พทธประวต จาก

พระโอษฐ

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ

โดย อ.ป.

ธรรมทานมลนธ จดพมพดวยดอกผลทนพระยาลดพลธรรมประคล เปนหนงสออนดบทหนง ในหนงสอชด “ลดพลธรรมประคลอนสรณ”

เปนการพมพครงท ๘ ของหนงสอเลมน จานวน ๑,๐๐๐ เลม

(ลขสทธไมสงวนสาหรบการพมพแจกเปนธรรมทาน, สงวนเฉพาะการพมพจาหนาย) พมพท หางหนสวนจากด การพมพพระนคร

๙๒ - ๙๔ ถนนบญศร นครหลวง ฯ โทร. ๒๑๒๓๓๗, ๒๒๑๖๗๔ นายบญธรรม สนทรวาท ผพมพและโฆษณา ๑ พฤศจกายน ๒๕๑๕

www.buddhadasa.info

คณะธรรมทานไชยา

จดพมพ พมพครงทแรก ๑ พฤษภาคม ๒๔๗๙ พมพครงทสอง ๑ มกราคม ๒๔๙๕ พมพครงทสาม ๑๔ มกราคม ๒๔๙๘ พมพครงทส ๒๗ ตลาคม ๒๕๐๓ พมพครงทหา ๑๐ ตลาคม ๒๕๐๘ พมพครงทหก ๒๓ มกราคม ๒๕๑๓ พมพครงทเจด ๓ ธนวาคม ๒๕๑๓ พมพครงทแปด ๓ พฤศจกายน ๒๕๑๕

www.buddhadasa.info

www.buddhadasa.info

www.buddhadasa.info

www.buddhadasa.info

การรอยกรองหนงสอเลมน อทศ

เปนถามพล แดพระผมพระภาคเจา และ

เพอเปนรอยพระพทธบาท แดเพอนสตวผเดนคนหาพระองค

(๓)

www.buddhadasa.info

ใจความสาคญ เปนพระประวตตรสเลา ไมมคาเรยบเรยงของผแตงคละปน เพราะเปนทรวบรวมเฉพาะพระพทธภาษตทตรสถงประวตของ พระองคเอง, จากคมภรพระไตรปฏกลวน เลอกเกบเอามา รอยกรองใหเปนหมวดหม ตดตอกนเปนลาดบ, มงแสดง หลกธรรมทแนบอยในพระชนมชพของพระองค แทนการมง ทางตานานประวต หรอนยายประวต เพอใหเปนหนงสอ สงเสรมปฏบตธรรมเลมหนง เปนสวนใหญ รวมทงเปนแกน แหงเรองพทธประวตดวย, เปนสวนพเศษ.

-ผรวบรวม-

มปทานกรมคาสาคญ, , ลาดบหมวดธรรม อยทายเลม

(๔)

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ

(๕)

www.buddhadasa.info

อกษรยอ

(เพอความสะดวกแกผทยงไมเขาใจในเรองอกษรยอทใชหมายเลขแทนคมภร ซงมอยโดยมาก ) มหาว.ว. มหาวภงค วนยปฏก. ฉก.อ. ฉกกนบาต องคตตรนกาย ภกขน.ว. ภกขนวภงค ” สต.อ. สตตกนบาต ” มหา.ว มหาวคค ” อฏ.อ อฏฐกนบาต ” จลล.ว. จลลวคค ” นว.อ นวกนบาต ” ปรวาร.ว ปรวารวคค ” ทส.อ. ทสกนบาต ” สล.ท. สลกขนธวคค ทฆนกาย เอกาทส.อ. เอกาทสกนบาต ” มหา.ท. มหาวคค ” ข.ข. ขททกปาฐ ขททกนกาย ปา.ท. ปาฏกวคค ” ธ.ข. ธมมบท ” ม.ม. มลปณณาสก มชฌมนกาย อ.ข. อทาน ” ม.ม. มชฌมปณณาสก ” อต.ข. อตวตตก ” อปร.ม. อปรปณณสก ” สตต.ข. สตตนบาต ” สคาถ.ส สคาถวคค สงยตตนกาย วมาน.ข. วมานวตถ ” นทาน.ส. นทานวคค ” เปต.ข. เปตวตถ ” ขนธ.ส. ขนธวารวคค ” เถร.ข. เถรคาถา ” สฬ.ส. สฬายตนวคค ” เถร.ข. เถรคาถา ” มหาวาร.ส. มหาวคค ” ชา.ข. ชาดก ” เอก.อ เอกนบาต องคตตรนกาย นท.ข. นทเทส ” ทก.อ. ทกนบาต ” ปฏสม.ข. ปฏสมภทา ” ตก.อ. ตกนบาต ” อปทาน.ข. อปทาน ” จตก.อ. จตกกนบาต ” พทธว.ข. พทธวงค ” ปญจ.อ. ปญจกนบาต. ” จรยา.ข. จรยาปฏก ”

ตวอยาง: ๑๔/๑๗๑/๒๔๕ ใหอานวา ไตรปฏก เลม ๑๔ หนา ๑๗๑ ขอท ๒๔๕ (พ.ม.) = เรองเพมใหม เมอพมพครงทสอง (พ.ม.อ.) = เรองเพมใหม เมอพมพครงทสาม

ท. = ทงหลาย

(๖)

www.buddhadasa.info

คานา

(เมอพมพครงท ๑ ) ____________

พระประวตตรสเลา หรอพทธประวตจากพระพทธโอษฐน เลอกเกบ

จากบาลพระไตรปฎก รวบรวมเอามาเฉพาะตอนทพระองคตร ส เล าถ ง ป ร ะ ว ต ของพระองคเอง.

พระประวตของพระองคทกๆ ตอน ทงททรงเลาเอง และเปนคาของ พระสงคตกาจารยผ รอยกรองบาลพระไตรปฎก ยอมมอยเปนแหงๆ ตอนๆ ไมตดตอกนไปจนตลอดเรองเปนการลาบากแกผศกษา. สมเดจพระมหาสมณะเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส เคยทรงพบเหตแหงความไมสะดวกขอน ดงทตรสไว ในตอนคาปรารภ ทหนาหนงสอพทธประวตเลม ๑ ของพระองควา :-

“…นาเสยดายว า เร องพทธพระวตน น ไมปรากฏในบาลท ข น ส ส ง ค ต จนตลอดเรองสกแหงเดยว มมาในบาลประเทศนนๆ เพยงเปนทอนๆ เชนเร องประส ต มาในมหาปทานสตรแหงทฆนกายมหาวรรค เรองคร งยงทรงพระเยาวมาในต กน บาต องคตตรนกาย เรองต งแตปรารภเหตท เสดจออกบรรพชา จนภกษปญจว คค ย สา เร จ พระอรหตตผล มาในปาสราสสตรแหงมชฌมนกายมลปณณาสก เรองเสด จออก บรรรพชาแลว บาเพญทกกรกรยาจนไดตรสร มาในมหาสจจกสตร แหงมชฌมนก ายมล ปณณาสก เร องต งแตตรสร แลวจนถงอครสาวกบรรพชา มาในมหาวรรคแห ง ว น ย การทรงบาเพญพทธกจนนๆ มาในพระสตรตางๆ หลายสถาน, ตอนใกลจะปร น พพาน จนถงปรนพพานแลว มลลกษตรย ในกสนาราทาการถวายพระเพลงพระพ ทธสร ระแล ว แบงพระสาร รกธาตไวบาง แจกไปในนครอนบาง มาในมหาปรนพพานส ต ร แห ง ทฆนกาย มหาวรรค.เปนอยางน เข าใจว าพระคนถรจนาจารยม งจะกล า ว เทศนา บางอยาง จงชกเรองมากลาวพอเปนเหตปรารภเทศนา ทเรยกวา “อตถปปตต”.

(๗)

www.buddhadasa.info

(๘) พทธประวตจากพระโอษฐ-คานา อกอยางหนง ไดเรองมาเพยงใด กรจนาไวเพยงนนเปนคราวๆ เพราะเหตน ในปกรณเดยวควรจะเรยงเรองไวในสตรเดยวกน กยงเรยงกระจายกนไว…”

แตในหนงสอพทธประวตทพะรมหาสมณะเจาพระองคน ทรงเร ยบเร ยง น นทรง เก บความในบาล มาคละปนก นไป ท งท ตร ส เล า โดยพ ร ะ โ อ ษ ฐ เ อ ง และท เปนคาของสงคตกาจารย บางแหงกรวมทงอรรถกถา ทงไมไดทรงหมาย เหตไวใหชดวาตอนไหนเปนคาตรสเลา ตอนไหนเปนคาของรจนา เพราะทรง แต ง ให เป นหน งส อ เล ม ใหม ข นต า งหาก พร อมท งม อ ธ บายและค ว า ม เ ห น สนนษฐาน. สวนเรองจากพระโอษฐ ทขาพเจารวบรวมมาน เลอกเกบและแปล ออกเฉพาะตอนทพระศาสดาตรสเลาเรองของพระองคเอง จากบาลอ ย า ง เ ด ย ว ไมมคาของพระสงคตกาจารยหรอคนถรจนาจารยปนอย เลย เพอไมใหคละก น ดวยหวงวาจะเปนการสะดวกแกผทจะศกษา และสนนษฐานคมภรพทธประวตสบไป , แมเมอไปอานคมภรพทธประวตอนๆ ททานรวบรวมขนใหม เชน ปฐมสมโพธ เปนตนกด ตลอดจนพทธประวตตางประเทศกด จะเขาใจไดงายวา อะไรเปนแกน และอะไรเปนเกรดของเรอง.

เพราะฉะนน เรองพทธประวตจากพระโอษฐ กหมายความว า เ ร อ งท ทรงเลาเอง มนาหนกยงกวาบาลธรรมดาทวไป เพอใหไดหลกแหงพ ทธประว ต แทๆ สาหรบศกษาในขนแรกเสยกอน. ในลาดบตอไปจงจะไดศกษาสวนท เปนคาของพระสงคตกาจารย ตลอดมาจนถงอรรถกถา และเรองเลากนปรมปรา อนเกยวดวยพทธประวตทกอยาง. เมอเปนเชนน เราจะรเร องพทธประวต ไดอยางทวถง เปนหลกฐานมนคง, และรวาไหนเปนแกน ไหนเปนกะพ ไหนเปนเปลอกเพยงไรดวย, ซงถามโอกาสกควรจะไดศกษากนใหครบทกชนด

www.buddhadasa.info

คานา (๙ )

จากทเปนหลกฐานทสด ไปหาทมหลกฐานเบาบาง. ในบดน ขอเชญทานผอาน ศกษาแกนแทของพทธประวต คอบาลจากพระพทธโอษฐเปนขนแรก.

ขออทศกศลเกดแตการเผยแผธรรมอนน เปนปฏบตบชาแดพระผม พระภาคเจาใจอภลกขตสมยตรงกบวนประสต - ตรสร - นพพานนดวย. อ.ป. เปรยญ และ น.ธ. เอก ไชยา ๑ พฤษภาคม ๒๔๗๗

www.buddhadasa.info

คานา (เมอพมพครงท ๒)

___________ ข าพ เจ า เหนว า เปนการสมควรอย างย ง ท จะกล าวไว เ ส ย ในคราวน

ถงมลเหตทจะเกดหนงสอเลมนขน. ในชนแรกทสด เนองจากขาพเจามความ สนใจในการคนหาร องรอยแห งการศ กษาคนคว า การปฏ บต และการ เ ป น อ ย ประจาวน ตลอดจนถงวธการอบรมส งสอน และการแกปญหาเฉพาะหน า ต า ง ๆ ของสมเดจพระผมพระภาคเจา โดยประสงคจพนาเอาหลกเกณฑ เหลานนมามาใช ใน การท จะทาความเข าใจในพระองค และทาตามรอยพระยคลบาท หรอท เ ร ย ก ต ามค ว ามหมายอ น ก ว า ง ข ว า ง อ ย า ง หน ง ว า การตามรอยพระอ ร ห น ต ขาพเจาจงพยายามเลอกเกบเรองราวตาง ๆ ทจะเปนประโยชนแกความมงหมายอนน เสมอมาจากททกแหง. ครนไดมการพยายามลองเกบเรองราวจากพระไตรปฎก โ ด ย ต ร ง ก ไ ด พ บ เ ร อ ง ร า ว อ น ม ค า ม า ก ใ น ท า ง ท จ ะ แ ส ด ง แ น ว ก า ร ป ฏ บ ต และยงแถมอยในพระพทธภาษตโดยตรงดวย, ขาพเจาจงไดตงใจใหม คอในชนน จะเลอกเกบเอาเฉพาะท เปนพระพทธภาษตลวน ๆ กอนพวกหน ง เวนคาพ ร ะส ง ค - ตกาจารยเสย. ในทสดกไดเร องราวตางๆ ทอยในรปตรสเองพอแกความตอง การจรง ๆ .

สาหรบผท อยนอกวด ไมค นกบพระไตรปฏกนน ควรจะทราบ เส ย ก อ น วาพระไตรปฏกนน พระสงคตกาจารยผ รอยกรอง ทานเรยงเปนคาสอนของท าน เอ ง เลาเร องราวตาง ๆ อนเก ยวกบพระผมพระภาคเจา วาเม อประทบอยทน น ไ ด ม เหตการณ เกดข นอย างน น ๆ และไดตร สถอยค าอย างน น ๆ เปน เ ร อ ง ๆ ไ ป เปนสวนใหญ. ทกลาวถงพระสาวกหรอคนสาคญบางคนโดยเฉพาะนน มเปน สวนนอย และนอกจากนนกมขอความพวกทเปนคาอธบายศพทลกซงตาง ๆ คอพวกคมภรนเทศ. ในบรรดาสตรตาง ๆ ทพระสงคตกาจารยเลาเรองพระผม

(๑๐)

www.buddhadasa.info

คานา

(๑๑ )

พระภาคเจาโดยตรงนน กมนอยสตรทไดเลาถงเรองทพระผมพระภาคเจา ตรสเลา ถงพระประวต หรอการกระทาของพระองคเอง โดยพระองคเอง และยง แถมเปนการมทกระจดกระจายอยทวไป แหงละเลกละนอย ทนนบาง ทนบ า ง เลยกลายเปนของทยงเรนลบ. ฉะนนเมอใครอยากทราบวา ถอยคาเฉพาะท พระองคได ตร สเล าถ ง เร องราวของพระองคเอง มอย อย างไรและเทาไรแล ว ผนนจะตองทาการสารวจพระไตรปฎก ผานไปทละหนาทก ๆ หนา ดวยความ ระมดระวง และเลอกเกบเอาออกมารวบรวมไว จนกวาการสารวจจะท วตลอด พระไตรปฎก แลวจ งเอาเร องท งหมดน นมาพจารณาดว า เร องอะไรเ ก ดก อน เกดหลง หรอคาบเก ยวกนอยางไร อกตอหน ง จงจะไดเร องราวเหลาน นต าม ความประสงค. ความยากลาบากอยตรงทเรองราวเหลานมไดรวมอยทตอนใด ตอนหน งของพระไตรปฎกดวยกนท งหมด แตไปมแทรกอยทนนบางทน บ า ง และบางแหงกมนดหนอยและเรนลบ ตองต งอกตงใจเลอกเกบกนจรงๆ : เรองจงตองใชเวลาแรมปในการเลอกเกบ มารอยกรองใหตดตอกน.

ในชนแรกทเดยว ขาพเจามไดมความตงใจจะรวบรวมพระประวต ตร ส เองเหล าน เพราะไมไดน กคดว าจะมอย โดยคดเสยว า พระประวต ต า ง ๆ น น มเทาทมผนามารอยกรองและศกษากนอยแลวเทานน,และอกอยางหนงในขณะน น ขาพเจามงมายแตจะคนหารองรอยของการปฏบตธรรมทยงเรนลบ เปน ปญหาอย อย างเด ยว ,การคนเร องจากพระไตรป ฎก จงม ง เล อกเ ก บ เ ฉพ า ะ เรองทแสดงรองรอยของการปฏบตธรรมเรอยมา. เรองไดเปนไปเอง ในการท ไดพบเรองการปฏบตธรรมทประสงคจะพบ จากบางตอนของคาตรสเลาถงการ ปฏบตของพระองคเองในระยะตาง ๆ ทงในระยะททรงทาความเพยรเพ อตรส ร และตรสรแลวทาการสงสอนคนนานาชนด. เรองทตรสเลาถงพระองค เอง ในขณะททรงทาความเพยร เพอตรสรนน เผอญมมากมาย เกนกวาท

www.buddhadasa.info

คานา

(๑๒ )

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - คานา (๑๒ )

ขาพเจา เคยนกฝน และไดเกดเปนเร องท เปนประโยชนอ ย า ง ย ง แกบคคลทประสงค จะ “ตามรอยพระยคลบาท ” ห ร อ ต า ม รอยพระอรหนต ; และไดทา ให เกดความอม ใจแกข า พ เ จ า เปนลนพนจนหายเหนอย. และขาพเจากลายนยนเฉพาะในส วนน ว า ยงไมเคยมใครทไดแตงหนงสอพทธประวตเลมใด ไดนาเอาเรองราวตอนท เป น การคนควาทดลองกอนการตรสรของพระผมพระภาคเจา มาแสดงไวอยางครบถวน เหมอนทขาพเจานามาแสดงไวในหนงสอเลมนเลย. ทงนไดแกขอความ ตงแตหนา ๔๙ ถงหนา ๑๐๔ แหงหนงสอเลมน, และเปนขอความทต ร ส เ อ งล ว น โดยไมมคาของพระสงคตกาจารย และอรรถกาเขารวมอยดวย เหมอนหนงสอ พทธประว ต ท ง หลาย ท ม อย แต ก อนๆ โดย เฉพาะ เ ร อ ง ราวภายใต ห ว ข อ วา “การทรงกาหนดสมาธ นมตกอนตรสร”, “การทรงพยายามในญาณทสนะ เปนขน ๆ กอนการตรสร”, “การทรงทาลายความขลาดกอนตรสร”ฯลฯ เ หล าน ปรากฏว า เป นท สบ ใจละอนโมทนาแก เพ อน กป ฏ บ ต ด ว ย ก น เปนอยางสง ถงกบใชเปนคมอ. ถงแมเรองราวทกลาวถงเหตการณหลงจากการ ตรสรแลว เชนการทรมานเจาลทธตาง ๆ ในการสงสอน หรออบายวธ แหงการ ส งสอน กล วนแตเปนเร องแสดงรอยแหงการปฏบต ธรรมอย ไม น อย อยาง เดยวกน.และยงมเรองประเภททแสดงใหเราทราบถง “ชวตประจาวน” ของพระองค จนถงกบทาใหเรารสกวา เราไดอยใกลชดกบพระองค ชนดทไดเหนการเคลอนไหวเปน ประจาวนของพระองคดวย

การท หนงสอเล มน เต มไปดวยขอธรรมะ มากกวาเร องราวท เ ป น ประวตนน กเปนเพราะมลเหตทมการคนเพอหารองรอยแหงการปฏบตธ รรมใน พระชวประวต ด งกลาวแลว น นเอง แลอกประการหน ง ซ งข าพเจาเพ ง จะ ตดสนใจลงไปในภายหลงเมอไดพบความจรงอนนแลว กคอ การตงใจวาจะให

www.buddhadasa.info

คานา

(๑๓ )

หนงสอเลมนเปน “พทธประวตแหงการปฏบตธรรม” หรอ “พทธประวตทมง แสดงไปในทางธรรม” นนเอง.

การร อยกรองหน งส อพ ทธประว ต เม อส ง เกตด เป นอ ย า ง ด แ ล ว ปรากฏวา มทางท จะร อยกรองหนงสอพทธประวต ได ถ ง ๓ แนวดวยกน เปน อยางนอย. แนวทหนง เปนหนงสอมงโดยตรง ในการทจะชกชวนคนใหเลอมใส และโดยเฉพาะคนสวนใหญทไมใชนกศกษา ไดแกคนชาวบานทวๆ ไป ซงตอง หนกไปในทางปาฏหารย เชนหนงสอปฐมสมโพธและลลตวศตระเปนตวอยา ง จดเปนหนงสอสรรเสรญพระคณหรอ Gospel ไปพวกหนง ซงนบวา เปนผล ดเลศไปทางหนง คอยดเหนยวนาใจคนใหตดแนนในศาสนาของตนได น น เ อ ง . แตเนองจากมงหนกไปในทางปาฏหารยเกนไปนนเอง ทาใหเกดความเบ อหนายข น แก พวกน กศ กษาหร อน กปฏ บ ต ธ ร รม โดยตรง การม หน งส อพ ทธป ร ะ ว ต แตประเภทน ประเภทเดยวจงไมเปนหารเพยงพอ ทาใหต องมประเภทอ นดวย. แนวทสอง มงแสดงไปในทางตานานหรอประวตศาสตร ซงมงแสดงแตเรองราว ท ให คนท งหลายเห นว าเป นความจร ง และมหล กฐานตามกฎเกณฑแหงว ชา ประวตศาสตรหรอวทยาศาสตร อนเปนทสบใจของนกศกษาแหงสมยปจจบ นน ซงมหนงสอพทธประวต ของสมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรส หรอหนงสอ Life of Buddha ของ ดร. E.J. Thomas เปนตวอยาง แตอยางไรกตาม ทงสองแนวนยงไมเปนทสบใจของคนอกพวกหนง คอพวกนกปฏบตธรรมท ใคร จะ ทราบวาพระองคทรงมชวตแหงการปฏบตธรรมเปนมาตงแตออกผนวช จนถงตรสร ประกาศพระศาสนาและกระทงถงวาระสดทายคอการปรนพพาน เปนอยางไร โดยไมม ความสนใจในเร องการปาฏหาร ย หรอขอเทจจรงทางปร ะวตศ าสต ร เหตนจงเปนความจาเปน ตามธรรมชาตทจะตองมหนงสอพทธประวตแนวอนจาก

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - คานา

(๑๔ )

สองแนวนตอไปอก อนไดแก แนวทสาม. แนวทสาม มงแสดงแตในทาง ธรรมลวน ๆ คอแสดงขอธรรมะใหปรากฏชดอย ทก ๆ อากปกร ยาของพระองค เพอเปนหลกการแกผหวงจะดาเนนตาม เราจะเหนไดชดเจนวา หนงสอ พวกทมงแสดงทางปาฏหารยกแสดงหรอเลอกแสดงใหละเอยดแตตอนท จะจงใจคน ไดดวยปาฏหารยแสดงคราว ๆ หรอกระโดดขามไปในตอนทจะแสดงเปนธรรม - บรรยาย และไมแสดงสวนทเปนแงคดทางตานานหรอประวตศาสตรเลย. และ หนงสอพวกทแสดงทางตานานหรอประวตศาสตรนนเลา กวนจฉยแตในแงท จะเปน ไปไดในทางตานานหรอประวตศาสตร ไมแสดงทางปาฏหารยหรอทางธรรมบรรยายเลย. อนนเปนการชชดถงความตางออกไปของหนงสอพทธประวต ประเภททมงแสดงใน ทางธรรม หรอชรองรอยแหงการปฏบตธรรมโดยตรง ซงขาพเจาปรารถนาอยางยง ในระยะททาการคนควา และไดตดสนใจทาทนทในเมอไดพบวามอยมากพอทจะทาข น เปนหนงสอพทธประวตสกเลมหนง และกไดปรากฏขนจรง ๆ ดงททานไดเหนอยในบดน. ขาพเจายงไมอาจยนยนวา หนงสอเลมนเปนหนงสอทควรจะถอไดวาเปนพทธประวต ทมงแสดงในทางธรรมโดยสมบรณ เพราะเหตวาขาพเจาทาไดเพยงในวงจากด คอ เทาทมอยในรปแหงคาตรสเลาและเทาทจะเลอกเกบเอามาจากพระไตรปฎก โดยเฉพาะเทานน เพราะหลกการในการทา หนงสอเลมนมความจากดไวเพยงเทาน . ถาจะใหสมบรณ กตองไมจากดวาเทาทตรสไวจากพระโอษฐ แตตองรวบรวมเอา ชนทเปนคาสงคตกาจารยทวไป และอรรถกถาและฎกาทวไปเขามาดวย ซงจะม เรองราวมากกวาหนงสอเลมททานถออยนหลายเทานก, แตอยางไรกตาม ขาพเจาพอจะยนยนไดวา สวนทเปนคาตรสเลาไวดวยพระองคเองนน ขาพเจา ไดพยายามรวบรวมมาจนหมดสน, และพอใจทจะยนยนวา ดวยความมงหมาย ทจะใหเปนหนงสอทมงแสดงไปในทางธรรม ดงทกลาวแลว.

www.buddhadasa.info

คานา (๑๕ )

แมวาในหนงสอเลมน มเรองราวบางตอนไปในทานองป าฏ ห า ร ย ตดเจออยบาง เชนตอนอนวาดวยการอยในชนดสต การจตลงสครรภ และการ ประสตเปนตนนน ทานยอมเหนไดอยเองแลว วาเปนจานวนเพย ง ๗ -๘ หนา ในหนงสอ ๓๕๗ หนา และยงกวานนทานยงจะเหนไดสบไปอกวา ขอความท เปน ปาฏหารยตอนน ถาใครพจารณาดใหดแลวจะเหนวา เปนสงทเราไมจาเปนจะตอง ถอเอาตามตวหนงสอเหลานน เพราะเปนสงทอธบายใหเหนเปนธรรมาธษฐาน ไดโดยงาย; เชนการทพอประสตออกมากดาเนนได ๗ กาว ไปทางทศเหนอ เปลงคายนยนไดวาเปนผชนะโลกทงปวง และไมมการเกดอก; นเราเหนไดวา ผกลาวมงจะกลาวถงการทพระองคเกดขนเปนพระพทธเจา ซงเปนการเกดทางใจ ตางหาก หาใชการเกดทางเนอหนงไม, จานวน กาว ๗ กาวนน พระอรรถกถาจารย ใหคาอธบายวา เปนการแสดงถงขอปฏบต ๗ ขนททาคนใหตรสร (เชนโพชฌงค ๗) กม, หรอนกวนจฉยบางทาน วาหมายถงชนบทใหญ ๗ ชนบท ทพระองคทรง จารกไปทาการประกาศคาสงสอนของพระองคกม, ทวาเดนไปทางทศเหนอ ยอมหมายถงการกลามงหนาเขาไปประกาศตามกลมศาสดาตาง ๆ ทมคนนบถอ อยกอนแลวในสมยนน, ทวาเปนผชนะโลกทงหมด นเปนการยนยนถงขอท คาสอนน เปนคาสอนสดทายของโลก ทใคร ๆ ไมอาจขดคนคาสอนอน ใด มาสอนโลกใหสงยงขนกวานไดอกตอไป, และทวาพระองคไมมการเกดอก นน ยอมหมายถงขอทพระองคไดทรงพบความจรงขอทวา ทแทไมมคนเกดคนตาย เพราะ ไมมคน, มแตสงขารทเกดดบอยตามธรรมดาเทานน. (สาหรบผทสนใจและวนจฉย เรองปาฏหารยตาง ๆ ทานองน ขาพเจาขอแนะใหอานหนงสอพทธประวตเล มหน ง ของสมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส. สาหรบขาพเจาเองเหนวา ปาฏหารยนน เปนสงทจาเปนจะตองวนจฉย เพราะทานผรอยกรองทานม งหมาย จะจงใจคนดวยอบายวธเชนนน ทานจงไดดดแปลง หรอรอยกรองขนเชนนน

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - คานา

(๑๖ )

ผทตองการจะปฏบตธรรม ไมตองเอาใจใสกได โดยขามไปเอาใจใสในเร อ งการ ปฏบตธรรมเสยทเดยว. เรองปาฏหารยตาง ๆ กเพอจงคนเขามาหาการปฏบต ธรรมน เอง กเมอเราเขาถงตวการปฏบตธรรมเสยท เดยวแลว จะมป ญหาอะ ไ ร ดวยเรองอนเกยวกบปาฏหารย. ขนไปวนจฉย กมแตจะเสยเวลาจนหมดอาย แลวมหนายงจะมทางวนจฉยผดมากกวาถก เพราะเปนเรองททานมความม งหมาย อกอยางหนงดงกลาวแลว. ฉะนน หนงสอพทธประวตเลมใด มงแสดงไปในทาง ปาฏหารย กขอใหไดทาหนาทของหนงสอเลมนน ใหยง ๆ ขนไปกแลวกน).

แตยงมขอพ เศษอยขอหน ง สาหรบขอความท เปนทานองปาฏ ห า ร ย ๗ - ๘ หนาทพลดเขามาอยในหนงสอเลมทขาพเจารวบรวมขนมาน ซงทานผอานควรจะ สงเกตไวดวย. ความแปลกอยทวา ขอความอนวาดวยเรองการอยในสวรรค การจต และการประสต อยางมปาฏหารยน มรวมอยในบาลอจฉรยภตธ มมส ตร มชฌมนกาย, แตเปนถอยคาของพระอานนทกลาว ทานกลาววาไดฟงขอความเชนน มาจากพระพทธโอษฐเอง แลวนามาเลาอกตอหนง, ไมเหมอนกบเร องราว ตอนอน ๆ จากน ซงเปนถอยคาทพระสงคตกาจารยทงหลาย ระบลงไปว า พระผ ม พระภาคเจาไดตรสเลาเองโดยตรง. ทาไมพระสงคตกาจารยทงหลายจงรอยกรอง ใหเรองทมปาฏหารย รนแรงเชนนน อยในถอยคาของพระอานนทเสยช นหน งก อน (ซงตามธรรมดาเรากทราบกนอยแลววาในจานวนพระสงคตกาจารยทงหลายน น กม พระอานนทรวมอยดวยองคหนง) แทนทจะกลาวใหเปนคาทพระองคตรสโดยตรง เหมอนสตรอน ๆ , หรอยงขนไปกวานน เมอทานลองอานบาลอจฉรยภตธมมสตร ตอนนด ทานจะสงสยตอไปวา ทาไมเรองจงตองถกจดให เปนวาใหพระอานนท มากราบทลเรองททานไดฟงมาจากพระองคตอหนาภกษทงหลาย และตอพระพกตร พระผมพระภาคเจาดวยพรอมกนอกครงหนง. ปญหาขอน ไดเกดแกขาพเจาแลว

www.buddhadasa.info

คานา (๑๗ )

ในเมอไดพบเรองราวตอนน และจะนามารวมไวในหนงสอเลมน. เมอขาพเจา ยงคดไมตกและเหนวาเปนเร องไมมากมาย กตดสนใจในการท จะรวบรวมเอา มาแตกไดบนทกไวใหทานผอานไดตงขอสงเกตไวเปนพเศษ เฉพาะตอนนแลว ดงปรากฏอยเชงอรรถแหงเร องนนเอง. และใหสงเกตไวดวยวา เรองตอนน จดเปนเรองจากพระโอษฐโดยออม ดงทถอยคาในตวเรองตอนนน กบงใหเหนชด อยแลว. รวมความวาในหนงสอเลมนซงม ๓๕๗ หนา ๑ มเรองจากพระพทธโอษฐ โดยออมเสย ๗ หนาเศษ

ทนกมาถงเรองบางเรอง ทควรผนวกเขาไวในพทธประวตจากพระโอษฐ คอเรองตางๆ ทคนภายนอกศาสนาเปนผกลาว. ขาพเจาถอวาเรองทคนนอก หรอคนท เปนปฏปกษตอกน กลาวนน เปนเรองทมความจรงอนจะพงเช อถอ ได ไมนอยกวาทพระองคตรสเอง. ขอนโดยเหตทวา คนภายนอกทเปนปฏปกษ ตอกน ยอมลาเอยงเพอละโอกาสแตในทางทจะสรรเสรญ ยอมไมลาเอยงในทางทจะ ตาหน. เมอมความจาเปนทจะกลาวออกมา ยอมไมลาเอยงไปในทางทจะยกยอ ใหเลศลอย มแตจะเพงตาหน เมอหาชองตาหนไมได กไดแตกลาวตามตรง. เราพอ ทจะถอเปนหลกไดวา เสยงสรรเสรญลบหลงของศตรนน มความจรงอยางนอย ๑๐๐ เปอรเซนต. ดวยเหตนขาพเจาจงถอวาเสยงจากคนนอกทกลาวถงพระองคนน มนาหนกพอทจะเชอถอไดเทากบทพระองคตรสเอง จงไดนามารวมไวในหนงส อ เลมน แตเพราะมใชเปนเรองออกจากพระโอษฐ จงจดไวในฐานะเปนเร องผนวก ของพทธประวตจากพระโอษฐดงทกลาวแลว. ทงหมดมอย ๒๗ หนาดวยกน. เฉพาะตอนน มเรองทแสดงถงพทธอรยาบถตาง ๆ อยางนาสนใจทสด และบาง เรองจะหาไมไดจากผอน, จงขอใหนกศกษาทาการศกษาดวยความสนใจเปนพเศษ.

๑. ในการพมพครงทสาม หนงสอเพมขนเปน ๓๙๖ หนา

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ-คานา (๑๘ )

รวมความวา หนงสอเลมน เกดข นเพราะม งหมายจะรวบรวม หลกแหงการปฏบต อนจะพงหาไดจากตวอยางทแสดงอยทพระวรกาย ของพระพทธองค, และถอเอาเฉพาะทพระพทธภาษตตรสเ ล าถ ง พระองคเอง เทาทปรากฏอยในพระไตรปฏก, มเรองปาฏหารยแทรกอยเพยง ๗ สวน ในเรองราว ๓๕๗ สวน, มเรองราวทเปนคากลาวของคนนอก ซงมนาหนก ควรเชอถอไดไมนอยไปกวาทพระองคตรสเองรวมอยดวย ๒๗ สวน ใน ๓๕๗ สวนนน.

หนงสอเรองน พมพครงแรก เมอ พ.ศ. ๒๔๗๙ มเรองรวมทงหมด ๑๕๑ เรอง, ในการพมพครงน ไดเพมใหมอก ๔๘ เรอง รวมทงหมดเปน ๒๓๖ เรอง, เรองทนามาเพมเตมเขามาใหมในการพมพครงหลงน เปนเรองท เพงคนพบหลงจากการพมพครงแรกเมอ พ.ศ. ๒๔๗๙ บาง, เปน เรองปลกยอย ซงในการพมพครงแรกเหนวายงไมจาเปนจะตองนามาใสไว แตในครงนนามาใสไว ทงหมด เพอความสมบรณของเรองบาง, รวมทงเรองซงเปนพทธประวต จากพระโอษฐโดยออม คอบาลอจฉรยภตธมมสตรทกลาวขางตนนนดวย. เรองใด เพมเขาใหมในการพมพคราวน ไดทาเครองหมาย (พ.ม.) ไวทสารบาญ ทายชอเรองนน ๆ แลว.

ในการพมพครงน ไดทาปทานกรมทายเรองอยางละเอยดทวถงยงกวา ครงกอน จงมทงหมดดวยกนถง ๑๘๘๘ คา มลกษณะแยกเปนพวก ๆ ในตว คอ คาทเปนชอของบคคลและสถานท นพวกหนง. คาทเปนชอของเหตการณตอนท สาคญ ๆ ในพระชนมชพ พวกหนง, ศพทธรรมะตามปรกตพวกหนง, ศพท ธรรมะพเศษ โดยเฉพาะคอคาบญญตของการปฏบตธรรมทางจต สวนมาก เกยวกบสมาธ และวปสสนา อกพวกหนง ซงเปนทสบใจของนกปฏบตธรรมทงหลาย.

www.buddhadasa.info

คานา (๑๙ )

จากขอสงเกตทไดจากการพมพครงทหนงนนเอง ทาใหขาพเจาไดทราบความสาคญ ของลาดบคา หรอปทานกรมทายเลม วามอยมากเพยงไร ในการพมพค ร ง น จงไดจดใหชวยกนทาอยางละเอยด เทาทจะทาได ซงหวงวานกศกษา จะไดพยายาม ใชปทานกรมทายเลมนใหเปนประโยชนมาก เทากบความยากลาบากของผทา. ในการ พมพครงแรก มเพยง ๖๕๓ คา

สาหรบหมวดธรรม ท เปนพวก ๆ ไดเพมขนจากท เคยมในการพมพ ครงแรกเพยง ๖๙ หมวด เปน ๑๕๗ หมวด, ทงนเนองจากการเพมเนอเรอง มากขน และสารวจเกบเอามาอยางทวถงยงกวาในการพมพคราวกอนดวย.

สารบาญเรอง ไดจดตามลาดบภาค และเรองในภาค ทจดเปล ยนแปลง และเพมเตมเขามาใหม เพอความสมบรณ และสะดวกแกการศกษา. ในการ พมพคราวน ไดเพมภาคนาขนอกภาคหนง เปนภาคพเศษ, และในตว เรอง กไดเพมภาคขนอกภาคหนง จากทเคยมเพยง ๕ ภาค เปนมขน ๖ ภาค, โดยท จดเรองอนเกยวกบการปรนพพานแยกออกไปเปนอกภาคหนง เพราะรวบรวมเร อง มาไดมากขน. และในภาคตาง ๆ กไดโยกยายเรองบางเรอง ใหไปอยในภาคซงควร จะรวมอย, และเรองภาคผนวกอนวาดวยเรองตามเสยงคนภายนอกนน กไดยกเอามา ไวกอนหนาภาคอนวาดวยปรนพพาน. ผศกษาจะตองทาความเขาใจเสยใหม กนความสบสน.

ในการจดทาตนฉบบพทธประวตจากพระโอษฐ ฉบบแกไขเพ ม เต ม น ขาพเจารสกวา เปนการสมควรทจะตองกลาวถงความเหนดเหนอย ของเพอน สหธรรมก ๒-๓ รปทอาศยอยดวยกน ในการชวยคดลอกตนฉบบ, การทา ปทานกรมทายเลม, การจดลาดบหมวดธรรมและอน ๆ ไวในทนดวย. ขอให กาลงศรทธาปสาทะ และความเสยสละเหนดเหนอยรวมแรงกนในคราวน, จงเปน

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - คานา (๒๐ )

อปนสยแหงความเปน “สหายธรรมทาน” อนยงขนไปในอนาคตกาลนานไกล และอปนสยแหงความเสยสละเพองานเผยแพรพระศาสนา ยงขนในอนาคตอนใกล นดวย.

ในทสดน ขาพเจาขออทศสวนกศลอนเกดแตความตรากตราในงานชนน เปนถามพลบชาพระคณแหงสมเดจพระผมพระภาคเจา ดงทเคยตงเปนปณธานไวแลว แตหนหลง ทกประการ.

อ.ป. เปรยญ และ น.ธ. เอก. ไชยา ๑ ธนวาคม ๒๔๔๙

www.buddhadasa.info

คานา

(เมอพมพครงท ๓) _________________

ในการพมพครงท ๓ น ไมมอะไรทจะตองบอกกลาวเปนพเศษ

นอกจากการเพมเรองเขามาใหมอก ๑๒ เรอง เทาทเพงคนพบในระยะสดทาย . ดวยเหตน ปทานกรมและหมวดธรรมทายเลม จงเพมขนตามสวน ตามหนา หนงสอทเพมขนจาก ๓๕๗ หนา เปน ๓๙๖ หนา โดยไมนบรวมปทานกรม และอน ๆ .

ขาพเจามความสนใจทจะกลาววา พทธประวตจากพระโอษฐ เทาท จะเลอกเกบขนมาได จากพระไตรปฏกฝายเถรวาทเราน น มความสมบรณ เพยงเทาน, เปนอนยตการทาหนงสอพทธประวตจากพระโอษฐ ซงทามาเรอย ๆ เทาทเวลาวางจะอานวยให เปนเวลานานถง ๒๒ ป กนเสยท.

คาปรารภความสาคญอยางอน ๆ ปรากฏชดแจงอยแลวในคานาแหง การพมพครงทหนง และครงทสอง, ขอใหนามาใชในโอกาสนดวยโดยครบถวน. ขาพเจาขอโอกาสปดฉากแหงการทาหนงสอพทธประวตจากพระโอษฐลง ด วยการ ขอรองตอผศกษาทงหลาย ใหชวยกนทาการคนหารอยพระพทธบาท สาหรบสตว ผปรารถนาจะเดนตามรอยพระพทธองค โดยวธทไดกลาวมาแลวในทนน ๆ ใหเตม ตามความปรารถนาของตน ๆ สบไป โดยเฉพาะในสมยทเราสมมตกนวา เปนยค กงพทธกาลนเปนพเศษ. อ.ป. ๑ เมษายน ๒๔๙๘

(๒๑)

www.buddhadasa.info

คานา (เมอพมพครงท ๖)

_________ การพมพหนงสอพทธประวตจากพระโอษฐ เปนคร งทหกน ได เปล ยน ไป

เปนการพมพดวย “ทนพระยาลดพลธรรมประคลภ” เปนเรองอนดบทหนง ของหนงสอชด “ลดพลธรรมประคลภอนสรณ” มรายละเอยดดงกลาวไวใน คาปรารภตอนตนของหนงสอนแลว.

ในการพมพครงน มไดมการแกไขเพมเตมแตประการใด เพยงแตม การตรวจสอบการพ มพ ผ ดพลาดตกหล น ของต ว เลขท บอกหน าแห งท ม า ใ น พระไตรปฏก อยางทวถงอกครงหนง เทานน. ดงนน ถาทานผใดสงเกตเหนความ เปลยนแปลงอนน อยาได เขาใจเปนอยางอน ขอใหถอเอาการแกไขใหม ในคร ง น วาเปนการถกตอง. กองตาราคณะธรรมทาน, ไชยา ๒๓ มกราคม ๒๕๑๓

(๒๒)

www.buddhadasa.info

สารบญ พทธประวตจากพระโอษฐ

วธใชหนงสอเลมน ๑

ภาคนา ๗

ขอความใหเกดความสนใจในพระพทธประวต ๗

โลกธาตหนง มพระพทธเจาเพยงองคเดยว ๗

การปรากฏของพระตถาคต มไดยากในโลก ๘

โลกทกาลงมวเมา กยงสนใจในธรรมของพระตถาคต ๘

การมธรรมของพระตถาคตอยในโลก คอความสขของโลก ๙

พระตถาคตเกดขนเพอความสขของโลก ๑๐ พระตถาคตเกดขนในโลกเพอแสดงแบบแหงการครองชวต อนประเสรฐแกโลก ๑๑ พระตถาคตเกดขน แสดงธรรมเพอความรางบ, ดบ, ร ๑๒ ผเชอฟงพระตถาคต จะไดรบประโยชนสขสนกาลนาน ๑๒ ทรงขนานนามพระองคเองวา “พทธะ ๑๓ เรองยอ ทควรทราบกอน ๑๔ เรองสน ๆ ทควรทราบกอน (อกหมวดหนง) ๑๕

ภาค ๑ เรมแตการเกดแหงสากยวงศเรองกอนประสต จนถงออกผนวช. ๑๙ การเกดแหงวงศสากยะ ๑๙ พวกสากยะอยใตอานาจพระเจาโกศล ๒๐ แดนสากยะขนอยในแควนโกศล ๒๑ แดนสากยะขนอยในแควนโกศล ๒๑ การจตจากดสตลงสครรภ ๒๒ เกดแสงสวางเนองดวย การจตจากดสต ๒๓ แผนดนไหว เนองดวยการจต ๒๔ การลงสครรภ ๒๔ การอยในครรภ ๒๔ การประสต ๒๖ เกดแสงสวาง เนองดวยการประสต ๒๘ แผนดนไหว เนองดวยการประสต ๒๘ ประกอบดวยมหาปรสลกขณะ ๓๒ ๒๙ บรพกรรมของการไดมหาปรสลกขณะ ๓๑ ประสตได ๗ วน พระชนนทวงคต ๓๘ ทรงไดรบการบาเรอ ๓๘ กามสขกบความหนาย ๔๐ ทรงหลงกามและหลดจากกาม ๔๒ ความรสก ทถงกบทาใหออกผนวช ๔๒ การออกผนวช ๔๕ ออกผนวชเมอพระชนม ๒๙ ๔๕

ภาค ๒

เรมแตออกผนวชแลวเทยวเสาะแสวงหาความร ทรมานพระองค จนไดตรสร. ๔๙ เสดจสานกอาฬารดาบส ๔๙ เสดจสานกอทกดาบส ๕๑ เสดจไปอรเวลาเสนานคม ๕๓ ทรงประพฤตอตตกลมถานโยค (วตรของเดยรถย) ๕๔ อปมาปรากฏแจมแจง ๕๙ ทกรกรยา ๖๑ ทรงกลบพระทนฉนอาหารหยาบ ๖๕ ภกษปญจวคคยหลก ๖๖ ทรงตรตรกเพอตรสร ๖๗ ทรงเทยวแสวงเพอความตรสร ๖๘ ทรงคอยควบคมวตก กอนตรสร ๖๙ ทรงกาหนดสมาธนมต กอนตรสร ๗๓ ทรงกนจตจากกามคณในอดต กอนตรสร ๗๗ ทรงคนวธแหงอทธบาท กอนตรสร ๗๘ ทรงคดคนเรองเบญจขนธ กอนตรสร ๗๙ ทรงแสวงเนองดวยเบญจขนธ กอนตรสร ๘๐ ทรงคนลกโซแหงทกข กอนตรสร ๘๑ ทรงพยายามในญาณทศนะเปนขนๆ กอนตรสร ๘๔ ทรงทาลายความขลาด กอนตรสร ๘๖ ธรรมททรงอบรมอยางมาก กอนตรสร ๘๙ วหารธรรมททรงอยมากทสด กอนตรสร ๙๐ ทรงพยายามในเนกขมมจตและอนปพพวหารสมาบต กอนตรสร ๙๔ ทรงอธษฐานความเพยร ๑๐๔

ความฝนครงสาคญ กอนตรสร ๑๐๔ อาการแหงการตรสร ๑๐๖ สงทตรสร ๑๐๙ เกดแสงสวางเนองดวยการตรสร ๑๑๒ แผนดนไหว เนองดวยการตรสร ๑๑๓ การรสกพระองควาไดตรสรแลว ๑๑๔

ภาค ๓

เรมแตตรสรแลวทรงประกอบดวยพระคณธรรมตาง ๆจนเสดจไปโปรด ปญจวคคยบรรลผล. ๑๑๗ ทรงเปนลกไกตวพทสด ๑๑๗ ทรงเปนผขมอนทรยได ๑๑๘ ทรงมตถาคตพลญาณสบอยาง ๑๑๙ ทรงมเวสารชชญาณสอยาง ๑๒๑ ทรงมวธ "รก" ขาศกใหแพภยตว ๑๒๒ ทรงมธรรมสหนาทททาเทวโลกใหสนสะเทอน ๑๒๔ ทรงมธรรมสหนาทอยางองอาจ ๑๒๕ สงทใคร ๆ ไมอาจทวงตงได ๑๒๖ ไมทรงมความลบ ทตองใหใครชวยปกปด ๑๒๘ ทรงเปนอจฉรยมนษยในโลก ๑๒๙ ทรงตางจากมนษยธรรมดา ๑๒๙ ทรงบงคบใจไดเดดขาด ๑๓๑ ไมทรงตดแมในนพพาน ๑๓๑ ทรงมความคงทตอวสยโลก ไมมใครยงกวา ๑๓๒ ทรงยนยนในคณธรรมของพระองคเองได ๑๓๓ ทรงยนยนพรหมจรรยของพระองควาบรสทธเตมท ๑๓๔ สงทไมตองทรงรกษาอกตอไป ๑๓๘

ทรงฉลาดในเรองซงพนวสยโลก ๑๓๙ ทรงทราบทฏฐวตถทลกซง (ทฏฐ ๖๒) ๑๔๐ ทรงทราบสวนสดและมชฌมา ๑๔๔ ทรงทราบพราหมณสจจ ๑๔๕ ทรงทราบพรหมโลก ๑๔๗ ทรงทราบคตหา และนพพาน ๑๔๙ ทรงแสดงฤทธได เพราะอทธบาทส ๑๕๐ ทรงมอทธบาทเพออยไดถงกปป ๑๕๑ ทรงเปลงเสยงคราวเดยว ไดยนตลอดทกโลกธาต ๑๕๒ ทรงมปาฎหารยสามอยาง ๑๕๓ เหตททาใหไดทรงพระนามวา ตถาคต ๑๕๕ ทรงเปนสมมาสมพทธะ เมอทรงคลองแคลวใน อนปพพวหารสมาบต ๑๕๖ ทรงปฏญญาเปนอภสมพทธะ เมอทรงทราบอรยสจจหมดจดสนเชง ๑๕๗ ไมทรงเปนสพพญทกอรยาบถ ๑๕๗ ทรงยนยนความเปนมหาบรษ ๑๕๘ ไมมใครเปรยบเสมอ ๑๖๐ ไมทรงอภวาทผใด ๑๖๑ ทรงเปนธรรมราชา ๑๖๑ ทรงเปนธรรมราชาทเคารพธรรม ๑๖๒ ทรงคดหาทพงสาหรบพระองคเอง ๑๖๓ ทรงถกพวกพราหมณตดพอ ๑๖๕ มารทลใหนพพาน ๑๖๖ ทรงทอพระทยในการแสดงธรรม ๑๖๖ พรหมอาราธนา ๑๖๗ ทรงเหนสตวดจดอกบว ๓ เหลา ๑๖๙ ทรงแสดงธรรมเพราะเหนความจาเปนของสตวบางพวก ๑๗๐ ทรงเหนลทางทจะชวยปวงสตว ๑๗๐

ทรงระลกหาผรบปฐมเทศนา ๑๗๑ เสดจพาราณส – พบอปกาชวก ๑๗๓ การโปรดปญจวคคยหรอการแสดงปฐมเทศนา ๑๗๔ ทรงประกาศธรรมจกรทอสปตนมฤคทายวน ๑๗๘ แผนดนไหวเนองดวยการแสดงธรรมจกร ๑๗๙ เกดแสงสวางเนองดวยการแสดงธรรมจกร ๑๗๙ จกรของพระองคไมมใครตานทานได ๑๘๐ ทรงหมนแตจกรทมธรรมราชา (เปนเจาของ) ๑๘๑ การปรากฏของพระองคคอการปรากฏแหงดวงตาอนใหญหลวงของโลก ๑๘๒

ภาค ๔

เรองเบดเตลดใหญนอยตาง ๆตงแตโปรดปญจวคคยแลว ไปจนถง จวนจะปรนพพาน. ๑๘๗ (ก. เกยวกบการประกาศพระศาสนา ๒๓ เรอง) ๑๘๗ การประกาศพระศาสนา ๑๘๗ หลกททรงใชในการตรส (๖ อยาง) ๑๘๘ อาการททรงแสดงธรรม ๑๘๙ ทรงแสดงธรรมดวยความระมดระวงอยางยง ๑๘๙ อาการททรงบญญตวนย ๑๙๐ หวใจพระธรรมในคา “บรภาส” ของพระองค ๑๙๒ ทรงเปนยามเฝาตลงใหปวงสตว ๑๙๔ ทรงสอนเชนเดยวกบพระพทธเจาทงปวง ๑๙๕ ทรงสามารถในการสอน ๑๙๖ ทรงสามารถยง ในการสอน ๑๙๗ สงทตรสรแตไมทรงนามาสอนมมากกวาททรงนามาสอนนก ๑๙๙ คาของพระองค ตรงเปนอนเดยวกนหมด ๒๐๑ ทรงสอนเฉพาะแตเรองทกขกบความดบสนทของทกข ๒๐๑

ทรงมหลกเกณฑการฝกตามลาดบ (อยางยอ) ๒๐๒ ทรงฝกสาวกเปนลาดบ ๆ ๒๐๖ เรองทไมทรงพยากรณ ๒๑๑ เรองททรงพยากรณ ๒๑๓ ผฟงพอใจคาพยากรณของพระองค ๒๑๔ ไมไดทรงพยากรณเพอใหชอบใจผฟง ๒๑๔ คาพยากรณนน ไมตองทรงคดไวกอน ๒๑๕ ทรงฆาผทไมรบการฝก ๒๑๖ เหตทสาวกบางคนไมไดบรรล ๒๑๘ ทรงบญญตโลกตตรธรรมสาหรบคนทวไป ๒๒๐ ( ข. เกยวกบสาวกของพระองค ๑๕ เรอง ) ทรงบรหารสงฆ จานวนรอย ๒๒๓ ทรงรบรองภกษแตบางรป วาเปนคนของพระองค ๒๒๔ ทรงมศษยทงทดอ และไมดอ ๒๒๕ สาวกของพระองคหลดพนเพราะพจารณาความเปนอนตตาในเบญจขนธ ๒๒๖ สาวกของพระองคเสยชพไมเสยศล ๒๒๖ ทรงขอใหสาวกเปนธรรมทายาทอยาเปนอามสทายาท ๒๒๗ ทรงถอวา ภกษสาวกทกวรรณะ เปนสมณสากยปตตยะโดยเสมอกน ๒๒๘ ทรงมคณะสาวกซงมปาฏหารย ๒๒๙ ทรงเปนพเลยงใหแกสาวก ชวระยะจาเปน ๒๓๐ ทรงมพระสารบตรเปนผรองลาดบ ๒๓๑ ทรงมพระสารบตรเปนผประกาศธรรมจกรเสมอดวยพระองค ๒๓๒ มหาเถระผมสมาบตและอภญญาเทยมพระองค ๒๓๓ สวนทสาวกเขมงวดกวาพระองค ๒๓๔ เหตททาใหมผมาเปนสาวกของพระองค ๒๓๖ ไมทรงทาอโบสถกบสาวกอกตอไป ๒๓๗

(ค. เกยวกบความเปนอยสวนพระองค ๑๖ เรอง ) ไมทรงตดทายก ๒๓๘ ทรงเสพเสนาสนะปาเรองไป เพอใหเปนตวอยาง ๒๓๙ ทรงพอพระทยความสามคคเปนอยางยง ๒๔๐ ทรงมความสขยงกวามหาราช ๒๔๑ ทรงฉนอาหารวนหนงหนเดยว ๒๔๒ ทรงฉนอาหารหมดบาตรกม ๒๔๒ ทรงมการประทม อยางตถาคต ๒๔๓ ตวอยางเพยงสวนนอย ของความสข ๒๔๔ ทรงนบพระองควาเปนผหนงในบรรดา ๒๔๕ ทประทบนงนอนของพระองค ๒๔๗ ทรงเปนสมณะสขมาลในบรรดาสมณะ ๒๔๙ ทรงทานาทมอมตะเปนผล ๒๕๐ การทรงหลกเรนเปนพเศษบางคราว ๒๕๒ การเสดจสทธาวาส ๒๕๒ ทรงมฌานแนวแนชนพเศษ ๒๕๓ กลยาณมตรของพระองคเอง ๒๕๔ ( ง. เกยวกบลทธอนๆ ๑๖ เรอง ) พอดวงอาทตยขน หงหอยกอบแสง ๒๕๕ ลทธของพระองคกบของผอน ๒๕๖ ไมไดทรงตการบาเพญตบะ ไปเสยตะพด ๒๕๗ ไมทรงตาหนการบชายญไปเสยทงหมด ๒๕๘ บางกฎททรงยกเวนแกบางคน ๒๕๙ ทรง “ เยาะ “ ลทธทวาสขทกขเพราะกรรมเกาอยางเดยว ๒๕๙ ทรง “เยาะ” ลทธทวาสขทกขเพราะการบนดาลของเจานาย ๒๖๑ ทรง “เยาะ” ลทธทวา สขทกขไมมอะไรเปนเหตเปนปจจย ๒๖๒

ทรงระบลทธมกขลวาท วาเปนลทธทาลายโลก ๒๖๒ ( จ. เกยวกบการทมผอนเขาใจผด ๑๔ เรอง ) ทรงทาผมงรายใหแพภยตวเอง ๒๖๔ ไมเคยทรงพรนพรงในทามกลางบรษท ๒๖๕ ทรงสมาคมไดอยางสนทสนม ทกบรษท ๒๖๖ ทรงทาใหใครปฏเสธธรรมะทพระองครบรอง ๒๖๗ ทรงทาวา ธรรมททรงแสดงไมมใครคานได ๒๖๙ ทรงยนยนเอง และทรงใหสาวกยนยนวามสมณะในธรรมวนยน ๒๗๒ โพชฌงคปรากฏ เพราะพระองคปรากฏ ๒๗๓ ไมไดทรงประพฤตพรหมจรรยเพอใหเขานบถอ ๒๗๔ พรหมจรรยน มใชมลาภเปนอานสงส ๒๗๕ ทรงแกขอทเขาหาวาเกยดกนทาน ๒๗๕ ทรงแกขอทถกเขาหาวา ทรงหลง ๒๗๖ ทรงถกตเรองฉนปลาฉนเนอ ๒๗๗ แงทเขากลาวหาพระองคอยางผด ๆ ๒๗๘ มนษยบถชน รจกพระองคนอยเกนไป ๒๘๐ (ฉ.เกยวกบเหตการณพเศษบางเรอง ๑๖ เรอง) การทรงแสดงความพน เพราะสนตณหา ๒๘๖ การเกดของพระองค ไมกระทบกระเทอนถงกฎธรรมชาต (การทรงแสดงไตรลกษณ) ๒๘๗ การทรงแสดงเหตของความเจรญ ๒๘๙ การตรสเรอง “ทกขนใครทาให ?” ๒๙๐ การสนทนากบ “พระเหมนคาว” ๒๙๑ การตอบคาถามของทณฑปาณสกกะ ๒๙๒ การสนทนากบ นครนถ ๒๙๓

ทรงสนทนากะเทวดา เรองวมตตของภกษณ ๒๙๕ การสนทนาเรองทสดโลก ๒๙๕ การตรสเรอง “มหาภต” ไมหยงลงในทไหน ๒๙๗ การมาเฝาของตายนเทพบตร ๒๙๙ การมาของอนาถปณฑกเทพบตร ๓๐๐ การมาเฝาของจาตมมหาราช ๓๐๑ การขมลจฉว ผมวเมาในปาฏหารย ๓๐๓

ผนวกภาค ๔ ตามเสยงคนนอกทกลาวถงพระองค ๓๐๘ ตามเสยงกระฉอนทว ๆ ไป : ทรงเปนสมมาสมพทธะประกาศพรหมจรรยบรสทธ ๓๑๐ ตามเสยงของผสรรเสรญธรรมเทศนา: ทรงมธรรมเทศนาเปนแสงสวาง ๓๑๑ ตามเสยงของปรพพาชกวจฉโคตร : ทรงมคาสอนทเปนแกนแทลวน ๓๑๑ ตามเสยงของคณกะโมคคลลานพราหมณ “โอวาทของพระโคดมเปนยอด” ๓๑๒ ตามเสยงของสจจกะนครนถ “เจอะพระโคดมแลว ไมมรอดไปได” ๓๑๓

ตามเสยงของเจาลจฉว ทมมขะ : ทรงหกลางถอยคาของปรปกษได เหมอนเดก ๆ รมกนตอยกามป ๓๑๔

ตามเสยงของปรพพาชกคณะแมนาสปปน : ไมมชองทางทใครจะขนส พระผมพระภาคเจา ๓๑๔ ตามเสยงของปโลตกะปรพพาชก : ทรงมคณธรรมลกจนผอนไดแตเพยง อนมานเอา ๓๑๕

ตามเสยงสสสการพราหมณ : ทรงมคณธรรมสง ๔ ประการ ๓๑๘ ตามเสยงของหตถกเทวบตร : ทรงแออดอยดวยบรษทนานาชนด ๓๑๙ ตามเสยงของโลหจจพราหมณ : ทรงมอนามยเปนอยางด ๓๒๐ ตามเสยงของโสณทณฑพราหมณ : ทรงมคณสมบตสงทกประการ ๓๒๑ ตามเสยงของอตตรมาณพ : ทรงประกอบดวยมหาปรสลกขณะ ๓๒ ๓๒๔

: ทรงมลลาศสงา งดงาม ๓๒๕ : ทรงมมรรยาทเปนสงา นาเลอมใส ๓๒๕ : ไมทรงตนเตนพระทย ในบาน ๓๒๖ : ทรงฉนภตตาหารในหมบานเรยบรอยนก ๓๒๖ : ไมทรงตดในรสอาหาร ๓๒๗ : ทรงมวตรในบาตร ๓๒๗ : การเสดจกลบจากฉนในหมบาน ๓๒๗ : ทรงนงหมกะทดรด ๓๒๘ : ทรงมงแตความเกอกลสตว ๓๒๘ : การแสดงธรรมดวยพระสาเนยงมองค ๘ ๓๒๘ ตามเสยงของพระเจาปเสนทโกศล : ทรงมคณะสงฆท ประพฤตพรหมจรรยตลอดชวต ๓๒๙ : ทรงมคณะสงฆทพรอมเพรยง ๓๓๐ : ทรงมคณะสงฆทชมชนผองใส ๓๓๑ : ทรงมสงฆบรษททเงยบเสยง ๓๓๑ : ทรงชนะคนมงรายทเขาเฝา ๓๓๒ : ทรงชนะนาใจคน โดยทางธรรม ๓๓๓ : ทรงเสมอกบพระเจาโกศลโดยวย ๓๓๔ ตามเสยงของคณกะโมคคลลานพรามหณ : ทรงคบและไมทรงคบบคคลเชนไร ๓๓๔

ภาค ๕

การปรนพพาน ๓๓๙ แปดสบปยงไมฟนเฟอน ๓๓๙ ทรงทาหนาทพระพทธเจาบรบรณแลว ๓๔๐ เรองเบดเตลดกอนหนาปรนพพาน : การตรสภกษอปรหานยธรรม ๓๔๑ เสดจสวนอมพลฏฐกา ๓๔๒ เสดจเมองนาลนทา ๓๔๒

เสดจบานปาฎลคาม ๓๔๓ เสดจบานโกฏคาม ๓๔๔ เสดจหมบานนาทกะ ๓๔๔ เสดจเมองเวสาล ๓๔๕ เสดจบานเวฬวคาม ๓๔๖ เสดจทวาวหาร ทปาวาลเจดย ๓๔๖ ทรงปลงอายสงขาร ๓๔๗ เสดจปามหาวน ๓๔๘ เสดจบานภณฑคาม ๓๕๐ เสดจบานหตถคาม โดยลาดบ ๓๕๐ เสดจเมองปาวา ๓๕๑ เสดจเมองกสนารา ๓๕๑ การปรนพพาน หรอ การประทบสหเสยยา ครงสดทาย ๓๕๓ แผนดนไหว เนองดวยการปรนพพาน ๓๕๘ เราเหนพระองคไดชวเวลาทยงปรากฏพระกาย ๓๕๘ การปรนพพานของพระองคคอความทกขรอนของมหาชน ๓๕๙ สงเวชนยสถานภายหลงพทธปรนพพาน ๓๖๐

ภาค ๖

เรองการบาเพญบารมในอดตชาต ซงเตมไปดวยทฏฐานคตอนสาวกในภายหลงพงดาเนนตาม. ๓๖๕ ตองทองเทยวมาแลว, เพราะไมรอรยสจจ ๓๖๖ ตลอดวฏฏสงสารของพระองคไมเคยทรงบงเกด ในชนสทธาวาส ๓๖๖ ในวฏฏสงสารทลวงมาแลวเคยทรงบชายญญและบาเรอไฟแลวอยางมาก ๓๖๗ ทฏฐานคตแหงความดททรงสงสมไวแตภพกอน ๆ ๓๖๘ เคยทรงบงเกดเปนมหาพรหม สกกะ ฯลฯ ๓๗๑ ครงมพระชาตเปนโชตปาลมาณพ ๓๗๒

ครงมพระชาตเปนพระเจามหาสทศน ๓๗๕ ครงมพระชาตเปนปโรหตสอนการบชายญญ ๓๗๗ ครงมพระชาตเปนพระเจามฆเทวราช ๓๗๙ ครงมพระชาตเปนมหาโควนทพราหมณ ๓๘๒ ครงมพระชาตเปนรถการ ชางทารถ ๓๘๓ ครงมพระชาตเปนอกตตดาบส ๓๘๕ ครงมพระชาตเปนพระจนทกมาร ๓๘๗ ครงมพระชาตเปนสงขพราหมณ ๓๘๗ ครงมพระชาตเปนเวลามพราหมณ ๓๘๘ ครงมพระชาตเปนพระเวสสนดร ๓๘๙ ครงมพระชาตเปนมาตงคชฎล ๓๙๓ ครงมพระชาตเปนจฬโพธ ๓๙๔ ครงมพระชาตเปนเจาชายยธญชยะ ๓๙๕ ทสดแหงการทองเทยวของพระองค ๓๙๕ เรองเพมเตมใหม ๑ เรอง ๓๙๖ การสนทนากบปรพพาชกชอมณฑกะ และชาลกะ ๓๙๖

ปทานกรม ของพทธประวตจากพระโอษฐ ๒,๑๙๙ คา (เรยงลาดบตามหลกอกษรไทย) ๓๙๗ ลาดบหมวดธรรม ในหนงสอพทธประวตจากพระโอษฐ (เรยงลาดบจากนอยไปหามากและตามลาดบอกษร) ๔๔๗

วธ ใชหนงสอเลมน (ก) มวธลดและไมชวนเบอสาหรบผทเปนนกธรรม หรอนกเทศน อยกอนแลว ในการทจะใหไดรบประโยชนจากหนงสอเลมน ใหยงขน ไป คอ:-

(๑) อานเรองทมอยในเลม เฉพาะตอนทรสกวาไมเคยไดยนมากอน อยางสนใจ ใหตลอดเสยเทยวหนงกอน.

(๒) แลวใชเวลาครงตอ ๆ ไป เพยงแตเปดดเฉพาะปทานกรมทายเลม ไปทละคาตามลาดบของปทานกรม เมอดถงคาใด ตองใหเนอความ หรอความหมายของคา ๆ นนปรากฏแจมแจงแกทานทงหลาย อยาง ทวถงและถกตองทนท, เพราะทานเคยศกษาธรรมะมามากแลว. ถาเนอความไมปรากฏแจมแจงออกมาได ซงจะเปนในตอนแรก ๆ กหมายความวาทาน ยงไมคนเคยกบหนงสอเลมนกได หรอเพราะ ทานยงไมรความหมายแหงคา ๆ นนกได ทานตองเปดดเนอเรอง ในเลม ตามตวเลขซงบอกหนาหนงสออยทายคานนแลว. บางคา จะถงกบทาใหทานฉงน คดไมออก เชนคาวา การไถนา, เครอง ดกปลา, ความมขนตกราบแลว, ป, ปกามหก, รองเจยบ ๆ, ดงนเปนตน, ทานไมควรคดเสยวาเปนเรองไมสาคญสาหรบทาน. ทานจะตองศกษาจนทราบความหมายอนเรนลบของคาใหจนได, เชนคาวา ป หมายถงคนเจาทฏฐอวดดดวยลทธของตน ไดแก เดยรถยอนบางคนทมทฏฐยกไปยกมา เหมอนปชกาม ดงนเปนตน. ซงสรปความไดวา คาวา ป นน พระองคตรสใชเปนคาเปรยบ เรยกคนเจาทฏฐอวดด. ถาทานดปทานกรมไปตามลาดบ แลวไมม

๑

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ – วธใชหนงสอเลมน ๒

อะไรท รบกวนประสาทหรอรบกวนความสงสยของทานเลย กแปลวา ทานมความร ธรรมะในแนวน อยางลกซ งและท วถง ชนดท ผ รวบรวม ขอยอมเปนศษย.

(๓) เมอทานจะเทศน หรอจะเขยนบทความบรรยายธรรมะ ทานอาจจะ ไปตดอย ท ความหมายของคาบางคา ซ งไมแนใจวาจะมความหมาย อนแทจรงอยางไร ทานอาจใชการคนดไดง าย ๆ จากปทานกรมน , หรอเมอทานสงสยวาคา ๆ นน หรอเรองเรอง ๆ นน มทมาในเรองอะไร หรอสตรใดกนแน ทงททานเขาใจความหมายดแลว แตอยากจะไดทมา อนเปนหลกฐาน หรออยากทราบวาพระองคไดตร สไวเองอยางไร ทานสมควรท จะเปดดจนพบทมา หรอพบพระพทธภาษตเร องน น ๆ, ไมนานเทาใด ทานจะมความคลองแคลว ตอการเทศน หรอการเขยน ทมหลกฐาน.

(ข ) สาหร บผ ท เป นน กปฏ บ ต ธรรมทางใจโดยเฉพาะ ท านม ว ธ ใช

หนงสอเล มน ชนดท เพ อนฝงของทานไดเคยใชเป นประโยชนมาแลว ดงนคอ:-

(๑) เลอกอานเฉพาะเรองททานเหนวาเปนเรองการปฏบตธรรม ตามรอย พระยคลบาทโดยตรง ใหทวถงทกเรอง ดวยความสนใจเปนพเศษ เสยเทยวหนงกอน เพราะอยางนอย จะตองมเรองททานไมเคยไดยน ไดฟงอยบางเรอง

(๒) ใชเวลาเปนประจาวน ทบทวนความจาและความเขาใจของทาน โดยใช คาในปทานกรมเปนหลก แตต องเป นคาเฉพาะของเร องท เกยวกบการเจรญภาวนาโดยตรง . ซงอาจจะจดทาในรปการ

www.buddhadasa.info

วธใชหนงสอเลมน ๓ ๓

สากจฉา หรอใหผอนชวยตงคาถาม แลวใหทานตอบ. เชนเขา จะเปดปทานกรมแลวเลอกคาขนถามทานวา คาเหลานหมายความวา อยางไร : การกาหนดรกามสญญา, ขอปฏบตเพอความเจรญ แหงอทธบาท, ความปรากฏแหงแสงสวางอนใหญหลวง, ความ เพงรปจนเกนไป, ความมอานาจเหนอจตในคลองแหงวตก ทงหลาย, จงกรมแกความขลาด, จาแสงสวางไดแตไมเหนรป, จบนกกระจาบหลวมมอเกน, ตรกตามตรองตามนานเกนไปนก, “จบนกตายในมอ”, สมาธเคลอน, สมาธนอย, อพพละ, ฉมภตตตะ, ฯลฯ.

(๓) เลอกอานเฉพาะเรอง ทอาจตอบปญหา ทางภาวนาไดเปนอยางด อยเสมอ ๆ โดยเฉพาะคอเรองตาง ๆ ททรงขวนขวายกอนหนาการตรสร และเรองคณธรรมตาง ๆ ทเกดมในพระองค. คาบญญตบางคา เชนคาวา ปฐมฌาน เปนตน ตองอานคาทเปนคาอธบายดวยการ ขบคดไปอยางละเอยดทละคา ๆ ทก ๆ คา จนกวาจะหมดคาอธบาย ของคาบญญตคาเดยวนน. มผอานหนงสอเลมน ตามปาตามเขา ไดผลดกวาการอานตามบานเมอง

(ค) สาหรบนกศกษาทวไป โดยเฉพาะพวกทไมคนกบวด หรอไมเคย

บวชเรยน จะตองศกษาดวยวธดงนคอ:- (๑) ศกษาเลาความเรองราวแหงพทธประวตทว ๆ ไป จากหนงสอชนตน ๆ

เลมอนเสยกอนพอสมควร, เพราะในหนงสอเลมน เรยงไวแตเรอง ทเปนการตรสเลาประเภทเดยวเทานน ถาทานไมเคยศกษาพทธประวต มากอนเลย ทานอาจจะงงไปบางในทบางแหง. แตกไมเหลอวสย

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ – วธใชหนงสอเลมน ๔

ททานจะเขาใจ ถาพยายามตอไปอกเพยงเลกนอย ในการสงเกตขอความ ทเนองกนอย, หรอไตถามผทเคยเรยนพทธประวตชนตน ๆ มาแลวกได.

(๒) อานหนงสอเลมนอยางคราว ๆ เสยชนหนงกอน เพอใหรแนวความ

ของเร อง เฉพาะสวนท เปนทองเร อง หรอประวต วามอย อยางไร วธ ท สะดวกกคอ อานสารบาญเร องดหลาย ๆ เท ยวกอน แลวจง เปดอานเรองบางเรองทชวนสงสย ดเรอย ๆ ไป.

(๓) ใชปทานกรมทายเลม เปนการออกปญหาถามทานเองอยเสมอ คาใดสงสย หรอชวนคด กเปดดบอย ๆ จนไมม คาท ชวนสงสย มากเกนไป.

(ง) สาหรบอบาสกอบาสกา ทเคยชนกบการฟงเรองปฐมสมโพธ

มามากแลว จะตองอานดวยใจท เปนอสระพอท จะฟงเร องท แปลกไปจาก ทตนเคยไดยนไดฟง ไมปดประตขงตวเองอยแตในหองท มอะไรซาซาก เพยงอยางเดยว.

(จ) สาหรบนกประพนธ ทจะตองบรรยายชวตคนในแงตาง ๆ จะตองอานดวยความระมดระวง เพ อจะไดไมระบายสท ผดพลาดลงไปใน ชวประวตของพระพทธองค ในเมอจะมการเปรยบเทยบหรออางถง เมอทา ไดดท ส ดในเร องน แลว นกประพนธจะเปนพวกท ทาคาสอนหรอเร องราว ของพระองคใหแพรหลายไดดทสดกวาพวกอน.

…. …. ….

www.buddhadasa.info

ภาคนา

ขอความใหเกดความสนใจในพทธประวต.

๕

www.buddhadasa.info

ภาคนา

มเรอง:- โลกธาตหนงมพระพทธเจาเพยงองคเดยว - -การ

ปรากฏของพระตถาคตมไดยาก -- โลกทกาลงมวเมา กยงสนใจ ในธรรมของพระตถาคต -- การมธรรมของพระตถาคตอยในโลกคอ ความส ขของ โลก - - พระตถาคต เกดข น เพ อความส ขของ โลก - - พระตถาคตเกดขนในโลก เพอแสดงแบบแหงการครองชวต อนประเสรฐแกโลก - - พระตถาคตเกดขนแสดงธรรมเพอความรางบ ดบ , ร -- ผ เชอฟงพระตถาคตจะไดรบประโยชนสขสนกาลนาน - - ทรงขนานนามพระองค เองว า “พทธะ ” - - เ ร อ งยอ ๆ ทควร ทราบกอน - - เรองสน ๆ ทควรทราบกอน.

๖

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ

ภาคนา

ขอความใหเกดความสนใจในพระพทธประวต. ---------------

โลกธาตหนง มพระพทธเจาเพยงองคเดยว๑

อานนท! ภกษผฉลาดในฐานะและอฐานะนน ยอมรวา ขอนมใช ฐานะ ขอนมใชโอกาสทจะม คอขอทในโลกธาตอนเดยว จะมพระตถาคต ผอรหนตสมมาสมพทธะ สององค เกดขนพรอมกน ไมกอน ไมหลงกน. นนมใชฐานะทจะมได.

สวนฐานะ อนมไดนน คอใน โลกธาตอนเดยว มพระตถาคต ผอรหนตสมมาสมพทธะองคเดยว เกดขน. นนเปนฐานะทจะมได.

๑. บาล พหธาตกสตร อปร. ม. ๑๔/๑๗๑/๒๔๕.

๗

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ – ภาคนา ๘

การปรากฏของพระตถาคต มไดยากในโลก๑

ภกษ ท.! การมาปรากฏของ บคคลเอก (ไมมใครซาสอง) มไดยากในโลก. ใครเลา เปนบคคลเอก? ตถาคต ผเปนพระอรหนตตรสร ชอบเอง เปนบคคลเอก (ไมมใครซาสอง). การปรากฏของบคคลเอกนแล มไดยากในโลก.

โลกทกาลงมวเมา กยงสนใจในธรรมของพระตถาคต๒ ภกษ ท.! เพราะเหตทตถาคต ผอรหนตสมมาสมพทธะเกดขน

จงเกดมของ นาอศจรรยไมเคยม สอยางนปรากฏขน. สอยางอะไรเลา? ๑. ภกษ ท.! ประชาชนทงหลาย พอใจในกามคณ ยนดในกามคณ

บนเทงอยในกามคณ, ครนตถาคตแสดง ธรรมทไมเกยวของกบกามคณ ประชาชนเหลานนกฟง เงยหฟง ตงใจฟง เพอใหเขาใจทวถง. ภกษ ท.! นคอ ของนาอศจรรย ไมเคยม อยางทหนง, มขนมา เพราะการบงเกดของตถาคต ผอรหนตสมมาสมพทธะ.

๒. ภกษ ท.! ประชาชนทงหลาย พอใจในการถอตว ยนดในการ ถอตว บนเทงอยในการถอตว, ครนตถาคตแสดง ธรรมทกาจดการถอตว ประชาชนเหลานนกฟง เงยหฟง ตงใจฟง เพอใหเขาใจทวถง. ภกษ ท.! นคอของนาอศจรรย ไมเคยม อยางทสอง, มขนมา เพราะการบงเกดของ ตถาคต ผอรหนตสมมาสมพทธะ.

๑. บาล เอก, อ. ๒๐/๒๙/๑๔๐. ตรสแกภกษทงหลาย. ๒. บาล จตกก. อ. ๒๑/๑๗๗/๑๒๘. ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน.

www.buddhadasa.info

ขอความใหเกดความสนใจในพทธประวต ๙

๓. ภกษ ท.! ประชาชนทงหลาย พอใจในความวนวายไมสงบ ยนดในความวนวายไมสงบ บนเทงอยในความวนวายไมสงบ, ครนตถาคตแสดง ธรรมทเปนไปเพอความสงบ ประชาชนเหลานนกฟง เงยหฟง ตงใจฟง เพอใหเขาใจทวถง. ภกษ ท.! นคอของนาอศจรรย ไมเคยม อยางทสาม, มขนมา เพราะการบงเกดของตถาคต ผอรหนตสมมาสมพทธะ.

๔. ภกษ ท.! ประชาชนทงหลาย ประกอบอยดวยอวชชา เปน คนบอด ถกความมดครอบงาเอาแลว, ครนตถาคตแสดง ธรรมทกาจดอวชชา ประชาชนเหลานนกฟง เงยหฟง ตงใจฟง เพอใหเขาใจทวถง. ภกษ ท.! นคอของนาอศจรรย ไมเคยม อยางทส, มขนมา เพราะการบงเกดของตถาคต ผอรหนตสมมาสมพทธะ.

การมธรรมของพระตถาคตอยในโลก คอความสขของโลก๑ ภกษ ท.! เมอพระสคตกด ระเบยบวนยของพระสคตกด ยงคงมอย

ในโลกเพยงใด อนนนกยงเปนไปเพอความเกอกลแกชนเปนอนมาก เพอความสข ของชนเปนอนมาก เพออนเคราะหแกโลก, เพอประโยชน เพอความเกอกล เพอความสข แกเทวดาและมนษยทงหลาย, อยเพยงนน.

ภกษ ท.! พระสคตนนคอใครเลา? คอตถาคต บงเกดขนในโลกน เปนพระอรหนตผตรสรชอบเอง ถงพรอมดวยวชชาและจรณะ เปนผไปด รแจงโลก เป นสารถฝ กคนควรฝกไมม ใครย งกว า เป นคร ของเทวดาและมนษย เป นผ เบกบานแลว จาแนกธรรมออกสอนสตว. นคอ พระสคต.

ภกษ ท.! ระเบยบวนยของพระสคตนนคออะไรเลา? คอตถาคตนน แสดงธรรมไพเราะในเบองตน ทามกลาง และทสด, ประกาศพรหมจรรย

๑. บาล จตกก. อ. ๒๑/๑๙๗/๑๖๐.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ – ภาคนา ๑๐

พรอมทงอรรถะ พรอมทงพยญชนะ บรสทธบรบรณสนเชง. ธรรมทตถาคต แสดง พรหมจรรยทตถาคตประกาศ นแล คอ ระเบยบวนยของพระสคต.

ภกษ ท.! เมอพระสคตกด ระเบยบวนยของพระสคตกด ยงคงมอย ในโลกเพยงใด อนนน กยงเปนไปเพอความเกอกลแกชนเปนอนมาก เพอ ความสขของชนเปนอนมาก เพออนเคราะหแกโลก, เพอประโยชน เพอความ เกอกล เพอความสข แกเทวดาและมนษยทงหลาย, อยเพยงนน.

พระตถาคตเกดขนเพอความสขของโลก๑ พราหมณเอย! มสมณพราหมณพวกหนง กลางคนแท ๆ กเขาใจ

ไปวากลางวน๒ กลางวนแท ๆ กเขาใจไปวากลางคน. ขอน เรากลาววา เปนเพราะสมณพราหมณเหลานน เปน ผอยดวยความหลง.

พราหมณเอย! สวนเราตถาคต ยอมเขาใจกลางคนเปนกลางคน กลางวนเปนกลางวน.

พราหมณเอย! เมอใครจะเรยกผใดใหเปนการถกตองวา เปนสตวผ มความไมหลงอย เปนปรกต และเกดข นเพ อความเก อกลแกชนเปนอนมาก เพอความสขแกชนเปนอนมาก เพออนเคราะหโลก, เพอประโยชน เพอความ เกอกล เพอความสข ของเทวดาและมนษยทงหลายแลว; เขาเมอจะเรยก ใหถกตองเชนนน พงเรยกเราตถาคตนแล วาเปนสตวผมความไมหลงอยเปน ปรกต เกดขนเพอความเกอกลแกชนเปนอนมาก เพอความสขแกชนเปนอนมาก เพออนเคราะหโลก. เพอประโยชน เพอความเกอกล เพอความสข ของเทวดา และมนษยทงหลาย.

๑. บาล ภยเภรวสตร ม.ม. ๑๒/๓๗/๔๖. ตรสแกชาณสโสณพราหมณ ทเชตวน. ๒. คาวา กลางคน กลางวน ในทน มไดมความหมายตามตวหนงสอ.

www.buddhadasa.info

ขอความใหเกดความสนใจในพทธประวต ๑๑

พระตถาคตเกดขนในโลก เ พอแสดงแบบแหงการครองชวตอนประเสรฐแกโลก๑

ภกษ ท.! ตถาคตเกดขนในโลก น เปนพระอรหนต ผตรสรชอบ

ดวยตนเอง สมบรณดวยวชชาและจรณะ ดาเนนไปด รแจงโลก เปนสารถ ฝกคนควรฝกไมมใครยงกวา เปนครของเทวดาและมนษย เปนผเบกบานแลว จาแนกธรรมออกสงสอนสตว.

ภกษ ท.! ตถาคตนน ไดทาใหแจงซงโลกน กบทงเทวดา มาร พรหม ซงหมสตวกบทงสมณพราหมณ พรอมทงเทวดาและมนษย ดวยปญญาอนยง เองแลว ประกาศใหผอนรแจงตาม.

ตถาคตนน แสดงธรรมไพเราะในเบองตน ทามกลาง และทสดประกาศพรหมจรรยพรอมทงอรรถะ พรอมทงพยญชนะ บรสทธบรบรณสนเชง.

คฤหบด หรอลกคฤหบด หรอคนทเกดในตระกลอนใดในภายหลง ยอมฟงธรรมนน. ครนฟงแลว ยอมเกดศรทธาในตถาคต. กลบตรนน ผประกอบอยดวยศรทธา ยอมพจารณาเหนวา เพศฆราวาสน เปนทางมา แหงธล; สวน การบรรพชา เปนโอกาสวาง. มนไมเปนไปไดโดยงายทเรา ผอยครองเรอนเชนน จะประพฤตพรรหมจรรยนน ใหบรสทธบรบรณโดย สวนเดยว เหมอนสงขทเขาขดสะอาดดแลว. ถากระไร เราพงปลงผมและหนวด ครองผายอมฝาด ออกจากเรอนไป, บวชเปนผไมมเรอนเถด....

๑. บาล ม.ม. ๑๒/๔๘๙/๔๕๔. ตรสแกภกษ ท. ทเชตวน, และบาลอน ๆ อกเปนอนมาก.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ – ภาคนา ๑๒

พระตถาคตเกดขน แสดงธรรมเพอความรางบ, ดบ, ร.๑ ภกษ ท.! ตถาคต เกดขนแลว ในโลกน เปนพระอรหนต ผตรสร

ชอบดวยตนเอง สมบรณดวยวชชาและจรณะ ดาเนนไปด รแจงโลก เปนสารถ ฝกคนควรฝก ไมมใครยงกวา เปนครของเทวดาและมนษย เปนผเบกบานแลว จาแนกธรรมออกสงสอนสตว.

ธรรมทตถาคตแสดง นน เปนธรรมทเปนไปเพอความสงบ รางบ, เปนธรรมทเปนไปเพอความดบเยนสนท, เปนธรรมทเปนไปเพอความรครบถวน, เปนธรรมทประกาศไวโดยพระสคต.

ผเชอฟงพระตถาคต จะไดรบประโยชนสขสนกาลนาน๒ ภกษ ท.! เราแล เปนผฉลาดในเรองโลกน ฉลาดในเรอง โลกอน,

เปนผฉลาดตอ วฏฏะอนเปนทอย ของมาร ฉลาดตอ ววฏฏะอนไมเปนทอย ของมาร,เปนผฉลาดตอ วฏฏะอนเปนทอยของมฤตย ฉลาดตอ ววฏฏะ อนไมเปนทอยของมฤตย. ชนเหลาใดถอวาเรองนควรฟงควรเชอ ขอนน จกเปนไปเพอประโยชนเกอกล เพอความสข แกชนทงหลายเหลานนสนกาลนาน.

(ครนพระผมพระภาคไดตรสคานแลว พระสคตไดตรสคาอนอกดงนวา :-) ทงโลกนแลโลกอน ตถาคตผทราบดอย ไดประกาศไว ชดแจงแลว. ทงททมารไปไมถง และททมฤตย ไปไมถง ตถาคตผรชดเขาใจชด ไดประกาศไวชดแจง

๑. บาล อฏฐก. อ. ๒๓/๒๒๙/๑๑๙. ตรสแกภกษ ท. ทปามะมวงของหมอชวก ใกลกรงราชคฤห. ๒. บาล จฬโคปาลสตร ม.ม ๑๒/๔๒๑/๓๙๑. ตรสแกภกษ ท. ทฝงแมนาคงคาใกลเมองอกกเวลา.

www.buddhadasa.info

ขอความใหเกดความสนใจในพทธประวต ๑๓

แลว เพราะความรโลกทงปวง. ประตนครแหงความ ไม ต าย ตถาคต เป ด โล ง ไ ว แล ว เพ อ ส ต ว ท ง หลาย เขาถงถนอนเกษม. กระแสแหงมารผมบาป ตถาคต ปดก นเส ยแลว กาจ ดเส ยแลว ทาใหหมดพษสงแลว . ภกษ ท.! เธอทงหลายจงเปนผมากมนดวยปราโมทย ปรารถนาธรรมอนเกษมจากโยคะเถด.

ทรงขนานนามพระองค เองว า “พทธะ ” ๑

(การสนทนาดบ โทณพราหมณ , เ ร ม ในท น ด ว ยพราหมณท ลถาม )

“ทานผเจรญของเรา ! ทานเปนเทวดาหรอ ?” “พราหมณเอย ! เราไมไดเปนเทวดาดอก”. “ทานผเจรญของเรา ! ทานเปนคนธรรพหรอ ?” “พราหมณเอย ! เราไมไดเปนคนธรรพดอก”. “ทานผเจรญของเรา ! ทานเปนยกษหรอ ?” “พราหมณเอย ! เราไมไดเปนยกษดอก”. “ทานผเจรญของเรา ! ทานเปนมนษยหรอ ?” “พราหมณเอย ! เราไมไดเปนมนษยดอก”. “ทานผเจรญของเรา ! เราถามอยางไร ๆ ทานกตอบวามไดเปนอยางนน ,ถาเชนนน

ทานเปนอะไรเลา?” “พราหมณเอย ! อาสวะ เหลาใด ทจะทาใหเราเปน เทวดา

เพราะยงละมนไมได, อาสวะเหลานนเราละไดขาด ถอนขนทงรากแลว ทาใหเหมอนตาลยอดดวน ไมใหม ไมใหเกดขน อกตอไปแลว, พราหมณเอย

๑. บาล จตกก. อ. ๒๑/๔๙/๓๖. ตรสแกโทณพราหมณ ทโคนไมระหวางทางแหงหนง.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ – ภาคนา ๑๔

อาสวะเหลาใดทจะทาใหเราเปน คนธรรพ เปน ยกษ เปน มนษย เพราะยง ละมนไมได, อาสวะเหลานน เราละไดขาด ถอนขนทงรากแลว ทาใหเหมอน ตาลยอดดวน ไมใหมไมใหเกดขน อกตอไปแลว.

พราหมณ ! เปรยบเหมอนดอกบวเขยว บวหลวง หรอบวขาว, มนเกดในนาเจรญในนาโผลขนพนนาตงอย นาไมเปยกตดมนได ฉนใดกฉนนน นะพราหมณ ! เรานเกดในโลก เจรญในโลก กจรง แตเราครอบงาโลกเสย ไดแลว และอยในโลก โลกไมฉาบทาแปดเปอน เราได.

พราหมณ ! ทานจงจาเราไววา เปน “พทธะ” ดงนเถด.

เรองยอ ทควรทราบกอน๑

“บดน เราผ โคตมโคตร เจรญแลวใน สากยตระกล เคยตงความ เพยรไวไดบรรลสมมาสมโพธญาณอนสงสด เปนพระสมมาสมพทธเจา ....

นครของเราชอ กบลพสด, บดาของเราเปนราชาชอ สทโธทนะ, มารดาผใหกาเนดเราชอ มายาเทว, เราอยครองเรอน ๒๙ ป ม ปราสาท สงสด ๓ หลง ช อ สจนทะ โกกนทะ และโกญจะ มหญงประดบดแลว สหมนนาง, นารผเปนชายาชอ ยโสธรา, ลกเราชอ ราหล.

เพราะไดเหน นมตทงส เราจงออกดวยมาเปนพาหนะ ทา ความ เพยรถงหกป, เราไดทาสงทใคร ๆ ทาไดโดยยาก. เราเปน ชนะ (ผชนะ) ประกาศ ธรรมจกร ทปา อสปตนะ เมอง พาราณส, เปนสมมาสมพทธเจา ชอ โคตมะเปนทพงของสตวทงหลาย.

๑. บาล พทธว. ข. ๓๓/๕๔๓/๒๖.

www.buddhadasa.info

ขอความใหเกดความสนใจในพทธประวต ๑๕

ภกษผเปนอครสาวกสองรป ชอ โกลตะ และ อปตสสะ, อปฏฐาก ผใกลชดของเราชอ อานนท, ภกษณผเปนอครสาวกาสองรป ชอ เขมา และ อบลวณณา, อบาสกผเปนอครอปฎฐากสองคน ชอ จตตะ และ หตถาฬวกะ, อบาสกาผเปนอครอปฎฐายกาสองคนชอ นนทมาตา และ อตตรา. เราไดบรรล สมมาสมโพธณาณอนสงสด ณ ควงแหงไมอสสตถะ....”

เรองสน ๆ ทควรทราบกอน (อกหมวดหนง) ๑ ภกษ ท.! ในภททกปปน ในบดน เราผเปนอรหนตสมมาสมพทธะ ไดบงเกด

ขนแลวในโลก. ภกษ ท.! ในบดน เราผอรหนตสมมาสมพทธะ เปนกษตรยโดยชาต

บงเกดแลวในขตตยสกล. ภกษ ท.! ในบดน เราผอรหนตสมมาสมพทธะ โดยโคตร เปน

โคตมโคตร. ภกษ ท.! ในบดน ประมาณอายขย (แหงสตวในยค) ของเรา

สนมาก : ผทเปนอยไดนาน กเพยงรอยปเปนอยางยง, ทเกนรอยปขนไปม นอยนก.

ภกษ ท.! ในบดน เราผอรหนตสมมาสมพทธะไดตรสร ณ ควงแหง ไม อสสตถะ.๒

๑ . บาล มหาปทานสตร มหา. ท. ๑๐/๒/๑ ตรสแกภกษ ท. ณ กฎใกลไมกม ในอารามเชตวน. เปนขอความทตรสเปรยบเทยบเรองราวของพระองคเอง กบ พระพทธเจาองคอนบางองค ๒. คอ ไม Ficus religiosa ซงเรยกกนในบดน ตามมลเหตทพทธองคไดตรสรใตโคนของมน วา “ตนโพธ” ในทน ททรงเรยกวาไมอสสตถะนน เรยกชอพนเมองเดม. ตนไมจะเปนไมประเภท ใดกตาม หากมพระพทธเจาองคใด ใชเปนตนตรสรแลว ไมประเภทนนพลอยได เกยรตนามใหม ในพทธกาลของพระพทธเจาองคนน วา “ไมโพธ” ทงสน. ในพทธกาลน ไมอสสตถะ ซงเปนไมตระกลมะเดอชนดหนง, มเกยรตไดนามใหมวา “ไมโพธ” มาจนบดน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ – ภาคนา ๑๖

ภกษ ท.! ในบดน สาวกสองรปมนามวา สารบตร และ โมคคลลานะ เปนอตรสาวกคเลศของเรา.

ภกษ ท.! ในบดน สาวกสนนบาตของเรา มเพยงครงเดยว และ มภกษถง ๑๒๕๐ รป.สงฆสนนบาตแหงสาวกของเราในครงน ผเขาประชม ลวนแตเปนพระขณาสพทงสน.

ภกษ ท.! ในบดน ภกษผเปนอปฎฐากใกลชดของเรา คอ อานนท จดเปนอปฏฐากอนเลศ.

ภกษ ท.! ในบดน พระราชานามวา สทโธทนะ เปนบดาของเรา, พระเทวนามวา มายาเปนมารดาผใหกาเนดแกเรา, นครชอ กบลพสด เปนราชธาน (แหงบดาของเรา).

จบภาคนา.

www.buddhadasa.info

ภาค ๑

เรมแตการเกดแหงสากยวงศ เรองกอนประสต จนถงออกผนวช.

๑๗

www.buddhadasa.info

ภาค ๑

มเรอง :- การเกดแหงวงศสากยะ - - พวกสากยะอยใตอานาจ พระเจาโกศล - - แดนสากยะขนอยในแควนโกศล - - การอยในดสต - - การจตจากดสต - - เกดแสงสวางเนองดวยการจต - - แผนดน ไหวเนองดวยจต - - การลงสครรภ - - การอยในครรภ - - การ ประสต - - เกดแสงสวางเนองดวยการประสต - - แผนดนไหว เนองดวยการประสต - - ทรงประกอบดวยมหาปรสลกษณะสาม สบสอง - - บรพกรรมของการไดมหาปรสลกษณะ - - ประสต ไดเจดวนพระชนนทวงคต - - ทรงไดรบการบาเรอในราชสานก - - กามสขกบความหนาย - - หลงกามและหลดกาม - - ความรสก ทถงกบทาใหออกผนวช - - การออกผนวช - - ออกผนวช เมอ พระชนมายยสบเกา.

๑๘

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ

ภาค ๑

เรมแตการเกดแหงวงศสากยะ, เรองกอนประสต, จนถงออกผนวช.

การเกดแหงวงศสากยะ๑

อมพฏฐะ! เรองดกดาบรรพ, พระเจา อกการาช ปรารถนาจะยก

ราชสมบตประทานแกโอรสของพระมเหสท โปรดปรานตองพระทย จงไดทรง ขบราชกมารผมชนมายแกกวา คอเจา อกกามข, กรกณฑ, หตถนกะ, สนประ, ออกจากราชอาณาจกร ไปตงสานกอย ณ ปาสากใหญ ใกลสระ โบกขรณขางภเขาหมพานต. เธอเหลานน กลวชาตจะระคนกน จงสมสกบ พ นองหญงของเธอเอง .ตอมาพระเจาอกการาชตรสถามอามาตยว า “บดน กมารเหลานนอยทไหน?” กราบทลวา บดนกมารเหลานนเสดจอย ณ ปาสากใหญ ซงอยใกลสระโบกขรณขางภเขาหมพานตพระกมารทงหลายกลวชาตระคนกน จงสมสกบภคนของตนเอง.

๑. ความตอนน ตรสแกอมพฏฐะมาณพ ศษยพราหมณโปกขรสาต ทปาอจฉานงคละ. บาล อมพฏฐสตรท ๓ ส. ท.๙/๑๒๐/๑๔๙

๑๙

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๑ ๒๐

ขณะนน พระเจาอกกากราชทรงเปลงพระอทานวา “กมารผอาจหาญ หนอ, กมารผอาจหาญอยางยงหนอ”. เพราะเหตนนเปนเดม จงเปนพวก ทไดชอวา “สากยะ”๑ สบมา.... .

พวกสากยะอยใตอานาจพระเจาโกศล๒

“....วาเสฏฐะ! พระราชา ปเสนทโกศล ยอมทราบวา “พระสมณ โคดมผยอดเยยม บวชแลวจากสากยตระกล”. วาเสฏฐะ! กแหละพวกสากยะ ท. เปนผ อยใกลชด และอยในอานาจของพระราชาปเสนทโกศล. วาเสฏฐะ! กพวก สากยะ ท. ยอมทาการตอนรบ, ทาการอภวาท ลกขนยนรบทาอญชลกรรม และสามจกรรม ในพระราชาปเสนทโกศล. วาเสฏฐะ ! พวกสากยะกระทาการ ตอนรบเปนตน แกพระราชาปเสนทโกศลอยางไร, พระราชาปเสนทโกศล ยอมกระทาการตอนรบเปนตนแกตถาคต (เมอออกบวชแลว) อยางนน”๓

๑.ชอนมมลมาจากตนสากกได,แหงคาวากลาหาญกได,เพราะสกก-กลาหาญ, สกกเราเรยกใน เสยงภาษาไทยกนวา สากยะ, เรองเกดวงศสากยะมกลาวไวอยางพสดารในอรรถกถาของอมพฎฐสตรนเอง เชนเรองไมกะเบาเปนตน จะกลาวในโอกาสหลง. ๒.บาล อคคญญสตร ปา. ท. ๑๑/๙๑/๕๔. ตรสแกวาเสฎฐะ. ๓.ความขอนเราไมอยากจะเชอกนโดยมากวาจะเปนอยางนโดยทเราไมอยากใหตระกลของพระองค เปนเมองขนของใคร แตพระองคเองกลบตรสตรงไปทเดยววาเปนเมองขนของโกศล, ตองนอบนอมตอ พระเจาปเสนท. แตเมอพระองคออกบวชเปนพระพทธเจาแลว. พระเจาปเสนทโกศลกลบทาตรงกนขาม คอนอบนอมตอพระองค เชนเดยวกบทพวกสากยะเคยนอบนอมตอพระเจาปเสนท. บาลตรงน คอ รโ ปเสนทสส โกสลสส อนนตรา อนยนตา. คาวา อนยนตา อรรถกถาแกดงน อนยนตาต วสวตตโน. (สมง. ๑,๖๒), แปลวาอยในอานาจ.

www.buddhadasa.info

การเกดแหงวงศสากยะ – ออกผนวช ๒๑

แดนสากยะขนอยในแควนโกศล๑ ตรสตอบแกพระเจาพมพสารวา : -

“ราชะ! ชนบทตรงขางภเขาหมพานต สมบรณดวยความเพยรเครอง หาทรพย เปนเมองขน๒ แหงโกศล มพวกชอ อาทตยโดยโคตร ชอ สากยะ โดยชาต. อาตมาภาพออกบวชจากตระกล นน จะปรารถนากามกหามได...ฯ…”

การอยในหมเทพชนดสต๓

ขาแตพระองคผเจรญ ! ขอน ขาพระองคไดฟงมาเฉพาะพระพกตร พระผมพระภาคเจาไดจามาแตทเฉพาะพระพกตรพระผมพระภาคเจาวา “ดกอน อานนท ! โพธสตว มสต รตวทวพรอม บงเกดขนในหม เทพชนดสต” ดงน, ขาแตพระองคผเจรญ ! ขอทพระโพธสตว มสต รตวทวพรอม

๑. บาล ปพพชาสตร มหาวคค ส.ข. ๒๕/๔๐๗/๓๕๔. ๒. ศพทนวา นเกตโน, พระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส เคยทรงแปลไวในพทธประวต เลม ๑ วา “เปนถน”, ในอรรถกถาแกศพทนไว สอความวาเปนเมองขนนนเอง. คาวาถนกคอ เมองขนเหมอน ๓. บาล อจฉรยอพภตธมมสตร อปร. ม. ๑๔/๒๔๗/๓๖๐-๑-๒, เปนคาทพระอานนทเลาแกภกษ ทงหลาย ตอพระพกตรพระผมพระภาคถงเรองทเคยไดฟงมาจากพระผมพระภาคเอง, นบวาเปน ขอความจากพระโอษฐ เฉพาะตอนทอยในอญญประกาศ. บาลอจฉรยอพภตธมมสตรอนวาดวยเรองอยในดสต เรองจต เรองประสต เหลาน ลวนแต เปนปาฎหารย, จะเปนเรองทควรถอเอาตามนนตรงตามตวอกษรไปทงหมด หรอวาเปนเรองททาน แฝงไวในปคคลาธษฐานจะตองถอดใหเปนธรรมาธษฐานเสยกอนแลวจงถอเอาเปนเรองทตองวนจฉย กนอกตอหนง, ขาพเจาผรวบรวมสงเกตเหนความแปลกประหลาดของเรองเหลาน ตอนทไมตรสเลา เสยเอง ยกใหเปนหนาทของพระอานนท เปนผเลายนยนอกตอหนง ขอใหวนจฉยกนดเถด. ทนามา รวมไวในทนดวย กเพราะมอยในบาล เปนพทธภาษตเหมอนกน แมจะโดยออม โดยผานทางปาก ของพระอานนทอกตอหนง ซงลกษณะ เชนนมแตเรองตอนนเทานน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๑ ๒๒

บงเกดข นในหม เทพช นดสตน ขาพระองคยอมถอไววา เปน ของนาอศจรรย ไมเคยม เกยวกบพระผมพระภาค.

ขาแตพระองคผเจรญ ! ขอน ขาพระองคไดฟงมาเฉพาะพระพกตร พระผมพระภาคเจา ไดจามาแตทเฉพาะพระพกตรพระผมพระภาคเจาวา “ดกอน อานนท ! โพธสตวมสต รตวทวพรอม ดารงอยในหมเทพชนดสต” ดงน. ขาแตพระองคผเจรญ ! ขอทพระโพธสตว มสต รตวทวพรอม ดารงอยในหม เทพชนดสต น ขาพระองคยอมถอไววา เปนของนาอศจรรย ไมเคยม เกยวกบ พระผมพระภาค.

ขาแตพระองคผเจรญ ! ขอน ขาพระองคไดฟงมาเฉพาะพระพกตร พระผมพระภาคเจาไดจามาแตทเฉพาะพระพกตรพระผมพระภาคเจาวา “ดกอน อานนท! โพธสตวมสต รตวทวพรอม ดารงอยในหมเทพชนดสต จนกระทง ตลอดกาลแหงอาย” ดงน.ขาแตพระองคผเจรญ! ขอทพระโพธสตว มสต ร ต วท วพรอม ดารงอย ในหม เทพ ช นด ส ต จนกระท งตลอดกาลแหงอายน ขาพระองคยอมถอไววา เปนของนาอศจรรย ไม เคยมเกยวกบพระผมพระภาค.

การจตจากดสตลงสครรภ๑

ขาแตพระองคผเจรญ! ขอน ขาพระองคไดฟงมาเฉพาะพระพกตร พระผมพระภาคเจา ไดจามากแตทเฉพาะพระพกตรพระผมพระภาคเจาวา “ดกอน อานนท! โพธสตว มสต รตวทวพรอม จตจากหมเทพชนดสต กาวลงสครรภ แหงมารดา” ดงน. ขาแตพระองคผเจรญ! แมขอน ขาพระองคยอมถอไววา เปนของนาอศจรรย ไมเคยม เกยวกบพระผมพระภาค.

๑. บาล อจฉรยอพภตธมมสตร อปร. ม. ๑๔/๒๔๘/๓๖๓.

www.buddhadasa.info

การเกดแหงวงศสากยะ – ออกผนวช ๒๓

เกดแสงสวางเนองดวย การจตจากดสต๑

ขาแตพระองคผเจรญ ! ขอน ขาพระองคไดฟงมาเฉพาะพระพกตร พระผมพระภาคเจา ไดจามาแตทเฉพาะพระพกตรพระผมพระภาคเจาวา “ดกอน อานนท! โพธสตว มสต รตวทวพรอม จตจากหมเทพชนดสตแลว กาวลงส ครรภแหงมารดา ในขณะนน แสงสวางอนโอฬารจนหาประมาณมได ยงใหญ กวาอานภาพของเทวดาทงหลายจะบนดาลได, ไดปรากฏขนในโลกพรอมทง เทวโลก มารโลก.พรหมโลก ในหมสตวพรอมทงสมณพราหมณพรอมทงเทวดา แลมนษย ถงแมใน โลกนตรกนรก อนโลงโถงไมมอะไรปดกน แตมดมน หาการ เกดแหงจกขวญญาณมได อนแสงสวางแหงพระจนทรและพระอาทตย อนม ฤทธอานภาพอยางน สองไปไมถงนน แมในทนน แสงสวางอนโอฬารจนหา ประมาณมได ยงใหญกวาอานภาพของเทวดาทงหลายจะบนดาลได กไดปรากฏ ขนเหมอนกนสตวทเกดอย ณ ทนน รจกกนไดดวยแสงสวางนน พากนรองวา ’ทานผเจรญทงหลายเอย ผอนอนเกดอยในทน นอกจากเรา กมอยเหมอนกน’ ดงน และหมนโลกธาตน กหวนไหว สนสะเทอนสะทาน. แสงสวางอนโอฬาร จนหาประมาณมได ไดปรากฏขนในโลก เกนกวาอานภาพของเทวดาทงหลาย จะบนดาลได”. ดงน. ขาแตพระองคผเจรญ! แมขอน ขาพระองคยอมถอไววา เปนของนาอศจรรยไมเคยม เกยวกบพระผมพระภาค.

(ขอความเชนน ทอยในรปพทธภาษตลวน ๆ กม คอ บาลสตตมสตร ภยวคค จตกก. อ. ๒๑/๑๗๖/๑๒๗, เปนอศจรรยครงท ๑ (จต), ครงท ๒ (ประสต), ครงท ๓ (ตรสร), ฯลฯ ไปตามลาดบ, สงเกตดไดทตอนตรสรเปนตนไป, ในทนไมนามาใสไว เพราะใจความซากน ทกตวอกษร)

๑. บาล อจฉรยอพภตธมมสตร อปร. ม. ๑๔/๒๔๘/๓๖๔, และ จตกก. อ. ๒๑/๑๗๖/๑๒๗.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๑ ๒๔

แผนดนไหว เนองดวยการจต๑ ดกอนอานนท! เหตปจจยททาใหปรากฏการไหวแหงแผนดนอนใหญ

หลวง มอยแปดประการ.

ดกอนอานนท ! เมอใดโพธสตว จตจากหมเทพชนดสต มสต สมปชญญะ กาวลงสครรภแหงมารดา , เมอนน แผนดนยอมหวนไหว ยอม สนสะเทอน ยอมสนสะทาน. อานนท ! นเปนเหตปจจยคารบสามแหงการ ปรากฏการไหวของแผนดนอนใหญหลวง.

การลงสครรภ๒ ขาแตพระองคผเจรญ ! ขอน ขาพระองคไดฟงมาเฉพาะพระพกตร

พระผมพระภาคเจาไดจามาแตทเฉพาะพระพกตรพระผมพระภาคเจาวา “ดกอน อานนท! ในกาลใด โพธสตวกาลงกาวลงสครรภแหงมารดา ในกาลนนเทพบตร ท งหลาย ยอมทาการอารกขาในทศท งส แกโพธส ตว โดยประสงคว ามนษย หรออมนษย หรอใครๆ กตาม อยาได เบยดเบยนโพธสตว หรอมารดาแหง โพธสตวเลย” ดงน.ขาแตพระองคผเจรญ! แมขอน ขาพระองคยอมถอไววา เปนของนาอศจรรย ไมเคยมเกยวกบพระผมพระภาค.

การอยในครรภ๓ ขาแตพระองคผเจรญ! ขอน ขาพระองคไดฟงมาเฉพาะพระพกตร

๑. บาล อฏฐก. อ. ๒๓/๓๒๒,๓๒๓/๑๖๗. ตรสแกพระอานนท ทปาวาลเจดย เมองเวสาล. ๒. บาล อจฉรยอพภตธมมสตร อปร. ม. ๑๔/๒๔๙/๓๖๕. ๓. บาล อจฉรยอพภตธมมสตร อปร. ม. ๑๔/๒๔๙/๓๖๖-๗-๘-๙, ๓๗๑.

www.buddhadasa.info

การเกดแหงวงศสากยะ – ออกผนวช ๒๕

พระผ มพระภาคเจา ไดจามาแตท เฉพาะพระพกตรพระผ มพระภาคเจา วา “ดกอนอานนท! ในกาลใด โพธสตวกาวลงสครรภแหงมารดา ในกาล น น มารดาแห ง โพธ ส ต ว ย อม เป นผ ม ศ ลอย โ ดยปกต เป นผ เ ว นจาก ปาณาตบาตเวนจากอทนนาทาน เวนจากกาเมสมจฉาจาร เวนจากมสาวาท เวนจากสราและเมรยอนเปนทตงของความประมาท” ดงน.

ฯลฯ “ดกอนอานนท! ในกาลใด โพธสตวกาวลงสครรภแหงมารดา ในกาลนน มารดาแหงโพธสตว ยอมไมมความคดอนเจอดวยกามคณ ในบรษ ทงหลาย, อนง มารดาแหงโพธสตว ยอมเปนผทบรษใดๆ ไมคดจะลวงเกน ดวยจตอนกาหนด” ดงน.

ฯลฯ “ดกอนอานนท! ในกาลใด โพธสตวกาวลงสครรภแหงมารดา ในกาลนน มารดาแหงโพธสตว เปนผมลาภ ดวยกามคณทงหา,๑ มารดาแหง โพธสตวนน อมเอบดวยกามคณทงหา เพยบพรอมดวยกามคณทงหา ใหเขา ประคบประหงมอย” ดงน.

ฯลฯ “ดกอนอานนท! ในกาลใด โพธสตวกาวลงสครรภแหงมารดา ในกาลนน มารดาแหงโพธสตว ยอมไมมอาพาธไร ๆ มความสข ไมออนเพลย, อนง มารดาแหงโพธสตว ยอม แลเหนโพธสตว ผอยในครรภมารดา มอวยวะ นอยใหญสมบรณ มอนทรยไมทราม . เหมอนอยางวา แกวไพฑรย อนงดงามโชตชวงสดใสเจ ยระไนดแลว มดายรอยอย ในแกวน น สเข ยว เหลองแกมเขยวแดง ขาว หรอเหลอง กตาม บรษทตายงด เอาแกวน นวาง บนฝามอแลวยอมมองเหนชดเจนวา นแกวไพฑรย อนงดงามโชตชวงสดใส เจยระไนดแลว, นดาย ซงรอยอยในแกวนน จะเปนสเขยว เหลองแกมเขยว แดง ขาวหรอเหลองกตาม, ฉนใดกฉนนน ทมารดาแหงโพธสตว เปนผ

๑. กามคณหา ในทน หมายเพยงเครองบารงตามธรรมดา มไดหมายถงทเกยวกบกามารมณโดยตรง เพราะมปฏเสธอยในขอตนจากนอยแลว.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๑ ๒๖

ไมมอาพาธมความสบายไมออนเพลย แลเหนโพธสตวผนงอยในครรภ มอวยวะ นอยใหญสมบรณ มอนทรยไมทราม” ดงน.

ฯลฯ “ดกอนอานนท! หญงอน ๆ อมครรภไวเกาเดอนบาง สบเดอน บาง จงจะคลอด, สวนมารดาแหงโพธสตว ไมเปนเชนนน, ยอมอมครรภ ไวสบเดอนเตม ทเดยว แลวจงคลอด” ดงน.

ขาแตพระองคผเจรญ! แมขอน ๆ ขาพระองคยอมถอไววา เปนของ นาอศจรรย ไมเคยม, เกยวกบพระผมพระภาค.

การประสต๑ ขาแตพระองคผเจรญ ! ขอน ขาพระองคไดฟงมาเฉพาะพระพกตร

พระผมพระภาคเจา ไดจาเอามาแตทเฉพาะพระพกตรพระผมพระภาคเจา วา “ดกอนอานนท! หญงอน ๆ ยอมนงคลอดบาง นอนคลอดบาง. สวนมารดา แหงโพธสตว หาเปนอยางนนไม, มารดาแหงโพธสตว ยอม ยนคลอด โพธสตว” ดงน.

ฯลฯ “ดกอนอานนท! ในกาลใด โพธสตวออกมาจากทองแหง มารดา ในกาลนนเทวดายอมเขารบกอนสวนมนษยทงหลาย ยอมเขารบตอ ภายหลง” ดงน.

ฯลฯ “ดกอนอานนท! ในกาลใด โพธสตวออกมาจากทองแหง มารดายงไมทนถงแผนดนเทพบตรทงส ยอม รบเอามาวางตรงหนาแหงมารดา ทลวาแมเจาจงพอพระทยเถด บตรอนมศกดาใหญของแมเจา เกดแลว” ดงน. ฯลฯ “ดกอนอานนท! ในกาลใด โพธสตวออกมาจากทองแหงมารดา ในกาลนนเปนผสะอาดหมดจด ไมเปอนดวยเมอก ไมเปอนดวยเสมหะ ไมเปอน

๑. บาล อจฉรยอพภตธมมสตร อปร. ม. ๑๔/๒๕๑/๓๗๒-๓-๔-๕-๖-๗.

www.buddhadasa.info

การเกดแหงวงศสากยะ – ออกผนวช ๒๗

ดวยเลอด ไมเปอนดวยหนอง ไมเปอนดวยของไมสะอาดอยางใด ๆ เปนผ บรสทธสะอาดหมดจดมาทเดยว.เหมอนอยางวา แกวมณทวางอยบนผาเนอเกลยง อนมาแตแควนกาส, แกวกไมเปอนผา ผากไมเปอนแกว, เพราะเหตใด, เพราะเหตวามนเปนของสะอาดหมดจดทงสองอยาง; ฉนใดกฉนนน ทโพธสตว ออกมาจากทองแหงมารดา เปนผสะอาดหมดจด ไมเปอนดวยเมอก ไมเปอน ดวยเสมหะ ไมเปอนดวยเลอด ไมเปอนดวยหนอง ไมเปอนดวยของไมสะอาด อยางใด ๆ เปนผบรสทธสะอาดหมดจดมาทเดยว” ดงน.

ฯลฯ “ดกอนอานนท! ในกาลใด โพธสตวออกมาจากทองแหงมารดา ในกาลนน ทอธารแหงนาสองทอ ปรากฏจากอากาศ เยนทอหนงรอนทอหนง, อนเขาใชในกจอนเนองดวยนา แกโพธสตว และแกมารดา”. ดงน.

ฯลฯ “ดกอนอานนท! โพธสตวผคลอดแลวเชนน เหยยบพนดน ดวยฝาเทาอนสมาเสมอ มพระพกตรทางทศเหนอ กาวไป ๗ กาว, มฉตร สขาวกนอย ณ เบองบน, ยอมเหลยวดทศทงหลาย และกลาว อาสภวาจา๑ วา “เราเปนผเลศแหงโลก, เราเปนผเจรญทสดแหงโลก, เราเปนผประเสรฐสด แหงโลก. ชาตน เปนชาตสดทาย. บดน ภพใหมยอมไมม”. ดงน.

๑. อาสภวาจา คอวาจาอนประกาศความสงสด ภาษาบาลมวา อตโคหมสม โลกสส เชฏโหมสม โลกสส เสฏโหมสม โลกสส. อยมนตมาชาต. นตถทาน ปนพภโว. อคโค หมายถงเปนยอดคน. เชฏโ หมายถงพใหญ กวาเขาทงหมด. เสฏโ หมายถงสงดวยคณธรรม กวาเขาทงหมด. คาทงสามนนาคดด.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๑ ๒๘

เกดแสงสวาง เนองดวยการประสต๑ ฯลฯ “ดกอนอานนท ! ในกาลใด โพธสตวคลอดจากทองแหงมารดา

ในกาลนนแสงสวางอนโอฬาร จนหาประมาณมได ยงใหญกวาอานภาพของ เทวดาทงหลายจะบนดาลได ไดปรากฏขนในโลก พรอมทงเทวโลก มารโลก พรหมโลกในหมสตว พรอมทงสมณพราหมณ พรอมทงเทวดาและมนษย. ถงแม ในโลกนตรกนรก อนโลงโถงไมมอะไรปดกน แตมดมนหาการเกดแหงจกขวญญาณ มได อนแสงสวางแหงพระจนทร แลพระอาทตย อนมฤทธ อานภาพอยางน สองไปไมถงนน แมในทนน แสงสวางอนโอฬาร จนหาประมาณมได ยงใหญกวา อานภาพของเทวดาทงหลายจะบนดาลได กไดปรากฏขนเหมอนกน. สตวทเกดอย ในท น น ร จ กกนไดดวยแสงสวางน น พากนรองวา “ทานผ เจร ญท งหลายเอ ย ผอนอนเกดอยในทนนอกจากเรากมอยเหมอนกน” ดงน. และหมนโลกธาตน กหวนไหวสนสะเทอนสะทาน. แสงสวางอนโอฬารจนหาประมาณมได ไดปรากฏ ขนในโลก เกนกวาอานภาพของเทวดาทงหลายจะบนดาลได” ดงน.

ขาแตพระองคผเจรญ ! แมขอน ๆ ขาพระองคยอมถอไววา เปน ของนาอศจรรย ไมเคยม, เกยวกบพระผมพระภาค.

แผนดนไหว เนองดวยการประสต๒

ดกอนอานนท ! เหตปจจยททาใหปรากฏการไหวแหงแผนดนอนใหญ หลวง มอยแปดประการ.

๑. บาล อจฉรยอพภตธมมสตร อปร. ม. ๑๔/๒๕๓/๓๗๘, และ จตกก. อ.๒๑/๑๗๖/๑๒๗.

๒. บาล อฏฐก. อ. ๒๓/๓๒๒, ๓๒๓/๑๖๗. ตรสแกพระอานนท ทปาวาลเจดย เมองเวสาล.

www.buddhadasa.info

การเกดแหงวงศสากยะ – ออกผนวช ๒๙

ดกอนอานนท ! เมอใด โพธสตว มสตสมปชญญะ ออกจากทอง แหงมารดา; เมอนน แผนดนยอมหวนไหว ยอมสนสะเทอน ยอมสนสะทาน. อานนท ! นเปนเหตปจจยคารบส แหงการปรากฏการไหวแหงแผนดนอน ใหญหลวง.

ประกอบดวยมหาปรสลกขณะ ๓๒ ๑

“....ภกษ ท. ! มหาบรษ (คอพระองคเองกอนผนวช) ผประกอบดวย มหาปรสลกขณะ ๓๒ ประการ ยอมมคตเปนสอง หาเปนอยางอนไม คอ:-

ถาเปนฆราวาส ยอมเปนจกรพรรดผประกอบดวยธรรม เปนพระราชา โดยธรรม มแวนแควนจดมหาสมทรทงสเปนทสด มชนบทอนบรบรณ ประกอบ ดวยแกว ๗ ประการ. แกว ๗ ประการ ยอมเกดแกมหาบรษนนคอ จกรแกว ชางแกว มาแกว แกวมณ นางแกว คหบดแกว และปรณายกแกว เปนท ๗. มบตรผกลาหาญ มแววแหงคนกลาอนใคร ๆ จะยายมได ตามเสดจกวา ๑๐๐๐. หนง มหาบรษนนชนะแลวครอบครองแผนดนมสาครเปนทสดโดยรอบ, ไมมหลกตอ เสยนหนาม มงคง เบกบาน เกษม รมเยน ปราศจากเสนยดคอโจร, ทรง ครอบครองโดยธรรมอนสมาเสมอ มใชโดยอาญาและศาสตรา.

ถา ออกบวชจากเรอน เปนผไมมประโยชนเกอกลดวยเรอน ยอมเปน

พระอรหนตสมมาสมพทธเจา มกเลสเครองปกปดอนเปดแลว ในโลก. ภกษ ท.! มหาปรสลกขณะ ๓๒ ประการนน เหลาไหนเลา? คอ:- ๑. มหาบรษ มพนเทาสมาเสมอ.

๒. มหาบรษ ทฝาเทามจกรเกดแลว, มซตงพน พรอมทงกงและดม.

๑. บาล ลกขณสตร ปา. ท. ๑๑/๑๕๗/๑๓๐. ตรสแกภกษ ทเชตวน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๑ ๓๐

๓. มหาบรษ มสนเทายาว. ๔. มหาบรษ มขอนวยาว. ๕. มหาบรษ มฝามอฝาเทาออนละมน. ๖. มหาบรษ มลายฝามอฝาเทาดจตาขาย. ๗. มหาบรษ มขอเทาอยสง. ๘. มหาบรษ มแขงดจแขงเนอทราย. ๙. มหาบรษ ยนไมยอตวลง แตะเขาไดดวยมอทงสอง.

๑๐. มหาบรษ มองคชาตตงอยในฝก. ๑๑. มหาบรษ มสกายดจทอง คอมผวหนงดจทอง. ๑๒. มหาบรษ มผวหนงละเอยด ละอองจบไมได. ๑๓. มหาบรษ มขนขมละเสน เสนหนง ๆ อยขมหนง ๆ. ๑๔. มหาบรษ มปลายขนชอนขน สดจดอกอญชน ขนเวยนขวา ๑๕. มหาบรษ มกายตรงดจกายพรหม. ๑๖. มหาบรษ มเนอนนหนาในท ๗ แหง (คอหลงมอหลงเทาบาคอ). ๑๗. มหาบรษ มกายขางหนา ดจราชสห. ๑๘. มหาบรษ มหลงเตม (ไมมรองหลง). ๑๙. มหาบรษ มทรวดทรงดจตนไทย กายกบวาเทากน. ๒๐. มหาบรษ มคอ กลมเกลยง. ๒๑. มหาบรษ มประสาทรบรสอนเลศ. ๒๒. มหาบรษ มคางดจคางราชสห. ๒๓. มหาบรษ มฟน ๔๐ ซบรบรณ. ๒๔. มหาบรษ มฟนเรยบเสมอ. ๒๕. มหาบรษ มฟนสนท (ชด). ๒๖. มหาบรษ มเขยวสขาวงาม. ๒๗. มหาบรษ มลน (ใหญและยาว) เพยงพอ.

www.buddhadasa.info

การเกดแหงวงศสากยะ – ออกผนวช ๓๑

๒๘. มหาบรษ มเสยงดจเสยงพรหม พดเหมอน นกการวก. ๒๙. มหาบรษ มตาเขยวสนท (สนล). ๓๐. มหาบรษ มตาดจตาวว. ๓๑. มหาบรษ มอณาโลมหวางคว ขาวออนเหมอนสาล. ๓๒. มหาบรษ มศรษะรบกบกรองหนา.

ภกษ ท. ! นเปนมหาปรสลกขณะ ๓๒ ประการ ของมหาบรษ.

บรพกรรมของการไดมหาปรสลกขณะ๑

.....“ภกษ ท.! พวกฤาษภายนอก จามนตมหาปรสลกขณะไดกจรง

แตหารไมวา การทมหาบรณไดลกขณะอนน ๆ เพราะทากรรมเชนน ๆ :

ก. ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอน ในภพทอย อาศยกอน ไดเปนผบากบนในกศล ถอมนในการสจรต วจสจรต มโนสจรต, ในการบรจาคทาน การสมาทานศล การรกษาอโบสถการปฏบตมารดา บดา การปฏบตสมณพราหมณ การออนนอมตอผเจรญในตระกล และในอธกศลธรรม อน. เพราะไดกระทา ไดสรางสม ไดพอกพน ไดมวสมกรรมนน ๆ ไว, ภายหลง แตการตาย เพราะกายแตก ยอมเขาถงสคตโลกสวรรค. ตถาคตนนถอเอาใน เทพเหลาอนโดย ฐานะ ๑๐ คอ อายทพย วรรณะทพย สขทพย ยศทพย อธบดทพย รปทพย เสยงทพย กลนทพย รสทพย สมผสทพย; ครนจตจากภพนน มาสความเปนมนษยอยางน จงไดมหาปรสลกขณะขอนคอ มฝาเทาเสมอ จดลง กเสมอ ยกขนกเสมอฝาเทาถกตองพนพรอมกน...ลกขณะท๑, ยอมเปน

๑. บาล ลกขณสตร ปา. ท. ๑๑/๑๕๙-๑๙๓/๑๓๐,๑๗๑.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๑ ๓๒

ผไมหวาดหวนตอขาศกทงภายในและภายนอก คอราคะ โทสะ โมหะ กตาม สมณะ พราหมณ เทวดามาร พรหม หรอใคร ๆ กตาม ในโลก ทเปนศตร.

ข. ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอน....๑ ไดเปนผนา สขมาใหแกมหาชนเปนผบรรเทาภยคอความสะดงหวาดเสยว จดการคมครอง ร กษาโดยธรรม ได ถวายทานม เคร อ งบร วาร .เพราะ ได ก ระ ทา ....กรรม น น ๆ ไว ..คร นมาส ความเปนมนษยอยางน จงไดมหาปร สลกขณะขอน ค อ ภายใตฝาเทามจกรท งหลายเกดข น มซ ต งพน พรอมดวยกงและดม บรบรณ ดวยอาการทงปวง มระยะอนจดไวดวยด....(ลกขณะท ๒), ยอมเปนผมบรวาร มาก, ภกษ ภกษณ อบาสกอบาสกา เทวดามนษย อสร นาค คนธรรพ ยอมเปน บรวารของตถาคต.

ค. ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอน..ไดเปนผเวน จากปาณาตบาต วางแลวซงศาสตราและอาชญา มความละอาย เอนด กรณา เกอกลแกสตวมชวตทงปวง. เพราะ...กรรมนน ๆ ครนมาสความเปนมนษย อยางน จงไดมหาปรสลกขณะทง ๓ ขอน คอ มสนยาว มขอนวยาว มกาย ตรงดจกายพรหม.... ลกขณะท ๓,๔,๑๕, ยอมเปนผมชนมายยนยาวตลอด กาลนาน ;สมณะหรอพราหมณเทวดา มาร พรหม กตาม หรอใคร ๆ ทเปนศตร ไมสามารถปลงชวตตถาคตเสยในระหวางได.

ง. ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอน ไดเปนผใหทาน ของควรเคยวควรบรโภค ควรลม ควรจบ ควรดม มรสอนประณต. เพราะ …กรรมน น ๆ..คร นมาส ความเปนมนษยอยางน แล ว จงไดมหาปร สลกขณะ ขอนคอ มเนอนนหนาในท ๗ แหง คอทมอทงสอง ทเทาทงสอง ทบาทงสอง และทคอ…ลกขณะท ๑๖, ยอมไดของควรเคยว ควรบรโภค ควรลม ควรจบ ควรดม อนมรสประณต.

๑. ทละไวดวยจด....ดงน ทกแหงหมายความวา คาทละไวนนซากนเหมอนในขอ (ก) ขางบน. เตมเอาเองกได แมไมเตมกไดความเทากน.

www.buddhadasa.info

การเกดแหงวงศสากยะ – ออกผนวช ๓๓

จ. ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอน....ไดสงเคราะห ผอนดวย สงคหวตถทงส คอ การใหสงของ วาจาท ไพเราะ การประพฤต ประ-โยชนผอ น และความมตนเสอมกน. เพราะ..กรรม นน ๆ....ครนมาส ความเปนมนษยอยางนแลว จงไดมหาปรสลกขณะ ๒ ขอนคอ มมอและเทา ออนนม มลายฝามอฝาเทาดจตาขาย....(ลกขณะท ๕,๖), ยอมเปนผสงเคราะห บร ษ ท คอภ กษ ภกษ ณ อ บาสกอ บาส กา เทวดา มนษย อส ร นาค คนธรรพ ยอมไดรบความสงเคราะหจากตถาคต.

ฉ. ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอน....ไดเปนผกลาว วาจาประกอบดวยอรรถดวยธรรม แนะนาชนเปนอนมาก เปนผนาประโยชนสข มาใหแกชนทงหลาย ตนเองกเปนผบชาธรรม. เพราะ ....กรรมนน ๆ.... ครนมาสความเปนมนษยอยางน จงไดมหาปรสลกขณะ ๒ ขอน คอ มขอเทาสง มปลายขนชอนขน....ลกขณะท ๗,๑๔, ยอมเปนผเลศประเสรฐเยยมสงกวา สตวทงหลาย.

ช. ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอน....ไดเปนผบอก ศลปวทยา ขอประพฤต ดวยความเคาพร ดวยหวงวาสตวเหลานนพงรไดรวด เรวพงปฏบตไดรวดเรว ไมพงเศราหมองสนกาลนาน. เพราะ....กรรมนน ๆ ....คร นมาสความเปนมนษยอยางน จงไดมหาป รสลกขณะขอนคอ มแขงดง แขงเนอ…ลกขณะท ๘, ยอมไดวตถอนควรแกสมณะ เปนองคแหงสมณะ เปนเครองอปโภคแกสมณะ โดยเรว.

ซ. ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอน.. ไดเปนผเขาไป หาสมณพราหมณแลวสอบถามวา “ทานผเจรญ ! อะไรเปนกศล อะไรเปน อกศล อะไรมโทษ อะไรไมม โทษ อะไรควรเสพ อะไรไมควรเสพ ทาอะไร ไมมประโยชน เปนทกขไปนาน ทาอะไรมประโยชน เปนสขไปนาน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๑ ๓๔

เพราะ....กรรมนน ๆ.... ครนมาสความเปนมนษยอยางน จงไดมหาปรสลกขณะ ขอนคอมผวละเอยดออน ธลไมตดอยได....ลกขณะท ๑๒, ยอมเปนผมปญญา ใหญ มปญญาหนาแนน มปญญาเครองปลมใจ ปญญาแลนปญญาแหลม ปญญา แทงตลอด,ไมมสตวอนเสมอ หรอยงไปกวา.

ฌ. ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอน....ไดเปนผไม มกโกรธ ไมมากไปดวยความแคน แมชนเปนอนมาก วากลาวเอา กไมเอาใจใส ไมโกรธ ไมพยาบาท ไมคมแคน ไมแสดงความโกรธ ความรายกาจ ความเสย ใจใหปรากฏ. ทงเปนผใหทานผาเปลอกไม ผาดาย ผาไหม ผาขนสตว สาหรบ ลาดและนงหม อนมเนอละเอยดออน. เพราะ....กรรมนน ๆ.... ครนมาสความ เปนมนษยอยางน จงไดมหาปรสลกขณะขอน คอ มกายดจทอง มผวดจทอง. ลกขณะท ๑๑, ยอมเปนผไดผาเปลอกไม ผาดาย ผาไหม ผาขนสตว สาหรบลาดและหม มเนอละเอยดออน.

ญ. ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอน....ไดเปนผสมาน ญาตมตร สหายชาวเกลอ ผเหนหางแยกกนไปนาน, ไดสมานไมตรมารดา กบบตร บตรกบมารดา บดากบบตร บตรกบบดา พ น องชายกบพ น องหญง พนองหญงกบพนองชาย, ครนทาความสามคคแลว พลอยชนชมยนดดวย. เพราะ....กรรมนน ๆ....ครนมาสความเปนมนษยอยางน จงไดมหาปรสลกขณะ ขอนคอ มคยหฐาน(อวยวะทลบ)ซอนอยในฝก.... (ลกขณะท ๑๐), ยอมเปน ผมบตร (สาวก) มากมบตรกลาหาญ มแววแหงคนกลาอนเสนาแหงบคคลอน จะยายมได หลายพน.

ฎ. ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอน ไดเปนผสงเกต ช นเชงของมหาชน ร ไดสมาเสมอ ร ไดเอง ร จ กบร ษธรรมดา และบร ษพเศษ วาผน ควรแกสงน ๆ, ไดเปนผทาประโยชนอยางวเศษในชนชนนน. เพราะ.... กรรมนน ๆ.... ครนมาสความเปนมนษยอยางน จงไดมหาปรสลกขณะ ๒ ขอน

www.buddhadasa.info

การเกดแหงวงศสากยะ – ออกผนวช ๓๕

คอมทรวดทรงดจตนไทร, ยนตรงไมยอกาย ลบถงเขาไดดวยมอทงสอง.... ลกขณะท ๑๙-๙, ยอมมงคงมทรพยมาก มโภคะมาก. ทรพยของตถาคต เหลาน คอ ทรพยคอศรทธา ทรพยคอศล ทรพยคอหรทรพยคอโอตตปปะ ทรพยคอการศกษา (สตะ) ทรพยคอจาคะ ทรพยคอปญญา.

ฐ. ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอน....ไดเปนผใคร ตอประโยชน ใครตอความเกอกล ใครตอความผาสข ใครตอความเกษมจากโยคะ แกชนเปนอนมาก วา “ไฉนชนเหลานพงเปนผเจรญดวยศรทธา ดวยศล ดวยการ ศกษา ดวยความร ดวยการเผอแผ ดวยธรรม ดวยปญญา ดวยทรพย และ ขาวเปลอก ดวยนาและสวน ดวยสตวสองเทาสเทา ดวยบตรภรรยา ดวยทาส กรรมกรและบรษ ดวยญาตมตรและพวกพอง”. เพราะ....กรรมนน ๆ....ครนมาส ความเปนมนษยอยางน จงไดมหาปรสลกขณะ ๓ ขอน คอมกงกายเบองหนา ดจสหะ, มหลงเตม, มคอกลม.. ลกขณะท ๑๗-๑๘-๒๐, ยอมเปนผ ไมเสอมเปนธรรมดาคอไมเสอมจากศรทธา ศล สตะ จาคะ ปญญา, ไมเสอม จากสมบตทงปวง.

ฑ. ภกษ ท.! เมอตถาคตเปนมนษยในชาตกอน.... ไดเปนผไมเบยด เบยนสตวท งหลายดวยฝามอกตาม กอนดนกตาม ทอนไมกตาม ศาสตรา กตาม.เพราะ....กรรมนน ๆ....คร นมาส ความเปนมนษยอยางน จงไดมหา- ปรสลกขณะขอนคอมประสาทรบรสอนเลศ มปลายขนเบองบน เกดแลวทคอ รบรสโดยสมาเสมอ....ลกขณะท ๒๑, ยอมเปนผมอาพาธนอย มโรคนอย มวบากอนสมาเสมอ ไมเยนเกนรอนเกน พอควรแกความเพยร.

ฒ. ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอน ....ไดเปนผ ไมถลงตา ไมคอนควกไมจองลบหลง, เปนผแชมชนมองดตรง ๆ มองดผอน ดวยสายตาอนแสดงความรก. เพราะ....กรรมนน ๆครนมาสความเปนมนษย อยางน จงไดมหาปรสลกขณะ ๒ ขอน คอมตาเขยวสนท, มตาดจตาโค....

www.buddhadasa.info

www.buddhadasa.info

การเกดแหงวงศสากยะ – ออกผนวช ๓๗

จงไดมหาปรสลกขณะ ๒ อยางน คอมฟนครบ ๔๐ ซ มฟนสนท ไมหางกน ....ลกขณะท ๒๓-๒๕, ยอมเปนผมบรษทไมกระจดกระจาย คอภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา เทวดา มนษย อสร นาค คนธรรพ

ถ. ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอน....ไดเปนผละเวน การกลาวคาหยาบ, กลาวแตวาจาทไมมโทษ เปนสขแกห เปนทตงแหงความรก ซมซาบถงใจ เป นคาพดของชาวเม อง เป นท พอใจและชอบใจของชนเป น อนมาก. เพราะ....กรรมนน ๆ.... ครนมาสความเปนมนษยอยางน ยอม ไดมหาปรสลกขณะ๒ ขอน คอมลนอนเพยงพอ, มเสยงเหมอนพรหม พดเหมอนนกการวก....ลกขณะท ๒๗-๒๘, ยอมเปนผมวาจาทผอนเออเฟอ เชอฟง, คอ ภกษ ภกษณอบาสก อบาสกา เทวดา มนษย อสร นาค คนธรรพ เออเฟอเชอฟง.

