มมสะทอนความคดนตบญญต: Legal ref lection

จลนต ม.ค.-เม.ย. ๕๒

โดย นายวรชย แสนสระ นตกร สำนกกฎหมาย

“ “

๑. บทนำ ปจจบน ขาวเหตการณอนเกยวกบตกถลม อาคารทรด ปายโฆษณาพง ไฟไหมอาคาร อนมสาเหตเกดจากความมกงายเหนแกประโยชนสวนตนของ ผประกอบการและพนกงานเจาหนาทของรฐผเกยวของ ไดเกดขนซำแลวซำเลา จนบางครงกลายเปนภาพทสรางความสลดใจใหพบเหนกนจนชนตา ในหลายเหตการณ ไดกอใหเกดความสญเสยแกชวตรางกายอนามยและทรพยสนอยางมหาศาล อนประเมนคามได เชนเดยวกนกบโศกนาฏกรรมเหตการณหนงทเพงผานพนมา ไดไมนานและยงเปนประเดนทถกวพากษวจารณกลาวถงอยางตอเนองไมวาจะเปน ทางหนาหนงสอพมพหรอวทยโทรทศน กคอเหตการณไฟไหม “ซานตกาผบ” สถานบนเทงชอดงยานเอกมย เมอคนวนสงทายปเกาตอนรบปใหม พ.ศ. ๒๕๕๒ อนสงผลใหมผเสยชวตจากเหตการณดงกลาวเปนจำนวนมาก อนเปนมลเหต นำมาสการตรวจสอบขอเทจจรงจากหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของจนกระทงไดม การตรวจพบการกระทำทผดกฎหมายซงเกยวของกบกฎหมายควบคมอาคาร ในหลาย ๆ เรองดวยกน โดยเรมตงแตการใชอาคารทผดประเภท จากเดมทได ขออนญาตกอสรางอาคารเพอพกอาศยแตกลบเปดใชเปนสถานบรการทง ๆ ท ไมไดรบใบอนญาตใหใชอาคารในลกษณะดงกลาว หรอการจางวานใหบคคลอน ยนขออนญาตกอสรางอาคารแทนเพอทตนจะไมตองรบผดในภายหลง หรอมการ ตอเตมอาคารโดยไมไดรบอนญาตตามกฎหมาย ตลอดจนกรณมการปลอมลายเซน ของสถาปนกและวศวกรในการขออนญาตสรางอาคารสถานบนเทงดงกลาวและอาคารตาง ๆ ในกรงเทพฯ อกหลายแหง เปนตน ดวยเหตดงกลาว พ.ร.บ. ควบคมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ จงถกหยบยกขน มาเปนประเดนหลกดงเชนทกครงหลงเกดเหตโศกนาฏกรรมทเกดขนจากอาคาร หรอสงกอสราง ทงน เพอหาชองทางในการแกไขปญหาโดยการเพมมาตรการ ตาง ๆ ใหมประสทธภาพในการบงคบใชมากกวาเดม ดงนน ผเขยนจงใครขอนำเสนอ ขอมลเกยวกบววฒนาการ สาระสำคญ และชองวางของ พ.ร.บ. ควบคมอาคารฯ ในหวขอ “พ.ร.บ. ควบคมอาคาร กฎหมายเสอกระดาษ....?”

พ.ร.บ. ควบคมอาคารฯ กฎหมายเสอกระดาษ...?

จลนต ม.ค.-เม.ย. ๕๒ ๙๗

จลนต ม.ค.-เม.ย. ๕๒

“พ.ร.บ. ควบคมอาคารฯ กฎหมายเสอกระดาษ....?”

๒. ววฒนาการ และสาระสำคญของ พ.ร.บ. ควบคมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ เดมกอนป พ.ศ. ๒๔๗๖ นน ประเทศไทยยงไมมกฎหมายหรอพระราชบญญตทมวตถประสงค เพอการควบคมอาคารหรอควบคมการกอสราง อาคารโดยเฉพาะ จะมกแตเพยงกฎหมายบางฉบบ ทมเนอหาเกยวของกบการปลกสรางอาคาร ในบางสวน อาท พระราชบญญตการเดนเรอ ในนานนำไทย พ.ศ. ๒๔๕๖ ทระบหามมใหผใด ปลกสรางอาคารหรอสงใดลวงลำลำนำ ทม วตถประสงคหลกในการรกษาแนวอาคารท ตอเนองกบแมนำลำคลอง และพระราชบญญต ปองกนภยนตรายอนเกดแตการเลนมหรสพ พ.ศ. ๒๔๖๔ ทมวตถประสงคหลกเพอจดระเบยบ อาคารทเปนโรงมหรสพ เพอปองกนอคคภย หรอการระเบดอนอาจเกดขนในโรงมหรสพ ซงลวนแลวแตเปนกฎหมายทมผลเปนการควบคม อาคารในทางออมเทานน

กระทงภายหลงตอมาไดมการประกาศใช พ.ร.บ. ควบคมการกอสรางอาคารในเขตเพลงไหม พ.ศ. ๒๔๗๖ และพระราชบญญตควบคม การกอสรางอาคาร พ.ศ. ๒๔๗๙ อนนบเปน กฎหมายแมบททมวตถประสงคหลกในการ ควบคมอาคารโดยตรง แตกมงหมายควบคม เฉพาะในขนตอนการกอสรางอาคารเทานน โดยท

