æYXO§O°IA, 2009, 16 (3) ◆ 402-424 PSYCHOLOGY, 2009, 16 (3) ◆ 402-424

∂ÈÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Î·È ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi Ï·›ÛÈÔ

µA™I§H™ ¶AY§O¶OY§O™1, ªAPINA ¡TA§§A2, ™¶YPI¢OY§A ∫A§O°HPOY3,

ƒANIA £EO¢øPOY4, ¢ANAH ªAPKOY™H5 & ºPO™ø ªOTTH-™TEºANI¢H6

∏ ‰È·ÚÎÒ˜ ·˘Í·ÓfiÌÂÓË ·ÚÔ˘Û›· ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Ì·ıËÙÒÓ ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο Û¯ÔÏ›·ı¤ÙÂÈ fiÏ· Ù· ÂÌÏÂÎfiÌÂÓ· ̤ÚË —Ì·ıËÙ¤˜, ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ÁÔÓ›˜— ·ÓÙÈ̤-Ùˆ· Ì ÙË «‰ÈÏ‹ ÚfiÎÏËÛË» Ô˘ ÚÔ·ÙÂÈ Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ ·fi ÙËÓ ÔÚ›· Ù˘

·Ó¿Ù˘Í˘ Î·È ÙȘ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ Ù˘ ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ·ʋ˜. ™ÎÔfi˜ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ Â›Ó·È Ë ÌÂϤÙË ÙˆÓÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ÛÂ Û˘Ó¿ÚÙËÛË Ì ÙÔ Â›Â‰Ô Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÚÔ-Û·ÚÌÔÁ‹˜. ∆Ô ‰Â›ÁÌ· ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó 219 ¤ÊË‚ÔÈ ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›· (20% ‰Â‡ÙÂÚ˘ ÁÂÓÈ¿˜, 45% ÎÔÚ›ÙÛÈ·, ª.√.ËÏÈΛ·˜: 14 ¤ÙË), ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÊÔÈÙÔ‡Û·Ó Û 8 °˘ÌÓ¿ÛÈ· Ù˘ ∞ı‹Ó·˜. ∏ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÌÂÙÚ‹ıË-Π̠‚¿ÛË ÙȘ ‰‡Ô ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ Îϛ̷η˜ ÙˆÓ Nguyen Î·È Von Eye (2002), ÔÈ Ôԛ˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔÓÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ∞Ï‚·ÓÔ‡˜ Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜ Î·È ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ ÁËÁÂÓ›˜, ·ÓÙ›ÛÙÔȯ·. °È·ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ÔÏϷϤ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ Î·È ËÁ¤˜ ÏËÚÔ-ÊfiÚËÛ˘: ‚·ıÌÔ› Î·È ·Ô˘Û›Â˜, ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ·fi ÙÔ˘˜ ηıËÁËÙ¤˜ (Motti-Stefanidi et al.,2008), ÎÔÈÓˆÓÈÔÌÂÙÚÈÎfi ÙÂÛÙ ‰ËÌÔÙÈÎfiÙËÙ·˜ (Coie et al., 1982) Î·È ·˘ÙÔ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÙˆÓ „˘¯ÔÏÔÁÈÎÒÓ ÚÔ-‚ÏËÌ¿ÙˆÓ (Goodman, 1997). ∆· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Û˘ÌʈÓÔ‡Ó ÂÓ ÔÏÏÔ›˜ Ì ٷ ıˆÚËÙÈο ÌÔÓ٤Ϸ ÁÈ· ÙÔÓÂÈÔÏÈÙÈÛÌfi (Berry, 1997, 2006), ηıÒ˜ ÔÈ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ Ù˘ ÂÚÈıˆÚÈÔÔ›ËÛ˘ ηÈ, Û ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ ‚·ı-Ìfi, ÙÔ˘ ‰È·¯ˆÚÈÛÌÔ‡ ÂÌÊ¿ÓÈÛ·Ó ÙÔ Ï¤ÔÓ ·ÚÓËÙÈÎfi ÚÔÊ›Ï Û¯ÔÏÈ΋˜ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜. ∏ ·ÊÔÌÔ›ˆÛË Û˘Ó-‰¤ıËΠ̠ÙË ıÂÙÈÎfiÙÂÚË ¤Î‚·ÛË ÛÙÔÓ „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÙÔ̤·, ÂÓÒ Ë ÂÓ·ÚÌfiÓÈÛË ˘ÂÚ›¯Â ÛÙÔÓ „˘¯ÔÏÔ-ÁÈÎfi ÙÔ̤·. ∆· Â˘Ú‹Ì·Ù· ·˘Ù¿ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó ÙË ÛËÌ·Û›· ÙˆÓ ‰ÈÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ÂÊ‹‚ˆÓ Î·È ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÁÈ· ۯ‰ȷÛÌfi ·ÚÂÌ‚¿ÛÂˆÓ Ì ÛÎÔfi ÙË ‚ÂÏ-Ù›ˆÛË Ù˘ ‰ÈÔÌ·‰È΋˜ ·ʋ˜ Î·È ÙËÓ ÚÔ·ÁˆÁ‹ Ù˘ ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ÂÓÛ˘Ó·›ÛıËÛ˘.

§¤ÍÂȘ-ÎÏÂȉȿ: EÈÔÏÈÙÈÛÌfi˜, ™¯ÔÏÈ΋ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹, MÂÙ·Ó¿ÛÙ¢ÛË, EÊ˂›·.

¶EPI§HæH

1. ¢È‡ı˘ÓÛË: ∆Ô̤·˜ æ˘¯ÔÏÔÁ›·˜, ∆Ì‹Ì· º.¶.æ., ∂∫¶A, ¶·ÓÂÈÛÙËÌÈfiÔÏË, 15784 ∞ı‹Ó·. ∆ËÏ.: 2107277523,fax: 2107277534, e-mail: vpavlop@psych.uoa.gr, URL: http://www.psych.uoa.gr/~vpavlop/

2. ¢È‡ı˘ÓÛË: ∆Ô̤·˜ æ˘¯ÔÏÔÁ›·˜, ∆Ì‹Ì· º.¶.æ., ∂∫¶A, ¶·ÓÂÈÛÙËÌÈfiÔÏË, 15784 ∞ı‹Ó·. ∆ËÏ.: 2107277523,fax: 2107277534, e-mail: marinantalla@yahoo.gr

3. ¢È‡ı˘ÓÛË: ∆Ô̤·˜ æ˘¯ÔÏÔÁ›·˜, ∆Ì‹Ì· º.¶.æ., ∂∫¶A, ¶·ÓÂÈÛÙËÌÈfiÔÏË, 15784 ∞ı‹Ó·. ∆ËÏ.: 2107277525,fax: 2107277534, e-mail: spyrkal@gmail.com

4. ¢È‡ı˘ÓÛË: ∆Ô̤·˜ æ˘¯ÔÏÔÁ›·˜, ∆Ì‹Ì· º.¶.æ., ∂∫¶A, ¶·ÓÂÈÛÙËÌÈfiÔÏË, 15784 ∞ı‹Ó·. ∆ËÏ.: 2107277525,fax: 2107277534, e-mail: thrania1@yahoo.gr

5. ¢È‡ı˘ÓÛË: ∆Ô̤·˜ æ˘¯ÔÏÔÁ›·˜, ∆Ì‹Ì· º.¶.æ., ∂∫¶A, ¶·ÓÂÈÛÙËÌÈfiÔÏË, 15784 ∞ı‹Ó·. ∆ËÏ.: 2107277525,fax: 2107277534, e-mail: danaimark@yahoo.com

6. ¢È‡ı˘ÓÛË: ∆Ô̤·˜ æ˘¯ÔÏÔÁ›·˜, ∆Ì‹Ì· º.¶.æ., ∂∫¶A, ¶·ÓÂÈÛÙËÌÈfiÔÏË, 15784 ∞ı‹Ó·. ∆ËÏ.: 2107277525,fax: 2107277534, e-mail: frmotti@psych.uoa.gr

1. EÈÛ·ÁˆÁ‹

∏ ÌÂٷΛÓËÛË Î·È Ë ‰È·ÌÔÓ‹ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÌÂ-Á¿ÏÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ·¤¯Ô˘Ó ·ÏÏ¿ÍÂÈ ÙË Û‡ÓıÂÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙÈÎÔ‡ ÏË-ı˘ÛÌÔ‡. ∂›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi fiÙÈ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi¤ÙÔ˜ 2002-03 ÔÈ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ô˘ ÊÔÈ-ÙÔ‡Û·Ó ÛÙËÓ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ· Î·È ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·Âη›‰Â˘ÛË ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Û·Ó ÛÙÔ 6,7% ÙÔ˘ Û˘Ófi-ÏÔ˘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ (°ÎfiÙÔ‚Ô˜ & ª¿ÚÎÔ˘, 2003),ÂÓÒ Î·Ù¿ ÙÔ 2004-05 ÙÔ ÔÛÔÛÙfi ·˘Ùfi ͤڷÛÂÙÔ 8% (∫¤ÓÙÚÔ ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ŒÚ¢ӷ˜, 2005).√È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÚÔ¤Ú¯Ô-ÓÙ·È ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›·, ÊÙ¿ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ 71,5% ÙˆÓ·ÏÏÔ‰·ÒÓ Ì·ıËÙÒÓ Ô˘ ÊÔÈÙÔ‡Û·Ó ÛÙËÓ ÂÏÏË-ÓÈ΋ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ· ÙÔ 2004 (∫¤ÓÙÚÔ ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋˜ŒÚ¢ӷ˜, 2005).

∆Ô Û¯ÔÏ›Ô, ˆ˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Â·Ê‹˜ÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ Î·È ÙˆÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈÒÓ ÙÔ˘˜ Ì ÙËÓ Â˘-Ú‡ÙÂÚË ÎÔÈÓˆÓ›·, ‰È·‰Ú·Ì·Ù›˙ÂÈ ÛÔ˘‰·›Ô ÚfiÏÔηٿ ÙË ÌÂÙ¿‚·Û‹ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÂÓ‹ÏÈÎË ˙ˆ‹. ™ÙËÓÂÚ›ÙˆÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ, Ë ÌÂÙ¿‚·ÛË·˘Ù‹ Û˘Ó›ÛÙ·Ù·È Û ÌÈ· Û‡ÓıÂÙË ‰È·‰Èηۛ· ‰È-Ï‹˜ ÚfiÎÏËÛ˘, ηıÒ˜ ÂÌÂÚȤ¯ÂÈ ÔÏϷϤ˜·ÏÏ·Á¤˜ Û˘Ó˘Ê·Ṳ̂Ó˜ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ì ÙȘ ‰ÈÂÚ-Á·Û›Â˜ Ù˘ ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ·ʋ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ·Ó·-Ù˘ÍÈ·ÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ù˘ ËÏÈΛ·˜ Ô˘ ‰È·Ó‡Ô˘Ó(ªfiÙÙË-™ÙÂÊ·Ó›‰Ë, ¶·˘ÏfiÔ˘ÏÔ˜ & ∫·ÒÓË,2007. Sam & Oppedal, 2002). √È ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ Ù˘‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ·ʋ˜ Û˘Ó¿ÁÔÓÙ·È ÙÔÓ ÂÈÔ-ÏÈÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ÂÊ‹‚ˆÓ, ‰ËÏ·‰‹ ÌÈ· Û˘-Ó¯‹ ‰È·‰Èηۛ· ÌÂÙ·‚ÔÏÒÓ Û ÔÌ·‰ÈÎfi Î·È ·ÙÔ-ÌÈÎfi Â›Â‰Ô (Berry, 1997, 2006). ∏ „˘¯ÔÏÔÁÈ΋‰È¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ (Graves, 1967) ÂÌÂ-ÚȤ¯ÂÈ ·Í›Â˜, ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ Ô˘ ·ÓÙ·-Ó·ÎÏÔ‡Ó ÙËÓ ÂÌÏÔ΋ ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ Ì ÙÔÓ ÔÏÈÙÈ-ÛÌfi Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ηٷÁˆÁ‹˜ Î·È Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜˘Ô‰Ô¯‹˜, ÔÈ Ôԛ˜ Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ÙȘ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ (Berry, 1997, 2006). ÕÏϘ ÛËÌ·-ÓÙÈΤ˜ fi„ÂȘ ÙÔ˘ „˘¯ÔÏÔÁÈÎÔ‡ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Â-ÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÂıÓÔÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ Ù·˘-ÙfiÙËÙ·˜, ‰ËÏ·‰‹ ÙËÓ ·›ÛıËÛË ÙÔ˘ ·Ó‹ÎÂÈÓ ÛÂ Û˘-ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÔÌ¿‰· ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÌÂÙË Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ·Í›· Ô˘ ·Ô‰›‰ÂÙ·È ÛÙË Û˘-ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¤ÓÙ·ÍË (Phinney et al., 2001), ηıÒ˜

Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Û ۯ¤ÛË Ì ÙȘÔÌ¿‰Â˜ ·ʋ˜ (Berry, et al., 2006).

√È ıˆÚËÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ÁÈ· ÙË ÌÂϤÙËÙ˘ ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ·ʋ˜ ‰›ÓÔ˘Ó ¤ÌÊ·ÛËÛÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ˘ ÙÔ˘ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÈ-ÎÔ‡ ÛÙÚ˜, ÛÙËÓ ˘ÈÔı¤ÙËÛË ÔÏÈÙÈÛÌÈο Û˘Ì‚·ÙÒÓ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÒÓ Î·È ÛÙȘ ‰ÈÂÚÁ·-ۛ˜ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·˜ Ù˘ ÂıÓÈ΋˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜ (¶·˘-ÏfiÔ˘ÏÔ˜ & ªÂ˙‚¤Á΢, 2008. Ward, Bochner& Furnham, 2001). √ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi˜ ÂÈÔÏÈ-ÙÈÛÌfi˜ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÂÓ‰ÔÚÔÛˆÈ-΋˜ Î·È ‰È·ÚÔÛˆÈ΋˜ ÈÛÔÚÚÔ›·˜ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ-ÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ, Ë ÔÔ›· ÛÙË Û¯ÂÙÈ΋ ‚È-‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ˆ˜ „˘¯ÔÏÔÁÈ΋ Î·È ÎÔÈ-ÓˆÓÈÎÔÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹, ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· (Ward& Kennedy, 1993). ∏ „˘¯ÔÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ fiÏÔ˘˜ ÂΛÓÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÂÛˆÙÂÚÈÎÔ‡˜·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ Û˘Ó¿ÁÔÓÙ·È Î·Ï‹ „˘¯È΋˘Á›·, „˘¯ÔÏÔÁÈ΋ ¢ËÌÂÚ›· Î·È ÚÔÛˆÈ΋ Èη-ÓÔÔ›ËÛË ÛÙË ¯ÒÚ· ˘Ô‰Ô¯‹˜. ∏ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÏÈ-ÙÈÛÌÈ΋ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ÛÙÔÓ „˘¯Ô-ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÙÔ̤·: ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ·fiÎÙËÛË Î·-Ù¿ÏÏËÏˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È Û˘ÌÂÚÈÊÔ-ÚÒÓ ÁÈ· ÙË Û‡Ó·„Ë Î·È ‰È·Ù‹ÚËÛË ‰È·ÚÔÛˆÈ-ÎÒÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Î·È ÙËÓ ¤ÓÙ·ÍË Û ÔÌ·‰Èο Ï·›ÛÈ·,fiˆ˜ ÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi Î·È ÙÔ ÂÚÁ·ÛÈ·Îfi. ŸÛÔÓ·ÊÔÚ¿ Ù· ·È‰È¿ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÊ‹‚Ô˘˜ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ÂȉÈÎfiÙÂÚ·, ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Â›Ó·È Ë Û¯ÔÏÈ΋ ÚÔÛ·Ú-ÌÔÁ‹, Ë ÔÔ›· Û˘Ó·ÚÙ¿Ù·È Ì ÙËÓ ·Î·‰ËÌ·˚΋¿ÚÎÂÈ·, ÙÔ ‚·ıÌfi ÂÌÏÔ΋˜ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ Ù¿ÍË,ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· Ù· Ì·ı‹Ì·Ù·, ÙË ıÂÙÈ΋ Û˘Ó·-Ó·ÛÙÚÔÊ‹ Ì ÙÔ˘˜ Û˘ÓÔÌËÏ›ÎÔ˘˜ Î·È ÙËÓ ÈηÓfi-ÙËÙ· Ù‹ÚËÛ˘ ÙˆÓ Î·ÓfiÓˆÓ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÛÙÔÛ¯ÔÏÈÎfi Ï·›ÛÈÔ (Motti-Stefanidi, Pavlopoulos,Obradovi¶, & Masten, 2008). ∏ ›Ù¢ÍË ÙÔ˘ Û‡Ó-ıÂÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ·Ó·Ù˘ÍÈ·ÎÔ‡ ÛÙfi¯Ô˘ Û˘ÓÈÛÙ¿ ‚·-ÛÈÎfi ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ÁÈ· ÙËÓ „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÚÔÛ·ÚÌÔ-Á‹ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÂÊ‹‚ˆÓ, ηıÒ˜Î·È ÙˆÓ ÁËÁÂÓÒÓ Û˘ÓÔÌËÏ›ÎˆÓ ÙÔ˘˜.

