1339 8. WBJlONYIIU DIVINA BIB1JOTBBC.... I:lIO

prererl1nt: ahiJuta Hebrlllum """ via.s t!U1aalli dit'iU/U, lHi ddici/U h.beat.

Noli reRibue, o [,amusl, noli ree:ibol dare 'Vio.um : A. ejoll : noo lluUnguetur io. ooete lucerna ilIiu,qui. Dullaro lleerelum 6et obl regnat ebrietaa. [lod.] MI.DUm luam rollii ad furlia, et digiti ejo,

Ne fort.e bibanl,el obliviecaDtur judiciorum, apPl"llbllOderunt fUlum.et mutllol eaulero lIliorum p.uperia. (CapA.] M.auro luam aperoil inopi, et palmu

n.te &iceram mmrentibuI, IUaI exleodit ad paupol'em.et vioum bis qui amaro 8unt animo. [L4nud.J Non timebildomui aUZla rri~ribu. aivll:

Blbant, et obliviticanlur egealati. 8ulIII

amaea eniro domestici l'juI veatlli lunl dupli.et doloril lui no:J. reoordeotur amp iUI. ci bUI.

Aperi De luum muto, [Mlfm.] Stragalatam nstero fecit albi: by.o. etel cauaie omoium filiorum qui perlrao~UQt : purpura indumentum ejuI.

Aperi o. tuum, decerae quod jll8tum 811t, eH",..] Nobilil in porti8 viI' ejUll, quando I8derit8~judicll ioopem et pluperem. curo .eOltorlbul terrz.

[Al4ph.) Mlllierem fortcm quia inveaiet? procul, [Samech.] Sindooem fecit, ot vendidit. et cingulllGlet de ultimil finibui pretium ejuI. tradidit Cb.olnleO.

(Beth.] Confidit in e. cor viri 8ui, et Ipoliil non [Ai,..) Fortitudo et decor indumeutum ejuI. et ri·indij!:ebit. debit io die Dovillimo.

[GIli1MI.J Reddet ei bonum. et non mllum, omnibui (Phe.l 08 IUUro .perllit lapientie, et lex clemeo..diebue vite lue. tle in lingua eju •.

IDaldh.] Quelivjl llnlm et linum, et orlerai. elt [Sadto.] Coniiderat IIImitas domul IUIIl, et pue.con.ilio manuum l!uarum. B olioll. DOD eomedìt.

[Re.) Faetl eet qUl1si olvia in.moria, de loogc [Coph.J Surrucrunt fllii ejul, et belUlllimlmpe.-portan. plDom _uum. dlclvorunt: vir eju8, eliludavit elm.

[J'4V.J El de noete lurtexit, deditque predam do-- (Ra.l Muite fllie oongregaveruot divitiu; tu IU-mllticl. lui., et oibaria aociIliI auil. pergre... e. ulliverul.

(Zain.] COllliderlvit agrum, et emit eum : de fru- [Sin.] FallII: gralil, et '1101 "t f,ulcbrltudO:ctu mlouum luarum plantavit vioelm. mulier timeDl OOminum, ipla audabitur.

(Rhelfl.] Aociozil fortitudino lumbol 'UOI, et robo- (TMII.] Date ei de fruotu maOUUlD luarum: etnvit braobium euum. laudeot eam io partii ope", eJus.

(TlNh.J OUltuit et vidit quia bool "t oegotiatio

verbum "~" darktkehecha,live dera~k4,VilU 11lCUIlgoiBtlt. MAIIT. - Ha et Complutell.il Latinaeditio, et meliori! notlll oodicel Bieronymi.oi

Ezplicictt liber Proverbioru",.

lNCIPIT

LIBER ECCLESIASTES.Hebraice dietus

COELETH.-

VERBA ECCLESIASTAl' FILI DAVID REGIS n:aUSALEII.

(Cap. I.) Vaaitas vaaitatum, dixit Eccleeia.tee: C Quid est quod fuit?vanitlll vanitatum, et omail vaoltll. ip_um quod futurum eet :

Quid hlbet ampliul homo, QUld est quoti ractum est?de universo Ilbore IUO, 9,uo laborllt eub lole? iplum quod facieodum 1It.

GIDl'ratio prtetcrit, et geo.erltlo advenit. Nihil lub lole oovulo,terra vero in eternum Itlt.t. nec vllet qui.qulm dicere : Ecce hoc receoa ut;

Oritur 101, et occidil, J.m eoim precellit in lll'Ieulie ;et ad 1000um Iuum revertitur : qUIll fueruot Illte DOI,

Ibique NlOaycenl, In'ral plr meridiem, Non elt priorum mlmoril:et nectitur Id nquilonem : ted nec eorum quidlm, qUal pOltel futura lunl,

Lostrnll! uoi'eNlB io circuitu pergit Ipiritus, erit recordatio apud 801,et}o circulol.IOOB ~Nlditur, qui futuri luot in no\'i8lhno.

Omnla flumlna luttlnt In mare, Eoo ECCLUIABTIBet mare Don redundet :

Ad loeuoo, onde 8xeunt flumiol, revertuntur, fui rex Itrlel in Jerulliem.ot iterum nuallt. El proposui in animo meo qUlllrere

Cuncl.l!l re. dilfleillll : et iovelUKue 81pienLernon polest eal homo n:plicare lermone. de oroDibu. qUi8 lluDt 80b .011.

Non eaturatur oculul VilU, Banc oecupationem pe••imam dedit Delle Ome bo·neo auri. impletur audilu. minurn,

I In cunctil m88. codicibu8 eZlcriptorel pOlueruot. Verb" Ecclelùut.s, eta. qoall &clm••, GOIU1le.lÒt ioftl2.ibile aut Hebrllum. llUaT.

