บทท 2

ความเขาใจเกยวกบวชาชพและลกษณะของครทด

ความเขาใจเกยวกบวชาชพและลกษณะ ของครทด โดย ผศ.ดร.กลยาณ พรมทอง

ความหมายทคลายคลงกบวชาชพ 1. งาน (job) หมายถง สงหรอเรองทท าเปนภารกจตอสงหนง

สงใดเปนคราวๆ

2. การงาน (work) หมายถง ภารกจทตองท าอยเสมออาจมงานหลายอยางทท าเปนประจ า

3. อาชพ (career) หมายถง งานทท าเปนประจ าเพอเลยงชพ เปนภารกจทตองท าเพอเลยงชพ

4. วชาชพ (profession) กเปนอาชพแตเปนอาชพทตองใชวชาความรทไดฝกฝนมาจนเชยวชาญโดยเฉพาะ

•

ระดบของการประกอบอาชพในสงคมไดเปน 4 ระดบ คอ 1. ระดบแรงงาน หรอ กรรมกร (Labour)

2. ระดบแรงงานกงฝมอ (Semilabour) 3. ระดบชางเทคนค (Technician) 4. ระดบวชาชพ หรอ วชาชพชนสง (Profession) ซงจ าแนกเปน 2 กลมใหญๆ คอ กลม 1 ระดบ 1-3 เปนอาชพทตองอาศยก าลงกายหรอแรงงานเปนส าคญ กลม 2 ระดบ 4 เปนอาชพทใชก าลงความคดก าลงสมองเปนส าคญ และเปนอาชพทไดรบการยกยองจากสงคม

ค าทเกยวของครและอาจารย

ประไพ สทธเลศ ไดรวบรวมค ำทมชอเรยกคลายคลงและเกยวกบค ำวำ “คร อาจารย” ไวดงน 1) อปชฌาจารย แปลวำ ผสอนอาชพ หมำยถง ผรบประกนผบวชใหมโดยรบประกนตอสงฆและดแลศษยผบวชใหมนนไมใหท ำผด และรบเปนสมำชกคนหนงของหมสงฆได

2) ทศาปาโมกข หมำยถง อาจารยทมความรและเปนผทชอเสยงโดงดง เปนค าทแพรหลายมากในสมยโบราณ ผทมอนจะกนจะตองสงบตรหลำนของตนไปศกษำส ำนกทศำปำโมกข เพอใหเรยนวชำทเปนวชำชพหรอวชำกำรชนสงในสำขำตำงๆ เพอกลบไปรบหนำทส ำคญ

3) บพพาจารย บรพาจารย หมำยถง บดา มารดา ซงถอวาเปนครคนแรกของลก 4) ปรมาจารย หมำยถง อำจำรยทเปนหนงหรอยอดเยยมในวชำกำรแขนงใดแขนงหนง 5) ปาจารย หมำยถง อาจารยของอาจารย

6) ผชวยศาสตราจารย (Assistant professor) หรอ ผศ. อำจำรยทมควำมรควำมเชยวชำญในงำนวชำกำรและกำรสอน ซงเปนต ำแหนงอำจำรยชนสง 7) รองศาสตราจารย (Associated professor) หรอ รศ. 8) ศาสตราจารย (professor) หรอ ศ.

1) Teacher (คร หรอ ผสอน) หมายถง บคคลทปฏบตหนาทประจ าใน โรงเรยนหรอสถาบนการศกษาระดบการศกษาขนพนฐาน 2) Instructor (อาจารย) หมายถง บคคลผท าหนาทเปนผสอนโดยเฉพาะในวทยาลยหรอมหาวทยาลย 3) Professor (ศาสตราจารย) ประเทศองกฤษ หมายถง ต าแหนงผสอนทถอวาเปนต าแหนงสงสดในแตละสาขาวชาในมหาวทยาลยตางๆ 4) ผชวยศาสตราจารย ตรงกบค าวา Assistant Professor 5) รองศาสตราจารย ตรงกบค าวา Associated Professor

