารสารจดการสงแวดลอม ฉบบท 2 ปท 11 (2558) : 82.

สมภาษณ วเชยร จงรงเรองกจ. อธบดกรมควบคมมลพษ. ศนยขาว TCIJ. 21 เมษายน 2557. เอกสารประกอบการประชมสมมนา ฝายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, “การจดการ

สงแวดลอม : เครองมอทางเศรษฐศาสตร.” ในการสมมนาวชาการป 2547 เรองเหลยวหลงแลหนา : ยสบปเศรษฐกจสงคมไทย. จดโดยมลนธชยพฒนา, ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแห งชาต , สถาบนพฒนาองคกรชมชน, กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, และมลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ชลบร, 2547.

ปรยะดา โชควญญ . “ประชมรบฟงความคดเหน การคดอตราคาธรรมเนยมการบ าบดและ หรอก าจดมลฝอย 11 ธนวาคม พ.ศ. 2556.” ในการประชมเพอรบฟงความคดเหน การคดอตราคาธรรมเนยมการบ าบดและหรอก าจดมลฝอย. จดโดยส านกอนามยสงแวดลอม กรมอนามย กรงเทพมหานคร, 2556.

สออเลกทรอนกส “กทม.คาดยอดแรงงานตางดาวในกรงกวา 1 ลานคน "สขมพนธ" เปดโอกาสบตร"แรงงานตางดาว"

เขาเรยนโรงเรยนกทม.” http://www.bangkokbiznews.com/news/detail/627488,

135

2 กมภาพนธ 2559. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. “สวนท 2 ขนตอนการด าเนนงาน.” http://reo10.m

nre.go.th/ewt_dl_link.php?nid=831, 18 เมษายน 2559. กรงเทพมหานคร. “ จ านวนประชากรในเขตกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2547-2557.” http://203.155.

220.230/bmainfo/esp/pop/population 57.html, 2 กมภาพนธ 2559. “กรงเทพฯเมองสรางขยะมากทสด 9,900 ตน/วน หนงคนผลต 1.53 กก./วน ใชคนเกบขน 10,221 คน.”

http://thaipublica.org/2014/11/bangkok-big-garbage-problem/, 2 กมภาพนธ 2559. กรมควบคมมลพษ. “การจดการขยะมลฝอยชมชน.” http://www.pcd.go.th/info_serv/waste_g

arba ge.html, 29 มนาคม 2559. _____________. “ความรดาน 3Rs.” http://www. pcd.go.th/info_serv/waste_3R.htm, 22

มนาคม 2559. กรมสรรพากร. “สถานทตงและส านกงานของกรมสรรพากร.” http://www.rd.go.th/publish/337.0.ht

ml, 21 ตลาคม พ.ศ. 2558. กรมอนามย. “การจดการมลฝอยตดเชอตามพระราชบญญตการสาธารณสข.” http://www.thana

kom.co.th/thanakom/upload/seminar/2558/File_2.pdf, 18 เมษายน 2559. จนทรจรา พงษราย. “แกะรอยนโยบายสาธารณะ ภาษสงแวดลอม พรอมหรอยงส าหรบสงคมไทย? .”

http://www.tuhpp.net/1810.pdf, 4 กรกฎาคม 2558. เทศบาลนครหาดใหญ . “ขอมลพนฐานหาดใหญ .” http://www.hatyaicity.go.th/content/15,

31 มกราคม 2559. _________________. “โครงการ ฟร คาเกบขยะ.” http://www.hatyaicity.go.th/news/detail/582,

2 กมภาพนธ 2559. ธเรศ ศรสถตย. “เทคโนโลยการจดการขยะมลฝอยท เหมาะสมกบองคกรปกครองสวนทองถน .”

http://infofile.pcd.go.th/waste/Train_wasttech.pdf, 17 มนาคม 2559. ปทมวรรณ คณประเสรฐ . “มาตรการและกฎหมายการบรหารจดการมลพษกากอตสาหกรรม .”

http://www.renewableenergy-asia.com/Portals/0/seminar/Presentation/02-มาตรการและกฎหมายวาดวยการจดการกากอตสาหกรรม.pdf, 28 มกราคม 2559.

ปานเทพ พวพงษพนธ. “คมอ “โกงขยะ” ฝากใหรฐบาลพลเอกประยทธ.” http://www.manager. co.th/Weekend/ViewNews.aspx?NewsID=9590000033547, 7 เมษายน 2559.

แผนงานสรางเสรมนโยบายสาธารณะทด ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ . “มาตรการทางการคล งเพ อส งแ วดล อม .” http://www.tuhpp.Net/files/E6.pdf, 7 เมษายน 2559.

http://reo10/

http://203.0.0.155/

http://www.pcd.go.th/info_serv/waste

http://www.hatyaicity.go.th/content/15

http://infofile.pcd.go.th/waste/Train_wasttech.pdf

http://www.renewableenergy-asia.com/


http://www.tuhpp/

136

“วาระแหงชาตวาดวย “ขยะ”.” http://www.thaipublica.org/2014/11/bangkok-big-garbage -problem/, 6 กมภาพนธ 2559.

ศนยขอมลกรงเทพมหานคร . “กฎหมายทเกยวกบกรงเทพมหานคร (ขอบญญต, เทศบญญต) .” http://203.155.220.230/bmainfo/law/law.php?t=031 &title=ข อบญ ญ ต ,%20เทศบญญต, 2 กมภาพนธ 2559.

ส านกงานเขตพระนคร. “การช าระคาธรรมเนยมเกบขนมลฝอยและสงปฏกล .” http://www.bang kok.go.th/pranakorn/page/sub/2897, 2 กมภาพนธ พ.ศ. 2559.

ส านกงานเศรษฐกจการคลง. “รายไดขององคกรปกครองสวนทองถน.” www.fpo.go.th/fpodoc/การคล งท อ งถ น %/20FIT%20D108-119/ส ดส วนราย ได ขององค กรปกครองส วนทองถน.xlsx, 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2559.

____________________. “รายงานความคบหนาของรางกฎหมายทอยในความรบผดชอบของส านกงานเศรษฐกจและการคลง .” http://www.Fpo.go.th/FPO/modules/Content/ getfile.php?contentfileID=5810, 8 กรกฎาคม 2558.

ส านกสงแวดลอม กรงเทพมหานคร และส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร. “รายไดคาธรรมเนยมการขนถายสงปฏกลและการเกบขนมลฝอย ของส านกงานเขต 50 แหง ปงบประมาณ 2541-2553 และประมาณการ 2554 และ 2555.” http://203.155.220. 230/info/stat_search/stat_54/finance54_16.pdf, 2 กมภาพนธ 2559.

ส านกงานสงแวดลอมภาคท 16. “เทศบาลนครหาดใหญ.” http://www.reo16mnre.go.th/reo16 /files/com_old_files/20110929175032xqvmp.Pdf, 31 มกราคม 2559.

________________________. “บทท 4 ผลการตดตามระบบก าจดขยะมลฝอยชมชน.” http://reo16.m nre.go.th/reo16/files/com_old_files/20110929175032twbkd.pdf, 2 กมภาพนธ 2559.

อาณต จางออน. “สมมนา “เพอรบฟงความคดเหนตอรางกฎหมายวาดวยการบรหารจดการขยะของประเทศไทย.”http://www.iceh.or.th/iceh/published/NewsPublishHearing270258 .pdf, 8 กรกฎาคม 2558.

L.P.N Development Group, “การคดแยกขยะ.” http://www.lpn.co.th/th/press/viewitem .aspx?nid=9, 30 ธนวาคม 2558.

เอกสารอนๆ Roadmap การจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย ฉบบผานความเหนชอบจากคณะรกษาความ

สงบแหงชาตเมอวนท 26 สงหาคม 2557.

http://www.thaipublica/

http://www/

http://203.0.0.155/

http://reo/

http://www.iceh.or.th/iceh/published/NewsPublishHearing270258%20.pdf

http://www.iceh.or.th/iceh/published/NewsPublishHearing270258%20.pdf

http://www.lpn.co.th/th/press/viewitem%20.asp

http://www.lpn.co.th/th/press/viewitem%20.asp

137

Books David Hughes. Tim Jewell. Jason Lowther. Niel Parpworth and Paula de Prez.

Environment Law 4th edition. London : Butterworth, 2002. Eurostat. Environment Taxes : A Statistical Guide. Luxembourg : Office of the European

Union, 2013. Janet E. Milne and Mikael Skou Anderson. Handbook of research on Environment

taxation. London : Edward Elgar Publishing Limited, 2012. John Snape and Jeremy de Souza. Environment Taxation Law : Policy Contexts and

Practice. Aldershot, England : Ashgate, 2006. Ministry for the Environment. Review of the effectiveness of the waste disposal levy,

2014 in accordance with section 39 of the Waste Minimisation Act 2008. Wellington : Ministry for the Environment, 2014.

Electronic Media Asian Development Bank. “Thailand: Capacity Building for Pollution Taxation and Resource

Mobilization for Environmental and Natural Resources Sectors — Phase II.” http://www.adb.org/ sites/ default/ files/project-document/68323/38626-tha-dpta.pdf, July 8, 2015.

Christian Fisher, Mathias Lehner and David Linsay McKinnon. “Overview of the use of landfill taxes in Europe.” http://scp.eionet.europa.eu/Publications/WP2012_1 /wp/WP2012_1, June 20, 2015.

Environment Agency, “How do we regulate landfill sites?.” http://apps.environment-agency.gov.uk/wiyby/37825.aspx, October 15, 2015.

European Commission. “Waste.” http://ec.Europ a.eu/environment/waste/, March 22, 2016. Government Statistical Service. “Fly-Tipping Statistic for England, 2014-2015.”

https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/ file/469566/Flycapture_201415_Statistical_release_ FINAL. pdf, April 6, 2016.

Her Majesty’s Revenue and Customs. “About Us.” https://www.gov.uk/government/ organisations/hm-revenue-customs/about, October 16, 2015.

http://scp.eionet.europa.eu/Publications/WP2012_1%20/wp/

http://scp.eionet.europa.eu/Publications/WP2012_1%20/wp/

https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/

https://www.gov.uk/government/

138

_______________. “Excise Notice LFT1: a general guide to Landfill Tax.” https://www.gov.uk/government/publications/excise-notice-lft1-a-gener al-guide-to-landfill-tax/excise-notice-lft1-a-general-guide-to-landfill-tax#summ ary-of-the-landfill-tax-qualifying-material-order-2011, June 24, 2015.

_______________. “Guidance Landfill Tax Rates.” https://www.gov.uk/government/p ublications/rates-and-allowances-landfill-tax/landfi ll-tax-rate s-from-1-april-2013, March 16, 2016.

_______________. “HMRC TAX AND NIC RECEIPS.” https://www.gov.uk/government/stati stics/hmrc-tax-and-nics-receipts-for-the-uk, May 21, 2016.

_______________. “Introduction: Rationale for the Tax.” http://www.hmrc.gov.uk/ma nuals/lftmanual/LFT1040.htm, March 16, 2016.

________________. “UK Landfill Tax National Statistics.” http://www.uktradeinfo.co.u k/index.cfm?task=bulllanfill, June 29, 2015.

Jane C. Powell and Amelia L. Craighill. “The Political Evolution of the Landfill Tax in the UK.” http://www.cserge.ac.uk/sites/default /files/wm_ 1996-01.pdf, April 6, 2016.

“Landfill Tax.” http://www.politics.co.uk/ reference/landfill-tax, March 27, 2016. Minneapolis, Minnesota. “Solid Waste & Recycle.” http://www.ci.minneapolis.mn.us/

solid-waste/about/stats/index.htm, March 27, 2016. Minnesota Department of Revenue. “A Profile of State and Local Taxes in

Minnesota.” http://www.revenue.state.mn.us/research_stats/Pages/Tax_ Hand books.aspx, March 30, 2016.

Minnesota House of Representatives Research Department. “Minnesota Solid Waste History.” http://www.house.leg.state.mn.us/hrd/pubs/solwaste.pdf, January 19, 2016.

Ministry for the Environment. “ Waste Minimisation Fund: Guidance for Applicant.” http://www.mfe.govt.nz/sites/default/files/media/Funding/wmf-guide-for-appli cants-%202015.pdf, January 5, 2016.

Organisation for Economic Co-operation and Development, “Environmental Taxation : A Guide for Policy Makers.” https://www.oecd.org/env/tools-evalution/481 64926.pdf, March 22, 2016.