.3U LIBRa BCCLKSI.l8TBB.

ut occuparllntur in !I. A qu&ntum difl'er! lUI: a llloebrie.Vidi cuncll, qUlIl fluot 8ub lole, Sapientia DilUii in capile eju8 :

et ecce universa neitu, et .ffiictio .pirituII, atuitui in tenebrie ambulsi :Perverti dif1lell., corriguutur, et didici quod unua utriu.qua lIuet interilu••

et atultorum inflnilUI eat numerui. Et dixi in corde meo :LocutUI aum in eorde meo, dicena : Si uota et alulti et meDI neo.eulI erit,Bece magnull etfeolui lum, quid mibi prodeal quod mtljonm espienti. dedi

el prllloell8i eapientia orones, operam 'fqlU CUlltUDI ante me in Jeruulem : LOOUtu8 cum mente mea,et meol oontemplata 681 multo ••pillDter. et aDim.dv~rli quod boc qUoqOll eled v.nitu.

didioit. Non aoim eril memoria 84pienlilaireiliter ul stultiDediqUll oor meom, ot fCirelO prudentiam, atque in perp15tuum,

doetrinam, et futura tempora oblivione cnneta pariter ope.errorelque et etultitiam ; rienl.

Et agnovi quod io. bie quoque enet labor, Moritur doctus I similiter et indoetul :et arnicllo Ipiritui : et idcirco teduit me vile me.....

Bo quod in multa lar,ientia, mullA sit io1ignatio: Videotem mala uoiverea else lub 1011, _et qui addit Icienl am, addit I.borem (AL el cuocl.a vaoitatem et alnietionem Ipiritu. :

doloreolt. Rul'lus detestatue lum omnem indulltnllm meem(Cap. 11.) Di:u ego in corde meo : B qua sub lole IItudiosillime IIboravi, •Vadam, et amuam delictis, Uabituru8 beredem post me,

et froar bonil. quem iKnoro,utrum upienl an Itullul Cuturullit,Et vidi quod boc quoque elllt vanitlll. Et dominabitur in labonbull meil,Risum reputavi errorem : quibus deeudavi et eollicitul fui:

et gaudio dlxi : Quid Crultra deciperil f et IIt quidquam tam vanum 1Cogil.avi in corde meo Ibstrabere a vino carnem Unde celiavi,

meam, reouotiavilque cor meum uHralaborate lub lole.nt Inimum meum tranlCerrem ad .apienLiam, Nam eUlIl a1iul laboret In ..pienlil, et doctrina,devitaremque Ilultitilm. et lollioitudioe,

Doneo viderem quid ealet ulile Glnl bominum : bomioi otioso qUelita dimitlit :quo (acto OpUII Ht Iub lole numero dierUlD vits et boc ergo vaoitu l, et magoul'O mlltll:Q.

eue. Ouid enlm proderit bomini d. uoivorao labore euo,M.goicavl opera III" : et alOietioDe spirituI.qoa eub 101. crnciatUl estt

I8dillcavi mibi domat, Cuocti diee ejul doloribUII et Erumllie pieni luOt,et plant....i nnel' : Dee per ooetem menta requiescil :

Feci bortoe, et pomaria, et boo '!'B0 YAoitae elt ••_t eooee,i ea ounoti geDeril arboribue; Nonoe mellu8 elt comedettl et bibete,

El exetruxi mib: pi.cinae aquarom, et oetendere aoime 150. bona de laboribu. eui.?ut irrigarem lilnm lignorum g.rmioantium j C et boc de manu Del ell.

POlledi ICrvOI et aoeinae, Quie ita vorabit,multamque (amiliam babui: et delioill arnuet ut ego?

Armenta quoque, et magooe ovium grogea, Uomini bono in conepoeto eno dedit Deu. "piea·ultra omne. l,Iui fuernnt ante me In Ieru.a1em tiam.

Coaoervavi mibl argentum, et aurum, et ot soienti.m, et !letiliam :eub.tantlaa regum, IO proviooiarom j Peocatori autem dedit amictiooem,et ooram luper-

'eei mlbi cantorll, et cantatricee, nuam,et deliciu filiorum bomioum. ut arldat. et congreget, ellradat ei qui plaouit

Scypboe et urceo8 io minilterio ad vina foodend" Oeo :et eupergreuus eum opibui 010011 qui (neruot led et boe vanitae, et casea eollieitudo mlolie.

ante me io Jeru.alem. (Clip. 111.) Omoia tempue babent,Bap;entia quoque perseveravit meculD : et auil spatiill traoleont uoivetsl eub c<elo.

et omni~, 9-0e dellderaverunloculi mei, non Tempna oalceodi.oeglvi eli: et tempo! morlendi.

Nec probibui cor meum qui.ll amni voloptate (rue- Tempua plautandi.retur, et umpui evelleodi quod pl.ntatum est

et obleotarel ee in bie qOa! prmparaveram : Tempui occidendi,Et banc ratue eum partem meam, et tempu8 Sln.odi.

ei aurer labore meo. Tempu. delllruendi,Comque me cOllvert;eeem ad ulliurea opera, qUle D et tempue IIldillcandi.

feeeriat manU8 mem, Tempoe nendl.et ad labore., in qui bue (roatra ludnveram, el tempus rldendi.

lidi in omnibol vanltatem et armctioDem aolmi, Tempue plangendi,et oibil permanere lIub lole. et tempui ealtandi.

Tra.tI.i Id contemplandum lapieotlam, Tempue Ip.rgendl lapide.,erroreeque elltultitiam. et tempul eolligendi.

Qoid ..t, inqoam, boma, Tempue Implenndi,ot ..qui poellt Nlgem Factorem luum? et tempul longe fieri 1 complexibui•

• 'ridi qula tautum preoedereleapieotialtultitilm, Tempullequirendi,

t Corbeien.ie mi. uUm. i, tuhlil el dolorma, quodemendatoNla pOloerunl io plarimil exemplaribul,ubi primI mluo ecriptu:n erat addi"aborem.Uter.qlM Caoon ,Gauaaeoneneil videtieet IO Mem milnue.puram tetinet cuuteJ:tum. M"RT.

