ฉบับที่ ๑๒ ปีที่ ๔ ประจำ วันที ่ ๑๖ - ๓๐...

สายดวนกรมควบคมโรค 1422

ฉบบท ๑๒ ปท ๔ ประจำ�วนท ๑๖ - ๓๐ มถน�ยน ๒๕๖๑

สารจาก บก.หน� 2

โรคนาร : โรคไขเลอดออก หน� 8

สารจากผบรหาร : นายกรฐมนตร รณรงคกำ จดยงลาย หน� 3-4

สถานการณโรคนาร : โรคไขเลอดออก หน� 7

ISSN : 2465-4299

กจกรรมผบรหาร : รณรงคกำ จดยงลาย ลดปวยตายดวยโรคไขเลอดออก หน� 5-6

พล.อ. ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ขอใหคนไทยทงประเทศเฝาระวงปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกทมยงลายเปนพาหะ โดยทานนายก ฯ ขอใหทกคน คว�าตม และเลยงปลาทกนลกน�ายงลาย เนองจากตอนนสถตการแพรระบาดของโรคไขเลอดออกเพมมากขนกวาป 2560

นายแพทยสวรรณชย วฒนายงเจรญชยอธบดกรมควบคมโรค


สารจาก บก.จดหม�ยข�ว กรมควบคมโรค

จดหมายขาวน เปนลขสทธของส�านกสอสารความเสยงและพฒนาพฤตกรรมสขภาพ กรมควบคมโรค โดย ภารกจสอสารความเสยงในภาวะฉกเฉน เวบไซต http://www.riskcomthai.org/index.php

๒

ปลายเดอนมถนายน ป 2561 น จดหมายขาว กรมควบคมโรคฝนกยงคงโปรยปรายตกอยางตอเนองครบกองบรรณาธการจดหมายขาวกรมควบคมโรคจงขอเนนย�าโรคและภยสขภาพทมกจะมาพรอมกบฤดฝนครบโดยเรมตนดวยประเดนแรกทตกบญชาการ1ท�าเนยบรฐบาลพล.อ.ประยทธจนทรโอชา นายกรฐมนตรและหวหนาคณะรกษา ความสงบแหงชาต(คสช.)เปนประธานการประชมคณะรฐมนตร (ครม.) โดยกอนการประชมทบรเวณโถงกลางตกบญชาการ1ศ.เกยรตคณคลนก นพ.ปยะสกล สกลสตยาทร รมว.สาธารณสข,นายแพทยโอภาส การยกวนพงศ รองปลดกระทรวงสาธารณสข, นายแพทยสวรรณชย วฒนายงเจรญชยอธบดกรมควบคมโรคน�าคณะเขาพบนายกรฐมนตรฯเพอจดแสดงนทรรศการรณรงค“ก�าจดลกน�ายงลายลดปวยตายดวยโรคไขเลอดออก”โดยม“คณกวาง”กมลชนก เขมะโยธนดารานกแสดงและนกเรยน3คนเพอสรางความตระหนกของประชาชนตอไปครบ ประเดนท 2 กจกรรมผบรหารกรมควบคมโรค นายแพทยสวรรณชย วฒนายงเจรญชย เปนประธาน

รณรงค “ก�าจดยงลาย ลดปวยตาย โ รค ไข เ ล อดออก” ท โ ร ง เ ร ยน

ชลประทานสงเคราะห โดยรวมมอกบ เครอขายตามแนวประชารฐรณรงคก�าจด

ยงลาย ลดการปวยตายจากโรคไขเลอดออกขอความรวมมอประชาชนก�าจดแหลงเพาะพนธ

ยงลายใน6ร.ไดแกโรงเรอนโรงเรยนโรงพยาบาล โรงแรม โรงงานและโรงธรรมประเดนท 3

สถานการณโรคนารเรองโรคไขเลอดออกครบ ปดทายเลม ดวยความร เรองโรคไขเลอดออกครบ เพราะในชวงเดอนพฤษภาคม -สงหาคมของทกป จะเปนชวงฤดฝน มยงลายพาหะน�าโรคไขเลอดออก จ�านวนมาก ดงนนการปองกนไมใหยงเกด การปองกน ไมใหยงกด และการปองกนไมใหเสยชวตจากโรคจากยงลายจงเปนสงส�าคญ เชนเดมครบ หากทาน ผอานตองการทราบขอมล – ขาวสารเพมเตมเกยวกบ โรคท เ ราน� า เสนอ ห รอโรคอ น ใดห รอประสงค จ ะ เพ ม เ ต ม แลก เปล ย นความค ด เห นก บกอ งบรรณาธการ “จดหมายขาว กรมควบคมโรค” สามารถตดตอไดท[email protected]โทรศพท025903855โทรสาร025903386นะครบ นายแพทยวชาญปาวนบรรณาธการบรหาร

