ทกทาย

คณะผจดทำทปรกษา : อรรถพลฤกษพบลย/ประเสรฐสลลอำไพบรรณาธการบรหาร : สมหญงมานะจตตบรรณาธการ : กนกพรรอดรงเรองกองบรรณาธการ : พทยาอชย/รกษพลเนองดลยศกด/อดมไพรศร/รชณวรรณลมสกล/ฟรานซสนนตสคนธ/ เดชาสธป/สทธพงษตยเวศย/วสตรยงพลขนธ/พรเลศเลาหประสทธพร/สงาเกตพฒนกล/ ภษตสปญญเดชากล/อทธเดชหรรกษ/พณชกรศรมงกร/เจาหนาทโครงการฯเจาของ : โครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำบลวถพอเพยง บรษทปตท.จำกด(มหาชน) ๕๕๕ถนนวภาวดรงสตแขวงจตจกรเขตจตจกรกรงเทพฯ๑๐๙๐๐โทรศพท๐๒๕๓๗๓๓๕๖ E-mail:84tambons@pttplc.com

ลานกจกรรม ๔

เรองเลาจากตำบล: ๘เมอเขมทศชวตของคนพมาน มงไปสถนนแหงความพอเพยง

หลงเวท: ๑๘ทงสง...ความสงสย...?

พลงใสใจสะอาด: ๒๐นำ=กวยเตยว

มหศจรรยหญาแฝก: ๒๒บำบดนำเสยดวย“แพแฝก”

วถคน๘๔ตำบล: ๒๔ตามไปดมนษยทองคำโกมน ชลอ การะเกต

ศาลา“ยา”: ๒๖ถวพรอยสาย

ตลาดนด๘๔ตำบล: ๒๗ไข(เคม)ในหน

รวมแรงรวมใจเพอกาวไปสความสำเรจ สถานการณปจจบนถาไมพดถงภยธรรมชาตคงจะไมอนเทรนด...! ในปนคนไทยและชาวโลกตองประสบกบภยพบตทางธรรมชาตอยางรนแรงซำแลวซำเลาทงคลนยกษสนามทประเทศญปนนำทวมดนถลมทางภาคใตและภาคเหนอรวมถงนำทกำลงทวมเอออยในภาคกลาง และเพอนบานทถกกลาวขานวาเปนครวใหญของโลกอยางประเทศฟลปปนส เวยดนาม กมพชา และอกหลายประเทศกหนไมพนเชนกน ทามกลางเหตการณทงหลายทงมวล ไดมสงหนงปรากฏตวขนทามกลางความสบสนอลหมานนนคอ‘ความรวมมอ’ ยกตวอยางกรณหมบานแหงหนงในอำเภอบางปะอนทถกนำลอมรอบแตนำไมสามารถเขามาในหมบานไดดวยความรวมมอของคนในหมบานกวา๒๐๐หลงคาเรอนทชวยกนเฝาระวง ตวแทนคนหนงเลาวา“ทกบานออกมาชวยเหลอกนใครมสงของอะไรทสามารถจะชวยเหลอกนไดกเอาออกมาใครทำอะไรกมาชวยกนทำชวยกนสอนเวลาไดรบการสนบสนนจากทางภาครฐ กนำมาแบงสรรปนสวนกนตามความจำเปนของแตละบานไมเกดการแยงชงไมมเหนแกตวทกคนเออเฟอเผอแผกน” ผลสดทายกอยรอดปลอดภยแบบชาวเกาะ ตำบลพมานอำเภอนาแกจงหวดนครพนมหนงในตำบลทเขารวมโครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำบลวถพอเพยงเปนชมชนทอยกนอยางเออเฟอเกอกลและหวงใยกนรวมถงการอยอยางเคารพธรรมชาต ซงภยธรรมชาตกมไดละเวน แตชมชนแหงนเรยนรทจะอยและแกปญหาอยางม‘สต’ นำไปสความรวมมอของหลายภาคเครอขายทงในและนอกพนทนำพาตำบลพมานพงทะยานไปสการเปน‘ตนแบบ’แหงการเรยนรทจะพงตนเองในทสด นคอผลของการรวมแรงรวมใจ เพอทจะกาวไปสความสำเรจครงใหมของคนพมาน

บรรณาธการบรหาร

“...พอเพยงคออะไรไมใชเพยงพอคอวาไมไดหมายความวาใหทากาไรเลกๆนอยๆเทานนเอง.ทากาไรกทา.ถาเราทากาไรไดดมนกดแตวาขอใหมนพอเพยง.คอถาเอากาไรหนาเลอดมากเกนไปมนไมใชพอเพยง.นกเศรษฐกจเขาวาพระเจาอยหวนคดอะไรแปลกๆ.กแปลกสขายไมใหไดกาไรซออะไรไมขาดทนเปนเศรษฐกจพอเพยงคอไมตองหนาเลอดแลวไมใชจะมกาไรมากเกนไปหรอนอยเกนไปใหพอเพยง.ไมใชเรองของการคาเทานนเอง

เปนเรองของการพอเหมาะพอด.เราทาพอเหมาะพอดกด...”

พระราชดารสพระราชทานแกคณะบคคลตางๆทเขาเฝาฯถวายพระพรชยมงคลเนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา

ณศาลาดสดาลยสวนจตรลดาพระราชวงดสตวนองคารท๔ธนวาคม๒๕๕๐

WeLovePTTonTourพลกใจเพอสขทพอเพยง

โอปอลลนำทมแฟนคลบตะลยตำบลนาบอน

เดอนกนยายนทผานมา โอปอลล อาสานำแฟนคลบFacebookปตท.ตะลยแดนดนถนอสานควาไมคสไตลขำๆ บอกเลาเร องราววถพอเพยงของพนองชาวนาบอน ผานฐานกจกรรมมากมายอาท เตาซเปอรอ งโล เตาเผาถาน ๒๐๐ ลตรการทำถานอดแทง นำยาอเนกประสงค โรงผลตปยอนทรย โรงเรยนปศสตว เกษตรหนงไรประณตพรอมกบเกมการแขงขนฮาๆ ตามประสาโอปอลลอยางการแขงขนทำอาหารสตวเปนตน กล นอายวฒนธรรมอสานย งเขมขนข นในชวงคำเมอชาวบานพรอมใจรวมทำพธบายศรสขวญ

ตอนรบผมาเยอนดวยความอบอนตามดวยการแสดงของกลมแฟนเพจ โดยมโอปอลลคอยเปนทปรกษาใหคำแนะนำในดานการแสดงตบทายดวยการพดคยแลกเปลยนเรยนรกบคนตนแบบในเรองราวของการพลกใจอยางไรใหเกดสขทยงยนเพอเสรมแนวคดสรางแรงบนดาลใจใหกบกลมแฟนเพจไดเหนมมพลกใจทเหมาะกบตนเอง ตนเชามาในครอบครวนาบอนทกบานตองชวยกนจดเตรยมอาหารเพอใสบาตรสายๆกไปเดนปาศกษาธรรมชาต แมเสนทางสำรวจปาจะมแตโคลนลนเลอะเทอะแตกไมมใครยอทอ

�

ครสหอวงนำแฟนคลบปตท.เตมฝนจากโลกไซเบอรสวถปฏบตจรงณตำบลแมทา

“เพยง๒วนทมาเยอนตำบลแมทาได‘พลกใจ’จากการเรยนรกจกรรมพงตนเองหลายอยาง เชนการทำกาซชวภาพจากมลสตวตอนทมาเหนผมรสกตกใจมากวามลสตวเอามาทำเปนเช อเพลง เปนกาซหงตมอาหารใหเรากนไดดวยหรอ...! ทงมากอยากเอาไปทำทบานตอนทสมครมากอยากมาพสจนวาปตท.สรางภาพรเปลาโกหกรเปลา... “ตอนนผมเรยนอยป๓เบอชวตในกรงเทพฯมากพอไดมาตำบลแมทาทำใหตดสนใจไดวาเรยนจบแลวจะตองกลบไปอย บานท อำเภอเชยงคานแนนอนผมจะนำความร แรงบนดาลใจจากกจกรรมครงนไปบอกเพอนๆ บอกครอบครว เพอใหเขาไดมโอกาสใชชวตอยางพอเพยงเพอสขทยงยน” ความประทบใจสะทอนออกมาจากนองสถาพรแกวพลารมยเชนเดยวกบตนตกรสาลาดทปฏญาณตนวา “กลบไปจะทำบญชครวเรอน และจากนไป ผมจะเลกเลนหวย ตองเสยเงนงวดละ ๕,๐๐๐ บาท” ปฏบตการพลกใจไดสรางจตสำนกบนวถพอเพยงเกดขนกบบรรดาผเขารวมกจกรรมWeLovePTTonTour ตอน พลกใจใหพอเพยง เพอสขทยงยนนำโดย ครส ศรน หอวง ทตพอเพยงของ ปตท.ในโครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำบลวถพอเพยง

ไปรวมเรยนรทตำบลแมทา อำเภอแมออน จงหวดเชยงใหม โดย ปตท. ไดรวมกบชมชนและภาคเครอขาย นอมนำปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวมาเปนแนวปฏบต ระยะเวลาสนๆ จากการเรยนรผานฐานกจกรรมตางๆ ไมวาจะเปนการเดนปาศกษาธรรมชาตการทำพลงงานทดแทน การทำปยชวภาพ พชสมนไพรพนบาน และกจกรรมพ งตนเองในครวเรอนอกมากมาย รวมทงการแลกเปลยนเรยนรกระบวนการพลกใจกบคนตนแบบ และทขาดไมไดคอพธบายศรสขวญตามประเพณภาคเหนอ ฝากความประทบใจจากการรายบทกว‘ผขนนำ’บทประพนธของอาจารยเนาวรตนพงษไพบลยโดยพออนนตดวงแกวเรอนประธานกรรมการโครงการฯตำบลแมทา กอนกลบ คณกนกพร รอดรงเรอง หวหนาหนวยแผนและบรหาร โครงการรกษปา สรางคน๘๔ ตำบล วถพอเพยง ไดเปนผแทนมอบกองทนหมหลม จากโลกไซเบอรไวใหชมชนแมทา เพอเปนสญลกษณของการทำกจกรรมเรยนรการพงตนเองเพอเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหวรวมกน

โอปอลลนำทมแฟนคลบตะลยตำบลนาบอน

เดอนกนยายนทผานมา โอปอลล อาสานำแฟนคลบFacebookปตท.ตะลยแดนดนถนอสานควาไมคสไตลขำๆ บอกเลาเร องราววถพอเพยงของพนองชาวนาบอน ผานฐานกจกรรมมากมายอาท เตาซเปอรอ งโล เตาเผาถาน ๒๐๐ ลตรการทำถานอดแทง นำยาอเนกประสงค โรงผลตปยอนทรย โรงเรยนปศสตว เกษตรหนงไรประณตพรอมกบเกมการแขงขนฮาๆ ตามประสาโอปอลลอยางการแขงขนทำอาหารสตวเปนตน กล นอายวฒนธรรมอสานย งเขมขนข นในชวงคำเมอชาวบานพรอมใจรวมทำพธบายศรสขวญ

ตอนรบผมาเยอนดวยความอบอนตามดวยการแสดงของกลมแฟนเพจ โดยมโอปอลลคอยเปนทปรกษาใหคำแนะนำในดานการแสดงตบทายดวยการพดคยแลกเปลยนเรยนรกบคนตนแบบในเรองราวของการพลกใจอยางไรใหเกดสขทยงยนเพอเสรมแนวคดสรางแรงบนดาลใจใหกบกลมแฟนเพจไดเหนมมพลกใจทเหมาะกบตนเอง ตนเชามาในครอบครวนาบอนทกบานตองชวยกนจดเตรยมอาหารเพอใสบาตรสายๆกไปเดนปาศกษาธรรมชาต แมเสนทางสำรวจปาจะมแตโคลนลนเลอะเทอะแตกไมมใครยอทอ

�

เกาจรายนำแฟนFacebookปตท.เรยนรวถชาวมสลม

คณสมหญง มานะจตต ผ อ ำนวยการโครงการรกษปา สรางคน ๘๔ ตำบล วถพอเพยงเปนผแทนกลมแฟนfacebookปตท.มอบตหนงสอใหแกชมชนปาคลอกไวใชเปนสาธารณประโยชนใหกบศนยเรยนร ตามดวยกจกรรม การบนทกบญชครวเรอน ทเปนเครองมอชวยเตอนความจำและยงเปนขอมลใชในการวางแผนการใชจายทเหนไดชดตอดวยการปลกปาชายเลนและปนEMballนำไปโยนเพอใชปรบสภาพนำและเปนอาหารใหกบสตวนำบรเวณหาดบางทราย ในชวงบายตอกนดวยกจกรรมมากมาย อาทการทำเกษตรอนทรยวถพอเพยงการแขงขนทำนำยาอเนกประสงคการผลตปยนำและการแขงขนปลกผกในลอรถทามกลางสายฝน ซงทกคนกพรอมลยกนดวยรอยยมและความสนกสนานทามกลางความชมฉำ

จนกระทงเยนกยงไมพบมนษยทองคำ ปดทายวนดวยบรรยากาศฟาหลงฝนดวยการแสดงลเกฮลจากกลมเยาวชนตวนอย เมอจงหวะจากลเกรมเรา ทกคนกไมรอชาออกลลาประกอบเขาจงหวะไปพรอมกนพรอมพบปะพดคยกบคนตนแบบเพอบอกเลาประสบการณและแนวทางดๆใหไดนำไปปรบใช และในทสดมนษยทองคำกปรากฏโฉมนนกคอกลมคนตนแบบผเสยสละและอทศตนเขามาชวยดแลอนรกษทรพยากรในชมชนปาคลอก ขอขอบคณชมชนปาคลอกและมนษยทองคำทกทานทใหความร ประสบการณ และการตอนรบอยางอบอน สามารถตดตามขาวสารและกจกรรมดๆ เพอสงคมยงยนไดทwww.facebook.com/weloveptt

�

�

“เมอกอนตำบลพมานเปนชมชนทนาอยโดยทนเดมดวยพนฐานทดมความเออเฟอเผอแผสนกสนานเถดเทง มนเปนวฒนธรรมของทน แตบางครงกอาจจะเกนเลยเปนความฟมเฟอย มตงวงกนเหลาอยหลายวงในแตละหมบานพอไดเขารวมโครงการฯมาชวยจดระบบวธคดใหม จนถงวนนสงทภาคภมใจคอการไดเหนชาวบานชวยกนคดนำขอมลของชมชนมาถกปญหากนเพอหาแนวทางแกปญหานนใหได” ธระพลกลางประพนธปลดหนมชาวมกดาหารทมารบใชพนองชาวพมานกวา๑๔ปและรบหนาทเปนทปรกษาโครงการรกษปา สรางคน ๘๔ ตำบลวถพอเพยง ตำบลพมาน ผเหนความเปลยนแปลงจากอดตถงปจจบน กลาวสรปความภาคภมใจสนๆ

แตชวยใหเราเหนภาพความเปลยนแปลงทเกดขนณตำบลพมานแหงน แต...แคเรองชาวบานสมหวกนกนเหลา แลวเปลยนใจมารวมกนแกปญหานนดธรรมดาเกนไปแลวสำหรบพนองชาวโครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำบลวถพอเพยง รวมถงตวผ เขยนท ไดอานเร องราวของตำบลพมานมาหลายครงทงในE-bookหนงสอบนทกเดนทางคนพอเพยงและเวบไซต หากมใชคำเชอเชญของหวหนาตงวระนจไตรรตนทเอยปากชวนมาชมคนพมานทกาวไปไกลกวาการพ งตนเอง น นค อการเปน ตนแบบ ของการดำเนนชวตแบบพอเพยง ทเกดจากความรวมมอของภาคเครอขาย ยกระดบการหาอยหากนและ

มงไปสถนนแหงความพอเพยงเมอเขมทศชวตของคนพมาน

คณะกรรมการโครงการรกษปา สรางคน ๘๔ ตำบลวถพอเพยงตำบลพมาน

�

การแกปญหาของชาวพมาน ใหผคนไดเขามาเรยนรโดยเฉพาะชาวบานในเขต๓จงหวดกลมสนกไดแกจงหวดมกดาหารสกลนครและนครพนม(กลมสนกหมายถงกลม๓จงหวดภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบนประกอบดวยสคอจงหวดสกลนครนคอจงหวดนครพนมและกคอจงหวดมกดาหาร) เร องราวของการคนหาคำตอบของการเปนตนแบบในครงนจงเรมตนขน... “ชวงทำงานโครงการฯแรกๆ ขบรถผานเหนทงนาเหนตนขาวสแปลกไป รบกลบไปบอกพอวา ชาวนาเขาใชสารเคมกนเยอะเสยจนตนขาวกลายเปนสดำ...!”นองดาจระดาทองไทยเจาหนาทประจำตำบลพมานเลาเรองตลกของตวเองใหฟง ขณะขบรถตระเวน