• Aliquot mll. eum Canone CClt(lUI. emendato,""','U". Kl iUDdIfl. IlA&T.

I Memmianum bit Canonem lIlCntllumuI. Car.c.nonenlis legit inlerrogative : El hzt ftOllfteIIl1llita, t,I? Cui eonloneot qUllm flure. mie.codicee. MAa,.

6 8ub loterrogandi nota ValRltoe interrrei etquidam penee Mertian. mie. tI Mc (al. hec lMlfIU".ftU.. .",

•

1M' B. BIPONYllI DIVIN.A. BIBLIOiHBCA.. 13U

el tempol perdendi.Tempui cUlt.odiendi,

et tempus abjiciendl.Tempu. acindendi,

et temph' eODeu8ndi.Tempui taallodi,

et tempu. loquendi.Tempull dilectiooi.,

et t.ealpui o.Jii.Tempo. belli,

et tempol plci•.Ql1id habet ampliUl homo

de l.bore IUO'Vidi dnictionem,qullD dedit DeuI filiis bomlnum,

ut diatendlntur in ea.COData fecil bona in \.empoNl 8UO,

et lDuDdum tr,didit diaputationi eorum,ot non iovenial homo OpUI, qood operatu. eli

DeuIab ioilio ulqUfI ad ll:oem.

Et ~Do ...i q:ood noo ellet !Deliolaill lelarl, et t.cere bene in vita Boa.

Omoie eDim bomo, qui cornedit et biblL,et videt booum de labore IUO, boc donalD Dei

elt.Didici quod omni, opera, qUIIl (ooit Delll,

pers«lvereol in perpetuum :Non pOllumu. ei. quidquam addllNl,

Dee lurerre, qUlII feeit Deol ut limealur.Ouod faoLum eet, iplum permaoet :

que fotura lunt, jam foeruot :et DeOI iOltaurat quod abiit.

Vidi eub IOle in loeo Judicii impietatem,et lo 1000 jOltitia ioiquitalem.

It diIi io corde meo :JUltum et impium judicablt Deol,et tempul omoil rei tuoo erit.

DiIi In corde meo de fimI bomioum,ot probaret eoa Deue,et oltenderet limillll8 eue bOlLiis.

Idoirea UOUI Interitol elt bominil etjumenLorum,et eqoa utriulque condiUo :

Sicut maritur bomo, Ilo et iIIa moriuntur :.imiliter Ipiraot omnia,et nibil babet boma jumeoLo ampliul :

Cuacta lubjloent vaoitati,et olDnia perguut ad uoum 10cDm :de lerra lacta luot, et io terrlm pariler J'lver­

tUDtor.Qol. Dovit li Iplritnl SUorum Ad.m uoendlt IUr.

lum,et ei Ipirito. jomentorum deloeudat deol'luro :

Bt deprebenofi aibilelle mellolquam lalari bomioem io opere IUO,et baao lue partom iUiol.

A Ouil enim eom addoeet,ut POlt .. Fatura DOpu­Icat 't

(Cap. IV.) Vlm me ad alia,et vidi oalumai.., qu••ob IOle lJ8fuotar,

11:lllOrymae 100oceotlUlD,et nemioem oooloiatorem :

Nec pone l''l.'lillere eorum violeot.ie,cunctorum IUlilio dlllituLoI.

Et laudavi magia mortool, quam viventn :et f.lItlorem ulroque Judicavi,qui oecdum utuIelt, aeo vidiL olala, qU!l eub sole flunt.

Runum cootem pialul 10mom oulaborea bomiolZlD,et indu.triae :

Aoimadverti patere ioridill pro.imi :et in boc e!l!0 vanitu, et co l'a 10perOoa ed.

Btultu comphcat manua IUU,et comedit caMltl.uae, dteenl

Melior IIt pugi1lul cUm requie,qu.m piena utraq:!1 maou. cum labore,et amie­

B (lliODe aolmi.Coasideranl reperi (lt alioim Yaoilatlm "li .we :

unui IIt, et eecondum oon babet,noo fIIium, Don fratrem,

Et tamen labore 000 ceuat,aec ..tilnLur oculi ejua di...Uiil :

Neo recogitat, diceol :Coi laboro, et fNudo aolmam mum bolliI?It (AI. in] boe qooqul nnltae elt l,

et amictio ~imLMeliul Mt .rgo duo limol "N, quam aDum :

babeat eolm emolumentnm IOcietati. so. :li unue ceciderlt, Ib 11tern fuleietur :

Ve soli; qail curo oeciderit,Don habet lublevantem ili.

Et Il dormieriot duo, fovebuatnr muluo;unnl quomodo ealelJet'

Et el quiapiam pr....luerlt CODtn. ullum,duo retllltllut el :

C taoloului triplez. dimcile rumpitur.Iblior 8It pauper et I.piel,

rege leoe et atulto,qui Deecit p....idere iu poeterum.Oood et de csrcere omnilque iaterdom qolugr'l'

diatur ad regnom :et aliu. natol in regno, ioopia coDlumatur.

Vidi CUDCtol vivenlel, qui ambulaut .ub lIOlecum adolllctnt8 lIllCuodo

lqui oonlorpt pro •.

JDnDltol nomeroa al popu iomuiom, qol fuel"on\ ante eom :

El qui polW futuri auo\,et Don latabollwr in IlO ;

8ed et boo .....uitua\ arniclio Ipiritua,

COllodi pedem toum lngredienl domum Dti -,multo ellim melior IIt obedientia, quam atullo-

I Edili libri, in hoc qVOf{Ift: lIani/tu t,,; tld me. lioa verba, fII..llo en"" melior." oW"",i4, ...Iiusae Hebrreo mlgie proxlmum tluod nOI edidimol D ,ttiUonJm lIidimG : qui. apud aebraDl '''''"''fU'.d {Idem plurimorurn msa. es:emplariorum. MUl.T. ad tJ1tdill'ndum, et obtrlitn, UDum et Idem I..t.