_________________. “OECD Glossary of Statistical Terms – Environmentally related tax Definition.” https://stats.oecd. org/glossary/detail.asp?ID=6437, July 5, 2015.

https://www.gov.uk/government/publications/excise-notice-lft1-a-gen



http://www.uktrade/

http://www.cserge.ac.uk/sites/default%20/files/wm_%201996-01.pdf

http://www.politics.co.uk/%20reference/

http://www.ci.minneapolis/

http://www.house.leg/

http://www.mfe.govt.nz/sites/default/files/media/Funding/wmf-guide-for-appli

https://www.oecd.org/env/tools-evalution/



https://stats.oecd/

139

_______________. “OECD Glossary of Statistical Terms : Waste.” http://stats.oecd.org. glossary.asp? ID=2896, March 22, 2016.

______________. “Recommendation of the Council on Guiding Principles Concerning International Aspects of Environmental Policies.” http://acts.oecd.org/Instrument s/ShowInstrumentView.aspx?InstrumentID=4&InstrumentPID=255& Lang=en&Book =False, July 5, 2015.

______________. “Taxation, Innovation and Environment.” http://www.keepeek.com /Digital-Asset-Management/oecd/env ironment/taxation-innovation-and-the-environment_9789264087637-en#page 52, March 24, 2016.

______________. “The Political Economy of Environmentally Related Taxes.” http://www.oecd.org/env/toolsevaluation/thepoliticaleconomyofenvironmen tallyre latedtaxes.htm, March 28, 2016.

______________. “Waste.” https://data.Oecd .org/waste/municipal-waste.htm, May 25, 2016. Philippine Institute for Development Studies. “A law of nature The Command-and-

Control approach.” http://www.sswm.info/sites/default/files/reference_attac hments/PIDS%202002%20Standards%20in%20Command%20and20Control. pdf, July 4, 2015.

Revenue Scotland. “Scottish Landfill Tax.” https://www.revenue.scot/scottish-landfill-tax, June 6, 2016

The Office of the Revisor of the Statutes. “ 2015 Minnesota Statues : Chaper 297K. Solid Waste Management Taxes.” https://www.revisor.leg.state.mn.us/statu tes/?id=297H, January 19, 2016.

The United Nations Environment Programme. “UNEP Brief on Economics, Trade and Sustainable Development Information and Policy Tool from the United Nations Environment Programme.” http://www.unep.ch/etu/publications/UN EP_Econ_ Inst.PDF, February 9, 2016.

United States Environment Protection Agency. “State Funding Mechanism for Waste Disposal and Recycling Program.” http://www.ci.minneapolis.mn.us/www/gro ups/public/@publicworks/ documents/webcontent/wcms1p-139564.pdf, March 27, 2016.

http://stats.oecd.org/

http://acts.oecd.org/Instrument%20s/

http://acts.oecd.org/Instrument%20s/

http://www.oecd.org/env/toolsevaluati%20on/thepoliticaleconomyo

https://www.revenue.scot/scottish-landfill-tax

https://www.revenue.scot/scottish-landfill-tax

https://www.revisor.leg.state/

http://www.unep.ch/etu/publications/

http://www.ci.minneapolis.mn.us/

ภาคผนวก

140

ภาคผนวก ก พระราชบญญตการเงน ค.ศ. 1996 (Finance Act 1996)

ตอนท 8 สวนท 3 ภาษขยะ (Landfill Tax)

The basic provisions

39 Landfill tax. (1) A tax, to be known as landfill tax, shall be charged in accordance with this

Part. (2) The tax shall be under the care and management of the Commissioners of

Customs and Excise. 40 Charge to tax.

(1) Tax shall be charged on a taxable disposal. (2) A disposal is a taxable disposal if—

(a) it is a disposal of material as waste, (b) it is made by way of landfill, (c) it is made at a landfill site, and (d) it is made on or after 1st October 1996.

(3) For this purpose a disposal is made at a landfill site if the land on or under which it is made constitutes or falls within land which is a landfill site at the time of the disposal. 41 Liability to pay tax.

(1) The person liable to pay tax charged on a taxable disposal is the landfill site operator.

(2) The reference here to the landfill site operator is to the person who is at the time of the disposal the operator of the landfill site which constitutes or contains the land on or under which the disposal is made. 42 Amount of tax.

(1) The amount of tax charged on a taxable disposal shall be found by taking (a) [£13] for each whole tonne disposed of and a proportionately reduced

sum for any additional part of a tonne, or

141

(b) a proportionately reduced sum if less than a tonne is disposed of. (2) Where the material disposed of consists entirely of qualifying material this

section applies as if the reference to [£13] were to £2. (3) Qualifying material is material for the time being listed for the purposes of this

section in an order. (4) The Treasury must have regard to the object of securing that material is listed

if it is of a kind commonly described as inactive or inert.

Exemptions

43 Material removed from water. (1) A disposal is not a taxable disposal for the purposes of this Part if it is shown

to the satisfaction of the Commissioners that the disposal is of material all of which—

(a) has been removed (by dredging or otherwise) from water falling within subsection (2) below, and

(b) formed part of or projected from the bed of the water concerned before its removal.

(2) Water falls within this subsection if it is— (a) a river, canal or watercourse (whether natural or artificial), or (b) a dock or harbour (whether natural or artificial).

(3) A disposal is not a taxable disposal for the purposes of this Part if it is shown to the satisfaction of the Commissioners that the disposal is of material all of which—

(a) has been removed (by dredging or otherwise) from water falling within the approaches to a harbour (whether natural or artificial),

(b) has been removed in the interests of navigation, and (c) formed part of or projected from the bed of the water concerned before

its removal.

142

(4) A disposal is not a taxable disposal for the purposes of this Part if it is shown to the satisfaction of the Commissioners that the disposal is of material all of which—

(a) consists of naturally occurring mineral material, and (b) has been removed (by dredging or otherwise) from the sea in the course

of commercial operations carried out to obtain substances such as sand or gravel from the seabed

44A Contaminated land. E+W (1) A disposal is not a taxable disposal for the purposes of this Part if it is a

disposal within subsection (2) below. (2) A disposal is within this subsection if —

(a) it is of material all of which has been removed from land in relation to which a certificate issued under section 43B below was in force at the time of the removal;

(b) none of that material has been removed from a part of the land in relation to which, as at the time of the removal, the qualifying period has expired;

(c) it is a disposal in relation to which any conditions to which the certificate was made subject are satisfied; and

(d) it is not a disposal within subsection (4) below. (3) For the purpose of subsection (2)(b) above the qualifying period expires, in

relation to the part of the land in question — (a) in the case of a reclamation which qualified under section 43B(7)(a) below,

where the object involves the construction of — (i) a building; or (ii) a civil engineering work,

when the construction commences; (b) in any other case of a reclamation which qualified under section 43B(7)(a)

below, when pollutants have been cleared to the extent that they no longer prevent the object from being fulfilled; or

143

(c) in the case of a reclamation which qualified under section 43B(7)(b) below, when pollutants have been cleared to the extent that the potential for harm has been removed.

(4) Subject to subsection (5) below, a disposal is within this subsection if it is of material the removal of any of which is required in order to comply with —

(a) a works notice served under section 46A of the Control of Pollution Act 1974;

(b) an enforcement notice served under section 13 of the Environmental Protection Act 1990;

(c) a prohibition notice served under section 14 of the Environmental Protection Act 1990;

(d) an order under section 26 of the Environmental Protection Act 1990; (e) a remediation notice served under section 78E of the Environmental

Protection Act 1990 , (f) an enforcement notice served under section 90B of the Water Resources

Act1991; (g) a works notice served under section 161A of the Water Resources Act

1991. (h) an enforcement notice served under regulation 24 of the Pollution

Prevention and Control (England and Wales) Regulations 2000; (i) a suspension notice served under regulation 25 of those Regulations; or (j) an order under regulation 35 of those Regulations.

(5) A disposal shall not be regarded as falling within subsection (4) above where the removal of the material has been carried out by or on behalf of any of the following bodies:

(a) a local authority; (b) a development corporation; (c) the Environment Agency; (d) the Scottish Environment Protection Agency; (e) English Partnerships; (f) Scottish Enterprise;

144

(g) Highlands and Islands Enterprise; (h) the Welsh Development Agency.

(6) In this section — “development corporation” means — (a) in England and Wales, a corporation established under section 135 of the

Local Government, Planning and Land Act 1980; (b) in Scotland, a corporation established under section 2 of the New

Towns(Scotland) Act 1968; “English Partnerships” means the Urban Regeneration Agency established by

section 158 of the Leasehold Reform, Housing and Urban Development Act 1993;

“Highlands and Islands Enterprise” means the body established by section 1(b) of the Enterprise and New Towns (Scotland) Act 1990;

“land” includes land covered by water; “Scottish Enterprise” means the corporation established by section 1(a) of

the Enterprise and New Towns (Scotland) Act 1990; “the Welsh Development Agency” means the body established by section 1

of the Welsh Development Agency Act 1975. (7) For the purposes of this section —

(a) the removal of material includes its removal from one part of the land for disposal on another part of the same land; (b) the clearing of pollutants includes their being cleared from one part of the land for disposal on another part of the same land.

43A Contaminated land. S+N.I. (1) A disposal is not a taxable disposal for the purposes of this Part if it is a

disposal within subsection (2) below. (2) A disposal is within this subsection if —

(a) it is of material all of which has been removed from land in relation to which a certificate issued under section 43B below was in force at the time of the removal;

145

(b) none of that material has been removed from a part of the land in relation to which, as at the time of the removal, the qualifying period has expired;

(c) it is a disposal in relation to which any conditions to which the certificate was made subject are satisfied; and

(d) it is not a disposal within subsection (4) below. (3) For the purpose of subsection (2)(b) above the qualifying period expires, in

relation to the part of the land in question — (a) in the case of a reclamation which qualified under section 43B(7)(a) below,

where the object involves the construction of — (i) a building; or (ii) a civil engineering work

when the construction commences; (b) in any other case of a reclamation which qualified under section

43B(7)(a)below, when pollutants have been cleared to the extent that they no longer prevent the object from being fulfilled; or

(c) in the case of a reclamation which qualified under section 43B(7)(b) below, when pollutants have been cleared to the extent that the potential for harm has been removed.

(4) Subject to subsection (5) below, a disposal is within this subsection if it is of material the removal of any of which is required in order to comply with —

(a) a works notice served under section 46A of the Control of Pollution Act 1974;

(b) an enforcement notice served under section 13 of the Environmental Protection Act 1990;

(c) a prohibition notice served under section 14 of the Environmental Protection Act 1990;

(d) an order under section 26 of the Environmental Protection Act 1990; (e) a remediation notice served under section 78E of the Environmental

Protection Act 1990 (f) an enforcement notice served under section 90B of the Water Resources

Act1991;

146

(g) a works notice served under section 161A of the Water Resources Act 1991.

(h) an enforcement notice served under regulation 19 of the Pollution Prevention and Control (Scotland) Regulations 2000;

(j) a suspension notice served under regulation 20 of those Regulations; or (k) an order under regulation 33 of those Regulations.

(5) A disposal shall not be regarded as falling within subsection (4) above where the removal of the material has been carried out by or on behalf of any of the following bodies:

(a) a local authority; (b) a development corporation; (c) the Environment Agency; (d) the Scottish Environment Protection Agency; (e) English Partnerships; (f) Scottish Enterprise; (g) Highlands and Islands Enterprise; (h) the Welsh Development Agency.

(6) In this section — “development corporation” means —

in England and Wales, a corporation established under section 135 of the Local Government, Planning and Land Act 1980;

in Scotland, a corporation established under section 2 of the New Towns(Scotland) Act 1968;

“English Partnerships” means the Urban Regeneration Agency established by section 158 of the Leasehold Reform, Housing and Urban Development Act 1993;

“Highlands and Islands Enterprise” means the body established by section 1(b) of the Enterprise and New Towns (Scotland) Act 1990;

“land” includes land covered by water; “Scottish Enterprise” means the corporation established by section 1(a) of

the Enterprise and New Towns (Scotland) Act 1990;

147

“the Welsh Development Agency” means the body established by section 1 of the Welsh Development Agency Act 1975.

(7) For the purposes of this section — (a) the removal of material includes its removal from one part of the land for

disposal on another part of the same land; (b) the clearing of pollutants includes their being cleared from one part of the

land for disposal on another part of the same land. 43B Contaminated land: certificates.