บรรณาธการบรหาร: นายแพทยวชาญ ปาวน บรรณาธการ: ดร. พาหรตน คงเมอง ทยสวรรณกองบรรณาธการนางสาวกมลวรรณ กลบโกมท นายธนพล รตนเศวตศกด นางสาววไล ชเกยรตศร นางนรนตา ศรบญทพยนางสาวสดจตต ตรวจตรศลป นางสาวสรกาญจน ถมยาศรกล นายอดมศกด อดมด

นายยศพนธ แกนจนทรนายธนากร ศรอ�าพร นางสาวพนดา โกมลนาค นายกรกฏ ดวงผาสข นายธนวต จนดาประชา นางสาวฐศยา ลมกล นายจกรพงศ พมา

ทปรกษาอธบดกรมควบคมโรค นายแพทยสวรรณชย วฒนายงเจรญชยรองอธบดฯ นายแพทยภาณมาศ ญาณเวทยสกล นายแพทยอษฎางค รวยอาจณ ดร.นายแพทยธนรกษ ผลพฒนนายแพทยขจรศกด แกวจรสผทรงคณวฒกรมควบคมโรค แพทยหญงพชรา ศรวงศรงสรร นายแพทยกฤษฎา มโหทาน นายแพทยจรพฒน ศรชยสนธพ นายแพทยวชย สตมยนายแพทยอรรถพล ชพสตยากร นายแพทยพรชย จระชนากลนายแพทยวศลย มลศาสตร นายแพทยวรวฒน มโนสทธ



สารจากผบรหาร : นายกรฐมนตรรณรงคกำ จดยงลาย ลดปวยตายดวยโรคไขเลอดออก

โดย นายแพทยสวรรณชย วฒนายงเจรญชย อธบดกรมควบคมโรค

จดหม�ยข�ว กรมควบคมโรค

นายยศพนธ แกนจนทรนายธนากร ศรอ�าพร นางสาวพนดา โกมลนาค นายกรกฏ ดวงผาสข นายธนวต จนดาประชา นางสาวฐศยา ลมกล นายจกรพงศ พมา

๓

จากกระแสพระราชด�ารสของพระบาทสมเดจ พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ความวา “โครงการปราบยงลายคงคางมานานแลวและอนตรายยงมอยมาก อยากใหปราบปรามอยางจรงจงอนตรายจากไขเลอดออก จะไดทเลาลง” พระราชทานณ พระราชวงไกลกงวล ห วหน จ งห วดประจวบค รขนธ เ ม อวนท 28สงหาคม พ.ศ.2542 ซงพระองคทรงเหนปญหาใหญ ทคงคางมานานดวยความหวงใยพสกนกรชาวไทยทตองปวยเปนโรคไขเลอดออกอยเปนจ�านวนมากและยงเปนปญหาทางการสาธารณสขทส�าคญกระทรวงสาธารณสขไดนอมน�าแนวพระราชด�ารสดงกลาวมาด�าเนนการ


อยางตอเนองและในโอกาสนขอเชญชวนปวงชนชาวไทยรวมกนประกาศสงครามกบยงลายทงประเทศ โดยท�าอยางจรงจงใหเปนวถชวตเพอก�าจดยงลายโรคไขเลอดออกโรคตดเชอไวรสซกาและโรคทมยงลายเปนพาหะใหทเลาลงและหมดไปจากแผนดนไทยใหได ในทสด เมอวนศกรท 2 มถนายน 2561ทผานมาพล.อ.ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตรและหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) กลาวในรายการ“ศาสตรพระราชา ส การพฒนาอยางยงยน”วา “ผมมเรองทเปนความหวงใยถงพนองประชาชนจากการ

