Textual Criticism of Persian Literature, Vol. 11, Issue 1, No. 41, Spring 2019

A Comparative Study of Sindbad-name and Bakhtiyar-name in term

of Contributors Paatern of Narrative

Najme Hosseini Sarvari

*

Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Humanities and Literature Faculty,

Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran, n.hosseini@uk.ac.ir

Abstract

This study compares the stories of Sindbad-name and Bakhtiyar-name. The essential

grounds for this comparison are the structural similarity between the scripts, as well as

the fundamental differences in terms of actions’ modalities, actors’ roles, and the

connections between them. The basis for this study is Greimas Theory and the

communication model of characters, which assist the study to systematically identify

the characters’ contributions in the events, and their motivations, demands and wills in

the incidents and actions of the story. The results of this study show that Sindbad-name

is the story of active characters and their wills and demands, while Bakhtiyar-name tells

the story of fate and its indisputable dominance over the characters’ lives and their

connections, in which women are more under the control of fate’s power and men’s

role-playing and influence. Accepting the fact that literary scripts, especially folk tales

with simple structures and sequence, are the reflections of the social environment of

their particular historical era, it needs to be admitted that Bakhtiyar-name belongs to the

era of believing in the undisputed power of fate and destiny; the era in which women are

marginalized even more than before.

Keywords: Sindbad-name, Bakhtiyar-name, Greimas Theory, Actor, Narrative Roles

* Corresponding author

تیکنندگان روا مشارکت یالگو نظر از بختیارنامهو سندبادنامه ۀسیمقا

نجمه حسینی سروری

دهیچک

زین ا و یسناتتار شنااه سن ، یهقا نین ا علن . شندد یهن سن یهقا ارااهن یاختو سندباادااه داستان دو پژوهش، نیا در

ین اظر ،یاررسن نین ا ی. هادنا اسن آاه انیه و ارتااطِ ها یها و اقش شخص کدش یچگداگدو اثر در هعدادارِ یها تفاوت

زانین ه ،هدب اظام طدر ا تا آورد یه فراهم رااهکان نیا الگد نیااوس . یداستاا یها یشخص یارتااط یالگدو ماسیگر

. شندد افتن یدرهنا و رتنبادها آاها در وقدع کدش ۀو اراد زهیااگ اقش زیا و بادهایرو وقدع در داستان اشخاص هشارک

وقضنا داسنتانِ اختیارااهن اهنا ؛آاهاس ۀکدشگر و اراد یها یشخص داستانِ سدباادااه دهب یاشان ه یاررس نیا جیاتا

دسنتخد ِ جهنانِ نین ا در دکن یآاهاسن و ا انین اشخاص داستان و روااط ه یآن در زابگ یوچرا چدن یا سلط و قبر

و یشندد اثنر ادان رفتن یهردان هسنتدب. اگنر پ یدیآفر اقش زیاز هردان هقهدر قبرت سرادش و ا شیسرادش ، زاان ا

بین اا ریاناگز اسن ، اثر بِیتدل دورۀ یاجتماع طیهح اازتاب د،ساده دار یراگیک سات و پ یا اا یعاه یها داستان ژهیو ا

یاز گ شنت ان شاشن شیان زاان ک یدوراا اس ؛ تاز یکّ یقبرت آن، در ریتقب ک دارد تعلق یدوراا ا اختیارااه گف

ااب. راابه شبه

های کلیدی واژه

ییروا یها اقش ؛یشخص ماس؛یگر ی اظر ؛اختیارااه ؛سدباادااه

مقدمهـ 1

،شکنیم سندبااد کتابهثل یهختلف یها ک در گ شت اا اام اس شب کیهزار و ا یشا یِها از داستان یکی سدباادااه

اصنل و هدشن ۀ(. درانار 11: 1831 ،یسمرقدب یریظه: کاس )ر شبه بهیااه زی... او هکرالدسا کتاب ،وزیر هف داستان

؛اظنر وجندد دارد اتتالف ان،یهدب ای انیراایاس در ااتساب آن ا ا ادشت میاب اانداستان، اتتالف اظر وجدد دارد. نیا

ادیسدبه هسئدل( استادیار زاان و ادایات فارسی دااشگاه شهیب ااهدر کرهان، ایران( n.hosseini@uk.ac.ir

Copyright © 2019, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0/), which permits others to download this work and share it with others as long as

they credit it, but they cannot change it in any way or use it commercially.

پژوهشی( -)علمی هتن شداسی ادب فارسیااه فصل

هعاوا پژوهش و فداوری دااشگاه اصفهان

یازدهم، دوره جبیب، سال پدجمسال پدجاه و

33 -103، صص 1833اهار (، 11)پیاپی اولشماره

10/1/1831، تاریخ پ یر : 22/11/1831تاریخ وصدل:

1833اهار (11، )پیاپی 1 ه، شماریازدهم سال ، دورۀ جبیب،ه و پدجمسال پدجا شداسی ادب فارسی، هتن / 30

جداهراالسنمار ۀسندب ی(. اد112-111: 1831 م،یالدنب اانن : ک)ر داانب یه تر کیازد ق یشق ا را انیاثر ا هدب ااتساب ااه

ااهن ؛(1: 1831 ،ی)هسنعدد داادنب یهن یهدنب یآن را داسنتاا ،ال هب هروجهؤلف ،ی( و هسعدد1: 1812 ،یاخشا اءی)ض

( و صناشب 28: 1812اسن ن ) ک کتاب را ا اثر هصددع اازادشت ن یسمرقدب یریظه( و 33: 1811) یهستدف شمباهلل

(.281: 1823 ،ی)آقاازرگ تهراا دهدب یاسا ه انیراایکتاب را ا ا ،ع یال ر

: 1838) هحجندب و( 283: 1810) پکنا یراتفاق اظر وجندد انبارد. ،هدش کتاب ۀدراار زیاظران هعاصر ا صاشب انیه در

و (1812: یسنمرقدب یرین )ظه ،سندباادااه انر هقبهن در ی،ددیهااب. آن اشاره اکرده یراایا ای یاصل هدب ا آشکارا( 108

( و 108: 2181) اتن ( و 1001: 1818) صنفا ااهن ؛اانب اسا داده انیراای( ادشتن کتاب را ا ا10: 2181اهار ) الشعرا هلک

اسن شبه گرفت یاز ادب هدب داستان اصل کدب، نیزر ۀبیعق ا ااب. دااست یهدب یها را از داستان آن( 213: 1811اراون )

(.180: 1813 کدب، نیااب )زر از آن الهام گرفت ارااه یاختپس از فتدح، در ادشتن نِیدر قرون اخست ی،اساله سدبگانیاد و