๙๘

ไมไดบญญตกฎหมายใหครอบคลมถงการควบคมขนตอนอน ๆ ภายหลงจากทไดกอสรางอาคารแลว อาท การตอเตม การดดแปลง การใชอาคาร และการกำหนดใหตองมระบบความปลอดภยใน อาคารแตอยางใด ดงนน การควบคมอาคาร ตามกฎหมายทงสองฉบบดงกลาวจงไมคอยมประสทธภาพและมประสทธผลในการบงคบใช มากนก ในเวลาตอมาจงไดมการตราพระราชบญญต ควบคมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ (ซงเปนการปรบปรง กฎหมายวาดวยการกอสรางอาคารและกฎหมาย วาดวยการควบคมการกอสรางในเขตเพลงไหม รวมเปนกฎหมายฉบบเดยวกน โดยเพมมาตรการ ทมประสทธภาพในการควบคมอาคารทครอบคลม ทงดานความมนคงแขงแรง ความปลอดภย การปองกนอคคภย การสาธารณสข การรกษา สภาพแวดลอม การผงเมอง การสถาปตยกรรม และการอำนวยความสะดวกแกการจราจร) ขนบงคบใช และไดมการแกไขเพมเตมอก ๒ ครง คอ พระราชบญญตควบคมอาคาร (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕ และพระราชบญญตควบคมอาคาร (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๔๓ โดยพระราชบญญต ควบคมอาคารดงกลาวมสาระสำคญสรปได ดงน ๒.๑ ขอบเขตการบงคบใชกฎหมาย ควบคมอาคาร พ.ร.บ. ควบคมอาคารฯ นน มขอแตกตาง จากกฎหมายอน ๆ กลาวคอ เมอประกาศใชแลว ม ไดมผลบ งคบเปนการท ว ไป เน องจากม วตถประสงคทจะควบคมการกอสรางอาคาร ใหมความเปนระเบยบเรยบรอย มความมนคง แขงแรงและปลอดภย แตในพนททหางไกล ความเจรญ ซงมการกอสรางอาคารคอนขางนอย บรเวณพนทเหลานจงยงไมมความจำเปนตองม มาตรการในการควบคมการกอสรางอาคาร ดงนน กฎหมายฉบบนจงไดกำหนดไววาพนทหรอ