ถายภาพจดเรยนรทวทงตำบล ชวนใหนกไปถงคำบอกเลาของ แมประยรพลอยประสงค คนตนแบบวถพอเพยงดานเกษตรผสมผสาน และรองประธานกรรมการโครงการฯตำบลพมานทวา...เสยใจทมเดกนกเรยนเดนมาถามวาขาวเปลอกนนคอเมลดอะไรในงานรวมพลงชาวไทยเทดไทองคราชนมหศจรรยความพอเพยงเมอตนเดอนกนยายนทผานมา แตผมกชวยปลอบใหกำลงใจวานแหละคอหนาทของเราในการใหความรกบคนทไมรเพอใหไดเรยนรตอไป

�

กวาทคนพมานจะกาวเดนมาเปนตนแบบในวนนพวกเขากไมแตกตางกบคนอนๆทวทงประเทศทมปญหาหนกอกพกตดตวอยางมนใจเกอบทกคนนนคอ‘หนสน’ สองคำสนๆ แตเรองนนยาวและสนกแบบปนนำตา “คนทเปนหนเพราะกมาผดวตถประสงคตอนกกวาจะเอาไปปลกมนสำปะหลงเปนเงน๕,๐๐๐บาทแบงเปนคาปรบปรง คาตกดน พอเอามาแลวไมไดทำ แตเอาเงนไปซ อของกน ปลาทเขงละ๕-๑๐ บาท กนไปเร อย เขาทองกหมด พอถงเวลาสงคนกไมมสง เพราะไมไดปลกอะไร ตองไปกเงนนอกระบบมาเพ อปดยอดตรงน จากหน๕,๐๐๐บาทกลายเปน๖,๐๐๐บาทปตอไปกเปน๗,๐๐๐ บาท ตองเพมขนทกป ไมลด ไมม ไมหนไมจาย กลายเปนหนลกโซ” แมบญกวาง ไกยลนคนตนแบบวถพอเพยงดานการทำบญชครวเรอนเลาปญหาของหม๖อยางเมามน “หนเกดจากความไมร จากเงนกองทนหมบานหน งลานบาท ในหม ๑ ชาวบานกแหมาก ก นกเฉยๆ กไวกอน บางคนกบอกวา ไมเอาไมไดนะเปนสทธของตวเอง กวาจะรสกตวกเปนหนแลวทางออกตอนนนคอ พากนไปก ธกส. มาใชหนกองทนหมบาน เปลยนเจาหน ผอนจายไป บางทกไมมจะจาย เพราะไมมอาชพ บางคนกเปนหน

จากการสงลกเรยน เพราะโรงเรยนมธยมอยในตวอำเภอ ปหนงประมาณหมนกวาบาท” แมประยรยนยนปญหานนคลายกน แตทางออกของแตละคนแตละหมนนกลบแตกตางกน “การแกปญหาของแตละหมไมเหมอนกนบางหมกใหผอนเรมจากการออมเงนอยางนอย๒๐๐บาทตอครงตอป และไมใหกเพม เพอลดหนกอนเดมกอนใหเวลา๕ปเกบเดอนละ๓๐บาทปหนงกได๓๖๐บาทเกบอยางนไปจนใชหนหมด”แมบญกวางชวยอธบายการแกปญหาของหม๖ สวนแมประยร กเร มดวยวธท ง ายมากๆคอการจดบญชครวเรอน “การจดบญชครวเรอนทำใหรวาคาอาหารมนแพง จงเรมปลกอยปลกกนและโครงการฯ กบอกวาใหปลกอยปลกกน ยงนกในใจวา มนจะลดตนทนไดหรอ จงลองทำดกอนและทำอยเปนปมนไมงายการปลกพรกตนหนงกวาจะไดกนซอกนโลดมนงาย” “มเงน๕บาทอยากกนอะไรกไดกนรถพมพวงมาถงหนาบาน ผกบาทสองบาท เศษเงนท งไปซอยานาง๒บาทใช๒ยอดแลวกทงไปเหมอนเปนกจวตรประจำวนของคนไทยทงทเรามพนทหนาบานหลงบานแตไมยอมปลกพอโครงการฯเขามาบานเฮากหนมาปลก เกบกนไดเปนป” แมบญกวางชวยเสรมทนท

เกอบทกเรองราวเกดจาก...ความไมร

10

แมประยรพลอยประสงคคนตนแบบวถพอเพยงดานเกษตรผสมผสานและรองประธานกรรมการโครงการฯตำบลพมาน

นายกธงไชยวงคอดดนายกองคการบรหารสวนตำบลพมาน

พอศรจนทรวงคหนายโกฏผเชยวชาญเรองสมนไพรพนบาน

ใครจะคดวาการทำบญชครวเรอน ทนำไปสการปลกอยปลกกนของแกนนำไดลามไปถงครวเรอนพอเพยงอาสาในระยะเวลาเพยงปเศษ(พ.ศ.๒๕๕๒-๒๕๕๓)ไดสงผลอกหลายอยางตามมา “แตกอนกอยกนแบบครอบครวใครครอบครวมนไมร จ กกน พอไดมาคลกคลกนกไมหางเหนกนจากตอนแรกกไมไดตงใจจะเขารวมโครงการฯ แตปลดหลอกมา(ฮา)เขาถามวาจะเขารวมโครงการฯบเกยวกบเศรษฐกจพอเพยง พอฟงแลวกอยากเหนวาเขาจะมาเสรมอะไรจงเขารวมและไดรบการแตงตงเปนกรรมการโครงการฯไดไปศกษาดงานหลายแหงไปประชมรสกวาไปแลวมความสขจากการไดปรกษาหารอชวยกนแกปญหารสกอมอกอมใจและภมใจมากๆ ”พลนดาไชยตนเทอกกรรมการโครงการฯตำบลพมานและครวเรอนพอเพยงอาสาเลาไปยมไป “เมอกอนกอยกบครอบครวแตงตวทาลปสตกแดงทกมอสวยลกเดยวไมสนใจอะไรสกอยางใครจะปลกอยปลกกนกไมเคยสนใจ สนใจแตไมดอกไมประดบตนละ๔-๕๐๐บาทพอไดเขารวมโครงการฯไดไปดงานกเลยพลกใจหนมาปลกทกอยางทกนไดภมใจทไดเหนบานเรามหนามตาและเหนคนมจตอาสา”พแหมมเบญจมาศวงคหนายโกฏกรรมการโครงการฯตำบลพมานและครวเรอนพอเพยงอาสา

เมอคนพมานเรมรตวรตน

11

สภาเยาวชนตำบลพมานผลผลตของชมชนทมงสการรกษาผนปาภพานนอย

กองทนธนาคารชมชน

ดวยเครองมองายๆ อยางบญชครวเรอนทสรางความเปลยนแปลงเลกๆ ในใจคนเชอมโยงเปนเครอขายแหงการเรยนรและการยอมรบซงกนและกน นำพาชมชนพมานทปลดวาชอบเถดเทงและความสนกสนานมงสการเปน‘ตนแบบ’วถพอเพยง “เมอกอนเราไมเคยคดวา สงทเราทำกนแบบพนบานเพอแกปญหานน จะเปนทสนใจของหลายหนวยงานทมองวานคอสงทดและไมเคยคดวาจะชวยชมชนได หรอจะชวยประเทศชาตได ไมไดเคยนกเคยฝน นเปนสงทภาคภมใจทสดทหลายหนวยงานใหความสนใจไมใชวาเขาจะมาเอากบเราอยางเดยวแตมารวมเรยนรไปพรอมๆ กบเรา เรามอะไรเขากมาเรยนกบเราเขามอะไรเขากเอามาฝากเราแมเราจะเปนเพยงชาวบานธรรมดาแตกยงมความสำคญอยเราสามารถพฒนาตวเองไปสธรกจได ไปสคนทอยในระดบสงได”แมประยรกลาวอยางภาคภมใจ