I Buo If'Iln~tuleruot lucriptoree comma Iltud )lAllT.- Oua sequuotur buju verelouli to Hetl,.Jnt~grum : Et nprrtJ~i"qua. vt IUldw. Id tuidem archetypo verba lic te babent mc» !_, ... , '-1.' ""~'ab~lt HI.S/H~/O S. ugnltlal,. et ID mi. Col er,tl[l~ : n:", 0'''0;:).'. qUtB lio ad vfltbom iaterpra&tl.•4.DI~leDII poilium ee\ lD margille, m~llu receot!on. luI', 6t oppropi"ftul N IIKdielllitaR, Ile ti. Cveil _Rf'g1Ul.quoque corrupLu~ .eat I~ ah.quo emenda· il f'kIm w u,\ "vito..... saeri~ew. Bi Hllore,IlU! bec HOM textUI IntermllCutt, cum aotea g . '" d' . • . ..purU! legeretur absqu(l tali additamento.ln CanoDe DY~OI ~rlor~ I I qua l11mue," Clppr0put9....terca!Sonenei ~adem verba leguDlar, IId ntra aUlmd .., c mmodo ~Ue MDIlU ~ Bebral•.ft.leriem et 8Urrll. contextum impOIlila:in Memmiaoo ~rpretatue r t Ch~, .~ ~lOr ~ o~·aulem poeitua viaitar idem venicului incoufasui. h~, q~od "Ii t .~gdo _agII .l"lIre, IIN~,'0 primo linearum ductu. Soleadum t.men boo HI,n~ JUNl. co 1! ao~ IlOI .editor BeD~I"mutua tu m eMe t'll edititloe Greca LXX ·Yoterpre- mlnlm.e. V1deri lernnfllliana ili",••,.".4' ~,lum,lut el: Commenlariil Hief'Ooymi io. Ecoleeia- 111 Oli 141, que cum mn. 9,0. amo lo. ~ILen ahi maltil septuaginta conluetudini 18 co.p- C1mneel~te...eruDt, ,ub.eqo.oti. 110101 reteraf:t ~.

I '. . • . terpretahoDl, .aUo 61UM aelu:r .., .t W'••la, t; .blc e~ua luI clenter e:l~l'Jua elt tedui qu., ~uldem lo Heb,.ioo MateDtiII alt ..UebralCUI n:n o,i1o;.., r"IlT::J »CfI' ::I,'F'l Iloearob npolitlo. Notatom quoque, iIIa la B 1IilChl1W4 mìhlhdh WIu,ililll1JJbGhh, por beo La. SpflClAlo DOli baberi.

1345 LlBBB Icc,atl8JB8.

•

13111rum rietimll. A narem, .

qui nelciunt quid (acl.nl mali. et nibil deeat anime eJulI, u OD:lntbUI qUIl dui-(Cap. V.) Ne temere quid loquaril. dorat:

neque cor tuum .H volox sd prorereudum 'IJ'o Neo tribuit ei petutatem Deul u1 GOmed&t ex to.mODero coram 060. lod bomo eJ:traneul 'Verabit iIIud :

Deo. 8nim io. emlo, et tu Illpet lfIrram : 800 ....uitas. et misul miseria est.idoiroo lint plnol Ntmonei tui. Si gennerit quilpiam ccoluro l,

JlIultu Guru aequuntur &omai., et vlurit multol 10008,et in multi. aermooibui invooitor' .loltiti.. et plul'-ea dio••tati. habuorit,

Si ~uid ,.ovi,ti 080. no moreti. recidere: et anima illiol non ullturbonil ,ub.tanti.IDIl,dllplioet "oim al iaOdoli, et Itultaproml••lo: aepnlturaque uNat:Md quodounque yovorie. recide. De boe ego pronunlio.

Ilult.oque meliul eat Don vovere, quod IDellor ilio Ilt aborti"ul,quam POlt vohun promi...a non relldere. Pruatra eaim VIlDit, et pergit ad tenebru,

Nededenl o. tuom, ut peooare (aci.. O&ro1em toam: et oblivione delebilor oomen ejuI.Dlque dleu coram angllo : Noli. ett provldenU.: Non vidit lolem,

Ne rorte IraLu. DIUI .uper termODe too, neqoe eogoovit dl.tantiam bonl et mlii :dillipet eUDcta opera manoum tuarollll. EUam11 duobu. millibu. annil vil:erU,

Vbi multa lunt IOmnia, et non fuerit perrruitui booil:plurim••aaiLatOl, et aermonu innumerl. B Donoe ad unom locum properaDt oUlDia'lu vero Dllum !.ime: Omnll labor bominil In ore IljUI:Si v!d.eria calumni.. egenornllll, et violenta Ju. aed anima IlliuI non Implllbitur.

dIcla. Ouid babet ampliaI ..pienI a Itulto'. et lubverti JUILitiam in provincia, It quld p.uper, alli ut pergat iIIuc,Non mireria luper boc ne80tio: ubi elt vita'

quia e:loelso aliulel:ceJliorut, Meliul elt videro qaod copi...It IU'per ho. quoque emineotiorel aont alii, quam dlllideran quod nuciu ;

et lo.uper univerNl terM ru impefltlervienti. Sed et hoc nnitu elt,Anrui ooa implebitur pflCunia: el prllllumptio IpiritUI.

eL qoi amaL diviliu, l'rUchll Don capiet u: .il, Qui futuru. eat, lam vocatum .t nomen eJUI:et hoc ergo vaoitu. et lOitur quod homo .It.

Vbi mulLe lunt ope., et noo pouit oontra fortiortm ili io Jodlcio ODn.mal!.i et qlli comedunt IU. tendef'fl.

Bt quid prodeil pouellOri, Verba lant plurima,nlli quod çeroit divitiu oculil IUia1' multam iD dieputlndo habentla vuitatem.