สายดวนกรมควบคมโรค 1422๔

จดหม�ยข�ว กรมควบคมโรคฉบบท ๑๒ ปท ๔ ประจำ�วนท ๑๖ - ๓๐ มถน�ยน ๒๕๖๑

ประเมนการรบรประชาชน(DDCpoll)เรองโรคไขเลอดออก ลาสดพบวาประชาชนมความเขาใจผดๆ หลายประการนะครบ เชนหลายคนคดวา ผใหญไมสามารถปวยเปนโรคไขเลอดออกได และบางคนคดเองวา ถาปวยเปน ไขเลอดออกกสามารถซอยาแผนปจจบนกนเองได ซงไมถกตองนะครบ อนตรายยงกวานน เกอบรอยละ70คดวาการก�าจด“ยงลาย”ในบานในชมชนตองเปนหนาทของหนวยงานราชการแตเพยงอยางเดยว ในปนแนวโนมการระบาดพนทเสยงอย ในพนท ภาคเหนอและภาคกลางตอนบนโดยรปแบบการระบาดจะเปลยนไปมการเสยชวตในผใหญมากขนเนองจากมโรคประจ�าตวดวย เชนภาวะอวนเบาหวานโรคความดนโลหตสงโรคหวใจโรคเลอดเปนตนส�าหรบใครทมอาการเหลานนะครบ คอ มอาการไขสง 2 วน ไมดขนไมไอ ไมมน�ามก ปวดเมอย หนาตาแดง อาจมผนขนใตผวหนงตามแขนขา ขอพบ เปนตน ใหสงเกตตวเอง ลกหลาน และคนใกลชดนะครบ หากพบกขอใหรบไปพบแพทยทโรงพยาบาลโดยเรว สอบถามเพมเตมไดทสายดวนกรมควบคมโรค โทร.1422 นะครบ อยาลมก�าจดแหลงเพาะพนธยงทมน�าขง ระวงยงกดนะครบ สวนภาชนะทเกบน�าไวใชกขอใหมฝาปดดวยนะครบ” สดท ายเมอวนท 27 มถนายน 2561 ทตกบญชาการ1ท�าเนยบรฐบาลพล.อ.ประยทธจนทรโอชา

นายกรฐมนตรและหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาต(คสช.) เปนประธานการประชมคณะรฐมนตร (ครม.)โดยกอนการประชมทบรเวณโถงกลางตกบญชาการ 1 ศ.เกยรตคณ คลนก นพ.ปยะสกล สกลสตยาทรรมว.สาธารณสข, นายแพทยโอภาส การยกวนพงศ รองปลดกระทรวงสาธารณสข, นายแพทยสวรรณชย วฒนายงเจรญชยอธบดกรมควบคมโรคน�าคณะเขาพบ นายกรฐมนตรฯ เพอจดแสดงนทรรศการรณรงค “ก�าจดลกน�ายงลาย ลดปวยตายดวยโรคไขเลอดออก”โดยม“คณกวาง”กมลชนกเขมะโยธนดารานกแสดงและนกเรยน3คนไดแกเดกหญงเบญญาภาทยสวรรณ,เดกหญงพชญาภาพงแพงและเดกหญงวสมนหาวหาญรวมรณรงค “ทานนายกรฐมนตรไดสอบถามสถานการณพรอม ก�าชบการควบคมการแพรระบาดยงลายพรอมขอใหชวยกนก�าจดยงลายก�าจดไขยงปองกนตวเองตองรปองกนอยางไรจะไดปองกนตวเองถกและปนฝนตกชกขอใหคว�าภาชนะเลยงปลาปองกนลกน�า ตองชวยกน เพราะทรพยากรมนษยส�าคญทสด ถาปวยไขไป วนหนาจะมปญหาดงนนทกคนตองเรยนรปองกนกอนการแกไข ทกหนวยงานตองรวมกน ขอใหจดกจกรรม เพราะการก�าจดยงลายตองรณรงคปองกนทงประเทศ“

สายดวนกรมควบคมโรค 1422๕


กจกรรมผบรหาร

รณรงคกำ จดยงลาย ลดปวยตายดวยโรคไขเลอดออกโดย นายแพทยสวรรณชย วฒนายงเจรญชย อธบดกรมควบคมโรค