آن یاصنل ه تن کن اسن و هشتمل ار ده داسنتان شب کیهزار و ۀدیا ش یداستاا زیا ریوز ده قص ای ارااه یاخت

اسن سرچشنم گرفتن یاساله ۀاز دور شیهتن کهن پ کی از ارااه ،یاخت یرهایتحر ارد یه گمان صفا. س یا هشخص

ارگرداانبه شنبه یا فارس یاز عرا ،یدر عهب ساهاا سپس و شبه ترجم یا عرا یاز پهلد یهجر ی اول یها ک در قرن

یا ارااهن یاس همان اخت همکن داستان اساساو، گمان ا . (ا ن شش: 1811 ،یهروز یقیدقا هحمب نیالب شمساس )

اس اگاشت شبه ،یساساا زیتسروپرو پهلدان جهان ار،یاخت اشدال شرح در سیستانْ تاریخهؤلف سخدان یارپاااشب ک

تناریخ : ک)ر کدنب یدو را رد هن نین ا انددن یکن ی ،ین قاطع اا سیستان تاریخ الشعرا اهار در هقبه هلک ااه ؛(شش: همان)

(.21: 1831 ،سیستان

بین و ا تقل یاساله ۀدر دور داستان، نیا هعتقباب( 33: 1838) کدب نیزر و( 130: 1811) یآرار( و 228: 2181) ات

( اسن کن سندباادااه ) وزینر هفن ا یشا یقبر و ااس ، داستان ا یاس . ا اظر کدهپارت ادشت شبه سدباادااه از

زین و ا یاایسنر یهنا وجندد هنتن و ارااهن یاختار سدباادااه متقب نیهمچد ؛هستقل دااس ییها آن دو را هتن تدان یام

اسن آن از یبین تقل ،ارااهن یاختصندرت اصنل داسنتان و سندباادااه ک دهب یاشان ه شب کیهزار و در آن اازتاب

(.801: 1811 ،یتفضل زیا ؛81-88: 1811 ،ادلبک هقبه ،اختیارااه )

در اواتر قرن ششنم ر،یهمان تحر یاس و از رو کتاب صدرت گرفت نیاز ا یریتحر ان،یدر عهب ساهاا»هعتقب اس صفا

یقیدقنا هحمنب نیالنب شنمس : ک)ر «اسن شنبه داده بین ترت« راشن االرواح » عددانتح یگرید ریتحر ،قرن هفتم لیو اوا

در یعندف اا اسنتداد ان گفتن صفا. دارد وجدد اظر اتتالف س ،یک ریتحر نیا ۀسدبیاد دک یا ۀدراار ااه ؛(هقبه : 1811ی، هروز

کتاب، استداد کتناب ان حهصحِّ گرید روشن، هحمب ااه دهب؛ یهاسا یهروز یقیهحمب دقا نیالب آن را ا شمس ،االلااب لااب

(.1810 ،یزیتار هقبه ،اختیارااه : کر زی)ا اس دادهااشداس اسا یا سدبهیو آن را ا اد کدب یرا رد ه یقیدقا

اعنب از ارااهن یاختگفن تندان یه نیقی ا کتاب وجدد دارد، ۀسدبیک در ااب ه ت و اد ییها اتتالف هم وجدد اا

ااعن هدضندع نیشنااه دارد. همن سندباادااه ا اریاس ،یروا ۀدیهدضدع و ش اظراس و از شبه فیت ل سدباادااه

انر سندباادااه یتقنبم زهناا زین شنااه و ا نیاباادب. ا سدباادااه از یبیآن را تقل ،اظران از صاشب یاریاس اس شبه

.کدب یدو اثر را همکن ه سیهقا ،ارااه یاخت

در زیو ا گریکبیاشخاص داستان در ارتااط اا یها کدش اظردو اثر از یها ا تفاوت افتنی دس س ،یهقا نیا از هبف

علن . شندد یهن اسنتفاده مناس یگر یتن یروا ین اظر از هبف، نیا ا یاای دس یاراهاس . داستان یارتااط اا رتبادها

31/ کددبگان روای هقایس سدباادااه و اختیارااه از اظر الگدی هشارک

وقندع در داسنتان اشنخاص هشنارک زانین ه یاررسن اهکان بگاه،ید نیا ک اس نیا ماسیگر یتیروا ی اظر از استفاده

کنارارد اا ج یدرات. آورد یهدب فراهم ه اظام طدر ها و رتبادها، ا آاها را در وقدع کدش ۀو اراد زهیااگ اقش زیا و بادهایرو

هدنب دو اظام سیاهکان هقا ،یاررس نی. اارد یپ تدان ی... هو داستان راگیپ طرحهعدادار دو اثر در یها ا تفاوت دهیش نیا

هضمدن یدگرگدا و رییتغ ریس یاررس ۀدراار ک ادد تداهب ییها پژوهش یراهگشا سرااجامو آورد یداستان را فراهم ه

.رسب یه ااجام ا اتیروا یدروا عداصر ا تدج اا یکهن فارس یها در داستان

پژوهش ۀنیشیپ 1ـ1

یهنا پژوهش هدضدعساتتارگرا یها اا استفاده از رو یفارس اایعاه و کهن های داستان اررسی اتیر، های سال در

:اس جمل آن از. دارد یشتریا ارتااط هقال نیاهدضدع ااها پژوهش یآاها ارت انیه ازاس . ادده یاریاس

را ییهنا دهیتددوروف، ش ی اا استفاده از اظر «سدباادااه یتیروا وجده» ( در هقال1831) یصرف و یسرور یدیشس -

.اخشب یوقدع رتبادها ساهان ه یچگداگ اظرک داستان را از ااب کرده یاررس

یا اسنطدره یهنا ین را از اندع روا ین روا ،«سندباادااه یشداس ادع» ( در هقال1831) یسرور و یدیشس انیطالا -

ااب. دااست

اس . پرداتت یفارس اتیشضدر سدبااد در ادا یاای ش یا ر «سدباادااه از یدو روا» ( در هقال1830) پدر یاسیال -

یتدبک ج یتبو «سدباادااه یا عداصر داستاا یلیتحل کردیرو» ( در هقال1838) یعارف و یعااس واثقو یهشهب -

یعلن دکتنر ییراهدمنا ان ،اختیارااهن در داسنتاای عداصنر اررسنی ارشب تدد اا عددان یکارشداس ااه انیپا در( 1831)

ااب. کرده یو... اررس راگیپ شکل ،یپرداز یشخص ،یهدضدع و درواما ازاظر را داستان ،یمیتسد

یسناتتار و یسناک ازاظنر را اثنر ،«التناج لحضنره السراج لمع ساتتار و ساک» ( در هقال1831) آذر میشک هحمب -