(1) Subject to subsection (2) below, the Commissioners shall issue a certificate in relation to any land where —

(a) an application in writing is made by a person carrying out, or intending to carry out, a reclamation of that land (the applicant);

(b) the applicant provides to them such information as they may direct, whether generally or as regards that particular case;

(c) the application is made not less than 30 days before the date from which the certificate is to take effect; and

(d) the reclamation qualifies under subsection (7) below. (2) The Commissioners shall not refuse an application for a certificate in a case

where the conditions specified in subsection (1)(a) to (d) above are satisfied unless it appears to them —

(a) necessary to do so for the protection of the revenue; or (b) except where the applicant is one of the bodies mentioned in subsection

(5) of section 43A above, that all or part of the reclamation of land to which the application relates is required in order to comply with a notice or order mentioned in subsection (4) of that section.

(3) The Commissioners may make a certificate subject to such conditions set out in the certificate as they think fit, including (but not restricted to) conditions —

(a) that the certificate is to be in force only in relation to a particular quantity of material;

148

(b) that the certificate is to be in force only in relation to disposals made at a particular landfill site or sites;

(c) that the certificate is to be in force in relation to part only of the land to which the application relates.

(4) A certificate issued under this section — (a) shall have effect from the date it is issued to the applicant or such later

date as the Commissioners may specify in the certificate; and (b) shall cease to have effect on such date as the Commissioners may set out

in the certificate, but in any event no later than the day on which the person to whom the certificate was issued ceases to have the intention to carry out any activity involving reclamation of the land in relation to which the certificate was issued.

(5) Where a certificate has been issued to a person, the Commissioners — (a) may vary it by issuing a further certificate to that person; or (b) may withdraw it by giving notice in writing to that person; but this is

subject to subsection (6) below. (6) The Commissioners shall not withdraw a certificate unless it appears to them —

(a) necessary to do so for the protection of the revenue; (b) that the reclamation did not in fact qualify under subsection (7) below or

no longer so qualifies; (c) that there will not be any or any more disposals within section 43A(2)

above of material from the land to which the certificate relates; or (d) except where the person to whom the certificate was issued is one of the

bodies mentioned in subsection (5) of section 43A above, that the removal of material from the land to which the certificate relates is required in order to comply with a notice or order mentioned in subsection (4) of that section.

(7) A reclamation qualifies under this subsection if —

149

(a) it is, or is to be, carried out with the object of facilitating development, conservation, the provision of a public park or other amenity, or the use of the land for agriculture or forestry; or

(b) in a case other than one within paragraph (a) above, it is, or is to be, carried out with the object of reducing or removing the potential of pollutants to cause harm,

and, in either case, the conditions specified in subsection (8) below are satisfied.

(8) The conditions mentioned in subsection (7) above are — (a) that the reclamation constitutes or includes clearing the land of pollutants

which are causing harm or have the potential for causing harm; (b) that, in a case within subsection (7)(a) above, those pollutants would

(unless cleared) prevent the object concerned being fulfilled; and (c) that all relevant activities have ceased or have ceased to give rise to any

pollutants in relation to that land. (9) For the purposes of subsection (8) above the clearing of pollutants —

(a) need not be such that all pollutants are removed; (b) need not be such that pollutants are removed from every part of the land

in which they are present; (c) may involve their being cleared from one part of the land and disposed of

on another part of the same land. (10) For the purposes of subsection (8)(c) above an activity is relevant if —

(a) it has at any time resulted in the presence of pollutants in, on or under the land in question otherwise than — (i) without the consent of the person who was the occupier of the land at

the time, or (ii) by allowing pollutants to be carried onto the land by air or water, and

(b) at that time it was carried out — (i) by the applicant or a person connected with him, or (ii) by any person on the land in question.

(11) For the purposes of subsection (10) above —

150

(a) any question whether a person is connected with another shall be determined in accordance with section 839 of the Taxes Act 1988;

(b) the occupier of land that is not in fact occupied is the person entitled to occupy it.

(12) In this section “land” has the meaning given by section 43A(6) above. 44 Site restoration.

(1) A disposal is not a taxable disposal for the purposes of this Part if— (a) the disposal is of material all of which is treated for the purposes of

section 42 above as qualifying material, (b) before the disposal the operator of the landfill site notifies the

Commissioners in writing that he is commencing the restoration of all or a part of the site and provides such other written information as the Commissioners may require generally or in the particular case, and

(c) the material is deposited on and used in the restoration of the site or part specified in the notification under paragraph (b) above.

(2) In this section “restoration” means work, other than capping waste, which is required by a relevant instrument to be carried out to restore a landfill site to use on completion of waste disposal operations.

(3) The following are relevant instruments— (a) a planning consent; (b) a waste management licence; (c) resolution authorising the disposal of waste on or in land.

44 Mining and quarrying. (1) A disposal is not a taxable disposal for the purposes of this Part if it is shown

to the satisfaction of the Commissioners that the disposal is of material all of which fulfils each of the conditions set out in subsections (2) to (4) below.

(2) The material must result from commercial mining operations (whether the mining is deep or open-cast) or from commercial quarrying operations.

(3) The material must be naturally occurring material extracted from the earth in the course of the operations.

151

(4) The material must not have been subjected to, or result from, a non- qualifying process carried out at any stage between the extraction and the disposal.

(5) A non-qualifying process is— (a) a process separate from the mining or quarrying operations, or (b) a process forming part of those operations and permanently altering the

material’s chemical composition. 44A Quarries.

(1) A disposal is not a taxable disposal for the purposes of this Part if it is— (a) of material all of which is treated for the purposes of section 42 above as

qualifying material, (b) made at a qualifying landfill site, and (c) made, or treated as made, on or after 1st October 1999.

(2) A landfill site is a qualifying landfill site for the purposes of this section if at the time of the disposal—

(a) the landfill site is or was a quarry, (b) subject to subsection (3) below, it is a requirement of planning consent in

respect of the land in which the quarry or former quarry is situated that it be wholly or partially refilled, and

(c) subject to subsection (4) below, the licence or, as the case may require, resolution authorising disposals on or in the land comprising the site permits only the disposal of material which comprises qualifying material.

(3) Where a quarry— (a) was in existence before 1st October 1999, and (b) quarrying operations ceased before that date, the requirement referred to in subsection (2)(b) must have been imposed on

or before that date. (4) Where a licence authorising disposals on or in the land does not (apart from

the application of this subsection) meet the requirements of subsection (2)(c) above and an application has been made to vary the licence in order to meet them, it shall be deemed to meet them for the period before—

152

(a) the application is disposed of, or (b) the second anniversary of the making of the application if it occurs before

the application is disposed of. (5) For the purposes of subsection (4) an application is disposed of if—

(a) it is granted, (b) it is withdrawn, (c) it is refused and there is no right of appeal against the refusal, (d) a time limit for appeal against refusal expires without an appeal having

been commenced, or (e) an appeal against refusal is dismissed or withdrawn and there is no further

right of appeal. 45 Pet cemeteries.

(1) A disposal is not a taxable disposal for the purposes of this Part if— (a) the disposal is of material consisting entirely of the remains of dead

domestic pets, and (b) the landfill site at which the disposal is made fulfils the test set out in

subsection (2) below. (2) The test is that during the relevant period—

(a) no landfill disposal was made at the site, or (b) the only landfill disposals made at the site were of material consisting

entirely of the remains of dead domestic pets. (3) For the purposes of subsection (2) above the relevant period—

(a) begins with 1st October 1996 or (if later) with the coming into force in relation to the site of the licence or resolution mentioned in section 66 below, and

(b) ends immediately before the disposal mentioned in subsection (1) above. 46 Power to vary.

(1) Provision may be made by order to produce the result that— (a) a disposal which would otherwise be a taxable disposal (by virtue of this

Part as it applies for the time being) is not a taxable disposal;

153

(b) a disposal which would otherwise not be a taxable disposal (by virtue of this Part as it applies for the time being) is a taxable disposal.

(2) Without prejudice to the generality of subsection (1) above, an order under this section may—

(a) confer exemption by reference to certificates issued by the Commissioners and to conditions set out in certificates;

(b) allow the Commissioners to direct requirements to be met before certificates can be issued;

(c) provide for the review of decisions about certificates and for appeals relating to decisions on review.

(3) Provision may be made under this section in such way as the Treasury think fit (whether by amending this Part or otherwise).

Administration

47 Registration. (1) The register kept under this section may contain such information as the

Commissioners think is required for the purposes of the care and management of the tax.

(2) A person who— (a) carries out taxable activities, and (b) is not registered,

is liable to be registered. (3) Where—

(a) a person at any time forms the intention of carrying out taxable activities, and

(b) he is not registered, he shall notify the Commissioners of his intention. (4) A person who at any time ceases to have the intention of carrying out taxable

activities shall notify the Commissioners of that fact.

154

(5) Where a person is liable to be registered by virtue of subsection (2) above the Commissioners shall register him with effect from the time when he begins to carryout taxable activities; and this subsection applies whether or not he notifies the Commissioners under subsection (3) above.

(6) Where the Commissioners are satisfied that a person has ceased to carry out taxable activities they may cancel his registration with effect from the earliest practicable time after he so ceased; and this subsection applies whether or not he notifies the Commissioners under subsection (4) above

(7) Where— (a) a person notifies the Commissioners under subsection (4) above, (b) they are satisfied that he will not carry out taxable activities, (c) they are satisfied that no tax which he is liable to pay is unpaid, (d) they are satisfied that no credit to which he is entitled under regulations

made under section 51 below is outstanding, and (e) subsection (8) below does not apply,

the Commissioners shall cancel his registration with effect from the earliest practicable time after he ceases to carry out taxable activities.

(8) Where— (a) a person notifies the Commissioners under subsection (4) above, and (b) they are satisfied that he has not carried out, and will not carry out,

taxable activities, the Commissioners shall cancel his registration with effect from the time when he

ceased to have the intention to carry out taxable activities. (9) For the purposes of this section regulations may make provision—

(a) as to the time within which a notification is to be made; (b) as to the form and manner in which any notification is to be made and as

to the information to be contained in or provided with it; (c) requiring a person who has made a notification to notify the

Commissioners if any information contained in or provided in connection with it is or becomes inaccurate;

(d) as to the correction of entries in the register.

155

(10) References in this Part to a registrable person are to a person who— (a) is registered under this section, or (b) is liable to be registered under this section.

48 Information required to keep register up to date. (1) Regulations may make provision requiring a registrable person to notify the

Commissioners of particulars which— (a) are of changes in circumstances relating to the registrable person or any

business carried on by him, (b) appear to the Commissioners to be required for the purpose of keeping

the register kept under section 47 above up to date, and (c) are of a prescribed description.

(2) Regulations may make provision— (a) as to the time within which a notification is to be made; (b) as to the form and manner in which a notification is to be made; (c) requiring a person who has made a notification to notify the

Commissioners if any information contained in it is inaccurate. 49 Accounting for tax and time for payment.

Regulations may provide that a registrable person shall— (a) account for tax by reference to such periods (accounting periods) as may

be determined by or under the regulations; (b) make, in relation to accounting periods, returns in such form as may be

prescribed and at such times as may be so determined; (c) pay tax at such times and in such manner as may be so determined.

50 Power to assess. (1) Where—

(a) a person has failed to make any returns required to be made under this Part,

(b) a person has failed to keep any documents necessary to verify returns required to be made under this Part,

(c) a person has failed to afford the facilities necessary to verify returns required to be made under this Part, or

156

(d) it appears to the Commissioners that returns required to be made by a person under this Part are incomplete or incorrect,

the Commissioners may assess the amount of tax due from the person concerned to the best of their judgment and notify it to him.

(2) Where a person has for an accounting period been paid an amount to which he purports to be entitled under regulations made under section 51 below, then, to the extent that the amount ought not to have been paid or would not have been paid had the facts been known or been as they later turn out to be, the Commissioners may assess the amount as being tax due from him for that period and notify it to him accordingly.

(3) Where a person is assessed under subsections (1) and (2) above in respect of the same accounting period the assessments may be combined and notified to him as one assessment.

(4) Where the person failing to make a return, or making a return which appears to the Commissioners to be incomplete or incorrect, was required to make the return as a personal representative, trustee in bankruptcy, receiver, liquidator or person otherwise acting in a representative capacity in relation to another person, subsection (1) above shall apply as if the reference to tax due from him included a reference to tax due from that other person.

