ความส าคัญของผังประเทศ :...

35 วารสารกรมโยธาธการและผงเมอง

JOURNAL OF DEPARTMENT OF PUBLIC WORKS AND TOWN & COUNTRY PLANNING

บทคว�มนเขยนจ�กประสบก�รณทผเขยนไดรบ

ทนเข�รวมก�รฝกอบรมในหลกสตร Urban Planning &

Policy course จ�กสถ�บนวจยก�รตงถนฐ�นมนษยแหง

เก�หล หรอ Korea Research Institute for Human Settle-

ments (KRIHS) ระหวางวนท 22 มถนายน – 29 กรกฎาคม

2554 ทงนการฝกอบรมครงนมผเขารวมการฝกอบรมทงหมด

10 คนจาก 7 ประเทศ ไดแก คาซคสถาน อซเบกสถาน

มองโกเลย ซมบบเว ลาว เวยดนาม และไทย

ประเทศเก�หลใตใหคว�มสำ�คญกบก�รกำ�หนด

นโยบ�ยและก�รว�งแผน/ผงพฒน�เชงพนทเปนอนม�ก

ควบคไปกบก�รกำ�หนดนโยบ�ยก�รพฒน�เศรษฐกจของ

ประเทศ โดยสถาบนวจยการตงถนฐานมนษยแหงเกาหล

หรอ KRIHS ซงเปนองคกรประเภทไมแสวงผลกำาไร (Non-

profit Organization) อยภายใตสภาสถาบนวจยเศรษฐกจและ

สงคมแหงเกาหล Korea Council of Economic and Social

Research Institute (KCERSRI) จะเปนองคกรหลกในการทำา

หนาทจดทำานโยบายการพฒนาเชงพนทและการผงเมองของ

ประเทศเกาหลใต สถาบน KRIHS กอตงมาตงแต ปค.ศ. 1978

นอกจากจะเปนผจดทำานโยบายดานทดนและการวางแผนผง/

ผงระดบประเทศ ระดบภาค และเมองแลว ยงเปนองคกรท

ผลตงานวจยมากมายใหกบประเทศทงในดานการพฒนาภาค

การพฒนาเมอง โครงสรางพนฐาน การใชประโยชนทดน สง

แวดลอม การคมนาคมขนสง และระบบสารสนเทศภมศาสตร

ชวลตา จนทรพวง

นกผงเมองช�านาญการ ส�านกผงประเทศและผงภาค กรมโยธาธการและผงเมอง

รปท 1 ก�รฝกอบรมหลกสตร Urban Planning &

Policy course ณ สถ�บน KRIHS ประเทศเก�หลใต

ความส�าคญของผงประเทศ :

กรณศกษาการวางผงประเทศเกาหลใต

(Korea’s National Territorial Planning)