มมสะทอนความคดนตบญญต: Legal ref lection

จลนต ม.ค.-เม.ย. ๕๒ ๙๙

๑“ดดแปลง” หมายถง เปลยนแปลง ตอเตม เพม ลด หรอขยาย ซงลกษณะขอบเขต แบบ รปทรง สดสวน นำหนก เนอท ของโครงสรางของอาคาร หรอสวนตาง ๆ ของอาคารซงไดกอสรางไวแลวใหผดไปจากเดม โดยไมรวมถงการซอมแซมหรอการดดแปลง ทกำหนดในกฎกระทรวง (มาตรา ๔). ๒“รอถอน” หมายถง รอสวนอนเปนโครงสรางของอาคารออกไป เชน เสา คาน ตง หรอสวนอนของโครงสราง ตามทกำหนดในกฎกระทรวง โดยอาคารทตองขออนญาตรอถอน คอ อาคารทมสวนสงเกน ๑๕ เมตร ซงอยหางจากอาคารอนหรอทสาธารณะนอยกวาความสงของอาคาร และอาคารทอยหางจากอาคารอนหรอทสาธารณะนอยกวา ๒ เมตร (มาตรา ๔, ๒๒). ๓“อาคาร” หมายถง ตก บาน เรอน โรง ราน แพ คลงสนคา สำนกงาน และสงทสรางขนอยางอนซงบคคลอาจเขาอย หรอใชสอยได และหมายความรวมถง (๑) อฒจนทรหรอสงทสรางขนอยางอนเพอใชเปนทชมนมของประชาชน (๒) เขอน สะพาน อโมงค ทางหรอทอระบายนำ อเรอ คานเรอ ทานำ ทาจอดเรอ รว กำแพง หรอประต ทสรางขนตดตอหรอใกลเคยงกบทสาธารณะ หรอสงทสรางขนใหบคคลทวไปใชสอย (๓) ปายหรอสงทสรางขนสำหรบตดหรอตงปาย ทมลกษณะ ดงน (ก) ทตดหรอตงไวเหนอทสาธารณะและมขนาดเกน ๑ ตารางเมตร หรอมนำหนกรวมโครงสรางเกน ๑๐ กโลกรม (ข) ทตดหรอตงหางจากทสาธารณะนอยกวาความสงของปายและมความกวางเกน ๕๐ เซนตเมตร หรอยาวเกน ๕๐ เซนตเมตร หรอมเนอทเกน ๕,๐๐๐ ตารางเซนตเมตร หรอหนกเกน ๑๐ กโลกรม (๔) พนทหรอสงทสรางขนเพอใชเปนทจอดรถ ทกลบรถ และทางเขาออกของรถ สำหรบโรงมหรสพทมพนทสำหรบ จดทนงสำหรบคนดตงแต ๕๐๐ ทขนไป โรงแรมทมหองพกตงแต ๓๐ หองขนไป อาคารชดทมพนทแตละครอบครวตงแต ๖๐ ตารางเมตรขนไป ภตตาคารทมพนทสำหรบตงโตะอาหารตงแต ๑๕๐ ตารางเมตรขนไป หางสรรพสนคาทมพนทตงแต ๓๐๐ ตารางเมตรขนไป และอาคารขนาดใหญทมพนทอาคารเกน ๑,๐๐๐ ตารางเมตร โดยมความสงอาคารตงแต ๑๕ เมตรขนไป (๕) สงกอสรางอยางอนตามทกำหนดในกฎกระทรวง ไดแก ถงเกบนำทมความจตงแต ๑๐๐ ลกบาศกเมตร สระวายนำ ภายนอกอาคารทมความจตงแต ๑๐๐ ลกบาศกเมตร กำแพงกนดนหรอนำทมความสงตงแต ๑.๕ เมตร เสาวทยโทรทศนทมความสงตงแต ๑๐ เมตร และสงทสรางขนอยางอนทมความสงตงแต ๑๐ เมตรขนไป (มาตรา ๔). ๔อาคารทว ๆ ไป เชน อาคารอยอาศย เมอกอสรางเสรจแลวสามารถเขาใชสอยไดทนท แตอาคารบางประเภทเมอกอสราง เสรจแลวกอนเขาไปใชอาคาร หรอหากมการเปลยนแปลงการใชอาคารมาเปนอาคารประเภทตามทกฎหมายกำหนดตองไดรบอนญาต จากเจาพนกงานทองถนกอนจงจะสามารถเขาใชสอยอาคารนนได เราเรยกอาคารทถกควบคมเชนนวา “อาคารควบคมการใช” ซงแบงเปน ๒ ประเภท คอ ประเภทท ๑ ไมกำหนดขนาดพนท ไดแก อาคารสำหรบใชเปนคลงสนคา โรงแรม อาคารชด หรอสถานพยาบาล ประเภทท ๒ กำหนดพนท ไดแก อาคารสำหรบคาขายหรอประกอบธรกจทมพนทตงแต ๘๐ ตารางเมตร โรงงานทมพนทตงแต ๘๐ ตารางเมตร สถานศกษาทมพนทตงแต ๘๐ ตารางเมตร อาคารทใชเปนทชมนมหรอประชมทมพนทตงแต ๓๐๐ ตารางเมตร และสำนกงานทมพนทตงแต ๓๐๐ ตารางเมตร (มาตรา ๓๒) ๕“เจาพนกงานทองถน” หมายถง (๑) นายกเทศมนตร สำหรบในเขตเทศบาล (๒) นายกองคการบรหารสวนจงหวด สำหรบในเขตองคการบรหารสวนจงหวด (๓) นายกองคการบรหารสวนตำบล สำหรบในเขตองคการบรหารสวนตำบล (๔) ผวาราชการกรงเทพมหานคร สำหรบในเขตกรงเทพมหานคร (๕) นายกเมองพทยา สำหรบในเขตเมองพทยา (๖) ผบรหารทองถนขององคกรปกครองสวนทองถนทรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยประกาศกำหนด สำหรบในเขต องคกรปกครองสวนทองถนนน (มาตรา ๔).

บรเวณใดสมควรใหมการควบคมอาคาร กให ตราพระราชกฤษฎกาใหใชพระราชบญญตควบคม อาคาร หรอทเรยกกนวา “เขตควบคมอาคาร” ซงเมอมการประกาศใชพระราชกฤษฎกาฯ ดงกลาว ในทองทใด หรอเขตทองททไดมการประกาศใหใชบงคบผงเมองรวมตามกฎหมาย

วาดวยการผงเมองแลว การกอสราง ดดแปลง๑ รอถอน๒ เคลอนยาย “อาคาร”๓ และการใชหรอการเปลยนแปลงการใช “อาคารควบคมการใช”๔ ในทองทเชนวาน ตองไดรบอนญาตจากเจาพนกงานทองถน๕ กอนไดกระทำการดงกลาว แตสำหรบ “อาคาร ๔ ประเภท”

จลนต ม.ค.-เม.ย. ๕๒

“พ.ร.บ. ควบคมอาคารฯ กฎหมายเสอกระดาษ....?”

๑๐๐

ซงไดแก อาคารสง (อาคารทมความสงตงแต ๒๓ เมตร ขนไป) อาคารขนาดใหญพเศษ (อาคารทมพนทรวมกนทกชนในหลงเดยวกน ตงแต ๑๐,๐๐๐ ตารางเมตรขนไป) อาคาร ชมนมคน (อาคารทบคคลอาจเขาไปภายในเพอประโยชนในการชมนมคนทมพนทตงแต ๑,๐๐๐ ตารางเมตร ขนไป หรอชมนมคนไดตงแต ๕๐๐ คน ขนไป) และโรงมหรสพ (อาคารหรอสวนใด ของอาคารทใชเปนสถานทสำหรบฉายภาพยนตร แสดงละคร แสดงดนตร หรอการแสดงรนเรงอนใด และมวตถประสงคเพอเปดใหสาธารณชนเขาชม การแสดงเปนปกตธระ) ไมวาจะกระทำการกอสราง ดดแปลง รอถอน เคลอนยาย ใชหรอเปลยน ลกษณะการใชอาคาร ในทองทใดหรอนอกเขต ควบคมอาคาร กตองอยภายใตบงคบทตอง ปฏบตตามกฎหมายนทกกรณ (มาตรา ๒) ๒.๒ ขนตอนการขออนญาตกอสราง ดดแปลง รอถอน หรอเคลอนยายอาคาร ในการขออนญาตกอสราง ดดแปลง รอถอน หรอเคลอนยายอาคาร กฎหมายกำหนด ใหผขออนญาตจะตองยนคำขอรบใบอนญาตพรอม เอกสารประกอบ อาท แบบแปลน แผนผงบรเวณ รายการประกอบแบบแปลน สำเนาใบประกอบ วชาชพของสถาปนกและวศวกรผออกแบบ (กรณทเปนอาคารควบคมตามกฎหมายควบคม การประกอบวชาชพ) ในกรณทแบบแปลนและ เอกสารของผยนขออนญาตครบถวนและถกตอง แลว เจาพนกงานทองถนผรบผดชอบตองตรวจพจารณาและออกใบอนญาต หรอจะมหนงสอ