(5) An assessment under subsection (1) or (2) above of an amount of tax due for an accounting period shall not be made after the later of the following— two years after the end of the accounting period; one year after evidence of facts, sufficient in the Commissioners’ opinion to justify the making of the assessment, comes to their knowledge; but where further such evidence comes to their knowledge after the making of an assessment under subsection (1) or (2) above another assessment may be made under the subsection concerned in addition to any earlier assessment.

(6) Where—

157

(a) as a result of a person’s failure to make a return in relation to an accounting period the Commissioners have made an assessment under subsection (1)above for that period,

(b) the tax assessed has been paid but no proper return has been made in relation to the period to which the assessment related, and

(c) as a result of a failure to make a return in relation to a later accounting period, being a failure by the person referred to in paragraph (a) above or a person acting in a representative capacity in relation to him, as mentioned in subsection (4) above, the Commissioners find it necessary to make another assessment under subsection (1) above,

then, if the Commissioners think fit, having regard to the failure referred to in paragraph (a) above, they may specify in the assessment referred to in paragraph (c)above an amount of tax greater than that which they would otherwise have considered to be appropriate.

(7) Where an amount has been assessed and notified to any person under subsection (1) or(2) above it shall be deemed to be an amount of tax due from him and may be recovered accordingly unless, or except to the extent that, the assessment has subsequently been withdrawn or reduced.

(8) For the purposes of this section notification to— (a) a personal representative, trustee in bankruptcy, receiver or liquidator, or (b) a person otherwise acting in a representative capacity in relation to another person,

shall be treated as notification to the person in relation to whom the person mentioned in paragraph (a) above, or the first person mentioned in paragraph (b) above, acts. (9) Subsection (5) above has effect subject to paragraph 33 of Schedule 5 to this

Act. (10) In this section “trustee in bankruptcy” means, as respects Scotland, an

interim or permanent trustee (within the meaning of the Bankruptcy (Scotland) Act 1985) or a trustee acting under a trust deed (within the meaning of that Act).

158

Credit 51 Credit: general.

(1) Regulations may provide that where— (a) a person has paid or is liable to pay tax, and (b) prescribed conditions are fulfilled,

the person shall be entitled to credit of such an amount as is found in accordance with prescribed rules. (2) Regulations may make provision as to the manner in which a person is to

benefit from credit, and in particular may make provision— (a) that a person shall be entitled to credit by reference to accounting

periods; (b) that a person shall be entitled to deduct an amount equal to his total

credit for an accounting period from the total amount of tax due from him for the period;

(c) that if no tax is due from a person for an accounting period but he is entitled to credit for the period, the amount of the credit shall be paid to him by the Commissioners;

(d) that if the amount of credit to which a person is entitled for an accounting period exceeds the amount of tax due from him for the period, an amount equal to the excess shall be paid to him by the Commissioners;

(e) for the whole or part of any credit to be held over to be credited for as subsequent accounting period;

(f) as to the manner in which a person who has ceased to be registrable is to benefit from credit.

(3) Regulations under subsection (2)(c) or (d) above may provide that where at the end of an accounting period an amount is due to a person who has failed to submit returns for an earlier period as required by this Part, the Commissioners may withhold payment of the amount until he has complied with that requirement.

159

(4) Regulations under subsection (2)(e) above may provide for credit to be held over either on the person’s application or in accordance with directions given by the Commissioners from time to time; and the regulations may allow directions to be given generally or with regard to particular cases.

(5) Regulations may provide that— (a) no benefit shall be conferred in respect of credit except on a claim made

in such manner and at such time as may be determined by or under regulations;

(b) payment in respect of credit shall be made subject to such conditions (if any) as the Commissioners think fit to impose, including conditions as to repayment in specified circumstances;

(d) deduction in respect of credit shall be made subject to such conditions (if any) as the Commissioners think fit to impose, including conditions as to the payment to the Commissioners, in specified circumstances, of an amount representing the whole or part of the amount deducted.

(6) Regulations may require a claim by a person to be made in a return required by provision made under section 49 above.

(7) Nothing in section 52 or 53 below shall be taken to derogate from the power to make regulations under this section (whether with regard to bad debts, the environment or any other matter). 52 Bad debts.

(1) Regulations may be made under section 51 above with a view to securing that a person is entitled to credit if—

(a) he pays a sum to a body whose objects are or include the protection of the environment, and

(b) such other conditions as may be prescribed are fulfilled. (2) The regulations may in particular prescribe conditions—

(a) requiring bodies to which sums are paid (environmental bodies) to be approved by another body (the regulatory body);

(b) requiring the regulatory body to be approved by the Commissioners;

160

(c) requiring sums to be paid with the intention that they be expended on such matters connected with the protection of the environment as may be prescribed.

(3) The regulations may include provision under section 51(5)(b) or (c) above requiring repayment or payment if—

(a) a sum is not in fact expended on matters prescribed under subsection (2)(c)above, or

(b) a prescribed condition turns out not to have been fulfilled. (4) The regulations may include—

(a) provision for determining the amount of credit (including provision for limiting it);

(b) provision that matters connected with the protection of the environment include such matters as overheads (including administration) of environmental bodies and the regulatory body;

(c) provision as to the matters by reference to which an environmental body or the regulatory body can be, and remain, approved (including matters relating to the functions and activities of any such body);

(d) provision allowing approval of an environmental body or the regulatory body to be withdrawn (whether prospectively or retrospectively);

(e) provision that, if approval of the regulatory body is withdrawn, another body may be approved in its place or its functions may be performed by the Commissioners;

(f) provision allowing the Commissioners to disclose to the regulatory body information which relates to the tax affairs of persons carrying out taxable activities and which is relevant to the credit scheme established by the regulations.

53 Bodies concerned with the environment. (1) Regulations may be made under section 51 above with a view to securing that

a person is entitled to credit if— (a) he pays a sum to a body whose objects are or include the protection of

the environment, and

161

(b) such other conditions as may be prescribed are fulfilled. (2) The regulations may in particular prescribe conditions—

(a) requiring bodies to which sums are paid (environmental bodies) to be approved by another body (the regulatory body);

(b) requiring the regulatory body to be approved by the Commissioners; (c) requiring sums to be paid with the intention that they be expended on

such matters connected with the protection of the environment as may be prescribed.

(3) The regulations may include provision under section 51(5)(b) or (c) above requiring repayment or payment if—

(a) a sum is not in fact expended on matters prescribed under subsection (2)(c) above, or

(b) a prescribed condition turns out not to have been fulfilled. (4) The regulations may include—

(a) provision for determining the amount of credit (including provision for limiting it);

(b) provision that matters connected with the protection of the environment include such matters as overheads (including administration) of environmental bodies and the regulatory body;

(c) provision as to the matters by reference to which an environmental body or the regulatory body can be, and remain, approved (including matters relating to the functions and activities of any such body);

(d) provision allowing approval of an environmental body or the regulatory body to be withdrawn (whether prospectively or retrospectively);

(e) provision that, if approval of the regulatory body is withdrawn, another body may be approved in its place or its functions may be performed by the Commissioners;

(f) provision allowing the Commissioners to disclose to the regulatory body information which relates to the tax affairs of persons carrying out taxable activities and which is relevant to the credit scheme established by the regulations.

162

54 Review of Commissioners’ decisions. E+W+S+N.I. (1) This section applies to the following decisions of the Commissioners—

(a) a decision as to the registration or cancellation of registration of any person under this Part;

(b) a decision as to whether tax is chargeable in respect of a disposal or as to how much tax is chargeable;

(ba) a decision to refuse an application for a certificate under 43B above, or to withdraw such a certificate;

(bb) a decision to make a certificate issued under 43B above subject to a condition that is to be in force in relation to part only of the land to which the application for the certificate related;

(c) a decision as to whether a person is entitled to credit by virtue of regulations under section 51 above or as to how much credit a person is entitled to or as to the manner in which he is to benefit from credit;

(d) a decision as to an assessment falling within subsection (2) below or as to the amount of such an assessment;

(e) a decision to refuse a request under section 58(3) below; (f) a decision to refuse an application under section 59 below; (g) a decision as to whether conditions set out in a specification under the

authority of provision made under section 68(4)(b) below are met in relation to a disposal;

(h) a decision to give a direction under any provision contained in regulations by virtue of section 68(5) below;

(i) a decision as to a claim for the repayment of an amount under paragraph 14of Schedule 5 to this Act;

(j) a decision as to liability to a penalty under Part V of that Schedule or as to the amount of such a penalty;

(k) a decision under paragraph 19 of that Schedule (as mentioned in paragraph19(5));

(l) a decision as to any liability to pay interest under paragraph 26 or 27 of that Schedule or as to the amount of the interest payable;

163

(m) a decision as to any liability to pay interest under paragraph 29 of that Schedule or as to the amount of the interest payable;

(n) a decision to require any security under paragraph 31 of that Schedule or as to its amount;

(o) a decision as to the amount of any penalty or interest specified in an assessment under paragraph 32 of that Schedule.

(2) An assessment falls within this subsection if it is an assessment under section 50 above in respect of an accounting period in relation to which a return required to be made by virtue of regulations under section 49 above has been made.

(3) Any person who is or will be affected by any decision to which this section applies may by notice in writing to the Commissioners require them to review the decision.

(4) The Commissioners shall not be required under this section to review any decision unless the notice requiring the review is given before the end of the period of 45 days beginning with the day on which written notification of the decision, or of the assessment containing the decision, was first given to the person requiring the review.

(5) For the purposes of subsection (4) above it shall be the duty of the Commissioners to give written notification of any decision to which this section applies to any person who—

(a) requests such a notification, (b) has not previously been given written notification of that decision, and (c) if given such a notification, will be entitled to require a review of the

decision under this section. (6) A person shall be entitled to give a notice under this section requiring a

decision to be reviewed for a second or subsequent time only if— (a) the grounds on which he requires the further review are that the

Commissioners did not, on any previous review, have the opportunity to consider certain facts or other matters, and

164

(b) he does not, on the further review, require the Commissioners to consider any facts or matters which were considered on a previous review except in so far as they are relevant to any issue not previously considered.

(7) Where the Commissioners are required in accordance with this section to review any decision it shall be their duty to do so; and on the review they may withdraw, vary or confirm the decision.

(8) Where— (a) it is the duty under this section of the Commissioners to review any

decision, and (b) they do not, within the period of 45 days beginning with the day on which

the review was required, give notice to the person requiring it of their determination on the review,

they shall be deemed for the purposes of this Part to have confirmed the decision.

55 Appeals: general. (1) Subject to the following provisions of this section, an appeal shall lie to an appeal tribunal with respect to any of the following decisions—

(a) any decision by the Commissioners on a review under section 54 above(including a deemed confirmation under subsection (8) of that section);

(b) any decision by the Commissioners on such review of a decision referred to in section 54(1) above as the Commissioners have agreed to undertake in consequence of a request made after the end of the period mentioned in section 54(4) above.

(2) Where an appeal is made under this section by a person who is required to make returns by virtue of regulations under section 49 above, the appeal shall not be entertained unless the appellant—

(a) has made all the returns which he is required to make by virtue of those regulations, and

(b) has paid the amounts shown in those returns as payable by him.

165

(3) Where an appeal is made under this section with respect to a decision falling within section 54(1)(b) or (d) above the appeal shall not be entertained unless—

(a) the amount which the Commissioners have determined to be payable as tax has been paid or deposited with them, or

(b) on being satisfied that the appellant would otherwise suffer hardship the Commissioners agree or the tribunal decides that it should be entertained notwithstanding that that amount has not been so paid or deposited.

(4) On an appeal under this section against an assessment to a penalty under paragraph 18of Schedule 5 to this Act, the burden of proof as to the matters specified in paragraphs(a) and (b) of sub-paragraph (1) of paragraph 18 shall lie upon the Commissioners. 56 Appeals: other provisions.

(1) Subsection (2) below applies where the Commissioners make a decision falling within section 54(1)(d) above and on a review of it there is a further decision with respect to which an appeal is made under section 55 above; and the reference here to a further decision includes a reference to a deemed confirmation under section 54(8) above.

(2) Where on the appeal— (a) it is found that the amount specified in the assessment is less than it

ought to have been, and (b) the tribunal gives a direction specifying the correct amount,

the assessment shall have effect as an assessment of the amount specified in the direction and that amount shall be deemed to have been notified to the appellant. (3) Where on an appeal under section 55 above it is found that the whole or part

of any amount paid or deposited in pursuance of section 55(3) above is not due, so much of that amount as is found not to be due shall be repaid with interest at such rate as the tribunal may determine.