در یو آشنفتگ اریاسن یان عران ختن یاثنر آه م،یزاان عقن ،یدر روا انیضعف ا هاادب یا هدارد او. اس کرده یاررس

.کدب یهداستان و... اشاره یروا یها فن و ها دهیش

در زانان هنای ویژگنی شنداتتی روان تحلیل عددان ااتدد ارشب یکارشداس ااه انیدر پا (1833) هاهر ارزگر دبیز -

،یاورین هحمنب دکتنر ییراهدما ا ،سدباادااه و ااه اختیار ااه ، هرزاان دهد ، و کلیل های کتاب ار تکی اا کالسیک ادایات

درهنرد ن یدیانبا ،زن یداهدن ، هدطنق و اسنتبالل، پناک ی ن شم ،ین هثل ازدواج، هسنائل جدسن راهرادط ا زاان هسائل

.اس کرده یاررس ااهارده یها کتاب

امددهنا و ،«یفارسن کیدر ادب کالسن یراایا ن یهدب یها یشکا یقیتطا سیهقا» ( در هقال1831) یدیشس میهر -

، اختیارااهن ، عینار سنمک ، الحکاینات جداهن ، دهدن و کلیلن ، سندباادااه ، ااهن طندطی یها در داستان رازن یها جلده

هاادنب ییها ک در داستان اس بهیرس ج یات نیا ا وکرده یاررس الطدایف لطایفو یجاه اهارستان، گلستان، ااه هرزاان

و یگر ل یو ش شدد یه شیپارسا ستا ارِافرها زن تدبِ اها رواب؛ یه شمار ا ... زاان جدس دوم و عیار سمکو اختیارااه

.وجدد ابارد شدد، یه بهید یهدب شیاا ر یها از آن ادع ک در داستان ،زاان یهکار

گدااگدن اشنخاص یها اقش ازاظر را ارااه یاختو سدباادااه هعدادار یها تا تفاوت کدشب یهپژوهش نیا در هاگاراب

ان یااین دسن یارا. دهب حیتدض داستاندو در راها اقش نیا میتقس یها دالل و کدب یآاها اررس نیداستان و روااط ا

.شدد یه استفادهاقش اشخاص داستان نییدر تا ماسیگر کدشگران یالگداز اهباف نیا

1833اهار (11، )پیاپی 1 ه، شماریازدهم سال ، دورۀ جبیب،ه و پدجمسال پدجا شداسی ادب فارسی، هتن / 32

ینظر بحثـ 2

یلند یشداس اسطدره لیتحلسدسدر و یشداس زاان اس . یهاتد اواز شیپ یها بگاهید لیو تکم حیتصحار ماسیگر کار اساس

اظنر درزانان و گفتنار نیان سدسندر کن یزی. تمنا اسن مناس یگر ی اظر یادهایپراپ، اد انیپر یها قص لیو تحل تراوساس

یذاتن نن یدروان سنطح و روادا ای( apparent level) هتالدر سطح انیه تقاالار یهاتد یاظاه اف یرا ا در ماسیگر گرف ، یه

(immanent level )یذهدن اقشن ،اصطالح اس و ا یجهاا یساتتار یدارا یروا گرچ »اساس، نیاس . ار ا کرده یهبا

قاانل ی( فقط وقتن sense) هعداا اظر او، ن،یگدااگدن اس ؛ اداارا هختلف، یها ها و فرهدگ آن هحبود اس ، تالدر آن در زاان

قنرار یهعدا را در دسترس درک و فهنم آدهن ،یروا گر،ید انیا(؛ ا 23: 1811)اتدت، «بیدرآ یدرک اس ک در قالب روا

.کدب یه همکنااسان یک درک جهان را ارا کدب یاستفاده ه یو از همان سازوکار دهب یه

از شنان یالکن هعدا انبارد؛ هعدنا تندد یتندد ا ک اس ییها اشاا دارد، یفرهدگ هدش ک ییزهایچ هم استراوس، اظر ا

راین هنم هراندط اسن ؛ ز ا زی. دو طرف تقاال اشدد یه بهیفهم د،ک ا آن تعلق دار یها در چارچدب اظاه دادن ا تقاال شکل

یپن درعمنال » اسنتراوس یلد هاادب هم ماسیگر(. 33-31: 1832 اراتز،: رک) اس از همان ادع یزیچ ابیغ ایشضدر ااگریا

انر اساس درک ااسنان از جهنان، اس هعتقب او(. 812: 1832)هارلدب، «اس ییدوتا شیااب نیریاز سطح ز ها یروا ارگرفتن

ا زاان ها و تجران ،دوگاا یها تقاال از یادیاد ساتتار» نیا واس یهاتد ییدوتا یها ا جهان در قالب تقاال بنیساتتاراخش

ین اظر ن،ین ا انر افنزون (. 811: 1831 سنن، ی)تا «دهنب یشکل ه م،یکد یه انیرا ا شیتد تجرا هاآا قیک از طر ییها یها و روا

ین کل شناهل ن « ین شکا شاه» کی افتنی یارا او تال زیا و اس ییروا یواشبها نیتر یادیاد ها، یها اقش دک یار ا یپراپ هاد

و رو ین در اظر مناس یگر کار گرید انیاد( ن 102: 1813 اسکدلز،: ک)ر شدد یه اف یک در کل هجمدع یاهکااات ساتتار

(.31: 1832)اراتز، «اس شبه بهیااه یروااط کدش یاصطالشا الگد»اوس ک

( Actants) کددنبگان هشارک ایشاهل شش عدصر هتقاال اس ک ا آاها عاهالن 1،یرفت یپ ای کدش هر هبل، نیا در»

و( sequence) رفن یپن کین عداصر کردن هشخص یهعدا ا اساسا هبل، نیا در کددبگان هشارک لیتحل. شدد یه گفت

(. شنش دسنت هختلنف Herbert, 2011: 71) «کددنبه اسن هشنارک یهنا از دسنت یکن یاراساس تعلق ان آن، ریتفس

شنش نین ا. اازدارابه گر،یاری کددبه، اف یهبل عاارت اس از: فاعل، هبف )هفعدل(، فرستدبه، در نیکددبه در ا هشارک

کددبگان هشارک فیتدص یاز هحدرها یکی ،ییدوتا یها تقاال نیاز ا کیو هر شدد یه میتقس ییا س تقاال دوتا دست

.دهب یرا شکل ه

اس : ریشاهل هدارد ز ااالهحدر س

هفعندل این هنبف و( Subject) فاعنل کددنبۀ هشارک دو از هحدر نیا(: Desire axis) وجد جس ای طلب هحدر( الف