แจงคำสงไมอนญาตพรอมดวยเหตผลใหผยน ขออนญาตทราบภายใน ๔๕ วน นบแตวนทไดรบ คำขอ แลวแตกรณ เวนแตกรณทมความจำเปน ใหเจาพนกงานทองถนสามารถขยายเวลาไดอก ไมเกน ๒ ครง ครงละไมเกน ๔๕ วน นบแตวน ทไดรบคำขอ (มาตรา ๒๑, ๒๒, ๒๕, ๒๖) และเมอ ไดรบใบอนญาตใหดำเนนการในเรองทขออนญาต แลว ผไดรบใบอนญาตกตองมหนงสอแจงชอ ผควบคมงาน๖เพอใหเปนบคคลผททำหนาท รบผดชอบในการควบคมการดำเนนการกอสราง ดดแปลง รอถอน หรอเคลอนยายอาคาร มใหดำเนนการกอสรางใหผดไปจากแผนผงบรเวณ แบบแปลน และรายการประกอบแบบแปลนท ไดรบอนญาต (มาตรา ๒๙, ๓๑)

แตทงน ในการขออนญาตตอเจาพนกงาน ท อ งถ น เพ อพ จ า รณาออก ใบอนญาตน น เจาพนกงานทองถนตองใชระยะเวลาในการตรวจ พจารณา ซงมผลใหในบางกรณทเจาของอาคาร อาจมความจำเปนเรงดวนทตองกอสรางอาคาร หรอไมอาจรอการพจารณาของเจาพนกงาน

๖ผควบคมงานจะเปนใครกได เปนเจาของอาคารกได แตถาอาคารนนเปนอาคารทกฎหมายวชาชพวศวกรรมกำหนดวา ตองมวศวกรงาน ผควบคมงานกตองเปนวศวกร (มาตรา ๒๙).

มมสะทอนความคดนตบญญต: Legal ref lection

จลนต ม.ค.-เม.ย. ๕๒ ๑๐๑

ทองถนได เชนมการลงทนหรอกยมเงนในการ ทำโครงการ หากใชระยะเวลาในการรอใบอนญาต จะไมคมคาการลงทน กฎหมายควบคมอาคาร จงไดกำหนดทางแกให เจาของอาคารทจะ กอสราง ดดแปลง รอถอน และเคลอนยายอาคาร สามารถดำเนนการขออนญาตโดยวธการแจง๗ ตอเจาพนกงานทองถน พรอมดวยเอกสาร ประกอบการขออนญาต ซงเมอเจาของอาคาร ไดรบใบรบแจงจากเจาพนกงานทองถนแลวกสามารถทจะดำเนนการกอสราง ดดแปลง รอถอน หรอเคลอนยายอาคารไดโดยไมตองรอ ใบอนญาตกอนไดอกวธหนง (มาตรา ๓๙ ทว) ซงขอดของการอนญาตดวยวธการแจงดงกลาว ทำใหมความสะดวก รวดเรว แตกมขอเสยคอ หากดำเนนการกอสรางไปแลว และเจาพนกงาน ทองถนไดตรวจสอบพบวาไมถกตองตามแบบแปลน ทเจาของอาคารไดแจงไว เจาพนกงานทองถน กสามารถออกคำสงใหเจาของอาคารแกไข ใหถกตองได ซงอาจตองรอถอนอาคารสวนทไมถก ตองทงเปนเหตใหตองเสยคาใชจายเพมขนได สำหรบอาคารประเภทควบคมการใช เมอมการกอสราง ดดแปลง หรอเคลอนยาย อาคารเสรจแลว กอนทจะมการเปดใชอาคาร เจาของอาคารตองแจงตอเจาพนกงานทองถน เพอทำการตรวจสอบการกอสราง ดดแปลง หรอเคลอนยายอาคาร นน ๆ ภายใน ๓๐ วน ถาเจาพนกงานทองถนเหนวาถกตองตามท ไดรบใบอนญาต หรอทไดแจงไวแลว เจาพนกงาน ทองถนกจะออกใบรบรองการกอสรางอาคาร (ใบ อ.๖) ให จากนนเจาของอาคารจงจะสามารถ ใชอาคารตามทไดรบใบอนญาตหรอทไดแจงได

(แตถาเจาพนกงานทองถนไมไดทำการตรวจสอบ ภายในกำหนดเวลา ๓๐ วน กสามารถใชอาคาร นนไดทนท) ทงน หากตอมาเจาของอาคารตองการ เปลยนแปลงการใชอาคารนน ๆ กตองดำเนนการ ขออนญาตตอเจาพนกงานทองถนกอนเชนเดยวกน (มาตรา ๓๒, ๓๓)