(4) Where on an appeal under section 55 above it is found that the whole or part of any amount due to the appellant by virtue of regulations under section

166

51(2)(c) or (d) or (f)above has not been paid, so much of that amount as is found not to have been paid shall be paid with interest at such rate as the tribunal may determine.

(5) Where an appeal under section 55 above has been entertained notwithstanding that an amount determined by the Commissioners to be payable as tax has not been paid or deposited and it is found on the appeal that that amount is due the tribunal may, if it thinks fit, direct that that amount shall be paid with interest at such rate as may be specified in the direction.

(6) Without prejudice to paragraph 25 of Schedule 5 to this Act, nothing in section 55 above shall be taken to confer on a tribunal any power to vary an amount assessed by way of penalty except in so far as it is necessary to reduce it to the amount which is appropriate under paragraphs 18 to 24 of that Schedule.

(7) Without prejudice to paragraph 28 of Schedule 5 to this Act, nothing in section 55 above shall be taken to confer on a tribunal any power to vary an amount assessed by way of interest except in so far as it is necessary to reduce it to the amount which is appropriate under paragraph 26 or 27 of that Schedule.

(8) Sections 85 and 87 of the Value Added Tax Act 1994 (settling of appeals by agreement and enforcement of certain decisions of tribunal) shall have effect as if— the references to section 83 of that Act included references to section 55

above, and the references to value added tax included references to landfill tax.

57 Review and appeal: commencement. Sections 54 to 56 above shall come into force on—

(a) 1st October 1996, or (b) such earlier day as may be appointed by order.

167

Miscellaneous

58 Partnership, bankruptcy, transfer of business, etc.

(1) As regards any case where a business is carried on in partnership or by another run incorporated body, regulations may make provision for determining by what persons anything required by this Part to be done by a person is to be done.

(2) The registration under this Part of an unincorporated body other than a partnership maybe in the name of the body concerned; and in determining whether taxable activities are carried out by such a body no account shall be taken of any change in its members.

(3) The registration under this Part of a body corporate carrying on a business in several divisions may, if the body corporate so requests and the Commissioners see fit, be in the names of those divisions.

(4) As regards any case where a person carries on a business of a person who has died or become bankrupt or incapacitated or whose estate has been sequestrated, or of a person which is in liquidation or receivership or in relation to which an administration order is in force, regulations may—

(a) require the first-mentioned person to inform the Commissioners of the fact that he is carrying on the business and of the event that has led to his carrying it on;

(b) make provision allowing the person to be treated for a limited time as if he were the other person;

(c) make provision for securing continuity in the application of this Part where a person is so treated

(5) Regulations may make provision for securing continuity in the application of this Part in cases where a business carried on by a person is transferred to another person as a going concern.

(6) Regulations under subsection (5) above may in particular— (a) require the transferor to inform the Commissioners of the transfer;

168

(b) provide for liabilities and duties under this Part of the transferor to become, to such extent as may be provided by the regulations, liabilities and duties of the transferee;

(c) provide for any right of either of them to repayment or credit in respect of tax to be satisfied by making a repayment or allowing a credit to the other;

but the regulations may provide that no such provision as is mentioned in paragraph (b)or (c) of this subsection shall have effect in relation to any transferor and transferee unless an application in that behalf has been made by them under the regulations.

59 Groups of companies. (1) Where under the following provisions of this section any bodies corporate are

treated as members of a group, for the purposes of this Part— (a) any liability of a member of the group to pay tax shall be taken to be a

liability of the representative member; (b) the representative member shall be taken to carry out any taxable

activities which a member of the group would carry out (apart from this section) by virtue of section 69 below;

(c) all members of the group shall be jointly and severally liable for any tax due from the representative member.

(2) Two or more bodies corporate are eligible to be treated as members of a group if the condition mentioned in subsection (3) below is fulfilled and—

(a) one of them controls each of the others, (b) one person (whether a body corporate or an individual) controls all of

them, or (c) two or more individuals carrying on a business in partnership control all of

them. (3) The condition is that the prospective representative member has an

established place of business in the United Kingdom.

169

(4) Where an application to that effect is made to the Commissioners with respect to two or more bodies corporate eligible to be treated as members of a group, then—

(a) from the beginning of an accounting period they shall be so treated, and (b) one of them shall be the representative member,

unless the Commissioners refuse the application; and the Commissioners shall not refuse the application unless it appears to them necessary to do so for the protection of the revenue. (5) Where any bodies corporate are treated as members of a group and an

application to that effect is made to the Commissioners, then, from the beginning of an accounting period—

(a) a further body eligible to be so treated shall be included among the bodies so treated,

(b) a body corporate shall be excluded from the bodies so treated, (c) another member of the group shall be substituted as the representative

member, or (d) the bodies corporate shall no longer be treated as members of a group,

unless the application is to the effect mentioned in paragraph (a) or (c) above and the Commissioners refuse the application. (6) The Commissioners may refuse an application under subsection (5)(a) or (c)

above only if it appears to them necessary to do so for the protection of the revenue.

(7) Where a body corporate is treated as a member of a group as being controlled by any person and it appears to the Commissioners that it has ceased to be so controlled, they shall, by notice given to that person, terminate that treatment from such date as maybe specified in the notice.

(8) An application under this section with respect to any bodies corporate must be made by one of those bodies or by the person controlling them and must be made not less than 90 days before the date from which it is to take effect, or at such later time as the Commissioners may allow.

170

(9) For the purposes of this section a body corporate shall be taken to control another body corporate if it is empowered by statute to control that body’s activities or if it is that body’s holding company within the meaning of section 736 of the Companies Act1985; and an individual or individuals shall be taken to control a body corporate if he or they, were he or they a company, would be that body’s holding company within the meaning of that section. 60 Information, powers, penalties, secondary liability, etc.

Schedule 5 to this Act (which contains provisions relating to information, powers, penalties [secondary liability] and other matters) shall have effect. 61 Taxable disposals: special provisions.

(1) Where— (a) a taxable disposal is in fact made on a particular day, (b) within the period of 14 days beginning with that day the person liable to

pay tax in respect of the disposal issues a landfill invoice in respect of the disposal, and

(c) he has not notified the Commissioners in writing that he elects not to avail himself of this subsection,

for the purposes of this Part the disposal shall be treated as made at the time the invoice is issued. (2) The reference in subsection (1) above to a landfill invoice is to a document

containing such particulars as regulations may prescribe for the purposes of that subsection.

(3) The Commissioners may at the request of a person direct that subsection (1) above shall apply—

(a) in relation to disposals in respect of which he is liable to pay tax, or (b) in relation to such of them as may be specified in the direction,

as if for the period of 14 days there were substituted such longer period as may be specified in the direction

171

62 Taxable disposals: regulations. (1) For the purposes of this Part, regulations may make provision under this

section in relation to a disposal which is a taxable disposal (or would be apart from the regulations).

(2) The regulations may provide that if particular conditions are fulfilled— (a) the disposal shall be treated as not being a taxable disposal, or (b) the disposal shall, to the extent found in accordance with prescribed

rules, be treated as not being a taxable disposal. (3) The regulations may provide that if particular conditions are fulfilled—

(a) the disposal shall be treated as made at a time which is found in accordance with prescribed rules and which falls after the time when it would be regarded as made apart from the regulations, or

(b) the disposal shall, to the extent found in accordance with prescribed rules, be treated as made at a time which is found in accordance with prescribed rules and which falls after the time when it would be regarded as made apart from the regulations.

(4) In finding the time when the disposal would be regarded as made apart from the regulations, section 61(1) above and any direction under section 61(3) above shall be taken into account.

(5) The regulations may be framed by reference to— (a) conditions specified in the regulations or by the Commissioners or by an

authorised person, or (b) any combination of such conditions;

and the regulations may specify conditions, or allow conditions to be specified, generally or with regard to particular cases.

(6) The regulations may make provision under subsections (2)(b) and (3)(b) above in relation to the same disposal.

(7) The regulations may only provide that a disposal is to be treated as not being a taxable disposal if or to the extent that—

(a) the material comprised in the disposal is held temporarily pending one or more of the following—

172

(i) the incineration or recycling of the material, or (ii) the removal of the material for use elsewhere, or (iii) the use of the material, if it is qualifying material within the meaning of

section 42(3) above, for the restoration to use of the site at which the disposal takes place, or any part of that site, upon completion of waste disposal operations at the site, or as the case may be, that part of the site, or

(iv) the sorting of the material with a view to its removal elsewhere or its eventual disposal, and]

(b) [the material in question is held temporarily] in an area designated for the purpose by an authorised person.

63 Qualifying material: special provisions. (1) This section applies for the purposes of section 42 above. (2) The Commissioners may direct that where material is disposed of it must be

treated as qualifying material if it would in fact be such material but for a small quantity of non-qualifying material; and whether a quantity of non- qualifying material is small must be determined in accordance with the terms of the direction.

(3) The Commissioners may at the request of a person direct that where there is a disposal in respect of which he is liable to pay tax the material disposed of must be treated as qualifying material if it would in fact be such material but for a small quantity of non-qualifying material, and—

(a) a direction may apply to all disposals in respect of which a person is liable to pay tax or to such of them as are identified in the direction;

(b) whether a quantity of non-qualifying material is small must be determined in accordance with the terms of the direction.

(4) If a direction under subsection (3) above applies to a disposal any direction under subsection (2) above shall not apply to it.

(5) An order may provide that material must not be treated as qualifying material unless prescribed conditions are met.

173

(6) A condition may relate to any matter the Treasury think fit (such as the production of a document which includes a statement of the nature of the material). 64 Disposal of material as waste.

(1) A disposal of material is a disposal of it as waste if the person making the disposal does so with the intention of discarding the material.

(2) The fact that the person making the disposal or any other person could benefit from or make use of the material is irrelevant.

(3) Where a person makes a disposal on behalf of another person, for the purposes of subsections (1) and (2) above the person on whose behalf the disposal is made shall be treated as making the disposal.

(4) The reference in subsection (3) above to a disposal on behalf of another person includes references to a disposal— (a) at the request of another person; (b) in pursuance of a contract with another person.

65 Disposal by way of landfill. (1) There is a disposal of material by way of landfill if—

(a) it is deposited on the surface of land or on a structure set into the surface, or

(b) it is deposited under the surface of land. (2) Subsection (1) above applies whether or not the material is placed in a

container before it is deposited. (3) Subsection (1)(b) above applies whether the material—

(a) is covered with earth after it is deposited, or (b) is deposited in a cavity (such as a cavern or mine).

(4) If material is deposited on the surface of land (or on a structure set into the surface) with a view to it being covered with earth the disposal must be treated as made when the material is deposited and not when it is covered.

(5) An order may provide that the meaning of the disposal of material by way of landfill (as it applies for the time being) shall be varied.

174

(6) An order under subsection (5) above may make provision in such way as the Treasury think fit, whether by amending any of subsections (1) to (4) above or otherwise.

(7) In this section “land” includes land covered by water where the land is above the low water mark of ordinary spring tides.

(8) In this section “earth” includes similar matter (such as sand or rocks). 66 Landfill sites.

Land is a landfill site at a given time if at that time— (a) a licence which is a site licence for the purposes of Part II of the

Environmental Protection Act 1990 (waste on land) is in force in relation to the land and authorises disposals in or on the land,

(b) a resolution under section 54 of that Act (land occupied by waste disposal authorities in Scotland) is in force in relation to the land and authorizes deposits or disposals in or on the land,

(ba) a permit under regulations under section 2 of the Pollution Prevention and Control Act 1999 [or under regulations under Article 4 of the Environment (Northern Ireland) Order 2002] is in force in relation to the land and authorizes deposits or disposals in or on the land,]

(c) a disposal licence issued under Part II of the Pollution Control and Local Government (Northern Ireland) Order 1978 (waste on land) is in force in relation to the land and authorises deposits on the land,

(d) a resolution passed under Article 13 of that Order (land occupied by district councils in Northern Ireland) is in force in relation to the land and relates to deposits on the land, or

(e) a licence under any provision for the time being having effect in Northern Ireland and corresponding to section 35 of the Environmental Protection Act1990 (waste management licences) is in force in relation to the land and authorises disposals in or on the land

67 Operators of landfill sites. The operator of a landfill site at a given time is—

175

(a) the person who is at the time concerned the holder of the licence, where section 66(a) above applies;

(b) the waste disposal authority which at the time concerned occupies the landfillsite, where section 66(b) above applies;

(ba) the person who is at the time concerned the holder of the permit, where section 66(ba) above applies;]

(c) the person who is at the time concerned the holder of the licence, where section 66(c) above applies;

(d) the district council which passed the resolution, where section 66(d) above applies;

(e) the person who is at the time concerned the holder of the licence, where section 66(e) above applies.