36วารสารกรมโยธาธการและผงเมอง


อกดวย เนองจากสถาบนมนกวจยและผเชยวชาญชนนำาของ

ประเทศในสาขาทเกยวของมากมาย ซงสวนใหญเปนผจบ

การศกษาระดบปรญญาเอก (รอยละ 85) จงถอไดวาเปนหนง

ในองคกรระดบมนสมอง (Think tank) ของประเทศเกาหลใต

ประเทศเกาหลใตเปนประเทศในภมภาคเอเชยตะวน

ออก ตงอยบนคาบสมทรเกาหล พรมแดนทางเหนอตดกบ

ประเทศเกาหลเหนออยใกลกบประเทศจน ญปน และรสเซย

รปท 2 แสดงทตงประเทศเก�หลใต

ประเทศมขนาดเลก ถงแมวาจะมพนทเพยง 100,210 ตาราง

กโลเมตร โดยรอยละ 65 เปนพนทภเขา แตมประชากรจำานวน

มาก ประมาณ 49 ลานคน (ความหนาแนนประชากร 488 คน/

ตารางกโลเมตร) ซงประมาณรอยละ 49 กระจกตวอยในภาค

เมองหลวง รอยละ 46 อาศยอยในเมองขนาดใหญ เชน ปซาน

แทก แทจอน กวางจ อนชอน และอลซาน มเพยงไมถงรอยละ

10 ของประชากรทอาศยอยในเขตชนบท



ดงทกลาวมาขางตนแลววาเกาหลใตเปนประเทศ

ขนาดเลก และไมมแหลงทรพยากรธรรมชาตซงเปนตนทน

ภาคการผลตในภาคอตสาหกรรมภายในประเทศ แตประเทศ

เกาหลใตนบไดวาเปนประเทศหนงทสามารถพฒนาเศรษฐกจ

ไดรวดเรวและประสบความสำาเรจจนตดอนดบประเทศผนำา

เศรษฐกจของโลก ดวยการเตบโตอยางตอเนองของภาค

อตสาหกรรมมาตงแตทศวรรษท 1960 อนเปนผลจากนโยบาย

การพฒนาเศรษฐกจใหกาวสการเปนประเทศอตสาหกรรม และ

นโยบายการพฒนาพนทของประเทศ ซงมยทธศาสตรหลกคอ

การปรบโครงสรางการใชพนทและจดเตรยมโครงสรางพนฐาน

ใหสนบสนนการพฒนาเศรษฐกจขนสงและความเปนอยทดของ

ประชาชน

การวางแผนพฒนาเชงพนทประเทศเกาหลมการจด

ทำาแผน/ผงในหลายระดบ ซงมลกษณะโครงสรางคลายคลง

กบประเทศไทย คอ ผงประเทศ ผงภาค ผงจงหวด และผงเมอง/

ชมชน โดยผงประเทศ (Comprehensive National Territorial

Plan : CNTP) อยภายใตพระราชบญญตการใชทดนแหงชาต

2002 (Framework Act on National Territory 2002) ซงผง

ประเทศ (CNTP) จะเปนการกำาหนดทศทางการพฒนาและ

อนรกษพนทของประเทศในระยะยาว และเปนกฎหมายสำาคญ

สงสด การจดทำาแผน/ผงการพฒนาอนๆ จะตองดำาเนนการให

สอดคลอง โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมการพฒนาเศรษฐกจ

ของประเทศ สรางคณภาพชวตทดใหกบประชาชน แกไข

ปญหาทอยอาศยและสรางสมดลของการพฒนาเพอลดชอง

วางความแตกตางทางเศรษฐกจระหวางภาคตางๆ ของประเทศ

รปท 3 แสดงระบบก�รว�งแผน/ผงพฒน�เชงพนทประเทศเก�หลใต



ประเทศเก�หลใต ได มดำ�เนนก�รว�งผง

ประเทศ(CNTP) ม�เปนระยะเวล�ประม�ณ 40 ป ซง ผง

ท 1 ถกประกาศใชในป ค.ศ. 1972-1981 จนปจจบนใชผงท 4

ฉบบปรบปรงครงท 2 (2011-2020) (รปท 5) ภายใตการบรหาร

ประเทศของประธานาธบด ล เมยง บก (Lee Myung-bak)

โดยไดปรบปรงเนอหาสาระจากผงท 4 (2000-2020) อนเนอง

มาจากการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศโลก (Climate

Change), กระแสพฒนาของโลกใหความสำาคญกบการเปน

มตรกบสงแวดลอมและการเตบโตแบบสเขยว Green Growth,

การแขงขนทางเศรษฐกจในเวทโลก และการเปลยนแปลง

โครงสรางและขวอำานาจของระบบเศรษฐกจโลก โดยผง

ประเทศฉบบปจจบน ไดกำาหนดทศทางการพฒนาประเทศ ใน

ระยะ 20 ป สาระสำาคญของนโยบายมงเนน

• การพฒนาแกนเศรษฐกจพนทชายฝงทะเลตะวน

ออก ชายฝงทะเลตะวนตก และชายฝงทะเลทางตอนใต

ตามยทธศาสตรการเปนประต (Gate way) สภมภาค

ตางๆ ของโลก ผานการเสรมสรางความเขมแขงของระบบ

การคมนาคมขนสงทางสนามบน ทาเรอ ถนน และรถไฟ

เชอมตอคาบสมทรเกาหลกบประเทศจนและภมภาค

เอเชย (รปท 5)