(Objectتشک )هفعندل و فاعنل انین ه رااط ا واس رهسپار یاس ک ا سم هبف یزیچ ای یکس فاعل،اس . شبه لی

( تداهنب یشاه، هلک را هن رف یارسب )هثال در پ یدستگیفاعل اا هفعدل ا پ دک ی. است ا اشدد یه گفت اتصال اصطالح،در

.بیآ یهحدر ا وجدد ه نیدر ا ییجبا ایجدازه تالص شدد(، وصل قاتل تدااس از شرِّ رف یارسب )هثال در پ ای

لی( تشنک Opponent) اازدارابه و( Helper) گریاریکددبۀ هحدر از دو هشارک نی(: اPower axis) قبرت هحدر( ب

اتصال اسن )هنثال نیاازدارابه، هاا ا اها ارسدب؛ هطلدب یدستگیپ ا هفعدل و فاعل تا کدب یه تال گریاریاس . شبه

اژدها هلک را اازداش (. ایا هلک کمک کرد ،شجاع رف یدر پ

اسن . شنبه لیتشنک رانبه یکددنبۀ فرسنتدبه و گ (: هحدر ااتقال از دو هشارک Transmission axis) ااتقال هحدر( ج

شناه رف ِ یپ در)هثال کدب یه شدهادیپ را هفعدل و فاعل انیه اتصال یارقرار ک اس ( هضمدن ای)فرد یعدصر فرستدبه،

38/ کددبگان روای هقایس سدباادااه و اختیارااه از اظر الگدی هشارک

ازتنر، ا زانان سناده ایتال اس و یرایاس ک پ یعدصر رابه،یاز شاهزاده تداس ک از هلک هحافظ کدب( و گ

در رانبه یتداهنان هحافظن از هلکن شنب(. فرسنتدبه و گ ،شاه رف ِ یپ در)هثال ارد یه سددفاعل و هفعدل انیاتصال ه

(، Herman and Vervaeck, 2005: 52-55) زین ا( Prince, 2003: 162هضمدن اسن . ) ایفرد کی ها، یاز روا یاریاس

(.33-31: 1832)اراتز، و( 12: 1832 ن،ی(، )هارت881: 1838 ک،ی)هکار

تحقنق یشخصن کیدر جیتبر ا ،کدش یالگد نیهمکن اس چدب» ماسیگر کدش یالگد در ک داش تدج بیاا

از آاکن شنتر یالک اغلنب ا ستدبیا یکلم ، اصال شخص قیدق یا هعدا»کدشگران زی( و ا812: 1832)هارلدب، «کدب بایپ

و گند سخن ریشمشو دانی)ش اما ااسان هدجدد کی شاهل تداادب یه» و( 111: 1831)تدالن، « هستدب یااتزاع ،ااشدب یدیع

( ااشندب. یآزاد ب،ین هفهدم )شجاع ، اه کی یشت ایگرز( و ای ری)هثال شمش ایاش هاادب یواقع و جان یا عدصر کی(، رهیغ

,Herbert) «( ااشنب یگنروه دوسنت این جماع )جاهعن کی ایشخص و کیهمکن اس نیکددبه همچد هشارک کی

:دهب یه شیاما را ماسیگر کدشگران یریتصد هبل ر،یز شکل. (37 :2011

و یسنادگ » الاتن ؛ان کنار انرد تندان یهن یاریاسن هتدناس و آن را در یساده و کارارد ماس،یگر یتیروا ساتتار

کین ( یهنا فین )هدت یهنا ین ها و اقنش هنا یهم شخص لیهس . تقل زیاز هشکالت آن ا یکیهبل، نیا اددن یکارارد

انین ه یها هبل ساده عمال تفاوت نیا نیاس و همچد اا یگرا لیاز هدارد، تقل یاریدر اس ،یرکتداستان ا شش اقش هشا

او یالگند دهنا، یا وجندد (. انا Herman and Vervaeck, 2005: 54-55) «ردیگ یه بهیااد را ها یرواو ژاارهااز یاریاس

(.111: 1831 تدالن،) «سازگار اس اا یعاه یها از قص یاریاا طرح اس ،یریطرز چشمگ ا »

هنا، اخسن ان از پنژوهش ی. در تعنباد شندد یهختلف عمل هن دۀیهعمدال ا دو ش ماسیگر یکاراس اظر یارا»

یهنا رفن یپن یرین گ تا شنکل شدد یو سپس تال ه شداب یه ییشداسا ،یروا کیکددبگان هشارک ،یدیشیپ یا دهیش

هنا رفن یو ارائ شدد. در رو دوم، اخس پن یکددبگان، اازساز هشارک انیه ییدوتا یها از دل تقاال ییهختلف روا

کددنبگان هشنارک هنا، رف یتا اا اتکا ا پ شدد یو سپس تال ه شدد یه ییهتن شداسا کی یزهاا یها( و تدال )سکااس

،اخسن دۀی(. شن 11: 1830 همکناران، و یسنرور یدی)شس «شدد بیهتن تدل کی یماسیگر ییشداب و هبل اها ییشداسا

نین در ا سناب نیابارد و ا هم یآاها تددع چدباا یها رف یاس ک پ ییها یو روا اا یعاه یها یهعمدال هداسب روا

.شدد یرو استفاده ه نیا ازپژوهش

سندبادنامه یها داستان یبررسـ 3

و دسنف ی» یهنا داسنتان ان یاصنل داستان هضمدندروا اس . یروا کی و یو س یکل یروا کیشاهل سدباادااه

1833اهار (11، )پیاپی 1 ه، شماریازدهم سال ، دورۀ جبیب،ه و پدجمسال پدجا شداسی ادب فارسی، هتن / 31

و کدنب یهتهم هن اا یهحادب شاه، شاهزاده را ا ت زکِیکد زیا داستان نیادارد. در شااه «او یس و سدداا »و «خایزل

ک اگر هفن روز سنکدت دبیا یشاهزاده، در طال او ه ۀپروراب م،ی. سدبااد شککددب اعبامرا شاهزاده دهب یشاه فرهان ه

اعنبام ،یداسنتاا ِین شاه، هنر روز انا روا رتیس کیا رِیوز هف هبت، نیا در. اددتداهب اریاخ اا او سرااجامکدب،

بین شناه را ان اعنبام فرزانب ترغ گنر یاار د ،یا قص یهر اار اا روا زکیو در هقاال، کد اابازاب یه عقبشاهزاده را ا

تندد را یگدناه یا ،ییها یو اا گفتن روا شکدب ی. سرااجام پس از گ ش هف روز، شاهزاده سکدت تدد را هکدب یه