เมอวนท20มถนายน2561ทโรงเรยนชลประทานสงเคราะหจ.นนทบรนายแพทยสวรรณชยวฒนายงเจรญชย อธบดกรมควบคมโรค พรอมดวยนายแพทยอษฎางค รวยอาจณ รองอธบดกรมควบคมโรค, นายแพทยปรชา เปรมปรผอ�านวยการส�านกโรคตดตอน�าโดยแมลง,นายแพทยวฒนาโรจนวจตรกลนายแพทยสาธารณสขจงหวดนนทบร, นายประพฒน ปะคอง สาธารณสขอ�าเภอปากเกรด และนางพลมาศ ทบเกรด ผอ�านวยการโรงเรยนชลประทานสงเคราะหรวมกจกรรมรณรงค“ก�าจดยงลายลดปวยตายโรคไขเลอดออก”



๖


นายแพทยสวรรณชย กลาววา สถานการณโรคไขเลอดออกในป พ.ศ. 2561ตงแต 1 มกราคม – 12มถนายน 2561 มรายงานผ ป วยโรคไขเลอดออก รวม19,804รายเสยชวต21รายพบปวยมากทสดในกลมอาย10–14ป(อตราปวย87.97ตอแสนประชากร)โดยกลมนกเรยนปวยกวารอยละ 47 ของผปวยทงหมดคาดวาปนจะพบผ ป วยเพมขน โดยเฉพาะฤดฝนน อาจพบผปวยเฉลยเดอนละประมาณ10,000รายทงนจากการประเมนการรบรประชาชนของกรมควบคมโรค(DDCPoll)เรองโรคไขเลอดออกลาสดพบวาประชาชนมความเขาใจผดในหลายประเดน เชน รอยละ 69.5 คดวาการก�าจดยงลายในบานและในชมชนตองเปนหนาทของหนวยงานราชการ,รอยละ28.6คดวาผใหญ

ไมสามารถปวยเปนโรคไขเลอดออกไดและรอยละ11.8 คดวาโรคไขเลอดออกสามารถซอยาแผนปจจบนทานเองได เปนตน กรมควบคมโรคจงไดด�าเนนงานตามแนวทาง ประชารฐ โดยจบมอกบทกภาคสวน ทงหนวยงานภมภาค สถานศกษาเขามามสวนรวมในการเฝาระวงปองกน ควบคมโรคตดตอน�าโดยยงลาย โดยมงเนนรณรงคในพนทโรงเรยนพรอมเชญชวนประชาชนรวมมอ กนก�าจดแหลงเพาะพนธและลกน�ายงลาย โดยเฉพาะในพนทเปาหมาย 6 ร. ไดแก 1.โรงเรอน (บาน /ชมชน)2.โรงเรยน(สถานศกษา/สถานเลยงเดกเลก) 3.โรงพยาบาล 4.โรงแรม / รสอรท 5.โรงงาน /กล มอตสาหกรรม และ 6.โรงธรรม (วด / มสยด/ โบสถ) โดยยดหลก 3 เกบ ปองกน 3 โรค ไดแก1.เกบบานใหสะอาด ไมรกทบจนเปนทเกาะพกของ ยงลาย2.เกบขยะเศษภาชนะทอาจมน�าขงไมใหกลายเปน แหลงเพาะพนธ ยงลาย และ 3.เกบภาชนะใสน�า ปดฝาใหมดชด ปองกนไมใหยงลายลงไปวางไข เพอปองกน 3 โรค ไดแก โรคไขเลอดออก โรคตดเชอ ไวรสซกาและโรคไขปวดขอยงลาย “กรมควบคมโรคจบมอเครอขายตามแนวประชารฐ รณรงคก�าจดยงลายลดการปวยตายจากโรคไขเลอดออกผลส�ารวจเผยประชาชนบางสวนยงเขาใจผดขอความ รวมมอประชาชนก�าจดแหลงเพาะพนธยงลายใน6ร.ไดแกโรงเรอนโรงเรยนโรงพยาบาลโรงแรมโรงงานโรงธรรมโดยยดหลก3เกบปองกน3โรค”