• พฒนาให เป นประเทศชนนำาของโลกภายใต

ยทธศาสตรการเตบโตแบบสเขยว (Green Growth)

ดวยการเพมพนทสเขยว สรางสภาพแวดลอมเมอง

โครงสรางพนฐานและระบบคมนาคมขนสงทเปนมตรกบ

สงแวดลอม

• เสรมสรางการพฒนาขดความสามารถในการแขงขน

ของภาคตางๆ สระดบโลก เชน การพฒนาเขตเศรษฐกจ

ขนาดใหญระดบภมภาค (Mega/Supra –regional

Economic Zone) การปรบปรงและยกระดบโครงสราง

พนฐาน การจดหาพนทเพอการลงทนอตสาหกรรม (In-

dustrial Complex) และการสงเสรมการคนควาและวจย

(R&D) ทเกยวของกบอตสาหกรรมหลก

• พฒนาระบบโครงขายการคมนาคมขนสงททนสมย

และใชความเรวสง (High-tech & High-speed) ซง

ประหยดพลงงาน (Energy Saving) และคารบอนตำา

(Low-carbon)

• พฒนาโครงขายสารสนเทศความเรวสง (High Speed

Information Network) เชอมโยงกบระบบสารสนเทศ

ภมศาสตร (Spatial Information System) เพอยกระดบ

ไปสการเปนประเทศชนนำาในการเขาถงขอมลขาวสาร

(Ubiquitous Territorial Information) (รปท 7)

• พฒนาทอยอาศยทนาอย และสะดวกสบายสำาหรบ

ผมรายไดนอยในภาคตางๆ ทวประเทศ ภายใตแนวคด

การเตบโตแบบสเขยว (Green Growth) คารบอนตำา

(Low-carbon) และใกลแหลงงาน (รปท 8 การพฒนา

เมองใหมและทอยอาศยรองรบประชากรทขยายตวออก

จากกรงโซล)

• บรหารจดการนำา เพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ (Climate Change) โดยดำาเนนการจดตง

โครงการแมนำา 4 สาย (Four –River Project) ซงเปนแมนำา

ใหญทสำาคญ 4 สาย ไดแก Han, Geum, Nakdong และ

Yeongsan โครงการมเปาหมาย เพอกกเกบนำาไวใชในยาม

ขาดแคลน, ควบคมและปองกนอทกภย, ปรบปรงคณภาพ

นำาและระบบนเวศน, สรางสรรคพนทรมแมนำาใหมการใช

ประโยชนไดหลายรปแบบ และกระตนใหเกดการพฒนา

ภาคและเมองในพนทโดยรอบ กญแจความสำาเรจของ

โครงการ คอ การประสานความรวมมอกนระหวางรฐบาล

กลางและองคกรปกครองสวนทองถน



รปท 6 กรอบก�รพฒน�ภ�ค (Major Development Regions)

รปท 4 ประวตศ�สตรก�รว�งผงประเทศเก�หลใต CNTP รปท 5 ผงประเทศเก�หลใตท 4 ปรบปรงครงท 2 (2011-2020)



กระบวนก�รว�งและจดทำ�ผงประเทศ (CNTP)

นนดำ�เนนก�รโดย KRIHS ซงเปนสถ�บนวจยทอยใน

สงกดกระทรวงทดน คมน�คมขนสงและก�รเดนทะเล

(Ministry of Land, Transport and Maritime Affairs) จด

ตงคณะทำางานรวมกบสถาบนวจยในสงกดกระทรวงตางๆ ท

เกยวของ เชน กระทรวงเกษตร กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวง

สงแวดลอม ฯลฯ รฐบาลกลาง และรฐบาลทองถนดำาเนนการ

วางและจดทำานโยบายและโครงการตางๆ ใหรฐบาลกลาง และ

รฐบาลทองถนพจารณา เพอจดทำารางผงประเทศ (CNTP) จาก

นนจะนำาไปสกระบวนการรบฟงความคดเหนจากทกภาคสวน

ทเกยวของทวประเทศ และผานการรบฟงคำาปรกษาจากคณะ

รฐมนตร กอนจะนำาไปสกระบวนการเสนอตอประธานาธบด

ลงนามตอไป ทงนการวางและจดทำาผงประเทศ (CNTP) ฉบบ

ปจจบน มผเชยวชาญจากรฐบาลกลาง รฐบาลทองถน และ

สถาบนวจยในสาขาตางๆ ทเกยวของเขารวมในกระบวนการ

ทงหมด 210 ทาน จาก 98 องคกร

ภายหลงจากประธานาธบดลงนามรบรอง นโยบาย

ในผงประเทศ (CNTP) นำาไปสการปฏบตใน 3 ระดบคอ

1. รฐบ�ล ซงจะเกยวของกบ โครงการพฒนาภาค

การพฒนาเมอง พนทอตสาหกรรม ระบบการคมนาคมขนสง

ระบบขอมลสารสนเทศ ทอยอาศย การจดการทดน การพฒนา

อยางยงยน และ ความรวมมอในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยง

เหนอ

2. รฐบ�ลทองถน ซงจะมบทบาทสำาคญเพมมาก

ขน จากในอดตการกำาหนดแผนเปนลกษณะ Top-down

แตเนองจากประเทศมความเปนประชาธปไตยมากขนและ

นโยบายการกระจายอำานาจไปสทองถน รฐบาลกลางและ

รฐบาลทองถนจงมบทบาทเทาเทยมและรบผดชอบรวมกนใน

การกำาหนดนโยบายตางๆ ซงในอนาคตการกำาหนดนโยบาย

การพฒนาพนท จะกระจายอำานาจสทองถนและประชาชนให

มสวนรวมมากยงขน

3. ประธ�น�ธบด จะเปนผตดสนใจและอนมต

CNTP กอนจะถกบงคบใชเปนกฎหมาย ตงแตทศวรรษท 1960

เปนตนมา CNTP และแผนการพฒนาเศรษฐกจจะถกบงคบใช

ภายใตอำานาจของผนำาประเทศ

รปท 7 การพฒนาเมองภายใตแนวคด Ubiquitous City



ผงประเทศไทยเปนกรอบนโยบายการพฒนา

พนทอยางบรณาการ

ปจจบนกระแสโลก�ภวตนสงผลตอก�รพฒน�

ประเทศไทยด�นต�งๆ ทำ�ใหประเทศไทยจำ�เปนตอง

เตรยมคว�มพรอมรองรบสถ�นก�รณดงกล�ว โดยการ

ปรบยทธศาสตรการพฒนาประเทศ ใชโอกาสจากการรวมกลม

ทางเศรษฐกจและกรอบความรวมมอระหวางประเทศ และใช

จดแขงของประเทศทมอยใหเกดประโยชนสงสด ทงความได

เปรยบดานทตงภมศาสตร การมทรพยากรธรรมชาตทอดม

สมบรณ การเปนผผลตและสงออกสนคาเกษตรและอาหาร

รายใหญของโลก รวมถงความพรอมทางดานทรพยากรการ

ทองเทยวทมชอเสยงเปนทรจกในระดบโลก เพอสนบสนนการ

พฒนาสความเปนศนยกลางของภมภาคตะวนออกเฉยงใตใน

อนาคต

แตอย�งไรกต�ม ประเทศไทยยงจะตองเผชญ

กบสภ�วก�รณเปลยนแปลงทเกดขนหล�ยประก�ร

ทงการกาวเขาส สงคมของผสงอาย ความเสอมโทรมของ

รปท 8 ก�รพฒน�เมองใหม เมอง Songdo (ล�ง), เมอง Bundang (บน)