ธ. ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอน....ไดเปนผละเวน การพ ด เพ อ เ จ อ ,เป นผ กล า วควรแก เ วลา กล า วคาจร ง กล าว เป นธร รม กลาวม อรรถ กลาวเปนวนย กลาวมทตง มหลกฐาน มทสด ประกอบดวย ประโยชน. เพราะ....กรรมนน ๆ.... ครนมาสความเปนมนษยอยางนแลว ยอมได มหาปรสลกขณะขอน คอมคางดจคางราชสห....ลกขณะท ๒๒, ยอมเปนผท ศตรทงภายในและภายนอกกาจดไมได : ศตร คอ ราคะ โทสะ โมหะ หรอ สมณะ พราหมณเทวดา มาร พรหม หรอใคร ๆในโลก กาจดไมได.

น. ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอน....ไดเปนผละ มจฉาชพ มการเล ยงชพชอบ เว นจากการฉอโกงดวยตาช ง ดวยของปลอม ดวยเครองตวงเครองวด จากการโกงการลวง เวนจากการตด การฆา การผกมด การรวมทาราย การปลน การกรรโชก. เพราะ.กรรมนน ๆ. ครนมาส ความเปนมนษยอยางน จงไดมหาปรสลกขณะ ๒ ขอนน คอมฟนอนเรยบเสมอ,

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๑ ๓๘

มเขยวขาวงาม....ลกขณะท ๒๔-๒๖, ยอมเปนผมบรวารเปนคนสะอาด คอมภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา เทวดา มนษย อสร นาค คนธรรพ เปนบรวาร อนสะอาด.

ประสตได ๗ วน พระชนนทวงคต๑

“....ถกแลวอานนท ! ถกแลวอานนท ! จรงเทยว มารดาแหงโพธสตว มชนมายน อย .เม อประสต พระโพธ ส ตว แล วได ๗ ว น มารดาแหงโพธ ส ตว ยอมสวรรคต, ยอมเขาถงเทวนกาย ชนดสต”ฯ..

ทรงไดรบการบาเรอ๒

ภกษ ท.! เราเปนผละเอยดออน ละเอยดออนอยางยง ละเอยดออน อยางทสด ดงเราจะเลาใหฟง, ภกษ ท.! เขาขดสระ ๓ สระในวงแหงบดา ของ เ รา ,ในสระหน งปล กอ บล (บว เข ยว ),สระหน งปล กปท ม (บวหลวง ) สระหนงปลกบณฑรกะ (บวขาว), เพอประโยชนแกเรา.

ภกษ ท.! มใชวาจนทนทเราใชอยางเดยว ทมาแตเมองกาส, ถงผาโพก, เสอ, ผานงผาหม, กลวนมาแตเมองกาส. ภกษ ท.! เขาคอย กนเศวตฉตรใหเรา ดวยหวงวาความหนาว, ความรอน, ละออง, หญา, หรอนาคาง อยาไดถกตองเรา ทงกลางวนและกลางคน.

ภกษ ท.! มปราสาทสาหรบเรา ๓ หลง ; หลงหนงสาหรบฤดหนาว

๑. ความตอนน ตรสแกพระอานนท. บาล อปปายกสตร โสณตเถรวรรค อ.ข.๒๕/๑๔๕/๑๑๑. ๒. บาล นามสตร เทวทตวรรค ป.๑ ตก. อ. ๒๐/๑๘๓/๔๗๘.

www.buddhadasa.info

การเกดแหงวงศสากยะ – ออกผนวช ๓๙

หลงหนงสาหรบฤดรอน, และหลงหนงสาหรบฤดฝน. เราอยบนปราสาท สาหรบฤดฝน ตลอดสเดอนฤดฝนใหเขาบาเรออยดวยดนตรอนปราศจากบรษ , ไมลงจากปราสาท.

ภกษ ท.! ในวงของบดาเรา, เขาใหขาวสกแหงขาวสาลเจอดวยเนอ แกทาสและคนงาน(ดาษดน) เชนเดยวกบททอนเขาใหขาวปลายเกรยนกบ นาสมแกพวกทาสและคนใช๑ ฯ.

ภกษ ท.! เมอเราเพยบพรอมไปดวยการไดตามใจตวถงเพยงน ม การไดรบความประคบประหงมถงเพยงน ความคดกยงบงเกดแกเราวา “บถชน ทมไดยนไดฟง ทงทตวเองจะตองแก ไมลวงพนความแกไปได, แตครน เหนคนอนแก กนกอดหนาระอาใจสะอดสะเอยน ไมนกถงตวเสยเลย. ถงเรา เองกเหมอนกน จะตองแก ไมขามพนความแกไปได, แตวาเมอจะตองแก ไมพนความแกไปไดแลว จะมาลมตว อดหนาระอาใจ สะอดสะเอยนเมอเหน คนอนแกนน ไมเปนการสมควรแกเรา.” ภกษ ท.! เมอเราพจารณาไดเชนน ความมวเมาในความหนม ของเรา ไดหายไปหมดสน.

ภกษ ท.! บถชนทไมไดยนไดฟง ทงทตวเองจะตองเจบไข ไมลวง พนความเจบไขไปได, ครนเหนคนอนเจบไข กนกอดหนาระอาใจสะอดสะเอยน ไมนกถงตวเสยเลย. ถงเราเองกเหมอนกน จะตองเจบไข ไมลวงพนความเจบ ไขไปได, แตวาเมอจะตองเจบไข ไมลวงพนความเจบไขไปไดแลว จะมาลมตว อดหนาระอาใจ สะอดสะเอยนเมอเหนคนอนเจบไขนน ไมการสมควรแกเรา. ภกษ ท.! เมอเราพจารณาไดเชนน ความมวเมาในความไมมโรค ของเรา กหายไปหมดสน

ภกษ ท! บถชนทไมไดยนไดฟง ทงทตวเองจะตองตาย ไมลวงพน ความตายไปได, ครนเหนคนอนตาย กอดหนาระอาใจสะอดสะเอยน ไมนกถง

๑. สานวนเชนน เปนการสอความบรบรณดวยอาหาร ในภาษาบาล

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๑ ๔๐

ตวเสยเลย. ถงเราเองกเหมอนกน จะตองตาย ไมลวงพนความตายไปได, แตวาเม อจะตองตาย ไมลวงพนความตายไปไดแลว จะมาลมตว อดหนา ระอาใจ สะอดสะเอยนเม อเหนคนอ นตายน น ไมเปนการสมควรแกเรา . ภกษ ท.! เมอเราพจารณาไดเชนน ความมวเมาในชวตความเปนอย ของเรา ไดหายไปหมดสน.

กามสขกบความหนาย๑ “…มาคณฑยะ! ครงเมอเรายงเปนคฤหสถ ประกอบการครองเรอน

ไดอ มพรอมไปดวยกามคณท งหา ใหเขาบาเรอตนดวยรปทเหนไดดวยจกข, ดวยเสยงทฟงไดดวยห, ดวยกลนอนดมไดดวยจมก,ดวยรสอนลมไดดวยลน, ดวยโผฏฐพพะอนสมผสไดดวยกาย ลวนแตทสตวอยากได รกใครพอใจ ยวนใจ เขาไปตงไวซงความใคร เปนทตงแหงราคะ.

มาคณฑยะ! ปราสาทของเรานน มแลว ๓ แหง ปราสาทหนงเปนท อยในฤดฝน, ปราสาทหนงเปนทอยในฤดหนาว, ปราสาทหนงสาหรบฤดรอน. มาคณฑยะ! เราใหบาเรอตนอยดวยดนตร ลวนแตสตร ไมมบรษเจอปน ณ ปราสาทเปนทอยในฤดฝนสเดอน ไมลงจากปราสาท. ครนลวงไปถงสมย อนมามองเหน เหตเปนทบงเกด, และ ความทตงอยไมได, และ ความอรอย, และ โทษอนตาทราม, และอบายเปนเครองออกไปพน,

๑. บาล มาคณฑยสตร ปรพพาชกวรรค ม.ม. ๑๓/๒๗๔/๒๘๑. ครงหนงประทบอย ณ บาน กมมาสธมมะ ในหมชนชาวกร พกอยกะพราหมณภารทวาชโคตร ทโรงบชาไฟ มเคร องลาด ลวนไปดวยหญา. มาคณฑยปรพพาชกเพอนของภารทวาชพราหมณไดมาเยยม ในทสดไดเฝา พระผมพระภาค เมอไดตรสความทพระองคทาลายความยนดใน รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ใหปรพพาชกนนเลอมใสแลว ไดตรสเลาพระประวตตอนนเพอแสดงความทไดเคยเสวยกามสขมาแลว อยางมาก และความรสกหนายในกามนน.

www.buddhadasa.info

การเกดแหงวงศสากยะ – ออกผนวช ๔๑

แหงกาม ท. ตามเปนจรง,จงละความอยากในกามเสย บรรเทาความเดอดรอน เพราะกาม ปราศจากความกระหายในกาม มจตสงบ ณ ภายใน. เรานน เหน สตวเหลาอน ยงไมปราศจากความกาหนดในกาม ถกตณหาในกามเคยวกนอย ถกความกระวนกระวายในกามรมเผาเอาอย แตกยงขนเสพกาม, เรามได ทะเยอทะยานตามสตวเหลานน ไมยนดในการเสพกามนนเลย. ขอนนเปนเพราะ เหตใด? มาคณฑยะ! เพราะวาคนเรา ถงแมยนดดวยความยนด ทปราศจากกาม หรอปราศจากอกศลแลว๑ กยงจดเปนสตวทเลวทรามอย, เราจงไมทะเยอทะยาน ตามสตวเหลานน ขนเสพกามอกเลย.

มาคณฑยะ! คฤหบดหรอบตรคฤหบดผมงคง มทรพยสมบตมาก พรอมเพรยบดวยกามคณหา ใหเขาบาเรอตนดวย รป, เสยง, กลน, รส, และโผฏฐพพะ อนสตวปรารถนารกใครชอบใจ ยวยวน,เขาไปตงอยดวยความใคร เปนทตงแหงราคะ. ถาหากเขานนประพฤตสจรตดวยกาย วาจา ใจ เบองหนา แตกายแตกตายไป พงเขาถงสคตโลกสวรรค เปนสหายกบเหลาเทพในดาวดงส, เทพบตรนน มนางอปสรแวดลอมอยในนนทวน อมหนา เพยบพรอมดวยกาม ใหนางอปสรบาเรอตนดวยกามคณหาอนเปนทพยในดาวดงสนน. เทวบตรนน หากไดเหนคฤหบด หรอบตรของคฤหบด (ในมนษยโลกน) อมหนาเพยบพรอม ดวยกาม ใหเขาบาเรอตนดวยกามอย. มาคณฑยะ! ทานจะเขาใจวาอยางไร, เทพบตรน นจะทะเยอทะยานตอกามคณของคฤหบด หรอบตรของคฤหบดน น บางหรอ หรอจะเวยนมาเพอกามอนเปนของมนษยนบาง?

“พระโคดม ! หามไดเลย เพราะวากามทเปนทพย นารกใครกวา ประณตกวา

กวากามของมนษย.”

๑. เชนยนดในรปฌาน อนจดเปนภวตณหาเปนตน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๑ ๔๒

ทรงหลงกามและหลดจากกาม ๑ ดกอนมหานาม ! ครงกอนแตการตรสร เมอเรายงไมไดตรสร

ยงเปนโพธสตวอย แมเปนผมสตระลกไดวา “กามทงหลาย มรสทนายนดนอย มทกขมาก, มความคบแคนมาก, โทษอนแรงรายมอยในกามนนอยางยง” กด แตเรานนยงไมไดบรรลสขอนเกดแตปต หรอธรรมอนทสงบยงไปกวาปตสขนน, นอกจากไดเสวยแตกาม และอกศลธรรมอยางเดยว; เราจงเปนผหมนกลบจาก กามไมได, ไมรอยางแจมแจงในกามทงหลาย อยเพยงนน.

ดกอนมหานาม ! เมอใด เปนอนวาเราไดเหนขอนอยางด ดวย ปญญาอนชอบตามเปนจรงวา “กามทงหลาย มรสทนายนดนอย มทกขมาก มความคบแคนมาก, โทษอนแรงราย มอยในกามนนอยางยง” แลว; เมอนน เรากเปนผไมหมนกลบมาสกามทงหลาย รจกกามทงหลายอยางแจมแจงได.

ความร สก ทถงกบทาใหออกผนวช ๒ ภกษ ท. ! ในโลกน ครงกอนแตการตรสร เมอเรายงไมไดตรสร

ยงเปนโพธสตวอย ตนเองมความเกด เปนธรรมดาอยแลว กยงมวหลงแสวง หาสงทมความเกดเปนธรรมดาอยนนเอง, ตนเองมความแก เปนธรรมดาอยแลว กยงมวหลงแสวงหาสงทมความแกเปนธรรมดาอยนนเอง, ตนเองมความเจบไข เปนธรรมดาอยแลว กยงมวหลงแสวงหาสงทมความเจบไขเปนธรรมดาอยนนเอง, ตนเองมความตาย เปนธรรมดาอยแลว กยงมวหลงแสวงหาสงทมความตาย

๑. บาล จฬทกขกขนธสตร สหนาทวรรค ม.ม. ๑๒/๑๘๐/๔๑๑ ตรสแกทาวมหานาม ทนโครธาราม กรงกบลพสด ๒. บาล ปาสราสสตร โอปมมวรรค ม.ม. ๑๒/๓๑๖/๓๑๖ ตรสแกภกษทงหลาย ทอาศรมของ รมมกพราหมณ ใกลเมองสาวตถ.

www.buddhadasa.info

การเกดแหงวงศสากยะ – ออกผนวช ๔๓

เปนธรรมดาอยนนเอง, ตนเองมความโศก เปนธรรมดาอยแลว กยงมวหลง แสวงหาสงทมความโศกเปนธรรมดาอยนนเอง, ตนเองมความเศราหมองโดย รอบดาน เปนธรรมดาอย แลว กยงมวหลงแสวงหาส งท มความเศราหมอง โดยรอบดานเปนธรรมดาอยนนเอง อก.

“ภกษ ท. ! กอะไรเลา เปนสงทมความเกด (เปนตน) ฯลฯ มความ เศราหมองโดยรอบดาน (เปนทสด) เปนธรรมดา?

“ภกษ ท. ! บตรและภรรยา มความเกดเปนธรรมดา ฯลฯ มความ เศราหมองโดยรอบดานเปนธรรมดา ทาสหญงทาสชาย มความเกดเปน ธรรมดาฯลฯ มความเศราหมองโดยรอบดานเปนธรรมดา.แพะ แกะ ม ความเกดเปนธรรมดา ฯลฯ มความเศราหมองโดยรอบดานเปนธรรมดา. ไก สกร มความเกดเปนธรรมดา ฯลฯ มความเศราหมองโดยรอบดานเปนธรรมดา. ชาง โค มา ลา มความเกดเปนธรรมดา ฯลฯ มความเศราหมองโดยรอบดาน เปนธรรมดา. ทองและเงน เปนสงทมความเกดเปนธรรมดา ฯลฯ มความ เศราหมองโดยรอบดานเปนธรรมดา. สงทมนษยเขาไปเทดทนเอาไว เหลานแล ทช อวาส งท มความเกดเปนธรรมดา ฯลฯ มความเศราหมองโดยรอบดานเปน ธรรมดา ซงคนในโลกน พากนจมตดอย พากนมวเมาอย พากนสยบอย ในสงเหลาน จงทาใหตนทงทมความเกดเปนธรรมดา ฯลฯ มความเศราหมอง โดยรอบดานเปนธรรมดาอย เองแลว กยงมวหลงแสวงหาสงทมความเกดเปน ธรรมดา ฯลฯ ทมความเศราหมองโดยรอบดานเปนธรรมดา อยนนเอง อก.๑

๑. การจาแนกวาอะไรบางเปนสงทมความเกดเปนธรรมดาน อยกอนตรสปรารถพระองคเอง แตในทน เรยงไวหลง เพอเขาใจงาย. ของเดมกอยตดกนเชนน. สาหรบในสมยพทธกาลทรงจาแนกสงทคน ในโลกพากน “เทดทน” ไวเชนน. แตสาหรบสมยนจะจาแนกเปนอะไรได บางนน ผอานทกคน นกเอาไดเอง.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๑ ๔๔

“ภกษ ท. ! ความคดอนน ไดเกดขนแกเราวา “ทาไมหนอ เราซงม ความเกด ฯลฯ ความเศราหมองโดยรอบดาน เปนธรรมดาอยเองแลว จะตอง ไปมวแสวงหาสงทมความเกด ฯลฯ ความเศราหมองโดยรอบดานเปนธรรมดาอยอก. ไฉนหนอ เราผมความเกด ฯลฯ ความเศราหมองโดยรอบดาน เปน ธรรมดา อย เองแลว คร งไดร ส กถงโทษอนตาทรามของการมความเกด ฯลฯ ความ เศราหมองโดยรอบดานเปนธรรมดาน แลว เราพงแสวงหา นพพาน อนไมม ความเกด อนเปนธรรมทเกษมจากเครองรอยรด ไมมธรรมอนยงกวาเถด.

ภกษ ท. ! เรานนโดยสมยอนอก ยงหนมเทยว เกสายงดาจด บรบรณ ดวยความหนมทกาลงเจรญ ยงอยในปฐมวย, เมอมารดาบดาไมปรารถนาดวย กาลงพากนรองไหนาตานองหนาอย, เราไดปลงผมและหนวด ครองผายอมฝาด ออกจากเรอน บวชเปนผไมมเรอนแลว.

(ในบาล สคารวสตร๑ มทตรสไวสรปแต สน ๆ วา : -

ภารทวาชะ ! ในโลกน ครงกอนแตการตรสร เมอเรายงไมไดตรสร ยง เป นโพธ ส ตว อย ,ความคดน เก ดม แก เ รา ว า “ฆารวาสค บแคบ เป น ทางมาแหงธล, สวนบรรพชาเปนโอกาสวาง; ผอยครองเรอนจะประพฤต พรหมจรรยใหบรสทธบรบรณดวยด เหมอนสงขทเขาขดดแลวนนใชไมได. ถาไฉน เราพงปลงผมและหนวด ครองผายอมฝาดออกจากเรอน บวชเปนผไมมประโยชน เกยวของดวยเรอน เถด” ดงน ภารทวาชะ ! เรานนโดยสมยอนอก ยงหนมเทยว….

๑. บาล สคารวสตร พราหมณวรรค ม.ม. ๑๓/๖๖๙/๗๓๘. ตรสแกพราหมณหนม ชอสคารวะ, ทหมบานปจจลกปป.

www.buddhadasa.info

การเกดแหงวงศสากยะ – ออกผนวช ๔๕

การออกผนวช๑

“….ราชกมาร ! ครงกอนแตการตรสร เมอเรายงไมไดตรสร ยงเปน โพธสตวอย, ไดเกดความรสกขนภายในใจวา “ชอวาความสขแลว ใคร ๆ จะบรรลไดโดยงายเปนไมม” ดงน ราชกมาร ! ครนสมยอนอก เรานน ยงหนมเทยว เกสายงดาจด บรบรณดวยเยาวอนเจรญในปฐมวย, เมอมารดา บดาไมปรารถนาดวย, กาลงพากนรองไห นาตานองหนาอย,เราไดปลงผม และหนวด ครองผายอมฝาด ออกจากเรอน บวชเปนผไมมเรอนแลว....”

ออกผนวชเมอพระชนม ๒๙ ๒

“….ดกอนสภททะ ! เรามอายได สามสบหยอนหนงโดยวย, ไดออก บรรพชา แสวงหาวา “อะไรเปนกศล อะไรเปนกศล” ๓ ดงน”

จบภาค ๑. ----------------------

๑. บาล โพธราชกมารสตร ราชวรรค ม.ม. ๑๓/๔๔๓/๔๘๙ ๒. ตรสแกสภททะ ในมหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๑๗๖/๑๓๘. ๓. ออกผนวชในเพศแหงนกจารกแสวงบญ ซงเปนธรรมเนยมอยในครงนน.

www.buddhadasa.info

www.buddhadasa.info

ภาค ๒

เรมแตออกผนวชแลว เทยวเสาะแสวงหาความร ทรมานพระองค จนไดตรสร

๔๗

www.buddhadasa.info

ภาค ๒

มเรอง : - เสดจสานกอาฬารดาบส -- เสดจสานกอทก ดาบส -- เสดจอรเวลาเสนานคม -- ทรงประพฤตอตตกลมถานโยค - - อปมาปรากฎ - - ทกรก รยา - - กลบพระทยฉนอาหารหยาบ ปญจวคคยหลก - - ทรงตรตรก เพ อตรส ร กอนตรส ร - - ทรง เทยวแสวงเพอตรสร กอนตรสร -- ทรงคอยควบคมวตก กอนตรสร - - ทรงกาหนดสมาธนมต กอนตรสร -- ทรงคอยกนจตจากกามคณ กอนตรส ร -- ทรงคดคนในอทธบาท กอนตรสร -- ทรงคดเรอง เบญจขนธ กอนตรสร -- ทรงแสวงเนองดวยเบญจขนธ กอนตรสร -- ทรงคนลกโซแหงทกข กอนตรสร – ทรงพยายามในญาณทสนนะ กอนตรส ร -- ทรงทาลายความขลาด กอนตรส ร -- ธรรมททรง อบรมมาก กอนตรสร -- วหารธรรมททรงอยมากทสด กอนตรสร -- ทรงพยายามในเนกขมมจต และปนปพพวหารสมาบต กอนตรสร -- ทรงอธษฐานความเพยร กอนตรสร -- ความฝนครงสาคญกอน ตรส ร - - อาการแห งการตรส ร - - ส งท ต รส ร เกดแสงสว า ง เนองดวยการตรส ร -- แผนดนไหวเนองดวยการตรส ร -- รสก พระองควาไดตรสรแลว.

๔๘

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ

ภาค ๒ เรมแตออกผนวชแลว

เทยวเสาะแสวงหาความร ทรมานพระองค จนไดตรสร. ---------------

เสดจสานกอาฬารดาบส๑

“เรานน ครนบวชอยางนแลว แสวงหาอยวาอะไรเปนกศล คนหาแต

สงทประเสรฐสนตชนดทไมมอะไรยงไปกวา; ไดเขาไปหาอาฬารดาบสผกาลามโคตร ถงทสานกแลวกลาววา “ทานกาลามะ ! เราอยากประพฤตพรหมจรรยในธรรม วนยนดวย”. ราชกมาร ! ครนเรากลาวดงนแลว อาฬารดาบสผกาลามโคตรได ตอบวา “อยเถดทานผมอาย ! ธรรมนเปนเชนน ๆ. ถาบรษเขาใจความแลว ไม นานเลยคงทาให แจ ง บรรล ได ด วยปญญาอนย ง เอง ท วถ งล ทธ ของ อาจารยตน.”

๑. ตรสแก โพธราชกมาร, บาล โพธราชกมารสตร ราชวรรค ม.ม. ๑๓/๔๔๓/๔๘๙, และใน สคารวสตร พราหมณวรรค ม.ม. ๑๓/๖๗๐/๗๓๘, ปาสราสสตร โอปมมวรรค ม.ม. มยอมาก, มหาสจจกสตร มหายมกวรรค ม.ม.

๔๙

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๕๐

ราชกมาร ! เราเลาเรยนธรรมนนไดฉบไวไมนานเลย. ราชกมาร ! เรานนกลาวไดทง ญาณวาท และ เถรวาท ดวยอาการมาตรวาทองดวยปาก และ ดวยเวลาช วท เจรจาตอบตลอดกาลเทาน น.อนง เราและศษยอ น ๆ ปฏญญา ไดวาเรารเราเหน ดงน. ราชกมาร ! ความรสกเกดขนแกเราวา “อาฬาร ผกาลามโคตรประกาศใหผอนทราบวา “เราทาใหแจงธรรมนดวยปญญาอนยง เองแลวแลอย” ดวยคณสกวาศรทธาอยางเดยวกหามได”, ทแทอาฬารผ กาลามโคตรคงรอยเหนอยซงธรรมนเปนแน”ราชกมาร ! ครงนนเราเขาไป หาอาฬารผกาลามโคตรถงทอย แลวกลาววา “ทานกาลามะ ! ทานทาให แจงธรรมนดวยปญญาอนยงเองแลวประกาศไดเพยงเทาไรหนอ?” ครนเรา กลาวอยางน อาฬารผกาลามโคตรไดประกาศใหรถง อากญจญญายตนะ แลว.

ราชกมาร ! ความรสกไดเกดขนแกเราวา “ศรทธา, วรยะ, สต, สมาธ, ปญญา จกมแตของอาฬารผกาลามโคตรผเดยวกหาไม. ศรทธา, วรยะ, สต,สมาธ, ปญญา ของเรากมอย ;อยางไรกตาม เราจกตงความเพยรทาให แจงธรรมททานกาลามะประกาศแลว จนกลาวไดวาเราบรรลถง ทาใหแจงดวย ปญญาอนยงเองแลวแลอยใหจงได” ราชกมาร ! เราไดบรรล ทาใหแจง ธรรมนนดวยปญญาอนยงเองไมนานเลย. ราชกมาร ! ครงนนเราเขาไป หาอาฬารผ กาลามโคตร ถงท อย แลวกลาววา “มเทาน หรอท ทานบรรลถง ทาใหแจงดวยปญญาอนยงเองแลวประกาศแกผอนอย?”. “เทาน เองผมอาย ทเราบรรลถง ทาใหแจงดวยปญญาอนยงเอง แลประกาศแกผอนอย”. “ทานกาลามะ ! แมเราทาใหแจงถงเพยงนนเหมอนกน”.

ราชกมาร ! อาฬารผกาลามโคตรไดกลาวกะเราวา “ลาภของเราแลว

ทานผมอาย ! เราไดดแลว, ทานผมอาย ! มเสยแรงทไดพบเพอนรวมพรหมจรรย

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๕๑

เชนกบทานผทาใหแจงธรรมทเรารดวยปญญาอนยงเอง. แมเรากทาใหแจงธรรม ททานทาใหแจงดวยปญญาอนยงเองนนอยางเดยวกน. เรารธรรมใด ทานร ธรรมนน, ทานรธรรมใด เรารธรรมนน, เราเปนเชนใด ทานเปนเชนนน, ทานเปนเชนใด เราเปนเชนนน, มาเถดทานผมอาย ! เราสองคนดวยกน จกชวยกนปกครองคณะนตอไป.

ราชกมาร ! อาฬารกาลามโคตรผเปนอาจารยของเรา ไดตงเราผ เปนศษยใหเสมอดวยตนแลว, ไดบชาเราดวยการบชาอยางยง. ราชกมาร ! (เมอเราไดเสมอดวยอาจารย ไดการบชาทยงดงนน) ไดเกดความรสกน วา“กธรรมนจะไดเปนไปพรอมเพอเบอหนาย เพอคลายกาหนด เพอรางบเพอ สงบเพอรยง เพอรพรอม เพอนพพาน กหาไม, แตเปนไปพรอม เพยง เพอการบงเกดใน อากญจญญายตนภพ๑ เทานนเอง”. ราชกมาร ! ตถาคต(เมอเหนโทษในสมาบตทงเจด) จงไมพอใจ เบอจากธรรมนน หลกไปเสย”. ฯ

เสดจสานกอทกดาบส ๒ “ราชกมาร ! เรานนแสวงหาอยวาอะไรเปนกศล คนหาแตสงท

ประเสรฐชนดทไมมอะไรยงกวา ; ไดเขาไปหาอทกดาบสผรามบตร ถงทสานก แลวกลาววา “ทานรามะ ! เราอยากประพฤตพรหมจรรยในธรรมวนยนดวย”. ราชกมาร ! ครนเรากลาวดงน ทานอทกผรามบตรไดกลาวตอบวา “อยเถด ทานผมอาย ! ธรรมนเปนเชนน ๆ ; ถาบรษเขาใจความแลว ไมนานเลย คงทาใหแจง บรรลไดดวยปญญาอนยงเอง ทวถงลทธของอาจารยตน”.

๑. อรปพรหมชนท ๓; สมาบตทงเจดในทน คอรปฌาน ๔ และอรปฌาน ๓. ๒. ทมาเหมอนกนกบอาฬารดาบส. บาล โพธราชกมารสตร ๑๓/๔๔๖/๔๙๐.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๕๒

ราชกมาร ! เราเลาเรยนธรรมนนไดฉบไวไมนานเลย. ราชกมาร ! เรากลาวไดทงญาณวาท และเถรวาท ดวยอาการมาตรวาทองดวยปาก ดวยเวลา ช วท เจรจาตอบตลอดกาลเทาน น .อนง เราและศษยอ นปฏญญาไดว าเราร เราเหน ดงน. ราชกมาร ! ความรสกไดเกดขนแกเราวา “อทกผรามบตร ไดประกาศวาเราทาใหแจงธรรมนดวยปญญาอนยงเองแลวแลอย” ดวยสกวา ศรทธาอยางเดยวกหามได, ทแทอทกผรามบตรคงรอยเหนอย ซงธรรมน เปนแน”. ราชกมาร !ครงนนเราเขาไปหาอทกผรามบตรถงทอยแลวกลาววา “ทานรามะ ! ทานทาธรรมนใหแจงดวยปญญาอนยงเองแลวและประกาศได เพยงเทาไรหนอ?” ครนเรากลาวอยางน อทกรามบตรไดประกาศใหรถง เนวสญญานาสญญายตนะ แลว.

ราชกมาร ! ความรสกไดเกดขนแกเราวา “ศรทธา, วรยะ, สต, สมาธ, ปญญา จกมแตของอทกรามบตรผเดยวกหาไม. ศรทธา, วรยะ, สต, สมาธ, ปญญา ของเรากมอย อยางไรกตาม เราจกตงความเพยงทาใหแจง ธรรมททานอทกประกาศแลวา จนกลาวไดวา - เราบรรลถง ทาใหแจงดวยปญญา อนยงเองแลวแลอยใหจงได”. ราชกมาร ! เราไดบรรลทาใหแจงซงธรรมนน ดวยปญญาอนยงเองไมนานเลย. ราชกมาร ! ครงนน เราเขาไปหาอทก ผ รามบตรถงท อย แล วกลาว า “มเทาน หร อ ท ท านบรรลถ ง ทาใหแจ งดวย ปญญาอนยงแลวประกาศแกผอนอย?” “เทานเองผมอาย ! ทรามะบรรลถง ทาใหแจงแลวประกาศแกผอน”. “ทานรามะ ! ถงเรากไดบรรลทาใหแจง ดวยปญญาอนยงเองเทานนเหมอนกน”.

ราชกมาร ! อทกผรามบตรไดกลาวกะเราวา “ลาภของเราแลวทาน ผมอาย ! เราไดดแลว, ทานผมอาย ! มเสยแรงทไดพบเพอนรวมพรหมจรรย เชนกบทานผทาใหแจงธรรมทรามะรดวยปญญาอนยงเอง, แมรามะกทาใหแจง ธรรมททานทาใหแจงดวยปญญาอนยงเองนน อยางเดยวกน.รามะรทวถงธรรมใด

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๕๓

ทานรธรรมนน, ทานรธรรมใด รามะรทวถงธรรมนน, รามะเปนเชนใด ทานเปนเชนนน, ทานเปนเชนใด รามะเปนเชนนน, มาเถดทานผมอาย ! เราสองคนดวยกน จกชวยกนปกครองคณะนตอไป”

ราชกมาร ! อทกรามบตรเมอเปนอาจารยของเรากไดตงเราผเปนศษย ใหเสมอดวยตนเสยแลว. ใหบชาเราดวยการบชาอนยง. ราชกมาร ! (เมอเรา ไดเสมอดวยอาจารย ไดการบชาทยงดงนน) ไดเกดความรสกนวา “ธรรมน จะไดเปนไปพรอมเพ อ เบ อหนาย เพ อคลายกาหนด เพ อ รางบ เพ อสงบ เพอรยง เพอรพรอม เพอนพพาน กหาไม, แตเปนไปพรอม เพยงเพอการ บงเกดใน เนวสญญานาสญญายตนภพ๑ เทานนเอง”. ราชกมาร ! ตถาคต (เมอเหนโทษในสมาบตทงแปด) จงไมพอใจในธรรมนน เบอหนาย จากธรรมนน หลกไปเสย”. ฯ

เสดจไปอรเวลาเสนานคม ๒

ราชกมาร ! เรานนเมอหลกไปจากสานกอทกผรามบตรแลว แสวงหา

อยวาอะไรเปนกศล คนหาแตสงทประเสรฐฝานสนตอนไมมอนยงกวา, เทยวจารกไป ตามลาดบหลายตาบลในมคธรฐ จนบรรล ถงตาบล อรเวลาเสนานคม พกแรม อย ณ ตาบลนน. ณ ทนน เราไดพบภาคพนรมณยสถาน มชฎปาเยอกเยน แมนาไหลใสเยนจดสนท มทานาราบเรยบเปนอนดนาเพลนใจ มบานสาหรบ โคจรตงอย โดยรอบ. ราชกมาร ! เราไดเหนแลว เกดความรสกวา

๑. อรปพรหมชนท ๔; สมาบตแปด คอ รปฌาน ๔ อรปฌาน ๔. ๒. บาล โพธราชกมารสตร ราชวรรค ม.ม. ๑๓/๔๔๘/๔๙๑, และสคารวสตร พราหมณวรรค ม.ม., ปาสราสสตร, มหาสจจกสตร ม.ม.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๕๔

ภมภาคนนารนรมยจรง ชฏปาเยนเยอก แมนาไหลใสเยนจดสนท มทานาราบเรยบ เปนอนดนาเพลนใจ ทงทโคจรกตงอยโดยรอบ, ทนสมควรเพอจะตงความเพยร ของกลบตรผตองการดวยความเพยร” ดงน. ราชกมาร ! เรานงพกอย ณ ตาบล นนเองดวยคดวาทนสมควรแลวเพอการตงความเพยร ดงน.

ทรงประพฤตอตตกลมถานโยค

(วตรของเดยรถย ) ๑

สารบตร ! เราตถาคตรเฉพาะซง พรหมจรรยอนประกอบดวยองค ๔ ทไดประพฤตแลว ตบสลวตร เรากไดประพฤตอยางยง, ลขวตร เรากได ประพฤตอยางยว, เชคจฉวตร เรากไดประพฤตอยางยง| ปววตตวตร เรากได ประพฤตอยางยง.

ในวตร ๔ อยางนน นเปน ตปสสวตร (วตรเพอมตบะ) ของเรา คอเรา

ไดประพฤตเปลอยกาย มมรรยาทอนปลอยทงเสยแลว เปนผประพฤตเชดอจจาระ ของตนดวยมอ ถอเปนผไม รบอาหารท เขารองเชญวาทานผ เจรญจงมา ไมรบ อาหารทเขารองนมนตวาทานผ เจรญจงหยดกอน ไมยนดในอาหารทเขานามา จาเพาะ ไมยนดในอาหารทเขาทาอทศเจาะจง ไมยนดในอาหารทเขารองนมนต เราไมรบอาหารจากปากหมอ ไมรบอาหารจากปากภาชนะ ไมรบอาหารครอม ธรณประต ไมรบอาหารครอมทอนไม ไมรบอาหารครอมสาก ไมรบอาหาร

๑. ตรสเลาแกพระสารบตร, บาล มหาสหนาทสตร สหนาทวรรค ม.ม.๑๓. ๑๒/๑๕๕/๑๗๗ วตร เหลานในบาลไมแสดงไวชดวา ทรงทากอนหรอหลงการ ไปสานก ๒ ดาบส หรอคราวเดยวกบทกรกรยา อดอาหาร.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๕๕

ของชนสองคนผ บร โภคอย ไมร บอาหารของหญงมครรภ ไมร บอาหารของ หญงทกาลงใหบตรดมนมอย ไมรบอาหารของหญงผไปในระหวางแหงบรษ ไมร บอาหารในอาหารท มนษยช กชวนร วมกนทา ไมร บอาหารในท ท ม ส น ข เขาไปยนเฝาอย ไมรบอาหารในท ท เหนแมลงวนบนไปเปนหม ๆ ไมรบปลา ไมรบเนอ ไมรบสรา ไมรบเมรย ไมด มนาอนดองดวยแกลบ เรารบเรอนเดยว ฉนคาเดยวบาง รบสองเรอนฉนสองคาบางรบสามเรอนฉนสามคาบาง ฯลฯ. รบเจดเรอนฉนเจดคาบาง, เราเลยงรางกายดวยอาหารในภาชนะนอย ๆ ภาชนะ เดยวบาง เลยงรางกายดวยอาหารในภาชนะนอย ๆ สองภาชนะบาง ฯลฯ... เลยงรางกายดวยอาหารในภาชนะนอย ๆ เจดภาชนะบาง เราฉนอาหารทเกบไว วนเดยวบาง ฉนอาหารทเกบไวสองวนบาง.ฯลฯ. ฉนอาหารทเกบไวเจดวนบาง, เราประกอบความเพยรในภตรและโภชนะมปรยายอยางน จนถงก ง เด อน ดวยอาการอยางน. เรานน มผกเปนภกษาบาง มสารแหงหญากบแกเปนภกษา บาง มลกเดอยเปนภกษาบาง มเปลอกไมเปนภกษาบาง มสาหรายเปนภกษาบาง มราขาวเปนภกษาบาง มขาวตงเปนภกษาบาง มขาวสารหกเปนภกษาบาง มหญา เปนภกษาบาง มโคมย (ขวว) เปนภกษาบาง มผลไมและรากไมในปาเปนอาหารบาง บรโภคผลไมอนเปนไป (หลนเอง) ยงชวตใหเปนไปบาง. เรานนนงหมดวยผาปาน บาง นงหมผาเจอกนบาง นงหมผาทเขาทงไวกบซากศพบาง นงหมผาคลกฝนบาง นงหมเปลอกไมบาง นงหมหนงสตวบาง นงหมหนงสตวทงเลบบาง นงหม แผนหญาคากรองบาง นงหมแผนปอกรองบาง นงหมแผนกระดานกรองบาง น งหมผากมพลผมคนบาง น งหมผากมพลทาดวยขนหางสตวบาง น งหม ปกนกเคาบาง (ศพทนแปลกทไมมคาวากมพล) เราตดผมและหนวด ประกอบตาม ซงความเพยรในการตดผมและหนวด, เราเปนผยนกระหยงหามเสยซงการนง, เปนผเดนกระหยงประกอบตามซงความเพยรในการเดนกระหยงบาง, เราประกอบ การยนการเดนบนหนาม สาเรจการนอนบนทนอนทาดวยหนาม, เราประกอบตาม

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๕๖

ซงความเพยรในการลงสนา เวลาเยนเปนครงทสามบาง, เราประกอบตาม ซงความเพยรในการทา (กเลสใน) กายในเหอดแหงดวยวธตาง ๆ เชนน ดวย อาการอยางน.สารบตร ! นและปนวตรเพอความเปนผมตบะ ของเรา.

สารบตร ! ในวตรสอยางนน นเปน ลขวตร (วตรในการเศราหมอง) ของเรา คอธลเกรอะกรงแลวทกาย สนปเปนอนมากเกดเปนสะเกดขน. สารบตร ! เปรยบเหมอนตอตะโกนานปมสะเกดขนแลว ฉนใดกฉนนน ธลเกรอะกรงแลว ทกาย สนปเปนอนมากจนเกดเปนสะเกดขน. สารบตร ! ความคดนกวา โอหนอเราพงลบธลนออกเสยดวยฝามอเถด ดงน ไมมแกเรา, แมความคดนกวา กหรอชนเหลาอนพงลบธลนออกเสยดวยฝามอเถด ดงน กมไดมแกเรา. ดกอน สารบตร ! นแล เปนวตรในความเปนผเศราหมองของเรา. ฯ

สารบตร ! ในวตรสอยางนน นเปน เชคจฉวตร (วตรในความเปน

ผรงเกยจ) ของเราคอ ดกอนสารบตร ! เรานนมสตกาวขาไป มสตกาวขากลบ โดยอาการเทาท ความเอนดออนโยนของเราพงบงเกดข น แมในหยาดแหงนา วาเราอยางทาสตวนอย ๆ ทงหลายทมคตไมเสมอกนใหลาบากเลย.สารบตร ! นแล เปนวตรในความเปนผรงเกยจของเรา.

สารบตร ! ในวตรสอยางนน นเปน ปววตตวตร (วตรในความเปน

ผสงดทวแลว) ของเราคอ ดกอนสารบตร ! เรานนเขาสราวปาแหงใดแหงหนง แลวแลอย เมอเหนคนเลยงโค หรอคนเลยงปศสตว หรอคนเกยวหญา หรอ คนหาไม หรอคนทางานในปามา เรากร บลดเลาะจากปาน ไปปาโนน จาก รกชฏนสรกชฏโนน จากลมนสลมโนน จากดอนนสดอนโนน เพราะเหตคดวา ขอคนพวกนนอยาเหนเราเลยและเรากอยาไดเหนชนพวกนน. สารบตร ! เปรยบเหมอนเนออนอยในปา เหนมนษยแลวยอมเลาะลดจากปานสปาโนน จาก

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๕๗

รกชฏนสรกชฏโนน จากลมนสลมโนน จากดอนนสดอนโนน, ฉนใดกฉน นน ทเราเมอเหนคนเลยงโคหรอคนเลยงปศสตวหรอคนเกยวหญา คนหาไม คนทางานในปามากรบเลาะลดจากปานสปาโนน จากรกชฏนสรกชฏโนน จาก ลมนส ล มโนน จากดอนนส ดอนโนน ดวยหวงวาคนพวกนอยาเหนเราเลย และเรากอยาไดเหนคนพวกนน. สารบตร ! นแล เปนวตรในความเปนผสงด ทวของเรา.

สารบตร ! เรานน โคเหลาใดออกจากคอกหาคนเลยงมได, เรา กคลานเขาไปในทนน ถอเอาโคมยของลกโคนอย ๆ ทยงดมนมแม เปนอาหาร. สารบตร ! มตรและกรส (ปสสาวะและอจจาระ) ของตนเอง ยงไมหมดเพยงใด เรากถอมตรและกรสนนเปนอาหารตลอดกาลเพยงนน. ดกอน สารบตร ! นแล เปนวตรใน มหาวกฏโภชนวตร ของเรา.ฯ

สารบตร ! เราแลเขาไปสชฏแหงปานาพงกลวแหงใดแหงหนงแลว แลอย. เพราะชฏแหงปานนกระทาซงความกลวเปนเหต ผทมสนดานยงไม ปราศจากราคะ เขาไปสชฏปานนแลว โลมชาตยอมชชนโดยมาก. สารบตร ! เรานนในราตรทงหลายอนมในฤดหนาวระหวางแปดวน เปนสมยทตกแหงหมะ อนเยนเยอก กลางคนเราอยทกลางแจง กลางวนเราอยในชฏแหงปา. ครน ถงเดอนสดทายแหงฤดรอน กลางวนเราอยในทแจง กลางคนเราอยในปา. สารบตร ! คาถานาอศจรรยน อนเราไมเคยฟงมาแตกอน มาแจงแกเราวา :-

“เรานนแหง (รอน) แลวผเดยว, เปยกแลวผเดยว, อยในปา นาพงกลวแตผเดยว, เปนผมกายอนเปลอยเปลา ไมผงไฟ, เปนมนขวนขวายแสวงหาความบรสทธ.” ดงน. สารบตร ! เรานนนอนในปาชา ทบกระดกแหงซากศพทงหลาย

ฝงเดกเลยงโคเขามาใกลเรา โหรองใสหเราบาง ถายมตรรดบาง ซดฝนใสบาง เอาไมแหลม ๆ ทมชองหบาง. สารบตร ! เราไมรสกซงจตอนเปนบาปตอเดก

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๕๘

เลยงโคทงหลายเหลานนแมดวยการทาความคดนกใหเกดขน. สารบตร ! นเปน วตรในการอยอเบกขาของเรา. ฯ

สารบตร ! สมณพราหมณบางพวกมกกลาวมกเหนอยางนวา “ความ บรสทธมไดเพราะอาหาร”, สมณพราหมณพวกนนกลาวกนวา พวกเรา จงเลยงชวตใหเปนไปดวยผลกะเบา๑ ทงหลายเถด.สมณพราหมณเหลานน จงเคยวกนผลกะเบาบาง เคยวกนกะเบาตาผงบาง ดมนาคนจากผลกะเบาบาง ยอมบรโภคผลกะเบาอนทาใหแปลก ๆ มอยางตาง ๆ บาง. สารบตร ! เราก ไดใชกะเบาผลหนงเปนอาหารสารบตร ! คาเลาลออาจมแกเธอวา ผลกะเบา ในครงนน ใหญมาก ขอนเธออยาเหนอยางนน ผลกะเบาในครงนน กโตเทาน เปนอยางยงเหมอนในครงนเหมอนกน. สารบตร ! เมอเราฉนกะเบาผลเดยว เปนอาหาร รางกายไดถงความซบผอมอยางยง. เถาวลยอาสตกบรรพและ เถากาฬบรรพมสณฐานเชนไรอวยวะนอยใหญของเรา กเปนเหมอนเชนนน เพราะความเปนผมอาหารนอย. รอยเทาอฐมสณฐานเชนไร รอยตะโพกนงทบ ของเรากมสณฐานเชนนน เพราะความเปนผมอาหารนอย. เถาวฏฏนาวฬม สณฐานเชนใด กระดกสนหลงของเรากเปนขอ ๆ มสณฐานเชนนน เพราะความ เปนผมอาหารนอย. กลอน(หรอจนทน) แหงศาลาทคราคราเกะกะมสณฐานเชนไร ซโครงของเรากเกะกะมสณฐานเชนนน เพราะความเปนผมอาหารนอย. ดวงดาว ท ปรากฏในนาในบอนาอนลก ปรากฏอย ล กฉนใด ดวงดาวคอลกตาของเรา ปรากฏอย ลกในเบาตาฉนน น เพราะความเปนผ มอาหารนอย.นาเตาท เขาตด แตยงออน ครนถกลมและแดดยอมเหยวยย มสณฐานเปนเชนไร หนงศรษะแหงเรา กเหยวยมสณฐานเชนนน เพราะความเปนผมอาหารนอย. สารบตร ! เราตงใจ วาลบทอง กลบถกกระดกสนหลงดวย, ตงใจวาลบกระดกสนหลงกลบถกทองดวย. สารบตร ! หนงทองกบกระดกสนหลงของเราชดกนสนท เพราะความเปนผ

๑. ศพท โกล น แปลวา พทรากได, โกเลหต พทเรห, ปป . ๒/๖๕.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๕๙

มอาหารนอย. สารบตร ! เรา เมอคดวาจกถายอจจาระปสสาวะกลมพบอยตรงนน เพราะความเปนผมอาหารนอย. สารบตร ! เรา เมอจะบรรเทาซงกายนนใหม ความสขบาง จงลบตวดวยฝามอ,เม อเราลบตวดวยฝามอ ขนทมรากเนาแลว ไดหลดออกจากกายรวงไป เพราะความเปนผมอาหารนอย.

(ตอจากน มเรองการบรสทธเพราะอาหารอยางเดยวกบการบรโภคผลกะเบา ตางกนแตแทน ผลกะเบา กลายเปน ถวเขยว, งา, ขาวสาร เทานน. พระองคไดทดลองเปลยนทก ๆ อยาง. เรองตงแตตนมา แสดงวาพระองคไดทรงเคยประพฤตวตรของเดยรถยทเรยกวาอตตกลมถานโยคแลว ทก ๆ อยาง สรปเรยกไดวาสวนสดฝายขางตง ทพระองคสอนใหเวน ในยคหลง. วตรเหลานสนนษฐานวา ทาทหลงการไปสานก ๒ ดาบส. ถาทหลงกตองกอนเบญจวคคยไปอยดวย ยตเปนอยางไรแลวแตจะวนจฉย เพราะระยะทาความเพยรนานถง ๖ ป ไดเหตผลเปนอยางไรโปรดเผยแผกนฟงดวย).

อปมาปรากฏแจมแจง ๑

ราชกมาร ! เรองประหลาดเกดมแกเรา : อปมาสามขอ เปนอศจรรย

ทไมเคยไดยนมาแลว มาแจมแจงแกเรา. (๑) ราชกมาร ! อปมาขอหนง วา เหมอนไมสดชมดวยยาง ทงเขา

ตดลงแชนาไว, ถาบรษตงใจวาเราจะนาไมสไฟอนบน มาสกบไมนนใหไฟเกด ปรากฏดงน, ราชกมาร ! ทานจะเขาใจวาอยางไร บรษนนจกถอไมสไฟอนบน มาสไฟใหเกดปรากฏขนไดหรอไม ?” “พระองคผเจรญ ! ไมไดเลย, เพราะเหตวาโนนเปน ไมสดชมดวยยาง ทงยงแชอยในนา เขาสตลอดกาลเพยงใด จกตองเหนดเหนอยคบแคนเปลาเพยงนน”. ราชกมาร ! ฉนใดกฉนนน สมณะหรอพราหมณพวกใด กายยงไมหลกออกจาก

๑. บาล โพธราชกมารสตร ราชวรรค ม.ม. ๑๓/๔๔๘/๔๙๒. และ สคารวสตร พราหมณวรรค ม.ม. มหาสจจกสตร มหายมกวรรค ม.ม

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๖๐

วตถกาม ใจกยงระคนดวยกเลสกามอนทาความพอใจ ความเยอใยความเมาหมก ความกระหาย ความรมรอน ในวตถกามทงหลาย, เขายงละไมไดยงรางบไมได ซงกเลสกามเหลานน, ทานสมณะหรอพราหมณเหลานน ถงจะไดเสวยทกขเวทนา อนกลาแขงเผดรอน เพราะการทาความเพยรกด หรอไมไดเสวยกด ยอมไมควร เพอเกดปญญารเหนอนไมมปญญาอนยงไปกวาไดเลย.ราชกมาร ! นเปนอปมา ทแรกทเปนอศจรรยทเราไมเคยไดยนมาแลวแตกอน ไดมาแจมแจงแกเราแลว.

(๒) อปมาขอสอง เปนอศจรรยทเราไมเคยไดยนมาแลว ไดมา แจมแจงแกเรา. ราชกมาร ! อปมาวาไมสดชมดวยยาง วางอยบนบก หาก บรษตงใจวา เราจกนาไมสไฟอนบนมาสกบไมนนใหไฟเกดปรากฏดงน, ทานจก เขาใจวาอยางไร บร ษนนจกถอเอาไมสไฟอนบนมาสใหเกดไฟปรากฏข นได หรอไม? “พระองคผเจรญ ! ไมไดเลย, เพราะเหตวาโนนเปนไมสดชมดวยยาง แมวางอยบนบก กจรง เขาจะสไปตลอดกาลเพยงใด กจะเหนดเหนอยคบแคนเปลา ตลอดกาลเพยงนน” ราชกมาร ! ฉนใดกฉนน น สมณะหรอพราหมณพวกใด มกายหลกออกจากวตถกามแลว แตใจยงระคนดวยกเลสกามอนทาความพอใจ ความเย อใย ความเมาหมก ความกระหายความรมรอน ในวตถกามทงหลาย, เขายงละไมได ระงบไมได ซงกเลสกามนน, สมณะหรอพราหมณเหลานนจะไดเสวยทกขเวทนาอนกลาแขง เผดรอน เพราะทาความเพยรกด หรอไมไดเสวยกด กไมควรเพอจะเกดปญญาร เหนอนไมมปญญาอนยงไปกวาไดเลย. ราชกมาร ! นเปนอปมาทสอง ทเปน อศจรรย อนเราไมเคยไดยนมาแลวแตกอน ไดมาแจมแจงแกเราแลว.

(๓) ราชกมาร ! อปมาขอสาม ทเปนอศจรรยอนเราไมเคยไดยนมาแลว

มาแจมแจงแกเรา. ราชกมาร ! อปมาวาไมแหงสนท ทงวางไวบนบก

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๖๑

ไกลจากนา, หากบรษตงใจวาเราจกนาไมสไฟอนบนมาสกบไมนน ใหไฟเกด ปรากฏขน ดงน, ราชกมาร ! ทานจะเขาใจวาอยางไร บรษนนจกนาไมสไฟ อนบนมาสกบไมนนใหไฟเกดปรากฏขนไดหรอไม? “พระองคผเจรญ ! ไดโดยแท, เพราะเหตวาโนนเปนไมแหงเกราะ ทงอยบนบกไกลจากนาดวย”.ราชกมาร ! ฉนใดกฉนนน สมณะหรอพราหมณพวกใด มกายละจากวตถกามแลว ทงใจกไมระคนอยดวย กเลสกาม อนทาความพอใจ ความเยอใย ความเมาหมก ความกระหาย ความ รมรอน ในวตถกามทงหลาย, เขาเปนผละได ระงบไดซงกเลสกามนน. สมณะ หรอพราหมณเหลานน จะไดเสวยทกขเวทนาอนกลาแขงเผดรอนเพราะทาความเพยรกด หรอไมไดเสวยกด ยอมควรเพอเกดปญญารเหนอนไมมปญญาอนยงไปกวา ได. ราชกมาร ! นเปนอปมาทสาม ทเปนอศจรรยอนเราไมเคยไดยนมาแลวแตกอน ไดมา แจมแจงกะเราแลว.

ทกรกรยา๑

(วาระท ๑) ราชกมาร ! ความคดขอนไดเกดขนแกเราวา ถากระไร เราพงขบฟนดวยฟนอดเพดานดวยล น ขมจตดวยจต บบใหแนนจนรอนจด ดท. ราชกมาร ! ครนเราคดดงนนแลว จงขบฟนดวยฟง อดเพดานดวยลน ขมจตดวยจต บบใหแนนจนรอนจดแลว เหง อไหลออกจากรกแรท งสอง , ราชกมาร !เปรยบเหมอนคนท แขงแรงจบคนกาลงนอยท ศรษะหรอทคอ บบ ใหแนนจนรอนจดฉะนน.ราชกมาร ! แตความเพยรทเราปรารภแลว จะได ยอหยอนกหาไม สตจะฟนเฟอนไปกหาไม,เปนแตกายกระสบกระสายไมสงบ เพราะกาลงความเพยรททนไดยากเสยดแทงเอา.

๑. บาล โพธราชกมารสตร ราช. ม.ม. ๑๓/๔๕๒/๔๙๕; สคารวสตร ม.ม. ความตอนน ปาสราสสตร ไมม.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๖๒

(วาระท ๒) ราชกมาร ! ความคดขอนไดเกดขนแกเราวา ถากระไร เราพงเพงฌานเอาการไมหายใจเปนอารมณเถด. ราชกมาร ! ครนคดดงนนแลว เราจงกลนลมหายใจออกเขาทงทางจมกและทางปาก. ครนเรากลนลมหายใจ ทงทางจมกและทางปาก เสยงลมออกทางชองหทงสองดงเหลอประมาณ เหมอน เสยงลมในสบแหงนายชองทองทสบไปสบมาฉะนน. ราชกมาร ! แตความเพยร ทเราปรารภแลว จะไดยอหยอนกหาไม สตจะฟนเฟอนไปกหาไม เปนแตกาย กระสบกระสายไมสงบ เพราะกาลงแหงความเพยรททนไดยากเสยดแทงเอา.

(วาระท ๓) ราชกมาร ! ความคดขอนไดเกดขนแกเราวา ถากระไร

เราพงเพงฌาน มการไมหายใจนนแหละ (ใหยงขน)๑ เปนอารมณเถด. ราชกมาร !ครนคดดงนนแลว เราจงกลนลมหายใจออกเขา ทงทางจมกทางปาก และทางชองหทงสองแลว. ราชกมาร ! ครนเรากลนลมหายใจออกเขาทงทางจมก ทางปากและทางชองหทงสองแลว ลมกลาเหลอประมาณ แทงเซาะขนไปทางบน กระหมอมเหมอนถกบรษแขงแรง เชอดเอาทแสกกระหมอมดวยมดโกนอนคม ฉะนน. ราชกมาร ! แตความเพยรทเราปรารภแลวจะไดยอหยอนกหาไม สตจะไดฟนเฟอนไปกหาไม เปนแตกายกระสบกระสายไมสงบ เพราะความเพยร ททนไดแสนยากเสยดแทงเอา.

(วาระท ๔) ราชกมาร ! ความคดขอนไดเกดขนแกเราวา ถากระไร เราพงเพงฌาน มการไมหายใจนนแหละ (ใหยงขนไปอก) เปนอารมณเถด. ราชกมาร ! ครนคดดงนนแลว เราไดกลนลมหายใจออกเขา ทงทางจมก ทางปากและทางชองหทงสองแลว. ราชกมาร ! ครนเรากลนลมหายใจออกเขา ทงทางจมกทางปากและทางชองหทงสองแลว รสกปวดศรษะทวไปทงศรษะ

๑. แปลกจากวาระทสองดวย เอว ศพท ๆ ทเดยว.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๖๓

เหลอประมาณเปรยบปานถกบรษแขงแรง รดศรษะเขาทงศรษะดวยเชอก มเกลยวอนเขมงฉะนน.ราชกมาร ! แตความเพยรทเราปรารภแลว จะได ยอหยอนกหาไม สตจะฟนเฟอนไปกหาไม เปนแตกายกระสบกระสายไมสงบ เพราะความเพยรททนไดแสนยากเสยดแทงเอา.

(วาระท ๕) ราชกมาร ! ความคดขอนไดเกดขนแกเราวา ถากระไร เราพงเพงฌานมการไมหายใจนนแหละ (ใหยงขนไปอก) เปนอารมณเถด. ราชกมาร ! ครนคดดงนนแลว เราไดกลนลมหายใจออกเขา ทงทางจมกและทางปาก และทางชองหทงสอง. ราชกมาร ! ครนเรากลนลมหายใจออกเขาทงทางจมก และทางปากและทางชองหทงสองแลว ลมกลาเหลอประมาณหวนกลบลงแทงเอา พนทอง ดจถกคนฆาโคหรอลกมอตวขยนของเขา เฉอนเนอพนทองดวยมด สาหรบเฉอนเนอโคอนคมฉะนน.ราชกมาร ! แตความเพยรของเราจะได ยอหยอนกหาไม สตจะไดฟนเฟอนไปกหาไม เปนแตกายกระสบกระสายไมสงบ เพราะกาลงแหงความเพยรททนไดแสนยากเสยดแทงเอา.

(วาระท ๖) ราชกมาร ! ความคดอนนไดเกดขนแกเราวา ถากระไร เราพงเพงฌานมการไมหายใจนนแหละ (ใหยงขนไปอก) เปนอารมณเถด. ราชกมาร ! ครนคดดงนนแลว เราไดกลนลมหายใจออกเขาไวทงทางจมกและทาง ปากและทางชองหทงสอง. ราชกมาร ! ครนเรากลนลมหายใจออกเขาไว ทงทางจมกทางปากและทางชองหทงสอง กเกดความรอนกลาขนทวกาย ดจถก คนแขงแรงสองคนชวยกนจบคนท กาลงนอยท แขนขางละคนแลว ยางรมไว เหนอหลมถานเพลงอนระอฉะนน. ราชกมาร !แตความเพยรทเราปรารภแลว จะไดยอหยอนกหาไม สตจะฟนเฟอนไปกหาไม เปนแตกายกระวนกระวายไมสงบ เพราะกาลงแหงความเพยรททนไดแสนยากเสยดแทงเอา.

โอ ราชกมาร ! พวกเทวดาเหนเราแลวพากนกลาววา พระสมณโคดม ทากาละเสยแลว,บางพวกกลาววา พระสมณโคดมไมใชทากาละแลว เปนแต

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๖๔

กาลงทากาละอย, บางพวกกลาววา ไมใชเชนนน จะวาพระสมณโคดม ทากาละแลวหรอกาลงทากาละอย กไมชอบทงสองสถาน พระสมณโคดมเปน พระอรหนต นนเปนการอยของทาน, การอยเชนนนเปนการอยของพระอรหนต ดงน.

(วาระท ๗) ราชกมาร ! ความคดอนนไดเกดขนแกเราวา ถากระไร เราพงปฏบตการอดอาหารโดยประการทงปวงเสย. ราชกมาร ! ครงนน พวกเทวดาเขามาหาเราแลวกลาววา “ทานผนรทกข ! ทานอยาปฏบตการอด อาหารโดยประการทงปวงเลย ถาทานจกปฏบตการอดอาหารโดยประการทงปวงไซร พวกขาพเจาจกแทรกโอชาอนเปนทพยลงตามขมขนของทาน ทานจกมชวตอยได ดวยโอชาทพยนน”. ราชกมาร ! ความคดนไดเกดขนแกเราวา เราปฏญญา การไมบรโภคอาหารดวยประการทงปวงดวยตนเอง ถาเทวดาเหลานแทรกโอชา อนเปนทพยลงตามขมขนแหงเราแลว ถาเราจะมชวตอย ดวยโอชาน น ขอนน จกเปนมสาแกเราไปดงน. ราชกมาร ! เราบอกหามกะเทวดาเหลานนวาอยาเลย.

ราชกมาร ! ความคดอนนไดเกดมแกเราวา ถากระไรเราบรโภค อาหารผอนใหนอยลงวนละฟายมอบาง เทาเยอถวเขยวบาง เทาเยอถวพบาง เทาเยอถวดาบาง เทาเยอในเมลดบวบางดงน. ราชกมาร ! เราไดบรโภค อาหารผอนนอยลง วนละฟายมอบาง เทาเย อถ วเขยวบาง เทาเย อถ วพบาง เทาเยอถวดาบาง เทาเยอในเมลดบวบาง แลว. ราชกมาร ! เมอเปนเชนนน รางกายของเราไดถงการซบผอมลงยงนก. เพราะโทษทเรามอาหารนอย อวยวะ ใหญนอยของเราเปนเหมอนเถาวลยอาสตกบรรพ หรอเถากาฬบรรพ, เนอ ทตะโพกทนงทบของเรา มสณฐานดงเทาอฐ, ขอกระดกสนหลงของเรา

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๖๕

ผดขนระกะราวกะเถาวลยวฏฏนาวล. ซโครงของเราโหรงเหรงเหมอนกลอน ศาลาอนเกาคราครา. ดาวคอดวงตาของเรา ถลมลกอยในกระบอกตา ดจเงา แหงดวงดาวทปรากฏอยในบอนาอนลกฉะนน, ผวหนงศรษะของเรา เหยวยน เหมอนนาเตาออนทตดมาแตยงสด ถกแดดเผาเหยวยนเชนเดยวกน. ราชกมาร ! เราคดวาจะจบพนทองครนจบเขากถกกงกระดกสนหลงตลอดไป, คดวาจะจบ กระดกสนหลง ครนจบเขากถกถงพนทองดวย. ราชกมาร ! ตถาคตคดจะถาย ปสสาวะหรออจจาระ กเซลมราบอย ณ ทนนเอง. ราชกมาร ! ตถาคตหวงจะ ใหกายมความสขบาง จงลบไปตามตวดวยฝามอ ขนมรากอนเนาหลดตกลง จากกาย.

โอ ราชกมาร ! มนษยทงหลายเหนเราแลวกลาววา พระสมณโคดม ดดาไป, บางพวกกลาววา พระสมณโคดมไมดา เปนแตคลาไป, บางพวก กลาววา จะดากไมเชง จะคลากไมเชง พระสมณโคดมมผวเผอดไปเทานน. ราชกมาร !ผวพรรณทเคยบรสทธ ผดผองของตถาคต มากลายเปนถกทาลาย ลงแลว เพราะความทตนมอาหารนอยนน.

ทรงกลบพระทนฉนอาหารหยาบ๑ ราชกมาร ! ความคดอนนไดเกดขนแกเราวา ในอดตกาลอนยาวยดกด

…ในอนาคตกาลอนยาวยดกด...แมในปจจบนนกด, สมณะหรอพราหมณเหลาใด ทไดเสวยทกขเวทนากลาแขงเผดรอนอนเกดจากการทาความเพยร อยางสงสด กเทาทเราไดเสวยอยน ไมยงไปกวานได, กแตวาเราหาอาจบรรลธรรมอนยง ของมนษย หรออลมรยญาณทศนวเศษ ดวยทกขเวทนาอนกลาแขงแสบเผดนไม. ชะรอยหนทางแหงการตรสรจกพงมโดยประการอน.

๑. โพธราชกมารสตร ราช ม.ม. ๑๓/๔๕๘/๕๐๔, และสคารวสตร พราหมณวรรค ม.ม. มหาสจจกสตร

มหายมกวรรค ม.ม.; ปาสราสสตร ไมม.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๖๖

ราชกมาร ! ความระลกอนนไดเกดขนแกเราวา เออกเรายงจาไดอย เม องานแรกนาแหงบดา เราน ง ณ รมไวหวามเงาเย นสนท มใจสงดแลว จากกามและอกศลธรรมท งหลาย บรรลปฐมฌานมว ตกวจาร มปตและสข อนเก ดแตว เวกแล วแลอย ชะรอยน นจ ก เป นทางแห งการตร ส ร บ าง ดงน . ราชกมาร ! วญญาณอนแลนไปตามความระลก ไดมแลวแกเราวา นแล แนแลว หนทางแหงการตรสรดงน.

ราชกมาร ! ความสงสยอนนไดเกดขนแกเราวา เราควรจะกลวตอ ความสขชนดทเวนจากกามและอกศลธรรมหรอไมหนอ? ราชกมาร ! ความแนใจ อนนไดเกดขนแกเราวา เราไมควรกลวตอสขอนเวนจากกามและอกศลทงหลาย. ราชกมาร ! ความคดไดมแกเราสบไปวา กความสขชนดนน คนทมรางกาย หวโหยเกนกวาเหตเชนน จะบรรลไดโดยงายไมไดเลย ถาไฉนเราพงกลนกน อาหารหยาบคอขาวสกและขนมสดเถด. ราชกมาร ! เราไดกลนกนอาหารหยาบ คอขาวสกและขนมสดแลว.

ภกษปญจวคคยหลก ๑

ราชกมาร ! เรานนไดกลนกนอาหารหยาบ คอขาวสกและขนมสดแลว. ราชกมาร ! กครงนนมภกษผเปนพวกกน ๕ รป (ปญจวคคย) เปนผคอยบารงเรา ดวยหวงอยวา พระสมณโคดมไดบรรลธรรมใด จกบอกธรรมนนแกเราทงหลาย. ราชกมาร ! ครนตถาคตกลนกนอาหารหยาบ คอขาวสกและขนมสดแลว ภกษผเปนพวกกน ๕ รปนน พากนหนายในเรา หลกไปเสย ดวยคดวา

๑. โพธราชกมารสตร ราช. ม.ม. ๑๓/๔๕๙/๕๐๕,และสคารวรสตร พราหมณวรรค ม.ม. มหาสจจกสตร มหายมกวรรค ม.ม. ปาสราสสตรไมม.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๖๗

พระสมณโคดมเปนคนมกมาก คลายความเพยรเวยนมาเปนคนมกมากเสยแลว ดงน.

ทรงตรตรกเพอตรสร ๑

ภกษ ท. ! ครงกอนแตการตรสร เมอเรายงเปน โพธสตว ยงไมได ตรสรน นเทยว ไดเกดความปรวตกข นวา อะไรหนอเปนรสอรอยในโลก? อะไรเปนโทษในโลก? อะไรเปนอบายเครองออกไปจากโลก?

ภกษ ท. ! ความรสกไดเกดขนแกเราวา สขโสมนสทปรารภโลกเกด ขนนเอง เปนรสอรอยในโลก. โลกทไมเทยง ทรมาน มการเปลยนแปลง เปนธรรมดานเอง เปนโทษในโลก. การนาออกเสยสนเชงซงความกาหนด ดวยอานาจความเพลนในโลกนเอง เปนอบายเครองออกไปจากโลกได.

ภกษ ท. ! ตลอดเวลาเพยงไร ทเรายงไมรจกรสอรอยของโลกวาเปน รสอรอย, ยงไมรจกโทษของโลกวาเปนโทษ, ยงไมรจกอบายเครองออกวา เปนอบายเครองออก ตามทเปนจรง, ตลอดเวลาเพยงนน เรายงไมรสกวาไดตรสร พรอมเฉพาะซงอนตตรสมมาสมโพธญาณ ในโลก พรอมทงเทวดา มาร พรหม หมสตว พรอมทงสมณพราหมณ เทวดา พรอมทงมนษย.

ภกษ ท. ! เมอใดแล เราไดรจกรสอรอยของโลกวาเปนรสอรอย ร จกโทษของโลกวาเปนโทษ ร จ กอบายเคร องออกวาเปนอบายเคร องออก ตามทเปนจรงดวยอาการอยางนแลว เมอนนเรารสกวาไดตรสรพรอมเฉพาะ ซงอนตตร สมมาสมโพธญาณ ในโลก พรอมทงเทวดา มาร พรหม หมสตว พรอมทง สมณพราหมณ เทวดา พรอมทงมนษย.

๑. ปฐมสตร สมโพธวรรค ตตยปณณาสก ตก. อ. ๒๐/๓๓๒/๕๔๓.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๖๘

กแหละญาณทศนะเครองรเครองเหนเกดขนแลวแกเราวา ความหลดพน ของเราไมกลบกาเรบ ชาตนเปนชาตสดทาย บดนภพเปนทเกดใหมมไดมอก ดงน.

ทรงเทยวแสวงเพอความตรสร๑

ภกษ ท. ! เราไดเทยวไปแลวเพอแสวงหา รสอรอย (คอเครองลอ ใจสตว) ของโลก. เราไดพบรสอรอยนนแลว. รสอรอยในโลกมประมาณเทาใด, เราเหนมนอยางดดวยปญญาของเรา เทานน.

ภกษ ท. ! เราไดเทยวไปแลวเพอแสวงหา (ใหพบ) โทษ (คอความ

รายกาจ) ของโลก.เราไดพบโทษของโลกนนแลว. โทษในโลกมเทาใด, เรา เหนมนอยางดดวยปญญาของเรา เทานน.

ภกษ ท. ! เราไดเทยวไปแลวเพอแสวงหาอบายเครองออกจากโลก ของโลก. เราไดพบอบายเครองออกนนแลว. อบายเครองออกจากโลกมอยเทาใด เราเหนมนอยางดดวยปญญาของเรา เทานน.

ภกษ ท. ! ตลอดเวลาเพยงไร ทเรายงไมรเทารสอรอยของโลก วาเปนรสอรอย (เครองลอใจสตว), ไมรจกโทษของโลกโดยความเปนโทษ, ไมรจก อบายเครองออกวาเปนอบายเครองออกตามทเปนจรง, ตลอดเวลาเพยง นนแหละ เรายงไมเปนผตรสรพรอมเฉพาะ ซงอนตตรสมมาสมโพธญาณในโลก พรอมทงเทวดา มาร พรหม ในหมสตวพรอมทงสมณพราหมณ เทวดา พรอม ทงมนษย.

๑. บาล ทตยสตร สมโพธวรรค ป.๓ ตก. อ.. ๒๐/๓๓๓/๕๕๔, บาลนและบาลตอไปททรงเลา นเอง แสดงชดเจนวาทาไมจงออกผนวช. คอทรงเหนวาถาไมออก กไมมโอกาสแสวงสงททรงประสงค จะร.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๖๙

ภกษ ท ! เมอใดแล เราไดรยงซงรสอรอยของโลกวาเปนรสอรอย, รโทษของโลกโดยความเปนโทษ, รอบายเครองออกของโลก วาเปนอบาย เครองออก ตามทเปนจรง, เมอนนแหละ เรารสกวาเปนผตรสรพรอมเฉพาะซง อนตตรสมมาสมโพธญาณ ในโลกพรอมทงเทวดา มาร พรหม หมสตว พรอม ทงสมณพราหมณ เทวดา พรอมทงมนษย.

กแหละญาณทศนะเครองรเครองเหนเกดขนแกเราวา ความหลดพน ของเราไมกลบกาเรบ,ชาตนเปนชาตสดทาย, บดนภพเปนทเกดใหมไมมอก, ดงน. ฯ

ทรงคอยควบคมวตก กอนตรสร ๑ ภกษ ท. ! ครงกอนแตการตรสร เมอเรายงไมไดตรสร ยงเปน

โพธสตวอย, ไดเกดความรสกอนนขนวา เราพงทาวตกทงหลายใหเปนสอง สวนเถด. ภกษ ท. ! เราไดทา กามวตก พยาปาทวตก วหงสาวตก สามอยางน ใหเปนสวนหนง, ไดทา เนกขมมวตก อพยาปาทวตก อวหงสาวตก สามอยางนใหเปนอกสวนหนงแลว.

ภกษ ท. ! เมอเราเปนผไมประมาท มเพยร มตนสงไปอยอยางน กามวตกเกดขน เรากรชดอยางนวา กามวตกเกดแกเราแลว, กามวตกนน ยอมเปนไปเพอเบยดเบยนตนบาง เบยดเบยนผอนบาง เบยดเบยนทงสองฝาย (คอทงตนและผอน) บาง, เปนไปเพอความดบแหงปญญา เปนฝกฝายแหง ความคบแคน ไมเปนไปพรอมเพอนพพาน. ภกษ ท. ! เมอเราพจารณา เหนอย ฯลฯ๒ อยางน กามวตกยอมถงซงอนตงอยไมได. ภกษ ท. ! เราไดละ และบรรเทากามวตกอนบงเกดขนแลวและบงเกดแลว กระทาใหสนสดไดแลว.

๑. เทวธาวตกกสตร สหนาทวรรค ม.ม. ๑๒/๒๓๒/๒๕๒, ตรสทเชตวน. ๒. เหนอยางน คอเหนอยางวามาแลว เชนมการเบยดเบยนตนเปนตน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๗๐

ภกษ ท. ! เมอเราเปนผไมประมาท มเพยร มตนสงไปอยอยางน พยาปาทวตก เกดขน เรากรชดอยางนวา พยาปาทวตกเกดแกเราแลว, กพยาปาทวตกนนยอมเปนไปเพอเบยดเบยนตนบาง เบยดเบยนผอนบาง เบยดเบยน ทงสองฝายบาง, เปนไปเพอความดบแหงปญญา เปนฝกฝายแหงความคบแคน ไมเปนไปพรอมเพอนพพาน. ภกษ ท. ! เมอเราพจารณาเหนอย ฯลฯ อยาง นพยาปาทวตกยอมถงซงอนตงอยไมได. ภกษ ท. ! เราไดละและบรรเทาพยาปาท- วตก อนบงเกดขนแลวและบงเกดแลว กระทาใหสนสดไดแลว.

ภกษ ท. ! เมอเราเปนผไมประมาท มเพยร มตนสงไปอยอยางน วห งสาวตกเกดข น เ รากร ช ดอยางน ว า วห งสาวตกเกดข นแกเ ราแลว , กวหงสาวตกนนยอมเปนไปเพอเบยดเบยนตนบาง เบยดเบยนผอนบาง เบยดเบยน ทงสองฝายบาง, เปนไปเพอความดบแหงปญญา เปนฝกฝายแหงความคบแคน ไมเปนไปพรอมเพอนพพาน. ภกษ ท. ! เมอเราพจารณาเหนอย ฯลฯ อยางน วหงสาวตกยอมถงซงอนตงอยไมได. ภกษ ท. ! เราไดละและบรรเทาวหงสาวตก อนบงเกดขนแลวและบงเกดแลวกระทาใหสนสดไดแลว.

ภกษ ท. ! ภกษตรกตามตรองตามถงอารมณใด ๆ มาก จตยอมนอม ไปโดยอาการอยางน น ๆ ถาภกษตรกตามตรองตามถงกามวตกมาก กเปน อนวาละเนกขมมวตกเสย กระทาแลวอยางมากซงกามวตก; จตของเธอนน ยอมนอมไปเพอความตรกในกาม. ถาภกษตรกตรองตามถงพยาปทวตกมาก กเปนอนวาละอพยาปาทวตกเสย กระทาแลวอยางมากซงพยาปาทวตก, จตของ เธอนนยอมนอมไปเพอความตรกในการพยาบาท. ถาภกษตรกตามตรองตามถง วหงสาวตกมาก กเปนอนวาละอวหงสาวตกเสย กระทาแลวอยางมากซงวหงสาวตก, จตของเธอนนยอมนอมไปเพอความตรกในการทาสตวใหลาบาก.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๗๑

ภกษ ท. ! เปรยบเหมอนในคราวฤดสารท คอเดอนสดทายแหงฤดฝน คนเลยงโคตองเลยงฝงโคในทแคบเพราะเตมไปดวยขาวกลา เขาตองตตอนหามกน ฝงโคจากขาวกลานนดวยทอนไม เพราะเขาเหนโทษคอการถกประหาร การถก จบกม การถกปรบไหม การตเตยน เพราะมขาวกลาน นเปนเหต ขอนฉนใด, ภกษ ท. ! ถงเรากฉนนน ไดเหนแลวซงโทษความเลวทรามเศราหมองแหง อกศลธรรมทงหลาย, เหนอานสงสในการออกจากกาม ความเปนฝกฝายของความ ผองแผวแหงกศลธรรมทงหลาย.

ภกษ ท. ! เมอเราเปนผไมประมาท มเพยร มตนสงไปอยอยางน เนกขมมวตกยอมเกดขน.๑ อพยาปาทวตกยอมเกดขน.... อวหงสาวตกยอม เกดขน. เรายอมรแจงชดวา อวหงสาวตกเกดขนแกเราแลว, กอวหงสาวตกนน ไมเปนไปเพอเบยดเบยนตน เบยดเบยนผอน หรอเบยดเบยนทงสองฝาย, แตเปนไปพรอมเพอความเจรญแหงปญญา ไมเปนฝกฝายแหงความคบแคน เปนไปพรอมเพอนพพาน. แมเราจะตรกตามตรองตามถงอวหงสาวตกนน ตลอดคน กมองไมเหนภยทจะเกดขนเพราะอวหงสาวตกนนเปนเหต. แมเราจะ ตรกตามตรองตามถงอวหงสาวตกนนตลอดวน, หรอตลอดทงกลางคนกลางวน กมองไมเหนภยอนจะเกดขนเพราะอวหงสาวตกนนเปนเหต.

ภกษ ท. ! เพราะเราคดเหนวา เมอเราตรกตามตรองตามนานเกนไปนก กายจะเมอยลา, เมอกายเมอยลา จตกออนเพลย, เมอจตออนเพลย จตกหางจากสมาธ, เราจงไดดารงจตใหหยดอยในภายใน กระทาใหมอารมณ อนเดยวตงมนไว ดวยหวงอยวา จตของเราอยาฟงขนเลย ดงน.

๑. ทละดวยจดน หมายความวาตรสทละวตก แตคาตรสเหมอนกนหมด ผดแตชอเทานน, ทก ๆ วตก มเนอความอยางเดยวกน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๗๒

ภกษ ท. ! ภกษตรกตามตรองตามถงอารมณใด ๆ มาก จตยอมนอมไป โดยอาการอยางนน ๆ. ถาภกษตรกตามตรองตามถงเนกขมมวตกมาก กเปนอนวา ละกามวตกเสย กระทาแลวอยางมากซงเนกขมมวตก ; จตของเธอนนยอมนอมไป เพอความตรกในการออกจากกาม. ฯ ถาภกษตรกตามตรองตามถงอพยาปาท- วตกมาก กเปนอนวาละพยาปาทวตกเสย กระทาแลวอยางมากในอพยาปาทวตก จตของเธอนนยอมนอมไปเพอความตรกในการไมพยาบาท. ถาภกษตรกตาม ตรองตามถงอวหงสาวตกมาก กเปนอนวาละวหงสาวตกเสย กระทาแลวอยางมากใน อวหงสาวตก. จตของเธอนนยอมนอมไปเพอความตรกในการไมยงสตวใหลาบาก.

ภกษ ท. ! เปรยบเหมอนในเดอนสดทายแหงฤดรอน ขาวกลาทงหมด เขาขนนาไปในบานเสรจแลว๑ คนเลยงโคพงเลยงโคได. เมอเขาไปพกใตรมไม หรอไปกลางทงแจง ๆ พงทาแตความกาหนดวา นนฝงโคดงน (กพอแลว) ฉนใด, ภกษ ท. ! ถงภกษกเพยงแตทาความระลกวา นนธรรมทงหลายดงน (กพอแลว) ฉนนนเหมอนกน.

ภกษ ท. ! ความเพยรเราไดปรารภแลวไมยอหยอน สตเราไดดารง ไ ว แ ล ว ไ ม ฟ น เ ฟ อนกายสงบระ ง บ ไม ก ร ะส บก ร ะส า ย จ ตต ง ม นม อ า รมณ อนเดยวแลว. ภกษ ท. ! เรานน เพราะสงดจากกามและอกศลธรรมทงหลาย ไ ด เ ข า ถ ง ป ฐ มฌาน ม ว ต ก ว จ า ร ม ป ต แ ล ะ ส ข เ ก ด แ ต ว เ ว ก แ ล ว แ ล อ ย . (คาตอไปนเหมอนในตอนทกลาวดวยการตรสร ขางหนา ). ฯ

๑. คาแปลตรงน ขาพเจาถอเอาตามทไดสอบสวนสนนษฐานแลว คอฉบบบาลเปน สพพปสเสส คามนตสมภเวส มผแปลกนตาง ๆ ตามแตจะใหคลายรปศพทเพยงใด. ขาพเจาเหนวาตองแกบาล น น เป น สพ พสส เ สส จ ง จะ ได ค วาม เพ ราะอร รถกถาแก ค าหล ง ไ ว ด ง น คามน ตสม ภ เ วสต คามนตอาหเฎส ฯ ปปญจ. ๒/๑๑๑. ขอจงใครครวญดวย. บาลคอพระไตรปฎกเลม ๑๒ หนา ๒๓๖ บรรทด ๖ นบลง.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๗๓

ทรงกาหนดสมาธนมต กอนตรสร๑ อนรทธะ ท. ! นมตนนแหละ เธอพงแทงตลอดเถด. แมเราเมอ

ครงกอนแตการตรสรยงไมไดตรสร ยงเปนโพธสตวอย กจาแสงสวางและการ เหนรปทงหลายได. ตอมาไมนาน แสงสวางและการเหนรปของเรานน ๆ ได หายไป.เกดความสงสยแกเราวา อะไระเปนเหต อะไรเปนปจจย ททาใหแสงสวางและ การเหนรปนนหายไป? อนรทธะ ท. ! เมอคดอย กเกดความร (ดงตอไปน) วา : -

วจกจฉา (ความลงเล) แล เกดขนแกเราแลว, สมาธของเราเคลอนแลว, กเพราะมวจกจฉาเปนตนเหต. ครนสมาธเคลอนแลว แสงสวางและการเหนรป ยอมหายไป. เราจกกระทาโดยประการทวจกจฉาจะไมบงเกดขนแกเราไดอก… ฯลฯ. (มคาระหวางนเหมอนทอนตน ไมมผด ทกตอน ตงแตคาวาอนรทธะ ท ! มา )

อมนสการ (ความไมทาไวในใจ คอไมใสใจ) แล เกดขนแกเราแลว, สมาธของเราเคลอนแลว กเพราะมอมนสการเปนตนเหต. ครนสมาธเคลอนแลว แสงสวางและการเหนรป ยอมหายไป.เราจกกระทาโดยประการทวจกจฉาและ อมนสการจะไมเกดขนแกเราไดอก.

ถนมทธะ (ความเคลมและงวงงน) แล เกดขนแกเราแลว, สมาธของเราเคลอนแลวเพราะมถนมทธะเปนตนเหต. ครนสมาธเคลอนแลว แสงสวางและการเหนรปยอมหายไป. เราจกกระทาโดยประการทวจกจฉาและ อมนสการ, และถนมทธะ จะไมบงเกดขนแกเราไดอก.

๑. บาล อปกกเลสสตร สญญตวรรค อปร. ม. ๑๔/๓๐๒/๔๕๒. ตรสแกพระเถระ ๓ รป คออนรทธะ นนทยะ กมพละ, ทรงอาลปนะวา อนรทธทงหลาย ! พระบาลตอนนผศกษาควรใครครวญเปนพเศษ, เฉพาะอยางยงสาหรบนกศกษาสมาธภาวนา.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๗๔

ฉมภตตตะ (ความสะดงหวาดเสยว) แล บงเกดขนแกเราแลว, สมาธของเราเคลอนแลวเพราะมฉมภตตตะเปนตนเหต. ครนสมาธเคลอนแลว แสงสวางและการเหนรปยอมหายไป. เหมอนบรษเดนทางไกล เกดผมงหมาย เอาชวตขนทงสองขางทาง ความหวาดเสยวยอมเกดแกเขาเพราะขอนนเปนเหต ฉะนน. เราจกกระทาโดยประการทวจกจฉา, อมนสการ, ถนมทธะ, และ ฉมภตตตะ จะไมเกดแกเราไดอก.

อพพละ (ความตนเตน) แล เกดขนแกเราแลว, สมาธของเรา เคลอนแลว เพราะมอพพละนนเปนตนเหต. เมอสมาธเคลอนแลว แสงสวางและ การเหนรปยอมหายไป. เหมอนบรษแสวงหาอยซงขมทรพยขมเดยว เขาพบ พรอมกนคราวเดยวตงหาขม ความตนเตนเกดขนเพราะการพบนนเปนเหต ฉะนน เราจกกระทาโดยประการทวจกจฉา, อมนสการ, ถนมทธะ, ฉมภตตตะ และ อพพละ จะไมเกดแกเราไดอก.

ทฏลละ (ความคะนองหยาบ) แล เกดขนแกเราแลว, สมาธของเรา เคลอนแลว เพราะมทฏลละนนเปนตนเหต. เมอสมาธเคลอนแลว แสงสวาง และการเหนรปยอมหายไป. เราจกกระทาโดยประการทวจกจฉา, อมนสการ, ถนมทธะ, ฉมภตตตะ, อพพละ, และทฏลละ จะไมเกดแกเราไดอก.

อจจารทธวรยะ (ความเพยรทปรารภจดจนเกนไป) แล เกดขน แกเราแลว, สมาธของเราเคลอนแลว เพราะมอจจารทธวรยะนนเปนตนเหต. เมอ สมาธเคลอนแลว แสงสวางและการเหนรปยอมหายไป. เปรยบเหมอนบรษจบนก กระจาบดวยมอทงสองหนกเกนไป นกนนยอมตายในมอ ฉะนน. เราจกกระทา โดยประการทวจกจฉา, อมนสการ, ถนมทธะ, ฉมภตตตะ, อพพละ, ทฏลละ, และอจจารทธวรยะ จะไมเกดแกเราไดอก.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๗๕

อตลนวรยะ (ความเพยรทยอหยอนเกนไป) แล เกดขนแกเราแลว, สมาธของเราเคลอนแลว เพราะมอตลนวรยะนนเปนตนเหต. เมอสมาธเคลอนแลว แสงสวางและการเหนรปยอมหายไป.เปรยบเหมอนบรษจบนกกระจาบหลวมมอ เกนไป นกหลดขนจากมอบนหนเสยได ฉะนน. เราจกกระทาโดยประการท วจกจฉา, อมนสการ, ถนมทธะ, ฉมภตตตะ, อพพละ, ทฏลละ, อจจารทธวรยะ และอตลนวรยะ จะไมเกดแกเราไดอก.

อภชปปา (ความกระสนอยาก) แล เกดขนแกเราแลว, สมาธของเรา เคลอนแลว เพราะมอภชปปาเปนตนเหต. เมอสมาธเคลอนแลว แสงสวางและ การเหนรปยอมหายไป. เราจกกระทาโดยประการทวจกจฉา, อมนสการ, ถนมทธะ, ฉมภตตตะ, อพพละ, ทฏลละ, อจจารทธวรยะ, อตลนวรยะและอภชปปาจะ ไมเกดขนแกเราไดอก.

นานตตสญญา (ความใสใจไปในสงตาง ๆ) แล เกดขนแกเราแลว, สมาธของเราเคลอนแลว เพราะมนานตตสญญานนเปนตนเหต. เมอสมาธ เคลอนแลว แสงสวางและการเหนรปยอมหายไป. เราจกกระทาโดยประการท วจกจฉา, อมนสการ, ถนมทธะ , ฉมภตตตะ , อพพละ , ทฏลละ , อจจารทธวรยะ, อตลนวรยะ,อภชปปา, และนานตตสญญา จะไมเกดแกเรา ไดอก.

รปาน อตนชฌายตตตะ (ความเพอตอรปทงหลายจนเกนไป) แล เกดขนแกเราแลว, สมาธของเราเคลอนแลว เพราะมอตนชฌายตตตะเปนตนเหต. เมอสมาธเคลอนแลว แสงสวางและการเหนรปยอมหายไป. เราจกกระทา โดยประการทวจกจฉา, อมนสการ, ถนมทธะ, ฉมภตตตะ, อพพละ, ทฏลละ, อจจารทธวรยะ, อตลนวรยะ, อภชปปา, นานตตสญญา, และ รปาน อตนชฌายตตตะ จะไมเกดแกเราไดอก.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๗๖

ดกอนอนรทธะ ท. ! เรารแจงชดวจกจฉา (เปนตนเหลานน) วาเปน อปกเลสแหงจตแลว จงละแลวซงวจกจฉา (เปนตนเหลานน) อนเปนอปกเลส แหงจต เสย.

ดกอนอนรทธะ ท. ! เรานนเมอไมประมาท มเพยร มตนสงไปอย ยอมจาแสงสวางได แตไมเหนรป (หรอ) ยอมเหนรป แตจาแสงสวางไมได เปนดงนทงคนบาง ทงวนบาง ทงคนและทงวนบาง.ความสงสยเกดแกเราวา อะไรเปนเหตเปนปจจย ทเราจาแสงสวางได แตไมเหนรป (หรอ) เหนรป แตจาแสงสวางไมได ทงคนบาง ทงวนบาง ทงคนและทงวนบาง?

ดกอนอนรทธะ ท. ! ความรไดเกดแกเราวา สมยใดเราไมทา รปนมต ไวในใจ แตทาโอภาสนมต ไวในใจ สมยน นเรายอมจาแสงสวางได แตไม เหนรป.สมยใดเราไมทาโอภาสนมตไวในใจแตทารปนมตไวในใจ, สมยนน เรายอมเหนรปแตจาแสงสวางไมได ตลอดทงคนบาง ตลอดทงวนบางตลอดทงคน และทงวนบาง.

ดกอนอนรทธะ ท. ! เราเปนผไมประมาท มเพยร มตนสงไปอย ยอมจาแสงสวางไดนดเดยวเหนรปกนดเดยวบาง, จาแสงสวางมากไมมประมาณ เหนรปกมากไมมประมาณบาง ความสงสยเกดแกเราวา อะไรเปนเหตเปนปจจย ท เราจาแสงสวางไดนดเดยงเหนรปกนดเดยวบาง, จาแสงสวางไดมากไมมประมาณ เห นร ปก มากไม ม ประมาณตลอดท งค นบ างตลอดท งว นบ าง ตลอดท งค น และทงวนบาง?

ดกอนอนรทธะ ท. ! ความรไดเกดแกเราวา สมยใดสมาธของเรานอย สมยนนจกขกมนอย, ดวยจกขอนนอย เราจงจาแสงสวางไดนอย เหนรปกนอย. สมยใดสมาธของเรามากไมมประมาณ สมยนนจกขของเรากมาก ไมมประมาณ, ดวยจกขอนมากไมมประมาณนน เราจงจาแสงสวางไดมากไมมประมาณ เหนรป ไดมากไมมประมาณ, ตลอดคนบาง ตลอดวนบาง ตลอดทงคนทงวนบาง.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๗๗

ดกอนอนรทธะ ท. ! ในกาลทเรารแจงวา (ธรรมม) วจกจฉา (เปนตนเหลานน) เปนอปกเลสแหงจตแลว และละมนเสยไดแลว กาลนนยอม เก ดความร ส ก ข นแก เราว า อ ปก เลสแห งจ ตของเราเหล าใด อ ปก เลสน น ๆ เราละไดแลว, เดยวน เราเจรญแลวซง สมาธโดยวธสามอยาง.

ดกอนอนรทธะ ท. ! เราเจรญแลว ซงสมาธอนมวตกวจาร, ซงสมาธ อนไมมวตก แตมวจารพอประมาณ, ซงสมาธอนไมมวตกไมมวจาร, ซงสมาธ อนมปต, ซงสมาธอนหาปตมได, ซงสมาธอนเปนไปกบดวยความยนด, และสมาธอนเปนไปกบดวยอเบกขา. ดกอนอนรทธะ ท. ! กาลใดสมาธอนมวตก มวจาร (เปนตนเหลานนทง ๗ อยาง) เปนธรรมชาตอนเราเจรญแลว, กาลนน ญาณเปนเครองร เครองเหนเกดขนแลวแก เราวา “วมตของเราไมกลบกาเรบ , ชาตนเปนชาตสดทาย, บดนภพเปนทเกดใหมไมมอก” ดงน.๑ ฯ

ทรงกนจตจากกามคณในอดต กอนตรสร๒ ภกษ ท. ! ครงกอนแตการตรสร เมอเรายงไมไดตรสร ยงเปนโพธสตว

อย มความรสกเกดขนวา กามคณหาทเปนอดต ทเราเคยสมผสมาแลวแตกอน

๑. สมาธเจดอยางในทน คงเปนของแปลกและยากทจะเขาใจสาหรบนกศกษาทว ๆ ไป เพราะแมแตใน อรรถกถาของพระบาลน กแกไวไมละเอยด ทานแกไวดงน :- (สมาธทมทงวตกและวจารทานไมแก เพราะไดแกปฐมฌานนนเอง จะโดยจตกกนยหรอปญจกนยกตาม). สมาธ ทไมมวตก แตมวจารพอประมาณ ไดแก ทตยฌาน สมาธในปญจกนย. สมาธทไมมวตกไมมวจาร ไดแกฌานทงสามเบองปลายทงในจตกกนย และปญจกนย. สมาธมปต ไดแกทกตกฌานสมาธ. สมาธไมมปต ไดแกทกทกฌานสมาธ. สมาธ เปนไปกบดวยความยนดไดแกตกจตกกฌานสมาธ. สมาธเปนไปกบดวยอเบกขา ไดแกจตตถฌานแหง จตกกนย หรอปญจมฌานแหงปญจกนย. --ปปญจ. ภ. ๓. น. ๖๑๔. ผปรารถนาทราบรายละเอยด พงศกษาจากตาราหรอผรสบไป. สมาธเหลานตามอรรถกถา กลาววาทรงเจรญในคนวนตรสรทมหาโพธ. ๒. บาล จตตถสตร โลกกามคณวรรค สฬา, ส. ๑๘/๑๒๑/๑๗๓.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๗๘

ไดดบไปแลวเพราะความแปรปรวนกจรงแตโดยมากจตของเราเมอจะแลน กแลน ไปสกามคณเปนอดตนน, นอยนกทจะแลนไปสกามคณในปจจบนหรออนาคต ดงน. ภกษ ท. ! ความตกลงใจไดเกดขนแกเราสบไปวา ความไมประมาทและสต เปนสง ซ งเราผ หวงประโยชนแกตนเองพงกระทาใหเปน เคร องปองกนจต ในเพราะ กามคณหาอนเปนอดต ทเราเคยสมผสมาและดบไปแลวเพราะความแปรปรวนนน.

ภกษ ท. ! เพราะเหตนน ในเรองน, แมจตของพวกเธอทงหลาย เม อจะแลน กคงแลนไปในกามคณหาอนเปนอดต ทพวกเธอเคยสมผสมาและ ดบไปแลวเพราะความแปรปรวน (เหมอนกน)โดยมาก, นอยนกทจะแลนไป สกามคณในปจจบนหรออนาคต. ภกษ ท. ! เพราะเหตนน ในเรองน ความไมประมาทและสต จงเปนสงทพวกเธอผหวงประโยชนแกตวเอง พงกระทาให เปนเครองปองกนจต ในเพราะเหตกามคณหาอนเปนอดต ทพวกเธอเคยสมผสมา และดบไปแลว เพราะความแปรปรวนนน.

ทรงคนวธแหงอทธบาท กอนตรสร ๑

ภกษ ท. ! ครงกอนแตการตรสร เมอเรายงไมไดตรสร ยงเปน

โพธสตวอย มความสงสยเกดข นวา อะไรหนอ เปนหนทาง เปนขอปฏบต เพอความเจรญแหงอทธบาท?

ภกษ ท. ! ความรขอนเกดขนแกเราวา ภกษ๒ นน ๆ ยอมเจรญ

๑. ปฐมสตร อโยคฬวรรค มหาวาร. ส.๑๙/๓๖๒/๑๒๐๕. ๒. นกบวชชนดภกษนน มอยกอนพระองคอบต.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๗๙

อทธบาท อนประกอบพรอมดวยธรรมเครองปรงแตงอนม สมาธสมประยตตดวย ฉนทะเปนประธาน วา ดวยอาการอยางน ๆ ฉนทะของเรายอมม ความ หดเหยวจกไมม ความหยดนง, ความหดอยในภายใน และความฟงไปในภายนอก กจกไมม, และเราเปนผมสญญาในกาลกอนและเบองหนาอยดวย กอนน เปนเชนใด ตอไปกเชนนน, ตอไปเปนเชนใด กอนนกเชนนน เบองลาง เชนใด เบองบนกเชนนน, เบองบนเชนใด เบองลางเชนนน. กลางคนเหมอน กลางวน กลางวนเหมอนกลางคน: เธอยอมอบรมจตอนมแสงสวางดวยทงจต อนเปดแลว ไมมอะไรพวพน ใหเจรญอยดวยอาการอยางน.

(ขอตอไปอก ๓ ขอกเหมอนกน แปลกแตชอแหงอทธบาท เปนวรยะ จตตะ วมงสา, เทานน พระองคทรงพบการเจรญอทธบาท ดวยวธคดคน อยางน).

ทรงคดคนเรองเบญจขนธ กอนตรสร๑

ภกษท ท. ! ครงกอนแตการตรสร เมอเรายงไมไดตรสร ยงเปน โพธ ส ตว อย ความสงสยไดเก ดข นแก เราว า อะไรหนอ เป นรสอรอยของร ป , อะไรเปนโทษของรป, อะไรเปนอบายเครองพนไปไดจากรป? อะไรหนอเปน รสอรอยของเวทนา...สญญา...สงขาร...วญญาณ, อะไรเปนโทษของเวทนา สญญา...สงขาร...วญญาณ, อะไรเปนอบายเครองพนไปไดจากเวทนา... สญญา...สงขาร...วญญาณ?

ภกษ ท. ! ความรขอนไดเกดขนแกเราวา สขโสมนสใด ๆ ทอาศย รปแลวเกดขน สขและโสมนสนนแลเปน รสอรอยของรป; รปไมเทยงเปน

๑. บาล ปญจมสตร ภารวรรค ขนธ. ส. ๑๗/๓๔/๕๙.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๘๐

ทกข มการแปรปรวนเปนธรรมดา ดวยอาการใด อาการนนเปนโทษของรป, การนาออกเสยได ซงความกาหนดดวยอานาจความพอใจ การละความกาหนด ดวยอานาจความพอใจ ในรปเสยได นนเปน อบายเครองออกไปพนจากรปได.

(ในเวทนา...สญญา...สงขาร...วญญาณ กนยเดยวกน). ภกษ ท. ! ตลอดเวลาเพยงไร ทเรายงไมรจกรสอรอยของอปาทาน-

ขนธท งหาวาเปนรสอรอย ไมร จ กโทษวาเปนโทษ ไมร จกอบายเคร องออกวา เปนอบายเครองออก ตามทเปนจรง, ตลอดเวลาเพยงนน เรายงไมรสกวาไดตรสร พรอมเฉพาะซงอนตตรสมมาสมโพธญาณ ในโลกนพรอมทงเทวดา มาร พรหม หมสตวพรอมทงสมณพราหมณ เทวดา พรอมทงมนษย.

ภกษ ท. ! เมอใดแล เรารจกรสอรอยของอปาทานขนธทงหาวาเปน รสอรอย ร จ กโทษวาเปนโทษ ร จ กอบายเคร องออกวาเปนอบายเคร องออก ตามเปนจรง, เมอนน เรากไดตรสรพรอมเฉพาะซงอนตตรสมมาสมโพธญาณ ในโลกพรอมทงเทวดา มาร พรหม หมสตว พรอมทงสมณพราหมณ เทวดา พรอมทงมนษย.

กแหละญาณทศนะเครองรเครองเหน เกดขนแลวแกเราวา ความ หลดพนของเราไมกลบกาเรบ, ชาตนเปนชาตสดทาย, บดนภพเปนทเกดใหม มไดมอก, ดงน.

ทรงแสวงเนองดวยเบญจขนธ กอนตรสร๑

ภกษ ท. ! เราไดเทยวแสวงหาแลวซง รสอรอยของรป, เราไดพบ รสอรอยของรปนนแลว, รสอรอยของรปมประมาณเทาใด เราเหนมนแลว เปนอยางด ดวยปญญาของเรา มประมาณเทานน.

๑. บาล ฉฏฐสตร ภารวรรค ขนธ. ส.๑๗/๓๖/๖๑.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๘๑

ภกษ ท. ! เราไดเทยวแสวงหาใหพบ โทษของรป, เราไดพบโทษ ของรปนนแลว. โทษของรปมประมาณเทาใด เราเหนมนแลวเปนอยางดดวยปญญา ของเรา เทานน.

ภกษ ท. ! เราไดเทยวแสวงหาแลว ซงอบายเปนเครองออกจากรป, เราไดพบอบายเครองออกจากรปนนแลว. อบายเครองออกจากรปมประมาณเทาใด เราเหนมนแลวเปนอยางด ดวยปญญาของเรา เทานน.

(ในเวทนาและสญญา สงขาร วญญาณ กมนยอยางเดยวกน. และ ตอนทายกมวา ยงไมพบโทษของรปเปนตนเพยงใด ยงไมชอวาไดตรสรเพยงนน. ตอเมอทรงพบแลวจงชอวาตรสร และมชาตสนแลว ภพใหมไมมอกตอไป เหมอนกนทก ๆ สงท พระองคทรงคน ซงยงมอก ๓ อยางคอเร องธาต ๔, เรอง อายตนะ ๖, เหนวาอาการเหมอนกนหมดตางกนแตเพยงชอจงไมนามาใสไว ในทนดวย).

ทรงคนลกโซแหงทกข กอนตรสร ๑

ภกษ ท. ! ครงกอนแตการตรสร เมอเรายงไมไดตรสร ยงเปน โพธสตวอย, ไดเกดความรสกอนนขนวา “สตวโลกนหนอ ถงทวแลวซง ความยากเขญ ยอมเกด แก ตาย จต และบงเกดอก, กเมอสตวโลกไมรจก อบายเครองออกไปพนจากทกขคอชรามรณะแลว การออกจากทกข คอชรามรณะ นจกปรากฏขนไดอยางไร”.

ภกษ ท. ! ความฉงนนไดเกดขนแกเราวา “เมออะไรมอยหนอ ชรามรณะจงไดม : ชรามรณะมเพราะปจจยอะไรหนอ”.

๑. ทสมสตร พทธวรรค อภสมยสยตต นทาน. ส. ๑๖/๑๑/๒๖.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๘๒

ภกษ ท. ! ไดเกดความรสกดวยปญญา, เพราะการคดโดยแยบคาย, แกเราวา “เพราะชาต นเองมอย ชรามรณะจงไดม : ชรามรณะมเพราะชาต เปนปจจย ;

- เพราะ ภพ นเองมอย ชาตจงไดม : ชาตมเพราะภพเปนปจจย; - เพราะ อปาทาน นเอง มอย ภพจงไดม : ภพมเพราะอปาทาน

เปนปจจย , - เพราะ ตณหา นเองมอย อปาทานจงไดม : อปาทานมเพราะตณหา

เปนปจจย , - เพราะ เวทนา นเองมอย ตณหาจงไดม : ตณหามเพราะเวทนา

เปนปจจย , - เพราะ ผสสะ นเองมอย เวทนาจงไดม : เวทนามเพราะผสสะ

เปนปจจย , - เพราะ สฬายตนะ นเองมอย ผสสะจงไดม : ผสสะมเพราะสฬายตนะ

เปนปจจย , - เพราะ นามรป นเองมอย สฬายตนะจงไดม : สฬายตนะม

เพราะนามรปเปนปจจย , - เพราะ วญญาณ นเองมอย นามรปจงไดม : นามรปมเพราะ

วญญาณเปนปจจย , - เพราะ สงขาร นเองมอย วญญาณจงไดม : วญญาณมเพราะ

สงขารเปนปจจย , - เพราะ อวชชา นเองมอย สงขารจงไดม : สงขารมเพราะอวชชา

เปนปจจย; ดงน : เพราะอวชชาเปนปจจย จงเกดสงขาร , เพราะสงขาร เปนปจจย จงเกดวญญาณ, เพราะวญญาณเปนปจจย จงเกดนามรป, เพราะ นามรปเปนปจจย จงเกดสฬายตนะ. เพราะสฬายตนะเปนปจจย จงเกดผสสะ,

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๘๓

เพราะผสสะเปนปจจย จงเกดเวทนา, เพราะเวทนาเปนปจจย จงเกดตณหา. เพราะตณหาเปนปจจย จงเกดอปาทาน, เพราะอปาทานเปนปจจย จงเกดภพ, เพราะภพเปนปจจย จงเกดชาต, เพราะชาตเปนปจจย จงมชรามารณะ โสกปรเทวทกขโทมนสอปายาส. ความเกดขนพรอมแหงกองทกขทงสน ยอมมไดดวยอาการอยางน.

ภกษ ท. ! ดวงตา ญาณ ปญญา วชชา แสงสวาง ในสงทเรา ไมเคยฟงมาแตกอน ไดเกดข นแลวแกเราวา ความเกดข นพรอมแหงทกข ! ความเกดขนพรอม ! ยอมมดวยอาการอยางน.

.... .... .... ภกษ ท. ! ความฉงนไดมแกเราอกวา “เมออะไรไมมหนอ ชรามรณะ

จงไมม : เพราะอะไรดบไปหนอ ชรามรณะจงดบไป”. ภกษ ท. ! เพราะการคดโดยแยบคาย, ไดเกดความรสกดวยปญญา

แกเราวา “เพราะชาตนเองไมม ชรามรณะจงไมม : ชรามรณะดบ เพราะ ชาตดบ,

- เพราะภพ นเองไมม ชาตจงไมม : ชาตดบเพราะภพดบ, - เพราะอปาทาน นเองไมม ภพจงไมม : ภพดบเพราะอปาทานดบ, - เพราะตณหา นเองไมม อปาทานจงไมม : อปาทานดบ เพราะ

ตณหาดบ, - เพราะเวทนา นเองไมม ตณหาจงไมม : ตณหาดบเพราะเวทนาดบ, - เพราะผสสะ นเองไมม เวทนาจงไมม : เวทนาดบเพราะผสสะดบ, - เพราะสฬายตนะ นเองไมม ผสสะจงไมม : ผสสะดบ เพราะ

สฬายตนะดบ, - เพราะนามรป นเองไมม สฬายตนะจงไมม : สฬายตนะดบ เพราะ

นามรปดบ,

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๘๔

- เพราะวญญาณ นเองไมม นามรปจงไมม : นามรปดบ เพราะ วญญาณดบ ,

- เพราะสงขาร นเองไมม วญญาณจงไมม : วญญาณดบ เพราะ สงขารดบ,

- เพราะอวชชา นเองไมม สงขาร ท. จงไมม : สงขารดบเพราะอวชชา ดบ; ดงน :เพราะอวชชาดบ สงขารจงดบ, เพราะสงขารดบ วญญาณจงดบ, เพราะวญญาณดบ นามรปจงดบ, เพราะนามรปดบ สฬายตนะจงดบ, เพราะสฬายตนะดบ ผสสะจงดบ, เพราะผสสะดบ เวทนาจงดบ, เพราะ เวทนาดบ ตณหาจงดบ, เพราะตณหาดบ อปาทานจงดบ, เพราะ อปาทานดบ ภพจงดบ, เพราะภพดบ ชาตจงดบ, เพราะชาตดบ ชรามรณะ โสกปรเทวทกขโทมนสอปายาสจงดบ, ความดบไมเหลอแหงกองทกขทงสน ยอมมไดดวยอาการอยางน.

ภกษ ท. ! ดวงตา ญาณ ปญญา วชชา แสงสวาง ในสงทเรา ไมเคยฟงมาแตกอน ไดเกดขนแลวแกเราวา ความดบไมเหลอแหงทกข ! ความดบ ไมเหลอ !ยอมมดวยอาการอยางน.

ทรงพยายามในญาณทศนะเปนขน ๆ

กอนตรสร๑ ภกษ ท ! ครงกอนแตการตรสร เมอเรายงไมไดตรสร ยงเปน

โพธสตว เรายอมจาแสงสวางได แตไมเหนรปทงหลาย

๑. ตรสแกภกษทงหลาย ทตาลบคยาสสะ, บาลจาลวรรค อฏ.อ. ๒๓/๓๑๑/๑๖๑

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๘๕

ภกษ ท. ! ความรสกไดเกดขนแกเราวา ถาเราจะจาแสงสวางไดดวย เหนรปไดดวย ขอนนจกเปนญาณทศนะทบรสทธยงขน ของเรา. ภกษ ท. ! โดยสมยอนอก เราเปนผไมประมาท มเพยรมตนสงไปอย กจาแสงสวางไดดวย เหนรป ท.ไดดวย, แตไมไดตงอยรวม ไมไดเจรจารวม ไมไดโตตอบรวม กบเทวดาทงหลายเหลานน ๆ.

ภกษ ท. ! ความรสกไดเกดขนแกเราวา ถาเราจะจาแสงสวางเปนตน กไดดวย ตลอดถงการโตตอบรวมกบเทวดา ท.เหลานน ๆ กไดดวย. ขอนน จกเปนญาณทศนะทบรสทธยงของเรา. ภกษ ท. ! โดยสมยอนอก เราเปนผ ไมประมาท มเพยร มตนสงไปอย ก...โตตอบกบเทวดา ท.เหลานน ๆ ไดดวย แตไมรไดวา เทวดาเหลาน ๆ มาจากเทพนกายไหน ๆ.

ภกษ ท. ! ความรสกไดเกดขนแกเราวา ถาเราจะจาแสงสวางเปนตน กไดดวย ตลอดถงการรไดวา เทวดาเหลาน ๆ มาจากเทพนกายนน ๆ ดวยแลว ขอนนจกเปนญาณทศนะทบรสทธยงขน ของเราภกษ ท. ! โดยสมยอนอก เราเปนผ ไมประมาท มเพยร มตนสงไปอย ก...ร ไดว าเทวดาเหลาน มาจาก เทพนกายนน ๆ แตไมรไดวา เทวดาเหลาน ๆ เคลอนจากโลกนไปอบตในโลก นน ๆ ดวยวบากแหงกรรมอยางไหน.

ภกษ ท. ! ความรสกไดเกดขนแกเราวา ถาเราจะจาแสงสวางเปนตน กไดดวย ตลอดจนถงรไดดวยวา เทวดาเหลาน ๆ เคลอนจากโลกนไปอบต ในโลกน นไดดวยวบากของกรรมอยางน ๆ แลว ขอน น จกเปนญาณทศนะ ทบรสทธยงขน ของเรา. ภกษ ท. ! โดยสมยอนอก เราเปนผไมประมาท มเพยร มตนสงไปแลวแลอย ก...รไดวา เทวดาเหลาน ๆ เคลอนจากโลกน ไปอบตในโลกนนไดดวยวบากของกรรมอยางน ๆ แตไมรไดวา เทวดาเหลาน ๆ มอาหารอยางน ๆ มปรกตเสวยสขและทกขอยางน ๆ …เทวดาเหลาน ๆ มอายยนเทาน ๆ ตงอยไดนานเทาน ๆ ...เราเองเคยอยรวมกบเทวดา ท.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๘๖

เหลาน หรอไมเคยอยรวมหนอ. ภกษ ท. ! โดยสมยอนอก เราเปนผ ไมประมาท มเพยร มตนสงไปแลวแลอยก...ร ไดตลอดถงขอวา เราเคยอย รวมกบเทวดา ท.เหลาน ๆ หรอไม แลว.

ภกษ ท. ! ตลอดเวลาเพยงไร ท ญาณทศนะทเปนไปทบซงเทวดา อนมปรวฏฏแปดอยางของเรา ยงไมบรสทธหมดจดดวยดแลว; ตลอดเวลา เพยงนน เรายงไมปฏญญาวา ตรสรพรอมเฉพาะซงอนตตรสมมาสมโพธญาณ ในโลกพรอมทงเทวดา มาร พรหม ในหมสตวพรอมทงสมณพราหมณ เทวดา พรอมทงมนษย.

ภกษ ท. ! เมอใดแล ญาณทศนะทเปนไปทบซงเทวดา อนมปรวฏฏ แปดอยางของเรา บรสทธหมดจดดวยดแลว, เมอนน เรากปฏญญาวา ตรสรพรอมเฉพาะแลวซงอนตตรสมมาสมโพธญาณ ในโลกพรอมทงเทวดา มาร พรหม ในหมสตวพรอมทงสมณพราหมณ เทวดาพรอมทงมนษย.

กแหละ ปญญาเครองรเครองเหนเกดขนแกเราวา ความหลดพน ของเราไมกลบกาเรบ ชาตนเปนชาตสดทาย บดนภพเปนทเกดใหมไมมอกตอไป ดงน.

ทรงทาลายความขลาด กอนตรสร๑

พราหมณ ! ครงกอนแตการตรสร เมอเรายงไมไดตรสร ยงเปน โพธสตวอย มความรสกวา เสนาสนะอนสงด คอปาและปาเปลยว เปนเสนาสนะ ยากทจะเสพได ความสงดยากทจะทาได ยากทจะยนดในการอยผเดยว ปาทงหลาย เปนประหนงวานาไปเสยแลวซงใจแหงภกษผยงไมไดสมาธ.

๑. ภยเภรวสตร มลปรยายวรรค ม.ม. ๑๒/๒๙/๓๐. ทรงเลาแกชาณสโสณพราหมณ ทเชตวน.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๘๗

พราหมณ ! สมณะหรอพราหมณเหลาใด ม กรรมทางกายไมบรสทธ เสพเสนาสนะสงดคอปาและปาเปลยวอย, เพราะโทษคอกรรมทางกาย อนไม บรสทธของตนแล สมณพราหมณผเจรญเหลานนยอมเรยกรองมาซงความขลาด และความกลวอยางอกศล. สวนเราเอง หาไดเปนผมกรรมทางกายอนไมบรสทธ แลวเสพเสนาสนะสงดคอปาและปาเปลยวไม : เราเปนผมกรรมทางกายอนบรสทธ. ในบรรดาพระอรยเจาทงหลายผมกรรมทางกายอนบรสทธ และเสพเสนาสนะ อนสงดคอปาและปาเปลยว เราเปนอรยเจาองคหนงในพระอรยเจาเหลานน. พราหมณ ! เรามองเหนความเปนผมกรรมทางกายอนบรสทธในตนอย จงถง ความมขนอนตกสนทแลว (ไมขนพอง) อยในปาได.

พราหมณ ! สมณะหรอพราหมณเหลาใด ม วจกรรม ไมบรสทธ, ....มมโนกรรม ไมบรสทธ, ...ม อาชวะ ไมบรสทธ, ...ม อภชฌามาก มความ กาหนดแกกลาในกามทงหลาย, ...มจตพยาบาท มดารชวในใจ, ...มถนมทธะ กลมรมจต , . . .มจตฟงขนไมสงบ , . . .มความระแวงมความสงสย , ...เปนผยกตนขมทาน , ...เปนผมกหวาดเสยว มชาตแหงคนขลาด , ...มความปรารถนาเตมทในลาภสกการะและสรรเสรญ , ...เปนคน เกยจคราน มความเพยรเลวทราม, ...เปนผละสตปราศจาก สมปชญญะ, ...มจตไมตงมน มจตหมนไปผด , ...ม ปญญาเสอมทรามเปนคน พดบานาลาย, .(อยางหนง ๆ)๑ ...เสพเสนาสนะสงดคอปาและปาเปลยวอย เพราะโทษ (อยางหนง ๆ) นนของตนแล สมณพราหมณผเจรญเหลานน ยอมเรยกรองมาซงความขลาด และความกลวอยางอกศล. สวนเราเอง หาไดเปนผ (ประกอบดวยโทษนน ๆ อยางใดอยางหนง) มวจกรรมไมบรสทธ (เปนตน) ไม : เราเปนผมวจกรรมอนบรสทธ (และปราศจากโทษเหลานน

๑. บาลกลาวทละอยาง ๆ ซากนถง ๑๖ ครง ในทนใชละ คราวเดยวกน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๘๘

ทกอยาง). ในบรรดาพระอรยเจาทงหลายผมวจกรรมอนบรสทธ (เปนตน) และ เสพเสนาสนะสงดคอปาและปาเปลยวเราเปนอรยเจาองคหนง ในพระอรยเจา เหลานน. พราหมณ ! เรามองเหนความเปนผมวจกรรมอนบรสทธ (เปนตน) ในตนอยจงถงความเปนผมขนตกสนทแลว แลอยในปาได.

พราหมณ ! ความตกลงใจอนนไดมแกเราวา ถากระไรในราตร อนกาหนดไดแลววา เปนวน ๑๔, ๑๕ และ ๘ คา แหงปกข สวนอนถอกนวา ศกด ส ทธ ปาอนถอกนวาศกด ส ทธ ตนไมอนถอกนวาศกด ส ทธ เหลาใดเปน ทนาพงกลว เปนท ชชนแหงโลมชาต เราพงอย ในเสนาสนะเชนน นเถด บางท เราอาจเหนตวความขลาดและความกลวได. พราหมณ ! เราไดอยในเสนาสนะ เชนนน ในวนอนกาหนดนนแลว.

พราหมณ ! เมอเราอยในเสนาสนะเชนนน สตวปาแอบเขามา หรอวานกยงทากงไมแหงใหตกลงมา หรอวาลมพดหยากเยอใบไมใหตกลงมา : ความตกใจกลวไดเกดแกเราวา นนความกลวและความขลาดมาหาเราเปนแน. ความคดคนไดมแกเราวา ทาไมหนอ เราจงเปนผ พะวงแตในความหวาดกลว ถาอยางไร เราจะหกหามความขลาดกลวนน ๆ เสย โดยอรยาบถทความขลาด กลวนน ๆ มาสเรา.

พราหมณ ! เมอเราจงกรมอย ความกลวเกดมมา เรากขน จงกรม แกความขลาด นน,ตลอดเวลานน เราไมยน ไมนง ไมนอน. เมอเรายนอย ความกลวเกดมมา เรากขน ยนแกความขลาดนน, ตลอดเวลานน เราไมจงกรม ไมนง ไมนอน. เมอเรานงอย ความกลวเกดมมา เรากขน นงแกความขลาด นน, ตลอดเวลานน เราไมจงกรม ไมยน ไมนอน. พราหมณ ! เมอเรานอนอย ความขลาดเกดมมา เรากขน นอนแกความขลาดนน. ตลอดเวลานน เราไมจงกรม ไมยน ไมนงเลย.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๘๙

ธรรมททรงอบรมอยางมาก กอนตรสร๑ ภกษ ท. ! ครงกอนแตการตรสร เมอเรายงไมไดตรสร ยงเปน

โพธสตวอย, เราไดอบรมทาใหมากแลวซงธรรมหาอยาง. ธรรมหาอยาง อะไรบาง ธรรมหาอยางคอ เราไดอบรม อทธบาทอนประกอบพรอมดวยธรรม เ ค ร อ งปร ง แต ง ซ ง ได แก ธ ร รมท ม สมาธ ส มปย ตต ด วย ฉ นทะ ...ว ร ย ะ ... จตตะ...วมงสา…เปนประธาน และความเพยรมประมาณโดยยงเปนทหา.

ภกษ ท. ! เพราะความทเราไดอบรมทาใหมากในธรรม มความเพยร

มประมาณโดยยงเปนทหา, เราไดนอมจตไปเฉพาะตอธรรมใด ๆ ซงควรทา ใหแจงโดยปญญาอนยง เพอทาใหแจงดวยปญญาอนยงแลว, ในธรรมนน ๆ เราไดถงแลวซงความสามารถทาไดจนเปนสกขพยาน ในขณะทอายตนะยงมอย.

ภกษ ท. ! ถาเราหวงวา เราพงม อทธวธมประการตาง ๆ : ผเดยว

แปลงลงรปเปนหลายคน, หลายคนเปนคนเดยว, ทาทกาบงใหเปนทแจง, ทาทแจง,ใหเปนทกาบง, ไปไดไมขดของ ผานทะลฝาทะลกาแพง ทะลภเขา ดจไปในอากาศวาง ๆ, ผดขนและดาลงในแผนดนได เหมอนในนา, เดนได เหนอนาเหมอนเดนบนดน, ไปไดในอากาศเหมอนนกมปก ทงทยง นงขดสมาธคบลลงก. ลบคลาพระจนทรและพระอาทตย อนมฤทธอานภาพมาก อยางนได ดวยฝามอ, และแสดงอานาจทางกายเปนไปตลอดถงพรหมโลกได ดงนกตาม, ในอทธวธนน ๆ เรากถงแลวซงความสามารถทาไดจนเปนสกขพยาน ในขณะทอายตนะยงมอย.

๑. บาล อฏฐมสตร สญญาวรรค ปจ. อ. ๒๒/๙๔/๖๘.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒

๙๐

ภกษ ท. ! หรอถาเราหวงวา เราพงทาใหแจงซง...ฯลฯ...เจโตวมต ปญญาวมต อนไมมอาสวะ เพราะหมดอาสวะ ดวยปญญาอนยงเองในทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลอย ดงนกตาม. ในวชชานน ๆเรากถงแลวซงความสามารถทาได จนเปนสกขพยาน ในขณะทอายตนะยงมอย.

วหารธรรมททรงอยมากทสด กอนตรสร๑

ภกษ ท. ! ความหวนไหวโยกโคลงของกาย หรอความหวนไหว โยกโคลงของจตกตาม ยอมมขนไมไดดวยอานาจแหงการเจรญทาใหมาก ซงสมาธใดสมาธนน ภกษยอมจะไดโดยไมหนกใจ ไดโดยไมยาก โดยไม ลาบากเลย.

ภกษ ท. ! ความหวนไหวโยกโคลงของกาย หรอความหวนไหวโยก โคลงของจต กตาม ยอมมขนไมได ดวยอานาจแหงการเจรญทาใหมากซง สมาธไหนกนเลา? ภกษ ท. ! ความหวนไหวโยกโคลงของกาย หรอความ หวนไหวโยกโคลงของจตกตาม ยอมมขนไมได ดวยอานาจแหง การเจรญทาใหมาก ซงอานาปานสตสมาธ.

ภกษ ท. ! เมอบคคลเจรญอานาปานสตสมาธอยอยางไรเลา ความ หวนไหวโยกโคลงของกาย หรอความหวนไหวโยกโคลงของจตกตาม ยอมมขน ไมได?

ภกษ ท. ! ภกษในกรณน ไปสปา หรอโคนไม หรอเรอนวางกตาม แลวนงคขาเขามาโดยรอบ ตงกายตรง ดารงสตเฉพาะหนา. ภกษนนหายใจออกเขา กมสต หายใจออก กมสต.

๑. บาล มหาวาร. ส. ๑๙/๓๙๙, /๑๓๒๔,. ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน ปรารภพระมหากปปนะ เขาสมาธนงนงไมไหวตงจนเปนปรกตนสย.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๙๑

เมอหายใจออกยาว กรชดวาเราหายใจออกยาว, เมอหายใจเขา ยาวกรชดวาเราหายใจเขายาว.

เมอหายใจออกสน กรชดวาเราหายใจออกสน, เมอหายใจเขาสน กรชดวาเราหายใจเขาสน.

เธอยอมทาการสาเหนยกฝกฝน โดยหลกวา “เราจกเปนผ รพรอม เฉพาะซงกายทงปวง หายใจออกอย”, วา “เราจกเปนผรพรอมเฉพาะซงกาย ทงปวงหายใจเขาอย”.

เธอยอมทาการสาเหนยกฝกฝน โดยหลกวา “เราจกเปนผทากายสงขาร ใหสงบรางบอย หายใจออกอย”, วา “เราจกเปนผทากายสงขารใหสงบรางบอย หายใจเขาอย”.

เธอยอมทาการสาเหนยกฝกฝน โดยหลกวา “เราจกเปนผรสกพรอม เฉพาะซงปต หายใจออกอย”, วา “เราจกเปนผรสกพรอมเฉพาะซงปตหายใจ เขาอย”.

เธอยอมทาการสาเหนยกฝกฝน โดยหลกวา “เราจกเปนผรสกพรอม เฉพาะซงสข หายใจออกอย”, วา “เราจกเปนผร สกพรอมเฉพาะซงสข หายใจเขาอย”.

เธอยอมทาการสาเหนยกฝกฝน โดยหลกวา “เราจกเปนผรสกพรอม เฉพาะซงจตตสงขาร หายใจออกอย”, วา “เราจกเปนผรสกพรอมเฉพาะซง จตตสงขาร หายใจเขาอย”.

เธอยอมทาการสาเหนยกฝกฝน โดยหลกวา “เราจกเปนผทาจตตสงขาร ใหสงบรางบอยหายใจเขาอย”, วา “เราจกเปนผทาจตตสงขาร ใหสงบรางบอย หายใจเขาอย”.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๙๒

เธอยอมทาการสาเหนยกฝกฝน โดยหลกวา “เราจกเปนผรสกพรอม เฉพาะซงจต หายใจออกอย”, วา “เราจกเปนผรสกพรอมเฉพาะซงจต หายใจ เขาอย”.

เธอยอมทาการสาเหนยกฝกฝน โดยหลกวา “เราจกเปนผทาจตให ปราโมทยบนเทงอย หายใจออกอย”, วา “เราจกเปนผทาจตใหปราโมทย บนเทงอย หายใจเขาอย”.

เธอยอมทาการสาเหนยกฝกฝน โดยหลกวา “เราจกเปนผดารงจตให ตงมนอย หายใจออกอย”, วา “เราจกเปนผดารงจตใหตงมนอย หายใจเขาอย”.

เธอยอมทาการสาเหนยกฝกฝน โดยหลกวา “เราจกเปนผทาจตให ปลดปลอยอย หายใจออกอย”, วา “เราจกเปนผทาจตใหปลดปลอยอย หายใจเขาอย”.

เธอยอมทาการสาเหนยกฝกฝน โดยหลกวา “เราจกเปนผมองเหน ความไมเทยง หายใจออกอย”, วา “เราจกเปนผมองเหนความไมเทยง หายใจเขาอย”.

เธอยอมทาการสาเหนยกฝกฝน โดยหลกวา “เราจกเปนผมองเหน ธรรมเปนความจางคลาย หายใจออกอย”, วา “เราจกเปนผมองเหนธรรม เปนเครองจางคลาย หายใจเขาอย”.

เธอยอมทาการสาเหนยกฝกฝน โดยหลกวา “เราจกเปนผมองเหน ธรรมเปนความดบสนท หายใจออกอย”, วา “เราจกเปนผมองเหนธรรมเปน เครองดบสนท หายใจเขาอย”.

เธอยอมทาการสาเหนยกฝกฝน โดยหลกวา “เราจกเปนผมองเหนธรรม เปนเครองสลดกลบหลง หายใจออกอย”, วา “เราจกเปนผมองเหนธรรม เปนเครองสลดกลบหลง หายใจเขาอย”. ดงน.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๙๓

ภกษ ท. ! เมอบคคลเจรญทาใหมากซงอานาปานสตสมาธ อยอยาง นแล ความหวนไหวโยกโคลงแหงกาย หรอความหวนไหวโยกโคลงแหงจตกตาม ยอมมขนไมได. ฯลฯ

ภกษ ท. ! แมเราเองกเหมอนกน ในกาลกอนแตการ ตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปนโพธสตวอย ยอมอยดวยวหาร- ธรรม คออานาปานสตสมาธน เปนสวนมาก. เมอเราอยดวย วหารธรรมน เปนสวนมาก กายกไม ลาบาก ตากไม ลาบาก และจตของเรากหลดพนจากอาสวะ เพราะไมมอปาทาน.

ภกษ ท. ! เพราะฉะนนในเรองน ถาภกษหวงวา กายของเรา กอยาลาบาก ตาของเรากอยาลาบาก และจตของเรากจงหลดพนจากอาสวะเพราะ ไมมอปาทานเถด ดงนแลว; ภกษนนจงทาในใจ ในอานาปานสตสมาธน ใหเปนอยางด.

ภกษ ท. ! ในเรองน ถาภกษหวงวา ความครนคดอนเกยวของไป ทางเหยาเรอนของเรา จงหายไปอยางหมดสน ดงนแลว; ภกษนนจงทาในใจ ในอานาปานสตสมาธน ใหเปนอยางด.

ภกษ ท. ! ในเรองน ถาภกษหวงวา เราพงเปนผอยดวยความรสก วาปฏกล ตอสงทไมปฏกล ดงนแลว; ภกษนนจงทาในใจ ในอานาปานสต- สมาธน ใหเปนอยางด.

ภกษ ท. ! ในเรองน ถาภกษหวงวา เราพงเปนผอยดวยความรสก วาไมปฏกล ตอสงทปฏกล ดงนแลว; ภกษนนจงทาในใจ ในอานาปานสต- สมาธน ใหเปนอยางด.

ภกษ ท. ! ในเรองน ถาภกษหวงวา เราพงเปนผอยดวยความรสก วาปฏกล ทงตอสงทปฏกล และตอสงทไมปฏกล ดงนแลว; ภกษนน จงทาในใจ ในอานาปานสตสมาธน ใหเปนอยางด.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๙๔

ภกษ ท. ! ในเรองน ถาภกษหวงวา เราพงเปนผอยดวยความรสก วาไมปฏกล ทงตอสงทปฏกล และตอสงทไมปฏกล ดงนแลว; ภกษนน จงทาในใจ ในอานาปานสตสมาธน ใหเปนอยางด.

ภกษ ท. ! ในเรองน ถาภกษหวงวา เราพงเปนผไมใสใจเสยเลย ทงตอสงทไมปฏกลและตอสงทปฏกล ทงสองอยาง แลวเปนผอยอเบกขามสต สมปชญญะเถด ดงนแลว; ภกษนน จงทาในใจ ในอานาปานสตสมาธน ใหเปนอยางด.

(ตอแตน มตรสทานองนเรอยไปจนถง ความหวงจะได ปฐมฌาน ทตยฌาน คตยฌาน

จตตถฌาน อากาสานญจายตนะ วญญาณญจายตนะ อากญจญญายตนะ เนวสญญานาสญญายตนะ และสญญาเวทยตนโรธเปนทสด วาผตองการพงทาในใจ ในอานาปานสตสมาธนใหเปนอยางด).

ทรงพยายามในเนกขมมจต และอนปพพวหารสมาบต กอนตรสร๑

อานนท ! ครงกอนแตการตรสร เมอเรายงไมไดตรสร ยงเปน โพธสตวอย, ความรไดเกดขนแกเราวา เนกขมมะ (ความหลกออกจากกาม) เปนทางแหงความสาเรจ, ปวเวก (ความอยสงดจากกาม) เปนทางแหง ความสาเรจ ดงน, แตแมกระนน จตของเรากยงไมแลนไป ไมเลอมใส ไมตงอยได ไมหลดออกไป ในเนกขมมะ ทงทเราเหนอย วานนสงบ.

๑. บาล นวก. อ. ๒๓/๔๕๗/๒๔๕. ตรสแกพระอานนท ทอรเวลกสสปนคม ของชาวมลละ ในมลลกรฐ. เนองจาก ตปสสคหบด ไดเขาเผาและกราบทลถงขอทพวกฆราวาสยอมมวเมาตดในกาม อยเปนปรกต, เนกขมมะคอการหลกออกมาเสยจากกามนน ปรากฏแกพวกเขาดจถาหรอเหวลก ทมดยง เปนทนาหวาดกลวยง.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๙๕

อานนท ! ความคดไดเกดขนแกเราสบไปวา อะไรหนอ เปนเหต เปนปจจย ททาใหจตของเรา เปนเชนนน. อานนท ! ความรสกไดเกดขน แกเราวา เพราะวาโทษในกามทงหลาย เปนสงทเรายงมองไมเหน ยงไมไดนามา ทาการคดนกใหมาก และทงอานสงสแหงการออกจากาม เรากยงไมเคยไดรบเลย ยงไมเคยรรสเลย; จตของเราจงเปนเชนนน. อานนท ! ความคดไดเกดขน แกเราสบไปวา ถากระไร เราไดเหนโทษในกามทงหลาย แลวนามาทาการคดนก ในขอนนใหมาก ไดรบอานสงสในการหลกออกจากกามแลว พงเสพในอานสงส นนอยางทวถงไซร, ขอนนแหละ จะเปนฐานะทจะทาใหจตของเราพงแลนไป พงเลอมใส ตงอย ได หลดออกไป ในเนกขมมะ โดยท เหนอยวานน สงบ . อานนท ! โดยกาลตอมา เราไดทาเชนนนแลวอยางทวถง จตของเราจงแลนไป จงเลอมใส ตงอยได หลดออกไป ในเนกขมมะ โดยทเหนอยวานน สงบ. อานนท ! เมอเปนเชนนน, เราแล เพราะสงดจากกามและอกศลธรรมทงหลาย จง บรรลฌานท ๑ อนมวตกวจาร มปตและสขอนเกดแตวเวกแลวแลอย. อานนท ! แมเมอเราอยดวยวหารธรรม คอฌานท ๑ น การทาในใจตามอานาจ แหงสญญาทเปนไปในทางกามกยงเกดแทรกแซงอย. ขอนนยงเปนอาพาธ (ในทางจต) แกเรา, เหมอนผมสข แลวยงมทกขเกดขนขดขวาง เพราะ อาพาธฉนใดกฉนนน.

อานนท ! ความคดไดเกดขนแกเราสบไปวา เพอกาจดอาพาธ

ขอน นเสย ถากระไรเรา เพราะสงบวตกวจารเสยได พงบรรลฌานท ๒ เปนเคร องผองใสแหงจ ตในภายใน นาใหเก ดสมาธมอารมณอนเดยว ไมมวตกวจารมแตปตและสขอนเกดแตสมาธแลวแลอยเถด ดงน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๙๖

อานนท ! แมกระนน จตของเรากยงไมแลนไป ไมเลอมใส ไมตงอยได ไมหลดออกไป ในอวตกธรรม (คอฌานท ๒) นน ทงทเราเหนอย วานน สงบ.

อานนท ! ความคดไดเกดขนแกเราสบไปวา อะไรหนอ เปนเหต เปนจจจย ททาใหจตของเราเปนเชนนน. อานนท ! ความรสกไดเกดขน แกเราวา เพราะวาโทษในวตกธรรม เปนส งท เรายงมองไมเหน ยงไมไดนา มาทาการคดนกใหมาก และทงอานสงสแหงอวตกธรรม เรากยงไมเคยไดรบเลย ยงไมเคยรรสเลย; จตของเราจงเปนเชนนน. อานนท ! ความคดไดเกดขน แกเราสบไปวา ถาหากเราไดเหนโทษในวตก แลวนามาทาการคดนกในขอนน ใหมาก ไดรบอานสงสในอวตกธรรมแลว พงเสพในอานสงสนนอยางทวถงไซร, ขอนนแหละ จะเปนฐานะทจะทาใหจตของเราพงแลนไป พงเลอมใส ตงอยได หลดออกไป ในอวตกธรรม โดยทเหนอยวานน สงบ. อานนท ! โดยกาลตอมา เราไดทาเชนน นแลวอยางท วถง จตของเราจงแลนไป จงเล อมใส ต งอย ได หลดออกไป ในอวตกธรรม (คอฌานท ๒) นน โดยทเหนอยวานน สงบ. อานนท ! เมอเปนเชนนน, เราแล เพราะสงบวตกวจารเสยได จง บรรลฌานท ๒ เปนเครองผองใสแหงจตในภายใน นาใหเกดสมาธมอารมณอนเดยว ไมมวตกวจาร มแตปตและสขอนเกดแตสมาธแลวแลอย. อานนท ! แมเมอเรา อยดวยวหารธรรม คอ ฌานท ๒ น การทาในใจตามอานาจแหงสญญาทเปนไป ในวตกกยงเกดแทรกแซงอย. ขอนน ยงเปนอาพาธ (ในทางจต) แกเรา, เหมอน ผมสข แลวยงมทกขเกดขนขดขวาง เพราะอาพาธ ฉนใดกฉนนน.