สายดวนกรมควบคมโรค 1422๗ สายดวนกรมควบคมโรค 1422๗


สถานการณโรคนาร : โรคตดตอนำ โดยแมลงสำ นกโรคตดตอนำ โดยแมลง

1.1โรคไขเลอดออกมรายงานผปวยโรคไขเลอดออก

สะสมรวม 22,539 ราย เพมขนจากสปดาหทผานมา

2,735 ราย อตราปวย 34.24 ตอประชากรแสนคน

มการรายงานจ�านวนผ ป วยไขเลอดออกมากกวาป

พ.ศ.2560ณชวงเวลาเดยวกนรอยละ34.24 (1.34

เทา)ผปวยเสยชวต29รายอตราปวยตายรอยละ0.13

ผปวยสวนใหญอยในกลมอาย 10 - 14ป และ 5 - 9

ป อาชพทพบผปวยสงสด คอ นกเรยน รอยละ 47.72

รองลงมาคอรบจาง(รอยละ19.10)อตราสวนเพศชาย

ตอเพศหญงเทากบ 1:0.93 ภาคใตมอตราปวยสงทสด

รองลงมา ไดแก ภาคกลาง ภาคเหนอ และภาคตะวน

ออกเฉยงเหนอตามล�าดบ

1.2 โรคสครบไทฟสพบผปวยสะสมรวม 2,710

ราย อตราปวย 4.12 ตอประชากรแสนคนพบมากใน

ภาคเหนอและภาคใต10จงหวดทมอตราปวยสงไดแก

ตาก(51.19)นาน(49.61)แมฮองสอน(45.85)เชยงราย

(31.09)เชยงใหม(22.00)พงงา(14.35)เลย(10.48)

สราษฎรธาน(9.15)ศรสะเกษ(7.96)และพทลง(7.84)

ตามล�าดบ อาชพทพบผปวยมากทสด คอ เกษตรกรรม

รอยละ 45.46 อตราสวนผปวยเพศชายตอเพศหญง

เทากบ1:0.74

1.3โรคไขปวดขอยงลายพบผปวยสะสมรวม41

รายอตราปวย0.06ตอแสนประชากรพบใน2จงหวด

คอนราธวาส(5.14ตอประชากรแสนคน)ภเกต(0.26

ตอประชากรแสนคน)กลมอายทพบมากทสดคอ25-34ป

(29.27%)อาชพสวนใหญรบจางรอยละ39.0

1.4 โรคเทาชางพบผปวยสงสยโรคเทาชางสะสม

21รายเปนคนไทย1รายพบในจงหวดนครศรธรรมราช

และสญชาตพมา20รายพบในอ.อมผางจ.ตากอาชพ

ทพบผปวยมากทสดคอรบจางรอยละ87.0อตราสวน

ผปวยเพศชายตอเพศหญงเทากบ1:0.10

1.5โรคลชมาเนยยงไมมรายงาน

1.6โรคไขมาลาเรยขอมลณวนท15มถนายน

2561(ขอมลจากมาลาเรยออนไลน)มรายงานผปวยโรค

ไขมาลาเรย 2,757รายสวนใหญเปนคนไทยรอยละ

70.54 และตางชาต รอยละ 29.46 (อตราปวย 0.04

ตอพนประชากร) จ�านวนผ ป วยลดลงจากป 256

ณชวงเวลาเดยวกนรอยละ49.05สดสวนเพศชายตอ

เพศหญง2:1กลมอาย25-44ป(รอยละ32.47)

รองลงมาคอ>=45ป(รอยละ21.59)5-14ป(รอยละ

20.59) และ 15 - 24 ป (รอยละ 19.42) ตามล�าดบ

สวนใหญอยในกลมเกษตรกร (รอยละ 51.53) เดก/

นกเรยน(รอยละ23.61)อาชพอนๆ(รอยละ15.86)

และขาราชการทหาร/ต�ารวจ(รอยละ5.01)ชนดเชอ

สวนใหญP.vivax (รอยละ81.94)และ P.falciparum

(รอยละ11.93)หมบานทมรายงานผปวยตดเชอในพนท

จ�านวน470หมบานลดลงรอยละ25.27เมอเทยบกบ

ชวงเวลาเดยวกนของป2560(629หมบาน)