∏ ÚfiÛÊ·ÙË ÌÂϤÙË Ù˘ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢Û˘ÂÓÙÔ›˙ÂÈ ÙÚ›· ‚·ÛÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÛÙËÓ ¤ÓÙ·ÍË ÙˆÓ·È‰ÈÒÓ Î·È ÂÊ‹‚ˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ÛÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚËÎÔÈÓˆÓ›· (‚Ï. Berry et al., 2006. Motti-Stefanidi etal., 2008. Sam et al., 2008). ¶ÚÒÙÔÓ, ‰ÈÂÚ¢ÓÒ-ÓÙ·È ÔÈ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ÔÈ Ôԛ˜ Â-

EÈÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Î·È ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ◆ 403

ÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ô˘ Ù· ·È‰È¿ Î·È ÔȤÊË‚ÔÈ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›·˘Ô‰Ô¯‹˜, ·ÊÂÓfi˜, Î·È Ì ÙË ¯ÒÚ· ηٷÁˆÁ‹˜fiˆ˜ ·˘Ù‹ ·ÓÙ·Ó·ÎÏ¿Ù·È Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤-ÓÂÈ· Î·È ÙÔ˘˜ Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜, ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘. ¢Â‡ÙÂ-ÚÔÓ, ÂÍÂÙ¿˙ÔÓÙ·È Ë „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È Ë „˘¯ÔÏÔ-ÁÈ΋ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Ì·ıËÙÒÓfiˆ˜ ‰È·Ê·›ÓÔÓÙ·È ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ›‰ÔÛË,ÛÙÔ Â›Â‰Ô Ù˘ ·˘ÙÔÂÎÙ›ÌËÛ˘ Î·È Ù˘ „˘¯È΋˜ÙÔ˘˜ ˘Á›·˜, ηıÒ˜ Î·È ÛÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Ù˘ ¢-Ú‡ÙÂÚ˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ‰È·Ì¤ÛÔ˘ ÙˆÓ ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÙˆÓÛ˘ÌÌ·ıËÙÒÓ Î·È ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∆Ú›ÙÔÓ, ÂÈ-¯ÂÈÚÂ›Ù·È Ë Û˘Û¯¤ÙÈÛË ÙˆÓ ‰ÈÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÂÈÔÏÈÙÈ-ÛÌÔ‡ Ì ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜, Ë ÔÔ›·Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË Î·Ù·ÓfiËÛË Î·È ÂÚÌË-Ó›· ÙˆÓ ·ÓÙÈÊ¿ÛÂˆÓ Ô˘ —fi¯È Û¿ÓÈ·— ¯·Ú·-ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ ¤Ú¢Ó˜ Ì ÂÊ‹‚Ô˘˜ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙÂ˜Î·È ‰›ÓÂÈ ÙȘ ‚·ÛÈΤ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ Û¯Â-‰È·ÛÌfi ·ÚÂÌ‚¿ÛÂˆÓ Ì ÛÎÔfi ÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚËÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Î·È ÈÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ÛÙ‹ÚÈÍ‹ÙÔ˘˜ (.¯., ÷Ù˙˯ڋÛÙÔ˘ & Û˘Ó., 2001).

ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙȘ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡,¤¯ÂÈ ‰È·ÈÛÙˆı› Ë Ù¿ÛË ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ‡ ·ÚÈıÌÔ‡ÂÊ‹‚ˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ÁÈ· ÂÓ·ÚÌfiÓÈÛË, fiÔ˘ Ë ‰È·-Ù‹ÚËÛË ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤-ÓÂÈ·˜ Î·È ÙˆÓ Û˘Ì·ÙÚȈÙÒÓ Û˘Ó‰˘¿˙ÂÙ·È Ì ÙËÓÂÓÂÚÁfi ·ʋ Î·È ÂÌÏÔ΋ Ì ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘¯ÒÚ·˜ ˘Ô‰Ô¯‹˜. øÛÙfiÛÔ, ÔÚÈṲ̂ӷ ·È‰È¿ ÌÂ-Ù·Ó·ÛÙÒÓ ÂΉËÏÒÓÔ˘Ó ıÂÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË ÚÔ˜ ÙËÓÂıÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ÔÌ¿‰· Î·È ÂÈϤÁÔ˘Ó Ó· ‰È·ÙËÚÔ‡ÓÛ¯¤ÛÂȘ Î·È Â·Ê¤˜ ΢ڛˆ˜ Ì ÔÌÔÂıÓ›˜, ÛÙÚ·-ÙËÁÈ΋ Ô˘ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ‹ ˆ˜ ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi˜. ∞fi ÙÔ¿ÏÏÔ Ì¤ÚÔ˜, ‰ÂÓ Â›Ó·È Ï›Á˜ ÔÈ ÂÚÈÙÒÛÂȘ fiÔ˘ÔÈ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ô‰ËÁÔ‡Ó Û·ÊÔÌÔ›ˆÛË, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙËÓ ÂÁηٿÏÂÈ„Ë Ù˘ ÂıÓÔ-ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜ Î·È ÙË Û‡Ó·„Ë Û¯¤ÛˆÓÎ·È Û˘Ó‰È·ÏÏ·Á‹˜ Ì ¿ÙÔÌ· Ù˘ ¢ڇÙÂÚ˘ ÎÔÈ-ÓˆÓ›·˜ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ˘Ô‰Ô¯‹˜. ∏ ·ÔÙ˘¯›· Ù˘ ÂÈ-ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ ¤¯ÂÈ Û˘Ó‰Âı› Ì ÙËÓ Â-ÚÈıˆÚÈÔÔ›ËÛË ˆ˜ ηٿÛÙ·ÛË Û‡Á¯˘Û˘, fiÔ˘ ÙÔ¿ÙÔÌÔ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È, ·ÊÂÓfi˜, Û ‰È·Ú΋ ·Ó·˙‹ÙËÛËÙ˘ ÔÈÎÂÈfiÙËÙ·˜ Î·È ÈηÓÔÔ›ËÛ˘ ·fi ÙÔ ·ÚÂÏ-ıfiÓ, Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ‰È¤ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ·‰˘Ó·Ì›· Ó·ÂÓۈ̷ÙÒÛÂÈ Ù· ηÈÓÔ‡ÚÁÈ· ÔÏÈÙÈÛÌÈο ÛÙÔȯ›·(Berry, 1997. Berry et al., 2006).

∂›Ù ÂÈϤÍÂÈ Î·Ó›˜ Ó· ÌÂÏÂÙ‹ÛÂÈ ÙË ‰È·ÔÏÈ-ÙÈÛÌÈ΋ ·ʋ Ì ‚¿ÛË ÙËÓ Î·ÙËÁÔÚÈ΋ ÚÔÛ¤Á-ÁÈÛË ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ (ÂÓ·ÚÌfiÓÈ-ÛË, ·ÊÔÌÔ›ˆÛË, ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi˜, ÂÚÈıˆÚÈÔÔ›ËÛË),›Ù Ì ‚¿ÛË Ù· ÌÔÓ٤Ϸ ‰‡Ô ‰È·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ·fi Ù·ÔÔ›· ÚÔ·ÙÔ˘Ó ÔÈ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ·˘Ù¤˜ (ÚÔÛ·-Ó·ÙÔÏÈÛÌfi˜ ÚÔ˜ ÙË ¯ÒÚ· ηٷÁˆÁ‹˜, ÚÔÛ·Ó·-ÙÔÏÈÛÌfi˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· ˘Ô‰Ô¯‹˜), ‰ÂÓ ÌÔ-Ú› ·Ú¿ Ó· Û˘ÓÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ·Ú·Ì¤-ÙÚÔ˘˜ Ô˘ ÂÓÈÛ¯‡Ô˘Ó ‹ ÂÚÈÔÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÈÔÏÈ-ÙÈÛÌÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·. ø˜ Ù¤ÙÔȘ ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙÈΤ˜ÌÂÙ·‚ÏËÙ¤˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Ù· ΛÓËÙÚ· Ù˘ ÌÂÙ·Ó¿-ÛÙ¢Û˘, Ù· ÔÔ›· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ÒıËÛ˘ ·fi ÙË ¯ÒÚ· ηٷÁˆÁ‹˜ Î·È ·Ú¿ÁÔÓÙ˜¤Ï͢ ÚÔ˜ ÙË ¯ÒÚ· ˘Ô‰Ô¯‹˜ (Berry, 1997,2006. ŒÌÎÂ-¶Ô˘ÏÔÔ‡ÏÔ˘, 2007), Ë ÛÙ¿ÛË Ù˘ ÔÈ-ÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜, ÔÈ ÔÏÈÙÈΤ˜ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ˘Ô‰Ô¯‹˜, ÔÈÔԛ˜ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÛÙȘ ¢ηÈڛ˜ Ô˘ ÚÔÛʤ-ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜, ÙÔ Â›Â‰Ô ÙˆÓ ÚÔ-ηٷϋ„ÂˆÓ Î·È ‰È·ÎÚ›ÛÂˆÓ (Verkuyten, 2002), ËÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ·fiÛÙ·ÛË ÌÂٷ͇ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ÂÁη-Ù¿ÛÙ·Û˘ Î·È Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ηٷÁˆÁ‹˜ (Ward &Kennedy, 1993) Î·È Ë ÁÂÓÈ¿ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢Û˘(Roysircar-Sodowsky & Maestas, 2000).

™ÙËÓ ¤Ú¢ӷ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ وӷȉÈÒÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Û˘¯Ó¿ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ÙÔ ÏÂ-ÁfiÌÂÓÔ «·Ú¿‰ÔÍÔ Ù˘ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢Û˘», ÙÔÔÔ›Ô ÚԤ΢„ Ì ‚¿ÛË ·ÚfiÛÌÂÓ˜ ‰È·ÈÛÙÒ-ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ÌÂÙ·Ó·-ÛÙÒÓ Û˘ÁÎÚÈÙÈο Ì ÙÔ˘˜ ÁËÁÂÓ›˜ Û˘ÓÔÌËÏ›ÎÔ˘˜ÙÔ˘˜ (Garcia Coll, 2005. Sam et al., 2008). °È· ·-Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ¤¯ÂÈ ‚ÚÂı› fiÙÈ ÔÚÈṲ̂ÓÔÈ ¤ÊË‚ÔÈ ÌÂ-Ù·Ó¿ÛÙ˜ ÂÌÊ·Ó›˙Ô˘Ó ÙÔ ›‰ÈÔ ˘„ËÏ‹ ‹ ·ÎfiÌË Î·È˘„ËÏfiÙÂÚË ·Î·‰ËÌ·˚΋ ›‰ÔÛË, ηχÙÂÚË „˘-¯È΋ ˘Á›· Î·È ÏÈÁfiÙÂÚ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Û˘ÌÂÚÈÊÔ-Ú¿˜ ·fi fi,ÙÈ ÔÈ ÁËÁÂÓ›˜ Ì·ıËÙ¤˜ (Fuligni, 1998.Leung, Pe-Pua, & KarnilÔwicz, 2006), ·ÚfiÏÔ Ô˘Ë ‰È·‚›ˆÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈ· ¯ÒÚ·, ˆ˜ ÛÙÚÂ-ÛÔÁfiÓÔ˜ ‰È·‰Èηۛ·, Û˘ÓÈÛÙ¿ ·Ú¿ÁÔÓÙ· ÂÈÎÈÓ-‰˘ÓfiÙËÙ·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘˜. ÕÏϘ ÊÔ-Ú¤˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ·ÓÙÈÊ·ÙÈο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· fiÛÔÓ·ÊÔÚ¿ ÙȘ ‰‡Ô ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜, ‰Ë-Ï·‰‹ ÙËÓ „˘¯ÔÏÔÁÈ΋ Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÏÈÙÈ-ÛÌÈ΋. ∏ ·Û˘Ìʈӛ· ·˘Ù‹ ÂÓÙÔ›˙ÂÙ·È Û ÂÚÈ-ÙÒÛÂȘ fiÔ˘ ÔÈ ¤ÊË‚ÔÈ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿-

404 ◆ µ. ¶·˘ÏfiÔ˘ÏÔ˜, ª. ¡Ù¿ÏÏ·, ™. ∫·ÏÔÁ‹ÚÔ˘, ƒ. £ÂÔ‰ÒÚÔ˘, ¢. ª·ÚÎÔ‡ÛË Î·È º. ªfiÙÙË-™ÙÂÊ·Ó›‰Ë

˙Ô˘Ó ˘„ËÏfiÙÂÚË ·Î·‰ËÌ·˚΋ ¿ÚÎÂÈ· Û ۇ-ÁÎÚÈÛË Ì ÙÔ˘˜ ÁËÁÂÓ›˜, ·ÏÏ¿ ·Ú¿ÏÏËÏ· ·ÓÙÈ-ÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Î›Ó‰˘ÓÔ ÂÌÊ¿ÓÈÛ˘ ÚÔ-‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ÂÛˆÙÂÚ›Î¢Û˘ Î·È ÂΉ‹ÏˆÛ˘ ÚÔ-‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ (Baba, 2001). ¶ÚÔ˜·ÓÙ›ıÂÙË Î·Ù‡ı˘ÓÛË ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ·fi ¤Ú¢Ó˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· (Kolaitis et al., 2003.Motti-Stefanidi, Pavlopoulos, Obradovi¶, Dalla etal., 2008) Î·È Û ¿ÏϘ ¯ÒÚ˜ ˘Ô‰Ô¯‹˜ (Berry etal., 2006), fiÔ˘ ‰ÂÓ ‰È·ÈÛÙÒıËÎ·Ó ·˘ÍË̤ӷÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÂÛˆÙÂÚ›Î¢Û˘ ÛÙÔ˘˜ ¤ÊË‚Ô˘˜ ÌÂ-Ù·Ó¿ÛÙ˜, ÂÓÒ Ë ·Î·‰ËÌ·˚΋ ÙÔ˘˜ ›‰ÔÛË ‹Ù·Ó·ÚfiÌÔÈ· ‹ ¯·ÌËÏfiÙÂÚË ·fi ÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ÙˆÓÁËÁÂÓÒÓ Û˘ÌÌ·ıËÙÒÓ ÙÔ˘˜.

ø˜ ·ÓÙÈÊ·ÙÈο ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Â›Û˘ Ó· ¯·-Ú·ÎÙËÚÈÛÙÔ‡Ó Ù· ÔÚ›ÛÌ·Ù· Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔÓ ÂÈ-ÔÏÈÙÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘¤¯Ô˘Ó ÁÂÓÓËı› ÛÙË ¯ÒÚ· ηٷÁˆÁ‹˜ (ÌÂÙ·Ó¿-ÛÙ˜ ÚÒÙ˘ ÁÂÓÈ¿˜), Û ۇÁÎÚÈÛË Ì ٷ ·È‰È¿Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÁÂÓÓËı› ÛÙË ¯ÒÚ· ˘Ô‰Ô¯‹˜ (ÌÂÙ·-Ó¿ÛÙ˜ ‰Â‡ÙÂÚ˘ ÁÂÓÈ¿˜). ∞ÚÎÂÙÔ› ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ η-Ù·Ï‹ÁÔ˘Ó ÛÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· fiÙÈ ÔÈ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜‰Â‡ÙÂÚ˘ ÁÂÓÈ¿˜ Ù›ÓÔ˘Ó Ó· Â›Ó·È ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈ-Ṳ̂ÓÔÈ ÚÔ˜ ÙË ¯ÒÚ· ˘Ô‰Ô¯‹˜ Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ‚·ıÌfi ·fi fi,ÙÈ ÔÈ ÔÌÔÂıÓ›˜ ÙÔ˘˜ Ù˘ ÚÒÙ˘ ÁÂ-ÓÈ¿˜ (Roysircar-Sodowsky & Maestas, 2000). ∆··È‰È¿ Ù˘ ‰Â‡ÙÂÚ˘ ÁÂÓÈ¿˜ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ‚ÈÒÛÂÈ¿ÌÂÛ· ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· Ù˘ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢Û˘ Î·È ÙËÓ·Ô‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ ¿ÊÈ͢ ÛÙËÓ Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈ· ¯Ò-Ú·, ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ ÙËÓ ÚfiÎÏËÛË Ù˘ÂÎÌ¿ıËÛ˘ Ù˘ ηÈÓÔ‡ÚÁÈ·˜ ÁÏÒÛÛ·˜ Î·È ÙˆÓÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Î·ÓfiÓˆÓ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ˘Ô‰Ô¯‹˜, ·-ÚfiÏÔ Ô˘ Ë ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÙÔ˘˜ ‰È·ÙËÚ› ÙËÓ ÔÏÈÙÈ-ÛÌÈ΋ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ÚÔ¤Ï¢Û˘(Sua’rez-Orozco & Sua’rez-Orozco, 2001).