อานนท ! ความคดไดเกดขนแกเราสบไปวา เพอกาจดอาพาธขอนนเสย ถากระ ไ ร เ ร า เพราะความจางไปแห งป ต พงอย อ เบกขา มสต แล สมปชญญะ และพงเสวยสขดวยนามกาย บรรลฌานท ๓ อนเปนฌานท พระอรยเจากลาววา ผไดฌานนเปนผอยอเบกขา มสตอยเปนสขแลวแล

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๙๗

อยเถด ดงน. อานนท !แมกระนน จตของเรากยงไมแลนไป ไมเลอมใส ไมตงอยได ไมหลดออกไปในนปปตกฌาน(คอฌานท ๓)นน ทงทเราเหนอย วานน สงบ.

อานนท ! ความคดไดเกดขนแกเราสบไปวา อะไรหนอ เปนเหต เปนปจจย ททาใหจตของเราเปนเชนนน. อานนท ! ความรสกไดเกดขน แกเราวา เพราะวาโทษในปตเปนสงทเรายงมองไมเหน ยงไมไดนามาทาการคดนก ใหมาก และทงอานสงสแหงนปปตกฌาน เรายงไมเคยไดรบเลย ยงไมเคยรรสเลย; จตของเราจงเปนเชนนน. อานนท ! ความคดไดเกดขนแกเราสบไปวา ถาหาก เราไดเหนโทษในปต แลวนามาทาการคดนกในขอนนใหมาก ไดรบอานสงส ในนปปตกฌานแลว พงเสพในอานสงสนนอยางทวถงไซร, ขอนนแหละ จะเปนฐานะทจะทาใหจตของเราพงแลนไป พงเลอมใส ตงอยได หลดออกไป ในนปปตกฌาน โดยทเหนอยวานน สงบ. อานนท ! โดยกาลตอมาเราไดทา เชนนนแลวอยางทวถง จตของเราจงแลนไป จงเลอมใส ตงอยได หลดออกไป ในนปปตกฌาน (คอฌานท ๓) นน โดยทเหนอยวานน สงบ. อานนท ! เมอเปนเชนนน, เราแล เพราะความจางไปแหงปต จงเกดอเบกขา มสตแล สมปชญญะ และยอมเสวยสขดวยนามกาย บรรลฌานท ๓ อนเปนฌานท พระอรยเจากลาววา ผไดฌานนเปนผอยอเบกขา มสตอยเปนสขแลวแลอย. อานนท ! แมเมอเราอยดวยวหารธรรมคอฌานท ๓ การทาในใจตามอานาจแหง สญญา ทเปนไปในปตกยงเกดแทรกแซงอย. ขอนนยงเปนอาพาธ (ในทางจต) แกเรา, เหมอนผมสขแลวยงมทกขเกดขนขดขวาง เพราะอาพาธ ฉนใดกฉนนน.

อานนท ! ความคดไดเกดขนแกเราสบไปวา เพอกาจดอาพาธขอนน

เสย ถากระไรเรา เพราะละสขและทกขเสยได เพราะความดบหายไป

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๙๘

แหงโสมนสแลโทมนสในกาลกอน พงบรรลฌานท ๔ อนไมมทกขและสข มแตความทสตเปนธรรมชาตบรสทธเพราะอเบกขา แลวแลอยเถด ดงน. อานนท ! แมกระนน จตของเรากยงไมแลนไป ไมเลอมใส ไมตงอย ไมหลดพน ออกไป ในอทกขมสข (คอญาณท ๔ ) นน ทงทเราเหนอยวานน สงบ.

อานนท ! ความคดไดเกดแกเราสบไปวา อะไรหนอ เปนเหต เปนปจจย ททาใหจตของเราเปนเชนนน อานนท ! ความรสกไดเกดแกเราวา เพราะวาโทษในอเบกขาสข เปนส งท เรายงมองไมเหน ยงไมไดนามาทาการ คดนกใหมาก และอานสงสแหงอทกขมสข เรายงไมเคยไดรบเลย ยงไมเคย รรสเลย ; จตของเราจงเปนเชนนน. อานนท ! ความคดไดเกดขนแกเรา สบไปวา ถาหากเราไดเหนโทษในอเปกขาสข แลวนามาทาการคดนกในขอนน ใหมาก ไดรบอานสงสในอทกขมสขแลว พงเสพในอานสงสนนอยางทวถงไซร, ขอนนแหละ จะเปนฐานะทจะทาใหจตของเราพงแลนไป พงเลอมใส ตงอยได หลดออกไป ในอทกขมสขโดยทเหนอยวานน สงบ. อานนท ! โดยกาลตอมา เราไดทาเชนน นแลวอยางท วถง จตของเราจงแลนไป จงเล อมใส ต งอย ได หลดออกไป ในอทกขมสข (คอฌานท ๔) นน โดยทเหนอยวานน สงบ. อานนท ! เมอเปนเชนนน, เราแล เพราะละสขและทกขเสยได เพราะความ ดบหายไปแหงโสมนสและโทมนสในกาลกอน จง บรรลฌานท ๔ อนไมทกข ไมสข มแตความทสตเปนธรรมชาตบรสทธเพราะอเบกขา แลวแลอย. อานนท ! แมเมอ เราอยดวยวหารธรรมคอฌานท ๔ น การทาในใจตามอานาจแหงสญญา ทเปนไปในอเบกขา กยงเกดแทรกแซงอย. ขอนน ยงเปนการอาพาธ (ในทางจต) แกเรา, เหมอนผมสข แลวยงมทกขเกดขนขดขวาง เพราะอาพาธ ฉนใดกฉนนน.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๙๙

อานนท ! ความคดไดเกดขนแกเราสบไปวา เพอกาจดอาพาธขอนน เส ย ถากระไรเรา เพราะผานพนร ปสญญา (ความกาหนดหมายในรป) โดยประการทงปวงได, เพราะความตงอยไมไดแหงปฏฆสญญา (ความ กาหนดหมายอารมณทกระทบใจ), เพราะไมไดทาในใจซงความกาหนดหมาย ในภาวะตาง ๆ (นานตตสญญา) พงบรรลอากาสานญจายตนะ อนมการ ทาในใจวา “อากาศไมมทสนสด” แลวแลอยเถด ดงน. อานนท ! แมกระ นน จตของเรากยงไมแลนไป ไมเลอมใส ไมตงอยได ไมหลดออกไป ในอากาสานญจายตนะนน ทงทเราเหนอยวานน สงบ.

อานนท ! ความคดไดเกดขนแกเราสบไปวา อะไรหนอ เปนเหต เปนปจจย ททาใหจตของเราเปนเชนนน. อานนท ! ความรสกไดเกดขนแกเราวา เพราะวาโทษในรปทงหลาย เปนส งท เรายงมองไมเหน ยงไมไดนามาทาการ คดนกใหมาก และทงอานสงสแหงอากาสนญจายตนะ เรากยงไมเคยไดรบเลย ยงไมเคยรรสเลย; จตของเราจงเปนเชนนน. อานนท ! ความคดไดเกดขน แกเราสบไปวา ถาหากเราไดเหนโทษในรปทงหลาย แลวนามาทาการคดนก ในขอนนใหมาก ไดรบอานสงสในอากาสนญจายตนะแลว พงเสพในอานสงสนน อยางทวถงไซร, ขอนนแหละ จะเปนฐานะทจะทาใหจตของเราพงแลนไป พงเลอมใส ตงอยได หลดออกไป ในอากาสานญจายตนะ โดยทเหนอยวานน สงบ. อานนท ! โดยกาลตอมา เราไดทาเชนนนแลวอยางทวถง จตของเรา จงแลนไป จงเล อมใส ต งอย ได หลดออกไป ในอากาสนญจายตนะน น โดยทเหนอยวานน สงบ. อานนท !เมอเปนเชนนน เราแล เพราะผานพน รปสญญาโดยประการทงปวงเสยได เพราะความตงอยไมไดแหงปฏฆสญญา เพราะไมไดทาในใจซ งนานตตสญญา จง บรรลอากาสานญจายตนะ อนมการทาในใจวา “อากาศไมมทสนสด” แลวแลอย. อานนท ! แมเมอเรา อยดวยวหารธรรม คออากาสานญจายตนะน การทาในใจตามอานาจแหงสญญา

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๑๐๐

ทเปนไปในรปทงหลายกยงเกดแทรกแซงอย. ขอนน ยงเปนการอาพาธ (ในทางจต) แกเรา, เหมอนผมสข แลวยงมทกขเกดขนขดขวาง เพราะอาพาธ ฉนใดกฉนนน.

อานนท ! ความคดไดเกดขนแกเราวา เพอกาจดอาพาธขอนนเสย ถากระไรเรา เพราะผานพนอากาสานญจายตนะโดยประการทงปวงเสยแลว พงบรรลวญญาณญจายตนะ อนมการทาในใจวา “วญญาณไมมทสนสด” แลวแลอยเถดดงน. อานนท ! แมกระนนจตของเรากยงไมแลนไป ไมเลอมใส ไมตงอยไดไมหลดออกไป ในวญญาณญจายตนะนน ทงทเราเหนอยวานน สงบ.

อานนท ! ความคดไดเกดขนแกเราสบไปวา อะไรหนอ เปนเหต เปนปจจย ททาใหจตของเราเปนเชนนน. อานนท ! ความรสกไดเกดขนแกเราวา เพราะวาโทษในอากาสานญจายตนะ เปนส งท เรายงมองไมเหน ยงไมไดนา มาทาการคดนกใหมาก และทงอานสงสแหงวญญาณญจายตนะ เรากยงไมเคย ไดรบเลย ยงไมเคยรรสเลย; จตของเราจงเปนเชนนน. อานนท ! ความคด ไดเกดข นแกเราสบไปวา ถาหากเราไดเหนโทษในอากาสานญจายตนะ แลว นามาทาการคดนกในขอนนใหมาก ไดรบอานสงสในวญญาณญจายตนะแลว พงเสพในอานสงสนนอยางทวถงไซร, ขอนนแหละ จะเปนฐานะทจะทาใหจต ของเราพงแลนไป พงเล อมใส ต งอย ได หลดออกไป ในวญญาณญจายตนะ โดยทเหนอยวานน สงบ. อานนท ! โดยกาลตอมา เราไดทาเชนนนแลว อยางท วถง จตของเราจงแลนไป จงเล อมใส ต งอย ได หลดออกไป ใน วญญาณญจายตนะนน โดยทเหนอยวานน สงบ. อานนท ! เราแล ผานพน อากาสานญจายตนะโดยประการทงปวงเสยแลว จง บรรลวญญาณญจายตนะ อนมการทาในใจวา” “วญญาณไมมทสนสด" แลวแลอย. อานนท ! แมเมอเรา

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร

๑๐๑

อยดวยวหารธรรมคอวญญาณญจายตนะน การทาในใจตามอานาจ แหงสญญา ทเปนไปในอากาสานญจายตนะ กยงเกดแทรกแซงอย. ขอนนยงเปนการอาพาธ (ในทางจต) แกเรา, เหมอนผมสข แลวยงมทกขเกดขนขดขวาง เพราะ อาพาธฉนใดกฉนนน.

อานนท ! ความคดไดเกดขนแกเราสบไปวา เพอกาจดอาพาธขอ นนเสย ถากระไร เพราะผานพนวญญาณญจายตนะโดยประการทงปวง เสยแลว พงบรรลอากญจญญายตนะ อนมการทาในใจวา “อะไร ๆ ไมม” แลวแลอยเถด ดงน. อานนท ! แมกระนนจตของเรากยงไมแลนไป ไมเลอมใส ไมตงอยได ไมหลดออกไป ในอากญจญญายตนะนน ทงทเราเหนอยวานน สงบ.

อานนท ! ความคดไดเกดขนแกเราสบไปวา อะไรหนอ เปนเหต

เปนปจจย ททาใหจตของเราเปนเชนนน. อานนท ! ความรสกไดเกดขนแกเราวา เพราะวาโทษในวญญญาณญจายตนะ เปนสงทเรายงมองไมเหน ยงไมไดนามา ทาการคดนกใหมาก และทงอานสงสแหงอากญจญญายตนะ เรากยงไมเคยไดรบเลย ยงไมเคยรรสเลย; จตของเราจงเปนเชนนน. อานนท ! ความคดไดเกดขน แกเราสบไปวา ถาหากเราไดเหนโทษในวญญาณญจายตนะ แลวนามาทาการคดนก ในขอนนใหมาก ไดรบอานสงสในอากญจญญายตนะแลว พงเสพในอานสงสนน อยางทวถงไซร, ขอนนแหละ จะเปนฐานะทจะทาใหจตของเราพงแลนไป พงเลอมใส ตงอยได หลดออกไป ในอากญจญญายตนะ โดยทเหนอยวานน สงบ. อานนท ! โดยกาลตอมา เราไดทาเชนนนแลวอยางทวถง จตของเราจงแลนไป จงเลอมใส ตงอยได หลดออกไป ในอากญจญญายตนะนน โดยทเหนอยวานน สงบ. อานนท ! เราแล ผานพนวญญาณญจายตนะโดยประการทงปวงเสยแลว จง บรรลอากญจญญายตนะ อนมการทาในใจวา “อะไร ๆ ไมม" แลวแลอย.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๑๐๒

อานนท ! แมเมอเราอยดวยวหารธรรมอากญจญญายตนะน การทาในใจตามอานาจ แหงสญญาทเปนไปในวญญาณญจายตนะ กยงเกดแทรกแซงอย. ขอนนยงเปน การอาพาธ (ในทางจต) แกเรา, เหมอนผมสข แลวยงมทกขเกดขนขดขวาง เพราะอาพาธ ฉนใดกฉนนน.

อานนท ! ความคดไดเกดขนแกเราสบไปวา เพอกาจดอาพาธขอนน

เสย ถากระไรเรา เพราะผานพนอากญจญญายตนะโดยประการทงปวงเสยแลว พงบรรลเนวสญญานาสญญายตนะ๑ แลวแลอยเถด ดงน. อานนท ! แมกระนนจตของเรากยงไมแลนไป ไมเลอมใส ไมตงอยได ไมหลดออกไป ในเนวสญญานาสญญายตนะนน ทงทเราเหนอยวานน สงบ.

อานนท ! ความคดไดเกดขนแกเราสบไปวา อะไรหนอ เปนเหต

เปนปจจย ททาใหจตของเราเปนเชนนน. อานนท ! ความรสกไดเกดขนแกเราวา เพราะวาโทษในอากญจญญายตนะ เปนสงทเรายงมองไมเหน ยงไมไดนามา ทาการคดนกใหมาก และทงอานสงสแหงเนวสญญานสญญายตนะ เรากยง ไมเคยไดรบเลย ยงไมเคยรรสเลย; จตของเราจงเปนเชนนน. อานนท ! ความคดไดเกดขนแกเราสบไปวา ถาหากเราไดเหนโทษในอากญจญญายตนะ แลวนามาทาการคดนกในขอนนใหมาก ไดรบอานสงสในเนวสญญานาสญญายตนะ แลว พงเสพในอานสงสนนอยางทวถงไซร, ขอนนแหละ จะเปนฐานะ ทจะทาใหจตของเราพงแลนไป พงเลอมใส ตงอยได หลดออกไป ใน เนวสญญานาสญญายตนะ โดยทเหนอยวานน สงบ. อานนท !โดยกาลตอมา

๑. เนวสญญานาสญญายตนะ คออรปฌานขนทสงบ ถงขนาดทเรยกวา มความรสก กไมใชไมมความ รสก กไมใช เปนความสงบในขนทยากทคนธรรมดาจะเขาใจไดขนไปแลว.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๑๐๓

เราไดทาเชนน นแลวอยางท วถง จตของเราจงแลนไป จงเล อมใส ต งอย ได หลดออกไป ในเนวสญญานาสญญายตนะนน โดยทเหนอยวานน สงบ. อานนท ! เราแล ผานพนอากญจญญายตนะโดยประการทงปวงเสยแลว จง บรรล เนวสญญานาสญญายตนะ แลวแลอย. อานนท ! แมเมอเราอยดวยวหาร- ธรรมคอเนวสญานาสญญายตนะน การทาในใจตามอานาจแหงสญญาทเปนไปใน อากญจญญายตนะกยงเกดแทรกแซงอย. ขอนนยงเปนการอาพาธ (ในทางจต) แกเรา, เหมอนผมสข แลวยงมทกขเกดขนขดขวาง เพราะอาพาธ ฉนใดกฉนนน.

อานนท ! ความคดไดเกดขนแกเราสบไปวา เพอกาจดอาพาธขอ นนเสย ถากระไรเรา ผานพนเนวสญญานาสญญายตนะโดยประการทงปวง เสยแลว พงบรรลสญญาเวทยตนโรธ แลวแลอยเถด ดงน. อานนท ! แมกระนนจตของเรากยงไมแลนไป ไมเล อมใส ไมต งอย ได ไมหลดออกไป ในสญญาเวทยตนโรธนน ทงทเราเหนอยวานน สงบ.

อานนท ! ความคดไดเกดขนแกเราสบไปวา อะไรหนอ เปนเหต

เปนปจจย ททาใหจตของเราเปนเชนนน. อานนท ! ความรสกไดเกดขนแกเราวา เพราะวาโทษในเนวสญญานาสญญายตนะ เปนสงทเรายงมองไมเหน ยงไมไดนา มาทาการคดนกใหมาก และทงอานสงสแหงสญญาเวทยตนโรธ เรากยงไมเคย ไดรบเลย ยงไมเคยรรสเลย; จตของเราจงเปนเชนนน. อานนท ! ความ คดไดเกดขนแกเราสบไปวา ถาหากเราไดเหนโทษในเนวสญญานาสญญายตนะ แลวนามาทาการคดนกในขอนนใหมาก ไดรบอานสงสในสญญาเวทยตนโรธแลว พงเสพในอานสงสนนอยางทวถงไซร, ขอนนแหละ จะเปนฐานะทจะทาใหจต ของเราพงแลนไป พงเล อมใส ตงอย ได หลดออกไป ในสญญาเวทยตนโรธ โดยทเหนอยวานน สงบ. อานนท ! โดยกาลตอมา เราไดทาเชนนนแลว

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๑๐๔

อยางท วถ ง จตของเราจงแลนไป จง เล อมใส ต งอย ได หลดออกไปใน สญญาเวทยตนโรธนน โดยทเหนอยวานน สงบ. อานนท เราแล ผานพน เนวสญญานาสญญายตนะโดยประการทงปวงเสยแลว จง บรรลสญญาเวท- ยตนโรธ แลวแลอย (ไมมอาพาธอะไร ๆ อกตอไป). อนง อาสวะทงหลาย ไดถงความสนไปรอบ เพราะเราเหน (อรยสจจส) ไดดวยปญญา.

ทรงอธษฐานความเพยร ๑

ภกษ ท. ! เราไดรถงธรรมสองอยาง คอ ความไมรจกพอ ในกศลธรรม ทงหลาย และความเปนผไมถอยหลง ในการตงความเพยร.

เราตงความเพยรคอความไมถอยหลงวา “หลง เอน กระดก จกเหลออย เนอและเลอดในสรระจกเหอดแหงไปกตามท เมอยงไมลถงประโยชนอนบคคล จะลไดดวยกาลงบรษ ดวยความเพยรของบรษ ดวยความบากบนของบรษแลว จกหยดความเพยรนนเสย เปนไมมเลย" ดงน. ภกษ ท. ! เรานนไดบรรล ความตรสรเพราะความไมประมาท ไดบรรลโยคกเขมธรรมอนไมมอนยงไปกวา เพราะความไมประมาทแลว.

ความฝนครงสาคญ กอนตรสร ๒

ภกษ ท. ! ความฝนครงสาคญ (มหาสบน) ๕ อยางไดปรากฏแก ตถาคตผอรหนตสมมาสมพทธเจาครงเมอกอนแตการตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปน โพธสตวอย. ๕ อยาง คออะไรบางเลา? คอ:-

๑. บาล ปญจมสตร กมมกรณวรรค ทก. อ. ๒๐/๖๔/๒๕๑.. ๒. บาล ฉฎฐสตร พราหมณวรรค ปจก. อ. ๒๒/๒๖๗/๑๙๖.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๑๐๕

มหาปฐพน เปนทนอนอนใหญของตถาคต จอมเขาหมวนตเปนหมอน มอขางซายพาดลงทสมทรดานตะวนออก มอขางขวาพาดลงทสมทรดานตะวนตก เทาทงสองหยอนลงทสมทรดานทกษณ. ภกษ ท. ! นเปนมหาสบนขอท ๑ ไดมแลวแกตถาคตผอรหนตสมมาสมพทธเจา ครงเมอกอนแตการตรสร ยงไมได ตรสร ยงเปนโพธสตวอย.

ขออนอก. หญาคา๑ งอกขนจากสะดอ ขนไปสงจดฟา. ภกษ ท. ! นเปนมหาสบนขอท ๒ ไดมแลวแกตถาคตผอรหนตสมมาสมพทธเจา ครงเมอ กอนแตการตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปนโพธสตวอย.

ขออนอก. หนอนทงหลาย มสขาวหวดา คลานขนมาตามเทา จนถงเขา. ภกษ ท. ! นเปนมหาสบนขอท ๓ ไดมแลวแกตถาคตผอรหนต- สมมาสมพทธเจา เมอครงกอนแตการตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปนโพธสตวอย.

ขออนอก. นกทงหลาย สจาพวก มสตาง ๆ กน มาแลวจากทศทงส หมอบลงทใกลเทาแลวกลายเปนสขาวหมด. ภกษ ท. ! นเปนมหาสบนขอท ๔ ไดมแลวแกตถาคตผอรหนตสมมาสมพทธเจา ครงกอนแตการตรสร ยงไมไดตรสร ยงเปนโพธสตวอย.

ขออนอก. ตถาคตได เดนไปบนอจจาระกองใหญ เหมอนภเขา อจจาระ มไดเปอนเลย. ภกษ ท. ! นเปนมหาสบนขอท ๕ ไดมแลวแกตถาคตผอรหนต- สมมาสมพทธเจา ครงกอนแตการตรสร ยงไมตรสร ยงเปนโพธสตวอย.

ภกษ ท. ! ขอวามหาปฐพนเปนทนอนใหญของตถาคต จอมเขา หมวนตเปนหมอน มอขางซายพาดลงทสมทรดานตะวนออก มอขางขวาพาด

๑. ศพทน บาลเปน ตรยา นาม ตณชาต แปลวาหญาแพรกกเคยแปลกน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๑๐๖

ลงทสมทรดานตะวนตก เทาทงสองหยอนลงในสมทรดานทกษณนน เปนมหาสบน ขอท ๑ เพอใหรขอทตถาคตผอรหนตสมมาสมพทธเจา ไดตรสรอนตตรสมมา สมโพธญาณ. ขอวาหญาคางอกจากสะดอ ขนไปสงจดฟา เปน มหาสบนขอท ๒ เพอใหรขอทตถาคตผอรหนตสมมาสมพทธเจา ไดตรสรพรอมเฉพาะซงอรยอฏฐง- คกมรรค แลวประกาศเพยงไร แกมนษยและเทวดา (ขนไปถงพรหม). ขอวา หนอนทงหลายมสขาวหวดาคลานขนมาตามเทาจนถงเขานน เปน มหาสบนขอท ๓ เพอใหรขอทคฤหสถผนงขาวเปนอนมาก ถงตถาคตเปนทพงตลอดชวต. ขอวา นกสจาพวกมสตาง ๆ กน มาจากทศทงส หมอบลงทเทาแลวกลายเปนสขาวหมด นน เปนมหาสบนขอท ๔ เพอใหรขอท วรรณะสจาพวก เหลานคอ กษตรย พราหมณ เวสส ศทร ไดออกจากเรอนมาบวชในธรรมวนยทตถาคตประกาศแลว อยางไมเกยวของดวยเรอน ยอมทาใหแจงซงวมตตอนไมมอนยงไปกวา ได. ขอวา ตถาคตเดนไปบนกองอจจาระใหญเหมอนภเขา อจจาระไมเปอนเลยนน เปน มหาสบนขอท ๕ เพอใหรขอทตถาคตเปนผมลาภในบรกขาร คอจวรบณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชทงหลาย แตตถาคตไมตดจมไมหมกใจในลาภนน, เมอบรโภค กบรโภคดวยความเหนโทษ มปญญาเปนเครองออกไปพนจากทกขได ฯ.

อาการแหงการตรสร ๑

ราชกมาร ! ครนเรากลนกนอาหารหยาบ ทากายใหมกาลงไดแลว, เพราะสงดจากกามและอกศลธรรมทงหลาย จงบรรล ฌานท ๑ มวตกวจาร

๑. โพธราชกมารสตร ราชวรรค ม.ม.๑๓/๔๕๗/๕๐๕, สคารวสตร พราหมณวรรค ม.ม.๑๓/๖๘๕๖/ ๗๕๔,. ตอนนปาสราสสตร ไมม, ตอไปในสคารวสตรสตรกไมม.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๑๐๗

มปตและสขอนเกดแตวเวกแลวแลอย. เพราะสงบวตกวจารเสยได จงบรรล ฌานท ๒ เปนเคร องผองใสในภายใน เปนท เกดสมาธแหงใจ ไมมวตกวจาร มแตปตและสขอนเกดแตสมาธแลวแลอย. เพราะความจางไปแหงปต ยอมอย อเบกขา มสตสมปชญญะ เสวยสขดวยนามกาย บรรลฌานท ๓ อนเปนฌาน ทพระอรยเจากลาววาผไดฌานน เปนผอยอเบกขา มสตอยเปนสข. และเพราะ ละสขและทกขเสยไดเพราะความดบหายไปแหงโสมนสและโทมนสในกาลกอน จงไดบรรล ฌานท ๔ อนไมทกขไมสข มแตความท สตเปนธรรมชาตบรสทธ เพราะอเบกขาแลวแลอย.

เรานน ครนเมอจตตงมนบรสทธผองใสไมมกเลส ปราศจากกเลสเปน ธรรมชาตออนโยนควรแกการงาน ถงความไมหวนไหวตงอยเชนนแลว ไดนอมจต ไปเฉพาะตอบพเพสวาสานสสตญาณ. เรานนระลกถงขนธทเคยอยอาศยใน ภพกอนไดหลายประการ คอระลกไดชาตหนงบาง สองชาต สามชาต สชาต หาชาต, สบชาต ยสบชาต สามสบชาต สสบชาต หาสบชาต, รอยชาต พนชาต แสน ชาตบาง, ตลอดหลายสงวฏฏกปป หลายววฏฏกปป หลายสงวฏฏกปปและววฏฏกปป บาง, วาเมอเราอยในภพโนน มชออยางนน มโคตร มวรรณะ มอาหาร อยางนน, ๆ เสวยสและทกขเชนนน ๆ มอายสดลงเทานน; ครนจตจากภพนนแลว ไดเกดในภพโนน มชอ โคตร วรรณะ อาหาร อยางนน ๆ, ไดเสวยสข และทกขเชนนน ๆ มอายสดลงเทานน; ครนจตจากภพนน ๆ ๆ ๆ แลว มาเกด ในภพน. ฯ เรานนระลกถงขนธทเคยอยอาศยในภพกอนไดหลายประการ พรอม ทงอาการและลกขณะดงน. ราชกมาร ! นเปน วชชาท ๑ ทเราไดบรรลแลว ในยามแรกแหงราตร. อวชชาถกทาลายแลว วชชาเกดขนแลว, ความมด ถกทาลายแลว ความสวางเกดขนแทนแลว, เชนเดยวกบทเกดแกผไมประมาท มเพยรเผาบาป มตนสงไปแลวแลอย, โดยควร. ฯ

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๑๐๘

เรานน ครนเมอจตตงมนบรสทธผองใสไมมกเลส ปราศจากกเลส เปนธรรมชาตออนโยนควรแกการงาน ถงความไมหวนไหวตงอยเชนนแลว ได นอมจตไปเฉพาะตอ จตปปาตญาณ. เรามจกขทพย บรสทธกวาจกขของ สามญมนษย, ยอมแลเหนสตวทงหลายจตอย บงเกดอย, เลวทรามประณต, มวรรณะด มวรรณะเลว, มทกข มสข. เรารแจงชด หมสตวผเขาถงตามกรรมวา “ผเจรญทงหลาย ! สตวเหลานหนอ ประกอบกายทจรต วจทจรต มโนทจรต พดตเตยนพระอรยเจาทงหลาย เปนมจฉาทฏฐ ประกอบการงานดวยอานาจ มจฉาทฏฐ, เบองหนาแตกายแตกตายไป ลวนพากนเขาสอบายทคตวนบาตนรก. ฯ ทานผเจรญทงหลาย ! สวนสตวเหลานหนอ ประกอบกายสจรต วจสจรต มโนสจรต ไมตเตยนพระอรยเจา, เปนสมมาทฏฐ ประกอบการงานดวยอานาจสมมาทฏฐ, เบองหนาแตกายแตกตายไป ยอมพากนเขาสสคตโลกสวรรค. เรามจกขทพย บรสทธลวงจกขสามญมนษย เหนเหลาสตวผ จตอย บงเกดอย เลว ประณต มวรรณะด วรรณะทราม มทกข มสข. รชดหมสตวผเขาถงตามกรรมไดฉะน. ฯ ราชกมาร ! นเปน วชชาท ๒ ทเราไดบรรลแลวในยามกลางแหงราตร. อวชชา ถกทาลายแลว วชชาเกดขนแลว, ความมดถกทาลายแลว ความสวางเกดขน แทนแลว, เชนเดยวกบทเกดแกผไมประมาท มเพยรเผาบาป มตนสงไปแลวแลอย, โดยควร.

เรานน ครนจตตงมนบรสทธผองใสไมมกเลส ปราศจากกเลสเปน ธรรมชาตออนโยนควรแกการงาน ถงความไมหวนไหวตงอยเชนนแลว กนอม จตไปเฉพาะตอ อาสวกขยญาณ, เรายอมรชดตามเปนจรงวา “นทกข, นเหตแหงทกข, นความดบไมเหลอแหงทกข, นทางใหถงความดบไมมเหลอ แหงทกข; และเหลานเปนอาสวะทงหลาย, นเหตแหงอาสวะทงหลาย, นความ ดบไมมเหลอแหงอาสวะทงหลาย, นเปนทางใหถงความดบไมมเหลอแหงอาสวะ

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๑๐๙

ทงหลาย. เมอเรารอยอยางน เหนอยอยางน จตกพนจากกามาสวะ ภวาสวะ และอวชชาสวะ. ครนจตพนวเศษแลวกเกดญาณหยงรวา จตพนแลว, วชชา เกดขนแลว, ความมดถกทาลายแลว ความสวางเกดขนแทนแลว, เรารชด วาชาตสนแลว พรหมจรรยจบแลว กจทตองทาไดทาสาเรจแลว กจอนทจะตองทา เพอความ(หลดพน)เปนอยางน มไดมอก. ราชกมาร ! นเปน วชชาท ๓ ทเราไดบรรลแลวในยามปลายแหงราตร. อวชชาถกทาลายแลว เชนเดยวกบท เกดแกบคคลผไมประมาท มเพยรเผาบาป มตนสงไปแลวแลอย, โดยควร. ฯ

สงทตรสร๑

ภกษ ท. ! มสงทแลนดงไปสดโตงอยสองอยาง ทบรรพชตไมควร ของแวะดวย. สงทแลนดงไปสดโตงนนคออะไร? คอ การประกอบตนพวพน อย ดวยความใครในกามทงหลาย อนเปนการกระทาทยงตา เปนของชาวบาน เปนของคนชนบถชน ไมใชของพระอรยเจา ไมประกอบดวยประโยชน, และการ ประกอบความเพยรในการทรมานตนใหลาบาก อนนามาซงความทกข ไมใชของ พระอรยเจา ไมประกอบดวยประโยชน, สองอยางนแล.

ภกษ ท. ! ขอปฏบตเปนทางสายกลาง ทไมไปหาสงสดโตงสอง อยางนน เปนขอปฏบตทตถาคตไดตรสรเฉพาะแลว เปนขอปฏบตทาใหเกดจกษ เปนขอปฏบตทาใหเกดญาณ เปนไปเพอความสงบ เพอความรอนยง เพอความ ตรสรพรอม เพอนพพาน.

๑. บาล มหาวาร. ส. ๑๙/๕๒๘/๑๖๖๔. ตรสแกภกษทงหา ทอสปตนมฤคทายวน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๑๑๐

ภกษ ท. ! ขอปฏบตทเปนทางสายกลาง ทไมดงไปหาทสดโตง สอง อยางนน เปนอยางไรเลา? ภกษ ท. ! ขอปฏบตอนเปนทางสายกลางนน คอขอปฏบตอ นเสมอนหนทางอนประเสรฐ ประกอบอย ด วยองคแปดประการ นเอง. แปดประการคออะไรเลา? คอความเหนทถกตอง ความดารทถกตอง การพดจาทถกตอง การทาการงานทถกตอง การอาชพทถกตอง ความพากเพยร ทถกตอง ความราลกทถกตองความตงใจมนคงทถกตอง ภกษ ท. ! นแล คอขอปฏบต ท เป นทางสายกลาง ท ตถาคตไดตร สร เฉพาะแลวเปนขอปฏบ ต ทาใหเก ดจ กษ ทาใหเก ดญาณ เป นไปเพ อความสงบ เพ อความร อ นย ง เพอความตรสรพรอม เพอนพพาน.

ภกษ ท. ! นแลคอความจรงอนประเสรฐ เรองความทกข คอ ความเกดกเปนทกข ความแกกเปนทกข ความเจบไขกเปนทกข๑ ความตาย กเปนทกข, ความประจวบกบสงทไมรก เปนทกข ความพรากจากสงทรก เปนทกข ความปรารถนาสงใดแลวไมไดสงนน เปนทกข,กลาวโดยยอ ขนธหา ทประกอบดวยอปาทาน เปนทกข.

ภกษ ท. ! นแลคอความจรงอนประเสรฐ เรองแดนเกดของความทกข คอตณหา อนเปนเครองทาใหมการเกดอก อนประกอบอยดวยความกาหนด ดวยอานาจความเพลน อนเปนเครองใหเพลดเพลนอยางยงในอารมณนน ๆ, ไดแก ตณหาในกาม ตณหาในความมความเปน ตณหาในความไมมไมเปน.

ภกษ ท. ! นแลคอความจรงอนประเสรฐ เรองความดบไมเหลอของ ความทกข คอ ความดบสนทเพราะจางไปโดยไมมเหลอของตณหานนนนเอง

๑. ในบาลพระไตรปฎกสยามรฐ มคาวา พยาธป ทกขา ดวย, ซงฉบบสวดมนต ไมม, แตไปม บทวา โสกปรเทวทกขโทมนสสปายาสาป ทกขา, ซงในพระไตรปฏกไมม.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๑๑๑

คอความสลดทง ความสละคน ความปลอย ความทาไมใหมทอาศย ซงตณหานน. ภกษ ท. ! นแลคอความจรงอนประเสรฐ เรองขอปฏบตอนทาสตว

ใหลถงความดบไมเหลอของความทกข คอขอปฏบตอนเปนหนทางอนประเสรฐ อนประกอบดวยองคแปดประการน ไดแกความเหนทถกตอง ความดารทถกตอง การพดจาทถกตอง การทาการงานทถกตอง การอาชพทถกตอง ความพากเพยร ทถกตอง ความราลกทถกตอง ความตงใจมนคงทถกตอง.

ภกษ ท. ! จกษเกดขนแลว ญาณเกดขนแลว ปญญาเกดขนแลว วชชาเกดข นแลว แสงสวางเกดข นแลว เกดข นในส งท เราไมเคยไดยนไดฟง มาแตกอน เกดขนแกเราวา นคอความจรงอนประเสรฐคอความทกข, เกดขน แกเราวา กความจรงอนประเสรฐคอความทกขน เปนสงทควรกาหนดร, เกดขน แกเราวา กความจรงอนประเสรฐคอความทกขน เราตถาคตกาหนดรรอบแลว.

ภกษ ท. ! จกษเกดขนแลว ญาณเกดขนแลว ปญญาเกดขนแลว วชชาเกดขนแลว แสงสวางเกดขนแลว เกดขนในสงทเราไมเคยไดยนไดฟงมา แตกอน เกดข นแกเราวา น ค อความจรงอนประเสรฐ คอแดนเกดของทกข, เกดข นแกเราวา กความจรงอนประเสรฐ คอแดนเกดของทกขน เปนส งท ควร ละเสย, เกดขนแกเราวา กความจรงอนประเสรฐ คอแดนเกดของความทกขน เราตถาคตละไดแลว.

ภกษ ท. ! จกษเกดขนแลว ญาณเกดขนแลว ปญญาเกดขนแลว วชชาเกดขนแลว แสงสวางเกดขนแลว เกดขนในสงทเราไมเคยไดยนไดฟงมา แตกอน เกดขนแกเราวา นคอความจรงอนประเสรฐ คอความดบไมเหลอของ ความทกข, เกดขนแกเราวา กความจรงอนประเสรฐคอความดบไมเหลอของ ความทกขน เปนสงทควรทาใหแจง, เกดขนแกเรา กความจรงอนประเสรฐ คอความดบไมเหลอของความทกขน เราตถาคตไดทาใหแจงแลว.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๑๑๒

ภกษ ท. ! จกษเกดขนแลว ญาณเกดขนแลว ปญญาเกดขนแลว วชชาเกดขนแลว แสงสวางเกดขนแลว เกดขนในสงทเราไมเคยไดยนไดฟงมา แตกอน เกดข นแกเราวา นคอความจรงอนประเสรฐคอขอปฏบตท ทาสตว ใหลถงความดบไมเหลอของความทกข, เกดขนแกเราวา กความจรงอนประเสรฐ คอขอปฏบตททาสตวใหลถงความดบไมเหลอของความทกขน เปนสงทควรทาให เกดม, เกดขนแกเราวา กความจรงอนประเสรฐ คอขอปฏบตททาสตวใหลถง ความดบไมเหลอของความทกขน เราตถาคตไดทาใหเกดมแลว.

ภกษ ท. ! ตลอดกาลเพยงไร ทญาณทศนะเครองรเหนตามเปนจรง ของเรา อนมปรวฏฏสาม มอาการสบสอง ในอรยสจจทงส เหลานยงไมเปน ญาณทศนะทบรสทธสะอาดดวยด; ตลอดกาลเพยงนน เรายงไมปฏญญาวา ไดตรสรพรอมเฉพาะแลวซงอนตตรสมมาสมโพธญาณ ในโลกพรอมทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมสตวพรอมทงสมณพราหมณ พรอมทงเทวดาแลมนษย.

ภกษ ท. !เมอใด ญาณทศนะเครองรเหนตามเปนจรงของเรา อนม ปรวฏฏสาม มอาการสบสอง ในอรยสจจทงส เหลานเปนญาณทศนะทบรสทธ สะอาดดวยด; เมอนน เรากปฏญญาวาเปนผไดตรสรพรอมเฉพาะแลว ซงอนตตร สมมาสมโพธญาณ ในโลก พรอมทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมสตว พรอมทงสมณพราหมณ พรอมทงเทวดาแลมนษย.

เกดแสงสวางเนองดวยการตรสร๑

ภกษ ท. ! เมอใด ตถาคตไดตรสรอนตตรสมมาสมโพธญาณ, ใน

๑. บาล สตตมสตร ภยวรรค จตกก. อ. ๒๑/๑๗๗/๑๒๗.

www.buddhadasa.info

ออกผนวช - จนไดตรสร ๑๑๓

ขณะนน แสงสวางอนโอฬารจนหาประมาณมได ยงใหญกวาอานภาพของเทวดา ทงหลายจะบนดาลได, ไดปรากฏขนในโลกพรอมทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหม ส ตว พรอมท งสมณพราหมณ พรอมท งเทวดาและมนษย. ถงแมใน โลกนตรกนรก อนโลงโถงไมมอะไรปดก น แตมดมนหาการเกดแหง จกขวญญาณมได อนแสงสวางแหงพระจนทรและพระอาทตย อนมฤทธอานภาพ อยางน สองไปไมถงน น แมในท น น แสงสวางอนโอฬารหาประมาณมได ยงใหญกวาอานภาพของเทวดาทงหลายจะบนดาลได กไดปรากฏขนเหมอนกน. สตวทเกดอย ณ ทนน รจกกนไดดวยแสงสวางนน พากนรองวา “ทานผเจรญ ทงหลายเอย ! ผอนอนเกดอยในทนนอกจากเรากมอยเหมอนกน” ดงน.

ภกษ ท. ! นแลเปน อศจรรยครงทสาม ทยงไมเคยม ไดบงเกดมขน เพราะการบงเกดแหง ตถาคต ผอรหนตสมมาสมพทธเจา.

แผนดนไหว เนองดวยการตรสร๑

ดกอนอานนท ! เหตปจจยททาใหปรากฏการไหวแหงแผนดนอนใหญ หลวง มอยแปดประการ.

ดกอนอานนท ! เมอใด ตถาคตไดตรสรพรอมเฉพาะ ซงอนตตร- สมมาสมโพธญาณ; เมอนน แผนดนยอมหวนไหว ยอมสนสะเทอน ยอมสน สะทาน. อานนท ! นเปนเหตปจจยทคารบหา แหงการปรากฏการไหวของแผนดน อนใหญหลวง.

๑. บาล อฏ. อ. ๒๓/๓๒๓/๑๖๗. ตรสแกพระอานนท ทปาวาลเจดย เมองเวสาล.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๒ ๑๑๔

การรสกพระองควาไดตรสรแลว๑

ภกษ ท. ! กเมอเราเปนผมความเกด ความแก ความเจบ ความตาย เปนธรรมดา มความโศกเปนธรรมดา มความเศราหมองเปนธรรมดา ดวยตน, กรจกสงทมความเกด แก เจบ ตาย โศก เศราหมองเปนธรรมดา. ครนรแลว จงไดแสวงหานพพาน อนไมเกด ไมแก ไมเจบ ไมตาย ไมโศก ไมเศราหมอง เปนธรรมดา อนไมมสงอนยงไปกวา อนเกษมจากโยคธรรม. เรากไดบรรล พระนพพานนน. อนง ปญญาเครองรเครองเหนไดเกดแกเราวา “ความหลดพน ของเราไมกลบกาเรบ การเกดครงน เปนครงสดทาย ภพเปนท เกดใหมมไดมอก” ดงน. ฯ

จบภาค ๒.

----------------

๑. ปาสราสสตร โอปมมวรรค ม.ม. ๑๒/๓๒๓/๓๒๐.

www.buddhadasa.info

ภาค ๓

เรมแตตรสรแลวทรงประกอบดวยพระคณธรรมตาง ๆ จนเสดจไปโปรดปญจวคคยบรรลผล.

๑๑๕

www.buddhadasa.info

ภาค ๓ มเรอง :- ทรงเปนลกไกตวพทสด - ทรงเปนผขมอนทรยได- ทรงม

ตถาคตพลญาณสบ --ทรงมเวสารชชญาณ-ทรงมวธ “รก” ขาศกใหแพภยตว -ทรงมธรรมสหนาทททาเทวโลกใหสนสะเทอน – ทรงมธรรมสหนาทอยางองอาจ -สงทใคร ๆ ไมอาจทวงตงได -ไมทรงมความลบทตองชวยกนปกปด-ทรงเปน อจฉรย-มนษยในโลก -ทรงตางจากมนษยธรรมดา – ทรงบงคบใจไดเดดขาด -ไมทรงตด แมในนพพาน – ทรงมความคงท ไมมใครยงกวา --ทรงยนยน ในคณธรรมของพระองคได -ทรงยนยนพรหมจรรยของพระองควาบรสทธเตมท -สงทไมตองทรงรกษาอกตอไป -ทรงฉลาดในเรองทพนวสยโลก -ทรงทราบทฏฐ วตถอนลกซงหกสบสอง -ทรงทราบสวนสดและมชฌมาปฏปทา – ทรงทราบ พราหมณสจจ -ทรงทราบพรหมโลก -ทรงทราบคตหา และนพพาน - ทรง แสดงฤทธไดเพราะอทธบาท -ทรงมอทธบาทเพอยไดถงกปป - ทรงเปลงเสยง คราวเดยวไดตลอดทกโลกธาต - ทรงมปาฎหารยสาม - เหตทใหไดนามวา ตถาคต -เปนสมมาสมพทธะเมอคลองแคลวในอนปพพวหารสมาบต - เปนสมมา สมมาสมพทธะเมอทราบอรยสจจสนเชง – ไมทรงเปนสพพญทกอรยาบถ - ทรงยนยน ความเปนมหาบรษ - ไมมใครเปรยบเสมอ – ไมทรงอภวาทใคร - ทรงเปน ธรรมราชา - ทรงเปนธรรมราชาทเคารพธรรม - ทรงคดหาทพงสาหรบ พระองคเอง - ถกพวกพราหมณตดพอ - มารทลใหนพพาน – ทรงทอพระทย ในการแสดงธรรม – พรหมอาราธนา - ทรงเหนปวงสตวเปรยบดวยบวสามเหลา - ทรงแสดงธรรมเพราะเหนความจาเปนของสตวบางพวก - ทรงเหนลทางทจะ ชวย เหล อปวงส ต ว -ทรง ระล กหาผ ค ว ร ร บปฐม เทศนา -เ สด จพา ราณส พบอปกาชวก-การแสดงปฐมเทศนา – การประกาศธรรมจกรทอสปตนมฤคทายวน -แผ นด นไหว เน อ งด วยการแสดงธรรมจ กร -เก ดแสงสว าง เน อ งด วยการ แสดงธรรมจ กร -จกรของพระองค ไม ม ใครต อต านได -ทรงหมนแตจ กรท ม ธรรมราชา (เปนเจาของ) - การปรากฏของพระองคคอการปรากฏแหงดวงตา ของโลกอนใหญหลวง

๑๑๖

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ

ภาค ๓

เรมแตตรสรแลวทรงประกอบดวยพระคณธรรมตาง ๆ จนเสดจไปโปรดปญจวคคยบรรลผล.

ทรงเปนลกไกตวพทสด ๑ พราหมณ ! เปรยบเหมอนฟองไขของแมไกอนมอย ๘ ฟอง หรอ

๑๐ ฟอง หรอ๑๒ ฟอง, เมอไมไกนอนทบ กก ฟกดวยดแลว, บรรดาลกไก ในไขเหลานน ตวใดเจาะแทงทาลายเปลอกไขดวยจะงอยเลบเทา หรอจะงอยปาก ออกมาไดกอนตวอนโดยปลอดภย เราควรเรยกลกไกตวนนวาอยางไร คอจะ เรยกวาตวพผแกทสด หรอตวนองผนอยทสด ?

“พระโคดมผเจรญ! ใคร ๆ กควรเรยกมนวา ตวพผเจรญทสด เพราะมนเปนตวทแกทสด ในบรรดาลกไกเหลานน" พราหมณทลตอบ.

พราหมณ ! ฉนใดกฉนนน : เราน, ขณะเมอหมสตวกาลงถก อวชชาซงเปนประดจเปลอกฟองไขหอหมอยแลว, กทาลายเปลอกหม คอ

๑. บาล มหาวภงค วนยปฎก ๑/๕/๓ . ตรสแกเวรญชพราหมณ.

๑๑๗

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๑๘

อวชชาออกมาไดกอนใคร ๆ เปนบคคลแตผ เดยวในโลกไดร พรอมเฉพาะแลว ซงสมมาสมโพธญาณ อนไมมญาณอะไรยงไปกวา. พราหมณ ! เรานน, เปนผเจรญทสดประเสรฐทสดของโลก. ความเพยรเราไดปรารภแลว ไมยอ หยอน, สตเราไดกาหนดมนแลวไมลมหลง, กายกรางบแลวไมกระสบกระสาย, จตตงมนแลวเปนหนง , เราไดบรรลปฐมฌาน ฯลฯ๑ ทตยฌาน ฯลฯ ตตยฌาน ฯลฯ จตตถฌานแลว กนอมจตไปเฉพาะตอปพเพนวาสานสสต - ญาณ ฯลฯ เปนการทาลายเปลอกฟองไขของลกไกออกจากฟองไข ครงแรก, กนอมจตไปเฉพาะตอจตปปาตญาณ ฯลฯ เปนการทาลายเปลอกฟองไขของ ลกไกออกจากฟองไขครงทสอง, กนอมจตไปเฉพาะตออาสวกขยญาณ ฯลฯ เปนการทาลายเปลอกฟองไขของลกไกออกจากฟองไขครงทสาม, ดงน.

ทรงเปนผขมอนทรยได ๒ มาคณฑยะ ! จกขเปนสงซงมรปเปนทยนด กาหนดแลวในรป อนรป

ทาใหบนเทงพรอมแลว, จกขนน อนตถาคตทรมาน ควบคม รกษา สารวม ไวไดแลว และตถาคตยอมแสดงธรรมเพอการสารวมจกขนนดวย.

มาคณฑยะ ! โสตะเปนสงซงมเสยงเปนทยนด ฯลฯ ๓, ฆานะ เปนสง

ซงมกลนเปนทยนด ฯลฯ, ชวหาเปนสงซงมรสเปนทยนด ฯลฯ,กายะเปนสงซง

๑. คาทละดวย ฯลฯ ดงน ดเนอความเตมทไดจากในภาค ๒ ตอนวาดวยการตรสร คอฌาน ๔ และวชชา๓ เหมอนกนไมมแปลก, ในทนจงยกมาแตชอ ใหสะดวกแกผศกษา, ไมตองอานคาซา ๆ กนอกตงยาว ๆ ใหยดยาด. ๒. บาล มาคณฑยสตร ม.ม. ๑๓/๒๗๒/๒๗๙. ตรสแกมาคณฑยปรพพาชก ทโรงบชาไฟแหงหนง. ๓. ทละ ฯลฯ เชนน เตมใหเตมเหมอนในขอจกขเอาเองได.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๑๙

มโผฎฐพพะเปนทยนด ฯลฯ, ใจเปนสงซงมธรรมารมณเปนทยนด กาหนดแลว ในธรรมารมณ อนธรรมารมณทาใหบนเทงพรอมแลว, ใจนนอนตถาคต ทรมาน ควบคม รกษา สารวม ไวไดแลว และ ตถาคตยอมแสดงธรรมเพอ สารวมใจนนดวย.

ทรงมตถาคตพลญาณสบอยาง ภกษ ท.! ตถาคตเปนผประกอบดวยพลญาณ ๑๐ อยาง และ

ประกอบดวยเวสารชชญาณ ๔ อยาง จง ปฏญญาตาแหนงจอมโลก บนลอสหนาท ประกาศพรหมจกร ในทามกลางบรษททงหลาย.๑

สารบตร ! เหลานเปนตถาคตพล ๑๐ อยาง ของตถาคต ทตถาคต

ประกอบพรอมแลวปฏญญาตาแหนงจอมโลก บนลอสหนาทประกาศพรหมจกร ในทามกลางบรษททงหลายได, สบอยางคอ:-๒

(๑) ตถาคต ยอมรตามเปนจรง ซงสงเปนฐานะ (คอมไดเปนได)

โดยความเปนสงมฐานะ,ซงสงไมเปนฐานะ (คอไมมไดไมเปนได) โดยความ เปนสงใชฐานะ : นเปนตถาคตพลของตถาคต.

(๒) ตถาคต ยอมรตามเปนจรง ซงวบาก (คอผล) ของการทากรรม

ทเปนอดต อนาคต ปจจบน ไดทงโดยฐานะและโดยเหต : นกเปนตถาคตพล ของตถาคต.

(๓) ตถาคต ยอมรตามเปนจรง ซงปฏปทาเครองทาผปฏบตใหไปส

ภมทงปวงได : นกเปนตถาคตพลของตถาคต.

๑ บาล นทาน. ส. ๑๖/๓๓/๖๕. ตถาคตพลสบ เรยกกนวา ทสพลญาณ. ๒ บาล มหาสหนาทสตร ม.ม. ๑๒/๑๔๐/๑๖๖. ตรสแกพระสารบตร ทชฎปา นอกนครเวสาล.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓

๑๒๐

(๔) ตถาคต ยอมรตามเปนจรง ซงโลกนอนประกอบดวยธาตมใช อยางเดยว ดวยธาตตาง ๆ กน๑ : นกเปนตถาคตพลของตถาคต.

(๕) ตถาคต ยอมรตามเปนจรง ซงอธมต (คอฉนทะและอธยาศย)

อนตาง ๆ กน ของสตวทงหลาย : นกเปนตถาคตพลของตถาคต. (๖) ตถาคต ยอมรตามเปนจรง ซงความยงและหยอน แหงอนทรย

ของสตวเหลาอน ของบคคลเหลาอน : นกเปนตถาคตพลของตถาคต. (๗) ตถาคต ยอมรตามเปนจรง ซงความเศราหมอง ความผองแผว

ความออก แหงฌานวโมกข สมาธ และสมาบตทงหลาย : นกเปนตถาคตพล ของตถาคต.

(๘) ตถาคต ยอมระลกได ซงขนธอนตนเคยอยอาศยในภพกอน มชนดตาง ๆ กน คอระลกไดชาตหนงบาง สองชาตบาง๒…ฯลฯ, : นกเปน ตถาคตพลของตถาคต.

(๙) ตถาคต ยอมเหนสตว ท. ดวยทพยจกขอนหมดจด กาวลวง จกขมนษย : เหนสตวทงหลายผเคลอนอยบงเกดอย๓…ฯลฯ, : นกเปน ตถาคตพลของตถาคต.

(๑๐) ตถาคต ยอมทาใหแจง เจโตวมต ปญญาวมต อนไมมอาสวะ เพราะความสนไปแหงอาสวะ ท. ได๔…ฯลฯ : นกเปนตถาคตพลของตถาคต.

สารบตร! เหลานแล เปนตถาคตพลสบอยาง ของตถาคต ทตถาคต ประกอบแลว ยอมปฏญญาตาแหนงจอมโลก บนลอสหนาทประกาศพรหมจกรใหเปนไปในทามกลางบรษททงหลาย.

๑ เชนรปธาต นามธาต เปนตน ซงแยกกระจายออกไดอกมาก. ๒ ดทจาแนกพสดารในภาค ๒ ตอนการตรสร วาดวยวชชาทหนง. ๓ ดทจาแนกพสดารในภาค ๒ ตอนการตรสร วาดวยวชชาทสอง. ๔ ดทจาแนกพสดารในภาค ๒ ตอนการตรสร วาดวยวชชาทสาม.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๒๑

ทรงมเวสารชชญาณสอยาง๑ ภกษ ท. ! เหลานเปนเวสารชชญาณสอยางของตถาคต ทตถาคต

ประกอบพรอมแลว ปฏญญาตาแหนงจอมโลก บนลอสหนาทประกาศพรหมจกร ในทามกลางบรษท ท.ได, สอยางคอ :-

(๑). ตถาคตไมมองเหนวแวชองทางทจะมวา สมณะหรอพราหมณ, เทพ, มาร, พรหม, หรอใคร ๆ ในโลก จกโจททวงเราไดดวยทงเหตผลวา “ธรรมเหลาน ๆ อนทานผ ปฏญญาตนเปนสมมาสมพทธะอย ไมได ร พรอมเฉพาะแลว” ดงน. ภกษ ท. ! ตถาคตเมอมองหาไมเหนวแววอนนน จงเปนผถงความเกษม ถงความไมกลว ถงความเปนผกลาหาญอยได.

(๒). ตถาคต ไมมองเหนวแวชองทางทจะมวา สมณะหรอพราหมณ, เทพ, มาร, พรหม,หรอใคร ๆ ในโลก จกโจททวงเราไดดวยทงเหตผลวา “อาสวะเหลาน ๆ อนทานผปฏญญาตนเปนขณาสพผสนอาสวะอย ยงไม สนรอบแลว” ดงน. ภกษ ท. ! ตถาคต เมอมองหาไมเหนวแววอนนน จงเปนผถงความเกษม ถงความไมกลว ถงความเปนผกลาหาญอยได.

(๓). ตถาคตไมมองเหนวแวชองทางทจะมวา สมณะหรอพราหมณ, เทพ, มาร, พรหม,หรอใคร ๆ ในโลก จกโจททวงเราไดดวยทงเหตผลวา “ธรรมเหลาใด ททานกลาววาเปนธรรมทาอนตรายแกผเสพ, ธรรมเหลานน ถงเมอบคคลเสพอย กหาอาจทาอนตรายไม” ดงน. ภกษ ท. ! ตถาคต เมอมองหาไมเหนวแววอนนน จงเปนผถงความเกษม ถงความไมกลว ถงความ เปนผกลาหาญอยได.

(๔). ตถาคตไมมองเหนวแววชองทางทจะมวา สมณะหรอพราหมณ, เทพ, มาร, พรหม,หรอใคร ๆ ในโลก จกโจททวงเราไดดวยทงเหตผลวา

๑. บาล จตกก. อ. ๒๑/๑๐/๘ และ มหาสหนาทสตร ม.ม. ๑๒/๑๔๔/๑๖๗.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๒๒

“ทานแสดงธรรมเพ อประโยชนอยางใด ประโยชนน นไมเปนทางส นทกข โดยชอบแกทาอนตรายแกผประพฤตธรรมเหลานน “ดงน. ภกษ ท. ! ตถาคต เมอมองหาไมเหนวแววอนนน จงเปนผถงความเกษม ถงความไมกลว ถงความ เปนผกลาหาญอยได.

ภกษ ท. ! เหลานแล เปนเวสารชชญาณสอยางของตถาคต อน ตถาคตประกอบพรอมแลว ปฏญญาตาแหนงจอมโลก บนลอสหนาทประกาศ พรหมจกรใหเปนไปในทามกลางบรษททงหลาย.

ทรงมวธ "รก" ขาศกใหแพภยตว๑

(เรองในชนแรกมอยวา ปรพพาชกชอสรภะ เคยบวชอยในธรรมวนยน แลวละทงไปบวช เปนปรพพาชก เทยวรองประกาศอยวา คนรถงธรรมวนยของพวกสมณสากยบตรทวถงแลว ไมเหนดอะไร จงหลกมาเสย. ครนความนทราบถงพระผมพระภาคเจา ไดเสดจไปสอารามของปรพพาชกพวกนน และ สนทนากนในกลางทประชมปรพพาชก. ทรงถามเฉพาะสรภะปรพพาชก ใหบรรยายออกไปวา ธรรมวนย ของพวกสมณสากยบตรนนเปนอยางไร). ตรสวา:-

ดกอนสรภะ ! ไดยนวาทานกลาวดงนจรงหรอวา “ธรรมของพวก

สมณสากยบตรนน ทานรทวถงแลว เพราะรทวถงนนเอง จงหลกมาเสยจาก ธรรมวนยนน” ดงน. (ไมมคาตอบ, จงตรสถามเปนครงทสอง :-)

ดกอนสรภะ ! ทานจงพดไปเถดวา เรารทวถงธรรม – วนยของพวก

สมณสากยบตรอยางไร. ถาทานพดไดครบถวน เราจะชวยพดเตมใหครบถวน. ถาคาของทานครบถวนถกตองดแลว เราจกอนโมทนา (นงไมมคาตอบอก จงตรสถาม เปนครงทสาม : -)

ดกอนสรภะ ! ทานจงพดเถด. ธรรมวนยของพวกสมณสากยบตรนน

เราเปนผบญญตเอง เรายอมรด. ถาทานพดไมบรบรณ เราจะชวยพดเตม

๑. บาล ตก. อ. ๒๐/๒๓๘/๕๐๔. ตรสแกปรพพาชกทงหลาย รมฝงแมนาสปปน.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๒๓

ใหบรบรณ, ถาทานพดไดบรบรณ เรากจกอนโมทนา. (นงไมมคาตอบ, ในทสด พวกปรพพาชกดวยกน ชวยกนรมขอรองใหสรภะปรพพาชกพด. สรภะกยงคงนงตามเดม. พระผ มพระภาคเจาจงตรสขอความน :-)

ดกอนปรพพาชกทงหลาย ! ถาผใดกลาวหาเราวา “ทานอวดวาทาน เปนสมมาสมพทธะ แตธรรมเหลานน ทานยงไมรเลย" ดงน. เรากจกซกไซ สอบถามไลเลยงเขาใหเปนอยางด (ถงขอธรรมทเขาวาเราไมร แตเขาร). เขานน คร นถกเราซกไซสอบถามไลเลยงเปนอยางดแลว ยอมหมดหนทาง ยอมเปน อยางอนไมได นอกจากจะตกอยในฐานะลาบาก ๓ ประการอยางใดอยางหนง คอ ตอบถลากไถลนอกลนอกทางบาง, แสดงความขนเคองโกรธแคน นอยอกนอยใจ ออกมาใหปรากฏบาง, หรอตองนงอน หมดเสยง เกอเขน คอตก กมหนา ซบเซา ไมมคาพดหลดออกมาได เหมอนอยางสรภะปรพพาชกนบาง.

ดกอนปรพพาชกทงหลาย ! ถาผใดกลาวหาเราวา "ทานอวดวาทาน

สนอาสวะ.แตอาสวะเหลาน ๆ ของทานยงมอย" ดงน. เรากจกซกไซสอบถาม ไลเลยงเขาใหเปนอยางด (ถงอาสวะทเขาวายงไมสน). เขานน ครนถกเราซกไซ สอบถามไลเลยงเปนอยางดแลว ยอมหมดหนทาง ยอมเปนอยางอนไมไดนอกจาก จะตกอยในฐานะลาบาก ๓ ประการอยางใดอยางหนง คอตอบถลากไถลนอกล นอกทางบาง, แสดงความขนเคอง โกรธแคน นอยอกนอยใจ ออกมาใหปรากฏ บาง, หรอตองนงอน หมดเสยง เกอเขน คอตก กมหนา ซบเซา ไมมคาพด หลดออกมาได เหมอนอยางสรภะปรพพาชกนบาง.

ดกอนปรพพาชกทงหลาย ! ถาผใดกลาวหาเราวา “ทานแสดงธรรม

เพ อประโยชนอนใด ประโยชนอนน น ไมเปนทางส นทกขโดยชอบแกบคคล ผประพฤตตาม” ดงน. เรากจกซกไซสอบถามไลเลยงเขาใหเปนอยางด (ถงประโยชน ทเขาวาจะเปนทางสนทกขโดยชอบแกบคคลผประพฤตตาม). เขานน ครนถกเราซกไซ

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๒๔

สอบถามไลเล ยงเปนอยางดแลว ยอมหมดหนทาง ยอมเปนอยางอ นไมได นอกจากจะตกอยในฐานะลาบาก ๓ ประการอยางใดอยางหนง คอตอบถลากไถล นอกลนอกทางบาง, แสดงความขนเคอง โกรธแคน นอยอกนอยใจ ออกมาให ปรากฏบาง, หรอตองนงอน หมดเสยง เกอเขน คอตก กมหนา ซบเซาไม มคาพดหลดออกมาได เหมอนอยางสรภะปรพพาชกนบาง.

ทรงมธรรมสหนาทททาเทวโลกใหสนสะเทอน๑ ภกษ ท. ! พญาสตวชอสหะ ออกจากถาทอาศยในเวลาเยน เหยยดกาย

แลวเหลยวดทศทงสโดยรอบ บนลอสหนาทสามครงแลวกเทยวไปเพอหาอาหาร. บรรดาสตวเดรจฉานเหลาใดทไดยนสหนาท สตวเหลานนกสะดงกลวเหยวแหงใจ, พวกทอาศยโพรงกเขาโพรง ทอาศยนากลงนา พวกอยปากเขาปา ฝงนกกโผขน สอากาศ, เหลาชางของพระราชาในหมบาน นคมและเมองหลวง ทเขาผกลามไว ดวยเชอกอนเหนยว กพากนกลว กระชากเชอกใหขาด แลวถายมตรและกรสพลาง แลนหนไปพลางทงขางโนนและขางน. ภกษ ท. ! พญาสตวชอสหะ เปน สตวมฤทธมาก มศกดมาก มอานภาพมากกวาบรรดาสตวเดรจฉาน ดวยอาการอยางนแล.

ภกษ ท. ! ฉนใดกฉนนน : ในกาลใดตถาคตอบตขนในโลก เปนพระ

อรหนตตรสรชอบโดยตนเอง สมบรณดวยวชชาและจรณะ ไปด รแจงโลกเปนผ ฝกบร ษท พอฝกได ไม ม ใครย งไปกว า เป นคร สอนเทวดาและมนษย เป นผ ปลกสตวใหตน เปนผจาแนกธรรม. ตถาคตนนแสดงธรรมวา สกกายะ (คอทกข) เปนเชนน เหตใหเกดสกกายะเปนเชนน ความดบไมเหลอแหง สกกายะเปนเชนน ทางใหถงความดบไมเหลอแหงสกกายะเปนเชนน.พวกเทพ

๑. บาล จตกก. อ. ๒๑/๔๒/๓๓.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๒๕

เหลาใดเปนผมอายยนนาน มวรรณะ มากไปดวยความสข ดารงอยนมนานมาแลว ในวมานชนสง, พวกเทพนน ๆ โดยมาก ไดฟงธรรมเทศนาของตถาคตแลว กสะดงกลว เหยวแหงใจ สานกไดวา “ทานผเจรญเอย ! พวกเราเมอเปนผ ไมเทยง กมาสาคญวาเปนผเทยง เมอไมยงยน กมาสาคญวายงยน เมอไมมนคง กมาสาคญวาเราเปนผมนคง. พวกเราทงหลายเปนผไมเทยง ไมยงยนไมมนคง และถงทวแลวซงสกกายะ คอความทกข” ดงน.

ภกษ ท. ! ตถาคตเปนผมฤทธมาก ศกดมาก อานภาพมาก กวา สตวโลก พรอมทงเทวโลก ดวยอาการอยางนแล.

ทรงมธรรมสหนาทอยางองอาจ๑

กสสปะ ! นเปนเรองทอาจมไดเปนได คอเหลาปรพพาชกผเปน เดยรถยเหลาอนจะพงกลาววา "พระสมณโคดม บนลอสหนาทกจรงแล แตบนลอ ในทวางเปลา หาใชบนลอในทามกลางบรษทไม" ดงนสวนทานอยาพงกลาว เชนนนแตพงกลาว (ตามทเปนจรง) อยางนวา “พระสมณโคดมยอมบนลอสหนาท ในทามกลางบรษท ท. หาใชบนลอในทวางเปลาไม”.

กสสปะ ! นกเปนเรองทอาจมได เปนได คอเหลาปรพพาชกผเปน

เดยรถยเหลาอนจะพงกลาววา “พระสมณโคดม บนลอสหนาทในทามกลางบรษท กจรง แตหาไดบนลออยางองอาจไม” ดงน. สวนทานอยาพงกลาวเชนนน แตพงกลาว(ตามทเปนจรง) อยางนวา “พระสมณโคดมยอมบนลอสหนาทใน ทามกลางบรษท และบนลออยางองอาจดวย”.

๑. บาล ส.ท. ๙/๒๑๙/๒๗๒. ตรสแกอเจลกสสปะ ทอชญญา.เรองตอนนทจรงควรนาไป จดไว ในตอนทไดประกาศพระศาสาแลว, แตเปนเพราะเหนวา เปนจาพวกคณสมบตของพระ พทธเจาสวนหนง จงกลาวเสยในตอนนดวยกน ทงมเนอความเนองกนอยดวย.... –

ผรวบรวม.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๒๖

กสสปะ ! นกเปนเรองทอาจมไดเปนได คอ เหลาปรพพาชกผเปน เดยรถยเหลาอนจะพงกลาววา “พระสมณโคดม บนลอสหนาทในทามกลางบรษท อยางองอาจกจรงแล แตวาหาไดมใครถามปญหาอะไรกะเธอ (ในทนน) ไม, และ ถงจะถกถาม เธอกหาพยากรณไดไม, และถงจะพยากรณกไมทาความชอบใจ ใหแกผฟงได, และถงจะทาความชอบใจใหแกผฟงได เขากไมสาคญถอยคานน ๆ วาเปนสงควรฟง,และถงจะสาคญวาเปนสงควรฟง กไมเลอมใส, และถงจะ เลอมใส กไมแสดงอาการของผเลอมใส, และถงจะแสดงอาการของผเลอมใส กไมปฏบตตามคาสอนนน, และถงจะปฏบตตามคาสอนนน กไมปฏบตอยาง อมอกอมใจ” ดงน. สวนทานอยาพงกลาวเชนนน แตพงกลาวอยางนวา “พระสมณโคดมบนลอสหนาททามกลางบรษทอยางแกลวกลา มผถามปญหา,ถกถามแลวกพยากรณ, ดวยการพยากรณ ยอมทาจตของผฟงใหชอบใจ, ผฟง ยอมสาคญถอยคานน ๆ วาเปนสงควรฟง ฟงแลวกเลอมใส, เลอมใสแลว กแสดงอาการของผเลอมใส, และปฏบตตามคาสอนนน, ปฏบตแลว กเปนผอมอกอมใจได” ดงน.

กสสปะ ! ครงหนงเราอยทภเขาคชฌกฎใกลกรงราชคฤห. ปรพพาชก

ผเปนสพรหมจารของทานคนหนง ชอวา นโครธะ ไดถามปญหาเรองการเกยดกน บาปอยางยงกะเรา ณ ทนน. เราไดพยากรณแกเขา. ในการพยากรณนน เขาไดรบความพอใจยงกวาประมาณ( คอยงกวาทเขาคาดไวกอน).

สงทใคร ๆ ไมอาจทวงตงได๑

ภกษ ท. ! ตถาคตเปนผทใคร ๆ ไมอาจทวงตงไดดวยธรรม ๓ อยางคอ :-

๑. บาล สตตก. อ. ๒๓/๘๔/๕๕.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๒๗

ภกษ ท. ! (๑) ตถาคตมธรรมอนตนกลาวไวดแลว, ในธรรมนน ๆ ตถาคตไมมองเหนวแววชองทางทจะมวา สมณะหรอพราหมณ, เทพ, มาร, พรหม, หรอใคร ๆ ในโลก จกทวงตงเราไดดวยท งเหตผลวา “ทานไมใชเปนผ มธรรม อนตนกลาวไวดแลว เพราะเหตเชนน ๆ ” ดงน.

ภกษ ท. ! (๒) ปฏปทาเครองทาผปฏบตใหถงพระนพพาน เปนสงท

เราบญญตไวดแลว แกสาวกทงหลาย, -โดยอาการทสาวกทงหลายของเราปฏบต แลวยอมกระทาใหแจงซงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนไมมอาสวะ เพราะความ สนไปแหงอาสวะ ท. ไดดวยปญญาอนยงเอง ในธรรมอนตนเหนแลวนเอง เขาถงวมตตนนแลวแลอย. ในปฏปทานน ๆ ตถาคตไมมองเหนวแววชองทางทจะ มวาสมณะหรอพราหมณ, เทพ, มาร, พรหม, หรอใคร ๆ ในโลก จกทวงตงเรา ไดดวยทงเหตผลวา “ปฏปทาเครองทาผปฏบตใหถงพระนพพาน เปนสงททาน บญญตไวดแลว แกสาวกทงหลาย, โดยอาการท ฯลฯ แลวแลอย กหาไม” ดงน.

ภกษ ท. ! (๓) สาวกบรษทของเรา นบดวยรอยเปนอเนก ทไดทา

ใหแจง เจโตวมตต ปญญาวมตต๑ ฯลฯ. ในขอนน เราไมมองเหนวแววชองทาง ทจะมวา สมณะหรอพราหมณ, เทพ, มาร,พรหม, หรอใคร ๆ ในโลก จกทวงตงเราไดดวยทงเหตผลวา “สาวกบรษทของทาน มนบดวยรอยเปนเอนก กหามได ทไดทาใหแจงเจโตวมตต ปญญาวมตต ฯลฯ” ดงน.

ภกษ ท. ! เมอเรามองไมเหนวแววชองทางนน ๆ กเปนผถงความเกษม

ถงความไมกลว ถงความเปนผกลาหาญอยได. นแล เปนสงทใครไมทวงตง ตถาคตได ๓ อยาง.

๑. คอเปนพระอรหนต.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๒๘

ไมทรงมความลบ ทตองใหใครชวยปกปด๑

โมคคลลานะ ! ตถาคตเปนผทม ศลบรสทธ อยเสมอ จงปฏญญาวา เราเปนผมศลบรสทธแลว. ศลของเรา บรสทธ ขาวผอง ไมเศราหมองเลย, สาวกทงหลาย จงไมตองชวยกนทาการปองกนใหตถาคต ในเรองอนเกยวกบศล, ทงตถาคตกไมหวงการปองกนจากสาวกทงหลาย ในเรองอนเกยวกบศลเลย.

โมคคลลานะ ! ตถาคตเปนผทม อาชวะบรสทธ ดอยเสมอ จงปฏญญาวา

เราเปนผมอาชวะบรสทธแลว. อาชวะของเราบรสทธ ขาวผอง ไมเศราหมองเลย, สาวกทงหลาย จงไมตองชวยการทาการปองกนใหตถาคต ในเรองอนเกยวกบอาชวะ, ทงตถาคตกไมหวงการปองกนจากสาวกทงหลาย ในเรองอนเกยวกบอาชวะเลย.

โมคคลลานะ ! ตถาคตเปนผทม การแสดงธรรมบรสทธ ดอยเสมอ

จงปฏญญาวา เราเปนผมการแสดงธรรมบรสทธ. การแสดงธรรมของเราบรสทธ ขาวผอง ไมเศราหมองเลย, สาวกทงหลายจงไมตองชวยการทาการปองกนใหตถาคต ในเรองอนเกยวกบการแสดงธรรม, ทงตถาคตกไมหวงการปองกนจากสาวก ทงหลาย ในเรองอนเกยวกบการแสดงธรรมเลย.

โมคคลลานะ ! ตถาคตเปนผทม การตอบคาถามบรสทธ ดอยเสมอ

จงปฏญญาวา เราเปนผมการตอบคาถามบรสทธ. การตอบคาถามของเราบรสทธ ขาวผอง ไมเศราหมองเลย, สาวกทงหลายจงไมตองชวยการทาการปองกนใหตถาคต ในเรองอนเกยวกบการตอบคาถาม, ทงตถาคตกไมหวงการปองกนจากสาวก ทงหลาย ในเรองอนเกยวกบการตอบคาถามเลย.

๑ บาล ปจก. อ. ๒๒/๑๔๒/๑๐๐. ตรสแกพระมหาโมคคลลานะ ทโฆสตาราม ใกลเมองโกสมพ

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๒๙

โมคคลลานะ ! ตถาคตเปนผม ญาณทสสนะบรสทธ ดอยเสมอ จง ปฏญญาวา เราเปนผมญาณทสสนะบรสทธแลว. ญาณทสสนะของเราบรสทธ ขาวผอง ไมเศราหมองเลย, สาวกทงหลายจงไมตองชวยการทาการปองกนใหแกตถาคต ในเรองอนเกยวกบญาณทสสนะ, ทงตถาคตกไมหวงการปองกนจากสาวกทงหลาย ในเรองอนเกยวกบณาณทสสนะเลย, ดงน.

ทรงเปนอจฉรยมนษยในโลก๑ ภกษ ท. ! บคคลเอก เมอเกดขนมาในโลก ยอมเกดขน เปนอจฉรย -

มนษย. ใครกนเลาเปนบคคลเอก? ตถาคต ผเปนอรหนตตรสรชอบเอง นแลเปนบคคลเอก.

ภกษ ท. ! นแล บคคลเอก ซงเมอเกดขนมาในโลก ยอมเกดขน

เปนอจฉรยมนษย ดงน.

ทรงตางจากมนษยธรรมดา๒ ภกษ ท. ! เทวดาแลมนษยทงหลาย มรปเปนทยนด กาหนดแลว

ในรป บนเทงดวยรป.เทวดาแลมนษย ท. ยอมทนทกขอย เพราะความแปรปรวน ความกระจดกระจาย ความแตกทาลาย ของรป. ภกษ ท. ! เทวดาแลมนษย ทงหลาย มเสยง๓ ฯลฯ, มกลน ฯลฯ, มรส ฯลฯ, มโผฏฐพพะ ฯลฯ, มธรรมารมณเปนทยนด กาหนดแลวในธรรมารมณ บนเทงดวยธรรมารมณ . เทวดาแลมนษย ท. ยอมทนทกขอย เพราะความแปรปรวน ความกระจดกระจาย ความแตกทาลาย ของธรรมารมณ.

๑. บาล เอก. อ. ๒๐/๒๙/๑๔๑. ตรสแกภกษทงหลาย. ๒. บาล สฬา. ส. ๑๘/๑๕๙/๒๑๖. ๓. มขอความเตมเหมอนในขอตนทวาดวยรปเปนทยนดจนตลอด, แตในทนยอไวใหสะดวกแกการอาน ไมรกตา.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๓๐

ภกษ ท. ! สวนตถาคตผเปนอรหนตสมมาสมพทธะ รแจงตามเปนจรง ซ งเหตเปนเคร องเกดข น ซ งความต งอย ไมได ซ งรสอรอย ซ งโทษคอความ ตาทราม และอบายเครองหลดพนออกไปได แหงรปทงหลายแลว ; ไมเปนผมรป เปนทยนด ไมกาหนดในรป ไมบนเทงดวยรป. ภกษ ท. ! ตถาคตยอมอยเปนสข เพราะความแปรปรวน ความกระจดกระจาย ความแตกทาลาย ของรป , ภกษ ท. ! ตถาคตรแจงตามเปนจรง ซงเหตเปนเครองเกดขน ซงความตงอยไมได ซ งรสอรอย ซ งโทษคอความตาทราม และอบายเคร องหลดพนออกไปไดแหง เสยง ท. แหงกลน ท. แหงรส ท. แหงโผฏฐพพะ ท. และแหงธรรมารมณ ท. แลว; ไมเปนผมเสยง กลน รส โผฏฐพพะ ธรรมารมณเปนทยนด ไมกาหนดไม บนเทงดวยเสยงเปนตนภกษ ท. ! ตถาคตยอมอยเปนสข เพราะความแปรปรวน ความกระจดกระจาย ความแตกทาลาย แหงธรรมมเสยงเปนตนนนๆ. (พระผมพระภาค ไดทรงกลาวคานแลว, พระสคตครนตรสคานแลว พระศาสดาไดภาษตคาอนอกทผกเปนคาถาดงนวา :-)

รป ท. เสยง ท. กลน ท. รส ท. ผสสะ ท. ธรรม ท. ทงสน อนนาปรารถนา นารกใคร นาชอบใจ ยงเปนสงกลาวไดวามอยเพยงใด มนษยโลกพรอมดวยเทวโลก กยงสมมตวา “นนสข”อยเพยงนน. ถาเมอ สงเหลานนแตกดบลงในทใด, สตวเหลานน กสมมตวา “นนทกข” ในทนน. สงทพระอรยเจา ท.เหนวาเปนความสข กคอความดบสนทแหง สกกายะทงหลาย,แตสงนกลบปรากฏเปนขาศกตวรายกาจ แกสตว ท. ผเหนอยโดยความเปนโลกทงปวง. สงใด ทสตวอนกลาวแลวโดยความ เปนสข, พระอรยเจา ท. กลาวสงนน โดยความเปนทกข. สงใดทสตวอน กลาวแลว โดยความเปนทกข, พระอรยะผร กลาวสงนนโดยความเปนสข, ดงน.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๓๑

ทรงบงคบใจไดเดดขาด๑

พราหมณ ! เราเปนผปฏบตแลวเพอความเกอกลแกชนมาก เพอความ สขแกชนมาก.เราไดประดษฐานมหาชนไวแลวในอรยญายธรรม คอในความ เปนผมธรรมอนงดงาม มธรรมเปนกศล.พราหมณ ! เราอยากตรตรก (วตก) ไปในวตกเรองใด กตรตรกในวตกนนได, เราไมอยากตรตรกไปในวตกเรองใด กไมตรตรกไปในวตกนนได๒. เราอยากดาร (สงกปปะ) ไปในความดารอยางใด กดารในความดารนนได, เราไมอยากดารในความดารอยางใด กไมดารไปใน ความดารอยางนนได. พราหมณ ! เราเปนผบรรลแลวซงความมอานาจเหนอ จตในคลองแหงวตกทงหลาย, เราจงมธรรมดาไดฌานทงส อนเปนการอยอยาง ผาสกยง ในชาตน, เราไดโดยงายดาย ไมยาก ไมลาบาก. พราหมณ ! เราแล, เพราะความสนอาสวะ ท., ไดทาใหแจงแลวซงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนปราศจากอาสวะเขาถงวมตตนนแลว แลอย.

ไมทรงตดแมในนพพาน๓

ภกษ ท. ! แมตถาคต ผเปนพระอรหนตตรสรชอบเอง กรชดซง นพพานตามความเปนนพพาน. ครนรนพพานตามความเปนนพพานชดแจงแลว

๑. บาล จตกก. อ. ๒๑/๔๗/๓๕. ตรสแกวสสการพราหมณ สวนไผ, ราชคฤห. ๒. คอทรงบงคบจตใหคดหรอไมใหคดกได หรอใหคดเฉพาะเรองใดกได. ๓ . บาล มลปรยายสตร ม.ม. ๑๒/๑๐/๘๙. ตรสแกภกษทงหลาย ทโคนตนสาละ ในปาสภวน ใกลเมอง อกกฏฐะ.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๓๒

กไมทาความมนหมายซงนพพาน ไมทาความมนหมายในนพพาน ไมทา ความมนหมายโดยความเปนนพพานไมทาความมนหมายวา “นพพาน เปนของเรา”, ไมเพลดเพลนลมหลงในนพพาน. ขอนเพราะเหตไรเลา ? เพราะเหตวา นพพานนนเปนสงทตถาคตกาหนดรทวถงแลว.

ภกษ ท. ! แมตถาคต ผเปนพระอรหนตตรสรชอบเอง กรชดซง นพพานตามความเปนนพพาน.ครนรนพพานตามความเปนนพพานชดแจงแลว กไมทาความมนหมายซงนพพาน ไมทาความมนหมายในนพพานไมทา ความมนหมายโดยความเปนนพพาน ไมทาความมนหมายวา “นพพาน เปนของเรา”, ไมเพลดเพลนลมหลงในนพพาน. ขอนเพราะเหตไรเลา ? เรากลาววา เพราะรวาความเพลดเพลนเปนมลแหงทกขและเพราะมภพจง มชาต, เมอเกดเปนสตวแลวตองมแกและตาย. เพราะเหตนนตถาคตจงตรสร อนตตรสมมาสมโพธญาณ เพราะตณหาทงหลายสนไป ปราศไป ดบไป สละไป ไถถอนไป โดยประการทงปวงดงน.

ทรงมความคงทตอวสยโลก

ไมมใครยงกวา๑ ภกษ ท. ! สงใด ๆ ทชาวโลกรวมทงเทวดา มาร พรหม หมสตว

พรอมทงสมณพราหมณเทวดารวมกบมนษย ไดพากนเหนแลว ไดยนแลว รรสแลว รสกแลว รแจงแลว พบปะแลว แสวงหากนแลว คดคนกนแลว, สงนน ๆ เรากรจก.

๑. บาล จตกก.อ.๒๑/๓๑/๒๔. ตรสแกภกษทงหลาย ทกาฬการาม ใกลเมองสาเกต.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๓๓

ภกษ ท . ! สงใด ๆ ทชาวโลกรวมทงเทวดา มาร พรหม หมสตว พรอมทงสมณพราหมณ เทวดารวมกบมนษย ไดพากนเหนแลว ไดยนแลว รรสแลว รสกแลว รแจงแลว พบปะแลว แสวงหากนแลว คดคนกนแลว, สงนน ๆ เราไดรแจงแลวดวยปญญาอนยง.สงนน ๆ เปนทแจมแจงแกตถาคต, สงนน ๆ ไมอาจเขาไป (ตดอยในใจของ) ตถาคต.

ภกษ ท. ! สงอนเปนวสยโลกตางๆ ทชาวโลกรวมทงเทวดา มาร

พรหม หมสตว พรอมทงสมณพราหมณ เทวดารวมกบมนษย ไดพากนเหนแลว ไดยนแลว รรสแลว รสกแลว รแจงแลว พบปะแลว แสวงหากนแลว คดคนกนแลว นนๆ เราพงกลาวไดวา เรารจกมนด. มนจะเปนการมสาแกเรา ถาเราจะพง กลาววา เรารจกบาง ไมรจกบาง. และมนจะเปนการมสาแกเราเหมอนกน ถาเราจะพงกลาววา เรารจกกหามได, ไมรจกกหามได, ขอนนมนเปนความ เสยหายแกเรา,

ภกษ ท. ! เพราะเหตนแล ตถาคตเหนสงทตองเหนแลว กไมทา

ความมนหมายวา เหนแลว,ไมทาความมนหมายวา ไมไดเหน, ไมทาความ มนหมายวา เปนสงทตองเหน, ไมทาความมนหมายวาตนเปนผหนงทไดเหน, (ในสงทไดฟง, ไดรสก, ไดรแจง กมนยอยางเดยวกน).

ภกษ ท. ! ดวยเหตนแล ตถาคตชอวาเปนผคงทเปนปรกตอยเชนนน

ไดในสงทงหลาย ทไดเหน ไดยน ไดรรส และไดรสกแลว, และเรายง กลาววา จะหาบคคลอนทเปนผคงท ซงยงไปกวาประณตกวาตถาคตผคงทนน เปนไมมเลย.

ทรงยนยนในคณธรรมของพระองคเองได๑

(๑) กสสปะ ! สมณพราหมณบางพวกเปน สลวาท, เขากลาว

๑. บาล ส. ท. ๙/๒๑๘/๒๗๑. ตรสแกอเจลกสสปะ ทสวนกณณกถล อชญญา

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๓๔

พรรณาคณแหงศลโดยอเนกปรยาย. กสสปะ ! ปรมศลอนประเสรฐ (อรยะ) มไดดวยเหตมประมาณเทาใด เราไมมองเหนใครจะเสมอดวยเรา ในสวนปรมศล อนประเสรฐนน :ผทยงไปกวาเรา จะมมาแตไหนเลา. เราแล, ทแทเปน ผยงใน อธศล.

(๒) กสสปะ ! สมณพราหมณบางพวกเปน ตโปชคจฉวาท, เขา กลาวพรรณนาคณแหงการเกลยดกนกเลสดวยตบะโดยอเนกปรยาย. กสสปะ ! การเกลยดกนกเลสดวยตบะ อนอยางยงและประเสรฐมไดดวยเหตมประมาณเทาใด เราไมมองเหนใครจะเสมอดวยเรา ในสวนการเกยดกนกเลสดวยตบะอนอยางยง และประเสรฐนน : ผทยงไปกวาเรา จะมมาแตไหนเลา. เราแล, ทแทเปน ผยงใน อธเชคจฉะ(คออธจต).

(๓) กสสปะ ! สมณพราหมณบางพวกเปน ปญญาวาท, เขากลาว พรรณาคณแหงปญญาโดยอเนกปรยาย. กสสปะ ! ปรมปญญาอนประเสรฐ มไดดวยเหตมประมาณเทาใด เราไมมองเหนใครจะเสมอดวยเรา ในสวนปรมปญญา อนประเสรฐนน : ผทยงไปกวาเรา จะมมาแตไหนเลา. เราแล, ทแทเปน ผยงใน อธปญญา.

(๔) กสสปะ ! สมณพราหมณบางพวกเปน วมตตวาท, เขากลาว พรรณาคณแหงวมตตโดยอเนกปรยาย. กสสปะ ! ปรมวมตตอนประเสรฐ มได ดวยเหตมประมาณเทาใด เราไมมองเหนใครจะเสมอดวยเรา ในสวนปรมวมตต อนประเสรฐนน : ผทยงไปกวาเรา จะมมาแตไหน ?. เราแล, ทแทเปน ผยงใน อธวมตต.

ทรงยนยนพรหมจรรยของพระองควาบรสทธเตมท๑ พราหมณ ! เมอผใดจะกลาวใหถกตอง วาใครประพฤตพรหมจรรย

บรสทธ บรบรณ ไมขาดไมทะล ไมดาง ไมพรอยแลว เขาควรกลาวเจาะ

๑. บาล สตตพพธเมถนสโยคสตร สตตก. อ. ๒๓/๕๕/๔๗. ตรสแกชานสโสณ

พราหมณ.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๓๕

จงเอาเราตถาคต. พราหมณ ! เรานแหละ ยอมประพฤตพรหมจรรยบรสทธ บรบรณ ไมขาด ไมทะล ไมดาง ไมพรอยแลว.

“ขาแตพระโคดม ! ความขาด ความทะล ความดาง ความพรอย ของพรหมจรรย นน เปนอยางไรเลา?”

พราหมณ ! มสมณะหรอพราหมณบางคนในโลกน ปฏญาณตววาเปน

พรหมจาร โดยชอบ เขาไมเสพเมถนธรรมกบดวยมาตคามกจร งแล แตว า เขายนดการลบคลา การประคบ การอาบ การนวดฟน ทไดรบ จากมาตคาม. เขาปลาบปลมยนดดวยการบาเรอเชนนนจากมาตคาม. ดกอนพราหมณ ! นแล คอความขาด ความทะล ความดาง ความพรอยของ พรหมจรรย เรากล าวว าผ น ประพฤตพรหมจรรย ไม บร ส ทธ ย งประกอบดวย การเกยวพนดวยเมถน, ไมพนจากชาต ชรา มรณะ โสกะปรเทวะ ทกขโทมนส และอปายาส ไปได, ยงไมพนจากทกข.

พราหมณ ! สมณะหรอพราหมณบางพวกในโลกน ปฏญาณตววา เปน

พรหมจารโดยชอบ ไมเสพเมถนธรรมกบมาตคาม และไมยนดการลบคลา การ ประคบ การอาบ การนวดฟ น จากมาตคามกจรงแตเขายงพดจาซกซ เลนหวสพยอกกบมาตคาม, เขาปลาบปลมยนด ดวยการบาเรอเชนนน จากมาตคาม.ดกอนพราหมณ ! นแลคอความขาด ความทะล ความดาง ความพรอย ของพรหมจรรย. เรากลาววาผนประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ยงประกอบดวยการเกยวพนดวยเมถน, ไมพนจากชาต ชรา มรณะโสกะปรเทวะ ทกขโทมนสและอปายาส ไปได, ยงไมพนจากทกข.

พราหมณ ! สมณะหรอพราหมณบางคนในโลกน ปฏญาณตววา

เปนพรหมจารโดยชอบ ไมเสพเมถนธรรมกบดวยมาตคาม ไมยนดการลบคลา

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๓๖

การประคบ การอาบ การนวดฟน จากมาตคาม ทงไมยนดในการพดจาซกซเลน ห ว ส พ ยอกก บม าต ค ามก จ ร ง แต เ ขาย งชอบสบตาด วยตาของ มาตคาม, แลวปลาบปลมยนดดวยการทาเชนนน. ดกอนพราหมณ ! นกคอ ความขาด ความทะล ความดาง ความพรอย ของพรหมจรรย. เรากลาววา ผนประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ยงประกอบการเกยวพนดวยเมถน, ยงไมพน จากชาต ชรา มรณะโสกะปรเทวะ ทกขโทมนส และอปายาส ไปได, ยงไมพนจากทกข.

พราหมณ ! สมณะหรอพราหมณบางคนในโลกน ปฏญาณตววา เปนพรหมจารโดยชอบ แลวไมเสพเมถนธรรมกบดวยมาตคาม ไมยนดการลบคลา การประคบ การอาบ การนวดฟน จากมาตคาม ไมยนดในการพดจากซกซ เลนหวสพยอกกบมาตคาม ทงไมยนดในการสบตาตอตากบมาตคามกจรง แต เขายงชอบฟงเสยงของมาตคาม ทหวเราะอยกด พดจาอยกด ขบรองอยกด รองไหอยกด ขางนอกฝากตาม นอกกาแพงกตาม, แลวปลาบปลมยนดดวยการไดฟงเสยงนน. ดกอนพราหมณ ! นคอความขาด ความทะล ความดาง ความพรอย ของพรหมจรรย. เรากลาววาผนประพฤต พรหมจรรยไมบรสทธ ยงประกอบการเกยวพนดวยเมถน, เขายงไมพนจากชาต ชรา มรณะ โสกะปรเทวะทกขโทมนส และอปายาส ไปได,ยงไมพนจากทกข.

พราหมณ ! สมณะหรอพราหมณบางคนในโลกน ปฏญาณตววา เปนพรหมจารโดยชอบ แลวไมเสพเมถนธรรมกบดวยมาตคาม ไมยนดการ ลบคลา การประคบ การอาบ การนวดฟน จากมาตคาม ไมยนดในการพดจาซกซ เลนหวสพยอกกบมาตคาม ไมยนดในการสบตาตอตากบมาตคาม ทงไมยนด ในการฟงเสยงมาตคามกจรง แตเขาชอบตามระลกถงเรองเกา ทเคย

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๓๗

หวเราะเลาโลมเลนหวกนกบมาตคาม แลวกปลาบปลมยนดดวยการ เฝาระลกเชนนน. ดกอนพราหมณ ! นแล คอความขาด ความทะล ความดาง ความพรอย ของพรหมจรรย.เรากลาววาผ น ประพฤตพรหมจรรยไมบรส ทธ ยงประกอบดวยการเกยวพนดวยเมถน, ยงไมพนจากชาต ชรา มรณะ โสกะ ปรเทวะ ทกขโทมนส และอปายาส ไปได, ยงไมพนจากทกข.

พราหมณ ! สมณะหรอพราหมณบางคนในโลกน ปฏญาณตววา เปนพรหมจาร โดยชอบ แลวไมเสพเมถนธรรมกบดวยมาตคาม ไมยนดการ ลบคลา การประคบ การอาบ การนวดฟ น จากมาตคาม ไมยนดการ พดจาซกซเลนหวสพยอกกบมาตคาม ไมยนดการสบตาตอตากบมาตคาม ไมยนดการฟง เสยงมาตคาม และทงไมชอบตามระลกถงเรองเกาทเคยหวเราะเลาโลมเลนหว กบมาตคามกจรง แต เขาเพยงแตเหนพวกคฤหบด หรอลกคฤหบด อมเอบดวยกามคณไดรบการบาเรออยดวยกามคณ กปลาบปลม ยนดดวยการไดเหนการกระทาเชนนน . ดกอนพราหมณ ! นแล คอความขาด ความทะล ความดาง ความพรอย ของพรหมจรรย. เรากลาววา ผ น ประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ยงประกอบดวยการเก ยวกนดวยเมถน , ยงไมพนจากชาต ชรา มรณะ โสกะปรเทวะ ทกขโทมนสและอปายาส ไปได, ยงไม พนจากทกข.

พราหมณ ! สมณะหรอพราหมณบางคนในโลกน ปฏญาณตววา

เปนพรหมจาร โดยชอบ แลวไมเสพเมถนธรรมกบดวยมาตคาม ไมยนดการลบคลา การประคบ การอาบ การนวดฟน จากมาตคาม ไมยนดการฟงการพดจาซกซเลนหวว สพยอกกบมาตคาม ไมยนดการสบตา ตอตากบมาตคาม ไมยนดการฟงเสยงมาตคาม ไมยนดตามระลกถงเรองเกาทตนเคยหวเราะเลาโลมเลนหววกบมาตคาม และทงไม

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๓๘

ยนดทจะเหนพวกคฤหบดหรอบตรคฤหบด อมเอบดวยกามคณ แลวตนพลอย นกปล มใจดวยกตาม แต เขาประพฤตพรหมจรรยโดยตงความปราถนา เพอไปเปนเทพยาดาพวกใดพวกหนง. ดกอนพราหมณ ! นแล คอ ความขาด ความทะล ความดาง ความพรอย ของพรหมจรรย. เรากลาววา ผนประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ยงประกอบดวยการเกยวพนดวยเมถน, ยงไม พนจากชาต ชรา มรณะโสกะปรเทวะ ทกขโทมนสและอปายาส ไปได, ยงไม พนจากทกข.

พราหมณเอย ! ตลอดกาลเพยงใด ทเรายงเหนการเกยวพนดวยเมถน อยางใดอยางหนงใน ๗ อยางนน ทเรายงละมนไมได, ตลอดกาลเพยงนน เรายงไมปฏญญาตวเอง วาเปนผตรสรอนตตรสมมาสมโพธญาณ ในโลกพรอมทง เทวดา มาร พรหม หมสตว พรอมทงสมณะและพราหมณ เทวดาแลมนษย

พราหมณเอย ! เมอใด เราไมมองเหนการเกยวพนดวยเมถนอยางใด

อยางหนง ใน ๗ อยางนน ทเรายงละมนไมได, เมอนน เรายอมปฏญญาตวเอง วาเปนผ ตรสร อนตตรสมมาสมโพธญาณ ในโลกพรอมทงเทวดา มาร พรหม หมสตว พรอมทงสมณะและพราหมณ เทวดาแลมนษย, ญาณและทสสนะไดเกด ขนแกเราแลว. ความหลดพนของเรา ไมกลบกาเรบ. ชาตนเปนชาตสดทาย. บดนการเกดใหมไมมอกอกตอไป.

สงท ไมตองทรงรกษาอกตอไป๑

ภกษ ท. ! ธรรมสอยางเหลาน เปนสงทตถาคตไมตองสารวมรกษา (ดวยเจตนางดเวนอกตอไป). สอยางเหลาไหนเลา ?

๑. บาล สตตก. อ. ๒๓/๘๔/๕๕.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๓๙

(๑) ภกษ ท. ! ตถาคต มมรรยาททางกาย บรสทธสะอาด, กาย - ทจรตทตถาคตตองรกษา(คอปดบง) วา “ใคร ๆ อน อยาลวงรถงกายทจรตขอน ของเรา” ดงน ยอมไมมแกตถาคต.

(๒) ภกษ ท. ! ตถาคต มมรรยาททางวาจา บรสทธสะอาด,

วจทจรตทตถาคตตองรกษาวา “ใคร ๆ อนอยาลวงรถงวจทจรตขอนของเรา” ดง นยอมไมมแกตถาคต.

(๓) ภกษ ท. ! ตถาคต มมรรยาททางใจ บรสทธสะอาด, มโน - ทจรตทตถาคตตองรกษาวา “ใคร ๆ อนอยาลวงรถงมโนทจรตขอนของเรา” ดงน ยอมไมมแกตถาคต.

(๔) ภกษ ท. ! ตถาคต มการเลยงชพ บรสทธสะอาด, มจาฉาชพท

ตถาคตตองรกษาวา “ใคร ๆ อน อยาลวงรถงมจฉาชพขอนของเรา” ดงน ยอม ไมมแกตถาคตเลย.

ทรงฉลาดในเรองซงพนวสยโลก๑

ภกษ ท. ! เราแล เปนผฉลาดในเรอง โลกน ฉลาดในเรอง โลกอน, เปนผฉลาดตอวฏฏะอนเปนทอยของมาร ฉลาดตอ ววฏฏะอนไมเปนทอยของมาร. เปนผฉลาดตอวฏฏะอนเปนทอยของมฤตยฉลาดตอ ววฏฏะอนไมเปนทอยของ มฤตย.ชนเหลาใดถอวาเรองนควรฟงควรเชอ ขอนน จกเปนไปเพอประโยชน เกอกลเพอความสข แกชนทงหลายเหลานนสนกาลนาน.

ทงโลกนและโลกอน ตถาคตผทราบดอย ไดประกาศไวชดแจงแลว ทงททมารไปไมถง และททมฤตยไปไมถง ตถาคตผรชดเขาใจชด

๑. บาล จฬโคลปาลสตร ม.ม. ๑๒/๔๒๑/๓๘๑. ตรสแกภกษทงหลาย ทฝงนาคงคา ใกลเมองอกกเวลา (เฉพาะสตรน มอยในภาคนาดวยแลว).

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๔๐

ได ป ร ะ ก า ศ ไ ว ช ด แ จ ง แ ล ว เ พ ร า ะ ค ว า ม ร โ ล ก ท ง ป ว ง . ป ร ะ ต นค ร แ ห ง ค ว า ม ไ ม ต า ย ต ถ า ค ต เ ป ด โ ล ง ไ ว แ ล ว เ พ อ ส ต ว ท ง ห ล า ย เ ข า ถ ง ถนอน เกษม . กระแสแหงมารผมบาป ตถาคตปดกน เสยแลว กา จ ด เ ส ย แ ล ว ทา ใ ห ห ม ดพษ ส ง แ ล ว . ภ กษ ท . ! เ ธ อ ท ง ห ล า ยจงเปนผ มากมนดวยปราโมทย ปรารถนาธรรมอนเกษมจากโยคะเถด.

ทรงทราบทฏฐวตถทลกซง๑

(ทฏฐ ๖๒)๒ ภกษ ท .! มธรรมทลก ทสตวอนเหนไดยาก ยากทสตวอนจะรตาม

เปนธรรมเงยบสงบ ประณต ไมเปนวสยทจะหยงลงงายแหงความตรก เปน ของละเอยด รไดเฉพาะบณฑตวสย, ซงเราตถาคตไดทาใหแจงดวยปญญาอนยง เองแลวสอนผอนใหรแจง,เปนคณวฒเครองนาไปสรรเสรญ ของผท เมอจะพด สรรเสรญเราตถาคตใหถกตองตรงตามทเปนจรง. ภกษ ท.! ธรรมเหลานนเปน อยางไรเลา?

ภกษ ท.! ฯลฯ สมณะหรอพราหมณบางพวกในโลกน ฯลฯ (ตาง กบญญต):

๑. เพราะระลกชาตของตนเองไดหลายแสนชาต จงบญญตตนและโลกวา เทยงทกอยาง. ๒. เพราะ ,, ,, ๑๐ สงวฏฏกปป-ววฏฏกปป (เปนอยางสง) ,, ,, เทยงทกอยาง. ๓. เพราะ ,, ,, ๔๐ ,, ,, ( ,, ) ,, ,, เทยงทกอยาง. ๔. เพราะอาศยความตรตรกเสมอ แลวคะเนเอา ,, ,, เทยงทกอยาง (๔ อยางขางบนน เปน พวกสสสตวาม - เทยงทกอยาง)

๑. บาล ส.ท. ๙/๑๖/๒๖. ตรสแกภกษทงหลาย ทสวนอมพลฏฐกา. ๒. ทฏฐวตถ คอตนเหตเดมอนจะใหเกดทฏฐตาง ๆ ขน มอย ๖๒ วตถ. แตเรา เรยกกนวาทฏฐ ๖๒ เฉย ๆ. ในทนยอเอามาแตใจความ จากพรหมชาลสตร ส.ท.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๔๑

๕. เพราะระลกไดเพยงชาตทตนเคยจตไปจากหวหนา จงบญญตตนและโลกวา เทยงแตบางอยาง. ๖. เพราะ “ “ เคยเปนเทพพวกขฑฑาปโทสกา “ “ เทยงแตบางอยาง. ๗. เพราะ “ “ มโนปโทสกา “ “ เทยงแตบางอยาง. ๘. เพราะอาศยความตรตรกอยเสมอ แลวคะเนเอาเอง “ “ เทยงแตบางอยาง.

(๔ อยางขางบนน เปน พวกเอกจจสสสตวาท - เทยงแตบางอยาง) ๙. เพราะอาศยความเพยรบางอยางบรรลเจโตสมาธ ทาความมนใจแลวบญญตตนและโลกวามทสด. ๑๐. เพราะ “ “ “ ไมมทสด. ๑๑. เพราะ “ “ “ มทสดบางดาน, ไมมบางดาน. ๑๒. เพราะอาศยความหลงใหลของตนเองแลวบญญตสายวาจาวา โลกมทสดกไมใช ไมมกไมเชง.

(๔ อยางขางบนน เปน พวกอนตานนตกวาท - เกยวดวยมทสดและไมมทสด) ๑๓. เพราะกลวมสาวาท จงสายวาจา พดคาทไมตายตว แลวบญญตวา ขาพเจาเหนอยางนนกไมใช,

--อยางนกไมใช ฯลฯ (เกยวดวยกศล, อกศล). ๑๔. เพราะกลวอปาทาน “ “ ฯลฯ “ “ “ ๑๕. เพราะกลวการถกซกไซ “ “ ฯลฯ “ “ “ ๑๖. เพราะหลงใหลฟนเฟอนในใจเอง จงสายวาจาไมใหตายตว (เกยวกบโลกยทฏฐ เชน

--โลกหนาม ฯลฯ ผลกรรมม เปนตน). (๔ อยางขางบนน เปน พวกอมราวกเขปกวาท - พดไมใหตายตว)

๑๗. เพราะระลกไดเพยงชาตทตนเคยเปนอสญญสตว แลวตองจตเพราะสญญาเกดขน-- --จงบญญตตนและโลกวา เกดเองลอย ๆ.

๑๘. เพราะอาศยการตรตรกอยเสมอ แลวคาดคะเนเอา “ “ เกดเองลอย ๆ. (๒ อยางขางบนน เปน พวกอธจจสมปปนนกวาท - เกดเองลอย ๆ ) (ทง ๕ หมวด มรวมทงหมด ๑๘ ทฏฐ ขางบนน จดเปนพวกปรารภขนธในอดตกาล) - - - - - - - - - - - -

๑๙. บญญตอตตาวา อตตาทมรป, เปนอตตตาทไมมโรค ตายแลว เปนสตวมสญญา. ๒๐. “ “ ทไมมรป “ “ “ มสญญา. ๒๑. “ “ ทมรปและไมมรป “ “ “ มสญญา. ๒๒. “ “ ทมรปกมใช ไมมกไมใช “ “ “ มสญญา. ๒๓. “ “ ทมทสด “ “ “ มสญญา. ๒๔. “ “ ทไมมทสด “ “ “ มสญญา. ๒๕. “ “ ทมทสดและทไมมทสด “ “ “ มสญญา. ๒๖. “ “ ทมทสดกมใชไมมกมใช “ “ “ มสญญา

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๔๒

๒๗. บญญตอตตาวา อตตามสญญาเดยวกน, เปนอตตาไมมโรค หลงจากตายแลว เปนสตวมสญญา. ๒๘. “ “ ทมสญญาตางกน “ “ “ มสญญา. ๒๙. “ “ ทมสญญานอย “ “ “ มสญญา. ๓๐. “ “ ทมสญญามากไมมประมาณ “ “ “ มสญญา. ๓๑. “ “ ทมสขอยางเดยว “ “ “ มสญญา. ๓๒. “ “ ทมทกขอยางเดยว “ “ “ มสญญา. ๓๓. . “ “ ททงมสขและทกข “ “ “ มสญญา. ๓๔. “ “ ทไมมทกขไมมสข “ “ “ มสญญา. (๑๖ อยางขางบนน เปนพวกสญญวาท - มสญญา) ๓๕. บญญตอตตาวา อตตาท มรป, เปนอตตาไมมโรค ตายแลว เปนสตว ไมมสญญา. ๓๖. “ “ ไมมรป “ “ “ ไมมสญญา. ๓๗. “ “ มรปและไมมรป “ “ “ ไมมสญญา. ๓๘. “ “ มรปกมใช ไมมกมใช “ “ “ ไมมสญญา. ๓๙. “ “ มทสด “ “ “ ไมมสญญา. ๔๐. “ “ ไมมทสด. “ “ “ ไมมสญญา. ๔๑. “ “ มทสดและไมมทสด “ “ “ ไมมสญญา. ๔๒. “ “ มทสดกมใช ไมมกมใช “ “ “ ไมมสญญา. (๘ อยางขางบนน เปน พวกอสญญวาท - ไมมสญญา) ๔๓. ฯลฯ อตตาทมรป เปนอตตาไมมโรค ตายแลว เปนสตวมสญญากมใช ไมมกมใช. ๔๔. “ ไมมรป “ “ มสญญากมใช ไมมกมใช. ๔๕. “ มรปและไมมรป “ “ มสญญากมใช ไมมกมใช. ๔๖. “ มรปกมใช ไมมกมใช “ “ มสญญากมใช ไมมกมใช. ๔๗. “ มทสด “ “ มสญญากมใช ไมมกมใช. ๔๘. “ ไมมทสด “ “ มสญญากมใช ไมมกมใช. ๔๙. “ มทสดและไมมทสด “ “ มสญญากมใช ไมมกมใช. ๕๐. “ มทสดกมใชไมมกมใช” “ มสญญากมใช ไมมกมใช. (๘ อยางขางบนน เปน พวกเนวสญญนาสญญวาท - มสญญากไมเชง) ๕๑. บญญตวา กายทเกดดวยมหาภตรป ตายแลวขาดสญ. ๕๒. “ กายทพย พวกกามาวจร ตายแลวขาดสญ. ๕๓. “ “ พวกสาเรจดวยใจคด ตายแลวขาดสญ. ๕๔. “ สตวพวก อากาสานญจายตนะ ตายแลวขาดสญ. ๕๕. “ “ วญญาณญจายตนะ ตายแลวขาดสญ.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๔๓

๕๖. บญญตวา สตวพวก อากญจญญายตนะ ตายแลวขาดสญ. ๕๗. “ “ เนวสญญานาสญญายตนะ ตายแลวขาดสญ.

(๗ อยางขางบนน เปน พวกอจเฉทวาท - ตายแลวสญ) ๕๘. บญญตวา ความอมเอบดวยกามคณหา เปน นพพานในปจจบน.ชาต ๕๙. “ ความสขของ ปฐมฌาน เปน นพพานในปจจบนชาต. ๖๐ “ “ ทตยฌาน เปน นพพานในปจจบนชาต. ๖๑. “ “ ตตยฌาน เปน นพพานในปจจบนชาต. ๖๒. “ “ จตตถฌาน เปน นพพานในปจจบนชาต.

(๕ อยางขางบนน เปน พวกทฏฐธมมนพพานวาท - นพพานในปจจบน) [ทง ๕ หมวดมรวมทงหมดอก ๔๔ ทฏฐขางบนน เปนพวกปรารถขนธในอนาคตกาล] ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณกด เหลาใด กาหนดขนธสวนอดตกด

สวนอนาคตกด หรอทงอดตอนาคตกด มความเหนดงเปนสวนหนงแลว กลาว คาแสดงทฏฐตาง ๆ ประการ, ทงหมดทกเหลา ยอมกลาวเพราะอาศยวตถใด วตถหนง ในวตถ ๖๒ อยางน ไมนอกจากนไปไดเลย--- เขาเหลานน ถกวตถ ๖๒ อยางนครอบทบทาใหเปนเหมอนปลาตดอยในอวน ถกแวดลอมใหอยไดเฉพาะ ภายในวงน เมอผด กผดไดในวงน เชนเดยวกบนายประมง หรอลกมอนายประมง ผฉลาด ทอดครอบหวงนานอยทงหมดดวยอวนโดยตงใจวา สตวตวใหญทก ๆ ตว ในหวงนาน เราจกทาใหอยภายในอวนทกตว ฯลฯ ฉะนน.

ภกษ ท.! เราตถาคตรชดวตถ ๖๒ อยางนชดเจนวา มนเปนฐานทตง ของทฏฐ, ซงเมอใครจบไว ถอไวอยางนน ๆ แลว, ยอมมคต มภพเบองหนา เปนอยางนน ๆ ตถาคตรเหนเหตนนชดเจนยงกวาชด, เพราะรชดจงไมยดมน, เพราะไมยดมนยอมสงบเยอกเยนในภายในเฉพาะตน, เพราะเปนผรแจงความเกด ความตงอยไมได ความเปนสงยวใจ ความตาทราม และอบายเครองหลดพนไปได แหงเวทนาทงหลาย ตถาคตจงเปนผหลดพน ไมถอมนดวยอปาทาน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๔๔

ทรงทราบสวนสดและมชฌมา๑ ---บคคล๒ ไมพงประกอบตนดวยความมวเมาในกามสข อนเปนสข

ทต าทราม เปนของชาวบาน บถชน มใชของพระอรยะ ไมประกอบดวย ประโยชน, และบคคลไมพงประกอบตนในความเพยรเครองยงตนใหลาบาก อนเปนไปเพอทกข มใชของพระอรยะ ไมประกอบดวยประโยชน ขอปฏบต ทเปนมชฌมาปฏปทา ไมเอยงไปหาสวนสดทงสอง (ดงกลาวมาแลว) น เปนสง ทตถาคตไดตรสรแลว ไดเหนแจงกระทาใหเปนจกษแลว ไดร แจงกระทาให เปนญาณแลว เปนไปพรอมเพ อความสงบ เพ อความร ย งเพ อความร พรอม เพอนพพาน.

ภกษ ท.! ธรรมใดไมเปนเครองประกอบตามซงความโสมนส ของผ

มสขแนบเน องอย ในกามอนเปนสขตาทราม เปนของชาวบาน บถชน ไมใช ของพระอรยะ ไมประกอบดวยประโยชน, ธรรมนนไมเปนทกข ไมทาความ คบแคน ไมทาความแหงผากในใจ ไมเผาลน แตเปนสมมาปฏปทา, เพราะเหตนน ธรรมนนชอวา ไมเปนขาศก.

ภกษ ท.! ธรรมใดไมเปนเครองประกอบตามซงความประกอบทยง ตนใหลาบาก อนเปนทกขไมใชของพระอรยะ ไมประกอบดวยประโยชน, ธรรมนนไมเปนทกข ไมทาความคบแคน ไมทาความแหงผากในใจ ไมเผาลน แตเปนสมมาปฏปทา; เพราะเหตนน ธรรมนน ชอวา ไมเปนขาศก.

ภกษ ท.! ในบรรดาธรรมเหลานน ธรรมใดเปนมชฌมาปฏปทาท

ตถาคตไดตรสรแลว ไดเหนแจงกระทาใหเปนจกษแลว ไดรแจงกระทาใหเปน

๑. บาล อปร. ม. ๑๔/๔๒๓/๖๕๔ และ ๖๖๓,๖๖๔,๖๕๖. ตรสแกภกษ ท. ทเชตวน.และ ๑๙/๕๒๙/๑๖๖๖. ๒. บคคลในทน คอบคคลผมงนพพาน.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๔๕

ญาณแลว ยอมเปนไปพรอมเพอความสงบ ความรย ง ความรพรอม และเพอ นพพาน, ธรรมนน ไมเปนทกข ไมทาความคบแคน ไมทาความแหงผากใน ใจไมเผาลน แตเปนสมมาปฏปทา; เพราะเหตนน ธรรมนน ชอวา ไมเปนขาศก.

กคาทตถาคตกลาวแลววา มชฌมาปฏปทา ไมเอยงไปหาสวนสดทงสอง ทตถาคตไดตรสรแลว ฯลฯ นน หมายเอาอะไรเลา ? นหมายเอาอรยมรรค ประกอบดวยองค ๘ ประการ คอ สมมาทฏฐสมมาส งกปปะ สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ สมมาวายามะ สมมาสต สมมาสมาธ.

๑ภกษ ท.! จกข ญาณ ปญญา วชชา แสงสวาง ของเราไดเกด

ข นแลวในธรรมท เราไมเคยไดฟงมาแตก อน วา “น เป นความจรงอ นประเสร ฐ คอทกข, …ความจรงอนประเสรฐคอทกขน น นเปนส งท ควรกาหนดรอบร , …ความจรงอนประเสรฐคอทกขน น น เราไดกาหนดรอบร แลว”, และวา “นเปนความจรงอนประเสรฐ คอเหตใหเกดทกข, …ความจรงคอเหตให เกดทกขน น น ควรละเสย, …ความจรงอนประเสรฐ คอเหตใหเกดทกขน น น เราละเสยไดแลว”, และวา “นเปนความจรงอนประเสรฐ คอความดบทกข, …ความดบทกขน ควรทาใหแจง, …ความดบทกขน เราทาใหแจงไดแลว”, และวา “นเปนความจรงอนประเสรฐ คอทางใหถงความดบทกข, …ทางใหถง ความดบทกขน ควรทาใหเจรญ, ---ทางใหถงความดบทกขน เราทาใหเจรญได แลว” ดงน.

ทรงทราบพราหมณสจจ๒ ปรพพาชกทงหลาย! พราหมณสจจ ๔ อยางน เราทาใหแจงดวย

๑. ตอไปนเปนบาล มหาวาร.ส. ๑๙/๕๒๙/๑๖๖. ตรสแกปญจวคคยภกษ ทมฤคทายวน พาราณส. ๒. บาล จตกก. อ. ๒๑/๒๓๙/๑๘๕. ตรสแกทประชมปรพพาชกซงกาลงสนทนากนอยดวยเรอง พราหมณสจจ ทปรพพาชการาม รมฝงแมนาสปปน, แตนพราหมณสจจอยางพทธศาสนา

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๔๖

ปญญาอนยงเองแลวประกาศใหทวกน. พราหมณสจจ ๔ คออะไรเลา

ปรพพาชก ท .! ในธรรมวนยน พราหมณไดพดกนอยางนวา “สตวทงปวง ไมควรฆา” พราหมณทพดอยอยางน ชอวาพดคาสจจ ไมใช กลาวมสา. และพราหมณนน ไมถอเอาการทพดคาสจจนนเปนเหตสาคญตววา “เราเปนสมณะ, เราเปนพราหมณ, เราดกวาเขา, เราเสมอกบเขา, เราเลว กวาเขา”. เปนแตวาความจรงอนใดมอย ในขอนน ครนร ความจรงน น ดวยปญญาอนยงเองแลว กเปนผปฏบตเพอความเอนดสงสารสตวทงหลาย เทานนเอง.

ปรพพาชก ท.! อกขอหนง พราหมณไดพกนอยางนวา “กาม ทกชนด ไม เทยง เปนทกข มอนแปรปรวนเปนธรรมดา ”. พราหมณ ทพดอยอยางนชอวาพดคาสจจ ไมใชกลาวมสา. และพราหมณนนไมถอเอา การทพดคาสจจนนขนเปนเหตสาคญตววา “เราเปนสมณะ, เราเปนพราหมณ, เราดกวาเขา,เราเสมอกบเขา, เราเลวกวาเขา”. เปนแตวาความจรงอนใด มอย ในขอนน ครนรความจรงนนดวยปญญาอนยงเองแลว กเปนผปฏบตเพอ หนายกาม เพอคลายกาหนดในกาม เพอดบกามทงหลายเสยเทานนเอง.

ปรพพาชก ท.! อกขอหนง พราหมณไดพดกนอยางนวา “ภพทก ภพ ไมเทยง เปนทกข มอนแปรปรวนเปนธรรมดา”. พราหมณทกลาว อยอยางน ชอวาพดคาสจจ ไมใชกลาวมสา. และพราหมณนน ไมถอเอาการ ทพดคาสจจนนขนเปนเหตสาคญตว วา “เราเปนสมณะ, เราเปนพราหมณ, เราดกวาเขา, เราเสมอกบเขา, เราเลวกวาเขา". เปนแตวาความจรงอนใด

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๔๗

มอยในขอนน ครนรความจรงนนดวยปญญาอนยงเองแลว กเปนผปฏบตเพอ หนายภพ เพอคลายกาหนดในภพ เพอดบภพเสยเทานนเอง.

ปรพพาชก ท.! อกขอหนง พราหมณไดพดกนอยางนวา “เราไม เปนความกงวลแกสงใดๆ แกใครๆ. และความกงวลของเราในสงใหน ๆ ในใครๆ กไมม.” พราหมณทพดอยางน ชอวาพดคาสจจ ไมใชกลาวมสา. และพราหมณน น กไมถอเอาการทพดคาสจจน น ขนเปนเหตสาคญตววา “เราเปนสมณะ, เราเปนพราหมณ, เราดกวาเขา,เราเสมอกบเขา, เราเลว กวาเขา”. เปนแตวาความจรงอนใดมอยในขอนน ครนรความจรงนนดวยปญญา อนยงเองแลว กเปนผปฏบตใหเขาแนวทางทไมมกงวลใดๆ เทานนเอง

ปรพาชก ! นแล พราหมณสจจ ๔ ประการ ททาใหแจง

ดวยปญญาอนยงเองแลว ประกาศใหรทนกน.

ทรงทราบพรหมโลก๑ วาเสฏฐะ ! บรษผทเกดแลวและเจรญแลวในบานมนสากตคามน

เมอถกถามถงหนทางของบานมนสากตคาม บางคราวอาการอกอกตอบไดชา หรอ ตอบไมรเรอง ; กยงมไดบาง ; สวนเรา, เมอถกใครถามถงพรหมโลก หรอ. ปฏปทาเครองทาผปฏบตใหถงพรหมโลก กไมมอาการอกอก หรอตอบไมไดเรอง เชนนนเลย. วาเสฏฐะ ! เรารจกพวกพรหม รจกพรหมโลก และรจกปฏปทา ทาบคคลผปฏบตตาม ใหเขาถงพรหมโลกนน.

๑. บาล ส. ท. ๙/๓๐๙/๓๘๒. ตรสแกวาเสฏฐะมาณพ ทบานมนสากตคาม

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๔๘

“ขาแตพระโคดมผ เจร ญ ! ขาพเจ าไดฟ งแลวว า พระสมณโคดม แสดงหนทางเพ อ ความเปนผอยรวมกบพวกพรหม ท. ได. ดงขาพเจาขอโอกาส, ขอพระโคดมผเจรญจงแสดงทาง เพอความเปนผอยรวมกบพวกพรหม ท. นน. ขอพระโคดมผเจรญจงชวยยกฐานะชนชาตพราหมณ” วาเสฏฐมาณพ ทลขอ.

วาเสฏฐะ ! ถาเชนนน ทานจงฟง จงทาในใจใหด เราจกกลาว. วาเสฏฐะ ! ตถาคตเกดขนในโลก เปนอรหนตสมมาสมพทธะ ฯลฯ๑ แสดงธรรม ไพเราะในเบองตน - ทามกลาง - เบองปลาย,ประกาศพรหมจรรยพรอมทง อรรถะพยญชนะ บรสทธ บรบรณสนเชง. คฤหบด หรอบตรคฤหบด ฯลฯ ไดฟงธรรมนนแลว ฯลฯ ออกจากเรอนบวชเปนคนไมมเรอน ฯลฯ เขาถงพรอม ดวยศล ฯลฯ มทวารอนสารวมแลวในอนทรยทงหลาย ฯลฯ มสตสมปชญญะ ฯลฯ เปนผสนโดษ ฯลฯ เสพเสนาสนะอนสงด ละนวรณเมอเธอพจารณาเหนนวรณ ทงหาอนตนละไดแลวในตน กเกดปราโมทย, เมอปราโมทยยอมเกดปต, เมอใจ ปต กายกสงบ, ผมกายสงบ ยอมเสวยสขเวทนา, ผเสวยสขเวทนา ยอมยง จตใหตงมนได. เธอนนดวยจตอนเปนไปกบดวยเมตตา ยอมแผไปสทศ (ท) หนง และทศทสอง ทสาม ทส กเหมอนอยางนน, เธอแผไปตลอดโลก ทงสน ในททงปวง ทงเบองบนเบองตาและเบองขวาง ดวยจตอนเปนไปกบดวย เมตตา เปนจตไมมเวร ไมมพยาบาท กวางขวาง ประกอบดวยคณอนใหญหลวง ไมมขดจากดแลวแลอย. วาเสฏฐะ ! คนเปาสงขทแขงแรง อาจเปาสงข ใหไดยนไดทงสทศโดยไมยาก ฉนใด; ในเมตตาเจโตวมตต๒ ทเจรญแลวอยาง

๑. ทละ ฯลฯ เชนน คอมเนอความพสดารกวาน แตไดตดมาแตพอสมควร เพราะไมใชตอนสาคญ ของในทน. ผปรารถนาดพสดาร ดไดในสามญญผลสตร, หนงสอพมพพทธสาสนเลม ๑ ปท๑. ภาคสงเสรม (บรพภาคของการตามรอยพระอรหนต) ๒. เมตตาเจโตวมตต คออปปนาสมาธ ทประกอบดวยเมตตา.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๔๙

(ขางบน) น กรรมชนดททาอยางมขดจากด๑ ยอมไมมเหลออย ไมตงอยใน(เมตตา เจโตวมตตอนเปนกรรมทไมมขดจากด) นน, กฉนนน. วาเสฏฐะ ! นแล เปนทาง เพอความเปนผอยรวมกบพรหม ท.

(ตอไปน ทรงแสดง ขอ กรณา, มทตา, อเบกขา, อก โดยเนอความ อยางเดยวกน. ทก ๆขอเปนหนทางเหมอนกน โดยพระบาลวา แมน ๆ กเปน หนทางเพอความอยรวมกบพรหม ท.)

ทรงทราบคตหา และนพพาน๒

สารบตร ! เหลานเปนคต (คอทเปนทไป) หาอยาง. คอ นรก กาเนดเดรจฉาน เปรตวสยมนษย เทพ.

สารบตร! เรายอมรจกนรก รจกทางไปสนรก๓ รจกขอปฏบตททา บคคลใหไปสนรก และรจกบคคลผปฏบตแลวอยางใด จงเมอสมยอนจากการตาย เพราะการแตกทาลายแหงกาย ยอมเขาถงอบายทคต วนบาต นรก.

สารบตร ! เรายอมรจกกาเนดเดรจฉาน รจกทางไปสกาเนดเดรจฉาน

รจกขอปฏบตททาบคคลใหไปสกาเนดเดรจฉาน และรจกบคคลผปฏบตแลวอยางใด จงเมอสมยอนจากการตาย เพราะการแตกทาลายแหงกาย ยอมเขาถงกาเนด เดรจฉาน.

สารบตร! เรายอมรจกเปรตวสย รจกทางไปสเปรตวสย รจก ขอปฏบตททาบคคลใหไปสเปรตวสย และรจกบคคลผปฏบตแลวอยางใด จงเมอ สมยอนจากการตาย เพราะการแตกทาลายแหงกายยอมเขาถงเปรตวสย.

๑. ทมขดจากด หมายเอาเมตตา ทจากดท, และยงเปนกามาวจรกศล, ยงไมเปนรปาวจรกศล เหมอนทกลาวมา. สมง. ๑/๔๖๓. ๒. บาล มหาสหนาทสตร ม.ม. ๑๒/๑๔๘/๑๗๐. ตรสแกพระสารบตร ทราวปานอกเมองเวสาล. ๓. นรก หรอเปรตเปนตนนน จะเปนโลกอนจากโลกมนษย หรอเปนแตชนเชงหรอสถานะ (condition) พวกหนง ๆ ในโลกมนษยเทานน นาคดอย.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๕๐

สารบตร ! เรายอมรจกมนษย รจกทางไปสมนษยโลก รจกขอปฏบต ท ทาบคคลใหไปสมนษยโลก รจกบคคลผปฏบตแลวอยางใด จงเมอสมยอน จากการตาย เพราะการแตกทาลายแหงกาย ยอมเขาถงมนษยโลก.

สารบตร ! เรายอมรจกพวกเทพ, รจกทางไปสเทวโลก รจกขอ

ปฏบตททาบคคลใหไปสเทวโลก และรจกบคคลผปฏบตแลวอยางใด จงเมอ สมยอนจากการตาย เพราะการแตกทาลายแหงกายยอมเขาถงสคต โลกสวรรค.

สารบตร ! เรายอมรจกนพพาน รจกทางไปนพพาน และขอปฏบต

ททาบคคลใหไปนพพานและรจกตวบคคลผปฏบตแลวอยางใด จงทาใหแจงได ดวยปญญาอนยงเอง ซงเจโตวมตต ปญญาวมตตอนไมมอาสวะ เพราะความสนไป แหงสวะทงหลาย, ในธรรมอนตนเหนแลว (คอปจจบนน) เขาถงแลวแลอย.

ทรงแสดงฤทธได เพราะอทธบาทส๑

ภกษ ท. ! พวกเธอจะสาคญความขอนวาอยางไร คอ เพราะไดเจรญ หรอทาใหมากซงธรรมเหลาไหนเลา ตถาคตจงเปนผมฤทธมากอยางน มอานภาพ มากอยางน ?

“พระองคผเจรญ ! ขาพระองคทงหลายมพระผมพระภาคเปนมล มพระผมพระภาค

เปนผนา ขอพระผมพระภาคจงแสดงเนอความนนเถด, ภกษทงหลาย จกไดทรงจาไว” ภกษทงหลาย ทลตอบ

ภกษ ท ! เพราะไดเจรญ และทาใหมากซงอทธบาทสประการ,

ตถาคตจงเปนผมฤทธมากอยางน มอานภาพมากอยางน. อทธบาทสประการ

๑. บาล มหาวาร. ส. ๑๙/๓๗๒/๑๒๔๕. ตรสแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๕๑

อยางไหนเลา ? ภกษ ท. ! ในเรองนตถาคต ยอมเจรญอทธบาท อนประกอบ พรอมดวยธรรมเครองปรงแตง ซงสมาธสมปยตตดวย ฉนทะเปนประธานวา ; ดวยอาการอยางน, ฉนทะของเรายอมได, ความแหงเหยวจกไมมขนได ความกวดขนเกนขดกจกไมม, ความกวดแกวงในภายในกจกไมม, ความฟงซาน ไปในภายนอก กจกไมม, ตถาคตยอมเปนผมความรสกทงในสวนทจะมมา และสวนทลวงมาแลวแตกาลกอน : กาลกอนกเหมอนภายหลง ภายหลงกเหมอน กาลกอน, เบองลางกเหมอนเบองบน เบองบนกเหมอนเบองลาง, กลางวน เหมอนกลางคน กลางคนเหมอนกลางวน: ยอมเจรญจตอนประกอบดวยแสง สวาง ดวยจตอนตนเปดแลว ดวยอาการอยางน ไมมอะไรหมหอ.

(ตอไปนทรงแสดงดวยสมาธอนอาศย วรยะ...จตตะ...วมงสา เปนปธานกจ โดยเนอความ อยางเดยวกน แปลกกนแตชอของอทธบาท, จนครบทง ๔ อยาง)

ภกษ ท. ! เพราะเจรญทาใหมากซงอทธบาทสอยางเหลานแล ตถาคต

จงเปนผมฤทธมากอยางน มอานภาพมากอยางน. ตถาคตยอมแสดงอทธวธ มอยางตาง ๆ ได : ผเดยวแปลงรปเปนหลายคน หลายคนเปนคนเดยว, ทาท กาบงใหเปนทแจง ทาทแจงใหเปนทกาบง, ไปไดไมขดของ ผานทะลฝา ทะลกาแพง ทะลภเขา ดจไปในอากาศวาง ๆ, ผดขนและดาลงในแผนดน ไดเหมอนในนา, เดนไดเหนอนา เหมอนเดนบนแผนดน, ไปไดในอากาศ เหมอนนกมปก ทงทยงนงขดสมาธคบลลงก, ลบคลาดวงจนทรและพระอาทตย อนมฤทธอานภาพมาก ไดดวยฝามอ และแสดงอานาจดวยกาย เปนไปตลอด ถงพรหมโลกได.

ทรงมอทธบาทเพออยไดถงกปป๑

อานนท! อทธบาทสประการ อนบคคลใดเจรญ ทาใหมาก ทาให

๑. บาล อายสมโอสชชสตร อ.ข. ๒๕/๑๗๐/๑๒๗. ตรสแกพระอานนท ทปาวาลเจดย เมองเวสาล.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๕๒

เปนดจยาน ทาใหเปนดจท รองรบ ใหเกดข นม นคงแลว อบรมทวถงดแลว ปรารภหนกแนนแลว. เมอบคคลนนปรารถนา เขากพงตงอยไดกปปหนง หรอ ยงขนไปกวากปป.

อานนท! อทธบาทสประการนน อนตถาคตนแล ไดเจรญ ทาให มากแลว ทาใหเปนดจยานทาใหเปนดนท รองรบ ใหเกดข นม นคงแลว อบรม ทวถงดแลว ปรารถหนกแนนแลว, ถาตถาคตปรารถนา ตถาคตกพงตงอยได กปปหนง หรอยงขนไปกวากปป ดงน.

ทรงเปลงเสยงคราวเดยว ไดยนตลอด ทกโลกธาต๑

อานนท! ดวงจทรดวงอาทตยแผรศมสองแสงใหสวางไปทวทศ กนเนอทประมาณเทาใด โลกมเนอทเทานน มจานวนพนหนง. ในพนโลกนน มดวงจนทรพนดวง ดวงอาทตยพนดวง ภเขาสเนรพนลก ชมพทวปพนทวป อมรโคยานพนทวป อตรก รพนทวป ปพพวเทหะพนทวป มหาสมทรสพน มหาราชสพน จาตมมหาราชพนหนง ดาวดงสพนหนง ยามาะพนหนง ดสตพนหนง นมมานรดพนหนง ปรนมมตวสวตตพนหนง พรหมพนหนง นเรยกวา สหสส จฬนกาโลกธาต.

สหสสจฬนกาโลกธาตมขนาดเทาใด โลกธาตขนาดเทานน คานวณทว ขนโดยสวนพน นนเรยกวา ทวสหสสมชฌมกาโลกธาต.

ทวสหสสมชฌมกาโลกธาตมขนาดเทาใด โลกธาตขนาดเทานน คานวณ

ทวขนโดยสวนพน นนเรยกวา ตสหสสมหาสหสสโลกธาต.

๑. บาล ตก. อ. ๒๐/๒๙๒/๕๒๐. ตรสแกพระอานนท.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๕๓

อานนท ! ตถาคต เมอมความจานง กยอมพดใหตสหสสมหาสหสส โลกธาต ไดยนเสยงทวกนได, หรอวาจานงใหไดยนเพยงเทาใด กได.

"ขาแตพระผมพระภาคเจา! เปนไปไดดวยวธอยางใด พระเจาขา?"

อานนท ! ตถาคตอยทน จะพงแผรศม มโอภาสสวางไปทวตสหสส - มหาสหสสโลกธาต เสยกอน, เมอสตวเหลานน รสกตอแสงสวางอนนนแลว ตถาคตกจะบนลอเสยง ใหสตวเหลานนไดยน. อยางนแลอานนท! ตถาคตจะพด ใหตสหสสมหาสหสสโลกธาต ไดยนเสยงทวกนได, หรอจานงใหไดยนเพยง เทาใด กได

ทรงมปาฎหารยสามอยาง๑

เกวฏฏะ ! นปาฎหารยสามอยาง ทเราไดทาใหแจงดวยปญญาอนยงเอง แลวประกาศใหผอนรได. สามอยางอะไรเลา? สามอยางคอ อทธปาฎหารย อาเทส นาปาฎหารย และ อนศาสนปาฎหารย.

(๑) เกวฏฏะ ! อทธปาฎหารย นนเปนอยางไรเลา? เกวฏฏะ ! ภกษในศาสนาน กระทาอทธวธมอยางตาง ๆ : ผเดยวแปลงรปเปนหลายคน, หลายคนเปนคนเดยว, ทาทกาบงใหเปนทแจง ทาทแจงใหเปนทกาบง, ไปได ไมขดของ ผานทะลฝา ทะลกาแพง ทะลภเขา ดจไปในอากาศวาง ๆ, ผดขน และดาลงในแผนดนไดเหมอนในนา, เดนไปไดเหนอนา เหมอนเดนบนแผนดน, ไปไดในอากาศเหมอนนกมปก ทงทยงนงสมาธคบลลงก. ลกคลาพระจนทร และพระอาทตยอนมฤทธอานภาพมาก ไดดวยฝามอ. และแสดงอานาจทางกาย เปนไปตลอดถงพรหมโลกได. เกวฏฏะ ! กลบตรผมศรทธาเลอมใสไดเหน การแสดงนนแลว เขาบอกเลาแกกลบตรอนบางคน ทไมศรทธาเลอมใส วานา

๑. บาล ส. ท. ๙/๒๗๓/๓๓๙. ตรสแกเกวฎฎคหบด ทปาวารกมพวน

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๕๔

อศจรรยนก. กลบตรผไมมศรทธาเลอมใสนน กจะพงตอบวา วชาชอคนธาร๑ มอย ภกษนนแสดงอทธวธดวยวชานนเทานน (หาใชมปาฎหารยไม), เกวฏฏะ ! ทานจะเขาใจวาอยางไร : กคนไมเชอ ไมเลอมใส ยอมกลาวตอบผเชอผเลอมใส ไดอยางนน มใชหรอ ?

“พงตอบได, พระองค!” เกวฏฏะ ! เราเหนโทษในการแสดงอทธปาฎหารยดงนแล จงอด

อดขยะแขยง เกลยดชงตออทธปาฎหารย (๒) เกวฏฏะ ! อาเทสนาปาฎหารย นน เปนอยางไรเลา? เกวฏฏะ !