68 Weight of material disposed of. (1) The weight of the material disposed of on a taxable disposal shall be

determined in accordance with regulations. (2) The regulations may—

(a) prescribe rules for determining the weight; (b) authorise rules for determining the weight to be specified by the

Commissioners in a prescribed manner; (c) authorise rules for determining the weight to be agreed by the person

liable to pay the tax and an authorised person. (3) The regulations may in particular prescribe, or authorise the specification or

agreement of, rules about— (a) the method by which the weight is to be determined; (b) the time by reference to which the weight is to be determined; (c) the discounting of constituents (such as water).

(4) The regulations may include provision that a specification authorised under subsection (2)(b) above may provide—

(a) that it is to have effect only in relation to disposals of such descriptions asmay be set out in the specification;

176

(b) that it is not to have effect in relation to particular disposals unless the Commissioners are satisfied that such conditions as may be set out in the specification are met in relation to the disposals;

and the conditions may be framed by reference to such factors as the Commissioners think fit (such as the consent of an authorised person to the specification having effect in relation to disposals). (5) The regulations may include provision that—

(a) where rules are agreed as mentioned in subsection (2)(c) above, and (b) the Commissioners believe that they should no longer be applied because

they do not give an accurate indication of the weight or they are not being fully observed or for some other reason,

the Commissioners may direct that the agreed rules shall no longer have effect. (6) The regulations shall be so framed that where in relation to a given disposal—

(a) no specification of the Commissioners has effect, and (b) no agreed rules have effect,

the weight shall be determined in accordance with rules prescribed in the regulations.

69 Taxable activities. (1) A person carries out a taxable activity if—

(a) he makes a taxable disposal in respect of which he is liable to pay tax, or (b) he permits another person to make a taxable disposal in respect of which

he (the first-mentioned person) is liable to pay tax. (2) Where—

(a) a taxable disposal is made, and (b) it is made without the knowledge of the person who is liable to pay tax in

respect of it, that person shall for the purposes of this section be taken to permit the disposal.

70 Interpretation: other provisions. (1) Unless the context otherwise requires—

“accounting period” shall be construed in accordance with section 49 above; “appeal tribunal” means a VAT and duties tribunal;

177

“authorised person” means any person acting under the authority of the Commissioners;

“the Commissioners” means the Commissioners of Customs and Excise; “conduct” includes any act, omission or statement; “the Environment Agency” means the body established by section 1 of the

Environment Act 1995; “material” means material of all kinds, including objects, substances and

products of all kinds; “prescribed” means prescribed by an order or regulations under this Part; “registrable person” has the meaning given by section 47(10) above; “the Scottish Environment Protection Agency” means the body established

by section 20 of the Environment Act l995; “tax” means landfill tax; “taxable disposal” has the meaning given by section 40 above.

(2) A landfill disposal is a disposal— (a) of material as waste, and (b) made by way of landfill.

(2A) A local authority is — (a) the council of a county, county borough, district, London borough, parish

or group of parishes (or, in Wales, community or group of communities); (b) the Common Council of the City of London; (c) as respects the Temples, the Sub-Treasurer of the Inner Temple and the

Under-Treasurer of the Middle Temple respectively; (d) the council of the Isles of Scilly; (e) any joint committee or joint board established by two or more of the

foregoing; (f) in relation to Scotland, a council constituted under section 2 of the Local

Government etc. (Scotland) Act 1994, any two or more such councils and any joint committee or joint board within the meaning of section 235(1) of the Local Government (Scotland) Act 1973.

178

(3) A reference to this Part includes a reference to any order or regulations made under it and a reference to a provision of this Part includes a reference to any order or regulations made under the provision, unless otherwise required by the context or any order or regulations.

(4) This section and sections 64 to 69 above apply for the purposes of this Part.

Supplementary 71 Orders and regulations.

(1) The power to make an order under section 57 above shall be exercisable by the Commissioners, and the power to make an order under any other provision of this Part shall be exercisable by the Treasury.

(2) Any power to make regulations under this Part shall be exercisable by the Commissioners.

(3) Any power to make an order or regulations under this Part shall be exercisable by statutory instrument.

(4) An order to which this subsection applies shall be laid before the House of Commons; and unless it is approved by that House before the expiration of a period of 28 days beginning with the date on which it was made it shall cease to have effect on the expiration of that period, but without prejudice to anything previously done under the order or to the making of a new order.

(5) In reckoning any such period as is mentioned in subsection (4) above no account shall be taken of any time during which Parliament is dissolved or prorogued or during which the House of Commons is adjourned for more than four days.

(6) A statutory instrument containing an order or regulations under this Part (other than an order under section 57 above or an order to which subsection (4) above applies)shall be subject to annulment in pursuance of a resolution of the House of Commons.

(7) Subsection (4) above applies to—

179

(a) an order under section 42(3) above providing for material which would otherwise be qualifying material not to be qualifying material

(b) an order under section 46 above which produces the result that a disposal which would otherwise not be a taxable disposal is a taxable disposal;

(c) an order under section 63(5) above other than one which provides only that an earlier order under section 63(5) is not to apply to material;

(d) an order under section 65(5) above providing for anything which would otherwise not be a disposal of material by way of landfill to be such a disposal.

(8) Any power to make an order or regulations under this Part— (a) may be exercised as regards prescribed cases or descriptions of case;

(b) may be exercised differently in relation to different cases or descriptions of case.

(9) An order or regulations under this Part may include such supplementary, Incidental, consequential or transitional provisions as appear to the Treasury or the Commissioners (as the case may be) to be necessary or expedient.

(10) No specific provision of this Part about an order or regulations shall prejudice the generality of subsections (8) and (9) above.

180

ภาคผนวก ข พระราชบญญตการลดปรมาณขยะ ค.ศ. 2008(Waste Minimisation Act 2008)

สวนท 3 วาดวยภาษขยะ (Waste Disposal Levy)

Part 3 Waste disposal levy

25 Purpose of Part The purpose of this Part is to enable a levy to be imposed on waste disposed of to— (a) raise revenue for promoting and achieving waste minimisation; and (b) increase the cost of waste disposal to recognise that disposal imposes costs on the environment, society, and the economy.

Levy must be paid

26 Levy imposed on waste disposed of at disposal facility (1) A levy is imposed on waste disposed of at a disposal facility. (2) However, subsection (1) does not apply to waste disposed of at a disposal facility if— (a) the facility is exempted from the levy by regulations made under this Part; or (b) the waste concerned is exempted from the levy by regulations made under this Part. (3) For all purposes relating to the levy, disposal does not include the deposit of waste onto land if, not later than 6 months after its deposit (or any later time that the Secretary has agreed to in writing), the waste is— (a) reused or recycled; or (b) recovered or treated on the land and removed from the land for deposit elsewhere; or

181

(c) removed from the land for any other reason. 27 Rate of levy The levy is payable on the amount of waste disposed of at a disposal facility— (a) at the prescribed rate; or (b) if the rate is not prescribed, at the rate (exclusive of goods and services tax) of— (i) $10 per tonne; or (ii) $10 per unit of volume that, in accordance with regulations made under this Part, is considered equivalent to a tonne. 28 Operator of disposal facility must pay levy to levy collector (1) The operator of a disposal facility must pay the levy on waste disposed of at the facility. (2) The amount of levy payable must be calculated in accordance with regulations made under this Part. (3) The levy must be paid to the levy collector in the prescribed manner and at the prescribed times. (4) This section is subject to section 29. 29 Waiver of levy payment The Secretary may waive, in writing, the requirement for an operator to pay any amount of levy, if satisfied that exceptional circumstances justify the waiver.

Distribution and spending of levy money

30 Secretary must distribute and spend levy money The Secretary must distribute and spend all levy money received by— (a) paying any refunds to operators in accordance with regulations made under section 41(1)(k); and (b) paying shares to territorial authorities in accordance with sections 31 and 33; and

182

(c) spending the remainder on 1 or more of the following: (i) collecting and administering the levy: (ii) funding projects that the Minister has approved for funding under section 38: (iii) administration costs relating to projects that the Minister has considered or approved for funding (for example, the costs of approving or declining funding or of auditing the projects). 31 Territorial authorities to receive share (1) The Secretary must pay each territorial authority a share of the total levy money collected in respect of a financial year. (2) A territorial authority’s share is calculated using the following formula: territorial authority’s share =(levy collected – levy refunded) × district’s population 2 total population where— levy collected is the total levy money collected in respect of the financial year levy refunded is the total levy money refunded in respect of the financial year in accordance with regulations made under section 41(1)(k) district’s population is— (a) the population of the district of the territorial authority as shown by the census of population published most recently before the start of the financial year; or (b) if the district was constituted, or its boundaries were altered, after that census was published, the population of the district assessed by the Government Statistician as at the date of the district’s constitution or boundary alteration

183

total population is the total of all districts’ populations. (3) The territorial authority’s share must be paid to the territorial authority in the prescribed manner and at the prescribed times. (4) This section is subject to section 33. 32 Spending of levy money by territorial authorities (1) A territorial authority may spend the levy money it receives under section 31 only— (a) on matters to promote or achieve waste minimisation; and (b) in accordance with its waste management and minimisation plan. (2) When making a decision in relation to funding any matter to which subsection (1) applies, the territorial authority must consider the effects that the decision may have on any existing waste minimisation services, facilities, and activities (whether provided by the territorial authority or otherwise). 33 Secretary must retain levy money instead of paying territorial authority in certain situations (1) Despite section 31, the Secretary must retain levy money payable to a territorial authority if,— (a) at the time the payment is to be made, the territorial authority has not— (i) adopted a waste management and minimisation plan; or (ii) reviewed its waste management and minimisation plan under section 50, if a review was required before the time for payment; or (b) the Minister has directed the Secretary to retain the payment under section 37. (2) The Secretary must spend any money retained under subsection (1) in accordance with section 30(c).

184

Estimated levy and unpaid levy 34 Estimation of amount of levy payable (1) This section applies if the levy collector considers that an amount of levy payable by an operator under section 28 cannot be accurately calculated because the operator— (a) did not provide records or information in accordance with any prescribed requirement; or (b) provided records or information that the levy collector considers, on reasonable grounds, to be incomplete or incorrect. (2) The levy collector may,— (a) in the prescribed manner, estimate the amount of levy payable; and (b) make a written demand for the amount from the operator. (3) Once the written demand is made, the estimated amount must be treated as the correct amount of levy payable by the operator under section 28. 35 Interest on unpaid levy (1) If the operator of a disposal facility does not fully pay an amount of levy (the original amount) by the close of the due day for payment, the levy owing is to be treated as having been increased by an amount calculated daily using the following formula:

amount of increase = unpaid amount × prescribed rate where— unpaid amount is any part of the original amount that remains unpaid on the day of calculation prescribed rate has the same meaning as in section 87(3) of the Judicature Act 1908. (2) Any amount of increase calculated under subsection (1) is not itself subject to an increase under that subsection. 36 Unpaid levy is debt Any levy payable to a levy collector is recoverable as a debt by the levy collector in a court of competent jurisdiction.