¶ÚfiÛÊ·Ù˜ ¤Ú¢Ó˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· (.¯. ªfiÙ-ÙË-™ÙÂÊ·Ó›‰Ë & Û˘Ó., 2007) ÂÓÙÔ›˙Ô˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈ-΋ ‰È·Î‡Ì·ÓÛË ÙÔ˘ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Ù˘ ÚÒÙ˘ Î·È Ù˘ ‰Â‡ÙÂÚ˘ ÁÂ-ÓÈ¿˜, ˆÛÙfiÛÔ ÔÈ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·˘Ù¤˜ Û˘Ó·ÚÙÒÓÙ·È ÌÂÙËÓ ÂıÓÈ΋ ÔÌ¿‰· ÚÔ¤Ï¢Û˘. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·,ÔÈ ¶fiÓÙÈÔÈ ·ÏÈÓÓÔÛÙÔ‡ÓÙ˜ ÚÒÙ˘ Î·È ‰Â‡ÙÂÚ˘ÁÂÓÈ¿˜ Ù›ÓÔ˘Ó Ó· ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏ›˙ÔÓÙ·È ÚÔ˜ ÙËÓÂıÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ÔÌ¿‰· Î·È ‰ÂÓ ‰È·Ê¤ÚÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈοÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ˆ˜ ÚÔ˜ ·˘Ù‹Ó ÙË ‰È¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÂÈ-

ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, ÔÈ ∞Ï‚·ÓÔ› ¤ÊË‚ÔÈ Ù˘ ‰Â‡-ÙÂÚ˘ ÁÂÓÈ¿˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÌÏÔ΋ ÌÂÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ˘Ô‰Ô¯‹˜ Û ۇÁÎÚÈÛËÌ ÙÔ˘˜ ÔÌÔÂıÓ›˜ ÙÔ˘˜ Ù˘ ÚÒÙ˘ ÁÂÓÈ¿˜. ∆·Â˘Ú‹Ì·Ù· Â›Ó·È ·ÓÙÈÎÚÔ˘fiÌÂÓ· Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙȘ‰‡Ô fi„ÂȘ Ù˘ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜. ŒÚ¢Ó˜ ÛÙÔ Â͈-ÙÂÚÈÎfi ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó fiÙÈ ÔÈ ¤ÊË‚ÔÈ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ Ù˘ÚÒÙ˘ ÁÂÓÈ¿˜ ¤¯Ô˘Ó ˘„ËÏfiÙÂÚË „˘¯ÔÏÔÁÈ΋¿ÚÎÂÈ·, ÏÈÁfiÙÂÚ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Â͈ÙÂڛ΢ÛË˜Î·È ¯·ÌËÏfiÙÂÚË ·Î·‰ËÌ·˚΋ ›‰ÔÛË Û ۇÁÎÚÈ-ÛË Ì ÙÔ˘˜ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ Ù˘ ‰Â‡ÙÂÚ˘ ÁÂÓÈ¿˜.∞ÓÙ›ıÂÙ·, ÔÈ ¤ÊË‚ÔÈ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ Ù˘ ‰Â‡ÙÂÚ˘ ÁÂ-ÓÈ¿˜, ·Ó Î·È ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó ˘„ËÏfiÙÂÚË ·Î·‰ËÌ·˚΋›‰ÔÛË, ÂΉËÏÒÓÔ˘Ó ¯·ÌËÏfiÙÂÚ· ›‰· „˘¯È-΋˜ ¢ÂÍ›·˜ (Herna’ndez & Charney, 1998). ™ÙËÓ∂ÏÏ¿‰· ÂȂ‚·ÈÒÓÂÙ·È ÌÂÚÈÎÒ˜ ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤-ÓÔ Â‡ÚËÌ·, Ì ÙÔ˘˜ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ Ù˘ ‰Â‡ÙÂÚ˘ÁÂÓÈ¿˜ Ó· ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÌfiÓÔ Û fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ÙÔ Ì¤ÛÔ fiÚÔ Û¯ÔÏÈ΋˜ ‚·ıÌÔÏÔÁ›·˜, Ô ÔÔ›Ô˜·ÓÂÍ·Úًو˜ ÂıÓÈÎfiÙËÙ·˜ Â›Ó·È ˘„ËÏfiÙÂÚÔ˜ ÛÂÛ‡ÁÎÚÈÛË Ì ·˘ÙfiÓ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Ù˘ ÚÒÙ˘ÁÂÓÈ¿˜ (ªfiÙÙË-™ÙÂÊ·Ó›‰Ë & Û˘Ó., 2007).

∂Λ fiÔ˘ ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¤Ú¢Ó˜ Û˘ÁÎÏ›-ÓÔ˘Ó, Â›Ó·È Ë ‰È·›ÛÙˆÛË fiÙÈ ÔÈ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÂÈ-ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÂȉÚÔ‡Ó ‰È·ÊÔÚÈο ÛÙËÓ ÚÔÛ·ÚÌÔ-Á‹ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ. ∏ ÂÓ·ÚÌfiÓÈÛË Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È ÌÂÙ· ˘„ËÏfiÙÂÚ· ›‰· „˘¯ÔÏÔÁÈ΋˜ Î·È ÎÔÈÓˆ-ÓÈÎÔÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ÌÂ-Ù·Ó·ÛÙÒÓ. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ù˘ ·ÊÔÌÔ›ˆÛ˘ ηÈÙÔ˘ ‰È·¯ˆÚÈÛÌÔ‡ Ë ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Â›Ó·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÈηÓÔÔÈËÙÈ΋. ∂ÓÒ ËÂÚÈıˆÚÈÔÔ›ËÛË Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ÛÙ·ıÂÚ¿ Ì ÚÔ-‚ÏËÌ·ÙÈ΋ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ (Berry et al., 2006). ™Â¿ÏϘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ, fiÔ˘ ÌÂÏÂÙ¿Ù·È Ô ÁÂÓÈÎfiÙÂ-ÚÔ˜ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ ÚÔ˜ ÙÔÓ Ô-ÏÈÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ‹ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ ¯Ò-Ú·˜ ˘Ô‰Ô¯‹˜, ‰È·ÈÛÙÒÓÂÙ·È fiÙÈ Ë ‰È·‰Èηۛ·Ù˘ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ·ÎÔÏÔ˘ı› ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ô-Ú›˜. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, Ô ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi˜ ÚÔ˜ÙË ¯ÒÚ· ηٷÁˆÁ‹˜ Û˘Ó‰˘¿˙ÂÙ·È ıÂÙÈο Ì ÙËÓ„˘¯ÔÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹, ÂÓÒ Ô ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈ-ÛÌfi˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ˘Ô‰Ô¯‹˜Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ Úfi‚ÏÂ„Ë ıÂÙÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ-ÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ (Berry et al., 2006. Samet al., 2008). ™Â ¿ÏϘ ¤Ú¢Ó˜, Ô ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈ-

EÈÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Î·È ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ◆ 405

ÛÌfi˜ ÚÔ˜ ÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ÎÔÈÓˆÓ›· Ê·›ÓÂÙ·È Ó··ÔÙÂÏ› ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚÔ ·Ú¿ÁÔÓÙ· Úfi‚Ï„˘ Ù˘ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ·fi fi,ÙÈÔ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜(MfiÙÙË-™ÙÂÊ·Ó›‰Ë & Û˘Ó., 2007. Motti-Stefanidi etal., 2008), Û˘ÓÙÂÏÒÓÙ·˜ ÂÈϤÔÓ ÛÙË Ì›ˆÛË ÙˆÓÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ÂÛˆÙÂÚ›Î¢Û˘ (Turjeman, Mesch,& Fishman, 2008).

∞Ï‚·ÓÔ› ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·

√È ∞Ï‚·ÓÔ› ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÍ·ÛÊ·Ï›-ÛÂÈ ÓfiÌÈÌË ·Ú·ÌÔÓ‹ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ 2003-04·Ó¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ÂÚ›Ô˘ 432.000 ·ÔÙÂÏÒÓÙ·˜ ÙËÓÔÏ˘ÏËı¤ÛÙÂÚË ÌÂÙ·Ó·ÛÙ¢ÙÈ΋ ÔÌ¿‰· (63,2%ÙˆÓ ÓfiÌÈÌˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ) ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÂÈÎÚ¿-ÙÂÈ· (∫fiÓÙ˘, 2006. ŒÌÎÂ-¶Ô˘ÏÔÔ‡ÏÔ˘, 2007).∏ Ì·˙È΋ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢ÛË ÙˆÓ ∞Ï‚·ÓÒÓ ÚÔ˜ ÙËÓ∂ÏÏ¿‰· ηٷÁÚ¿ÊÂÙ·È ÙÔ 1990, ˆÛÙfiÛÔ ¿ÏϘ‰‡Ô ÌÂÁ¿Ï˜ ›ÛÔ‰ÔÈ ÛËÌÂÈÒıËÎ·Ó ÙÔ 1991 (King& Mai, 2002) Î·È ÙÔ 1997 (Olsen, 2000).

∏ ÏÂÈÔÓfiÙËÙ· ÙˆÓ ∞Ï‚·ÓÒÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓÊ·›ÓÂÙ·È Ó· ·ÎÔÏÔ˘ı› ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ Ù˘ ÛÙ·‰È·-΋˜, «Î·Ù¿ ‰fiÛÂȘ» ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢Û˘, fiÔ˘ Ù· ·È-‰È¿ ›Ù ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ›Ûˆ ÌÂ Û˘ÁÁÂÓ›˜ ›Ù ÌÂ-Ù·Ó·ÛÙÂ‡Ô˘Ó ÚÈÓ ·fi ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ (Sua’rez-Orozco & Sua’rez-Orozco, 2001). ∫¿ÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ ÚÔ-·ÙÂÈ ·fi ›ÛËÌ· ÛÙÔȯ›·, Û‡Ìʈӷ Ì ٷÔÔ›· ÔÈ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ ·Ï‚·ÓÈ΋˜ ÂıÓÈÎfiÙËÙ·˜ η-Ù¤¯Ô˘Ó ÙÔ 80% ÙˆÓ ·‰ÂÈÒÓ Ô˘ ÂΉfiıËÎ·Ó ÌÂÛÎÔfi ÙËÓ Â·Ó¤ÓˆÛË Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ (∫fiÓÙ˘,2006).

∆· ›ÛËÌ· ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙÔ ÌÔÚʈÙÈÎfi ›-Â‰Ô ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÔÛÔÛÙfi ÙˆÓ ÚÔÂÚ¯fiÌÂÓˆÓ ·fiÙËÓ ∞Ï‚·Ó›· Â›Ó·È ·fiÊÔÈÙÔÈ ‰Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ÂÎ-·›‰Â˘Û˘, ÂÓÒ ·ÚfiÌÔÈ· ÌÂ ÙˆÓ ÁËÁÂÓÒÓ ∂ÏÏ‹-ÓˆÓ (11-12%) ʤÚÔÓÙ·È Ó· Â›Ó·È Ù· ÔÛÔÛÙ¿fiÛˆÓ ¤¯Ô˘Ó ÊÔÈÙ‹ÛÂÈ Û ȉڇ̷ٷ ÙÚÈÙÔ‚¿ıÌÈ·˜Âη›‰Â˘Û˘ (∫fiÓÙ˘, 2006. §·ÌÚÈ·Ó›‰Ë˜ & §˘-

ÌÂÚ¿ÎË, 2001). ∞ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ-Îfi ÙÔ˘˜ ›‰Ô, ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ∞Ï‚·ÓÔ› ÌÂÙ·-Ó¿ÛÙ˜ ··Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È ÛÙËÓ ÔÈÎÔ‰ÔÌ‹, ÛÙȘ ÌÂ-Ù·ÊÔÚ¤˜ Î·È ÛÙÔÓ ·ÁÚÔÙÈÎfi ÙÔ̤·, ÂÓÒ ÔÈ Á˘Ó·›-Θ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ˆ˜ ÔÈÎȷΤ˜ ‚ÔËıÔ› ‹ ÛÙË ÊÚÔ-ÓÙ›‰· ËÏÈÎÈˆÌ¤ÓˆÓ (∫·ÛÈÌ¿ÙË, 2003), ˆ˜ ÂÚÁ¿-ÙÚȘ Û ‚ÈÔÙ¯ӛ˜ Î·È Î·ı·Ú›ÛÙÚȘ (§·ÌÚÈ·-Ó›‰Ë˜ & §˘ÌÂÚ¿ÎË, 2001). ™ÙËÓ ÏÂÈÔÓfiÙËÙ¿ÙÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ó Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ··Û¯fiÏËÛË, ȉȷÈÙ¤-Úˆ˜ fiÙ·Ó ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó ÓfiÌÈÌ· ¤ÁÁÚ·Ê· ·Ú·ÌÔÓ‹˜(§·ÌÚÈ·Ó›‰Ë˜ & §˘ÌÂÚ¿ÎË, 2001).

∆· ÂÌÂÈÚÈο ‰Â‰Ô̤ӷ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ÔÈfi-ÙËÙ· Ù˘ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙˆÓ ∞Ï‚·ÓÒÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ·ÛÙ¿ıÂÈ· Î·È Ê·›ÓÂ-Ù·È Ó· ÂÍ·ÚÙÒÓÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ ¿ÚÎÂÈ·˜ ηÈÙ· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ô˘ ÌÂÏÂÙÒÓÙ·È Î¿ı ÊÔÚ¿. °È· ·-Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Û ¤Ú¢ӷ Ì ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜·fi 35 ¯ÒÚ˜ ‚Ú¤ıËΠfiÙÈ ÔÈ ÚÔÂÚ¯fiÌÂÓÔÈ ·fiÙËÓ ∞Ï‚·Ó›· ÂÌÊ·Ó›˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ıÂÙÈÎfiÙÂÚÔ˘˜ ‰Â›-ÎÙ˜ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜, ÙfiÛÔ ÛÙÔÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈÎÔÓÔ-ÌÈÎfi fiÛÔ Î·È ÛÙÔÓ „˘¯ÔÏÔÁÈÎfi ÙÔ̤· (ªÂ˙‚¤-Á΢ & ¶·˘ÏfiÔ˘ÏÔ˜, 2008). ™Â ¿ÏÏË ¤Ú¢ӷ,›Û˘ Ì ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜, ‰È·ÈÛÙÒıËΠÛËÌ·ÓÙÈο·˘ÍË̤ÓÔ˜ ‚·ıÌfi˜ ηٿıÏȄ˘, ·ÏÏ¿ Î·È ·Úfi-ÌÔÈÔ Â›Â‰Ô ¿Á¯Ô˘˜ ÙˆÓ ∞Ï‚·ÓÒÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓÌ ŒÏÏËÓ˜ ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙfiÔ ‰È·ÌÔÓ‹˜ (™·Ó¤· &∫·Ï·ÓÙ˙‹-∞˙›˙È, 2008). ∂ÓÒ ÌÂϤÙË Ì ÂÊ‹‚Ô˘˜¤‰ÂÈÍ fiÙÈ Ë ÂıÓÈ΋ ηٷÁˆÁ‹ ·ÔÙÂÏ› ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ·Ú¿ÁÔÓÙ· ÂÈÎÈÓ‰˘ÓfiÙËÙ·˜ ÁÈ· ÙË ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Ì·ıËÙÒÓ ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›· ÛÙÔÛ¯ÔÏÈÎfi Ï·›ÛÈÔ, ·ÎfiÌË Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô Ù˘ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‰ËÌÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ·ÓÙÈÍÔfiÙËÙ·˜ Ô˘ ·ÓÙÈ-ÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó (Motti-Stefanidi et al., 2008).

∂Ú¢ÓËÙÈÎÔ› ÛÙfi¯ÔÈ Î·È ˘Ôı¤ÛÂȘ

∏ ·ÚÔ‡Û· ¤Ú¢ӷ Â›Ó·È Ì¤ÚÔ˜ ¢ڇÙÂÚÔ˘ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Athena Studies ofResilient Adaptation7 ÁÈ· ÙË ÌÂϤÙË Ù˘ „˘¯È΋˜·ÓıÂÎÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Î·È ·ÏÈÓÓÔ-

406 ◆ µ. ¶·˘ÏfiÔ˘ÏÔ˜, ª. ¡Ù¿ÏÏ·, ™. ∫·ÏÔÁ‹ÚÔ˘, ƒ. £ÂÔ‰ÒÚÔ˘, ¢. ª·ÚÎÔ‡ÛË Î·È º. ªfiÙÙË-™ÙÂÊ·Ó›‰Ë

7. ∏ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÔÌ¿‰· AStRA ¤¯ÂÈ ÚÔ¤ÏıÂÈ ·fi ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ÁÈ· ÙË ªÂϤÙË Ù˘ æ˘¯ÔÎÔÈÓˆ-ÓÈ΋˜ ¶ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ √Ì¿‰ˆÓ À„ËÏÔ‡ ∫ÈÓ‰‡ÓÔ˘, ÙÔ˘ ∆Ô̤· æ˘¯ÔÏÔÁ›·˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ, Ì ÙÔ πÓÛÙÈ-ÙÔ‡ÙÔ ∞Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ¶·È‰ÈÔ‡, ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ Ù˘ ªÈÓÂÛfiÙ· ÙˆÓ ∏¶∞.

ÛÙÔ‡ÓÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ (‚Ï. ªfiÙÙË-™ÙÂÊ·Ó›‰Ë & Û˘Ó.,˘fi ¤Î‰ÔÛË. Motti-Stefanidi et al., 2008. Motti-Stefanidi, Pavlopoulos, Obradovi¶, Dalla et al.,2008. MfiÙÙË-™ÙÂÊ·Ó›‰Ë & Û˘Ó., 2005. ªfiÙÙË-™ÙÂ-Ê·Ó›‰Ë Î.¿., 2006. ªfiÙÙË-™ÙÂÊ·Ó›‰Ë & Û˘Ó.,2007). ∂ÍÂÙ¿ÛıËÎ·Ó ÙÚÂȘ ÂÓfiÙËÙ˜ ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ: ·. ¶Ò˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ÔÈ ¤ÊË‚ÔÈ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜

·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›· ÙȘ ÚÔÎÏ‹ÛÂȘ Ù˘ ‰È·ÔÏÈ-ÙÈÛÌÈ΋˜ ·ʋ˜; ¢ËÏ·‰‹, ÔȘ ··ÓÙ‹ÛÂȘ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔ-ÚÔ‡Ó ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË Ù˘ ÂıÓÔÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ÙÔ˘˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜, ·ÊÂÓfi˜, Î·È ÙË Û‡Ó·„ËÛ¯¤ÛÂˆÓ Ì ŒÏÏËÓ˜, ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘; ∫·Ù’ ¤-ÎÙ·ÛË, ÔȘ Â›Ó·È ÔÈ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÂÈÔÏÈÙÈ-ÛÌÔ‡ Ô˘ ˘ÈÔıÂÙÔ‡Ó;

‚. ¶fiÛÔ Î·Ï¿ ηٷʤÚÓÔ˘Ó ÔÈ ¤ÊË‚ÔÈ ÌÂÙ·Ó¿-ÛÙ˜ ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›· Ó· ÚÔÛ·ÚÌÔÛÙÔ‡Ó;¶fiÛÔ ÈηÓÔÔÈËÙÈ΋ ¿ÚÎÂÈ· ¤¯Ô˘Ó, Û˘ÁÎÚÈ-ÙÈο Ì ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘˜,fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔÓ ·Î·‰ËÌ·˚Îfi ÙÔ̤· (Û¯ÔÏÈ-΋ ›‰ÔÛË, ·Ô˘Û›Â˜), ÙÔÓ „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈÎfiÙÔ̤· (Û¯¤ÛÂȘ Ì ÙÔ˘˜ ηıËÁËÙ¤˜ Î·È ÌÂÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜) Î·È ÙÔÓ „˘¯ÔÏÔÁÈÎfi ÙÔ̤·(„˘¯ÔÏÔÁÈο Û˘ÌÙÒÌ·Ù·); ∏ ‰È¿ÎÚÈÛË ·˘Ù‹ÙˆÓ ÙÔ̤ˆÓ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ Â›Ó·È Û˘Ì‚·Ù‹ ÌÂÙË Û˘Ó·Ê‹ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· (Berry et al., 2006).°È· ÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ‰È·ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ÙÔ̤·, ÂÈ-‰ÈÎfiÙÂÚ·, ˘ÈÔıÂÙ‹ıËÎÂ Ô fiÚÔ˜ «„˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈ-΋ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹», Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÛÙÈ¿˙ÂÙ·È ÛÙȘfi„ÂȘ ÂΛӘ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ÚÔ-Û·ÚÌÔÁ‹˜ Ô˘ Â›Ó·È ÔÚ·Ù¤˜ Î·È ¤¯Ô˘Ó ÔÈÎÔ-ÏÔÁÈ΋ ·Í›· ÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi Ï·›ÛÈÔ.