“๔ปทเราไดรวมงานในโครงการฯชวง๒ปแรกไมคอยเปนผลสำเรจมากนก แต ๒ ปหลงนประสบความสำเรจอยางมาก จนนำพาตำบลพมานไปใหคนทวประเทศไดรจกจากความอยากทจะแกปญหาของตวเองใหหลดพน แมจะไมหลดพนเสยทเดยว แตกดข นในระดบท ม คนมาศกษาดงาน” พอธงไชยวงคอดด นายกองคการบรหารสวนตำบลพมานกลาว “แตกอนเราทำแบบนคนชอบบอกวาบาๆ บอๆ แตกไมคดวาความบาๆบอๆนเปนแนวทางใหผอนไดทำตาม มคนมาดแลวเรยกเราวาคร อาจารยหวหนามนกเลยภมใจหลาย”พพนมวนวงคกวานกรมประธานกรรมการโครงการฯตำบลพมานแมนานๆจะพดทแตกมเฮ

12

เมอคนตางถนอยากรจกคนพมาน

กลมทอเสอบานปากบง

พอเสนาะทาตกบโรงปยชมชนแหลงเรยนรดานการเกษตรแบบพงตนเอง

ปลดธระพลกลางประพนธ

พอบญเพงวงศตาทำผเชยวชาญการเผาถานดวยเตา๒๐๐ลตร

แมบญกวางไกยลนคนตนแบบวถพอเพยงดานการทำบญชครวเรอน

ลำดบจดเรยนรจดยอยผร หมบานภาค

๑ จดเรยนรหมบาน ๑.๑หมบานตนแบบ นายดาวเรองออดไธสงค หม๑ ๗หนวยงาน ตนแบบเศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจพอเพยง นางใบศรชาเรองเดช หม๑ นางเวยงชยชาเรองเดช ๑.๒การคดพนธขาว นายดาวเรองออดไธสงค หม๑ ธ.ก.ส.(๔๖)ควพ.(๕๒) และการทำนาประณต ๑.๓งานศพปลอดเหลา นายนกรพอเพยโคตร หม๑ ควพ.(ป๕๒) ๑.๔โรงเรยนชาวนา นางประยรพลอยประสงค หม๑ ธ.ก.ส.(ป๔๖)

๒ สมนไพรพนบาน ๒.๑นายจตเจรญชาเรองเดช หม๑ -

๒.๒ยายเฮองวงศสขะ หม๒ -

๒.๓นายศรจนทรวงคหนายโกฏ หม๔ -

๓ การจดการปาชมชน ๓.๑ปาชมชนบานปากบง บานปากบง หม๒ สำนกจดการทรพยากรปาไมท๖ สาขานครพนม(ป๓๗) ๓.๒ปาชมชนภพานนอย- สภาเยาวชนและอบต. หม๖อบต.ควพ. การทองเทยวเชงอนรกษ นายธระพลกลางประพนธ (ป๔๙)

๔ กองทนพฒนา ๔.๑บญชครวเรอน นางบญกวางไกยลน หม๖ ควพ.(ป๕๒) คณภาพชวตครวเรอน ๔.๒กองทนหม นางรจนาปานเชยงวงษ หม๓ ควพ.(ป๕๓) ๔.๓ธนาคารโค-กระบอ นายยงยทธไชยตนเทอก หม๓ ปศสตวจงหวด(ป๕๓) ๔.๔กองทนธนาคารชมชน นายประสาทวงศเทวราช หม๗ พช.(ป๕๓) นางยพาพละมาตย ๕ โรงปยชมชน นายเสนาะทาต หม๓ กองทนตำบล๑ลาน(ป๔๖)

๖ การทำนำยาอเนกประสงค นางอรพนหลาบโพธ หม๓ ธ.ก.ส.ควพ.(ป๕๒)๗ พลงงานทดแทน ๗.๑บอหมกกาซชวภาพ นายกมลวงศอดด หม๑ ควพ.(ป๕๓)

๗.๒กงหนลมสบนำ นายธระพลกลางประพนธ หนองปาชา ควพ.อบต.(ป๕๔) นายพนมวนวงคกวานกรม ๗.๓เตาเผาถาน๒๐๐ลตร นายบญเพงวงศตาทำ หม๔ ควพ.ธ.ก.ส.สำนกงานพลงงาน จงหวดนครพนม(ป๕๒)

๘ การเลยงจงหรด นางถนทองไทยหม๔ หม๔ - นางบญเกดวงศอคะหม๘ และ๘๙ เกษตรผสมผสาน ๙.๑การขยายพนธพช นายพรชยชาเรองเดช หม๑๐ สำนกงานเกษตรจงหวดนครพนม ๙.๒เกษตรผสมผสาน นางลนดาไชยตนเทอก หม๓ ปศสตวธ.ก.ส.ควพ.(ป๔๖)

๑๐ ผลตภณฑภมปญญาชมชน ๑๐.๑ทอเสอ กลมทอเสอสมนไพร หม๑ รพ.สต. ยายประสทธรตนนาร (ป๕๔) ๑๐.๒ทอผา ยายวาสนาวงคอคะหม๘ หม๘ โรงเรยนธารนำใจ(ป๔๙) กลมทอผายอมสธรรมชาต และ๙ บานพมานทา กองทนปาชมชน(ป๕๐) นางมลทาวงคฝายแดงหม๙

๑๐.๓เครองจกสาน นายกมพนสพยอม หม๑๐ ตอยอดโดยกรมปาไม(ป๕๔)13

และธ.ก.ส.กนำลกคาเหลานนมาดคนพมานเขาอยอยางพอเพยงอยางไร เขาไมไดเปนหนนอกระบบเขาทำอยางไร การกนการอยอยางไร มฐานเรยนรฐานนำยาอเนกประสงคไมตองไปซอถานกเผาเองใชเอง โดยไมทำลายสงแวดลอม กอยได ทำปยไมตองไปซอปยกระสอบละ๘๐๐-๙๐๐บาทอยากใหมาเรยนรในตำบลพมานวา เขาอยกนไดอยางไรนคอชวต ไดเรยนรชวต เพอนำไปปฏบต พลกใจของลกคาใหอยอยางพอเพยง” พอธงไชย สรปการทำงานในฐานะตำบลตนแบบ “ลกคา ธ.ก.ส. เขามาอบรมเกอบ ๒ ปแลวปทแลว ๗๐๐ คน ปน ๔๕๐ คน เปาหมายของธ.ก.ส. คอ จะทำอยางไรเพอลดตนทนโดยการพงตนเอง ทกคนมทรพยากรเหมอนกน มนำ มดนมแดดเหมอนกนทำอยางไรเราถงจะลดรายจายจงมคนตนแบบการปลกอยปลกกนการทำบญชครวเรอนการผลตเองไดกผลต”ปลดธระพลชวยเสรม

“๑๐ประเดน๒๒จดเรยนร”คอผลจากความรวมมอของชมชนภาคเครอขายทงโครงการรกษปาสรางคน๘๔ ตำบล วถพอเพยง องคการบรหารสวนตำบลธนาคารเพ อการเกษตรและสหกรณการเกษตรสำนกงานปศสตวอำเภอนาแกสำนกงานพฒนาชมชนอำเภอนาแกโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบลสำนกจดการทรพยากรปาไมท๖สาขานครพนมกรมปาไมสำนกงานพลงงานจงหวดนครพนมสำนกงานเกษตรจงหวดนครพนม โรงเรยนธารนำใจ ฯลฯ รวม ๑๗หนวยงาน “ลกคาธ.ก.ส.ทเขามาศกษาดงานทตำบลพมานกเปนเหมอนพวกเราทมความอยากได อยากรวยการลงทนตองมเงน แตบคคลเหลาน นไมมเงนตองไปกหนมาลงทนผลสดทายกเปนหนผกพนในใจของเราไมมความพอเพยงคอไมดฐานะของเราวาเราจะทำไดขนาดไหนหลงจากทเปนหนนอกระบบธ.ก.ส.กยนมอเขาไปชวยปลดหนนอกระบบใหเขาสในระบบ

แลวคนพมานมอะไรใหด...!