185

Minister’s functions in relation to levy

37 Minister may direct Secretary to retain payment to territorial authority The Minister may direct the Secretary to retain 1 or more payments of levy money to a territorial authority in respect of a financial year if he or she is satisfied that the territorial authority has not met any of the following requirements or standards in respect of the previous financial year: (a) the requirement to spend levy money in accordance with section 32: (b) a performance standard set by the Minister under section 49: (c) any prescribed requirement to provide records or information. 38 Minister may approve funding of projects to promote or achieve waste minimisation (1) The Minister may approve funding of any project to promote or achieve waste minimisation. (2) The Minister may approve funding of a project on any terms or conditions that he or she thinks fit. (3) In deciding whether to approve funding of a project, the Minister— (a) must consider any criteria notified under subsection (4); and (b) may consider any other matters that he or she thinks relevant. (4) The Minister may, by notice in the Gazette, set or vary criteria for approving funding of a project under this section. (5) Before setting or varying criteria, the Minister must obtain and consider the advice of the Waste Advisory Board. 39 Minister must review effectiveness of levy (1) The Minister must review the effectiveness of the levy— (a) not later than 2 years after the commencement of this Part; and (b) then at intervals of not more than 3 years after the last review. (2) In undertaking a review, the Minister— (a) must obtain and consider the advice of the Waste Advisory Board; and

186

(b) must consider whether the amount of waste disposed of in New Zealand has decreased since the last review (or the commencement of this Part, in the case of the first review); and (c) must consider whether the amount of waste reused, recycled, or recovered in New Zealand has increased since the last review (or the commencement of this Part, in the case of the first review); and (d) may consider any other matters that he or she thinks relevant. 40 Minister may appoint levy collector (1) The Minister may, by notice in the Gazette,— (a) appoint a person (instead of the Secretary) to collect the levy from the operators of 1 or more disposal facilities; or (b) remove the person from that appointment. (2) The terms of appointment may permit the appointed person to retain part of the levy money collected as a collection fee. (3) Subject to subsection (2), an appointed person must— (a) pay any levy money collected into a separate trust account to be held on trust for the Secretary; and (b) pay the levy money to the Secretary upon request. (4) The levy money in the trust account is not available to pay any creditor of the appointed person (other than the Secretary) and is not liable to be attached or taken in execution at the instance of any such creditor. (5) A person who ceases to be an appointed levy collector must maintain the trust account concerned until all the levy the collector was appointed to collect is collected and paid to the Secretary.

Regulations in relation to waste disposal levy and related matters 41 Regulations in relation to waste disposal levy and related matters (1) The Governor-General may, by Order in Council made on the recommendation of the Minister, make regulations for 1 or more of the following purposes:

187

Imposition of levy (a) prescribing any facility, or class of facility, at which waste is disposed of as a disposal facility for the purposes of this Act: (b) specifying any disposal facility, or class of disposal facility, that is exempt from the levy: (c) specifying the type, volume, or weight of any waste that is exempt from the levy, whether generally or in respect of 1 or more disposal facilities: Rate of levy (d) specifying that a single levy rate applies, or different levy rates apply, to different disposal facilities, classes of disposal facility, or types of waste: (e) prescribing the rate of levy to apply to— (i) 1 or more disposal facilities or classes of disposal facility; or (ii) 1 or more types of waste: Calculation and payment of levy (f) prescribing the manner in which the amount of levy payable by the operator of a disposal facility is calculated: (g) prescribing the manner in which, and the times at which, the operator of a disposal facility must pay the levy: (h) specifying when the operator of a disposal facility may be allowed more time to pay the levy, and any conditions that may apply to the payment: (i) allowing an operator who objects on conscientious or religious grounds to paying the levy in the prescribed manner to pay it in another manner: (j) prescribing the manner in which a levy collector may estimate the amount of levy payable by the operator of a disposal facility: Distribution and spending of levy money (k) providing for the refund of all or part of a payment of levy money in any specific case or type of case:

188

(l) prescribing the manner in which, and the times at which, the Secretary must pay a share of levy money to a territorial authority: Miscellaneous (m) providing for any other matter contemplated by this Part. (2) Before recommending the making of regulations under subsection (1)(a), (b), (c), (d), or (e), the Minister must— (a) obtain and consider the advice of the Waste Advisory Board; and (b) be satisfied that there has been adequate consultation with persons or organizations who may be significantly affected by the regulations; and (c) consider the costs and benefits expected from implementing the regulations. (3) The Minister must not recommend the making of regulations under subsection (1)(b), (c), or (k) unless he or she is satisfied that exceptional circumstances justify the exemption or refund. (4) [Repealed] (5) [Repealed] 41 A Regulations under section 41(1)(e) are confirmable instruments The explanatory note of regulations made under section 41(1)(e) must indicate that— (a) they are a confirmable instrument under section 47B of the Legislation Act 2012; and (b) they are revoked at a time stated in the note, unless earlier confirmed by an Act of Parliament; and (c) the stated time is the applicable deadline under section 47C(1)(a) or (b) of that Act.

189

ภาคผนวก ค ธรรมนญแหงมลรฐมนนโซตา สวนมาตรา 297H วาดวยภาษขยะ

(Minnesota Statutes Chapter 297H SOLID WASTE MANAGEMENT TAX)

297H.01 SOLID WASTE MANAGEMENT TAX DEFINITIONS.

Subdivision 1. Scope. When used in this chapter, the following terms have the meanings given to them in this section. For terms not defined in this section, the definitions contained in chapter 115A are incorporated into this chapter.

Subd. 2. Commercial generator. "Commercial generator" means any of the following:

(1) an owner or operator of a business, including a home-operated business, industry, church, nursing home, nonprofit organization, school, or any other commercial or institutional enterprise that generates mixed municipal solid waste or nonmixed municipal solid waste; or

(2) any other generator of taxable waste that is not a residential generator defined in subdivision 8. A commercial generator does not include a self-hauler.

Subd. 3. Cubic yard. "Cubic yard" means a cubic yard of nonmixed municipal solid waste that is not compacted.

Subd. 4. Market price. "Market price" means the lowest price available in the area, assuming transactions between separate parties that are willing buyers and willing sellers in a market.

Subd. 5. Mixed municipal solid waste. "Mixed municipal solid waste" means mixed municipal solid waste as defined in section 115A.03, subdivision 21.

190

Subd. 6. Nonmixed municipal solid waste. "Nonmixed municipal solid waste" means:

(1) infectious waste as defined in section 116.76, subdivision 12;

(2) pathological waste as defined in section 116.76, subdivision 14;

(3) industrial waste as defined in section 115A.03, subdivision 13a; and

(4) construction debris as defined in section 115A.03, subdivision 7.

Subd. 7. Periodic waste collection. "Periodic waste collection" means each time a waste container is emptied by the person that collects the nonmixed municipal solid waste at the point that the waste has been aggregated for collection by the generator.

Subd. 8. Residential generator. "Residential generator" means any of the following:

(1) a detached single family residence that generates mixed municipal solid waste or nonmixed municipal solid waste;

(2) a person residing in a building or site containing multiple residences that generates mixed municipal solid waste, including apartment buildings, common interest communities, or manufactured home parks, where each residence is separately billed by the waste service provider;

(3) an owner of a building or site containing multiple residences or an association representing residences that generate mixed municipal solid waste or nonmixed municipal solid waste, including apartment buildings, condominiums, manufactured home parks, or townhomes where no residence is separately billed for such service by the waste management service provider and the owner or association is billed directly for the waste management services. A residential generator does not include a self-hauler.

191

Subd. 9. Sales price. "Sales price" means total consideration valued in money for waste management services, excluding separately stated charges for exemptions listed under section 297H.06.

Subd. 10. Self-hauler. "Self-hauler" means a person who transports mixed municipal solid waste or nonmixed municipal solid waste generated by that person or another person without compensation.

Subd. 11. Waste management service provider. "Waste management service provider" means the person who directly bills the generator or self-hauler for waste management services, and includes, but is not limited to, waste haulers, waste management facilities, utility services, and political subdivisions, to the extent they directly bill for waste management services.

Subd. 12. Waste management services. "Waste management services" means waste collection, transportation, processing, and disposal.

297H.02 RESIDENTIAL GENERATORS.

Subdivision 1. Imposition. (a) A tax is imposed upon the sales price of mixed municipal solid waste management services received by a residential generator.

(b) The tax is imposed upon the difference between the market price and the tip fee at a processing or disposal facility where the tip fee is less than the market price and the political subdivision subsidizes the cost of service at the facility. The political subdivision is liable for the tax.

(c) The tax is imposed upon the market price of waste management services where a political subdivision directly bills on a property tax statement for organized collection of mixed municipal solid waste. The political subdivision is liable for the tax.

(d) The political subdivision shall, by resolution, identify the market price. The political subdivision shall submit the market price to the commissioner of the

192

Pollution Control Agency for review by October1 of the year prior to the calendar year in which the market price will be in effect. The prices that the state pays for waste management services in that jurisdiction or the county where the jurisdiction is located must be a guideline in determining the market price. The commissioner of the Pollution Control Agency shall review the market price and shall inform the political subdivisions of any necessary changes to market price by November 15 of that year. The market price shall be effective as of January 1 of the next calendar year following review. The commissioner of the Pollution Control Agency may consider adjustment to the market price if a political subdivision submits a resolution for adjustment by May 1 of any year. The effective date of the adjustment shall be July 1.

If the commissioner of revenue believes a market price declared by resolution is not accurate, the com-missioner may request that the Pollution Control Agency advise the political subdivision to identify by resolution an updated market price and submit the updated market price to the Pollution Control Agency for review.

Subd. 2. Rates. The rate of tax under this section is 9.75 percent.

Subd. 3. Sales price of bags, stickers, or other indicia. When the sales price of a bag, sticker, or other indicia includes mixed municipal solid waste management services for residential generators, the tax on the bag, sticker, and other indicia sold by vendors on behalf of a political subdivision or waste hauler shall be collected when the bag, sticker, or other indicia are sold to the vendor by the political subdivision or waste hauler, and shall be taxed at the rate imposed under subdivision 2. The solid waste management service and the solid waste management tax shall be included in the sales price of the bag, sticker, or other indicia.

193

297H.03 MIXED MUNICIPAL SOLID WASTE COMMERCIAL GENERATORS.

Subdivision 1. Imposition. (a) A tax is imposed upon the sales price of mixed municipal solid waste management services received by a commercial generator.

(b) The tax is imposed upon the difference between the market price and the tip fee at a processing or disposal facility where the tip fee is less than the market price and the political subdivision subsidizes the cost of service at the facility. The political subdivision is liable for the tax.

(c) The tax is imposed upon the market price of waste management services where a political subdivision directly bills on a property tax statement for organized collection of mixed municipal solid waste. The political subdivision is liable for the tax.

(d) Section 297H.02, subdivision 1, paragraph (d), applies to paragraphs (b) and (c) of this subdivision.

Subd. 2. Rate. The rate of the tax under this section is 17 percent.

Subd. 3. Sales price of bags, stickers, or other indicia. When the sales price of a bag, sticker, or othe rindicia includes mixed municipal solid waste management services for commercial generators, the tax on the bag, sticker, and other indicia sold by vendors on behalf of a political subdivision or waste hauler shall be collected when the bag, sticker, or other indicia are sold to the vendor by the political subdivision or waste hauler, and shall be taxed at the rate imposed under subdivision 2. The solid waste management service and the solid waste management tax shall be included in the sales price of the bag, sticker, or other indicia.

297H.04 NONMIXED MUNICIPAL SOLID WASTE.

Subdivision 1. Imposition. A tax is imposed upon the volume of nonmixed municipal solid waste that is managed.

194

Subd. 2. Rate. (a) Commercial generators that generate nonmixed municipal solid waste shall pay a solid waste management tax of 60 cents per noncompacted cubic yard of periodic waste collection capacity purchased by the generator, based on the size of the container for the nonmixed municipal solid waste, the actual volume, or the weight-to-volume conversion schedule in paragraph (c). However, the tax must be calculated by the waste management service provider using the same method for calculating the waste management service fee so that both are calculated according to container capacity, actual volume, or weight.

(b) Notwithstanding section 297H.02, a residential generator that generates nonmixed municipal solid waste shall pay a solid waste management tax in the same manner as provided in paragraph (a).

(c) The weight-to-volume conversion schedule for:

(1) construction debris as defined in section 115A.03, subdivision 7, is one ton equals 3.33 cubic yards, or $2 per ton;

(2) industrial waste as defined in section 115A.03, subdivision 13a, is equal to 60 cents per cubic yard. The commissioner of revenue after consultation with the commissioner of the Pollution Control Agency, shall determine, and may publish by notice, a conversion schedule for various industrial wastes; and

(3) infectious waste as defined in section 116.76, subdivision 12, and pathological waste as defined in section 116.76, subdivision 14, is 150 pounds equals one cubic yard, or 60 cents per 150 pounds.

Subd. 3. Incineration with mixed waste; rate. Nonmixed municipal solid waste that is separately collected and processed, but must be incinerated with mixed municipal solid waste in accordance with an industrial solid waste management plan approved by the Pollution Control Agency, shall be taxed at the rate for nonmixed municipal solid waste.

195

Subd. 4. Disposal with mixed waste; rate. Nonmixed municipal solid waste that is separately collected or processed, but is disposed of within the permitted boundaries of a land disposal facility that is also actively accepting and disposing of mixed municipal solid waste, shall be taxed at the rate for mixed municipal solid waste, unless the facility owner and operator can demonstrate a physical separation between the mixed municipal solid waste disposal area and nonmixed municipal solid waste disposal area, such that any air or liquid emissions being collected from the disposal areas are collected separately.