Dulcil elt eomnui operanti, (C4f'. VII.) Onid a6Celle elt hominl m-Jora IO qu...live {larum. ei,e Inultum coIDedat: rel'll.IItUflW .utem di,ilil aon ainlt dormire eum. cnm Ignont qu!d conducat libl 'ita lua,

BIt et alia in8rmilu peuirna, quam vidi lub eole C numero dlerum pllf'flgriaationil la."divlti. çoneerVlte IO malum domini lui: et tempon quod velat umbra pneterit?pllreuat enim in am!cllooe peII.ima: Aut quil.i poterit indicare.

ae:neravit 81ium, qui ia lumma egeatate erit: qllld polt eum l'uturum lub lole IU'.iooteRr8lIeul elt aadu de utero mam'la., lio Meliu. elIt nomeD bonam, 9uam ungueota pretlol&:

re,ertetur, et dio mortla die naU'ltatil.et nihil aureret aecum de labare IUO. Il.liul tlt ire ad. domum luetol,

Miserabilil prorlU laflrmitu ; quam ad domum conviTiI:C{no modo venit, eic n'ertetur. In lIIa eulm fiui. cuncloram admonetur homioum,

OUld 'rso prodeat e1 qood labaravit in v.ntuID, el ,ivenl oogitat quid (utorom .It '.cuncli. diebua viU. aa. 't Melior eit ira riln :

Comedit in lenebrie et lo caril molti., quia per trl.titiam voltu., oorrigitur .nimal de·et in IIlrumna alque tri.litia. linqueutl••

Boc ItaqDe mihi nlnm at bonum, Cor *,plent;am Dbi ttiltitla elt,ut comedat qoil, et bibat, et cor atuUorDm abi I.,titia.et (rutur I.,titia u l.bore '00, Mellne eat a .apiente corripl,quo I.boravit Ipee lub 101', qUlm Italtorum &dulallooe decipl.

Numero di.rum vita ID." Oula ateut sanitui Ipln.rum ardeotiom lub on.,quo. dedit ei Deue : lie rilUI I~n)ti :et h.o para ilIiul. sed Ilt hoo Ylnitu.

IU omoi bomlni, cui dedltjDeu8 divlUu, atquuub. D Calumnla conturbat eapieotem,Itantiam, et perdet robur cordi. illiol.

potntatemque ei tribuit 01 eomedat IX eli, Melior OIt 8nla ordionil, qOllm princlpiam.et trtlatur pute lUI, et I.,telur d. labore IUO mellor ut paUeo. IrrotI:ante.boc est donum Del. Ne velol: Iii ad irascendum:

Non enim latll recordabitur dierum vitlll 10.., quialra in lino Itulti requieseit.eo qnod Oen. occupet deliciil cor ejul. Ne dic.. : Ouid, putu, caul...t(Cap. VJ.) BIt et ahud malUlD, 9uod. vidi lab sala quoJ priora tempol"& meIiOI"& (u.ere quam nune

al qoldem freqoeDI apud bOtDlnls: sunt l'VIr, oui dtdit DeuI divitiu, et lobit&ntiam et ho- Itulta eolm IIt buJulOl~odi lutamlptlo.

I Non babet Bebl'llol verbum ~ioI, quod aonnulli roll. bic rotiaent cum tdltil. MAlIT. - VulgataaobJoD8it liHroi, quidam mIe. (dios : uibil 'eroSebr.ol t.edoa.

I la aUqoot mu. codioibDI legitur, quUl 1"'_""III. Cetaram banc divieionem vefluum agnolOÌtl'. BieroDJCDu,Ou.m aU : NOllwimulft N,.,.. -,n.

ti.. fllln-pI'fWU ul SpuMtb., dlMu:.t ,Id n­lIil, rupicUt IId """It'm. Vide Iibrum Commeota~riorom Bieronymi ;Q oaput IIlpUmum Eocluialt.,et E'peculom S. A08ulliol; quia amolno libl 000­..aUDot lafra vere. 8 el iO Vulgete 1I00tr.,; idelt, io "ralculorum diltiactioae; qo&m Cuoailleumplari. retia.at. LaT.

•

13<7 8. BlBBONYKI OlVIlfA ntBLIOTBBCA. i3<8

Utilior 8s1 e.pieoti. cum divitiil. A.. Don 6J:perietur qoidquam mali.et masll prodesl videnUbu! aclem. Tempul et rellponlionem

Bicul emm protegit sapienti., cor aapientia intelligit.lie protegil peoonia. Omni negotio tempu. est, et opportunitu,

Hoc aulem pinI habel oruditio et ,.piIOtil, et multa baroio!••ratelia:quod vitam tribuue! pollellori IUO. Ouia igOGAt pretltrlta,

Considera opera Dei, 81 ventura nullo .cire poteet nUDUo.quoJ nomo pOllit torrigere quem lIIe deapeJ:erit. Non e.t io baroioi. poleatate pl"Obibere epirllum,

In dia bOlli frUIre boni.. Dee habel poteetatem io die morti. :et m.lam diem prlCcave. Nee Doitur qaieeoere iogruente bello.

8iout enlm bane, aie el illam fecit Denl, neqne nl,abii impietu impiumout O()n i.nveniat boma contra eam Justu queri. Ornnia bec consideravi,

rnoOlU. et dedi cor meum in cunclil operiboe, qol! DlllltlIec quoqoe vidi in diebui vaDitatil m.. : sub iOle.

Juslus perit in jUttitia IO., Interdum domioator boma bomioi01 impiue mullo vivi t tempore in melltia lua. in malom luum.