.کدب یثاا ه

ن،و در ضنمن آ دهب یشرح ه انیشاهزاده را از آغاز تا پا یاس ک زابگ یکل رف یپ کی داستان، کل بیترت نیا ا

. در اانبازد یهن ریداستان را ا تن ت انیو پا بکد هی یشاهزاده را طدالا یزابگ یاحراا یتکرارشدابه، هدقع ییها رف یپ

عهنبه ان را یهتفناوت یهنا اقنش هنا یاسن ، شخصن رف یپ ۀگزار نیتر یو اصل نیتر قسم احران داستان ک ازرگ

ظناهر کددنبه افن یدر اقنش اازدارانبه و در زکیکدو رسان یاریدر اقش فاعل و میشاه و سدبااد شک رانیوز ؛رابیگ یه

همن شنال، دراسن و کردن یفعل روا ،ها اقش اشخاص داستان در هم هم ک تدها کدشِ دجاس ی. جالب اشداب یه

.هاس یو تداس شخص زهیفرستدبه، ااگ

سدباادااه اصلی داستان در داستان اشخاص های اقش -1 جبول

یاریگر بازدارنده هدف فاعل کننده افتیدر فرستنده

تداس و ااگیزه

ها شخصی

شاهزاده

کدیزک

شاه وزیران

شاه

شاهزاده

کدیزک

شاه وزیران

سدبااد

شاهزاده

وزیر هف کدیزک

سدبااد

ان هنبف، بنیرسن یآاهنا انرا ییجند چناره سنرااجام و هنا یشخص ۀتداس و اراد زیا سدباادااه یها داستان گرید در

انر غلان انا شتر ،«شتر و روااه»داستان درداستان اس . شاردیعاهل پ نیتر و ههم کدب یرا هعدادار ه یاشخاص داستاا یها کدش

اهاده شبه اسن ، شمبوان یک در داه یا یا هاه بنیرس یروااه ارا ،«شمبوا و روااه» یو در شکا رسب یا هبف ه روااه

کدنب؛ یکمک ه یک ااتداست ا شخص شدد یه بهید گر یاریاز یگریشکل د دجا،ی. در اتدرد یرا ه یو هاه دهب یه بیرا فر

اس : گر یاری یاز شخص یگریامدد د ،ییها داستان نیچددر یقرااا یشخص گر،یا عاارت د

«روااه و شمبوا »و « روااه و شتر» داستان دو در داستان اشخاص های اقش -2 جبول

گر یاری بازدارنده هدف فاعل کننده افتیدر فرستنده داستان نام

شمبوا و روااه

شتر و روااه

تداس و ااگیزه

ها شخصی

روااه

شتر

روااه

شتر

هاهی

اان

صیاد دام

روااه

شمبوا

-

31/ کددبگان روای هقایس سدباادااه و اختیارااه از اظر الگدی هشارک

ک ا هکر زاان هعنروف اسن . زانان در همن شدد یه بهید ییها در داستان ها یاز روااط شخص یشکل نیچد ارتر امدا

و از هجنازات رسندب یان هنبف تندد هن دهدب؛ یه رییرا ا اف تدد تغ یو وضع شداب یها در اقش فاعل ظاهر ه داستان نیا

،یا اا طنرح اقشن نیاداارا دب؛یا یو اعمال تدد ه الیرا هزاشم اه یطدط ،زن ،«یطدط و زن اا کبتبا». در داستان اادبی یهاجات

تسنرو انا پسنر زن»و « و هعشدق و شاگرد یهرد لشکر»هثل ییها . در داستانرسب یهتدد و ا تداست دهب یه بیهرد را فر

طرح اس . نیار هم یک هاتد شدد یتکرار ه ها یشخص انیدر روااط ه یتکرار یالگد کی زیو... ا «هعشدق و

زاان هکر های داستان در داستان اشخاص های اقش -8جبول گر یاری بازدارنده هدف فاعل کننده افتیدر فرستنده داستان نام

تداس طدطی و زن

زن

زن تداس زن زن

هجازات از فرار

قاادن

طدطی

-

تداس لشکری و زن

زن

از فرار/ زن تداس زن زن

هجازات

قاادن

همسر/ لشکری

زن

-

تسرو اا پسر زن

...

تداس

زن

از فرار/ زن تداس زن زن

هجازات

قاادن

تسرو

-

ک هردی

را زاان های شیل

کرد هی جم

تداس

زن

- قاادن زن تداس زن زن

عمنل یزشت از را او یکتاا اا امااب، اهان در شاه الیاه از دک یا یارا اازرگان هرد زنِ ،«دوس زن اریشهر» یهاجرا در

.اابی یهمسر دس ه ابیدر غ یشفظ پاکباهد یعدیو ا تداس تدد، کدب یتدد آگاه ه

«دوس زن اریشهر»در داستان داستان اشخاص های اقش -1 جبول گر یاری بازدارنده هدف فاعل کننده افتیدر فرستنده

- شهریار زن تداس زن همسر / زن زن تداس

هرد را ا تداسن یا ل یو اا ش بیآ یعاشق ه یاریا یا عجدزهاس ، یتداستار زا ،عاشق یدک هر ییها داستان در

.رسااب یتدد ه «ریپ عاشق و گدبه»و « و... ریپ گدبه»در دو داستان داستان اشخاص های اقش -1 جبول

گر یاری بازدارنده هدف فاعل کننده افتیدر فرستنده داستان نام

جدان هرد و پیر گدبه

ازاز زن اا

هرد تداس

جدان

زن همسر/ قاادن ازار زن هرد هرد

پیر گدبه

و پیر گدبه و عاشق

گریان سگ

هرد تداس

عاشق

پیر گدبه هعشدق ههری ای هعشدق عاشق عاشق

1833اهار (11، )پیاپی 1 ه، شماریازدهم سال ، دورۀ جبیب،ه و پدجمسال پدجا شداسی ادب فارسی، هتن / 31

اان یان دوسنتااش ت ،اانب ا اهاا گ اشنت یرزایرا ازد پ یک پدل یاز س دوست یکی ،«سال پدج کددک»داستان در

و او بین آ یه رزنیا کمک پ یا سال . کددک پدجکددب یرا ا سرق پدلشان هتهم ه رزنیپ گر،یدو دوس د سپسو کدب یه

.دهب یاجات ه یو هجازات قاض یرا از اتهام دزد

«سال پدج کددک» داستان در داستان اشخاص های اقش -1 جبول گر یاری بازدارنده هدف فاعل کننده افتیدر فرستنده

پیرزن ها شخصی تداس

دوس دو

کددک

دوس س

پیرزن

دوس دو

کددک

کددک

-

سن یگرفتنار دس آاجنا در ؛اسن سفر کنرده بیغر یا شهر شتریا کسب سددِ یارا یاازرگاا ،«دایااا ریپ» داستان در