ภกษในศาสนาน ยอมทายจต ทายความร สกของจต ทายความตรก ทาย ความตรอง ของสตวเหลาอ น ของบคคลเหลาอ นได วา ใจของทานเชนน ใจของทานมประการน ใจของทานมดวยอาการอยางน. ฯลฯ กลบตรผไมเชอ ไมเลอมใส ยอมคานกลบตรผเชอผเลอมใส วา วชา ชอ มณกา มอย ภกษนน กลาวทายใจไดเชนนน ๆ กดวยวชานน (หาใชมปาฏหารยไม), เกวฏฏะ ! ทานจะ เขาใจวาอยางไร : กคนไมเชอไมเลอมใส ยอมกลาวตอบผเชอผเลอมใสไดอยางนน มใชหรอ ?

“พงตอบได, พระองค !” เกวฏฏะ ! เราเหนโทษในการแสดงอาเทสนาปาฏหารยดงนแล จง

อดอด ขยะแขยง เกลยดชง ตออาเทสนาปาฏหารย. (๓) เกวฏฏะ! อนศาสนยปาฏหารย นน เปนอยางไรเลา ? เกวฏฏะ !

ภกษในศาสนาน ยอมส งสอนวา ทานจงตรกอยางน ๆ อยาตรกอยางน น ๆ, จงทาไวในใจอยางน ๆ อยาทาไวในใจอยางนน ๆ จงละสงน ๆ เสย, จงเขาถง สงน ๆ แลวแลอย ดงน นเราเรยกวา อนศาสนปาฎหารย.

๑. คนธาร ชอมนต แตงโดยฤษ นามคนธาระ, อกอยางหนงในแควนคนธาระ

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๕๕

เกวฏฏะ ! ฯลฯ๑ เหลานแล เปนปาฎหารย ๓ อยาง ทเราไดทาใหแจง ดวยปญญาอนยงเอง แลวประกาศใหผอนรตามดวย.

เหตททาใหไดทรงพระนามวา ตถาคต๒

ภกษ ท.! โลก๓ เปนสภาพทตถาคตไดรพรอมเฉพาะแลว ตถาคต จงเปนผถอนตนจากโลกไดแลว. เหตใหเกดโลก เปนสภาพทตถาคตไดรพรอม เฉพาะแลว ตถาคตจงละเหตใหเกดโลกไดแลว. ความดบไมเหลอของโลกเปน สภาพทตถาคตรพรอมเฉพาะแลว ตถาคตจงทาใหแจงความดบไมเหลอของโลก ไดแลว. ทางใหถงความดบไมเหลอของโลกเปนสงทตถาคตรพรอมเฉพาะแลว ตถาคตจงทาใหเกดมขนไดแลว ซงทางใหถงความดบไมเหลอของโลกนน.

ภกษ ท. ! อายตนะอนใด ทพวกมนษยโลก พรอมทงเทวโลก มาร,

พรหม, ทหมสตวพรอมทงสมณพราหมณ พรอมทงเทวดาและมนษย ไดเหนได ฟง ได ดม -ล ม -ส มผ ส ได ร แ จ ง ได บ ร รล ได แสวง ได เ ท ย วผ กพ นต ด ตามโดยนาใจ, อายตนะนน ตถาคตไดรพรอมเฉพาะแลวทงสน เพราะเหตนนจงได นามวา “ตถาคต”.

ภกษ ท.! ในราตรใด ตถาคตไดตรสร และในราตรใด ตถาคต ปรนพพาน , ในระหวางนนตถาคตไดกลาวสอน พราสอน แสดงออก ซงคาใด, คานนทงหมด ยอมมโดยประการเดยวกนทงสน ไมแปลกกน โดยประการอน เพราะเหตนน จงไดนามวา “ตถาคต”.

๑. ระหวางน ทรงแสดงขอปฏบต เรองศล สนโดษ สตสมปชญญะ ฯลฯ วาเปนอนศาสนปาฎหารย ของพระองค อนหนง ๆ ทกอน. ๒. บาล. อตว. ข. ๒๕/๓๒๑/๒๙๓, และ จตกก. อ. ๒๑/๓๐/๒๓. ตรสแกภกษทง หลาย. ๓. โลก ในทน คอทกข.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๕๖

ภกษ ท. ! ตถาคต กลาวอยางใด ทาอยางนน ทาอยางใด กลาวอยางนน, เพราะเหตอยางนน จงไดนามวา “ตถาคต”

ภกษ ท. ! ในโลก พรอมทงเทวโลก มาร, พรหม, ในหมสตว พรอมทงสมณพราหมณ พรอมทงเทวดาและมนษย ตถาคตเปนผเปนยง ไมม ใครครอบงา เปนผเหนสงทงปวงโดยเดดขาด เปนผมอานาจสงสด (โดยธรรม) แตผเดยว, เพราะเหตนน จงไดนามวา “ตถาคต”.

ทรงเปนสมมาสมพทธะ เมอทรงคลองแคลว ใน อนปพพวหารสมาบต๑

อานนท ! ตลอดกาลเพยงใด ทเรายงไมอาจเขาออกอยางคลองแคลว ซงอนปพวหารสมาบตเกา๒ ทงโดยอนโลมและปฏโลมแลว, ตลอดกาลเพยงนน เรายงไมปฏญญาวาไดตรสรพรอมเฉพาะซงอนตตรสมมาสมโพธญาณในโลก พรอม ทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก หมสตว พรอมทงสมณพราหมณเทวดาและมนษย.

อานนท ! กแตวาในกาลใดแล เราไดเขา-ไดออก อยางคลองแคลว

ซงอนปพพวหารสมาบตเกา ทงโดยอนโลมและปฏโลมแลว, ในกาลนน เรา จงปฏญญาวาเปนผไดตรสรพรอมเฉพาะซงอนตตรสมมาสมโพธญาณ ในโลก พรอมทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก หมสตว พรอมทงสมณพราหมณเทวดา และมนษย. อนง ปญญาเครองรและปญญาเครองเหน ไดเกดขนแลวแกเรา

๑. บาล นวก. อ. ๒๓/๔๖๙/๒๔๕. ตรสแกพระอานนท. ๒. อนปพพวหารเกา มอะไรบาง ดตอนทวาดวย “การทรงพยายามในเนกขมมจตและอนปพพวหาร

สมาบต กอนตรสร” ภาค ๒ หนา ๙๔

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๕๗

วา “ความหลดพนแหงใจของเราไมกลบกาเรบ ชาตนเปนชาตสดทาย, บดน ภพใหมมไดมอกตอไป” ดงน.

ทรงปฏญญาเปนอภสมพทธะ เมอทรงทราบอรยสจจ

หมดจดสนเชง๑ ภกษ ท. ! ตลอดกาลเพยงไร ทญาณทสสนะ (เครองรเหน) ตาม

เปนจรงของเรา อนมปรวฏฏสาม มอาการสบสอง ในอรยสจจทงส ยงไมเปนญาณ - ทสสนะทบรสทธสะอาดดวยด, ตลอดกาลเพยงนน เรายงไมปฏญาณวาเปนผตรสร พรอมเฉพาะแลว ซงอนตตรสมมาสมโพธญาณ ในโลกกบทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก หมสตว พรอมทงสมณพราหมณ พรอมทงเทวดาและมนษย.

ภกษ ท. ! เมอใด ญาณทสสนะตามเปนจรงของเรา อนมปรวฏฏสาม

มอาการสบสอง ในอรยสจจทงส เปนญาณทสสนะทบรสทธสะอาดดวยด, เมอนน เรากปฏญญาวาเปนผตรสรพรอมเฉพาะแลวซงอนตตรสมมาสมโพธญาณในโลก กบทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก หมสตว พรอมทงสมณพราหมณ พรอมทง เทวดาและมนษย.

ไมทรงเปนสพพญทกอรยาบถ๒

วจฉะ ! พวกชนเหลาใด ทกลาววา "พระสมณโคดม เปนผสพพญ

๑. บาล มหาวาร. ส. ๑๙/๕๓๐/๑๖๗๐. ตรสแกปญจวคคยภกษ ทพาราณส. ๒. บาล ม.ม. ๑๓/๒๓๗/๒๔๑. ตรสแกวจฉโคตตปรพพาชก ทอารามเอกบณฑรก.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๕๘

รส งท งปวงอย เสมอเปนธรรมดา เปนผ ส พพทสสาว เหนส งท งปวงอย เสมอ เปนธรรมดา และปฏญญาความรความเหนทวทกกาลไมมสวนเหลอวา เมอเรา เทยวไป ๆ กด หยดอยกด หลบอยกด ตนอยกด ความร ความเหนนน ยอม ปรากฏแกเราตดตอเนองกนอยเสมอ" ดงน ชนพวกนนไมไดกลาวตรงตามท เรากลาว, แตเขากลาวตเราดวยคาอนไมมจรง ไมเปนจรง.

วจฉะ ! ตอเราตองการจะนอมจตไปเฉพาะเพอบพเพนวาสานสสตญาณ เราจงตามระลกถงขนธทเคยอยอาศยในภพกอน ฯลฯ.๑ ตอเราตองการจะนอมจต ไปเฉพาะเพอทพพจกขญาณ เราจงนอมจตไปเพอทพพจกขญาณ ฯลฯ. เราทาให แจงเจโตวมตต ปญญาวมตต ฯลฯ แลวแลอย.

วจฉะ ! เมอผใดกลาวใหชดวา “พระสมณโคดม มวชชาสาม” ดงน

จงจะชอวา ไมกลาวตเราดวยคาไมจรง, เปนการกลาวถกตองตามธรรม และผ ทกลาวตามเขาตอ ๆ ไป กจะไมตกไปในฐานะอนใครจะพงตเตยนได.

ทรงยนยนความเปนมหาบรษ ๒

วสสการพราหมณ ไดเขาเฝาพระผมพระภาคเจาทลวา :- พระโคดมผเจรญ ! พวกขาพเจายอมบญญตบคคลทมธรรม ๔ ประการ

วาเปนมหาบรษมหาปราชญ. ธรรม ๔ ประการเหลาไหนเลา ? พระโคดมผเจรญ ! คอคนในโลกน เปนพหสต มเรองทควรสดบอน

ตนไดสดบแลวมาก. เปนคนรเนอความแหงขอความทมผกลาวแลวนน ๆ วานเปน

๑. คาทละดวย ...ฯลฯ... ดเตมทไดในตอนตรสร วชชาวาม, ในภาค ๒. ๒. บาล จตกก. อ. ๒๑/๔๕/๓๕. ตรสแกวสสการพราหมณทเวฬวน ใกลเมองราชคฤห.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๕๙

ความหมายแหงภาษตน, เปนคนมสตระลกสบสาวการททาคาทพดแลวแมนานได, และเปนคนฉลาดในกจการของคฤหสถทตองจดตองทา ขยนไม เกยจครานในกจการ เหลานน มปญญาพจารณาสอบสวนอนเปนอบายวธทจะใหกจการนนสาเรจไดดวยด สามารถทาเอง และสามารถทจะจดใหผอนทา ในกจการเหลานน, พระโคดม ผเจรญ ! พวกขาพเจาบญญตบคคลผมธรรม๔ ประการเหลานแล วาเปนมหาบรษ มหาปราชญ. ถาคาของขาพเจาควรอนโมทนา กขอจงอนโมทนา, ถาควรคดคาน กขอจงคดคานเถด.

พระผมพระภาคเจาไดตรสตอบวา :- พราหมณ ! เราไมอนโมทนาของทาน, เราไมคดคานของทาน.

เ รา เอง ก บ ญญต บ คคลท ม ธรรม ๔ ประการ ว า เป นมหาบ ร ษ มหาปราชญ . ธรรม ๔ ประการเหลาไหนเลา ?

พราหมณ ! คอคนในโลกน เปนผปฏบตเกอกลแกมหาชน เพอ ความสขของมหาชน ยงประชมชนเปนอนมากใหประดษฐานอย ในอรยญายธรรม คอความเปนผมธรรมงาม มธรรมเปนกศล.

อนง เขาเปนผจานงจะตรกเรองใด กตรกเรองนนได, ไมจานงจะตรก เรองใด กไมตรกเรองนนได, จานงจะดารเรองใด กดารเรองนนได, ไมจานงจะ ดาร เ รองใด ก ไมดาร เ ร องนนได เพราะเขาเปนผมอ านาจเหนอจต ในคลองแหง ความตรกทงหลาย.

อนง เขาเปนผ ไดตามตองการได โดยไมยาก ได โดยไมล าบากซ งฌาน ท ง ๔ อนเปนธรรมเครองอย เปนสขในภพปจจ บนน อนเปนธรรมเปนไปในทาง จตขนสง. อนง เขานนยอมกระทาใหแจงได ซงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนไมมอาสวะเพราะ ส น อ าสวะแล ว ด ว ยป ญญาอ นย ง เ อ ง เ ข า ถ ง แล ว และอย ใ น ว ห า ร ธ ร รมน น ในภพอนเปนปจจบนน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓

๑๖๐

พราหมณ ! เราไมอนโมทนาของทาน, เราไมคดคานของทาน, แต เราบญญตบคคลทมธรรม ๔ ประการนแล วาเปนมหาบรณ มหาปราชญ.

วสสการพราหมณ ไดอนโมทนาสรรเสรญคาของพระผมพระภาคเจาเปนอนมาก ในทสด

พระผมพระภาคเจาไดตรสคานวา :- พราหมณ ! ทานกลาวคาพาดพงถงเรา. เอาเถดเราจะพดใหแจงชด

ทเดยววา เราและเปนผ ปฏบตเก อกลแกมหาชน เพ อความสขของมหาชน ยงประชมชนใหตงอยในอรยญายธรรม กลาวคอความเปนผมธรรมงาม เปนผม ธรรมเปนกศล. เราแล เปนผจานงจะตรกในเรองใด กตรกในเรองนนได ไมจานงจะตรกในเรองใด กไมตรกในเรองนนได, จานงจะดารในเรองใดกดาร ในเรองนนได ไมจานงจะดารในเรองใด กไมดารในเรองนนได เพราะเราเปนผม อานาจเหนอจต ในคลองแหงความตรกทงหลาย. เราแล เปนผไดตามตองการ ไดโดยไมยาก ไดโดยไมลาบาก วงฌานทง ๔ อนเปนธรรมเครองอยเปนสขในภพ เปนปจจบนน อนเปนธรรมเปนไปในทางจตขนสง. เราแล เปนผทาใหแจงได ซงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนไมมอาสวะ เพราะสนอาสวะแลว ดวยปญญา อนยงเอง เขาถงแลวและอยในวหารธรรมนน ในภพอนเปนปจจบนน ดงน.

ไมมใครเปรยบเสมอ๑

ภกษ ท. ! บคคลเอก เมอเกดขนมาในโลก ยอมเกดขน เปนผซงไมม ใครซาสอง ไมมใครรวมเปนสหายดวยได ไมมค เปรยบ ไมมผ เทาทน ไมม ผคลายดวย ไมมคนเทยบได ไมมผเสมอ ไมมใครทจะเปรยบใหเหมอนได

๑. บาล เอก. อ. ๒๐/๒๙/๑๔๓. ตรสแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๖๑

และเปนผเลศกวาบรรดาสตว ๒ เทาทงหลายแล. ใครกนเลาเปนบคคลเอก ? ตถาคต ผเปนอรหนต ตรสรชอบเอง นแลเปนบคคลเอก.

ภกษ ท. ! นแล บคคลเอก ซงเมอเกดขนมาในโลก ยอมเกดขน

เปนผซงไมมใครซาสองไมมใครรวมเปนสหายดวยได ไมมคเปรยบ ไมมผเทาทน ไมมผคลายดวย ไมมคนเทยบได ไมมผเสมอไมมใครทจะเปรยบใหเหมอนได และเปนผเลศกวาบรรดาสตว ๒ เทาทงหลายแล.

ไมทรงอภวาทผใด ๑

พราหมณ ! ในโลกน กบทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก, ใน หมสตว พรอมทงสมณพราหมณพรอมทงเทวดาแลมนษย, เราไมมองเหนใคร ทเราพงอภวาท พงลกขนยนรบ พงตอนรบดวยตงอาสนะใหเพราะวาตถาคต อภวาท ลกรบ ตงอาสนะใหผใด ศรษะของผนนจะพงแตกกระจายออก.๒

ทรงเปนธรรมราชา๓

เสละ ! เราเปนธรรมราชา ไมมราชาอนยงไปกวา. เราหมนจกร โดยธรรมใหเปนไป.เปนจกรซงใครๆ จะตานทางใหหมนกลบมไดเลย.

๑. บาล อฏฐก. อ. ๒๓/๑๗๔/๑๐๑. ตรสแกเวรญชพราหมณ เมองเวรญชา. ๒. คานเปนโวหารพด เชน เมอครบาอาจารยของเรา มาไหวเรา ๆ รสกเปนทกขรอน, หรอวา

เปนตรงตามอกษร แลวแตจะสนนษฐาน. ๓. บาล เสลสตร ม.ม. ๑๓/๕๕๔/๖๐๙. ตรสแกเสลพราหมณ ทอาปณนคมแควนองคตตราปะ.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๖๒

ขาแตพระโคดม ! พระองคทรงปฏญญาวาเปนสมพทธะ เปนธรรมราชาทไมมราชาอนยงกวา, และหมนจกรโดยธรรมใหเปนไป. แลวกไหนเลา เสนาบดของพระองค,ในบรรดาสาวกของพระองคนน ใครเลาสามารถหมนจกรทพระองคใหเปนไปแลว ใหเปนไปตามได?

เสละ! จกรทเราใหเปนไปแลว เปนธรรมจกรไมมจกรอนยงไปกวา. สารบตรเปนผเกดตามตถาคต ยอมหมนจกรนนใหเปนไปตามเราได. เสละ ! สงควรร เรากรแลวดวยปญญาอนยง. สงควรทาใหเกดม เรากไดทาใหเกดมแลว. สงควรละ เรากละเสรจแลว. เพราะเหตนนแหละพราหมณ เราจงเปนสมพทธะ.

ทรงเปนธรรมราชาทเคารพธรรม ๑

ดกอนภกษ ! จกรพรรดราชผประกอบในธรรม เปนธรรมราชา อาศย ธรรมอยางเด ยวสกการะธรรม เคารพธรรม นอบนอมธรรม มธรรมเปนธงชย มธรรมเปนยอด มธรรมเปนอธบด ยอมจดการอารกขาปองกน และคมครอง โดยชอบธรรม ในหม ชน ในราชสาน ก ในกษตร ย ท เป นเม องออกในหม พล ในพราหมณและคฤหบด ในราษฎรชาวนคม และชนบท ในสมณะและพราหมณ และในเนอและนก,ทงหลาย; ชอวาเปนผยงจกรใหเปนไปโดยธรรม และ เปนจกรทมนษยใด ๆ ผเปนขาศก ไมอาจใหหมนกลบไดดวยมอ ; นฉนใด ;

ดกอนภกษ ! ตถาคตกฉนนนเหมอนกน : ตถาคตเปนอรหนตสมมา -

สมพทธะ เปนธรรมราชาผประกอบดวยธรรม อาศยธรรมอยางเดยว สกการะ ธรรม เคารพธรรม นอบนอมธรรม มธรรมเปนธงชย มธรรมเปนยอด

๑. บาล ตก. อ. ๒๐/๑๓๘/๔๕๓

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๖๓

มธรรมเปนอธบด ยอมจดการอารกขา ปองกน และคมครอง โดยธรรม ในกายกรรม, วจกรรม, และมโนกรรม วา อยางนๆ ควรเสพ อยางนๆ ไมควรเสพ ดงน, ไดยงธรรมจกรอนไมมจกรอนยงไปกวา ใหเปนไปโดยธรรมนนเทยว.และเปน จกรทสมณะหรอพราหมณ, เทพ, มาร, พรหม, หรอใครๆ ในโลกไมอาจตาน ใหหมนกลบได, ฉะนน.

เมอไดประมวลขอความอนเปนเรองแวดลอมภาวะของการตรสร เปนพระสมมา - สมพทธเจาของพระองคมาจนหมดจดแลว จะไดเร มเน อความท เปนทองเร อง ตดตอเปนลาดบกน สบไปอก ดงน :-

ทรงคดหาทพงสาหรบพระองคเอง๑

ภกษ ท.! เมอเราอยทตาบลอรเวลา ใกลฝงแมนาเนรญชรา, ท ตนไทรเปนทพกรอนของเดกเลยงแพะ คราวเมอตรสรใหมๆ, ภกษ ท.! เมอ เราเรนอย ณ ทสงด เกดปรวตกขนในใจวา “ผอยไมมทเคารพ ไมมทพงพานก ยอมเปนทกข, เราจะพงสกการะเคารพสมณะหรอพราหมณคนไหนหนอแลว แลอย ?”

ภกษ ท. ! ความรสกอนนไดเกดแกเราวา “เรามองไมเหน สมณ - พราหมณอ นท ไหนในโลกน และเทวโลก มารโลก พรหมโลก และหม ส ตว พรอมทงสมณพราหมณ, เทวดาพรอมทงมนษย ซงสมบรณดวยศล ดวยสมาธ ดวยปญญา ดวยวมตต ยงกวาเรา ซงเราควรสกการะเคารพ แลวเขาไปอาศยอย”.

ภกษ ท. ! ความคดอนนไดเกดขนแกเราวา “ถาไฉน ธรรมอนใด

ทเราไดตรสรแลว. เราพงสกการะเคารพธรรมนน เขาไปอาศยแลวแลอยเถด”.

๑. บาล จตกก. อ. ๒๑/๒๕/๒๑. ตรสแกภกษสงฆ ทเชตวน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๖๔

สหมบดพรหม รความคดในใจของเรา อนตรธานจากพรหมโลก มาปรากฏอย เฉพาะหนาเรา ในชวเวลาทคนแขงแรง เหยยดแขนออก แลวคเขา เทานน. ภกษ ท. ! สหมบดพรหม ทาผาหมเฉวยงบาขางหนง จดเขาขางขวาทพนดน๑ นอมอญชลเขามาหาเราแลวกลาวกะเราวา “อยางนนแหละ พระผมพระภาค ! อยางนนแหละ พระสคต ! ขาแตพระองค! แมพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ทลวงไปแลวในอดต กไดสกการะเคารพธรรมนนเอง เขาไปอาศยแลวแลอย , แมทจกมาตรสรขางหนา กจกสกการะเคารพธรรมนนเอง จกเขาไปอาศยแลวแลอย. ขาแตพระองค ! แมพระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธเจาในบดน กขอจงสกการะเคารพธรรมนนแหละเขาไปอาศยแลวแลอยเถด”. สหมบดพรหม ไดกลาวคานแลว; ไดกลาวคาอนอก(ซงผกเปนกาพย) วา :-

“พระสมพทธ เจ า เหล า ใดในอดตดวย พระสมพทธ เจ า

เหลาใดในอนาคตดวย และพระสมพทธเจาผทาความโศกแหงสตวโลก เปนอนมากใหฉบหายไปดวย, พระสมพทธเจาทงหมดนนลวน แลวแตเคารพพระสทธรรมแลวแลอยแลว, อยอย, และจกอย ; ขอน เปนธรรมดาแหงพระพทธเจาทงหลาย, เพราะเหตนนแล คนผรกตน หวงอย ตอคณอนใหญ ระลกถงซ งพระพทธศาสนาอย จงเคารพ พระสทธรรมเถด”

ภกษ ท. ! สหมบดพรหมไดกลาวคานแลว, อภวาทเราแลวกระทา

ประทกษณหายไปในทนน.ภกษ ท.! เราเขาใจในการเชอเชญของพรหม และ การกระทาทสมควรแกตน : เราไดตรสรธรรมใดก สกการะเคารพธรรมนน เขาไป อาศยธรรมนน อยแลว.

๑. ขอใหสงเกตบาลตอนน อนแสดงใหเหนวาการนงทาพรหมนนเปนอยางไร.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๖๕

ภกษ ท. ! อนง ในกาลใดแล หมสงฆประกอบพรอมดวยคณอนใหญ, ในกาลนน เรามความเคารพ แมในสงฆ๑, ดงน.

ทรงถกพวกพราหมณตดพอ๒

ภกษ ท.! เมอเราอยทตาบลอรเวลา ทตนไทรเปนทพกรอนของ พวกคนเลยงแพะ(อชปาลนโครธ) ใกลฝงแมนาเนรญชรา คราวแรกตรสรใหม ๆ. ภกษ ท. ! พราหมณเปนอนมาก ลวนแกเปนคนแก คนเฒา เปนผใหญ เกดนาน ถงวยแลว เขาไปหาเราถงททเราพกอย ทาความปราศรยพอคนเคยแลว. ภกษ ท. ! พราหมณเหลานนไดกลาวคานกะเราวา “พระโคดมผเจรญ ! ขอน ขาพเจาไดฟงมาแลว วา “พระสมณโคดม ไมอภวาท ไมลกรบ ไมเชอ เชญดวยอาสนะ กะพราหมณผแก ผเฒา เปนผใหญเกดนาน ถงวย แลว.ขอนจรงอยางนนหรอพระโคดม? ขอนไมสมควรมใชหรอ?” ดงน.

ภกษ ท. ! ความคดไดเกดขนแกเราวา “พราหมณมอายพวกน ไม

รจกเถระ (ผแกจรง),หรอธรรมททาคนเราใหเปนเถระ”. ภกษ ท.! คนเราแม เปนผเฒา มอาย ๘๐,๙๐,๑๐๐ ป โดยกาเนดกด, แตเขามคาพดไมเหมาะ แกกาล, พดไมจรง, พดไมมประโยชน, พดไมเปนธรรม, ไมเปนวนย, กลาว วาจาไมมทตง ไมมทอง ไมมทสนสด ไมประกอบดวยประโยชน, คนผนน ถงการนบวาเปน “เถระผพาล” โดยแท.

ภกษ ท. ! คนผใดแมยงออน ยงหนม ยงรน มผมยงดา ประกอบดวย

วยกาลงเจรญอยในปฐมวย, แตเขาเปนผมคาพดเหมาะแกกาล, พดจรง, พดม

๑. พระสงฆ โปรดระลกถงพระพทธภาษตน ใหจงหนก. ... ผแปล. ๒ . บาล จตกก. อ. ๒๑/๒๘/๒๒. ตรสแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๖๖

ประโยชน, พดเปนธรรม, เปนวนย, กลาววาจามทตง มหลกฐาน มทสนสด ประกอบดวยประโยชนแลว, คนนน ถงการควรนบวาเปน “เถระผบณฑต” นนเทยว.ฯ

มารทลใหนพพาน ๑

อานนท ! ครงหนงเมอเราอยทตาบลอรเวลา ใกลฝงแมนาเนรญชรา, ทตนไทรเปนทพกรอนของเดกเลยงแพะ เมอไดตรสรใหมๆ, มารผมบาปไดเขามา หาเราถงท น น ยนอย ในท ควรแลวกลาวกะเราวา “ขอพระผ ม พระภาคเจา จงปรนพพานเถด ขอพระสคตจงปรนพพานเถด, บดนเปนเวลาสมควรปรนพพาน ของพระผมพระภาคแลว”. เราไดกลาวกะมารนนวา :-

“ทานผมบาป ! เราจกไมปรนพพานกอน, ตลอดกาลท ภกษ...

ภกษณ...อบาสก..อบาสกาผเปนสาวก (และสาวกา) ของเรา ยงไมเปนผฉลาด ย ง ไ ม ไ ด ร บคา แนะนา ย ง ไ ม แ กล ว กล า ย ง ไ ม เ ป นพห ส ต ทร ง ธ ร รม ปฏบตธรรมควรแกธรรม ปฏบตถกตอง ปฏบตตามธรรม, ยงตองเรยนความร ของอาจารยตนตอไปกอน จงจกบอก แสดง บญญต แตงตง เปดเผย จาแนก กระทาใหตนซงพระสทธรรม จนขมขปรปวาททเกดขน ใหราบเรยบโดยธรรม แลวแสดงธรรมประกอบดวยความนาอศจรรยได.

ทรงทอพระทยในการแสดงธรรม๒ ราชกมาร ! ความคดขอนไดเกดขนแกเราวา “ธรรมทเราบรรลแลวน

เปนธรรมอนลก สตวอนเหนไดยาก ยากทสตวอนจะรตาม, เปนธรรมระงบ

๑. บาล มหา.ท ๑๐/๑๓๑/๑๐๒, ตรสแกพระอานนท ทปาวาลเจดย ๒. บาล ม.ม. ๑๓/๔๖๑/๕๐๙. ตรสแกโพธราชกมาร.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๖๗

และประณต ไมเปนวส ยท จะหย งลงง าย ๆ แหงความตรก เปนของละเอ ยด เปนวสยรไดเฉพาะบณฑต, กสตวเหลาน มอาลยเปนทยนด ยนดแลวในอาลย เพลดเพลนแลวในอาลย, สาหรบสตวผมอาลยเปนทยนด ยนดเพลดเพลน ในอาลยนน, ยากนกทจะเปนปฏจจสมปบาทอนมสงน (คอมอาลย) เปนปจจย, ยากนกท จะเหนธรรมเปนท สงบระง บแหงสงขารท งปวง ,คอ ธรรมอนถอนอปธ ทงสน ความสนตณหา ความคลายกาหนด ความดบโดยไมเหลอ และนพพาน. หากเราพงแสดงธรรมแลวสตวอนไมพงรทวถง ขอนนจกเปนความเหนอยเปลา แกเรา, เปนความลาบาก แกเรา.” โอ, ราชกมาร ! คาถาอนอศจรรยเหลาน ทเราไมเคยฟงมาแตกอน ไดปรากฏแจมแจงแกเราวา :-

“กาลน ไมควรประกาศธรรมทเราบรรลไดแลวโดยยาก. ธรรมน, สตวทถกราคะโทสะรวบรดแลว ไมรไดโดยงายเลย. สตวทกาหนด ดวยราคะ ถ กกล มม ดห อห มแล ว จ กไม เห นธรรมอ นให ถ งท ทวน กระแส, อนเปนธรรมละเอยดลกซง เหนไดยากเปนอณ”. ดงน.

ราชกมาร ! เมอเราพจารณาเหนดงน, จตกนอมไปเพอความ

ขวนขวายนอย ไมนอมไปเพอการแสดงธรรม.

พรหมอาราธนา๑ ราชกมาร ! ครงนน ความรสกขอน ไดบงเกดขนแกสหมบดพรหม

เพราะเธอรความปรวตกในใจของเราดวยใจ. ความรสกนนวา “ผเจรญ !

๑. บาล ม.ม. ๑๓/๔๖๒/๕๑๐. ตรสแกโพธราชกมาร.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๖๘

โลกจกฉบหายเสยแลวหนอ ผเจรญ ! โลกจกพนาศเสยแลวหนอ, เพราะเหต ทจตแหงพระตถาคต ผอรหนตสมมาสมพทธเจา นอมไปเพอความขวนขวายนอย, ไมนอมไปเพอแสดงธรรม” ดงน. ลาดบนน สหมบดพรหมไดอนตรธานจาก พรหมโลก มาปรากฏอย เฉพาะหนาเรา รวดเร ว เท า เวลาท บ ร ษแข งแรง เหยยดแขนออกแลวงอเขาเทานน.

ราชกมาร ! ครงนน สหมบดพรหม หมผาเฉวยงบา ประคองอญชล เขามาหาเราถงทอยแลวกลาวคานกะเราวา “พระองคผเจรญ ! ขอพระผมพระภาค จงแสดงธรรมเพอเหนแกขาพระองคเถด,ขอพระสคตจงแสดงธรรมเถด, สตวทม ธลในดวงตาแตเลกนอย กมอย, เขาจกเสอมเสยเพราะไมไดฟงธรรม. สตว ผรทวถงธรรม จกมโดยแท” ดงน. ราชกมาร ! สหมบดพรหมไดกลาว คานแลว ยงไดกลาวคาอนสบไปอก (เปนคาถา) วา:-

“ธรรมไมบรสทธ ทคนมมลทน ไดคดขน, ไดมปรากฏอยใน แควนมคธแลว, สบมาแตกอน; ขอพระองคจงเปดประตนพพานอน ไมตาย. สตวทงหลายจงฟงธรรมทพระองคผปราศจากมลทนไดตรสร แลวเถด. คนยนบนยอดชะงอนเขา เหนประชมชนไดโดยรอบ ฉนใด ; ขาแตพระผมเมธาด ! ผมจกษเหนโดยรอบ ! ขอพระองคจงขนส ปราสาท อนสาเรจดวยธรรม, จกเหนหมสตวผเกลอนกลนดวยโศก ไมหางจากความโศก ถกชาตชราครอบงา, ไดฉนนน. จงลกขนเถด พระองคผวระ ! ผชนะสงครามแลว! ผขนสตวดวยยานคอเกวยน ! ผไมมหนสน ! ขอพระองคจงเทยวไปในโลกเถด. ขอพระผมพระ ภาคทรงแสดงธรรม สตวผรทวถงธรรม จกมเปนแน” ดงน.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๖๙

ทรงเหนสตวดจดอกบว ๓ เหลา๑

ราชกมาร ! ครงน น เราร แจงคาเชอเชญของสหมบดพรหมแลว, และเพราะอาศยความกรณาในสตว ท. เราตรวจดโลกดวยพทธจกขแลว. เมอ เราตรวจดโลกดวยพทธจกขอย, เราไดเหนสตว ท. ผมธลในดวงตาเลกนอยบาง, มมากบาง, ผมอนทรยแกกลาบาง ออนบาง, มอาการดบาง เลวบาง, อาจสอนใหรไดงายบาง ยากบาง; และบางพวกเหนโทษในปรโลก โดยความ เปนภยอยกม; เปรยบเหมอนในหนองบวอบล บวปทม บวบณฑรก, ดอกบว บางเหลาเกดแลวในนา เจรญในนา อนนาพยงไวยงจมอยในนา, บางเหลาเกด แลวในนา เจรญในนา อนนาพยงไว ตงอยเสมอพนนา, บางเหลาเกดแลวในนา เจรญในนา อนนาพยงไว โผลขนพนนา อนนาไมถกแลว, มฉนใด, ราชกมาร ! เราไดเหนสตวทงหลายเปนตางๆ กนฉนนน. ราชกมาร! ครงนน เราไดรบรอง กะสหมบดพรหมดวยคา (ทผกเปนกาพย) วา:-

“ป ร ะ ต แ ห ง น พ พ า น อ น เ ป น อ ม ต ะ เ ร า เ ป ด ไ ว แ ล ว แ ก ส ต ว เหลานน, สตวเหลาใดมโสตประสาท สตวเหลานน จงปลงศรทธา ลงไปเถด, ดกอนพรหม! เรารสกวายาก จงไมกลาวธรรมอนประณต ทเราคลองแคลวชานาญ ในหมมนษย ท.” ดงน.

ราชกมาร ! ครงนน สหมบดพรหม รวา ตนเปนผไดโอกาสอน

พระผมพระภาค ทรงกระทาแลวเพอแสดงธรรม, จงไหวเรากระทาอนประทกษณ แลว อนตรธานไปในทนน นนเอง.

๑. บาล. ม.ม. ๑๓/๔๖๓/๕๑๑. ตรสแกโพธราชกมาร.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๗๐

ทรงแสดงธรรมเพราะเหนความจาเปน ของสตวบางพวก๑

ภกษ ท. ! บคคลบางคนในโลกน ไดเหนหรอไมไดเหนตถาคตกตาม

ไดฟงหรอไมไดฟงธรรมวนยทตถาคตประกาศแลวกตาม กหาเขามาสคลองแหง กศลธรรมไดไม. แตบคคลบางคนในโลกน ไดเหนหรอไมไดเหนตถาคตกตาม ไดฟงหรอไมไดฟงธรรมวนยทตถาคตประกาศแลวกตาม ยอมเขามาสคลองแหง กศลธรรมทงหลายไดโดยแท. สวนบคคลบางคนในโลกน ตอเมอไดเหนตถาคต หรอไดฟงธรรมวนยท ตถาคตประกาศแลว จงเขามาส คลองแหงกศลธรรม ทงหลายได ถาไมไดเหนตถาคต หรอไมไดฟงธรรมวนยทตถาคตประกาศแลว ยอมไมเขามาสคลองแหงกศลธรรมทงหลายไดเลย.

ภกษ ท. ! ในบคคล ๓ ประเภทนน มบคคลอยประเภทหนง ซง ตอเมอไดเหนตถาคตหรอไดฟงธรรมวนยทตถาคตประกาศแลว จงจะเขามาสคลอง แหงกศลธรรมทงหลายได, ถาไมไดเหนตถาคตหรอไมไดฟงธรรมวนยทตถาคต ประกาศแลว ยอมไมเขามาสคลองแหงกศลธรรมทงหลายไดเลย. เราเพราะเหน แกบคคลประเภทนแหละ จงอนญาตใหมการแสดงธรรม. และเพราะอาศยบคคล ประเภทนเปนหลกอกเหมอนกน จงจาตองแสดงธรรมแกบคคลประเภทอนดวย.

ทรงเหนลทางทจะชวยเหลอปวงสตว๒

ภกษ ท. ! ครงหนง ทตาบลอรเวลา ใกลฝงแมนาเนรญชรา,

๑. บาล ตก. อ. ๒๐/๑๕๒/๔๖๑. ตรสแกภกษทงหลาย. ๒. บาล มหาวาร. ส. ๑๙/๒๒๒ - ๒๒๔/๗๕๔ – ๗๕๗. ตรสแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๗๑

ทตนไทรเปนทพกรอนของเดกเลยงแพะ เมอเราแรกตรสรไดใหม ๆ, ความปรวตก แหงใจไดเกดขนแกเรา ขณะเขาสทพกกาบงหลกเรนอย, วา “นเปนหนทาง เครองไปทางเดยว เพอความบรสทธหมดจดของสตวทงหลาย, เพอกาวลวงเสย ซงความโศกและปรเทวะ เพอความตงอยไมไดแหงทกขและโทมนส เพอบรรล ญายธรรม เพอทาพระนพพานใหแจง ทางน คอ สตปฏฐานส. สเหลาไหนเลา ? คอ ภกษเปนผมธรรมดาตามเหนกายในกาย,เหนเวทนาในเวทนา ท., เหนจตในจต, เหนธรรมในธรรม ท. อย, เปนผมเพยรเผาบาป มสตสมปชญญะ นาอภชฌาและ โทมนสในโลก ออกได : นแหละทางทางเดยว” ดงน.

ภกษ ท. ! ลาดบนน สหมบดพรหมรปรวตกในใจของเราจงอนตรธาน จากพรหมโลก มาปรากฏอย เฉพาะหนาเรา รวดเรวเทาเวลาท บร ษแขงแรง เหยยดแขนออกแลวงอเขา เทานน. ครงนนสหมบดพรหมทาผาหมเฉวยงบา นอมอญชลเขามาหาเรา แลวกลาวกะเราวา “อยางนนแล พระผมพระภาค ! อยางนนแล พระสคต ! ฯลฯ นนเปนทาง ๆ เดยว เพอความบรสทธหมดจด ของสตวทงหลาย,เพอกาวลวงเสยไดซงความโศกและปรเทวะ ฯลฯ เพอทา นพพานใหแจง”, แลวและไดกลาวคา(อนผกเปนกาพย) วา:-

“พระสค ต ผมธรรมดาเหนทสดคอความสนไปแหงชาต. ผม พระทยอนเคราะหส ตว ด วยความเก อก ล ยอมทรงทราบทางเอก ซงเหลาพระอรหนตไดอาศยขามแลวในกาลกอน และกาลงขามอย และจกขาม ซงโอฆะได”, ดงน.

ทรงระลกหาผรบปฐมเทศนา๑

ราชกมาร ! ความคดขอนไดมแกเราวา “เราควรแสดงธรรมแกใคร

๑. บาล ม.ม. ๑๓/๔๖๔/๕๑๒. ตรสแกโพธราชกมาร.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๗๒

กอนหนอ ? ใครจกรทวถงธรรมนโดยพลนหนอ?” ความรสกไดเกดแกเราวา “อาฬารผกาลามโคตรนแล เปนบณฑต ผฉลาด มเมธา มชาตแหงสตวผมธล ในดวงตาแตเลกนอย มานานแลว, ถากระไร เราควรแสดงธรรมแกอาฬาร ผกาลามโคตร นกอนเถด, เธอจกรทวถงธรรมนเปนแน". ราชกมาร ! ครงนน เทวดาไดเขามากลาวคานกะเราวา “พระองคผเจรญ ! อาฬารผกาลามโคตร ไดกระทากาละ ๗ วนมาแลว”. และความรสกกไดเกดแกเราวา “อาฬารผ กาลามโคตรไดกระทากาละเสย ๗ วนแลว อาฬารผกาลามโคตรไดเสอมจากคณ อนใหญเสยแลว, เพราะหากวา ถาเธอไดฟงธรรมนไซร จกรทวถงธรรมนได โดยพลน” ดงน.

ราชกมาร ! ความคดขอนไดเกดมแกเราวา “อทกผรามบตรนแล , เปนบณฑตผฉลาด มเมธา มชาตแหงสตวผมธลในดวงตาแตเลกนอยมานานแลว, ถากระไรเราควรแสดงธรรมแกอทกผรามบตรนนกอน, เธอจกรทวถงธรรมน เปนแน”. ราชกมาร ! เทวดาไดเขามากลาวคานกะเราวา "พระองคผเจรญ ! อทกผรามบตร ไดกระทากาละเสยเมอตอนดกคนนแลว”. และความรสกอนน ได เก ดแก เราว า “อทก ผ รามบตร ได กระทากาละเส ยเม อตอนดกค นน แล ว อทกผรามบตรไดเสอมจากคณอนใหญ เสยแลว, เพราะหากวา ถาเธอไดฟง ธรรมนไซร เธอจกรทวถงธรรมโดยพลนทเดยว ! เราจกแสดงธรรมแกใครกอน เลาหนอ? ใครจกรทวถงธรรมนโดยพลน?” ดงน.

ราชกมาร ! ความคดอนน ไดเกดแกเราวา “ภกษปญจวคคยได

อปฏฐากเรา เมอบาเพญความเพยร, เปนผมอปการะมากแกเรา, ถากระไรเรา ควรแสดงธรรมแกภกษปญจวคคยกอนเกด”. ราชกมาร ! ความสงสย เกดแกเราวา “บดน ภกษปญจวคคยอยทไหนหนอ?” ดวยจกขเปนทพย หมดจดลวงจกขสามญมนษย เราไดเหนภกษปญจวคคย ผอยแลวทเมอง

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๗๓

พาราณสณ ปาอสปตนมฤคทายวน. ราชกมาร ! ครงนน ครนเราอยทตาบล อรเวลาตามพอใจแลว, ไดหลกไปโดยทางแหงเมองพาราณส.

เสดจพาราณส - พบอปกาชวก๑

ราชกมาร ! เรา, ครนอยทตาบลอรเวลาตามพอใจแลว, ไดหลกไป โดยทางแหงเมองพาราณส. ราชกมาร ! อาชวกชออปกะ ไดพบกะเราทระหวาง ตาบลคยาและโพธ. เขาไดกลาวคานกะเราผเดนทางไกลมาแลววา “ผมอาย ! อนทรยของทานผองใสนก, ผวพรรณของทานหมดจดขาวผอง,ผมอาย ! ทานบวชเจาะจงกะใคร, หรอวาใครเปนครของทาน, หรอวาทานชอบใจ ธรรมของใคร? ดงน.

ราชกมาร ! เมออปกาชวกถามแลวอยางน เราไดตอบอปกาชวกดวย

คา (ทผกเปนกาพย ท.) วา:-

“เราเปนผครอบงาไดหมด, เปนผรจบหมด, ไมเขาไปเกยวของในสงทงหลาย, ละไดแลวซง สงทงปวง, หลดพนแลวเพราะธรรมเปนทสน ตณหา, รยงเองแลว จะตองเจาะจงเอาใครเลา!

อาจารยของเราไมม, ผทเปนเหมอนเรากไมม, ผจะเปรยบ กบเรากไมม ในโลกและทงเทวโลก. เราเปนอรหนตในโลก, เราเปนครไมมใครยงไปกวา. เราผเดยวเปนสมมาสมพทธะ, เราเปนผดบแลวเยนสนท, จะไปสเมองแหงชาวกาสเพอแผ

๑. บาล ม.ม. ๑๓/๔๖๖/๕๑๓.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๗๔

ธรรมจกร. ในเมอโลกเปนราวกะตาบอด เราไดกระหนาตกลอง แหงอมตธรรมแลว." ดงน.

อปกะ :- “ผมอาย ! ทานเปนพระอรหนต ผชนะไมมทสด เหมอนอยางททานปฏญญานน เชยวหรอ ? ” เรา :- “ผทเปนผชนะเชนเดยวกบเรา กคอผทถงความสน

อาสวะแลว, เราชนะธรรมอนลามกแลว. แนะอปกะ ! เหตนนเราจงเปนผชนะ”, ดงน.

ราชกมาร ! ครนเรากลาวดงน อปกาชวกไดกลาววา "เหนจะเปนได๑

ผมอาย !” ดงนแลว สายศรษะไปมา แลบลน ถอเอาทางสง๒ หลกไปแลว.

การโปรดปญจวคคย๓ หรอ

การแสดงปฐมเทศนา

ราชกมาร ! ลาดบนน เราจารกไปโดยลาดบ ไปสเมองพาราณส ถงทอยแหงภกษปญจวคคย ณ อสปตนมฤคทายวน แลว. ภกษปญจวคคย เหนเรามาแตไกล ไดตงกตกาแกกนและกนวา “ผมอาย!พระสมณโคดมน

๑. คานเหนจะเปนคาเยาะ บาลตอนนมแต “หเวยยาวโส" เทานน ไมไดใสประธานอะไรไว

คงหมายวาประธานของประโยคน คอคาทพระองคตรสนนเอง อรรถกถาแกวา "ชอแมเชนนนพงมได” ๒. บาลเปน อมมคโค. ตามตววา ทางขน. มบางทานแปลวา ทางผด, ทจรงเขานาจะเดน สวน

ทางขนไปทางเหนอ สวนพระองคลงไปพาราณส เปนทางใต, ถาเรามวมงแตจะตคนภายนอกอยาง เดยว คาแปลตางๆ อาจคอนไปขางแรงกไดกระมง? ...ผแปล

๓. บาล ม.ม. ๑๓/๔๖๗/๕๑๔. ตรสแกโพธราชกมาร.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย

๑๗๕

กาลงมาอย, เธอเปนผมกมาก สลดความเพยร เวยนมาเพอความเปนคนตา เสยแลว.เชนนนเราอยาไหว, อยาลกรบ, อยาพงรบบาตร จวรของเธอ เปนอนขาด แตจกตงอาสนะไว ๑ถาเธอปรารถนา จกนงได” ดงน.

ราชกมาร ! เราเขาไปใกลภกษปญจวคคยดวยอาการอยางใด, เธอไม อาจถอตามกตกาของตนไดดวยอาการอยางนน, บางพวกลกรบและรบบาตรจวร แลว, บางพวกปอาสนะแลว, บางพวกตงนาลางเทาแลว แตเธอรองเรยกเรา โดยชอ (วาโคดม) ดวย และโดยคาวา ทานผมอาย ดวย.ครนเธอกลาวอยางนน เราไดกลาวคานกะภกษปญจวคคยนนวา “ภกษ ท. ! เธออยางเรยกรองเราโดยชอ และโดยคาวา “ผมอาย!” ภกษ ท. ! เราเปนอรหนตสมมาสมพทธเจา, ทานจง เงยโสตลง เราจกสอนอมตธรรมทเราไดบรรลแลว, เราจกแสดงธรรม, เมอ ทานปฏบตอยตามทเราสอน, ในไมนานเทยวจกกระทาใหแจงซงประโยชนอน ยอดเยยม อนเปนยอดแหงพรหมจรรย ไดดวยปญญาอนยงเองในทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลอย, อนเปนประโยชนทปรารถนาของกลบตรผออกจากเรอน บวชเปนผไมมเรอนโดยชอบ” ดงน.

ราชกมาร ! ครนเรากลาวดงนแลว, ภกษปญจวคคยกลาวคานกะเรา

วา “ผมอาย โคดม!แมดวยทกรกรยา ปฏปทาอนประเสรฐนน ทานยงไมอาจ บรรลอตตรมนสสธมมอลมรยญาณทสสนวเศษไดเลย กในบดน ทานเปนคน มกมาก สลดความเพยรเวยนมาเพอความเปนคนมกมากแลว ทาไมจะบรรล - อตตรมนสสธมม อลมรยญาณทสสนวเศษไดเลา ?"

“ภกษ ท. ! ตถาคตไมไดเปนคนมกมาก สลดความเพยร เวยนมา

เพอความเปนคนมกมากดอก, ภกษ ท. ! ตถาคตเปนพระอรหนต ตรสร ชอบดวยเอง. ภกษ ท. ! พวกเธอจงเงยโสตลง เราจะสอนอมตธรรม

๑. ศพท เอว.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓

๑๗๖

ทเราไดบรรลแลว เราจกแสดงธรรม. เมอเธอปฏบตอยตามทเราสอน,

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๗๖

ในไมนานเทยว, จกกระทาใหแจงซงประโยชนอนยอดเยยมอนเปนยอดแหง พรหมจรรยไดดวยปญญาอนยงเองในทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลอย, อนเปน ประโยชนท ปรารถนาของเหล ากลบตรผ ออกจากเร อนบวช เปนผ ไมม เร อน โดยชอบ”. ดงน

ราชกมาร ! ภกษปญจวคคย ไดกลาวคาน กะเราอก แมครงทสอง (อยางเดยวกบครงแรก)

ราชกมาร ! เรากไดกลาวคานกะภกษปญจวคคยแมครงทสาม (วาอยางเดยวกบครงแรก).

ราชกมาร ! ภกษปญจวคคย ไดกลาวคาน กะเราอก แมครงทสาม (อยางเดยวกบครงแรก)

ราชกมาร ! ครนภกษปญจวคคยกลาวอยางนแลว, เราไดกลาวคาน

กะพวกเธอวา “ภกษ ท. ! เธอจาไดหรอ? คาอยางนนเราไดเคยกลาวกะเธอ ท. ในกาลกอนแตนบางหรอ? เธอตอบวา “หาไมทานผเจรญ !”๑ เรากลาวอกวา ภกษ ท. ! คถาคตเปนพระอรหนตตรสรชอบดวยตนเอง. พวกเธอจงเงยโสตลง ราจะสอน อมตธรรมทเราไดบรรลแลว, เราจกแสดงธรรม, เมอเธอปฏบตอย ตามทเราสอน, ในไมนานเทยว จกกระทาใหแจง ซงประโยชนอนยอดเยยม อนเปนยอดแหงพรหมจรรยได ดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรมน เขาถงแลว แลอย, อนเปนประโยชนทปรารถนาของเหลากลบตรผออกจากเรอน บวชเปนผ ไมมเรอนโดยชอบ"ดงน.

ราชกมาร ! เราไดสามารถ เพอให ภกษปญจวคคย เชอแลวแล. ราชกมาร ! เรากลาวสอนภกษ ๒ รปอย. ภกษ ๓ รปเทยวบณฑบาต เราหกคนดวยกนเลยงชวตใหเปนไป ดวยอาหารทภกษ ๓ รปนามา. บางคราว

๑. เปลยน อาวโส เปน ภนเต ตรงน.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๗๗

เรากลาวสอนภกษ ๓ รปอย ภกษ ๒ รป เทยวบณฑบาต เราหกคนเลยงชวตให เปนไปดวยอาหารทภกษ ๒ รปนามา.๑

ราชกมาร ! ครงนน, เมอเรากลาวสอน พราสอนภกษปญจวคคย อย ด วยอาการอยางน ๑ เธอกระทาใหแจงซ งประโยชนอ นยอดเย ยม อนเปน ยอดแหงพรหมจรรย ดวยปญญาอนย ง เองในทฏฐธรรมน เข าถงแลวแลอย อนเปนประโยชนทปรารถนาของเหลากลบตรผออกจากเรอนบวช เปนผไมมเรอน โดยชอบ ไดแลว.ฯ

ขอความในบาล ปาสราสสตร ม.ม. ๑๒/๓๓๒/๓๒๖, มแปลกออกไปบางเลกนอย

ในตอนน ดงน :- ภกษ ท. ! ครงนน เมอเรากลาวสอน พราสอนภกษปญจวคคย

อย ด วย๑อาการอยางน เธอน น ท งท เปนผ มการเกดเปนธรรมดาอย ด วยตน กรแจงแลว ซงโทษอนตาทรามในความเปนผมการเกดเปนธรรมดา. เธอแสวง หาอย ซงนพพานอนเปนธรรมทปลอดภยจากเครองผกรด ไมมธรรมอนยงกวา เปน ธรรมทไมมการเกด, กไดเขาถงแลวซงนพพานอนเปนธรรมทปลอดภยจาก เครองผกรด ไมมธรรมอนยงกวา เปนธรรมไมมการเกด.

เธอนน ทงทเปนผมความแกเปนธรรมดาอยดวยตน กรแจงชดแลว

ซงโทษอนตาทรามในความเปนผมความชราเปนธรรมดา. เธอแสวงหาอยซง นพพานอนเป นธรรมท ปลอดภยจากเคร องผ กร ด ไม ม ธรรมอ นย งกว า เป น ธรรมทไมมความชรา, กไดเขาถงแลวซงนพพาน อนเปนธรรมทปลอดภยจาก เครองผกรด ไมมธรรมอนยงกวา เปนธรรมไมมความชรา.

๑.ในทน ไดแกการตรสธมมจกกปปวตตนสตร และเบดเตลด และอนตตลกขณสตรเปนครงสดทาย, แตสาหรบคาตรสเลา ไมมทระบชอชด จงไมนามาใสไวในทน. ทงทราบกนไดดอยแลว ในบาลแหงอน ๆ กมเพยงทรงเลาวาไดแสดงอรยสจจ, ดงไดยกมาเรยงตอทายบทนไวเปนตวอยางแลว

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๗๘

เธอนน ทงทเปนผมความเจบไขเปนธรรมดาอยดวยตน กรแจงชดแลว ซงโทษอนตาทรามในความเปนผมความเจบไขเปนธรรมดา. เธอแสวงหาอย ซ งน พพาน อนเป นธรรมท ปลอดภยจากเคร องผ กร ดไม ม ธรรมอ นย งกว า เปนธรรมไมมความเจบไข, กไดเขาถงแลวซงนพพาน อนเปนธรรม ทปลอดภยจากเครองผกรด ไมมธรรมอนยงกวา เปนธรรมไมมความเจบไข.

เธอนน ทงทเปนผมความตายเปนธรรมดาอยดวยตน กรแจงชดแลว

ซงโทษอนตาทรามในความเปนผมความตายเปนธรรมดา. เธอแสวงหาอยซง นพพาน อนเปนธรรมท ปลอดภยจากเคร องผกร ดไมม ธรรมอ นย งกว า เป น ธรรมทไมตาย, กไดเขาถงแลวซงนพพาน อนเปนธรรมทปลอดภยจากเครอง ผกรด ไมมธรรมอนยงกวา เปนธรรมไมตาย.

เธอนน ทงทเปนผมความเศราหมองเปนธรรมดาอยดวยตน กรแจง ชดแลวซงโทษอนตาทราม ในความเปนผมความเศราหมองเปนธรรมดา. เธอ แสวงหาอยซงนพพานอนเปนธรรมทปลอดภยจากเครองผกรดไมมธรรมอนยงกวา เปน ธรรมทไมมความเศราหมอง, กไดเขาถงแลวซงนพพาน อนเปนธรรม ทปลอดภยจากเครองผกรด ไมมธรรมอนยงกวา เปนธรรมไมเศราหมอง.

ญาณ และ ทสสนะ ไดเกดขนแลวแกเธอเหลานนวา ความหลดพน

ของเราไมกลบกาเรบชาตนเปนชาตสดทาย ภพใหมไมมอกตอไป ดงน.

ทรงประกาศธรรมจกรทอสปตนมฤคทายวน๑

ภกษ ท. ! ตถาคตผอรหนตสมมาสมพทธเจาไดประกาศอนตตรธรรม - จกรใหเปนไปแลว ทปาอสปตนมฤคทายวน ใกลนครพาราณส, เปนธรรมจกร

๑. บาล อปร. ม. ๑๔/๔๔๙/๖๙๙. ตรสแกภกษทงหลาย ทอสปตนมฤคทายวน ใกลเมองพาราณส

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๗๙

ทสมณะหรอพราหมณ, เทพ มาร พรหม หรอใครๆในโลก จะตานทาน ใหหมนกลบมได ๑ ขอนคอ การบอก การแสดง การบญญต การแตงตง การเปดเผยการจาแนก และการทาใหตน ซงความจรงอนประเสรฐสประการ : สประการไดแก ความจรงอนประเสรฐคอความทกข, ความจรงอนประเสรฐ คอเหตใหเกดทกข, ความจรงอนประเสรฐ คอความดบไมเหลอแหงทกข, และ ความจรงอนประเสรฐคอทางทาผปฏบตใหลถงความดบไมเหลอแหงทกข.

แผนดนไหวเนองดวยการแสดงธรรมจกร๒

ดกอนอานนท ! เหตปจจยททาใหปรากฏการไหว แหงแผนดนอน ใหญหลวง มอยแปดประการ.

ดกอนอานนท ! เมอใด ตถาคตยอมยงธรรมจกร อนไมมจกรอน ยงกวาใหเปนไป, เมอนนแผนดนยอมหวนไหว ยอมสนสะเทอน ยอมสนสะทาน. อานนท ! นแล เปนเหตปจจยคารบหก แหงการปรากฏการไหวของแผนดน อนใหญหลวง.

เกดแสงสวางเนองดวยการแสดงธรรมจกร ๓

ภกษ ท. ! เมอใดตถาคตประกาศอนตตรธรรมจกร, เมอนนในโลกน และเทวโลก มารโลกพรหมโลก ในหมสตวพรอมทงสมณพราหมณ เทวดา

๑ . คาน แปลกนโดยมากวา "ทใคร ๆ ประกาศใหเปนไปมได, แตตามรปศพทแปลเชนขางบนน กได ขอทานผรพจารณาดวย. ๒ . บาล อฏฐก. อ. ๒๓/๓๒๒, ๑๖๗. ตรสแกพระอานนท ทปาวาลเจดย เมองเวสาล. ๓ .บาล สตตมสตร ภยวรรค ตตยปณณาสก จตกก. อ. ๒๑/๑๗๗/๑๒๗.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๘๐

พรอมทงมนษย ยอมเกดแสงสวางอนย ง หาประมาณมไดย งกวาเทวนภาพ ของเทวดา. ในโลกนตรกนรกอนเปดโลงเปนนจ แตมดมดอนหาจกขวญญาณมได อนแสงแหงพระจนทรและพระอาทตยทมฤทธอานภาพอยางนสองไปไมถง ณ ทนน แสงสวางอนยงจนประมาณมได ยงกวาเทวานภาพ ยอมบงเกดขน.สตวทเกดอย ณ ท น น จะร จ กกนไดด วยแสงสวางน นร องข นว า “ทานผ เจร ญท งหลาย ! ไดยนวาสตวอนอนเกดอยในทน นอกจากเรากมอย” ดงน.

ภกษ ท. ! นเปนอศจรรยครงทส ทยงไมเคยม ไดบงเกดมขน เพราะ การบงเกดแหงตถาคตผอรหนตสมมาสมพทธเจา.

จกรของพระองคไมมใครตานทานได ๑

ภกษ ท. ! จกรพรรดราชทประกอบไปดวยองค ๕ ประการ ยอมอาจ หมนจกร๒ โดยธรรมใหเปนไปได. และจกรนน เปนจกรทมนษยไรๆ ผเปน ขาศกไมอาจตานทานใหหมนกลบไดดวยมอ. องค ๕ ประการ คออะไรบางเลา ? องค ๕ ประการ คอจกรพรรดราชนน เปนคนผรจกเหต รจกผล รจกประมาณ ทพอเหมาะ รจกกาละ รจกบรษท. ภกษ ท.! จกรพรรดทประกอบดวย องคหาเหลานแล ทสามารถหมนจกรโดยธรรมใหเปนไปได และเปนจกรทใคร ๆ ผเปนขาศก ไมอาจตานทานใหหมนกลบไดดวยมอ, ขอนฉนใด.

๑. บาล ปจก. อ. ๒๒/๑๖๖/๑๓๑. ตรสแกภกษทงหลาย. ๒. คาวาจกร ยอมหมายถงอานาจครอบงา ซงจะเปนทางกายหรอทางจต ยอมแลวแตกรณ.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๘๑

ภกษ ท. ! ตถาคตผเปนอรหนตตรสรชอบเอง กเปนฉนนน. ตถาคต ประกอบดวยธรรม ๕ ประการแลว ยอมหมน ธรรมจกรอนไมมจกรอนยง ไปกวา ใหเปนไปไดโดยธรรม. และจกรนน เปนจกรทสมณะหรอพราหมณ เทวดา มาร พรหม หรอใคร ๆ ในโลก ไมสามารถตานทานใหหมนกลบได. ธรรม ๕ประการนนเปนอยางไรเลา? ภกษ ท.! ตถาคตผอรหนตตรสรชอบเอง ยอมเปนผ รจกเหต รจกผล รจกประมาณทพอเหมาะ รจกกาละ รจกบรษท. ตถาคตประกอบดวยธรรม ๕ ประการเหลานแล จงหมน ธรรมจกรอนไมมจกรอน ยงกวา ใหเปนไปไดโดยธรรม, และจกรนนเปนจกรทสมณะ หรอพราหมณ เทวดา มารพรหม หรอใครๆ ในโลกไมสามารถตานทานใหหมนกลบได ดงน.

ทรงหมนแตจกรทมธรรมราชา (เปนเจาของ)๑

ดกอนภกษ ท. ! แมพระเจาจกรพรรดราชผทรงธรรมเปนธรรมราชา อยแลว พระองคกยงไมทรงหมน จกรอนไมมพระราชา ใหเปนไป.

ครนพระผมพระภาคเจาตรสอยางน ภกษรปหนงไดทลถามขนวา “ขาแตพระองคผเจรญ !

กใครเลาจะมาเปนพระราชาใหแกพระเจาจกรพรรด ผทรงธรรมเปนธรรมราชาอยเองแลว”. ตรส ตอบวา :-

ภกษ ! ธรรมนะซ เปนพระราชาใหแกพระเจาจกรพรรดราช ผทรงธรรมเปนธรรมราชาอยเองแลว.

ดกอนภกษ ! จกรพรรพราชผประกอบในธรรม เปนธรรมราชา ยอมอาศยธรรมอยางเดยวสกการะธรรม เคารพธรรม นอบนอมธรรม มธรรม เปนธงชย มธรรมเปนยอด มธรรมเปนอธปไตย ยอมจดการอารกขาปองกน และคมครองโดยชอบธรรม ในหมชนในราชสานก ในกษตรยทเปนเมองออก

๑. บาล ป จ. อ. ๒๒/๑๖๘/๑๓๓. ตรสแกภกษรปหนง.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๓ ๑๘๒

ในหมพล ในพราหมณและคฤหบด ในราษฎรขาวนคมและชนบท ในสมณะและ พราหมณ ทงในเนอและนก,ทงหลาย. ดกอนภกษ ! จกรพรรดราชผประกอบ ในธรรม เปนธรรมราชา ผ เปนเชนนแลชอวาเปนผหมนจกรใหเปนไปโดยธรรม จกรนน เปนจกรทมนษยใดๆ ผเปนขาศก ไมอาจตานทานใหหมนกลบไดดวยมอ, ขอนฉนใด.

ดกอนภกษ ! ตถาคตกฉนนนเหมอนกน, ตถาคตเปนอรหนต ตรสร ชอบเอง เปนธรรมราชาผประกอบดวยธรรม อาศยธรรมอยางเดยว สกการะ ธรรม เคารพธรรม นอบนอมธรรม มธรรมเปนธงชย มธรรมเปนยอดธง มธรรมเปนอธปไตย ยอมจดการอารกขาปองกนและคมครองโดยธรรม ในหมภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกาโดยการใหโอวาทวา กายกรรม วจกรรม มโนกรรม อยางน ๆ ควรประพฤต, อยางน ๆ ไมควรประพฤต; วา อาชวะ อยางน ๆ ควรดาเนน, อยางน ๆ ไมควรดาเนน; และวา คามนคมเชนน ๆ ควรอย อาศย, เชนน ๆ ไมควรอยอาศย ดงน. ดกอนภกษ! ตถาคตผเปนอรหนต ตรส ร ชอบเอง เปนธรรมราชาผประกอบในธรรม ผ เปนเชนนแล ชอวายอมยง ธรรมจกรอนไมมจกรอนยงไปกวาใหเปนไปโดยธรรมนนเทยว. จกรนนเปน จกรทสมณะหรอพราหมณ เทวดา มาร พรหม หรอใคร ๆ ในโลกไมอาจตานทาน ใหหมนกลบไดฉะนน.

การปรากฏของพระองคคอการปรากฏ แหงดวงตาอนใหญหลวงของโลก๑

ภกษ ท. ! ความปรากฏแหงบคคลเอก ยอมเปนความปรากฏแหง

ดวงตาอนใหญหลวง เปนความปรากฏแหงความสวางอนใหญหลวง เปนความ ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๘๓

๑. บาล เอก. อ. ๒๐/๓๐/๑๔๔. ตรสแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

ไดตรสรแลว - โปรดปญจวคคย ๑๘๓

ปรากฏแหงความสกใสอนใหญหลวง เปนความปรากฏแหงอนตตรยธรรม ๖ เปน การทาใหแจงซงปฏสมภทา ๔ เปนการแทงตลอดอเนกธาต เปนการแทงตลอด นานาธาต เปนการทาใหแจงซงธรรมมวชชาและวมตตเปนผล เปนการทาใหแจง ซงโสดาปตตผล เปนการทาใหแจงซงสกทาคามผล เปนการทาใหแจงซงอนาคามผล เปนการทาใหแจงซงอรหตตผล. ใครกนเลาเปนบคคลเอก? ตถาคตผเปน อรหนต ตรสรชอบเอง นแล เปนบคคลเอก.

ภกษ ท.! นแล ความปรากฏแหงบคคลเอก อนเปนความปรากฏ แหงดวงตาอนใหญหลวง เปนความปรากฏแหงความสวางอนใหญหลวง เปนความ ปรากฏแหงความสกใสอนใหญหลวง เปนความปรากฏแหงอนตตรยธรรม ๖ เปน การทาใหแจงซงปฏสมภทา ๔ เปนการแทงตลอดอเนกธาต เปนการแทงตลอด นานาธาต เปนการทาใหแจงซงธรรมมวชชาและวมตตเปนผล เปนการทาใหแจง ซ งโสดาปตตผล เปนการทาใหแจง ซ งสกทาคามผล เปนการทาใหแจงซ ง อนาคามผล เปนการทาใหแจงซงอรหตตผล แล.

จบภาค ๓ ________________ www.buddhadasa.info

www.buddhadasa.info

ภาค ๔

เรองเบดเตลดใหญนอยตาง ๆ ตงแตโปรดปญจวคคยแลว ไปจนถงจวนจะ

ปรนพพาน.

๑๘๕

www.buddhadasa.info

ภาค ๔ มเรอง:- ก. เกยวกบการประกาศศาสนา ๔๘ เรอง

ข. เกยวกบคณะสาวกของพระองค ๓๐ เรอง ค. เกยวกบความเปนอยสวนพระองคเอง ๓๑ เรอง ง. เกยวกบลทธอน ๑๖ เรอง จ. เกยวกบการทมผเขาใจผด ๒๓ เรอง ฉ. เกยวกบเหตการณพเศษบางเรอง ๒๒ เรอง

๑๘๖

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ

เรองเบดเตลดใหญนอยตาง ๆ ตงแตโปรดปญจวคคยแลว ไปจนถงจวนจะเสดจปรนพพาน

และ เรองบางเรองทควรผนวกเขาไวในภาคน.

______________________

(ก. เกยวกบการประกาศพระศาสนา ๒๓ เรอง)

การประกาศพระศาสนา๑

ภกษ ท. ! เราเปนผพนแลวจากบวงทงปวง ทงทเปนของทพยและ เปนของมนษย, แมพวกเธอทงหลาย กพนแลวจากบวงทงปวง ทงทเปน ของทพยและของมนษย. ภกษ ท.! พวกเธอ ท. จงเทยวจารกไป เพอประโยชน เพอความสขแกมหาชน เพอความเอนดแกโลก ; เพอประโยชน เพอความเกอกล เพอความสข แก เทวดา และมนษย ท., อยาไปทางเดยวกนถงสองรป.

๑. บาล มหาวรรค ว. ๔/๓๙/๓๒. ตรสแกพระอรหนต ๖๐ รป ชดแรกทอสปตนมคทายวน.

๑๘๗

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๑๘๘

ภกษ ท. ! พวกเธอจงแสดงธรรมใหงดงามในเบองตน ใหงดงามใน ทามกลาง ใหงดงามในทสดลงรอบ, จงประกาศพรหมจรรยใหเปนไปพรอม ท งอรรถะท งพยญชนะ ใหบรสทธ บรบรณส นเชง :สตวท งหลายท เปนพวกม ธลในดวงตาแตเลกนอยกมอย. สตวพวกน ยอมเสอมจากคณทควรได เพราะ ไมไดฟงธรรม, สตวผรทวถงธรรม จกมเปนแน.

ภกษ ท. ! แมเราเอง กจกไปสตาบลอรเวลาเสนานคม เพอ

แสดงธรรม.

หลกททรงใชในการตรส๑ (๖ อยาง)

ราชกมาร ! (๑) ตถาคตรชดซงวาจาใด อนไมจรงแท ไมประกอบ

ดวยประโยชนและไมเปนทรก ทพงใจของผอน ตถาคตยอม ไมกลาว วาจานน. (๒) ตถาคตรชดซงวาจาใด อนจรงแท แต ไมประกอบดวยประโยชน

และไมเปนทรกทพงใจของผอน ตถาคตยอมไมกลาว วาจานน. (๓) ตถาคตรชดซงวาจาใด อนจรงแท ประกอบดวยประโยชน

แต ไมเปนทรกทพงใจของผอน ตถาคตยอมเลอกใหเหมาะกาล เพอกลาววาจานน. (๔) ตถาคตรชดซงวาจาใด อนไมจรงแท ไมประกอบดวยประโยชน

แตเปนทรกทพงใจของผอน ตถาคตยอมไมกลาว วาจานน. (๕) ตถาคตรชดซงวาจาใด อนจรงอนแท แตไมประกอบดวยประโยชน

แตกเปนทรกทพงใจของผอน ตถาคตยอมไมกลาว วาจานน.

๑. บาล ม.ม. ๑๓/๙๑/๙๔, ตรสแกอภยราชกมาร ทเวฬวน.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๑๘๙

(๖) ตถาคตรชดซงวาจาใด อนจรงแท และประกอบดวยประโยชน และ เปนทรก ทพงใจของผอน ตถาคตยอมเปนผ รจกกาละทเหมาะ เพอกลาว วาจานน.

ขอนเพราะเหตไรเลา ? ราชกมาร ! เพราะตถาคตมความเอนดในสตว ทงหลาย.

อาการททรงแสดงธรรม ๑ ภกษ ท. ! เรายอมแสดงธรรมเพอความรยง มใชเพอไมรยง, เรายอม

แสดงธรรมมเหตผลพรอม มใชไมมเหตผลพรอม, เรายอมแสดงธรรมมความ นาอศจรรย (นาทง) มใชไมมอศจรรย.

ภกษ ท. ! เมอเราแสดงธรรมเพอความรยง มเหตผลพรอม มความ นาอศจรรย, มใชแสดงเพอความไมรยง ไมมเหตผล ไมมความนาอศจรรย อย ด งน โอวาท กเปนส งท ใคร ๆ ควรทาตาม ,อนสาสน กเปนส งท ใคร ๆ ควรทาตาม.

ภกษ ท. ! พอละ เพอความยนด ความอมเอบใจ ความโสมนสแก พวกเธอทงหลาย วา “พระผมพระภาค เปนองคสมมาสมพทธเจา, พระธรรม เปนสงทพระผมพระภาค ตรสดแลว, พระสงฆคอผปฏบตดแลว” ดงน.

ทรงแสดงธรรมดวยความระมดระวงอยางยง๒

ภกษ ท. ! พญาสตวชอ สหะ ออกจากถาทอาศยในเวลาเยน เหยยด

๑. บาล ตก. อ. ๒๐/๓๕๖/๕๖๕. ตรสแกภกษทงหลาย ทโคตมกเจดย เวสาล. ๒. บาล ปญจ. อ. ๒๒/๑๓๗/๙๙. ตรสแกภกษทงหลาย

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๑๙๐

ยดกาย แลวเหลยวดทศทงสโดยรอบ บนลอสหนาทสามครงแลว กเทยวไปเพอ หาอาหาร. ราชสหนน เมอตะครบชาง กตะครบดวยความระมดระวงอยางยง ไมหละหลวม. เมอตะครบควายปา กตะครบดวยความระมดระวงอยางยง ไมหละหลวม . เมอตะครบวว กตะครบดวยความระมดระวงอยางยง ไมหละหลวม. เมอตะครบเสอดาวกตะครบดวยความระมดระวงอยางยง ไมหละหลวม. แมทสดแตเมอตะครบสตวเลก ๆ เชนกระตายและแมว กตะครบดวยความระมดระวงอยางยง ไมหละหลวม. เพราะเหตไรเลา ? เพราะ ราชสหนนคดวา เหลยมคของราชสหอยาไดเสอมเสยไปเสยเลย ดงน. ภกษ ท. ! ก คาวา ราชสห ๆ นเปนคาแทนชอตถาคตผอรหนตตรสรชอบดวยตนเอง ดวยเหมอนกน การแสดงธรรมแกบรษทนนแหละ คอการบนลอสหนาทของ ตถาคต.

ภกษ ท. ! เมอตถาคตแสดงธรรมแกภกษทงหลาย กแสดงดวยความ ระมดระวงอยางยง ไมหละหลวม. เมอแสดงแกภกษณทงหลาย กแสดงดวยความ ระมดระวงอยางยง ไมหละหลวม. เมอแสดงแกอบาสกทงหลาย กแสดงดวยความ ระมดระวงอยางยง ไมหละหลวม. เมอแสดงแกอบาสกาทงหลาย กแสดง ดวยความระมดระวงอยางยง ไมหละหลวม. แมทสดแตเมอแสดงแกปถชนชนตา ทวไปเชนแกคนขอทานหรอพวกพรานทงหลาย กยอมแสดงดวยความระมด ระวง อยางยงไมหละหลวมเลย. เพราะเหตไรเลา ? ภกษ ท. ! เพราะเหตวา ตถาคตเปนผหนกในธรรม เปนผเคารพตอธรรม ดงน.

อาการททรงบญญตวนย๑ สารบตร : ! เธอจงรอกอน, ตถาคตเอง จกเปนผรเวลาทควร

บญญตวนย.

๑. บาล มหาว. ว. ๑/๑๕/๘. ตรสแกพระสารบตร ทเมองเวรญชา.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๑๙๑

สารบตร ! ศาสดายอมไมบญญตสกขาบท แสดงขนซงปาตโมกขแก สาวกทงหลาย ตลอดเวลาทยงไมมอาสวฐานยะะธรรม๑ เกดขนในหมสงฆ. สารบตร! เมอใด อาสวฐานยะธรรมบางเหลาปรากฏขนในหมสงฆ เมอนน ศาสดายอมบญญตสกขาบทแสดงปาตโมกขแกสาวกทงหลาย เพอกาจดเสยซง อาสวฐานยะธรรมเหลานน.

สารบตร ! อาสวฐานยะธรรม จะยงไมปรากฏขนในหมสงฆตลอดเวลา

ทหมสงฆยงไมใหญโตเพราะตงมานาน. สารบตร ! เมอใด สงฆเปนหมใหญโต เพราะตงมานาน เมอนนอาสวฐานยะธรรมบางเหลายอมปรากฏขนในหมสงฆ, เมอนน ศาสดายอมบญญตสกขาบทแสดงปาตโมกขแกสาวกทงหลาย เพอกาจดเสย ซงอาสวฐานยะธรรมเหลานน.

สารบตร ! อาสวฐานยะธรรม จะยงไมปรากฏขนในหมสงฆตลอด

เวลาทหมสงฆยงไมใหญโตเพราะแผไปเตมท. สารบตร! เมอใด สงฆเปนหมใหญโต เพราะแผไปเตมท เมอนนอาสวฐนยะธรรมบางเหลายอมปรากฏขนในหมสงฆ, เมอนน ศาสดายอมบญญตสกขาบทแสดงปาตโมกขแกสาวกทงหลาย เพอกาจดเสย ซงอาสวฐานยะธรรมเหลานน.

สารบตร ! อาสวฐานยะธรรม จะยงไมปรากฏขนในหมสงฆตลอดเวลา

ทหมสงฆยงไมใหญโตเพราะเจรญดวยลาภ. สารบตร! เมอใด สงฆเปนหมใหญโต เพราะเจรญดวยลาภเมอนนอาสวฐานยะธรรมบางเหลายอมปรากฏขนในหมสงฆ, เมอนน ศาสดายอมบญญตสกขาบทแสดงปาตโมกขแกสาวกทงหลาย เพอกาจดเสย ซงอาสวฐานยะธรรมเหลานน.

สารบตร ! กสงฆหมน ยงประกอบดวยคณอนสง ไมมความตาทราม

ไมมจดดา ยงบรสทธ ขาวผอง ตงมนอยในสาระ. สารบตร เอย !

๑. อาสวฐานยะธรรม คอความเสอมเสย, หรอการกระทาอนเปนทตงแหงความเสอมเสย.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๑๙๒

ในบรรดาภกษหารอยรปเหลาน รปทลาหลงเขาทสด กยงเปนโสดาบน เทยงแท ตอการตรสร มอนไมตกตาเปนธรรมดา, ดงน.

หวใจพระธรรมในคา “บรภาส” ของพระองค ๑ “สทนน! จรงหรอ ไดยนวาเธอเสพเมถนธรรมดวยภรรยาเกา?” “ขาแตพระผมพระภาคเจา! เปนความจรงพระเจาขา” โมฆบรษ ! นนไมสมควร ไมเหมาะสม ไมเขารป ไมใชเร อง

ของสมณะ ไมสาเรจประโยชนไมนาทาเลย. โมฆบรษ ! อยางไรกนเลา ทเธอบวชเขามาในธรรมวนยอนเรา

กลาวดแลวเชนน ไมสามารถประพฤตพรหมจรรยใหบรสทธบรบรณจนตลอดชวต. โมฆบรษ ! เราแสดงธรรมแลวโดยหลายแงหลายมม เพอความ

หนาย หาใชเพอความกาหนดไมเลย, เราแสดงธรรมแลว โดยหลายแง หลายมมเพอความคลาย หาใชเพอความรดรงไมเลย, เราแสดงธรรมแลว โดยหลายแง หลายมม เพ อความไมย ดถอ หาใชเพ อความยดถอไมเลย , มใชหรอ. โมฆบรษ!ในธรรมนเอง เมอเราแสดงธรรมเพอหนาย เธอกกลบ คดไปในทางกาหนด, เมอเราแสดงธรรมเพอความคลาย เธอกลบคดไปในทาง ทรดรง, เมอเราแสดงธรรมเพอไมยดถอ เธอกลบคดไปในทางยดถอ.

โมฆบรษ ! เราไดแสดงธรรมแลว โดยหลายแงหลายมม

เ พ อความหนายแหงราคะ เ พ อความสรา งจากเมาของความเมา เพอดบเสยซงความกระหาย เพอถอนเสยซงความอาลย เพอ

๑. บาล มหาว. ว. ๑/๓๕/๒๐, ตรสแกภกษชอสทนน ผทาผดเปนคนแรกในปฐมปาราชก สกขาบท,

ทปามหาวน ใกลเมองเวสาล.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๑๙๓

ตดเสยซ งวงกลมคอวฏฏะ เพ อความหมดตณหา เพ อความจาง เพอความดบ เพอนพพาน มใชหรอ.

โมฆบรษ ! อบายเครองละกาม โดยวธหลายแงหลายมม เราได บอกแลวมใชหรอ. การกาหนดรกามสญญา โดยวธหลายแงหลายมม เราได บอกแลวมใชหรอ. อบายเคร องดบเสยซ งความกระหายในกาม โดยวธ หลายแงหลายมม เราไดบอกแลว มใชหรอ. อบายเครองถอนเสยซงกามวตก โดยวธหลายแงหลายมม เราไดบอกแลวมใชหรอ. อบายเครองสงบรางบความ แผดเผาของกาม โดยวธหลายแงหลายมม เราไดบอกแลวมใชหรอ ?.

โมฆบรษ! มนเปนการดสาหรบเธอ ทจะใสองคชาตของเธอเขา ในปากของงทมพษรายดกวาทจะใสเขาในองคชาตแหงมาตคาม. โมฆบรษ ! มนเปนการดสาหรบเธอ ทจะใสองคชาตของเธอเขาในปากของงเหาดา ดกวา ทจะใสเขาในองคชาตของมาตคาม. โมฆบรษ! มนเปนการดสาหรบเธอในการท จะหยอนองคชาตของเธอลงในหลมถานเพลงทกาลงลกโชตชวง ดกวาทจะใสเขา ในองคชาตแหงมาตคาม. เพราะเหตไรเลา? เพราะการตายเสยดวยเหตนน กยง ไมเขาถงอบายทคตวนบาตนรก. โมฆบรษ! ขอทเธอพงเขาถงอบายทคตวนบาต นรกภายหลงแตการตายนน ยอมมาจากการท เธอเสพอสทธรรมอนเปนการกระทา สาหรบคนชาวบาน เปนการกระทาชนตาทราม หยาบคายลกลบ เพราะตองปกปด เปนการกระทาของสตวทยงตองอยกนเปนค ๆ. โมฆบรษ ! เธอเปนผรเรมการประกอบอกศลมากหลาย. โมฆบรษ ! การทาเชนน ไมทาใหเกดความเลอมใสแกผทยงไมเลอมใส ไมทาผท เลอมใสแลว ใหเล อมใสยงข นไป; มแตจะทาผ ไมเล อมใสไมใหเล อมใส และทาผ ท เคย เลอมใสบางคน ใหเปลยนไปเปนอยางอนเทานน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๑๙๔

(พระผมพระภาคตรสตาหนภกษชอสทนน โดยประการตาง ๆ แลว ไดตรสชโทษของความ เปนคนเลยงยาก ความเปนคนเอาใจยาก ความมกใหญ ความไมสนโดษ ความคลกคลกนเปนหม ความเกยจคราน แลวตรสชคณของความเปนคนเลยงงาย ความปรารถนานอย ความสนโดษความขดเกลา เปนตนแลว ไดตรสธรรมกถาโดยสมควรแกเหตการณ แลวตรสแกภกษทงหลาย:-)

ภกษ ท. ! เมอเปนเชนน เราจกบญญตสกขาบท เพราะอาศยอานาจ

แหงประโยชน ๑๐ประการค อ เพ อความต งอย ด ของหม สงฆ เพ อความ อย เป นผาส กของหม สงฆ เพ อข มคนด อด าน เพ อความอย ผาส กของ ภกษ ท ร กศ ล เพ อป ดก นอาสวะในชาต น เพ อกาจ ดอาสวะในชาต ต อไป เพ อ ให เป นท เล อมใสแก ผ ท ย ง ไม เล อมใส เพ อ ให คนท เล อมใสอย แล ว เล อมใสย ง ๆ ข นไป เพ อความต ง ม นแห งพระส ทธรรมเพ ออน เคราะห วนยอนเปนระเบยบสาหรบหม....ดงน.

ทรงเปนยามเฝาตลงใหปวงสตว๑ ภกษ ท. ! เปรยบเหมอนมบรษผหนง วายลองกระแสนาลงไป

เพราะเหตจะไดสงนารกนาเพลนใจ. มบรษบณฑตผหนง ยนอยบนฝง เหนบรษผวายนานนแลว รองบอก

ไปวา “ทานผ เจร ญ!ทานยอมวายลองตามกระแสนา เพราะเหตจะไดส งนาร ก นาเพลนใจโดยแท. แตวา ทางเบองลางนนมหวงนาลก มคลน มนาวน มยกษ มรากษส ซงเมอทานไปถงทนนแลว จกตองตาย หรอไดรบทกขเจยนตาย”.

ภกษ ท. ! บรษผวายลองตามกระแสนา นน ครนไดฟงดงนนแลว

กพยายามวายทวนกระแสนากลบมา ดวยกาลงมอและเทาทงหมดของเขา.

๑. บาล อตว. ช. ๒๕/๓๑๖/๒๘๙. ตรสแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๑๙๕

ภกษ ท. ! คาอปมาน ตถาคตผขน เพอใหรเนอความ. เนอความ ในเรองนน ดงน : คาวา ‘กระแสนา' เปนชอแหงตณหา. คาวา ‘สงนา รกนาเพลนใจ' เปนชอแหงอายตนะภายในหก. คาวา`หวงนาลก' เปนชอแหง สญโญชนเบองตาหาอยาง. คาวา `คลน' เปนชอแหงความโกรธ และความ คบแคน. คาวา ‘นาวน ' เปนชอแหงกามคณหา. คาวา ‘ยกษ' และ ’รากษส ' เปนชอแหงเพศตรงขาม.คาวา ‘วายทวนกระแสกลบมา' เปน ชอแหงเนกขมมะ.คาวา ‘พยายามดวยกาลงมอและเทาทงหมด 'เปนชอ แหงการปรารภความเพยร. คาวา ‘บรษบณฑต ผยนอยบนฝง' เปนชอ แหงตถาคต ผเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา นแล.

ทรงสอนเชนเดยวกบพระพทธเจาทงปวง๑

กนทรกะ ! บรรดาพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ทไดมแลวในกาล ยดยาวสวนอดต, พระผมพระภาคเจาเหลานน ลวนแตไดสอนใหภกษสงฆปฏบต ชอบแลว มอยางนเปนอยางยง คอเหมอนอยางทเราสอนใหแกภกษสงฆในบดนให ปฏบตชอบอย.

กนทรกะ ! บรรดาพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ทจกมมาในกาล ยดยาวสวนอนาคต, พระผมพระภาคเจาเหลานน กลวนแตจกไดสอนใหภกษสงฆ ปฏบตชอบ มอยางนเปนอยางยง คอเหมอนอยางทเราสอนใหภกษสงฆในบดน ให ปฏบตชอบอย.

๑. บาล ม.ม. ๑๓/๒๒. ตรสแกกนทรกปรพพาชก, ทสระคคครา นครจมปา.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๑๙๖

กนทรกะ ! เหลาภกษผเปนอรหนต สนอาสวะ จบพรหมจรรย หมดกจควรทา ปลงภาระลงไดผ ม ประโยชนของตวเองอนตามบรรลไดแลว มสญโญชนในภพสนรอบแลว พนวเศษแลวเพราะรทวถงโดยชอบมอยในภกษ สงฆหมน; และเหลาภกษผเปนเสขะ (คอพระโสดา สกทาคา อนาคา) ผมศล ทกเม อ มวตรทกเม อ มปญญา มชว ตอย ด วยปญญาเคร องรกษาตน กมอย ในภกษสงฆ หมน.

ทรงสามารถในการสอน๑ นโครธะ ! เรากลาวอยอยางนวา จงมาเถด บรษผเปนวญชน

ไมโออวด ไมมมารยา มสญชาตแหงคนตรง, เราพราสอนอย แสดง ธรรมอยเธอปฏบตตามอยอยางทเราสอน กจกทาใหแจง ซงทสดแหงพรหมจรรย (คออรหตตผล)อนไมมอะไรยงไปกวา อนเปนสงทกลบตร ท. ผออกจากเรอนบวช เปนผไมเกยวของดวยเรอนโดยชอบ ปรารถนาอย, ไดอยในภพอนตนเหนแลวน ดวยปญญาอนยงของตนเอง เขาถงแลวแลอยได, ในชวเวลา ๗ ป.

นโครธะ ! ๗ ปยกไวกได ...ฯลฯ...๒ ได, ในชวเวลา ๖ ป. นโครธะ ! ๖ ป, -๕ ป, -๔ ป, -๓ ป, -๒ ป, -๑ ป, ยกไวกได.

ฯลฯ... นโครธะ ! ๗ เดอน, -๖ เดอน, -๕ เดอน, -๔ เดอน, -๓ เดอน

-๒ เดอน, -๑ เดอน, -กงเดอน ยกไวกได. นโครธะ ! จงมาเถด บรษผเปนวญชน ไมโออวด ไมมมารยา

มสญชาตแหงคนตรง, เราพราสอนอย, แสดงธรรมอย, เธอปฏบต

๑. บาล อทมพรกสตร ปา.ท. ๑๑/๕๘/๓๑. ตรสแกนโครธปรพพาชก ทฝงแมนาสมาคธา ใกลกรงราชคฤห. ๒. ตามสานวนภาษาบาลเตม: ตรสทละอยางซากน ตางกนแตลดจานวนเวลาลงมาเทานน.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๑๙๗

ตามอย อยางท เราสอน กจกทาใหแจง ซ งท ส ดแหงพรหมจรรย(คออรหตตผล) อนไมมอะไรอนยงไปกวา อนเปนสงทปรารถนาของกลบตร ท. ผออกจากเรอน บวชไมเกยวของดวยเรอนโดยชอบ, ไดอยในภพอนตนเหนแลวน ดวยปญญา อนยงของตนเอง เขาถงแลวแลอยได ชวเวลา ๗ วน.

ทรงสามารถยง ในการสอน๑

ราชกมาร ! องคอนควรแกการประกอบความเพยร ๕ องค คออะไร บางเลา ? ๕ องคคอราชกมาร! ภกษในธรรมวนยน,

(๑) เปน ผมศรทธา ยอมเชอความตรสรของตถาคต วา “แมเพราะ เหตน ๆ พระผ มพระภาคเจาน น เปนพระอรหนต ตรสรชอบเอง สมบรณ ดวยวชชาและจรณะ ดาเนนไปด ร แจงโลก เปนสารถฝกคนควรฝก อยาง ไมมใครย งไปกวา เปนครของเทวดาและมนษย เปนผ เบกบานแลว จาแนก ธรรมออกสอนสตว” ดงน.

(๒) เปน ผมอาพาธนอย มโรคนอย มไฟธาตสาหรบยอยอาหาร ทยอยไดสมาเสมอ ปานกลาง ไมรอนเกน ไมเยนเกน พอควรแกการบาเพญ เพยร.

(๓) เปน ผไมโออวด ไมมารยา เปนผเปดเผยตนเองตามทเปนจรง ในพระศาสดา, ในทานผร, หรอในเพอนพรหมจารทงหลาย กตาม.

(๔) เปน ผปรารภความเพยร เพอการละสงอนเปนอกศล เพอถง พรอมดวยส งอนเปนกศลมกาลง มความบากบ น หนกแนน ไมทอดท งธระ ในสงทงหลายอนเปนกศล.

๑. บาล โพธราชกมารสตร ม.ม. ๑๓/๔๗๒/๕๑๘. ตรสแกโพธราชกมาร ทปาเภสกฬาวน, แควนภคคะ.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๑๙๘

(๕) เปนผมปญญา ประกอบดวยปญญาซงสามารถกาหนดความเกด ข นและความดบหายไปเปนปญญาอนประเสรฐ เปนเคร องเจาะแทงกเลส เปนเครองใหถงความสนทกขไดโดยชอบ. ราชกมาร! เหลานแล เปนองค อนควรแกการประกอบความเพยร ๕ องค.

ราชกมาร ! ภกษผประกอบดวยองค ๕ องคเหลาน, เมอไดตถาคต เปนผ นา กพงทาใหลแจง ซ งท สดแหงพรหมจรรยอนเปนส งไมมอะไรอ นย ง ไปกวา อนเปนท ปรารถนาของกลบตรท งหลาย ผออกจากเรอนบวช เปนผ ไมเกยวของดวยเรอนโดยชอบ, ไดในภพอนตรเหนแลวน ดวยปญญาอนยง ของตนเอง เขาถงแลวแลอยได, ชวเวลา ๗ ป.

ราชกมาร ! ๗ ปจงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร ! ๖ ปจงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร ! ๕ ปจงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร ! ๔ ปจงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร ! ๓ ปจงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร ! ๒ ปจงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร ! ๑ ปจงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร ! ๗ เดอนจงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร ! ๖ เดอนจงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร ! ๕ เดอนจงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร ! ๔ เดอนจงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร ! ๓ เดอนจงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร ! ๒ เดอนจงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร ! ๑ เดอนจงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร ! กงเดอนจงยกไวกได ...ฯลฯ...

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๑๙๙

ราชกมาร! ๗ วน ๗ คน จงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร! ๖ วน ๖ คน จงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร! ๕ วน ๕ คน จงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร! ๔ วน ๔ คน จงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร! ๓ วน ๓ คน จงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร! ๒ วน ๒ คน จงยกไวกได ...ฯลฯ... ราชกมาร! ๑ วน ๑ คน จงยกไว, ภกษผประกอบดวยองค

ควรแก การประกอบความเพ ยร ๕ องค เหล าน แล ว ได ตถาคตเป นผ นา , อนเรากลาวสอนแลวในตอนเยน ร ง เชา กจกบรรลคณว เศษ ,อน เรากลาวสอนแลวในตอนเชาเยนลง กจกไดบรรลคณวเศษ.

“อโห ! พทโธ, อโห! ธมโม, อโห! ความทพระธรรมเปนสงทพระผมพระภาคตรสไว อยางดแลว, ในเพราะเหตทกลบตร ซงเมอพระผมพระภาคกลาวสอนในตอนเยน เชาขนกจกบรรล คณวเศษ,พระผมพระภาคกลาวสอนในตอนเชา เยนลงกจกบรรลคณวเศษ” โพธราชกมาร ทลสนอง ดวยความอศจรรยใจตนเอง.

สงทตรสรแต ไมทรงนามาสอน มมากกวาททรงนามาสอนมากนก๑

พระผมพระภาคเจาทรงกาใบไมสสปา ทรวงอยตามพนดนขนมาหนอยหนงแลว ตรสแก

ภกษทงหลายวา:-

๑. บาล มหาวาร. ส. ๑๙/๕๔๘/๑๗๑๒. ตรสแกภกษทงหลาย ทปาไมสสปา ใกลเมองโกสมพ. ไมสสปานแปลกนมาวาไมประดลาย. ปทานกรมสนสกฤตแปลวาไมอโศก, และบางฉบบใหคาแปล ไววา Dalbergia Sissoo

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๐๐

ภกษ ท. ! เธอทงหลายเขาใจวาอยางไร : ใบไมสสปาทเรากาขน หนอยหนงนมาก หรอวาใบไมสสปาทยงอยบนตนเหลานนมาก?

“ขาแตพระองคผเจรญ! ใบไมทพระผมพระภาคทรงกาขนดวยฝามอนนเปนของ นอย สวนใบไมทยงอยบนตนสสปาเหลานนยอมมมาก.”

ภกษ ท. ! ฉนใดกฉนนน ธรรมะสวนทเรารยงดวยปญญาอนยงแลว

ไมกลาวสอน นน มมากกวาสวนทนามากลาวสอน. ภกษ ท. ! เหตไรเลา เราจงไมกลาวสอนธรรมะสวนนน ๆ ? ภกษ ท.! เพราะเหตวา ธรรมะสวนนน ๆ ไมประกอบอยดวยประโยชน ทเปนเงอนตนแหงพรหมจรรย, ไมเปนไป เพ อความหนาย ไมเปนไปเพ อความคลายกาหนด ไมเปนไปเพ อความดบ ไมเปนไปเพ อความสงบ ไมเปนไปเพ อความร ย ง ไมเปนไปเพ อความร พรอม ไมเปนไปเพอนพพาน, ฉะนน เราจงไมกลาวสอน.

ภกษ ท .! ธรรมะอะไรเลา เปนธรรมะทเรากลาวสอน ? ภกษ ท. ! ธรรมะทเรากลาวสอนคอขอทวา ความทกขเปนอยางน ๆ, เหตเปนทเกด ขอปฏบตเพอถงความดบสนทของความทกข เปนอยางน ๆ. ภกษ ท. ! เพราะเหตไรเลา ธรรมะสวนนเราจงนามากลาวสอน? ภกษ ท.! เพราะวาธรรมะ สวนน ประกอบอยดวยประโยชน เปนเงอนตนแหงพรหมจรรย เปนไปเพอความหนาย เปนไปเพอความคลายกาหนด เปนไป เพอความดบ เปนไปเพอความสงบเปนไปเพอความรยง เปนไป เพอความรพรอม เปนไปเพอนพพาน, เพราะเหตนนแล เราจงนามา กลาวสอน.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๐๑

คาของพระองค ตรงเปนอนเดยวกนหมด๑

ภกษ ท.! นบตงแตราตร ทตถาคตไดตรสรอนตตรสมมาสมโพธญาณ จนกระทงถงราตร ทตถาคตปรนพพาน ดวยอนปาทเสสนพพานธาต, ตลอด เวลาระหวางน น ตถาคตไดกลาวสอน พราสอน แสดงออก ซงถอยคาใด ถอยคาเหลาน นทงหมด ยอมเขากนไดโดยประการเดยวทงส น ไมแยงกนเปน ประการอนเลย.

ภกษ ท. ! (อนง) ตถาคตกลาวอยางใด ทาอยางนน, ทาอยางใด

กลาวอยางนน.

ทรงสอนเฉพาะแต เร องทกข กบความดบสนทของทกข ๒

ภกษ ท.! ทงทเรามถอยคาอยางน มการกลาวอยางน สมณะและ

พราหมณบางพวก ยงกลาวต เราดวยคาเทจเปลา ๆ ปล ๆ ไมมจรงเปนจรงวา “พระสมณโคดมซงเปนคนจงคนใหเดนผดทางไปสความฉบหาย; ยอมบญญตลทธ ความสญเปลา ความวนาศ ความไมม ของสตว คน ตวตนเราเขา ขนสงสอน” ดงน.

ภกษ ท. ! สมณะและพราหมณบางพวกเหลานน กลาวตเราดวยคาเทจ เปลา ๆ ปล ๆ ไมมจรงเปนจรง โดยประการทเรามไดกลาว หรอจะกลาวอยางนนกหามได.

๑. บาล อตว. ข. ๒๕/๓๒๑/๒๙๓. ตรสแกภกษทงหลาย. ๒. บาล อลคททปมสตร ม.ม. ๑๒/๒๗๘/๒๘๖. ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๐๒

ภกษ ท. ! ในกาลกอนกตาม ในบดนกตาม เราบญญต ข นสอนแตเร อ งความทกข และความดบสนทไมมเหลอของ ความทกข เทานน.

ภกษ ท. ! ในการกลาวแตเรองความทกขและความดบสนทของ ความทกขเชนน แมจะมใครมาดาวาถากถางกระทบกระเทยบเสยดส ตถาคต กไมมความโกรธแคนขนเคองเดอดรอนใจเพราะเหตนนแตประการใด. ภกษ ท. ! ในเรองเดยวกนนนเอง แมจะมใครมาสกการะเคารพสรรเสรญบชา, ตถาคต กไมมความรสกเพลดเพลนชนชม หรอเคลมใจไปตาม. ถามใครมาสกการะ เคารพสรรเสรญบชา ตถาคตยอมมความคดอยางนวา กอนหนานเรามความรสก ตวทวถงอยางไร บดนเรากตองทาความรสกตวทวถงอยางนน, ดงน.

ทรงมหลกเกณฑการฝกตามลาดบ (อยางยอ)๑

ดกอนพราหมณ ! ในธรรมวนยน เราสามารถบญญตกฎเกณฑแหง การศกษาตามลาดบ การกระทาตามลาดบ และการปฏบตตามลาดบ ไดเหมอน กน (กบททานวธฝกสอนศษยของทานใหนบตามลาดบ)

ดกอนพราหมณ ! เปรยบเหมอนผชานาญการฝกมา ไดมาชนดทอาจฝกได มาแลว ในขนแรกยอมฝกใหรจกการรบสวมบงเหยนกอน แลวจงฝกอยางอน ๆ ใหยงขนไป ฉนใด; พราหมณเอย! ตถาคตครนไดบรษทพอฝกไดมาแลว ในขนแรกยอมแนะนาอยางนกอนวา “มาเถดภกษ ! ทานจงเปน

๑. บาล คณกโมคคลลานสตร อปร. ม. ๑๔/๘๒/๙๔. ตรสแกพราหมณ ชอคณกโมคคลลานะ

ทบพพาราม ใกลกรงสาวตถ.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๐๓

ผมศล สารวมดวยดในปาตโมกข ถงพรอมดวยมรรยาทและโคจร มปรกต เหนเปนภยแมในโทษทเลกนอย จงสมาทานศกษาในสกขาบททงหลายเถด” ดงน.

พราหมณ ! ในกาลใด ภกษนนเปนผมศล (เชนทกลาวแลว) ดแลว

ตถาคตยอมแนะนาใหยงขนไปวา “มาเถดภกษ! ทานจงเปนผสารวม ในอนทรยทงหลาย : ไดเหนรปดวยตาแลว จกไมถอเอาโดยนมต (คอรวบถอทงหมดวางามหรอไมงามแลวแตกรณ), จกไมถอเอาโดยอนพยญชนะ (คอแยกถอเอาแตบางสวนวาสวนใดงามหรอไมงามแลวแตกรณ), บาปอกศลกลาวคออภชฌา และโทมนส มกไหลไปตามอารมณเพราะการไมสารวมจกขอนทรยใดเปนเหต เราจกสารวมอนทรยนนไวเปนผรกษาสารวมจกขอนทรย. (ในโสตนทรยคอห ฆานนทรยคอจมก ชวหาอนทรยคอลน กายนทรยคอกาย และมนนทรยคอใจ กมขอความนยเดยวกน).

พราหมณ ! ในกาลใด ภกษนนเปนผสารวมอนทรย (เชนทกลาวนน) ดแลว ตถาคตยอมแนะนาใหยงขนไปอกวา “มาเถดภกษ! ทานจงเปนผร ประมาณในโภชนะอยเสมอ จงพจารณาโดยแยบคายแลวจงฉน ไมฉน เพอเลนเพอมวเมา เพอประดบตกแตง, แตฉนเพยงเพอใหกายนตงอยได เพ อใหชวตเปนไปเพ อปองกนความลาบาก เพ ออนเคราะหพรหมจรรย, เราจกกาจดเวทนาเกา (คอหว) เสยแลวไมทาเวทนาใหม (อมจนอดอด) ใหเกดขน. ความทอายดาเนนไปได ความไมมโทษเพราะอาหารและความอยผาสกสาราญ จกมแกเรา” ดงน.

พราหมณ ! ในกาลใด ภกษนนเปนผรประมาณในโภชนะ (เชนทกลาวนน)

ดแลว ตถาคตยอมแนะนาใหยงขนไปอกวา “มาเถดภกษ! ทานจงประกอบ ความเพยรในธรรมเปนเครองตน (ไมหลบ ไมงวง ไมมนชา). จงชาระจต

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๐๔

ใหหมดจดสนเชงจากอาวรณยธรรมทงหลาย ดวยการเดน การนงตลอดวนยงคา ไปจนสนยามแรกแหงราตร. ครนยามกลางแหงราตร สาเรจการนอนอยาง ราชสห (คอ) ตะแคงขวา เทาเหลอมเทา มสตสมปชญญะในการลกขน. ครนถง ยามทายแหงราตร ลกขนแลว ชาระจตใหหมดจดจากอาวรณยธรรมดวยการเดน การนง อกตอไป” ดงน.

พราหมณ ! ในกาลใด ภกษนนเปนผประกอบความเพยรในธรรม เปนเครองตน (เชนทกลาวนน) ดแลว ตถาคตยอมแนะนาใหยงขนไปอกวา “มาเถด ภกษ ! ทานจงเปนผประกอบพรอมดวยสตสมปชญญะ รตวรอบคอบ ในการกาวไปขางหนา การถอยกลบไปขางหลง, การแลด การเหลยวด,การค การเหยยด, การทรงสงฆาฏบาตรจวร, การฉน การดม การเคยว การลม การถาย อจจาระปสสาวะ, การไป การหยด, การนง การนอน, การหลบ การตน, การพด การนง” ดงน.

พราหมณ ! ในกาลใด ภกษนนเปนผประกอบพรอมดวยสตสมปชญญะ

(เชนทกลาวนน) ดแลว ตถาคตยอมแนะนาใหยงขนไปอกวา “มาเถดภกษ ! ทานจงเสพเสนาสนะอนสงด คอปาละเมาะ โคนไม ภเขา ลาธาร ทองถา ปาชาปาชฏ ทแจง ลอมฟาง (อยางใดอยางหนง). ในกาลเปนปจฉาภตต กลบจากบณฑบาตแลว นงคบลลงกตงกายตรงดารงสตเฉพาะหนา, ละอภชฌา ในโลก มจตปราศจากอภชฌาคอยชาระจต จากอภชฌา ; ละพยาบาท มจตปราศจากพยาบาท เปนผกรณามจตหวงความเกอกลในสตวทงหลาย คอย ชาระจตจากพยาบาท; ละถนะมทธะมงอยแตความสวางในใจ มจตปราศจาก ถนะมทธะมสตสมปชญญะรสกตว คอยชาระจตจากถนะมทธะ; ละอทธจจะ กกกจจะ ไมฟงซานมจตสงบอยในภายในคอยชาระจตจากอทธจจะกกกจจะ ;

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๐๕

ละวจกจฉา ขามลวงวจกจฉาเสยได ไมตองกลาววา ‘นอะไร นอยางไร ’ ในกศลธรรมทงหลาย (เพราะความสงสย) คอยชาระจตจากวจกจฉา” ดงน.

ภกษน น คร นละนวรณหาประการ อนเปนเคร องเศราหมองจต ทาปญญาใหถอยกาลงเหลาน ไดแลว, เพราะสงดจากกามและสงดจากอกศล - ธรรมทงหลาย จงบรรลฌานท ๑ มวตกวจารมปตและสขอนเกดแตวเวก แลวแลอย. เพราะสงบวตกวจารเสยได จงบรรลฌานท ๒ เปนเครองผองใส ในภายใน เปนทเกดสมาธแหงใจ ไมมวตกวจาร มแตปตและสขอนเกดแตสมาธอย. เพราะความจางแหงปต ยอมอยอเบกขา มสตสมปชญญะ เสวยสขดวยนามกาย บรรลฌานท ๓ อนเปนฌานทพระอรยเจากลาววาผไดฌานน เปนอยอเบกขา มสตอยเปนสข. และเพราะละสข และทกขเสยได เพราะความดบหายไป แหงโสมนสและโทมนสในกาลกอน จงไดบรรลฌานท ๔ อนไมทกขไมสข มแตความทมสตเปนธรรมชาตบรสทธ เพราะอเบกขา แลวแลอย.

พราหมณเอย! ภกษเหลาใดทยงเปนเสขะ (คอยงตองทาตอไป) ยงไม บรรลอรหตตมรรค ยงปรารถนานพพานอนเปนท เกษมจากโยคะ ไมมอ นย ง ไปกวาอย, คาสอน ทกลาวมานแหละ เปนคาสอนสาหรบภกษทงหลาย เหลานน. สวนภกษเหลาใด เปนอรหนตส นอาสวะแลว จบพรหมจรรยแลว ทากจทตองทาสาเรจแลว มภาระอนปลงไดแลว มประโยชนตนอนไดบรรล ถงแลว มสญโญชนในภพสนไปรอบแลว หลดพนแลวเพราะร โดยชอบแลว, ธรรมทงหลาย (ในคาสอน) เหลาน เปนไปเพอความอยเปนสขในทฏฐธรรม และเพอสตสมปชญญะ แกภกษทงหลายเหลานดวย.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๐๖

ทรงฝกสาวกเปนลาดบ ๆ๑ อคคเวนสะ ! เมอใด๒ชางทถกฝกรจกทาตามคาของคนฝกในการลกขน

และการทรดลงแลวตอจากน นผ ฝ กกฝกใหร จ กอาการท เร ยนวา อาเนญชะ (คอไมหว นไหว), เขาผกโลไวท งวง มผ ถอหอกซด นงบนคอคนหน ง และ หลายคนลอมรอบ ๆ คนฝกถอหอกซดขนาดยาวยนหนาชางน นแหละสอนให ทาอาการทเรยกวา อาเนญชะ, ชางนนมไดทาเทาหนาใหไหวมไดทาเทาหลง, กายตอนหนา , กายตอนหลง , ศรษะ , ใบห, งา , หาง , งวง ใหไหวเลย เปนชางควรทรงสาหรบพระราชา, ยอมทนการประการดวยหอก, ดาบ, ลกศร, การประหารของขาศก , ทนตอเสยงบนลอล นของกลอง บณเฑาะว สงข และเปงมางท งหลาย, มความบดเบอน ดราย เมามน อนส นแลว ควรแก พระราชา เปนของใชสอยของพระราชา เรยกไดวาเปนองคอวยวะของพระราชา ดงน, นฉนใด.

อคคเวสนะ ! อนนกฉนนน : ตถาคตเกดขนในโลกน เปนพระอรหนต ตรสรชอบเอง สมบรณดวยวชชาและจรณะ ดาเนนไปด ร แจงโลก เปนสารถ ฝกคนควรฝกไมมใครยงไปกวา เปนครของเทวดาและมนษย เปนผเบกบานแลว จาแนกธรรมออกสอนสตว. ตถาคตนนทาใหแจงซงโลกน กบทงเทวดา มาร พรหม หม สตวพรอมทงสมณพราหมณ เทวดาพรอมทงมนษย ดวยปญญา อนย งเองแลว สอนผอ นใหร แจงตาม.ตถาคตนนแสดงธรรมไพเราะในเบ องตน ทามกลาง ท ส ด , ประกาศพรหมจรรย พร อมท ง อ ร รถะและพย ญชนะ บรสทธบรบรณสนเชง. คหบดหรอบตรคหบด หรอผเกดในตระกลใด

๑. บาล ทนตภมสตร อปร. ม. ๑๔/๒๖๖/๓๙๕. ตรสแกสามเณร อจรวตะ ผอคคเวสนโคตร,

ทสวนไผ ใกลกรงราชคฤห. ๒. ตรสเรองการฝกชางเปนลาดบ ๆ มาแลว ตงแตนาออกจากปามาเปนลาดบเพอเปรยบเทยบกบ

การฝกภกษ.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๐๗

ตระกลหนงในภายหลงกด ไดฟงธรรมนนแลว เกดศรทธา ในตถาคต . เขาผ ประกอบดวยศรทธา ยอมพจารณาเหน วา “ฆราวาสคบแคบ เปนทางมาแหงธล,(คอกเลส) บรรพชาเปนโอกาส (คอทโปรงโลง) อนย ง ; การทคนอยครองเรอน จะประพฤตพรหมจรรยใหบรบรณโดยสวนเดยวเหมอนสงข ทเขาขดแลวนน ไมทาไดโดยงาย. ถากระไร เราจะปลงผมและหนวด ครองผา กาสายะ ออกจากเรอนบวชเปนผไมเกยวของดวยเรอนเถด”, ดงน.

โดยสมยอนตอมา เขาละกองสมบตนอยใหญ และวงศญาตนอยใหญ ปลงผมและหนวด ออกจากเรอนบวช เปนผ ไมเก ยวของดวยเรอนแลว. อคคเวสนะ ! เพยง เทาน ยอมชอวา เขาไดไปถงทโลง โปรง แลว , (ดจชางทนาออกมาจากปาแลว).

อคคเวสนะ ! กเทวดาและมนษย ท. มเครองยวยวนคอ กามคณหา. ตถาคตจงแนะนากลบตรผ บวชแลวน นใหย งข น วา “แนะภกษ ! ทานจงมา, ทานจงเปนผมศล สารวมดวยดในปาตโมกข ถงพรอมดวยมรรยาทและโคจร เหนเปนภยในโทษแมเลกนอย จงสมาทานศกษาในสกขาบททงหลาย”.

อคคเวนสะ ! ในกาลใด ภกษนนเปนผมศล ฯลฯ๑ แลว ตถาคตจง แนะนาใหย งข นไปวา“แนะภกษ! ทานจงมา , ทานจงเปนผสารวมทวาร ในอนทรย ท. ไดเหนรปดวยตาแลว จกไมถอเอาโดยนมต โดยอนพยญชนะ บาปอกศลคออภชฌาและโทมนส มกไหลไปตาม เพราะการไมสารวมจกข อนทรยใดเปนเหต เราจกปดกนอนทรยนนไว เปนผรกษาสารวมจกขอนทรย”. (ใน ห จมก ลน กายใจ กมนยเดยวกน).

อคคเวนสะ ! ในกาลใด ภกษนนเปนผสารวมทวารในอนทรย ท. ฯลฯ แลว, ตถาคตจงแนะนาใหยงขนไปวา “แนะภกษ! ทานจงมา, ทานจงเปน

๑. ทละเปยยาล หมายความวาซากบขางบนทกแหง อานเลยไปกได.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๐๘

เปนผ ร ประมาณในโภชนะ อย เสมอ , จกพจารณาโดยแยบคายแล วจงฉ น ไมฉนเพอเลนเพอมวเมา เพอประดบตกแตง แตฉนเพยงเพอใหกายนตงอยได เพ อ ให ช ว ต เป น ไป เพ อป อ งก นความลาบาก เพ อน เคราะห พรหมจรรย , เราจกกาจ ดเวทนาเก า (ค อห ว ) เส ย แลวไมทาเวทนาใหม (ค ออ มจนหมดสข ) ใหเกดข น . ความท อายดาเนนไปได ความไมม โทษเพราะอาหาร ความอย ผาสกสาราญจกมแกเรา” ดงน.

อคคเวสนะ ! ในกาลใด ภกษนนเปนผ รประมาณในโภชนะ ฯลฯ แลว, ตถาคต ก แนะนา ให ย ง ข น ไปว า “แน ะภ กษ ! ท านจงมา , ท านจงตาม ประกอบในธรรม เป น เคร อ งต น , จก ชา ร ะ จ ต ใ หหมดจดส น เ ช ง จ าก อาวรณยธรรม ดวยการเดนการนง ตลอดวนยงคา จนสนยามแรกแหงราตร , คร นยามกลางแหงราตรนอนอยางราชสห (คอ) ตะแคงขวา เทาเหล อมเทา , มสตสมปชญญะในการลกขน,ครนยามสดทายแหงราตร ลกขนแลว ชาระจต ใหหมดจดจากอาวรณยธรรมดวยการจงกรม และการนงอก” ดงน.

อคค เวสนะ ! ในกาลใด ภกษนน เปนผตามประกอบในธรรมเป น เคร องต น ฯลฯ แลว,ตถาคต กแนะนาใหย งข นไปวา “แนะภกษ! ทานจงมา, ทานจงเปนผ ประกอบพรอมดวยสตสมปชญญะ , จกร ต วรอบคอบในการ กาวไปขางหนา การถอยกลบไปขางหลง, การแลด การเหลยวด, การคแขน การเหยยดแขน ,การทรงสงฆาฎ บาตร จวร , การฉน การด ม การเค ยว การล ม , การถายอจจาระ ปสสาวะ ,การไป การหยด , การน ง การนอน การหลบ การตน,การพด การนง” ดงน.

อคคเวสนะ ! ในกาลใดแล ภกษน นเป นผ ประกอบพรอมดวย สต สมปชญญะ ฯลฯ แลว, ตถาคตกแนะนาใหยงขนไปวา “แนะภกษ ! ทานจงมา, ทานจงเสพเสนาสนะอนสงด คอปาละเมาะ โคนไม ภเขาลาธาร ทองถา

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน

๒๐๙

ปาชา ปาชฏ ทแจง ลอมฟาง. ในกาลเปนปจฉาภตต กลบจากบณฑบาตแลว นงคบลลงก ตงกายตรง ดารงสตเฉพาะหนา, ละอภชฌาในโลก มจตปราศจาก อภชฌา คอยชาระจตจากอภชฌา ; ละพยาบาท มจตปราศจากพยาบาท เปนผกรณามจตหวงเกอกลในสตว ท. คอยชาระจตจากพยาบาท; ละถนะมทธะ มงอยแตความสวางในใจ มจตปราศจากถนมทธะ มสตสมปชญญะรสกตว คอยชาระจต จากถนมทธะ ; ละอทธจจะ กกกจจะ ไมฟ งซาน มจตสงบ อยในภายใน คอยชาระจตจาก อทธจจะ กกกจจะ; ละวจกจฉา ขามลวง วจ ก จฉาเสยได ไมตองกลาววา ‘น อะไร, น อยางไร ' ในกศลธรรมท งหลาย คอยชาระจตจากวจกจฉา” ดงน.

อคคเวนสะ ! ในกาลใด ภกษน น ละนวรณหา อยาง อนเปน เครองเศราหมองจตทาปญญาใหถอยกาลงเหลานไดแลว เปนผมปรกต เหนกาย ใ น ก า ย , . . . เ ห น เ ว ท น า ใ น เ ว ท น า ท , . . . เ ห น จ ต ใ จ จ ต , . . . เหนธรรมในธรรม ท . มความเพยร เผาบาป ร ตว รอบคอบ มสต นา อภชฌาและโทมนสในโลกออกได ในกาลน น เปรยบ เหมอนคน ผ ฝ กชาง ฝงเสาใหญลงในแผนดนแลว ผกชางปาเขาท คอเพ อยายกาจดเสย ซงปรกตนสยทเปนปาเถอน เพอยายกาจดเสยซงความคดครนอยางนสยปาเถ อน, และความกระวนกระวายดนรนเรารอน อยางนสยปาเถอนนนเสย; เพอใหยนด ตอบาน ชวนใหค นเคยในปรกตน ส ย อนเป นท พอใจของมนษย ; น ฉ นใด . อคค เ วนสะ ! สตป ฏฐานท ง ส น ก เป นท เ ข า ไปผ กแห ง ใจของอร ยสาวก เพอยายกาจดเสยซ งปรกตนสยอยางบาน ๆ เรอน ๆ เพอยายกาจดเสยซ ง ความคดคร นอย างบาน ๆ เร อน ๆ และความกระวนกระวายด นรนเร าร อน อย างบ าน ๆ เ ร อน ๆ น น เส ย ; เพ อ ให ถ งท บญายธรรม เพ อ ทาน พพาน ใหแจง ฉนนนเหมอนกน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๑๐

(ตอจากนทรงกลาวถงการทสาวกนน บรรลฌานทงส และวชชาสามอยาง ยดยาวโดยนย ดงทกลาวไวแลวในเรองการตรสรของพระองคเอง จงดในทนน จกไดกลาวเนอความอนทสบตอจากนนไป).

. . .ฯลฯ . . . ภกษน น ร ชดวาชาตส นแลว พรหมจรรยจบแลว กจควรทา ไดทา เ ส รจแลว กจอ นท ต อ งทา เ พ อคว าม เปนอยา งน มไดมอก .

อคคเวนสะ ! ภกษนน ยอมเปนผอดทนตอความเยน ความรอน

ความหว ความกระหาย และสมผสอนเกดจากเหลอบยง ลมแดด และ สตว เล อยคลานท งหลาย เป นผ ม ชาต แห งบ คคลผ อดกล นได ต อถ อยคาท กลาวร าย กลาวมาไม ด , อดทนได ต อท กขเวทนาทางกายอ นเก ดข นแล ว อยางกลาแขงแสบเผด หมดความสาราญเบกบานใจ ปลดเสยไดซ งช ว ต . ภกษน นเปนผ ม ราคะ โทสะ โมหะ อนกาจ ดเส ยส นแลวมก เลสอนยอมใจ ดจนาฝาด อนตนสารอกออกเสย ไดแลว , เปนอาหเนยยบคคล เปน ป า ห เ น ย ย บค ค ล เ ป น ท ก ข เ ฌ ย ย บค ค ล เ ป น ผ ค ว ร แ ก ก า ร กราบไหว เปน เน อนาบญของโลก ไมมนาบญอนใดยงไปกวา.

อคคเวสนะ ! ถาภกษผเถระ หรอภกษปนกลาง หรอภกษใหม

ทยงไมเปนขณาสพ ทากาละลงไป, กยอมถงซงการนบวาตายแลว ทากาละแลว ทงทยงฝกไมเสรจ ดจดงชางแก หรอปนกลาง หรอหนม ของพระราชาทยงฝก ไมไดตายลง กถ งซ งการนบวา ตายแลว ท งท ย งฝกไมเสรจ ฉนใด กฉนนน.

อคคเวนสะ ! ถาภกษผเถระ หรอภกษปนกลาง หรอภกษใหมกตาม

เปนขณาสพแลว ทากาละลงไป, กยอมถงซงการนบวาตายแลว ทากาละแลว

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๑๑

อยางเสรจส นการฝกแลว ดจด งชางแก หรอปนกลางหรอหน มกตาม ของ พระราชา ท เขาฝกดแลว ตายลง กถ งซ งการนบวา ตายไปอยางไดร บ การฝกสาเรจแลว ฉนใดกฉนนนเหมอนกน.

เรองทไมทรงพยากรณ ๑

มาลงกยบตร ! ไดยนเธอวา (เอง) วา ตถาคตมไดพดไวกะเธอวา ’ทานจงมาประพฤตพรหมจรรย ในสานกเราเถด เราจะพยากรณทฏฐ ๑๐ ประการ แก ท า น ' อ น ง เ ธ อ ก ม ไ ด พ ด ว า `ข า พ ร ะ อ ง ค จ ก ป ร ะพฤตพ ร หมจ ร ร ย ในสานกพระผมพระภาคเจา ถาพระผมพระภาคเจาจกพยากรณทฏฐ ๑๐ ประการ แกขาพระองค' ดงนเลย. ดกอนโมฆบรษ ! เมอเปนดงน จกบอกคนพรหมจรรย กะใครเลา.

มาลงกยบตร ! ถงผใดจะกลาววา `พระผมพระภาคยงไมทรงพยากรณ ทฏฐ ๑๐ ประการแกเราเพยงใด เราจกไมประพฤตพรหมจรรยในพระผมพระภาค เพยงน น. ตอเม อทรงพยากรณแลว เราจงจะประพฤตพรหมจรรยในพระผ ม พระภาค' ดงนกตาม ทฏฐ ๑๐ ประการ กยงเปนสงทตถาคตไมพยากรณอยนนเอง และผนนกตายเปลา.

มาลงกยบตร ! เปรยบเหมอนบรษ ตองศรอนอาบดวยยาพษอยางแก. มตร อมาตย ญาตสายโลหตของเขา กตระเตรยมศลยแพทยสาหรบการผาตด, บร ษนนกลาวเสยอยางน ว า `เราจกไมใหผาลกศรออก จนกวาเราจะร จ กตว บรษผยงเสยกอน วาเปนกษตรย หรอ พราหมณ, เวสส, สทท, เปนผมชอ

๑ . บาล จฬมาลงกโยวาทสตร ม.ม. ๑๓/๑๔๗/๑๔๙. ตรสแกพระภกษมาลงกยะ ทเชตวน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๑๒

อยางน ๆ มสกลอยางน ๆ, รปรางสงตาหรอปานกลางอยางไร, มผวดาขาว หรอเร ออยางไร, อยในหม บาน, นคม, หรอนครไหน, และคนศรท ใชยงเรา น น เปนหนาไม หรอ เกาทณฑ, สายทาดวยปอ , เอ น , ไมไผ, หรอปาน อยางไร, ฯลฯ' ดงน มงลงกยบตร ! เรองเหลาน อนบรษนนยงไมทราบไดเลย เขากทากาละเสยกอน, นฉนใด; บคคลผกลาววา `พระผมพระภาคยงไมพยากรณ ทฏฐ ๑๐ ประการแกเราเพยงใด, เราจกไมประพฤตพรหมจรรยในพระผมพระภาค เพยงนน ฯลฯ' ดงน ทฏฐ ๑๐ ประการกยงเปนเรองทตถาคตไมพยากรณอย นนเอง, และบคคลนน กตายเปลาเปนแท.

มาลงกยบตร ! ตอเมอมทฏฐเทยงแทลงไปวา “โลกเทยง” (เปนตนอยางใด อยางหนงลงไปแลวในบรรดาทฏฐทงสบ) หรอ, คนเราจงจกประพฤตพรหมจรรยได ?

“หามได พระองค !” มาลงกยบตร ! ในเมอมทฏฐวา `โลกเทยง' (เปนตนอยางใดอยางหนง

ในบรรดาทฏฐสบ) อย, กยงมความเกด ความแก ความตาย ความโศก ความ คราครวญ ทกขกาย ทกขใจ และความแหงผากในใจ อนเปนความทกข ซงเราบญญตการกาจดเสยได ในภพทตนเหนแลวน อยนนเอง. มาลงกยบตร ! เพราะฉะนน พวกเธอจงจาสงทเราไมพยากรณ โดยความเปนสงทเราไมพยากรณ, และจาสงทเราพยากรณ โดยความเปนสงทเราพยากรณแลว.

มาลงกยบตร! กอะไรเลา ทเราไมพยากรณ? สงทเราไมพยากรณ

คอ (ทฏฐขอใดขอหนงในบรรดาทฏฐทงสบ) วา:- โลกเทยง, โลกไมเทยง,

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๑๓

โลกมทสนสด, โลกไมมทสนสด, ชวะกดวงนน รางกายกรางนน, ชวะกดวงอน รางกายกรางอน, ตายแลว ยอมเปนอยางทเปนมาแลวน อก, ตายแลว ไมเปนอยางทเปนมาแลวน อก, ตายแลว ยอมเปนอยางทเปนมาแลวนอกกม ไมเปนกม, ตายแลว ยอมเปนอยางท เปนมาแลวน อกกไมใช ไมเปนกไมใช.

เพราะเหตไร เราจงไมพยากรณ? มาลงกยบตร! เพราะเหตว า น นไม ประกอบดวยประโยชน ไมใชเง อนตนของพรหมจรรย, ไมเปนไปพรอม เพ อความหนาย ความคลายกาหนด ความดบ ความรางบ ความร ย ง ความรพรอม และนพพาน, เหตนนเราจงไมพยากรณ.

เรองททรงพยากรณ๑

มาลงกยบตร ! กอะไรเลาทเราพยากรณ? สงทเราพยากรณ คอ นทกข, นเหตใหเกดทกข,นความดบไมเหลอของทกข, และนหนทางใหถง ความดบไมเหลอของทกข. กสงน เหตไรเลา เราจงพยากรณ, เพราะนน ประกอบดวยประโยชน เปนเง อนตนของพรหมจรรย น นเปนไปพรอมเพ อ ความหนาย ความคลายกาหนด ความดบสนท ความราง บ ความร ย ง ความรพรอม และนพพาน, เหตนน เราจงพยากรณแลว.

มาลงกยบตร ! เพราะฉะนนในเรองน เธอจงจาสงทเราไมพยากรณ

๑. บาล จฬมาลงกโวาทสตร ม.ม. ๑๓/๑๕๒/๑๕๒. ตรสแกพระภกษมาลงกยะ ทเชตวน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๑๔

โดยความเปนสงท เราไมพยากรณ, และจาสงทเราพยากรณ โดยความเปนสง ทเราพยากรณแลวเถด.

ผฟงพอใจคาพยากรณของพระองค ๑ กสสปะ ! คราวหนง เราอยทภเขาคชฌกฏใกลกรงราชคฤห, เพอน

สหพรหมจารของทานคนหนง ณ. ทน น เปนปรพพาชก นามวา นโครธะ ไดถามปญหาในเรองการเกลยดบาป. เราถกถามปญหาในเรองการเกลยดบาป แลว กพยากรณ ครนเราพยากรณแลว เพอนของทานผนน ไดเปนผพอใจเกนความ คาดหมาย

“พระองคผเจรญ ! กใครเลา ฟงธรรมของพระองคแลว จกไมพอใจเกนความคาดหมาย. แมขาพระองค ฟงธรรมของพระองคแลว กพอใจเกนความคาดหมาย.พระองคผเจรญ ! ไพเราะนก, ไพเราะนก, เปรยบเหมอนหงายของทควาอย เปดของทปดอยบอกทางใหแกคนหลงทาง หรอตงประทป ไวในทมด โดยคดวา ผมตาจกไดเหนรป ดงน. ขาแตพระองคผเจรญ! ธรรมทพระองคแสดงแลว โดยปรยายเปนอนมาก กมอปมยฉนนน. ขาแตพระองคผเจรญ! ขาพระองค ขอถง พระผมพระภาค กบทงพระธรรม กบทงพระสงฆวาเปนทพง. ขอขาพระองคพงไดบรรพชาอปสมบท ในสานกพระผม พระภาคเจาเถด.”

ไมไดทรงพยากรณเพอใหชอบใจผฟง ๒ อนรทธ ท. ! อบาสกาในศาสนาน ไดฟงขาววา “อบาสกาชออยางน

ตายแลว. เธอเปนผทพระผมพระภาคทรงพยากรณใหวา เธอเปนโอปปาตกสตว (พระอนาคาม) เพราะความสนสญโญชนในเบองตา หาอยาง เปนผจกปรนพพาน

๑. บาล มหาสหนาทสตร ส.ท. ๙/๒๒๐/๒๗๒. ตรสแกอเจลกสสปะ ทกณณกลนคม. ๒. บาล นฬกปานสตร ม.ม. ๑๓/๒๑๒/๒๐๒. ตรสแกพระอนรทธกบพวก ในปาทองกวาว ใกล บานนฬกะ เขตโกศล.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๑๕

ในภพทเกดใหมนน ไมเวยนกลบมาจากโลกนน” ดงน.๑ กเธอนน เมอยงม ชวตอย เปนผทอบาสกาผนนไดเคยเหนอยดวยตาตนเอง ไดฟงอยเองเนอง ๆ วา พ น องหญงคนช อ น เธอมศ ล มธรรม มปญญา มความเปนอย ตามปรกต มความละวาง อยางนๆ” ดงน. อบาสกาผนน เมอระลกถงสทธา ศล สตะ จาคะ ปญญา ของอบาสกาผลวงลบไปแลวนนอย กยอมนอมจตไปเพอความ เปนเหมอนเชนนนบาง. อนรทธ ท.! ดวยอาการอยางนแล ความอยเปนผาสก ยอมมแกอบาสกาผระลกอยนน. ...ฯลฯ...

อนรทธ ท. ! ตถาคตจะไดพยากรณสาวกททากาละลวงลบไปแลว วา “ผนเกดแลวในภมโนนผโนนเกดแลวในภมน” ดงน เพอลอลวงมหาชน ก ห า ไม เพ อ เ กล ย กล อมมหาชนก หา ไม เพ อ ผลค อลาภส กกา ระ เส ย ง สรรเสรญกหาไม เพ อหวงวามหาชนจะไดร จ กเรา ดวยการทาอยางน ก หาไม. อนรทธ ท. ! กลบตรผมสทธา รจกคณอนยงใหญ ปราโมทยในคณอนยงใหญ กมอย, กลบตรเหลานน ครนฟงคาพยากรณนนแลว ยอมนอมจตไปเพอความ เปนเหมอนอยางนนบาง. ขอนนยอมเปนไปเพอประโยชนสข แกกลบตรเหลานน สนกาลนาน.

คาพยากรณนน ๆ ไมตองทรงคดไวกอน๒ อภยราชกมารไดทลถามพระผมพระภาคเจาวา “ขาแตพระองคผเจรญ! กษตรยบณฑตบาง

พราหมบณฑตบาง คหนบดบณฑตบาง สมณบนฑตบาง ยอมผกปญหาขนแลวนามาทลถามพระองค, คาตอบของปญหาเหลานน พระองคไดคดไวในพระทยกอนวา ถาเขาถามเราอยางน เราจะตอบอยางน ดงนหรอ หรอวาคาตอบนน ๆ ปรากฏแจมแจงแกพระองคในขณะทถกถามนนเลา พระเจาขา ?”

๑. ในบาลน มทรงพยากรณสาวกทงทเปนโสดาบน สกทาคาม อนาคาม. แตยกมาเฉพาะ พวกสดทายพวกเดยว. ๒. บาล อภยราชกมารสตร ม.ม. ๑๓/๙๒/๙๕. ตรสแกอภยราชกมาร ทนเวศนของกมารนน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๑๖

ราชกมาร ! ในเร องน เราขอถามกลบตอทานกอน ทานเหนวา ควรตอบอยางใด กจงตอบอยางนน. ราชกมาร! เราถามทานวา ทานมความ เขาใจรอบรในสวนประกอบตาง ๆ ของรถหรอ?

“ขาแตพระองคผเจรญ ! พระเจาขา ขาพระองค มความเขาใจรอบรอย”. ราชกมาร! แลวทานคดอยางไร เมอมใครเขาไปถามทานวา สวน

ประกอบของรถสวนน เรยกวาอะไร ดงน ทานตองคดลวงหนาไวกอนวา ถาเขา ถามอยางน กจะตอบอยางน หรอ หรอวาคาตอบยอมปรากฏแจมแจงแกทานใน ขณะทถกถามนน?”

“ขาแตพระองคผเจรญ! ขาพระองคเปนนกเลนรถ รอบรเชยวชาญในเรองสวนประกอบของรถ ขาพระองคเขาใจแจมแจงในสวนประกอบของรถ ทกชนทกอน, คาตอบนน ๆ ยอมปรากฏแจมแจงแกขาพระองคในขณะนนเอง ไมตองคดไวกอนเลย”.

ราชกมาร! ฉนใดกฉนนน ทกษตรยบณฑตบาง พราหมณบณฑต บาง คหบดบณฑตบาง สมณบณฑตบาง ผกปญหาขนแลวมาถามเรา. คาตอบ ยอมปรากฏแจมแจงแกเราในขณะทถกถามนนเอง. เพราะเหตไรเลา? ราชกมาร! เพราะเหตวา ธรรมธาตนนเปนสงทตถาคตแทงตลอดเฉพาะดวย ดแล ว เพราะความเป นผ แทงตลอดเฉพาะด วยด ตอธรรมธาต น น เ อ ง คาตอบจงปรากฏแจมแจงแกตถาคตในขณะนน

ทรงฆาผทไมรบการฝก๑

นแน เกส! ทานเปนคนเชยวชาญาการฝกมา มชอดง เราอยาก ทราบวาทานฝกมาของทานอยางไรกน?

๑. บาล เกสวรรค จตกก. อ. ๒๑/๑๕๐/๑๑๑. ตรสแกคนฝกมาชอเกสผเชยวชาญ.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๑๗

“ขาแตพระองคผเจรญ! ขาพระองคยอมฝกมาชนดทพอฝกได ดวยวธละมนละไมบาง, ดวยวธรนแรงบาง, ดวยวธทงลมนละไมและรนแรงรวมกนบาง. (แลวแตวามานนเปนมามนสยเชนไร).”

เกส! ถามาของทานไมรบการฝก ทงดวยวธทละมนละไม ทงดวย วธ ท ร นแรง และท งดวยวธ ท ละมนละไมรนแรงรวมกนเลา ทานทาอยางไร กบมานน?

“ขาแตพระองคผเจรญ! ขาพระองคยอมฆามานนเสย เพอมใหเสยชอเสยงแกสกลแหง อาจารยของขาพระองค พระเจาขา. กพระผมพระภาคเจาเลา ยอมเปนสารถฝกบรษทควรฝกไมมใคร ยงไปกวา, พระผมพระภาคเจา ทรงฝกบรษทควรฝกดวยวธเชนไรพระเจาขา?”

เกส! เรายอมฝกบรษทควรฝก ดวยวธละมนละไมบาง ดวยวธ

รนแรงบาง ดวยวธทงละมนละไมและรนแรงรวมกนบาง เหมอนกน. เกส! ในสามวธนน วธฝกทละมนละไม คอเราพราสอนเขาวา

กายสจรต เปนอยางน ๆ ผลของกายสจรต เปนอยางนๆ, วจสจรต เปน อยางน ๆ ผลของวจสจรต เปนอยางนๆ, มโนสจรตเปนอยางนๆ ผลของ มโนสจรต เปนอยางนๆ, เทวดา เปนอยางนๆ, มนษย เปนอยางนๆ ดงน.