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ความขดแยงของการใช

ประโยชนทดน รวมทงสถานการณโลกรอน ทสงผลกระทบให

เกดภยธรรมชาตตางๆ ทปจจบนประเทศเรากำาลงเผชญภาวะ

วกฤตของประเทศในเรองปญหานำาทวม ทเกดความเสยหาย

ตอชวตและทรพยสนของประชาชนเปนบรเวณกวางในหลาย

จงหวด ซงปญหาเหลานสงผลตอคณภาพชวตของประชาชน

และการเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ

ในอดตทผานมา ประเทศไทยมแผนพฒนาระดบ

ชาตในดานเศรษฐกจและสงคม แตขาดแผนระดบชาตดาน

กายภาพ ทำาใหการพฒนาประเทศไมครอบคลมทกมต ดงเชน

ประเทศทพฒนาแลวหลายๆ ประเทศ ซงจะใหความสำาคญกบ

การวางแผน/ผงพฒนาเชงพนททงในระดบประเทศ ระดบภาค

และระดบทองถน ควบคไปกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

เพอจะใชเปนกรอบการพฒนาพนทแบบบรณาการ และม

ทศทางสเปาหมายเดยวกน ยกตวอยางเชน National Land

Use Plan ของญปน Comprehensive National Territorial

Plan ของเกาหลใต National Physical Plan ของมาเลเซย หรอ

การจดทำา Ruamordnungplan ของเยอรมน เปนตน

สำาหรบประเทศไทย กรมโยธาธการและผงเมองซง

เปนหนวยงานหลกดานการวางผงเมอง ไดเหนความสำาคญ

ของการวางและจดทำาผงประเทศ เพอเปนกรอบนโยบายในการ

พฒนาพนทเศรษฐกจ ระบบชมชน การใชประโยชนทดนและ

การอนรกษทรพยากรธรรมชาต ระบบโครงสรางพนฐาน ให

สอดคลองกบศกยภาพของพนท และใชใหเกดประโยชนสงสด

และคมคา อนจะสงผลตอการพฒนาเศรษฐกจและคณภาพ

ชวตของประชาชนโดยรวมของประเทศ ซงการดำาเนนโครงการ

วางผงและจดทำาผงประเทศ ไดดำาเนนการในชวงป พ.ศ.2547

– 2549 นบไดวาเปนครงแรกของประเทศไทยทไดดำาเนนการ

จดใหมการวางและจดทำาผงประเทศขน

การดำาเนนโครงการวางและจดทำาผงประเทศ ม

กระบวนการและขนตอนการศกษาวเคราะหทางดานวชาการ

โดยผเชยวชาญในรายสาขา และผานความเหนชอบคณะ

กรรมการกำากบการศกษาจากหนวยงานในกระทรวงตางๆ

และองคกรภาคเอกชนทเกยวของ รวมทงในแตละขนตอน

ของกระบวนการไดจดใหมการระดมความคดเหนจากทกภาค

สวนทวประเทศ ทงรปแบบของการประชมเชงปฏบตการ และ

การระดมความคดเหนกลมเฉพาะดาน โดยกลมเปาหมาย

ครอบคลมหนวยงานภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน



ภาคเอกชน ผ แทนภาคประชาสงคม ผ แทนเครอขายภาค

ประชาชน สถาบนการศกษา และผแทนอนๆ ทเกยวของใหเขา

มามสวนรวมในกระบวนการและขนตอนในการวางผงประเทศ

ภายหลงการดำาเนนโครงการแลวเสรจ กรมโยธาธการ

และผงเมองไดทำาการเผยแพรเอกสารรายงานการศกษาไป

ยงหนวยงานตางๆ ทงในสวนกลางและสวนภมภาค องคกร

ปกครองสวนทองถน หนวยงานภาคเอกชน สถาบนการศกษา