Noli esse jUlt08 mullum : Vidi im{>iol lepolla.:Neque plui eapi.. quam_ neee88e IIt, qui ellam cum adboe .iverenl, in loeo ADelone obltupe8cas. erant,

Ne impie agII mu1tum : B etio.udlbanlur in civi..te quuiJnltorum operam:et noli eue e1ultuI, oe moriaril io tempore nou scd et boe vanitaa est.

tuo. Eleoim quia non prorerlur cito coutn mal....Danam elt le IUllentare jaslum, lenlia,

8ed et ab ilio ne ,obtrabae manum tUllm: absqueullo timoretllii hominum~rpetrautmal..qui. qui Deum timel, nibiJ negligit. Atlamen peccator 6:l eo quod oeolles faeit matum,

So.pientia confortlvit IIpienlem et per patienliam lo,tenlatur,luper decem principes civitatil. Ego cognovl quod erit bonum timentibUI Deom,

Non est eoim bot:'\o JustUI In tcrra, qui vercutor faciem ejDl.qui fo.ciat bonum, et non peecet. Non sit booUlD impio, nec proloogentur dies ejOl,

Sed et cunttis sermonibul, qui dicuntur, sed quui umbra transeant qui non timent taciemne accommodes cor tuum: Dei.

Ne torte audiu servum tuum maledieentem tibi: Ellt el alia vanilel, qu;e nt loper te.....m :Icit eoim tua coosoicntla, quia el tu crebro male- IUOt ~osti, quibul multe proveniout.

dixisti allis. quul opera e[l:eriot impiorum.euncta tenllvlln ,apientia. Et lunt impii, qui ite lItoCuri enot.Dixi: 8apieuI efficiar: quasi jUltorum flcta babeant:Et ipsa longiu, reeellit a me muho magil quam sed et boc vlollSimum Judico.

eral: Laudavi Igitur letitiaDl,et alta profuoditu, quilioveniet eam t C quod noo elset bomio! bonum lab eol8,

Lu,travi univerea aolmo meo, Nisi quod comodlret, et blblret atque gaoderst,ut ,cirem, el eonsiderlrern, et quererem Ilpieri:· et hoc IOJum letum aoferret de labore 1110,

tiam, et rltionlm : iD diebui vil& lue quoi dedit ei Deol lob IOle.Et ut cogoolcerem impielatem ItOlti, Et ap~luit cor meam, ut acirem .apientiam,

et errorem imprudenlium: et lntelligertm diltentioolm t que ..reatllr iltEt in'eni amariorem morte mulierem. . terra:

que laqueuI veoatorum elt, Esthomo,quidiebue lenoctibo'lomuam non tlpitet ,ageoa cor eju., oculil,

Viocula lont maoos illiu,: Et lntelled, quod omniom operum Deiqui placel Deo, errugiet mam : nollam poslit homo ;oveol,. rationem.qui aotem peceator eet, capielor ab iIIa. eorum que fiuot lob sole:

Ecce boc inveoi, disit Ecclelialtel, unum et alt&- et quanto plulliboraverit ad quereodom,rum, tlolo mlou, invlniat:

utiovcnirent I rationem, quam adbuc qU8!lrit anima Etiamei diurit "pieni ee nOlse,mea, noo polerit reperire,

et non ioveo!. (Cop. IX.) Omoill. hec tractavi in corde meo,Virum de mille uoum reperi, ut curiose intelligerem :

mulierern ex omnibus non iO'feni. Sunt jusli stque "pienle',Solummodo hoc inveni, quod fecerit Deu. bomi- D et opera eorum io mloo Dei:

oem rectam, Et tamln nesoit boma. utrum amore ao odio dipOIl't iple le infinitil milcuerit qUlllstiooibua. eit:

Qui1 "'lis u1 .,pieol e.t t Iled omuil io foturum ,ervaotor inceria:et quis cognovit lolutiooem verbi Eo quod unl.eru. eque eveolant

(Cap. VII!.) l:)apieoli, bominis lucet io volto eJal, jUlto el impio,et potentissimus (lcieIO lIIius commulabit. bono et malo,

Ego 01 Nlgis ob8ervo, mondo el immoudo,et precepta juramenU Del. Immolaoti vietim'le,

Ne festlnes recericre a lacie ejlls, et IIcrincia cootemneoti.I!eqlle pormlneas io opere ~alo: Sicllt bonne, 8;~ ot ~ocator::

QUII omne, quod voluerlt, faclet: ul perjurus, Ila et Ille qUI verum dejerlt.f't sermo il\iua puteslate pIeuo, est: Hoc Clt peslimum interomnia, qU«llab sole f1ebt,oec dice" ei qui'llll.m pote,t: Ouare ila facis't quis. eadf!m cunctil evenient.

QIlI cuelodit preceptum, Unde et corda AI:orum homlnllm impleDtoreualitil,

t S. Ipse pator In Commeotario cum interpro-­tatua e8l8t, tma'" ad Imam, u' ,,,vmirem, etc., He.brllco lermoni S6 propius tr.dit adbEliue.

I Complnteolil Latina editio calD "ii. baud pu'ci., DUUlldoMM, Glol8la lnterlllleari. DUtradit­,ti," preteri

"'9 LlBO ICCLBBIASiB6. 1350et oon~mplu in vita sua,el pOll hlle ad infero. deduculltUl'.

Nema est qui semper vivat,et quI hUjU8 rei baheat lidaciam :

Molior eti cani. vivul leone mortuo.Vivente8 enim aciant elle morituroe.

lIorlui vero nibil Doverual amplin,nec babeni ultra meroedem,qui. obliriooi tradita 81t memoria eorum.

Amor qOGque, et 04ium,I1 invidi... eimul peri'raol,Ileo habent partem In boo aleColo.et In opere quod .uh 101. geritur.

V.de ergo, et comede in lelititia panero tnum,et bibe cam gaudio vinuro tllum :qui. Deo placont opera tua.

Omni tempore aint v8IItlmeola tua candida,et otturo de capite tuo non dane!.t.