ค าศพทในภาษาองกฤษ

6) Lecturer (ผบรรยายหรอองคปาฐก) หมำยถง บคคลผสอนในมหำวทยำลย 7) Tutor (ผสอนเสรมหรอผสอนกวดวชา) หมำยถง ผสอนซงเปนสมำชกในคณะทท ำหนำทสอนนกศกษำเปนกลมเลกๆ หรอสอนเปนรำยบคคล โดยท ำงำนเปนสวนหนงของ ผบรรยำย 8) Sophist (ทศาปาโมกข) เปนภำษำกรกโบรำณ หมำยถง ปรำชญ ผสงสอนสรรพวทยำในทตำงๆ

วชาชพคร ถอวา เปนวชาชพชนสง สรปคณลกษณะวชาชพเพอเปนเกณฑพจารณา 6 ประการ ดงน

1. ตองมการบรการทใหแกสงคมทมลกษณะเฉพาะเจาะจงและจ าเปน 2. ตองใชวธการแหงปญญาในการใหบรการ 3. ตองไดรบการศกษาอบรม ใหมความรกวางขวางลกซง โดยใชระยะเวลายาวนานพอสมควร 4. ตองมเสรภาพในการใชวชาชพตามมาตรฐานของวชาชพ 5. ตองมจรรยาบรรณ

วชาชพคร

วชาชพคร มจรรยำบรรณซงพรบ.สภาครและบคลากรทางการศกษา พ.ศ.2546 ไดบญญตไวใน มำตรำ50 มาตรฐานการปฏบตตน ใหก ำหนดเปนขอบงคบวาดวย จรรยาบรรณของวชาชพ ม 5 ขอ ประกอบดวย จรรยาบรรณตอตนเอง จรรยาบรรณตอวชาชพ จรรยาบรรณตอผรบบรการ จรรยาบรรณตอผรวมประกอบวชาชพ จรรยาบรรณตอสงคม

6. ตองมสถาบนวชาชพเปนแหลงกลางในการสรางสรรค จรรโลงมาตรฐานของวชาชพ ปจจบนพรบ.สภาครและบคลากรทางทางการศกษา พ.ศ. 2546 ไดก ำหนด สภาครและบคลากรทางการศกษา หรอเรยกอกอยำงหนงวำ ครสภา เปน สภาวชาชพคร

ลกษณะของครทด ลกษณะของครทดตำมแนวคดของบคคลส ำคญ เชน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลปจจบนไดพระราชทานพระบรมราโชวาททแสดงถงลกษณะ ของครทด ไวดงน

“ ครทแทนนจะตองท ำแตควำมด คอ ตองหมนขยน และอตสำหะพำกเพยร ตองเออเฟอเผอแผและเสยสละ ตองหนกแนนอดกลนและอดทน ตองรกษำวนย ส ำรวมระวง ควำมประพฤตของตนใหอยในระเบยบแบบแผนอนดงำม ตองซอสตย รกษำควำมจรงใจ ตองเมตตำหวงด ตองวำงใจเปนกลำง ไมปลอยไปตำมอ ำนำจอคต ตองอบรมปญญำใหเพมพนสมบรณขน ทงในดำนวทยำกำร และควำมฉลำดรอบรในเหตและผล ”

ลกษณะของครทดตามแนวพระพทธศาสนา

ลกษณะของครทด คอ ค าสอนเรอง กลยาณมตรธรรม 7 ซงมสาระดงน

1. ปโย ( นารก ) คอ ครตองเปนผใหควำมสนทสนมแกศษยเพอใหศษยมควำมสบำยใจและกลำทจะเขำไปปรกษำหำรอเรองตำงๆ ครท ำตวใหนำรกและ เปนทรกแกศษย

2. คร ( นาเคารพ ) คอ นำเคำรพ หมำยถง ครจะตองดแลและปกครองศษยใหศษยมควำมรสกอบอนใจ เปนทพงได และรสกปลอดภย ครตองประพฤตสมควรแกฐำนะ