297H.05 SELF-HAULERS.

(a) A self-hauler of mixed municipal solid waste shall pay the tax to the operator of the waste management facility to which the waste is delivered at the rate imposed under section 297H.03, based on the sales price of the waste management services.

(b) A self-hauler of nonmixed municipal solid waste shall pay the tax to the operator of the waste management facility to which the waste is delivered at the rate imposed under section 297H.04.

(c) The tax imposed on the self-hauler of nonmixed municipal solid waste may be based either on the capacity of the container, the actual volume, or the weight-to-volume conversion schedule in paragraph (d).However, the tax must be calculated by the operator using the same method for calculating the tipping feeso that both are calculated according to container capacity, actual volume, or weight.

(d) The weight-to-volume conversion schedule for:

(1) construction debris as defined in section 115A.03, subdivision 7, is one ton equals 3.33 cubic yards, or $2 per ton;

(2) industrial waste as defined in section 115A.03, subdivision 13a, is equal to 60 cents per cubic yard. The commissioner of revenue, after consultation with the

196

commissioner of the Pollution Control Agency, shall determine, and may publish by notice, a conversion schedule for various industrial wastes; and

(3) infectious waste as defined in section 116.76, subdivision 12, and pathological waste as defined in section 116.76, subdivision 14, is 150 pounds equals one cubic yard, or 60 cents per 150 pounds.

(e) For mixed municipal solid waste the tax is imposed upon the difference between the market price and the tip fee at a processing or disposal facility if the tip fee is less than the market price and the political subdivision subsidizes the cost of service at the facility. The political subdivision is liable for the tax.

297H.06 EXEMPTIONS.

Subdivision 1. Certain surcharges or fees. The amount of a surcharge, fee, or charge established pursuant to section 115A.919, 115A.921, 115A.923, 400.08, 473.811, or 473.843, or a service charge by a home rule charter or statutory city that owns and operates a solid waste-to-energy resource recovery facility, is exempt from the solid waste management tax. The exemption does not apply to the tax imposed on market price under section 297H.02, subdivision 1, paragraphs (b) and (c), or section 297H.03, subdivision1, paragraphs (b) and (c).

Subd. 2. Materials. The tax is not imposed upon charges to generators of mixed municipal solid waste or upon the volume of nonmixed municipal solid waste for waste management services to manage the following materials:

(1) mixed municipal solid waste and nonmixed municipal solid waste generated outside of Minnesota;

(2) recyclable materials that are separated for recycling by the generator, collected separately from other waste, and recycled, to the extent the price of the service for handling recyclable material is separately itemized;

197

(3) recyclable nonmixed municipal solid waste that is separated for recycling by the generator, collected separately from other waste, delivered to a waste facility for the purpose of recycling, and recycled;

(4) industrial waste, when it is transported to a facility owned and operated by the same person that generated it;

(5) mixed municipal solid waste from a recycling facility that separates or processes recyclable materials and reduces the volume of the waste by at least 85 percent, provided that the exempted waste is managed separately from other waste;

(6) recyclable materials that are separated from mixed municipal solid waste by the generator, collected and delivered to a waste facility that recycles at least 85 percent of its waste, and are collected with mixed municipal solid waste that is segregated in leak proof bags, provided that the mixed municipal solid wastedoes not exceed five percent of the total weight of the materials delivered to the facility and is ultimately delivered to a waste facility identified as a preferred waste management facility in county solid waste plans under section 115A.46;

(7) source-separated compostable waste, if the waste is delivered to a facility exempted as described in this clause. To initially qualify for an exemption, a facility must apply for an exemption in its application for a new or amended solid waste permit to the Pollution Control Agency. The first time a facility applies to the agency it must certify in its application that it will comply with the criteria in items (i) to (v) and the commissioner of the agency shall so certify to the commissioner of revenue who must grant the exemption. The facility must annually apply to the agency for certification to renew its exemption for the following year. The application must be filed according to the procedures of, and contain the information required by, the agency. The commissioner of revenue shall grant the exemption if the commissioner of the Pollution Control Agency finds and certifies to the commissioner of revenue that based on an evaluation of the composition of incoming waste and residuals and the quality and use of the product:

198

(i) generators separate materials at the source;

(ii) the separation is performed in a manner appropriate to the technology specific to the facility that:

(A) maximizes the quality of the product;

(B) minimizes the toxicity and quantity of residuals; and

(C) provides an opportunity for significant improvement in the environmental efficiency of the operation;

(iii) the operator of the facility educates generators, in coordination with each county using the facility, about separating the waste to maximize the quality of the waste stream for technology specific to the facility;

(iv) process residuals do not exceed 15 percent of the weight of the total material delivered to the facility; and

(v) the final product is accepted for use;

(8) waste and waste by-products for which the tax has been paid; and

(9) daily cover for landfills that has been approved in writing by the Minnesota Pollution Control Agency.

Subd. 3. Construction debris in a disaster area. The tax is not imposed on construction debris generated from repair and demolition activities caused by a disaster occurring in a presidentially declared disaster area, provided that the construction debris is disposed of in a waste management facility designated by the commissioner of the Pollution Control Agency. To be exempt, the debris must be disposed of within18 months following the presidential declaration.

199

297H.07 BILLING.

The amount of the tax imposed under this chapter shall be itemized separately on the generator's bill, and shall be designated as the "solid waste management tax."

297H.08 PAYMENT; REPORTING.

(a) The waste management service provider, or a political subdivision specified in section 297H.02, subdivision 1, and section 297H.03, subdivision 1, shall report the tax on a return prescribed by the commissioner of revenue, and shall remit the tax with the return. The return and the tax must be filed using the filing cycle and due dates provided for taxes imposed under chapter 297A.

(b) The waste hauler or political subdivision that sells bags, stickers, or other indicia to vendors must report and remit the tax imposed by section 297H.02, subdivision 3, and section 297H.03, subdivision 3, on a return prescribed by the commissioner of revenue, and shall remit the tax with the return. The return and the tax must be filed using the filing cycle provided for taxes imposed under chapter 297A.

(c) Any partial payments received by waste management service providers for waste management services shall be prorated between the tax imposed under section 297H.02, 297H.03, or 297H.04 and the service.

297H.09 BAD DEBTS.

The remitter of the solid waste management tax may offset against the tax payable, with respect to any reporting period, the amount of tax imposed by this chapter previously remitted to the commissioner of revenue which qualified as a bad debt under section 166(a) of the Internal Revenue Code as defined in section 289A.02, subdivision 7, during such reporting period, but only in proportion to the portion of such debt which became uncollectible. This section applies only to accrual basis remitters that remit tax before it is collected and to the extent they are unable to collect the tax.

200

297H.10 ADMINISTRATION; ENFORCEMENT; PENALTY.

Subdivision 1. Administration and enforcement. The audit, assessment, appeal, collection, refund, penalty, interest, enforcement, and administrative provisions of chapters 270C and 289A that are applicable to taxes imposed by chapter 297A apply to this chapter.

297H.11 REQUIREMENTS AND POTENTIAL LIABILITY OF WASTE MANAGEMENT SERVICE PROVIDERS.

Subdivision 1. Requirements. Waste management service providers are required to:

(1) separately and accurately state the amount of the tax in the appropriate statement of charges for waste management services, or other statement if there are no charges for waste management services, and in any action to enforce payment on delinquent accounts;

(2) accurately account for and remit tax received; and

(3) work with the commissioner of revenue to ensure that generators pay the tax.

Subd. 2. Liability. A waste management service provider is liable for an amount equal to the solid waste management tax that was either:

(1) received by the waste management service provider but not timely remitted to the commissioner of revenue; or

(2) not received by the waste management service provider and the waste management service provider failed to separately and accurately state the amount of the tax in the appropriate statement of charges for waste management services and in any action to enforce payment on delinquent accounts.

201

Subd. 3. Recovery. A person who is liable under subdivision 2 is not prohibited from recovering from the generator or self-hauler the amount of the liability paid to the commissioner of revenue that is equal to the solid waste management tax owed by the generator or self-hauler.

297H.115 USE TAX.

Subdivision 1. Imposition; liability of generators and self-haulers. (a) A use tax is imposed on the sales price of mixed municipal solid waste management services received by a residential generator at the rate imposed under section 297H.02, unless the tax imposed under section 297H.02 was paid. The residential generator is liable.

(b) A use tax is imposed on the sales price of mixed municipal solid waste management services received by a commercial generator at the rate imposed under section 297H.03, unless the tax imposed under section297H.03 was paid. The commercial generator is liable.

(c) A use tax is imposed on the volume of nonmixed municipal solid waste that is managed at the rate imposed under section 297H.04, unless the tax imposed under section 297H.04 was paid. The generator is liable.

(d) A use tax is imposed on the sales price of mixed municipal solid waste management services received by a self-hauler at the rate imposed under section 297H.05, paragraph (a), unless the tax imposed under section 297H.05, paragraph (a), was paid. The self-hauler is liable.

(e) A use tax is imposed on the volume of nonmixed municipal solid waste managed at the rate imposed under section 297H.05, paragraph (b), unless the tax imposed under section 297H.05, paragraph (b), was paid. The self-hauler is liable.

Subd. 2. Payment; reporting. A generator or self-hauler that is liable under subdivision 1 shall report the use tax on a return prescribed by the commissioner of revenue, and shall remit the tax with the return. The return and the tax must be

202

filed using the filing cycle and due dates provided for taxes imposed under chapter 297A.

Subd. 3. Commissioner assessment. (a) The commissioner of revenue may not assess the generator orself-hauler a use tax on a transaction for which the waste management service provider has paid the solid waste management tax, except as provided in paragraph (b).

(b) If the waste management service provider who is an accrual basis taxpayer remits a payment and thereafter offsets the amount as a bad debt under section 297H.09, the commissioner of revenue may assess the generator or self-hauler a use tax for the offset amount.

297H.12 INFORMATION REGARDING THE SOLID WASTE MANAGEMENT TAX.

The commissioner of the Pollution Control Agency, after consulting with the commissioner of revenue and waste management service providers, shall develop information regarding the solid waste management tax for distribution to waste generators in the state. The information shall include facts about the substitution of the solid waste management tax for the sales tax on solid waste services and the solid waste generator assessment and the purposes for which revenue from the tax will be spent.

297H.13 DEPOSIT OF REVENUES; USE OF PROCEEDS; REPORT ON RECEIPTS.

Subdivision 1. Deposit of revenues. The revenues derived from the taxes imposed on waste management services under this chapter shall be deposited by the commissioner of revenue in the state treasury.

Subd. 2. Allocation of revenues. (a) $33,760,000, or 70 percent, whichever is greater, of the amounts remitted under this chapter must be credited to the environmental fund established in section 16A.531,subdivision 1.

(b) The remainder must be deposited into the general fund.

203

Subd. 3. [Repealed, 2003 c 128 art 2 s 56]

Subd. 4. [Repealed, 2003 c 128 art 2 s 56]

Subd. 5. Report on receipts. The commissioner of revenue shall report to the chairs of the house of representatives and senate Environment and Natural Resources Committees; the house of representatives Environment and Natural Resources Finance Division; the senate Environment and Agriculture Budget Division; the house of representatives Tax Committee and the senate Taxes and Tax Laws Committee; and the commissioner of the Pollution Control Agency on the total tax revenues received from the taxes imposed under this chapter. The reports shall be made as follows:

(1) a report by August 31 of each year based on amounts received by the commissioner of revenue from January 1 through June 30 of that year; and

(2) a report by February 28 of each year based on amounts received by the commissioner of revenue from July 1 through December 31 of the preceding year.

Subd. 6. [Repealed, 2000 c 370 s 5]

204

ประวตผเขยน

ชอ นางสาวอรนชา ยงยง วนเดอนปเกด 1 มถนายน 2532 วฒการศกษา ปการศกษา 2554: นตศาสตรบณฑต (เกยรตนยมอนดบสอง) มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2557: เนตบณฑต ส านกฝกอบรมศกษากฎหมาย แหงเนตบณฑตยสภา ต าแหนง ทนายความ ประสบการณการท างาน 2557-2558 ผชวยด าเนนงานสมาชกสภาปฏรปแหงชาต

ภาษีขยะ, waste tax - t...

Documents