Á. ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ë Û¯¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÛÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ·Î·‰Ë-Ì·˚΋˜, „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Î·È „˘¯ÔÏÔÁÈ΋˜ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Ì·ıËÙÒÓ ·fiÙËÓ ∞Ï‚·Ó›·; ∆Ô ÂÚÒÙËÌ· ·˘Ùfi ÚÔÂÎÙ›ÓÂÈÙ· ‰‡Ô ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ· ‰ÈÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜ Ô˘ÛÈ·-ÛÙÈο Èı·Ó¤˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ‰È·Û˘Ó‰¤ÛÂȘ. ªÂ ‚¿ÛË ÙËÓ ·Ó·ÛÎfiËÛË Ù˘ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·˜

Ô˘ ÚÔËÁ‹ıËÎÂ, Ù· ÂÚ¢ÓËÙÈο ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÂÍÂÈ-‰È·ÙËÎ·Ó Û ÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ ˘Ôı¤ÛÂȘ, ˆ˜ ÂÍ‹˜:

ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ ÚÒÙÔ ÂÚÒÙËÌ·, ·Ó·ÌÂÓfiÙ·ÓfiÙÈ ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ¤ÊË‚ÔÈ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ ·fi ÙËÓ∞Ï‚·Ó›· ı· ˘ÈÔıÂÙÔ‡Û·Ó ÙË ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÂÈÔÏÈ-

ÙÈÛÌÔ‡ Ù˘ ÂÓ·ÚÌfiÓÈÛ˘, Ë ÔÔ›· Û˘ÁÎÚÔÙ›ٷȷfi Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓÔ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi ÙˆÓ ¤ÊË‚ˆÓÚÔ˜ ÙË ¯ÒÚ· ˘Ô‰Ô¯‹˜ Î·È ÚÔ˜ ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfiÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ÙÔ˘˜ (Berry, 1997, 2006. °ÂÒÚÁ·˜ &¶··ÛÙ˘ÏÈ·ÓÔ‡, 1993. Georgas & Papastylianou,1996. ¶··ÛÙ˘ÏÈ·ÓÔ‡, 2000). ∂ÈϤÔÓ, ·Ó·ÌÂ-ÓfiÙ·Ó fiÙÈ Ë Û˘¯ÓfiÙËÙ· ÚÔÙ›ÌËÛ˘ Ù˘ ·ÊÔÌÔ›ˆ-Û˘ ı· Â›Ó·È ˘„ËÏfiÙÂÚË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ÌÂÙ·Ó¿-ÛÙ˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÁÂÓÓËı› ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·,Û˘ÁÎÚÈÙÈο Ì ÙÔ˘˜ Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜ ÙÔ˘˜ Ù˘ ÚÒ-Ù˘ ÁÂÓÈ¿˜ (ªfiÙÙË-™ÙÂÊ·Ó›‰Ë & Û˘Ó., 2006.Roysircar-Sodowsky & Maestas, 2000).

™¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ÂÚÒÙËÌ·,·Ó·ÌÂÓfiÙ·Ó fiÙÈ ÔÈ ¤ÊË‚ÔÈ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ ·fi ÙËÓ∞Ï‚·Ó›· ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ¯·ÌËÏfiÙÂÚÔ˘˜ ‰Â›ÎÙ˜„˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈ΋˜, ·ÏÏ¿ fi¯È Î·È „˘¯ÔÏÔÁÈ΋˜ ÚÔ-Û·ÚÌÔÁ‹˜, Û˘ÁÎÚÈÙÈο Ì ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ Û˘ÌÌ·-ıËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ (Motti-Stefanidi et al., 2008. Motti-Stefanidi, Pavlopoulos, Obradovi¶, Dalla et al.,2008). ™˘Á¯ÚfiÓˆ˜, ÔÈ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ ‰Â‡ÙÂÚ˘ ÁÂ-ÓÈ¿˜ ı· ·ÚÔ˘Û›·˙·Ó ηχÙÂÚ· ›‰· ÚÔ-Û·ÚÌÔÁ‹˜ ·fi fi,ÙÈ ÂΛÓÔÈ Ù˘ ÚÒÙ˘ ÁÂÓÈ¿˜ Ïfi-Áˆ Ù˘ ¤ÎıÂÛ‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ ¯ÒÚ·˜˘Ô‰Ô¯‹˜ ‹‰Ë ·fi ÙË Á¤ÓÓËÛ‹ ÙÔ˘˜ (Roysircar-Sodowsky & Maestas, 2000).

ø˜ ÚÔ˜ ÙÔ ÙÚ›ÙÔ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ÂÚÒÙËÌ·, ËÂÓ·ÚÌfiÓÈÛË Î·È Ë ·ÊÔÌÔ›ˆÛË ·Ó·Ì¤ÓÔÓÙ·Ó Ó·¤¯Ô˘Ó ÙË ıÂÙÈÎfiÙÂÚË ¤Î‚·ÛË fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ „˘-¯ÔÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ÌÂÙ·Ó·-ÛÙÒÓ. øÛÙfiÛÔ, Ë ÂÓ·ÚÌfiÓÈÛË ·Ó·ÌÂÓfiÙ·Ó Ó· ˘Â-Ú¤¯ÂÈ Ù˘ ·ÊÔÌÔ›ˆÛ˘ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ·Ù˘ „˘¯ÔÏÔÁÈ΋˜ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜. √ ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi˜·Ó·ÌÂÓfiÙ·Ó Ó· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ıÂÙÈο Ì ÙËÓ „˘¯ÔÏÔ-ÁÈ΋ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ Î·È ·ÚÓËÙÈο Ì ÙoÓ „˘¯ÔÎÔÈ-ÓˆÓÈÎfi ÙÔ̤·, ÂÓÒ Ë ÂÚÈıˆÚÈÔÔ›ËÛË ı· Û˘Ó‰Â-fiÙ·Ó Ì ‰˘ÛÎÔϛ˜ ÙfiÛÔ ÛÙËÓ „˘¯ÔÏÔÁÈ΋ fiÛÔ Î·ÈÛÙËÓ „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË (Berry et al., 2006).

2. ª¤ıÔ‰Ô˜

™˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜

∆Ô ‰Â›ÁÌ· Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ ‹Ù·Ó ÂÓ Ì¤ÚÂÈ Û˘-Ìو̷ÙÈÎfi, Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· fiÙÈ Û ·˘Ù‹Ó Û˘ÌÌÂ-Ù›¯Â ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ Ì·ıËÙÚÈÒÓ Î·È ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ

EÈÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Î·È ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ◆ 407

Ô˘ ÊÔÈÙÔ‡Û·Ó ÛÙËÓ ∞’ Ù¿ÍË ÔÎÙÒ °˘ÌÓ·Û›ˆÓ ÙË˜Â˘Ú‡ÙÂÚ˘ ÂÚÈʤÚÂÈ·˜ Ù˘ ∞ı‹Ó·˜. øÛÙfiÛÔ, Ù·Û¯ÔÏ›· ÂÈϤ¯ÙËÎ·Ó ÌÂ Ù˘¯·›Ô ÙÚfiÔ ·fi ÙÔ˘˜Û¯ÂÙÈÎÔ‡˜ ηٷÏfiÁÔ˘˜ ÙˆÓ ¢È¢ı‡ÓÛÂˆÓ ¢Â˘ÙÂ-ÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂η›‰Â˘Û˘. ™Ù· Û¯ÔÏ›· ·˘Ù¿ ÔÈÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ÙÔ 38% ÙˆÓ ÂÁÁÂ-ÁÚ·ÌÌ¤ÓˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, ÔÛÔÛÙfi Ô˘ Î˘Ì¿ÓıËηfi 24% ¤ˆ˜ 52% ·Ó¿ Û¯ÔÏ›Ô. ™ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ, ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›· ·ÓÙÈ-ÚÔÛÒ¢·Ó ÙÔ 91%, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È Ë ·ÚÔ‡Û·¤Ú¢ӷ ÂÈÎÂÓÙÚÒıËΠÛÙË ÌÂϤÙË Ù˘ Û˘ÁÎÂ-ÎÚÈ̤Ó˘ ÂıÓÈ΋˜ ÔÌ¿‰·˜. ∆Ô ˘fiÏÔÈÔ 9% ÙˆÓÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Ì·ıËÙÒÓ, ηٿ ·ÚÈÔ ÏfiÁÔ ·ÏÈÓÓÔ-ÛÙÔ‡ÓÙ˜ ¶fiÓÙÈÔÈ ·fi ¯ÒÚ˜ Ù˘ ÚÒËÓ ™Ô‚ÈÂ-ÙÈ΋˜ ŒÓˆÛ˘, ·ÔÎÏ›ÛÙËÎ·Ó ·fi ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ·Ó·Ï‡ÛÂȘ ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ ÌÈÎÚÔ‡ ·ÚÈıÌÔ‡ ÙÔ˘˜(n=21).

ŒÙÛÈ, ÙÔ ÙÂÏÈÎfi «Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓ ÛÙËÓ ¤Ú¢ӷ»‰Â›ÁÌ· Û˘ÁÎÚfiÙËÛ·Ó 219 ¤ÊË‚ÔÈ ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·-Ó›· (100 ÎÔÚ›ÙÛÈ·, 119 ·ÁfiÚÈ·). ∞fi ·˘ÙÔ‡˜, ÔÈ177 (81%) ‹Ù·Ó ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ ÚÒÙ˘ ÁÂÓÈ¿˜, ‰Ë-Ï·‰‹ ›¯·Ó ÁÂÓÓËı› ÛÙËÓ ∞Ï‚·Ó›· Î·È ÌÂÙ·ÎÈÓ‹-ıËÎ·Ó ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜,ÂÓÒ 42 (19%) ‹Ù·Ó ‰Â‡ÙÂÚ˘ ÁÂÓÈ¿˜, ÁÂÓÓË̤ÓÔÈÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ·fi ∞Ï‚·ÓÔ‡˜ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ ÁÔÓ›˜.ø˜ ÔÌ¿‰· Û‡ÁÎÚÈÛ˘ ÁÈ· ÙË ÌÂϤÙË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ¯ÚËÛÈ-ÌÔÔÈ‹ıËÎ·Ó 408 ŒÏÏËÓ˜ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘˜(207 ÎÔÚ›ÙÛÈ·, 201 ·ÁfiÚÈ·).

∏ ̤ÛË ËÏÈΛ· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›·(ª.√.=14 ¤ÙË, ∆.∞.=0,77) ‹Ù·Ó ÂÏ·ÊÚÒ˜ ÌÂÁ·-χÙÂÚË ·fi ÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ÙÈÌ‹ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Ì·-ıËÙÒÓ (ª.√.=13,55 ¤ÙË, ∆.∞.=0,42), ‡ÚËÌ· Ô˘·Ô‰›‰ÂÙ·È ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÔÚÈṲ̂ÓÔÈ Ì·ıËÙ¤˜·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›· ›Ù ·ӷϿ̂·Ó·Ó ÙËÓ ›‰È· Ù¿-ÍË Â›Ù ÂÓÙ¿¯ıËÎ·Ó ÛÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfiÛ‡ÛÙËÌ· Û ÌÈÎÚfiÙÂÚË Ù¿ÍË Û ۯ¤ÛË Ì ÙË ¯ÚÔ-ÓÔÏÔÁÈ΋ ËÏÈΛ· ÙÔ˘˜.

ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂȷ΋ ηٿÛÙ·ÛË,ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÔÛÔÛÙfi ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ·fi ÙËÓ ∞Ï-‚·Ó›· (93%) ·Ú¿ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ (82%) ›¯·Ó ¤ÁÁ·-ÌÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, ÂÓÒ Ë ÂÈÎfiÓ· ·ÓÙÈÛÙÚÂÊfiÙ·Ó ÁÈ·ÙÔ˘˜ ‰È·˙¢Á̤ÓÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ (11% ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ¤Ó·ÓÙÈÌfiÏȘ 4% ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›·), ¯2(3,n=627)=14,74, p

ÚˆÛ˘ Ì ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÔÌÔÈfiÌÔÚÊÔ˘ ÙÚfiÔ˘‚·ıÌÔÏfiÁËÛ˘ (5‚¿ıÌÈ· Îϛ̷η Ù‡Ô˘ Likert,·fi 1=«ÔÙ¤» ̤¯ÚÈ 5=«¿ÓÙ·»). ªÂ ÙËÓ ∫ϛ̷-η ∂ÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ·ÍÈÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ·Í›Â˜, ÔÈ ÛÙ¿-ÛÂȘ Î·È ÔÈ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓfiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÚÂȘ ÙÔÌ›˜: ηıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ· (.¯.«ÌÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ÙÚÒˆ Ê·ÁËÙfi fiˆ˜ ÙÔ ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó[ÔÈ Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜ ÌÔ˘/ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·]»), ‰ÈÔÌ·‰È-Τ˜ Û¯¤ÛÂȘ (.¯. «ÔÈ ÈÔ ÔÏÏÔ› ·fi ÙÔ˘˜ ÎÔÓÙÈ-ÓÔ‡˜ ÌÔ˘ Ê›ÏÔ˘˜ Â›Ó·È [Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜ ÌÔ˘/ŒÏÏË-Ó˜]») Î·È ÁÂÓÈÎfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi˜ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi˜(.¯. «ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Î·È ÙȘ ·Í›Â˜ ÌÔ˘,ÓÈÒıˆ fiÙÈ Â›Ì·È Û·Ó ÙÔ˘˜ [Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜ ÌÔ˘/ŒÏÏËÓ˜]»). Ÿˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ·fi Ù· ·Ú·‰Â›ÁÌ·-Ù·, ÔÈ ÚÔÙ¿ÛÂȘ Â›Ó·È ‰È·Ù˘ˆÌ¤Ó˜ ¤ÙÛÈ ÒÛÙÂÓ· ÌÂÙÚÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ·Ú·¿Óˆ ÙÔÌ›˜ Û ۯ¤ÛË ÌÂÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙˆÓ Û˘Ì·ÙÚȈÙÒÓ Î·È ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓÁËÁÂÓÒÓ. ∏ ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ·Ó¿Ï˘ÛË ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ(Ì ÙË Ì¤ıÔ‰Ô ÙˆÓ Î‡ÚÈˆÓ Û˘ÓÈÛÙˆÛÒÓ Î·È ÔÚ-ıÔÁÒÓÈ· ÂÚÈÛÙÚÔÊ‹) ÂȂ‚·›ˆÛ ڿÁÌ·ÙÈ ·˘-Ù‹Ó ÙË ‰ÔÌ‹, ηıÒ˜ ÔÈ ‰‡Ô ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ÚÔ-¤Î˘„·Ó, ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙÔÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi ÚÔ˜ÙÔ˘˜ Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜ (11 ÚÔÙ¿ÛÂȘ) Î·È ÙÔÓ ÚÔ-Û·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ (11 ÚÔÙ¿ÛÂȘ).√È ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ·˘ÙÔ› ¤¯Ô˘Ó ˘„ËÏ‹ ·ÍÈÔÈÛÙ›·ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ Û˘Ó¤ÂÈ·˜ (Cronbach’s alpha=0,89).∂ÈϤÔÓ, Û ¿ÏÏË ¤Ú¢ӷ Ô˘ ‰ÈÂÍ‹¯ıË ·fi ÙËÓ›‰È· ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÔÌ¿‰· (‚Ï. Motti-Stefanidi et al.,2008) ‚Ú¤ıËΠfiÙÈ Ë ∫ϛ̷η ∂ÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ‰È·-ı¤ÙÂÈ ˘„ËÏ‹ ‰ÔÌÈ΋ ÈÛÔÙÈÌ›· ÌÂٷ͇ ‰‡Ô ‰È·ÊÔ-ÚÂÙÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· (‰Â›-ÎÙ˜ Tucker’s phi=0,99).