พอกมลวงศอดดจดเรยนรบอหมกกาซชวภาพ

•ทอเสอ

•อนสรณสถานแหงความสงบ ภพานนอย

•ธนาคารชมชน บานสขเกษม

•ธนาคารโค-กระบอ •กองทนหม

•วดเทพไพรวลย

•โรงเรยนธารนำใจไปบานตอง

•คนตนแบบ(ใบศร)

•ทอเสอ(ประสทธ)•คนตนแบบ(เวยงชย)

•สมนไพร(เจรญจต)

•บอหมกแกส(กมล)•สมนไพร

•รพ.สต.•อบต.•นำยาอเนก ประสงค

•กลมทอผาบานพมานทาไปบานปากบง

ลำนำกำ

•สมนไพร(ยายเฮอง)

•โรงเรยนชาวนา(แมประยร)

•ปาชมชนบานปากบง

•ปาชมชนภพานนอย

•ผใหญดาวเรองหม๑

1�

แผนทจดเรยนรตำบลพมาน

ไปอำเภอดงหลวง •อางเกบนำบานดงนอย

•อางเกบนำ บานดอนพฒนา

•บญชครวเรอน(บญกวาง)

•ทอผา•จกสาน

•ขยายพนธไม

•สมนไพรพนบาน (ผใหญศรจนทร)

•ศนยประสานงานโครงการฯและศนยเยาวชน

•การเลยงจงหรด

ไปอำเภอนาแก

•โรงเรยนชมชนบานพมาน

•ปาดอนนายาง •โรงปยชมชน

•ศาลาพอเพยง/•เตาเผาถาน๒๐๐ลตร/•งานศพปลอดเหลา

•การเลยงจงหรด(แมบญเกด)

•หนองปาชา

•กงหนลมสบนำ

•โรงเรยนพมานทา

ไปตำบลนาค

•เกษตรผสมผสาน

•รพ.สต.ดงนอย

•โรงเรยนบานจอมมณ

•เตาเผาถาน๒๐๐ลตร

1�

ผลของการคดดทำดยอมไดผลดตามมา ไมวาจะชาหรอเรว... “เขาจะไดมาพกทบานโฮมสเตย จะไดเรยนรกบเจาของบานวาใชชวตอยางไรไดคยกบเจาของบานเปนเวลา๓วน๒คนถาหากจะดทงหมดอาจจะตองใชเวลา ๘ วน ๗ คน ทงน ชมชนจะไดคาทพกคาฐานเรยนร คาวทยากร คาอาหาร เฉลยคนละ๑,๕๐๐บาทตอหว ไมรวมคาเดนทาง จะจายใหกบศนยเรยนร และขนอยกบระยะเวลาของหลกสตรและทพกทเลอกมทงแบบโฮมสเตยทผานการประเมนจาก ททท. หรอจะพกแบบหร หรอจะพกรวมกไดทรสอรทอนสรณสถานภพานนอยของอบต.พมาน”แมประยรสรป วนน‘เงนคาตอบแทน’ถอเปนเพยงสวนประกอบหน งท สะทอนใหเหนผลของการทำงานรวมกนงานนไมมใครไดใครเสยมแตจะกาวไปขางหนาดวยกนแตกตางจากกองทนหมบานละ๑ลานบาททเคยถกทงลงมาใจกลางชมชนและกลายเปนระเบดเวลาแหงปญหาทรอวนประท “ตำบลพมานถอเปนชมชนทอบอน มผ นำท

เขมแขง และไมมอาชญากรรม โดยเฉพาะในสวนของผ นำท มอธยาศยไมตร มความรกและการแบงปน เราสามารถทำงานดวยกนอยางมคณภาพและอสระ ไมตองกงวลในเร องชนช น ทำงานแบบพ น องกน คนในตำบลพมานพ งตนเองไดเกอบทกครอบครวและยกระดบฐานะข นมาเปนผนำไดอยางทกวนนซ งกอนหนานผมรสกเฉยๆ และผมกไมใชคนตำบลพมาน กไมมอะไรหวอหวาใชวถชวตตามปกต จนมาอยในระดบน จนไดเหนวาพมานมอะไรดหลายอยาง” ผ ใหญไพฑรยตารชย กรรมการทปรกษาโครงการฯ ตำบลพมานและครวเรอนพอเพยงอาสา “เป าหมายตอไปคอการเป นศ นย เร ยนร เปนตำบลตนแบบ คอเปาหมายทางดานครวเรอนเราพยายามพงตนเองใหได ลดภาระหนสนใหหมดเรองปญหาวยรนเราจะพยายามดงเยาวชนมาเปนฐานการพฒนาใหมสวนรวมในการพฒนาชมชนใหเปนชมชนทนาอยบคคลตางถนอยากเขามาสมผสถาใหแตผใหญทำจะขาดชวงไปเราตองดงเดกเยาวชนเขามารบงานตอ”ปลดธระพลปดทาย

แลวคนพมานจะไดอะไร

รอยยมครอบครวทองไทยกบการเลยงจงหรดเปนอาชพเสรมและพฒนาเปนจดเรยนรในตำบลพมาน

กลมคนหนมไฟแรงจากอบต.กบผลงานกงหนลมสบนำ

1�

พพนมวนวงคกวานกรมประธานกรรมการโครงการฯตำบลพมาน

ขอมลเพมเตม:นางสาวจระดาทองไทยเจาหนาทประจำตำบลพมานอำเภอนาแกจงหวดนครพนมโทร.๐๘๘๓๓๙๒๖๑๓E-mail:n_mixer@hotmail.com

เมอเขมทศเรมชทางแหงความสข

สภาเยาวชนตำบลพมานกำลงสำคญของชมชนในการอนรกษปาภพานนอยการนตคณภาพดวยรางวลลกโลกสเขยวครงท๑๓ป๒๕๕๔ประเภทกลมเยาวชน

พพรชยชาเรองเดชชวนทกคนมาขยายพนธพช

พลนดาไชยตนเทอกกรรมการโครงการฯตำบลพมานและครวเรอนพอเพยงอาสาทำหลายอยางทงกองทนหมธนาคารโค-กระบอรวมทงเกษตรผสมผสาน

สมาชกในชมชนมารวมกนคดพนธขาวเพอทำนาประณต

1�

ถวลสงตมสมโอปลอดสารเคมและนำขาวกลองงอก ผลตผลของชมชนทเกดจากการเรยนร คออาหารวางระหวางการสนทนาระหวางผมและแกนนำเวลาเกอบสามชวโมงผานไปอยางรวดเรวพรอมกบเน อหาสาระมากมาย แมจะไมลก แตกไดเหนความภมใจของพอแมพนอง ทไดถายทอดเรองราวเหลาน คร งแลวคร งเลา ใหกบผ มาศกษาเรยนร สอมวลชนรวมถงคณะกรรมการและคณะเจาหนาทสวนกลางฯ แตรอยยมแหงความสขมไดจางหายดวยเขมทศชวตของคนพมานไดหมนชนำพาชมชนใหมงเดนไปบนถนนสายน

ปดทายดวยอาหารเทยงทแชรสำรบจากกลมผมาศกษาดงาน ทงลาบปลา ไกตมฟก และผดมะเขอรบประทานกบขาวเหนยวรอนๆ รสอรอยและมรอยยมแหงความสขของพอแมพนองชาวพมานเปนขนมหวานชวยหลอเลยงชวตและเสรมสรางกำลงใจใหกบมนษย(เงนเดอน)อยางผมไปไดอกไกลโข

1�

หลงเวท

ตอนทฉนมาเรยนในกรงเทพ ดวยความทเปนเดกบานนอกทำใหฉนตองตอบคำถามเกยวกบตวฉนหลายอยางจนคดวา...เขาอยากรไปทำไม...? หนงในคำถามทไดยนบอยทสดคอ “นองมาจากไหน”ฉนกตอบวามาจาก“ทงสง”บางคนกรจกบางคนกไมรจก สวนคนทรจกกจะพดตอวา “ออ...