Perfruere vita Dom U:lore, qo.m dillgie.condi!! diebue vite inetabilitalie tUIl :qui dati aunt tibi lub IOleomoi lempore Yanit..ti. tuae,

Bee "l eoim pars In .,ita.et io l.bare tuo, quo laboraa 19b 1010.

Quodounquo poleat mauua tua tacere,iolt&nter opert.re :

Quia neo OPUI, nee ratio,Dee IlIpilulia, nee BlliloUaerunt apud interol, qna tu proper&!.

Veni me ad aliud, ~t vidllub IOle,neo velollium elllll curaum,n8C fol1ium bellum,noc lapien\ium panem,nec doclorum divitiu,nee: artiOcum gratilm :led tempui cuumque in omnibui.

Nucit homo finlm IUU'01 :Md liout placla capluntur bamo,et aioul aVei laqueo oomprebenduntor :

Sio capiuntur ho:ninll in tempore malo,cum eil eJ.templo lupervenerit.

Bano qnoque 19b lole vidi npilntiam,et probavi ffiuimam.

Civilu parva. It pauci iD ea viri :'Venit cont... tam reI: magnUl, et "navlt eam :

&Ilruxitque monitionel per gyrulIl,et portecla eat obaidio.

laventuaque elt in oa vir J.laoper et lapilol,liberavlt urbem per laplentiam luam.

Et nollos deincepl recordatua 1st hominie iIIiuIpauperil.

Et dlcobam ego,meliorem e&'II sapilotiam lortltu­dine.

Quomodo Irso ..pieotia pauperil coolempla eit,et vl!rba llJUI noo lonlaudita 't

VIrba aapiflntium audiuntur in ei1enti01plui quam olamor prinllipil ioter Itu loa.

Mnlior est ..pienlia, quam arma bellica:et qui in uno pecoaverit multa bona perdel.

(Clip. X.l Mueclll morieotelperduat luavlt.a.tem unguenti.

Preliolior tet ..pientia et gloria,parva ad tempu••tultitia.

Cor upientis in dlXler. eJUI,et cor etulU in .Inietra IlIiuI.

Red et in Yia .tOltOI ambulanl "

t Sanelue BieronflDnl in Commentarlil ad buocIOCllm colon illud In\eJtrum doobui ver1libul con­ItllDIln ezemplaribui 'tanonil, UDum dicit elleveniculum : Se,until IIlltlMl V4rlicllU, verbe. Iunt8. Ooctoril, in qtUI IIlt : Sld et .... ,;ia cam IluU",ambulal. cor et'" i,.digd, et dU:i' : omllU Ù"'pUnlut: hie "' '''''''', etc. Agnolcit igitur boc locoyenicolorum dl~tinctionem,quam 'focamu! Mu­,oreticam, io nlbr.il yoluminibue ulorpalam. Econtra 't'enu 16 hnJua capitie,plurel dicit venica·

A cum iple iOllpllne lit, omnel Itoltoll!lltimat.Si Ipiritu. potllllatem habentil alcenderit luper te

locum tuum ne dimiserll : 'quia Iluratio CllIlIore faciet peccata mal:ima.

Est. malum quad vidi Bub lole,quali. per errorem egredienl a racie principia:

POlitum etultum in dignitate lublimi,et divitee ledere dllOrsum.

Vidi lervoB in equil.et principea ambuh..nll.'a quali I6rvOI loper ter.

ram.Qui Codit foveam, incidet in eam :

et qui dilaipat aepem, mordlbit eom ooluber.Qui trandert lapidel, _migltur iD eil :

et qui Illiadit ligoa, vulnerabilur ab eil.Si retuaum fUlrit Terrum,

et boc non ut priul, led hebetatum erit :Multo labore eucuetur,

et post indoltriam lequetur ..pientia.8 Si mordeat lerpllla in allentio,

nihil 80 miouI babet 9,ui occulte detrahit.Verba oril lapientil graUa :

et labia inllpientil pnroipitabunt ellm :IniUum verborum eJul Itullitla.

et novlnimum onl iIIiul error pellimlli.StUllll1 nrba mnltiplieat.Ignorll.l boma. quld aote le loerit :

et qood poat lulurum at, quill iIIi poterit Indl­oare?

Labor Itultorum dniget eOl,qui nllciunt in urbem pergere.

Vili tibi, terra, CUJUI rez Olt puer,et CujUI principee maol comflduDt.

Beala terra, CujUI reI: nobili, elt,et ODjUI principe. vescnDtur io tlmpor. IUO,ad reflciendum, et Don ad lUJ:uriam.

In pigritiie bumiliabl tnr contignaUoet [o. inflrroitate maouum porstillabit domua.e In rllum laciunt panem,et v\num ut epulentur vi·

vlntel I :

et peclInilll obediunt omnia.In co,8itatione tua regi ne dltrab..,

et In lecreto cubiculi tui Ile malediJ:cril divitl.Qula a~1 COlli portabit 'focem tnam,

et qui habet pennae anountiabit Iinteotiam.(Cap, XI.) Mitle panem luum auper transeuot••

aqual :quia pOlt multa ~cmpol'& inveniea iIIum.

Da partem leptem, necnon et Oclo :quia ignoru qujd fulurum lit mali luper terram.

Si replete ruerlnt nubet.imbrem luper terram eiYundent.

Si clcideril lignum ad auetrum,aut ad aquilonem,. in quoeunqul\oco eeeiderit, ibi erit.

Qui oblervat vcntum, non leminat :et qui coneideral nubea, nunquam metet.

Quomodo igoor..a qUlll lit via IpiriluI,D et qua rationl oompinglntur 018& io ventre pr.

goaotil :lic oelllil opera Dei, qui Cabrioator IIt omnillm.

»ane semina aemen tnuro,et ve'pere ne ceeeet manui tua: •

Ooia nelcil quid magi. orialur, !:Ioean iIlud,et li utrumque eimul, meliul erit.