™¯ÔÏÈ΋ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹. °È· ÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ·Î·-‰ËÌ·˚ÎÔ‡, ÙÔ˘ „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Î·È ÙÔ˘ „˘¯ÔÏÔ-ÁÈÎÔ‡ ÙÔ̤· Ù˘ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓÌ·ıËÙÒÓ ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›· ÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi Ï·›ÛÈÔÛ˘ÁÎÂÓÙÚÒıËÎ·Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·fi ÔÏϷϤ˜ÌÂıfi‰Ô˘˜ Î·È ËÁ¤˜: ·. ∏ ̤ÙÚËÛË Ù˘ ·Î·‰ËÌ·˚΋˜ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜

‚·Û›ÛÙËΠÛÙ· ·Ú¯Â›· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ. ∫·Ù·-ÁÚ¿ÊËÎÂ Ë ‚·ıÌÔÏÔÁ›· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Û ¤-ÓÙ ̷ı‹Ì·Ù· (∞Ú¯·›· ∂ÏÏËÓÈο, ¡¤· ∂ÏÏË-ÓÈο-°ÏÒÛÛ·, º˘ÛÈ΋, ª·ıËÌ·ÙÈο, πÛÙÔÚ›·),·fi Ù· ÔÔ›· ÚԤ΢„ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ¤Ó·˜Ì¤ÛÔ˜ fiÚÔ˜ Û¯ÔÏÈ΋˜ ›‰ÔÛ˘. ∂ÈϤÔÓ,

ηٷÁÚ¿ÊËÎÂ Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ·Ô˘ÛÈÒÓ ÙˆÓÌ·ıËÙÒÓ Î·Ù¿ ÙÔ ÚÒÙÔ ÙÚ›ÌËÓÔ ÙÔ˘ ÙÚ¤¯Ô-ÓÙÔ˜ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ¤ÙÔ˘˜.

‚. ∏ „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Û˘ÌÂÚȤϷ‚ ‰‡Ô „˘-¯ÔÌÂÙÚÈο ÂÚÁ·Ï›·. ∏ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙˆÓ Ì·-ıËÙÒÓ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·ÍÈÔÏÔÁ‹ıËΠ·fi ÙÔ˘˜ η-ıËÁËÙ¤˜ (Û˘Ó‹ıˆ˜, ÙÔ ÊÈÏfiÏÔÁÔ ‹ ÙÔÓ ˘Â‡-ı˘ÓÔ Î·ıËÁËÙ‹ οı ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜) Ì ¤Ó· ·˘-ÙÔÛ¯¤‰ÈÔ ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·Ó·fi 18 ÚÔÙ¿ÛÂȘ Î·È ‚·ıÌÔÏÔÁ‹ıËΠÌÂ5‚¿ıÌÈ· Îϛ̷η Likert (·fi 1=«Î·ıfiÏÔ˘»Ì¤¯ÚÈ 5=«¿Ú· Ôχ»). ∏ ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ·Ó¿-Ï˘ÛË Î‡ÚÈˆÓ Û˘ÓÈÛÙˆÛÒÓ (Ì ÔÚıÔÁÒÓÈ· Â-ÚÈÛÙÚÔÊ‹) ·Ó¤‰ÂÈÍ ÙÚÂȘ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜, ÔÈ ‰‡Ô·fi ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ÁÈ· ÙȘ·Ó¿ÁΘ Ù˘ ·ÚÔ‡Û·˜ ¤Ú¢ӷ˜: Â˘Û˘ÓÂȉË-Û›· (6 ÚÔÙ¿ÛÂȘ, .¯. «Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ÛÙËÓÙ¿ÍË») Î·È ·Ô˘Û›· ‰È·Ù·Ú·ÎÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈ-ÊÔÚ¿˜ (5 ÚÔÙ¿ÛÂȘ, .¯. «ÌϤÎÂÙ·È Û˘¯Ó¿Û η˘Á¿‰Â˜», Ô˘ ‚·ıÌÔÏÔÁ‹ıËÎ·Ó ·ÓÙ›-ÛÙÚÔÊ· ÒÛÙ ӷ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó ıÂÙÈ΋ ÚÔÛ·Ú-ÌÔÁ‹). ∆fiÛÔ Ë ·ÍÈÔÈÛÙ›· ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ Û˘Ó¤-ÂÈ·˜ (Cronbach’s alpha=0,88-0,92) fiÛÔ Î·ÈË ‰ÔÌÈ΋ ÈÛÔÙÈÌ›· ÙÔ˘ ÂÚÁ·Ï›Ԣ ·˘ÙÔ‡ ÌÂÙ·-͇ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÂıÓÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ(Tucker’s phi=0,97-0,98) ¤¯Ô˘Ó ‚ÚÂı› fiÙÈ Î˘-Ì·›ÓÔÓÙ·È Û ˘„ËÏ¿ ›‰· (‚Ï. Motti-Stefanidi et al., 2008).

∏ ‰Â‡ÙÂÚË Ì¤ÙÚËÛË Ù˘ „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ·ÊÔÚ¿ ÙË ‰ËÌÔÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓÌ·ıËÙÒÓ, Ë ÔÔ›· ÌÂÙÚ‹ıËΠ̠ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÔ-ÌÂÙÚÈÎfi ÙÂÛÙ ÙˆÓ Coie, Dodge Î·È Coppotelli(1982). ∫¿ı ̷ı‹ÙÚÈ·/Ì·ıËÙ‹˜ ηÙÔÓfiÌ·ÛÂÙÚÂȘ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ (·fi ÙÔ ›‰ÈÔ ∆Ì‹Ì·) Ô˘Û˘Ì·ı› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, ηıÒ˜ Î·È ÙÚÂȘ Û˘Ì-Ì·ıËÙ¤˜ Ô˘ Û˘Ì·ı› ÏÈÁfiÙÂÚÔ. ∞fi ÙË ‚·ı-ÌÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÂÚÁ·Ï›Ԣ ·˘ÙÔ‡ ÚÔ·ÙÂȤӷ˜ ‰Â›ÎÙ˘ ‰ËÌÔÙÈÎfiÙËÙ·˜ Ô˘ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ıÂÙÈÎÒÓ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂˆÓ Ì›ÔÓÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ·ÚÓËÙÈÎÒÓ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂˆÓ Ô˘Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ οı ¤ÊË‚Ô˜. ∂Âȉ‹ ÛÙËÓ ·-ÚÔ‡Û· ¤Ú¢ӷ Ë ÂıÓÈ΋ ÔÌ¿‰· ·ÔÙÂÏ› ‚·-ÛÈ΋ ˘fi ÌÂϤÙË ÌÂÙ·‚ÏËÙ‹, ˘ÔÏÔÁ›ÛÙËηӉ‡Ô ‰Â›ÎÙ˜ ‰ËÌÔÙÈÎfiÙËÙ·˜, Ì ‚¿ÛË ÙȘ ‰Ë-

EÈÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Î·È ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ◆ 409

ÏÒÛÂȘ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÁËÁÂÓÒÓ Î·È ÙˆÓ ÌÂÙ·-Ó·ÛÙÒÓ Û˘ÌÌ·ıËÙÒÓ, ·ÓÙ›ÛÙÔȯ·.

Á. °È· ÙË ÌÂϤÙË Ù˘ „˘¯ÔÏÔÁÈ΋˜ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜,ÔÈ ¤ÊË‚ÔÈ ÎÏ‹ıËÎ·Ó Ó· Û˘ÌÏËÚÒÛÔ˘Ó ÙÔ∂ÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ ¢˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ¢˘ÛÎÔÏÈÒÓ(Strengths and Difficulties Questionnaire, SDQ)ÙÔ˘ Goodman (1997), ÙÔ ÔÔ›Ô ¤¯ÂÈ ÚÔÛ·Ú-ÌÔÛÙ› ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ·fiÙÔ˘˜ ª›ÌÔ˘-¡¿ÎÔ˘, ∫ÈÔÛ¤ÔÁÏÔ˘ Î·È ™ÙÔ-ÁÈ·ÓÓ›‰Ô˘ (2001). √È 25 ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÂÚÁ·-Ï›Ԣ ·˘ÙÔ‡ ‚·ıÌÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ·fi 0=«‰ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ» ̤¯ÚÈ 2=«ÈÛ¯‡ÂÈ» Î·È ÔÌ·‰ÔÔÈÔ‡ÓÙ·ÈÛ 4 Îϛ̷Θ „˘¯ÔÏÔÁÈÎÒÓ Û˘Ìو̿وÓ(Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈΤ˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜, ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜, ˘ÂÚÎÈÓËÙÈÎfiÙËÙ·, ÚÔ‚Ï‹Ì·-Ù· ÛÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÌÂ Û˘ÓÔÌËÏ›ÎÔ˘˜) Î·È Û ̛·Îϛ̷η ıÂÙÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜.™ÙËÓ ¤Ú¢ӷ ·˘Ù‹ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎÂ Ô Û˘ÓÔ-ÏÈÎfi˜ ̤ÛÔ˜ fiÚÔ˜ ÙˆÓ „˘¯ÔÏÔÁÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏË-Ì¿ÙˆÓ Î·È Ô Ì¤ÛÔ˜ fiÚÔ˜ Ù˘ ıÂÙÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓÈ-΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜. √È ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ·Ô-‰Â›¯ÙËÎ·Ó Â·ÚÎÒ˜ ·ÍÈfiÈÛÙ˜ ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙÔ˘˜ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›· fiÛÔ Î·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ŒÏÏËÓ˜ Ì·ıËÙ¤˜ (Cronbach alpha=0,65-0,78) Ì ÂÍ·›ÚÂÛË ÙËÓ Îϛ̷η ıÂÙÈ΋˜ ÎÔÈÓˆ-ÓÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜, Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋ Û˘Ó¤ÂÈ·Ù˘ ÔÔ›·˜ ‹Ù·Ó Ì¿ÏÏÔÓ ¯·ÌËÏ‹ ÁÈ· ÙËÓ ÔÌ¿-‰· ÙˆÓ ∞Ï‚·ÓÒÓ ÂÊ‹‚ˆÓ (alpha=0,55).¢ËÌÔÁÚ·ÊÈο ÛÙÔȯ›·. ∆Ô ‰ËÌÔÁÚ·ÊÈÎfi ÂÚˆ-

ÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ ‹Ù·Ó ·˘ÙÔÛ¯¤‰ÈÔ Î·È ÂÚÈÏ¿Ì‚·ÓÂÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ (.¯.ʇÏÔ, ËÏÈΛ·, Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È Ù¿ÍË ÊÔ›ÙËÛ˘, ¯ÒÚ·Á¤ÓÓËÛ˘, ÔÈÎÔÁÂÓÂȷ΋ ηٿÛÙ·ÛË, Â›Â‰Ô ÂÎ-·›‰Â˘Û˘ Î·È Â¿ÁÁÂÏÌ· ÁÔÓ¤ˆÓ), ηıÒ˜ ηÈÛÙÔȯ›· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Û·Ó ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ÙÔ˘˜ ÌÂ-Ù·Ó¿ÛÙ˜ Ì·ıËÙ¤˜ (.¯. ÙÚfiÔ Î·È ¯ÚfiÓÔ ÌÂٷΛ-ÓËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, Û¯ÔÏÈ΋ ÊÔ›ÙËÛË ÛÙ˯ÒÚ· ˘Ô‰Ô¯‹˜ Î·È ÛÙË ¯ÒÚ· ÚÔ¤Ï¢Û˘, ÁÓÒ-ÛË Î·È Û˘¯ÓfiÙËÙ· ¯Ú‹Û˘ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ Î·È Ù˘ÌËÙÚÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜).

¢È·‰Èηۛ·

°È· ÙËÓ ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙ· Û¯ÔÏ›· ÂΉfiıËΠÂÈ-‰È΋ ¿‰ÂÈ· ·fi ÙÔ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ. ∏

Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÛÙËÓ ¤Ú¢ӷ ‹Ù·Ó ÂıÂ-ÏÔÓÙÈ΋, ÂÓÒ ÂÈϤÔÓ ˙ËÙ‹ıËΠÂÁÁڿʈ˜ Ë Û˘-ÁηٿıÂÛË ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ÙÔ˘˜ (ÂÚ›Ô˘ 5% ·ÚÓ‹-ıËÎ·Ó ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹). ∆· ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈ·, ÂÎÙfi˜·fi Ù· ÂÏÏËÓÈο, ‹Ù·Ó ‰È·ı¤ÛÈÌ· ÛÙËÓ ·Ï‚·ÓÈÎ‹Î·È ÛÙË ÚˆÛÈ΋ ÁÏÒÛÛ·, ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙËÓ Ù˘-È΋ ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊ˘ ÌÂÙ¿ÊÚ·Û˘·fi ‰‡Ô ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙÔ˘˜ ‰›ÁψÛÛÔ˘˜ ÌÂÙ·ÊÚ·-ÛÙ¤˜. øÛÙfiÛÔ, Ë Û˘ÓÙÚÈÙÈ΋ ÏÂÈÔÓfiÙËÙ· ÙˆÓÛ˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ (>95%) ÚÔÙ›ÌËÛ·Ó Ó· Û˘ÌÏË-ÚÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ¤Î‰ÔÛË. ∏ Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙˆÓ ‰Â-‰ÔÌ¤ÓˆÓ ¤ÁÈÓ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ‰Â˘Ù¤ÚÔ˘ÙÚÈÌ‹ÓÔ˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ¤ÙÔ˘˜ 2004-05, Û ÙÚÂȘÂÈÛΤ„ÂȘ ÁÈ· οı ۯÔÏÈÎfi Û˘ÁÎÚfiÙËÌ·.

3. ∂˘Ú‹Ì·Ù·

™ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· ·˘Ù‹ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Ù· ¢ڋ-Ì·Ù· ·fi ÙË ÛÙ·ÙÈÛÙÈ΋ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ‰Â‰Ô-Ì¤ÓˆÓ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ (·) ÙȘ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ ÂÈÔÏÈÙÈ-ÛÌÔ‡ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Ì·ıËÙÒÓ, (‚) ÙÔ Â›Â‰ÔÙ˘ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Î·È(Á) ÙË Û¯¤ÛË ÌÂٷ͇ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÚÔÛ·Ú-ÌÔÁ‹˜, Û ·ÓÙÈÛÙÔȯ›· Ì ÙÔ˘˜ ÙÚÂȘ ‚·ÛÈÎÔ‡˜ÂÚ¢ÓËÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜.

∂ÈÔÏÈÙÈÛÌfi˜

¢È·ÛÙ¿ÛÂȘ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡. ∏ Û¯ÂÙÈ΋ ÛËÌ·Û›·Ô˘ ·Ô‰›‰Ô˘Ó ÔÈ ∞Ï‚·ÓÔ› Ì·ıËÙ¤˜ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰·ÙˆÓ Û˘Ì·ÙÚȈÙÒÓ Î·È ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓÂϤÁ¯ıËΠ̠ÙË Û‡ÁÎÚÈÛË ÙˆÓ Ì¤ÛˆÓ fiÚˆÓ ÙˆÓ·ÓÙ›ÛÙÔȯˆÓ ‰È·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Ù˘ ∫ϛ̷η˜ ∂ÈÔÏÈ-ÙÈÛÌÔ‡. ∏ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ t-ÎÚÈÙËÚ›Ô˘ ÁÈ· ÂÍ·ÚÙË-̤ӷ ‰Â›ÁÌ·Ù· ¤‰ÂÈÍ fiÙÈ Ô Ì¤ÛÔ˜ fiÚÔ˜ Ù˘ ‰È¿-ÛÙ·Û˘ «ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜»(ª.√.=3,78, ∆.∞.=0,77) ‹Ù·Ó ˘„ËÏfiÙÂÚÔ˜ ·fiÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ÙÈÌ‹ Ù˘ ‰È¿ÛÙ·Û˘ «ÚÔÛ·Ó·ÙÔ-ÏÈÛÌfi˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ∞Ï‚·ÓÔ‡˜ Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜»(ª.√.=3,22, ∆.∞.=0,90), t(219)=6,08, p

Ú·˜ ˘Ô‰Ô¯‹˜ Ì¿ÏÏÔÓ, ·Ú¿ ·˘ÙfiÓ Ù˘ ÂıÓÈ΋˜ÙÔ˘˜ ÔÌ¿‰·˜. ª¿ÏÈÛÙ·, ÙÔ Â‡ÚËÌ· ·˘Ùfi ÂÈ‚Â-‚·ÈÒıËΠ۠ͯˆÚÈÛÙ¤˜ ·Ó·Ï‡ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÌÂ-Ù·Ó¿ÛÙ˜ ÚÒÙ˘ Î·È ‰Â‡ÙÂÚ˘ ÁÂÓÈ¿˜, ηıÒ˜ ηȈ˜ ÚÔ˜ ÙÔ Ê‡ÏÔ. ¶¿ÓÙˆ˜, Î·È ÔÈ ‰‡Ô ‰Â›ÎÙ˜ ‚Ú›-ÛÎÔÓÙ·È ¿Óˆ ·fi ÙÔ ÌÂÛ·›Ô ÛËÌÂ›Ô Ù˘ ÌÂÙÚÈ΋˜Îϛ̷η˜, Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ Î·Ù·Ú¯‹Ó ‰È·Ù‹ÚËÛË Û¯¤-ÛÂˆÓ Î·È Ì ÙȘ ‰‡Ô ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ÔÌ¿‰Â˜.

™ÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡. °È· ÙÔÓ ÂÓÙÔÈÛÌfiÔÌ¿‰ˆÓ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙȘ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÂÈÔÏÈÙÈ-ÛÌÔ‡ ÂÈϤ¯ıËÎÂ Ë ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Ù˘ ·Ó¿Ï˘Û˘ Î·Ù¿Û˘ÛÙ¿‰Â˜. ªÂ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·˘Ùfi ÔÈ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÂÈ-ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ·Ó·‰‡ÔÓÙ·È ÂÌÂÈÚÈο Î·È ‰ÂÓ «ÂÈ-‚¿ÏÏÂÙ·È» ÛÙ· ‰Â‰Ô̤ӷ ÌÈ· ηÙ¢ı˘ÓfiÌÂÓË ·fiÙË ıˆڛ· χÛË (Lee, Sobal & Frongillo, 2003.ªÂ˙‚¤Á΢ & ¶·˘ÏfiÔ˘ÏÔ˜, 2008). ÃÚËÛÈÌÔ-ÔÈ‹ıËÎÂ Ô ·ÏÁfiÚÈıÌÔ˜ ÙÔ˘ Ward, Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÏ·-¯ÈÛÙÔÔÈ› ÙË ‰È·Î‡Ì·ÓÛË ÂÓÙfi˜ ÙˆÓ Û˘ÛÙ¿‰ˆÓÔ˘ Û˘Á¯ˆÓ‡ÔÓÙ·È Û οı ÛÙ¿‰ÈÔ Ù˘ ·Ó¿Ï˘ÛË˜Î·È ÌÂÁÈÛÙÔÔÈ› ÙË ‰È·Î‡Ì·ÓÛË ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Û˘-ÛÙ¿‰ˆÓ Ô˘ ·Ô̤ÓÔ˘Ó (Aldenderfer & Blashfield,1984). ∏ ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ÚÔÊ›Ï ÙˆÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ÈÔ ÛË-Ì·ÓÙÈÎÒÓ Û˘ÛÙ¿‰ˆÓ Ô˘ ÂÓÙÔ›ÛÙËηÓ, ¤‰ÂÈÍ fiÙÈ·˘Ù¤˜ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó Û·ÊÒ˜ ÛÙȘ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÂÈ-ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ô˘ ÚԂϤÂÈ ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ ÙÔ˘ Berry(1997, 2006), fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙfiÛÔ ÙÔ ÂÓÓÔÈÔÏÔÁÈÎfiÂÚȯfiÌÂÓÔ, fiÛÔ Î·È ÙËÓ ·ÚÈıÌËÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂÎÚÔ-ÛÒËÛË.

∂ÈϤÔÓ, Ë Ï‡ÛË ÙˆÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ Û˘ÛÙ¿‰ˆÓ˘Ô‚Ï‹ıËΠ۠ÛÂÈÚ¿ ÂϤÁ¯ˆÓ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙËÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ¿ Ù˘ (‚Ï. Asendorpf et al., 2001), ÌÂÔχ ηϿ ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, Ë ·Ó¿-Ï˘ÛË Â·Ó·Ï‹ÊıËΠ¤ÓÙ ÊÔÚ¤˜ ÛÂ Ù˘¯·›· ÂÈ-ÏÂÁ̤Ó˜ ÔÌ¿‰Â˜ Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Û·Ó Î¿ı ÊÔ-Ú¿ ÛÙÔ 50% ÙÔ˘ ‰Â›ÁÌ·ÙÔ˜ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ÂÊ‹-‚ˆÓ Î·È Ì ‰Â‰Ô̤ÓÔ ·ÚÈıÌfi Û˘ÛÙ¿‰ˆÓ (̤ıÔ‰Ô˜k-means). ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ηıÂÌÈ¿ ·fi ÙȘ ¤ÓÙÂÔÌ·‰ÔÔÈ‹ÛÂȘ Û˘ÁÎÚ›ıËΠ̠ÙËÓ ·Ú¯È΋ χÛË.√ ‰Â›ÎÙ˘ Û˘Ìʈӛ·˜ Cohen’s kappa Î˘Ì¿ÓıËÎÂÌÂٷ͇ 0,79-0,85, ÂÓÒ ÔÛÔÛÙfi 88% ÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓÂÓÙ¿¯ıËÎ·Ó ÛÙËÓ ›‰È· Û˘ÛÙ¿‰· ÛÙȘ ·ӷÏËÙÈ-Τ˜ ·Ó·Ï‡ÛÂȘ. ∆Ô ÚÔÊ›Ï ÙˆÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ Û˘ÛÙ¿-‰ˆÓ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙË ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡¤¯ÂÈ ˆ˜ ÂÍ‹˜: ™ÙËÓ ÔÌ¿‰· Ù˘ «ÂÓ·ÚÌfiÓÈÛ˘»ÂÓÙ¿¯ıËÎ·Ó 98 (44,7%) ¤ÊË‚ÔÈ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÂÌÊ¿ÓÈ-Û·Ó ÈÛÔÚÚÔË̤ӷ ˘„ËÏ‹ ‚·ıÌÔÏÔÁ›· ÛÙÔÓ ÚÔ-Û·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜ (ª.√.=3,93) Î·È ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ (ª.√.=3,69). ∏‰Â‡ÙÂÚË ÔÌ¿‰· ÚÔÛÔÌÔÈ¿˙ÂÈ ÛÙË ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋Ù˘ «·ÊÔÌÔ›ˆÛ˘», ÂÊfiÛÔÓ ÔÈ 71 (32,4%) Ì·ıË-Ù¤˜ Ô˘ ÙËÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÛËÌ›ˆÛ·Ó ÙÔÓ ˘„ËÏfiÙÂ-ÚÔ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ (ª.√.=4,33) Î·È ÙÔ ¯·ÌËÏfiÙÂÚÔ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi ÚÔ˜ÙÔ˘˜ ∞Ï‚·ÓÔ‡˜ Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜ (ª.√.=2,24). ∏ÙÚ›ÙË Û˘ÛÙ¿‰· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙÔÓ ·ÓÙ›Ô‰· Ù˘ ‰Â‡-ÙÂÚ˘, Ì Ôχ ˘„ËÏ‹ ‚·ıÌÔÏÔÁ›· ÛÙÔÓ ÚÔÛ·-

EÈÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Î·È ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ◆ 411

50

40

20

30

10

0

%

ENAP AºOM ¢IAX ¶EPI£ ENAP AºOM ¢IAX ¶EPI£

50

40

20

30

10

0

%

1Ë ÁÂÓÈ¿2Ë ÁÂÓÈ¿

·ÁfiÚÈ·ÎÔÚ›ÙÛÈ·

™¯‹Ì· 1™ÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Ì·ıËÙÒÓ ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›·

ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË ÁÂÓÈ¿ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢Û˘ (·ÚÈÛÙÂÚ¿) Î·È ÙÔ Ê‡ÏÔ (‰ÂÍÈ¿)

Ó·ÙÔÏÈÛÌfi ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜ (ª.√.=4,21)Î·È Ôχ ¯·ÌËÏ‹ ÛÙÔÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi ÚÔ˜ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ (ª.√.=2,72). ™ÙË ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ·˘-Ù‹, ÚÔÊ·ÓÒ˜ ÙÔ˘ «‰È·¯ˆÚÈÛÌÔ‡», ÂÓÙ¿¯ıËηÓ35 (16%) Ì·ıËÙ¤˜. ∆¤ÏÔ˜, Ë Ù¤Ù·ÚÙË Û˘ÛÙ¿‰·‹Ù·Ó Ë ÔÏÈÁÔÏËı¤ÛÙÂÚË (n=15 ‹ 6,8%). ªÂ ¯·-ÌËÏÔ‡˜ ̤ÛÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ Î·È ÛÙȘ ‰‡Ô ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ (ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ Û˘-Ì·ÙÚÈÒÙ˜ Î·È ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜: 2,51 ηÈ2,77, ·ÓÙ›ÛÙÔȯ·) ÚfiÎÂÈÙ·È ·Ó·ÌÊ›‚ÔÏ· ÁÈ· ÙËÓ«ÂÚÈıˆÚÈÔÔ›ËÛË».

¶ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ¤ÏÂÁ¯ÔÈ ¤‰ÂÈÍ·Ó fiÙÈ Ë Î·Ù·ÓÔÌ‹ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ›ٷȷӿÏÔÁ· Ì ÙË ÁÂÓÈ¿ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢Û˘ Î·È ÙÔ Ê‡ÏÔÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ (‚Ï. ™¯. 1). ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, ÔÈ ÌÂ-Ù·Ó¿ÛÙ˜ ‰Â‡ÙÂÚ˘ ÁÂÓÈ¿˜ (47,6%) ÚÔÙ›ÌËÛ·ÓÛ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÔÛÔÛÙfi ÙËÓ ·ÊÔÌÔ›ˆÛË ·fi fi,ÙÈÔÈ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ ÚÒÙ˘ ÁÂÓÈ¿˜ (28,8%). ∞ÓÙÈı¤-Ùˆ˜, Û˘Ó·ÓÙ¿Ì ÂÏ¿¯ÈÛÙÔ˘˜ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ ‰Â‡ÙÂ-Ú˘ ÁÂÓÈ¿˜ ÛÙȘ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÙÔ˘ ‰È·¯ˆÚÈÛÌÔ‡(4,8%) Î·È Ù˘ ÂÚÈıˆÚÈÔÔ›ËÛ˘ (2,4%), ÂÓÒ Ù·ÔÛÔÛÙ¿ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÚÒÙ˘ÁÂÓÈ¿˜ Â›Ó·È ÂÌÊ·ÓÒ˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· (18,6% ηÈ7,9%, ·ÓÙ›ÛÙÔȯ·), ¯2(3, n=219)=9,31, p

•Â¯ˆÚÈÛÙ‹ ÔÏ˘ÌÂÙ·‚ÏËÙ‹ ·Ó¿Ï˘ÛË ‰È·Î‡-Ì·ÓÛ˘ ÙˆÓ ÔÎÙÒ ‰ÂÈÎÙÒÓ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÚÔÛ·ÚÌÔ-Á‹˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËΠ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ÁÈ· ÙÔ˘˜ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ Ì·ıËÙ¤˜ ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›·, ÒÛÙ ӷ‰ÈÂÚ¢ÓËıÔ‡Ó Ù˘¯fiÓ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË ÁÂÓÈ¿ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢Û˘. ∫·È Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË Û˘-ÌÂÚÈÏ‹ÊıËΠÙÔ Ê‡ÏÔ ˆ˜ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙÔ˜ ·Ú¿-ÁÔÓÙ·˜ ÁÈ· ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô Èı·ÓÒÓ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂ-ˆÓ ÌÂٷ͇ ÁÂÓÈ¿˜ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢Û˘ à ʇÏÔ˘. ¶·-ÚfiÏÔ Ô˘ Û ÔÏ˘ÌÂÙ·‚ÏËÙfi Â›Â‰Ô Ë ·ÏÏËÏÂ-›‰Ú·ÛË ·˘Ù‹ ‹Ù·Ó ÛÙ·ÙÈÛÙÈÎÒ˜ ·Û‹Ì·ÓÙË, ÂÓÙÔ-

›ÛÙËÎÂ, ˆÛÙfiÛÔ, ÌÈ· Ù¿ÛË fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ Ù· „˘-¯ÔÏÔÁÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, F(1, 215)=4,33, p

Ì·ÓÙÈ΋, Wilks’ Lambda=0,92, F(8, 208)=2,36,p

™¯‹Ì· 2¶ÚÔÊ›Ï ‰ÈÔÌ·‰ÈÎÒÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Î·È Û¯ÔÏÈ΋˜ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙˆÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ ÂÈÔÏÈÙÈ-

ÛÌÔ‡ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Ì·ıËÙÒÓ ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›·

™ËÌ›ˆÛË: ª¤ÛÔÈ fiÚÔÈ Ì ÎÔÈÓfi ‰Â›ÎÙË ‰ÂÓ ‰È·Ê¤ÚÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Û˘ÁÎÚÈÓfiÌÂÓˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Û‡Ìʈӷ ÌÂÙÔ post hoc ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ÙÔ˘ Scheffé ÁÈ· ·=0,05.

™¯¤ÛÂȘ ÌÂ Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜ ™¯¤ÛÂȘ Ì ŒÏÏËÓ˜™¯ÔÏÈÎÔ› ‚·ıÌÔ› AÔ˘Û›Â˜E˘Û˘ÓÂȉËÛ›· MË ‰È·Ù·Ú·ÎÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿¢ËÌÔÙÈÎfiÙËÙ· (Ì ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜) ¢ËÌÔÙÈÎfiÙËÙ· (Ì ŒÏÏËÓ˜)SDQ æ˘¯ÔÏÔÁÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· SDQ £ÂÙÈ΋ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿

™¯¤ÛÂȘ ÌÂ Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜ ™¯¤ÛÂȘ Ì ŒÏÏËÓ˜™¯ÔÏÈÎÔ› ‚·ıÌÔ› AÔ˘Û›Â˜E˘Û˘ÓÂȉËÛ›· MË ‰È·Ù·Ú·ÎÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿¢ËÌÔÙÈÎfiÙËÙ· (Ì ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜) ¢ËÌÔÙÈÎfiÙËÙ· (Ì ŒÏÏËÓ˜)SDQ æ˘¯ÔÏÔÁÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· SDQ £ÂÙÈ΋ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿

1,0

0,5

0,0

–0,5

–1,0

–1,5

M.O

. (z-

ÙÈ̤

˜)

ENAPMONI™H

1,0

0,5

0,0

–0,5

–1,0

–1,5

M.O

. (z-

ÙÈ̤

˜)

AºOMOIø™H

1,0

0,5

0,0

–0,5

–1,0

–1,5

M.O

. (z-

ÙÈ̤

˜)

¢IAXøPI™MO™

1,0

0,5

0,0

–0,5

–1,0

–1,5

M.O

. (z-

ÙÈ̤

˜)

¶EPI£øPIO¶OIH™H

4. ™˘˙‹ÙËÛË

∏ ¤Ú¢ӷ ·˘Ù‹ ›¯Â ˆ˜ ÛÎÔfi Ó· ÌÂÏÂÙ‹ÛÂÈÙȘ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ÌÂÙ·-Ó·ÛÙÒÓ Ì·ıËÙÒÓ ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›·, Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÂÈÙË Û¯ÔÏÈ΋ ¿ÚÎÂÈ·, ÙËÓ „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ÙËÓ„˘¯ÔÏÔÁÈ΋ ÙÔ˘˜ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ Ì ·˘Ù‹ ÙˆÓ ÁË-ÁÂÓÒÓ Û˘ÌÌ·ıËÙÒÓ ÙÔ˘˜ Î·È ÂÈϤÔÓ Ó· ‰ÈÂÚ¢-Ó‹ÛÂÈ ÙË Û¯¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌfi ηÈÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ·˘-ÙÒÓ ÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi Ï·›ÛÈÔ.

∏ Îϛ̷η ̤ÙÚËÛ˘ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎÂ(Nguyen & Von Eye, 2002), ÂÈÙÚ¤ÂÈ ‰‡Ô ›Â-‰· ÌÂϤÙ˘ Ù˘ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜. ∆ÔÚÒÙÔ Â›Â‰Ô ÂÛÙÈ¿˙ÂÈ Û ‰‡Ô ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ˜ Û˘-ÓÈÛÙÒÛ˜ ÙÔ˘ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ÙÔÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈ-ÛÌfi ÙÔ˘ ÂÊ‹‚Ô˘ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤-ÓÂÈ·˜ Î·È Ù˘ ÂıÓÈ΋˜ ÙÔ˘ ÔÌ¿‰·˜, ·ÊÂÓfi˜, ηÈÙÔÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi ÚÔ˜ ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ ¯Ò-Ú·˜ ˘Ô‰Ô¯‹˜, ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘. ∆Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ Â›Â‰ÔÌÂϤÙ˘ Û˘Ó‰˘¿˙ÂÈ ÙȘ ·Ú·¿Óˆ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ ÛÂÌÈ· ηÙËÁÔÚÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ì ‚¿ÛË ÙËÓ ÔÔ›·ÚÔ·ÙÔ˘Ó Ù¤ÛÛÂÚȘ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÂÈÔÏÈÙÈ-ÛÌÔ‡, ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ Ì ·˘Ù¤˜ ÙÔ˘ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ ÙÔ˘Berry (1997, 2006), ‰ËÏ·‰‹ Ë ÂÓ·ÚÌfiÓÈÛË, Ë ·ÊÔ-ÌÔ›ˆÛË, Ô ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi˜ Î·È Ë ÂÚÈıˆÚÈÔÔ›ËÛË.

∫·Ù·Ú¯‹Ó, ‚Ú¤ıËΠfiÙÈ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ·fi ÙËÓ∞Ï‚·Ó›· ¤¯Ô˘Ó ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚÔ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfiÚÔ˜ ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ ¢ڇÙÂÚ˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ·Ú¿ ÚÔ˜ ·˘ÙfiÓ Ù˘ ÂıÓÈ΋˜ ÙÔ˘˜ÔÌ¿‰·˜. ™˘Á¯ÚfiÓˆ˜, Ù›ÓÔ˘Ó Ó· ‰È·ÙËÚÔ‡Ó ·-Ú·‰ÔÛȷΤ˜ ·Í›Â˜, ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜,ÛÙÔ ‚·ıÌfi ÂӉ¯Ô̤ӈ˜ Ô˘ ‰ÂÓ ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ۇ-ÁÎÚÔ˘ÛË Ì ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· ˘Ô‰Ô¯‹˜ Î·È ‰ÂÓ ÂÁ›-ÚÔ˘Ó ÂÌfi‰È· ηٿ ÙËÓ Â·Ê‹ Ì ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ÁËÁÂÓ›˜. ∆Ô Â‡ÚËÌ· ·˘Ùfi Û˘Ó¿‰ÂÈ Ì ÔÚ›ÛÌ·Ù·ÌÂÏÂÙÒÓ fiÔ˘ ‰È·ÈÛÙÒÓÂÙ·È fiÙÈ Ë ˘ÈÔı¤ÙËÛË·ÍÈÒÓ Ù˘ ¢ڇÙÂÚ˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Û‡Ì-‚·ÙË Ì ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ·ÍÈÒÓ ·ÚfiÌÔÈˆÓ Ì ÂΛ-Ó˜ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ (Chun & Akutsu, 2003).