อำเภอทงสง” ฉนกจะตองแกทกครงวา “ไมใช...อำเภอทงสง เปนตำบลทงสง อำเภอนาบอนคะ”(ตกลงเขารจกหรอเปลาน) แลวทำไมตองเปนตำบลทงสง อำเภอนาบอนทำไมไมเปนตำบลทงสง อำเภอทงสง แลวทงสงมความหมายวาอะไรอะไรคอทงสงซงขณะนนฉนกไมรจะหาคำตอบเหลานนไดจากทไหนพอใครถามอกฉนจงตดปญหาและตอบออกไปวา“อยอำเภอทงสง”จบไปหนงคำถาม และมาอกหนงคำถามเหมอนเดม“แลวทงสงคออะไรละ” จนเม อฉนเรยนจบและทำงานอยระยะหนงจงกลบมาอยบานและไดร จกกบบคคลหลายทานทงททำงานในตำบลเองและผเฒาผแกฉนจงพยายาม

ทงสง...ความสงสย...?นตยาตางจตต

สงคำถามนเพอไขคำตอบ และคำตอบทไดมานนมความคลายคลงกนมาก ตำบลทงสงเมอครงโบราณทมการปกครองโดยพระมหากษตรย ท งสงเปนเสนทางทเจาขนมลนายตางใชเสนทางนเพราะเปนพนททงกวางและจะใช สถานท แห งน เป นจ ดน ดพบส งส วยให

แกเมองหลวง และบางทานกเลาวาเม อคร งทรชกาลท ๕ เสดจประพาสผานท แหงน ไดนดใหมการจดสงเสบยงและของใช จงนาสรปไดวาตำบลทงสงในอดตนนเปนสถานทสงสวยนนเอง สวนตำบลทงสงมาอยในอำเภอนาบอนเนองจากกอนหนานตำบลทงสงอยในอำเภอทงสง แตดวยพนทของอำเภอทงสงทครอบคลมพนทมากเกนไปจงตองแยกยอยเพอใหงายตอการปกครอง และตงเปนอำเภอนาบอนขนมา สนกดคะ สงทฉนไดรทำใหฉนคดตอไปอกวารองรอยความเปนสถานทสงสวยนนอยทไหน เมอถามจากหลายทานกไดคำตอบวา “ตำหนกปลาว...ไงละลก”

นองหญงนตยาตางจตตเจาหนาทประจำตำบลทงสง

1�

ขอมลเพมเตม:นางสาวนตยาตางจตตเจาหนาทประจำตำบลทงสงอำเภอนาบอนจงหวดนครศรธรรมราชโทร.๐๘๑๗๕๐๖๙๕๗E-mail:tang.jit@hotmail.com

นกเรยนรไมมวนจบลงมโนบอกวา“ตองคนหาความรไปตลอดชวตจะไมทำตวเปนนำเตมแกว” สวนนาเอบ ประธานคณะกรรมการโครงการฯตำบลทงสง คนเกงของเราทเปนชาวบานธรรมดาแตสามารถจดสรรคนมาทำงานไดอยางลงตว ตลอดการเดนทางครงนทำใหฉนคดวาระหวางทางในการคนหาคำตอบมนเรมสนกขนเรอยๆ และนกพฒนาชมชนเหลานกำลงพยายามเกบรวบรวมขอมลตางๆ เพอนำมาบนทกเรยบเรยงไวเปนองคความรสบทอดใหลกหลานตอไปเพอการคนหารองรอยประวตศาสตรชมชนและความรภมปญญาทองถน...ไดงายกวาฉน

สวนคำถามทวา“ทงสงคออะไร”นนฉนคงตองคนหาคำตอบไปเรอยๆ ไมมวนจบ และทกอยางในตำบลทงสงทำใหฉนเรมเขาใจอะไรในชวตดขน นคอ...ประสบการณอนลำคาทชวตนคงหาไมไดอกแลว

วาว!ชางนาสนใจขนเรอยๆ เมอฉนคนหารองรอยตางๆในตำบลทำใหฉนไดพบความหลากหลายมากมายทฉนไมเคยรมากอนวาตำบลทงสงมอะไรมากกวาทคด ฉนจำไดวนนนใกลคำมากแลวพพรรณมาขอรองใหไปชวยทำงานของตำบลฉนกไปทงทไมรหรอกวาคองานอะไร แตฉนกไปชวยจนเสรจลลวงไปดวยดแตสงทตามมาจากนน ฉนไดเรยนรเร องราวของตำบลมากขน และมากขน ตงแตการดำเนนชวตของคนในตำบลลกษณะนสยใจคอการทำมาหากนโดยผานโครงการรกษปา สรางคน ๘๔ ตำบลวถพอเพยง

ฉนเขารวมโครงการฯโดยไมไดถามวา“รวมแลวฉนจะไดอะไร”ฉนพยายามมองทกเรองราวทคนกวา๕๐คนมารวมกนทำหรอแยกกนทำงานมองผานคณะกรรมการทำงานอยางจรงจงไดพบวาพนทแหงนเปนแหลงผลตสนคาและสงของสงไปยงเมองหลวงดวยภมปญญาทองถนมากมาย ระหวางทางทฉนคนหาคำตอบแบบคอยๆเกบรวบรวมหลกฐานตางๆ สงทโผลขนมาระหวางทางนอกเหนอจากคำตอบทฉนตองการคอ‘การเรยนร’ ฉนไดผนตวเองจากผเฝาสงเกตการณ เปนผรวมเรยนรความเปนตำบลทงสงอกคนหนง ทำใหฉนรวา คนทงสงเปนนกจดการ เปนผมภมปญญาปราชญชาวบาน เชน ลงมโน ชำนาญกจ ผรอบรเรองปยนำหมกชวภาพทเกดจากการสงสมประสบ-การณมายาวนานและสงสำคญลงมโนเปนนกสงเกต

หนงสอเร อง วนละเร อง ของพระไพศาลวสาโล มเรองชวนหวใหคดปลกจตใตสำนกไมนอยหนงในนนคอเร อง ‘นำ ๑,๐๐๐ ลตรในมอเรา’ทเลาวา...กวยเตยว๑ชามตองใชนำถง๑,๐๐๐ลตรกวาจะมาถงเรา ปรมาณทวานเปนการรวมนำทใชปลกขาวกอนจะนำไปทำเปนแปง เพอผลตเปนเสนกวยเตยว อกทงผกช ตนหอม ถวงอก ถวลสงเครองปรงและเนอสตวในชามกตองมนำมาเกยวของทงนน ทนลองนำตวเลข๑,๐๐๐ลตรมาหารกบอะไรดทจะชวยใหเกดจนตนาการตอไปไดเรอยๆ...! แลวผมกนกถงตำบลหวยเขยงทมแทงกนำขนาด๖๕,๐๐๐ ลตร สำหรบกกเกบนำจากการผนนำจากลำหวย โดยใชกงหนนำปนปมชก สามารถสงนำขนไปทสงไดกวา ๑๐ เมตร โดยไมตองสนเปลองพลงงาน ระบบสบนำจากกงหนนำเพอการเกษตร ทไดถกสรางข นจากความไดเปรยบของพ นท ท ม นำไหลผานลำหวยตลอดปกลมพลงงานทางเลอกจงไดระดมความคดนำนำมาใชประโยชนใหไดอยางเตมประสทธภาพ หลกการทำงานของกงหนนำน จะมรางรดนำกอสรางเปนรางปนยาว๕๐เมตรใหนำไหลไปกระทบกบใบพดทมทงหมด๒๔ใบ(รศม๑.๘เมตรใบกวาง๖๐x๓๐เซนตเมตร)และเมอกงหนหมนปมชกขนาด๒นวจะสบนำในทนทโดยสามารถสบนำได๕,๐๐๐ลตร/วน ไปยงแทงกเกบนำขนาด ๖๔,๘๐๐ ลตรทสรางจากบอซเมนตขนาดเสนผาศนยกลาง ๑.๒x๐.๖ เมตร จำนวน๙บอ/แทงก รวมทงหมด๑๐แทงก ชาวบาน ๓ หมบานในตำบลหวยเขยง และพนทใกลเคยง ไดมนำใชเพอทำการเกษตร ลดการใชนำมนดเซล และท สำคญไดพฒนาไปส การเปนจดเรยนรระบบการสบนำจากกงหนนำใหกบผสนใจทวไป แต...ชากอนใครอยาคดวานำขนาด๖๕,๐๐๐ลตรจะมากมายขนาด หากคำนวณตามสตรขางบนแลวจะเทากบกวยเตยวเพยง๖๕ชามเทานน...! เพราะฉะนน กอนใชนำควรคดและใชอยางบรรจงทกครงนะจะ

นำ=กวยเตยว

ขอมลเพมเตม:นายครรชตจนทรปญญาเจาหนาทประจำตำบลหวยเขยงอำเภอทองผาภมจงหวดกาญจนบรโทร.๐๘๑๑๙๕๖๔๕๙ทมพลงงานชมชนฝายกจกรรมเพอสงคมบรษทปตท.จำกด(มหาชน)โทร.๐๒๕๓๗๓๕๘๖