ขอมลจากรง.506ส�านกระบาดวทยาณวนท26มถนายน2561สปดาหท24/2561ดงน

สายดวนกรมควบคมโรค 1422๘


โดย ดร.พาหรตน คงเมอง ทยสวรรณโรคนาร : โรคไขเลอดออกฉบบท ๑๒ ปท ๔ ประจำ�วนท ๑๖ - ๓๐ มถน�ยน ๒๕๖๑

สถานการณโรคไขเลอดออก ในป 2561 นขอมลตงแตวนท 1 มกราคม – 25 มถนายน2561มรายงานผปวยโรคไขเลอดออกรวม22,539รายเสยชวต29รายคาดวาทงป 2561 จะมผ ป วยรวมประมาณ80,000–82,000ราย โดยชวงเดอนม.ย.–ก.ย.จะพบผปวยมากกวา10,000รายตอเดอนกลมอายทปวยมากทสด15-24ปรองลงมาคอ10–14ปและ25-34ป ผลการส�ารวจลกน�ายงลาย ใน 2 สปดาหแรกของเดอนมถนายนพบลกน�ายงลายในชมชน (HI) สงถง รอยละ 22.7/ และพบลกน�ายงลายในภาชนะ (CI) ตามสถานท เชน โรงแรม รอยละ 18, วดหรอโรงธรรมรอยละ11,โรงเรยนรอยละ5,โรงงานรอยละ22และโรงพยาบาลรอยละ2ซงเปนอตราพบลกน�ายงลายทสงเชนกน การประเมนการรบรประชาชนโดยกรมควบคมโรค (DDCPoll) โรคไขเลอดออกลาสดพบวา รอยละ 69.5คดวา การก�าจดยงลายในบานและในชมชนตองเปนหนาทหนวยงานราชการ / รอยละ 28.6 คดวา ผใหญ ไมสามารถปวยเปนโรคไขเลอดออกได/รอยละ11.8คดวา โรคไขเลอดออกสามารถซอยาแผนปจจบนทานเองไดเปนตนแทจรงแลว การก�าจดยงลายเปนความรบผดชอบ ของทกคน / โรคไขเลอดออกปวยและเสยชวตไดทกเพศทกวย / ยาแผนปจจบนบางชนด อาจท�าใหมเลอดออกในอวยวะตางๆและอาจมอาการรนแรงถงขนเสยชวตได ค�าแนะน�าส�าหรบประชาชนไดแก 1. ปองกนไมใหยงเกด โดยยดหลก 3 เกบ เพอปองกน3โรค(โรคไขเลอดออกโรคตดเชอไวรสซกาและโรคไขปวดขอยงลาย)ไดแก

เกบบาน ใหสะอาด ไมรกทบจนเปนทเกาะพกของ ยงลาย เกบน�าปดฝาภาชนะใหมดชด ปลอยปลากนลกน�า ใสทรายหรอแบคทเรยก�าจดลกน�า เพอปองกนไมให ยงลายลงไปวางไข เกบขยะ เศษภาชนะทอาจมน�าขงไมใหกลายเปนแหลงเพาะพนธยงลาย 2.ปองกนไมใหยงกดนอนในมงทงกลางวนกลางคนหรอตดมงลวด สวมเสอผามดชดทายากนยง เชน ยาทา กนยงผสมDEET,สมนไพรกนยงทงทปลกไวใชเองและหาซอมาเปนตน “สดทายคอ3.ปองกนไมใหเสยชวตดวยโรคจากยงลายโดยสงเกตอาการตนเองและสมาชกในครอบครวหากมอาการไขสงฉบพลน ปวดเมอย หนาตาแดง อาจมผนขนใตผวหนงตามแขนขา ขอพบ ถามไขสง 2-3วนอาการไมดขนใหรบไปพบแพทยทโรงพยาบาลโดยเรว เพอรบการตรวจวนจฉยหาสาเหตของไข ไมไปฉดยาลดไขหรอซอยากนเอง และผปวยโรคเรอรงหรอมโรคประจ�าตวและผสงอาย ขอใหดแลเปนพเศษ เพราะหากปวยแลวมโอกาสรนแรงกวาปกตได”


ฉบับที่ ๑๒ ปีที่ ๔ ประจำ วันที ่ ๑๖ - ๓๐...

Documents