เกส ! ในสามวธนน วธฝกทรนแรงคอเราพราบอกเขาวา กายทจรต

เปนอยางน ๆ ผลของกายทจรต เปนอยางนๆ, วจทจรต เปนอยางนๆ ผลของวจทจรต เปนอยางนๆ, มโนทจรต เปนอยางนๆ ผลของมโนทจรต เปนอยางนๆ , นรก เปนอยางนๆ , กาเนดเดรจฉาน เปนอยางนๆ , เปรตวสย เปนอยางนๆ.

เกส ! ในสามวธนน วธฝกทงละมนละไมและรนแรงรวมกนนน

คอเราพราบอกพราสอนเขาวา กายสจรต ผลของกายสจรต เปนอยางน ๆ, กายทจรต ผลของกายทจรต เปนอยางน ๆ ; วจสจรต ผลของวจสจรต เปนอยางนๆ, วจทจรต ผลของวจทจรต เปนอยางนๆ มโนสจรต ผลของ

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๑๘

มโนส จ ร ต เป นอย งน ๆ , มโนท จ ร ต ผลของม โนท จ ร ต เ ป นอย า งน ๆ เทวดาเปนอยางนๆ, มนษยเปนอยางนๆ, นรกเปนอยางนๆ, กาเนดเดรจฉาน เปนอยางนๆ, เปรตวสยเปนอยางนๆ.

“ขาแตพระองคผเจรญ! ถาบรษทควรฝกนนไมรบการฝก ทงโดยวธละมนละไม ทงโดย

วธทรนแรง และทงโดยวธทละมนละไมและรนแรงรวมกนเลา พระผมพระภาคเจาจะทรงทาอยางไร?” เกส! ถาบรษทควรฝก ไมยอมรบการฝกโดยวธทงสามแลว

เรากฆาเขาเสย. “ขาแตพระองคผเจรญ! กปาณาตบาต ยอมไมสมควรแกพระผมพระภาคมใชหรอ?

แลวพระผมพระภาคกยงตรสวา เกส! เรากฆาเขาเสย?”

เกสเอย! ปาณาตบาตยอมไมสมควรแกเราจรง แตวาเมอบรษทควรฝก ไมยอมรบการฝกโดยวธทงสามแลว ตถาคตกไมถอวาคนคนนน เปนคนทควร วากลาวสงสอนอกตอไป; ถงแมเพอนผประพฤตพรหมจรรยรวมกนซงเปนผร กจะไมถอวาคนคนนน เปนคนทควรวากลาวสงสอนอกตอไปดวย. เกส! นแหละคอ วธฆาอยางด ในวนยของพระอรยเจา, ไดแกการทตถาคตและ เพ อนผ ประพฤตพรหมจรรยร วมกน พากนถ อว าบร ษน เป นผ ท ไม ควรว ากลาว สงสอนอกตอไป ดงน.

เหตทสาวกบางคนไมไดบรรล๑

“กสาวกของพระโคดมผเจรญ เมอพระโคดมกลาวสอน พราสอนอยอยางนทกๆ องค ไดบรรลนพพานอนเปนผลสาเรจถงทสดอยางยงหรอ หรอวาบางองคไมไดบรรล?”พราหมณ คณกโมคคลลานะทลถาม.

๑. บาลคณกโมคคลลานสตร อปร. ม. ๑๔/๘๕/๑๐๑. ตรสแกพราหม ชอคณกโมคคลลานะ ทบพพาราม ใกลกรงสาวตถ.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๑๙

พราหมณ ! สาวกของเรา แมเรากลาวสอน พราสอนอยอยางน นอยพวก ทไดบรรลนพพานอนเปนผลสาเรจถงทสดยง, บางพวกไมไดบรรล.

“พระโคดมผเจรญ! อะไรเลาเปนเหต อะไรเลาเปนปจจย, ทพระนพพานกยงตงอย, หนทางเปนทยงสตวใหถงนพพาน กยงตงอย, พระโคดม ผชกชวน (เพอการดาเนนไป) กยงตงอย, ทาไมนอยพวก ทบรรล และบางพวกไมบรรล?”

พราหมณ! เราจกยอนถามทานในเรองน ทานจงตอบตามควร ทานเปนผเชยวชาญในหนทางไปสเมองราชคฤห มใชหรอ, มบรษผจะไป เม องราชคฤห เขามาหาและกลาวกะทานวา “ทานผ เจรญ!ขาพเจาปรารถนา จะไปเมองราชคฤห ขอทานจงช บอกทางไปเมองราชคฤห แกขาพเจาเถด” ทานกจะกลาวกะบรษนนวา “มาซทาน, ทางนไปเมองราชคฤห ไปไดครหนง จกพบบานช อ โนน และจก เห นนคมช อ โนน จก เห นสวนและปาน าสนก จกเหนภมภาคนาสนก สระโบกขรณนาสนก ของเมองราชคฤห” ดงน. บรษนน อนทานพราบอก พราช ให อยางน กย งถอเอาทางผด กลบหลงตรงขามไป . สวนบรษอกคนหนง(อนทานพราบอกพราชอยางเดยวกน) ไปถงเมองราชคฤหได โดยสวสด. พราหมณ ! อะไรเลาเปนเหต, อะไรเลาเปนปจจย ทเมอง ราชคฤหกยงตงอย, หนทางสาหรบไปเมองราชคฤห กยงตงอย, ทานผชบอก กยงตงอย, แตทาไม บรษผหนงกลบหลงผดทาง, สวนบรษอกผหนงไปถง เมองราชคฤหไดโดยสวสด?

“พระโคดมผเจรญ! ในเรองน ขาพเจาจกทาอยางไรไดเลา, เพราะขาพเจาเปน แตผบอกทางเทานน”.

พราหมณ ! ฉนใดกฉนนน, ทพระนพพาน กยงตงอย ทางเปน เครองถงพระนพพาน กยงตงอย เราผชกชวน กยงตงอย แตสาวก แมเรา กลาวสอนพราสอนอยอยางน นอยพวก ไดบรรลนพพานอนเปนผลสาเรจถงท สดยง, บางพวกไมไดบรรล.พราหมณ! ในเรองน เราจกทาอยางไรไดเลา, เพราะเราเปนแตผบอกทางเทานน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๒๐

ทรงบญญตโลกตตรธรรมสาหรบคนทวไป๑ “พระโคดมผ เจรญ! พราหมณทงหลายยอมบญญตทรพย ๔ ประการ แกพวกกษตร ย

พราหมณ เวสส และสทร, คอบญญตการเทยวภกขาจารเปนทรพยของพราหมณ,คนศรและกลองลกศร เปนทรพยของกษตรย, ไถและโครกขกรรมเปนทรพยของเวสส, เคยวและไมคานเปนทรพยของสทร . เมอพราหมณเหยยดการภกขาจาร กษตรยเหยยดคนศรและกลองลกศร เวสสเหยยดไถและโครกขกรรม สทรเหยยดเคยวกบไมคาน ซ งแตละอยางๆเปนทรพยของตนๆเสย ยอมช อวาทากจนอกหนาท เชนเดยวกบเดกเลยงโคเทยวถอเอาสงของอนเจาของมไดใหเหมอนกน. พระโคดมผเจรญ! พราหมณ ทงหลายยอมบญญตทรพย ๔ ประการ อยางนแล; สวนพระโคดมเลา กลาวอยางไรในเรองน ?”

พราหมณ! กโลกท งปวงยอมร บร การบ ญญต ทร พย ๔ ประการน ของพราหมณเหลานน วาพราหมณทงหลายจงบญญตทรพย ๔ ประการเหลาน เถด ดงนหรอ?

“หามได พระโคดม!” พราหมณ ! ถาอยางนน มนกเหมอนกบคนยากจนเขญใจไมมทรพย

ตดตว ทงไมปรารถนาจะไดเนอ แตมคนถอเนอสวนหนงชขนให วา บรษผเจรญ ! เนอนนากนสาหรบทาน และคาของเนอทานจะตองใช ดงนฉนใด; พราหมณ ! ยอมเปนฉนเดยวกนแท ทพราหมณทงหลายไมไดรบปฏญญาจากสมณะและพราหมณ ทงหลาย , แลวยงบญญตทรพย ๔ ประการเหลานข น . พราหมณเอย ! เราบญญตโลกตตรธรรมอนประเสรฐ วา เปนทรพยของคน . ตอเมอระลกถงสกลวงศทางมารดาหรอบดาของเขาแตกาลกอน อตตภาพของเขา เกดขนในวรรณะใดเขาจงถกนบเขาไวโดยวรรณะนน ๆ. ถาอตตภาพของเขา เ ก ด ในสก ลกษต ร ย ก ถ ก น บ ว า เ ป นกษต ร ย ,ถ า อ ตตภาพของ เ ข า เ ก ด ข น ในสกลพราหมณ กถกนบวาเปนพราหมณ , ถาอตตภาพของเขา

๑ .บาล เอสการสตร ม.ม. ๑๓/๖๑๔/๖๖๕. ตรสแกเอสการพราหมณ ทเชตวน.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๒๑

เกดขนในสกลเวสส กถกนบวาเปนเวสส,ถาอตตภาพของเขาเกดขนในสกลสทร กถกนบวาเปนสทร.

พราหมณ ! เชนเดยวกบไฟ ถาอาศยอะไรเกดขน กถกนบวาเปนไฟ ทเกดขนแตสงนน ๆ :ถาไฟอาศยไมฟนโพลงขน ถกนบวาเปนไฟทเกดจากฟน , ถาไฟอาศยสะเกดไมโพลงขน กถกนบวาเปนไฟสะเกดไม, ถาไฟอาศยหญาแหง เกดข น กถกนบวาเปนไฟหญาแหง, ถาไฟอาศยข ววเกดข น กถกนบวาเปนไฟ ขวว , นฉนใด ; พราหมณเอย ! เราบญญตโลกตตรธรรมอนประเสรฐ วาเปนทรพยของคน, ตอเม อเขาระลกถงสกลวงศทางมารดาหรอบดาแต เกากอนของ เขาเขาจงจะถกนบวาเปนพวกนนๆ ตามแตทอตตภาพของเขา เกดขนในสกลใด ๆ ฉนนนเหมอนกน.

พราหมณ ! ถากลบตรออกบวชจากสกลกษตรย และเขาไดอาศยธรรม และวนย อนตถาคตประกาศแลว เปนผเวนขาดจากปาณาตบาต จากอทนนาทาน จากเมถนธรรม, เปนผเวนขาดจากมสาวาท จากปสณาวาท จากผรสวาท จาก สมผปปลาปวาท, เปนผ ไมมอภชฌา ไมมจตพยาบาท เปนผ มสมมาทฏฐ, กยอมประสบความสาเรจ เปนความปลมใจจากผลแหงกศลธรรม อนเปนเคร อง นาสตวออกจากทกขได.

พราหมณ ! แมกลบตรออกบวชจากสกลพราหมณ...สกลเวสส. . . สกลสทร (กยอมเปนอยางเดยวกน).

พราหมณ ! ทานเขาใจวาอยางไร : พราหมณพวกเดยวเทานนหรอ ทสมควรเจรญเมตตาจตอนไมมเวร ไมมความเบยดเบยน ในธรรมลทธนน ๆ ? กษตรยไมควรหรอ ? เวสสไมควรหรอ ? สทรไมควรหรอ ?

“ขาแตพระองคผเจรญ! ขอนนหามได. กษตรยกสมควร เวสสกสมควร สทรกสมควร, คนทงปวงสมควรแผเมตตาจต อนไมมเวร ไมมความเบยดเบยน ในธรรมลทธนน ๆ ทวกน”.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๒๒

อยางเดยวกนแหละพราหมณ ! กลบตรออกบวชจากสกลกษตรยกตาม จากสกลพราหมณกตาม จากสกลเวสสกตาม จากสกลสทรกตาม และไดอาศย ธรรมและวนยอนตถาคตประกาศแลว เปนผเวนจากปาณาตบาต ฯลฯ ( เปนตน กระทงมสมมาทฏฐเปนทสด) ไดแลว ยอมประสบความสาเรจเปนความปลมใจจากผล แหงกศลธรรม อนเปนเครองนาสตวออกจากทกขได ทงนน.

พราหมณ ! ทานเขาใจวาอยางไร : พราหมณพวกเดยวเทาน นหรอ ทสมควรจะถอเกลยวผาสาหรบการอาบ ไปสแมนา และขดสตวใหสะอาด? กษตรย ไมควรหรอ? เวสสไมควรหรอ? สทรไมควรหรอ?

“ขาแตพระโคดมผเจรญ! ขอนนหามได. กษตรยกสมควร เวสสกสมควรสทรกสมควร คนทงปวงสมควรถอเอาเกลยวผาสาหรบการอาบไปสแมนาและขดสตวใหสะอาดดวยกนทงนน”.

อยางเดยวกนแหละพราหมณ! กลบตรออกบวชจากสกลกษตรยกตาม จากสกลพราหมณกตามจากสกลเวสสกตาม จากสกลสทรกตาม และไดอาศยธรรม และวนยอนตถาคตประกาศแลว เปนผเวนจากปาณาตบาต ฯลฯ (เปนตน กระทงม สมมาทฏฐเปนทสด)ไดแลว ยอมประสบความสาเรจเปนความปลมใจจากผลแหงกศล ธรรม อนเปนเครองนาสตวออกจากทกขได ทงนน.

พราหมณ ! ทานเขาใจวาอยางไรในเรองน, คอขตตยราชาผไ ด มรธาภเษกแลว รบสงใหประชมบรษจานวนหลายรอย มชาตสกลตางกน โดย ทรงบงคบวา “มาเถดทานทงหลาย ! ทานผใดเกดจากสกลกษตรย สกลพราหมณ และสกลทเกยวเนองกบราชสกล ทานผนนจงถอเอาไมสากะ หรอไมสาละ หรอ ไมสลฬะ หรอไมปทมกะ หรอไมจนทนะ (อยางใดอยางหนง) มาทาไมสไฟอนบน แลวจงสใหเกดไฟทาเตโชธาตใหปรากฏ. สวนทานผใดเกดแลวจากสกลจณฑาล สกลพวกพราน สกลจกสาน สกลทารถ สกลเทหยากเยอ ทานเหลานนจงถอเอา ไมรางอาหารสนข ไมรางอาหารสกร ไมรางยอมผา หรอทอนไมละหง (อยางใดอยางหนง) มาทาไมสไฟอนบน แลวจงสใหเกดไฟ ทาเตโชธาตใหปรากฏเถด” ดงน.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๒๓

พราหมณ ! ทานเขาใจวาอยางไร : ไฟท เกดข นจากไมสไฟท ทาดวยไมสากะ หรอไมสาละ หรอไมสละฬะ ไมปทมกะ หรอไมจ นทนะของพวกท เก ดจาก สกลกษตรย พราหมณ หรอสกลทเก ยวเน องกบราชสกล น น เปนไฟท มเปลว มส มรศม และใชทากจตาง ๆ ทตองการทาเนองดวยไฟได; สวนไฟทเกดจากไม รางอาหารสนข ไมรางอาหารสกร ไมรางยอมผา ไมละห ง ของพวกท เกดจาก สกลจณฑาล สกลพวกพราน สกลจกสาน สกลทารถ สกลเทหยากเยอนน เปน ไฟท ไม ม เปลว ไมม ส ไมม ร ศม และไมอาจใชทากจตางๆ ท ต องทาด วย ไฟได เชนนนหรอ ?

“พระโคดมผเจรญ ! ขอนนหามได.” พราหมณ อยางเดยวกนนนแหละ ! กลบตรออกบวชจากสกลกษตรย

กตาม สกลพราหมณกตาม สกลเวสสกตาม สกลสทรกตาม และไดอาศยธรรม และวนยอนตถาคตประกาศแลว เปนผเวนจากปาณาตบาต ฯลฯ (เปนตน กระท ง มสมมาทฏฐเปนท สด) ไดแลว ยอมประสบความสาเรจ เปนความปลมใจจากผล แหงกศลธรรมอนเปนเครองนาสตวออกจากทกขได ทงนน.

(ข. เกยวกบสาวกของพระองค ๑๕ เรอง) ทรงบรหารสงฆ จานวนรอย ๑

ภกษ ท.! เมอมนษยทงหลายมอาย (ยดยาวออกถง) แปดหมนป,

พระผ ม พระภาคนามว า เมตเตยยะ จกบง เก ดข นในโลก เป นพระอรหนต ตรสรชอบเอง สมบรณดวยวชชาและจรณะ ดาเนนไปด ร แจงโลก เปนผ ฝ ก บร ษท ควรฝก ไมมใครย งไปกวา เปนผ เบกบาน จาแนกธรรมส งสอนสตว เชนเดยวกบเราในบดน.

๑ . บาล จกกวตตสตร ปา. ท. ๑๑/๘๓/๔๘. ตรสแกภกษทงหลาย ทแควนมคธ.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๒๔

พระผมพระภาคเจาเมยเตยยะนน จกทาใหแจงซงโลกน พรอมท ง เทวโลก มารโลกพรหมโลก หม ส ตวพรอมท งสมณพราหมณ เทวดาพรอมทง มนษย ดวยพระปญญาอนย งเอง แลวประกาศใหผ อ นร ด วย, เชนเดยวกบเรา ในบดน.

พระผมพระภาคเจาเมยเตยยะนน จกแสดงธรรมไพเราะในเบ องตน ทามกลาง เบ องปลาย ,จกประกาศพรหมจรรย พรอมท งอรรถะ พยญชนะ บรสทธบรบรณสนเชง, เชนเดยวกบเราในบดน.

พระผ ม พระภาคเจ า เมตเตยยะน น จ กบร หารภ กษ สงฆ จา นวน พ น เ ป น อ เ นก ( ห ล า ยพ น ) , เ ช น เ ด ย ว ก บ เ ร า ในบ ดน บร ห า รภ กษ ส งฆ จานวนรอยเปนเอนก (คอหลายรอย) อย. ๑

ทรงรบรองภกษแตบางรป วาเปนคนของพระองค ๒ ภกษ ท. ! ภกษเหลาใดเปนคนหลอกลวง กระดาง พดพลาม

ยกตวจองหอง ใจฟ ง เฟอ ภกษเหลาน นไมใชเปนคนของเรา . ภกษ ท . ! ภกษเหลานนไดออกไปนอกธรรมวนยน เสยแลว ยอมไมถงความเจรญงอกงาม ไพบลย ในธรรมวนยนไดเลย.

ภกษ ท. ! ภกษเหลาใด ไมเปนคนหลอกลวง ไมพดพลาม มปญญา เป น เคร อ งทรงต ว ไม ก ระด า ง ใจคอม นคงด . ภกษ เหล าน นช อ ว า เป น คนของเรา.ภกษ ท.! ภกษเหลานนไมไดออกไปนอกธรรมวนยน และยอม เจรญงอกงามไพบลยในธรรมวนยน.

๑. เปนเครองวดวา พระอรหนตในศาสนาน จกมมากนอยเทาใด, โดยประมาณ

๒. บาล จตกก. อ. ๒๑/๓๓/๒๖. ตรสแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน

๒๒๕

ทรงมศษยทงทดอ และไมดอ ๑

อทาย ! ในธรรมวนยน เหลาโมฆบรษบางพวก เมอเรากลาวอยวา “พวกทานจงละความช วอนน เสย”, กกลาวอยางน วา “ทาไมกะความชวชนดน ซ ง เปนของเล กนอยตาต อย , พระสมณะน ขด เกลาเก นไปแลวละ ” ดงน . โมฆบรษเหลานน ไมละความชวนนดวย และทงตงไวซงความเคยดแคนในเราดวย ในภกษท งหลายผ ร กการศกษาดวย . อทาย! ความช วอนน น ของโมฆบร ษ เหลาน น ยอมเปนเคร องผ กร ดท ม กาล ง ม นคง เหนยวแนน ไมร จ กผเป อย เปนเหมอนทอนไมแกนแขง, ฉะนน.

อทาย ! สวนวากลบตรบางพวก ในธรรมวนยน, เมอเรากลาวอย ว า “พวกทานจงละความชวอนนเสย”, กกลาวอยางนวา “ทาไมจะตองใหวากลาว ดวยความชวชนดน ซงเปนของเลกนอยตาตอยซงพระผมพระภาคของพวกเรา กลาวการละ กลาวการสลดคนไวแลว ดวยเลา” ดงน . กลบตรเหลาน น กละความชวนนเสย และทงไมตงไวซงความเคยดแคนในเราดวย ในภกษทงหลาย ผใครตอสกขาดวย. กลบตรเหลานน ละความชวนนแลว เปนผขวนขวายนอย มขนตกราบ (คอไมตองขนพองเพราะความกลว) มชวตอย ดวยของทผ อ นให มจต เหมอนเนอ (คอถกตครงหนงแลวยอมไมเปดโอกาสใหถกตอก) อย.อทาย ! ความชวอนนน ของกลบตรเหลานน ยอมเปนเครองผกรดทไมมกาลง หยอนกาลง ผเปอยไมม แกนแขง, ฉะนน.

๑. บาล ลฑกโกปมสตร ม.ม. ๑๓/๑๘๑/๑๗๗. ตรสแกพระอทาย ทอาปณนคม แควนองคตตราปะ

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๒๖

สาวกของพระองคหลดพนเพราะพจารณาความเปน อนตตาในเบญจขนธ ๑

พระโคดมผเจรญ ! ดวยการปฏบตอยางไร สาวกของพระโคดมจงจะไดชอวาเปนผปฏบต ตามคาสอน ปฏบตตรงตอโอวาท ขามพนความสงสยไปได ไมตองเท ยวถามใครวาน อยางไร นอยางไรมความกลาหาญ ไมตองเชอตามบคคลอนในคาสอนแหงศาสดาตน ?

อคคเวสนะ ! สาวกของเรา ในศาสนาน พจารณาเหนดวยปญญา อนชอบ ตรงตามทเปนจรงอยางนวา รป...เวทนา...สญญา...สงขาร...วญญาณ๒ อยางใดอยางหนงกตาม ทงทลวงไปแลว ทงทยงไมมา ทงทเกดอยในบดนกตาม ทเปนภายในกตาม ภายนอกกตาม หยาบกตาม ละเอยดกตาม เลวกตามดกตาม ในทไกลกตาม ในทใกลกตาม ทงหมดนน เปนแตสกวา รป...เวทนา...สญญา ...สงขาร...วญญาณ, นนไมใชของเรา, ไมใชเปนเรา, ไมใชอตตาของเรา ดงน.

อคคเวสนะ ! ดวยการปฏบตเพยงเทาน สาวกของเรายอมไดชอวา เปนผ ปฏบตตามคาสอนเปนผ ปฏบตตรงตอโอวาท ขามพนความสงสยไปได ไมตองเทยวถามใครวานอยางไร นอยางไร มความกลาหาญ ไมตองเช อตาม บคคลอนในคาสอนแหงศาสดาตน ดงน.

สาวกของพระองคเสยชพไมเสยศล๓ ภกษ ท.! เช นเด ยวกบท มหาสมทร ยอมมนาหยดอย ท ระดบใด

ระดบหนงเปนธรรมดา หากลนฝงไปไม นฉนใด; ภกษ ท.! เราบญญตสกขาบท

๑. บาล จฬสจจกสตร ม.ม. ๑๒/๔๓๓/๔๐๑. ตรสแกนครนถสจจกะ, ทปามหาวน ใกลเมองเวสาล. ๒. ในบาลแยกกลาวทละอยาง ความเหมอนกนทงหาอยาง, ในทนกลาวรวม. ๓. บาล โสณวรรค อ.ข. ๒๕/๑๕๕/๑๑๘. ตรสแกภกษ ท. ทบพพาราม ใกลเมองสาวตถ.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๒๗

ใด ๆ แกสาวกท งหลายของเราแลว สาวกท งหลายของเรายอมไมกาว ลวงสกขาบทนน ๆ แมจะตองเสยชวต.

ภกษ ท.! ขอทเราบญญตสกขาบทใด ๆ แกสาวกทงหลายของเราแลว สาวกทงหลายของเรายอมไมกาวลวงสกขาบทนน ๆ แมจะตองเสยชวต นนแลเปนสงนาอศจรรย ไมนาจะมได เปนสงทสองในธรรมวนยน, ซงเมอภกษทงหลายไดเหนแลวๆ ซงขอน ยอมเกดความพอใจอยางยงในธรรมวนยน.

ทรงขอใหสาวกเปนธรรมทายาท อยาเปนอามสทายาท๑

ภกษ ท . ! เธอท งหลายจงเปนธรรมทายาท (คอรบมรดกธรรม )

ของเราเถด, อยาเปนอามสทายาท (คอรบมรดกสงของ) เลย. ความเปนหวง ขอ ง เ ร า ใ น เ ธ อท ง ห ล าย มอ ย ว า “ทาอยา ง ไ ร เสย สาวกท ง หลาย ของเรากคงจะเปนธรรมทายาท, ไมเปนอามสทายาท” ดงน.

ภกษ ท.! ถาพวกเธอเปนอามสทายาทไมเปนธรรมทายาทของเราแลว, เธอท งหลายก จะถ ก เขาตราหน าว า “สาวกท งหลายของพระศาสดา เป น อามสทายาทอย โดยปรกต หาไดเปนธรรมทายาทไมเลย” ดงน . แมเราเอง กจะถกเขาพากนโทษวา “สาวกทงหลายของพระศาสดา ลวนแตเปนอามสทายาท กนเปนปรกตหาไดเปนธรรมทายาทไมเลย” ดงน.

๑. บาล ธมมทายาทสตร ม.ม. ๑๒/๒๑/๒๑. ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔

๒๒๘

ภกษ ท. ! ถาพวกเธอพากนเปนธรรมทายาทของเรา และไมเปน อามสทายาทแลวไซร, เธอทงหลายกจะไดรบการยกยองวา “สาวกของพระศาสดา ลวนแตเปนธรรมทายาทกนอยโดยปรกต หาไดเปนอามสทายาทไม” ดงน . แมเราเอง กจะไดรบการยกยองวา “สาวกของพระศาสดา ลวนแตพากนเปนธรรม ทายาทงนน หาไดเปนอามสทายาทไมเลย” ดงนดวยเหมอนกน.

ภกษ ท . ! เพราะฉะน น ในเร องน เธอท งหลายจงพากนเปน

ธรรมทายาทของเราเถดอยาไดเปนอามสทายาทเลย. ความเปนหวงของเรา ในเธอทงหลายมอยวา “ทาอยางไรเสยสาวกทงหลายของเรา จงเปนผ เปนธรรมทายาทเถด อยาไดเปนอามสทายาทเลย” ดงน.

ทรงถอวา ภกษสาวกทกวรรณะ เปนสมณสากยปตตยะ โดยเสมอกน๑

ภกษ ท . ! เชนเดยวกบท แมนาใหญ ๆ เชนแมนาคงคา ยมนา อจรวต สรภ มห, แมนาท งหมดน คร นไหลไปถงมหาสมทรแลว ยอมทง ชอเดมของตน ยอมถงการเรยกชอใหมวา “มหาสมทร”เหมอนกนหมดฉนใด, ภกษ ท. ! วรรณะทงสน กอยางเดยวกน จะเปนกษตรย พราหมณ เวสส หรอ สทท กตาม, เมอคนเหลานน ออกบวชในธรรมวนยทตถาคตประกาศแลวยอม ละท งช อเดม ช อสกลเดมของตนส น ยอมถงการเร ยกช อใหมวา “พวก สมณสากยปตตยะ เหมอนกนหมดโดยแท”. ขอทถงการเรยกชอใหมวา “สมณะ

๑. บาล โสณวรรค อ.ข. ๒๕/๑๕๗/๑๑๘. ตรสแกภกษทงหลาย ทบพพาราม ใกลเมองสาวตถ.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๒๙

สากยปตตยะ ” เสมอกนหมดน แล เปนส งท น าอ ศจรรย ไมนาจะเปนได เปนส งท ๔ในธรรมวนยน, ซงเมอภกษทงหลายเหนแลว ๆ ซงขอน ยอมเกด ความพอใจอยางยง ในธรรมวนยน.

ทรงมคณะสาวกซงมปาฏหารย ๑ พราหมณ! ปาฏหารย ๓ อยางมอย. ๓ อยางคออะไรบาง ? คอ

อทธปาฏหารยอาเทสนาปาฏหารย อนสาสนปาฏหารย. พราหมณ ! อทธปาฏหารยเปนอยางไร? คอคนบางคนในโลกน

กระทาอทธวธมอยางตาง ๆ: ผเดยวแปลงรปเปนหลายคน หลายคนเปนคนเดยว, ทาทกาบงใหเปนทแจง ทาทแจงใหเปนทกาบง, ไปไดไมขดของ ผานทะลฝา ทะลกาแพง ทะลภเขา ดจไปในอากาศวาง ๆ, ผดขนและดาลงในแผนดนได เหมอนในนา, เดนไปไดเหนอนา เหมอนเดนบนแผนดน, ไปไดในอากาศ เหมอนนกมปก ทงทยงน งสมาธค บลลงก, ลบคลาพระจนทรและพระอาทตย อนมฤทธอานภาพมาก ไดดวยฝามอ, และแสดงอานาจทางกายเปนไปตลอดถง พรหมโลกได. พราหมณ ! นแล อทธปาฏหารย.

พราหมณ ! อาเทสนาปาฏหารยเปนอยางไร ? คอคนบางคนในโลกน โดยอาศยนมต ยอมทายใจคนวา “ใจของทานเปนอยางน, ใจของทานมประการ อยางน, ความคดของทานมอยดวยอาการอยางน ๆ”, แมเขาทายมากเทาไร กถกหมดไมมผดเลย. บางคนฟงเสยงของมนษยหรอของอมนษยหรอของเทวดา

๑. บาล ตก. อ. ๒๐/๒๑๗/๕๐๐. ตรสแกสงคารวพราหมณ, ณ ทแหงหนง

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๓๐

แลวทายใจคนวา “ใจของทานเปนอยางน, ใจของทานมประการอยางน, ความคด ของทานมอยดวยอาการอยางน ๆ”, แมเขาทายมากเทาไร กถกหมดไมมผดเลย. บางคนฟงเสยงแหงวตกวจารของบคคลทกาลงวตกวจารอย แลวทายใจคนวา “ใจของทานเปนอยางน, ใจของทาน มประการอยางน, ความคดของทาน มอยดวยอาการอยางน ๆ”. แมเขาทายมากเทาไร กถกหมดไมมผดเลย. บางคน กาหนดใจของผเขาสมาธอนไมมวตกวจาร ดวยใจของตนแลวรวา “มโนสงขาร อนทานผนตงไวเชนใด, ในลาดบแหงจตน จกเกดวตกชอโนน” ดงน, แมเขา ทายมากเทาไรกถกหมด ไมมผดเลย. พราหมณ ! นแล อาเทสนาปาฏหารย.

พราหมณ ! อนสาสนปาฏหารยเปนอยางไร ? คอคนบางคนยอมทา

การพราสอนวา “ทานทงหลายจงตรกอยางน ๆ อยาตรกอยางนน ๆ, จงทาในใจ อยางน ๆ อยาทาในใจอยางนน ๆ, จงเวนสงนๆเสย, จงทาสงน ๆ อยเปนประจา” ดงน. พราหมณ ! นแล อนสาสนปาฏหารย.

พราหมณทลถามวา “ขาแตพระโคดมผเจรญ ! เวนพระโคดมเสย, ภกษอนสกรปหนง ซงเปนผประกอบดวยปาฏหารยสามน มอยหรอ ?

พราหมณ ! มไมใชรอยเดยว ไมใชสองรอย ไมใชสามรอย ไมใช สรอย ไมใชหารอย มมากกวานนอกทประกอบดวยปาฏหารยสามน.

“ขาแตพระโคดมผเจรญ ! กเดยวน ภกษเหลานนอยทไหนเลา?” พราหมณ ! อยในภกษสงฆหมนเอง.

ทรงเปนพเลยงใหแกสาวก ชวระยะจาเปน๑

ภกษ ท.! เปรยบเหมอนเดกทยงออน ยงไดแตนอนหงาย เมอ

๑. บาล ปจ. อ. ๒๒/๖/๗. ตรสแกภกษทงหลาย

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๓๑

พเลยงเผลอ ไดควาชนไมหรอเศษกระเบองกลนเขาไป พเลยงเหนแลวกจะพยายาม หาวธเอาออกโดยเรว, เมอเอาออกไมไดโดยงาย กจะประคองศรษะเดกดวย มอซาย งอนวมอขวาลวงลงไปเกยวขนมา แมวาจะถงโลหตออกกตองทา, ขอน เพราะเหตไรเลา ? เพราะเหตวา แมเดกนน จะไดรบความเจบปวดกจรง แต พเลยง ทหวงการปลอดภยแกเดก หวงจะชวยเหลอเดก มความเอนดเดก กตอง ทาเชนนน เพราะความเอนดนนเอง. ครนเดกนนเตบโตขน มความร เดยงสาพอควรแลว พเลยงกปลอยมอไมจาจจาไชในเดกนนเกนไป ดวยคดวา บดนเดกนคมครองตวเองไดแลว ไมอาจจะไรเดยงสาอกแลวดงน, ขอนฉนใด.

ภกษ ท. ! ขอนกเชนนน : ตราบใดทภกษยงมไดทากจในกศลธรรม ทงหลายอนตนจะตองทาดวยศรทธา ดวยหร ดวยโอตตปปะ ดวยวรยะ และ ดวยปญญา, ตราบนน เรายงจะตองตามคมครองภกษนน. แตเมอใดภกษนน ไดทากจในกศลธรรมทงหลาย อนตนจะตองทาดวยศรทธา ดวยหร ดวยโอตตปปะ ดวยวรยะ ดวยปญญา สาเรจแลว เรากหมดหวงในภกษนน โดยคดวา บดน ภกษนคมครองตนเองไดแลว ไมอาจจะประพฤตหละหลวมอกตอไปแลว. ดงน.

ทรงมพระสารบตรเปนผรองลาดบ๑

เสละ ! เราเปนพระราชาผธรรมราชา ไมมราชาอนยงไปกวา เรายอม ประกาศธรรมจกรใหเปนไปโดยธรรม เปนจกรทใคร ๆ จะตานทานใหหมนกลบ มได.

๑. บาล เสลสตร ม.ม. ๑๓/๕๕๔/๖๐๙, ตรสแกเสลพราหมณ ทราวปาแหงอาปณนคมแขวงองคตตราปะ.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๓๒

“ขาแตพระโคดม ! พระองคปฏญญาวาเปนสมพทธะ เปนธรรมราชา ไมมราชาอนยงกวา. กลาวอยวา “เรายอมประกาศธรรมจกรใหเปนไปโดยธรรม” ดงน, กใครเลาหนอเปนเสนาบดของพระองค เปนผรองลาดบของศาสดา? ใครยอมประกาศตามไดซงธรรมจกรทพระองคประกาศแลว?”เสล - พราหมณ ทลถาม.

เสละ ! สารบตรเปนผรองลาดบตถาคต ยอมประกาศตามเราได ซง อนตตรธรรมจกร อนเราประกาศแลว. พราหมณ ! สงทควรรเราไดรแลว, สงควรทาใหเจรญ เราไดทาใหเจรญแลว,สงควรละ เราไดละแลว เพราะเหตนน เราจงเปน “พทธะ”. ทานจงหมดความกงขาในเรา จงวางใจเราเถด พราหมณ ! การไดพบเหนพระสมพทธเจาเนอง ๆ นน ยอมเปนของยาก : ทานเหลานนเปน ผทยากทจะปรากฏขนเนอง ๆ ในโลก. พราหมณ ! เราเปนสมพทธะผถอนลกศร (คอความทกขอนเสยบแทงสตว) อยางไมมใครยงกวา, เราเปนพรหม ไมมใคร เทยบได, เปนผเหยยบยาเสยซงมารและเสนามาร ทาศตรหมอมตรทงสน ใหอยในอานาจไดแลว เปนผไมมภยแตทไหน ๆ บนเทงอย.

ทรงมพระสารบตรเปนผประกาศธรรมจกร เสมอดวยพระองค๑

ภกษ ท. ! โอรสแหงพระเจาจกรพรรด ทเปนเชฏฐโอรส (หวป) เปนผประกอบดวยองคคณ ๕ ประการแลว ยอมสามารถหมนจกรทบดาหมนแลว ใหหมนไปตามไดโดยธรรมแท. และท งจกรน น เปนจกรท มนษยดวยกน ผเปนขาศกมอาจตานทานใหหมนกลบไดดวยมอ . องคคณ ๕ ประการ นนอยางไรเลา ? องคคณ ๕ ประการ คอ เชฏฐโอรสแหงพระเจาจกรพรรดนน

๑. บาล ปจ. อ. ๒๒/๑๖๗/๑๓๒. ตรสแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๓๓

เปนผ ร จ กเหต ร จ กผล ร จ กประมาณ ร จ กกาล ร จ กบรษท . ภกษ ท . ! เชฏฐโอรสของพระเจาจกรพรรด ประกอบดวยองคคณ ๕ ประการ เหลานแล จงสามารถหมนจกรทบดาหมนแลว ใหหมนไปตามไดโดยธรรมและทงเปนจกร ทใคร ๆ ผเปนมนษยดวยกน ทเปนขาศก มอาจตานทานใหหมนกลบไดดวยมอ.

ภกษ ท. ! ฉนใดกฉนนน: สารบตรกเปนผประกอบดวยคณธรรม ๕ ประการ จงสามารถยงธรรมจกรอนไมมจกรอนยงกวา อนตถาคตหมน ไปแลว ใหหมนไปตามไดโดยชอบแท, และทงจกรน น เปนจกรท สมณะ หรอพราหมณ หรอเทวดา มาร พรหม หรอใคร ๆ ในโลก ไมสามารถ ตานทานใหหมนกลบได. ภกษ ท. ! สารบตรเปนผร จกเหต ร จกผล ร จก ประมาณ ร จกกาล ร จกบรษท. ภกษ ท. ! สารบตรประกอบดวยคณธรรม ๕ ประการเหลานแล จงสามารถหมนธรรมจกร อนไมมจกรอนยงกวา ทตถาคต หมนไปแลว ใหหมนไปตามไดโดยชอบแท, และทงเปนจกรท สมณะ หรอ พราหมณ เทวดา มาร พรหมหรอใคร ๆ ในโลก ไมสามารถตานทาน ใหหมนกลบได.

มหาเถระผมสมาบต และอภญญาเทยมพระองค ๑

ภกษ ท. ! เราหวงเพยงใด กยอมสงดจากกามและอกศลธรรมทงหลาย

แลวเขาถงฌานท ๑ มวตกวจาร มปตและสขอนเกดจากวเวกแลว และอยได ตลอดกาลเพยงนน. ภกษ ท. ! แมกสสปะ(กดจกน) เธอหวงเพยงใด

๑. บาล กสสปสยตต นทาน. ส. ๑๖/๒๔๘/๔๙๗. ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๓๔

กยอมสงดจากกามและอกศลธรรมทงหลาย แลวเขาถงฌานท ๑ มวตกวจาร มปต และสขอนเกดแตวเวกแลว และอยได ตลอดกาลเพยงนน.

ภกษ ท. ! เราหวงเพยงใด, กยอม...ฯลฯ... เขาถงฌานท ๒,... ฯลฯ ฌานท ๓ , . . .ฯลฯ ฌานท ๔ , . . .ฯลฯ อากาสานญจายตนฌาน , . . . วญญาณญจายตนฌาน, ...อากญจญญายตนฌาน,เนวสญญานาสญญายตนฌาน , . . .ฯลฯ สญญาเวทยตนโรธ แลวแลอย ได ตลอดกาลเพยงน น .๑ ภกษ ท . ! แมกสสปะ (กดจกน) เธอหวงเพยงใด กยอม...ฯลฯ...เขาถงฌานท ๒... ท ๓... ท ๔...อากาสานญจายตนฌาน ...วญญาณญจายตนฌาน ...อากญจญญายตนฌาน... เนวสญญานาสญญายตนฌาน.สญญาเวทยตนโรธ แลวแลอยไดตลอดกาลเพยงนน.

(ตอจากน ตรสอภญญาหก คอ อทธวธ ทพพโสต เจโตปรยญาณ ปพเพนวาสานสสตญาณ

จตปปาตญาณ และอาสวกขยญาณ วา พระมหากสสป สามารถเทาเทยมพระองคโดยทานองเดยวกนอก. สวนคาอธบายของอภญญาเหลาน คนดไดตามชออภญญานน ๆ จากตอนวาดวยการตรสรในภาค ๒ ของ เร องน หรอจากะรรมวภาคปรเฉท ๒, ในท น ไมตองการกลาวใจความสวนน นอกจากสวนท พระมหากสสปมสมาบต และอภญญาเทยมกบพระองคเทานน)

สวนทสาวกเขมงวดกวาพระองค๒ อทาย! สาวกของเรา ฉนอาหารเพยงโกสะหนงบาง (โกสะ - ขนจอก

ขนาดเลก ) คร งโกสะบาง เทาผลมะตมบาง เทาคร งผลมะตมบาง กมอย . สวนเรา, อทาย ! บางคราวฉนเตมบาตรเสมอของปากบาง ยงขนไปกวาบาง...

๑. ทละเปยยาล หมายความวา ตรสทละอยาง โดยทานองเดยวกน. สวนคาอธบายของฌานเหลานน เหมอนกบทกลาวไวแลวในเรองอน ในตอนตน, หรอในหนงสอธรรมวภาคปรเฉท ๒. ๒. บาล มหาสกลทายสตร ม.ม. ๑๓/๓๑๘/๓๒๔. ตรสแกปรพพาชก ชอสกลทาย.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน

๒๓๕

อทาย ! สาวกของเรา ถอผาบงสก ล ทรงจวรเศราหมอง . เธอ เหลาน น เกบผสมผาชายขาด จากปาชาบาง จากกองขยะบาง จากทเขาท ง ตามตลาดบาง ทาเปนผาสงฆาฏ (ผาคลมนอก) แลวทรงไว กมอย. สวนเราเอง, อทาย ! บางคราว กครองจวร ทพวกคหบดถวาย มเนอนมละเอยด...

อทาย ! สาวกของเรา ถอบณฑบาตเปนวตร เทยวไปตามลาดบตรอก เปนวตร ยนดแตในภตตอ นมอย เพ อภกษตามธรรมดา , เม อเท ยวไปตาม ระวางเรอน แมมผเชอเชญดวยอาสนะ (ฉนบนเรอน) กไมยนดรบ, กมอย. สวนเราเอง, อทาย ! ในบางคราว ฉนขาวสกแหงขาวสาลไมดาเลย มแกงกบเปนอนมาก...

อทาย ! สาวกของเรา ถออยโคนไมเปนวตร, อยกลางแจงเปนวตร กมอย . เธอเหลาน นไมเขาส ท มงท บงเลย ต ง ๘ เดอน (ในปหน ง), สวนเรา เอง, อทาย ! บางคราวอย อาศยในเรอนมยอด อนเขาฉาบทาท งข นและลง มหนาตางปดได มลมมดชด ปราศจากลม..

อทาย ! สาวกของเราผอยปาเปนวตร ถอเอาปาเปนเสนาสนะอนสงด, เธอมาส ทามกลางสงฆทกก งเดอน เพ อฟงปาตโมกขเทาน น , สวนเราเอง , อทาย! ในบางคราว อย เกล อนกลนดวยหม ภกษ ภกษณ อบาสกอบาสกา พระราชา อามาตยของพระราชา เดยรถย และสาวกของเดยรถย...

อทาย ! ถาสาวกของเรา จะสกการะเคารพ นบถอบชาเรา แลว เข ามาอาศยเราอย เพราะคดวา พระสมณโคดม เปนผ ฉ นอาหารนอย ( . . . เปนตน) แลวไซร, อทาย ! สาวกของเรา เหลาท มอาหารเพยงโกสะหนง ( เ ป น ต น ) กจะ ไมส กการะ เคารพ นบถอ บชา เ ร าแล ว อาศย เ ร าอย เพราะเหตน…๑

๑. ในทน ไมไดหมายความวา ใหสาวกคลายความบากบนในปฏปทานนๆ, เปนแตทรง เปรยบเทยบใหปรพพาชกผ น นเหนวา สาวกไมไดมาอย อาศยพระศาสดา เพราะพระศาสดา มอาหารนอยเปนตน ดงทปรพพาชกผนเขาใจ. แตทพระสาวกมาอาศยพระองค กเพราะเหน

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔

๒๓๖

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๓๖

เหตททาใหมผมาเปนสาวกของพระองค ๑ อทาย ! ม เหตหาอยาง ททาใหสาวกสกการะเคารพนบถอบชา

แลวมาอยอาศยเรา.หาอยางอะไรบาง ? อทาย ! สาวกของเราพอใจเรา ในเพราะอธศล วา พระสมณโคดม

ประกอบดวยศลขนธอยางยง, ฯลฯ นเปนขอท ๑. อทาย ! สาวกของเราพอใจเรา ในเพราะปญญาเครองร เครองเหน

อนกาวไปไดแลวอยางยง วา พระสมณโคดม เมอพระองครอยจรง ๆ จงจะกลาววา “เราร”, เมอพระองคเหนอยจรง ๆ จงจะกลาววา “เราเหน”, พระสมณโคดม แสดงธรรมเพ อความร ย ง ไมใชเพ อความไมร ย ง, พระสมณโคดมแสดงธรรม ม เหต ผล ไม ใช ไม ม เหต ผล , พระสมณโคดม แสดงธรรมประกอบด วย ปาฏหารย (คอความนาอศจรรยจนฟงเพลน) ไมใชไมประกอบดวยปาฏหารย, ฯลฯ นเปนขอท ๒.

อทาย! สาวกของเราพอใจเรา ในเพราะอธปญญา วา พระสมณโคดม ประกอบดวยปญญาขนธอยางย ง . และขอท จะมว า พระองคจ กไมเหนแนว สาหรบคาตรสตอไปขางหนา, หรอพระองคจกไมอาจขมใหราบคาบโดยถกตอง ซงวาจาอนเปนขาศก นนไมเปนฐานะทจะมขนไดเลย, ฯลฯ นเปนขอท ๓.

ความเปนนยยานกะของธรรมทพระองคตรสแลว เปนตน ตางหาก.มทแสดงไวอยางชดเจนวา บางคราว พระองคทรงถอธดงคเหลานอยางเครงครดกม. แตบางสมยจาเปนตองละธดงคบางอยาง ไปทรงทา หนาทพระพทธเจาเทานน, ไมไดบงวา ธดงคของพระองคท เคยทรงมาแลวเลวกวาของสาวก. พระมหากสสปเปนตน ทถอธดงคตลอดชวต กเพอใหเปนตวอยางแกภกษทบวชตาม และทานไมตอง ทาหนาทของพระพทธเจา จงมโอกาสกวาพระองค. --- ผรวบรวม --- ๑. บาล มหาสกลทายสตร ม.ม. ๑๓/๓๒๑/๓๒๙. ตรสแกปรพพาชก ชอสกลทาย.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๓๗

อทาย ! สาวกของเรา ถกความทกขใด หยงเอา หรอครอบงาเอาแลว ยอมเขาไปถามเราถงความจรงอนประเสรฐ คอ ทกข, ถงความจรงอนประเสรฐ คอ เหตใหเกดทกข, ถงความจรงอนประเสรฐ คอ ความดบทกขเสยได และ ความจรงอนประเสรฐ คอ หนทางใหถงความดบทกข นน. เราถกถามแลว กพยากรณใหแกพวกเธอ ทาจตของพวกเธอใหช มช น ดวยการพยากรณ ปญหาให, ฯลฯ นเปนขอท ๔.

อทาย! ขอปฏบตเปนสงทเราบอกแลวแกสาวก ท. สาวก ท. ของเรา ปฏบตตามแลว ยอมทาสตปฏฐานทงส ใหเจรญได, คอภกษในศาสนานเปน ผมปรกตตามเหนกายในกาย, มปรกตตามเหนเวทนาในเวทนา ท., มปรกต ตามเหนจตในจต , มปรกตตามเหนธรรมในธรรม ท . มเพยรเผาบาป มความรตวทวพรอม มสต นาออกเสยซงอภชฌาและโทมนสในโลก (คอความยนด ยนราย อนเปนของประจาโลก),เพราะการปฏบตเชนนน สาวกของเราเปนอนมาก ไดบรรลแลวซง อภญญาโวสานบารม (คออรหตตผล) แลวแลอย. (ตอนนตรสยดยาว จนตลอดโพธปกขยธรรม สมาบต และวชชาแปดดวย แตจะไมยกมาใสไวเพราะเกนตองการไป), ฯลฯนเปนขอท ๕.

อทาย! เหตหาอยางนแล ททาใหสาวกของเรา สกการะ เคารพ นบถอ บชาแลวอาศยเราอย.

(หาใชเพราะพระองคเปนผฉนอาหารนอย มธดงคตางๆ เปนตน ดงกลาวแลวในขอวาดวย สวนทสาวกเขมงวดกวาพระองค ขางตน นนไม).

ไมทรงทาอโบสถกบสาวกอกตอไป๑ มภกษอลชชปนอยในหมสงฆทกาลงจะทาอโบสถ. พระผมพระภาคเจาไมทรงทา

อโบสถ, จนพระโมคคลลานะคนตวภกษรปนนได บงคบดวยอาญาแหงสงฆ ใหออกไป

๑. บาล โสณวรรค อ. ข. ๒๕/๑๕๒/๑๑๖. ตรสแกภกษทงหลาย ทโรงอโบสถ ณ บพพาราม ใกลเมองสาวตถ.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๓๘

ถงสามครงกไมยอมออก จนตองดงแขนออกไปแลวกราบทลพระผมพระภาคเจาวา “ขาแตพระองคผเจรญ! บคคลนน ขาพระองคนาตวออกไปแลว. บรษทบรสทธแลว. ขอพระผมพระภาคเจาทรงแสดงปาตโมกข แกภกษทงหลายเถด” ดงน.

นาอศจรรย, โมคคลลานะ! ไมเคยมเลย, โมคคลลานะ! โมฆบรษ นนถงกบตองฉดแขนจงยอมออกไป.

ภกษ ท . ! บดน จา เดมแตน ไป เราไมทาอ โบสถ , ไมแสดง ปาตโมกข. ภกษ ท.! จาเดมแตบดนไป พวกทานทงหลายดวยกนจงทาอโบสถ, จงแสดงปาตโมกข.

ภกษ ท.! ไมใชโอกาส ไมใชฐานะเลย ทตถาคตจะพงทาอโบสถ

จะพงแสดงปาตโมกข ในบรษททไมบรสทธ.

(ค. เกยวกบความเปนอยสวนพระองค ๑๖ เรอง)

ไมทรงตดทายก ๑ อานนท! ตถาคตเกดขนในโลก เปนอรหนต ตรสรชอบเอง สมบรณ

ดวยวชชาและจรณะเปนผ ไปด ผ ร แจงโลก เปนสารถฝกคนควรฝกไดอยาง ไมมใครย งกวา เปนครของเทวดาและมนษยท งหลาย เปนผ เบกบานแลว จาแนกธรรมสงสอนสตว. ตถาคตนน เสพเสนาสนะอนสงด คอปาไม

๑. บาล มหาสญญตสตร อปร.ม. ๑๔/๒๔๓/๓๕๔. ตรสแกพระอานนท ทนโครธาราม กรงกบลพสด ในวหารของฆฏายสกกะ

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๓๙

โคน ไม ภ เ ข า ซอกห ว ย ทอ ง ถ า ปา ช า ปา ช ฏ ท แ จ ง ลอมฟา ง (อยางใดอยางหนง), เมอตถาคตนน หลกออกอยอยางนน ชาวนคมและชาวชนบท ทเปนพราหมณหรอคฤหบด ยอมเวยนตดตาม. เม อชาวนคมและชาวชนบท ท เป นพราหมณหร อคฤหบด ยอมเว ยนตดตาม ตถาคตยอมไมผ กใจใคร ไมถงความกาหนด ไมเวยนมาเพอความมกมาก...ฯลฯ...

อานนท! ครบางคนในโลกน ยอมเสพเสนาสนะสงด คอปาไม โคนไม ภเขา ซอกหวย ทองถา ปาชา ปาชฏ ทแจง ลอมฟาง (อยางใดอยางหนง), เม อครผ น น หลกออกอย อยางน น ชาวนคมและชาวชนบท ท เปนพราหมณ หรอคฤหบด ยอมเวยนตดตาม. ครผ น น, เม อชาวนคมและชาวชนบทท เปน พราหมณหรอคฤหบด เวยนตดตาม, กผกใจสยบ กถงความกาหนด กถง ความมกมาก. อานนท! น แหละเราเรยกวา อปททวะ ๑ สาหรบอาจารย. ส งอนเปนอกศลลามก เศราหมองพรอม เปนไปเพ อเกดใหม ประกอบดวย. ความกระวนกระวาย มทกขเปนผล ยอมกดทบครผนนไว. อานนท! อปททวะ สาหรบอาจารย เปนอยางนแล.

ทรงเสพเสนาสนะปาเรอยไป เพอใหเปนตวอยาง๒ พราหมณ! ทานอาจมความเหนอยางนกไดวา “ขณะนพระสมณโคดม

ยงมราคะ ยงมโทสะยงมโมหะ เปนแน, เพราะฉะน นจงไดเสพเสนาสนะปา อนเงยบสงด” ดงน.

พราหมณเอย! ทานไมพ งม ความเหนอยางน นเลย . พราหมณ!

เรามองเหนอยซงประโยชน ๒ ประการ จงเสพเสนาสนะปาอนเงยบสงด, คอ

๑. อปททวะ คออนตราย หรอเครองทาลาย. ๒. บาล ภยเภรวสตร ม.ม. ๑๒/๔๑/๕๑. ตรสแกชาณสโสณพราหมณ ทเชตวน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๔๐

เพ อความอย เปนสขทนตาเหน แกเราเองอยางหน ง และอกอยางหน ง เพออนเคราะหแกผ ท ตามมาภายหลง (จะมกาลงใจปฏบตในการเสพ เสนาสนะปาอนเงยบสงด) ดงน.

ทรงพอพระทยความสามคคเปนอยางยง๑

ภกษ ท.! ในทศใด ภกษทงหลาย เกดแตกราวกน เกดการ

วนวายกน ทะเลาะววาทกนทมแทงกนและกนอยดวยหอกปาก, ทศนน ไมเปนทศท ผาสกแกเราเลย แมแตเพยงนกถง จะตองกลาวทาไมถง เรองไปจนถงทนน. และเรายอมแนใจในเรองนนวา พวกเธอทงหลายทนน พากนละเลยธรรมะสามประการเสย แลวทาธรรมะอกสามประการใหเกดขน หนาแนน เปนแนแท. สามประการเหลาไหนเลา ทเธอพากนละเสย ? สามประการคอ ความตรกในอนหลกออกจากกาม ความตรกในอนไมพยาบาท และความตรกในอนไมเบยดเบยน. และสามประการเหลาไหนเลาทเธอพากน ทาใหเกดขนหนาแนน? สามประการคอ ความตรกไปในทางกาม ความตรก ไปในทางพยาบาท และความตรกไปในทางเบยดเบยน.

ภกษ ท.! ในทศใด ภกษทงหลายมความพรอมเพรยงกน

มความบนเทงตอกนและกน ไมทะเลาะววาทกน เขากนและกนได สนทเหมอนนานมกบนา มองดกนและกนดวยสายตาแหงความรกอย , ทศนน เปนทผาสกแกเรา แมตองเดนไป (อยางเหนดเหนอย) จะปวย กลาวไปไย ถงการทเพยงแตนกถง. และเรายอมแนใจในเรองนนวา

๑. บาล ตก. อ. ๒๐/๓๕๕/๕๖๔. ตรสแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๔๑

พวกเธอทงหลายทนน พากนละธรรมสามประการเสย แลวทาธรรมะอกสาม ประการใหเกดข นหนาแนน สามประการเหลาไหนเลา ท เธอพากนละเสย? สามประการคอ ความตรกไปในทางกาม ความตรกไปในทางพยาบาท และความ ตรกไปในทางเบยดเบยน. สามประการเหลาไหนเลา ทเธอพากนทาใหเกดขน หนาแนน? สามประการคอ ความตรกในอนหลกออกจากกาม ความตรกใน อนไมพยาบาท และความตรกในอนไมเบยดเบยน, ดงน.

ทรงมความสขยงกวามหาราช๑

พระโคดมผมอาย! พระเจาพมพสารราชาแหงมคธ มความอยเปนสข กวาพระสมณโคดม

หรอวาพระสมณโคดมมความอยเปนสขกวา? นครนถ ท.! ถาอยางนนเราขอถามกลบแกทานทงหลาย. ทานทงหลาย.

เหนวาควรตอบใหถกตองอยางไร กจงตอบอยางนนเถด, เราถามทานทงหลายวา ทานมความเหนอยางไร คอพระจาพมพสารราชาแหงมคธ สามารถทา กาย มใหหวนไหว ทาวาจาใหสงบเงยบ เสวยความสขอยางเดยวลวน อยตลอดเวลา๗ วน ๗ คน ไดหรอไม?

“พระโคดมผมอาย! ขอนนหามไดเลย.” นครนถ ท.! พระเจาพมพสาร ราชาแหงมคธ สามารถทากายมให

หวนไหว ทาวาจาใหสงบเงยบ เสวยความสขอยางเดยวลวน อยตลอดเวลา ๖วน ๖ คน, ..๕ วน ๕ คน, ..๔ วน ๔ คน,๓ วน ๓ คน, ..๒ วน ๒ คน, ..๑ วน ๑ คน, ไดหรอไม?

“พระโคดมผมอาย! ขอนนหามได.”

๑. บาล จฬทกขกขนธสตร ม.ม. ๑๒/๑๘๗/๒๒๐. ตรสเลาเรองททรงสนทนากบนครนถเรองน แกเจา มหานาม ทนโครธาราม ใกลกรงกบลพสด.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๔๒

นครนถ ท.! เราแล สามารถเพอทากายมใหหวนไหว ทาวาจา ใหสงบเงยบ เสวยความสขอยางเดยวลวน อยตลอดเวลา ๑ วน ๑ คน, หรอ ๒ วน ๒ คน, ..๓ วน ๓ คน, .. ๔ วน ๔ คน, ..๕ วน ๕ คน, ..๖ วน ๖ คน, .. หรอ ๗ วน ๗ คน เปนกาหนด ไดตามปรารถนา. นครนถ ท.!เมอเปนอยางน ทานทงหลายจะเขาใจอยางไร? พระเจาพมพสาร ราชาแหงมคธ มวหารธรรมเปนสขกวาเรา หรอวาเรามว หารธรรมเปนสข กวาพระเจาพมพสารราชาแหงมคธ?

“พระโคดมผมอาย! ถาเปนอยางน พระสมณโคดมเปนผมวหารธรรมเปนสขกวา”

ทรงฉนอาหารวนหนงหนเดยว ๑ ภกษ ท.! เรายอมฉนโภชนะแตในทนงแหงเดยว (คอฉนหนเดยว ลกขน

แลวไมฉนอกในวนนน). ภกษ ท.! เมอเราฉนโภชนะแตในทนงแหงเดยวอย ยอม ร ส กวาเปนผ ม อาพาธนอย มทกขนอยมความเบากายกะปร กะเปรา มกาลง และมความผาสกดวย.

ภกษ ท.! มาเถด แมพวกเธอทงหลาย กจงฉนโภชนะแตใน ทนงแหงเดยว. ภกษ ท.!พวกเธอทงหลาย เมอฉนอยซงโภชนะแตในทนง แหงเดยวจกรสกความทเปนผมอาพาธนอย มทกขนอยมความเบากาย กะปร กะเปรา มกาลงและมความผาสกดวยแล.

ทรงฉนอาหารหมดบาตรกม ๒ อทาย! ถาจะวา สาวกทงหลาย สกการะ เคารพ นบถอ บชาเรา

๑. บาล ภททาลสตร ม.ม. ๑๓/๑๖๓/๑๖๐. ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน. ๒. บาล มหาสกลทายสตร ม.ม. ๑๓/๓๑๘/๓๒๔. ตรสแกปรพพาชกชอสกลทาย ทปาสาหรบใหเหยอ แกนกยง ใกลกรงราชคฤห.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๔๓

แลวอาศยเราอย เพราะเหตท เธอเหลานนคดเหนวา พระสมณโคดมเปนผฉน อาหารนอย และทงมธรรมดากลาวสรรเสรญคณ ของความเปนผฉนอาหารนอย ดวยแลว; กยงมอย อทาย! คอสาวกของเรา บางเหลาทฉนอาหารเพยงขน นอยหนงบาง กงขนนอยบาง เทาผลมะตมบาง เทากงผลมะตมบาง. สวนเราเลา อทาย ! บางคราวฉนอาหารอนเตมบาตร เสมอปากบาง ลนกวานนบาง ดวย บาตรใบน.๑ เมอเปนเชนน สาวกพวกทมอาหารเพยงขนนอยหนงบาง กงขน นอยบาง เทาผลมะตมบาง เทากงผลมะตมบาง กหาพงสกการะ เคารพ นบถอ บชาเรา แลวอยอาศยดวยเรา โดยคดวาพระสมณโคดมเปนผมอาหารนอย และกลาว สรรเสรญความเปนผมอาหารนอยดงน ไดไม.

ทรงมการประทม อยางตถาคต ๒ ภกษ ท.! การนอนมสอยาง คอการนอนอยางเปรต, การนอน

อยางคนบรโภคกาม, การนอนอยางสหะ, การนอนอยางตถาคต. ภกษ ท.! การนอนอยางเปรตเปนอยางไรเลา? ภกษ ท.!

โดยมากพวกเปรตยอม นอนหงาย นเรยกวา การนอนอยางเปรต. ภกษ ท.! การนอนอยางคนบรโภคกามเปนอยางไรเลา? ภกษ ท. !

โดยมาก คนบรโภคกามยอม นอนตะแคงโดยขางเบองซาย นเรยกวา การนอน อยางคนบรโภคกาม.

๑. ขณะนเปนเวลาไปบณฑบาต ทรงถอบาตรตดพระหตถไป, แตแวะสนทนากนกอน. ๒. บาล จตกก. อ. ๒๑/๓๓๑/๒๔๖. ตรสแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๔๔

ภกษ ท.! การนอนอยางสหะเปนอยางไรเลา? ภกษ ท.! สหะ เปนพญาสตว ยอมสาเรจการนอนโดยขางเบองขวา เทาเหลอมเทา สอดหาง ไวทระหวางแหงขา. สหะนนครนตนขน ยอมชะเงอกายตอนหนาขนสงเกตกาย ตอนทาย ถาเหนความดนเคลอนทของกาย (ในขณะหลบ) ยอมมความเสยใจ เพราะขอนน. ถาไมเหน ยอมมความดใจ. นเรยกวา การนอนอยางสหะ.

ภกษ ท.! การนอนอยางตถาคตเปนอยางไรเลา? ภกษ ท.!

การนอนอยางตถาคตคอ ภกษในศาสนาน เพราะสงดแลวจากกาม ท. สงดแลว จากอกศลธรรม ท., ยอมเขาถงฌานท ๑ ซงมวตกวจาร มปตและสขอนเกด แตวเวกแลวแลอย. เพราะวตกวจารรางบไป เธอเขาถงฌานท ๒ อนเปน เครองผองใสแหงใจในภายใน สามารถใหสมาธผดขนเปนธรรมเอก ไมมวตกวจาร มแตปตและสขอนเกดแตสมาธแลวแลอย. เพราะปตจางหายไป เธอเปนผเพง เฉยอยได มสต มความรสกตวทวพรอม และไดเสวยสขดวยนามกาย เขาถงฌานท ๓ อนเปนฌานทพระอรยเจาทงหลาย กลาวสรรเสรญผไดบรรลวา “เปนผเฉยอยได มสตอยเปนสข” แลวแลอย. เพราะละสข และทกขเสยได เพราะความดบหาย ไปแหงโสมนสและโทมนสในกาลกอน เธอเขาถงฌานท ๔ อนไมทกขและไมสข มแตสตอนบรสทธเพราะอเบกขา แลวแลอย. นเรยกวา การนอนอยางตถาคต.

ตวอยางเพยงสวนนอย ของความสข ๑ พราหมณ! วว ๑๔ ตว จะไดหายหาไมพบ ๖ วนมาแลว แกเรากหา

๑. บาล พราหมณสยตต สคาถ. ส. ๑๕/๒๕๐/๖๖๙. ตรสแกพราหมณภารทวาชโคตรผหนงทกลางปา ใกลนครราชคฤห.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๔๕

มได เพราะเหตนนแหละพราหมณ! เราจงเปนผมความสข. ตนงาในไรจะ ยบเยนมใบเหลอเพยง ๒ - ๓ ใบ แกเรากหามไดเพราะเหตนนแหละพราหมณ! เราจงเปนผมความสข. พวกหนจะกระโดดโลดเตนในยงเปลา แกเรากหามได เพราะเหตนนแหละพราหมณ! เราจงเปนผมความสข. ทนอนทละเลยไวตง ๗ เดอน (มไดชาระเพราะไมมเวลาพอ) เกลอนไปดวยสตวตวเลก ๆ จะมแกเรา กหามได เพราะเหตนนแหละพราหมณ!เราจงเปนผมความสข. ลกเลกหญงชาย ของลกสาวทเปนหมาย มลกตดคนหนงบาง สองคนบาง จะมแกเรากหามได เพราะเหตนนแหละ พราหมณ! เราจงเปนผมความสข. โรคผอมเหลอง ตวสะพรงดวยจดเมลดงา จะมแกเรากหามได, เพราะเหตนนแหละ พราหมณ! เราจงเปนผมความสข. เราจะถกปลกดวยการถบเตะทงนอนหลบกหามได เพราะเหตนนแหละพราหมณ! เราจงเปนผมความสข. พวกเจาหนทมาทวงหน แตเชาตรวา “จงใชหน, จงใชหน” ดงน จะมแกเรากหามได เพราะเหต นนแหละ พราหมณ! เราจงเปนผมความสข.

ทรงนบพระองควาเปนผหนงในบรรดาผนอนเปนสข ๑

กมาร! เราเปนผนอนเปนสข. บรรดาคนเหลาใด ทนอนเปนสข ในโลกน เราเปนผหนงในบรรดาคนเหลานน.

“พระองคผเจรญ! ราตรแหงเหมนตฤด เปนราตรอนหนาว เปนทตกแหงหมะ มในระหวางแปดวน ๒ พนแผนดนคมขรขระเพราะรอยโคเหยยบ (ในฤดฝน แลวแหงในฤดน).

๑. บาล ตก. อ. ๒๐/๑๗๔/๔๗๔. ตรสแกหตถถะ อาฬวกะทปาประดลาย, ในทนตรสอาลปนะ วากมาร. ๒. ระหวางเดอนมาฆะมาส และผคคณมาส ๘ วนเชอมกน, (คอปลายเดอนสาม ๔ วน ตนเดอนส ๔ วน ).

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๔๖

เครองลาดททาดวยใบไมกบาง ๆ ใบไมกโกรน ผาทยอมดวยนาฝาด กเปนของเยน มหนาลมเวรมพา ๑ กพดความหนาวมาดวยดงน.” อาฬวกะทลถามในทวา เมออากาศกาลงรายกาจเชนน พระองคจะทรงนอน เปนสขไดอยางไร.

กมาร! เราเปนผนอนแลวเปนสข บรรดาคนเหลาใด ทนอนแลว เปนสขในโลกน เราเปนผหนงในบรรดาคนเหลานน. กมาร! เราจกยอนถาม ทานในเรองน ทานจงตอบโดยประการทควร. กมาร ! ทานจกเขาใจวาอยางไร? เรอนมยอด ของคหบด หรอของบตรคหบด ทฉาบทาแลวทงขนและลง ไมมลม มลมสลกอนขดแลว มหนาตางอนปดสนทแลว ในเรอนนน มเตยงบลลงก ลาด ดวยผาขนสตวสดาชนดมขนยาวสองคล ลาดดวยเครองลาดขาว ทาดวยขนสตว ดวยเครองลาดขนสตว มดอกเปนกลมกอน มฟกอนสงคา ทาดวยหนงชะมด มเพดานวจตรยง มหมอนแดงทงสองขาง, ในทนน เขาจดประทปนามนไว มปชาบดสคนคอยบาเรอนาอมเอบใจ. ทานจะเขาใจวาอยางไร คอ เขาผนอน แลวในทนน จะนอนเปนสข หรอหาไม?

“พระองคผเจรญ! เขาเปนผนอนแลวเปนสข เปนผหนงในบรรดาผนอนแลวเปนสข ในโลกน”

กมาร! ความรอนรงอนเกดจากราคะ ทเปนไปทางกายหรอทางจต กตาม ชนดทเมอเขาถกมนเผาแลว ยอมนอนเปนทกขนน จะพงบงเกดขนแก คหบด หรอบตรคหบดคนนนบาง มใชหรอ?

“อยางนน, พระองค” กมาร! กเมอคหบด หรอบตรคหบด ตองเรารอนนอนทกขเพราะความ

รอนรงอนเกดจากราคะใด ๆ, ราคะนน เราตถาคตละมนไดขาด ถอดขนได กระทงรากเงา ทาใหเปนเหมอนตาลยอดดวนไมใหม ไมใหเกดอกตอไป เพราะ ฉะนนเราจงนอนแลวเปนสข ๒

๑. ลมทหวนพดมาทงสทศ. ๒. ตอแตน มการกลาวถงความรอนรงอนเกดจากโทสะ โมหะ โดยทานองเดยวกน.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๔๗

ทประทบนงนอนของพระองค ๑ พราหมณ! ทนงสง ทนอนใหญทงหลายเหลาใด คอ เตยงเทาสง,

บลลงก, ผาโกเชาวขนยาว ฯลฯ ทนอนมหมอนขางแดงทงสองขาง (รวม ๒๐ ชนด ทนยมเปนของสงในยคนน) นน เปนของหาไดยากสาหรบบรรพชต, อกประการหนง ครนไดมาแลว กยอมไมสมควรแกการบรโภค . พราหมณ! ทนงสง ทนอนใหญ สามชนด ทเราหาไดงาย ไมลาบาก ไมฝดเคองในบดน. สามชนด คออะไรเลา? คอ ทนงสง ทนอนใหญ อนเปนทพย อนเปนพรหม และเปนอรยะ.

พราหมณ! ในโลกน, เราเขาอาศยบานหรอนคมใดอย เวลาเชา ครองจวร เทยวไปบณฑบาตในบานหรอนคมนน. ครนเวลาหลงอาหารกลบจาก บณฑบาตแลว เทยวไปตามแนวปา. เรานน,วตถใดมอยในทนน ๆ จะเปนหญา หรอใบไมกตาม, ครามาแลว (ทาเปนทรองนง) นงคบลลงกตงกายตรง ดารสตเฉพาะหนา, เรานนสงดจากกามและอกศลธรรมทงหลาย ยอมเขาถงฌาน ท ๑๒ ...ท ๒ ...ท ๓ท ๔ อนไมมทกขไมมสข มแตสตอนบรสทธ เพราะ อเบกขาแลวแลอย, พราหมณ! เราขณะเมอเปนอยางนถาเดนอย, ในสมยนน สถานทตรงนน กชอวา ทจงกรมทพย, ถายนอย สถานทตรงนน ในสมยนน กชอวา ทยนอนเปนทพย, ถานงอย สถานทตรงนน ในสมยนน กชอวา อาสนะทพย, ถาสาเรจการนอน อยสถานทตรงนน ในสมยนน กชอวา ทนอนอนเปนทพย, พราหมณ! นแล ทนงนอนสงใหญอนเปนทพย ซงในบดน เราหาไดงาย ไมลาบากฝดเคองเลย.

๑. บาล มหาวรรค ตก. อ. ๒๐/๒๓๓/๕๐๓. ตรสแกพราหมณและคหบด ชาวบานเวนาคประ แควนโกศล. ๒. ทละไวดวยจด ดคาเตมในขอวาดวยการประทมอยางตถาคต, ภาคน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๔๘

พราหมณ ในโลกน เราเขาอาศยบานหรอนคมใดอย เวลาเชา ครองจวรเทยวไปบณฑบาตในบานหรอนคมนน. ครนเวลาหลงอาหาร กลบจาก บณฑบาตแลว เทยวไปตามแนวปา. เรานน, วตถใดมอยในทนน ๆ จะเปน หญาหรอใบไมกตาม, ครามาแลว (ทาเปนทรองนง) นงคบลลงกตงกายตรง ดารงสตเฉพาะหนา. เรานน แผไปสทศท ๑ ท ๒ ท ๓ ท ๔ ทงเบองบน เบ องตา เบ องขวาง ทวทกทางเสมอหนากนตลอดโลกท งปวงท มอย ดวยจต อนประกอบดวยเมตตา อนไพบลย ประกอบดวยคณอนใหญหลวง ไมมประมาณ ไมมเวร ไมมพยาบาท; ดวยจตอนประกอบดวยกรณา อนไพบลย ประกอบดวย คณอนใหญหลวง ไมมประมาณ ไมมเวร ไมมพยาบาท; ดวยจตอนประกอบ ดวยมทตา อนไพบลย ประกอบดวยคณอนใหญหลวง ไมมประมาณ ไมมเวร ไมมพยาบาท; ดวยจตอนประกอบดวยอเบกขา อนไพบลยประกอบดวยคณ อนใหญหลวง ไมมประมาณ ไมมเวร ไมมพยาบาท; พราหมณ! เรา ขณะเมอเปนอยอยางน ถาเดนอย, ในสมยนน สถานทนน กชอวา ทจงกรมพรหม, ถายนอย, ในสมยนน สถานทนน กชอวา ทยนพรหม, ถานงอย ในสมยนน สถานทนนกชอวา อาสนะพรหม, ถานอนอย, ในสมยนน สถานทนน กชอวาทนอนพรหม, พราหมณ! นแล ทนงนอนสงใหญ อนเปนพรหม ซงในบดนเราหาไดโดยงาย ไมลาบากฝดเคองเลย.

พราหมณ! ในโลกน เราเขาอาศยบานหรอนคมใดอย เวลาเชา ครองจวรเทยงไปบณฑบาตในบานหรอนคมนน. ครนเวลาหลงอาหาร กลบจาก บณฑบาตแลว เทยวไปตามแนวปา. เรานน วตถใดมอยในทนน ๆ จะเปน หญาหรอใบไมกตาม ครามาแลว (ทาเปนทรองนง) นงคบลลงกตงกายตรง ดารงสตเฉพาะหนา. เรานน ยอมรทวถง (ในใจเราเอง) อยางนวา ราคะ เราละไดขาดแลว ถอนขนทงรากแลว ทาใหเหมอนตนตาลขาดทคอแลว

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๔๙

ทาใหมไมไดอกแลว เปนสงทไมอาจเกดอกตอไปเปนธรรมดา, วาโทสะ เราละ ไดขาดแลว ถอนขนทงรากแลว ทาใหเหมอนตนตาลขาดทคอแลว ทาใหมไมได อกแลว เปนสงทไมอาจเกดอกตอไปเปนธรรมดา, และวา โมหะ เราละไดขาด แลวถอนขนทงรากแลว ทาใหเหมอนตนตาลขาดทคอแลว ทาใหมไมไดอกแลว เปนสงทไมอาจเกดอกตอไปเปนธรรมดา ดงน. พราหมณ! เราขณะเมอเปน อยางน ถาเดนอย, ในสมยนน สถานทนน กชอวา ทจงกรมอรยะ , ถายนอย, ในสมยนน สถานทนน กชอวา ทยนอรยะ. ถานงอย, ในสมยนน สถานทนน กชอวาอาสนะอรยะ. ถานอนอย, ในสมยนน สถานทนนก ชอวา ทนอนอรยะ. พราหมณ! นแล ทนงนอนสงใหญอนเปนอรยะ ซงในบดน เราหาไดโดยงาย ไมลาบากฝดเคองเลย.

ทรงเปนสมณะสขมาลในบรรดาสมณะ ๑ ภกษ ท.! เมอใครจะกลาวผใด วาเปนสมณะสขมาลในบรรดาสมณะ

ทงหลายแลว เขาพงกลาวเราน เองวา เปนสมณะสขมาลในบรรดาสมณะ ทงหลาย.

ภกษ ท.! เราใชสอยจวรเปนอนมากเพราะถกเขาออนวอน ทไมถก ใครออนวอนใหใชสอยนนมนอย. เราฉนบณฑบาตเปนสวนมาก เพราะถกเขา ออนวอน ท ไมถ กใครออนวอนใหฉนน น เปนสวนนอยเราใชสอยเสนาสนะ เปนสวนมาก เพราะถกเข าอ อนวอน ท ไม ถ กใครออนวอนใหใชสอยน น เปนสวนนอย. เราฉนคลานปจจยเภสชเปนสวนมาก เพราะถกเขาออนวอน ทไมถกใครออนวอนใหฉนนน มเปนสวนนอย.

๑. บาล จตก, อ. ๒๑/๑๑๕/๘๗. ตรสแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๕๐

ภกษ ท.! เราอยรวมกบภกษทงหลายเหลาใด ภกษเหลานน พากน ประพฤตกายกรรมตอเราเปนทนาพอใจเปนสวนมาก ทไมเปนทนาพอใจนน เปนสวนนอย, ภกษเหลานน พากนประพฤตวจกรรมตอเราเปนทนาพอใจ เปนสวนมาก ทไมเปนทนาพอใจนนเปนสวนนอย, ภกษเหลานน พากน ประพฤตมโนกรรมตอเรา เปนทนาพอใจเปนสวนมาก ทไมเปนทนาพอใจนน มเปนสวนนอย, ยอมแสดงความเคารพนบถอเปนทนาพอใจทงนน ทไมนา พอใจนน มเปนสวนนอย.

ภกษ ท.! ความเจบปวยใด ๆ ทมนาดเปนสมฏฐาน หรอมเสมหะ เปนสมฏฐาน หรอมลมเปนสมฏฐาน หรอมสนนบาตเปนสมฏฐาน หรอมฤด เปลยนแปลงเปนสมฏฐาน หรอมการบรหารรางกายไมสมาเสมอเปนสมฏฐาน หรอมการถกแกลงทารายเปนสมฏฐาน หรอมผลกรรมเปนสมฏฐานกตาม ความ เจบปวยเหลานน มแกเราไมมากเลย. เราเปนผมอาพาธนอย.

ภกษ ท.! เราเปนผไดฌานทงส อนเปนสขวหารในทฏฐธรรม อนอาศยจตอนยง โดยงายโดยไมยาก โดยไมลาบากเลย, ยอมทาใหแจงได ซงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนหาอาสวะมได เพราะสนอาสวะ ดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรมน แลวแลอย.

ภกษ ท.! ฉะนน เมอใคร ๆ จะกลาวโดยถกตอง วาผใดเปนสมณะ สขมาลในบรรดาสมณะทงหลายแลว เขาพงกลาวเรานแล วาเปนสมณะสขมาล ในบรรดาสมณะทงหลาย ดงน.

ทรงทานาทมอมตะเปนผล ๑

พระผมพระภาคเจา ทรงทราบอปนนสยของพราหมณผนแลว เสดจไปบณฑบาตทนาของ

๑. บาล พราหมณสยตต สคาถ. ส. ๑๕/๒๕๓/๖๗๒. ตรสแกพราหมณกสภารทวาช ทนาตาบล พราหมณคาม ทกขณาครชนบท แควนมคธ.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๕๑

พราหมณ ขณะกาลงประชมพวกพอง ทามงคลแรกนากนอยอยางเอกเกรก พราหมณเหนพระองคมายนอย ใกล ๆ จงกลาวบรภาษพระองคขนกอนดงตอไปน:

“สมณะ! เรายอมไถ ยอมหวาน, ครนไถแลวหวานแลว จงไดบรโภค. สมณะ! ถงแมทานกจงไถหวานเขาซ ครนไถแลวหวานแลว จกไดบรโภค”.

พราหมณ! ถงแมเรา กยอมไถ ยอมหวาน, ครนไถแลวหวานแลว จงไดบรโภคเหมอนกน.

“กพวกเราไมเหนแอก ไถ ผาล ปฏก หรอโค ของพระโคดมเลย. แตพระโคดมซ มากลาวอยดงน”. ครนพราหมณกลาวดงนแลว ไดกลาวคาทผกเปนกาพยสบไป เปนการโตตอบกน :

“ทานปฏญญาตวเองวาเปนชานา แตเรามไดเหนไถของทาน. ทานผเปน ชาวนา ถกเราถามแลว จงบอก โดยวธทเราจะรจกการไถหวานของทานเถด”.

“ศรทธาเปนพช”, พระองคตอบ, “ความเผาผลาญ กเลสเปนนาฝน, ปญญา ของเรา เปนแอก และคนไถ, หรเปนงอนไถ, ใจเปนเชอกชก, สตเปนผาลแลปฏก, การคมกาย คมวาจา คมทองในเรองอาหาร เปนรวนา, เราทาความสจจ ใหเปนผถากหญาทง, ความยนดใน พระนพพาน (ทเราไดรรสแลว) เปนกาหนดการเลก ทานา, ความเพยรของเรา เปนผลากแอกไป ลากไปส แดนอนเปนทเกษมจากโยคะ, ไปอย ๆ ไมเวยนกลบ, สทซงบคคลไปถงแลว ยอมไมเศราโศก. การไถนา ทไถแลวอยางน นานนยอมม อมตะ คอความ ไมตายเปนผล, ครนไถนานเสรจแลว ยอมหลดพน จากความทกข ทงปวง”.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๕๒

การทรงหลกเรนเปนพเศษบางคราว๑ ภกษทงหลาย! บดนเราปรารถนาเพอจะอยหลกเรน ตลอดเวลานาน

กงเดอน ใคร ๆ ไมพงเขาไปหาเรา เวนแตภกษผ นาอาหารบณฑบาตไปให รปเดยว.

(การหลกเรนเชนน เรยกวาปฏสลลนะ. ทรงหลกบอย ๆ หลงจากตองทรง “รบแขก” แทบหาเวลาพกผอนมได ตลอด ๒๐ ชวโมง ในวนหนง . ในการหลกเรนน ทรงอยดวยสขเกดแตวเวกของฌาน ซงเปนสขอยางยงใน บรรดาสขทจะถอเอาไดในเมอยงทรงมชวตอย. แตสาหรบสาวกผ ไมตอง “รบแขก” มากอยางพระองค ไมปรากฏวาตองอยปฏสลลนะ จากดเดดขาดเชนน เนองจากธรรมดากมโอกาสอยวเวกมากอยแลวนนเอง.

การเสดจสทธาวาส๒

ภกษ ท.! ในกาลครงหนง เราพกอย ณ ควงพญาไมสาละ ปาสภวน

ในเขตอกกฏฐนคร. เมอเราเรนอย ณ ทนน ไดเกดความคดขนในใจวา ภพเปนทกาเนดทเราไมเคยกาเนดนน ไมหาไดงาย ๆ เลย นอกจากชนสทธาวาส ประเภทเดยว. ถากระไร เราพงไปหาพวกเทพชนสทธาวาสเถด. ลาดบนน เราไดออกจากควงพญาไมสาละ ปาสภวน ในเขตอกกฏฐนคร ไปปรากฏอย ในหมเทวดาชนอวหาร รวดเรวเทาเวลาทบรษแขงแรง เหยยดแขนออกแลวงอเขา เทานน.

๑. มหาวภงค วนยปฏก ๑/๑๒๘/๑๗๖. ตรสแกภกษทงหลาย ทปามหาวน ใกลเมองเวสาล. บาล ๒. มหาปทานสตร มหา, ท. ๑๐/๕๗/๕๕. ตรสเลาแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๕๓

ภกษ ท.! หมเทวดานบรอยนบพนเปนอนมาก ในเทพนกายนนๆ ไดเขามาหาเรา ครนไหวแลวยนอยทควร. (พวกเทพชาวสทธาวาสชนนน ไดทล เลาเรองการบงเกดขนในโลก ของบรรดาพระพทธเจาแตละพระองควา มชาต ชอ โคตร ศล ธรรม ปญญา วหารธรรม และวมตตเปนตน วาเปนอยางนน ๆ. แลวเลาถงความทตนเองไดเคยประพฤตพรหมจรรย ในพระพทธเจาองคนน ๆ , จงไดมการคลายความพอใจในกามทงหลาย ไดมาบงเกดในพรหมวมานนน ๆ ).

ภกษ ท.! ลาดบนน เราพรอมดวยเทวดาชนอวหา ไดพากนไปยง

สทธาวาสชนอตปปา,เราพรอมดวยเทวดาทงสองชน ไดพากนไปยงสทธาวาส ชนสทสสา, เราพรอมดวยเทวดาทงสามชนนน ไดพากนไปยงสทธาวาส ชนสทสส, และรวมพรอมกนทงหมด ไปยงสทธาวาสชนสด คออกนฏฐาแลว.

(เทพเหลานนไดกลาวเลาขอความกราบทลพระองค ถงเรองพระพทธเจาบรรดาทลวงไปแลว

และเลาถงการประพฤตพรหมจรรยของตนในชาตทพบพระพทธเจานน ทานองเดยวกนทกชน)

ทรงมฌานแนวแน ชนพเศษ๑ ปกกสะ! คราวหนงเราอยทโรงกระเดองเมองอาตมา. คราวนนกาลง

ฝนตก กาลงสายฟาคะนองอย ฟาผาลงในทไมไกลจากโรงกระเดอง ถกชาวนา สองคนพนอง และววลากเขนสตว. ปกกสะ! ชาวเมองอาตมาพากนออกมาส ททสองพนองและววทงสถกฟาผานน, เขากาลงชลมนกนอยอยางนน เราออก จากโรงกระเดองแลว จงกรมอยในทกลางแจงไมไกลจากโรง. บรษผหนง ออกมาจากหมชนเขาไปหาเรา อภวาทแลวนงอย. ปกกสะ! เราถามบรษ ผนงอยแลวนนวา หมชนนน จบกลมกนทาไม? เขาตอบเรา วา “ทาน

๑. บาล มหาปรนพพานสตร, มหา. ท. ๑๐/๑๕๓/๑๒๑. ตรสแกปกกสมลลบตร ในระหวางทาง ไปเมองกสนารา เนองจากปกกสะ ทลเลาเรอง อาฬาร กาลามโคตร นงสมาธอยขางทาง เกวยน ผานไป ๕๐๐ เลมไมไดยนเลย.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๕๔

ผเจรญ! เมอฝนตกฟาคะนองอย ฟาผาลงในทไมไกลจากโรงกระเดอง ถกชาวนา สองพนองและววลากเขนสตว ชาวเมองพากนมาประชมแลวในทนน. ทานผเจรญ! กทานอยเสยทไหนเลา?” เราอยในโรงกระเดองน นเอง. “ทานผเจรญ! ทานไมไดยนหรอ?” เราไมไดยนเลย, ทาน! “ทานหลบเสยหรอ? ทาน ผเจรญ!” เราไมไดหลบเลย, ทาน!”ทานมสญญา (คอความรสก) อยหรอ?” ถกแลว, ทาน! เขาไดกลาวสบไปวา “ทานผเจรญ! ทานเปนผมสญญาตนอย เมอฝนกาลงตก ฟาคะนอง ฟาผาลงมา ทานไมไดเหนและทงไมไดยน ดงนน หรอ?” ถกแลว, ทาน!

ปกกสะ! ลาดบนน บรษนนมความคดวา “นาอศจรรยจรง ไมเคย มเลย ทานผเจรญเอย! พวกบรรพชตน ยอมอยดวยวหารธรรมอนสงบรางบ จรง ๆ คอทานกเปนผมสญญาอย ตนอย เมอฝนกาลงตก ฟาคะนอง ฟาผาอย ทานจกไมเหน และจกไมไดยนเลย”, ดงนแลว ไดประกาศความเลอมใสอยางสง ในเรา กระทาประทกษณ หลกไปแลว.

กลยาณมตรของพระองคเอง ๑

อานนท! ภกษผชอวา มมตรด มสหายด มเพอนด ยอมเจรญ

ทาใหมาก ซงอรยมรรคประกอบดวยองคแปด โดยอาการอยางไรเลา? อานนท! ภกษในศาสนาน ยอมเจรญทาใหมากซงสมมาทฏฐ...สมมาสงกปปะ...สมมาวาจา ...สมมากมมนตะ ...สมมาอาชวะ ...สมมาวายามะ ...สมมาสต ...สมมาสมาธ ชนดทวเวกอาศยแลว ชนดทวราคะอาศยแลว ชนดทนโรธอาศยแลว

๑. บาล โกสลสยตต สคาถ. ส. ๑๕/๑๒๗/๓๘๓. ตรสแกพระอานนท แลวทรงนามาเลาแก พระเจาปเสนทโกศล.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๕๕

ชนดทนอมไปรอบเพอการเลกถอน. อานนท! อยางนแล ชอวาภกษผมมตรด สหายด เพอนด เจรญทาใหมากซงอรยมรรคประกอบดวยองคแปด.

อานนท! ขอนนเธอพงทราบดวยปรยายอนนเถด คอวา พรหมจรรย นท งหมดนนเทยว ไดแกความเปนผ มมตรด มสหายด มเ พอนด, ดงน. อานนท! จรงทเดยว, สตว ท. ผมความเกดเปนธรรมดา ไดอาศย กลยาณมตรของเราแลวยอมพนหมด จากชาต, ผมความแกชรา...ความเจบ ปวย...ความตาย.ความโศกความคราครวญ ความทกขกาย ความทกขใจ ความ แหงผากใจ เป นธรรมดาคร น ได อาศยก ลยาณมตร ของ เ ราแล ว ยอม หล ดพ นหมด จากความแก ชรา ...ความเจ บป วย ...ความตาย ...ความโศก ความคราครวญ ทกขกาย ทกขใจ ความแหงผากใจ.

อานนท! ขอนน เธอพงทราบโดยปรยายอนนเถด คอวา พรหมจรรยน

ทงหมดนนเทยว ไดแกความเปนผมมตรด มสหายด มเพอนด ดงน.

(ง. เกยวกบลทธอน ๆ ๑๖ เรอง) พอดวงอาทตยขน หงหอยกอบแสง๑

เปนอยางนน อานนท! เปนอยางนน อานนท! ตลอดเวลาทตถาคต

ผเปนอรหนตตรสรชอบเอง ยงไมเกดขนในโลกอยเพยงใด, เหลาปรพพาชก

๑. บาล ชจจนธวรรค อ. ข. ๒๕/๑๙๖/๑๔๖. ตรสแกพระอานนท ทเชตวน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๕๖

ผเปนเดยรถยอน ๑ กยงเปนทสกการะ เคารพ นบถอ บชา นอบนอม และ ยงมลาภดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานเภสช อยตลอดเวลาเพยงนน.

อานนท! ในกาลใด ตถาคตผเปนอรหนตตรสรชอบเองเกดขนในโลก,

เมอนน เหลาปรพพาชกผเปนเดยรถยอน กหมดความเปนทสกการะเคารพนบ ถอบชานอบนอม และไมมลาภดวยจวรบณฑบาต เสนาสนะ และคลานเภสช. และในบดน ตถาคตเปนทสกการะเคารพนบถอบชานอบนอม และมลาภดวย จวร บณฑบาต เสนาสนะ คลานเภสช, รวมทงภกษสงฆ นดวย.

พระผมพระภาคทรงแจมแจงในความขอน ไดทรงอทานคาอทานนขนวา:- “หงหอยนน ยอมสองแสงอยไดชวเวลาทดวงอาทตยยงไมขนมา ครนอาทตยขนมา หงหอยกหมดแสงไมมสวางอก. เดยรถย ทงหลายกเปนเชนนน. โอกาสอยไดชวเวลาทบคคลผตรสรชอบ ดวยตนเองยงไมเกดขนในโลก. พวกทไดแตนก ๆ เอา (คอไม ตรสร) ยอมบรสทธไมได. ถงแมสาวกของเขากเหมอนกน. ผทมความเหนผด จะไมพนทกขไปไดเลย”.

ลทธของพระองคกบของผอน๒

กสสปะ! มสมณพราหมณบางพวก ทเปนบณฑต มปญญาพอตว เคยทาปรวาทมาแลว มปญญาแหลมดจแทงถกขนทราย, ดเทยวทาลายอยซง ความเหนของเขาอนดวยปญญาตน. บณฑตเหลานน ลงกนไดกบเราใน

๑. คาวาเดยรถยอน หมายถงลทธอนจากพทธศาสนา ทก ๆ ลทธ. ๒. บาล มหาสหนาทสตร ส.ท. ๙/๒๐๖/๒๖๑. ตรสแกอเจลกสสปะ ทกณณกถลมคม.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๕๗

บางฐานะ (บางเรอง), ไมลงกนไดในบางฐานะ: บางอยางพวกนน กลาววาด พวกเรากกลาววาด, บางอยางพวกนนกลาววาไมด พวกเรา กกลาววาไมด, บางอยางพวกนนกลาววาดพวกเรากลาววาไมด, บางอยาง พวกนนกลาววาไมด พวกเรากลาววาด; บางอยางพวกเรากลาววา ด พวกนน กกลาววา ด, บางอยางพวกเรากลาววา ไมด พวกนนกกลาววา ไมด, บางอยาง พวกเรากลาววา ด พวกนนกลาววา ไมด, บางอยางพวกเรากลาววา ไมด พวกนนกลาววา ด ดงน. เราเขาไปหาบณฑตเหลานนแลว กลาววาแนะทาน! ในบรรดาฐานะเหลานน ๆ ฐานะใดลงกนไมได ฐานะนน จงยกไว...ฯลฯ... (พดกนแตเรองทลงกนได).

ไมไดทรงตการบาเพญตบะ ไปเสยตะพด๑ กสสปะ! พวกสมณพราหมณ ทกลาวหาเรา วา “พระสมณโคดม

ตเตยนตบะทกอยาง, กลาวเหยยบยาดาทอผบาเพญตบะ มชวตอยอยางปอน ทก ๆ คน โดยสวนเดยว” ดงน, สมณพราหมณเหลานน ไมไดกลาวตรงตาม ทเรากลาว เขากลาวตเราดวยคาเทจ ไมมจรง ไมเปนจรง.

กสสปะ ! ในเรองน , เราเหนผบาเพญตบะมชวตอยางปอน, บางคน

หลงจากการตายเพราะการทาลายแหงกาย บงเกดในอบายทคตวนบาตนรก, บางคนหลงจากการตายเพราะการทาลายแหงกาย บงเกดแลวในสคตโลกสวรรค, เหนดวยจกขอนเปนทพย บรสทธหมดจด ลวงจกขสามญมนษย.

๑. บาล มหาสหนาทสตร ส. ท. ๙/๒๐๕/๒๖๐. ตรสแกอเจลกสสปะ ทปากณณกถล เมองอชญญา.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๕๘

กสสปะ ! ในเรองน เราเหนผบาเพญตบะ มความยากลาบากแตเพยง เลกนอย, บางคน หลงจากการตายเพราะการทาลายแหงกาย บงเกดแลวใน อบายทคตวนบาตนรก, บางคนหลงจากการตายเพราะการทาลายแหงกายบงเกด แลวในสคต โลกสวรรค, เหนดวยจกขอนเปนทพย บรสทธหมดจด ลวงจกข สามญมนษย.

กสสปะ ! เรายอมรชดตามเปนจรงซง การมา การไป การจต การบงเกดของผบาเพญตบะเหลาน อยางน, อะไรเราจกตเตยนตบะทกอยาง เหยยบยา ดาทอผบาเพญตบะมชวตอยางปอนทก ๆ คน โดยทาเดยว ไดเลา.๑

ไมทรงตาหนการบชายญไปเสยทงหมด ๒ อชชยพราหมณไดทลถามพระผมพระภาคเจาวา “พระโคดมยอมกลาวสรรเสรญยญบาง

หรอไม ?. พราหมณ ! เราจะกลาวสรรเสรญยญไปเสยทงหมด กหาไม,

แตวาเราจะตาหนยญไปเสยทงหมด กหาไม. พราหมณ! กในยญชนดใด โคถกฆา แพะแกะถกฆา ไกสกร

ถกฆา สตวตาง ๆ ถกฆา เราไมสรรเสรญยญนน ซงมการทาสตวอนใหพลอยทกข. เพราะเหตใด? เพราะเหตวาพระอรหนต หรอผทถงอรหตตมรรค ยอมไมเขา ใกลยญชนดน ซงมการทาสตวอนใหพลอยทกข.

พราหมณ! สวนในยญชนดใด โคไมถกฆา แพะแกะไมถกฆา ไกสกรไมถกฆา สตวตาง ๆ ไมถกฆา, เราสรรเสรญยญนน ซงไมมการทา

๑. การบาเพญตบะ อตตกลมถานโยค เปนไปไดบางเพอสวรรคบางฐานะ, แตไมอาจเปนไปไดเพอ นพพาน. ทรงหามขาดสาหรบผปราถนาไปสนพพาน, แตกไมทรงตใครเลย. ๒. บาล จตกก. อ. ๒๑/๕๔/๓๙. ตรสแกอชชยพราหมณ.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๕๙

สตว อ นให พลอยทกข ได แก นจจทาน อ นเป นย ญท ทาส บสก ลก นลงมา เพราะเหตไรเลา? เพราะพระอรหนตทงหลายกด หรอผถงอรหตตมรรค ทงหลายกด ยอมเขามาของแวะดวยยญชนดน.

บางกฎททรงยกเวนแกบางคน ๑

กสสปะ! ผใดเปนพวกเดยรถยอนมากอน, หวงการบรรพชา หวง การอปสมบท ในธรรมวนยน ผนนยอมตองอยปรวาสสเดอน,๒ ครนลวงสเดอน พวกภกษ ท. มจตสนสงสยรงเกยจแลว ยอมใหบรรพชา ใหอปสมบท เพอความ เปนภกษ. กแตวา เรารจกความแตกตางระหวางบคคลในเรองน.

(พระบาลเชนนมทว ๆ ไป ทรงยกสทธพเศษใหอญญเดยรถยบางคน ทพระองคทรงสงเกต

เหนแลววาไมจาเปน, ไมตองอยปรวาสสเดอน. ทรงเรยกภกษรปใดรปหนง มาพาตวไปบรรพชาเสย ทเดยว แลวจงใหสงฆใหอปสมบททหลง. กฎหลายขอ ทมอนบญญต หรอ "ขอแม" ไวสาหรบ บางบคคล, บางกาล, บางเทศะ, ทงนกเพราะทรงเปนธรรมราชา. เนอความเชนนอธบายไวชด ในอรรถกถาแหงพระบาล ทกลาวถงเรองเชนน ทกแหงไป).

ทรง "เยาะ" ลทธทวาสขทกขเพราะกรรมเกาอยางเดยว๓

ภกษ ท.! ลทธ ๓ ลทธเหลานมอย, เปนลทธซงแมบณฑตจะพากน ไตรตรอง จะหยบข นตรวจสอบ จะหยบข นวพากษวจารณกนอยางไร แมจะ บดผนกนมาอยางไร กชวนใหนอมไปเพอการไมประกอบกรรมทดงามอยนนเอง.

๑. บาล มหาสหนาทสตร ส.ท. ๙/๒๒๑/๒๗๔. ตรสแกอเจลกสสปะ. ๒. ปรวาสเชนน มการลองบงคบใหถอ หรอใหทาอยางนนอยางนด จนเปนทพอใจจนครบ สเดอน ไมมบกพรองในระหวาง บกพรองนบใหม ๓. บาล มหาวรรค ตก. อ. ๒๐/๒๒๒/๕๐๑. ตรสแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๖๐

ภกษ ท.! ลทธ ๓ ลทธนนเปนอยางไรเลา? ๓ ลทธคอ (๑) สมณะ และพราหมณบางพวกมถ อยคาและความเหนวา “บร ษบคคลใด ๆ กตาม ท ไดร บสข รบทกข หรอไมใชส ขไมใชทกข ท งหมดน น เปนเพราะกรรมท ทา ไวแตปางกอน” ดงน. (๒) สมณะและพราหมณบางพวก มถอยคาและความ เหนวา “บรษบคคลใด ๆ กตาม ท ไดร บสข รบทกข หรอไมใชสข ไมใชทกข ทงหมดนน เปนเพราะการบนดาลของเจาเปนนาย “ ดงน. (๓) สมณและพราหมณ บางพวก มถอยคาและความเหนวา “บรษบคคลใด ๆ กตามท ไดร บสข หรอ ไดร บทกขหรอมใชส ขมใชท กข ท งหมดน น ไมม อะไรเปนเหตเปนปจจยเลย” ดงน.

ภกษ ท.! ในบรรดาลทธทงสามนน สมณพราหมณพวกใดมถอยคา และความเหนวา “บคคลไดรบสข หรอทกข หรอไมใชสขไมใชทกข เพราะกรรม ททาไวแตปางกอนอยางเดยว” อย เราเขาไปหาสมณพราหมณเหลานนแลว สอบถาม ความท เขายงยนอย ด งน นแลว เรากลาวกะเขาวา “ถากระน นคนท ฆ าสตว ...ลกทรพย... ประพฤตผดพรหมจรรย... พดเทจ... พดคาหยาบ พดยใหแตกกน ...พดเพอเจอ ...มใจละโมบเพงเลง ...มใจพยาบาท...มความเหนวปรต เหลาน อยางใดอยางหนง (ในเวลาน) นนกตองเปนเพราะกรรมททาไวแตปางกอน. เมอ มวแตถอเอากรรมท ทาไวแตปางกอนมาเปนสาระสาคญดงน แลว คนเหลาน น กไม ม ความอยากทา หรอความพยายามทาในขอ ท ว า ส งน ควรทา ส งน ไมควรทาอกตอไป. เมอกรณยกจและอกรณยกจไมถกทาหรอถกละเวนใหจรง ๆ จง ๆ กนแลว คนพวกทไมมสตคมครองตนเหลานน กไมมอะไรทจะมาเรยกตน วาเปนสมณะอยางชอบธรรมได”. ดงน.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๖๑

ภกษ ท.! นแล แงสาหรบขมอยางเปนธรรม แกสมณะพราหมณ ทงหลาย ผมถอยคาและความเหนเชนนน แงทหนง.

ทรง “เยาะ” ลทธทวาสขทกขเพราะการบนดาลของเจานาย๑

(เรองตอนตนของเรองน ตอเปนเรองเดยวกบตอนตนของเรองกอน)

ภกษ ท.! ในบรรดาลทธทงสามนน สมณพราหมณพวกใดมถอยคา และความเหนวา “บคคลไดรบสขหรอทกข หรอไมใชสขไมใชทกข ทงหมดนน เปนเพราะการนรมตบนดาลของผทเปนเจาเปนนาย” ดงนมอย เราเขาไปหา สมณพราหมณเหลานนแลว สอบถามความทเขายงยนยนอยดงนนแลว เรากลาว กะเขาวา “ถากระนน (ในบดน) คนทฆาสตว ...ลกทรพย ...ประพฤตผด พรหมจรรย ...พดเทจ ...พดคาหยาบพดยใหแตกกน ...พดเพอเจอ ...มใจ ละโมบเพงเลง ...มใจพยาบาทมความเหนวปรต เหลานอยางใดอยางหนงอย นนกตองเปนเพราะการนรมตบนดาลของผเปนเจาเปนนายดวย. ก เมอมวแต ถอเอาการนรมตบนดาลของผทเปนเจาเปนนาย มาเปนสาระสาคญดงนแลว คนเหลานนกไมมความอยากทา หรอความพยายามทา ในขอทวา สงน ควรทา สงนไมควรทาอกตอไป. เมอกรณยกจ และอกรณยกจไมถกทา หรอถกละเวนใหจรง ๆ จง ๆ กนแลว คนพวกทไมมสตคมครองตนเหลานน กไมม อะไรทจะมาเรยกตนวาเปนสมณะอยางชอบธรรมได”. ดงน.

ภกษ ท.! นแล แงสาหรบขมอยางเปนธรรม แกสมณพราหมณ

ทงหลาย ผมถอยคาและความเหนเชนนน แงทสอง.

๑. บาล มหาวรรค ตก. อ. ๒๐/๒๒๓/๕๐๑. ตรสแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๖๒

ทรง “เยาะ” ลทธทวา สขทกขไมมอะไรเปนเหตเปนปจจย๑ (เรองตอนตนของเรองน ตอเปนเรองเดยวกบตอนตนของเรองกอน)

ภกษ ท.! ในบรรดาลทธทงสามนน, สมณพราหมณพวกใดมถอยคา

และความเหน วา “บคคลไดรบสข หรอทกข หรอไมใชสขไมใชทกข ทงหมด นน ไมมอะไรเปนเหตเปนปจจยเลย” ดงนมอย, เราเขาไปหาสมณะและ พราหมณเหลานนแลว สอบถามความทเขายงยนยนอยดงนนแลว เรากลาวกะเขาวา “ถากระนน (ในบดน) คนทฆาสตว …ลกทรพย …ประพฤตผดพรหมจรรย …พดเทจ … พดคาหยาบ …พดยใหแตกกน…พดเพอเจอ …มใจละโมบ เพงเลง …มใจพยาบาท …มความเหนวปรต เหลาน อยางใดอยางหน งอย นนกตองไมมอะไรเปนเหตเปนปจจยเลย ดวย. ก เมอมวแตถอเอาความไมม อะไร เปน เหตเปนปจจย เลย มาเปนสาระสาคญดงน แล ว คนเหลาน น กไมม ความอยากทาหร อความพยายามทา ในขอ ท ว าส งน ควรทา ส งน ไมควรทา อกตอไป. เมอกรณยกจและอกรณยกจไมถกทา หรอถกละเวน ใหจรง ๆ จง ๆ กนแลว คนพวกทไมมสตคมครองตนเหลานน กไมมอะไรทจะมา เรยกตน วาเปนสมณะอยางชอบธรรมได.” ดงน.

ภกษ ท.! นแล แงสาหรบขมอยางเปนธรรม แกสมณพราหมณ ทงหลาย ผมถอยคาและความเหนเชนนน แงทสาม.

ทรงระบลทธมกขลวาท วาเปนลทธทาลายโลก๒ ภกษ ท.! ในบรรดาผาททอดวยสงทเปนเสน ๆ กนแลว ผาเกสกมพล

(ผาทอดวยผมคน) นบวาเปนเลวทสด. ผาเกสกมพลน เมออากาศหนาว มนก

๑. บาล มหาวรรค ตก. อ. ๒๐/๒๒๔/๕๐๑. ตรสแกภกษทงหลาย. ๒. บาล โยธาชววรรค ตก. อ. ๒๐/๓๖๙/๕๗๗. ตรสแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๖๓

เยนจด, เมออากาศรอน มนกรอนจด. สกไมงาม กลนกเหมน เนอกกระดาง; ขอนเปนฉนใด, ภกษ ท.! ในบรรดาลทธตาง ๆ ของเหลาปถสมณะแลว ลทธมกขลวาท นบวาเปนเลวทสด ฉนนน.

ภกษ ท.! มกขลโมฆบรษนน มถอยคาและหลกความเหนวา “กรรมไมม, กรยาไมม, ความเพยรไมม” (คอในโลกน อยาวาแตจะมผลกรรม เลยแมแตตวกรรมเองกไมม, ทาอะไรเทากบไมทา.กรยาและความเพยรกนยเดยวกน)

ภกษ ท.! แมพระอรหนตสมมาสมพทธเจาทงหลาย ทเคยมแลว

ในอดตกาลนานไกล ทานเหลาน น กลวนแตเปนผ กลาววา มกรรม มกร ยา มวรยะ. มกขลโมฆบรษยอมคดคานพระอรหนตสมมาสมพทธเจานน วา ไมมกรรม ไมมกรยา ไมมวรยะ ดงน.

ภกษ ท.! แมพระอรหนตสมมาสมพทธเจาทงหลาย ทจกมมา ในอดตกาลนานไกลขางหนา ทานเหลาน นก ล วนแตเป นผ กล าวว า มกรรม มกรยา มวรยะ. มกขลโมฆบรษยอมคดคานพระอรหนตสมมาสมพทธเจา เหลานน วา ไมมกรรม ไมมกรยา ไมมวรยะ ดงน.

ภกษ ท.! ในกาละน แมเราเองผเปนอรหนตสมมาสมพทธะ กเปนผกลาววา มกรรม มกรยา มวรยะ. มกขลโมฆบรษยอมคดคาน เราวา ไมมกรรม ไมมกรยา ไมมวรยะ ดงน.

ภกษ ท.! คนเขาวางเครองดกปลา ไวทปากแมนา ไมใชเพอความ เกอกล, แตเพอความทกข ความวอดวาย ความฉบหาย แกพวกปลาทงหลาย ฉน ใด ; มกขล โมฆบรษ เกดขน ในโลก เปน เหมอนกบผ ว า ง เครองดกมนษยไว ไมใชเพอความเกอกล, แตเพอความทกขความวอดวาย ความฉบหาย แกสตวทงหลายเปนอนมาก ฉนนน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๖๔

(จ. เกยวกบการทมผอนเขาใจผด ๑๔ เรอง) ทรงทาผมงรายใหแพภยตวเอง ๑

อคคเวสนะ! ทานสาคญวาอยางไร ในขอททานกลาววา ‘รปเปน ตวตนของเรา' ดงน, กอานาจของทานอาจเปนไปไดในรปนนวา รปจงเปน อยางน ๆ เถด อยางไดเปนอยางนน ๆ เลย' ดงนหรอ?

สจจกอคคเวสนะไดนงเฉยเสย ทรงถามถงสามครง จงไดทลตอบวา “ขอนไมเปนอยางนน ดอก พระโคดม!”

อคคเวสนะ! ทานจงใครครวญ, ใครครวญแลวจงกลาวแก. คาหลง ของทานไมเขากนไดกบคากอน คากอนไมเขากบคาหลงเสยแลว. อคคเวสนะ! รปเทยงหรอไมเทยง?

“ไมเทยง, พระโคดม!” อคคเวสนะ! สงใดไมเทยง สงนสอทกขหรอสอสข? “สอทกข, พระโคดม!” สงใดไมเทยง สอทกข มความแปรปรวนเปนธรรมดา, ควรหรอ

จะตามเหนสงนนวาของเรา เปนเรา เปนตวของเรา ดงน? “ไมควรเลย, พระโคดม!” อคคเวสนะ! ทานจะเขาใจอยางไร : เมอรปการณเปนเชนน

ตวทานตดทกขแลว เขาถงทกขแลว จมเขาในทกแลว ทานจกเหนทกขนนวา นนของเรา นนเปนเรา นนเปนตวตนของเรา' ดงนเจยวหรอ?

“ขอนนไมเปนอยางนนดอก, พระโคดม!” อคคเวสนะ! เปรยบเหมอนบรษตองการไมแกน เทยวหาไมแกน

ถอเอาขวานถากทคมกรบเขาไปในปา เหนกลวยตนใหญ ตนตรง ยงไมทนจะ

๑. บาล จฬสจจกสตร ม.ม. ๑๒/๔๒๙/๓๙๘. ตรสแกนครนถ ชอสจอคคเวสนะ.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๖๕

ตกเครอยงไมตงปลในภายใน. เขาตดกลวยตนนนทโคน แลวตดยอดปอกกาบ แลว กยงไมพบแมแตกระพ แกนจกมมาแตไหน, ฉนใดกฉนนน, อคคเวสนะ! ท านถ ก เราซ กไซ สอบถาม ทบทวนในคาของท านเอง ก เป นผ ว าง เปล า ละลายไป. อคคเวสนะ!ทานไดปาวประกาศในทประชมชนเมองเวสาล วา “ขาพเจาไมมองเหนสมณะ หรอพราหมณใด ท เปนเจาหม เจาคณะ แมจะ ปฏญญาณตนเปนพระอรหนตตรสรชอบเอง ทถาขาพเจาโตวาทะดวยวาทะแลว จกไมประหมาตวสนระรว มเหงอไหลจากรกแร ไปไดเลย, เพราะถาแม ขาพเจา โตวาทะดวยวาทะ กบเสาท เป นของไมมจ ตใจ เสาน นกจะตอง สนสะทาน, ปวยกลาวไปไย ถงสตวทเปนมนษย” ดงน. แตมาบดน เหงอ เปนหยด ๆ ตกลงแลวจากหนาผากของทาน ถกผาหมแลวลงถกพน, สวนเหงอในกายเราเดยวน ไมมเลย.

ไมเคยทรงพรนพรงในทามกลางบรษท๑

สารบตร! บรษทสมาคมแปดชนด คอขตยบรษท พราหมณบรษท คหบดบรษท สมณบรษท จาตมมหาราชกบรษท ดาวดงสบรษท มารบรษท และพรหมบรษท. ตถาคตประกอบดวยความองอาจสอยาง๒ เขาไปสทประชม แหงบรษทแปดชนดเหลาน.

สารบตร! ตถาคตเคยเขาไปส ขตตยบรษท (หรอ) พราหมณ- บรษท ฯลฯ พรหมบรษท.จานวนบรษทนบดวยรอยเปนอนมาก. เคยนง ประชม เคยเจรจา เคยสากจฉา, เรายอมจาเรองนน ๆ ไดด และนกไมเหน

๑. บาล ม.ม. ๑๒/๑๔๖/๑๖๘. ตรสแกทานพระสารบตร ทนอกนครเวสาล. ๒. เวสารชชญาณ คอ ธรรมเครองทาผนนใหองอาจ ๔ อยาง, เปดดในภาค ๓

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๖๖

ว แววอนใดเลยวา ความกลว กด ความประหมา กด เคยเกดขนแกเราในท ประชมนน ๆ, เมอไมนกเหน กเปนผถงความเกษม ถงความไมกลว ถงความ เปนผกลาหาญอยได.

ทรงสมาคมไดอยางสนทสนม ทกบรษท ๑ อานนท! บรษทสมาคมแปดชนดคอ ขตตยบรษท พราหมณบรษท

คหบดบรษท สมณบรษท จาตมมหาราชกบรษท ดาวดงสบรษท มารบรษท และพรหมบรษท.

อานนท! ตถาคตยงจาไดวาเคยไดสขตตยบรษท พราหมณบรษท คหบดบรษท สมณบรษท จาตมมหาราชกบรษท ดาวดงสบรษท มารบรษ ท และพรหมบรษท นบดวยรอย ๆ ครง , ทงเคยนงรวม เคยเจรจารวม เคยสนทนาและสมาคม รวมกบบรษทนน ๆ. เรายอมจาเรองนนๆ ไดดวา (คราวนน ๆ) ผวกายของพวกนนเปนเชนใด ผวกายของเรากเปนเชนนน, เสยงของพวกนนเปนเชนใด เสยงของเรากเปนเชนนน. อนง เรายงเคยได ช แจงพวกเขาเหลาน น ใหเหนจรงในธรรม ใหร บเอาไปปฏบต ใหเกดความ กลาท จะทาตาม ใหพอใจในผลแหงการปฏบตท ได รบแลว ดวยธรรมมกถา . บรษทเหลานน ไมรจกเรา ผกาลงพดใหเขาฟงอยวาเราเปนใคร คอ เปนเทวดา หรอเปนมนษย? ครนเรากลาวธรรมมกถาจบแลว กจากไปทงทชนทงหลาย เหลานน กยงไมรจกเรา. เขาไดแตเกดความฉงนใจวา ผทจากไปแลวนน เปนใคร: เปนเทวดา หรอมนษยแน, ดงน.

๑. บาล มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๑๒๗/๙๙. ตรสแกพระอานนท.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๖๗

ทรงทาใหใครปฏเสธธรรมะทพระองครบรอง ๑ พระผมพระภาคเจาเสดจไปเยยมเยยนสานกปรพพาชก และสนทนากน เปนของมโดยปรกต.

ปรพพาชก ท.! ธรรมบทมอย ๔ บท ซงรจกกนวาเปนของเลศ เปนของมมานาน เปนของประพฤตสบกนมาแตโบราณ ไมถกทอดทงเลย ไมเคย ถกทอดทงในอดต ไมถกทอดทงอยในปจจบน และจกไมถกทอดทงในอนาคต สมณพราหมณทงหลายทเปนผรไมมใครคดคาน.๒ ๔ บทนนคออะไรเลา? คอ อนภชฌา (ความไมเพงดวยความใครในอารมณ), อพยาบาท (ความไมคด ประทษราย), สมมาสต (ความระลกชอบอยเสมอ) และ สมมาสมาธ (ความตงใจชอบแนวแนอยเสมอ).

ปรพพาชก ท.! ถาจะพงมผใดกลาววา “เราขอปฏเสธธรรมบทคอ ความไมมอภชฌา; เราขอบญญตสมณะหรอพราหมณ ทมากไปดวยอภชฌา มราคะกลาในกามทงหลายแทน” ดงนแลว เรากจะกลาวทาผนนวา “มาซทาน จงกลาวออกไปจงสาแดงใหชดแจงเถด เราจกขอดอานภาพ” ดงน. ปรพพาชก ท.! มนไมเปนสงทเปนไปไดเลย ทใครจะปฏเสธความไมมอภชฌา แลวไปยกยองสมณพราหมณผมากไปดวยอภชฌา มราคะกลาในกามทงหลายแทน.

ปรพพาชก ท.! ถาจะพงมผใดกลาววา “เราขอปฏเสธความไม

พยาบาท,เราขอบญญตสมณพราหมณผมจตพยาบาท มความประทษรายเปน เครองดารอยเปนประจาใจแทน”ดงนแลว เรากจะกลาวทาผนนวา “มาซทาน ทานจงกลาวออกไป จงสาแดงใหชดแจงเถด เราจกขอดอานภาพ” ดงน. ปรพพาชก ท.! มนไมเปนสงทเปนไปไดเลย ทใครจะปฏเสธความไมพยาบาท

๑. บาล จตกก. อ. ๒๑/๓๘/๓๐. ตรสแกปรพพาชกทงหลาย ทสานกปรพพาชก ใกลเมองราชคฤห. ๒. ธรรมบทสน เปนของเกา ทพระองคทรงรบรอง ไมใชทรงบญญตขนเอง, เปนการแสดง ใหเหนวา สงใดเปนของถกของดมากอน กทรงรบเขาไว.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๖๘

แลวไปยกยองสมณพราหมณผมจตพยาบาท มความประทษรายเปนเครองดารอย ประจาใจแทน.

ปรพพาชก ท.! ถาจะพงมผใดกลาววา “เราขอปฏเสธสมมาสต; เราขอบญญตสมณพราหมณผไรสตปราศจากสมปชญญะ ขนแทน” ดงนแลว เรากจะกลาวทาผนนวา “มาซทาน ทานจงกลาวออกไปจงสาแดงใหชดแจงเถด เราจกขอดอานภาพ” ดงน. ปรพพาชก ท.! มนไมเปนสงทเปนไปไดเลย ทใครจะปฏเสธสมมาสต แลวไปยกยองสมณพราหมณผไรสตปราศจากสมปชญญะ ขนแทน.

ปรพพาชก ท.! ถาจะพงมผใดกลาววา “เราขอปฏเสธสมมาสมาธ; เราขอบญญตสมณพราหมณผมจตกลบกลอกไมตงมน ขนแทน” ดงนแลว, เรา กจะกลาวทาผน นวา “มาซทาน ทานจงกลาวออกไปจงสาแดงใหชดแจงเถด เราจกขอดอานภาพ” ดงน. ปรพพาชก ท.! มนไมเปนสงทเปนไปไดเลยทใคร จะปฏเสธสมมาสมาธ แลวไปยกยองสมณพราหมณผมจตกลบกลอกไมตงมนแทน.

ปรพพาชก ท.! ผใดเหนวาธรรมบท ๔ บทน ควรตาหนควรคดคาน แลวไซร ในปจจบนนเองผน นจะตองไดรบการตาหนทชอบแกเหต ถกยนดวย คาของตนเอง ถง ๔ ประการ. ๔ ประการคออะไรบางเลา? ๔ ประการคอ ถามสมณพราหมณพวกใด มากดวยอภชฌามราคะแกกลาในกามทงหลายมา เขา กตองบชายกยองสมณพราหมณเหลานน. ถามสมณพราหมณเหลาใดทมจตพยาบาท มความประทษรายเปนเครองดารอยประจาใจมา เขากตองบชายกยองสมณพราหมณ เหลานน. ถามสมณพราหมณเหลาใด ทไรสตปราศจากสมปชญญะมา เขา กตองบชายกยองสมณพราหมณเหลานน. ถามสมณพราหมณเหลาใด ทมจต กลบกลอกไมตงมน มา เขากตองบชายกยองสมณพราหมณเหลานน, ดงน.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๖๙

ปรพพาชก ท.! แมแตปรพพาชกชอ วสสะ และปรพพาชกชอ ภญญะ ซ ง เ ป นล ทธ อ เหต กทฏฐ อ ก ร ยท ฏฐ นตถ กทฏฐ กย ง ถ อ ว า ธรรมบททง๔ บทน ไมควรดหมน ไมควรคดคาน. เพราะเหตใดเลา? เพราะกลวถกนนทาวารายและชงชงนนเอง.

ทรงทาวา ธรรมททรงแสดงไมมใครคานได๑ (เมอไดตรสถงลทธทมทางคานได ๓ ลทธ คอ ลทธทวาสขทกขเพราะกรรมแตปางกอน

อยางเดยว, ลทธทวาสขทกขเพราะผเปนเจาเปนนายบนดาลให, และลทธทวาสขทกขไมมปจจยอะไรเลย (ดทหนา –๒๕๙) แลวไดตรสขอความตอไปน:-)

ภกษ ท.! ธรรมอนเราแสดงแลวน ไมมใครขมขได เปนธรรม ไมมวหมอง ไมมทางถกตไมมทางถกคดคาน จากสมณพราหมณผ ร ทงหลาย. ภกษ ท.! ธรรมนนเปนอยางไรเลา? ธรรมนนคอธาต ๖ อยาง, ผสสายตนะ ๖ อยาง, มโนปวจาร ๑๘อยาง, และอรยสจจ ๔ อยาง.

ภกษ ท.! ทเรากลาววา ธาต ๖ อยาง นน เราอาศยขอความ อะไรกลาว? เราอาศยขอความนกลาว คอ ธาตเหลานมหก คอ ปฐวธาต อาโปธาตเตโชธาต วาโยธาต อากาสธาต วญญาณธาต ดงน.

ภกษ ท.! ทเรากลาววา ผสสายตนะ (แดนเกดแหงการกระทบ) ๖ อยาง นน เราอาศยขอความอะไรกลาว? เราอาศยขอความนกลาว คอ ผสสายตนะ เหลานมหก คอ ตา เปนผสสายตนะ หเปนผสสายตนะ จมก เปนผสสายตนะ ลน เปนผสสายตนะ กาย เปนผสสายตนะ ใจ เปนผสสายตนะ ดงน

๑. บาล มหาวรรค ตก. อ. ๒๐/๒๒๕/๕๐๑. ตรสแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๗๐

ภกษ ท.! ทเรากลาววา มโนปวจาร (ทเทยวของจต) ๑๘ อยาง นน เราอาศยขอความอะไรกลาว? เราอาศยขอความนกลาว คอ เหนรปดวยตาแลว ใจยอมเขาไปเทยวในรปอนเปนท เกดแหงโสมนส ๑ ในรปอนเปนท เกดแหง โทมนส ๑ ในรปอนเปนทเกดแหงอเบกขา ๑; ฟงเสยงดวยหแลว ใจยอม เขาไปเทยวในเสยงอนเปนทเกดแหงโสมนส๑; ในเสยงอนเปนทเกดแหง โทมนส ๑ ในเสยงอนเปนทเกดแหงอเบกขา ๑; ไดกลนดวยจมกแลว ใจยอม เข า ไป เท ยวในกล นอ น เป นท เ ก ดแห ง โสมนส๑ ในกล นอ น เป นท เ ก ดแห ง โทมนส ๑ ในกลนอนเปนทเกดแหงอเบกขา๑; รรสดวยลนแลว ใจยอม เขาไปเทยวในรสอนเปนทเกดแหงโสมนส ๑ ในรสอนเปนทเกดแหงโทมนส ๑ ในรสอนเปนทเกดแหงอเบกขา ๑; สมผสโผฏฐพพะดวยผวกายแลว ใจยอม เขาไปเทยวในโผฏฐพพะอนเปนทเกดแหงโสมนส ๑ ในโผฏฐพพะอนเปนทเกด แหงโทมนส ๑ ในโผฏฐพพะอนเปนทเกดแหงอเบกขา๑; รสกอารมณท เก ดข นในใจแลว ใจยอมเข าไปเท ยวในอารมณอ นเปนท เก ดแหงโสมนส ๑ ในอารมณอนเปนทเกดแหงโทมนส ๑ ในอารมณอนเปนทเกดแหงอเบกขา ๑ ดงน.

ภกษ ท.! ทเรากลาววา อรยสจจ ๔ อยางนน เราอาศยขอความ อะไรกลาว? เราอาศยขอความนกลาว คอ เมอไดอาศยธาตทงหกแลว การกาวลงสครรภกยอมม. เมอการกาวลงสครรภมอย (สงทเรยกวา) นามรป กยอมม.เพราะนามรปเปนปจจย อายตนะหก กยอมม. เพราะ อายตนะหกเปนปจจย ผสสะกยอมม. เพราะผสสะเปนปจจย เวทนา กยอมม. ภกษ ท .! เราบญญตทกข บญญตเหตใหเกดทกข บญญตความดบสนทของทกข และบญญตทางปฏบตใหถงความ ดบสนทของทกข ไวสาหรบสตวผยงมเวทนาอย, วาเปนอยางน ๆ.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๗๑

ภกษ ท.! อรยสจจวาดวยความทกข เปนอยางไรเลา? คอ ความ เกดเปนทกข ความชราเปนทกข, ความตายเปนทกข, โสกปรเทวะ ทกขกาย ทกขใจ และความแหงใจเปนทกข, ประจวบกบสงทไมเปนทรกเปนทกข, พลดพราก จากสงทรกเปนทกข, ปรารถนาสงใดแลวไมไดสงนนเปนทกข; โดยยอแลว ขนธหาทยงมความยดถอเปนทกข. ภกษ ท.! นแลอรยสจจวาดวยความทกข.

ภกษ ท.! อรยสจจวาดวยเหตใหเกดทกข เปนอยางไรเลา? คอ เพราะมอวชชาเปนปจจยจงมสงขาร. เพราะมสงขารเปนปจจย จงมวญญาณ, เพราะมวญญาณเปนปจจย จงมนามรป. เพราะมนามรปเปนปจจย จงมอายตนะหก; เพราะมอายตนะหกเปนปจจย จงมผสสะ. เพราะมผสสะเปนปจจย จงมเวทนา, เพราะมเวทนาเปนปจจย จงมตณหา, เพราะมตณหาเปนปจจย จงมอปาทาน, เพราะมอปาทานเปนปจจย จงมภพ, เพราะมภพเปนปจจย จงมชาต, เพราะ มชาตเปนปจจย จงมชรามรณะ โสกปรเทวะ ทกขะ โทมนส อปายาสขน ครบถวน. กองทกขทงสนยอมเกดมขนไดดวยอาการอยางน. ภกษ ท.! นแลอรยสจจวาดวย เหตใหเกดทกข.

ภกษ ท.! อรยสจจวาดวยความดบสนทของความทกข เปนอยางไร เลา? คอ เพราะอวชชานนเอง จางดบไปไมมเหลอ จงมความดบแหงสงขาร. เพราะมความดบแหงสงขาร จงมความดบแหงวญญาณ; เพราะมความดบแหง วญญาณ จงมความดบแหงนามรป. เพราะมความดบแหงนามรป จงมความดบ แหงอายตนะหก. เพราะมความดบแหงอายตนะหก จงมความดบแหงผสสะ. เพราะมความดบแหงผสสะ จงมความดบแหงเวทนา. เพราะมความดบแหง เวทนา จงมความดบแหงตณหา. เพราะมความดบแหงตณหา จงมความดบ

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๗๒

แหงอปาทาน; เพราะมความดบแหงอปาทาน จงมความดบแหงภพ; เพราะ มความดบแหงภพ จงมความดบแหงชาต; เพราะมความดบแหงชาต, ชรา มรณะ โสกปรเทวะ ทกขะ โทมนสอปายาส จงดบสนทไป : กองทกขทงสนยอม ดบไปดวยอาการอยางน. ภกษ ท.! นแลอรยสจจวาดวยความดบสนทของความทกข.

ภกษ ท.! อรยสจจวาดวยขอปฏบตใหถงความดบสนทของความ ทกข เปนอยาไร? คอหนทางอนประเสรฐ อนประกอบดวยองคแปดนเอง. ไดแกความเหนถกตอง ความดารถกตอง ความมวาจาถกตอง ความมการกระทา ทางกายถกตอง ความมอาชวะถกตอง ความมความพยายามถกตอง ความมการ ระลกประจาใจถกตอง และความมการตงใจมนอยางถกตอง. ภกษ ท.! นแล อรยสจจอนวาดวยขอปฏบตใหถงความดบสนทของความทกข.

ภกษ ท.! ขอใดทเรากลาววา ธรรมทเราแสดงแลวไมมใครขมขได เปนธรรมไมมมวหมองไมมทางถกตาหนถกคดคาน จากสมณพราหมณผรทงหลาย ดงนนน ขอความนนเราอาศยขอความเหลานแลกลาวแลว.

ทรงยนยนเอง และทรงใหสาวกยนยน วามสมณะในธรรมวนยน ๑

ภกษ ท.! สมณะมในธรรมวนยน โดยแท. สมณะทสอง กมใน ธรรมวนยน. สมณะทสาม กมในธรรมวนยน. สมณะทส กมในธรรมวนยน. ลทธอนกวางจากสมณะของลทธอน. ภกษ ท.! เธอทงหลายจงบนลอ สหนาทโดยชอบอยางนเถด.

๑. บาล จตกก. อ. ๒๑/๓๒๓/๒๔๑. ตรสแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๗๓

ภกษ ท.! สมณะ (ทหนง) เปนอยางไรเลา? ภกษ ท.! ภกษใน ธรรมวนยน เพราะส นสญโญชนสาม ยอมเปนโสดาบน (คอแรกถงกระแส แหงนพพาน) มอนไมกลบตกตาเปนธรรมดา เปนผเทยงแทตอการตรสร ในวนหนา. นแลสมณะ (ทหนง).

ภกษ ท.! สมณะทสอง เปนอยางไรเลา? ภกษ ท.! ภกษใน ธรรมวนยน เพราะสญโญชนสามอยางกสนไป ราคะโทสะโมหะกเบาบาง นอยลง ยอมเปนสกทาคาม, มาสโลกนอกคราวเดยวเทานนกทาทสดแหงทกขได. นแล สมณะทสอง.

ภกษ ท.! สมณะทสาม เปนอยางไรเลา? ภกษ ท.! ภกษใน ธรรมวนยน เพราะสนสญโญชนในเบองตา ๕ อยาง ยอมเปนโอปปาตกะ (เกดในรปภาพ) มการปรนพพานในภพนน ๆ ไมเวยนกลบจากโลกนน ๆ เปน ธรรมดา. นแล สมณะทสาม

ภกษ ท.! สมณะทส เปนอยางไรเลา? ภกษ ท.! ภกษในธรรม- วนยน ทาใหแจงซงเจโตวมตตปญญาวมตต อนไมมอาสวะ เพราะสนอาสวะ ดวยปญญาอนยงเอง ในชาตเปนปจจบนน เขาถงแลวแลอย. นแล สมณะทส.

ภกษ ท.! สมณะมในธรรมวนยน โดยแท. สมณะทสอง กมใน ธรรมวนยน. สมณะทสาม กมในธรรมวนยน. สมณะทส กมในธรรมวนยน. ลทธอน กวางจากสมณะของลทธอน.

ภกษ ท.! เธอทงหลายจงบนลอสหนาทโดยชอบ อยางน.

โพชฌงคปรากฏ เพราะพระองคปรากฏ๑

ภกษ ท.! เพราะการปรากฏแหงพระเจาจกรพรรดราช จงมการ

๑. บาล มหาวาร.ส. ๑๙/๑๓๘/๕๐๕, ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๗๔

ปรากฏแหงรตนะทงเจด,เจดคอ จกรแกว๑ ชางแกว มาแกว แกวมณ นางแกว คหบดแกว ปรณายกแกว : (นเปนฉนใด); ภกษ ท.! เพราะการ ปรากฏแหตถาคตผอรหนตสมมาสมพทธเจา จงมการปรากฏแหง โพชฌงค- รตนะทงเจด.เจดคอ สตสมโพชฌงค ธมมวจยสมโพชฌงค วรยสมโพชฌงค ปตสมโพชฌงค ปสสทธสมโพชฌงค สมาธสมโพชฌงค และ อเบกขา สมโพชฌงค.

ภกษ ท.! เพราะการปรากฏแหงตถาคตผอรหนตสมมาสมพทธเจา ม การปรากฏแหงโพชฌงครตนะทงเจด ดงนแล.

ไมไดทรงประพฤตพรหมจรรยเพอใหเขานบถอ ๒

ภกษ ท.! พรหมจรรยน เราประพฤตมใชเพอหลอกลวงคนให นบถอ มใชประพฤตเพอเรยกคนมาเปนบรวาร มใชเพออานสงสเปนลาภ สกการะและเสยงสรรเสรญ มใชเพออานสงสจะไดเปนเจาลทธหรอเพอคาน ลทธอนใดใหลมไป และมใชเพอใหมหาชน เขาใจวาเราไดเปนผวเศษอยาง นนอยางนกหามได.

ภกษ ท.! ทแท พรหมจรรยน เราประพฤตเพอสารวม เพอละ เพอคลายกาหนด เพอดบทกขสนท .

๑. ของแกวม ชางแกว เปนตนนน คงหมายความเพยงดมากจนเปนทนามาซงความยนดอยางเอก. โพชฌงคเปนของเทยบเคยงกนได ตางกนแตฝายหนงเปนโลก อกฝายหนงเปนธรรม. ๒. บาล จตกก. อ. ๒๑/๓๓/๒๕ ตรสแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๗๕

พรหมจรรยน มใชมลาภเปนอานสงส๑

ภกษ ท.! พรหมจรรยน มใชมลาภสกการะและเสยงสรรเสรญ เปนอานสงส, พรหมจรรยน มใชมความถงพรอมแหงศลเปนอานสงส, พรหมจรรยน มใชมความถงพรอมแหงสมาธเปนอานสงส, พรหมจรรยน มใชมความถงพรอมแหงญาณทสสนะเปนอานสงส.

ภกษ ท.! กเจโตวมตตอนไมกาเรบอนใด มอย, พรหมจรรยน มเจโตวมตตนนนนแหละเปนประโยชนทม งหมาย . เจโตวมตต นนแหละ เปนผลสดทายของพรหมจรรย.

ทรงแกขอท เขาหาวาเกยดกนทาน๒ “พระโคดมผเจรญ! ขาพเจาไดฟงมาวา พระสมณโคดมไดกลาวแลววา ใคร ๆ พงทาทาน

กะเราเทานน ไมควรทาทานกบคนพวกอน, ใคร ๆ พงทาทานกะสาวกทงหลายของเราเทานน ไมควรทาทานกบสาวกของคนพวกอน, ทานททากะเราเทานนมผลมาก ทากบคนอนไมมผลมาก, ทานททากบสาวกของเราเทานนมผลมาก ทากบสาวกของคนพวกอนไมมผลมาก”ดงน. ขาแต พระโคดมผเจรญ! ใคร ๆทกลาวเชนน ชอวากลาวตรงตามทพระโคดมกลาวหรอไมไดกลาวตพระโคดม ดวยคาไมจรงดอกหรอ เขากลาวถกตามยตธรรมอยหรอ เพอน ๆ ของเขาทกลาวตามเขายอมพนจากการ ถกตเตยนหรอ? พวกขาพเจาไมอยากจะกลาวตพระโคดมเลย.”...คาถามของปรพพาชกวจฉโคตร.

วจฉะ! ผใดกลาววาเรากลาวเชนน ไมชอวากลาวตรงตามทเรากลาว เขากลาวตเราดวยเรองไมเปนจรง.

๑. บาล มหาสาโรปมสตร ม.ม. ๑๒/๓๗๓/๓๕๒. ตรสแกภกษทงหลาย ทภเขาคชฌกฏ ใกลเมอง ราชคฤห, ปรารภพระเทวทต. ๒. บาล ตก. อ. ๒๐/๒๐๕/๔๙๗. ตรสแกปรพพาชกวจฉโคตร.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๗๖

วจฉะ! ผใดหามผอนซงใหทาน ผนนชอวาเปนอมตร ผทา อนตรายสง ๓ สง คอ ทาอนตรายตอบญของทายก, ทาอนตรายตอลาภ ของปฏคาหก, และตวเองกขดรากตวเองกาจดตวเองเสยตงแตแรกแลว. วจฉะเอย! ผทหามผอนซงใหทาน ชอวาเปนอมตร ผทาอนตรายสง ๓ สง ดงนแล.