20

21

22

มหศจรรยหญาแฝก

ตงแตหญาแฝก ‘บม’ ขนมาในชวง ๓-๔ ปทผานมาน เรามโอกาสเหนการใชประโยชนจากหญาแฝกในรปแบบทหลากหลายไมขดวงแคการปลกเพอปองกนหนาดนทลายอยางเดยวรปแบบใหมๆ นสวนใหญมาจากการทดลองของเกษตรกรจะเรยกวาเปนงานวจยไทบานกยงไหว แลวตอยอดเปนงานวจยของนกวชาการเพอคนหาชดความรแบบเปนกจจะลกษณะ อยางเรองการทำ‘แพแฝก’นกเหมอนกน เกษตรกรหลายทานททดลองเอาหญาแฝกมาปลกบนโฟมทเจาะรหยอนเปนแพลงไปในบอนำ“เชอวา”แพแฝกนจะชวยบำบดนำเสยรวมกบพชอนๆ เชนออกกผกตบชวาแลวกเหนๆกนอยวานำมกลนเหมนนอยลงแถมยงใสขนอกตางหาก แตในทางวชาการ เรายงไมรวา ‘รากแฝก’ มสวนชวยจรงๆ แคไหนและชวยอยางไร นกเปนทมาของงานวจยของคณะวทยาศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลยททำการวจยเรองประสทธภาพของหญาแฝกทปลกดวยเทคนคแทนลอยนำในการบำบดนำเสยชมชน โดยทดสอบจากการคดเลอกกลมพนธหญาแฝกทเหมาะสมใชในระบบจำลอง เปนกลมพนธสงขลา๓และกลมพนธสราษฎรธาน จากการทดสอบพบวาหญาแฝกมประสทธภาพในการบำบดบโอด(คานำเสย)ฟอสฟอรสทงหมดและออรโทฟอสเฟตสงทสดแถมยงมการเจรญเตบโตและสะสมธาตอาหาร(ไนโตรเจนและฟอสฟอรสทงหมด) สง ผลการวจยยงพบวา ประสทธภาพการบำบดนำเสยของหญาแฝกทง ๒ กลมพนธข นกบระยะเวลากกเกบและความเขมขนของนำเสย โดยพบวาระยะเวลากกเกบ ๗ วน จะมประสทธภาพในการบำบดสงสด หญาแฝกทง ๒ กลมพนธมประสทธภาพเทาเทยมกนแตกลมพนธสราษฎรธาน มการเจรญเตบโตของรากดกวา สวนหญาแฝกกลมพนธสงขลา๓มการเพมพนมวลชวภาพสงกวาเมอไดรบนำเสยความเขมขนสง ทองด อนตะ สมาชกเครอขายคนรกษแฝกภาคเหนอ จงหวดลำพนมวธการทำแพแฝกมาฝากพนองชาว ๘๔ ตำบล เพอชวยดดซบสารปนเปอนและลดกลนเหมนในนำ พทองดทำงายๆ ใชทอพวซทำเปนขอบขนาดสเหลยมจตรส ๑x ๑ เมตร ดานลางหนนดวยยางรถยนตเพอใหเปนทนลอย ดานบนปตาขายสแลน ยดขอบสดานใหตง เสรจกใชแฝกถงมาเรยงชดตดกนใหเตมแพไมตองเอาออกจากถงแตเจาะกนถงเพอใหรากทะลตาขายแพแฝกแบบนควรจะเปลยนซอมแซมปละครง คราวน ในชมชนเมองหรอตรงทมปญหานำกลนเหมนกลองทำแพแฝกดกวาเดนบบจมกอยนนแลว

ขอมลงานวจยจากคณะวทยาศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลยผศ.ดร.กนกพรบญสงและคณะ

บำบดนำเสยดวย“แพแฝก”ทมแฝกสยาม

23

2�

วถคน ๘๔ ตำบล

ฉากหนงในภาพยนตรRealityMovie ของตำบลปาคลอก กบภารกจตามหามนษยทองคำกบบทบาทนายทนทจะเขามาบกรกยดครองพนทปานำแสดงโดย โกมน ชลอ การะเกต มนษยทองคำรนท ๓ ดสนกสมบทบาท ดวยหนาตาและบคลกทดขนกลอง แตในชวตจรงของโกมนนนกลบดเศราแตเราใจใหลกขนส ตามฉบบของลกผชายตองมใจอดทน... “พอของโกมนมอาชพรบจางอยตามสวนยางเรไปเรอย ไมมทดนเปนของตนเอง พอโกมนมลกคนแรกอายได ๒ เดอน ชวงนนลำบากสดๆ ตองใหลกกนนมมะล และตอนน นทำประมงนำต นอาศยอยแถวปาชายเลนจงคดยายบานขนมาอยตรงน(หลง อบต.) เนองจากทเดมไมสะดวกเรองนำกนนำใช และถาลกเจบไขไมสบายหรอจะไปโรงเรยนกจะลำบาก “ตอนนนอยากจะเปลยนอาชพ ไปหดกรดยางรบจาง กอสราง ทำสงทไมเคยทำมากอน แตกทำไมคอยเปน จนมคนมาแนะนำใหปลกผกบ งจนจงเอาสรอยทองของพออยไปขายไดเงน๑,๒๐๐บาทเอามาซอจอบซอสายยางจางรถมาปรบพนททแรกปลก๒รองรองหนงกกวาง๔เมตรยาว๖เมตรปลก ๒๐ วน เกบขายไดเปนพนกวาบาท เรากคดวา พ นท น ดเดยวขายไดเง นต งพนกวาบาทจงปลกเพมขนเรอยๆ จนเกบไดวนละ ๒๐๐-๓๐๐กโลกรม แตกโดนพอคาคนกลางกดราคา จงเอาไปขายเองและรบผกคนอนมาดวยทำไปทำมาขายดและเรมเปนหนจากการซอรถกระบะเพอมาบรรทกผกไปขายทตลาดเปนเงนกวาลานบาท”

ตามไปดมนษยทองคำโกมนชลอการะเกต

“พอหนเยอะ เรากเร มเครยด แตไมทอนะหนมาปลกผกผสมผสาน เพราะผกบงเรมไมออกเนองจากใชสารเคมมานาน ตอนหลงพฒนาทดนมาอบรมเกยวกบการใชนำหมกชวภาพและการทำปยหมกกทดลองจนเหนผลจงเปลยนมาทำเกษตรอนทรยทงหมดในป ๒๕๕๐ สรางความมนใจใหกบลกคาผกของโกมนไปนเขาแยงชงกนเลย “เมอหนสนเรมเบาบางผอนรถหมดเรากพยายามทจะทำอะไรกไดทใหกำไรกบชวตตนเอง และคดวาพนททเราไดกอรางสรางตวนเปนพนทของราชพสดเปนพนทของในหลวงพอดกบชวงทโครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำบลวถพอเพยงเขามาในป๒๕๕๒โกมนกไดเขาไปรวมงานดวย ตางจากเมอกอนทไมเคยทำงานชมชนเพราะไมเคยมเวลากไดไปศกษาดงานครงแรก ไปดเขาปลกผก จากทแรกทคดเพยงวาจะไปเทยวพอกลบมาถงรสกวาเราไดเหนสงทไมเคยเหนมากอน ทงการนำเศษอาหารมาหมกเปนกาซหงตมปลกผกในกระบอกไมไผ จงทดลองทำดและไดผลคนกเรมเหนและเรมเขามาศกษาเรยนรดวย “ตอมาในป๒๕๕๐จงพฒนาทดนตรงนใหเปนจดเรยนร เร องการทำนำหมก ทำป ยหมก เร มมคนเขามาศกษาดงาน ทนเวลาทำงานสวนตวกเรมนอยลง แตวาเราไดทำในสงทเปนความภมใจ และไดทดแทนแผนดนทเราไดกอรางสรางตวตรงน จงทมเทกบโครงการฯมาโดยตลอด “ป๒๕๕๓กคดตอวาทเราทำตรงนเราทำสวนตวมาตลอด จงดงสมาชกเขามารวมกลมจดทะเบยนวสาหกจชมชนชอวากลมเศรษฐกจพอเพยงเกษตรอนทรยมสมาชก๓๔คนมาทำกจกรรมรวมกนและมหนวยงานราชการชวยสนบสนนงบประมาณตางๆจนตดอนดบตนๆของจงหวดภเกตทงการเพาะเหดเลยงปลาดก ทำปยหมก และตลาดสเขยวกำลงจะเรมในปน โดยนำผลผลตผกปลอดสารเคมจากกลมสมาชกมาขาย “ชวตในวนนถามวามความสขไหมมความสขมากแมวาเงนจะไดไมเหมอนเดมแตความสขจากการไดเพอนไดความรไดความคดใหมๆ ทไมเคยคดมากอนเพอนฝงทไปมาหาส แทนทเราตองเอาของตางๆว งไปขายเขา แตกลบเปนทกคนว งเขามาหาเราเราไมตองไปไหนเรากมรายไดโกมนคดวาถาเราทำดผลดกจะกลบมาหาเราเอง คนอนไมร โกมนคดวาทำดไวกอน สกวนหนงความดจะตอบกลบมาหาเราเอง”