و اانب ی یا ه هن طراران راه هن رتداهیت یرزایپ. سرااجام ا کمک دهب یثروت تدد را از دس ه هم و شدد یطراران ه

تدد هالو اابی یهاز تطر یراه تالص دگدا یاطراران اس و ک سردست دهب یگد ه ییدایااا ریپ یها ا گفت یپدهاا

.کدب یه یرا در داستان ااز گریاریتدد، اقش ارتالف تداست دایااا ریپ ب،یترت نیا ا . ردیگ یه پس زیارا

«ااایدا پیر» داستان در داستان اشخاص های اقش -1 جبول

گر یاری بازدارنده هدف فاعل کننده افتیدر فرستنده

اازرگان ها شخصی تداس

طراران

اازرگان

طراران

هال کسب

هال کسب

طراران

پیرزن

پیرااایدا/ پیرزن

-

هسنتدب و در رابهیگ رزن،یسددهدب ااشب، اازرگان و پ گر،یاریو یو کدش شخص یشیااب هر دو داستان، اگر چاره در

تداهدب ادد. رابهیگ ،نادو دوس و طرار صدرت، نیا ریغ

شندد، یهن بهین د هنا یاندع شخصن این داسنتان ریک در سن ییها تفاوت وجدد اا زیا سدباادااه یها داستان گرید در

این تصنادف داسنتان، چهنار در هنا ، تدسدباادااه داستان دروا کی و ی. از هجمدع سهاس یفرستدبه، تداس شخص

او لیو ه یتداس شخص ،سدباادااه یها در داستان گر،یعاارت د ا ؛ کدب یه فایرا ا داستان ۀاقش فرستدب قبر، و قضا

همنراه ین انا هدفق ،هندارد هم در اا یاوس ک تقر ییجد عاهل کدش و چاره ،یزیآوردن چ دس ا ای طیشرا رییا تغ

و هقهندر هاانب یدرهن ییجند فرد از چاره کدب، یه یرا ااز فرستدبهتصادف اقش ایک قضا و قبر یفقط در هدارد اس ؛

ب،ین آ یهنم هن یهنا کن در پن از تصنادف یا هجمدعن ،«نیااگان و ادیص»داستان درهثال یارا شدد؛ یقبرت سرادش ه

ختن یر نیآهدز اقال، ااگا دس یراسد چکب، یه نیاقال ار زه یاز ترازو یدیااگا ۀقطر دارد؛ یرا ا کدش واه ها یشخص

را ادیصن ،انازار اقنال را و کسنا اد،یو صن کشب یاقال سگ را ه کدب، یراسد را شکار ه اد،یسگ ص تدرد، یه را نیزه ار

.کدب ین را ااادد هآهردم شهر و دتال شاکم، شهر و هردم هم یِریدرگ ،و سرااجام کددب یهالک ه

«ااگاین و صیاد» داستان در داستان اشخاص های اقش: 3 جبول

گر یاری بازدارنده هدف فاعل کننده افتیدر فرستنده

- - هردم هم قبر و قضا هردم هم قبر و قضا

31/ کددبگان روای هقایس سدباادااه و اختیارااه از اظر الگدی هشارک

رتنبادها اراانر در یا چناره هنا یشخص زیا کدب یه یدر آاها اقش ااز یشکل ا قبرک قضا و ییها داستان گرید در

،تباوانب یارین شناهزاده و یاجاا دعا ران،یهقهدر قبرت قضا و قبراب. تدها در داستان شاهزاده اا وز کسرهیاباراب و

اس ن ا شال اول ارگردااب. شکل داده رییتغ یا آب چشم بنیادش ساب ا و یاتفاق طدر ا ک نشاهزاده را

یهنا یژگن یو یاعضن کدنب، یرفتار ه نآ یپاار دراگ یا ،یو شخص شدد یاقش فرستدبه ظاهر ه درک یگرید عاهل

یهنا . در داسنتان شندد یهن بهین د سندباادااه ین اس ک در هفن شکا ابگماای ایهثل طم یتیشخص اسا ثاا ِ ا

، طم و در داسنتان «هدرچ و زاادر»و « هبهب و پارسا» یها داستان در و ابگماای، «کاک ار و هاده»و « و گرا یلشکر»

سنرااجام اس کن ییها او، عاهل کدش یدیو ظاهرا زهیپاک یها شهدت اازرگان در تدردن تدراک ،«طا فیاازرگان لط»

.ااجاهب یه یهرگ شخص یشت ای انیا ز

سدباادااه داستان س در داستان اشخاص های اقش -3 جبول

گر یاری بازدارنده هدف فاعل کننده دریافت فرستنده داستان نام

پارسا و هبهب

زاادر و هدرچ

هبهب طم

زاادر

هبهب

زاادر

پارسا غ ا

هدرچ

-

گرا و لشکری

هاده و ار کاک

لشکری/ گرا یابگماا

هاده و ار کاک

لشکری

ار کاک

گرا

هاده کاک

-

-

-

-

- - پاکیزه تدراک اازرگان اازرگان ظاهرایدی طا فیلط اازرگان

داسننتان در اقننش فاعننل، اشننخاص ،(13 جننبول: ک)ر سنندباادااه داسننتان 82داسننتان از هجمنندع 23در ادننااراین

هنا داستان نیدر ا گریاریاازدارابه و اابکِ اسا ا اقشهمراه اا یژگیو نیهستدب. ا بادهایآغاز و فرجام رو ۀکددب نییتع

هدفنقِ یدن یآفر اا اقنش هحدر نیا ؛وجدس لب و جس هحدر ط ،سدباادااه یها داستان هحدر غالبِ ک اس آن ااگریا

یدن یآفر در هحندر اادقنال، اقنش نیهمچد. داردها در داستان یزیاسا ااچ ا یو هحدر قبرت، اقش شدد یه یفاعل عمل

عاهل وقدع رتبادها و کدش اشخاص داستان اس و نیتر فرستدبه، ههم گاهیدر جا ها یصفات ثاا شخص ایتداس

یهنا کن در داسنتان یا یژگیو اس ؛ سدباادااه یها آاها در داستان ۀاشخاص داستان و اراد یار اهم یگریگداه د ن،یا

.اس زیااچ اریاس ،ارااه یاخت

بختیارنامه یها داستان یبررسـ 4

از هرینک قهرهااان ک دارد وجدد دروا داستان اُ ،آن یو در دل داستان اصل اس یشا سدباادااه ا ارااه یاخت سات