๒.๓ การตรวจสอบสภาพอาคาร การดำเนนการในขนตอนน เปนมาตรการ ควบคมอาคารทสำคญทเพมขนมาโดย พ.ร.บ. ควบคมอาคาร (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๔๓ ซงออกมา เพอแกไขปญหาท เกดขนในอดตทหลงจาก อาคารกอสรางเสรจและไดใบรบรองอาคารเปนทเรยบรอยแลว จะไมมกฎหมายหรอขอกำหนดท ชดเจนในการตรวจสอบการใชงาน หรอระบบตาง ๆ ของอาคาร โดยใหเปนหนาทของผดแลอาคารแตละแหงจนกวาจะมการยนขออนญาตแกไข หรอเปลยนแปลงการใชอาคาร ขณะทตามสภาพ ความเปนจรงภายหลงจากเมอเรมใชอาคาร เจาของอาคารมกดำเนนการเปลยนแปลงการใช วสดตกแตง ระบบบรการของอาคาร หรอเกด ความชำรดเสอมสภาพอนเนองมาจากการใชงาน ซงอาจสงผลกระทบตอความปลอดภยของผใช อาคาร อนทำใหเกดปญหาการบงคบใชกฎหมาย ทขาดประสทธภาพในการควบคมอาคารตลอดมา

๗เปนประเดนสำคญทเพมขนมาโดย พ.ร.บ. ควบคมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕.

จลนต ม.ค.-เม.ย. ๕๒

“พ.ร.บ. ควบคมอาคารฯ กฎหมายเสอกระดาษ....?”

๑๐๒

จงไดกำหนดใหเจาของอาคาร ๙ ประเภท อนไดแก อาคารสง อาคารขนาดใหญพเศษ อาคาร ชมนมคน โรงมหรสพ โรงแรม (ทมหองพกตงแต ๘๐ หองขนไป) สถานบรการ (ทมพนทตงแต ๒๐๐ ตารางเมตรขนไป) อาคารชด (ทมพนท ตงแต ๒,๐๐๐ ตารางเมตรขนไป) อาคารโรงงาน (ทมความสงมากกวา ๑ ชน และมพนทตงแต ๕,๐๐๐ ตารางเมตรขนไป) ปายหรอสงทสรางขนสำหรบตดปาย (ทมความสงตงแต ๑๕ เมตรขนไป หรอมพนทตงแต ๕๐ ตารางเมตร) หรอปาย ทตดหรอตงบนหลงคาหรอดาดฟาของอาคาร หรอสวนหนงสวนใดของอาคาร (ทมพนทตงแต ๒๕ ตารางเมตรขนไป) ตองจดใหม “ผตรวจสอบ” ดานวศวกรรมหรอดานสถาปตยกรรม แลวแตกรณ ซงผตรวจสอบดงกลาวจะตองผานการอบรม และผานการทดสอบจากสถาบนทไดรบอนญาต และไดขนทะเบยนเปนผตรวจสอบอาคาร จากคณะกรรมการควบคมอาคาร๘ เพอทำการ ตรวจสอบสภาพอาคาร โครงสรางของตวอาคาร อปกรณและระบบของอาคารทจำเปนตอการ ปองกนภยนตรายตาง ๆ แลวรายงานผลการ ตรวจสอบตอเจาพนกงานทองถน หากเจาพนกงาน ทองถนเหนวาถกตองเจาพนกงานทองถนกจะ ออกใบรบรองการตรวจสอบอาคารใหแกเจาของอาคาร โดยแบงระยะเวลาในการตรวจสอบออกแบงเปน ๒ ประเภท คอ การตรวจสอบประจำป และการตรวจสอบใหญ ซงจะกระทำทก ๆ ๕ ป (มาตรา ๓๒ ทว)

สำหรบกรณของเจาของอาคารทฝาฝน ไมจดใหมผตรวจสอบ หรอไมสงรายงานการตรวจสอบตอเจาพนกงานทองถน กฎหมายมมาตรการบงคบโดยกำหนดโทษไวใหจำคกไมเกน ๓ เดอน หรอปรบไมเกน ๖๐,๐๐๐ บาท หรอทงจำทงปรบ และปรบอกวนละไมเกน ๑๐,๐๐๐ บาท จนกวา เจาของอาคารจะไดมการปฏบต ใหถกตอง (มาตรา ๖๕ ทว)

๒.๔ ผลของการฝาฝนกฎหมาย หากตรวจสอบพบว าม ก า รฝ า ฝ น การดำเนนการใดตามกฎหมายน ใหเปนอำนาจ ของเจาพนกงานทองถนในการออกคำสงให เจาของหรอผครอบครองอาคาร หรอผควบคม งานใหระงบการกระทำ หรอมคำสงหามมให บคคลใดใชหรอเขาไปในสวนใด ๆ ของอาคารทมการกระทำการฝาฝนได แตในกรณใดสามารถ แกไขไดเจาพนกงานทองถนกจะออกคำสงใหแกไข ใหถกตอง แตถาแกไขไมไดเจาพนกงานทองถน มอำนาจออกคำสงใหรอถอนอาคารนนทงหมด หรอบางสวน และหากไมมการรอถอนอาคาร