∏ ·Ú·¿Óˆ ÂÈÎfiÓ· ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È ·fi ÙËÓ Âͤ-Ù·ÛË Ù˘ ηٷÓÔÌ‹˜ ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ ÂÈÔÏÈÙÈ-ÛÌÔ‡. ™¯Â‰fiÓ ÔÈ ÌÈÛÔ› ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ Ì·ıËÙ¤˜ ·fiÙËÓ ∞Ï‚·Ó›· ÂÓÙ¿¯ıËÎ·Ó ÛÙËÓ ÂÓ·ÚÌfiÓÈÛË, ·ÎÔ-ÏÔ˘ı› Ë Ù·ÎÙÈ΋ Ù˘ ·ÊÔÌÔ›ˆÛ˘ (Ì ·Ó·ÏÔÁ›·

ÂÚ›Ô˘ 3 ÛÙÔ˘˜ 10), ÂÓÒ ¯·ÌËÏfiÙÂÚ· ‹Ù·Ó Ù·ÔÛÔÛÙ¿ ÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Ô˘ ÙÔÔıÂ-Ù‹ıËÎ·Ó ÛÙÔÓ ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi ηÈ, ·ÎfiÌ· ÏÈÁfiÙÂÚÔ,ÛÙËÓ ÂÚÈıˆÚÈÔÔ›ËÛË. ∂›Ó·È ·ÍÈfiÏÔÁË Ë Û‡ÁÎÏÈ-ÛË Ù˘ ·Ú·¿Óˆ ÂÈÎfiÓ·˜ (·ÎfiÌË Î·È Û ›Â-‰Ô ÔÛÔÛÙÒÓ) Ì ÚÔÁÂÓ¤ÛÙÂÚË ÌÂϤÙË Û ‰Â›Á-Ì· ÂÊ‹‚ˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ·fi ÙË µfiÚÂÈ· ◊ÂÈÚÔ(Georgas & Papastylianou, 1996). ∂ÈϤÔÓ, ÛÙËÓ·ÚÔ‡Û· ¤Ú¢ӷ ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È fiÙÈ Ë ·ÊÔÌÔ›ˆÛËÂ›Ó·È ÈÔ ‰ËÌÔÊÈÏ‹˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ‰Â‡-ÙÂÚ˘ ÁÂÓÈ¿˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Ù›ÓÔ˘Ó Ó· ·ÔʇÁÔ˘Ó Ùԉȷ¯ˆÚÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ÂÚÈıˆÚÈÔÔ›ËÛË Û ÌÂÁ·Ï‡-ÙÂÚÔ ‚·ıÌfi ·fi fi,ÙÈ ÔÈ Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜ ÙÔ˘˜ Ù˘ÚÒÙ˘ ÁÂÓÈ¿˜. ∫·È ·˘Ùfi ÙÔ Â‡ÚËÌ· Û˘ÁÎÏ›ÓÂÈ ÂÓ̤ÚÂÈ Ì ÔÚ›ÛÌ·Ù· ¿ÏÏˆÓ ÌÂÏÂÙÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿-‰· (°ÂÒÚÁ·˜ & ¶··ÛÙ˘ÏÈ·ÓÔ‡, 1993. ¶··ÛÙ˘-ÏÈ·ÓÔ‡, 2000) Î·È ‰ÈÂıÓÒ˜ (Berry et al., 2006).

Ÿˆ˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÔÈ Û¯ÂÙÈΤ˜ ¤Ú¢Ó˜, Ë ÂÓ·Ú-ÌfiÓÈÛË ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ÌÂÓ ˆ˜ Ë ÈÔ ÂÈı˘ÌËÙ‹ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋, ·ÏÏ¿ ·˘Ùfi ÈÛ¯‡ÂÈ Î˘Ú›ˆ˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÌÂ-Ù·Ó¿ÛÙ˜ Ù˘ ÚÒÙ˘ ÁÂÓÈ¿˜. √È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ÌÂ-Ù·Ó¿ÛÙ˜ Ù˘ ‰Â‡ÙÂÚ˘ ÁÂÓÈ¿˜ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ¤¯Ô˘ÓÌÂÙ·ÎÈÓËı› ÚÔ˜ ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ ¢ڇÙÂÚ˘ÎÔÈÓˆÓ›·˜. ∆· ·È‰È¿ Ô˘ ÂÎÙ›ıÂÓÙ·È ÛÙÔÓ ÔÏÈÙÈ-ÛÌfi Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ˘Ô‰Ô¯‹˜ ‹‰Ë ·fi ÙË Á¤ÓÓËÛ‹ÙÔ˘˜ ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ÌË ‚ÈÒÓÔ˘Ó ÙÔÓ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌfiˆ˜ ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ Î·È ÂÓۈ̿وÛË ÛÙË Ó¤· ·ÙÚ›‰·(Zane & Mak, 2003), ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ ˆ˜ ·Ó·Ù˘ÍÈ·-΋ ‰È·‰Èηۛ·, ηٿ ·ÚfiÌÔÈÔ ÙÚfiÔ Ì ÙÔ˘˜ ÁË-ÁÂÓ›˜ Û˘ÓÔÌËÏ›ÎÔ˘˜ ÙÔ˘˜. ™˘ÓÔÏÈο, Ù· Â˘Ú‹Ì·-Ù¿ Ì·˜ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔÓ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓÚÒÙ˘ Î·È ‰Â‡ÙÂÚ˘ ÁÂÓÈ¿˜ ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›· ‰Ë-ÏÒÓÔ˘Ó fiÙÈ, Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌ·, ÔÈ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ Ù›-ÓÔ˘Ó Ó· ˘ÈÔıÂÙÔ‡Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈΤ˜ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ ‰˘-Ó·ÙfiÙËÙ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ Ô˘ Ù›ıÂÓÙ·ÈÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· ˘Ô‰Ô¯‹˜ (ÃÚ˘ÛÔ¯fiÔ˘, 2005).

ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ Ê‡ÏÔ, ‰È·ÈÛÙÒıËΠÛËÌ·-ÓÙÈο ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÚÔÙ›ÌËÛË ÙˆÓ ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ ÚÔ˜ÙËÓ ·ÊÔÌÔ›ˆÛË, Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ٷ ·ÁfiÚÈ· Ô˘˘ÂÚ›¯·Ó ·ÚÈıÌËÙÈο ÛÙËÓ ÂÚÈıˆÚÈÔÔ›ËÛË Î·È—ÏÈÁfiÙÂÚÔ— ÛÙÔ ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi Î·È ÛÙËÓ ÂÓ·ÚÌfi-ÓÈÛË. ¶·ÚfiÌÔÈ· Â˘Ú‹Ì·Ù· ¤¯Ô˘Ó ÂÓÙÔÈÛÙ› Û¿ÏϘ ¤Ú¢Ó˜ (.¯. Berry et al., 2006). √È ·Ú·-‰ÔÛȷΤ˜ ·Í›Â˜ Ù˘ ·Ï‚·ÓÈ΋˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ Ô˘

416 ◆ µ. ¶·˘ÏfiÔ˘ÏÔ˜, ª. ¡Ù¿ÏÏ·, ™. ∫·ÏÔÁ‹ÚÔ˘, ƒ. £ÂÔ‰ÒÚÔ˘, ¢. ª·ÚÎÔ‡ÛË Î·È º. ªfiÙÙË-™ÙÂÊ·Ó›‰Ë

·Ó·ı¤ÙÔ˘Ó ÛÙË Á˘Ó·›Î· ÙËÓ ·Ó·ÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ·È-‰ÈÒÓ Î·È ÚÔˆıÔ‡Ó ÙËÓ ˘ÔÙ·Á‹ Ù˘ ÛÙËÓ Î˘-ÚÈ·Ú¯›· ÙÔ˘ ¿ÓÙÚ· (Beqja, 2000) Â›Ó·È Èı·ÓfiÓ ÏÈ-ÁfiÙÂÚÔ ÂÏ΢ÛÙÈΤ˜ ÁÈ· Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ· ·fi ÙËÓ ∞Ï-‚·Ó›·. ∂ÈϤÔÓ, ÔÈ ·˘ÍË̤Ó˜ ˘Ô¯ÚÂÒÛÂȘ وӷȉÈÒÓ —ȉȷÈÙ¤Úˆ˜ ‰Â ÙˆÓ ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ— ÌÂÙ¿ ÙËÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢ÛË, fiÔ˘ Û˘¯Ó¿ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ¢ı‡ÓË ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ ‹ Á›ÓÔÓÙ·È «ÁÔÓ›˜» ÁÈ· Ù· ÌÈ-ÎÚfiÙÂÚ· ·‰¤ÏÊÈ· (Chun & Akutsu, 2003), ›Ûˆ˜ Ó·ˆıÔ‡Ó Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi fi,ÙÈ Ù· ·Áfi-ÚÈ· ÚÔ˜ ÙËÓ ˘ÈÔı¤ÙËÛË ÙˆÓ ·ÍÈÒÓ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ÎÔÈÓˆÓ›·˜, fiÔ˘ Ë ·˘ÛÙËÚ‹ ÈÂÚ¿Ú¯ËÛË ÙˆÓ Úfi-ÏˆÓ ÙˆÓ ‰‡Ô Ê‡ÏˆÓ ¤¯ÂÈ ·Ì‚Ï˘Óı› ÙȘ ÙÂÏ¢-Ù·›Â˜ ‰ÂηÂٛ˜ (Georgas, 1989).

√ ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ÛÙfi¯Ô˜ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ ‹Ù·Ó Ó· ÂÍÂ-Ù¿ÛÂÈ ÙËÓ ·Î·‰ËÌ·˚΋ ¿ÚÎÂÈ· (‚·ıÌÔ›, ·Ô˘-ۛ˜) Î·È ÙËÓ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ·fi ÙËÓ∞Ï‚·Ó›·, Û˘ÁÎÚÈÙÈο Ì ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ Û˘ÌÌ·ıË-Ù¤˜ ÙÔ˘˜, fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔÓ „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÙÔ̤·(·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ·fi ÙÔ˘˜ ηıË-ÁËÙ¤˜, ‰ËÌÔÙÈÎfiÙËÙ·) Î·È ÙÔÓ „˘¯ÔÏÔÁÈÎfi ÙÔ̤·(·˘ÙÔ·Ó·ÊÔÚ¤˜ „˘¯ÔÏÔÁÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Î·ÈıÂÙÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜). ∆· Â˘Ú‹Ì·-Ù· ¤‰ÂÈÍ·Ó fiÙÈ ÔÈ ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜ ‰È¤ÊÂÚ·Ó ÌÂٷ͇ÙÔ˘˜ Û ·ÚÎÂÙÔ‡˜ ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú·¿Óˆ ‰Â›ÎÙ˜.∂ȉÈÎfiÙÂÚ·, ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›· ›¯·Ó ¯·-ÌËÏfiÙÂÚÔ Ì¤ÛÔ fiÚÔ ‚·ıÌÔÏÔÁ›·˜ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂ-Ú˜ ·Ô˘Û›Â˜, ‹Ù·Ó ÏÈÁfiÙÂÚÔ ‰ËÌÔÊÈÏ›˜ Î·È ·ÍÈÔ-ÏÔÁ‹ıËÎ·Ó ÈÔ ·ÚÓËÙÈο ·fi ÙÔ˘˜ ηıËÁËÙ¤˜fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ Â˘Û˘ÓÂȉËÛ›· Î·È ÙË ‰È·Ù·Ú·ÎÙÈ-΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿, Û˘ÁÎÚÈÙÈο Ì ÙÔ˘˜ ÁËÁÂÓ›˜ Ì·-ıËÙ¤˜. ¶¿ÓÙˆ˜, ÔÈ ¤ÊË‚ÔÈ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ Ù˘ ‰Â‡ÙÂ-Ú˘ ÁÂÓÈ¿˜ ›¯·Ó ˘„ËÏfiÙÂÚÔ Ì¤ÛÔ fiÚÔ ‚·ıÌÔÏÔ-Á›·˜ Î·È ‹Ù·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‰ËÌÔÊÈÏ›˜ ·fi ÙÔ˘˜ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ Ù˘ ÚÒÙ˘ ÁÂÓÈ¿˜. ∞fi ÙÔ ¿ÏÏÔ Ì¤-ÚÔ˜, ÔÈ ÁËÁÂÓ›˜ Î·È ÔÈ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ Ì·ıËÙ¤˜ ‰ÂӉȤÊÂÚ·Ó fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙȘ ·˘ÙÔ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÙˆÓ „˘-¯ÔÏÔÁÈÎÒÓ Û˘ÌÙˆÌ¿ÙˆÓ Î·È Ù˘ ıÂÙÈ΋˜ ÎÔÈÓˆ-ÓÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜. ∂Ó ÙÔ‡ÙÔȘ, ÂÓÙÔ›ÛÙËΠ‰È·-ÊÔÚÔÔ›ËÛË ÌÂٷ͇ ·ÁÔÚÈÒÓ Î·È ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ ÚÒ-Ù˘ Î·È ‰Â‡ÙÂÚ˘ ÁÂÓÈ¿˜ ÛÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ „˘¯Ô-ÏÔÁÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ: Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ· ÚÒÙ˘ ÁÂÓÈ¿˜Î·È Ù· ·ÁfiÚÈ· ‰Â‡ÙÂÚ˘ ÁÂÓÈ¿˜ ·Ó¤ÊÂÚ·Ó ÂÚÈÛ-ÛfiÙÂÚ· Û˘ÌÙÒÌ·Ù· ·fi fi,ÙÈ Ù· ·ÁfiÚÈ· ÚÒÙ˘ÁÂÓÈ¿˜ Î·È Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ· ‰Â‡ÙÂÚ˘ ÁÂÓÈ¿˜.

∏ ¯·ÌËÏfiÙÂÚË Û¯ÔÏÈ΋ ¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ÌÂÙ·-Ó·ÛÙÒÓ Ì·ıËÙÒÓ Û˘ÁÎÚÈÙÈο Ì ÙÔ˘˜ ÁËÁÂÓ›˜Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ ÛÙȘ ‚·ıÌ›‰Â˜ ˘Ô¯ÚˆÙÈ΋˜Âη›‰Â˘Û˘ ·ÔÙÂÏ› ÙÂÎÌËÚȈ̤ÓÔ Â‡ÚËÌ·ÛÙËÓ ¤Ú¢ӷ ÁÈ· ÙË ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢ÛË ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·(MfiÙÙË-™ÙÂÊ·Ó›‰Ë & Û˘Ó., 2007. Motti-Stefanidiet al., 2008). ∆· ›ÛËÌ· ÛÙÔȯ›· Ê·›ÓÂÙ·È Ó·ÂȂ‚·ÈÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ·Ú·¿Óˆ ÂÈÎfiÓ·, ÙÔ˘Ï¿¯È-ÛÙÔÓ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ›‰ÔÛË (∫fiÓÙ˘,2006). ∞Ó Î·È ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ·È‰ÈÒÓ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Â›Ó·È Î·ÙÔ¯˘ÚˆÌ¤ÓÔ Ì‚¿ÛË ‰ÈÂıÓ›˜ Û˘Ì‚¿ÛÂȘ Î·È ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Û‡-ÓÙ·ÁÌ· (ŒÌÎÂ-¶Ô˘ÏÔÔ‡ÏÔ˘, 2007), ÙÔ ÔÛÔÛÙfiÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Ì·ıËÙÒÓ ÛÙ· Û¯ÔÏ›· ÌÂÈÒÓÂÙ·ÈÛÙ·ıÂÚ¿ ηıÒ˜ ·˘Í¿ÓÂÙ·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‚·ı-Ì›‰·: ·fi 8,6% ÁÈ· ÙÔ ¢ËÌÔÙÈÎfi, Û 6,9% ÁÈ· ÙÔ°˘ÌÓ¿ÛÈÔ Î·È ÌfiÏȘ 3,2% ÁÈ· ÙÔ §‡ÎÂÈÔ (°ÎfiÙÔ-‚Ô˜ & ª¿ÚÎÔ˘, 2003). ¶·ÚfiÏÔ Ô˘ Ë Û¯ÔÏÈ΋›‰ÔÛË ÙˆÓ ∞Ï‚·ÓÒÓ Ì·ıËÙÒÓ §˘Î›Ԣ Â›Ó·È ›ÛË‹ Î·È Î·Ï‡ÙÂÚË ·fi ÙËÓ Â›‰ÔÛË ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓÛ˘ÌÌ·ıËÙÒÓ ÙÔ˘˜ (™ÎÔ‡ÚÙÔ˘, µÚ·ÙÛ¿Ï˘ & °Îfi-‚·Ú˘, 2004), ÙÔ Â‡ÚËÌ· ·˘Ùfi ·ÊÔÚ¿ ÌfiÓÔ ÙÔÌÈÎÚfi ÔÛÔÛÙfi ÙˆÓ ∞Ï‚·ÓÒÓ Ì·ıËÙÒÓ Ô˘ Û˘-Ó¤¯ÈÛ·Ó ÙË ÊÔ›ÙËÛË ÛÙË ‚·ıÌ›‰· ·˘Ù‹. ∆Ô Û˘-̤ڷÛÌ· Ô˘ ÚÔ·ÙÂÈ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜̷ıËÙ¤˜ ÛÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ Â›Ó·È fiÙÈ Ë ‰˘ÛÎÔÏ›· Ó··ÓÙÂÂͤÏıÔ˘Ó ÛÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ··ÈÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘˜ η-ıÈÛÙ¿ ÔÌ¿‰· ˘„ËÏÔ‡ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘ ÁÈ· Û¯ÔÏÈ΋‰È·ÚÚÔ‹ ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ.