ตางๆ เพอใหใชเปนแนวทางในการจดทำาแผนงาน/โครงการ

พฒนาพนทของหนวยงาน สำาหรบในสวนทเกยวของกบ

กรมโยธาธการและผงเมอง ผงประเทศจะเปนกรอบนโยบาย

การพฒนาพนทใหกบการวางผงในระดบภาค อนภาค จงหวด

อำาเภอ เมอง/ชมชน และพนทเฉพาะตอไป

ประสบก�รณทไดรบจ�กประเทศเก�หลใตท

ส�ม�รถนำ�ม�ประยกตใชกบประเทศไทย

ผงประเทศเกาหลใต (CNTP) มความสำาคญในการ

กำาหนดกรอบนโยบายและทศทางการพฒนาในพนทของ

ประเทศ รวมทงระบบโครงสรางพนฐานทจะสงเสรมการพฒนา

และเชอมโยงพนทเปาหมายเหลานนเขาดวยกน เพอสงเสรม

การพฒนาเศรษฐกจของประเทศ และใหมการใชพนทอยาง

เกดประโยชนสงสดและยงยน โดยนโยบายมงเนนการวางแผน

พนทเพอเตรยมการรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

และกระแสโลกาภวตน, การสรางความสมดลยระหวางการ

เตบโตทางเศรษฐกจกบการปกปองสงแวดลอม รวมทงพนท

เพอการพกอาศยกบพนทเพอการผลต ภายใตยทธศาสตรการ

เตบโตแบบสเขยว (Green Growth) ซงสามารถนำามาประยกต

ใชกบการวางผงประเทศของไทย ดงน

โครงการวางและจดทำาผงประเทศไดดำาเนนการ

ตงแตป พ.ศ.2547 –2549 ขอมลและสถานการณดานตาง ๆ

ไดมการเปลยนแปลง ปจจบนกรมโยธาธการและผงเมองกำาลง

ดำาเนนการทบทวนนโยบายและปรบปรงผงประเทศ ซงการ

ปรบปรงผง พจารณาถงประเดนทประเทศตาง ๆ ทวโลกกำาลง

ใหความสำาคญ คอ Climate change Green Growth Low

carbon Energy saving กรอบความรวมมอระหวางประเทศ

และการบรณาการขอมลสารสนเทศทางภมศาสตร (GIS)

ยกฐานะผงประเทศ ใหเป นกรอบนโยบาย

(ตามกฎหมาย) สงสด ซงการกำาหนดนโยบายแผนพฒนาของ

รปท 9 ขนตอนก�รดำ�เนนก�รว�งผงประเทศ



หนวยงานในระดบตางๆ จะตองดำาเนนการใหสอดคลอง

กระบวนการวางและจดทำาผงประเทศควรมการ

จดตงคณะทำางานจากทกกระทรวงทเกยวของ เชน คมนาคม

เกษตร อตสาหกรรม พลงงาน ทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม ฯลฯ เขารวม การกำาหนดนโยบายและจดทำาผง

จดใหมกระบวนการมสวนรวมใหมากขนและ

ครอบคลมทกภาคสวน ทงในสวนกลาง สวนภมภาค และ

สวนทองถน รวมทงกลมวชาการเชยวชาญเฉพาะดาน

ประชาสมพนธสรางความร ความเขาใจเกยวกบ

ผงประเทศในวงกวางผานทางสอ และวธการตาง ๆ ใหกบ

หนวยงานทเกยวของ ภาคธรกจ/เอกชน และประชาชนทวไป

ยกระดบและปรบโครงสรางองคกรดานการ

ผงเมองใหเปนองคกรอสระ หรอเปนองคกรเทยบเทาระดบ

กระทรวง เพอใหการดำาเนนงานมประสทธภาพและเปนองคกร

หลกในการจดระบบการใชประโยชนทดนของประเทศ และ

บรณาการการพฒนาดานเศรษฐกจ และโครงสรางพนฐานของ

ประเทศอยางแทจรง

รปท 11 ระดบก�รว�งผงเมองของประเทศไทย

รปท 10 ผงนโยบ�ยก�รพฒน�พนทประเทศไทย พ.ศ.2600

ความส าคัญของผังประเทศ :...

Documents