วจฉะ! เราเองยอมกลาวอยางนวา “ผใดเทนาลางหมอ หรอนา ลางชามกตาม ลงในหลมนาคราหรอทางนาโสโครก ซงมสตวมชวตเกดอยในนน ดวยคดวา สตวในนนจะไดอาศยเลยงชวต ดงนแลว เรากยงกลาววานนเปน ทางมาแหงบญเพราะการทาแมเชนนน ไมตองกลาวถงการใหทานแกมนษยดวยกน” ดงน. อกอยางหนง เรากลาววาทานทใหแกผมศล เปนทานมผลมาก. ทาน ทใหแกผทศล หาเปนอยางนนไม. และผมศลนน เปนผละเสยซงองค ๕ และ ประกอบอยดวยองค ๕. ละองคหาคอ ละกามฉนทะ ละพยาบาท ละถนมทธะละ อทธจจกกกจจะ ละวจกจฉา. ประกอบดวยองคหาคอ ประกอบดวยกองศล ชนอเสขะ (คอชนพระอรหนต) ประกอบดวยกองสมาธชนอเสขะ ประกอบดวย กองปญญาชนอเสขะ ประกอบดวยกองวมตตชนอเสขะ ประกอบดวยกองวมตต- ญาณทสสนะชนอเสขะ. เรากลาววาทานทใหในบคคลผละองคหาและประกอบดวย องคหาดวยอาการอยางน มผลมากดงน.

ทรงแกขอทถกเขาหาวา ทรงหลง๑ “พระโคดมผเจรญ! พระโคดมยงจาการนอนหลบกลางวนไดอยหรอ?” สจจกะทลถาม.

๑. บาล มหาสจจกสตร ม.ม. ๑๒/๔๖๑/๔๓๐. ตรสแกนครนถ ชอสจจกะ อคคเวสนะ ทปามหาวน ใกลเมองเวสาล.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๗๗

อคคเวสนะ! เรายงจาไดอย, ในเดอนสดทายของฤดรอน กลบจาก บณฑบาตในเวลาหลงอาหารแลว ใหปสงฆาฏเปนสช น เรามสตสมปชญญะ หยงลงสความหลบ โดยตะแคงขางขวา.

“พระโคดมผเจรญ! ขอนแหละ สมณะและพราหมณทงหลายบางพวกเขากลาววา พระสมณโคดมหลบ เพราะการเปนอยดวยความหลง”.

อคคเวสนะ! คนเราจะชอวาเปนคนหลงหรอไมหลง เพราะเหตเพยง เทาน กหาไม.แตวา จะเปนคนหลงหรอไมหลงโดยเหตใดนน ทานจงกาหนด ในใจใหด เราจะกลาวใหฟง :

อคคเวสนะ! อาสวะเหลาใดททาผนนใหเศราหมองพรอม เปนไปเพอ ความเกดอกประกอบดวยความทรนทราย มทกขเปนผล ทาใหมชาตชรามรณะ อกสบไป, เมอผใดละมนไมได เรากลาววาผนนเปนคนหลง, เมอผใด ละไดขาด เรากลาววาผนนเปนคนไมหลง เพราะวาจะเปนผไมหลงได กเพราะ การละอาสวะไดขาด. อคคเวสนะ! อาสวะทงหลายเหลานน เปนสงทตถาคต ละไดขาดแลว ถอนขนไดกระทงราก ทาใหเปนเหมอนตาลไมมวตถ (คอหนอ สาหรบงอก) ไมใหมไมใหเกดไดอกตอไปดจวาตนตาลถกตดทคอแหงตนแลว ไมอาจงอกไดสบไป ฉนใดกฉนนน.

ทรงถกต เรองฉนปลาฉนเนอ๑ ชวกะ! การทชนเหลานนมากลาววา “มหาชนฆาสตวมชวต อทศ

เฉพาะพระสมณโคดม. พระสมณโคดมรอย กบรโภคเนอทเขาทาแลวอทศ เฉพาะ”ดงน; ชนพวกนน ไมชอวากลาวสงทเรากลาวเขากลาวตเรา ดวยสง ไมมจรงไมเปนจรง. ชวกะ! เรากลาววาเนอทไมควรบรโภค กเพราะเหต

๑. บาล ชวกสตร ม.ม. ๑๓/๔๘/๕๗, ตรสแกหมอชวก ทสวนมะมวง นอกเมองราชคฤห.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๗๘

สามอยาง คอ ไดเหนแลว ไดฟงแลว ไดเกดรงเกยจโดยทว ๆ ไปแลว. ชวกะ! เหลานแล เหตสามอยาง ททาใหเรากลาววา เนอนนไมควรบรโภค.

ชวกะ! เรากลาววาเนอทควรบรโภค กเพราะเหตสามอยาง คอ ไมไดเหนแลว ไมไดฟงแลว ไมไดรงเกยจโดยทว ๆ ไปแลว. ชวกะ! เหลานแล เหตสามอยาง ททาใหเรากลาววา เนอนนควรบรโภค.

แงทเขากลาวหาพระองคอยางผด ๆ๑ พราหมณ! แง (ปรยาย) ทเมอผใดจะพงกลาวหาเราโดยชอบวา

“พระสมณโคดม มความไมมรสเปนรป (คอเปนทสงเกต)” นน, มอย. พราหมณ! คอวา ความยนดในรป เสยง กลน รสโผฏฐพพะ เหลาใด ความยนดเหลานนตถาคตละไดขาดแลว ถอนขนกระทงราก ทาใหเปนเหมอน ตาลไมมวตถ (คอหนอยอดสาหรบงอกอกตอไป) ไมใหมไมใหเกดอกตอไป. นแลเปนแงทผใดเมอจะกลาวหาเราโดยชอบ วา พระสมณโคดมมความไมมรส เปนรป, หาใชเปนดงททานหมายถง แลวกลาวไม.

พราหมณ! แงทเมอผใดจะพงกลาวหาเราโดยชอบวา “พระสมณ- โคดมเปนคนไรโภคะ”นน, มอย. พราหมณ! คอวา โภคะ กลาวคอ รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ เหลาใด โภคะเหลานน ตถาคตละไดขาด แลว ฯลฯ ทาไมใหมไมใหเกดอกตอไป. นแลเปนแง ฯลฯ, หาใชเปนดงท ทานหมายถง แลวกลาวไม.

๑. บาล มหาวรรค อฏฐก. อ. ๒๓/๑๗๕/๑๐๑. ตรสแกเวรญชพราหมณ ทใกลโคนสะเดา ชอนเฬร เมองเวรญชา.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๗๙

พราหมณ แงทเมอผใดจะพงกลาวหาเราโดยชอบวา “พระสมณ- โคดม เปนคนกลาวแตการไมทา” นน มอย. พราหมณ! จรงเทยว คอวา เรากลาวการไมทากายทจรต วจทจรต มโนทจรต, กลาวการไมทาสงทเปนบาป เปนอกศล มประการตาง ๆ ตางหาก. นแลเปนแง ฯลฯ, หาใชเปนดงท ทานหมายถง แลวกลาวไม.

พราหมณ! แงทเมอผใดจะพงกลาวหาเราโดยชอบวา “พระสมณ- โคดมเปนคนกลาวแตความขาดสญ” นน มอย. จรงเทยว พราหมณ! คอวาเรากลาวความขาดสญแหงราคะ โทสะ โมหะ, ความขาดสญแหงสงเปน บาปอกศล มประการตาง ๆ ตางหาก. นแลเปนแง ฯลฯ, หาใชเปนดงท ทานหมายถง แลวกลาวไม.

พราหมณ แงทเมอผใดจะพงกลาวหาเราโดยชอบวา “พระสมณ- โคดมเปนคนมกเกลยด” นนมอย. พราหมณ! จรงเทยว, เรากลาวความ นาเกลยดดวย กายทจรต วจทจรต มโนทจรต, กลาวความนาเกลยดเพราะ ถงพรอมดวยสงเปนบาปอกศลมประการตาง ๆ. นแลเปนแง ฯลฯ, หาใชเปน ดงททานหมายถง แลวกลาวไม.

พราหมณ! แงทเมอผใดจะพงกลาวหาเราโดยชอบวา “พระสมณ- โคดมเปนคนนาไปทาใหพนาศ” นน มอย. พราหมณ! จรงเทยว, เราแสดง ธรรมเพอนาไปทาเสยใหพนาศ ซงราคะ โทสะโมหะ, แสดงธรรมเพอนาไป ทาเสยใหพนาศ ซงสงเปนบาปอกศลมประการตาง ๆ. นแลเปนแง ฯลฯ, หาใชเปนดงททานหมายถง แลวกลาวไม.

พราหมณ! แงทเมอผใดจะพงกลาวหาเราโดยชอบวา “พระสมณ- โคดมเปนคนเผาผลาญ” นน มอย. พราหมณ! เรากลาวความควรแกการ เผาผลาญ ในสงอนเปนบาปอกศล มประการตาง ๆ คอกายทจรต วจทจรต

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๘๐

มโนทจรต, พราหมณ! บาปอกศลทควรเผาผลาญเสย อนผใดเผาผลาญไดแลว เราเรยกผนนวา ผเผาผลาญ (ตปสส). พราหมณ! บาปอกศลทควรเผาผลาญนน ตถาคตละไดขาดแลวถอนขนกระทงราก ทาใหเหมอนตาลหนอเนา, ไมใหม ไมใหเกดไดอกตอไป. นและเปนแง ฯลฯ, หาใชเปนดงททานหมายถง แลว กลาวไม.

พราหมณ! แงทเมอผใดจะพงกลาวหาเราโดยชอบวา “พระสมณ-

โคดมเปนคนไมมทผดทเกด” นน มอย. พราหมณ! คอวา การตองนอน ในครรภครงตอไป การตองเกดอกในภพใหม อนผใดละไดขาดแลว, เรา เรยกผนนวา คนไมรจกผดจกเกด (อปปคพโภ). พราหมณ! การตองนอนในครรภ คร งตอไป การตองเกดอกในภพใหม สาหรบตถาคตนน ตถาคตละไดขาดแลว ถอนขนกระทงราก ทาใหเหมอนตาลหนอเนาเสยแลว ไมใหมไมใหเกดไดอกตอไป. นแลเปนแง ฯลฯ, หาใชเปนดงททานหมายถง แลวกลาวไม.

มนษยบถชน รจกพระองคนอยเกนไป๑

ภกษ ท.! นนยงนอยไป ยงตาไป เปนเพยงสวนศลเทานน คอขอ ทบถชนกลาวสรรเสรญคณของตถาคตอย. ภกษ ท.! บถชนกลาวสรรเสรญ คณของตถาคตอย ยงนอย ยงตา สกวาศลเทานน, นนเปนอยางไรเลา? คอบถชนกลาวสรรเสรญตถาคตอยวา พระสมณโคดมละการทาสตวมชวตใหตก ลวงไป เปนผงดขาดจากปาณาตบาต วางทอนไมและศาสตราเสยแลว มความ ละอายตอบาป มความเอนดกรณา หวงประโยชนเกอกลแกสตว ท. และ

๑. บาล พรหมชาลสตร ส.ท. ๙/๔/๒. ตรสแกภกษทงหลาย ทอทยานอมพลฏฐกา, ระหวาง กรงราชคฤห กบ เมองนาลนทา ตอกน.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๘๑

...วา พระสมณโคดม ละการถอเอาสงของทเจาของมไดให งดขาด จากอทนนาทาน ถอเอาแตของทเจาของใหแลว หวงอยแตในของทเจาของเขาให, เปนคนสะอาด ไมเปนขโมย. และ

...วา พระสมณโคดม ละกรรมอนมใชพรหมจรรย, เปนผประพฤต พรหมจรรยโดยปรกต ประพฤตหางไกล เวนขาดจากการเสพเมถน อนเปน ของสาหรบชาวบาน. และ

...วา พระสมณโคดม ละการกลาวเทจ งดขาดจากมสาวาท พดแต คาจรง รกษาคาสตย มนคงในคาพด ควรเช อได ไมแกลงกลาวใหผด ตอโลก. และ

...วา พระสมณโคดม ละการกลาวคาสอเสยด งดขาดจากปสณาวาท, ไดฟงจากฝายนแลว ไมเกบไปบอกฝายโนน เพอทาลายฝายน. หรอไดฟง จากฝายโนนแลว ไมเกบมาบอกฝายน เพอทาลายฝายโนน, แตจะสมานชน ทแตกกนแลวใหกลบพรอมเพรยงกน, อดหนนชนทพรอมเพรยงกนอย ใหพรอมเพรยงกนยงขน, เปนคนชอบใจในการพรอมเพรยง กลาวแตวาจา ททาใหพรอมเพรยงกน. และ

...วา พระสมณโคดม ละการกลาวคาหยาบ งดขาดจากผรสวาท, กลาวแตวาจาทปราศจากโทษ เสนาะโสต ใหเกดความรก เปนคาฟใจ เปนคาสภาพ ทชาวเมองเขาพดกน เปนทใครทพอใจของมหาชน. และ

...วา พระสมณโคดม ละคาพดทโปรยประโยชนทงเสย งดขาดจาก การพดเพอเจอ, กลาวแตในเวลาสมควร กลาวแตคาจรง เปนประโยชน เปนธรรมเปนวนย เปนวาจามทต ง มหลกฐาน มทอางอง มเวลาจบ เตมไป ดวยประโยชน สมควรแกเวลา. และ

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๘๒

...วา พระสมณโคดม งดขาดจากการลางผลาญพชคาม และภตคาม,๑ เปนผฉนอาหารวนหนงเพยงหนเดยว เวนจากการฉนในราตรและวกาล, ...เปนผ งดขาดจากการรา การขบ การรองการประโคม และดการเลนชนดท เปน ขาศกแกกศล, เปนผงดขาดจากการประดบประดา คอทดทรงตบแตงดวยมาลา และของหอมเครองลบทา, เปนผงดขาดจากการนอนบนทนอนสงใหญ, เปนผ งดขาดจากการรบเงนและทอง, เปนผงดขาดจากการรบขาวเปลอก, งดขาด จากการรบเนอดบ, การรบหญง และเดกหญง, การรบทาส และทาส, การรบแพะ แกะ ไก สกร ชาง มา โค ทงผและเมย, งดขาดจากการรบทนา ทสวน, งดขาดจากการรบใชเปนทตไปในทตางๆ (ใหคฤหสถ). งดขาดจาก การซอขาย, การฉอโกงดวยตาชง, การลวงดวยของปลอม, การฉอดวย เครองนบ (เครองตวงและเครองวด), งดขาดจากการโกง ดวยการรบสนบน และลอลวง, การตด การฆา การจาจอง การซมทาราย การปลน การกรรโชก.

( เหลาน เปนสวน จลศล )

...วา พระสมณโคดม, เมอสมณะหรอพราหมณบางพวกพากนฉน โภชนะ ททายกถวายดวยศรทธาแลว ยงทาพชคามและภตคามใหกาเรบ, คอ อะไรบาง? คอ พชทเกดแตราก-เกดแตตน-เกดแตผล-เกดแตยอด-เกดแตเมลด ใหกาเรบอย, สวนทานงดขาดจากการทาพชคามและภตคามใหกาเรบแลว.

...วา พระสมณโคดม, เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก พากนฉน โภชนะททายกถวายดวยศรทธาแลว ยงทาการบรโภคสะสม คอ สะสมขาว สะสมนาดม สะสมผา สะสมยานพาหนะ สะสมทนอน สะสมเครองผดทาของหอม และอามส อย, สวนทานงดขาดจากการสะสมเหนปานดงนนเสย.

๑. พชคามคอพนธทเขานามาให แตยงปลกเปนไดอกอย, เชนของมเมลดมหนอ ฯลฯ ภตคาม คอพชพนธทยงเกดอยกบทเดม.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๘๓

...วา พระสมณโคดม, เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก พากนฉน โภชนะททายกถวายดวยศรทธาแลว ยงดการเลน คอ ดฟอน ฟงขบ ฟงประโคม ดไมลอย ฟงนยาย ฟงเพลงปรบมอ - ตฆอง-ตระนาด ดหนยนต ฟงเพลง ขอทาน ฟงแคน ดการเลนหนาศพ ดชนชาง แขงมา ชนกระบอ ชนโค- แพะ-แกะ-ไก-นกกระทา, ดราไม รามอ ชกมวย, ดเขารบกน ดเขา ตรวจพล, ดเขาตงกระบวนทพ; ดกองทพทจดไวเสรจแลวบางอย, สวน ทานเปนผงดขาดจากการดการเลนเหนปานดงนนเสย.

...วา พระสมณโคดม, เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก พากนฉน โภชนะททายกถวายดวยศรทธาแลว ยงเลนการพนน หรอการเลนอนเปนทตง แหงความประมาท คอเลนหมากรกทกชนดแถวละ๘ ตาบาง ๑๐ ตาบาง เลน หมากเกบ, ชงนาง หมากไหว โยนบวง ไมหง ฟาดใหเปนรป ทอดลกบาศก เปาใบไม, เลนไถนอย ๆ หกคะเมน กงหน ตวงทรายดวยใบไม รถนอย ๆ ธนนอยๆ ทายอกษรในอากาศ ทายใจ ลอคนพการอย, สวนทานงดขาดจาก การพนน หรอการเลนอนเปนทตงแหงความประมาท เหนปานดงนนเสย.

...วา พระสมณโคดม, เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก พากนฉน โภชนะททายกถวายดวยศรทธาแลว ยงประกอบการนอนบนทนอนสงใหญ คอ เตยงเทาสงเกนประมาณ, เตยงทเทาสลกรปสงห,ผาโกเชาวขนยาว, เครอง ลาดขนแกะวจตรดวยลายเยบ, เครองลาดขนแกะสขาว, เครองลาดขนแกะม ลายเปนกลมดอกไม, เครองลาดมนนภายใน, เครองลาดวจตรดวยรปสตวราย, เครองลาดมขนตรงขนขางบน เครองลาดมชายครย เครองลาดแกมทอง-เงน- ไหม เครองลาดใหญ (นางฟอนได ๑๖ คน) ฯลฯ, อย, สวนทานงดขาด จากการนอนบนทนอนสงใหญ เหนปานดงนนเสย.

...วา พระสมณโคดม, เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก พากนฉน โภชนะททายกถวายดวยศรทธาแลว ยงประกอบการประดบประดาตกแตงรางกาย

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๘๔

เหนปานน คอการอบตว การ เคลนตว การอาบสาอาง การนวดเน อ การสองดเงา การหยอดตาใหมแววคมขา การใชดอกไม การทาของหอม การผดหนา การทาปาก การผกเคร องประดบทมอ การผกเคร องประดบท กลางกระหมอม การถอไมถอ การหอยแขวนกลองกลกอนวจตร การคาดดาบ การคาดพระขรรคการใชรมและรองเทาอนวจตร การใสกรอบหนา การปกปน การใชพดสวยงาม การใชผาขาวชายเฟอยและอนๆ อย, สวนทานงดขาด จากการประดบประดาตกแตงรางกาย เหนปานดงนนเสย.

...วา พระสมณโคดม, เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก พากนฉน โภชนะท ทายกถวายดวยศรทธาแลว ยงประกอบเดรจฉานกถา คอคยกนถง เรองพระราชา, โจร, อมาตย, กองทพ, ของนาหวาดเสยว, การรบ; เรองนา, เรองขาว, ผา, ทนอน, ดอกไม, ของหอม, ญาต, ยานพาหนะ, บาน, จงหวด, เมองหลวง, บานนอก, หญง, ชาย, คนกลา, ตรอก , ทานา, คนตายไปแลว, เรองโลกตางๆ, เรองสมทร, เรองความฉบหาย, เรองความมงคง, บางอย, สวนทานงดขาดจากการประกอบเดรจฉานกถาเหน ปานดงนนเสย.

...วา พระสมณโคดม, เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก พากนฉน โภชนะททายกถวายดวยศรทธาแลว ยงประกอบการกลาวถอยคาแกงแยงกนอย คอ แกงแยงกนวา “ทานไมร ท วถงพระธรรมวนยน ,ขาพเจาร ท วถงธรรมวนยน , ทานจะรทวถงอยางไรได, ทานปฏบตผด ขาพเจาปฏบตถก, ถอยคาของขาพเจา เปนประโยชน, - ของทานไมเปนประโยชน, คาควรพดกอนทานนามาพดทหลง คาควรพดทหลง ทานพดเสยกอน, ขอททานเคยเชยวชาญ ไดเปลยนแปลง ไปเสยแลว, ขาพเจายกคาพดแกทานไดแลว ทานถกขาพเจาขมไดแลว ทาน จงถอนคาพดของทานเสย หรอถาทานสามารถ กจงคานมาเถด” ดงน อย, สวนทานงดขาดจากการกลาวถอยคาแกงแยง เหนปานดงนนเสย.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๘๕

...วา พระสมณโคดม, เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก พากนฉน โภชนะททายกถวายดวยศรทธาแลว ยงประกอบการรบเปนทต, รบใชไปใน ทน นๆ อย คอรบใชพระราชา รบใชอมาตยของพระราชา รบใชกษตรย -พราหมณ -คหบด และรบใชเดกๆ บาง ทใชวา “ทานจงไปทน, ทาน จงไปทโนน, ทานจงนาสงนไป, ทานจงนาสงนมา” ดงน อย, สวน พระสมณโคดมทานเปนผงดขาดจากการรบเปนทต เหนปานดงนนเสย.

...วา พระสมณโคดม, เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก พากนฉน โภชนะททายกถวายดวยศรทธาแลว ยงประกอบการแสวงหาลาภ ดวยการกลาวคา ลอหลอก การพดพรพไร การพดแวดลอมดวยเลศ การพดใหทายกเกดมานะ มทะลในการให และการใชของคานอย ตอเอาของทมคามาก อย, สวนทาน งดขาดจากการแสวงหาลาภโดยอบายหลอกลวง เหนปานดงนนเสย.

(เหลาน เปนสวน มชฌมศล)

...วา พระสมณโคดม, เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก พากนฉน โภชนะททายกถวายดวยศรทธาแลว ยงประกอบมจฉาอาชวะ ทาเดรจฉานวชา เหนปานนอย คอ ทายลกษณะในรางกาย, นมตลางดราย, ดาวตก, อสนบาต, ทานายฝน, -ชะตา,ผาหนกด, ทาพธโหมเพลง , เบกแวนเวยนเทยน ซดโปรยแกลบราขาวสาร ฯลฯ, อย, สวนทานเปนผงดขาดจากการประกอบ มจฉาอาชวะ ทาเดรจฉานวชา เหนปานดงนนเสย.

...วา พระสมณโคดม, เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก พากนฉน โภชนะททายกถวายดวยศรทธาแลว ยงประกอบมจฉาอาชวะ ทาเดรจฉานวชา เหนปานนอย คอ ฯลฯ (๑หมวดทายลกษณะสงของเชนแกว, ไมเทา, เสอผา,

๑. ในบาล จาแนกรายชอมากมาย จนเกนความตองการทจะยกมาไวในทน ผประสงคพงเปดดในทมา นนๆ จากพระบาล, หรอจากเรองบรพภาคของการตามรอยพระอรหนต ตอนบาลสามญผลสตรกได.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๘๖

ทาสเปนตน, หมวดทานายการรบพง, หมวดทานายทางโหราศาสตร, หมวดทานายดนฟาอากาศ, หมวดรายมนตพนดวยคาถา, หมวดทาใหคนมอนเปนไปตางๆ และหมวดทาเวชกรรม ประกอบยา แกโรคตางๆ) อย, สวนทานงดขาดจากการประกอบมจฉาอาชวะ ทาเดรจฉานวชา เหนปานนนเสย.

ภกษ ท.! นแล คาสาหรบบถชน พดสรรเสรญคณของตถาคตยงนอย ยงตา สกวาเปนขนศลเทานน.

ภกษ ท.! ธรรมอน ทลกซง เหนยาก รยาก รางบ ประณต ไมเปนทเทยวของความตรตรก (ตามธรรมดา) เปนธรรมละเอยด รไดเฉพาะ บณฑต ซงตถาคตไดทาใหแจงดวยปญญาอนยงเองแลว ประกาศใหผอนรแจงตามดวย, เปนคาสาหรบผจะพดสรรเสรญตถาคตใหถกเตมตามทเปนจรง มอย. ธรรมนนคอ อะไรเลา? (ตอน ทรงแสดงทฏฐ ๖๒ ประการ พรอมทงเรองราวตนเหต, ทเปนหวขอ เปดดได ในภาค ๓ ของเรองน ตอนวาดวยทรงทราบทฐทลกซง, สวนเรองละเอยดเปดดในพระบาลเดม).

(ฉ.เกยวกบเหตการณพเศษบางเรอง ๑๖ เรอง) การทรงแสดงความพน เพราะสนตณหา๑

โมคคลลานะ! เรายงจาไดอย, ทบพพารามนเอง, ทาวสกกะ

จอมเทพไดเขามาหาเราถงทอย อภวาทแลวยนอย ณ ทควร ไดถามคานกะเราวา “พระองคผเจรญ! วาโดยสงเขป, ดวยขอปฏบตเพยงเทาใด ภกษจงเปน ผ พ นวเศษแลวเพราะความสนไปแหงตณหา ออกไปไดถงทสดยง เกษมจาก โยคะถงทสดยง มพรหมจรรยถงทสดยง จบกจถงทสดยง เปนผประเสรฐแหงเทพ และมนษยทงหลาย?”

๑. บาล จฬตณหาสงขยสตร ม.ม. ๑๒/๔๗๐/๔๓๙. ตรสแกพระมหาโมคคลลานะ, ทบพพาราม ใกลกรงสาวตถ.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๘๗

โมคคลลานะ ! ครนทาวสกกะกลาวคานแลว เราไดตอบวา “ทาน ผเปนจอมเทพ! หลกคดทภกษในศาสนานไดฟงแลว ยอมมอยวา “สงทงปวง ไมควรเขาไปยดถอ” ดงน. เมอเธอฟงดงนแลวยอมรยงซงธรรม (ธรรมดา) ทงปวง, ครงรยงแลว กรอบร, ครนรอบรแลว ไดรสกความรสกอนใดอนหนง จะเปนสขหรอทกข หรอไมทกขไมสขกตาม เธอยอมมองเหนความไมเทยงแท ในความรสก (เวทนา) ทงหลายเหลานนอย. เมอเธอมองเหนความไมเทยงในเวทนา ท. เหลานน มองเหน (คอรสก) ความคลายกาหนด มองเหนความดบสนท มอง เหนความสลดคน (ของตน) อยเนองนจ กไมยดถอดวยใจซงอะไร ๆ ในโลกน, เมอไมยดถอกไมสะดงใจ, เมอไมสะดงใจ ชอวาดบสนทรอบ ในภายในนนเทยว, เธอยอมรสกตนชดวา ชาตสนแลว พรหมจรรยไดอยจบแลว กจทควรทาไดทา เสรจไปแลว กจอนทจะตองทาเพอความเปนอยางน มไดมอก ดงน. ทานผ จอมเทพ! วาโดยสงเขป, ดวยขอปฏบตเพยงเทานแล ภกษชอวา พนวเศษแลว เพราะความสนตณหา, ออกไปไดถงทสดยง เกษมจากโยคะถงทสดยง มพรหม- จรรยถงทสดยงจบกจถงทสดยง เปนผประเสรฐแหงเทพและมนษยทงหลาย”.

โมคคลลานะ! เรายอมจาภาษตเรองความพนวเศษ เพราะความสน ตณหา โดยยอๆ แกทาวสกกะผจอมเทพได ดงนแล.

การเกดของพระองค ไมกระทบกระเทอนถงกฎธรรมชาต๑

(การทรงแสดงไตรลกษณ)

ภกษ ท.! เพราะตถาคตเกดขน หรอเพราะตถาคตไมไดเกดขนกตาม,

๑. บาล โยธาชววรรค ตก. อ.๒๐/๓๖๘/๕๗๖. ตรสแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๘๘

สงท ทรงตวอย ไดเอง ซ งเปนความตงอย ตามธรรมดา เปนความตายตว ของธรรม, นน ยอมตงอยอยางคงตว วา “สงขารทงหลายทงปวง ไมเทยง”, ดงน. ภกษ ท.! ตถาคตไดตรสร ไดหยงรอยางยงในสงนนๆ. ครนตรสรอยางยง หยงร อยางยงแลว กบอก กแสดง กบญญต กวาง หลกเกณฑ กเปดเผย กจาแนก กทาใหของงาย เพอใหรท วกนวา “สงขาร ทงหลายทงปวง ไมเทยง”ดงน.

ภกษ ท.! เพราะตถาคตเกดขน หรอเพราะตถาคตไมไดเกดขนกตาม,

สงซ งทรงตวอย ไดเอง ซ งเปนความตงอย ตามธรรมดา เปนความตายตว ของธรรม, สงนน ยอมตงอยอยางคงตว วา “สงขารทงหลายทงปวง เปนทกข”, ดงน. ภกษ ท.! ตถาคตไดตรสร ไดหยงร เปนอยางยง ในสงนนๆ. ครนตรสรอยางยง หยงรอยางยงแลว กบอก กแสดง กบญญต กวางหลกเกณฑ กเปดเผย กจาแนก กทาใหของงาย เพ อใหร ท วกนวา “สงขาร ทงหลายทงปวง เปนทกข ”ดงน.

ภกษ ท.! เพราะตถาคตเกดขน หรอเพราะตถาคตไมไดเกดขน กตาม, สงซ งทรงตวอย ไดเอง ซ งเปนความตงอย ตามธรรมดา เปนความตายตว ของธรรม , นน ยอมตงอยอยางคงตว วา “ธรรมทงหลายทงปวง เปนอนตตา”, ดงน. ภกษ ท.! ตถาคตไดตรสร ไดหยงรอยางย ง ในสงนน ๆ. ครนตรสรอยางยง หยงรอยางยงแลว กบอก กแสดง กบญญต กวางหลกเกณฑ กเปดเผย กจาแนก กทาใหของงาย เพ อใหร ท วกนวา “ธรรมทงหลายทงปวง เปนอนตตา” ดงน.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๘๙

การทรงแสดงเหตของความเจรญ๑

พราหมณ! คราวหนง เราอยทสารนททเจดยเมองเวสาล, ณ ทนน เราไดกลาวธรรมทเปนไปเพอความไมเสอม ๗ ประการเหลาน แกพวกเจาวชช, พราหมณ! ถาธรรมทงเจดอยางนน คงตงอยในพวกเจาวชช กหรอเจาวชช จกตงตนอยในธรรมทงเจดอยางเหลานนแลว, พราหมณ! อนนน ยอมเปนไป เพอความเจรญอยางเดยว หาความเสอมมได. (ตอไปน เปนตวธรรมเจดประการทตรส แกพระอานนท ซงวสสการพราหมณกนงฟงอยดวย).

อานนท ! พวกเจาวชชประชมกนเนอง ๆ ประชมกนโดยมาก... อานนท ! พวกเจาวชชพรอมเพรยงกนประชม พรอมเพรยงกนเลก

ประชม และพรอมเพรยงกนทากจทพวกเจาวชช จะตองทา... อานนท ! พวกเจาวชชมไดบญญตขอทมไดบญญตไว มไดถอนขอท

บญญตไวแลว, แตประพฤตอยในวชชธรรมตามทไดบญญตไว... อานนท ! พวกเจาวชช สกการะ เคารพ นบถอ บชา ทานทเปน

ประธาน ของเจาวชชตงใจฟงคาสงของทานผนน... อานนท! พวกเจาวชช มไดลบหลดถกสตร ทเปนเจาหญง หรอ

กมารในสกล... อานนท! พวกเจาวชช สกการะ เคารพ นบถอ บชา เจดยทง

ภายในและภายนอก มไดปลอยละเลย ใหทานทเคยให ใหกจทเคยทาแกเจดย เหลานน และใหพลกรรมทประกอบดวยธรรม, เสอมเสยไป...

อานนท! พวกเจาวชช เตรยมเครองตอนรบไวพรอม เพอพระ อรหนต ท. วา “พระอรหนต ท. ทยงมไดมา พงมาสแวนแควนน, ทมาแลว พงอยสขสาราญ เถด” ดงน...

๑. บาล มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๘๙/๖๙. ตรสแกวสสการพราหมณ มหาอามาตยมคธ ทเขาคชฌกฏ.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๙๐

อานนท! เหลาน (แตละอยางๆ, ทตรสทละอยาง) ลวนแตเปนความ เจรญแกเจาวชชอยางเดยว หาความเสอมมได.

การตรสเรอง “ทกขนใครทาให ?” ๑ อานนท! คราวหนงเราอยทปาไผ เปนทใหเหยอแกกระแต ใกลกรง

ราชคฤห นแหละ, ครงนน เวลาเชาเราครองจวรถอบาตร เพอไปบณฑบาตในกรงราชคฤห คดขนมาวา ยงเชาเกนไปสาหรบการบณฑบาตในกรงราชคฤหถาไฉน เราเขาไปสอารามของปรพพาชก ผเปนเดยรถยเหลาอนเถด. เราไดเขาไปสอารามของปรพพาชก ผเปนเดยรถยเหลาอน กระทาสมโมทนยกถาแกกนและกน นงลง ณ ทควรขางหนง.

อานนท ! ปรพพาชกเหลานนไดกลาวกะเราผนงแลว อยางนวา “ทานโคตมะ! มสมณพราหมณบางพวกทกลาวสอนเรองกรรม ยอมบญญตความ ทกขวาเปนสงท ตนทาเอาดวยตนเอง, มสมณพราหมณอกบางพวกทกลาวสอน เรองกรรม ยอมบญญตความทกข วาเปนสงทผอนทาให, มสมณพราหมณอก บางพวก ทกลาวสอนเรองกรรม ยอมบญญตความทกขวาไมใชทาเองหรอใคร ทาให กเกดขนได. ในเรองน ทานโคตมะของพวกเรา๒ กลาวสอนอยอยางไร? และพวกเรากลาวอยอยางไร จงจะเปนอนกลาวตามคาททานโคตมะกลาวแลว, ไมเปนการกลาวตดวยคาไมจรง แตเปนการกลาวโดยถกตอง และสหธรรมกบางคน ทกลาวตาม จะไมพลอยกลายเปนผควรถกตเตยนไปดวย?” ดงน.

๑. บาล อภสมยสยตต นทาน. ส. ๑๖/๔๑/๗๖. ทรงเลาแกพระอานนท ทเวฬวน. ๒. โวหารพดเสมอกนฉนเพอน ซงเปนธรรมดาทพวกปรพพาชก เดยรถยอนพดกบพระองค.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๙๑

อานนท ! เราไดกลาวกะปรพพาชกทงหลายเหลานนวา ทาน! เรา กลาววา ทกข อาศยเหตปจจย (ของมนเองเปนลาดบๆ)๑ เกดขน . มนอาศยเหตปจจยอะไรเลา? อาศยปจจยคอ ผสสะ.ผกลาวอยางนแล ชอวา กลาวตรงตามทเรากลาว.

การสนทนากบ “พระเหมนคาว”๒

ภกษ ท.! เมอเชาน เราครองจวรถอบาตรไปบณฑบาตในเมอง พาราณส. เราไดเหนพระภกษรปหนง เทยวบณฑบาตอยตามแหลงทซอขายโค ของพวกมลกขะ, เปนภกษมทาทางกระหายกามคดสก ปลอยสต ปราศจาก สมปชญญะ จตฟง ใจเขว ผวพรรณแหงเกรยม. ครนเหนแลว เราไดกลาว กะภกษนน วา “ภกษ ! เธออยาทาตวใหเนาพอง. ตวทเนาพองสงกลน เหมนคาวคลงแลว แมลงวนจกไมตอมไมดดนน เปนไปไมไดนะภกษ”. ดงน. ภกษนนถกเราทกอยางน กเกดความสลดขนในใจ.

ครนพระผมพระภาคเจาตรสดงนแลว ภกษรปหนงไดทลถามขนวา “อะไรเลา พระเจาขา

ชอวาของเนาพอง? อะไรเลา ชอวากลนเหมนคาว! อะไรเลา ชอวาแมลงวน?” ภกษ! อภชฌา ชอวา ของเนาพอง. พยาบาท ชอวากลน

เหมนคาว. ความคดทเปนอกศลลามก ชอ แมลงวน. ตวทเนาพอง สงกลนเหมนเหมนคาวคลงแลว แมลงวนจกไมตอมไมดดนน เปนไปไมได.

๑. ดของปฏจจสมปบาท, แตในทนทรงยกมาเฉพาะผสสะ. ๒. บาล ตก. อ. ๒๐/๓๖๑/๕๖๘. ตรสแกภกษทงหลาย ทอสปตนมฤคทายวน ใกลเมองพาราณส.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๙๒

การตอบคาถามของทณฑปาณสกกะ๑ ภกษ ท.! วนน เชานเอง เราครองจวรเขาไปบณฑบาตในเมอง

กบลพสด. เสรจการบณฑบาต กลบจากการบณฑบาตแลว เขาไปอยพกกลางวน ทโคนตนมะตมหนมในปามหาวน.

ภกษ ท.! แมทณฑปาณสกกะ กเดนเทยวเลนบรหารแขงอย ไดเขาไป สปามหาวน ตรงไปทตนมะตมหนมอนเรานงอย. เขาไปหาเราแลวกลาวทกทาย ปราศรย แลวยนยนคางดวยไมเทา มมอทงสองกมปลายไมเทาอยใตคาง, ไดกลาว กะเราวา “พระสมณะมถอยคาอยางไร มการกลาวอยางไรอยเปนประจา?” ดงน.

ภกษ ท.! ทณฑปาณกลาวอยางนแลว เราไดกลาวตอบเขาอยางนวา “เพอนเอย! มถอยคาอยางใดแลว ไมทะเลาะววาทอยกบใคร ๆ

ใน โลกน พรอมท ง เทว โลก มาร โลก พรหมโลก ในหม ส ตว พร อม ทงสมณพราหมณ พรอมทงเทวดาและมนษยแลว, เรามถอยคาอยางนน มการกลาวอยางน น อย เปนประจา;อกอยางหน ง ใครมถอยคาอยางใด แลว ความจา (ในเรองราวกอนๆ) ไมมาตดตามอยในใจผนนซง (บดน) เปนผหมดบาป ไมประกอบตนอยดวยกาม ไมตองกลาวดวยความสงสยวา อะไรเปนอยางไรอกตอไป มความราคาญทางกายและทางใจอนตนตดขาดแลว ปราศจากตณหาในภพไหน ๆ ทงสนแลว,เรามถอยคาอยางนน มการกลาว อยางนนอยเปนประจา. เพอนเอย! เรามถอยคาอยางน มการกลาวอยางน อยเปนประจา” ดงน.

๑. บาล มธปณฑกสตร ม.ม. ๑๒/๒๒๑/๒๔๔. ตรสแกภกษ ท. ทนโครธาราม ใกลกรงกบลพสด. คาถามนผถามถามเปนเชงหยงเสยงวาพระผมพระภาคเจากบพระเทวทตนน ใครเปนคนกอเรอง.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๙๓

ภกษ ท.! เมอเราตอบไปเชนนแลว ทณฑปาณสกกะกกมศรษะ แลบลน แตะหนาผากดวยนวสามนว เลกควแลวลากไมเทาหลกไป.

การสนทนากบ นครนถ๑

มหานาม ! คราวหนง เราอยทภเขาคชฌกฏ ใกลนครราชคฤห, ครงน นพวกนครนถเปนอนมากประพฤตวตรยนอยางเดยว งดการนง อย ณ ทกาฬสลา ขางภเขาอสคล, ตางประกอบความเพยรแรงกลาเสวยเวทนา อนเปนทกขกลาแขงแสบเผด.

มหานาม! ครงนนเปนเวลาเยน เราออกจากทเรนแลวไปสกาฬสลา ขางภเขาอสคล อนนพวกนครนถ ประพฤตวตอย, ไดกลาวกะพวกนครนถ เหลานนวา “ทาน ! เพราะอะไรหนอ พวกทานทงหลายจงประพฤตยนไมนง ประกอบความเพยรไดรบเวทนาอนเปนทกขกลาแขงแสบเผด?” ดงน.

มหานาม! นครนถเหลานนไดกลาวกะเราวา “ทาน! ทานนครนถนาฏ- บตร เปนผร ส งท งปวงเหนสงท งปวง ไดยนยนญาณทสสนะของตนเองโดย ไมมการยกเวน วาเมอเราเดนอย, ยนอย, หลบอย ตนอย กตาม ญาณทสสนะ ของเรายอมปรากฏตดตอกนไมขาดสาย” ดงน. ทานนครนถนาฏบตรนน กลาวไวอยางนวา “นครนถผเจรญ! บาปกรรมในกาลกอนทไดทาไว มอยแล, พวกทานจงทาลายกรรมนนใหสนไป ดวยทกรกรยาอนแสบเผดน; อนง เพราะ การสารวม กาย วาจา ใจ ในบดน ยอมชอวาไมไดกระทากรรมอนเปนบาป อกตอไป. เพราะการเผาผลาญกรรมเกาไมมเหลอ และเพราะการไมกระทา กรรมใหม กรรมตอไปกขาดสาย, เพราะกรรมขาดสาย กสนกรรม, เพราะ

๑. บาล จฬทกขกขนธสตร ม.ม. ๑๒/๑๘๔/๒๑๙. ทรงเลาแกทาวมหานามสากยะ ทนโครธาราม กรงกบลพสด.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๙๔

สนกรรม, กสนทกข, เพราะสนทกข กสนเวทนา, เพราะสนเวทนา ทกขทงหมดกเหอดแหงไป, ดงน. คาสอนของทานนาฏบตรนน เปนทชอบใจ และควรแกเรา, และพวกเรากเปนผพอใจตอคาสอนนนดวย” ดงน.

มหานาม! เราไดกลาวคานกะนครนถเหลานนสบไปวา “ทานผเปน นครนถ ท.! ทานทงหลายรอยหรอวา พวกเราทงหลาย ไดมแลวในกาลกอน หรอวามไดม?”

“ไมทราบเลยทาน!” “ทานผเปนนครนถ ท.! ทานทงหลายรอยหรอ วาพวกเราทงหลาย

ไดทากรรมทเปนบาปแลวในกาลกอน หรอวาพวกเราไมไดทาแลว?” “ไมทราบไดเลย, ทาน!” “ทานผเปนนครนถ ท.! ทานทงหลายรอยหรอ วาเราทงหลาย

ไดทากรรมทเปนบาปอยางนๆ ในกาลกอน?” “ไมทราบเลยทาน!” “ทานผเปนนครนถ ท.! ทานทงหลายรอยหรอ วา (ตงแตทาตบะมา)

ทกขมจานวนเทาน ๆ ไดสนไปแลว และจานวนเทาน ๆ จะสนไปอก, หรอวาถาทกขสนไปอกจานวนเทาน ทกขกจกไมมเหลอ?”

“ไมทราบไดเลย, ทาน!” “ทานผเปนนครนถ ท.! ทานทงหลายรอยหรอ วาอะไรเปนการละ

เสยซงสงอนเปนอกศล และทาสงทเปนกศลใหเกดขนไดในภพปจจบนน?” “ไมเขาใจเลย, ทาน!” มหานาม! เราไดกลาวคาน กะนครนถเหลานนสบไปวา “ทานผเปน

นครนถ ท.! ดงไดฟงแลววา ทานทงหลาย ไมรอย วาเราทงหลายไดม แลวในกาลกอน หรอไมไดมแลวในกาลกอน, ...ฯลฯ…อะไรเปนการละเสย

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๙๕

ซ งส งอนเปนอกศลแลว และทาส งท เปนกศลใหเกดข นได ในภพปจจบนน . ครนเมอไมรอยางนแลว (นาจะเหนวา) ชนทงหลายเหลาใดในโลก ทเปนพวกพราน มฝามอคราไปดวยโลหตมการงานอยางกกขฬะ ภายหลงมาเกดเปนมนษยแลว ยอมบรรพชาในพวกนครนถทงหลาย ละกระมง?”

ทรงสนทนากะเทวดา เรองวมตตของภกษณ ๑ ภกษ ท.! เมอคนน ราตรลวงไปมากแลว เทวดาสองตน มวรรณะ

ยง สองเขาคชฌกฏทงส นใหสวาง ไดเขามาหาเราถงท อย ครนไหวเราแลว ไดยนอย ณ ทควร. เทวดาตนหนงไดพดกะเราวา “ขาแตพระองคผเจรญ! ภกษณเหลาน เปนผวมตตแลว” ดงน. เทวดาอกตนหนง ไดพดกะเราวา “ขาแตพระองคผเจรญ! ภกษณเหลาน เปนผวมตตดแลว เพราะไมมกเลส ทเปนเชอเหลออย” ดงน.ภกษ ท.! ครนเทวดาเหลานนพดจบแลวไหวเรา ทาประทกษณหายไปแลว. หมายเหต: มขอทนาสงเกตวา ทาไมเทวดาบางตน จงมความรถงกบรวาใครเปนพระอรหนตหรอไมเปน,

แลวยงแถมมาแสดงตน ทานอง “อวดร” ตอพระผมพระภาคเจาอกดวยจนกระทงพระ โมคคลลานะเอง ผอยในหมภกษ ทตรสเลานน ถงกบฉงนวาเทวดาพวกไหนหนอ เกง ถงเพยงน.

การสนทนาเรองทสดโลก ๒

ภกษ ท.! เมอคนน ราตรลวงไปมากแลว, เทวบตรชอ โรหตสส มวรรณะอยางยง สองเชตวนทงสนใหสวางอย, ไดเขามาหาเราถงทอาศย

๑. บาล สตตก. อ. ๒๓/๗๕/๕๓. ตรสแกภกษทงหลาย ทภเขาคชฌกฏ. ๒. บาล ปฐมปณณาสก จตก. อ. ๒๑/๖๒/๔๖. เลาแกภกษทงหลาย ทเชตวน ในวนรงขนจากคน ททรงสนทนา.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๙๖

ไหวเราแลวยนอย ณ ทขางหนง. ไดกลาวกะเราวา “พระองค! ในทสดโลก แหงใด ซงสตวจะไมเกด ไมแก ไมตาย ไมจต ไมอบตนน ใคร ๆ อาจ เพอ จะร จะเหน จะถงทสดโลกแหงนน ดวยการไป ไดหรอไม?”

ภกษ ท.! เทวบตรกลาวอยางนแลว, เราไดตอบวา “แนะเธอ! ทสดโลก ซ งสตวจะไมเกด ไมแก ไมตาย ไมจต ไมอบตน น เรากลาว วา ใครๆ ไมอาจร ไมอาจเหน ไมอาจถงทสดโลกนน ดวยการไป ไดเลย”.

ภกษ ท.! เรากลาวดงนแลว เทวบตรนนไดกลาวสบไปวา “พระองค!

อศจรรยจรง, ไมเคยมเลย คอคาทพระองคตรสน. ขาแตพระองค ! ในกาลกอน ขาพระองคเปนฤาษชอโรหตสส ผโภชบตร มฤทธไปไดโดยอากาศ. ความรวด เรวของขาพระองค เชนเดยวกบลกธนของอาจารยผคลองแคลวลอชาในการยงธน ขนาดหนก สามารถยงถกขนทรายไดในระยะอสภหนง ทยงตลอดเงาแหงตาล๑ โดยขวาง ดวยลกศรอนเบาปลวฉะนน. การกาวเทาของขาพระองค (กาวหนง มระยะไกล) ประมาณเทา จากสมทรฟากตะวนออก ถงสมทรฟากตะวนตก. ขาแตพระองค! เมอประกอบดวยความรวดเรว และการกาวไกลถงเชนน ขาพระองคเกดความปรารถนาวา เราจกถงทสดโลก ดวยการไปใหจงได. ขาพระองคจงงดการบรโภค การดม การเคยว การลม งดการถายอจจาระปสสาวะ งดการหลบ อนเปนเครองบรรเทาความเหนดเหนอยเสย, มอาย มชวต ๑๐๐ ป กเดนทางทง ๑๐๐ ป, ยงไมถงทสดแหงโลกเลย ไดตายเสยในระหวาง. ขาแต พระองค ! อศจรรยจรง, ไมเคยมเลย, คอคาทพระองคตรสวา “เรากลาววา ใคร ๆ ไมอาจร อาจเหน อาจถงทสดโลก ดวยการไป ไดเลย, ดงน”.

๑. บาล = ตรย ตาลจฉาย, นาจะเปนเงาตนตาลตามพนดน?

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๙๗

ภกษ ท.! เราไดกลาวกะเทวบตรนนวา “แนะเธอ ! ทสดโลก แหงใด อนสตวไมเกดไมแก ไมตาย ไมจต ไมอบต, เราไมกลาว การ ร การ เหน การถ งท ส ด โลกน น เพ ราะการ ไป . แนะ เ ธอ ! ในรางกายท ยาววาหน ง ซงประกอบดวยสญญา และใจน เอง เราได บญญตโลก , เหตเกดของโลก , ความดบไมม เหลอของโลก และทาง ใหถงความดบไมมเหลอของโลกไว” ดงน.

การตรสเรอง “มหาภต” ไมหยงลงในทไหน ๑

เกวฏฏะ! เรองเคยมมาแลว : ภกษรปหนง ในหมภกษนเอง เกด ความสงสยขนในใจวา “มหาภตส คอ ดน นา ไฟ ลม เหลาน ยอมดบสนท ไมมเศษเหลอ ในทไหนหนอ” ดงน.

(ความวา ภกษรปนนไดเขาสมาธ อนอาจนาไปสเทวโลก ไดนาเอา ปญหาขอทตนสงสยนนไปเทยวถามเทวดาพวกจาตมมหาราชกา, เมอไมมใคร ตอบได กเลยไปถามเทวดาในชนดาวดงส,เทวดาชนนนโยนใหไปถามทาวสกกะ, ทาวสยามะ, ทาวสนตสตะ, ทาวสนมมตะ, ทาวปรนมมตวสวตต, ถามเทพพวก พรหมกายกา, กระทงทาวมหาพรหมในทสด, ทาวมหาพรหมพยายามหลก เลยงเบยงบายทจะไมตอบอยพกหนง แลวในทสดไดสารภาพวาพวกเทวดาทงหลาย พากนคดวาทาวมหาพรหมเอง เปนผ ร เหนไปทกสงทกอยาง แตทจรงไม รใน ปญหาทวามหาภตรปจกดบไปในทไหนนนเลย. มนเปนความผดของภกษนนเอง ทไมไปทลถามพระผมพระภาคเจา ในทสดกตองยอนกลบมาเฝาพระผมพระภาคเจา).

๑. บาล เกวฏฏสตร ส. ท. ๙/๒๗๗/๓๔๓. ตรสแกเกวฏฏะคหบด ทปาวารกมพวน เมองนาลนทา.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๒๙๘

เกวฏฏะ ! ภกษนนไดกลบมาอภวาทเรา นง ณ ทควร แลวถามเรา วา “ขาแตพระองคผเจรญ! มหาภตส คอ ดน นา ไฟ ลม เหลาน ยอมดบสนท ไมมเศษเหลอ ในทไหน?” ดงน.

เกวฏฏะ ! เมอเธอถามขนอยางน เราไดกลาวกะภกษนนวา แนะ ภกษ ! เรองเกาแกมอยวา พวกคาทางทะเล ไดพานกสาหรบคนหาฝงไปกบ เรอคาดวย. เมอเรอหลงทศในทะเล และแลไมเหนฝง พวกเขาปลอยนก สาหรบคนหาฝงนนไป. นกนนบนไปทางทศตะวนออกบาง ทศใตบาง ทศ ตะวนตกบาง ทศเหนอบาง ทศเบองบนบาง ทศนอย ๆ บาง. เมอมนเหน ฝงทางทศใดแลวมนกจะบนตรงไปยงทศนน, แตถาไมเหน กจกบนกลบมาสเรอ ตามเดม. ภกษ ! เชนเดยวกบเธอนนแหละ ไดเทยวหาคาตอบของปญหาน มาจนจบทวกระทงถงพรหมโลกแลว ในทสดกยงตองยอนมาหาเราอก.

ภกษ ! ในปญหาของเธอนน เธอไมควรตงคาถามขนวา “มหาภตส คอ ดน นา ไฟ ลมเหลาน ยอมดบสนทไมมเศษเหลอในทไหน?” ดงนเลย, อนท จรง เธอควรจะตงคาถามข นอยางน วา:“ดน นา ไฟ ลม ไมหย งลงได ในทไหน? ความยาว ความสน ความเลก ความใหญ ความงาม ความไมงาม ไมหยงลงไดในทไหน? นามรป ยอมดบสนทไมมเศษเหลอในทไหน? ดงน ตางหาก.

ภกษ ! ในปญหานน คาตอบมดงน:“สง” สงหนง ซงบคคลพงร แจง เปนสงทไมมปรากฏการณไมมทสด แตมทางปฏบตเขามาถงไดโดยรอบ, นนมอย. ใน “สง”นนแหละ ดน นา ไฟ ลม ไมหยงลงได. ใน “สง” นนแหละความยาว ความสน ความเลก ความใหญ ความงาม ความไมงาม ไมหยงลงได. ใน “สง” นนแหละ นามรปยอมดบสนท ไมมเศษเหลอ. นามรป ดบสนทใน “สง” น เพราะการดบสนทของวญญาณ, ดงน”.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๒๙๙

การมาเฝาของตายนเทพบตร ๑ ภกษ ท.! เมอคนน ราตรลวงไปมากแลว เทพบตรชอตายนะผเคย

เปนเจาลทธเดยรถยในกาลกอน, มวรรณะยง สองเชตวนทงสนใหสวาง เขา มาหาเราถงทอย ไหวเราแลวยนอย ณ ทควรไดกลาวคาผกเปนกาพยเหลาน ในทใกลเรา วา:-

“จงตดกระแส, จงบากบนไปสคณเบองสง, จงบรรเทา

กามเสยเถดนะ พราหมณ ! เพราะมนทไมละกาม ยอมถง ความเปนคนลวงโลก. ฯ

ถาจะกระทากจงทาจรง, จงบากบนสงนนใหหนกแนน, เพราะวา บรรพชาทรบถอไวหลวม ๆ ยอมโปรยโทษ คอ ธลอยางหนก.ฯ

ไมทาความชว ดกวา, ความชวยอมเผาลนในภายหลง. ทาความด ดกวา - ความดชนดททาแลวไมตามเผาลน. ฯ หญาคาทจบไมดแลวดง ยอมบาดมอผจบ ฉนใด; ความ เปนสมณะ ทบคคลใดลบคลาอยางเลวทราม ยอมคราผนน ไปนรก. ฯ

การงานอนใดทยอหยอน, วตรอนใดทเศราหมอง, พรหมจรรยทระลกขนมาแลวรงเกยจตวเองได นนไมเปนสง ทมผลมากไดเลย”. ฯ ภกษ ท ! ตายนเทวบตร, ครนกลาวดงนแลว กอภวาทเรา กระทา

ประทกษณ หายไปแลว. ภกษ ท ! พวกเธอทงหลายจงถอเอา จงเลาเรยน

๑. บาล เทวปตตสยตต สคาถ. ส. ๑๕/๖๘/๒๔๐. ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน ในวนรงขน จากคนทเทพบตรมาเฝา.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๓๐๐

จงทรงไวซง ตายนคาถา ๑. ภกษ ท.! ตายนคาถาเปน ของประกอบดวย ประโยชน เปน เงอนตนของพรหมจรรย.

การมาของอนาถปณฑกเทพบตร ๒

ภกษ ท.! เมอคนน ราตรลวงไปมากแลว เทพบตรตนหนงม วรรณะยง สองเชตวนทงสนใหสวาง ไดเขามาหาเราถงทอย ไหวเราแลวยนอย ณ ทควร ไดกลาวคาผกเปนกาพย กะเราวา:-

“เชตวนน ประกอบดวยประโยชน เปนททหมแหงทานผแสวง

คณในเบองสง อาศยแลว, พระองคผเปนธรรมราชาไดประทบ อาศยแลว ขอนน เปนเครองยงปตใหเกด แกขาพระองค.ฯ

กศลกรรม วชชา ธรรม และศล เหลานเปนของสงสด ในชวต, สตวยอมบรสทธไดเพราะธรรมนน ๆ หาใชเพราะโคตร หรอทรพยไม. ฯ

เพราะฉะนนแล บรษผเปนบณฑต เมอมองหาอยซงประโยชน ของตน จงเลอกเฟนธรรมโดยแยบคาย, เมอเปนเชนนนยอม บรสทธไดเพราะธรรมนน.ฯ

ทานพระสารบตร เปนผประเสรฐดวยปญญา ศล และความ สงบรางบ. ภกษผทถงฝง คอพระนพพานแลว มพระสารบตร เทานน เปนอยางเยยมยอด. ฯ ” ดงน.

๑. ตายนคาถาน ในทอนเปนพทธภาษตโดยตรง กม. ๒. บาล อนาถปณฑโกวาทสตร. อปร. ม. ๑๔/๔๗๒/๗๓๙. ตรสเลาแกภกษทงหลาย ทเชตวน หลงจากวนทากาละของอนาถปณฑกคหบด.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๓๐๑

ภกษ ท.! เทวบตรนนกลาวดงนแลว กาหนดในใจรวา “พระศาสดา ทรงพอพระทยในเราแลว”, ไหวเรา กระทาประทกษณ หายไปแลว.

“พระองคผเจรญ! เทวบตรนน คงเปนอนาถปณฑกเทวบตรเปนแน, พระองคผเจรญ!

อนาถปณฑกคหบด เปนผเลอมใสในทานพระสารบตรยงนก.” พระอานนททลสนองขน. ถกแลว, อานนท ! ถกแลว. เธอเปนผถก ในสงทพงถก ไดดวย

การคดทายเอาแลว.เทวบตรนน คออนาถปณฑกเทพบตร, มใชใครอน.

การมาเฝาของจาตมมหาราช๑ ภกษ ท.! เมอคนน มหาราช๒ ทงส พรอมทงเสนายกษ เสนาคนธรรพ

เสนากมภณฑ และเสนานาค หมใหญ ๆ ตงการรกษา การคมครอง แวดลอม ไวทงสทศแลว, มวรรณะรงเรองยง สองเชตวนทงสนใหสวาง ไดเขามาหาเรา ถงทอย ในเมอราตรลวงไปเปนอนมาก (ดก) ครนเขามาหาแลวไหวและนงอย ณ ทควร.

ภกษ ท.! ยกษ (คอเสนา) เหลานน บางพวกไหวเรา, บางพวก ปราศรยดวยคานาบนเทงใจ จบใจ, บางพวกนอมอญชลมาทางเรา, บางพวก รองขานชอและโคตรของตน, บางพวกเฉย ๆ, แลวนงในทควรสวนขางหนง ดวยกนทงนน.

ภกษ ท.! มหาราชชอเวสสวณ ผนงแลวในทควร ไดกลาวคาน กะเราวา :-

๑ .ตรสเลาแกภกษทงหลายในวนรงขน, ทภเขาคชฌกฏใกลนครราชคฤห. บาล ปา.ท.๑๑/๒๑๙/๒๑๙. ๒. ทาวมหาราช ยกษ คนธรรพ กมภณฑ นาค จะเปนสตวชนดใด ควรวนจฉยดจากเรองนบาง.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๓๐๒

“ขาแตพระองค! ยกษชนสง ทไมเลอมใสในพระผมพระภาคกม ทเลอมใสกม, ยกษชนกลางทไมเลอมใสในพระผมพระภาคกม ทเลอมใส กม, ยกษชนตา ทไมเลอมใสในพระผมพระภาคกม ทเลอมใสกม, แตวา ยกษส วนมาก ไม เล อมใสในพระผ มพระภาคดอก , พระองค ผเจรญ! เพราะเหตไรเลา? เพราะเหตวา พระผมพระภาค ยอมแสดง ธรรมเพองดเวนจากปาณาตบาต, จากอทนนาทาน, จากกาเมสมจฉาจาร, จากมสาวาท, จากการดมสรา เมรย; แตยกษสวนมาก ไมงดเวนจาก ปาณาตบาตเสยเลย, ไมงดเวนจากอทนนาทาน, กาเมสมจฉาจาร, มสาวาท และการดมสราเมรย. ธรรมเทศนาของพระผมพระภาคเจาจงไมเปน ทรก ทพอใจแกยกษทงหลายเหลานน.

“ขาแตพระองค ! เหลาสาวกของพระผมพระภาค ผเสพเสนาสนะปา อนสงดในราวปา อนนอยเสยง ไมกงกอง ปราศจากเสยงคน เปนทเหมาะ แกการลบของมนษยสมควรแกการหลกเรน, ในทนนมยกษชนสงอาศยอย. พวกใดไมเล อมใสในธรรมวนยของพระผ มพระภาค เพ อใหพวกน นเล อมใส, ขอพระผ ม พระภาคจงทรงรบ อาฏานาฏยรกขมนต เพ อการค มครองรกษา การไมถกเบยดเบยน การอยเปนผาสก แกภกษ ภกษณอบาสก และอบาสกา ทงหลายเถด”.

ภกษ ท.! เรารบการขอรองของทาวมหาราชดวยการนง. ลาดบนน ทาวมหาราช ชอเวสสวณ รความยอมรบของเรา จงกลาว อาฏานาฏยรกขมนต ขนในขณะนน (เปนกาพย) วา:-

“ขอ นอบ นอม แดพระวปสสพทธะ ผมจกข มสร. ขอนอบนอมแดพระสขพทธะ ผ มความเอนดในสตวท งปวง. ขอนอบนอมแดพระเวสสภพทธะ ผมตบะ ผสนบาปแลว.

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๓๐๓

ขอนอบนอมแดพระกก ส นธพ ทธะ ผ ยาย มารและเสนา ได . ขอนอบนอมแดพระโกนาคมนพทธะ ผประเสรฐจบพรหมจรรย. ขอนอบนอมแดพระกสสปพทธะ ผพนแลวจากกเลสทงปวง . ขอนอบนอมแดพระองครสพทธะ ๑ ผเปนสากยบตร มสร, ผแสดงธรรมอนเปนเครองบรรเทาทกขทงปวง น. ฯลฯ ๒.”

ในทสดทาวมหาราชกลาวแกเราวา “พวกขาพระองค ท. จะลาไปบดน

พวกขาพระองคมกจมาก มธระมาก” ดงน. เราตอบวา พวกทานทงหลาย ยอมรจกเวลาของกจใด ๆ ดแลว ดงน.

ภกษ ท.! ลาดบนน มหาราชทงส ลกจากทนง อภวาทเรา ทา

ประทกษณแลว หายไปในทนน. ยกษเหลานน ครนลกจากทนงแลว บางพวก อภวาท ทาประทกษณ, บางพวกกลาวถอยคาบนเทงใจจบใจ, บางพวก ทาอญชล, บางพวกรองขานชอและโคตร, บางพวกเฉย ๆ, แลวหายไปใน ทนน.

การขมลจฉวบตร ผมวเมาในปาฏหารย ๓

ภคควะ! คราวหนง เราอยทศาลามรปเหมอนเรอนยอด ทปามหาวน ใกลนครเวสาล. ครงนน นกบวชเปลอย (อเจละ) ชอ กฬารมชฌกะ

๑. คอพระผมพระภาคเจาของเราในปจจบน. ๒. มนตตอนไป ยงมอกมาก แตไมแนใจวาเปนพทธาภาษตแท, และกลววาจะไมเปนประโยชน ในการนามาใสไวทงหมด ผปรารถนา พงเปดดใน อาฏานาฏยสตร เถด. ๓. บาล ปาฏกสตร ปา. ท. ๑๑/๙/๕. ตรสแกปรพพาชกผภคควโคตร ทอารามของเขา, ปรารภ กนถงเรองสนกขตต ลจฉวบตร ยกเรองหาวาถาพระองคไมแสดงปาฏหารยจะไมอยประพฤตพรหมจรรย ดวย, แตพระองคไมทรงทาตามขอ เพราะไมไดสญญากนวามาประพฤตพรหมจรรยเพอดปาฏหารย. แตทแท ปาฏหารย ยอมมตามธรรมดาบอยๆ.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๓๐๔

อาศยอย ณ เมองเวสาล ถงแลวดวยลาภและยศเหลอลน อยในบานวชชคาม, เพราะนกบวชผนน สมาทานวตตบท ๗ ประการ อยางเตมทคอ:-

๑. ขาพเจา จกเปนคนเปลอยตลอดชวต ไมนงหมผา. ๒. ขาพเจา จกเปนพรหมจาร ไมเสพเมถน จนตลอดชวต. ๓. ขาพเจา จกมชวตอยดวยสราและเนอ ไมบรโภคขาวสกและขนมสดจน

ตลอดชวต. ๔. ขาพเจา จกไมลวงเกนอเทนเจดย ในเมองเวสาล ทางทศตะวนออก. ๕. ขาพเจา จกไมลวงเกนโคตมกเจดย ในเมองเวสาล ทางทศใต. ๖. ขาพเจา จกไมลวงเกนสตตมพเจดย ในเมองเวสาล ทางทศตะวนตก. ๗. ขาพเจา จกไมลวงเกนพหปตตกเจดย ในเมองเวสาล ทางทศเหนอ.

ภคควะ ! ครงนน สนกขตตะ ลจฉวบตร เขาไปหาอเจละกฬารมชฌกะ ถงทอย แลวถามปญหา, อเจละผนนถกถามแลว ไมอาจตอบ กแสดงความโกรธ โทสะ และความไมยนดดวย ใหปรากฏขน.

ภคควะ ! ครงนน สนกขตตะ ลจฉวบตร มความคดวา “เราไดรบกวน พระอรหนตสมณะผดงามเสยแลว อยาเปนไปเพอความทกข ความไมเกอกล แกเรา ตลอดกาลนานเลย” ดงนแลว ไดเขาไปหาเรา ไหวแลวนงอย ณ ทควร ขางหนง. เราไดกลาวกะสนกขตตะ ลจฉวบตร วา “โมฆบรษ!ทานเปน สมณสากยบตตย จกตองสานกตวไว” ดงน.

“พระองคผเจรญ! ทาไมพระองคจงไดตรสดงนนเลา?” สนกขตตะ ลจฉวบตร ไดยอนถามเรา.

“สนกขตตะ! เธอไดเขาไปถามปญหากะอเจละกฬารมชฌกะ, อเจละ กฬารมชฌกะตอบไมไดแลวแสดงความโกรธ โทสะ และความไมยนดดวยใหปรากฏ, เธอยงคดวา เราไดรบกวนพระอรหนตผดงามเสยแลว ขออยาเปนไปเพอความทกข ไมเกอกลแกเรา ตลอดกาลนาน ดงน, มใชหรอ?”

www.buddhadasa.info

โปรดปญจวคคยแลว - จวนจะปรนพพาน ๓๐๕

“จรงอยางนน, พระองค! แตวาทาไมพระผมพระภาคจงทรงเกยดกน พระอรหตตเลา?”

“โมฆบรษ! เรามไดเกยดกนพระอรหนตคณดอก แตวาทฏฐลามกของเธอ

มอย เธอจงละมนเสย จงอยาเปนไปเพอทกข ไมเกอกลแกเธอตลอดกาลนาน. สนกขตตะ! ขอทเธอสาคญวา กฬารมชฌกะ เปนอรหนตสมณะผดงามนน ในไมนานดอก กฬารมชฌกะจกนงผา มภรรยาตามหลงเทยวไป, บรโภคขาวสก, และขนมสด ลวงเกนเจดย ในเมองเวสาลทกๆ แหง เสอมจากลาภและยศ ทากาละแลว”.

ภคควะ ! ตอมาไมนาน (เหตการณเปนไปดงเราพยากรณ), สนกขตตะ

ลจฉวบตร (ทราบเรองแลว) ไดเขาไปหาเราถงทอย ไหวแลวนงอย ณ ทควร. ภคควะ ! เราไดถามสนกขตตะนนวา ขอใดทเราพยากรณไว ขอนนเปนดงนน หรอเปนโดยประการอน?

“พระองคผเจรญ ! เปนดงนน มไดเปนโดยประการอน”. “เมอเชนนน เปนอนวา เราทาอตตรมนสสธรรม อทธหาฏหารย หรอ

มไดทา?” “พระองคผเจรญ! เปนอนวาทาแลว, หาใชมไดทาไม”. โมฆบรษ ! ทานจงเหนความผดของตวเถด”. ภคควะ ! สนกขตตะ ลจฉวบตร, เมอเรากลาวอยอยางน ไดหลก

ไปแลว จากธรรมวนยของเรา เหมอนสตวนรก ผหาความเจรญมได.

www.buddhadasa.info

www.buddhadasa.info

ผนวกภาค ๔

ตามเสยงคนนอกทกลาวถงพระองค

๓๐๗

www.buddhadasa.info

ผนวกภาค ๔

มเรอง : - ตามเสยงกระฉอนทวไป --ตามเสยงของผสรรเสรญ ธรรมเทศนา --ตามเส ยงของปร พพาชกวจฉโคตร –ตามเส ยงของ คณกโมคคลลานพราหมณ --ตามเสยงของสจจกะนครนถ –ตามเสยง ของเจาลจฉว ทมมขะ --ตามเสยงของปรพพาชกคณะแมนาสปปน --ตามเสยงของปโลตกปรพพาชก –ตามเสยงของวสสการพราหมณ --ตามเสยงของหตถกเทพบตร --ตามเสยงของโลหจจพราหมณ – ตามเสยงของโสณทณฑพราหมณ --ตามเส ยงของอตตรมาณพ -- ตามเสยงของพระเจาปสเสนทโกศล –ตามเสยงของคณกโมคคลลาน พราหมณ --สงเวชนยสถานสแหงเกยวกบพระผมพระภาค.

๓๐๘

www.buddhadasa.info

เรองควรผนวก

ของพทธประวตจากพระโอษฐ

ผนวกภาค ๔ คอพระประวตเบดเตลดตามเสยงของคนนอก.

_______________________ คาชแจงสาหรบเรองผนวก ________________________

ขณะทรวบรวมพระประวตภาคน ไดพบเรองทเปนพระประวตเบดเตลด ปรากฏอยเปน คาของคนนอก เชนพวกพราหมณเปนตน กลาวถงพระองค. เหนวาควรนามาผนวกไวในเรอง จากพระโอษฐเสยดวย เพราะคาทคนนอกกลาวน ไมเปนทตงแหงความระแวง หรอการกลาวหาของผอน วาเปนเรองยกตวเองเลย, จงนามาทาเปนเรองผนวกของภาคสน แมวามใชเปนเรองทตรสจาก พระโอษฐเอง กยงมเหตผลเปนทเชอถอไดดจเดยวกน. อกอยางหนง เรองทจะกลาวโดยคนนอกเชนน มนอยจนไมพอเพอทาเปน “พทธประวตจากเสยงของคนนอก” อกเลมหนงตางหาก.

ในพระบาล พรหมชาลสตร ส. ท. ตรสวา มหาชนธรรมดารจกพระองคอยางสง

เพยงแคความดงามในสวนทเปนชน “ศล” เพราะฉะนนจงไมเปนการแปลกประหลาดอยางใดทตามเสยง ของคนนอกในเรองผนวกน จงมเพยงสวนทเปนชน “ศล” ดงกลาวแลว, เพราะศลเปนสงทปรากฏได ในสายตาของคนนอกทวไป; แตถงกระนน กยงอาจเปนทฏฐานตต แกผหวงดาเนนตามรอย พระยคลบาท หรอแมเพยงหวงศกษา เพอใหรจกพระพทธองคยงขน กเปนความดไมนอย. ยงเมอ เปนเรองทไมคอยเคยถกนาออกเผยแพร หรอศกษากนมากอน เชนนดวยแลว ขาพเจาเหนวาเปนเรอง ทควรอานดวยความพจารณาอยางเตมท. --ผรวบรวม.

๓๐๙

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๓๑๐

ตามเสยงกระฉอนทว ๆ ไป ๑ : ทรงเปนสมมาสมพทธะประกาศพรหมจรรยบรสทธ

นแนะอตตระ ! พระสมณโคดม โอรสเจาสากยะ ออกผนวชจาก

สากยตระกล เสดจจารกอยในหมชาววเทหะ พรอมดวยภกษสงฆหมใหญ ประมาณ ๕๐๐ รป. และเสยงทกลาวสรรเสรญพระโคดมนน กระพอไปแลวอยางนวา “เพราะเหตเชนน ๆ พระผมพระภาคเจาน น เปนพระอรหนต ตรสรชอบได ดวยตนเอง สมบรณดวยวชชาและจรณะ เปนผไปด ร แจงโลก เปนสารถ ท ฝ กคนควรฝ กได ไมม ใครย ง ไปกวา เป นคร ของ เทวดา และมนษย เปนผเบกบาน จาแนกธรรมสงสอนสตว. พระผมพระภาคเจานน ทาให แจงดวยปญญาอนยงเอง ซงโลกนพรอมทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก หมสตวพรอมทงสมณพราหมณ, เทวดาพรอมทงมนษย, แลวจงประกาศ ใหผอนร. ทานแสดงธรรมไพเราะในเบองตน ไพเราะในทามกลาง ไพเราะ ในทสด, ประกาศพรหมจรรย พรอมทงอรรถะ พรอมทงพยญชนะ บรสทธ บรบ รณส น เช ง . การได เหนพระอรหนตผ เชนน เปนความด ” ดงน. แนะพออตระ! เจาจงไปเฝาพระโคดม แลวสงเกตใหรวา เปนความจรง ดงเสยงสรรเสรญทกระพอไปอยางนน จรงหรอไม. เราจกไดรจกพระสมณโคคม ไวดวยกน.

๑. เปนคาลอกระฉอนของคนทวไป. ลวงหนาไปในตาบลทพระองคกาลงจะเสดจไปถง. มทมาใน บาลทวไป มากแหงเหลอทจะนบ เฉพาะทยกมาน เปน บาล ม.ม. ๑๓/๕๒๙/๕๘๕. เปนคาของ พรหมมายพราหมณ กลาวแกศษยของตนตามทไดฟงเลาลอมา.

www.buddhadasa.info

ตามเสยงคนนอก ทกลาวถงพระองค ๓๑๑

ตามเสยงของผสรรเสรญธรรมเทศนา๑ : ทรงมธรรมเทศนาเปนแสงสวาง

พระโคดมผเจรญเปนผเกดกอนใครทงหมด, พระโคดมผเจรญเปนผ ประเสรฐทสด.พระโคดมผเจรญ! ธรรทเทศนานนไพเราะนก. ธรรมเทศนา นนไพเราะนก ธรรมปรยายเปนอนมากทพระโคดมผเจรญ ทรงประกาศ แลวนเปรยบเหมอนการหงายของทควาอย, เปดของทมสงอนปดไว, บอกทางแกคนหลงทาง, หรอวาจดไฟไวในทมด ดวยหวงวาคนมตาด จกไดเหนรปทงหลาย. ฉนใดกฉนนน.

ขาพระองค ขอถงพระโคดมผเจรญนวาเปนสรณะ, รวมทงพระธรรม และพระภกษสงฆดวย.ขอพระโคดมผเจรญ จงทรงจาขาพระองคไววา เปน อบาสกผถอเอาพระรตนตรยเปนสรณะ จนสนชวตจาเดมแตวนนไป. อนง ขอพระโคดมผเจรญ จงอยจาพรรษาในเมองเวรญชาน พรอมดวยพระภกษสงฆ ทงหลาย.

ตามเสยงของปรพพาชกวจฉโคตร๒ : ทรงมคาสอนทเปนแกนแทลวน ๆ

พระโคดมผเจรญ! เปรยบเหมอนตนสาละ๓ ใหญอยในทไมไกลแต

๑. คาของเวรญชพราหมณ ทลสรรเสรญธรรมเทศนาของพระผมพระภาคเจา ตามความรสกในหวใจจรง. มหาวภง. วนย. ๑/๙/๔. การสรรเสรญพระธรรมเทศนาโดยโวหารเชนน มทว ๆ ไปมากแหงดวยกน ในทนยกเอามาเฉพาะรายแรกทสด ทปรากฏในพระไตรปฎก. ๒. เปนคาของปรพพาชกวจฉโคตร กลาวออกมาในทเฉพาะพระพกตรพระผมพระภาคเจา ดวยความพอใจ ในธรรมเทศนาของพระองค. ม.ม. ๑๓/๒๔๘/๒๕๒ ๓. ไมสาละน เปนไมแกนแขงชนดหนงในอนเดย. แตกอนเคยแปลกนวาไมรง, ภายหลงปรากฏวาไมใช, จงแปลทบศพทวาไมสาละ, ศพทพฤกษศาสตรวา Shorea Robusta.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๓๑๒

หมบานหรอนคม. เพราะความแกชราของตนไมนน ใบและกงหลดรวงไป เปลอกและกะเทาะหลดรวงไป กระพหลดรวงไปอยเรอย ๆ ตามลาดบ ๆ. ครนถง สมยหนงกเปนตนไมทปราศจากกงและใบ ปราศจากเปลอกและกะเทาะ, ปราศจากกระพโดยสนเชง มแตแกนแท ๆ ปรากฏอย, ขอนฉนใด; คาสอน ของพระสมณโคดมเปนคาสอนทปราศจากกงและใบ ปราศจากเปลอกและ กะเทาะ ปราศจากกระพ, มแตแกนแท ๆ ปรากฏอย ฉนนน.

พระโคดมผเจรญ! ธรรมเทศนานไพเราะนก. ธรรมเทศนาน ไพเราะนก. ธรรมปรยายเปนอนมาก ทพระโคดมผเจรญประกาศแลวน เปน เหมอนการหงายของทควา การเปดของทปด การชทางแกคนหลงทาง หรอ เหมอนการจดตะเกยงไวในทมด เพอวาคนมตายงดจะไดเหนรป, ฉนใดกฉนนน. ขาพเจาขอถงพระโคดมผเจรญเปนทพง รวมทงพระธรรมและพระสงฆ. ขอ พระโคดมผเจรญ จงทรงจาขาพเจาไววาเปนอบาสก จาเดมแตวนนไปจนตลอดชวต.

ตามเสยงของคณกะโมคคลลานพราหมณ ๑ “โอวาทของพระโคดมเปนยอด”

พระโคดมผเจรญ! บรรดาไมมรากหอม เขากลาววากฤษณาเปนยอด บรรดาไมมแกนหอม เขากลาววาจนทนแดงเปนยอด. บรรดาไมมดอกหอม

๑. คาของคณะกะโมคคลลานะ ทลสรรเสรญพระผมพระภาคเจา หลงจากทพระองคไดทรงบรรยาย ลกษณะบางอยางเกยวกบสาวกของพระองคบางพวกใหเขาฟง. อปร. ม. ๑๔/๘๘/๑๐๔.

www.buddhadasa.info

ตามเสยงคนนอก ทกลาวถงพระองค ๓๑๓

เขากลาววาดอกมะลเปนยอด แมฉนใด; บรรดาปรามตถธรรมทงหลาย โอวาท ของพระโคดมผเจรญ ยอมเปนยอด ฉนนนแล.

พระโคดมผเจรญ! ภาษตของพระองคไพเราะนก ๆ. พระโคดม ทรงประกาศธรรมเทศนาโดยปรยายเปนอนมากน เหมอนหงายของทควาอย หรอเหมอนเปดของทปกปดอย หรอเหมอนชบอกหนทางใหแกคนหลงทาง หรอ เหมอนอยางตามตะเกยงในทมดใหคนตาดไดเหนรป ฉะนน. ขาพระองคขอถง พระโคดมผเจรญ และพระธรรมพระสงฆวาเปนทพงทระลก. ขอพระโคดม ผเจรญ จงทรงจาขาพระองคไววาเปนอบาสก ถงพระรตนตรยเปนทพงจนตลอด ชวต ในกาลมวนนเปนตนไป.

ตามเสยงของสจจกะนครนถ๑ “เจอะพระโคดมแลว ไมมรอดไปได”

พระโคดมผเจรญ! ขาพเจานนเทยว เปนคนคอยกาจดคณของผอน, เปนคนคะนองวาจา เพราะไดสาคญถอยคาของพระโคดมวา ตวอาจหกลางไดดวย ถอยคาของตว.

พระโคดมผเจรญ! บรษมาปะทะชางอนซบมนเขากด เจอะกองไฟ อนกาลงลกโชนกด เผชญงทมพษรายกด กยงมทางเอาตวรอดไดบาง. แตมา เจอะพระโคดมเขาแลวไมมทางเอาตวรอดไดเลย. ขาพเจานนเทยวเปนคน คอยกาจดคณของผอน เปนคนคะนองวาจา เพราะไดสาคญถอยคาของพระโคดม วาตวอาจหกลางไดดวยถอยคาของตว ขอพระโคดม พรอมดวยพระภกษสงฆ จงรบ ภตตาหารของขาพเจา เพอฉนในพรงน.

๑. คาสารภาพของสจจกะนครนถ สารภาพตอพระผมพระภาคเจา. ม.ม. ๑๒/๔๓๕/๔๐๓.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๓๑๔

ตามเสยงของเจาลจฉว ทมมขะ ๑ : ทรงหกลางถอยคาของปรปกษได เหมอนเดก ๆ รมกนตอยกามป

เปรยบเหมอนในทใกลแหงบานหรอนคม มสระโบกขรณอยสระหนง, ในสระนนมปตวหนง, มเดกชายหญงเปนอนมากออกจากบานหรอนคมนน ไปถงสระโบกขรณนนแลวกลงจบปนนขนมาจากนาวางไวบนบก, ปนนจะนอม กามไปขางไหน เดกเหลานนกจะคอยตอยกามปนนดวยทอนไมหรอชนกระเบอง, ครนปนนมกามหกหมดอยางนแลว กไมอาจลงสสระโบกขรณนนไดอกเหมอน อยางกอน ขอนฉนใด; ทฏฐทเปนเสยนหนามปกคลมอย ยกไปยกมาไมอย ในรองรอย บางอยาง อยางของสจจกะอนพระผมพระภาคเจาทรงทาใหหกเสยแลว, ตอนไป สจจกะไมอาจเขามาใกลพระผมพระภาคเจา ดวยประสงคจะโตตอบไดอก ฉนนน.

เมอเจาทมมขลจฉวกลาวอยางนแลว สจจกะพดกบเธอวา “เจาทมมขะ! ทานหยดเถด, ทานหยดเถด, ทานเปนคนปากมากนก, ขาพเจาไมไดพดหารอกบทาน, ขาพเจาพดหารอกบพระโคดม ตางหาก”.

ตามเสยงของปรพพาชกคณะแมนา สปปน ๒ : ไมมชองทางท ใครจะขนสพระผ มพระภาคเจา

นแนะสรภะ! สนขจงจอกในปาใหญ ทะยานใจวาจกบนลอสหนาท,

๑. คาเยาะเยย ของเจาลจฉว ทมมขะ เยาะเยยสจจกะนครนถบตร ซงจานนตอถอยคาของตวเองในการ โตวาทะกบพระผมพระภาคเจา. ม.ม. ๑๒/๔๓๒/๔๐๐. ๒.คาของปรพพาชกคณะแมนาสปปนทงคณะ กลาวถากถางปรพพาชกคนหนงในคณะของตนทกลา ไปทาทายพระผมพระภาคเจา แลวในทสดกลบนงเงยบ เมอเขาใหพดในทประชม. ตก.อ. ๒๐/ ๒๔๑/๕๐๔.

www.buddhadasa.info

ตามเสยงคนนอก ทกลาวถงพระองค

๓๑๕

ครนรองออกมาจรง กรองเปนเสยงสนขจงจอกนนแหละ รองเปนเสยงสนขปา อยนนเอง, นฉนใด; สรภะ! ทานเองกฉนนน ลบหลงพระสมณโคดมคยวา “ขาจกบนลอสหนาท”, แตแลวกรองเปนเสยงสนขจงจอกนนแหละ รองเปน เสยงสนขปาอยนนเอง.

ลกไกเจยบ ทะยานใจวาจกขนใหเหมอนเสยงพอไก, ครนขนออกมาจรง กรองเปนเสยงลกไกเจยบอยนนเอง, ฉนใด; สรภะ! ทานเองกฉนนน ลบหลง พระสมณโคดม คยวา “ขาจกขน”, แตแลวกรองเจยบ ๆ นนเอง.

โคอยในโรงวางเงยบตวเดยว กทะยานใจวาเสยงของตวกอง, ฉนใด; สรภะ! ทานเองอยลบหลงพระสมณโคดม กสาคญวาเสยงของตวอโฆษ ฉนนน.

ตามเสยงของปโลตกะปรพพาชก ๑ : ทรงมคณธรรมลกจนผอนไดแตเพยงอนมานเอา

ชาณสโสณพราหมณเหนปโลตกะปรพพาชกเดนมาแตทไกล ไดถามวา “ทานผเปน วจฉายนโคตร ยอมมาแตไหนแตยงวนเชนน?”

“ทานผเจรญ! ขาพเจามาแตสานกพระสมณโคดม”. “ทานวจฉายนโคตรผเจรญ! บณฑตพากนถอวาพระสมณโคดมมความรอบรและความ

เฉยบแหลมเพยงไหน?” “ทานผเจรญ! ขาพเจานะหรอ จกรจกความรอบรและความ

เฉยบแหลมของพระสมณโคดมวาเปนอยางไรได, คนทจะรได กมแตคนทม ความรอบรและความเฉยบแหลมเทากบพระสมณโคดมเทานน”

๑. คาของปโลตกะปรพพาชก ตอบชาณสโสณพราหมณตามความรสกของตนทมอยในพระผมพระภาค เจาวาพระองคเปนเชนไร. ม.ม. ๑๒/๓๓๖/๓๒๙.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔

๓๑๖

“ทานผเจรญ! ทานผเปนวจฉายนะโคตรยอมสรรเสรญพระสมณโคดมกบเขาดวย อยาง มากมายเหมอนกนหรอ?”

“ทานผเจรญ อะไร ขาพเจานะหรอจะไมสรรเสรญพระสมณโคดม. พระสมณะโคดมนน เปนผทใคร ๆ พากนสรรเสรญกนทวหนา วาเปนผประเสรฐ กวาเทวดาและมนษยทงหลาย”.

“ทานผวจฉายนโคตร เหนอานาจประโยชนของอะไร จงไดมความเลอมใสในพระสมณโคดม มากมายถงเพยงน?”

“ทานผเจรญ! ขาพเจาเปนใครไหนมา ทจะไมเลอมใสอยางมากมาย ในพระสมณโคดม.เรองน เปรยบเหมอนนกลาชางผฉลาด เขาไปในปาชาง ไดเหนรอยเทาชางในปานน โดยยาวกยาวมาก โดยกวางกกวางมาก, เขากถง ความแนใจไดวา ชางตวนใหญ ขอนฉนใด ขาพเจากฉนนน, ในกาลใดได เหนเครองยนยน ๔ ประการในพระสมณโคดม, ในกาลนนขาพเจากถง ความแนใจวา พระผมพระภาคเจานน เปนผตรสรชอบดวยพระองค เอง พระธรรมเปนสงทพระผมพระภาคเจานนตรสไวถกตองแลว สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา เปนผปฏบตดแลว ดงน.

“ทานผเจรญ! เครองยนยน ๔ ประการนนเปนอยางไรเลา? คอ (๑) ขาพเจาไดเหนขตตยบณฑตบางพวก มปญญาละเอยดสขม เคยทาการ โตวาทะ มาอยางเชยวชาญ มปญญาคมกลาปานวาจะแทงขนเนอทรายได เท ยวทาลายความคดเหนของผอ นอยดวยปญญาของตน บณฑตเหลาน น ไดฟงขาววาพระสมณโคดมประทบอยทหมบานหรอนคมชอนน ๆ เขาพากนผก ปญหาเตรยมไวทกลทกทางวา ถาเราถามปญหานกะพระสมณโคดม ถาพระ- สมณโคดมแกอยางนเราจะแยงอยางนน, ถาแกอยางนน เราจะแยงอยางน แลวพากนไปสหมบานหรอสนคมทพระสมณโคดมประทบอย ครนไปถงแลว ไดเขาไปเฝาพระสมณโคดมถงทประทบ. พระสมณโคดมไดแสดงธรรมกถา

www.buddhadasa.info

ตามเสยงคนนอก ทกลาวถงพระองค

๓๑๗

ไดปลกใจขตตยบณฑตเหลานนใหมกาลงใจกลาหาญราเรงดวยธรรมกถา, บณฑต เหลานน ถกชแจงปลกใจใหมกาลงใจกลาหาญราเรงเชนนนแลว กหาไดถามปญหา ไม, แลวจะพดอะไรกนถงการแยงตามทคดกนไว. เขาพากนกลายเปนสาวกของ พระสมณโคดมนนเอง หมดสนไมมเหลอ.ทานผเจรญ! ในกาลใดขาพเจา ไดเหนเครองยนยนประการท ๑ น ในพระสมณโคดมในกาลนนขาพเจากถงความ แนใจวา พระผมพระภาคเจานนเปนผตรสรชอบดวยพระองคเอง. พระธรรม เปนสงทพระผมพระภาคเจานน ตรสไวถกตองแลวพระสงฆสาวกของพระผม พระภาคเจา เปนผปฏบตดแลว ดงน.

“ทานผเจรญ! (๒) ขาพเจาไดเหน พราหมณบณฑตบางพวก มปญญา ละเอยดสขม เคยทาการโตวาทะมาอยางเชยวชาญ...(ฯลฯ)... (เหมอนขอท ๑ ทกอยางจน ตลอดทงขอ)

“ทานผเจรญ! (๓) ขาพเจาไดเหนคหบดบณฑตบางพวก มปญญา ละเอยดสขม เคยทาการโตวาทะมาอยางเชยวชาญ...(ฯลฯ)...

“ทานผเจรญ! (๔) ขาพเจไาดเหนสมณบณฑตบางพวก มปญญา ละเอยดสขม เคยทาการโตวาทะมาอยางเชยวชาญ...(ฯลฯ)...

ทานผเจรญ ! พระสมณโคดมยอมใหบรรพชาแกบณฑตทงหลาย เหลานน. บณฑตเหลานน ครนบวชแลวในธรรมวนยนน เปนผหลกออกส ทสงด ไมประมาท มความเพยรเผากเลส มตนสงไปในสมาธภาวนาอยเปนปรกต, ไมนานเลย กทาใหแจงไดซงทสดแหงพรหมจรรยอนไมมพรหมจรรยอนยงกวา อนเปนทปรารถนาของกลบตรทงหลายผออกจากเรอนบวชเปนผไมมเรอน, ได ดวยปญญาอนยงเอง เขาถงสขอนเกดแตพรหมจรรยนนแลวแลอย. ทาน เหลานนไดพากนกลาววา `ทานผเจรญทงหลายเอย! เราไมขยหวใจของ เราอกตอไป. เราไมขยหวใจของเราอกตอไป. กอนหนาน พวกเรา

www.buddhadasa.info

ตามเสยงคนนอก ทกลาวถงพระองค ๓๑๘

ไมเปนสมณะ กปฏญญาวาตวเองเปนสมณะ, ไมเปนพราหมณ กปฏญญา ตวเองวาเปนพราหมณ, ไมเปนอรหนต กปฏญญาตวเองวาเปนอรหนต. บดน พวกเราเปนสมณะแลว, บดนพวกเราเปนพราหมณแลว, บดนพวกเรา เปนอรหนตแลว.' ดงน.

ทานผเจรญ! ในกาลใดขาพเจาไดเหนเครองยนยนทง ๔ ประการ เหลาน ในพระสมณโคดม, ในกาลนน ขาพเจากถงความแนใจแลววา พระผมพระภาคเจานน เปนผตรสรชอบดวยพระองคเอง. พระธรรมเปนสง ทพระผมพระภาคเจานน ตรสไวอยางถกตองแลว พระสงฆสาวกของพระผม พระภาคเจานน ปฏบตดแลว ดงน.”

ลาดบนน ชาณสโสณพราหมณไดลงจากรถ ทาผาหมเฉวยงบา ประณมมออญชลไปทางทศ ทพระผมพระภาคเจาประทบอย กลาวอทานนขน ๓ ครงวา :-

นโม ตสส ภควโต อรหโต สมมาสมพทธสส ! นโม ตสส ภควโต อรหโต สมมาสมพทธสส ! นโม ตสส ภควโต อรหโต สมมาสมพทธสส ! และวาเมอไรหนอ

เราจะพงพบปะสมาคมกบพระสมณโคดมนน, ทาอยางไรหนอ จะไดสนทนา เรองไร ๆ กบพระสมณโคดมนน ดงน.

ตามเสยงของสสสการพราหมณ๑ : ทรงมคณธรรมสง ๔ ประการ

พระโคดมผเจรญ! เรองนนาอศจรรย, เรองนไมเคยมมากอน, ก

๑. คาของวสสการพราหมณ มหาอามาตยแหงมคธ ทลสรรเสรญถงการบญญตบคคล ทเปนมหาบรษ มหาปราชญของพระผมพระภาคเจา ณ ทเวฬวน ใกลเมองราชคฤห. จตกก. อ.๒๑/๔๗/๓๕.

www.buddhadasa.info

ตามเสยงคนนอก ทกลาวถงพระองค ๓๑๙

ตามท พระองคตรสน ข าพระองคจกจาไวว า พระองคประกอบพรอมดวยธรรม ๔ ประการน คอ :-

(๑) พระโคดมผเจรญเปนผปฏบตเพอเกอกลแกมหาชน เพอ ความส ขของมหาชน เพ อย งประชมชนเปนอ นมากให ประด ษฐานอย ใน อรยญายธรรม คอ ความเปนผมธรรมงาม มธรรมเปนกศล.

(๒) พระโคดมผเจรญจานงจะตรกเรองใด กตรกเรองนนได ไมจานงจะตรกเรองใด กไมตรกเรองนนได, จานงจะดารเร องใดกดาร เรองนนได ไมจานงจะดารเร องใด กไมดารเร องนนได, ทงนเปนเพราะ พระโคดมเปนผมอานาจเหนอจต ในคลองแหงความตรกทงหลาย.

(๓) พระโคดมผเจรญเปนผไดตามตองการ ไดโดยไมยากไดโดย ไมลาบากซ งฌานท ง ๔ อนเปนธรรมเคร องอย เป นสขในภพปจจบ นน อ น เปนธรรมเปนไปในทางจตชนสง.

(๔) พระโคดมผเจรญกระทาใหแจงไดซงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนไมม อาสวะเพราะหมดอาสวะแล ว ดวยปญญาอนย ง เอง เข าถ งแล ว และอยในวหารธรรมนน ในภพเปนปจจบนน ดงน.

ตามเสยงของหตถกเทวบตร ๑ : ทรงอดแออยดวยบรษทนานาชนด

ขาแตพระองคผเจรญ! ธรรมเหลาใด ทขาพระองคเคยประพฤตเมอ

๑. ตามเสยงของหตถกเทวบตร ซงเมอเขาเฝาพระผมพระภาค ทปาอสปตนมฤคทายวน ใกลพาราณส ถกพระผมพระภาคเจาถามถงการประพฤตธรรมเมอครงเปนมนษย วาเดยวนยงประพฤตอยหรอไม? ตก. อ. ๒๐/๓๕๙/๕๖๗.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๓๒๐

คร ง เป นมน ษย ธรรม เหล าน นข าพระองค ก ย งประพฤต อย บ ดน แถมย ง ประพฤตธรรม ทไมเคยประพฤตเมอครงเปนมนษยอกดวย.

ขาแตพระองคผเจรญ! บดน พระผมพระภาคเจาถกแวดลอม แออดอยดวยหมภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา พวกพระราชา มหาอามาตย พวกเดยรถย และสาวกเดยรถย, ขอนฉนใด; ขาพระองค ตามปรกตกเกลอนกลนอยดวยเทวบตรทงหลาย ฉนนนเหมอนกน. เทวบตร ทงหลายมาแมแตทไกล ๆ ตงใจวา “เราทงหลายจกฟงธรรมในสานกหตถกเทวบตร” ดงน.

ขาแตพระองคผเจรญ! ขาพระองค ไมอมไมเบอของ ๓ อยางจนตาย. ของ ๓ อยางอยางไรกน? ๓ อยางคอ :-

ขาพระองคไมอมไมเบอการเหนพระผมพระภาคเจา จนตาย. ขาพระองคไมอมไมเบอการไดฟงพระสทธรรม จนตาย. ขาพระองคไมอมไมเบอการไดอปฏฐากพระสงฆ จนตาย. ขาแตพระองคผเจรญ! ขาพระองคไมอมไมเบอของ ๓ อยางนแลจน

ตาย.

ตามเสยงของโลหจจพราหมณ๑ : ทรงมอนามยเปนอยางด

เขามาน, เพอนโรสกะ! พระสมณโคดม อนมหาชนจะไปเฝาได ณ ทใด ทานจงเขาไปเฝาโดยทนน แลวกลาวตามคาของเรากะพระสมณโคดม ผมอาพาธนอย มโรคนอย ลกไดกระปรกระเปรามกาลงพลง มอนอยเปน

๑. เมอสงใหโรสกะไปเฝาพระพทธเจา, ส.ท. ๙/๒๘๕/๓๕๓. และบาลแหงอนอกหลายแหง.

www.buddhadasa.info

ตามเสยงคนนอก ทกลาวถงพระองค

๓๒๑

ผาสก วา...ขอพระโคดมผเจรญ พรอมทงภกษสงฆ จะทรงรบภตตาหาร ของโลหจจพราหมณ เพอภตตบรโภค ในวนพรงนเถด.

ตามเสยงของโสณทณฑพราหมณ ๑ : ทรงมคณสมบตสงทกประการ

พวกพราหมณ ๕๐๐ คนไดกลาวทดทาน หามมใหโสณทณฑพราหมณเจาเมองจมปาไปเฝา พระผมพระภาค กลววาจะเสอมเสยเกยรตยศของพวกพราหมณชนสงสดไป. โสณทณฑพราหมณไดกลาว เหตผลทเขาควรจะไปเฝาพระผมพระภาคดงตอไปน:

ดกอน ทานผเจรญ ท.! ถาเชนนน ขอพวกทานจงฟงคาของขาพเจา บาง วาทาไมพวกเราจงเปนฝายทควรไปเฝา เยยมพระสมณโคดม แทนทจะ ใหพระสมณโคดม เสดจมาหาพวกเรา. เทาทเราไดทราบมาแลว : พระสมณ- โคดม มชาตอนดท งสองฝาย คอ ทงฝายมารดาและฝายบดา ถอปฏสนธ ในครรภอนบรสทธตลอดเจดชวบรรพบรษ, เปนผทไมมใครคดงางทวงตงได ดวยการกลาวถงชาต, นกเปนขอหนง ทพวกเราควรไปเฝาเยยมพระสมณโคดม แทนทจะใหพระสมณโคดม เสดจมาหาพวกเรา.

พระสมณโคดม ทรงละหม พระญาตวงศอนใหญย ง แลวออก ผนวช, นกเปนขอหนง ท ฯลฯ.๒ พระสมณโคดม ทรงสละเงนและทอง เปนอนมาก ท งท อย ในแผนดน และนาข นจากดนแลว ออกผนวชแลว , นกเปนขอหนง ฯลฯ.

๑. เสยงของโสณทณฑพราหมณ บอกกลาวแกพวกพราหมณดวยกน ททดทานตนในการจะไปเฝา พระผมพระภาค. ส.ท. ๙/๑๔๖/๑๘๒ ๒. ทละดวยเปยยาล (ฯลฯ) หมายความวา มคาเตมเหมอนทายขอตน ซงมใจความวาเราควรไปเฝา พระสมณโคดม แทนทจะใหพระองคมาหาเรา, ทกแหง.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๓๒๒

พระสมณโคดม ยงเปนผหนมแนน มผมดาสนท ประกอบดวยเยาว ท กาล งเจร ญ ต งอย ในปฐมวย ออกจากเร อน บวชไมหว งประโยชนเก อก ล ดวยเรอน แลว , ฯลฯ . พระสมณโคดมนน , ขณะเมอมารดาบดา ไมปรารถนาใหออกบวช กาลงมหนา เตม ไปดวยนาตา ทรงกนแสงอย . ทานไดปลงผมและหนวด นงหมผายอมดวยนาฝาด ออกบวชจากเรอน ไมหวง ประโยชนเกอกลดวยเรอนแลว, ฯลฯ.

พระสมณโคดม มร ปผ งผาย ควรแก การด เป นท ต งแห งความ เลอมใส ประกอบดวยความงามแหงผวพรรณเปนอยางยง มผวพรรณเหมอน มหาพรหม มทรวดทรงเหมอนมหาพรหม นาดมใชเลกนอยฯลฯ. พระสมณโคดม เป นผ ม ศ ล มศ ลอ นประ เสร ฐ มศ ล เป นก ศล ประกอบพร อมดวยศ ลอ น เปนกศล, ฯลฯ.

พระสมณโคดม เปนผ ม วาจาไพเราะ ใหกกกองดวยอทาหรณอน ไพเราะ ประกอบดวยวาจาอนเปนทชอบใจแหงชาวเมอง ไมกกกอง ไมพลาม, สามารถใหผฟงเขาใจเนอความ, ฯลฯ.พระสมณโคดมเปนอาจารย และ ประธานอาจารยแหงชนเปนอนมาก, ฯลฯ.

พระสมณโคดม เปนผสนกามราคะ ปราศจากความกระเสอกกระสน ในกาม, ฯลฯ.พระสมณโคดมเปนผกลาวสอนลทธกรรม กลาวสอนกรยา ชกนาสตวในความด, ฯลฯ.

พระสมณโคดม ออกผนวชจากตระกลอนสง คอตระกลกษตรย อนไมระคนดวยตระกลอน,ฯลฯ. พระสมณโคดม ออกผนวชจากตระกล อนมงคง มทรพยมาก มโภคะมาก, ฯลฯ.

พระสมณโคดม เปนผทมหาชนชาวแควนนอก ๆ ชาวชนบทนอก ๆ กมาแลว เพอสอบถามขอสงสย, ฯลฯ. พระสมณโคดมเปนผทเทวดาจานวนพน

www.buddhadasa.info

ตามเสยงคนนอก ทกลาวถงพระองค ๓๒๓

เปนอเนก ถอเอาเปนสรณะดวยการมอบชวต, ฯลฯ. พระสมณโคดม มเกรตศพทอนงดงาม ฟงไปแลว อยางนวา พระ

ผมพระภาคเจาพระองคนนเปนพระอรหนต ตรสรชอบไดดวยตนเอง สมบรณดวย วชชาและจรณะ เปนผ ไปด ร แจงโลก เปนสารถฝกบร ษท ฝ กได ไมมใคร ยงไปกวา เปนครของเทวดาแลมนษย เปนผเบกบาน จาแนกธรรมสงสอนสตว ดงน, ฯลฯ.

พระสมณโคดม เปนผประกอบดวยมหาปรสลกขณะ ๓๒ ประการ, ฯลฯ.พระสมณโคดม เปนผมปรกตกลาวคาตอนรบเชอเชญ มถอยคานมนวล หนาตาเบกบาน ไมสยว ไมอดเออน เปนผมถอยคาถกตองและกาละเทสะสาหรบ ทกทายเขากอน, ฯลฯ.

พระสมณโคดม เปนผท บรษททงส สกการะ เคารพ นบถอบชา นอบนอมแลว, ฯลฯ. เทวดาและมนษยเปนอนมาก เลอมใสอยางยงแลวเฉพาะพระ สมณโคดม, ฯลฯ.

พระสมณโคดม ประทบอย ณ บานหรอนคมใด อมนษยยอมไม รบกวนมนษยในบานหรอนคมนน, ฯลฯ. พระสมณโคดมเปนผมหมมคณะ เปนอาจารยผฝกฝนหมคณะ ปรากฏวาเปนผเลศกวาบรรดาเจาลทธทงหลาย อนมอยเกลอนกลน,เกยรตยศเกดแกสมณพราหมณเจาลทธเหลานน ดวยอาการ อยางใด แตจะเกดแกพระสมณโคดมดวยอาการอยางนน กหามได ทแท เกยรตยศ เกดแกพระสมณโคดมเพราะความสมบรณดวยวชชาและจรณะ อนไมมอ น ยงไปกวา, ฯลฯ.

พระเจาพมพสาร ผจอมทพ ราชาแหงมคธ พรอมดวยบตรและภรรยา บรษทและอมาตย ไดถงพระสมณโคดมเปนสรณะจนตลอดชวต, ฯลฯ. พระเจา ปเสนทโกศล พรอมดวยบตรภรรยา บรษท และอมาตย กถงพระสมณโคดม เปนสรณะ จนตลอดชวต , ฯลฯ . พราหมณโปกขรสาต พรอมดวย

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๓๒๔

บตรภรรยา บรษท และอมาตย กถงพระสมณโคดมเปนสรณะ จนตลอดชวต, พระสมณโคดม เปนผทพระเจาพมพสารผจอมทพ ผราชาแหงมคธ, พระเจา ปเสนทโกศล, และพราหมณโปกขรสาต สกการะ เคารพ นบถอ บชา นอบนอม แลว, ฯลฯ.

พระสมนโคดม เสดจมาถงเมองจมปา ประทบอยทแทบฝงสระโบกขรณ ชอ คคครา ใกลนครจมปานแลว. ทานผเจรญ ท.! กสมณะหรอพราหมณไร ๆ กตาม ทมาถงคามเขตของเรา กเปนแขกของพวกเรา. ขนชอวาแขกยอมเปนผ ทพวกเราควรสกการะ เคารพ นบถอ บชา นอบนอม. พระสมณโคดม กถงแลว เพราะเหตน น พระสมณโคดม จงเปนแขกของพวกเรา เปนแขก ทพวกเราควรสกการะ เคารพ นบถอ บชา นอบนอม, นกอกขอหนงท พระสมณโคดม ไมควรเสดจมาหาพวกเรา ; ทแท พวกเรา นนแหละควรไปเยยมเฝาพระสมณโคดม.

เราพรรณนาเกยรตคณของทานโคตมะอยเพยงเทาน กจรงแล แตพระ สมณโคดม จะประกอบดวยเกยรตคณเพยงเทานน กหาไม ทแท พระสมณโคดมนน มเกยรตคณมาก หาประมาณมได.

ตามเสยงของอตตรมาณพ๑ : ทรงประกอบดวยมหาปรสลกขณะ ๓๒

ทานผเจรญ! ตามเสยงเลาลออนมแกพระโคดม เปนอยางนนจรง, พระสมณโคดม กเปนจรงตามเสยงเลาลอ ไมแปลกไปโดยประการอน, พระ สมณโคดมนน ประกอบดวยมหาปรสลกขณะครบทง ๓๒ ประการ คอ พระ

๑. คาของอตตรมาณพ ผตดตามดพระผมพระภาคอยถง ๗ เดอน แลวกลบไปเลาแกอาจารยตน ตามทไดสงเกตเหนมา. บาล .ม.ม ๑๓/๕๓๒/๕๘๙

www.buddhadasa.info

ตามเสยงคนนอก ทกลาวถงพระองค ๓๒๕

สมณโคดม มพนฝาเทาเตมเสมอ (ไมแหวงเวา), นเปนมหาปรสลกขณะขอหนง (คาตอไป ๆ เชนเดยวกบทกลาวแลวในภาค ๑ ขางตน ซงเปนคาทตรสเอง ทง ๓๒ ลกขณะ) ฯลฯ... พระสมณโคดม มศรษะรบกบกรอบหนา, นกเปนมหาปรสลกขณะ ขอหนง. เหลานแล เปนมหาปรสลกขณะ ๓๒ ของพระสมณโคดม.

: ทรงมลลาศสงา งดงาม

ทานผเจรญ! พระสมณโคดมนน, เมอจะดาเนน ยอมกาวเทาขวา กอน, ไมยกยองไกลเกน ใกลเกน, เมอดาเนน ไมกาวถเรวเกน และไมชาเกน, ไมใหแขงเบยดแขง ไมใหขอเทากระทบขอเทา, ไมยกขาสง (เหมอนเดนในนา), ไมลากขาตา, ไมใหขาเปนเกลยว (คอผลดไขวกนไปไขวกนมาเวลากาวเดน), ไมสายขาไปมา, เมอพระโคดมดาเนนนน กายมนคงไมโยกโคลง, และไม รสกวาตองออกแรงในเมอเดน. เมอจะเหลยวด ยอมเหลยวทงกาย (ไมเหลยว เฉพาะพระพกตร), ไมมองดเบองบน ไมมองดเบองตา, ไมตะลตะลานเดน, แตมองเพงตรงออกไป ประมาณชวแอก, ทนอกบรเวณชวแอกออกไป ทรง เหนไดดวยอนาวฏญาณทสสนะ.

: ทรงมมรรยาทเปนสงา นาเลอมใส

ทานผเจรญ! พระสมณโคดมนน เมอเขาไปในหมบาน ยอมไม กระหยงกายใหส ง ไมย อกายใหตา ไมบดกาย ไมส ายกายไปมา เขาไป , พระสมณโคดมน น ไมหมนกายเม อน ง ไกลเกน ใกลเก น,ไมย นกายดวยมอ แลวจงนง, ไมนงจมทนง (เชนนอนพงพนกจนเกอบเปนนอน หรอทงตว นงแรง), พระสมณโคดมนน ไมนงกระดกมอ กระดกเทา, ไมนงจนปลแขง

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๓๒๖

ขนไวดวยปลแขง (ขดสมาธชนดชนเขาขนสง?), ไมนงจนตาตมไวดวยตาตม (ตาตมซอนกนอย), ไมนงยนคางดวยมอ.

: ไมทรงตนเตนพระทย ในบาน ทานผเจรญ! พระสมณโคดมนน เมอนงในบานเรอนยอมไมสะดง

ไมหวาดเส ยว ไมค ร นคร ามไมส นสะทาน เป นผ ม ปรกตไม สะด งหวาดเส ยว ครนครามสนสะทาน ปราศจากความมขนชชน มจตเวยนมาสวเวก.

: ทรงฉนภตตาหารในหมบานเรยบรอยนก ทานผเจรญ! พระสมณโคดมนน นงในบานเรอนแลว, เมอรบนา

ลางบาตร๑ ยอมไมชบาตรรบ ไมเอยงบาตรรบ ไมหมนบาตรรบ ไมสายบาตรรบ, ยอมไมรบนาลางบาตร มากเกน นอยเกน, ไมลางมเสยงขลง ๆ, ไมหมน บาตรลาง, ไมวางบาตรทพนแลว จงลางมอ, แตบาตรกบมอเปนอนลางเสรจ พรอมกน. ไมเทนาลางบาตร ไกลเกน ใกลเกน และไมเทใหฟงกระเซน.

พระสมณโคดมนน เมอรบขาวสก ยอมไมชบาตรรบ ไมเอยงบาตรร บ ไมหมนบาตรรบ ไมสายบาตรรบ, ยอมรบขาวสก ไมนอยเกนมากเกน. ยอมถอเอาแกงกบแตพอประมาณ, ไมใหคาขาวยงไปดวยแกงกบ, ยอมตะลอม คาขาวในปากใหหมนมาถกเคยวใหม ๒-๓ กลบ แลวจงกลน, เยอขาวสกท ยงไมแหลกละเอยด ยอมไมเขาไปในกาย, และเยอขาวสกนดเดยว กไมเหลอ อยในปาก, ยอมนอมคาขาวเขาไปแตครงหนง (ฉนคราวละครงคาหรอครงปาก).

๑. เปนนาลางบาตร กอนแตจะใชรบภตตาหาร ยคโนน แมฉนทบานเรอน กคงฉนดวยบาตร ทพาไปนนเอง. เมอจะรบ จงมการถวายนาใหลางบาตรเสยกอน, และคงถวายเมออยในทเทนา ลางบาตรได.

www.buddhadasa.info

ตามเสยงคนนอก ทกลาวถงพระองค ๓๒๗

: ไมทรงตดในรสอาหาร ทานผเจรญ! พระสมณโคดมนน รสกตนขณะรรสแหงอาหาร, ไม

รสกความยนดตดใจในรส.พระสมณโคดมฉนอาหารประกอบพรอมดวยองคแปด คอ ฉนเพอเลน กหามได, ฉนเพอมวเมาในรส กหามได, ฉนเพอประเทองผว กหามได, ฉนเพอตกแตงอวยวะ กหามได; แตฉนเพยงเพอใหกายนตงอยได เพอใหมความเปนไปแหงอตตภาพสบไป, เพอหามกนเสยซงความหวลาบาก, เพออนเคราะหแกพรหมจรรย; โดยคดเหนวา `ดวยการทาเชนน เรายอม กาจดเวทนาเกา และไมทาเวทนาใหมใหเกดได; ความเปนไปไดแหงอตตาภาพ, ความไมมโทษเพราะอาหาร, และความอยผาสก จกมแกเรา' ดงน.

: ทรงมวตรในบาตร ทานผเจรญ! พระสมณโคดมฉนแลว เมอจะรบนาลางบาตร ยอมไม

ชบาตรรบ ไมตะแคงบาตรรบ ไมหมนบาตรรบ ไมสายบาตรรบ, ยอมไมรบ นาลางบาตรมากเกน นอยเกน, ไมลางบาตรมเสยงขลง ๆ ไมหมนบาตรลาง, ไมวางบาตรทพนแลวจงลางมอ แตบาตรกบมอเปนอนลางแลว เสรจพรอมกน ไมเทนาลางบาตรไวไกลเกน ใกลเกน, และไมเทใหกระเซนฟง, ฉนเสรจแลว ไมวางบาตรไวไกลเกน ใกลเกน, ไมละเลยบาตร, ไมละเลยการรกษาบาตร จนลวงเวลา.

: การเสดจกลบจากฉนในหมบาน

พระสมณโคดมนน ฉนแลว นงนงอยขณะหนง และไมปลอยใหเวลา

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๓๒๘

แหงการอนโมทนาลวงเลยไป, ฉนแลวกอนโมทนา โดยไมตเตยนอาหารนน ยกยองอาหารอน (เลอกสงชอบ), ยอมสนทนาชกชวนบรษทนน ๆ ใหอาจหาญ ราเรงดวยธรรมกถาโดยแท, แลวจงลกจากอาสนะ หลกไป. พระสมณโคดมนน ไมผลนผลนไป ไมเฉอยชาไป, และไมไปโดยเขาไมรไมเหน.

: ทรงนงหมกระทดรด

จวรทคลมกายของพระสมณโคดม ไมปรกสงเกน ตาเกน, ไมรดแนน ไมหลด ๆ หลวม ๆ, ลมไมอาจเวกจวรทกายของพระสมณโคดม, ธลละออง ไมอาจตดกายของพระสมณโคดม.

: ทรงมงแตความเกอกลสตว

พระสมณโคดมนน ไปถงอารามแลว จงนง, นงบนทนงทจดไวแลว จงลางเทา, และพระสมณโคดม ไมเปนคนประกอบการประคบประหงมตกแตง เทา, ครงลางเทาแลว กนงคบลลงกตงการตรง ดารงสตเฉพาะหนา. จะได คดเพอเบยดเบยนตนกหามได เพอเบยดเบยนผอนกหามได เพอเบยดเบยนทง สองฝายกหามได, เปนผนงคดอยซงสงอนเปนประโยชนเกอกลตน, เกอกลทาน, เกอกลทงสองฝาย, คอ เกอกลแกโลกทงปวงนนเทยว.

: การแสดงธรรมดวยพระสาเนยงมองค ๘ พระสมณโคดมนน ไปถงอารามแลว (เยนลง) ยอมประชมบรษท

แสดงธรรม, ไมประจบประแจงบรษท, ยอมสนทนาชกชวนบรษทใหอาจหาญ ราเรงดวยธรรมกถา.

www.buddhadasa.info

ตามเสยงคนนอก ทกลาวถงพระองค ๓๒๙

เสยงกองกงวาล ทเปลงออกจากพระโอษฐของพระสมณโคดมนน ประกอบพรอมดวยองคแปด คอ ไมขด, ฟงเขาใจ, เพราะพรง, นาฟง, หยดยอย, ไมพราเลอน, ซาบซง, บนลอชดเจน.เสยงทพระสมณโคดมใชเพอ ยงบรษทใหเขาใจเนอความ ไมกกกองแพรไปภายนอกแหงบรษท. บรษท เหลานน ครนพระสมณโคดม สงสนทนาชกชวนใหอาจหาญรนเรงดวยธรรมกถา แลวลกจากทนงหลกไปกยงเหลยวมองดอยดวยภาวะแหงคนผไมอยากจากไป.

ทานผเจรญ! ขาพเจายอมเหนพระสมณโคดม เมอดาเนนไป, เมอยนอย, เมอเขาไปสบานเรอน, เมอนงนง ๆ ในบานเรอน, เมอฉนภตตาหาร ในบานเรอน, เมอฉนแลวนงนง ๆ, เมอฉนแลวและอนโมทนา, เมอมาสอาราม, เมอถงอารามแลวนงนง ๆ, เมอถงอารามแลว แสดงธรรมแกบรษท . พระสมณโคดมนน เปนเชนกลาวมานดวย, และยงกวาทกลาวมาแลวดวย”.

“ขอนอบนอมแดพระผมพระภาค ผอรหนตสมมาสมพทธเจา พระองค นน! ขอนอบนอมแดพระผมพระภาค ผอรหนตสมมาสมพทธเจา พระองคนน!! ขอนอบนอมแดพระผ มพระภาค ผ อรหนตสมมาสมพทธเจา พระองคน น!!! ถาไฉนในบางคราว เราพงไดสมาคมกบพระสมณโคดม, พงเจรจาดวยถอยคา กบพระสมณโคดมเถด”. - -นเปนอทานของพรหมายพราหมณ เปลงในเมอฟงถอยคานนจบแลว และคาราพงใครจะสมาคมกบพระผมพระภาคเจา.

ตามเสยงของพระเจาปเสนทโกศล ๑ : ทรงมคณะสงฆทประพฤตพรหมจรรยตลอดชวต

พระองคผเจรญ! ขอสงเกต ของหมอมฉนมอยในพระผมพระภาค

๑. คาของพระเจาปเสนทโกศล ทลแดพระผมพระภาค ทนคมเมทฬปะ แควนสากยะ, ในคราวไป เฝาเยยม. ม.ม. ๑๓/๕๐๙/๕๖๒

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๓๓๐

วา `พระผมพระภาคเปนผตรสรชอบดวยตนเอง, พระธรรมเปนสงทพระผม พระภาคตรสดแลว, พระสงฆสาวกของพระผมพระภาค ปฏบตดแลว' ดงน.

พระองคผเจรญ! คอในเรองน หมอมฉนไดเหนสมณพราหมณ บางพวก ประพฤตพรหมจรรยอยางเครงครด ไดสบปบาง ยสบปบาง สามสบปบาง สสบปบาง ครนสมยอน สมณพราหมณพวกนนกลายเปนผอาบอยางด ลบทา อยางด แตงผมแตงหนวด อมเอบ เพยบพรอมดวยกามคณหา ใหเขาบาเรออย. สวนภกษในศาสนาน, หมอมฉนเหนประพฤตพรหมจรรยบรสทธ บรบรณจน ตลอดชวต จนกระทงหมดลมหายใจ. พระองคผเจรญ! หมอมฉนไมเหน พรหมจรรยอน ทบรสทธบรบรณอยางน นอกจากพรหมจรรยน. นแลเปนขอ สงเกตของหมอมฉน อนมอยในพระผมพระภาค.

: ทรงมคณะสงฆทพรอมเพรยง

ขออนยงมอก, พระองคผเจรญ! ราชากยงววาทกบราชาดวยกน, กษตรยกยงววาทกบกษตรย, พราหมณกยงววาทกบพราหมณ, คหบดกยง ววาทกบคหบด, มารดากยงววาทกบบตร, บตรกยงววาทกบมารดา, บดากยงววาท กบบตร, บตรกยงววาทกบบดา, พนองชายยงววาทกบพนองหญง, พนองหญง กยงววาทกบพนองชาย, แมสหายกยงววาทกบสหาย; สวนในพรหมจรรยน หมอมฉนเหนภกษท งหลายเปนผพรอมเพรยงกน เบกบานตอกน ไมววาทกน เขากนสนทดงนาเจอกบนานมสด มองดกนและกนดวยสายตาอนนาร ก . พระองคผเจรญ! หมอมฉนไมเหนบรษทอนทพรอมเพรยงกนอยางน นอกจาก บรษทน. แมนกเปนขอสงเกตของหมอมฉน ในพระผมพระภาค.

www.buddhadasa.info

ตามเสยงคนนอก ทกลาวถงพระองค ๓๓๑

: ทรงมคณะสงฆทชมชนผองใส

ขออนยงมอก, พระองคผเจรญ! หมอมฉนเทยวไปเนอง ๆ จากอารามนสอารามนน จากสวนนสสวนนน, ไดเหนสมณพราหมณพวกหนง ซบผอม เศราหมอง ผวพรรณทราม ผอมเหลอง สะพรงไปดวยเสนเอน เหนจะไมประสงคมองดใครเสยเลย. หมอมฉนมความเหนวา ทานพวกนคงฝนใจ ประพฤตพรหมจรรยเปนแน หรอมฉะนน กยงมบาปสกอยางหนง ซงทานเหลาน ทาแลวปกปดไว จงเปนผ ซบผอม เศราหมอง ผวพรรณทราม ผอมเหลอง สะพรงไปดวยเสนเอน ราวกะไมประสงคมองดใครเสยเลย. หมอมฉนเขาไปหา แลวถามวา เหตไรจงเปนดงนน, ทานเหลานนตอบวา “ขาแตมหาราช! พวกเรามโรคเนองมาเปนเผาพนธ”, ดงน. สวนภกษในศาสนาน หมอมฉน เหนทานราเรงและรนเรง สอความรสกภายในใจอนสงขนและสงขน มรปนาปลมใจ มอนทรยชมชน มความขวนขวายนอย มขนอนตกราบ๑ มชวตเปนไปดวย ของทผอนให มใจเปนดจมฤค (ออนโยน). หมอมฉน มความเหนวา ทานเหลาน คงรคณวเศษอนโอฬาร ในศาสนาของพระผมพระภาค ยงขนกวาเกา ๆ เปนแน จงเปนดงนน.พระองคผเจรญ! แมนกเปนขอสงเกตของหมอมฉน ในพระผมพระภาค.

: ทรงมสงฆบรษทท เ งยบเสยง

ขออนยงมอก, พระองคผเจรญ! หมอมฉนเปนกษตรยไดมรธาภเศก แลว มอานาจพอเพอใหฆาคนควรฆา รบคนควรรบ ขบคนควรขบ กจรง, เมอนงวนจฉยคด ชนทงหลายยงอกทก กลบเสยงหมอมฉนเสยเปนระยะ ๆ

๑. หมายความวา ไมมความสะดงกลว.. เจบปวดอยางใด.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๓๓๒

หมอมฉน จะหามวา ทานผเจรญ! พวกทานอยากลบเสยงของเราผนง วนจฉยคดใหตกไปโดยระยะ ๆ เลย จงรอใหจบถอยคาของเราเสยกอนดงนกไมไหว. เขาเหลานน ยงคงอกทกกลบเสยงหมอมฉนเสยโดยครงคราว. สวนภกษ ในศาสนาน, หมอมฉนเหนไมมเสยงจาม หรอเสยงไอเลย ในเมอพระผม พระภาคเจาแสดงธรรมแกบรษทผนงฟงเปนจานวนหลายรอย. ทลวงมาแลวแตหลง เมอพระผมพระภาคแสดงธรรมแกบรษทจานวนหลายรอย, ถาสาวกคนหนงคนใด ในทนนไอขน เพอนสพรหมจารดวยกน จะกระทบเขาดวยเขา เพอใหรสกวา “ทานจงมเสยงนอย, ทานอยางกระทาเสยง, พระผมพระภาคศาสดาของพวกเรา กาลงแสดงธรรม” ดงน. หมอมฉนทความเหนวาอศจรรยจรง ๆ ไมเคยมจรง ๆ บรษทมระเบยบเรยบรอยดอยางน โดยไมตองใชอาชญา หรอศาสตราเลย. พระองคผเจรญ ! หมอมฉนไมเหนบรษทอนทเรยบรอยดอยางน นอกจากบรษทน. ขาแตพระองคผเจรญ!แมน กเปนขอสงเกตของหมอมฉน ในพระผมพระภาค.

: ทรงชนะคนมงรายท เขาเฝา ๑

ขออนยงมอก, พระองคผเจรญ! หมอมฉน เหนขตตยบณฑต, …พราหมบณฑต, ...คหบดบณฑต, ...๒สมณบณฑต บางคนในโลกน มปญญาเฉยบแหลม ชานาญการโตวาทะ เชยวชาญ ดจนายขมงธนผสามารถ ยงถกขนทราย, ดเหมอนเทยวทาลายความเหนของผอน ดวยปญญาของตน เทานน. บณฑตเหลานน ไดยนขาววา “พระสมณโคดม จกเสดจแวะ

๑. ขอความคลายน ยงมในจฬหตถปโทปมสตร ม.ม. เปนคาสรรเสรญของปโลตกปรพพาชก กลาวสรรเสรญพระผมพระภาคแกชาณสโสณพราหมณ. ๒. ในบาลแยกกลาวทละพวก ความอยางเดยวกน

www.buddhadasa.info

ตามเสยงคนนอก ทกลาวถงพระองค ๓๓๓

บานหรอนคมชอโนน”, กตระเตรยมปญหา และอวดอางวาเราจกเขาไปถาม ปญหาน กะพระสมณโคดม ถาเธอถกถามแลวพยากรณอยางน พวกเราจกหกลาง วาทะของเธอดวยวาทะอยางน ๆ, แมถาเธอถกถามแลว พยากรณอยางนน ๆ พวกเรากจกหกลางวาทะของเธอไดดวยวาทะยางนน ๆ, ดงน ครนเขา เขาไปเฝาพระผ มพระภาคเจาจรง ๆ พระผ มพระภาคยอมชแจงใหเหนชอบ ใหปลงใจ ใหอาจหาญ ใหราเรงดวยธรรมกถา. ทานบณฑตเหลานน เลยไม ถามปญหา ไหนจกไดขมขวาทะเลา ยอมพากนเขาเปนสาวกของพระผมพระภาค โดยแท. และ (บางพวก)ขอโอกาสเพอบรรพชาจากเรอน ไมหวงประโยชน เกอกลดวยเรอน, พระผมพระภาคกบรรพชาให,บณฑตเหลานน เปนบรรพชตแลว หลกออกจากหม ไมประมาท มเพยร มตนสงไปแลวในสมาธภาวนากทาใหแจงได ดวยปญญาอนยงเอง ซงท สดแหงพรหมจรรยอนไมมอะไรยงไปกวา อนเปน ทปรารถนาของเหลากลบตรผ ออกบวชจากเรอน ไมหวงประโยชนเก อกล แกเรอน ไดในภพอนตนทนเหนน, เขาถงแลวแลอย. ทานเหลานนกลาว อยางนวา พวกเราไมขยหวใจเราอกตอไปแลว. จรงอย เมอกอน เราไมเปนสมณะ กปฏญญาตนวาเปนสมณะ, ไมเปนพราหมณ กปฏญญาตนวาเปนพราหมณ, ไมเปนพระอรหนต กปฏญญาตนวาเปนพระอรหนต. แตบดนเลา เราเปนสมณะ เราเปนพราหมณ เราเปนพระอรหนตโดยแท, ดงน.พระองคผ เจรญ! แมน กเปนขอสงเกตของหมอมฉน ในพระผมพระภาค.

: ทรงชนะนาใจคน โดยทางธรรม

ขออนยงมอก, พระองคผเจรญ! มชางไมสองคน ชอ อสทนตะ และ ปราณะ ทงสองนายน กนขาวของหมอมฉน ใชยวดยานพาหนะของหมอมฉน,

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๔ ๓๓๔

หมอมฉนใหเบยเลยงชพ, ใหยศศกดแกเขา, แตเขาจะมความเคารพในหมอมฉน เทาทมในพระผมพระภาค กหาไม. เรองทลวงมาแลว คอ หมอมฉนยกเสนา ออกไปกาจดขาศก เมอจะทดลองชางไมสองคนน จงเขาไปพกในทคบแคบแหงหนง (เพอเหนกนโดยใกลชด), เขาทงสองคน ฆาเวลาดวยการสนทนาธรรมเกอนคอนรง แลวนอนหนศรษะไปทางทศทเขาไดยนขาววาพระผมพระภาคประทบอย เหยยดเทา มาทางหมอมฉน. พระองคผเจรญ! หมอมฉนมความรสกวา อศจรรยจรง, ไมเคยมเลย, ชางไมสองคน กนขาวของเรา ใชยานพาหนะของเรา เราให เบ ยเล ยงชพ และยศศกด แกเขา แตเขาหามความเคารพในเรา เทาท เขาม ในพระผมพระภาคเจาไม.ชะรอยคนทงสองนจะรถงคณวเศษอนโอฬารในศาสนา ของพระผมพระภาค เพมขน ๆ เปนแนแท. พระองคผเจรญ! แมนกเปนขอ สงเกตของหมอมฉน ในพระผมพระภาค.

: ทรงเสมอกบพระเจาโกศลโดยวย อกขอหนง, พระองคผเจรญ! พระผมพระภาค กเปนกษตรย

หมอมฉนกเปนกษตรย. พระผมพระภาคเปนชาวโกศล๑ หมอมฉนกเปน ชาวโกศล, พระผมพระภาคมพระชนม ๘๐ หมอมฉนกมอาย ๘๐, ดวยเหตนเอง, หมอมฉนจงควรทาความเคารพอยางยง ในพระผมพระภาค, ควรแสดงความ สนทสนม.

ตามเสยงของคณกะโมคคลลานพรามหณ ๒ : ทรงคบและไมทรงคบบคคลเชนไร

พระโคดมผเจรญ! บคคลทงหลายเหลาใด เปนผไมมศรทธา มความ

๑ แควนสากยะเปนถนแหงโกศล. ดงทตรสเอง (ในภาค ๑). ๒. คาของคณกะโมคคลลานะ ทลสรรเสรญพระผมพระภาคเจา หลงจากทพระองคไดทรง บรรยายลกษณะบางอยางเกยวกบสาวกของพระองคบางพวกใหเขาฟง. อปร.ม.๑๔/๘๗/๑๐๔.

www.buddhadasa.info

ตามเสยงคนนอก ทกลาวถงพระองค ๓๓๕

เลยงชวตเปนขอประสงค ออกจากเรอนบวชเปนคนไมมเรอนแลว เปนนกบวช อวดด มมายา เจาเลห เปนผ ฟ งซานเปนผไวตว เปนผกลบกลอก เปนคน ปากกลา มวาจาสบสาย มทวารอนไมระวงแลวในอนทรยทงหลายไมรจกประมาณ ในโภชนะ ไมประกอบความเพยรของบคคลผตน ไมเพงในสามญคณ ไมเคารพ ยงในสกขามความประพฤตเปนไปเพอความมกมาก มความประพฤตเปนไป ดวยอาการลม ๆ ดอน ๆ เปนหวหนาในทางเชอนแช ทอดธระในวเวกเสยแลว เปนผ เกยจคราน มความเพยรอนเลว มสตอนหลงลมไมรตว เปนผไมม นคง มจตอนหมนเวยน มปญญาอนเขลาทรามดจคนหหนวกแลคนเปนใบ พระโคดม ผเจรญ ยอมไมอยรวมกบดวยชนทงหลายเหลานน.

สวนวา กลบตรทงหลายเหลาใด เปนผมศรทธา ออกจากเรอนบวช เปนคนไมมเรอนแลวไมอวดด ไมมมายา ไมใชคนเจาเลห ไมใชคนฟงซาน ไมใชคนไวตว ไมใชคนกลบกลอก ไมเปนคนปากกลา มวาจาไมสบสาย มทวารอนระวงแลวในอนทรยทงหลาย รจกประมาณในโภชนะ ประกอบความเพยร ของบคคลผตน เพงในสามญญคณ มความเคารพยงในสกขา ไมประพฤตเปนไป เพอความมกมาก ไมประพฤตเปนไปดวยอาการลม ๆ ดอน ๆ ไมเปนหวหนาในวเวก ไมทอดธระในทางเชอนแช มความเพยรปรารภแลว มตนอนสงไปแลว มสต อนเขาไปตงอยแลว เปนผร ตว เปนผม นคง มจตแนว เปนผมปญญา หาใช คนเขลาดงคนหหนวกคนเปนใบไม พระโคดมผเจรญ ยอมอยรวมกบดวย กลบตรทงหลายเหลานน.

จบภาค ๔ -------

www.buddhadasa.info

www.buddhadasa.info

ภาค ๕

การปรนพพาน.

๓๓๗

www.buddhadasa.info

ภาค ๕

มเรอง : - แปดสบปยง ไมฟน เฟอน –ทรงทาหนาท พระพทธเจาบรบรณแลว—เร องเบดเตลดกอนหนาปรนพพาน --การปร น พพาน --แผนด น ไหว เน อ งด วยการปร น พพาน –– เราเหนพระองคไดชวเวลาทยงปรากฏพระกาย – –การปรนพพาน ของพระองคคอความทกข รอนของมหาชน --สงเวชนยสถานส.

๓๓๘

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ

ภาค ๕ การปรนพพาน

------------ แปดสบปยงไมฟนเฟอน๑

สารบตร! มสมณพราหมณพวกหนงกลาวอยางน เหนอยางน วา

ชวเวลาทบรษนยงเปนหนม มผมดาสนท ประกอบดวยความหนมแนน ตงอย ในปฐมวย, กยงคงประกอบดวยปญญาอนเฉยบแหลมวองไวอยเพยงนน, เมอใด บรษนแกเฒา เปนผใหญ ลวงกาลนาน ผานวยไปแลว มอาย ๘๐ ป ๙๐ ป หรอ ๑๐๐ป จากการเกด, เมอนน เขายอมเปนผเสอมสน จากปญญา อนเฉยบแหลมวองไว. สารบตร! ขอน เธออยาพงเหนอยางนน, เรานแล ในบดนเปนคนแกเฒา เปนผใหญ ลวงกาลผานวยมาแลว วยของเรานบได ๘๐ ป, ...ฯลฯ...

สารบตร! ธรรมเทศนาทแสดงไปนน กมไดแปรปรวน บทพยญชนะ

แหงธรรมของตถาคต กมไดแปรปรวน ปฏภาณในการตอบปญหาของตถาคต

๑. บาล มหาสหนาทสตร ม.ม. ๑๒/๑๖๓/๑๙๒. ตรสแกทานพระสารบตร, ทกลางปา นอกนครเวสาล.

๓๓๙

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๕ ๓๔๐

กมไดแปรปรวน ฯลฯ, สารบตร! แมวาเธอทงหลายจกนาเราไปดวยเตยงนอย (สาหรบหามคนทพพลภาพ), ความแปรปรวนเปนอยางอน แหงปญญา อนเฉยบแหลม วองไว ของตถาคต กมไดม.

สารบตร! ถาผใดจะพงกลาวใหถกใหชอบวา “สตวมความไมหลง เปนธรรมดา บงเกดข นในโลก เพ อประโยชนเกอกล เพ อความสขแกมหาชน เพออนเคราะหโลก, เพอประโยชน เพอความเกอกล เพอความสขแกเทวดา และมนษยทงหลาย” ดงนแลว ผนน พงกลาวซงเราผเดยวเทานน.

ทรงทาหนาทพระพทธเจาบรบรณแลว ๑

จนทะ! ในบดนเราแล เปนศาสดา บงเกดขนในโลก เปน อรหนตสมมาสมพทธะ, อนง ธรรม เราไดกลาวไวดแลว ไดประกาศไวดแลว เปนเคร องนาสตวออกจากหวงทกข เปนไปพรอมเพ อความสงบรางบ ช อวา ประกาศไวแลว โดยพระสมมาสมพทธเจา, อนง สาวกทงหลาย เรากไดสอน ใหรแลวในสทธรรม, พรหมจรรยอนบรบรณสนเชง สาหรบสตวเหลานน เราไดกระทาใหแจมแจง ทาใหเปนของหงาย (เขาใจไดทนท) ทาใหเปน บทสงเคราะห ทาใหเปนสงประกอบดวยความนาอศจรรย พอเพยงเพอใหประกาศ ไดดดวย โดยเทวดาและมนษยทงหลาย (สบไป) แลว จนทะ! ในบดน เราเปนศาสดาทแกเฒา รราตรนาน บวชนาน มวยยดยาวผานไปแลว โดยลาดบ.