طندر ا ار،یتفاوت ک اخت نیاس اا ا یشا سدباادااه ا اریاس ،یاصل داستان. داراب اختیار ا شای هاجراهایی ها، داستان

فتنیفنر انا ،اانب دشنمن ارین اا اخت ک شاه رانیو وز آورد یه در شاه سر یشرهسرااز ی،دارید ختنیو ار اثر فرور یاتفاق

شناهل ،سندباادااه ۀهثنل شناهزاد اریاخت یزابگ یاحراا یوضع نیاداارا؛ کددب یهتهم ه اا یا ت را اریاخت شاه، همسر

داسنتان، نیتفاوت ک در ا نی. الات اا ااس ییرها یارا اریاخت تال و اریاخت کشتن ا شاه کیتحر یارا رانیوز تال

تطنر اعنبام را از تندد ،ین روا ااتا کدشب یاس ک ه اریاخت ،ها قص یراوو تدها کددب یفقط اا شاه صحا ه رانیوز

1833اهار (11، )پیاپی 1 ه، شماریازدهم سال ، دورۀ جبیب،ه و پدجمسال پدجا شداسی ادب فارسی، هتن / 33

سرادشن ، دسن اعبام، لحظ در س . درکدب یشاه دستدر اعبام او را صادر ه شدد، یسرااجام، چدن هدفق ام کدب؛ دور

کن فهمنب یشاه ه کدب؛ یآشکار ه شاه یارا را اریاخت یهد او و آورد یشهر ه ا اس ، اریاخت ۀپرورابرا ک ارانیع ههتر

در داسنتان نیاداارا کدب؛ یتدد ااتخاب ه یدیرا ا جااش اریرا هجازات و اخت رانیوز ؛تدد اس ۀفرزاب گمشب ار،یاخت

ن چدااک در یشخص یوضع رییدر دف احران و تغ یکدش هؤثر شخص گاهیجا در یتگریاقش روا ،ارااه یاخت یاصل

آن نیگزیجنا ،یکدشگر هنؤثر در فرجنام کنار شخصن گاا ی ،شبه و قضا و قبر گرفت بهیااد ن شدد یه بهیسدباادااه د

اس . شبه

اختیارااه اصلی داستان اشخاص های اقش: 10 جبول

گر یاری بازدارنده هدف فاعل کننده افتیدر فرستنده

قبر و قضا

شسب

اختیار

شاه وزیران

شاه

قبر و قضا

اختیار

شاه وزیران

شاه

اختیار

اختیار

شاه وزیران

اختیار

قبر و قضا

(طراران سردست )

عاهنل نیتنر تصنادف، ههنم ایو قضا و قبر شدد یه میتقس یچدب شخص ایچدب عاهل نیااقش کی ب،یترت نیا ا

کندش و تداسن کن در آن سندباادااه داسنتان . ارتالف هاس یکدش شخص زیشروع داستان و رتباد شدادث و ا

جن ، یدرات و ارین اخت یگرفتنار داستان و شروعتصادف، عاهل ایسرادش دجایشروع داستان اس ، در ا اقط ،یشخص

کدنب یآهناده هن یراایوز یابتداه یهداسب را ارا یعاهل، هدقع نیهم نیهمچد ؛اس یاز گرفتار اجات یارا او تال

انرتالف سنرااجام، و شنمراب یهغتندم هن ارین اخت یااادد ی)شسب( فرص را ارا یتیصف ثاا شخص کی ساب ک ا

.شدد یه اریالک سرادش ، ااع اجات اخت یتگریو عمل روا یا کدش شخص ،سدباادااه

قنبر در اقنش و قضنا یعدی شدد؛ یاارها تکرار ه ها یشخص یکدش یالگد نیهم زیا ارااه یاخت یها داستان گرید در

،«گشن دگنر ارگشن و کنار یکن اخن از و اازرگنان » عاهل شرک داستان اس . در داستانِ نیتر فرستدبه، ههم

ردین گ یهن میتصم ،(38: 1811 ،اختیارااه ) «بهیگرداا هشد را او اشدال ابههر، فلک ۀشعدذ و سپهر قصب»ک یاازرگاا

و ااانارکردن تداروانار، بیاس و اا تر هاابه یااق شیک ارا یدر سداد اصره ساکن شدد و اا هال ؛از سفر دس اردارد

«هنا را ارزان اعمن ،یراناا یقضنا و یآسنماا ریتقنب »اها در فصل اهار دب؛یاار ادش و شبن تدار هدتظر فصل اهار و گران

این سنفر در یراهن ،اسن ثروتش را از دس داده گریاازرگان ک اار د نی؛ ادااراکدب یه ثمر ی( و تال او را ا31)همان:

یپادشناه یاز شرهسنرا یاتفاقطدر و سرااجام ا کدب یه ثمر یاارها و اارها تال او را ا ریاها ااز هم دس تقب شدد؛ یه

.دهب یرا هم از دس ه شیها و ا دستدر پادشاه، چشم آورد یدره سر

«ارگش وی از اخ ک اازرگان» داستان اشخاص های اقش -11 جبول

گر یاری بازدارنده هدف فاعل کننده دریافت فرستنده

قبر و قضا

قبر و قضا قبر و قضا اازرگان قبر و قضا اازرگان

(غداصان دهقان،)

33/ کددبگان روای هقایس سدباادااه و اختیارااه از اظر الگدی هشارک

دهقان و دب؛یآ یه ا یاریک ا دهب یقرار ه یاو را ار سر راه کساا یگاه قبر و قضا اازرگان، سفر یهاجرا طدل در

او را یقبر، وضع و و ااز قضا رابیگ یسرادش ار سر راه اازرگان قرار ه یاریو ا یاتفاق طدر غداصان و شاه، هم ا

و زانب یسرادشن رقنم هن یاازرگان را ااز یزابگ هم گر،یا عاارت د کدب؛ یه ثمر یرا ا گرااشیاری یاریدگرگدن و

سنرااجام هقهندر قنبرت ؛اسن ثمنر یان دهنب، یقنرار هن شیرو شیاز آاچ سرادش پ ییرها یاو ارا یها تال هم

.شدد یسرادش ه یوچرا چدن یا

در اراانر یشخصن یسرادش و اناتداا یااز یالگد نیهم زیا...« اتیگدهرفرو و ااداع هقاسات و ال»داستان در

و رود یو ا درتداس پادشاه ا درانار او هن گ ارد یثروتمدب، زن ااردار تدد را تدها ه ی. گدهرفروششدد یتکرار ه ،آن

،یاتفاقطدر ا او. دابدیاپک اا دو پسر ا او تداهب یجداهرفرو از همسر ه ،یاز هبت پس. شدد یآاجا هاابگار ه