๘“คณะกรรมการควบคมอาคาร” ประกอบดวย อธบดกรมโยธาธการและผงเมอง เปนประธานกรรมการ ผแทนจาก กระทรวงสาธารณสข กระทรวงอตสาหกรรม กรมการปกครอง กรมทางหลวง กรมอยการ สำนกผงเมอง สำนกนโยบายและแผน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กรงเทพมหานคร คณะกรรมการควบคมการประกอบวชาชพวศวกรรม และจากคณะกรรมการ ควบคมการประกอบวชาชพสถาปตยกรรม แหงละ ๑ คน และผทรงคณวฒอกไมเกน ๔ คน ซงรฐมนตรแตงตง เปนกรรมการ และให หวหนาสำนกงานคณะกรรมการควบคมอาคารเปนกรรมการและเลขานการ โดยนอกจากมอำนาจหนาทในการรบขนและเพกถอน การขนทะเบยนเปนผตรวจสอบ ดงกลาวขางตน ยงมหนาทหลกในการกำกบดแลและตรวจสอบการปฏบตงานของเจาพนกงานทองถน ตลอดจนใหคำแนะนำแกรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยในการออกกฎกระทรวงเพอปฏบตการตามพระราชบญญตนดวย (มาตรา ๑๔, ๑๘).

มมสะทอนความคดนตบญญต: Legal ref lection

จลนต ม.ค.-เม.ย. ๕๒ ๑๐๓

ตามคำสงใหเจาพนกงานทองถนยนคำรองตอ ศาลเพอใหศาลมคำสงจบกมและคมขงบคคลซง ไมยอมปฏบตตามคำสงของเจาพนกงานทองถน และเขาไปรอถอนอาคารดงกลาวไดเอง (มาตรา ๔๐-๔๖ ทว) โดย เจาของอาคาร วศวกร สถาปนก ผออกแบบอาคารหรอควบคมงานกอสรางอาคาร ซงมสวนเกยวของในการฝาฝนกฎหมายตองรวม รบผดออกคาใชจายในการรอถอนอาคารดงกลาว (มาตรา ๔๙ ทว)

นอกจากนผฝาฝนบทบญญตในกฎหมายน ยงจะตองรบโทษซงมทงโทษปรบและจำคก อาท หากทำการกอสราง ดดแปลง เคลอนยายหรอ เปลยนการใชอาคาร โดยไมไดรบอนญาต มโทษ จำคก ไมเกน ๓ เดอน หรอปรบไมเกน ๖๐,๐๐๐ บาท หรอทงจำทงปรบ และปรบอกวนละไมเกน ๑๐,๐๐๐ บาท ตลอดเวลาทยงมการกระทำการ ฝาฝนหรอจนกวาจะไดปฏบตใหถกตองตามกฎหมาย (มาตรา ๖๕) เปนตน อกดวย ๒.๕ การอทธรณคำสงของเจาพนกงานทองถน พ.ร.บ. ควบคมอาคารฯ ไดมอบหมายให เจาพนกงานทองถนมอำนาจหนาทหลกในการ ควบคมดแลใหมการปฏบตตามกฎหมาย โดยให มอำนาจหนาทหลายประการดงทไดกลาวมาแลว ในขางตน ซงการทำหนาทของเจาพนกงาน ทองถนดงกลาวจำตองมคำสงออกมาเพอให การปฏบตหนาทบรรลตามวตถประสงคของ

กฎหมาย หากผซ งไดรบคำสงเหนวาคำสง ของเจาพนกงานทองถนใดไมเปนธรรมหรอ ไมชอบดวยกฎหมาย ใหสามารถยนอทธรณ คำสงดงกลาวได (ซงการอทธรณตามกฎหมายน เปนการอทธรณบงคบ กลาวคอ เปนเงอนไขให ผทจะฟองคดตอศาลปกครอง จะตองอทธรณ คำสงของเจาพนกงานทองถนตอคณะกรรมการ พจารณาอทธรณตามขนตอนของกฎหมายกอน) โดยเม อ ได รบแจ งสทธ ในการอทธรณจาก เจาพนกงานทองถนแลวใหผอทธรณยนอทธรณภายใน ๓๐ วน นบแตวนทราบคำสง หรอภายใน ๑๐๐ วน ในกรณทไมไดแจงสทธการอทธรณ ในคำสง และเมอไดยนอทธรณภายในกำหนดแลว คณะกรรมการพจารณาอทธรณตองมคำวนจฉย อทธรณภายใน ๖๐ วน นบแตวนทไดรบอทธรณ หากผอทธรณไมเหนดวยกบคำวนจฉย อทธรณดงกลาว กใหเสนอคดตอศาลภายใน ๓๐ วน นบแตวนทไดรบแจงคำวนจฉยอทธรณ โดยในระหวางอทธรณนนหามมใหผอทธรณ หรอเจาพนกงานทองถนกระทำการใดแกอาคาร อนเปนมลกรณแหงการอทธรณ เวนแตอาคาร ดงกลาวจะเปนอนตรายตอบคคล หรอทรพยสน หรอมลกษณะซงไมอาจรอได (มาตรา ๕๒)

๓. ชองวางทสำคญของกฎหมายควบคม อาคาร แมวาพระราชบญญตควบคมอาคารฯ จะได ผานประสบการณในการบงคบใชมาเปนเวลา กวา ๒๙ ป และเพอเปนการอดชองวางและเพม ประสทธภาพในการบงคบใชของกฎหมาย จ ง ไดมการแก ไขปรบปร งพระราชบญญต ออกกฎกระทรวง และขอบญญตทองถน ทออก โดยอาศยอำนาจตามกฎหมายฉบบนหลายฉบบ แตดวยปญหาความไมปลอดภยของอาคารอนเปน

จลนต ม.ค.-เม.ย. ๕๒

“พ.ร.บ. ควบคมอาคารฯ กฎหมายเสอกระดาษ....?”