จนทะ! ในบดน ภกษผ เถระ ผเปนสาวกของเรา กมอย

ลวนเปนผฉลาด เปนผจงไดเปนผแกลวกลา ลธรรมเปนเครองเกษมจากโยคะแลว ; สามารถจะบอกสอนสทธรรม สามารถขมขถอยคาอนเปนขาศกทบงเกดแลว

๑. บาล ปาสาทกสตร ปา.ท. ๑๑/๑๓๗/๑๐๕. ตรสแกทานจนทสามเณร.

www.buddhadasa.info

การปรนพพาน ๓๔๑

ใหสงบราบคาบโดยธรรม แลวแสดงธรรมพรอมทงความนาอศจรรยได.

จนทะ! ในบดน ภกษผปนกลาง, ผใหม, ผเปนสาวกของเรา กมอย. จนทะ! ในบดนภกษณผเถระ, ผปนกลาง, ผใหม, ผเปนสาวกาของ เรากมอย. จนทะ! ในบดน อบาสก ผเปนคฤหสถนงหมขาว ประพฤต พรหมจรรย ผเปนสาวกของเรากมอย, ผเปนคฤหสถนงหมขาว ยงบรโภคกาม ผเปนสาวกของเรากมอย. จนทะ! ในบดน อบาสกา ผเปนคฤหสถนงหมขาว ประพฤตพรหมจรรย, และพวกทยงบรโภคกาม, ผเปนสาวกาของเรา กมอย.

จนทะ! ในบดน พรหมจรรย (คอศาสนา) ของเรา มงคง เจรญ

แพรหลาย เปนทรจกของมหาชน เปนปกแผน พอเพอเทวดาและมนษยทงหลาย ประกาศไดดวยด (สบไป) ไดแลว.

เรองเบดเตลดกอนหนาปรนพพาน ๑ : การตรสภกษอปรหานยธรรม ๒

อานนท! เธอจงไป สงใหภกษทกรปบรรดาอาศยทนครราชคฤห มาประชมกน ณ ทอปฏฐานศาลา. (ทานพระอานนทประชมสงฆเสรจแลว กราบทลให ทรงทราบ ไดตรส ภกษอปรหานยธรรม ๖ หมวด. ดงยกมาเปนตวอยางเพยง ๑ หมวด คอ)

ภกษ ท.! เราจกแสดงอปรหานยธรรมอกหมวดหนงแกเธอ, จง เงยฟง จงทาในใจใหด.(๑) ภกษ ท.! ภกษจะไมเปนผยนดในนวกรรม๓ ไมยนดแลวในนวกรรม ไมประกอบความเปนผยนดในนวกรรม อยเพยงไร,

๑. บาล มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๘๕/๖๗. ตรสแกภกษทงหลายโดยมาก, ในทหลายแหง. ๒. มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๙๒/๗๑. ตรสแกภกษทงหลายทอปฏฐานศาลา นครราชคฤห. ๓. นวกรรมคอการกอสรางสถานทและวตถตาง ๆ

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๕ ๓๔๒

ความเจรญกเปนสงทภกษ ท. หวงได ไมมความเสอมเลย, อยเพยงนน. (๒)ภกษ ท.! ภกษจกไมเปนผยนดในการพดคย ไมยนดแลวในการพดคย ไมประกอบความยนดในการพดคยอยเพยงไร, ความเจรญกเปนสงทภกษ ท. หวงไดอย ไมมความเสอมอยเพยงนน. (๓) ภกษ ท.! ภกษจกไมเปนผ ยนดในการนอนหลบ ฯลฯ, (๔) ภกษ ท.! ภกษจกไมเปนผยนดในความ คลกคลกนเปนหม ๆ ฯลฯ, (๕) ภกษ ท.! ภกษจกไมเปนผมความ ปรารถนาเลวทราม(ลามก) ฯลฯ, (๖) ภกษ ท.! ภกษจกไมเปนผ คบเพอนชว ฯลฯ, (๗)ภกษ ท.! ภกษจกไมเปนผหยดเลกเสยในระหวาง เนองจากไดบรรลคณวเศษสกเลกนอยแลว อยเพยงไร, ความเจรญกเปนสง ทภกษ ท. หวงได ไมมความเสอม,อยเพยงนน.

เสดจสวนอมพลฏฐกา ๑

อานนท! มาเถด, มาจกเขาไปสสวนอมพลฏฐกา. (ณ ทนไดตรสเรอง

ศล-สมาธ-ปญญาโดยนยเปนตนวา) ศลเปนอยางน ๆ สมาธเปนอยางน ๆ ปญญา เปนอยางน ๆ. สมาธ ทศลอบรมสงเสรมแลว ยอมมผลมาก มอานสงสมาก, ปญญา ทสมาธอบรมสงเสรมแลว ยอมมผลมาก มอานสงสมาก, จต ทปญญา อบรมสงเสรมแลว ยอมหลดพนจากอาสวะ คอ กามาสวะ ภวาสวะ อวชชาสวะ.

เสดจเมองนาลนทา ๒

อานนท! มาเถด, พวกเราจกไปเมองนาลนทา. (พรอมดวยภกษสงฆ

๑. มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๙๖/๗๖. ๒. มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๙๖/๗๗.

www.buddhadasa.info

การปรนพพาน

๓๔๓

เสดจถงเมองนาลนทา ประทบทปาวาทกมพวน. ณ ทนนไดทรงสนทนากบพระสารบตร) : สารบตร! เธอกลาวคมคายนก, ทเธอเปลงสหนาทยนยนลงไปวา “ขาพระองค เลอมใสในพระผมพระภาค วาสมณะหรอพราหมณเหลาอน ทจะเปนผรยงกวา พระผมพระภาคเปนไมมแลว จกไมม และไมมอย” ดงน นน; สารบตร! เธอลวงร ความรสกภายในใจ ของพระอรหนตสมมาสมพทธเจาทก ๆ พระองคทลวงไปแลว, -ทจกมาในอนาคต, -และคอเราในบดน วาพระผมพระภาคเจา นน ๆ มศล, สมาธ, ปญญา อยางน ๆ มวหารธรรม มวมตต อยางน ๆ หรอ?

“หามได พระองค!” สารบตร! ทาไมเธอจงกลาวคมคายเปลงสหนาทยนยนลงไปดงนนเลา? “พระองคผเจรญ! ขาพระองคไมมญาณกาหนดรพระทยของ

พระอรหนตสมมาสมพทธเจา ทงในอดต อนาคต ปจจบน กจรง แตการเปนไป ตามทานองแหงธรรมนน ขาพระองค ทราบแลว”.

เสดจบานปาฎลคาม ๑

อานนท มาเถด, พวกเราจะไปสบานปาฏลคาม. (ณ ทนน ไดทรงรบ

วหารทานของชาวบานบานนน และตรสเรองศล) คหบด! โทษของศลวบต ของบคคล ผทศล ๕ ประการ คอยอมเขาถงทางแหงความเส อมโภคทรพยอนใหญ เนองจากความประมาท นเปนขอท ๑, ยอมระบอไปดวยกตตศพทอนชว นเปนขอท ๒,ยอมเปนผ เกอเขน ไมกลาหาญ เม อเขาไปส บรษท จะเปน บรษท แหงกษตรยพราหมณ คหบด หรอสมณะกตาม นเปนขอท ๓, ยอมหลงใหล ทากาละ(ตาย) นเปนขอท ๔, และ เบองหนาแตการตาย

๑. มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๙๙/๗๘.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๕

๓๔๔

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๕ ๓๔๔

เพราะการทาลายแหงกายยอมเขาถง อบาย ทคต วนบาต นรก ทเปนขอท ๕ ดงน. (แลวตรสอานสงสของความถงพรอมดวยศลโดยนยตรงกนขาม).

เสดจบานโกฏคาม ๑

อานนท! มาเถด, เราจกไปสบานโกฏคาม. (เสดจสบานน โดยขามแมนา คงคาดวยปาฏหารย คอไมใชเรอแพ ทรงหายจากฝงน แลวปรากฏทฝงโนน. ทบานนไดทรงแสดงอรยสจจ และศล-สมาธ-ปญญา). ภกษ ท.! เพราะการไมรแจงแทงตลอดอรสจจสประการ จงทาใหเราและพวกทาน ทองเทยวไปในสงสารสนกาลนาน, ฯลฯ.

เสดจหมบานนาทกะ ๒

อานนท! มาเถด, เราจกไปหมบานนาทกะ (ณ ทนประทบทบานพก อนกอดวยอฐ ไดตรสตอบคาถามของพระอานนท ถงเรองคตในภพหนาของชนเปนอนมากผทากาละแลว ในหมบานนน). อานนท!ภกษสาฬหะ (มรณภาพแลวในบานนาทกะน) หาอาสวะมได เพราะความสนไปแหงอาสวะ ท. เธอทาใหแจงเจโตวมตต ปญญาวมตต ดวยปญญา อนยงเองในทฏฐธรรมนแลวแลอยแลว (บรรลพระอรหนตแลว).

อานนท! ภกษณนนทาเปนผอปปาตกะ เพราะความสนไปแหง สญโญชนในเบองตา ๕ อยางจกปรนพพานในภพ (สทธาวาส) นน ไมกลบมา จากโลกนนอก (คอเปนอนาคาม).

อานนท! อบาสกสทตตะ เปนสกทาคาม เพราะหมดสญโญชน สามอยาง และมราคะโทสะโมหะบางเบา, จกมาสโลกนอกคราวเดยว แลวถง ทสดแหงทกข.

๑. มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๑๐๖/๘๖. ๒. มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๑๐๘/๘๙.

www.buddhadasa.info

การปรนพพาน ๓๔๕

อานนท! อบาสกาสชาตา เปนโสดาบน เพราะหมดสญโญชน สามอยาง, มความไมตกตา(ลงอบาย) เปนธรรมดา เปนผเทยง (ตอนพพาน) เปนผมการตรสรในเบองหนา.

อานนท! อบาสกกกธะ อบาสกการฬมภะ อบาสกนกฏะ อบาสก กฏสสหะ อบาสกตฏฐะ อบาสกสนตฏฐะ อบาสกราฏะ อบาสกสภฏะ และอบาสก อก ๕๐ กวาคน ทกคนลวนแตเปนอปปาตกะเพราะความสนไปแหงสญโญชนใน เบองตาหาอยาง จกปรนพพานในภพ (สทธาวาส) นน ไมเวยนกลบจากโลกนน เปนธรรมดา, (คอเปนอนาคาม).

อานนท! อบาสกอก ๙๖ คน ในบานนาทกะททากาละแลว เธอเปน สกทาคาม เพราะหมดสญโญชนสามอยาง และมราคะโทสะโมหะบางเบา, จกมา สโลกนอกคราวเดยว แลวถงทสดแหงความทกข

อานนท! อบาสกอก ๑๕๐ คน ในบานนาทกะ ททากาละแลว, เธอเปนพระโสดาบน เพราะหมดสญโญชนสามอยาง, มอนไมตกตาเปนธรรมดา เทยงแท (ตอนพพาน) มการตรสรเปนเบองหนา.(ตอจากน ไดตรสเครองวดสาหรบตนเอง วาเปนผบรรลโสดาบนหรอไม, วดดวยการมความเชอ ความเลอมใสไมหวนไหวใน พระพทธ-พระธรรม -พระสงฆ - และมศลบรสทธอยางยง).

เสดจเมองเวสาล ๑ อานนท! มาเถด, เราจกไปสเมองเวสาล. (ณ ทน ประทบทสวนปา

อมพปาลวน, ตรสสตปฏฐานทงสแกภกษ ท. นางอมพปาลเขาเฝาทลใหรบนมนตฉนเสยกอนพวกเจาลจฉว แลวเยาะเยยเจาลจฉว ดวยการขบรถกระทบ, นางอมพปาลไดถวายสวนนนเปนของสงฆทรงประทบ พอควร, และไดตรส ศลสมาธปญญา โดยนยเดยวกบทอมพลฏฐกา).

๑. มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๑๑๒/๙๐.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๕ ๓๔๖

เสดจบานเวฬวคาม ๑ อานนท! มาเถด, เราจกไปสบานเวฬวคาม. (ณ ทบานนน ตรสให

ภกษสงฆจาพรรษา) ภกษ ท.! เอาเถด, พวกเธอจงจาพรรษาในเขตเมองเวสาล โดยรอบ ๆ ตามพวกมตรสหายและชาวเกลอเถด, สวนเราจกจาพรรษา ณ บาน เวฬวคามนแล. (ภกษ ท. จาพรรษาตามพอใจแลว, ในพรรษาพระองคประชวรหนกจวนสน พระชนมาย แตทรงมสตสมปชญญะไมกระวนกระวาย, ทรงดารวา ตองแจงใหอปฏฐาก และภกษสงฆ ทราบลวงหนาเสยกอนแลวปรนพพานจงจะควร ครนหายประชวรแลวไดตรสกะพระอานนทผทลสรรเสรญ ถงความอดกลนตอทกขเวทนาของพระองคเอง, และทานหวงวาคงยงไมทรงนพพานกอนแตจะตรสเรอง สาคญอก).

อานนท! ภกษสงฆจกยงหวงอะไรในเราอกเลา, ธรรม เราไดแสดง แลวไมขาดระยะ ไมมอกนอกจากท แสดงแลว ไมมกามอในธรรม (คอธรรมท ยงกาไวไมเปดเผยใหด) แกตถาคตเลย. ...ฯลฯ...

อานนท! บดนเราแกเฒาเปนผใหญ ลวงกาลผานวยนานโดยลาดบ. วยของเราเปนมาได๘๐ ปแลว. อานนท ! กายของตถาคตคราคราแลว เปรยบเหมอนเกวยนคราครา ทเขาซอมแซมปะทะปะทงไวดวยไมไผ.

อานนท! สมยใด ตถาคตเขาสเจโตสมาธ ทไมมนมต เพราะไมทา นมตไวในใจ ดบเวทนาบางพวกเสย สมยนน กายของตถาคต ยอมผาสกยงนก. (ตอจากนตรสใหมธรรมหรอตวเองเปนทพง, คอสตปฏฐานส).

เสดจทวาวหาร ทปาวาลเจดย ๒

อานนท! เธอจงถอผาปนงไป เราจกไปสปาวาลเจดย เพอนงพก ตลอดเวลากลางวน. (ณ ทน ไดตรสอานภาพของอทธบาทสประการ วาอาจทาบคคล ผเจรญไดเตมท ใหมชวตอยกปปหนงกไดแตพระอานนทมไดทลขอใหทรงอย เพราะรไมทน, ทรงขบ

๑. มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๑๑๖/๙๓. ๒. มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๑๑๙/๙๔.

www.buddhadasa.info

การปรนพพาน ๓๔๗

พระอานนทไปแลว มารไดฟนคาสญญาเรองจะปรนพพานในเมอพระศาสนาเปนปกแผนดแลวพระองค จงทรงตดสนพระทยในการปรนพพาน เรยกวาปลงอายสงขาร, แผนดนไหวและตรสเหตททาใหแผนดน ไหว, คอลมกาเรบ, ผมฤทธบนดาล, โพธสตวจต,ประสต, ตรสร, แสดงธรรมจกร, ปลงอายสงขาร, ปรนพพาน).

อานนท! เมอตะกน มารผใจบาป ไดเขามาหาเรา ทปาวาลเจดยน, ยนอย ณ ทขางหนงแลวกลาวแกเราวา “พระผมพระภาคเจาจงปรนพพานเสยเถด, บดนถงเวลาปรนพพานของพระผมพระภาคเจาแลว เพราะพระผมพระภาคเจา ไดตรสไวแตกอนวา ๑ `มาร, เราจกยงไมปรนพพานจนกวา พวกภกษสาวก ภกษณสาวกาอบาสกาสวก อบาสกาสาวกา จดมพรอมบรบรณ, จนกวา พรหมจรรย(คอศาสนา) จกมงคง เจรญ แพรหลาย เปนทรจกของมหาชน เปนปกแผนพอเพอมนษยและเทวดา ท.ประกาศไดดวยด (สบไป)' ดงน, พระองคผเจรญ! บดนพรหมจรรยของพระผมพระภาค มงคง ฯลฯ แลว ขอพระผมพระภาคจงปรนพพานเถด,ขอพระสคตจงปรนพพานเถด” ดงน. เราตอบวา “มารผใจบาป! เธอไมตอง`ขวนขวายดอก, ไมนานเลยตถาคต จกปรนพพาน, อกสามเดอนจากน ตถาคตกจกปรนพพาน”, ดงน.

ทรงปลงอายสงขาร ๒

อานนท! บดน เรามสตสมปชญญะ ปลงอายสงขารแลว

ณ ปาวาลเจดยน. (พระอานนทไดสตจงทลขอใหดารงพระชนมชพอยดวยอทธบาทภาวนา กปปหนง หรอยงกวากปป; ทรงปฏเสธ), อานนท!อยาเลย, อยาวงวอนตถาคตเลย มใช เวลาจะวงวอนตถาคตเสยแลว. (พระอานนททลวงวอนอกจนครบสามครง ไดรบพระ-

๑. ตรสไวเมอตรสรใหม ๆ, เปดดภาค ๓ ตอนตรสรแลวใหม ๆ. ๒. มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๑๓๔/๑๐๒

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๕ ๓๔๘

ดารสตอบอยางเดยวกน, ตรสวาเปนความผดของพระอานนทผเดยว, แลวทรงจาระไนสถานท ๑๖ แหง ทเคยใหโอกาสแกพระอานนทในเร องน แตพระอานนทร ไมทนสกคร ง เดยว ). อานนท! ในทนน ๆ ถาเธอวงวอนตถาคต ตถาคตจกหามเสยสองครง แลว จกรบคาในครงทสาม, อานนท ! เพราะฉะนน ในเรองน จงเปนความผดพลาด ของเธอแตผเดยว.

อานนท! ตถาคตไดบอกแลวมใชหรอ วา สตวจะตองพลดพราก จากของรกของชอบใจทงสน, สตวจะไดตามปรารถนา ในสงขารน แตทไหนเลา, ขอทสตวจะหวงเอาสงทเกดแลว เปนแลว มปจจย ปรงแตงแลว มการแตกดบเปนธรรมดา วา ส งน อยาฉบหายเลย ดงน ยอมไมเปนฐานะทมไดเปนได.

อานนท! สงใดทตถาคต พนแลว คายแลว ปลอยแลว ละแลว

สลดแลว สงนนคออายสงขารทตถาคตปลงแลว, ตถาคตกลาววาจาตายตวแลว วาจกมการปรนพพานในไมชา, ตถาคตจดปรนพพานตอครบสามเดอน จากน, การทจะคนคานน แมเพราะเหตจะตองเสยชวต กไมเปนสงจะเปนไปไดเลย.

เสดจปามหาวน ๑

อานนท! มาเถด, เราจกไปสปามหาวน, เราจกไปยงกฏคารศาลา

อานนท! เธอจงใหภกษทกรป บรรดาอาศยเมองเวสาล มาประชมพรอมกน ทอปฏฐานสาลาเถด. (ครนภกษประชมพรอมกนแลว ไดตรสอภญญาเทสตธรรม ดงน) :

ภกษ ท.! ธรรมเหลาใดทเราแสดงแลว ดวยปญญาอนยง, ธรรม เหลานน พวกเธอพงเรยนเอาใหด พงเสพใหทว พงเจรญ ทาใหมาก โดย อาการทพรหมจรรย (คอศาสนา) น จกมนคงตงอยไดตลอดกาลนาน, ขอนน

๑. มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๑๓๙/๑๐๖

www.buddhadasa.info

การปรนพพาน ๓๔๙

จกเปนไปเพอประโยชนเกอกลแกมหาชน เพอความสขแกมหาชน เพออนเคราะห โลก, เพอประโยชน เพอความเกอกล เพอความสข แกเทวดา และมนษย ท. ภกษ ท.!ธรรมเหลาไหนเลา ทเราแสดงแลวดวยปญญาอนยง ฯลฯ, คอ สตปฏฐานส สมมปปธานส อทธบาทส อนทรยหา พละหา โพชฌงคเจด อรยมรรคมองคแปด.

ภกษ ท.! บดนเราจกเตอนทานทงหลาย : สงขารทงหลาย มความ เส อมเปนธรรมดา พวกเธอจงยงประโยชนตนประโยชนทาน ใหถงพรอมดวย ความไมประมาทเถด, การปรนพพานของตถาคต จกมในกาลไมนานเลย, ตถาคตจกปรนพพาน โดยกาลลวงไปแหงสามเดอนจากน.

สตวทงปวง ทงทเปนคนหนม คนแก , ทงทเปน

คนพาลและบณฑต, ทงทมงม และยากจน ลวนแตมความ ตายเปนทไปถง ในเบองหนา. เปรยบเหมอนภาชนะดน ทชางหมอปนแลว ทงเลกและใหญ ทงทสกแลว และยงดบ ลวนแตมการแตกทาลายเปนทสด ฉนใด; ชวตแหงสตว ท. กมความตายเปนเบองหนา ฉนนน. ฯ

วยของเรา แกหงอมแลว ชวตของเรารบหร แลว ,

เราจกละพวกเธอไป. สรณะของตวเองเราไดทาไวแลว. ภกษ ท.! พวกเธอจงเปนผไมประมาท มสต มศล เป นอยางด มความดาร อ นต ง ไว แล วด วยด ตามรกษา ซงจตของตนเถด. ในธรรมวนยน, ภกษใดเปนผไม ประมาทแลว จกละชาตสงสาร ทาทสดแหงทกขได.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๕ ๓๕๐

เสดจบานภณฑคาม ๑

อานนท! การเหนเมองเวสาลของตถาคตครงน เปนการเหนครง สดทาย, มาเถด,อานนท! เราจกไปสบานภณฑคาม. (ณ ทนไดตรสธรรมเทศนา หลายอยาง มใจความเปนตนวา เพราะไมรแจงแทงตลอด ศล สมาธ ปญญา และวมตต จงตองทองเทยว ไปในสงสาร ทงพระองคเองและผอน).

ศล สมาธ ปญญา และวมตต อนไมมอะไรยงไปกวา, เหลาน เปนสงทพระะโคตมะผมเกยรตยศ ไดรไดถงแลว. ครนรแลว ยอมบอกแกภกษ ท. พระศาสดา ผกระทาทสดแหงทกขไดแลว กปรนพพาน อยางลมตา.

(ตอจากนไดตรสศล-สมาธ-ปญา โดยนยเดยวกบทตรสทสวนอมพลฎฐกา อกเปนอนมาก).

เสดจบานหตถคาม โดยลาดบ ๒ อานนท! มาเถด, เราจกไปสบานหตถคาม, บานอมพคาม,

บานชมพคามและโภคนคร.ทโภคนครประทบทอานนทเจดย, ไดตรสหลกมหาปเทสสาหรบ เทยบเคยงในการวนจฉยวา ถามคากลาวอยางน ๆ และอางวาเปนพทธวจนะ, จะจรงหรอไม. ภกษ ท.! ถาภกษในธรรมวนยน จะพงกลาวอยางนวา ขาพเจาฟงมาแลว ไดรบมาแลว เฉพาะพระพกตรพระผมพระภาค วานเปนธรรม นเปนวนย นเปนคาสอนของพระศาสดา, ดงน, พวกเธออยาเพอรบรอง, อยาเพอคดคาน. เธอกาหนดเน อความนนใหดแลวนาไปสอบสวนในสตร นาไปเทยบเคยงใน วนย, ถาลงกนไมได เทยบเคยงกนไมได พงแนใจวา นนไมใชคาของพระ ผมพระภาคแนนอน ภกษรปนนจามาผด, พวกเธอพงทงคาเหลานนเสย; ถา

๑. มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๑๔๒/๑๐๙. ๒. มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๑๔๔/๑๑๒

www.buddhadasa.info

การปรนพพาน ๓๕๑

ลงกนได เทยบเคยงกนได พงแนใจวา นนเปนคาของพระผมพระภาคเจาแนแลว ภกษรปนนจามาอยางดแลว, พวกเธอพงรบเอาไว. นเปนมหาปเทส ขอทหนง, (ขอตอไปความอยางเดยวกน ตางกนแตคาอาง, ขอทสองอางวา รบฟงมาจากสงฆ พรอมทงเถระ หวหนา เปนพหสตอยในอาวาสโนน ๆ, ขอทสามรบฟงมาจากพวกเถระ พหสต ในอารามโนน ๆ, ขอทสรบฟงมาจากพวกเถระพหสต พกอยอาศยอยในอาวาสโนน ๆ. แลวทรงแสดงศล-สมาธ-ปญญา โดยนยเดยวกบทสวนอมพลฏฐกาอกเปนอนมาก).

เสดจเมองปาวา ๑ อานนท! มาเถด, เราจกไปสเมองปาวา, (ทน ประทบทสวนมะมวงของ

นายจนท กมมารบตร. ทรงแสดงธรรมแกนายจนท และเสดจไปรบภตตาหารทบานในวนรงขน). จนทะ! สกรมททวะ๒ ทจดไว จงนามาเลยงเรา, ขาทนยะ โภชนยะ

อยางอน ทตกแตงไว จงนาไปเลยงภกษสงฆ. จนทะ! สกรมททวะทเหลอน ทานจงฝงเสยในบอ เราไมมองเหนใครในโลกพรอมทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก หมสตวพรอมทงสมณพราหมณ พรอมทงเทวดาและมนษย ทบรโภคแลว จก ใหยอยได, นอกจากตถาคต, (ตอจากนกประชวร ดวยโรคปกขนทกาพาธอยางกลา จวนสน พระชนมาย).

เสดจเมองกสนารา ๓ อานนท! มาเถด, เราจกไปเมองกสนารา, (แลวเสดจทงทยงประชวร,

๑. มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๑๔๗/๑๑๗. ๒. คาบาลวา สกรมททวะ น เคยแปลตาม ๆ กนมาวา เนอสกรออน, บดนการคนควาของนกศกษา ทวไป ไดกาวหนาไปจนถงกบไมถอวา แปลอยางนนเปนคาแปลทถกตอง นาจะเปนหวพชมพษชนดใด ชนดหนงมากกวา, ในทนจงไมอาจแปลวาเนอสกร เหมอนทแลวมาคงทงทบศพทไวเปนภาษา บาลเดม คอ สกรมททวะ ไมตองแปล. ๓. มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๑๔๙/๑๑๙.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๕ ๓๕๒

ในกลางทาง ทรงแวะนง ณ รมไมแหงหนง), อานนท! เธอจงปผาสงฆาฏทพบเปน สชนใหเราเถด เราลาบากกายนก, จกนงพก, อานนท! เธอจงนานาดมมาใหเรา, เราระหายนก. พระอานนททลผดวา เกวยนหารอยเพงจะผานไป นาขนหมด, ขอให ทรงทนไปหานามแมนากกธนทขางหนา จนตรสซาถง ๒ ครง พระอานนท จงไปตกนา แตนามได ขนเลย, กลบมาแลวทลความอศจรรยขอน. ตอจากน ทรงพบและสนทนาเรองสมาธอยางยง กบปกกสะ มลลบตร ดงทกลาวแลวในภาค ๔ ตอน”ทรงมฌานทแนวแนชนพเศษ”. ในทสด เขาถวายผาเนอดสองผน). ปกกสะ! ถาอยางนน เธอจงคลมใหเราผนหนง, อกผนหนง ใหอานนทเถด. (แตเมอปกกสะทาดงนนหลกไปแลว พระอานนทนอมเขาไปส พระกายพระผมพระภาคทงสองผน เหนพระฉวผองใสยงนก กทลถาม).

อานนท! เปนอยางนน, กายของตถาคต ยอมมฉวผดผองในกาล สองครง คอ ในราตรทตรสรอนตตรสมมาสมโพธญาณ, และราตร ทตถาคต ปรนพพานดวยอนปาทเสสนพพานธาต. อานนท! การปรนพพานของตถาคต จกมในระหวางตนสาละค ในสวนสาละอนเปนทแวะพกกลางทาง ของพวก มลลกษตรย. ใกลเมองกสนารา ในตอนปจฉมยามแหงคนน.

มาเถด, อานนท! เราจกไปยงแมนากกธนทดวยกน. (ทรงสรงใน แมนาแลว เสดจเขาสวนอมพวน ประทบนอนสหเสยยา เพ อพกผอนบนสงฆาฏพบเปนสช นป ถวายโดยพระจนทกะ, และตรสปรารถถงนายจนท).

อานนท! คงมใครทาความเดอดรอนใหแก จนทะ กมมารบตร โดยกลาววา “จนทะ! การททานถวายบณฑบาตเปนครงสดทาย ซงหาไดโดย ยากนน ไมเปนลาภเสยแลว” ดงน. อานนท! เธอพงกาจดความเดอดรอน นนเสย โดยกลาววา “จนทะ! การถวายบณฑบาตครงสดทายของทานเปน ความดแลว เปนลาภของทานแลว, เราไดฟงมาแลวเฉพาะพระพกตรวา บณฑบาตทงสอง มผลเสมอกน มผลยงยอดกวาบณฑบาตอน ๆ คอ บณฑบาต ทพระตถาคตเจาเสวยแลว ตรสรอนตตรสมมาสมโพธญาณอยาง ๑ และทเสวย แลวเสดจปรนพพาน ดวยอนปาทเสสนพพานธาตอยาง ๑. กศลกรรม

www.buddhadasa.info

การปรนพพาน ๓๕๓

ทนายจนทะสรางสมแลว ยอมเปนไปเพอ อาย วรรณะ สขะ ยศ สวรรค และ ความเปนใหญ.” อานนท! เธอพงกาจดความเดอดรอนของนายจนทะ กมมารบตร ดวยการกลาวอยางนแล (แลวทรงเปลงพระอทานน) :

บญ ยอมเจรญ งอกงาม แกทายก ผใหอย ๆ, เวร ยอมไมสบตอ แกบคคลผระงบเวรเสยได, คนฉลาดเทานน, ละบาปเสยไดแลว กนพพาน เพราะความสนไปแหง ราคะ โทสะ และโมหะ.

การปรนพพาน

หรอ การประทบสหเสยยา ครงสดทาย ๑

อานนท! มาเถด, เราจกไปสฝงโนนแหงแมนาหรญญวด, ไปยง สวนปาสาละเปนทแวะพกของมลลกษตรย ใกลเมองกสนารา. (ครนถงทนนแลว ตรสสงใหตงเตยงปรนพพาน).

อานนท! เธอจงจดตงทนอน ระหวางตนสาละค มศรษะทางทศ เหนอ เราลาบากกายนก, จกนอน (ประทบสหเสยยาแลว มอศจรรย ดอกสาละ ผลผดฤดกาลโปรยลงบนพระสรระ, ดอกมณฑารพ จรณไมจนทน, ดนตรลวนแตของทพย ไดตกลง และบรรเลงขน; เพอบชาพระตถาคตเจา).

อานนท! การบชาเหลาน หาชอวา ตถาคตเปนผทไดรบสกการะ เคารพ นบถอ บชาแลวไม. อานนท! ภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกาใด ประพฤตธรรมสมควรแกธรรม ปฏบตชอบยง, ปฏบตตามธรรมอย; ผนนชอวา

๑. มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๑๕๙/๑๒๘.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๕ ๓๕๔

ยอมสกการะ เคารพ นบถอ บชาตถาคต ดวยการบชาอนสงสด. อานนท! เพราะฉะนนเธอพงกาหนดใจวา ‘เราจกประพฤตธรรมสมควรแกธรรม ปฏบต ชอบยง ปฏบตตามธรรมอย’ ดงน. (ตอจากน ทรงขบทานพระอปวาณะ ทเขามาอย งานพด,พระอานนททลถามถงเหตทขบ, ตรสตอบดงตอไปน):

อานนท! พวกเทวดาในโลกธาตทงสบโดยมาก มาประชมกนแลว เพอเหนตถาคต. อานนท! สวนปาสาละทแวะพกของมลลกษตรยแหงเมอง กสนารา ๑๒ โยชนโดยรอบ มไดมทวางแมเทาปลายขนทราย ทเทวดามศกด มไดตงอย. เทวดา ท. ยอมยกโทษวา ‘เราทงหลายมาแตไกลเพอเหนพระตถาคต, ตอนานนกพระตถาคตจงจะเกดข นในโลก สกคราวหนง และการปรนพพาน ของพระตถาคต กจกมในปจฉมยามแหงราตรวนน กพระภกษผมศกดใหญรปน มายนเสยตรงพระพกตร บงอย, เรา ท. ไมไดเหนพระตถาคตในกาลสดทาย' ดงน. (ตอจากน พระอานนททลถามถงความรสกภายในใจของพวกเทวดาไดตรสดงตอไปน:-)

อานนท! มพวกเทวดา ผมความสาคญในอากาศ วาเปนแผนดน,

และพวกทมความสาคญในแผนดน วาแผนดน พากนสยายผม รองไห คราครวญ กอดแขนรองไหคราครวญ ลมกลงเกลอกไปมา ดจวามเทาถกตด ขาดออก, ราพนอยวา ‘พระผมพระภาคจกปรนพพาน เสยเรวนก, พระสคต จกปรนพพานเสยเรวนก, พระผเปนดวงจกษในโลก จกดบหายไปเสยเรวนก', ดงน. สวนเทวดาเหลาใดปราศจากราคะแลว, เทวดา ท. เหลานน มสต สมปชญญะ อดกลนดวยรสกวา ‘สงขารทงหลายไมเทยง, ขอทจะใหไดตามใจ หวงในเรองนนน สตวจกไดมาแตทไหนเลา', ดงน. (ตอจากน พระอานนททลถง เมอไมมพระองคแลวสาวกกไมไดพบปะกนเหมอนดงบดน, ทรงแสดงสถานทสแหง คอทประสต, ตรสร, แสดงธรรมจกร, และนพพาน วาเปนทควรเหนและพบปะกนของพทธบรษท ดงทปรากฏอยในเรอง สดทายของภาคน. ตอจากนน ตรสเรอง การปฏบตในสตร คอ การไมพบปะดวย, ถาตองพบปะ กไมพด, ถาตองพดพงมสต, ตอจากนน พระอานนทไดทลถามถงการจดพระศพ).

www.buddhadasa.info

การปรนพพาน ๓๕๕

อานนท! พวกเธออยาขวนขวาย เพอจดการบชาสรระของตถาคต เลย, จงสบตอ จงพยายาม ในประโยชนของตน (คอการตงหนาปฏบต) เถด, จงอยาประมาท จงมความเพยร กาหนดอยในประโยชนของตนเถด. อานนท! กษตรย, พราหมณ, หรอคหบด ผเลอมใสอยางยง ในตถาคตกมอย, เขาเหลานน จกจดการบชาสรระของตถาคต.

“ขาแตพระองค! เขาเหลานน พงจดการอยางไร?” อานนท! เขาพงจดเหมอนทจดในสรระของพระเจาจกรพรรด : เขา

พนสรระของพระเจาจกรพรรดดวยผาใหม แลวซบสาล แลวพนดวยผาใหม แลวซบดวยสาล โดยอบายน ๕๐๐ ค แลวเชญลงในรางเหลกเตมดวยนามน ปดดวยรางเหลกอกรางหนง กระทาจตกาธารดวยของหอมทกอยางแลว จงถวาย พระเพลง, กระทาสถป(ทระลก) สาหรบพระมหาจกรพรรด ไว ณ หนทาง สแยก. อานนท! ชนเหลานนพงปฏบตในสรระของตถาคต เชนเดยวกบ ทชนทงหลายปฏบตในสรระของพระมหาจกรพรรด นนแล, ชนเหลาใด วางพวงมาลย หรอของหอม หรอจรณหอม ณ ทนนกด หรออภวาท, หรอทา ความเลอมใสอยในจตกด, ขอนนจกเปนไปเพอประโยชน เพอความสขแกเขา สนกาลนาน. (ตอจากนนตรสบคคลควรแกการกอสถป ๔จาพวกคอ พระตถาคต, พระปจเจกพทธะ, พระสาวก, พระเจาจกรพรรด, พระอานนทเลยงไปยนเหนยวไมเตากปสสะ รองไหอย, ตรสใหไปเรยกตวมา ตรสสรรเสรญวาเปนยอดของอปฎฐากผหนงในบรรดายอดอปฎฐากของพระพทธเจาทงปวง. และ สรรเสรญการรอบรในหนาทน และการกลาววาจาเปนทชอบใจแกผเขาไปคบหา, ตอจากนน พระอานนท ทลขอใหเสดจไปปรนพพานเมองอน เพราะเมองนเปนเมองกง เมองดอน).

อานนท! เธออยากลาววา เมองนอย เมองดอน กงเมอง ดงนเลย ครงกอนโนน ราชาพระนามวามหาสทศน เปนพระเจาจกรพรรดธรรมราชา มอาณาเขตกระทงมหาสมทรทงส ชนะสงครามมชนบทมงคง ประกอบดวย รตนะ ๗ ชนด. อานนท! เมองกสนารานแล เปนราชธานของพระเจา มหาสทศน (ในครงนน) ชอวากสาวด ยาวทางบรพทศ และปจฉมทศ ๑๒ โยชน กวางทางอตตรทศ และทกขณทศ ๗ โยชน เกลอนกลนดวยหมมนษย ฯลฯ.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๕ ๓๕๖

อานนท! เธอจงเขาไปในเมองกสนารา จงบอกแกมลลกษตรย ท. แหงเมองกสนาราวา`ดกอนกษตรยผวาเสฏฐโคตร ท.! ในยามสดทายแหงราตร วนน การปรนพพานของพระตถาคตเจาจกม. เชญทาน ท. รบไป, ขออยาตองเดอดรอนในภายหลงวา การปรนพพานของพระตถาคตเจา ไดม แลวในคามเขตของพวกเรา แตพวกเรามไดเหนพระตถาคตเจาเปนครงสดทาย. (พระอานนทผเดยว เขาไปแจงแกมลลกษตรย ๆ คราครวญโดยนยเดยวกบพวกเทวดาทกลาวมาแลว พากนออกมาเฝาพระองค. พระอานนทจดใหเฝาโดยขานชอถวายทละพวก เสรจกอนปฐมยาม. ตอจากนสภททปรพพาชกมโอกาสเขาเฝา ทลถามความผดหรอถกของลทธอน ๆ. ตรสหามเสยแลว ตรสถงเรองสมณะทแทจรง มเฉพาะในศาสนาทมอรยมรรคประกอบดวยองคแปด, ไมมในศาสนาทไมม อรยมรรคมองคแปด).

สภททะ! เราเมอมวย ๒๙ ป บวชแลวแสวงหาอยวาอะไรเปนกศล ๆ, นบแตบวชแลวได๕๑ ป ความเปนไปแหงธรรมประเทศเครองตรสร มไดม ภายนอกจากธรรมวนยน, แมสมณะ (สมณะท๑ คอ โสดาบน) กมไดม. ภายนอกจากธรรมวนยน แมสมณะท ๒, ท ๓, ท ๔, กมไดม. วาทะ เครองสอนของผอน วางจากสมณะของพวกอน, สภททะ! กภกษ ท. เหลานพงอยโดยชอบเถด โลกกจะไมวางเปลาจากพระอรหนตทงหลาย. (ตอจากน สภททะทลสรรเสรญเทศนา ขอบรรพชาอปสมบท ไดรบยกเวนไมตองตตถยปรวาส กอนอปสมบท, ตอมาไมนานไดบรรลอรหตตผล. (เธอเปนสาวกองคสดทายในบรรดาสาวกททนเหน พระพทธองค), ตอจากนไดตรสพระโอวาททสาคญ ๆ ตาง ๆ อก ๔-๕ เรอง).

อานนท! ความคดอาจมแกพวกเธออยางนวา ‘ธรรมวนยของพวก เรามพระศาสดาลวงลบไปเสยแลว พวกเราไมมพระศาสดา’ ดงน. อานนท! พวกเธออยาคดดงนน. อานนท! ธรรมกด วนยกด ทเราแสดงแลว บญญตแลวแกพวกเธอ ท. ธรรมวนยนน จกเปนองคศาสดาของพวกเธอ ท. โดยกาลท เราลวงลบไปแลว.

www.buddhadasa.info

การปรนพาน ๓๕๗

อานนท! เวลาน พวกภกษทวไป เรยกกนดวยคาวา อาวโส ๑ แกกนและกน (ทงแกทงออน); โดยกาลทเราลวงลบไปแลว ไมควรเรยกรอง กนดงนน : ผแกกวาจงเรยกผออน โดยชอ หรอโดยชอสกล หรอโดยคาวา อาวโส, ผออนกวา จงรองเรยกผแกกวา วา ภนเต หรอ อายสมา.

อานนท! โดยกาลทเราลวงลบไปแลว สงฆจงเลกถอนสกขาบท เลกนอยได, ถาตองการ.

อานนท! โดยกาลทเราลวงลบไปแลว สงฆจงลงพรหมทณฑแก ภกษฉนนะ, คอ ภกษฉนนะจงกลาวอะไรไดตามพอใจ, ภกษทงหลายไมพงวา กลาวตกเตอนสงสอนเธอ. (ตอจากนตรสประทานโอกาสครงสดทายใหผนนกลาวออกมาได ถาใครยงสงสยรงเกยจอนใดบาง ในพระพทธ พระธรรม พระสงฆ).

ภกษ ท.! กถามภกษแมรปหนง มความเคลอบแคลง เหนแยงใน พระพทธ, พระธรรม, พระสงฆ, ในมรรค ในขอปฏบตกด จงถามเสย. อยาเปนผเดอดรอนในภายหลง วา เราอยเฉพาะหนาพระศาสดาแลว ไมกลา ถามในทเฉพาะหนา' ดงน (ไมมภกษรปใดทลถาม ตลอดเวลาททรงเตอนซาจนครบสามครง, ในทสดตรสวา ถาไมกลาถามเอง ใหวานเพอนถามแทน, กไมมใครทลถาม. พระอานนท ทลสรรเสรญความทภกษสงฆแมแตรปหนง กไมมใครเคลอบแคลงในพระศาสดา หรอธรรมวนย ของตน,ตรสวา) :

อานนท! เธอกลาวดวยความเลอมใสและหยงถง. ทจรงในเรองน

ความรสกของตถาคตกมแลววา ความเคลอบแคลงเหนแยง ในพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ในมรรค ในขอปฏบต ของภกษแมรปเดยว ในภกษสงฆน ไมมเลย, อานนท! เพราะวาในบรรดาภกษ ๕๐๐ รป เหลาน รปใด ทตาทสดกวาเขาทงปวง รปนน กยงเปนโสดาบน มอนไมตกตาเปนธรรมดา เทยงตอนพพาน มการตรสรเปนเบองหนา, (ในทสด ไดทรงเตอนเปนครงสดทายวา) :

๑. อาวโส เปนคาพดเสมอกน ไมแสดงความเคารพ และเปนทวาตนสงกวาผฟงดวย.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๕ ๓๕๘

ภกษ ท.! บดน เราจกเตอนพวกเธอ ท. วา สงขาร ทงหลายมความเสอมไปเปนธรรมดาพวกเธอ ท . จงยง ประโยชนตนและทาน ใหถงพรอมดวยความไมประมาทเถด ดงน . น เปนวาจาครงสดทายของตถาคต.

(ตอจากน ทรงนงเงยบ : เขาปฐมฌาน,๑ ทตยฌาน, ตตยฌาน, จตตถฌาน, อากาสานญจายตนฌาน, วญญาณญจายตนฌาน, อากญจญญายตนฌาน, เนวสญญานาสญญายตนฌาน, สญญาเวทยตนโรธ, แลวยอนลงกลบมาตามลาดบ จนถงปฐมฌาน แลวยอนขนอกโดยลาดบ ๆ จนถงจตตถฌาน เสดจปรนพพาน ในเมอออกจากจตตถฌานนนแลว).

(เรองหลงจากการปรนพพานแลวตอไปน เปนขอความทตรสไวกอนการปรนพพาน ในท ตาง ๆ กน. ไดนามาเรยงลาดบไวตอนน กเพอใหเปนทองเรองประวตทเขารปกน, ผอานไมพงฉงน วาพระพทธองคปรนพพานแลวทาไมยงมาตรสเลาไดอก).

แผนดนไหว เนองดวยการปรนพพาน ๒ อานนท! ในกาลใด ตถาคต ปรนพพาน ดวยอนปาทเสสนพพาน-

ธาต ; ในกาลนน ปฐว ยอมไหว ยอมสน ยอมสะเทอน. อานนท! นเปน เหตทแปด เปนปจจยทแปด แหงการปรากฏของแผนดนไหวอนใหญ.๓

เราเหนพระองคไดชวเวลาทยงปรากฏพระกาย๔ ภกษทงหลาย! กายของตถาคตน มตณหาอนเปนเครองนาไปหาภพ

๑. พงทราบวา ออกจากฌานนน ๆ เสยกอน แลวจงเลอนขนฌานตอไปไดโดยลาดบ. ๒. บาล จาลวรรค อฏฐ. อ. ๒๓/๓๒๓/๑๖๗. ตรสแกพระอานนท. ๓. แผนดนไหว เพราะเหต แปดอยางคอ ลมกาเรบ, ผมฤทธบนดาล, โพธสตวลงสครรภ, ประสต, ตรสร, พระตถาคตแสดงธรรมจกร, ปลงอายสงขาร, และนพพาน. ๔. บาล พรหมชาลสตร ส. ท. ๙/๕๙/๙๐. ตรสแกภกษทงหลายทอทยานอมพลฏฐกา ระหวาง เมองราชคฤหกบเมองนาลนทา.

www.buddhadasa.info

การปรนพพาน ๓๕๙

ถกตถาคตถอนขน เสยไดแลว, ดารงอย. กายนยงดารงอยเพยงใด เทวดาและ มนษยทงหลาย ยงคงไดเหนตถาคตนน อยเพยงนน เพราะการทาลาย แหงกาย, หลงจากการควบคมกนอยไดของชวต เทวดาและมนษยทงหลายจกไม เหนตถาคตนนเลย.

ภกษทงหลาย! เมอขวพวงมะมวงขาดแลว มะมวงทงหลายเหลาใด ทเนองขวเดยวกน มะมวงเหลานนทงหมด ยอมเปนของตกตามไปดวยกนนฉนใด, ภกษทงหลาย! กายของตถาคตกฉนนน กายของตถาคตมตณหาเครองนาไปหาภพ ถกตถาคตถอนขนเสยไดแลว, ดารงอย. กายนดารงอยเพยงใดเทวดาและ มนษยทงหลาย ยงคงเหนตถาคตอยชวเวลาเทานน. เพราะการทาลายแหงกาย, หลงจากการควบคมกนอยไดของชวต เทวดาและมนษยทงหลาย จกไมเหน ตถาคตเลย.

(อธบายวาเมอเปนอรหนตสมมาสมพทธะแลว กายสนเชอทจะนาไปหาภพใหม คอการ

เกดอก คงตงอยชวเวลาทยงไมแตกดบ. ครนแตกดบแลว ถงความเปนของวาง ไมมอะไรเหลอ. สวนผสมของกายตอไป รวมขวอยทตณหาทเปนเครองนาไปหาภพ, เพราะฉะนนจงตรสไวดงนน).

การปรนพพานของพระองคคอความทกขรอน ของมหาชน๑

ภกษ ท.! การทากาลกรยาของบคคลเอก ยอมเปนความทกขรอน ของมหาชนเปนอนมาก.การทากาลกรยาของบคคลเอกคนใดเลา? คอการ ทากาละกรยาของพระตถาคต ผเปนพระอรหนต ตรสรชอบดวยพระองคเอง.

ภกษ ท.! การทากาละกรยาของบคคลเอกนแล ยอมเปนความทกข

รอนของมหาชนเปนอนมาก.

๑. บาล เอก. อ. ๒๐/๒๙/๑๔๒. ตรสแกภกษทงหลาย.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๕ ๓๖๐

สงเวชนยสถานภายหลงพทธปรนพพาน ๑ “ขาแตพระองคผเจรญ! แตกอนน ภกษทงหลายทจาพรรษาในทศตาง ๆ แลวยอมมา

เฝาพระผมพระภาคเจา. พวกขาพระองคทงหลาย ไดมโอกาสเหนภกษทงหลายผนาเจรญใจเหลานน ไดมโอกาสเขาพบปะภกษทงหลายผนาเจรญใจเหลานน. ครนพระผมพระภาคเจาลวงลบไปแลว พวกขา พระองคทงหลายยอมหมดโอกาสทจะไดเหน หรอไดเขาพบปะภกษทงหลายผนาเจรญใจเหลานนอกตอไป”. - พระอานนท กราบทลพระผมพระภาคเจาในวนปรนพพาน.

ดกอนอานนท! สถานททควรเหนและควรเกดความสงเวชแกกลบตร

ผมศรทธา มอย ๔ ตาบล. ๔ ตาบลอะไรเลา? ดกอนอานนท! สถานท ทควรเหนและควรเกดความสงเวชแกกลบตรผมศรทธา วาพระตถาคตประสต แลว ณ ทน ๑, สถานททควรเหนและควรเกดความสงเวชแกกลบตรผมศรทธา วาพระตถาคตไดตรสรอนตตรสมมาสมโพธญาณแลว ณ ทน ๑, สถานท ทควรเหนและควรเกดความสงเวชแกกลบตรผมศรทธา วาพระตถาคตไดประกาศ อนตตรธรรมจกรใหเปนไปแลว ณ ทน ๑, สถานททควรเหนและควรเกด ความสงเวชแกกลบตรผมศรทธา วาพระตถาคตปรนพพานดวยอนปาทเสส- นพพานธาตแลว ณ ทน ๑. อานนท! สถานททควรเหนและควรเกดความ สงเวชแกกลบตรผมศรทธา ม๔ ตาบลเหลานแล.

อานนท! ภกษทงหลาย หรอภกษณทงหลาย หรออบาสกทงหลาย

หรออบาสกาทงหลาย ผมศรทธา จกพากนมาสสถานท ๔ ตาบลเหลาน โดยหมายใจวา พระตถาคตไดประสตแลว ณ ทนบาง,พระตถาคตไดตรสร อนตตรสมมาสมโพธญาณแลว ณ ทนบาง, พระตถาคตไดประกาศอนตตร- ธรรมจกรใหเปนไปแลว ณ ทนบาง, พระตถาคตไดปรนพพานดวยอนปาทเสส- นพพานธาต ณ ทนบาง ดงน.

๑. บาล มหาปรนพพานสตร มหา. ท. ๑๐/๑๖๓/๑๓๑. ตรสแกพระอานนท ทระหวางตนสาละคในท ปรนพพาน.

www.buddhadasa.info

การปรนพพาน

๓๖๑

อานนท! ชนเหลาใดเทยวไปตามเจดยสถานจกมจตเลอมใส ทากาละ แลว ชนเหลานนจกเขาถงสคตโลกสวรรค ภายหลงแตการตายเพราะการทาลาย แหงกาย ดงน.

จบภาค ๕

------------

www.buddhadasa.info

www.buddhadasa.info

ภาค ๖

เรองการบาเพญบารมในอดตชาต ซงเตมไปดวยทฏฐานคตอนสาวกในภายหลงพงดาเนนตาม.

๓๖๓

www.buddhadasa.info

ภาค ๖ มเรอง:- ตองทองเทยวมาแลวเพราะไมรอรยสจจ --ตลอด

ว ฏฏสงสารของพระองค ไม เคยทรงบ ง เก ด ในช นส ทธาวาส –ในว ฏฏ - สงสารท ล ว งมาแลว เคยทรงบชายญญและบา เ รอไฟแลวอยางมาก -- ทฏฐานคต แห งความดท ท ร งส งสมไว แต ภพกอน ๆ -- เคยทรงบ ง เก ด เปนมหาพรหม สกกะ ฯลฯ -- ครงมพระชาตเปนโชตปาลมาณพ -- คร งมพระชาตเปนพระ เจ ามหาสทศน -- คร ง มพ ระชาตเปนปโ ร หต สอนการบชายญญ -- ครงมพระชาต เปน พระเจามฆเทวราช -- ครงมพระชาตเปนมหาโควนทพราหมณ -- ครงมพระชาตเปนรถการ ชา งทา รถ – คร งมพระชาต เปนอกตตดาบส - -คร งมพระชาต เปนพระจนทกมาร - - คร งมพระชาต เปนสงขพราหมณ - -คร งม พระชาต เปนเวลามพราหมณ -- คร งมพระชาต เปนพระเวสสนดร -- ค ร ง ม พ ร ะ ช า ต เ ป น ม า ตง ค ชฎล - - ค ร ง ม พ ร ะ ช า ต เ ปน จฬ โ พ ธ -- ค ร ง ม พ ร ะ ช าต เ ป น เ จ า ช า ยยธ ญชย ะ --ท ส ด แหง ก า ร ทอ ง เ ท ย ว ของพระองค.

๓๖๔

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ

ภาค ๖

เรองการบาเพญบารมในอดตชาต ซงเตมไปดวยทฏฐานคตอนสาวกในภายหลงพงดาเนนตาม.

____________________ คาชแจงเฉพาะภาคน

_____________ เรองราวทกลาวถงพระชาตในอดตของพระองค ซงขาพเจาประมวลมาไวในภาคนน น

เลอกเกบแตเรองทมในคมภรชนบาลพระไตรปฎก, เวนเรองจาพวกทเราเรยกกนวา “ชาดก” และ อรรถกถาเสย, จงไดมาไมกเรอง. สาหรบทองเรองชาดก (อรรถกถาชาดก) ทมตอนประชมกลบชาต เปนพระพทธภาษต ดงทเราเคยอานกนทวไปนน ไมมในบาล จงมไดนาเรองประเภทนมารวบรวมไวดวย และมมากมายจนเหลอทจะรวบรวมมา.

อนง เฉพาะคมภรบาลจรยาปฎก ซงมอย ๓๕ เรองนน ไดประมวลมาไวในทนเพยง ๘ เรอง เลอกเอาเฉพาะแปลกกน และจดไวตอนปลายของภาคอกพวกหนง นอกจากเรองมหาสทศนจรยาซงใสไว ตอนกลาง.

ประการหนง, การทนาเรองบรพชาตของพระองคมากลาวไวในเรอง “พทธประวต จากพระโอษฐ” น มความมงหมายใหผอานกาหนดพจารณาใหเหนพระพทธจรยา ทเรยกกนวาการสรางบารม หรอสงสมความดของพระองค, เพอถอเอาเปนทฏฐานคตเครองดาเนนตาม มไดมงเลานยาย, เพราะ หนงสอเลมนมงกลาวหนกไปทางธรรม แทนการกลาวหนกไปทางนยาย หรอตานานดงทเคยปรารภมาแลว ขางตน เทานน.

-- ผรวบรวม.

๓๖๕

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๖ ๓๖๖

ตองทองเทยวมาแลว, เพราะไมรอรยสจจ ๑ ภกษ ท.! เพราะไมรถง ไมแทงตลอด ซงอรยสจจสอยาง, เรา

และพวกเธอทงหลายจงทองเทยวไปแลวในวฏฏสงสาร ตลอดกาลยดยาวนาน ถงเพยงน. ภกษ ท.! เพราะไมรถง เพราะไมแทงตลอดซงอรยสจจสอยาง เหลาไหนเลา? สอยางคอ อรยสจจคอทกข, อรยสจจคอเหตใหเกดทกข, อรยสจจคอ ความดบไมเหลอแหงทกข, อรยสจจคอทางดาเนนใหถงความดบ ไมเหลอแหงทกข. ภกษ ท.!เพราะไมรถง ไมแทงตลอด ซงอรยสจจสประการ เหลานแล, เราและพวกเธอทงหลาย จงไดทองเทยวไปแลว ในสงสารวฏตลอดกาล ยดยาวนานถงเพยงน.

ตลอดวฏฏสงสารของพระองค ไมเคยทรงบงเกด ในชนสทธาวาส๒

สารบตร! สมณพราหมณพวกหนง มถอยคามความเหนวา “ความ

บรสทธ มไดเพราะการทองเทยวในสงสารวฏ”. สารบตร! กสงสารวฏทเราไม เคยทองเทยวมาแลวแตหลง ตลอดกาลยดยาวนานนนหาไดไมงายเลย, เวนเสย แตในหมเทพชนสทธาวาส. สารบตร! ถาเราทองเทยวไปในหมเทพเหลา สทธาวาส, กจะไมพงมาสโลกนไดเลย. (ยอมปรนพพานในภพนน).

๑. บาล มหาวาร. ส. ๑๙/๕๔๑/๑๖๙๘. ตรสแกภกษทงหลาย ทโกฏคาม แควนวชช ๒. บาล มหาสหนาทสตร ม.ม. ๑๒/๑๖๒/๑๘๗. ตรสแกพระสารบตร ทวนสณฑใกลกรงเวสาล.

www.buddhadasa.info

การบาเพญบารมในอดตชาต ๓๖๗

สารบตร! สมณพราหมณพวกหนง มถอยคามความเหนวา “ความ บรสทธมไดเพราะการอบต (บงเกด)”. สารบตร! กการบงเกดทเราไมเคย บงเกดมาแลวแตหลง ตลอดกาลยดยาวนานนน หาไดไมงายเลย เวนเสยแตการ บงเกดในหมเทพชนสทธาวาส. สารบตร! ถาเราบงเกดในหมเทพชนสทธาวาส, กจะไมพงมาสโลกนไดเลย, (ยอมปรนพพานในภพนน).

สารบตร! สมณพราหมณพวกหนง มถอยคามความเหนวา “ความ

บรสทธมไดเพราะภพเปนทอยอาศย”. สารบตร! กภพทเราไมเคยอยอาศย มาแลวแตหลง ตลอดกาลยอยาวนานนน หาไดไมงายเลย เวนเสยแตการอยอาศย ในหมเทพชน สทธาวาส. สารบตร! ถาเราบงเกดในหมเทพชนสทธาวาส, กจะไมพงมาสโลกนไดเลย. (ยอมปรนพพานในภพนน).

ในวฏฏสงสารทลวงมาแลว เคยทรงบชายญญและบาเรอไฟแลวอยางมาก ๑

สารบตร! สมณพราหมณพวกหนง มถอยคามความเหนวา “ความ

บรสทธมไดเพราะการบชายญญ”. สารบตร! กยญญทเรายงไมเคยบชามาแลว แตหลง ตลอดการทองเทยวอนยดยาวนาน เปนกษตรยบาง เปนกษตรยผได มรธาภเษกบาง เปนพราหมณมหาศาลบาง นน, หาไดไมงายเลย.

สารบตร! สมณพราหมณพวกหนง มถอยคามความเหนวา “ความ บรสทธมได เพราะการบาเรอไฟ”. สารบตร. กไฟทเรายงไมเคยบชามาแลว แตหลง ตลอดการทองเทยวอนยดยาวนาน เปนกษตรยบาง เปนกษตรยผได มรธาภเษกบาง เปนพราหมณมหาศาลบาง นน, หาไดไมงายเลย.

๑. บาล มหาสหนาทสตร ม.ม. ๑๒/๑๖๓/๑๙๐. ตรสแกพระสารบตร ทวนสณฑใกลกรงเวสาล.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๖ ๓๖๘

ทฏฐานคตแหงความด ททรงสงสมไวแตภพกอน ๆ ๑

ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอนภพกอน, ไดเปน ผบากบนในกศล ถอมนในกายสจรต วจสจรต มโนสจรต, ในการบรจาคทาน การสมาทานศล การรกษาอโบสถ การปฏบตมารดาบดา การปฏบตสมณพราหมณ การออนนอมตอผเจรญในตระกล และในอธกศลธรรมอยางอน ๆ. เพราะ ไดกระทา ไดสงสม ไดพอกพน ไดมวสมกรรมนน ๆ ไวภายหลงแตการตาย เพราะกายแตก ยอมเขาถงสคตโลกสวรรค.

ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอนภพกอน, ไดเปน ผนาสขมาสมหาชน เปนผบรรเทาภยคอความสะดงหวาดเสยว จดการคมครอง รกษาโดยธรรม ไดอวยทานพรอมทงบรกขารฯ. ...ไดเปนผเวนจากปาณาตบาต วางเสยซงศาสตรา และอาชญา มความละอายเอนด กรณาเกอกล แกสตวมชวต ทงปวงฯ. ...ไดเปนผใหทานดวยของควรเคยว ควรบรโภค ควรลม ควรจบ ควรดม อนมรสประณตฯ. ...ไดสงเคราะหผอนดวยการสงเคราะหทงส คอ การใหสงของ, วาจาทไพเราะ, การประพฤตประโยชนทาน, และความวางตน เสมอกนฯ. ...ไดเปนผกลาววาจาประกอบดวยอรรถ ดวยธรรม แนะนาชน เปนอนมาก, เปนผนาประโยชนสขมาสชนทงหลาย ตนเองกเปนผบชาธรรม ฯ. เพราะไดกระทา ไดสงสมพอกพน มวสมกศลกรรมนน ๆ ไวภายหลงแตการตาย เพราะกายแตก ยอมเขาถงสคตโลกสวรรค.

๑. บาล ลกขณสตร ปา. ท. ๑๑/๑๕๙/๑๓๑. ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน ใกลกรงสาวตถ.

www.buddhadasa.info

การบาเพญบารมในอดตชาต ๓๖๙

ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอน ภพกอน, ไดเปน ผสอนศลปวทยาการ ขอปฏบต ดวยความเคารพ ดวยหวงวาดวยสตวเหลานน พงรไดรวดเรวพงปฏบตไดรวดเรว ไมพงโศกเศราสนกาลนานฯ.... ไดเปน ผเขาไปหาสมณพราหมณแลว สอบถามวา ‘ทานผเจรญ! อะไรเปนกศล อะไรเปนอกศล, อะไรมโทษ อะไรไมมโทษ อะไรควรเสพ อะไรไมควรเสพ, ทาอยางใดไมมประโยชน เปนทกขไปนาน ทาอยางใดมประโยชน เปนสข ไปนานฯ. ...ไดเปนผไมมกโกรธ ไมมากไปดวยความแคน, แมชนเปน อนมาก วากลาวเอา กไมเอาใจใส ไมโกรธ ไมพยาบาท ไมคมแคน , ไมแสดงความโกรธ ความรายกาจ ความเสยใจใหปรากฏ. ทงเปนผใหทานผา ททาดวยเปลอกไม ผาดาย ผาไหม ผาขนสตว สาหรบลาดและนงหม อนมเนอละเอยด, ฯลฯ.

ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอนภพกอน, ไดเปน ผ สมานญาตมตร สหายชาวเกลอ ผเหดหางแยกกนไปนาน,ไดสมานไมตร ระหวางมารดากบบตร บตรกบมารดา, บดากบบตร บตรกบบดา, พนอง ชายกบพนองหญง พนองหญงกบพนองชาย; ครนทาความสามคคไดแลว กพลอยชนชมยนดดวยฯ. ...ไดเปนผสงเกตชนเชงของมหาชน : รไดสมาเสมอ รไดเอง รจกบรษธรรมดา รจกบรษพเศษ วาผน ๆ ควรแกสงน ๆ; ไดเปน ผทาประโยชนอยางพเศษ ใหแกชนเหลานนฯ. ...ไดเปนผใครตอประโยชน ตอความเกอกล ความผาสก ความเกษมจากโยคะ แกชนเปนอนมาก วา ไฉนหนอ ชนเหลาน พง เจ รญดวยศรทา ศล การศกษา ความร ความเผอแผ ธรรม ปญญา ทรพยและขาวเปลอก นาและสวน สตวสองเทา ส เทา บตรภรรยา ทาสกรรมกร และดวยญาตมตรพวกพอง , ฯลฯ .

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๖ ๓๗๐

ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอน ภพกอน, ไดเปน ผไมเบยดเบยนสตวทงหลาย ดวยมอกตาม ดวยกอนดนกตาม ทอนไมกตาม ศาสตรากตาม ฯ. ...ไดเปนผไมถลงตา ไมคอนควก ไมจองลบหลง, เปนผ แชมชน มองดตรง ๆ มองดผอนดวยสายตาอนแสดงความรกฯ ไดเปน หวหนาของชนเปนอนมาก ในกศลกจท งหลาย ไดเปนประธานของหม ชน ผ ประกอบกายสจรต วจสจรต มโนสจรต ในการจาแนกทาน การสมาทานศล การอยอโบสถ การประพฤตเกอกลแกมารดาบดาสมณพราหมณ, การนบนอบ ตอผเจรญในตระกล, ในอธกศลธรรมอยางใดอยางหนงฯ. ...ไดเปนผละเวน จากมสาวาท, พดคาจรง หลงคาสตยเทยงแท ซอตรง ไมหลอกลวงโลก, ฯลฯ.

ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอนภพกอน , ไดเปน ผละวาจาสอเสยด (คอพดยใหเขาแตกกน), คอไมฟงจากขางน แลวไปบอก ขางโนนเพอทาลายขางน ไมฟงจากขางโนนแลวมาบอกขางน เพอทาลายขางโนน, แต เป นผ ท สมานพวกท แตกก นแล ว ให กล บค นด ก น และส ง เสร มพวกท พรอมเพรยงกน ฯ. ....ไดเปนผละเวนการกลาวคาหยาบ, กลาวแตวาจา ท ไมมโทษ เปนสขแกห เปนท ต งแหงความรกซมซาบถงใจ เปนคาพดของ ชาวเมอง เปนทพอใจและชอบใจของชนเปนอนมาก, ฯลฯ.

ภกษ ท.! เมอตถาคตเกดเปนมนษยในชาตกอน ภพกอน , ไดเปน ผละเวนการพดเพอเจอ, เปนผกลาวควรแกเวลา กลาวคาจรงกลาวเปนธรรม กลาวมอรรถ กลาวเปนระเบยบ กลาวมทตง มหลกฐาน มทสดประกอบดวย ประโยชนฯ ...ไดเปนผละมจฉาชพ, มการเลยงชพชอบ เวนจากการฉอโกง การหลอกลวงคดโกงดวยเครองชง เครองตวง เครองวด, เวนจากการตด การฆา การผกมด การทาราย การปลน การกรรโชก, ฯลฯ.

www.buddhadasa.info

การบาเพญบารมในอดตชาต ๓๗๑

เคยทรงบงเกดเปนมหาพรหม สกกะ ฯลฯ๑

ภกษ ท.! แตชาตทแลวมาแตอดต ตถาคตไดเคยเจรญเมตตาภาวนา ตลอด ๗ ป จงไมเคยมาบงเกดในโลกมนษยน ตลอด ๗ สงวฏฏกปป และ ววฏฏกปป. ในระหวางกาลอนเปนสงวฏฏกปปนน เราไดบงเกดในอาภสสร พรหม. ในระหวางกาลอนเปนววฏฏกปปนน เรากไดอยพรหมวมานอน วางเปลาแลว.

ภกษ ท.! ในกปปนน เราไดเคยเปนพรหม ไดเคยเปนมหาพรหมผ

ยงใหญ ไมมใครครอบงาได เปนผเหนสงทงปวงโดยเดดขาด เปนผมอานาจ สงสด.

ภกษ ท.! เราไดเคยเปนสกกะ ผเปนจอมแหงเทวดา นบได ๓๖ ครง. เราไดเคยเปนราชาจกรพรรดผ ประกอบดวยธรรม เปนพระราชาโดยธรรม ม แวนแควนจดมหาสมทรทงสเปนทสด เปนผชนะแลวอยางด มชนบทอนบรบรณ ประกอบดวยแกวเจดประการ นบดวยรอย ๆ ครง, ทาไมจะตองกลาวถงความ เปนราชาตามธรรมดาดวย.

ภกษ ท.! ความคดไดเกดขนแกเราวา ผลวบากแหงกรรมอะไรของ เราหนอ ท ทาใหเราเปนผ มฤทธ มากถงอยางน มอานภาพมากถงอยางน ใน ครงนน ๆ.

ภกษ ท.! ความรสกไดเกดขนแกเราวา ผลวบากแหงกรรม ๓ อยาง นแล ททาใหเรามฤทธมากถงอยางน มอานภาพมากถงอยางน, วบากแหงกรรม ๓ อยาง ในครงนน คอ ผลวบากแหง ทาน การให ๑, แหง ทมะ การบบ บงคบใจ ๑, แหง สญญมะ การสารวมระวง ๑, ดงน.

๑. บาล อตว. ข. ๒๕/๒๔๐/๒๐๐. ตรสแกภกษทงหลาย

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๖ ๓๗๒

ครงมพระชาตเปนโชตปาลมาณพ ๑

อานนท! ความคดอาจมแกเธอวา ‘ผอ นตางหาก ทเปนโชต- ปาลมาณพในสมยโนน'. อานนท! เธอไมควรเหนเชนนน, เรานเองไดเปน โชตปาลมาณพแลวในสมยนน......๒

อานนท คร งด กดาบรรพ พ นท ตรงน เป นนคมช อเวภฬคะ ม งค ง รงเรอง มคนมากเกลอนกลน.อานนท! พระผมพระภาค นามวา กสสปะ ทรงอาศยอย ณ นคมเวภฬคะน, ไดยนวา อารามของพระองคอยตรงนเอง, ทานประทบนงกลาวสอนหมสาวก ตรงน.

อานนท! ในนคมเวภฬคะ มชางหมอชอฆฏการะ เปนอปฏฐากอนเลศ ของพระผมพระภาคกสสปะนน. ฆฏการะมสหายรกชอโชตปาละ. อานนท ! ครงนน ฆฏการะเรยกโชตปาลมาณพผสหายมาแลวกลาววา “เพอนโชตปาละ ! มา, เราไปดวยกน, เราจกไปเฝาพระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธเจากสสปะ. การเหนพระสมมาสมพทธเจานน บณฑตลงเหนพรอมกนวา ด”.

“อยาเลย, เพอนฆฏการะ! มประโยชนอะไรดวยการเหนสมณะ หวโลน”.

“เพอนโชตปาละ! ไปดวยกนเถอะ, ฯลฯ การเหนพระสมมา- สมพทธเจานน บณฑตลงเหนพรอมกนวา ด”. (โตกนดงนถงสามครง).

“อยาเลย, เพอฆฏการะ! มประโยชนอะไรดวยการเหนสมณะ

หวโลน”.

๑. บาล ฆฏการสตร ม.ม. ๑๓/๓๗๔/๔๐๕. ตรสแกพระอานนท ทรกขมลแหงหนงระหวาง การเดนทาง ในชนบทแหงโกศล. ๒. เนอความทอนน อยทายสตร นามาจวหนา, เพอใหเขาใจงายวาตรสถงเรองในชาตกอน.

www.buddhadasa.info

การบาเพญบารมในอดตชาต ๓๗๓

“ถาเชนนน เราเอาเคร องขดถรางกายไปอาบนาท แมนากนเถอะ, เพอน!”

อานนท! ครงนน ฆฏการะและโชตปาลมาณพไดถอเครองขดสตว ไปอาบนาทแมนาดวยกนแลว, ฆฏการะไดกลาวกะโชตปาลมาณพอกวา “เพอน โชตปาละ! นเอง วหารแหงพระผมพระภาคเจากสสปะอยไมไกลเลย, ไปเถอะ เพอน! เราจะไปเฝาพระผมพระภาคเจาดวยกน, การเหนพระสมมาสมพทธเจานน บณฑตลงเหนพรอมกนวา ด”.

“อยาเลยเพอน ฆฏการะ! มประโยชนอะไรดวยการเหนสมณะหวโลน นน”. (โตกนดงนอกถง ๓ ครง).

อานนท! ฆฏการะ ไดเหนยวโชตปาลมาณพทชายพก แลวกลาววา “เพอนโชตปาละ! ตรงนเอง วหารของพระผมพระภาคเจา ไมไกลเลย, ไปเถอะเพอน, เราจกไปเฝาพระผมพระภาคเจาดวยกน, การเหนพระสมมา- สมพทธเจา บณฑตลงเหนพรอมกนวา ด”.

อานนท! ครงนนโชตปาละ พยายามโดยวธทฆฏการะตองปลอย ชายพกนนไดแลว กลาววา”อยาเลยเพอน ฆฏการะ! ประโยชนอะไรดวย การเหนสมณะหวโลน.” อานนท! ลาดบนน ฆฏการะเหนยวโชตปาลมาณพ ผอาบนาสระเกลาเรยบรอยแลว เขาทมวยผมแลว กลาวดงนนอก.

อานนท โชตปาลมาณพ เกดความคดขนภายในใจวา “นาอศจรรย หนอทาน, ไมเคยมเลยทาน, คอขอทฆฏการะชางหมอมชาตอนตา มาอาจเออม จบเรา ทมวยผมของเรา, เรองนเหนจกไมใชเรองเลกนอยเสยแลวหนอ.” ดงน จงกลาวกะ ฆฏการะชางหมอ :-

“เพอนฆฏการะ! นจะเอาเปนเอาตายกนเจยวหรอ?” “เอาเปนเอาตายกนทเดยว, เพอนโชตปาละ! เพราะการเหนพระ

สมมาสมพทธเจาเปนการดจรง ๆ.” “เพอนฆฏการะ! ถาเชนนน กจงปลอย เราจกไปดวยกนละ”.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๖ ๓๗๔

อานนท! ลาดบนน ฆฏการะและโชตปาลมาณพ ไดเขาไปเฝาพระ ผมพระภาคกสสปะถงทประทบแลว นงอย ณ ทควร;สวนโชตปาลมาณพ กได ทาความคนเคยชนชมกบพระผมพระภาคเจากสสปะ นงอยแลว. ฆฏการะไดทล พระผมพระภาคเจากสสปะวา “พระองคผเจรญ!นคอโชตปาลมาณพสหายรก ของขาพระพทธเจา, ขอพระผมพระภาคเจา จงทรงแสดงธรรมแกเขาเถด”.

อานนท! พระผมพระภาคกสสปะ ไดทาใหฆฏการะและโชตปาละ เหนจรง, ถอเอา, อาจหาญและราเรงเปนอยางด ดวยธรรมกถาแลว. ทงสองคน เพลดเพลนปราโมทยตอภาษตของพระองค. บนเทงจต ลกจากอาสนะ ถวายอภวาท ทาประทกษณ แลวจงหลกไป.

อานนท! ลาดบนน โชตปาลมาณพไดกลาวถามกะฆฏการะวา “เพอนฆฏการะ! เพอนกฟงธรรมนอย ทาไมจงยงไมบวชออกจากเรอน เปนผ ไมหวงประโยชนดวยเรอน เลา?”

“เพอนไมเหนหรอ เพอนโชตปาละ! ฉนตองเลยงมารดาบดา ผแกและตาบอดอย”.

“เพอนฆฏการะ! ถาเชนนน ฉนจกบวช ออกจากเรอนไมเกยวของ ดวยเรอนละ”.

อานนท! ครงนน เขาทงสองไดเขาไปเฝาพระผมพระภาคกสสปะอก. ฆฏการะกราบทลวา “พระองคผเจรญ! โชตปาละสหายรกของขาพระพทธเจานแล ประสงคจะบวช, ขอพระองคจงใหเขาบวชเถด”.

อานนท! โชตปาลมาณพ ไดบรรพชาและอปสมบทในสานกแหง พระผมพระภาคกสสปะแลว,ราวกงเดอน พระผมพระภาคกสสปะ กเสดจจารก ไปยงเมองพาราณส. ...ฯลฯ...อานนท! ความคดอาจมแกเธอวา “คนอนตางหากท

www.buddhadasa.info

การบาเพญบารมในอดตชาต ๓๗๕

เปนโชตปาลมาณพในสมยโนน”.อานนท! เธอไมควรคดไปอยางนน, เรานเอง, เปนโชตปาลมาณพแลว ในสมยโนน.

ครงมพระชาตเปนพระเจามหาสทศน ๑ ในกาลใด, เราเปนพระเจาแผนดนในนครชอกสาวด มนามวา

มหาสทศนผเปนจกรพรรดมกาลงมาก. ในกาลนน เราจดใหมการปาวรองในท ทวไป วนละสามครง. ใครปรารถนาอะไร ใครประสงคสงใด ใครควรไดทรพย เชนไร, ใครหว ใครกระวนกระวาย, ใครตองการมาลา ใครตองการเครองลบทา. ผายอมแลวดวยสตาง ๆ กน ใครไรผาจงนงหม. ใครจะเดนทางจงเอารมไป, เอารองเทางาม ๆ นม ๆ ไป'.

เราใหปาวรองเชนน ทงเชาและเยนทก ๆ แหง. ทรยพทเตรยมไว สาหรบยาจก ไมใชสบแหง หรอรอยแหง แตตงหลายรอยแหง. จะเปนกลางวน หรอกลางคนกตาม ถายาจกมาเมอใด เปนไดสงของตามทเขาปรารถนาเตมมอ กลบไปเสมอ. เราใหทานอนใหญหลวงเชนน จนตลอดชวต และใชวาจะใหทาน ดวยทรพยสวนทเราเกลยดไมชอบ กหาไม การสะสมทรพยจะมในเรากหาไม.

ผปวยกระสบกระสาย ใครจะพนไปจากโรค ใหขวญขาวแกหมอ จนเปนท พอใจแลว ยอมหายจากโรคไดฉนใด เรากฉนนน เรามงแตจะทาให เตมเปยม, ใหทานแกยาจก กเพอทาใจทยงพรองอยใหเตม, ไมอาลยทรพย ไมเกาะเกยวในทรพย กเพอการลถงโดยลาดบ ซงปญญาอนเปนเครองรพรอม.

๑. บาล มหาสทสสนจรยา จรยา. ข. ๓๓/๕๕๔/๔.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๖ ๓๗๖๑อานนท! ความคดอาจมแกเธอวา `ผอนตางหาก ทเปนพระเจา

มหาสทศนในสมยโนน'. อานนท! เธอไมควรเหนเชนนน, เรานเองเปน พระเจามหาสทศนแลวในสมยนน. นครจานวนแปดหมนสพน มราชธานกสาวด เปนประมข เหลานนของเรา. ๒ปราสาทจานวนแปดหมนสพน มปราสาทชอ ธรรมปราสาทเปนประมข เหลานนเปนของเรา. เรอนยอดจานวนแปดหมนสพน มปราสาทยอดชอมหาวยหะเปนประมข เหลานนเปนของเรา. บลลงกจานวน แปดหมนสพน ทาดวยทอง ทาดวยเงน ทาดวยงา ทาดวยแกวลาย ลาดดวยขนเจยม ลาดดวยสกหลาด ฯลฯ เหลานนเปนของเรา. ชางจานวนแปดหมนสพนประดบ ดวยเครองทอง ฯลฯ มพญาชางตระกลอโบสถเปนประมข เหลานนเปนของเรา. มาจานวนแปดหมนสพน ประดบดวยเครองทองฯลฯ มพญามาตระกล วลาหก เปนประมข เหลานนเปนของเรา. รถจานวนแปดหมนสพน หมบดวยหนงราชสห หนงเสอโครง ฯลฯ มเวชยตรถเปนประมข เหลานนเปนของเรา. มณแปดหมน สพน มแกวมณรตนะเปนประมข เหลานนเปนของเรา. หญงแปดหมนสพน มนางสภททาเทวเปนประมข เหลานนเปนของเรา. คหบดแปดหมนสพน มคหปตรตนะเปนประมข เหลานนเปนของเรา. กษตรยแปดหมนสพน ผคอย แวดลอมประดบเกยรต มปรณายกรตนะเปนประมข เหลานนเปนของเรา. โคนมแปดหมนสพน กาลงมนมไหลรดรองได เหลานนเปนของเรา. ผาแปดหมน สพนโกฏ คอผาปานอนละเอยดออน ผาฝายอนละเอยดออน ฯลฯ เหลานนเปน ของเรา. ถาดตกแตงอาหารแปดหมนสพน อนคนเชญเครองเชญทงเชาและเยน เหลานนเปนของเรา อานนท ! นครทเราอย ปราสาททเราอย…ฯลฯ… ถาดตกแตงอาหารทเราใช ลวนเปนของชนเอก (ไมมสองเปรยบ) ทงนน.

๑. มหาสทสสนสตร มหา. ท. ๑๐/๒๒๕/๑๘๕, ตรสแกพระอานนททปาสาละ ใกลนครกสนารา, อนเปนทพระอานนททลวา เปนเมองกงเมองดอน ไมควรปรนพพาน. ๒. คาวาแปดหมนสพน เปนสานวนภาษาบาลทใชกบของทมากทสด ทคนเรายกยองกน.

www.buddhadasa.info

การบาเพญบารมในอดตชาต ๓๗๗

อานนท ! จงด เถด , ส งท งหลายเหลานน ท งหมด ไดล ว ง ไ ป แ ล ว ด บ ห า ย ไ ป แ ล ว แ ป ร ป ร ว น ไ ป ส น แ ล ว . อานนท ! ส งขารท งหลาย เปนของไม เท ย ง เชนน เ อง เปน ของไมย งยน เชนน เอง เปนของไมม เจาของ อยางน เอง .

อานนท! เพยงเทาน กพอแลว, พอเพอจะหนายในสงขาร ทงหลาย, พอเพอคลายกาหนด,พอเพอหลดพนไปจาก. อานนท! เรารทท เปนหลมฝงเรา, เขาฝงสรระของเราไว ณ ทน, การทอดทงราง เหนอแผนดนครงน เปนครงท ๗ ของเราในชาตทเปนพระราชาชนจกรพรรด.

ครงมพระชาตเปนปโรหต สอนการบชายญญ ๑

พราหมณ! ในสมยนน เราเปนพราหมณผปโรหต ผสงงานบชายญญ

ของพระเจามหาวชตราช.๒ พราหมณ! เรองมแลวในกาลกอน. พระเจามหาวชตราช เปนราชา

ผ ม งค ง มทร ยพ สมบต มาก มทองและเง นเหล อเฟ อ มอ ปกรณของทร พย เหลอเฟอ มทรพยและขาวเปลอกเหลอเฟอ มยงฉางเตมลน. วนหนง ประทบอย ณ ทสงด เกดพระดารวา `เราไดเสวยมนษยสมบตอนวบล ครอบ- ครองปฐพมณฑลอนใหญยง ถากระไร เราควรบชามหายญญ อนจะเปน

๑. บาล กฏทนตสตร ส. ท. ๙/๑๗๑/๒๐๕. ตรสแกกฎทนตพราหมณ ทราชอทยานอมพลฏฐ กาบานขานมตร แวนมคธ. ๒. เฉพาะเนอความตอนน อยทหนา ๑๘๕ บรรพ ๒๓๐

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๖ ๓๗๘

ประโยชนเกอกล และความสขแกเราสนกาลนาน'รบสงใหหาพราหมณปโรหต มาบอกพระดารนแลว ขอใหบอกสอนวธการบชายญญ.

พราหมณ! ปโรหตไดทลสนองพระดารสนนวา ‘แวนแควนของ พระองคยงมเสยนหนามหลกตอ การปลนฆาในหมบานกยงปรากฏ การปลนฆา ในจงหวดกยงปรากฏ. การปลนฆาในนครกยงปรากฏการแยงชงตามระยะ หนทางกยงปรากฏ. และถาพระองคจะใหเลกเกบสวย ในขณะทแวนแควน เปนไปดวยเสยนหนามหลกตอเชนน กจะไดชอวาทากจไมควรทา. อกประการ หนง พระองคอาจทรงพระดารวา เราจกถอนหลกตอ คอโจรผรายเสยไดดวย การประหาร การจองจา การรบ การประจาน หรอการเนรเทศดงน ขอน กไมชอวาเปนการกาจดไดราบคาบดวยด เพราะผทยงเหลอจากการถกประหารกยงม ชนพวกนจะเบยดเบยนชนบทของพระองคในภายหลง. แตวามอบายทจะถอน หลกตอเหลานนใหราบคาบดวยดได คอ ชนเหลาใดบากบนเลยงโคเพอกสกรรม พระองคจงประทานพชพนธขาวแกชนเหลานน. ชนเหลาใดบากบนในวาณชยกรรม พระองคจงประทานเงนเพมใหชนเหลานน. ชนเหลาใดเปนขาราชการ ขอ พระองคจงประทานเบยเลยงแกชนพวกนน. มนษยเหลานนตางจะขวนขวายในการ งานของตน ไมเบยนเบยนแวนแควนของพระองค และพระคลงหลวงกจะเพมพน มากมาย. แวนแควนจะตงอยดวยความเกษม ปราศจากเสยนหนามหลกตอ. พวก มนษยจะราเรงบนเทง นอนชบตรใหเตนฟอนอยบนอก แมจกไมปดประตเรอน ในเวลาคาคน กเปนอยได.

พราหมณ! ครนชนบทนนสงบจากเสยนหนามหลกตอแลว ปโรหต จงกราบทลวธแหงมหายญญ (อนประกอบดวยบรกขารสบหก คอไดรบความยนยอมเหนพอง จากกษตรยเมองออก จากอมาตยบรษท จากพราหมณมหาศาล และจากคหบดมหาศาล นจด เปนบรกขารส, พระเจามหาวชตประกอบดวยองคคณ ๘ มพระชาตอนด มพระรปสงางามเปนตน นเปนบรกขารอกแปด; และปโรหตประกอบดวยองคคณ ๔ มความเปนผมชาตบรสทธ และจบเวท เปนตน นเปนบรกขารอกส รวมเปนสบหก; และกราบทลประการสามแหงยญญ คอผบชาตองไมเกด

www.buddhadasa.info

การบาเพญบารมในอดตชาต ๓๗๙

วปฏสารดวยความตระหน ทงในขณะจะบชา บชาอย และบชาเสรจแลว;แลวกราบทลเหตไมควร วปฏสารเพราะปฏคาหกผมารบทาน ๑๐ จาพวก เชนเปนคนทาปาณาตบาต อทนนาทาน ฯลฯ เปนตน, เพอไมใหเกดเสยพระทยวาคนเลว ๆ มารบทาน.) ๑...ฯลฯ...

พราหมณ! ในการบชายญญนน โค แพะ แกะ ไก สกร ไมได ถกฆา สตวอน ๆ กไมตองไดรบความวบตพลดพราก ตนไมกไมถกตดมาเพอ หลกยญญ, เชอเพลงกไมถกเกยวตดมาเพอการเบยดเบยนสตวใดใหลาบาก. พวกทเปนทาส เปนคนใชและกรรมกร กไมตองถกคกคามดวยอาชญา และ ความกลว, ไมตองรองไหนาตานองหนาพลาง ทาการงานพลาง. ใครปรารถนา จะทากทา, ไมปรารถนากไมตองทา, ปรารถนาทาสงใด กทาเฉพาะสงนน ไมปรารถนาทาสงใด กไมตองทาสงนน. ยญญนน สาเรจไปแลวดวยเนยใส นามน เนยขน นมสม นาผงนาออย. ...ฯลฯ...

พราหมณ! เรารชดเจนอย ซงหมชนเหลานน ๆ ผบชายญญอยางน แลว ภายหลงแตการตายเพราะกายแตก ยอมบงเกด ณ สคตโลกสวรรค. พราหมณ! ในสมยนน เราเปนพราหมณผปโรหต ผสงงานบชายญญของพระเจา มหาวชตราช นน.

ครงมพระชาตเปนพระเจามฆเทวราช ๒ อานนท! ความคดอาจมแกเธอวา `ผอนตางหากทเปนพระเจา

มฆเทวราชในสมยโนน'. อานนท! เธอไมควรเหนเชนนน, เรานเองไดเปน พระเจามฆเทวราชแลวในสมยนน...

๑. ผปรารถนาทราบรายละเอยด พลกดทมาเดม, ๙/๑๗๓/๒๐๗. ๒. บาล มฆเทวสตร ม.ม. ๑๓/๔๑๕/๔๕๓. ตรสแกพระอานนท ทมฆเทวมพวน ใกลกรงมถลา

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๖ ๓๘๐

อานนท! เรองดกดาบรรพทเมองมถลาน มพระราชานามวา พระ- เจามฆเทวะ เปนธรรมราชาผตงอยในธรรม ประพฤตราชธรรม ในพราหมณ และคหบด ทงในเมองหลวงและชนบท, ยอมเขาอยอโบสถในวนท ๑๔ หรอ ๑๕ และวนท ๘ แหงปกษ. พระเจามฆเทวะนน เรยกชางกลบกมาแลวสงวา ‘เพอน! ทานเหนผมหงอกเกดขนทศรษะเราเมอใดกจงบอกเรานน'.

อานนท! ลวงมานบดวยปเปนอนมาก ชางกลบกนนไดเหนผมหงอก แลวกราบทลใหทรงทราบ. พระเจามฆเทวะรบสงใหถอนหงอกดวยแหนบ แลววางใสฝาพระหตถใหทอดพระเนตร. ครงทอดพระเนตรเหนแลว พระ- ราชทานบานสวนเปนบาเหนจแกชางกลบกนน. รบสงใหหาพระราชบตรองคใหญ มาเฝาแลวตรสวา ‘แนะพอกมาร! เทวทตปรากฏแกเราแลว : หงอกเกด บนศรษะแลว. กามอนเปนวสยของมนษยเราไดบรโภคเสรจแลว เดยวน ถงสมยอนควรเพอการแสวงกามอนเปนทพยสบไป. มาเถอะพอผกมาร! เจาจง ครองตาแหนงพระราชาน. สวนเราจะปลงผมและหนวด นงหมผายอมฝาด ออกบวชจากเรอนไมเกยวของดวยเรอนไป. อนง ถาเจาเหนหงอกเกดขนท ศรษะของเจาเมอใด, เมอนนจงประทานบานสวยเปนบาเหนจแกชางกลบกแลว ชแจงมอบหมายตาแหนงพระราชาแกราชบตรองคใหญใหด, แลวจงปลงผม และหนวด ครองผายอมฝาดออกบวชจากเรอน ไมเกยวของดวยเรอนไปเถด. เจาจงประพฤตตามกลยาณวตรอนน ตามทเราไดบญญตไวแลว, เจาอยาเปนบรษ คนสดทายของเรา. กลยาณวตรอนน ขาดตอนลงในยคของผใด ผนนชอวา เปนคนสดทาย แหงบรษทงหลาย ผประพฤตตามกลยาณวตรของเรา. แนพอ ผกมาร! เราขอกลาวถงวตรนน กะเจาในบดน อยางนวา เจาจงประพฤต ตามกลยาณวตรนตามทเราไดบญญตไวแลว ขอเจาจงอยาเปนบรษคนสดทาย ของเราเลย'.

www.buddhadasa.info

การบาเพญบารมในอดตชาต ๓๘๑

อานนท! ครนพระเจามฆเทวะ ประทานบานสวยแกชางกลบก มอบหมายรชชสมบตแกพระราชบตรองคใหญเปนอยางดแลว กปลงผมและหนวด ครองผายอมฝาด บวชแลวจากเรอน ไมเกยวของดวยเรอน ในปามฆเทวมพวน นเอง. เธอผบวชแลวนน แผความรสกดวยจตอนประกอบดวยเมตตาไปยงทศ ทหนง, และทศทสอง ทสาม ทส โดยอาการอยางเดยวกน. ดวยเหตน เปนอนวาเธอมจตประกอบดวยเมตตาอยางไพบลยเยยมยอด หาทเปรยบมได ปราศจากเวรและพยาบาท แผไปทวโลกทงปวง เพราะแผทวไปทงในเบองบน เบองลางและเบองขวางโดยรอบ. เธอนน มจตประกอบดวยกรณา ...มทตา ...อเบกขา ฯลฯ แผไปทงโลกทงปวง เพราะแผทวไปทงในเบองบน เบองลาง และเบองขวางโดยรอบ แลวแลอยแลว. ...เธอบวชแลวประพฤตพรหมจรรย อยในปามฆเทวมพวนนเอง. ครนทาพรหมวหารธรรมทงสใหเจรญแลว กเขา ถงพรหมโลก ภายหลงจากการตาย เพราะการทาลายแหงกาย. ...ฯลฯ...

อานนท! เราแล ไดเปนพระเจามฆเทวะแลวในสมยนน. อนชน ทเกดในภายหลง ไดประพฤตตามกลยาณวตร ทเราตงไวแลว แตวากลยาณวตร นนจะเปนไปพรอมเพอความหนาย ความคลายกาหนด ความดบสนท ความรางบ ความรยง ความรพรอม และนพพาน กหาไม ; เปนไป เพยงเพอเขาถงพรหมโลกเทานน.

อานนท! กแตวา กลยาณวตรทเราบญญตไวแลวในกาล นแล ยอมเปนไปพรอมเพอความหนาย ความคลายกาหนด ความดบสนท ความรา งบ ความร ย ง ความร พรอม และ นพพาน ไดโดยทาเดยว. กลยาณวตรนนคอ อรยมรรคมองคแปด

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๖ ๓๘๒

ไดแกความเหนชอบ ดาร ชอบ พดชอบ การงานชอบ ดารงช พชอบ เพยรชอบ ระลกชอบ ตงใจมนชอบ, ดงน.

ครงมพระชาตเปนมหาโควนทพราหมณ ๑ ปญจสขะ! เราคงยงระลกไดอย, ในสมยนน เราไดเปนพราหมณ

ชอมหาโควนท เราไดแสดงทางปฏบตเพอการเขาอยรวมกบพวกพรหมทงหลาย แกสาวกทงหลายเหลานน. แตพรหมจรรยนนหาไดเปนไปเพอความหนาย ความคลายกาหนด ความดบสนท ความรางบ ความร ย ง ความร พรอม และนพพานไม, แตเปนไปเพยงเพอเขาถงพรหมโลกเทานน.

(การแสดงทางปฏบตแกสาวกของมหาโควนทพราหมณนน ทราบไดจากคาของปญจสขคน- ธพพบตรตอนหนง ดงตอไปน : “มหาโควนทพราหมณ มจตประกอบดวยเมตตาแผจตไปสทศทหนง, และทศทสอง ทสาม ทส กดจเดยวกน. ดวยเหตนเปนวา มหาโควนทพราหมณ มจตประกอบดวย เมตตาอยางไพบลยเยยมยอดหาทเปรยบมได ปราศจากเวรและพยาบาทแผไปทวโลกทงปวง เพราะแผ ทวไปทงในเบองบน เบองลาง และเบองขวางโดยรอบ. มหาโควนทพราหมณมจตประกอบดวยกรณา ...มทตา ..อเบกขา ฯลฯ แผไปทวโลกทงปวง เพราะแผทวไปทงในเบองบน เบองลาง และเบองขวาง โดยรอบ, แลวและชทางเพอเขาอยรวมกบชาวพรหมโลก แกพวกสาวกทงหลายดวย”).

ปญจสขะ! กแตวา พรหมจรรยของเราในบดนแล ยอมเปนไปพรอม

เพ อความหนาย ความคลายกาหนด ความดบสนท ความรางบ ความร ย ง ความรพรอม และนพพานโดยทาเดยว. พรหมจรรยนนคอ อรยมรรคมองคแปด ไดแก ความเหนชอบ ดาร ชอบ พดชอบ การงานชอบ ดารงชพชอบ เพยรชอบ ระลกชอบ ตงใจมนชอบ, ดงน.

๑. บาล มหาโควนทสตร มหา. ท. ๑๐/๒๘๕/๒๓๔. ตรสแกปญจสขคนธพพบตรทภเขาคชฌกฏ ใกลกรงราชคฤห

www.buddhadasa.info

การบาเพญบารมในอดตชาต ๓๘๓

ครงมพระชาตเปนรถการ ชางทารถ ๑

ภกษ ท.! ในกาลดกดาบรรพ ยงมพระราชาทรงพระนามวาปเจตนะ. ครงน น พระเจาปเจตนะตรสเรยกชางทารถมารบสงวา “นแนะสหายรถการ! นบแตน ลวงไปอก ๖ เดอน สงครามจกมแกเรา.เจาอาจทาลอรถใหมค หน ง ใหเราไดหรอไม?”

ชางทารถทลรบตอพระเจาปเจตนะวา “ขอเดชะฯ ขาพระองคอาจ ทาได พระเจาขา!”ครงนนแล ชางทารถ ทาลอไดขางเดยวสนเวลา ๖ เดอน หยอนอย ๖ วน.

พระเจาปเจตนะ ตรสเรยกชางทารถมารบสงถามวา “แนสหายรถการ! นบแตนลวงไป ๖ วน สงครามจกเกดแลวละ. ลอรถคใหมสาเรจแลวหรอ?”

ชางทารถทลวา “ขอเดชะฯ โดยเวลา ๖ เดอน หยอนอย ๖ วนน ลอสาเรจไดขางเดยวพระเจาขา!”.

พระราชารบสงวา “แนะสหายรถการ! กเจาอาจจะทาลอขางท ๒ ใหสาเรจโดยใชเวลาเพยง ๖ วนน ไดหรอไม?”

ชางทารถทลวา “ขอเดชะฯ ขาพระองค อาจทาได พระเจาขา!”. ทนนเอง ชางทารถไดทาลอขางท ๒ สาเรจไดโดยใชเวลาเพยง ๖ วน เขาจง นาลอคใหมไปเฝาพระเจาปเจตนะ ครนไปถงแลวกราบทลวา “ขอเดชะฯ น พระเจาเขา ลอรถคใหมของพระองคสาเรจแลว”.

พระราชารบสงวา “สหายรถการ! ลอขางททาแลว ๖ เดอนหยอน ๖ วน กบลอขางททาแลวใน ๖ วนน ตางกนอยางไร, เราไมเหนความตางกน ของมนทตรงไหน?”

๑. บาล ตก. อ. ๒๐/๑๔๐/๔๕๔. ตรสแกภกษทงหลาย ทปาอสปตนมฤคทายวน, ใกลเมองพราราณส.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๖ ๓๘๔

ชางทารถทลวา “ความตางของลอทงสอง มอย พระเจาขา, ขอเชญ พระองคทอดพระเนตรความตางกนของลอเถด”. วาแลว ชางทารถกหมนลอ ขางททาแลว ๖ วน ใหกลงไป. มนกลงไปพอสดกาลงหมนแลวกตะแคงลม ลงดน. แลวเขากหมนลอขางททา ๖ เดอนหยอน ๖ วนใหกลงไป, มนกลงไป สดกาลงหมนแลวกตงตรงอยเองไดราวกะตดอยกบเพลา.

พระเจาปเจตนะตรสถามวา “สหายรถการ! เหตอะไร ปจจยอะไร ลอขางททาแลว ๖ วนนจงกลงไปสดกาลงหมนแลวจงตะแคงลมลงดน, เหตอะไร ปจจยอะไร ลอขางททาแลว ๖ เดอนหยอน ๖วนนนจงกลงไปสดกาลงหมนแลว ตงตรงอยเองไดราวกะตดอยกบเพลา?”

ชางทารถทลชแจงวา “ขอเดชะฯ ลอขางททาแลว ๖ วนน กงของมน กประกอบดวยเนอไมทคด ทมโทษ ทเจอเนอผและกระพ. ถงกาและดมของ มนกเชนเดยวกน ประกอบดวยเน อไมท คด ทมโทษ ทเจอเน อผและกระพ . เพราะความทกง, กา, ดมของมนประกอบดวยเนอไมทคด ทมโทษ ทเจอเนอผ และกระพ, มนกลงไปสดกาลงหมนแลวจงตะแคงลมลงดน. สวนลอขางท ทาแลว ๖ เดอนหยอน ๖ วน กงของมนกไมมเน อคด ไมมโทษ เปนไมท หมดเนอผและกระพ. กาและดมของมนกเชนกน ไมมเนอคด ไมมโทษ เปนไม ทหมดเนอผและกะพ. เพราะความทกง, กา, ดมของมน ไมมเนอคด ไมมโทษ เปนไมทหมดเนอผและกระพ, มนกลงไปสดกาลงหมนแลวจงตงตรงอยเองได ราวกะตดอยกบเพลา”.

ภกษ ท.! เธอทงหลาย อาจจะมความคดวา ชางทารถคราวนน เปนคนอนเปนแน แตเธอทงหลาย อยาเขาใจอยางนน. เราเองเปนชาง ทารถในกาลนน. ภกษ ท.! ในครงนน เราเปนผฉลาดตอความคดของไม โทษ (มปมและตาเปนตน) ของไม และความมเนอไมบรสทธของมน.

www.buddhadasa.info

การบาเพญบารมในอดตชาต ๓๘๕

ภกษ ท.! แตกาลบดน เราเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา เปนผ ฉลาดตอความคดทางกายทางวาจา ทางใจ, ตอโทษทางกาย ทางวาจา ทางใจ, ตอกเลสเพยงดงนาฝาดทางกาย ทางวาจา ทางใจ.

ภกษ ท.! ความคดทางกาย ทางวาจา ทางใจ, โทษทางกาย ทางวาจา ทางใจ, กเลสเพยงดงนาฝาดทางกาย ทางวาจา ทางใจ ของผใด ผหนง จะเปนภกษกตาม ภกษณกตาม ยงไมไดแลว, ภกษภกษณ เหลานนกหลนไปจากธรรมวนยน เหมอนลอรถขางททาแลว ๖ วน ฉะนน. ความคดทางกายทางวาจา ทางใจ, โทษทางกาย ทางวาจา ทางใจ, กเลสเพยงดงนาฝาดทางกาย ทางวาจา ทางใจของผใดผหนง จะเปนภกษ กตาม ภกษณกตาม อนเธอละไดแลว; ภกษ ภกษณ เหลานนกตงมนอย ในธรรมวนยนได เหมอนลอรถขางททาแลว ๖ เดอน หยอน ๖ วน ฉะนน.

ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในขอน ทานทงหลาย พงสาเหนยกใจไววา “เราทงหลาย จกละความคดทางกาย, โทษทางกาย, กเลสเพยงดงนาฝาดทางกาย ; จกละความคดทางวาจา, โทษทางวาจา, กเลสเพยงดงนาฝาดทางวาจา ; จกละความคดทางใจ, โทษทางใจ, กเลสเพยงดงนาฝาดทางใจ”. ทานทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางนแล.

ครงมพระชาตเปนอกตตดาบส๑ บารมใด ๆ อนเราประพฤตสงสมแลว ในระยะกาลนบไดสอสงขยแสนกลป

บารมนนทงหมด เปนเครองบมโพธญาณใหสก, บารมทเราประพฤตแลว

๑. บาล อกตตจรยา จรยา. ข. ๓๓/๕๕๑/๑.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๖ ๓๘๖

ในภพนอยใหญ ในกลปกอน ๆ นน จกงดไวกอน,จกกลาวเฉพาะบารมทเรา ประพฤตในกลปน ทานจงฟงคาของเรา.

ในกาลใด, เราเปนดาบส นามวา อกตต อาศยอยในปาหลวงสงดเงยบ วางจากคนไปมา, ในกาลนน ดวยอานาจการบาเพญตบะกรรมของเรา ทาวสกกะ ผเปนใหญยงในไตรทพย ไดรอนใจทนอยไมไดแลว.๑ เธอแปลงเพศเปนพราหมณ เขามาขออาหารกะเรา.

เราเหนพราหมณนน ยนอยแทบประตของเรา จงใหใบไม อนเรา นามาจากปา ไมมมนและไมเคม๒ ไปทงหมด. ครนใหแลว กควาภาชนะเกบ และไมออกแสวงหาใหม เขาสบรรณศาลาแลว.

ในวนทสอง และทสาม พราหมณนนไดมาขอกะเราอก. เรามไดมจต หวนไหวไปจากเดมไมไดออนอก ออนใจ ไดใหไปหมดทงภาชนะอยางเดยว กบวนกอน. ความทรดโทรมแหงผวพรรณในสรระของเรา จะมเพราะเหตอด อาหารนน กหาไม, เราฆาเวลาเปนวน ๆ นนไดดวยความยนด โดยสขอนเกด จากปต.

หากวาเราไดปฏคาหกอนประเสรฐ ตลอดเวลาตงเดอนหรอสองเดอน เรากจะคงเปนผมจตไมหวนไหวไปจากเดม ไมออนอก ออนใจ และใหทานอนสงสด ไดสมาเสมอ. เมอเราใหทานแกพราหมณนน เราจะไดปรารถนายศ หรอลาภ กหามได, เราปรารถนาอยซงสพพญตญาณ (อนจะเกดไดเพราะการถกบม โดยทานนน) จงไดประพฤตแลวซงกรรมทงหลายเหลานน.

๑. นยวา ขาวการบาเพญตบะอยางสงสดของใครกตาม ยอมทราบถงทาวสกกะผมกระแวงอยเสมอวา จะมใครบาเพญตบะเพอหวงแยงบลลงกของตน. ๒. ดาบสน ฉนใบหมากเมาตมเปลา ๆ เปนอาหาร เพอตดความกงวลในเรองน.

www.buddhadasa.info

การบาเพญบารมในอดตชาต ๓๘๗

ครงมพระชาตเปนพระจนทกมาร ๑

ครงอนอก, เราเปนโอรสของพระราชาเอกในนครบบผวด มนามอน เขาขนานใหวา จนทะ.ในกาลนน เรารอดพนไปไดจากการถกฆาบชายญญ (ซ งปโรหตผอาฆาตทลยยงพระราชบดาใหหลงเชอ),เกดความสลดสงเวชขน ภายในใจ ไดบาเพญมหาทานแลว.

เมอไมไดทกขเณยยบคคลผมารบทาน เรากยงไมดม ไมเคยว ๒ ไม บรโภคอาหารดวยตนเอง บางคราว ๖ วนบาง ๕ วนบาง. พาณชสะสมสนคา ไวนาไปขายในททจะมกาไรมาก ยอมมกาไรมากฉนใด การงดเวนสงทจะบรโภค เองเพอบาเพญทานแกผอนกฉนนน.

เพราะเหตนน ทกคนพงใหทานแกผอน จกเปนความดเกดขน ๑๐๐ เทา. เราเองมองเหนอานาจแหงประโยชนอยางน น แลว จงบาเพญทานทก ๆ ภพ. เราไมกาวถอยกลบจากการใหทาน กเพอการลถงโดยลาดบซงปญญาเปนเครอง รพรอม.

ครงมพระชาตเปนสงขพราหมณ๓

ครงอนอก, เมอเราเปนพราหมณมนามวา สงขะ ไดไปททาเรอเพอ เดนทางขามสมทร. ณ ทนนเราไดเหนทานผชนะกเลสไดโดยตนเอง เปน ผอนกเลสจะทาใหกลบแพอกมได, ทานผนนเดนทางกนดาร ไปในทามกลาง พนทรายอนรอนจด.

๑. จนทกมารจรยา จรยา. ข. ๓๓/๕๕๖/๗. ๒. เคยว คอของกนเลน หรออาหารวาง. ๓. บาล สงขจรยา จรยา. ข. ๓๓/๕๕๒/๒.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๖ ๓๘๘

เราเหนทานสยมภ ๑ ผนน ในขณะททานเดนทางอย, เกดความคด ขนภายในใจวา ‘นาบญน อนเราผแสวงบญมาถงเขาแลวโดยลาดบ. กเมอ ชาวนาไดเนอนา อยางดแลว ยงไมหวานพชลงในนานน กแปลวาเขามไดเปนผ มความตองการดวยขาวเปลอก นเปนฉนใด เรากจะเปนฉนนน ถาวาเราเปนผ ตองการบญเหนนาบญอนสงสดแลว กหาลงมอประกอบกรรมนนไม ฯลฯ.

เราคดดงนแลว ลงถอดรองเทา กราบลงทบาทของทานผสยมภนน แลวถวายรมและรองเทาของเราแดทาน. เพราะกรรมนน (ในชาตน) เราจงได เสวยสข เปนสขมาลชาตยงกวาตงรอยเทา, และทงเปนการทาทานบารมของเรา ใหเตม เราจงใหทานแดทานผเชนนน.

ครงมพระชาตเปนเวลามพราหมณ ๒ คหบด! ในกาลดกดาบรรพ ไดมพราหมณผหนง ชอเวลามะ.

เวลามพราหมณนน ไดบรจาคทานอนเปนทานอยางใหญหลวง เหนปานนคอ :- ไดใหถาดทองจานวนแปดหมนสพน อนบรรจเตมดวยเงน. ไดให

ถาดเงนจานวนแปดหมนสพนอนบรรจเตมดวยทอง. ไดใหถาดสารดจานวน แปดหมนสพน อนบรรจเตมดวยเงน. ไดใหชางจานวนแปดหมนสพน ประดบ แลวดวยเครองทอง ธง กทาดวยทอง ตาขายเครองปด กลวนทาดวยทอง. ไดใหรถจานวนแปดหม นส พ น ห มบด วยหนงราชสห ดวยหนงพยคฆ ดวยหนงเสอเหลอง ดวยผากมพลเหลอง ประดบไปแลวดวยเคร องทอง ธง กทาดวยทอง ตาขายเครองปด กลวนทาดวยทอง . ไดใหแมโคนม

๑. พระปจเจกพทธเจาองคหนง. ๒. บาล นวก. อ. ๒๓/๔๐๖/๒๒๔. ตรสแกอนาถปณฑกคหบด ทอารามเชตวน.

www.buddhadasa.info

การบาเพญบารมในอดตชาต ๓๘๙

จานวนแปดหมนสพน ลวนกาลงมนมไหลรดรองได. ไดใหนางสาวนอย จานวนแปดหมนสพน ซงแตละนางมตมหประดบมณ. ไดใหบลลงกจานวน แปดหมนสพน ซงลาดดวยขนเจยม ลาดดวยสกหลาด ลาดดวยผาปกลวดลาย ลาดดวยเครองลาดททาดวยหนงชะมด มเพดานแดง มหมอนขางแดง. ไดใหผา จานวนแปดหมนสพน คอผาทอดวยเปลอกไมอนละเอยดออน ผาไหมอน ละเอยดออน ผาฝายอนละเอยดออน. ฉะนน จงไมตองกลาวถงการใหขาว ใหนา ใหของเค ยวของบรโภค ใหเคร องลบไลเคร องทา และใหเคร องนอน เวลามพราหมณนนบรจาคใหไป ๆ เหมอนแมนาไหลไมขาดสาย.

คหบด! กความคดอาจมแกทานวาผอนตางหาก ทเปนเวลามพราหมณ ผใหทานอนใหญหลวงในครงนน. คหบด! ทานไมควรคดไปอยางนน, เรานเองไดเปนเวลามพราหมณในสมยนน เราเอง ไดบรจาคทานอนใหญหลวง นน. คหบด! กแตวา การใหทานในครงกระโนน ใคร ๆ ทจะสมควร รบทกษณาทานมไดมเลย, ใคร ๆ ทจะชวยใหการใหทกษณาทานนนบรสทธได กไมมเลย.

ครงมพระชาตเปนพระเวสสนดร๑ กระษตรยใดไดเปนมารดาของเรา มนามวา ผสด กระษตรยนนเปน

มเหษของทาวสกกะ มาแลวในอดตชาต. ทาวสกกะผจอมเพทราบอายขยของ

๑. บาล เวสสนตรจรยา จรยา. ข. ๓๓/๕๕๙/๙. ในคมภรจรยาปฎก ซงเปนคมภรชนบาล มไดเรยงเรองเวสสนดร ไวเปนเรองสดทายแหงเรองทงหลาย เหมอนในคมภรชาดก; ฉะนน ในทนขาพเจา จงไมเรยงเรองเวสสนดรไวเปนเรองสดทายเหมอนทคนทงหลายเชอกน,

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๖ ๓๙๐

พระมเหษองคนนแลว ไดตรสกะเธอวา “เจาผเลศงาม เราใหพรแกเจาสบประการ ตามแตเจาจะเลอกเอา”๑.

พระเทวนน ไดราพนถามทาวสกกะวา “หมอมฉนมความผดอยางไร หรอหนอ, หมอมฉนเปนทเกลยดชงของพระองคแลวหรอ จงถกบงคบให ละโลกอนนารนรมยนไป ดจพฤกษชาตทถกลมพดถอนขนทงรากฉะนน”.

ทาวสกกะผอนพระเทวราพนเชนนนแลว ไดตรสแกเธอวา “ใชวาเจา จะทาบาปอนใดลงไปกหามได ใชวาเจาจะไมเปนทรกของเรากหามได แตวาอาย ของเจามเพยงเทาน บดนเปนเวลาทเจาจะจต ฉะนน เจาจงรบเอาพรสบประการ อนเราใหเถด”.

พระเทวนน จตแลว บงเกดในตระกลกษตรย นามวาผสด ไดสมรส กบพระราชาสญชย ในนครเชตตดร. ในกาลทเรากาวลงสพระครรภแหงพระ มารดาอนเปนท ร กน น มารดาของเราไดเปนผ ยนดในทานตลอดเวลา เพราะ เดชของเรา. ทานไดใหทานแกยาจกผไรทรพย อาดร ครวญครา และแก สมณพราหมณ อยางไมยงมอ.

แมเจาผสดดารงครรภครบสบเดอน กาลงเท ยวประพาสท วนคร ไดประสตเรา ณ ถนนแหงชาวราน เพราะกาเนดทถนนแหงชาวราน นามของเรา จงไมเกยวเนองดวยมารดาและบดา, ไดชอวาเวสสนดร (แปลวา “ระหวาง ชาวราน”.)

เมอเราเปนทารกอายแปดป นงอยในปราสาท กราพงแตจะใหทาน ; “เราจะใหทาน หวใจดวงตา เน อ เลอด รางกาย ใหปรากฏ ถาวาจะมผ มาขอกะเรา”, เมอเราราพงแนใจ ไมหวนไหวเชนนน แผนดนไดไหว ภเขา สเนรสนสะเทอน.

๑. คาพดเชนน นยวาเปนประเพณ พดกบผทจะตองจตจากสวรรค,

www.buddhadasa.info

การบาเพญบารมในอดตชาต ๓๙๑

ในวนอโบสถกงเดอน และปลายเดอน เราขนสชางชอ ปจจยนาค ไปใหทาน. พวกพราหมณชาวแวนแควนกาลงค เขามาหาเรา และไดขอชาง อนประเสรฐซงสมมตกนวาเปนมงคลนน กะเรา เขากลาวกะเราวา “ทชนบท ของขาพเจา ฝนไมมตก เกดทพภกขภยอดอาหารอยางใหญหลวง ขอพระองค จงประทานชางอนบวร เปนจอมชาง มอวยวะขาวหมด แกขาพเจาเถด”.

เราตกลงใจวา เราให, เราไมมหวนไหว. เราไมหวงแหนปกปด ทานวตถทเราม เพราะใจของเรายนดในทาน. การปฏเสธตอยาจกทมาถง เขาแลวนน ไมควรแกเรา, เราอยาทาลายการสมาทานของเราเสยเลย เราจกให ชางอนวบลย บดนละ.

เราจบทงวงชางมอหนง อกมอหนงหลอนาในเตาใสมอพราหมณ ให ชางแกพราหมณไป.เมอเราใหทานชางเผอกสงสดน แผนดนไดหวนไหว ภเขา สเนรสนสะเทอนอกครงหนง.

เมอเราใหชางตวนน ชาวเมองสพโกรธมาก มาประชมกนใหเนรเทศ เราจากนคร ไปอยเขาวงก. เมอชนพวกนนพากนกาเรบ เรากยงมความ ไมหวนไหว, ขอรองกะเขาเพอไดใหทานครงใหญอกครงหนง ชาวสพถกขอรอง เขาแลวกยอมให.

เราใหปาวรองเอกเกรกวาเราจะใหมหาทาน. มเสยงเลาลออยางใหญ หลวงเพราะเรองนวา “ถกขบเพราะใหทาน ยงจะใหทานอก!”. เราใหทาน ชาง มา รถ ทาส ทาส โค และทรพย. ครนใหมหาทานแลว จงออก จากนครไป. ครนออกไปพนเขตนครแลว ไดกลบเหลยวดเปนการลา แผนดน ไดไหว ภเขาสเนรสนสะเทอนอกในครงนน.

เมอถงทางสแพรง ไดใหทานรถเทยมดวยมาสไป เราผไรเพอนบรษ กลาวกบพระนางมททรวา “เจาจงอ มกณหาลกหญงนอย คอยเบาหนอย เราจกอมชาล พชายหนงหนกกวา”. เปนอนวาพระนางมททรไดอมกณหาชนะ

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๖ ๓๙๒

อนงามเหมอนดอกบฑรก และเราไดอ มชาล ซ งงามเหมอนรปทองหลอ รวมเปนสกษตรยสขมาลชาต ไดเหยยบยาไปตามหนทางตา ๆ สง ๆ ไปสเขาวงก.

พบใครในระหวางทางกถามวา เขาวงกอยทางไหน ชนเหลานนสงสารเรา และบอกวายงไกลมาก. เดก ๆ ไดเหนผลไมในปา กรองไหอยากไดผลไมนน ๆ. เหนเดก ๆ รองได ตนไมกนอมกงมลกดกเขามาหาเดกเอง. พระนางมททร เหนความอศจรรยชวนสยองขนเชนน กออกอทานสาธการ “โอหนอ ของ อศจรรย ไมเคยมในโลก นาขนพอง ตนไมนอมกงลงมาเอง ดวยอานาจแหง พระเวสสนดร”.

พวกยกษ ชวยยนการเดนทาง เพอความอนเคราะหแกเดก ๆ, ในวนท ออกจากนครนนเองไดเดนทางถงแวนแควนของเจตราช, ญาตในทนนรองไห คราครวญกลงเกลอกทงผใหญและเดก. ออกจากแวนแควนของญาตเหลานนแลว กมงไปเขาวงก.

จอมเทพ สงใหวสสกมมผมฤทธ สรางบรรณศาลา ๑ เปนอาศรม อนรมยรน, วสสกมมไดสรางแลวเปนอยางด ตามดารสของทาวสกกะ. พวกเรา สคนกลถงราวปาอนเงยงเหงา ไมมวแววแหงมนษย, ไดอาศยอยแลวใน บรรณศาลานน ในระหวางภเขา. บรรเทาความโศกของกนและกนไดแลว ณ ทนน. เราดแลเดก ๆ ในอาศรม พระนางมททรไปเสาะหาผลไมในปามา เลยงกน.

เมอเราอยถงในปาสง กยงมนกขอไปหาเรา, ไดขอลกของเรา คอ ชาลและกณหาชนะ ทงสองคน. ความบนเทงใจเกดขนแกเรา เพราะไดเหน ยาจกเขาไปหา เราไดยนบตรทงสองคนใหกะพราหมณผมาขอนนไป. เมอเรา สละบตรใหแกพราหมณนามวาชชกในกาลน น แผนดนไดไหว เขาสเนร สนสะเทอนอก.

๑. บรรณศาลา คอศาลามง กนดวยใบไม ใบหญาชนดใดชนดหนง.

www.buddhadasa.info

การบาเพญบารมในอดตชาต ๓๙๓

ตอมา ทาวสกกะไดลงมาโดยเพศพราหมณ ขอพระนางมททรผมศลและ มวตรในสาม กะเราอก. เราไดจบหตถมอบหมายให และหลงนาลงในฝามอ พราหมณ มจตเบกบานผองใส ใหพระนางมททรไป. ขณะทเราให ทวยเทพ ในนภากาศกพลอยอนโมทนา แผนดนไดไหว เขาสเนรสนสะเทอนอก.

เราสละชาลกณหา และพระนางมททรผมวตรในสาม, ไมมความลงเลใจ กเพราะเหตแหงปญญาเครองตรสร (รความดบทกขของสตวโลก). ลกสองคนนน จะเปนท เกลยดชงของเรากหาไม พระนางมททรจะเปนท เกลยดชงกหาไม. สพพญตญาณเปนทรกของเรา เราจงใหของรก (เพอสงทเรารก) ...ฯลฯ.

ครงมพระชาตเปนมาตงคชฎล ๑

ชาตอนอก : เราเปนชฎล บาเพญตบะกลา นามวามาตงคะ มศล มสมาธมน. เรากบพราหมณอกผหนง ตางอาศยอยรมฝงแมนาคงคาดวยกน. อาศรมของเราอยเหนอนา ของพราหมณอยใตนา.

พราหมณนนเดนเลาะฝงขนมา เหนอาศรมของเราทางเหนอนา มความ รงเกยจ ดาวาเราแชงเราใหศรษะแตก. ทจรงถาเราโกรธพราหมณนนขนมา หรอศลของเราไมควบคมเราไวแลว เพยงแตเรามองดเทานน กอาจทาพราหมณ ใหกลายเปนดจวาขเถาไป.

พราหมณนน โกรธ คดประทษราย วาเราดวยคาสาปแชงอยางใด อาการนนกลบเปนแกพราหมณนนเอง เราพนไปดวยอานาจคณของเรา.

๑. บาล มาตงคจรยา จรยา. ข. ๓๓/๕๗๕/๑๗.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๖ ๓๙๔

เรารกษาศลของเรา เราไมไดรกษาชวตของเรา(หมายถงเกยรตยศ), ในกาลนน เรารกษาศล เพราะเหตแหงปญญาเครองตรสรเทานน.

คร งมพระชาตเปนจฬโพธ ๑

ชาตอนอก : เมอเราเปนพราหมณชอจฬโพธผมศล, มองเหนภพโดย ความเปนของนากลวจงไดออกบวช. ภรยาเกาของเราเปนพราหมณมรปดง ทาดวยทอง. แมเธอนน กไมประสงคตอการเวยนวายในวฏฏะ จงออกบวช เสยดวยกน.

เราสองคน เปนผ ไมมท อาลย ตดขาดจากพงศพนธ ไมมความ มงหมายอะไรในตระกล และหมชน เทยวไปตามหมบานและจงหวด ลถงเมอง พาราณสแลว. ณ ทนน เราบาเพญปญญา ไมระคนดวยหมคณะ อยใน ราชอทยานอนไมมผคนเกลอนกลน และเงยบเสยง.

พระราชาเสดจมาประพาสสวน ทอดพระเนตรเหนนางพราหมณ กเขา มาถามเราวา หญงนนเปนภรยาของทาน หรอของใคร? เราทลตอบวาไมใช ภรยาของเรา เปนเพยงผประพฤตธรรมรวมกนคอคาสอนอยางเดยวกน.

พระราชากาหนดในนางพราหมณนน รบสงใหจบและฉดครานางไป โดยพลการ สภายในนคร.เมอฉดครานานางไป ความโกรธไดเกดข นแกเรา แตพรอมกบความโกรธทเกดขนนน เราระลกขนไดถงศลและวตร. ในขณะนน เอง เราขมความโกรธได และไมยอมใหเกดขนมาไดอก.

เรารสกตวเราวา แมใครจะทารายนางพราหมณดวยหอกคมกลา เราก ไมทาลายศลของเรา, เพราะเหตเหนแกโพธญาณ (มากกวาเหนแกนางพราหมณ).

๑. บาล จฬโพธจรยา จรยา. ข. ๓๓/๕๗๑/๑๔.

www.buddhadasa.info

การบาเพญบารมในอดตชาต ๓๙๕

แตใชวา นางพราหมณจะไมเปนทรกของเรากหาไม และใชวาเราจะไมมกาลงวงชา กหาไม. สพพญตญาณเปนทรกของเรา เราจงตามประคองศลไว.

ครงมพระชาตเปนเจาชายยธญชยะ ๑

เมอเรามชาตเปนราชบตรชอ ยธญชยะยงดวยยศ ไดเกดความรสกสลด ตอชวต ในขณะทมองเหนหยาดนาคางในเวลาเชา เหอดแหงไปเพราะแสงแดด เปนอปมา. เรายดเอาความรสกนนเปนอารมณอนแนวแน กยงสลดสงเวช มากขน, เขาไปหาเจาแมและเจาพอ ขออนญาตออกบวช.

เจาแมและเจาพอ พรอมดวยชาวนครและชาวแควน เขามาออนวอนเรา ขอใหคงอยครอบครองแผนดนอนมงคงรงเรอง. เราไมเอาใจใสตอเจาแมเจาพอ พระญาตวงศ พรอมทงชาวนครและชาวแควน, สลดทงไปแลว.

เราสลดราชสมบต ญาต ขาแผนดน ยศ และสงทงปวงไปอยางไมลงเล เยอใย เพราะเหตแหงปญญาเครองตรสร. ใชวาเจาแมเจาพอจะไมเปนทรกของเรา กหาไม เราจะเกลยดยศกหาไม.สพพญตญาณเปนท รกย งของเรา ฉะน น เราจงสลดราชสมบตเสย.

ท สดแหงการทองเทยวของพระองค ๒

เราเมอยงคนไมพบแสงสวาง, มวเสาะหานายชางปลกเรอน (คอตณหา

๑. บาล ยธญชยจรยา จรยา. ข. ๓๓/๕๗๙/๒๑. ๒. พระวาจาเยยตณหาซงทรงเปลงขนทนท ในขณะททรงรสกพระองควาไดสนตณหาแลว. บาลธ. ข. ๒๕/๓๕/๒๑.

www.buddhadasa.info

เรองเพมเตมใหม ๑ เรอง ______

การสนทนากบปรพพาชกชอมณฑกะ และชาลกะ ๑ มหาล ! ครงหนง เราอยทโฆสตาราม นอกเมองโกสมพ ครงนน

ปรพพาชกชอมณฑกะ และชาลยะ ผทารปตตกนเตวาส ไดเขามาหาเราถงทอย , ครนเขามาแลว ไดกระทาสมโมทนยกถา ยนอย ณ สวนขางหนง. บรรชตทง สองนนยนอย ณ สวนขางหนงแลว ไดกลาวกะเราวา “อาวโส โคตมะ ! ชวะกอนนน สรระกอน นน; หรอวา ชวะกอนอน สรระกอนอน?” ดงน. เราไดกลาวกะบรรพชตทงสองวา :-

“ดกอนอาวโส ! ถาอยางนนทานจงฟง, จงกระทาในใจใหด เรา จกกลาว. ดกอนอาวโส ตถาคตเกดขนแลวในโลกน เปนอรหนตตรสรชอบ ดวยตนเอง ถงพรอมดวยวชชาและจรณะ ไปแลวด รแจงโลก เปนสารถฝกบรษ ไมมสารถอนยงกวา เปนครผสอนของเทวดาและมนษย เปนผรผต นผ เบกบาน จาแนกธรรมสงสอนสตว. ตถาคตนน กระทาใหแจงซงโลกน พรอมทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก หมสตวพรอมทงสมณพราหมณ พรอมทงเทวดาและมนษย ดวยปญญาอนยงเองแลว ประกาศใหผอนร. ตถาคตนน แสดงธรรมไพเราะ ในเบองตน ไพเราะในทามกลาง ไพเราะในทสด, ประกาศพรหมจรรยบรสทธ บรบรณสนเชง พรอมทงอรรถะ พรอมทงพยญชนะ.

-----------------

๑. บาล มหาลสตร สล.ท. ๙/๒๐๐/๒๕๕ ขอความตอนน ควรใสไวในหนงสอเลมน ทหนา ๓๐๕, ตอจากเรอง “การขมลจฉวบตร ผมวเมาในปาฏหารย” แตไมอาจจะใสได เพราะจะจะทาใหหนา หนงสอสบสนไมตรงกนทกคราวทพมพ, จงนามาตอทายไวเชนน.

๓๙๖ ก.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - เพมเตม ๓๙๖ ข

คฤหบด หรอวาคฤหบดบตร หรอบคคลผเกดแลวในตระกลใดตระกล หนง ในภายหลง ยอมไดฟงธรรมนน. บคคลนน ๆ ครนไดฟงแลวยอม ไดซงสทธาใน ตถาคต, มาตามพรอมแลวดวยการไดสทธาในตถาคตแลว ยอม พจารณาเหนอยางนวา “ฆราวาสเปนทคบแคบ เปนทางมาแหงธล, บรรพชา เปนโอกาสวาง ; มใชเปนการงาย ทจะอยครองเรอนแลวประพฤตพรหมจรรย ใหบรสทธโดยสวนเดยวดจสงขอนขดดแลว, ถากระไร เราจะพงปลงผมและ หนวด นงหมผากาสายะแลว ออกจากเรอนบวชสความไมมเรอนเถด” ดงน. บคคลนน ครนถงสมยอน ละโภคะนอยใหญ ละวงศญาตนอยใหญ ปลงผมและ หนวด นงหมผากาสายะแลว ออกบวชจากเรอนสความไมมเรอน.

ภกษนน ผออกบวชแลวอยางน สารวมแลวดวยความสารวมในปาฏโมกข ถงพรอมดวยมรรยาทและโคจร, มปรกตเหนภยในโทษแมมประมาณนอย สมาทาน ศกษาในสกขาบททงหลาย, มาตามพรอมแลวดวยกายกรรม วจกรรมอนเปนกศล, มอาชวะบรสทธ ถงพรอมดวยศล มทวารอนคมครองแลวในอนทรยทงหลาย ประกอบสตสมปชญญะ มความสนโดษ.

ดกอนอาวโส! ภกษนน ละการทาสตวมชวตใหตกลวงไป เปนผ งดขาดจากปาณาตบาต วางทอนไมและศาตราเสยแลว (…ขอความตอนตอไปน เปนอยางเดยวกนกบขอความ ทพระองคตรสรถงพระองคเองในเรองสลโดยพสดาร ดงกลาวไวในหวขอทวา “มนษยบถชนรจกพระองคนอยเกนไป” ดงทปรากฏอยในหนงสอเลมน หนา ๒๘๐ เรมตงแตบรรทดท ๑๙, ไปจนถงหนา ๒๘๖ บรรทดท ๗ แลวตรสขอความตอไปดงน :-)

ดกอนอาวโส ภกษนน เปนผมสลอยางนแลว มใจสงดแลวจาก กามและอกศลทงหลาย, บรรลปฐมฌาณอนมวตกวจาร มปตและสขอน เกดแตวเวกแลวแลอย; ดกอนอาวโส ! ภกษนน เปนผรอยยางน เหนอย อยางน เปนการควรหรอหนอ ทภกษน นจะพงกลาวอยางน วา “ชวะกอนน น สรระกอนนน” , หรอวา “ชวะกอนอน สรระกอนอน” ดงน.

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - เพมเตม ๓๙๖ ค

ดกอนอาวโส โคตมะ ! ภกษใดรอยอยางน เหนอยางน, ยอมไมเปนการสมควรท ภกษนนจะพงกลาววา “ชวะกอนนน สรระกอนนน”, หรอวา “ชวะกอนอน สรระกอนอน”, ดงน

ดกอนอาวโส ! แมเราตถาคตในบดน ยอมรอยอยางน เหนอย

อยางน; และเรายอมไมหวนไหว วา “ชวะกอนนน สรระกอนนน”, หรอ กลาววา “ชวะกอนอน สรระกอนอน” ดงน.

(ตอจากน ไดตรสถงการทภกษนน บรรลทตยฌาณ ตตยฌาณ จตตถฌาณ, กระทงญาณ ทสสนะเปนลาดบไป จนถงอาสวกขยญาณ มพรหมจรรยอนอยจบแลว, และไดตรสถามใหปรพพาชก นนตอบเอง ดวยคาถาม และคาตอบ อยางเดยวกน ทกประการ. มหาลจฉวผปากแขง ไดชอบใจ เพลดเพลนในภาสตนอยางยง) .

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ - ภาค ๖ ๓๙๖

ผกอสรางเรอนคออตตภาพ) อย, ไดทองเทยวไปในสงสารวฏ กลาวคอ ความเกด แลวเกดอกเปนอเนกชาต. ความเกดเปนทกขราไปทกชาต.

แนะนายชางผปลกสรางเรอน! เรารจกเจาเสยแลว,เจาจกสรางเรอน ใหเราตอไปอก ไมได, โครงเรอน (คอกเลสทเหลอเปนเชอเกดใหม) ของเจา เราหกเสยยบเยน หมดแลว.ยอดเรอน (คออวชชา) เราขยเสยแลว, จตของเรา ถงความเปนธรรมชาต ทอารมณจะยแหยยวเยาไมไดเสยแลว มนไดลถงความ หมดอยากทกอยาง.