3. ภาวนโย ( นายกยอง ) คอ ครจะตองเปนผทมควำมรและภมปญญำแทจรง ทงเปนผทฝกอบรมและปรบปรงตนเองอยเสมอ ครจะตองฝกตนใหเชยวชำญในวชำกำรและใหมสมรรณภำพในกำรท ำงำนอยเสมอ

4. วตตา ( รจกพด ) คอ ครจะตองรจกพดใหศษยเขำใจไดตรงตำม

เปำหมำยทวำงไว สอนในสงทถกตองไมบดเบอนและครจะตองรจกสอนดวยควำมสนกสนำนเหมำะสมกบวยของผเรยนดวย

5. วจนกขโม ( อดทนตอถอยค า ) คอ ครตองพรอมทจะรบฟง

ค ำปรกษำหรอกำรซกถำม ค ำเสนอแนะและค ำวพำกษวจำรณ ไดโดยไมฉนเฉยวและสำมำรถควบคมอำรมณได

6. คมภรญจะ กถง กตตา ( กลาวเรองล าลกได ) ครตองสำมำรถ อธบำยเรองยงยำกซบซอนใหเขำใจไดงำย

7. โน จฏฐาเน นโยชเย ( ไมแนะน า ในเรองเหลวไหล

หรอชกจงไปในทางเสอมเสย ) ครไมชกจงศษยไปในทำงทเสอมเสย ครไมประพฤตสงชวละเวนจำกอบำยมข

ลกษณะของครทดตามเกณฑมาตรฐานของครสภา

คณะอนกรรมการสงเสรมวชาชพครของครสภา ( 2543 ) ไดศกษากบเกณฑมาตรฐานในการปฏบตตนของคร ซงใชบงชลกษณะทดของคร และไดสรปวา ครควรมลกษณะ 4 ประการ ดงน

1. รอบร 2. สอนด 3. มคณธรรมและจรรยาบรรณ 4. มงมนพฒนา

ครทดควรมลกษณะ 4 ประการ ดงน

ลกษณะของครทดตามเกณฑมาตรฐานของครสภา

ผลงานการวจยของ เฉลยว บรภคด เกยวกบคณลกษณะของครทดโดยกำรรวบรวมขอมลจำกนกเรยน ผปกครอง ครอำจำรย ผบรหำร พระ และผทรงคณวฒจ ำนวนทงสน 7,762 คน มดงน

1. ครทไมชอบมากทสด เรยงจำกมำกไปหำนอย มดงน 1.1 ขาดความรบผดชอบ

1.2 การเปนคนเจาอารมณ

1.3 ขาดความยตธรรม (เลอกปฏบต)

1.4 เหนแกตว (ขมขผเรยน)

1.5 ประจบสอพลอ (เจานาย)

2. ครทชอบมากทสด มดงน • ตงใจสอนและสอนเขาใจแจมแจง

• ความเขาใจและเปนกนเอง

• ความรบผดชอบ

• มความยตธรรม

• ความเมตตา

• ราเรง แจมใส สภาพ

• มวธสอนแปลกๆ

• มอารมณขน

• เออเฟอ เผอแผ

3. หนาทของครทจ าเปนมากทสด คอ

• สอนและอบรม

• การเตรยมการสอน

• หนาทธรการ เชน การท าบญชเรยกชอและสมดประจ าวนของชน

• การแนะแนว

• การศกษาคนควาเพมเตม

• ดแลอาคารสถานท

• ท าความเขาใจเดก

4. ลกษณะของครทด เรยงตามล าดบ คอ • ความประพฤตเรยบรอย

• ความรด

• บคลกภาพแตงกายด

• สอนด

• ตรงตอเวลา

• มความยตธรรม

• หาความรอยเสมอ

• ราเรงแจมใส

• ซอสตย และ เสยสละ