ผลเนองมาจากการไมปฏบตตามกฎหมายกยงคง เกดขนอยางตอเนองนน สะทอนใหเหนวามาตรการ ทมอยยงไมอาจคมครองความปลอดภยแกผใช อาคารสมดงเจตนารมณทบญญตไวได โดยหาก พจารณามาตรการทางกฎหมายในการควบคมอาคาร ในประเทศไทยทผานมาจะพบวายงมปญหาทควรไดรบการแกไขในจดใหญ ๆ ในภาพรวม ดงน ชองวางสำคญประการแรก คอ การมง ใหความสำคญเฉพาะการควบคมอาคาร สาธารณะและอาคารขนาดใหญ โดยมองขาม อนตรายทเกดขนจากอาคารขนาดเลก ซงมาจาก ความคดทวา อาคารสงเสยดฟาหรออาคาร สาธารณะขนาดใหญ เมอเกดเหตรายขนในอาคาร ดงกลาวจะหนออกมาลำบาก และอาจกอใหเกด ความเสยหายอยางมาก เมอเปรยบเทยบกบ อาคารขนาดเลกซงอาจกอใหเกดอนตรายแก ผใชอาคารไมมากนก แตในสภาพความเปนจรงตามทปรากฏ พบวา อาคารขนาดใหญ เปนอาคารทมความเสยง ทจะเกดอนตรายนอย เพราะสวนใหญถกออกแบบ ตามกฎหมายควบคมอาคาร และใชงานตรงกบ ทขออนญาต มอปกรณ เครองมอ และระบบ

ในการรกษาความปลอดภยเพอปองกนอนตราย จากอาคารเปนอยางด ทงน เพราะไดมการ ตรวจสอบความถกตองตามกฎหมายควบคมอาคาร อยางเครงครด ตงแตเปนอาคารควบคมการใช ทงยงตองจดใหมการตรวจสอบและรายงานผล การตรวจสอบอาคารตอเจาพนกงานทองถน ขณะทอาคารขนาดเลก ๆ สงไมเกน ๔ ชน เชน ทาวเฮาท หรออาคารพาณชยทงหลาย กลบเปนอาคารทอนตรายและมความเสยง มากทสด เพราะอาคารสวนใหญจะมการดดแปลง ตอเตม และนำมาใชผดประเภทไมวาจะเปน เพอการประกอบธรกจหอพก หองแบงเชา โรงเรยนกวดวชา สถานบนเทง ทงผบ บาร คาราโอเกะ ทงทการขออนญาตในครงแรก มวตถประสงคในการขออนญาตกอสรางหรอใช อาคารเพอเปนทอยอาศย จนทำใหลกษณะ การใชงานไมเหมาะสมซงมใหเหนทวไป แตกลบ ไมตองถกควบคมอยางเครงครด โดยไมถ กกำหนดใหอย ในประ เภทของอาคาร ควบคมการใช และอาคารทตองจดใหม การตรวจสอบและรายงานผลการตรวจสอบ ดงเชนอาคารขนาดใหญหรออาคารสาธารณะ

๑๐๔

มมสะทอนความคดนตบญญต: Legal ref lection

จลนต ม.ค.-เม.ย. ๕๒

ท งทอาคารขนาดเลกเหลานสวนใหญได ดดแปลงตอเตมเพอนำไปประกอบธรกจท หลากหลายซงกมคนเขาไปใชบรการในอาคาร เปนจำนวนมากในแตละวนเชนกน ซงการมองขามถงอนตรายทเกดจาก อาคารขนาดเลกเชนน ทำให เกดชองวาง ทางกฎหมายประการสำคญทเปนชองทางใน การเลยงกฎหมาย อนทำใหมความเสยงทจะ เกดความไมปลอดภยตอผใชอาคารเปนอยางยง การควบคมอาคารจงควรใหความสำคญกบ อาคารขนาดเลกเหลานดวย

ชองวางทสำคญประการทสอง คอ การ ใหอำนาจในการควบคมดแลใหมการปฏบตตาม กฎหมายโดยเบดเสรจทงกระบวนการโดย เจาพนกงานทองถน ดงจะเหนไดจากการท กฎหมายฉบบนกำหนดใหมอำนาจหลายประการรวมอยในบคคลคนเดยวกน ตงแตอำนาจในการ พจารณาอนญาตกอสราง ดดแปลง ตอเตม รอถอน ใชหรอเปลยนประเภทการใชอาคาร อำนาจในการตรวจสอบการกระทำทฝาฝน กฎหมาย กระทงอำนาจในการออกคำสงทาง ปกครองเพอควบคมใหมการปฏบตตามกฎหมาย ทำใหการบงคบใชกฎหมายควบคมอาคาร ทจะ สมฤทธผลหรอประสบความลมเหลวหรอไมนน ขนอยกบความเครงครดของเจาพนกงานทองถน เพยงกลมเดยว อนอาจเปนเหตผลททำใหเกด การทจรตในวงกวาง