√È ¤ÊË‚ÔÈ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›· Ê·›-ÓÂÙ·È Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÛÙÔÓ „˘-¯ÔÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÙÔ̤· Ù˘ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ù·ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ·˘Ù¿ Â›Ó·È ÈÔ ¤ÓÙÔÓ· ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ÚÒÙ˘ ÁÂÓÈ¿˜. ŒÚ¢Ó˜ ¤¯Ô˘Ó Û˘Û¯ÂÙ›ÛÂÈ ÙËÓ¯·ÌËÏ‹ Û¯ÔÏÈ΋ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙˆÓÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Ì ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ·ÒıËÛ˘ ÂÓÙfi˜ ÙÔ˘ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ (Vedder & Horenczyk,2006). ∏ ·‰˘Ó·Ì›· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›-ÛÂÈ ÙȘ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ Î·È Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁÎÂ˜ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Ì·ıËÙÒÓ, ÔÈ ·ÚÓËÙÈΤ˜ ÛÙ¿ÛÂÈ˜Î·È ÔÈ ‰È·ÎÚ›ÛÂȘ ·¤Ó·ÓÙ› ÙÔ˘˜ (Dimakos &Tasiopoulou, 2003. ª›ÙÈÏ˘, 1998), ·ÏÏ¿ Î·È Ë ‰˘-ÛÎÔÏ›· ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó ÂÓÂÚÁ¿ ÛÙËÛ¯ÔÏÈ΋ ˙ˆ‹ (Sua’rez-Orozco & Sua’rez-Orozco,

EÈÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Î·È ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ◆ 417

2001) ‰˘Û¯ÂÚ·›ÓÔ˘Ó ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·˘ÙÒÓ. ™ËÌ·ÓÙÈÎfi ·Ó·ÛÙ·ÏÙÈÎfi ·-Ú¿ÁÔÓÙ· Ê·›ÓÂÙ·È ˆ˜ ·ÔÙÂÏ› Ë ·Ó·Ú΋˜ÁÓÒÛË Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜ (ªfiÙÙË-™ÙÂÊ·Ó›-‰Ë & Û˘Ó., 2007). ¶·Ú¿ Ù· ‚‹Ì·Ù· Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó ÌÂÙËÓ Î·ıȤڈÛË ıÂÛÌÈÎÒÓ Ì¤ÙÚˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÓ›Û¯˘-ÛË ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ Ì·ıËÙÒÓ, fiˆ˜ ÔÈ Ù¿ÍÂȘ˘Ô‰Ô¯‹˜, ÛÙËÓ Ú¿ÍË ÔÈ Û¯ÂÙÈΤ˜ Ú˘ıÌ›ÛÂȘ ÏÂÈ-ÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ·ÔÛ·ÛÌ·ÙÈο Î·È ·Ó·ÚÎÒ˜ (¡ÈÎÔ-Ï¿Ô˘, 2000), ÂÓÒ ¿ÏϘ, fiˆ˜ Ë ‰È‰·Ûηϛ· Ù˘ÌËÙÚÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜, ‰ÂÓ ÂÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È Î·ıfiÏÔ˘(¢·Ì·Ó¿Î˘, 2001). £· Û˘ÌʈӋÛÔ˘Ì Ì Ùˉȷ›ÛÙˆÛË fiÙÈ Ë ‰È‰·Ûηϛ· Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ ÛÙÔÂÏÏËÓÈÎfi Û¯ÔÏÂ›Ô «·Ú·Ì¤ÓÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÚÔÛ·-Ó·ÙÔÏÈṲ̂ÓË ÛÙËÓ ÏÔÁÈ΋ Ù˘ ·ÓÙÈÛÙ¿ıÌÈÛ˘ ÙÔ˘ÁψÛÛÈÎÔ‡ ÂÏÏ›ÌÌ·ÙÔ˜ Î·È Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜·ÊÔÌÔ›ˆÛ˘ ÙˆÓ ·ÏÏÔ‰·ÒÓ Ì·ıËÙÒÓ» (™ÎÔ‡Ú-ÙÔ˘, BÚ·ÙÛ¿Ï˘ & °Îfi‚·Ú˘, 2004, ÛÂÏ. 24).

∏ ·Ô˘Û›· ‰È·ÊÔÚÒÓ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ „˘¯Ô-ÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·-Ó›· Î·È ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÁËÁÂÓÒÓ Â›Ó·È Â‡ÚËÌ· Û˘Ì-‚·Ùfi Ì ¿ÏϘ ÌÂϤÙ˜ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈ-ÎfiÙËÙ· (Motti-Stefanidi et al., 2008). ∂Ó‰¤¯ÂÙ·È ‰ÂÓ· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ, Ë ÔÔ›· ÌÔÚ› Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ˘Ô-ÛÙËÚÈÎÙÈο ÁÈ· ÙËÓ „˘¯È΋ ˘Á›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∂È-ϤÔÓ, ıˆÚËÙÈο Î·È ÂÌÂÈÚÈο ‰Â‰Ô̤ӷ ·fi ÙÔ¯ÒÚÔ Ù˘ ∫ÔÈÓˆÓÈ΋˜ æ˘¯ÔÏÔÁ›·˜ ÙÂÎÌËÚÈÒÓÔ˘ÓfiÙÈ Ù· ¿ÙÔÌ· ÂÓÂÚÁÔÔÈÔ‡Ó Ì ¢¤ÏÈÎÙÔ ÙÚfiԉȿÊÔÚ˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÁÈ· Ó· ‰È·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ıÂÙÈ-΋ ·˘ÙÔ·ÓÙ›ÏË„Ë fiÙ·Ó ·ÂÈÏÂ›Ù·È Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋ÙÔ˘˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·. ∆¤ÙÔȘ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ Â›Ó·È Ë·Ó·ÁÓÒÚÈÛË Ù˘ ÚÔηٿÏ˄˘ Û ‚¿ÚÔ˜ Ù˘ÂıÓÈ΋˜ ÔÌ¿‰·˜ Ì¿ÏÏÔÓ ·Ú¿ Û ‚¿ÚÔ˜ ÙÔ˘ ·Ùfi-ÌÔ˘, ÔÈ Î·ıÔ‰ÈΤ˜ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ, Ë ÂÓ›-Û¯˘ÛË ÙˆÓ ‰ÂÛÌÒÓ Ì ÙËÓ ÂıÓÈ΋ ÔÌ¿‰· Î·È Ë·ÔÛ‡Ó‰ÂÛË Ù˘ ·˘ÙÔÂÎÙ›ÌËÛ˘ ·fi fi„ÂȘ Ù˘ٷ˘ÙfiÙËÙ·˜ Ô˘ ·ÂÈÏÔ‡ÓÙ·È (‚Ï. ¶·˘ÏfiÔ˘ÏÔ˜,2006, ÁÈ· Û¯ÂÙÈ΋ ·Ó·ÛÎfiËÛË). √ÚÈṲ̂Ó˜ ·fiÙȘ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ·˘Ù¤˜ ÌÔÚ› Ó· ¤¯Ô˘Ó ·ÚÓËÙÈ-Τ˜ ÂÈÙÒÛÂȘ Û ¿ÏÏÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ Ù˘ ÚÔÛ·Ú-ÌÔÁ‹˜, fiˆ˜ Ë Û¯ÔÏÈ΋ ¿ÚÎÂÈ·, ·ÏÏ¿ ·Ú·Ì¤-ÓÔ˘Ó ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈΤ˜ ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ ÚÔÛٷهԢÓÙËÓ ·˘ÙÔÂÎÙ›ÌËÛË Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙË ‰È·Ù‹ÚË-ÛË ıÂÙÈ΋˜ ·˘ÙÔÂÈÎfiÓ·˜.

∆· ÔÚ›ÛÌ·Ù· ·fi ÙË ÌÂϤÙË Ù˘ ÚÔÛ·ÚÌÔ-Á‹˜ ÛÂ Û˘Ó¿ÚÙËÛË Ì ÙÔÓ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÌÂ-Ù·Ó·ÛÙÒÓ Ì·ıËÙÒÓ ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›· ηٷ‰ÂÈÎÓ‡-Ô˘Ó Û˘ÛÙËÌ·ÙÈΤ˜ Û˘Û¯ÂÙ›ÛÂȘ. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ,·fi ÙȘ Ù¤ÛÛÂÚȘ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ËÂÓ·ÚÌfiÓÈÛË Û˘Ó‰¤ıËΠ̠ٷ ÏÈÁfiÙÂÚ· „˘¯ÔÏÔ-ÁÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È ÈηÓÔÔÈËÙÈÎfi ‚·ıÌfi Û¯Ô-ÏÈ΋˜ ¿ÚÎÂÈ·˜. ∆Ô ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ·˘Ùfi ·ÔÙÂÏ›۷ʋ ¤Ó‰ÂÈÍË fiÙÈ Ô Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜‰È·Ù‹ÚËÛ˘ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ηٷÁˆ-Á‹˜ Ì ÙËÓ ÂÓۈ̿وÛË ÛÙÔȯ›ˆÓ ·fi ÙËÓ ÎÔ˘Ï-ÙÔ‡Ú· Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ˘Ô‰Ô¯‹˜ fi¯È ÌfiÓÔ Â›Ó·È ÂÊÈ-ÎÙfi˜ (Chun & Akutsu, 2003), ·ÏÏ¿ Ô‰ËÁ› Û ÈÔıÂÙÈ΋ Î·È ÈÛÔÚÚÔË̤ÓË ¤Î‚·ÛË ÛÙÔ˘˜ ÙÔÌ›˜Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ Ô˘ ÌÂÏÂÙ‹ıËηÓ.Ÿˆ˜ ·Ó·ÌÂÓfiÙ·Ó, ÙÔ ÈÔ ¯·ÌËÏfi Â›Â‰Ô ÚÔ-Û·ÚÌÔÁ‹˜ ·Ó¤ÊÂÚ·Ó ÔÈ ¤ÊË‚ÔÈ Ô˘ ˘ÈÔı¤ÙËÛ·ÓÙË ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ù˘ ÂÚÈıˆÚÈÔÔ›ËÛ˘ (Berry,2006. Berry et al., 2006). H ÔÌ¿‰· ÙÔ˘ ‰È·¯ˆÚÈ-ÛÌÔ‡ ÙÔÔıÂÙ‹ıËΠ۠ÂӉȿÌÂÛÔ Â›Â‰Ô ÚÔ-Û·ÚÌÔÁ‹˜, Ô˘ fï˜ Û˘Óԉ‡ÙËΠ·fi ·˘ÍË̤-Ó· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ‰È·Ù·Ú·ÎÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜. ∏¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙˆÓ Û˘Ì·ÙÚȈÙÒÓ, Ë ÔÔ›·¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ·˘Ù‹ ÙË ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋, ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó·‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÛÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ ÌÂÙ·-Ó·ÛÙÒÓ Ì·ıËÙÒÓ Ì ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ȉȷÈ-Ù¤Úˆ˜ fiÙ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÂÈı·Ú¯›·˜Î·È ÔÚ›ˆÓ. √È ¤ÊË‚ÔÈ Ô˘ ¤ÏÂÍ·Ó ÙËÓ ·ÊÔÌÔ›ˆ-ÛË Â›¯·Ó ÂÌÊ·ÓÒ˜ ÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË Û¯ÔÏÈ΋ ÚÔ-Û·ÚÌÔÁ‹ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔÓ „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÙÔ̤·.∏ ıÂÙÈ΋ ·˘Ù‹ ÂÈÎfiÓ· Èı·ÓfiÓ Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È ·fiÙÔÓ ·ÊÔÌÔȈÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÎÔÈ-ÓˆÓ›·˜, ÁÂÓÈο, Î·È ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Û¯ÔÏ›Ԣ, ÂÈ-‰ÈÎfiÙÂÚ· (¢·Ì·Ó¿Î˘, 2001. ¡ÈÎÔÏ¿Ô˘, 2000).øÛÙfiÛÔ, Ë ˘Ô‚¿ıÌÈÛË ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÙÔ˘ ÔÏÈ-ÙÈÛÌÔ‡ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ÚÔ¤Ï¢Û˘ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· Û˘-Ó¿ÁÂÙ·È Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ Î·È „˘¯ÔÏÔÁÈ΋ ·ÔÌ¿-ÎÚ˘ÓÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·˘ÙÒÓ ·fi ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·Î·È ÙËÓ ÂıÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ÔÌ¿‰· ηÈ, ηٿ Û˘Ó¤ÂÈ·,·ÒÏÂÈ· ÛÙ‹ÚÈ͢ ·fi ÙÔ ÎÔÓÙÈÓfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·ÈÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·‚‚·ÈfiÙËÙ· (∞khtar, 1999), Ì ·Ô-Ù¤ÏÂÛÌ· Ë ÔÌ¿‰· ·˘Ù‹ Ó· ÂÌÊ·Ó›˙ÂÈ ÂÏ·ÊÚÒ˜ ¯·-ÌËÏfiÙÂÚÔ Â›Â‰Ô „˘¯ÔÏÔÁÈ΋˜ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜Û˘ÁÎÚÈÙÈο Ì ÙË ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ù˘ ÂÓ·ÚÌfiÓÈÛ˘.

∆Ô Â‡ÚËÌ¿ Ì·˜ fiÙÈ Ë ÂÓ·ÚÌfiÓÈÛË Î·È Ë ·ÊÔ-

418 ◆ µ. ¶·˘ÏfiÔ˘ÏÔ˜, ª. ¡Ù¿ÏÏ·, ™. ∫·ÏÔÁ‹ÚÔ˘, ƒ. £ÂÔ‰ÒÚÔ˘, ¢. ª·ÚÎÔ‡ÛË Î·È º. ªfiÙÙË-™ÙÂÊ·Ó›‰Ë

ÌÔ›ˆÛË Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ·ÚfiÌÔÈ· ıÂÙÈÎfi ›‰Ô¿ÚÎÂÈ·˜ ·fi ÔÛÔÙÈ΋ ¿Ô„Ë, ·ÏÏ¿ ·ÚÔ˘-ÛÈ¿˙Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÔÈÔÙÈÎfi ÚÔÊ›Ï ÚÔÛ·Ú-ÌÔÁ‹˜ (Ì ÙËÓ ÂÓ·ÚÌfiÓÈÛË Ó· ˘ÂÚ¤¯ÂÈ ÛÙÔÓ „˘-¯ÔÏÔÁÈÎfi ÙÔ̤· Î·È ÙËÓ ·ÊÔÌÔ›ˆÛË ÛÙÔÓ ·Î·‰Ë-Ì·˚Îfi Î·È ÙÔÓ „˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈÎfi) Ô‰ËÁ› Û ÔÚÈṲ̂-Ó˜ ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ. ¶ÚÒÙÔÓ, ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Ë ÛË-Ì·Û›· ÙÔ˘ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡ ÚÔ˜ ÙË ¯ÒÚ· ˘Ô-‰Ô¯‹˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓÂÊ‹‚ˆÓ, ÂÊfiÛÔÓ Î·È ÔÈ ‰‡Ô ·Ú·¿Óˆ ÛÙÚ·ÙËÁÈ-Τ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ˘„ËÏfi ‚·ıÌfi Û¯¤ÛˆÓÌ ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›·. ∏ ·˘ÍË̤ÓË ‚·Ú‡ÙË-Ù· Ù˘ ‰È¿ÛÙ·Û˘ ·˘Ù‹˜, ¤Ó·ÓÙÈ ÙÔ˘ ÂıÓÈÎÔ‡ ÚÔ-Û·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡, ‰ÂÓ Â›Ó·È Ó¤Ô Â‡ÚËÌ· (‚Ï. .¯.Motti-Stefanidi et al., 2008) Î·È ·ÔÙÂÏ› ¤ÌÌÂÛËÂȂ‚·›ˆÛË ÙÔ˘ ·ÊÔÌÔȈÙÈÎÔ‡ ÚÔÙ‡Ô˘ Ù˘ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜. ¢ËÏ·‰‹, ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˜ ‚·ı-Ìfi˜ ·ÓÙÈÏ·Ì‚·ÓfiÌÂÓ˘ ÔÌÔÈfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ÂıÓÔÔ-ÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Ì ÙËÓ Î˘Ú›·Ú¯Ë ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ıÂÙÈÎfiÙÂÚË ¤Î‚·ÛË Ù˘ ‰È·ÔÏÈÙÈ-ÛÌÈ΋˜ ·ʋ˜ (ªÂ˙‚¤Á΢ & ¶·˘ÏfiÔ˘ÏÔ˜,2008). ¢Â‡ÙÂÚÔÓ, ·Ó Î·È ·fi „˘¯ÔÏÔÁÈ΋ ¿Ô„ËË ÂÓ·ÚÌfiÓÈÛË Â›Ó·È Ë ıÂÙÈÎfiÙÂÚË ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÂÈ-ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ˘Ô‚·ıÌÈÛÙ› Ë ˘Â-ÚÔ¯‹ Ù˘ ·ÊÔÌÔ›ˆÛ˘ ÛÙÔÓ ·Î·‰ËÌ·˚Îfi Î·È ÙÔÓ„˘¯ÔÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÙÔ̤·, ‰Â‰Ô̤ÓÔ˘ fiÙÈ Ë Û¯ÔÏÈ΋ÂÈÙ˘¯›· ·ÔÙÂÏ› ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÂÊfi‰ÈÔ ÁÈ· ÙË ÌÂÏ-ÏÔÓÙÈ΋ ÔÚ›· ÙÔ˘ ÂÊ‹‚Ô˘, ÂÈÙÚ¤ÔÓÙ·˜ ÙËÓÚfiÛ‚·ÛË ÛÙËÓ ÙÚÈÙÔ‚¿ıÌÈ· Âη›‰Â˘ÛË Î·È‰È¢ڇÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ÂÈÏÔÁ¤˜ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·ÔηٿÛÙ·ÛË.

™˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· – ¶ÚÔÙ¿ÛÂȘ

∆· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· Ù˘ ·ÚÔ‡Û·˜ ¤Ú¢ӷ˜ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘ÓÔ„ÈÛÙÔ‡Ó ˆ˜ ÂÍ‹˜: ∏ ÔÚ›· ÙÔ˘ÂÈÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ÂÊ‹‚ˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ·fi ÙËÓ∞Ï‚·Ó›· Ï·Ì‚¿ÓÂÈ, ηٿ ·ÚÈÔ ÏfiÁÔ, ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹-Ú· Ù˘ ÂÓ·ÚÌfiÓÈÛ˘ ηÈ, ‰Â˘ÙÂÚ¢fiÓÙˆ˜, Ù˘·ÊÔ