Dulce lumeu,

101 eJ:ietere in una leotentia aut unico 'ferlU Vnl·gala! noltrli!;nam cum hanc Scripturam recit.a.llIllt:I.abor Ittdlorum aftlivit eD" ~Ili nelcip, irti iii ci·vitalem. lubjunglt d.eenl : tum 'M{ltrion'bUl ,'fa",ho, junge verlittdt». Plurea itaquo In hao lententlavereiculol elle non negaltato Vide de bil nOitruconJeetural in ProleRomenill. MA.T.

'l>leriquo IDItI. libri a!.que editi bib,nu, pro vi·W',.111 legunt.

IMI B. mDOMYMI DIVnu. BIBLlO'l'HBCA.

at deleelahlle al oouli. "ridere lollm.Si uni. multi. viurit homo,

et in bi. omnibul let.tul ruerit :Memioiaso debet !eo.broli tempori.,

et dierum multorum :qui CUlO vlnerint, Yaoit.ti, argulnlur preterila.

Let.re ergo, juveail, In &dallecentia taa,et io. bono ail eortuum in diebu.JuvlIatuU. tu.,

Rt ambula io vii. cardi. tui,et iD iuuoitu oculorutQ tuoram :

El lOilO quod pro omuibul bi.adducel te DeDe in Judioium.

Aure, ir.m a corde tuo,et amon militi_m a cafnll taL

Adolslle.alia eolm et volupta, vaOI luat.ICap. XII.) Memeat.o Creatori. tui io di,buI Jovco­

luti. tue,anlequam vooi.1 tempui amletioa!.,et .~p!'OPiDqu'Dtanni, de quibu. dica: Non

mlbl placcnl.Alltequam teaebrucat 101,

et lumIno et lun., et steli.,et ,evertaolur Dubu polt plniam :

Quaodo cotDmovebuntur cu.tocia dotDnl,et nulabunl viri fortiuiml;

Et olio.e eruDt moleotel in minuto numero,et woebreaoeot videnLeI per foramioa :

Et claudeot oltia io platea,lo humllitate yocia molentll :

Bt coalutgent ad vocem volonri.,et olnurt1baoent I OMoel ali. Olrmlnil.

E:108:I' quoque timebunt,et fotmidabont in vi•.

A Florebit amf8'dalom,et ImpingUllbltur loculla,et di.aipabitor Clppari. :

Quoniam Ihi Lomo lO domam elaraitald aa..et ciNlulbunt io plaMa plaogeow.

Autequ.m rampatur fuoicului IrgeQteU••et recurl'lt Vitta IUrea. :

Et conlerltur bydril luper fontem.et coofringatnr loti. loper oilternlD1 :

Et revertalur pulYiI In \erram 101m unde erat,et epiritol redeal Id Deum, qui dedil Illum.

Vaoila. nnllatum, diIit Eooleaiul.el, omol& n­ailal.

Cumque euet lapieotiuimnl Bcclaiuw,docuit populum, et eUlrrlvit que fecerat :et invettig,ol compoluit parabol.. multu.

One,iyil verbi utilia,et coolcrip.it .ermoo. reotillimOl. IO t'eritata

plenOl.B Verbi IIpient;nm .iCDt atimuli,

et qUali el",i in aUum daJl:li,que per mlgietrorum couilium d.ta luat • pa­

.Iore nno.Bi. Implioi, fili mi, De re:qoiru.F.ciendi plurel lihroe Dullui eal fini, :

lrequenlqoe medit.tio, Garni• .miolio .t.Pinem loquendi omoel pariter Indi.mo••

Deuro tIme, et mandata eJu. Obl6rrl :000 .t enim amni. boma:

et cuno~a que fiunt, adducet Denl ia jodioiDmpro amni errato, .ive bonum, .Iyo mll1utD ilillll

ai t.

!:I:plicU Ukr Ectkrilu,.,.

I Lel!lit ollm .lIcuioue o~lIIl1fll('ftli: verum all, _iII' .u6dllr in Be"''''', 1Vf'~.

INCIPIT

CANTICUM CANTICORUMQ'ltod Debnice dicitor

SIR

(Ccp. I.j Oaeoletor me Otculo ori. 101 :qui .. melior. lunt ubera tua .ioo,fragrantia uogueotia optimll.

OIenm elfu.ull'l nomlo taum :Ideo Idoleacentnle dile:reruol te.

Tr.be mepolt ti ~urremua "

Introdultit me res in cellAtil lila :luul~eblmul, et \etabimur lo te :

Memcree uberum tuorum aaper vioum :Neti etillgunt te.

Nigra enm. &ed lormoH, 6lie Jeruealem,liout tabornlcola Cedar,,icnt pellee Salomonle.

Nolite me cooaiderare quOti rUlca .im,qula decoloravU me.al :

Filil mattil mee puguaveruot oootl'l me,po.ueruot me eUltodem io vloeil :

ASSfRIM.

C vineam meam oon euetodi.....Iodica mlbi, qoem dili~t loima al" :

ut pe.c.., ubl 6ub. la meridio,ne v'3ati incipiam po.t gt8pe &Odalium iaon.:

Bi igooru te, o pnlcb,.. io\er molieroa.egredere et abi pcet vestigia gregum,et paete i.edol toOI ju,;la llbemacall pu\oram.

Bquitalui meo in currl.bue PbU'lonll...imilavi le, Imioa mel.

Pulcbr.l.nl geoe lo. liool tOrtUrilCOIiDro luum .100" mooilia.

Murenul.. anre.. f.ciemol Uhl,verm leulalal argento.

Dum ellet re,; io accubito 100,nardui mea dedit odorem eoam :

Fucicului m)'l"l'he dileetol meol mibi,lnter obol'l mea oommorahitor.

Bolnll Cypri dilectol meue mibl,

lODe .ubjUll;gil Vulgll.,in odorem tulfW11iDrut'un.m, es LXX" Interpretibu, derivaotur, neque

Bebl'llui hlbel; Md et ipn Comp1Gleuia r.­edilio upongiL