แมจะมคณะกรรมการควบคมอาคาร ซงทำหนาทกำกบดแลการปฏบตหนาท แตหาก ดองคประกอบของคณะกรรมการทงหมดแลว สวนใหญมาจากตวแทนภาครฐ และการควบคม การบงคบใชกฎหมายของเจาพนกงานทองถน โดยการกำกบดแลเพยงทางเดยวกไมสามารถเปน หลกประกนในการคานอำนาจไดอยางแทจรง

ดงนน จงมความจำเปนอยางยงทจะตองหามาตรการโดยใหมบคคลทสามเขามามสวนรวมในสมการโครงสรางความสมพนธน เพอมใหเปน โอกาสทองสำหรบบคคลซงเลงเหนโอกาสในการ แสวงหาผลประโยชนโดยมชอบจากชองวางของ กฎหมายดงกลาว ดวยการใหภาคสวนอน ๆ เขามามสวนรวมในการแสดงความคดเหน บรหารจดการ และตรวจสอบ เพอใหกฎหมายฉบบนมประสทธภาพ ในการบงคบใชโดยไมใหอยในดลยพนจทจะ ดำเนนการหรอไมดำเนนการของเจาหนาทของ รฐแตเพยงฝายเดยว

๔. บทสรป จากขอมลตามทไดนำเสนอมานน สวนหนง เปนเครองชใหเหนวาปญหาทเกดขนจากการ ควบคมอาคารของประเทศไทย นบเปนปญหาทเรอรงมานานและเปนปญหาทยงคงมอย จะไมอาจหมดสนไปหรอเบาบางลงได หากปลอยให เปนหนาทของหนวยงานของรฐในการดำเนนการ บงคบการใหเปนไปตามกฎหมายแตฝายเดยว โดยไมเปดโอกาสใหภาคสวนอน ๆ โดยเฉพาะภาค ประชาชนในแตละทองทไดเขามามบทบาทหรอ มสวนรวมในการบงคบใชและการตรวจสอบ อยางจรงจง ประกอบกบดวยเหตผลทสภาพ ความเปนจรงของกระบวนการในการควบคม อาคารนนไมอาจหาคกรณซงเปนผทเสยประโยชน

๑๐๕

จลนต ม.ค.-เม.ย. ๕๒

“พ.ร.บ. ควบคมอาคารฯ กฎหมายเสอกระดาษ....?”

เอกสารอางอง

• สนทธ บญสทธ, กฎหมายควบคมอาคาร, กรงเทพฯ : บรษท ศนยการพมพ แกนจนทร จำกด, ๒๕๕๐ • บรนทร โชคเกด, วบลย ทพยโสตถ, คำอธบาย พ.ร.บ. ควบคมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒, กรงเทพฯ : เทคนค ๑๙, ๒๕๓๑ • นคม ปราชญนคร, กฎหมายและระเบยบควบคมอาคาร พรอมกบกฎหมายอนๆ ทเกยวของ, วศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ, ๒๕๒๘ • ทมงานหนงสอพมพผจดการ 360° รายสปดาห, เปดตกมรณะทวกทม. ตามรอยซานตกาผบ !, ผจดการ 360° รายสปดาห ๑๙-๒๕ (มกราคม ๒๕๕๒) • ทมงานหนงสอพมพฐานเศรษกจ, กรมโยธา-กทม. คมเขมอาคารเสยงทวกรง, หนงสอพมพฐานเศรษฐกจ ๘ (มกราคม ๒๕๕๒) • พรรษษฐ ตอสวรรณ, กฎหมายตรวจสอบอาคาร : สมปทานการเกบสวยโดยดลยพนจ?, www.manager.co.th (ผจดการออนไลน) • พระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ และทแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕ และ (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๔๘ • www.thaibuildinginspector.com (เวปไซตรวบรวมขอมลขาวสารเกยวกบผตรวจสอบอาคาร และการตรวจสอบอาคาร) • www.dpt.go.th (เวปไซตกรมโยธาธการและผงเมอง กระทรวงมหาดไทย)

หรอถกโตแยงสทธโดยตรงจากการควบคมอาคาร ในขณะทยงไมมความเสยหายอนเกดจากการ ละเมดกฎหมายเกดขนได จะมกแตผ ไดรบ ประโยชนจากการทจรตรวมกนระหวางเจาหนาท ซงมอำนาจหนาทเกยวของบางคนกบเจาของ หรอผครอบครองอาคารซงเปนผมหนาทตอง ปฏบตตามกฎหมาย หากจะเกดการโตแยงสทธ ตามกฎหมายนขนกตอเมอมกรณเกดความ เสยหายขนแลวเทานน อนเปนจดออนสำคญ ในการตรวจสอบการบงคบใชกฎหมายฉบบน

ดงนน จงเปนหนาทของทกฝาย ไมวาจะ เปนภาครฐบาล ภาคนตบญญต ภาคประชาชน และบคคลอน ๆ ทเกยวของทจะตองเรงศกษา หามาตรการและแนวทางปฏบตในการแกไข ปญหาทมความชดเจนและเปนรปธรรม ทงน เพอปองกนมใหเหตการณโศกนาฏกรรมดงเชน เหตการณซานตกาผบและอกหลาย ๆ เหตการณ ทเกดขนซำแลวซำอกตลอดระยะเวลาทผานมา ใหหมดสนไปในทสด

๑๐๖