ขอมลเพมเตม: โกมน ชลอ การะเกต และ พแอวชฎาพรการะเกต๗๐/๒หม๒ตำบลปาคลอกอำเภอถลางจงหวดภเกต๘๓๑๑๐โทร.๐๘๕๘๘๐๗๑๒๒

2�

ถวพรอยสาย

ขอมลเพมเตม:โกมนชลอการะเกตโทร.๐๘๕๘๘๐๗๑๒๒

2�

เกบถวพมาฝากกองใหญ จากเจาของฉายา“ถวพรอยสาย” โกมน ชลอ การะเกต แหงตำบลปาคลอกอำเภอถลางจงหวดภเกตทเผยเคลด(ไม)ลบ การปลกถวพรอยสาย ชวยขยายผลผลตจาก๑๐กโลกรม/ไรเปน๗๐กโลกรม/ไรสรางรายไดอยางตอเนองทกวน “การปลกถวพทวไปจะใชการปกหลกมนกไดผลแตไมดเทาทควร พอตนแกกไมคอยออกฝก จงลองดงตาขายใหถ วพเล อย ไดผลดกวาปกหลกแตคดวายงดไมเตมทและสงเกตเหนเถาทมนออกฝกดจะอยหางจากเพอน ไดรบแสงเตมท จงเอาเชอกฟางผกยอดและดงขนหาแดด ผกกบตาขายดานบนปลอยใหถ วพไตไปตามเชอก ฝกจะออกมากขนเกบงายขน โดยเวนระยะการปลกทใหผลดทสดคอ๕x๕เมตรตอหลมตอ๒ตน “เทยบผลผลตจากเดมในพนท๑ไรตองปลก๗-๘๐๐ตนตอนนปลกเพยง๔๐ตนชวยประหยดปยและเพมผลผลตจาก๑๐-๒๐กโลกรมตอวนเปน๗๐กโลกรมตอวนหรออยางตำก๓๐-๔๐กโลกรมทงนระยะปลกถงออกฝกประมาณ ๓ เดอน แตพอชวง๔-๕ เดอนจะเกบไดมากขน เมอตนถวพอายได๑ปควรจะปลกใหมถาไมปลกใหมกตดใหแตกกงเพราะตนถวพจะเรมแนน แตไมควรปลกซำทเดมเพราะอาจจะเกดเชอราได “เทคนคการผกยอดรอยสายตองทำโครงตาขายขนมากอนเหมอนทำเปนรานวางตาขายดานบนสง๒ เมตร เพอใหเดนสะดวก พอขนเปนเถาเรากผกขอท๒ของยอดและดงไปหาทศทางทเราตองการหลมหนงม ๒ สองตน กจะมเชอกผกเปนรอยเสนเปนทมาของถวพรอยสาย” สำหรบสรรพคณของถวพ มลนธหมอชาวบานกลาวไววา ถวพมคณคาทางโภชนาการเทยบเทาถวเหลองโดยนำหวถวพมาตมกนคลายหวมนชวยบำรงกำลงสวนเมลดถวพแกตากแหงบดเปนผงละลายนำครงละ ๕-๖ กรม กนวนละ ๓ เวลา กอนอาหารชวยบำรงรางกายและในเมลดถวพมสารโทโคฟรอลชวยตานออกซเดชนชวยชะลอความเสอมสภาพของเซลลรางกาย หรอจะใชถวพเปนอาหารสตว ใชไดทงใบออนเถาแหง เปลอกฝก หวใตดน และกากเมลดทสกดนำมนออกแลวตนสามารถเจรญไดในดนทเสอมโทรมสามารถปลกเปนแปลงใหญใหสตวเขาไปกน มคณคาอาหารมากกวาหญา นอกจากนยงใชถ วพเปนพชบำรงดน ดวยปมรากของถวพเปนทอาศยของเชอไรโซเบยมทเพมไนโตรเจนใหแกดน และสามารถไถกลบตนถ วพเปนป ยพชสดท อดมดวยคณคา ไดฟงอยางนแลวคดถงยำถวพและอยากปลกถวพขนมาทนใด...!

ศาลา ”ยา”

ชวงวยเรยนชนประถมศกษาเชอวาทกคนคงไดเรยนการถนอมอาหาร โดยนำไขเปดมาดองกบนำเกลอใสขวด เหมอนงานทดลองทางวทยาศาสตรชนหนง หลายวนผานไปไขดองนำเกลอกเคมเขดฟนตองรบประทานกบขาวสวยรอนๆ แกลมผกตดดวยนำพรกหรอจะรบประทานกบขาวตมเพยวๆกอมอนไมนอย แตสรรพคณของไขเค มไชยาน นเคมแบบกลมกลอมจนขนหงเปนของดของดงของอำเภอไชยาจงหวดสราษฎรธานทยายวกจากหลงสถานรถไฟไชยามารมถนนเพชรเกษมใกลสวนโมกขทดปายโฆษณาจะวนวายและทำใหสบสน บางกวาเจานนของแทบางกวาตองเขาอำเภอไชยารานอาแปะรมทางรถไฟนนใชเลย(อนจจาอนจจง อนนแลวแตความชนชอบของแตละคน...) สำหรบสตรเดดเคลดไมลบของไขเคมไชยาททำใหไขแดงดและรสชาตมนตดอกตดใจกนยกใหญนนคอการคดสรรไขจากแมเปดทเลยงตามธรรมชาตและไดอาหารคณภาพทงขาวเปลอกกงหอยปปลาและพชผกในไรนากรรมวธกไมยงยากขนแรกเตรยมอปกรณใหพรอมคอดนจอมปลวกละเอยด๓สวน(อดมดวยธาตกำมะถน ชวยเสรมรสชาตและการเกาะตวของดน)เกลอ๑สวนนำตมสกไขเปดสดและขเถาแกลบนำสวนผสม๓ลำดบแรกมาคลกเคลาใหเขมขนพอเหมาะนำสวนผสมทไดมาพอกไขใหหนาประมาณ๒-๕มลลเมตรและนำไปคลกขเถาแกลบเพอปองกนไมไหไขตดกนและปองกนการระเหยของนำสวนการเกบรกษากหาทเหมาะ จะใสกลองเจาะรหรอถงเปดปากไวใหอากาศถายเทนดหนอยกใชได ถ าเปนแมค าขนมหวานกท งไว ๑-๕ วนพรอมตมไขหวานหรอ๑๕-๒๐วนกนำไปทำไสขนมถาชอบกนไขดาวก๓-๗วนหรอจะตมแบบคลาสสก๑๐-๑๕ วน และถาจะหยดความเคมณ เดยวนนกนำไปลางเกบในตเยน(เกบไดไมเกน ๑ เดอน)เปนอนเรยบรอยโรงเรยนพไทย แตทเดดกวาไขเคมไชยา ผมวาตอง ไขในหนของแมปราณ ทองคำ แห งตำบลเกาะหมากอำเภอปากพะยนจงหวดพทลงเพราะนอกจากลกสาวจะสวยแลว ไอเดยยงเดด ชวยเพมมลคาและดงดดลกคา ดวยการแปลงไขเคมธรรมดาใหเปนไขในหนหลากส ดวยวธงายๆ ใชวสดในทองถนมาเปลยนรปลกษณใหไขดำๆทแอบซอนอยในกลองกระดาษลกฟก ใหออกมาเชดหนาชตาดวยการคลกกรวดลางหลากส เพยงเทาน ไขในหนกรอวนเนรมตความอรอยไปสทกครวเรอนแลวจา

ไข(เคม)ในหน

ขอมลเพมเตม:แมปราณทองคำหม๗บานเขาชนตำบลเกาะหมากอำเภอปากพะยนจงหวดพทลง๙๓๑๓๐โทร.๐๘๙๘๙๗๖๘๔๗

2