จบภาค ๖ -------------------

พทธประวตจากพระโอษฐ จบ

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ของพทธประวตจากพระโอษฐ ๒,๑๙๙ คา

(เรยงลาดบตามหลกอกษรไทย) ______________

ก

กกธนท (แมนา) ๓๕๒ กกธะ (อบาสก)๓๔๕ กกสนธพทธะ ๓๐๓ กฎเกณฑการศกษาตามลาดบ ๒๐๒ กฎเกณฑการกระทาตามลาดบ ๒๐๒ กฎเกณฑการปฏบตตามลาดบ ๒๐๒ กฎธรรมชาต ๒๘๗ กฎทยกเวนแกบางคน ๒๕๙ กฏสสหะ(อบาสก) ๓๔๕ กบลพสด ๑๔/๑๖/๔๒/๒๗๓/ ๒๔๐/๒๙๒/๒๙๓ กมศรษะ แลบลน ๒๙๓ กรกณฑ (ราชกมาร) ๑๙ กรรมทางกายบรสทธ ๘๗ กรรมทางกายไมบรสทธ ๘๗ “กรรมไมม” ๒๖๓ กระแส ๒๙๙ กระแสนา ๑๙๕

กระแสแหงมาร ๑๓ กลองแหงอมตธรรม ๑๗๔ กลอนศาลาอนเกาคราครา. ๕๘/๖๕ กลางคนแท ๆ เขาใจวากลางวน ๑๐ กลางวนแท ๆ เขาใจวากลางวน ๑๐ กลาวตพระองคดวยคากลาวเทจ ๒๐๑ กลาวธรรมไดเหมอนกะทองไว ๕๐ กลาวอยางใดทรงทาอยางนน ๒๐๑ กลนเหมนคาว ๒๙๑ กษตรย ๒๒๐ กษตรยโดยชาต ๑๕ กษตรยไดมรธาภเษก ๓๓๑/๓๖๗ กษตรยบณฑต ๒๑๖ กฬารมชฌกะ (อเจลกะ) ๓๐๓ กองวมตตชนอเสขะ ๒๗๖ กณณกถล (สวนปา) ๑๓๓/๒๑๔/ ๒๕๖/๒๕๗ กณหา (ลกหญง) ๓๙๑ กนทรกะ (ปรพพาชก) ๑๙๕ กมมาสธมมะ (หมบาน) ๔๐

๓๙๗

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๓๙๘

กลยาณมตร ๒๕๔ กลยาณมตรของเรา ๒๕๕ กลยาณวตร ๓๘๐ กลยาณวตรคอ มรรคมองคแปด ๓๘๑ กสสปพทธะ ๓๐๓/๓๗๒ กสสปะ (เถระ) ๒๓๓ กสสปะ (อเจลกะ) ๑๒๕/๑๓๓/๒๑๔/ ๒๕๖/๒๕๗/๒๕๙ กามคณ ๔๐ กามคณในอดต ๗๘ กามคณในปจจบน ๗๘ กามคณในอนาคต ๗๘ กามคณหา อนเปนทพย ๔๑ กามทเปนทพย ๔๑/๓๘๐ กามทเปนวสยอยางมนษย ๔๑/๓๘๐ กามวตก ๖๙ กามสข ๔๐ กามาสวะ ๑๐๙ กายกไมลาบาก ตากไมลาบาก ๙๓ กายกระสบกระสาย ๖๑ กายกบวา เทากน ๓๐ กายของตถาคต ๓๕๘ กายของพระสมณโคดม ๓๒๘ กายขางหนาดจราชสห ๓๐

กายตรงดจกายพรหม ๓๐ กายเมอยลา ๗๑ กายยงไมหลกออกจากวตถกาม ๖๐ กายละจากวตถกามแลว- -ทงใจไมระดมกเลสกาม ๖๑ กายสงขาร ๙๑ กายหลกจากวตถกาม- -แตใจยงระดมกเลสกาม ๖๐ การกระทาของสตวทอยเปนค ๆ ๑๙๓ การกระทาทจะเหนอยเปลา ๕๙ การกระทาทสมควรแกตน ๑๖๔ การกลาวถอยคาแกงแยงกน ๒๘๔ การกนจตจากกามคณในอดต ๗๗ การกาวลงสครรภ อาศยธาต ๒๗๐ การกาหนดรกามสญญา ๑๙๓ การเกดของพระองค ๒๘๗ การเกดครงนเปนครงสดทาย ๑๑๔ การเกดแหงวงศสากยะ ๑๙ การเกยดกนกเลสดวยตบะ ๑๓๔ การขอรองของทาวมหาราช ๓๐๒ การคอยควบคมวตก ๖๙ การควบคมกายวาจา-คมทอง- - ในเรองอาหาร ๒๕๑ การงานทยอหยอน ๒๙๙

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๓๙๙

การจดสรระของเจาจกรพรรด ๓๕๕ การจบตวความขลาดความกลว ๘๘ การจตจากดสต ๒๒ การชาระจต ๒๐๔/๒๐๙ การเชอเชญของพรหม ๑๖๔ การไดตามใจตว ๓๙ การไดฟงพระสทธรรม ๓๒๐ การไดเหนพระอรหนต ๓๑๐ การไดอปฏฐากพระสงฆ ๓๒๐ การตรสร ๑๐๖ การตอบคาถามบรสทธ ๑๒๘ การตตถาคต ๑๕๘ การโตตอบกบเทวดา ๘๕ การไถนา ๒๕๑ การทองเทยว ๒๖๖ การทาการงานทถกตอง ๑๑๐ การทากเลสใหแหงดวยวธการตาง ๆ ๕๖ การทาลายเปลอกไขครงแรก ๑๑๘ การทาลายเปลอกไขครงทสอง ๑๑๘ การทาลายเปลอกไขครงทสาม ๑๑๘ การทาสตวอนใหพลอยทกข ๒๕๘ การเทศนดงชทางแกคนหลง ๓๑๑ การเทศนดงปดของทปดไว ๓๑๑ การแทงตลอดอเนกธาต ๑๘๓

การนวดฟนทไดรบจากมาตคาม ๑๓๕ การนอนบนทนอนสงใหญ ๒๘๓ การนอนอยางคนบรโภคกาม ๒๔๓ การนอนอยางเปรต ๒๔๓ การนออยางสหะ ๒๔๔ การนอนอยางตถาคต ๒๔๔ การนอนอยางราชสห ๒๐๔ การนอนหลบ ๓๔๒ การนอนหลบกลางวน ๒๗๖ การนรมตบนดาล ๒๖๑ การบรรพชา ๑๑/๔๔ การบรโภคสะสม ๒๘๒ การบนลอสหนาทของตถาคต ๑๙๑ การบาเพญตบะ ๒๕๗ การบาเรอไฟ ๓๖๗ การบบบงคบใจ ๓๗๑ การบชายญญ ๒๕๘ การบชาสงสด ๓๕๔ การประกอบความเพยรทรมานตน ๑๐๙ การประกอบตนพวพนอยในกาม ๑๐๙ การประกาศพระศาสนา ๑๘๗ การประดบตกแตงรางกาย ๒๘๓ การประสต ๒๖

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๐๐

การปรากฏการไหวของแผนดน ๒๔/ ๒๘/๑๑๓/๑๗๙/๓๔๗/๓๕๘

การปรากฏของผทไมมใครซาสอง ๘/๑๖๐ การปรากฏของพระองค ๑๘๒ การปรากฏแหงจกรพรรดราช ๒๗๓ การปรากฏแหงพระตถาคต ๒๗๔ การปรากฏแหงพระรตนะทงเจด ๒๗๔ การปรากฏแหงโพชฌงค ๒๗๔ การปรนพพาน ๓๕๓ การปรนพพานในภพนน ๆ ๒๙๓ การเปนไปตามทานองแหงธรรม ๓๔๓ การเปลงเสยงตลอดทกโลกธาต ๑๕๒ การฝกเปนลาดบ ๆ ๒๐๖ การฝกมา ๒๐๒ การพนน ๒๘๓ การพยายามในเนกขมมจต ๙๔ การพจารณาจนหายมวเมา ๓๙ การพดคย ๓๔๒ การพดจาทถกตอง ๑๑๐ การมธรรมอยในโลก ๙ การเดนการยนบนหนาม ๕๕ การรบใชเปนทต ๒๘๒/๒๘๕ การรบทนาทสวน ๒๘๒

การรบเนอดบ ๒๘๒ การรบหญงและเดกหญง ๒๘๒ การรวาเทวดานมาจากไหน ๘๕ การลงนาเวลาเยนเปนครงทสาม ๕๖ การลงสครรภ ๒๔ การละเลน ๒๘๓ การลางผลาญพชคามภตคาม ๕๖ การเลนชนดเปนขาศกแกกศล ๒๘๒ การเลนเปนทตงความประมาท ๒๘๓ การเลยงชพบรสทธ ๑๓๙ การสงเคราะหทงส ๓๖๘ การสารวมระวง ๓๗๑ การแสดงไตรลกษณ ๒๘๗ การแสดงธรรมบรสทธ ๑๒๘ การแสดงแบบครองชวตแกโลก ๑๑ การแสดงปฐมเทศนา ๑๗๔ การเหนพระผมพระภาคเจา ๓๒๐ การเหนอานสงสออกจากกาม ๗๑/๙๕ การให ๓๗๑ การฬมภะ (อบาสก ) ๓๔๕ การอดอาหาร ๖๔ การอนเคราะหแกชนชนลาง ๒๔๐ การอยของพระอรหนต ๖๔ การอยในครรภ ๒๔

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๐๑

การอยในหมเทพชนดสต ๒๑ การออกจากทกข ๘๑ การออกผนวช ๔๕ การอาชพทถกตอง ๑๑๐ การอาพาธในทางจต ๙๕/๙๖/๙๗/ ๙๘/๑๐๐/๑๐๑/๑๐๒/๑๐๓ การอปบต ๓๖๗ กาลามโคตร ๔๙/๑๗๒/๒๕๓ กาลงค(แควน) ๓๙๑ กาวเทาขวากอน ๓๒๕ กาวไป ๗ กาว ๒๗ กาส (เมอง) ๓๙/๑๗๓ กาฬการาม ๑๓๒ กาฬสลา ๒๙๓ กาฬบรรพ ๕๘/๖๔ กาเนดเดรจฉาน ๑๔๒ กาเนดการเลกทานา ๒๕๑ กจทเคยทาแกเจดย ๒๘๙ กจไมควรทา ๓๗๘ กนกะเบาตาผง ๕๘ กมพละ (ภกษ) ๗๓ ‘กรยาไมม’ ๒๖๓ กเสลกาม ๖๐ กเลสอนยอมใจดจนาฝาด ๒๑๐

กฏทนตพราหมณ ๓๗๗ กมภณฑ ๓๐๑ กมารผอาจหาญ ๒๐ กสาวด (ราชธาน) ๓๕๕/๓๗๖ กสนารา ๒๕๓/๓๕๑/๓๗๖ กฏาคารศาลา ๓๔๘ เกวฏฏคหบด ๑๕๓/๒๙๗ เกสกมพล ๒๖๒ เกส (คนฝกมา) ๒๑๖ เกดขนเพอเกอกลปวงชน ๑๐ เกดในโลกแตครอบงาโลก ๑๔ เกยดกนทาน ๒๗๕ เกยดกนพระอรหนต ๓๐๕ เกยรตยศของพราหมณชนสง ๓๒๑ เกยรตศพทอนงามของพระโคดม ๓๒๓ แกว ๗ ประการ ๒๙ แกวไพฑรย ๒๕ โกกนทะ (ปราสาท ) ๑๔ โกญจะ (ปราสาท) ๑๔ โกฏคาม (หมบาน) ๓๔๔/๓๖๖ โกนาคมนพทธะ ๓๐๓ โกลตะ (อครสาวก ) ๑๔ โกศล (แควน) ๒๑/๒๑๔/๒๔๗/๓๓๔/ ๓๗๒

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๐๒

โกสมพ ๑๙๙ ไกสกร ๔๓

ข ขนขมละเสน ๓๐ ขนตกราบ ๒๒๕ ขนมรากเนาหลดออกจากกาย ๕๙ ขนานนามพระองคเอง ๑๓ ขบฟนดวยฟน ๖๑ ขอนาอศจรรย ๘/๒๒/๒๘ ของเนาพอง ๒๙๑ ขอความใหสนใจพทธประวต ๗ ขอทจะทาใหจตแลนไปสเนกขมมะ ๑๐๓ ขอทจะทาใหจตเลอมใสเนกขมมะ ๑๐๓ ขอทจะทาใหจตตงอยในเนกขมมะ ๑๐๓ ขอทจะทาใหจตหลดออกสเนกขมมะ ๑๐๓ ขอทถกหาวาทรงหลง ๒๗๖ ขอทมใชฐานะจะมได ๗ ขอเทาอยสง ๓๐ ขอนวยาว ๓๐ ขอปฏบตทตถาคตไดตรสร ๑๐๙ ขอปฏบตททาใหพนวเศษสนตณหา ๒๘๗ ขอปฏบตไปสกาเนดเดรจฉาน ๑๔๙ ขอปฏบตไปสเทวโลก ๑๕๐

ขอปฏบตไปสนรก ๑๔๙ ขอปฏบตไปสนพพาน ๑๕๐ ขอปฏบตไปสเปรตวสย ๑๔๙ ขอปฏบตไปสมนษยโลก ๑๕๐ ขอปฏบตเพอความเจรญแหง- -อทธบาท ๗๘ ขอปฏบตอนเปนเสมอนหนทาง ๑๑๐ ‘ขอแม ’ สาหรบธรรมราชา ๒๕๙ ขอสงเกตในพระผมพระภาค ๓๓๐ ขตตยบรษท ๒๖๕/๒๖๖ ขตตยบณฑต ๓๑๖/๓๓๒ ขานมตร (หมบาน) ๓๗๗ ขาวปลายเกรยนกบนาสม ๓๙ ขาวสาลเจอดวยเนอ ๓๙ ขาศกตวราย ของผทเปนโลกจด ๑๓๐ ขาศกภายใน-ภายนอก ๓๒ ขณาสพ ๑๒๑ เขมา (อครสาวกา) ๑๕ เขากนสนทดงนาเจอกบนมสด ๓๓๐ เขาวงก ๓๙๒ เขาสมาธนงไมไหวตง เปนนสย ๙๐ เขยวสขาวงาม ๓๐ แขงดจเนอทราย ๓๐

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๐๓

ค คงคา (แมนา) ๑๒/๑๓๙/๒๒๘ คต ๑๔๙ คณกโมคคลลานะพราหมณ ๒๐๒/ ๒๐๘/๓๑๒/๓๓๔ คณะสงฆทชมชนผองใส ๓๓๑ คณะสงฆทประพฤตพรหมจรรย- -ตลอดชวต ๓๒๙ คณะสงฆทพรอมเพรยง ๓๓๐ คณะสงฆสาวกซงมปาฏหารย ๒๒๙ คนกลาวแตการไมทา ๒๗๙ คนกลาวแตขาดสญ ๒๗๙ คนของพระองค ๒๒๔ คนคอยกาจดคณของคนอน ๓๑๓ คนคะนองวาจา ๓๑๓ คนจงคนใหเดนผดทาง ๒๐๑ คนทพระโคดมคนดวย ๓๓๕ คนทพระโคคบไมคบดวย ๓๓๕ คนทยงจดเปนสตวเลวทรามอย ๔๑ คนธรรพ ๑๔/๓๒/๓๐๑ คนนาไปทาใหพนาศ ๒๗๙ คนผฝกชาง ๒๐๙ คนผรกตน ๑๖๔ คนเผาผลาญ ๒๗๙

คนพดบานาลาย ๘๗ คนมกเกลยด ๒๗๙ คนมกมาก ๖๗/๑๗๕ คนมงรายทเขาเฝา ๓๓๒ คนไมเปนรส ๒๗๘ คนไมมทผดทเกด ๒๘๐ คนไมหลง ๒๗๗ คนไรโภคะ ๒๗๘ คนเลยงโคเพยงแตกาเนดฝงโค ๗๒ คนเลยงโคตตอนโคจากขาวกลา ๗๑ คนหลง ๒๗๗ คยาสสะ (ตาบล) ๘๔/๑๗๓ ครรภสบเดอนเตม ๒๖ ครรภบรสทธเจดชวบรรพบรษ ๓๒๑ ครองเรอน ๒๙ ป ๑๔ ครอบครองโลกธรรม ๒๙ ครงกอนแตการตรสร ๔๒/๖๗/๖๙ ๗๓/๗๗/๗๘/๗๙/๘๑ ๘๔/๘๖/๘๙/๙๓/๙๔ คฤหสถผนงขาว ๑๐๖ คลน ๑๙๕ คงแหงไมอสสตถะ ๑๕ ควาชนไมเศษกระเบองกลน ๒๓๑ ความกระสนอยาก ๗๕

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๐๔

ความกลวอยางอกศล ๘๗ ความกาหนดหมายในภาวะตาง ๆ ๙๙ ความกาหนดหมายในรป ๙๙ ความกาหนดหมายอารมณทขดใจ ๙๙ ความเกดขนแหงกองทกขทงสน ๘๓ ความเกอกลแกชนเปนอนมาก ๙ ความขลาด ๘๖ ความคงทตอวสยโลก ๑๓๒ ความครนคดไปทางเหยาเรอน ๙๓ ความคลกคลกนเปนหม ๓๔๒ ความเคลมและงวนงน ๗๓ ความคะนองหยาบ ๗๔ ความคดทเปนอกศลลามก ๒๙๑ ความงาม-ความไมงาม -ไมอาจหยงลงในทใด ๒๙๘ ความจรงใดเมอรแลวกปฏบต ๑๔๖ ความจรงอนประเสรฐ ๑๑๐/๒๓๗ ความจาเปนของสตวบางพวก ๑๗๐ ความเจรญแหงปญญา ๗๑ ความซบผอมอยางยง ๕๘ ความเฉยบแหลมของพระโคดม ๓๑๕ ความดบไมมเหลอของโลก ๒๙๗ ความดบไมมเหลอแหงกองทกข ๘๔ ความดบสนทของกองทกข ๒๐๑

ความดบสนทแหงสกกายะ ๑๓๐ ความดบแหงปญญา ๖๙ ความดางพรอยของพรหมจรรย ๑๓๕ ความดารทถกตอง ๑๑๐ ความดเกดขน ๑๐๐ เทา ๓๘๗ ความตงใจมนทถกตอง ๑๑๐ ความตงมนแหงพระสทธรรม ๑๙๔ ความตงอยตามธรรมดา ๒๘๘ ความตงอยไมไดแหงกาม ๔๐ ความตายตวของธรรม ๒๘๘ ความตนเตน ๗๔ ความทกขรอนของมหาชน ๔๕๙ ความบรสทธมเพราะทองเทยว ๓๖๖ ความบรสทธมเพราะการอปบต ๓๖๗ ความบรสทธมเพราะภพทอย ๓๖๗ ความบรสทธเพราะอาหาร ๕๗ ความบนเทงตอกนและกน ๒๔๐ ความเบากายกระปรกระเปรา ๒๔๒ ความปรากฏแสงสวางใหญหลวง ๑๘๓ ความเปนคนลวงโลก ๒๙๙ ความเปนธรรมชาตทอารมณ- -จะยแหยยวเยาไมไดอก ๓๙๖ ความเปนผฉนนอย ๒๔๓ ความเปนผมเพอนด ๒๕๕

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๐๕

ความเปนผมมตรด ๒๕๕ ความเปนผมสหายด ๒๕๕ ความเปนมหาบรษ ๑๕๘ ความเปนสมณะทลบคลาอยางเลว ๒๙๙ ความเปนหวงของพระองค ๒๒๗ ความเปนอยสวนพระองค ๒๓๘ ความเผาผลาญกเลส ๒๕๑ ความฝนครงสาคญ ๑๐๔ ความพนเพราะสนตณหา ๒๘๖ ความพรอมเพรยงกน ๒๔๐ ความพากเพยรทถกตอง ๑๑๐ ความเพงรปจนเกนไป ๗๔ ความเพยร ๑๐๔/๒๕๑ ความเพยรทปรารภจดเกนไป ๗๔ ความเพยรทยอหยอนเกนไป ๗๕ ความเพยรนานถง ๖ ป ๑๔/๕๙ ความเพยรมประมาณโดยยง- - เปนทหา ๘๙ ความเพยรไมถอยหลง ๑๐๔ ‘ความเพยรไมมความหมาย’ ๒๖๓ ความมนหมายซงนพพาน ๑๓๒ ความมนหมายโดยความเปนนพพาน ๑๓๒ ความมนหมายในนพพาน ๑๓๒ ความมนหมายวานพพานของเรา ๑๓๒

ความมวเมาในความเปนหนม ๓๙ ความมวเมาในความไมมโรค ๓๙ ความมวเมาในชวต ๔๐ ความมขนชชน ๓๒๖ ความมขนอนตกราบแลว ๘๗ ความมอาหารนอย ๕๘/๖๕ ความมอานาจเหนอจต- - ในคลองแหงวตกทงหลาย ๑๓๑ ความไมตาย ๒๕๑ ความไมถอยในความเพยร ๑๐๔ ความไมทาไวในใจ ๗๓ ความไมประมาท ๑๐๔/๓๕๘ ความไมประมาทและสต ๗๘ ความไมรจกพอในกศล ๑๐๔ ความยาว - ความสนไมอาจหยง - ลงในทใด ๒๙๘ ความยนดในพระนพพาน ๒๕๑ ความรอนกลาขนทวกาย ๖๓ ความรอนรงอนเกดจากราคะ ๒๔๖ ความระมดระวงอยางยง ๑๘๙ ความราลกทถกตอง ๑๑๐ ความรมรอนในวตถกาม ๖๐ ความรสกททาใหออกผนวช ๔๒ ความลงเล ๗๓

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๐๖

ความเลก - ความใหญไมอาจหยง - ลงในทใด? ๒๙๘ ความสมบรณดวยวชชาจรณะ ๓๒๓ ความสจจ ๒๕๑ ความสะดงหวาดเสยว ๗๔ ความสข ๔๕/๑๓๐ ความสขของชนเปนอนมาก ๑๐ ความสขของโลก ๙ ความสขทเวนจากกามและอกศล ๖๖ ความสขยงกวามหาราช ๒๔๑ ความสขอยางเดยว- - ตลอด ๗ วน ๗ คน ๒๔๑ ความใสใจไปในสงตาง ๆ ๗๕ ความหนาย ๔๐ ความเหนทถกตอง ๑๑๐ ความหลกออกจากกาม ๙๔ ความหวนไหวโยกโคลงของกาย ๙๐ ความหวนไหวโยกโคลงของจต ๙๐ ความองอาจ ๒๖๕ ความอยเปนสขทนตาเหน ๒๔๐ ความอยเปนสขในทฏฐธรรม ๒๑๕ ความอยสงดจากกาม ๙๔ ความอรอยแหงกาม ท. ๔๐ คหบดบรษท ๒๖๕/๒๖๖

คหบดบณฑต ๒๑๖/๓๑๖/๓๓๒ คหปตรตนะ ๓๗๖ คอ กลมเกลยง ๓๐ คอยชาระจตจากนวรณ ๒๐๙ คคครา (สระบว) ๑๙๕/๓๒๔ คนไถ ๒๕๑ คนธาระ (แควน) ๑๕๔ คางดจราชสห ๓๐ คาถานาอศจรรย ๕๗ คาถามของทณฑปาณสกกะ ๒๙๒ คาแทนชอตถาคต ๑๙๐ คา ‘บรภาส’ ของพระองค ๑๙๒ คาวาอาวโส ๓๕๗ คาสอนของนครนถนาฏบตร ๒๙๔ คาสอนทปราศจากกงและใบ ๓๑๒ คาสอนทเปนแกนแทลวน ๓๑๑ คาสอนเปนอยางเดยวกนหมด ๒๐๑ คาสจจ ๑๔๖ คาสาหรบพดสรรเสรญตถาคต ๒๘๖ คชฌกฏ (ภเขา) ๑๒๖/๒๑๔/๒๗๕ ๒๘๙/๒๙๓/๒๙๕/๓๐๑/๓๘๒ คณของการฉนวนละหน ๒๔๒ คณธรรมของพระองค ๑๓๓ คณเบองสง ๒๙๙

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๐๗

คณวเศษอนโอฬารในศาสนา ๓๓๑/๓๓๔ คณวฒทจะนาไปสรรเสรญ - - ตถาคตไดอยางถกตรง ๑๔๐ เคยผนวชในสานกกสสปพทธะ ๓๗๔ เครองดกปลา ๒๖๓ เครองดบความระหายในกาม ๑๙๓ เครองถอนเสยซงกามวตก ๑๙๓ เครองบมโพธญาณใหสก ๓๘๕ เครองปองกนจต ๗๘ เครองผกรดทมกาลง ๒๒๕ เครองยงปตใหเกด ๓๐๐ เครองยนยนคณธรรมพระโคดม ๓๑๖ เครองระงบแผดเผาของกาม ๑๙๓ เครองละกาม ๑๙๓ โคตมะ ๑๔ โคตมกเจดย ๑๘๙/๓๐๔ โคตมโคตร ๑๔/๑๕ โคนสะเดาชอ นเฬร ๒๗๘ โครงเรอน ๓๙๖ โคอยในโรงวางเงยบตวเดยว ๓๑๕ ใครทปรากฏมไดยากในโลก ๘ ใครมอาจทวงตงตถาคตได ๑๒๖

ฆ ฆฏายสกกะ ๒๓๘

ฆฏการะ (ชางหมอ) ๓๗๒ ฆราวาสเปนทคบแคบ ๑๑/๔๔/๒๐๗ ฆาเวลาเปนวน ๆ – - ดวยสขอนเกดจากปต ๓๘๖ โฆสตาราม ๑๒๘

ง งอนไถ ๒๕๑ งานแรกนา ๖๖ เงอนตนแหงพรหมจรรย ๒๐๐/ ๒๑๓/๓๐๐ แงทเขากลาวหาพระองค ๒๗๘ แงสาหรบขมอยางเปนธรรม ๒๖๑/๒๖๒

จ จงกรมแกความขลาด ๘๘ จงแสดงธรรมใหงดงาม ๑๘๘ จดเขาขางขวาทพนดน ๑๖๔ จบพรหมจรรย ๑๙๖ จอมเขาหมวนตเปนหมอน ๑๐๕ จกขทพย ๑๐๘/๑๗๒ จกขนอย ๗๖ จกรของพระองค ๑๘๐ จกรโดยธรรม ๑๖๑ จกรทใครตานใหหมนกลบไมได ๑๖๑/๑๘๒/๒๓๑

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๐๘

จกรทมธรรมราชาเปนเจาของ ๑๘๑ จกรพรรดผประกอบในธรรม ๒๙/๑๘๑ จกรพรรดราช ๑๘๐/๒๓๒ จกษ ๑๑๑/๑๔๕ จนทกมาร ๓๘๗ จบนกกระจาบหนกมอเกน ๗๔ จบนกกระจาบหลวมมอเกน ๗๕ ‘จบนกตายในมอ ๗๔ จมปา (เมอง) ๑๙๕/๓๒๑/๓๒๔ จาตมหาราช ๒๙๗ จาตมหาราชกบรษท ๒๖๕/๒๖๖ จาเราไววาเปนพทธะ ๑๔ จาแสงสวางไดเหนรปไดดวย ๘๕ จาแสงสวางได แตไมเหนรป ๗๖ จาแสงสวางไดนดเดยว-

- เหนรปกนดเดยว ๗๖ จาแสงสวางมากไมมประมาณ- - เหนรปกมากไมมประมาณ ๗๖ จตตะ ( อบาสก) ๑๕ จตตสงขาร ๙๑ จตไมมเวรไมมพยาบาท ๑๔๘ จตเวยนมาสวเวก ๓๒๖ จตหางจากสมาธ ๗๑ จตเหมอนเนอ ๒๒๕

จตออนเพลย ๗๑ จตอนประกอบดวยเมตตา ๑๔๘/๒๔๘ จตอนประกอบดวยกรณา ๑๔๙/๒๔๘ จตอนประกอบดวยมทตา ๑๔๙/๒๔๘ จตอนประกอบดวยอเบกขา ๑๔๙/๒๔๘ จตอนยง ๒๕๐ จวรทคลมกายพระสมณโคดม ๓๒๘ จตจากหมเทพชนดสต ๒๒ จตปปาตญาณ ๑๐๘ จนทะกมมารบตร ๓๕๑/๓๕๒ จนทะสามเณร ๓๔๐ จลศล ๒๘๒ จฬโพธ (โพธสตว) ๓๙๔ เจดยในเมองเวสาล ๓๐๕ เจดยสถาน ๓๖๑ เจโตวมต-ปญญาวมต ๙๐/๑๒๐/๑๒๗ /๑๓๑/๑๕๐/๑๕๙/๒๗๓ /๓๑๙ เจโตวมตอนไมกาเรบ ๒๗๕ เจโตสมาธทไมมนมต ๓๔๖ เจรญเมตตาภาวนาตลอด ๗ ป ๓๗๑ เจอะพระโคดมแลวไมมทางรอด ๓๑๓ เจาวชช ๒๘๙ เจาหนมาทวงแตเชาตร ๒๔๕ ใจ ๒๕๑

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๐๙

ใจเปนดจมฤค ๓๓๑ ใจยงระคนดวยกเลสกาม ๖๐ ฉ ฉนนะ (ภกษ) ๓๕๗ ฉนใบหมากเมาตมเปลา ๆ ๓๘๖ ฉนเพยงเพอใหกายนตงอยได ๒๐๓ ฉนอาหารหมดบาตร ๒๔๒ ฉมภตตตะ(สะดงหวาดเสยว) ๗๔ ช ชนทงหลายยอมพอใจกามคณ ๘ ชนทงหลายยอมยนดในการถอตว ๘ ชนทงหลายยอมบนเทงในความวาวน ไมสงบ ๙ ชนทงหลายยอมบอดมดดวยอวชชา ๙ ชนบทตรงขามภเขาหมพานต ๒๑ ชรามรณะ ๘๑/๘๓ ชองทางทใครจะขนสพระองค ๓๑๔ ชอบฟงเสยงของมาตคาม ๑๓๖ ชอบระลกเรองเกาเกยวกบมาตคาม ๑๓๖ ชฏปานาพงกลว ๕๗ ชฏปาเยอกเยน ๕๓ ชมพคาม (หมบาน) ๓๕๐ ชางควรทรงสาหรบพระราชา ๒๐๖ ชาง โค มา ฬา ๔๓

ชางตระกลอโบสถ ๓๗๖ ชางทนาออกจากปาแลว ๒๐๗ ชางทารถ ๓๘๓ ชางผปลกเรอน ๓๙๖ ชาณสโสณพราหมณ ๑๐/๘๖/๑๓๔/ ๒๓๙/๓๑๕/๓๓๒ ชาต ๘๒/๘๓ ชาตสนแลว ๒๑๐/๒๗๘ ชาตสดทาย ๖๘/๖๙/๗๗/๘๖/ ๑๓๘/๑๕๗/๑๗๔ ชาตอนดทงสองฝาย ๓๒๑ ชาล (ลกชาย) ๓๙๑ ชาวโกศล ๓๓๔ ชาวนา ๒๕๑ ชาวนคมยอมเวยนตดตาม - - ผทเสพเสนาสนะสงด ๒๓๙ ชนะ ๑๔ ชวกะ (หมอ) ๑๒/๒๗๗ ชชก (พราหมณ) ๓๙๒ เชคจฉวตร ๕๖ เชดอจจาระของตนดวยมอ ๕๔ เชตวน ๘/๑๐/๑๑/๑๕/๒๙/๔๒/๖๙/ ๘๖/๙๐/๑๔๔/๑๖๓/๒๐๑/๒๑๑ ๒๑๓/๒๒๐/๒๒๗/๒๓๓/๒๓๙/

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๑๐

๒๔๑/๒๔๒/๒๕๕/๒๗๖/๒๙๕/ ๒๙๙/๓๐๐/๓๖๘/๓๘๘ เชตตดร (นคร) ๓๙๐ เชอกชก ๒๕๑ โชตปาลมาณพ ๓๗๒ ฌ ฌานทพระอรยเจาวาเปนสข ๙๖ ฌานทหนง ๙๕/๑๐๖/๒๐๕ ฌานทสอง ๙๖/๑๐๗/๒๐๕ ฌานทสาม ๙๗/๑๐๗/๒๐๕ ฌานทส ๙๘/๑๐๗/๒๐๕ ฌานแนวแนชนพเศษ ๒๕๓ ฌานสเครองอยเปนสขในปจจบน ๑๕๙ ฌานเอาการไมหายใจเปนอารมณ ๖๒ ญ ญาณ ๘๓/๘๔/๑๑๑ ญาณทสสนะทบรสทธยงขน ๘๕ ญาณทสสนะทเปนไปทบซงเทวดา ๘๖ ญาณทสสนะทบรสทธ ๑๒๙ ญาณทสสนะเปนขน ๆ ๘๔ ญาณทสสนะ มปรวฏฏสาม ๑๑๒/๑๕๗ ญาณทสสนะมอาการสบสอง ๑๑๒/๑๕๗ ญาณ และทสสนะ ๑๓๘ ญาณ และเถรวาท ๕๐ ญาณธรรม ๒๐๙ ฐ ฐานะชนชาตพราหมณ ๑๔๘

ฐานะทจะมได ๗ ฐานะลาบาก ๑๒๓ ฐานะสบ ๓๑ ด ดนตรลวนแตสตรไมมบรษ ๔๐ ดวงใจในโลก ๓๕๔ ดวงตา ๘๓/๘๔ ดวงตาอนใหญหลวงของโลก ๑๘๒ ดาวดงส ๔๑/๒๙๗ ดาวดงสบรษท ๒๖๕/๒๖๖ ดาวทปรากฏเงาในบอลก ๕๘/๖๕ ดารงจตใหหยดอยภายใน ๗๑ ดารงอยในหมเทพชนดสต ๒๒ ดนนาไฟลมไมหยงลงในทใด ๒๙๘ ดมนาคนจากผลกระเบา ๕๘ ดสต (สวรรค) ๒๑ ดการเลน ๒๘๓ เดก ๆ รมกนตอยกามป ๓๑๔ เดกเลยงโคซดฝนใส ๕๗ เดกเลยงโคถายมตรด ๕๗ เดกเลยงโคโหรองใสห ๕๗ เดกเลยงโคเอาไมทมห ๕๗

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๑๑

เดรจฉานกถา ๒๘๔ เดรจฉานวชชา ๒๘๕ เดนไดเหนอนาเหมอนเดนบนดน ๘๙ เดนบนหนาม ๕๕ เดนบนอจจาระกองเทาภเขา ๑๐๕ เดยรถย ๓๒๐ เดยรถยอน ๒๕๖/๒๕๙ แดนสากยะ ๒๑ แดนอนเปนทเกษมจากโยคะ ๒๕๑ ต ตถาคต ๑๐/๑๕๕ ตถาคตเกดขนแลวในโลก ๑๑ ตถาคตปรารถนากพงอยไดกปป หนง ๑๕๒ ตถาคตเปดประตไวเพอสตว ๑๓ ตถาคตพลญาณ ๑๑๙ ตนงาในไรยบเยน ๒๔๕ ตนไทรทพกรอนของเดกเลยงแพะ- ๑๖๓/๑๖๕/๑๖๖/๑๗๑ ตนโพธ ๑๕ ตนสาละใหญ ๓๑๑ ตนเหตทใหเกดทฏฐตาง ๆ ขน ๑๔๐ ตปสลวตร (วตรยางกเลส) ๕๔ ตปสส ๒๘๐

ตปสสะคหบด ๙๔ ตโปชคจฉาฉวาท ๑๓๔ ตรสเลาโดยผานพระอานนท ๒๑ ตรกตามตรองตามนานเกนไปนก ๗๑ ตรกเนกขมมมาก-

- กเปนอนวาละกามวตก ๗๒ ตรกอพยาปาทมาก- - เปนอนวาละพยาบาทวตก ๗๒ ตรกอวหงสามาก - กเปนอนวาละวหงสาวตก ๗๒ ตรกในการทาสตวใหลาบาก ๗๐ ตลอดฤดฝนไมลงจากปราสาท ๓๙ ตลอดเวลาทไมเชอวาไดตรสร ๖๗/๖๘/ ๘๐/๘๖/๑๑๒/๑๓๘/๑๕๖/๑๕๗ ตณหา ๘๓/๘๓ ตวเนาพองสงกลน ๒๙๑ ตวอยางแหงความสข ๒๔๔ ตาเขยวสนท ๓๑ ตาดจตาวว ๓๑ ตายนคาถา ๓๐๐ ตายนเทพบตร ๒๙๙ ตายเปลา ๒๑๑ ตายไปอยางไดรบการฝกแลว ๒๑๑ ตายแลว ทงทยงฝกไมเสรจ ๒๑๐

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๑๒

ตาหนยญญ ๒๕๘ ตาแหนงจอมโลก ๑๑๙/๑๒๑ ตเตยนตบะ ๒๕๗ ตสหสส มหาสหสสโลกธาต ๑๕๒ ตฏฐะ (อบาสก) ๓๔๕ เตยงปรนพพาน ๓๕๓ แตะหนาผากดวยนวสามนว ๒๙๓ ไตรทพย ๓๘๖ ไตรลกษณ ๒๘๗ โตวาทะกบเสา ๒๖๕ ถ ถาเปนฆราวาสจะเปนจกพรรด ๒๙ ถามกลบ ๒๔๑ ถาออกบวชยอมเปนสมมาสมพทธะ ๒๙ ถนมทธะ ๗๓/๒๐๔/๒๐๙ ถอบณฑบาตเปนวตร ๒๓๕ ถอผาบงสกลเปนวตร ๒๓๕ ถออยโคนไมเปนวตร ๒๓๕ ถออยปาเปนวตร ๒๓๕ ถอเอาโดยนมต ๒๐๓/๒๐๗ ถอเอาโดยอนพยญชนะ ๒๐๓/๒๐๗ ถกตณหาในกามเคยวกนอย ๔๑ ถกทฏฐครอบทบดงปลาในอวน ๑๔๓ เถรวาท ๕๐

เถระผแกจรง ๑๖๕ เถระผบณฑต ๑๖๖ เถระผพาล ๑๖๕ เถากาฬบรรพ ๕๘/๖๔ เถาวฏฏนาวฬ ๔๘/๖๔ เถาวลยอาสตกบรรพ ๕๘/๖๔ ท ทมะ ๓๗๑ ทรงกลบพระทย ๖๕ ทรงเคยประพฤตวตรสวนสดขางตง ๕๙ ทรงฉนภตตาหารในหมบาน ๓๒๖ ทรงไดรบการบาเรอ ๓๗ ทรงตรตรกเพอตรสร ๖๗ ทรงทอพระทยในการแสดงธรรม ๑๖๖ ทรงเทยวแสวง ๖๘ ทรงสอนเฉพาะเรองทกข ๒๐๑ ทรงเสพเสนาสนะปาเรอยไป ๒๓๙ ทรงทรมานพระองค ๔๙ ทรวดทรงดจตนไทร ๓๐ ทรวดทรงเหมอนมหาพรหม ๓๒๒ ทรพยของคน ๒๒๐ ทรพยของตถาคต ๓๕ ทวสหสสมชฌมกาโลกธาต ๑๕๒ ทศพลญาณ ๑๑๙

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๑๓

ทองและเงน ๔๓ ทอธารนาสองทอจากอากาศ ๒๗ ทกขณาครชนบท ๒๕๐ ทกขเนยยบคคล ๒๑๐ ทณฑปานสกกะ ๒๙๒ ทางไปสกาเนดเดรจฉาน ๑๔๙ ทางไปสเทวโลก ๑๕๐ ทางไปสนรก ๑๔๙ ทางไปสนพพาน ๑๕๐ ทางไปสเปรตวสย ๑๔๙ ทางไปสมนษยโลก ๑๕๐ ทางเพออยรวมกบพรหม ท. ๑๔๙ ทางมาแหงธล ๑๑/๔๔/๒๐๗ ทางสายกลาง ๑๐๙ ทางแหงความสาเรจ ๙๔ ทางใหถงความดบไมมเหลอ ๒๙๗ ทานทเคยให ๒๘๙ ทานทใหแกผทศล ๒๗๖ ทานทใหแกผมศล ๒๗๖ ทานวบาก ๓๗๑ ทาวมหาพรหม ๒๙๗ ทาวสกกะจอมเทพ ๒๘๖/๒๙๗ ทาสหญง ทาสชาย ๔๓ ทาทกาบงใหเปนทแจง ๘๙

ทาทแจงใหเปนทกาบง ๘๙ ทาวตกทงหลายใหเปนสองสวน ๖๙ ทาใหเหมอนตาลหนอเนา ๒๘๐ ทาอยางไร กลาวอยางนน ๒๐๑ ทฏฐธมมนพพานวาท ๑๔๓ ทฏฐานคต ๓๖๘ ทฏฐทเปนเสยนหนามยกไปยกมา ๓๑๔ ทฏฐลามก ๓๐๕ ทฏฐสบประการ ๒๑๑ ทฏฐหกสบสอง ๑๔๐ ทมแทงกนดวยหอกปาก ๒๔๐ ทวาวหาร ๓๔๖ ทศทผาสกแกพระองค ๒๔๐ ทจงกรมทพย ๒๔๗ ทจงกรมพรหม ๒๔๘ ทจงกรมอรยะ ๒๔๙ ทซงไปถงแลวยอมไมเศราโศก ๒๕๑ ททมารไปไมถง ๑๓๙ ททมฤตยไปไมถง ๑๓๙ ททสมควรตงความเพยรของกลบตร ๕๔ ทเทยวของจต ๒๗๐ ทนอกบรเวณชวแอกออกไป ๓๒๕ ทนอนเกลอนไปดวยตวสตวเลก ๆ ๒๔๕ ทนอนทพย ๒๔๗

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๑๔

ทนอนพรหม ๒๔๘ ทนอนอรยะ ๒๔๙ ทนงนอนสงใหญอนเปนทพย ๒๔๗ ทนงนอนสงใหญอนเปนพรหม ๒๔๘ ทนงนอนสงใหญอนเปนอรยะ ๒๔๙ ทประทบนงนอนของพระองค ๒๔๗ ทพงสาหรบพระองคเอง ๑๖๓ ทยนอนเปนทพย ๒๔๗ ทยนพรหม ๒๔๘ ทยนอรยะ ๒๔๙ ทสดโลก ๒๙๖/๒๙๗ ทสดแหงการทองเทยว ๓๙๕ ทกข ๑๐๘ ทกขนใครทาให ๒๙๐ ทกขเวทนาอนกลาแขงแสบเผด ๖๕ ทกขอาศยเหตปจจยเกดขน ๒๙๑ ทกรกรยา ๖๑ ทฏลละ (คะนองหยาบ) ๗๔ ทมมขลจฉว ๓๑๔ เทนาลางหมอลงหลมนาครา ๒๗๖ เทพ ๑๔๙ เทพชนดสต ๒๑ เทพบตรผเคยเปนเจาลทธเดยรถย ๒๙๙ เทพพวกพรหมกายกา ๒๙๗

เทวดาแลมนษยมรปเปนทยนด ๑๒๙ เทวดายอมเขารบกอน ๒๖ เทวทต ๒๗๕/๒๙๒ เทวทต ๓๘๐ เทาอฐ ๖๔ เทยวทาลายความเหนเขาอน - - ดวยปญญาตน ๒๕๗/๓๑๖/๓๓๒ โทณพราหมณ ๑๓ โทมนส ๒๐๓/๒๐๗ โทษการแสดงอาเทศนาปาฏหารย ๑๕๔ โทษการแสดงอทธปาฏหารย ๑๕๔ โทษของรป ๘๐/๘๑ โทษของศลวบต ๓๔๓ โทษในโลก ๖๗/๖๘ โทษอนตาทรามแหงกาม ท. ๔๐ โทสะ ๒๔๙ ธ ธรรมของตถาคตมลกษณะส ๘ ธรรมของตถาคตไมใหของเกยวกบกาม ๘ ธรรมของตถาคตกาจดการถอตว ๘ ธรรมของตถาคตเปนไปเพอสงบ ๙ ธรรมของตถาคตกาจดอวชชา ๙ ธรรมของพวกสมณะสากยบตร ๑๒๒

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๑๕

ธรรมเครองอยเปนสข - - ในภพปจจบน ๓๑๙ ธรรมจกร ๑๔/๑๗๔/๑๗๘/๒๓๑ ธรรมจกรไมมจกรอนยงกวา ๑๖๒/๑๘๑ ธรรมชาตทอารมณยวไมได ๓๙๖ ธรรมดาของคนทไมเชอไมเลอมใส ๑๕๔ ธรรมดาของพระพทธเจาทงหลาย ๑๖๔ ธรรมทงหลายทงปวงเปนอนตตา ๒๘๘ ธรรมทายาท ๒๒๗ ธรรมทเกษมจากเครองรอยรด ๔๔ ธรรมทตถาคตแสดง ๑๒ ธรรมททรงรบรอง ๒๖๗ ธรรมททรงแสดง ๒๖๙ ธรรมททาใหคนเปนเถระ ๑๖๕ ธรรมทประกาศไวโดยพระสคต ๑๒ ธรรมทเปนไปเพอความไมเลอมใส ๒๘๙ ธรรมทมขนมาเพราะตถาคต ๘ ธรรมทไมเกด ๑๗๗ ธรรมทไมมความชรา ๑๗๗ ธรรมทไมมความเจบไข ๑๗๘ ธรรมทไมตาย ๑๗๘ ธรรมทไมมความเศราหมอง ๑๗๘ ธรรมทลก สตวอนเหนไดยาก ๑๔๐

ธรรมทแสดงแลว- ไมมใครขมขได ๒๖๙/๒๗๒ ธรรมเทศนาของพระผมพระภาค ๓๐๒ ธรรมเทศนาดจจดไวในทมด ๓๑๑ ธรรมเทศนาดจบอกแกคนหลงทาง ๓๑๑ ธรรมเทศนาดจเปดของทปดไว ๓๑๑ ธรรมเทศนาดจหงายของทควา ๓๑๑ ธรรมธาต ๒๑๖ ธรรมบท ๒๖๗ ธรรมประเทศ ๓๕๖ ธรรมปราสาท ๓๗๖ ธรรมเปนเครองตน ๒๐๓/๒๐๔ ธรรมเปนทสงบระงบของสงขาร ๑๖๗ ธรรมเปนธงชย ๑๖๒ ธรรมเปนไปเพอดบเยนสนท ๑๒ ธรรมเปนไปเพอสงบรางบ ๙/๑๒ ธรรมเปนไปเพอรครบถวน ๑๒ ธรรมเปนไปในทางจตชนสง ๑๕๙/๓๑๙ ธรรมเพอความรางบ, ดบ, ร ๑๒ ธรรมทไมทาความคบแคน ๑๔๔ ธรรมไมทาความแหงผากในใจ ๑๔๔ ธรรมไมบรสทธ ๑๖๘ ธรรมไมเปนขาศก ๑๔๔ ธรรมไมเปนทเทยวของความตรก ๒๘๖

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๑๖

ธรรมไมมวหมอง ๒๖๙/๒๗๒ ธรรมราชา ๑๖๑/๑๘๒/๒๓๑/๓๐๐ ธรรมราชาทเคารพธรรม ๑๖๒ ธรรมละเอยด ๒๘๖ ธรรมวนยเปนองคศาสดาแทน ๓๕๖ ธรรมสหนาท ๑๒๕ ธรรมสหนาทททาเทวโลกสะเทอน ๑๒๔ ธรรมอนยงของมนษย ๖๕ ธรรมอนใหถงททวนกระแส ๑๖๗ ธมมจกกปปวตตนสตร ๑๗๗ ธาต ๒๖๙ ธระในวเวก ๓๓๕ ธลเกรอะกรงทกายเปนป ๆ ๕๖ น ‘นกตายในมอ’ ๗๗ นกทงหลายกลายเปนสขาวหมด ๑๐๕ นกสาหรบคนหาฝง ๒๙๘ ‘นกหลดมอบนไป’ ๗๕ นรก ๑๔๙ นวกรรม ๓๔๑ นอนแกความขลาด ๘๘ นอนชบตรใหฟอนอยบนอก ๓๗๘ นอนตะแคงโดยขางขวา ๒๔๔ นอนตะแคงโดยขางซาย ๒๔๓

นอนในปาชา ทบกระดกทรากศพ ๕๗ นอนบนทนอนทาดวยหนาม ๕๖ นอนหงาย ๒๔๓ นฬกะ (หมบาน) ๒๑๔ นกจารกแสวงบญ ๔๕ นกบวชเปลอย ๓๐๓ นกบวชอวดด ๓๓๕ นกลาชางผฉลาด ๓๑๖ นงแกความขลาด ๘๘ นนทมาตา(อครอปฏฐายกา) ๑๕ นนทวน(สวนสวรรค) ๔๑ นนทา(ภกษณ) ๓๔๔ นนทยะ(ภกษ) ๗๓ นา ๒๕๑ นาค ๓๒/๓๐๑ นางอปสร ๔๑ นาทก (หมบาน) ๓๔๔ นาทมอมตะเปนผล ๒๕๐ นานตตสญญา (ใสใจไปตาง ๆ ) ๗๕/๙๙ นาบญ ๒๑๐ นามพระองคเอง ๑๓ นามรป ๘๑/๘๓/๒๗๐ นามรปดบสนทในทใด? ๒๙๘

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๑๗

นายชางปลกเรอน ๓๙๕ นาลนทา (เมอง) ๒๘๐/๒๙๗ /๓๔๒/๓๕๘ นา กบนานม ๒๔๐ นาลางบาตร ๓๒๗ นาวน ๑๙๕ นาอภชฌาโทมนสโลกออกได ๒๐๙ นกฏะ (อบาสก) ๓๔๕ นครนถ ๒๔๑ นครนถนาถบตร ๒๙๓ นโครธะ (ปรพพาชก) ๑๒๖/๑๙๖/๒๑๔ นโครธาราม ๔๒/๒๓๘/๒๔๐/๒๙๒/๒๙๓ นจจทาน ๒๕๙ นปปตกฌาน (ฌานท ๓) ๙๗ นพพาน ๔๔/๑๓๑ นมตทงส ๑๔ นงหมกะทดรด ๓๒๘ นงหมปกนกเคา ๕๕ นงหมผากมพลผมคน ๕๕ นงหมแผนกระดานกรอง ๕๕ นงหมแผนปอกรอง ๕๕ นงหมแผนหญาคากรอง ๕๕ นงหมหนงเสอทงเลบ ๕๕

เนกขมมวตก ๗๑ เนกขมมะ (หลกออกจากกาม) ๙๔ เนรญชรา ๑๖๓/๑๖๕/๑๖๖/๑๗๐ เนวสญญานาสญญายตนะ ๕๒/๑๐๒ เนวสญญานาสญญายตนภพ ๕๓ เนวสญญนาสญญวาท ๑๔๒ เนอทเขาทาอทศเฉพาะ ๒๗๗ เนอทไมควรบรโภค ๒๗๗ เนอนนหนาในท ๗ แหง ๓๐ แนวการสอนทเปนปาฏหารย ๑๕๔ บ บรรพชาทรบถอไวหลวม ๆ ๒๙๙ บรรพชาเปนทโปรงโลงอนยง ๒๐๗ บรรล ณ ควงไมอสสตถะ ๑๕ บรรลยามแรกแหงราตร ๑๐๗ บรรลยามกลางแหงราตร ๑๐๘ บรรลยามปลายแหงราตร ๑๐๙ บรโภคดวยความเหนโทษ ๑๐๖ บรวารของตถาคต ๓๒ บรษทนานาชนด ๓๑๙ บรษทสมาคมแปดชนด ๒๖๕/๒๖๖ บรสทธเพราะอาหาร ๕๘ บรสทธเหมอนสงขทขดดแลว ๑๑ บวงทเปนของทพย ๑๘๗ บวงทเปนของมนษย ๑๘๗

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๑๘

บวชแลวจากสากยตระกล ๒๐ บงเกดขนในหมเทพชนดสต ๒๑ บญญตวนย ๑๙๐ บณเฑาะว ๒๐๖ บวบณฑรก ๑๖๙ บวปทม ๑๖๙ บวอบล ๑๖๙ บาปอกศล ๒๐๓ บาปอกศลทควรเผาผลาญ ๒๗๙ บารม ๓๖๕ บคคลทไมมใครซาสอง ๘/๑๖๐ บคคลผละองคหา และประกอบดวยองคหา ๒๗๖ บคคลเอก ๘/๑๒๙/๑๖๐/๑๘๒/๓๕๙ บณฑรกะ (บวขาว) ๓๘ บตรผกลาหาญตามเสดจพนคน ๒๙ บตรและภรรยา ๔๓ บตรอนมศกดาใหญ ๒๖ บถชน ๒๘๐ บถชนชนตาทวไป ๑๙๐ บถชนทมไดยนไดฟง ๓๙ บถสมณะ ๒๖๓ บบผวด (นคร) ๓๘๗

บพพาราม ๒๐๒/๒๑๘/๒๒๖/๒๒๘/ ๒๓๗/๒๘๖ บพเพนวาสานสสตญาณ ๑๐๗ บพพกรรม ๓๑ บรษคนสดทาย ๓๘๐ บรษตองศรอนอาบยาพษ ๒๑๑ บรษทควรฝก ๒๑๗ บรษทพอฝกได ๒๐๒ บรษบณฑตผยนบนฝง ๑๙๕ เบญจขนธ ๗๙/๘๐ แบบแหงการครองชวตอนประเสรฐ ๑๑ ป ปเจตนะ (พระราชา) ๓๘๓ ปชาบดสคนคอยบาเรอ ๒๔๖ ปฏฆสญญา ๙๙ ปฏบตเพอความเอนดสงสารสตว ๑๔๖ ปฏบตเพอหนายกาม ๑๔๖ ปฏบตเพอหนายภพ ๑๔๗ ปฏบตใหเขาแนวทไมมกงวล ๑๔๗ ปฏปทาทาใหถงพรหมโลก ๑๔๗ ปฏปทาเปนสงทบญญตไวดแลว ๑๒๗ ปฏภาณในการตอบปญหา ๓๓๙ ปฏสลลนะ ๒๕๒ ปฐมฌาน ๖๖

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๑๙

ปฐมเทศนา ๑๗๑/๑๗๔ ปทม (บวหลวง) ๓๘ ปรกตนสยทเปนปาเถอน ๒๐๙ ปรกตนสยทพอใจมนษย ๒๐๙ ปรกตนสยอยางบาน ๆ เรอน ๆ ๒๐๙ ปรนมมตวสวตต ๒๙๗ ปรมปญญาอนประเสรฐ ๑๓๔ ปรมวมตตอนประเสรฐ ๑๓๔ ปรมศลอนประเสรฐ ๑๓๔ ปรวาท ๒๕๗ ประกอบในธรรมเปนเครองตน ๒๐๓ ประกอบพรอมดวยสตสมปชญญะ ๒๐๔ ประกาศธรรมจกรทอสปตนะ ๑๔ ประกาศพรหมจกร ๑๑๙/๑๒๑ ประกาศพระศาสนา ๑๘๗ ประตนครแหงความไมตาย ๑๓/๑๔๐ ประตนพพานอนไมตาย ๑๖๘/๑๖๙ ประธานอาจารย ๓๒๒ ประพฤตพรหมจรรยเพอเปนเทวดา ๑๓๘ ประพฤตเพอคลายกาหนด ๒๗๔ ประพฤตเพอดบทกขสนท ๒๗๔ ประพฤตเพอละ ๒๗๔ ประพฤตเพอสารวม ๒๗๔ ประพฤตมใชเพอคานลทธอน ๒๗๔

ประพฤตมใชเพอไดเปนเจาลทธ ๒๗๔ ประพฤตมใชเพอผลเปน- - ลาภสกการ ๒๗๔ ประพฤตมใชเพอลวงคนใหนบถอ ๒๗๔ ประพฤตมใชเพอใหคน- - มาเปนบรวาร ๒๗๔ ประโยชนของตน ๓๕๕ ประโยชนทมงหมาย ๒๗๕ ประโยชนสขสนกาลนาน ๑๒ ประโยชนอนบคคลจะลได- - ดวยกาลงแหงบรษ ๑๐๔ ประสาทรบรสอนเลศ ๓๐ ประสตได ๗ วน ๓๘ ปราสาทสง ๓ ฤด ๑๔/๓๘ ปรณายกรตนะ ๓๗๖ ปรพพาชก ๑๒๒ ปรพพาชกคณะแมนาสปปน ๓๑๔ ปรพพาชกชอ นโครธะ ๒๑๔ ปรพพาชกชอ ภญญะ ๒๖๙ ปรพพาชกชอ วสสะ ๒๖๙ ปรพพาชกผเปนเดยรถยอน ๒๕๖ ปรวาสสเดอน ๒๕๙ ปลงภาระลงได ๑๙๖ ปลงอายสงขาร ๓๔๗

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๒๐

ปลาบปลมยนดทถกบาเรอ ๑๓๕ ปลาบปลมยนดทไดพดจา ๑๓๕ ปลาบปลมยนดทไดสบตา ๑๓๖ ปลาบปลมยนดทไดฟงเสยง ๑๓๖ ปลาบปลมยนดในการเฝาระลก ๑๓๗ ปลาบปลมยนดทเหนเขาบาเรอกน ๑๓๗ ปลายขนชอนขน-เวยนขวา ๓๐ ปลกดวยการถบเตะทงนอนหลบ ๒๔๕ ปววตตวตร ๕๖ ปวเวก (อยสงดจากกาม) ๙๔ ปเสนทโกศล (พระราชา) ๒๐/๒๕๔/ ๓๒๓/๓๒๙ ปกขนธกาพาธ (โรค) ๓๕๑ ปจจลกปป (หมบาน) ๔๔ ปจจยนาค (ชาง) ๓๙๑ ปญจวคคย ๖๖/๑๗๒/๑๗๔ ปญจสขะคนธพพบตร ๓๘๒ ปญญา ๘๓/๘๔/๑๑๑/๒๕๑ ปญญาขนธอยางยง ๒๓๖ ปญญาชนอเสขะ ๒๗๖ ปญญาดจแทงถกชนทราย ๒๕๗/๓๑๖ ปญญวาท ๑๓๔ ปญญาวมต ๙/๑๒๐/๑๒๗/๑๓๑๐ ๑๕๐/๑๕๙/๒๕๐/๒๗๓/๓๑๙

ปญหาการเกยดกนบาปอยางยง ๑๒๖ ปากของงทมพษราย ๑๙๓ ปากของงเหาดา ๑๙๓ ปาฏลคาม (หมบาน) ๓๔๓ ปาฏโมกข ๒๓๕/๒๓๘ ปาฏหารย ๑๕๓ ปาฏหารยทภกษพงสงสอน ๑๕๔ ปาทองกวาว ๒๑๔ ปาไผเปนทใหเหยอกระแต ๒๙๐ ปามะมวงของหมอชวก ๑๒/๒๗๗ ปาไมสสปา ๑๙๙/๒๔๕ ปาและปาเปลยว ๘๖ ปาวา (เมอง) ๒๕๑ ปาวารกมพวน ๑๕๓/๒๙๗/๓๔๓ ปาวาลเจดย ๒๔/๒๘/๑๑๒/๑๕๑ ๑๖๖/๑๗๙/๓๔๖ ปาสากใหญ ๑๙ ปาสาหรบใหเหยอนกยง ๒๔๒ ปาหเนยยบคคล ๒๑๐ ปโลตกะปพพาชก ๓๑๕ ปกกสะมลลบตร ๒๕๓/๓๕๒ ปราณะ (ชางไม) ๓๓๓ ป ๓๑๔ ‘ปกามหก’ ๓๑๔

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๒๑

เปรตวสย ๑๔๙ เปงมาง ๒๐๖ เปยกแลวแตผเดยวในปา ๕๗ เปลอยกาย ๕๔ เปลอยตลอดชวต ๓๐๔ แปดสบปไมฟนเฟอน ๓๓๙ โปกขรสาตพรษหมณ ๑๙/๓๒๓ ไปไดในอากาศเหมอนนกมปก ๘๙ ไปไดไมของขดฝาทะลกาแพง ๘๙ ผ ผมหงอกเสนแรก ๓๘๐ ผลกรรมทกลาววาจาชอบ ๓๓ ผลกรรมทเขาคบหาสมณพราหมณ ๓๓ ผลกรรมทใครตอประโยชนมหาชน ๓๕ ผลกรรมทไดบอกศลปวทยา ๓๓ ผลกรรมทไดบากบนในกศล ๓๑ ผลกรรมทไดละมจฉาชพ ๓๗ ผลกรรมทไดสงเคราะหผอน ๓๓ ผลกรรมทไดใหทาน ๓๒ ผลกรรมทนาสขมาใหแกมหาชน ๓๒ ผลกรรมทเปนหวแรงในการกศล ๓๖ ผลกรรมทพดคาจรง-คาสจ ๓๖ ผลกรรมทมองคนดวยสายตารก ๓๕

ผลกรรมทไมเบยดเบยนสตว ๓๕ ผลกรรมทไมพดคาหยาบ ๓๗ ผลกรรมทไมพดเพอเจอ ๓๗ ผลกรรมทไมพดยยงใหแตกแยก ๓๖ ผลกรรมทไมมกโกรธไมพยาบาท ๓๔ ผลกรรมทเวนจากปาณาตบาต ๓๒ ผลกรรมทสมานญาตมตรใหสนทกน ๓๔ ผลกรรมทเอออารรใจผอน ๓๒ ผลกะเบา ๕๘ ผลสดทายของพรหมจรรย ๒๗๕ ผอมเหลองสะพรงดวยจดเมลดงา ๒๔๕ ผสสะ ๘๒/๘๓ ผสสายตนะ ๒๖๙ ผาทอดวยผมคน ๒๖๓ ผายอมฝาด ๑๑/๔๔/๔๕ ผาลและปฏก ๒๕๑ ผวพรรณเหมอนมหาพรหม ๓๒๒ ผวหนงละเอยดละอองจบไมตด ๓๐ ผดขนและดาลงในแผนดน ๘๙ ผสด (กษตรย) ๓๘๙ ผเกดกอนใครทงหมด ๒๑๑ ผเกดตามตถาคต ๑๖๒ ผเกดในโลก แตครอบงาโลก ๑๔ ผขนสตวดวยยาน ๑๖๘

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๒๒

ผขมอนทรย ๑๑๘ ผคงทเปนปรกตไดในสงทงปวง ๑๓๓ ผครอบงาไดหมด ๑๗๓ ผควรแกการกราบไหว ๒๑๐ ผเคารพตอธรรม ๑๙๐ ผฉลาดตอวฏฏะ-อวฏฏะ ๑๒/๑๓๙ ผฉลาดในฐานะอฐานะ ๗ ผฉลาดในเรองโลกนและโลกอน ๑๒/๑๓๙ ผชนะ ๑๗๔ ผชานาญการฝกมา ๒๐๒ ผซงไมมใครซาสอง ๑๖๐ ผซงไมมใครเปนสหายดวยได ๑๖๐ ผดบแลว เยนสนท ๑๗๓ ผดารงจตใหตงมนอย ๙๒ ผเดยวแปลงรปเปนหลายคน ๘๙ ผไดวตถอนสมควรแกสมณะ ๓๓ ผตดตามดพทธองคถง ๗ เดอน ๓๒๔ ผถอนลกศรทง ๒๓๒ “ผถากหญาทง” ๒๕๑ ผทากายสงขารใหสงบรางบ ๙๑ ผทาจตตสงขารใหสงบรางบ ๙๑ ผทาจตใหปราโมทย ๙๒ ผทาจตใหปลดปลอยอย ๙๒ ผทตองตาตองใจของมหาชนมาก ๑๖

ผทเทวดาถอสรณะสอบชวต ๓๒๓ ผทมหาชนใกลชด ๓๖ ผทมหาชนประพฤต ๓๖ ผทมความเหนผด ๒๕๖ ผทไมรบการฝก ๒๑๖ ผทศตรภายในภายนอกกาจดไมได ๓๗ ผเทยงแทตอการตรสร ๒๗๓ ผนอนเปนสข ๒๔๕ ผนาสขมาใหแกมหาชน ๓๒ ผบรสทธสะอาดหมดจดมาทเดยว ๒๗ ผบอกศลปวทยา ๓๓ ผบากบนในกศล ๓๑ ผบาเพญตบะ มชวตอยางปอน ๒๕๘ ผปฏบตเกอกลแกมหาชน ๑๕๙/๓๑๙ ผปฏบตตามคาสอน ๒๒๖ ผประกาศธรรมจกร ๒๓๒ ผประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ๑๓๕ ผประเสรฐกวาเทวดาแลมนษย ๒๘๗/๓๑๖ ผปรารภความเพยร ๑๙๗ ผเปนเนอนาบญของโลก ๒๑๐ ผเปนยง ๑๕๖ ผเปนหวหนาของมหาชน ๓๖ ผเผาผลาญ ๒๘๐

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๒๓

ผผมองเหนความไมเทยง ๙๒ ผมองเหนธรรมเครองจางคลาย ๙๒ ผมองเหนธรรมเครองดบสนท ๙๒ ผมองเหนธรรมเครองสลดกลบ ๙๒ ผมกมาก ๑๗๕ ผมวเมาในปาฏหารย ๓๐๓ ผมาเปนสาวกของพระองค ๒๓๖ ผมกรรมทางกายอนบรสทธ ๘๗ ผมความสข ๒๔๕ ผมชาตแหงบคคลผอดกลน ๒๑๐ ผมถอยคาถกตองทกทายกอน ๓๒๓ ผมบรวารมาก ๓๒ ผมบรวารสะอาด ๓๘ ผมบรษทไทกระจดกระจาย ๓๗ ผมบตรคอสาวกมาก ๓๔ ผมปรกตกลาวตอนรบเชอเชญ ๓๒๓ ผมปญญา ๑๙๘ ผมปญญาใหญ ๓๔ ผมฤทธ ศกด อานภาพมาก ๑๒๕ ผมวาจาทผอนเออเฟอเชอฟง ๓๗ ผทมศรทธา ๑๙๗ ผมอาพาธนอย ๓๕/๑๙๗/๒๕๐ ผมอานาจสงสดโดยธรรมผเดยว ๑๕๖ ผมอานาจเหนอจต ๑๓๑/๑๕๙/๓๑๙

ผไมตองเทยวถามใคร ๒๒๖ ผไมถลงตา ๓๕ ผไมเทยง สาคญวาเปนผเทยง ๑๒๕ ผไมเบยดเบยน ๓๕ ผไมมกโกรธ ๓๔ ผไมมประโยชนเกยวของดวยเรอน ๔๔ ผไมมภยแตไหน ๆ ๒๓๒ ผไมรจกผดรจกเกด ๒๘๐ ผไมเสอมเปนธรรมดา ๓๕ ผไมใสใจทงสงไมปฏกลและปฏกล ๙๔ ผไมโออวด ๑๙๗ ผไมหมนกลบมาสกามอก ๔๒ ผไมหวนขาศกทงภายในภายนอก ๓๑ ผยงในอธเชคจฉะ ๑๓๔ ผยงในอธปญญา ๑๓๔ ผยงในอธวมต ๑๓๔ ผยงในอธศล ๑๓๔ ผยนดในการนอนหลบ ๓๔๒ ผยนดในการพดคย ๓๔๒ ผยนดในนวกรรม ๓๔๑ ผรองลาดบตถาคต ๒๓๒ ผรจบหมด ๑๗๓ ผรชดททมารไปไมถง ๑๒ ผรพรอมเฉพาะซงกายทงปวง ๙๑

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๒๔

ผรสกพรอมเฉพาะซงจต ๙๒ ผรสกพรอมเฉพาะซงจตตสงขาร ๙๑ ผรสกพรอมเฉพาะซงปตสข ๙๑ ผรสกพรอมเฉพาะซงสข ๙๑ ผละมจฉาชพ ๓๗ ผละวาจาสอเสยด ๓๖ ผละเวนการกลาวคาหยาบ ๓๗ ผละเวนการพดเพอเจอ ๓๗ ผละเวนจากมสาวาท ๓๖ ผละอาสวะททาใหเปนมนษย ๑๔ ผละแอก ๒๕๑ ผเลศกวาบรรดาเจาลทธทงหลาย ๓๒๓ ผเลศกวาบรรดาสตวสองเทา ๑๖๑ ผเลศประเสรฐกวาสตวทงหลาย ๓๓ ผวางเครองกบดกมนษย ๒๖๓ ผวมตดแลวเพราะไมมเชอเหลอ ๒๙๕ ผเวนจากปาณาตบาต ๓๒ ผสงเคราะหบรษท ๓๓ ผสงเคราะหผอนดวยสงคหวตถ ๓๓ ผสมานมตร ๓๔ ผสงเกตชนเชงของมหาชน ๓๔ ผสพพญ ๑๕๘ ผสพพทสสาว ๑๕๘ ผหนกในธรรม ๑๙๐

ผหนงในบรรดาผนอนเปนสข ๒๔๕ ผหมนกลบจากกามไมได ๔๑ ผหยดเลกเสยในระหวาง ๓๔๒ ผเหยยบยาเสยซงมารดาและเสนา ๒๓๒ ผใหทาน ๓๒ ผอยดวยความหลง ๑๐ ผอยในโลก โลกไมแปดเปอน ๑๔ ผอยไมมทเคารพ ๑๖๓ แผนดนไหวเพราะเหตแปด ๓๕๘ แผนดนไหวโพธสตวจต ๒๔ แผนดนไหวโพธสตวประสต ๒๘ แผนดนไหวโพธสตวตรสร ๑๑๓ แผนดนไหวแสดงธรรมจกร ๑๗๙ แผนดนไหวปลงอายสงขาร ๓๔๗ แผนดนไหวปรนพพาน ๓๕๘ แผโอภาสไปกอนแลวบนลอเสยง ๑๕๓ ฝ ฝน ๑๕๑ ฝกฝายแหงความคบแคน ๖๙ ฝาเทามจกรเกดแลว ๒๙ ฝามอฝาเทาออนละมล ๓๐ ฝนใจประพฤตพรหมจรรย ๓๓๑ พ พญาสตวชอสหะ ๑๒๔/๑๘๘ พบการเจรญอทธบาทดวยวธคดคน ๗๙

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๒๕

พยาบาท ๒๐๔/๒๐๙/๒๙๑ พยาบาทวตก ๗๐ พยายามดวยกาลงมอเทาทงหมด ๑๙๕ พรสบประการ ๓๙๐ พรหม ๒๓๒ พรหมจรรย ๑๑ พรหมจรรยของพระองค ๑๓๔ พรหมจรรยคออรยมรรค ๓๘๒ พรหมจรรยจบแลว ๑๐๙ พรหมจรรยทงหมด ๒๕๕ พรหมจรรยทนกรงเกยจตวเอง ๒๙๙ พรหมจรรยน ๒๗๔/๒๗๕ พรหมจรรยปรารถนาไปเปนเทพ ๑๓๘ พรหมจรรยไมบรสทธ ๑๓๕ พรหมจรรยสาหรบสตวเหลานน ๓๔๐ พรหมจรรยอนประกอบดวยองคส ๕๔ พรหมจกร ๑๑๙/๑๒๑ พรหมจาร ๑๓๕ พรหมทณฑ ๓๕๗ พรหมบรษท ๒๖๕/๒๖๖ พรหมโลก ๑๔๗ พรหมโลกปฏปทา ๑๔๗ พรหมวมานวางเปลา ๓๘๑ พรหมวหาร ๓๘๑

พรหมายพราหมณ ๓๑๐/๓๒๙ พระโคดมผชกชวน ๒๑๙ พระโคดมผมอาย ๑๗๕/๒๔๑ พระเจาโกศล ๒๐/๓๓๔ พระชนนทวงคต ๓๘ พระนามวาตถาคต ๑๕๕ พระประวตเบดเตลด ๓๐๙ พระปจเจกพทธเจา ๓๘๘ พระพทธเจาทงปวงเคารพธรรม ๑๖๔ พระมหากปปนะ ๙๐ พระราชาของพระเจาจกรพรรด ๑๘๑ พระราชาโดยธรรม ๒๙ พระสมณโคดม ๖๓/๑๒๕/๑๕๗/๒๐๑/ ๒๓๖/๓๑๐ ‘พระสมณโคดมมวชชาสาม’ ๑๕๘ พระสาเนยงมองคแปด ๓๒๘ พระสคต ๙ พระเหมนคาว ๒๙๑ พระอรหนต ๒๕๘ พระอรหนต ๖๐ รปชดแรก ๑๘๗ พระอาทตยกบหงหอย ๒๕๕ พราหมณ ๒๒๐ พราหมคาม (ตาบล) ๒๕๐ พราหมณบรษท ๒๖๕/๒๖๖

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๒๖

พราหมณบณฑต ๒๑๖/๓๑๗/๓๓๒ พราหมณสจจ ๑๔๕ พราหมณสจจอยางพทธศาสนา ๑๔๖ พลญาณ ๑๑๙ พลกรรมทประกอบดวยธรรม ๒๘๙ พวกทไดแตนก ๆ เอา ๒๕๖ พวกทไมมสตคมครองตน ๒๖๐ พวกมลกขะ ๒๙๑ พวกฤาษภายนอก ๓๑ พวกสากยะ ๒๐ พวกเหนโทษปรโลกวาเปนภย ๑๖๙ พหปตตกเจดย ๓๐๔ พหสต ๑๕๘ พาราณส ๑๔/๑๔๕/๑๕๗/๑๗๓/๑๗๔ ๑๘๗/๒๙๑/๓๑๙/๓๘๓ พมพสาร (พระราชา) ๒๑/๒๔๑/๓๒๓ พเลยงของสาวก ๒๓๐ พใหญกวาเขาทงหมด ๒๗ พช ๒๕๑ พชคาม ๒๘๒ พนเทาสมาเสมอ ๒๙ พทธจกข ๑๖๙ ‘พทธะ’ ๑๓/๒๓๒ พดจาเลนหวสพยอกกบมาตคาม ๑๓๕

พดเหมอนนกการวก ๓๑ เพศฆราวาส ๑๑ เพศทเปนทางมาแหงธล ๑๑ เพยงระลกวานนแหละธรรมทงหลาย ๗๒ แพภยตวเอง ๒๖๔ แพะแกะ ๔๓ โพชฌงค ๒๗๓ โพชฌงครตนะ ๒๗๔ โพธราชกมาร ๔๕/๔๙/๕๙/๑๐๖/๑๖๖ ๑๗๑/๑๗๔/๑๙๗/๑๙๙ โพธสตว ๒๑/๓๘/๔๒/๖๗/๗๓/ ๗๗/๗๘/๗๙/๘๑/๘๔/๘๖/๘๙/ ๙๓/๙๔ โพธสตวกาลงกาวลงสครรภ ๒๔ ฟ ฟ ง ธ ร รม แล ว เ ก ด ค ว ามพอ ใ จ เ ก นคาดหมาย ๒๑๔ ฟน ๔๐ ซ บรบรณ ๓๐ ฟนเรยบเสมอกนทกซ ๓๐ ฟนสนทชดกนตลอด ๓๐ ไฟขวว ๒๒๑ ไฟเกดจากฟน ๒๒๑ ไฟสะเกดไม ๒๒๑ ไฟหญาแหง ๒๒๑

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๒๗

ภ ภพ ๘๒/๘๓ ภวาสวะ ๑๐๙ ภคควโคตร ปรพพาชก ๓๐๓ ภคคะ ๑๙๗ ภญญะปรพพาชก ๒๖๙ ภณฑคาม (หมบาน) ๓๕๐ ภททกปป ๑๕ ภยทจะเกดเพราะอวหงสาวตก ๗๑ ภาชนะดน ๓๔๙ ภารทวาชโคตร ๔๐/๒๔๔/๒๕๐ ภาวะแหงผไมอยากจากไป ๓๒๙ ภกษ ๖๖/๗๘ ภกษผมชอวามมตรด ๒๕๔ ภกษผถงฝง ๓๐๐ ภกษผเถระ ๒๑๐ ภกษผปนกลาง ๒๑๐ ภกษผใหม ๒๑๐ ภกษผยงไมไดสมาธ ๘๖ ภกษอปรหานยธรรม ๓๔๑ ภกษอลชช ๒๓๗ ภตคาม ๒๘๒ เภสกฬาวน (สวนปา) ๑๙๘ โภคนคร ๓๕๐

โภชนะแตในทนงแหงเดยว ๒๔๒ โภชนะททายกถวายศรทธา ๒๘๒ โภชบตร (สกล) ๒๙๖ ม มคธ ๕๓/๒๒๓/๓๗๗ มฆเทวราช ๓๗๙ มฆเทวมพวน (สวนปา) ๓๗๙/๓๘๑ มณรตนะ ๓๗๖ มนสากตคาม (หมบาน) ๑๔๗ มนตมหาปรสลกขณะ ๓๑ มนษย ๑๔๙ มนษยเขารบตอภายหลง ๒๖ มนษยธรรมดา ๑๒๙ มนษยมอายแปดหมนป ๒๒๓ มโนกรรมไมบรสทธ ๘๗ มโนปวจาร ๒๖๙ มรรยาททางกาย ๑๓๙ มรรยาททางวาจา ๑๓๙ มรรยาททางใจ ๑๓๙ มรรยาทเปนสงา ๓๒๕ มหาโควนทพราหมณ ๓๘๒ มหานามสากยะ ๔๒/๒๔๐/๒๙๓ มหาบรษ ๑๕๘/๑๕๙ มหาบรษยอมมคตสอง ๒๙

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๒๘

มหาปเทส ๓๕๑ มหาปราชญ ๑๕๘/๑๕๙ มหาปรสลกขณะ ๒๙/๓๒๓/๓๒๔ มหาภต ๒๙๗ มหายญญ ๓๗๗ มหาราชทงส ๓๐๑ มหาวน (สวนปา) ๑๙๒/๒๒๖/๒๕๒/ ๒๗๖/๒๙๒/๓๐๓/๓๔๓ มหาวกฏโภชนวตร ๕๗ มหาวชตราช ๓๗๗ มหาวยหะ (ปราสาท) ๓๗๖ มหาสทศน (จกพรรด) ๓๕๕/๓๗๕ มหาสบน ๑๐๔ มห (แมนา) ๒๒๘ มกขลโมฆบรษ ๒๖๓ มชฌมศล ๒๙๕ มชฌมาปฏปทา ๑๔๔ มทร (กษตรย) ๓๙๑ มลลกษตรย ๓๕๒ มาคนฑยะปรพพาชก ๔๐/๑๑๘ มาชนดทอาจฝกได ๒๐๒ มาตงคชฏล ๓๙๓ มาตระกลวลาหก ๓๗๖ มาเปนพาหนะ ๑๔

มายาเทว ๑๔/๑๖ มาร ๑๖๖ มารดาบดาไมปรารถนาใหบวช ๔๕ มารดาแหงโพธสตว ๒๔/๒๕/๓๘ มารบรษท ๒๖๕/๒๖๖ มาลงกยะ (ภกษ) ๒๑๑/๒๑๓ มาสโลกนอกคราวเดยว ๒๗๓ มจฉาอาชวะ ๒๘๕ มใชมลาภสกการะเปนอานสงส ๒๗๕ มใชมความถงพรอมแหงศล-

- เปนอานสงส ๒๗๕ มใชมความถงพรอมแหงสมาธ-

- เปนอานสงส ๒๗๕ มใชมความถงพรอมดวยญาณทสนะ-

- เปนอานสงส ๒๗๕ มไดลบหลดถกสตร ๒๘๙ มถลา (เมอง) ๓๘๐ มลกขะ (ชนชน) ๒๙๑ มกายตรงดจกายพรหม ๓๐ มกเลสเครองปกปด อนเปดแลว ๒๙ มขนอนตกราบ ๓๓๑ มโคมยเปนภกษา ๕๕ มชวตอยดวยสราและเนอ ๓๑๔ มธรรมเปนธงชย ๑๖๒

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๒๙

มธรรมเปนอธปไตย ๑๘๑/๑๘๒ มปรกตกลาวคาตอนรบเชอเชญ ๓๒๓ มเปลอกไมเปนภกษา ๕๕ มพระพกตรทางทศเหนอ ๒๗ มรปผงผาย ๓๒๒ มลาภเปนอานสงส ๒๗๕ มศล ๒๐๓/๒๐๗ มสาหรายเปนภกษา ๕๕ มหญาเปนภกษา ๕๕ มอภชฌามาก ๘๗ มนทไมละกาม ๒๙๙ มนผขวนขวายหาความบรสทธ ๕๗ มตรและกรสเปนอาหาร ๕๗ เมตตาเจโตวมต ๑๔๘ เมตเตยยะ (พทธะ) ๒๒๓ เมถนธรรมดวยภรรยาเกา ๑๙๒ เมทฬปะ (นคม) ๓๒๙ เมองานแรกนา ไดปฐมฌาณ ๖๖ เมองขนแหงโกศล ๒๑ เมองแหงชาวกาส ๑๗๓ แมลงวน ๒๙๑ โมคคลลานะ ๑๖/๑๒๘/๒๓๗/๒๘๖/ ๒๙๕ โมฆบรษ ๑๙๒/๒๑๑/๒๒๕/๒๓๘/ ๒๖๓/๓๐๔

โมหะ ๒๔๙ ไมเขาทมงทบงปละแปดเดอน ๒๓๕ ไมจนทะ ๒๒๒ ไมตองปดประตเรอนในเวลาคาคน ๓๗๘ ไมตดจมหมกใจในลาภ ๑๐๖ ไมถอการพดคาสจจเปนเหตถอตว ๓๗๘ ไมทรงทาอโบสถอกตอไป ๒๓๗ ไมทมเกยรตไดนามวาไมโพธ ๑๕ ไมนงจมทนง ๓๒๕ ไมนงยนคางดวยมอ ๓๒๖ ไมปทมกะ ๒๒๒ ไมประมาทมเพยร มตนสงไปอย ๖๙/ ๗๖/๘๕ ไมเปนทกงวลแกใคร-

- และไมกงวลถงใคร ๑๔๗ ไมเปนวสยทจะตรกหยงลงงาย ๆ ๑๖๗ ไมมความลบทตองชวยปด ๑๒๘ ไมยกขาสงเหมอนเดนในนา ๓๒๕ ไมยนกายดวยมอแลวจงนง ๓๒๕ ไมรบอาหารทเขารองเชญ ๕๔ ไมสดชมยาง แชอยในนา ๕๔ ไมสดชมยาง วางอยบนบก ๖๐ ไมสลฬะ ๒๒๒ ไมสากะ ๒๒๒

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๓๐

ไมสาละ ๒๒๒/๒๕๒ ไมสไฟ ๕๙ ไมสสปา ๑๙๙/๒๔๕ ไมเสพเมถนจนตลอดชวต ๓๐๔ ไมหมนกายนง ๓๒๕ ไมแหงสนท วางอยบนบก ๖๐ ไมอโศก ๑๙๙ ย ยมนา (แมนา) ๒๒๘ ยโสธรา ๑๔ ยอดคน ๒๗ ยอดเรอน ๓๙๖ ยอดแหงแกนไมหอม ๓๑๒ ยอดแหงดอกไมหอม ๓๑๓ ยอดแหงรากไมหอม ๓๑๒ ยอดแหงปรมตธรรม ๓๑๓ ยอดแหงพรหมจรรย ๑๗๕ ยกษ ๓๐๑ ยกษชนสง ๓๐๒ ยกษชนกลาง ๓๐๒ ยกษชนตา ๓๐๒ ยกษและรากษส ๑๙๕ ยกษสวนมาก ๓๐๒ ยญญ ๒๕๘

ยญญททาสบสกลกนลงมา ๒๕๙ ยามเฝาตลงใหปวงสตว ๑๙๔ ยนกระหยง ๕๕ ยนแกความขลาด ๘๘ ยนคลอด ๒๖ ยนเดนบนหนาม ๕๕ ยนไมยอตว แตะเขาได ๓๐ ยธญชยะ (เจาชาย) ๓๙๕ โยคกเขมธรรม ๑๐๔ ร รมณยสถานมปาชฏปาเยอกเยน ๕๓ รมไมหวามเงาเยนสนท ๖๖ รสอรอยของรป ๗๙/๘๐ รสอรอยของอปาทานขนธ ๘๐ รสอรอยในโลก ๖๗/๖๘ รองขานชอและโคตรของตน ๓๐๑ รองเจยบ ๆ ๓๑๕ รอยเทาอฐ ๕๘ รวนา ๒๕๑ ระเบยบวนยพระสคต ๙ รากษส ๑๙๕ ราคะ ๒๖๘ รางกายทยาววาหนงนเอง ๒๙๗ ราชคฤห ๑๒/๑๒๖/๑๓๑/๑๕๘/๒๐๖/

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๓๑

๒๑๙/๒๔๒/๒๔๔/๒๖๗/๒๗๕/ ๒๗๗/๒๙๐/๒๘๐/๒๙๓/๓๐๑/ ๓๔๑/๓๕๘/๓๘๒ ราชสห ๑๙๐ ราฏะ(อบาสก) ๓๔๕ รามบตร ๕๑/๑๗๒ รามะรธรรมใด ทานรธรรมนน ๕๓ ราหล ๑๔ รแจงกระทาใหเปนญาณ ๑๔๔ รปนมต ๗๖ รประมาณในโภชนะ ๒๐๓/๒๐๘ รปสญญา ๙๙ รปานง อตนชฌายตจจะ ๗๕ รสกถงโทษทรามของการตองเกด ๔๔ รสกปวดทงศรษะเหลอประมาณ ๖๒ รสกปฏกลตอสงไมปฏกล ๙๓ รสกไมปฏกลตอสงปฏกล ๙๓ รสกปฏกลตอสงไมปฏกลและปฏกล ๙๓ รสกไมปฏกลตอสงปฏกลและ - - ไมปฏกล ๙๔ ‘เรากฆาเขาเสย’ ๒๑๘ เราเปนแตบอกทางเทานน ๒๑๙ เราไมขยหวใจอกตอไป ๓๑๗/๓๓๓ ‘ เราไมใหผาลกศรออก’ ๒๑๑

เรยนธรรมไดไว ชวเวลาโตตอบ ๕๐ เรองกอนประสต ๑๙ เรองกอนตรสร ๖๙/๗๓/๗๗/๗๘/๗๙/ ๘๐/๘๑/๘๔/๘๖/๘๙/๙๐/๙๔ เรองกอนหนาปรนพพาน ๓๔๑ เรองความทกข ๒๐๒ เรองฉนปลาฉนเนอ ๒๗๗ เรองซงพนวสยโลก ๑๓๙ เรองทเชอแลว จะไดประโยชนสข ๑๒ เรองทสดในโลก ๒๙๕ เรองนควรฟงควรเชอ ๑๓๙ เรอน ๓๙๖ แรกถงกระแสแหงพระนพพาน ๒๗๓ โรงบชาไฟ ๑๑๘ โรสกพราหมณ ๓๒๐ โรหตสส (เทวบตร)๒๙๕ ล ลมกลาแทงเซาะขนกระหมอม ๖๒ ลมกลาหวนกลบลงแทงพนทอง ๖๓ ลมเวรมพา ๒๔๖ ลมออกทางชองหทงสอง ๖๒ ละทงศาสนาบวชเปนปรพพาชก ๑๒๒ ลกษณะของการพดเพอเจอ ๓๗ ลทธกรรม ๓๒๒

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๓๒

ลทธของพระองค ๒๕๖ ลทธทาลายโลก ๒๖๒ ลทธทวาสขทกขเพราะกรรมเกา ๒๕๙ ลทธทวาสขทกขเพราะการบนดาล ๒๖๑ ลทธทวาสขทกขไมมเหตปจจย ๒๖๒ ลทธนตถกทฏฐ ๒๖๙ ลทธมกขลวาท ๒๖๒ ลทธอกรยทฏฐ ๒๖๙ ลทธเหตกทฏฐ ๒๖๙ ลทธอน ๒๗๒ ลายฝามอเทาดจตาขาย ๓๐ ลจฉวทมมข ๓๑๔ ลจฉวบตรผมวเมาปาฏหารย ๓๐๓ ลนเพยงพอ ๓๐ ลลาศสงางดงาม ๓๒๕ ลกไดกระปรกระเปรา ๓๒๐ ลกไกเจยบ ๓๑๕ ลกไกตวพทสด ๑๑๗ ลกโซแหงทกข ๘๑ ลกสาวทเปนหมายมลกตดรงรง ๒๔๕ ลขวตร (วตรในการเศราหมอง) ๕๖ ลทางทจะชวยเหลอปวงสตว ๑๗๐ ลบคลาพระจนทรพระอาทตย ๘๙ เลนหวสพยอกกบมาตคาม ๑๓๕

เลาะลดจากปานสปาโนน ๕๖ โลก ๒๙๗ โลกจะไมวางจากพระอรหนต ๓๕๖ โลกจกฉบหาย ๑๖๘ โลกธาตหนงมพระพทธเจาองคเดยว ๗ โลกมจานวนพนหนง ๑๕๒ โลกไมฉาบทาแปดเปอน ๑๔ โลกนตตรกนรก ๒๓ โลกตตรธรรมมสาหรบคนทวไป ๒๒๐ โลงโถงไมมอะไรกน แตมดมน ๒๓ โลหจจพราหมณ ๓๒๐ ว วจกรรมไมบรสทธ ๘๗ วนสณฑ ๓๖๖/๓๖๗ วรรณะสจาพวก ๑๐๖ วจฉโดคตร ๑๕๗/๒๗๕/๓๑๑ จจฉายนะโคตร ๓๑๕ วชช ๒๘๙/๓๖๖ วชชคาม ๓๐๔ วชชธรรม ๒๘๙ วฏฏสงสารของพระองค ๓๖๖ วฏฏอนเปนทอยของมฤตย ๑๒/๑๓๙ วตตบท ๓๐๔

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๓๓

วตถกาม ๖๐ วตรของเดยรถย ๕๔ วตรทเศราหมอง ๒๙๙ วตรในการอยอเบกขา ๕๘ วตรในความเปนผไมรงเกยจ ๕๖ วตรในความเปนผเศราหมอง ๕๖ วตรในความเปนผสงดทวแลว ๕๖ วตรในบาตร ๓๒๗ วตรเพอความเปนผมตบะ ๕๖ วตรยางกเลส ๕๔ วตรยนอยางเดยว ๒๙๓ ววหายหาไมพบ ๖ วน แลว ๒๔๔ วสสการพราหมณ ๑๓๑/๑๕๘ ๒๘๙/๓๑๘ วสสะปรพพาชก ๒๖๙ วาจาครงสดทายของตถาคต ๓๕๘ วาจาจรง มประโยชน นาฟง ๑๘๘ วาจาจรง มประโยชน ไมนาฟง ๑๘๘ วาจาจรง ไรประโยชน แตนาฟง ๑๘๘ วาจาจรง ไรประโยชน ไมนาฟง ๑๘๘ วาจาไมจรง ไรประโยชน แตนาฟง ๑๘๘ วาจาไมจรง ไรประโยชน ไมนาฟง ๑๘๘ วาจาทตองเลอกใหเหมาะกาล ๑๘๘ วาจาเปนทชอบใจแหงชาวเมอง ๓๒๒

วายทวนกระแสกลบมา ๑๙๕ วาเสฏฐโคตร ๓๕๖ วาเสฏฐะมานพ ๒๐/๑๔๗ วจกจฉา ๗๓/๒๐๔/๒๐๙ วชชา ๘๓/๘๔/๑๑๑ วชชาท ๑. ๑๐๗ วชชาท ๒. ๑๐๘ วชชาท ๓. ๑๐๙ วชาชอคนธาร ๑๕๔ วชาชอมณกา ๑๕๔ วญญาณ ๘๒/๘๔ วญญาณอนแลนไปตามความราลก ๖๖ วญญาณญจายตนะ ๑๐๐ วเทหะ ๓๑๐ วธฆาอยางดในวนยพระอรยะ ๒๑๘ วธนอมจตออกจากกาม ๗๒ วธบนลอธรรมใหแผกวางไป ๑๕๓ วธฝกทรนแรง ๒๑๗ วธฝกทละมนละไม ๒๑๗ วธฝกทละมนละไมและรนแรง ๒๑๗ วธ ’รก’ขาศกใหแพภยตว ๑๒๒ วธละและบรรเทากามวตก ๖๙ วธละและบรรเทาพยาบาทวตก ๖๙ วธละและบรรเทาวหงสาวตก ๗๐

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๓๔

วธแหงมหายญญ ๓๗๘ วธแหงอทธบาท ๗๘ วนยของพระสคต ๙ วนยของพระอรยเจา ๒๑๘ วปสสพทธะ ๓๐๒ วมตของภกษณ ๒๙๕ วมตญาณทสนะชนอเสขะ ๒๗๖ วมตวาท ๑๓๔ ววฏฏกปป ๑๐๗ ววฏฏะอนไมเปนทอยของมาร ๑๒/๑๓๙ วสสกมม (เทวบตร) ๓๙๒ วหารธรรม ๒๔๒ วหารธรรมททรงอยมากทสด ๙๐ วหารธรรมอนสงบรางบ ๒๕๔ วหงสาวตก ๗๐ เวชยนตรถ ๓๗๖ เวทนา ๘๒/๘๓ เวทนาเกา ๓๒๗ เวทนาใหม ๓๒๗ เวทนาคประ ( หมบาน) ๒๔๗ เวภฬคะ (นคม) ๓๗๒ เวรญชราพราหมณ ๑๑๗/๑๖๑/๒๗๘/๓๑๑ เวรญชรา (เมอง) ๑๖๑/๑๙๐/๒๗๘/๓๑๑ เวลาชวทเจรจาโตตอบ ๕๐

เวลาทควรบญญตวนย ๑๙๐ เวลาปรนพพาน ๓๔๗ เวลามพราหมณ ๓๘๘ เวลาสมควรปรนพพาน ๑๖๖ เวลส (วรรณะ) ๒๒๑ เวสสภพทธะ ๓๐๒ เวสสวณ (มหาราช) ๓๐๑ เวสสนดร (ราชา) ๓๘๙ เวสารชชญาณ ๑๒๑/๒๖๕ เวสาล ๒๔/๒๘/๑๑๒/๑๑๙/๑๔๙/๑๕๑/ ๗๙/๑๘๙/๑๙๒/๒๒๖/๒๕๒/ ๒๖๕/๒๘๙/๓๐๓/๓๔๕/๓๖๖/๓๖๗ เวฬวคาม (หมบาน) ๓๔๖ ศ ศรทธา ๒๕๑ ศตรไมอาจปลงชวตในระหวาง ๓๒ ศาสดาของพวกเธอ ๓๕๖ ศษยทดอ ๒๒๕ ศษยทไมดอ ๒๒๕ ศรษะรบกบกรอบหนา ๓๑ ศลขนธอยางยง ๒๓๖ ศลชนอเสขะ ๒๗๖ ศลบรสทธ ๑๒๘ ศลวบต ๓๔๓

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๓๕

ส สกทาคาม ๒๗๓ สกลจกสาน ๒๒๒ สกลจณฑาล ๒๒๒ สกลเทหยากเยอ ๒๒๒ สกลทารถ ๒๒๒ สกลพวกพราน ๒๒๒ สกลทายปรพพาชก ๒๓๔/๒๓๖/๒๔๒ สคารวะพราหมณ ๔๔/๒๒๙ สงฆจานวนรอยเปนอเนก ๒๒๔ สงฆประกอบดวยคณอนใหญ ๑๖๕ สงฆหมใหญเพราะตงมานาน ๑๙๑ สงฆหมใหญเพราะแผไปเตมท ๑๙๑ สงฆหมใหญเพราะมลาภมาก ๑๙๑ สต ๒๕๑ สตปฏฐานส ๑๗๑/๒๓๗ สนเทายาว ๓๐ สบตาดวยตามาตคาม ๑๓๖ สมณบรษท ๒๖๕/๒๖๖ สมณบณฑต ๒๑๖/๓๑๗/๓๓๒ สมณพราหมณทเปนผร ๒๖๗/๒๖๙ สมณพราหมณทสอนเรองกรรม ๒๙๐ สมณพราหมณผอยดวยความหลง ๑๐ สมณสากยะปตตยะ ๒๒๘/๓๐๔

สมณะของลทธอน ๒๗๒ สมณะท ๑. ๒๗๒/๓๕๖ สมณะท ๒. ๒๗๒/๓๕๖ สมณะท ๓. ๒๗๒/๓๕๖ สมณะท ๔. ๒๗๒/๓๕๖ สมณะในธรรมวนยน ๒๗๒ สมณะมแตในศาสนาน ๓๕๖ สมณะสขมาล ๒๔๙ สมณะหวโลน ๓๗๒ สมณะอยางชอบธรรม ๒๖๐ สมสกบภคนของตนเอง ๑๙ สมยใดสมาธมาก จกขกมาก ๗๖ สมาคมอยางสนทสนมกบบรษท ๒๖๖ สมาบตทงเจด ๕๑ สมาบตทงแปด ๕๓ สมาธเคลอน ๗๓ สมาธเจดอยาง ๗๗ สมาธชนอเสขะ ๒๗๖ สมาธโดยวธสามอยาง ๗๗ สมาธนอย ๗๖ สมาธนมต ๗๓ สมาธสมปยตตดวยฉนทะ ๗๙/๘๙/๑๕๑ สมาธสมปยตตดวยวรยะ ๗๙/๘๙/๑๕๑ สมาธสมปยตตดวยจตตะ ๗๙/๘๙/๑๕๑

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๓๖

สมาธสมปยตตดวยวมงสา ๗๙/๘๙/๑๕๑ สยมภ ๓๘๘ สรภะปรพพาชก ๓๑๔ สรภ (แมนา) ๒๒๘ สรรเสรญยญญ ๒๕๘ สระ ๓ สระ ๓๘ สระโบกขรณขางภเขาหมพานต ๑๙ สวนสดและมชฌมา ๑๔๔ สหสสจฬานกาโลกธาต ๑๕๒ สหมบดพรหม ๑๖๔/๑๖๘/๑๖๙/๑๗๑ สหายกบเหลาเทพในดาวดงส ๔๑ สฬายตนะ ๘๒/๘๓ สอนตอนเชา เยนลงกบรรล ๑๙๙ สอนตอนเยน รงเชากบรรล ๑๙๙ สอนแตเรองความทกขเทานน ๒๐๒ สกกะ (จอมเทพ) ๒๙๗ สกกายะ ๑๒๔/๑๓๐ สงขพราหมณ ๓๘๗ สงขาร ๘๒/๘๔ สงขารทงปวงไมเทยง ๒๘๘ สงขารทงปวงทกข ๒๘๘ สงคหวตถ ๓๓ สงฆบรษททเงยบเสยง ๓๓๑ สงฆสนนบาตลวนเปนขณาสพ ๑๖

สงวฏฏกปป ๑๐๗ สงเวชนยสถาน ๓๖๐ สงสมบารมสองสงขยกปป ๓๘๕ สงสารวฏ ๓๙๖ สจจกะอคคเวสนะนครนถ ๒๒๖/๒๖๗/ ๒๗๖/๓๑๓/๓๑๔ สญชย (ราชา) ๓๙๐ สญชาตแหงคนตรง ๑๙๖ สญญมะ ๓๗๑ สญญา (ความรสก) ๒๕๔ สญญาทางกามเกดแทรกแซง ๙๕ สญญาในวตกเกดแทรกแซง ๙๖ สญญาเวทยตนโรธ ๑๐๓/๓๕๘ สญญวาท - วามสญญา ๑๔๒ สญโญชนในภพ ๒๐๕ สตตมพเจดย ๓๐๔ สตวดจดอกบว ๓ เหลา ๑๖๙ สตวทมความไมหลงเปนธรรมดา ๓๔๐ สตวทมธลในดวงตาแตนอย ๑๖๘/๘๘ สตวนอย ๆ ทมคตไมเสมอกน ๕๖ สตวผเกดขนเกอกลชนเปนอนมาก ๑๐ สตวผเกลอนกลนดวยโศก ๑๖๘ สตวผมความหลงไมเปนปรกต ๑๐ สตวผยงมเวทนาอย ๒๗๐

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๓๗

สตวผรทวถงธรรม ๑๖๘ สตวพวกทจะเสอมจากคณ ๑๘๘ สนตฏฐะ (อบาสก) ๓๔๕ สนตสตะ (จอมเทพ) ๒๙๗ สปปน (แมนา) ๑๒๒/๑๔๕/๓๑๔ สพพญทกอรยาบถ ๑๕๗ สมพทธะ ๑๖๒ สมพทธะผถอนลกศร ๒๓๒ สมมาปฏปทา ๑๔๔ สมมาทฏฐ ๑๔๕ สมมาสงกปปะ ๑๔๕ สมมาวาจา ๑๔๕ สมมากมมนตะ ๑๔๕ สมมาอาชวะ ๑๔๕ สมมาวายามะ ๑๔๕ สมมาสต ๑๔๕/๒๖๗ สมมาสมาธ ๑๔๕/๒๖๗ สมมาสมพทธเจาชอวาโคตมะ ๑๔ สมมาสมพทธเจาทงหลาย ๑๖๔/๒๖๓ สมมาสมพทธะ ๑๒๑/๑๕๖/๑๕๗ สมมาสมพทธะสององค- เกดขนพรอมกน ๗ สมมาสมโพธญาณอนสงสด ๑๔ สสสตวาท- เทยงทกอยาง ๑๔๐

‘สากยะ’ ๒๐ สากยะ (แควน) ๓๒๙/๓๓๔ สากยะโดยชาต ๒๑ สากยะตระกล ๑๔/๓๑๐ สาเกต (เมอง) ๑๓๒ สามคค ๒๔๐ สามญญคณ ๓๓๕ สารนททเจดย ๒๘๙ สารบตร ๑๖/๕๔/๑๑๙/๑๔๙/๑๖๒ ๑๙๐/๒๓๑/๒๓๒/๒๖๕/๓๐๐/ ๓๓๙/๓๖๖/๓๖๗ สาละ (ตนไม) ๑๓๑/๓๑๑/๓๖๐/๓๗๖ สาวกของพระผมพระภาค ๓๐๒ สาวกเดยรถย ๓๒๐ สาวกทเขมงวดกวาพทธองค ๒๓๔ สาวกแท รปทลาหลงเขาทสด ๑๙๒ สาวกสนนบาตสงฆ ๑๒๕๐ รป ๑๖ สาวกองคสดทาย ๓๕๖ สาวตถ ๒๐๒/๒๑๘/๒๒๖/๒๒๘/ ๒๓๗/๒๗๖/๒๘๖/๓๖๘ สาเหตทหมนกลบจากกามไมได ๔๒ สาฬหะ (ภกษ) ๓๔๔ สานกปรพพาชก ๒๖๗ สารวมในอนทรยทงหลาย ๒๐๓/๒๐๗

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๓๘

สกขาบทเลกนอย ๓๕๗ สขพทธะ ๓๐๒ สงซงมรปเปนทยนด ๑๑๘ สงซงมเสยงเปนทยนด ๑๑๘ สงซงมกลนเปนทยนด ๑๑๘ สงซงมรสเปนทยนด ๑๑๘ สงซงมโผฏฐพพะเปนทยนด ๑๑๘ สงซงมธรรมารมณเปนทยนด ๑๑๙ สงทงปวงไมควรเขาไปยดถอ ๒๘๗ สงเกอกลแกมหาชนเปนอนมาก ๙ สงทคนในโลกมวหลงแสวงหา ๔๓ สงทควรกาหนดร ๑๑๑ สงทควรละเสย ๑๑๑ สงทควรทาใหแจง ๑๑๑ สงทควรทาใหเกดม ๑๑๒ สงทใครจะไดงาย ๆ เปนไมม ๔๕ สงทใคร ๆ ทาไดโดยยาก ๑๔ สงทตถาคตกาหนดรรอบแลว ๑๑๑/๑๓๒ สงทตถาคตละไดแลว ๑๑๑/๑๓๒ สงทตถาคตไดทาใหแจงแลว ๑๑๑/๑๓๒ สงทตถาคตไดทาใหเกดมแลว ๑๑๒/ ๑๓๒ สงทตถาคตไมไดยนไดฟงมากอน ๑๑๑ สงทตรสร ๑๐๙

สงทตรสร แตไมทรงนามาสอน ๑๙๙ สงททรงตวอยไดเอง ๒๘๘ สงททาไดเปนสกขพยานทนชาตน ๘๙ สงทนาอศจรรย ๒๒๗/๒๒๙ สงทพระอรยเจาวาเปนสข ๑๓๐ สงทมนษยเขาไปเทดทนเอาไว ๔๓ สงทเกดความเกดเปนธรรมดา ๔๒ สงทมความแกเปนธรรมดา ๔๒ สงทมความเจบไขเปนธรรมดา ๔๒ สงทมความตายเปนธรรมดา ๔๓ สงทมความโศกเปนธรรมดา ๔๓ สงทมความเศราหมอง- - โดยรอบดานเปนธรรมดา ๔๓ สงทมผลมาก ๒๙๙ สงทไมอาจทาใหตถาคตตดใจ ๑๓๓ สงทยงมองไมเหน และยงไม- - ไดนามาทาใหการคดนกใหมาก ๙๕ สงทยงไมเคยไดรรสเลย ๙๕ สงทเราไมพยากรณ ๒๑๒ สงทเราพยากรณ ๒๑๓ สงทเรยกวานามรป ๒๗๐ สงทแลนดงไปสดโตง ๑๐๙ สงทนารกนาเพลนใจ ๑๙๕ สนประ (ราชกมาร) ๑๙ สเนร (ภเขา) ๓๙๐

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๓๙

สกายดจทอง ๓๐ สพ (เมอง) ๓๙๑ สลวาท ๑๓๓ สสปา (ไม) ๑๙๙ สหนาทโดยชอบ ๒๗๒ สหเสยยาครงสดทาย ๓๕๓ สหะ (สตว) ๑๒๔/๑๘๙ สขทตาทราม ๑๔๔ สขและโสมนส ๖๗/๗๙ สขวหารในทฏฐธรรม ๒๕๐ สขอนเกดแตพรหมจรรย ๓๑๗ สคตโลกสวรรค ๔๑ สจนทะ (ปราสาท) ๑๔ สชาตา (อบาสกา) ๓๔๕ สทธาวาส ๒๕๒/๓๖๖ สทโธทนะ ๑๔/๑๖ สทตตะ (อบาสก) ๓๔๔ สทสสา (สทธาวาส) ๒๕๓ สทสส (สทธาวาส) ๒๕๓ สทนน (ภกษ) ๑๙๒ สนกขตตลจฉวบตร ๓๐๓ สนขจงจอก ๓๑๔ สนมมตะ (จอมเทพ) ๒๙๗

สภฏะ (อบาสก) ๓๔๕ สภวน (สงวนปา) ๑๓๑/๒๕๒ สภททะปรพพาชก ๔๕/๓๕๖ สภททาเทว ๓๗๖ สมาคธา (แมนา) ๑๙๖ สยามะ (จอมเทพ) ๒๙๗ สกรมทวะ ๓๕๑ สงดวยคณธรรมกวาเขาทงหมด ๒๗ สทร (วรรณะ) ๒๒๑ เสขะ ๒๐๕ เสนากมภณฑ ๓๐๑ เสนาคนธรรพ ๓๐๑ เสนานาค ๓๐๑ เสนายกษ ๓๐๑ เสนาสนะยากทจะเสพได ๘๖ เสนาสนะอนสงด ๘๖ เสพเมถนดวยภรรยาเกา ๑๙๒ เสพเสนาสนะอนสงด ๒๐๔/๒๐๘/๒๓๘ เสลาพราหมณ ๑๖๑/๒๓๑ เสวยสขดวยนามกาย ๙๖ เสยงกลาวสรรเสรญพรโคดม ๓๑๐ เสยงคนนอกทกลาวถงพระองค ๓๐๗ เสยงดจนกการวก ๓๑ เสยงเสยงพรหม ๓๑

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๔๐

เสยงทไดยนตลอดทกโลกธาต ๑๕๒ เสยงเลาลออนมแกพระโคดม ๓๒๔ เสยชพไมเสยศล ๒๒๖ แสงสวางเนองดวยการจต ๒๓ แสงสวางเนองดวยการประสต ๒๘ แสงสวางเนองดวยการตรสร ๑๑๒ แสงสวางเนองดวยการแสดงธรรมจกร ๑๗๙ แสงสวางและการเหนรปหายไป ๗๓ แสงสวางอนโอฬารหาประมาณมได ๒๓ แสดงอานาจทางกายไปพรหมโลก ๘๙ แสวงหาวาอะไรเปนกศล ๆ ๔๕ โสณฑณฑพราหมณ ๓๒๑ โสดาบน ๒๗๓ ห หงายของทควาอย ๒๑๔ หญาคางอกขนจากสะดอ ๑๐๕ หญาคาทจบไมดแลวดง ๒๙๙ หนทางเครองไปทางเดยว ๑๗๑ หนทางแหงการตรสร ๖๖ หนอนคลานขนมาตามเทาถงเขา ๑๐๕ หนงทองกบกระดกยนหลงชดกน ๕๙ หนาทพระพทธเจา ๓๔๐ หนกระโดดโลดเตนในยงเปลา ๒๔๕ หมดกจควรทา ๑๙๖

หมนโลกธาตหวนไหว ๒๓ หมชนชาวกร ๔๐ หลงกาม ๔๒ หลกเกณฑการฝกตามลาดบ ๒๐๒ หลกคดของภกษในศาสนาน ๒๘๗ หลกในการตรส ๑๘๘ หลกมหาปเทส ๓๕๐ หลงเตมไมมรอง ๓๐ หลายคนแปลงรปเปนคนเดยว ๘๙ หลดจากกาม ๔๒ หลมถานเพลง ๑๙๓ หวงนาลก ๑๙๕ หอกปาก ๒๔๐ หตถกเทวบตร ๓๑๙ หตถกะ อาฬวกะ ๒๔๕ หตถาฬวะ (อบาสก) ๑๕ หตถคาม (หมบาน) ๓๕๐ หตถนกะ (ราชกมาร) ๑๙ หวใจพระธรรม ๑๙๒ หายใจเขากมสต ๙๑ หายใจเขายาว - เขาสน ๙๑ หายใจออก กมสต ๙๑ หายใจออกยาว – ออกสน ๙๑ หงหอย ๒๕๖

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๔๑

หรญญวด (แมนา) ๓๕๓ หร ๒๕๑ เหงอไหลจากรกแร ๒๖๕ เหตเกดของโลก ๒๙๗ เหตของความเจรญ ๒๘๙ เหตตองทองเทยว ๓๖๖ เหตไดชอวา ‘สากยะ’ ๒๐ เหตททาใหแผนดนไหว ๓๕๘ เหตเปนทบงเกดแหงกาม ท. ๔๐ เหนแจงกระทาใหเปนจกษ ๑๔๔ เหนรปแตจาแสงสวางไมได ๗๖ เหนภยในโทษแมเลกนอย ๒๐๓/๒๐๗ เหนอยางดดวยปญญา ๖๘ เหมาะแกการลบของมนษย ๓๐๒ เหลาสตวถกตณหาในกามเคยวกน ๔๑ เหลยมคของราชสห ๑๙๐ เหลยวทงกาย ๓๒๕ แหงรอนแลวแตผเดยวในปา ๕๗ แหลงซอขายโคของพวกมลกขะ ๒๙๑ ใหทาน เพอทาใจทพรองใหเตม ๓๗๕ ฤ ฤดหนาวระหวางแปดวน ๕๗/๒๔๕ ฤทธ ๑๕๐ ฤาษ ชอคนธาระ ๑๕๔

ฤาษชอโรหตสส ๒๙๖ ฤาษภายนอก ๓๑ อ อกนฆฐา (สทธาวาส) ๒๕๓ อกตตดาบส ๓๘๕ องคชาตตงอยในฝก ๓๐ องคชาตแหงมาตคาม ๑๙๓ องคอวยวะของพระราชา ๒๐๖ อจรวด (แมนา) ๒๒๘ อจรวตะ (สามเณร) ๒๐๖ อเจละ (นกบวชเปลอย) ๓๐๓ อเจลกสสปะ ๑๒๕/๑๓๓/๒๑๔/๒๕๖/ ๒๕๗/๒๕๙ อดอาหารโดยประการทงปวง ๖๔ อตปปา (สทธาวาส) ๒๕๓ อตลนวรยะ (เพยรหยอน) ๗๕ อทกขมสข (ฌาณท ๔ ) ๘๙ อธกศลธรรม ๓๖๘ อธจจสมปปนนกา - เกดเองลอย ๆ ๑๔๑ อธเชคจฉะ (คออธจต) ๑๓๔ อธปญญา ๑๓๔/๒๓๖ อธวมต (คอฉนทะหรออธยาศย) ๑๒๐ อธศล ๑๓๔/๒๓๖ อธษฐานความเพยร ๑๐๔

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๔๒

อนภชฌา ๒๖๗ อนตตลกขณสตร ๑๗๗ อนตตในเบญจขนธ ๒๒๖ อนาถปณฑก คหบด ๓๐๑/๓๘๘ อนาถปณฑกเทพบตร ๓๐๐ อนาวฏญาณทสนะ ๓๒๕ อนตตรธรรมจกร ๑๗๘/๒๓๒ อนตตรสมมาสมโพธญาณ ๖๗/๖๙/ ๘๐/๘๖/๑๑๒/๑๓๒/๑๓๘/ ๑๕๖/๑๕๗ อนปาทเสสนพพาน ๒๐๑/๓๕๘ อนปพพวหารสมาบต ๙๔/๑๕๖ อนรทธะ (ภกษ) ๗๓/๒๑๔ อนศาสนปาฏหารย ๑๕๔/๒๓๐ อบายทคตวนบาตนรก ๑๙๓ อปปคพโภ ๒๘๐ อปรหานยธรรม ๓๔๐ อพยาบาท ๒๖๗ อภยราชกมาร ๒๑๕ อภชฌา ๒๐๔/๒๐๙/๒๙๑ อภชฌาแลโทมนสในโลก ๒๐๙/๒๓๗ อภชปปา (กระสนอยาก) ๗๕ อภญญา ๒๓๓ อภญญาเทสตธรรม ๓๔๘ อภญญาโวสานบารม ๒๓๗

อมตะ ๒๕๑ อมนสการ ๒๓ อมนษย ๓๒๓ อมราวกเขปกา-พดไมใหตวตาย ๑๔๑ อมตรผทาอนตราย ๒๗๖ อยหลกเรนตลอดเวลากงเดอน ๒๕๒ อรหตตผลชวเวลา ๗ วน ๑๙๗ อรหตตสมมาสมพทธะ ๑๓๐ อรหตตสาวกนบรอยเปนอเนก ๑๒๗ อรยเจากลาวโดยความเปนทกข ๑๓๐ อรยญายธรรม ๑๓๑/๑๕๙/๓๑๙ อรยมรรคมองคแปด ๑๔๕ อรยสจจ ๑๕๗/๒๖๙/๓๖๖ อรยสจจกาหนดทกเลสวฏฏ ๑๐๘/๑๒๔ อรยสจจกาหนดทวปากวฏ ๑๐๘/๒๐๐ อรยสจจวาดวยความทกข ๒๗๑ อรยสจจวาดวยเหตใหเกดทกข ๒๗๑ อรยสจจวาดวยความดบสนท- ของความทกข ๒๗๑ อรยสจจวาดวยขอปฏบตใหถงความ- ดบสนทของความทกข ๒๗๒ อรยสจจอธบายดวยปฏจจสมปปบาท ๒๗๑ อรปพรหม ๕๑ อลมรยญาณทสนวเศษ ๖๕

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๔๓

อวชชา ๘๒/๘๔ อวชชาเปนดจเปลอกฟองไข ๑๑๗ อวชชาสวะ ๑๐๙ อวตกธรรม (ฌาณท ๒) ๙๖ อวหา (สทธาวาส) ๒๕๒ อวหสาวตก ๗๑ อสญญวาท-ไมมสญญา ๑๔๒ อสทธรรม ๑๙๓ อสร ๑๔/๓๒ ออกบวชจะปรารถนากหามได ๒๑ ออกบวชมมาเปนพาหนะ ๑๔ อคคเวสนะโคตร ๒๐๖ อครสาวกคเลศ ๑๖ องครสะพทธะ ๓๐๓ องคตราปะ (แควน) ๑๖๑/๒๒๕/๒๓๑ อจจารทธวรยะ (เพยรจด) ๗๔ อจฉรยมนษย ๑๒๙ อชปาลนโครธ ๑๖๕ อดเพดานปากดวยลน ๖๑ อตถกลมถานโยค ๕๔ อนตานนตกวาท ๑๔๑ อปปนาสมาธประกอบดวยเมตตา ๑๔๘ อพยาปาทวตก ๗๑ อมพคาม (หมบาน) ๓๕๐

อมพลฏฐกา (สวนปา) ๑๔๐/๒๘๐/ ๓๔๒/๓๕๘/๓๗๗ อมพฏฐะมานพ ๑๙ อสสตถะ (ตนไม) ๑๕ อาการมาตรวาทองดวยปาก ๕๐ อากาสานญจายตนะ ๙๙ อากญจญญายตนะ ๕๐/๑๐๑ อากญจญญายตนภพ ๕๑ อาจารย ๓๒๒ อาชวะบรสทธ ๑๒๘ อาชวะไมบรสทธ ๘๗ อาฏานาฏยรกขมนต ๓๐๒ อาตมา (เมอง) ๒๕๓ อาทตย ๒๕๖ อาทตยโดยโคตร ๒๑ อาเทสนาปาฏหารย ๑๕๔/๒๓๐ อานนท ๗/๑๕/๑๖/๒๑/๒๔/๒๘/ ๓๘/๙๔/๑๑๓/๑๕๑/๑๕๒/๑๕๖/ ๑๖๖/๑๗๙/๒๓๘/๒๕๔/๒๕๕/ ๒๖๖/๒๘/๒๙๐/๓๐๑/๓๔๑/ ๓๕๘/๓๖๐/๓๗๒/๓๗๙ อานาปานสตสมาธ ๙๐ อานสงสในการหลกออกจากกาม ๙๕ อาเนญชะ ๒๐๖

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๔๔

อาปณนคม ๑๖๑/๒๒๕/๒๓๑ อาภสสรพรหม ๓๗๑ อามสทายาท ๒๒๗ อายขยแหงสตวในยคน ๑๕ อายขยแหงสตวในยคเมตเตยยะ ๑๕ อายไดสามสบหยอนหนงโดยวย ๔๕ อายสงขาร ๓๔๗ อารามของปรพพาชก ๒๙๐ อาวรณยธรรม ๒๐๔/๒๐๘ อาสนะทพย ๒๔๗ อาสนะพรหม ๒๔๘ อาสนะอรยะ๒๔๙ อาสภวาจา ๒๗ อาสวฐานยธรรม ๑๙๐ อาสวะ ๑๐๘ อาสวะททาใหเปนคนธรรพ ๑๔ อาสวะททาใหเปนเทวดา ๑๓ อาสวะททาใหเปนมนษย ๑๔ อาสวะททาใหเปนยกษ ๑๔ อาสวกขยญาณ ๑๐๘ อาสตกบรรพ (เถาวลย ) ๕๘/๖๔ อาหารเพยงโกสะหนง ๒๓๔ อาหารวนหนงเทาเยอถวพ ๖๔ อาหารวนหนงหนเดยว ๒๔๒

อาหารหยาบ ๖๖/๑๐๖ อาหเนยยบคคล ๒๑๐ อาฬารดาบส ๔๙/๑๗๒/๒๕๓ อานาจการบาเพญตบกรรม ๓๘๖ อานาจพระเจาโกศล ๒๐ อานาจแหงพระเวสสนดร ๓๙๒ อจฉานงคละ (หมบาน) ๑๙ อทธบาท ๗๘/๘๙/๑๕๐ อทธบาทเพออยไดถงกปป ๑๕๐ อทธปาฏหารย ๑๕๓/๒๒๙/๓๐๕ อทธวธ ๒๒๙ อทธวธมอยางตาง ๆ ๘๙/๑๕๑ อสคล (ภเขา) ๒๙๓ อสทนตะ (ชางไม) ๓๓๓ อสปตนมฤคทายวน ๑๔/๑๐๙/๑๔๕/ ๑๗๓/๑๗๔/๑๗๘/๒๙๑/ ๓๑๙/๓๘๓ อกกเวลา (เมอง) ๑๒/๑๓๙ อกกฏฐนคร ๑๓๑/๒๕๒ อกกากมข (ราชกมาร) ๑๙ อกกากราช (พระราชา) ๑๙ อจเฉทวาท-ตายแลวสญ ๑๔๓ อชชยพราหมณ ๒๕๘ อชญญา (เมอง) ๑๒๕/๑๓๓/๒๕๘ อณาโลมหวางควขาวออน ๓๑

www.buddhadasa.info

ปทานกรม ๔๔๕

อตตรมานพ ๓๑๐/๓๒๔ อตตรา (อครอปฏฐายกา) ๑๕ อตรมนสสธรรม ๓๐๕ อทกดาบส ๕๑/๑๗๒ อทธจจะกกกจจะ ๒๐๔/๒๐๙ อทาน ๒๕๖ อทาย (ภกษ) ๒๒๕ อเทนเจดย ๓๐๔ อบล (บวเขยว) ๓๘ อบลวรรณา (อครสาวกา) ๑๕ อบายเครองออกจากกาม ท. ๔๐ อบายเครองออกจากโลก ๖๗/๖๘ อบายเครองออกไปใหพนจากรป ๘๐/๘๑ อบายทจะถอนหลกตอ ๓๗๘ อบาสก ๑๕๐ คน เปนโสดาบน ๓๔๕ อบาสก ๕๐ คน เปนอปปาตกะ ๓๔๕ อบาสก ๙๖ คน เปนสกทาคาม ๓๔๕ อปกาชวก ๑๗๓ อปกเลสแหงจต ๗๖ อปตสสะ (อครสาวก ) ๑๔

อปปาตกะ ๓๔๔ อปมาสามขอ ๕๙ อปวาณะ (ภกษ) ๓๕๔ อปฏฐากผใกลชด ๑๔/๑๖ อปฏฐากอนเลศ ๑๖ อปฏฐานศาสนา ๓๔๑ อปทวะสาหรบอาจารย ๒๓๙ อปาทาน ๘๒/๘๓ อพพละ (ตนเตน) ๗๔ อรเวลา ๕๓/๙๔/๑๖๓/๑๖๕/๑๖๖ ๑๗๐/๑๗๓/๑๘๘ เอกบณฑรก (อาราม) ๑๕๗ เอกจจสสสตวาท-เทยงบางอยาง ๑๔๑ เอสการพราหมณ ๒๒๐ แอก ๒๕๑ โอกาสประพฤตใหบรสทธบรบรณ ๑๑ โอกาสวาง ๑๑/๔๔ โอชาอนทพย ๖๔ โอปปาตกะ ๒๑๔/๒๗๓ โอภาสนมต ๗๖

www.buddhadasa.info

www.buddhadasa.info

ลาดบหมวดธรรม ในหนงสอพทธประวตจากพระโอษฐ

(เรยงลาดบจากนอยไปหามากและตามลาดบอกษร) ____________

๒

ฉววรรณผดผองในกาล สอง ๓๕๒ ทอนาจากอากาศ สอง ๒๗ ทายาท สอง ๒๒๗ ธรรมของมหาบรษ สอง ๑๐๔ บวง สอง ๑๘๗ บณฑบาตทมผลมาก สอง ๓๕๒ ประโยชนแหงการเสพ- เสนาสนะปา สอง ๒๓๙ ภกษทากาละ มประเภท สอง ๒๑๐ ยญญ สอง ๒๕๘ วตกมสวน สอง ๖๙ สงทแลนไปสดโตง สอง ๑๐๙ อธจจสมปปนนกา ทฏฐ สอง ๑๔๑ อครสาวก สอง ๑๔ อครสาวกา สอง ๑๔ อครอปฐาก สอง ๑๕ อครอปฐายกา สอง ๑๕

๓ กรรมวบากททาใหทรง- -มฤทธมาก สาม ๓๗๑ การทาลาย “เปลอกฟองไข”- - สาม ๑๑๘ กเลส สาม ๒๔๘ กศลวตก สาม ๖๙/๒๔๐ ความมวเมา สาม ๓๙ ญาณ สาม ๑๐๗ ฐานะลาบาก สาม ๑๒๓ ตถาคตแสดงธรรมเพอผล สาม ๑๒ ทประทมของตถาคต สาม ๒๔๗ ทกขปรวฏฏ สาม ๑๑๑ ทกขสมทยปรวฏฏ สาม ๑๑๑ ทกขนโรธปรวฏฏ สาม ๑๑๑ ทกขนโรธคามมนปฏปทา- -ปรวฏฏ สาม ๑๑๒ ธรรมทพากนละเสย สาม ๒๔๐

๔๔๗

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๔๘

ธรรมทพากนทามาก สาม ๒๔๐ เนอควรบรโภค เหต สาม ๒๗๘ เนอไมควรบรโภค เหต สาม ๒๗๘ บคคล (เกยวกบตถาคต) – - มประเภท สาม ๑๗๐ ปราสาทของพระสทธตถะ สาม ๑๔/๓๘/๔๐ ปาฏหารย สาม ๑๕๓/๒๒๙ ผทาอนตรายสง สาม ๒๗๖ ไมอม ไมเบอ จนตาย- - ในของ สาม ๓๒๐ ยญญสมบรณดวยขณะ สาม ๓๗๘ ลทธเกยวกบสขและทกข สาม ๒๖๐ โลกธาต สาม ๑๕๒ วชชา สาม ๑๐๗ วธฝก สาม ๒๑๗ สมาธโดยวธ สาม ๗๗ สระสาหรบพระสทธตถะ สาม ๓๘ สตวดจดอกบว สาม ๑๖๙ สงทใครไมทวงตงตถาคตได สาม ๑๒๗ แสดงธรรมใหงดงาม สาม ๑๘๘ อกศลวตก สาม ๖๙/๒๔๐ อาการททรงแสดงธรรม สาม ๑๘๙/๒๓๖

อาสวะ สาม ๑๐๙ อาสวฐานยะธรรมมเหต สาม ๑๙๑ อปมาเปนอศจรรย สาม ๕๙ ๔ การนอนมชนด ส ๒๔๓ ของสงสดในชวต ส ๓๐๐ ของอศจรรยไมเคยม ส ๘ ความจรงอนประเสรฐ ส- ๑๑๐/ ๑๔๕/๑๗๙/๒๙๗ ความองอาจของตถาคต ส ๒๖๕ เครองยนยนคณ ของ- - พระสมณะโคดม ส ๓๑๖ ฌาน ส ๒๐๕/๒๔๔ ฌาณเมอจะตรสร ส ๑๐๔ ทรพยของวรรณะ ส ๒๒๐ ทางทถกยนดวยคาของตนเอง ส ๒๖๘ ธรรมบทซงมมานาน ส ๒๖๗ ธรรมปฏบตของตถาคต ส ๓๑๙ บคคลควรแกการกอสถป ส ๓๕๕ พรหมจรรยอตตกลมถานโยค ส ๕๔ พรหมวหารในทศ ส ๑๔๘/๒๔๘ พราหมณสจจ ส ๑๔๕

www.buddhadasa.info

ลาดบหมวดธรรม ๔๔๙

ภกษประพฤตตอพระองค- - มลกษณะ ส ๒๕๐ มหาบรษอยางพราหม- - มลกษณะ ส ๑๕๙ มหาปราชญอยางพราหมณ- - มลกษณะ ส ๑๕๙ มหาปเทส ส ๓๕๐ มหาภต ส ๒๙๗ ราชกมารทถกขบ ส ๑๙ ลกษณะธรรมทตถาคตแสดง ส ๘ ลกษณะผเปนมหาบรษ ส ๑๖๐ ลกษณะผเปนมหาปราชญ ส ๑๖๐ วรรณะเปรยบดวยนก ส ๑๐๖ วาท (ผยนคาพด) ส ๑๓๔ เวสารชชญาณ ส ๑๒๑ สงเคราะหดวยสงคหวตถ ส ๓๓ สตปฏฐาน ส ๑๗๑/๒๐๙/๒๓๗ สมณะ ส ๒๗๒ สมณะสขมาล ส ๒๔๙ สงเวชนยสถาน ส ๓๖๐ สสสตวาท-เทยงทกอยาง ส ๑๔๐ สงทตถาคตไมตองสารวมอก ส ๑๓๘ สงทพยากรณเอง ส ๒๑๓ สงทอยในกายยาววาน ส ๒๙๗

เสนา ส ๓๐๑ เหตททาใหไดนามวาตถาคต ส ๑๕๕ อมราวกเขปกา- - พดไมใหตายตว ส ๑๔๑ อรยสจจ ส ๑๑๐/๑๔๕/๑๗๙/ ๒๗๐/๓๖๖ อนตานนตกวาท เกยวดวยทสด- - และไมมทสด ส ๑๔๑ อทธบาท ส ๑๕๐ เอกจจสสสตวาท- - เทยงบางอยาง ส ๑๔๑ ๕ กามคณ หา ๔๐ คต หา ๑๔๙ เครองทากจในกศลธรรม หา ๒๓๑ จกพรรดราช- - ทประกอบไปดวยองค หา ๑๘๐ ตถาคตประกอบดวยธรรม หา ๑๘๑ ทฏฐธมมนพพานวาท- - นพพานในปจจบน หา ๑๔๓ โทษของศลวบต หา ๓๔๓ ธรรมทโพธสตวอบรมมาก หา ๘๙ นวรณ หา ๒๐๔/๒๐๙

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๕๐

ผประกอบอยดวยองค หา ๒๗๖ ผละองค หา ๒๗๖ พช หา ๒๘๒ มหาสบน หา ๑๐๔ แมนาใหญ หา ๒๒๘ เรองเกยวกบกาม หา ๑๙๓ ละเสยซงองค หา ๒๗๖ สงทไมทรงใหใคร – -ชวยปกปด หา ๑๒๘ สทธาวาส หา ๒๕๒ หลกมองคณสมบตในบคคล หา ๒๑๕ เหตทคนมาเปนพทธสาวก หา ๒๓๖ องคของผหมนจกรตามบดา หา ๒๓๒ องคอนควรแกการประกอบ- -ควรเพยร หา ๑๙๗ อนตตาในเบญจขนธ หา ๒๒๖ ๖ ธาต หก ๒๖๙ ผสสายตนะ หก ๒๖๙ สงทมวหากนโดยฝนธรรมดา หก ๔๒ หลกททรงใชในการตรสร หก ๑๘๘ อนทรย หก ๑๑๘ ๗

การเกยวพนดวยเมถน เจด ๑๓๕ แกว (มประการ) เจด ๒๙ ทรพยของตถาคต เจด ๓๕ ทกกรยามวาระ เจด ๖๑ ธรรมททรงแสดงแลว- -ดวยปญญาอนยง เจด ๓๔๙ ธรรมเพอความไมเสอม- -ของพวกวชช เจด ๒๘๙ นามพระพทธเจา เจด ๓๐๒ เนอนนหนาเปนแหง ๆ เจด ๓๒ โพชฌงครตนะ เจด ๒๗๔ ภกขอปรหานยธรรม เจด ๒๘๙ รตนะ เจด ๒๗๔ วชชอปรหานยธรรม เจด ๒๘๙ วตตบทของอเจลกะ เจด ๓๐๔ สมาธ เจด ๗๗ อภญญาเทสตธรรม เจด ๓๔๙ อจเฉทวาท-ตายแลวสญ เจด ๑๔๓ ๘ กรยาฉนอาหาร- - ประกอบดวยองค แปด ๓๒๗

www.buddhadasa.info

ลาดบหมวดธรรม ๔๕๑

ขอปฏบตมองค แปด ๑๑๐ ญาณทสสนะมปรวฏฏ แปด ๘๖ เนวสญญ นาสญญวาท แปด ๑๔๒ บรษทสมาคม แปด ๒๖๕ มรรคมองค แปด ๑๑๐/๒๗๒ โรคสมมฏฐาน แปด ๒๕๐ เสยงของพระสมณะโคดม – - มองค แปด ๓๒๙ หนทางประกอบดวยองค แปด ๒๗๒ เหตปจจยทใหแผนดนไหว- - แปด ๓๔๗ องคลกษณะเมอทรงบนลอธรรม- - แปด ๑๒๖ อรยมรรคมองค แปด ๑๔๕/๒๕๕/ ๓๘๑/๓๘๒ อสญญวาท-ไมมสญญา แปด ๑๔๒ ๙ คาพดของเถรพาลมองค เกา ๑๖๕ คาพดของเถรบณฑตมองค เกา ๑๖๖ เสนาสนะอนสงด เกา ๒๐๔/๒๐๘ องคแหงการพดทไมเพอเจอ เกา ๓๗ อนปพพวหารสมาบต เกา ๙๔ ๑๐

ความเปนทพย สบ ๓๑ ตถาคตพลญาณ สบ ๑๑๙ ทฏฐทไมทรงพยากรณ สบ ๒๑๑ บญญตสกขาบทเพอ - - ประโยชน สบ ๑๙๔ อกศลกรรมบท สบ ๒๖๐ อทธวธ สบ ๒๒๙ ๑๑ ปฏจจสมปบาท สมทยวาร- - สบเอด ๒๗๑ ปฏจจสมปบาท นโรธวาร- - สบเอด ๒๗๑ อปกเลสแหงจต สบเอด ๗๖ ๑๖ มหายญญ มบรขาร สบหก ๓๗๘ สญญวาท สบหก ๑๔๒ สงททาใหเกดขลาดในปา สบหก ๘๗ อานาปานสต มลาดบ สบหก ๙๑

www.buddhadasa.info

พทธประวตจากพระโอษฐ ๔๕๒

๑๘ ทฏฐปรารภขนธในอดตกาล- - สบแปด ๑๔๑ มโนปวจาร สบแปด ๒๗๐ ๓๒ มหาปรสลกขณะ สามสบสอง ๒๙ ๓๗

ธรรมทแสดงดวยปญญาอนยง - - สามสบเจด ๓๔๙ ๖๒ ทฏฐวตถ ทลกซง หกสบสอง ๑๔๐

www.buddhadasa.info

แกคาผด (พทธประวต จากพระโอษฐ) หนา บรรทด (นบลง) คาวา แกเปน (๖) ๘ เอกทส เอกาทส ๑๕ ๒ อปฏฐกา อปฏฐาก ๒๑ ๖ ..ฯ..” …”ฯ ๒๖ ๑๕ ในการใด ในกาลใด ๒๖ ๒๓ ๑๔–๒๕๑–๓๗๒ ๑๔/๒๕๑/๓๗๒ ๒๗ ๑๘,๑๙,๒๐ เชฏโฐ(ทกแหง) เชฏโฐ เสฏโฐ (ทกแหง) เสฏโฐ ๒๙ ๔ แหงปรากฏ แหงการปรากฏ ๓๑ ๒๑ ๑๓๑,๑๗๑ ๑๓๑–๑๗๑ ๓๒ ๒๖ ตม เตม ๓๔ ๑๐ นน ๆ ครน นน ๆ …..ครน ๔๒ ๒๐ ม.ม.๑๒/๑๐๘/๔๑๑ ม.ม.๑๒/๑๘๐/๒๑๑ ๔๙ ๑๔,๑๕ ม.ม. (ทกแหง) ม.ม. ๕๑ ๒๒ ๑๓ ม.ม.๑๓ ๕๒ ๑๙,๒๒,๒๓, รามะ เรา ๕๓ ๒๒ ปาสราสสตร ปาสราสสตร ม.ม. มหาสจจกสตร มหาสจจสตร ม.ม. ๕๔ ๑๐ ปววตต ปววตต ๕๔ ๑๙ ๑๓.๑๒ ๑๒ ๕๙ ๒๑ ราช ราชวรรค ๕๙ ๒๒ ม.ม. ม.ม. ๖๖ ๒๒ ม.ม. ม.ม. ๗๒ ๒๒ คามนนตสสภเวสต คามนตสมภเวสต ๗๕ ๑๑,๑๖ ทฏฐลละ ทฏลละ ๗๗ ๒๕ ตตยสตร จตตถสตร ๘๑ ๙ ของรป ของเวทนา ๘๕ ๑๐ …ก ก… ๑๐๙ ๔ เอาคาวา “วชชาเกดขนแลว, ความมดถกทาลายแลว, ความสวางเกดขนแลว” ไปตอทายคาวา “อวชชาถกทาลายแลว” แหงบรรทดท ๗ ๑๑๒ ๒๑ ๑๗๖ ๑๗๗ ๑๑๔ ๑๒ ม.ม. ม.ม. ๑๑๙ ๒๑ บาลนทาน บาล นทาน

www.buddhadasa.info

หนา บรรทด (นบลง) คาวา แกเปน ๑๑๙ ๒๒ ม.ม. ม.ม. ๑๒๑ ๒๔ ม.ม. ม.ม. ๑๒๒ ๒๔ จตก ตก ๑๒๖ ๒๒ สตก สตตก. ๑๓๑ ๑๙ ๘๙ ๙ ๑๓๔ ๒๕ สตก สตตก. ๑๓๘ ๒๒ สตก. สตตก ๑๔๔ ๒๒ ๖๕๖ ๖๕๗ ๑๔๕ ๒๒ ๑๖๖ ๑๖๖๖ ๑๔๖ ๒ ใหทวกน ใหรทวกน ๑๔๙ ๓ ทมขด ทไมมขด ๑๔๙ ๒๓ ม.ม. ม.ม. ๑๕๑ ๒๔ ๑๖๙/๑๗๐ ๑๗๐/๑๒๗ ๑๕๒ ๒๒ ๕๒๐ ๕๐๒ ๑๕๓ ๒๓ เกวฏฏคหบด เกวฏฏคหบดบตร ๑๕๕ ๒๒ ว. ข. ๑๖๒ ๑๐,๑๗ ภกษ ท. ดกอน ภกษ ! ๑๗๓ ๒๑ ๕๑๓ ๕๑๒–๓ ๑๗๔ ๑๖ หเวยยาวโส หเวยยาวโส ๑๗๖ ๒๔ เชน. เปน ๑๗๗ ๙ ม.ม. ม.ม. ๑๘๑ ๑๗ ภกษ ท. ดกอน ภกษ ท. ๑๙๔ ๒๒ อตว. ข อต.ข. ๑๙๕ ๒๐ ๒๒ ๒/๒ ๑๙๙ ๒๐ ๑๗๒๑ ๑๗๑๒ ๒๑๐ ๑๖ ปน ปน ๒๑๑ ๒๑ ๑๔๖ ๑๔๗ ๒๑๔ ๒๑ กณณกถลนคม กณณกถลมคทายวน ๒๒๕ ๒๐ อทาย อทาย ๒๓๗ ๑๔ ซง ภญญา ซง อภญญา ๒๔๘ ๑๖ ทนน สถานทนน ๒๕๒ ๒๐ ๑๒๔ ๑๒๘ ๒๕๗ ๒๑ อชญญา อชญญา

www.buddhadasa.info

หนา บรรทด (นบลง) คาวา แกเปน ๒๖๒ ๒๓ จตก. ตก ๒๗๕ ๒๐ ๓๗๔ ๓๗๓ ๒๗๕ ๒๒ ๒๐๓ ๒๐๕ ๒๘๖ ๒๒ สงเขยยสตร สงขยสตร ๒๘๖ ๒๓ ในกรง ใกลกรง ๒๙๐ ๑๔ ให,ม ให, มสมณพราหมณอกบางพวก

ทกลาวสอนเรองกรรม ยอม บญญตความทกข วาเปนสงท ตนทาเอาเองดวย และผอนทา ใหดวย, ม

๒๙๑ ๑๖ ภกษ ท. ดกอนภกษ ! ๒๙๗ ๒๑ คหบด ทปาว ร คหบดบตร ทปาวาร ๓๐๑ ๒๐ ปาท ปา.ท. ๓๑๐ ๒๑ พรหมมาย พรหมาย ๓๑๑ ๑๒ อบาล อบาสก ๓๑๖ ๑๙ ทรายได ทรายได ๓๑๙ ๒๐ ทปาอสปตนมฤคทายวน พาราณส ทเชตวน ๓๔๐ ๒๒ ๑๑๕ ๑๐๕ ๓๔๕ ๒๓ ๙๑ ๙๐ ๓๕๑ ๒๔ ๑๑๙ ๑๑๗ ๓๕๘ ๒๐ ๓๒๔ ๓๒๓ ๓๗๑ ๒๓ ข.๒๔๑ ข.๒๔๐ ๓๘๘ ๒ ภสยม สยมภ ๓๙๕ ๒๐ ๑๑ ๒๑ ๓๙๖ ค. ๗ ญาณ ญาณ-

________________________

www.buddhadasa.info