را یگنر یو د اانب ی یهن یاز دو پسنر را پادشناه یکی ازقضا. اابازد یو هر دو را ا آب ه دبیا یدو کددک تدد را در راه ه

و ان او صندع شداسنب یپسنر را هن ،هرد. فروشدب یرا ا هرد جداهرفرو ه اوغالم، هقام درو کددب یه بایطراران پ

سرادشن کن دگدان ، یااسن و پادشاه آاجا شبه ،ک ارادر رود یه یدیپسر ا سرزه ،یاز هبت اعبو آهدزد یجداهر ه

.رسااب یآاها را ا هم ه دوااره ،ادد تااداده شبه ییااع جبا

...«و گدهرفرو » داستان اشخاص های اقش -12 جبول

گر یاری بازدارنده هدف فاعل کننده افتیدر فرستنده

قبر و قضا

و جداهرفرو

ا تااداده

و جداهرفرو هرد قبر و قضا

ا تااداده

قبر و قضا قبر و قضا

عاقان و اادصاار» داستان در یعدی ،ارااه یاختدر ااب چهارم سرادش ، اراار در ااسان یااتدااشکل نیزتریآه اغراق

دهنب، یهن یرو یاتفناق طدر ک ا ییرتبادها داستان، اادصاار در هقاال هم نی. در اشدد یه بهید...« و اشدال اظم در او

تنا تنال هنردم انرد یاو و گدسفدبااشان شمل ه یک ا هردم روستا یریش از صار در هقاال شمل کدب؛ یه اریصار اتت

هنردم انزد یااب. سرااجام، دادتنداه کشت روستااو را هردم عاهلِ کدب، یگمان ه اشتااه ا ک یپادشاه ازد یدادتداه یارا

دکن یتاا کدنب یهن شن یاها اادصاار ااز هنم صنار پ شدد؛ یدادن زن و فرزابااش ه اادصاار و ازدس یپادشاه، ااع آوارگ

و اانب ی یزن و فرزانبان تندد را انازه شندد؛ یهن یهملکتن پادشناه اتفاقی طدر و ا بیآ یقبر اا او از در لطف دره و قضا

.کدب یدشمدااش را هجازات ه

...«و اادصاار» داستان اشخاص های اقش -18 جبول

گر یاری بازدارنده هدف فاعل کننده افتیدر فرستنده

قبر و قضا

قبر و قضا قبر و قضا اادصاار قبر و قضا اادصاار

اام ا یا هفتم، شاهزاده اابداستان در. شدد یتکرار ه زیهفتم تا دهم داستان ا یها ها در ااب اقش میتقس ۀدیش نیهم

کنرد را از سنر او گد ان ،یطدر اتفاق ک ا اابازد یه یریاس ، در شکارگاه ت «کرد ا »ا اام یشاه ریک اس «زهد یت»

. رسنااب یپنبر هن نیو تدد را ان سنرزه کدب یفرار ه زهد یت ،ی. اعب از هبتگ رد یدرهاو گداه ازو شاه کدب یجبا ه

1833اهار (11، )پیاپی 1 ه، شماریازدهم سال ، دورۀ جبیب،ه و پدجمسال پدجا شداسی ادب فارسی، هتن / 100

یاازرگاا کشتن ا . در آاجا ارد یه زهد یتپبر نیسرزه ا ،اس گم کرده راه ،ییکرد را ک در طلب آهد دس قضا، ا

و آن را از تندرد یهن زهد یک ا گد ت کدب یپرتاب ه رونیا ا یتک سفال ،زابان ۀو از پدجر شدد یه یو زاباا هتهم

داستان اا ،و سرااجام اخشب یو او را ه رسب یاز راه ه زهد یاها ت دهب؛ یه دستدرکرد ا اعباما شاه. کدب یسر جبا ه

و اگنر بین شنما گرداا ریهن را اس ،هن ادد، شق جل جالل ریچدب اس یروز زهد ،یاگر ت»ک رسب یه انیجمل ا پا نیا

عفند یهنن از و ،ین جدا آن اگنر و اانباتتم رونیا سهد ا اابات ، هن گد او را رونیگد هن ا تطا ا زهد ،یت

آن ااطنل ۀثمنر ،یکن در چمنن روزگنار ادشناا یا شجره هراباادب ک انیتا عالم بیزلّ از هن درگ اشت نیکردم، شما ا

(.280-223)همان: « اشدد

«کرد ا شاه» داستان اشخاص های اقش - جبول

گر یاری بازدارنده هدف فاعل کننده دریافت فرستنده

قبر و قضا

قبر و قضا قبر و قضا تیزهد وکرد ا قبر و قضا تیزهد وکرد ا

عاهل رتباد شندادث و کندش گاا ی گاهیجا در قبر و قضا اقش و یتکرار یالگد نیهم زیااهم و دهم یها ااب در

اقنش و بکددبۀیت ک زیدو داستان ا یاایها هشخص اس ، جمالت پا و چدااک از عددان داستان شدد یتکرار ه ها یشخص

:اس در سرادش و اعمال ااسان ریتقب یوچرا چدن یاقتبار ا

ا سر کرد در هد قضنا اطیهرچ اشت ،سدد ابارد ک شاه شجاز ،ختنیارآو قبر اا و ختنیگر قضا از: گف اریاخت» ن

(.233: 1811 ،اختیارااه ...« )شب گرفتار قضا نیشاه هخلب ا هم عاقا ا و قبر،

انا ی،آدهن چیو هن خن یاتداانب گر یاله یاز قضا کس چیپادشاه را هعلدم اس ک ه یآرا جهان یگف : را اریاخت» ن

(.801: همان) «خ یلشکر قبر اتدااب آو

هاسن و اناز تدها عاهل رتنباد کندش یو شت نیتر ههم قبر و قضا ارااه ،یاختدر هف داستان از ده داستان نیاداارا

،اختیارااهن . از هجمندع ده داسنتان کدنب یداستان را هشخص و هعدادار ه یها یشخص انیعاهل اس ک روااط ه نیهم

هندارد هنم نین در ا الاتن داراب؛ یدر روا یهؤثر اقش ها یپدجم و هفتم و هشتم، شخص یها تدها در س داستان، ااب

ت هل دارد. درتدرو یاساس یقضا و قبر همچدان اقش

شتاب سرزاش قصب اا را ،«بیرس یو ا شساد یجماعت شسب از ک یآفت و ریوز و ادتمام» پدجم، ااب داستان اریاخت

شسندد رانِین سناب، وز نیهم و ا اس ارتدردارپادشاه تدج از ههر و ریوز ادتمامِ. کدب یه یشاه روا یارا کارها در

افرسنتب و اعنب از نیدتتر شناه چن یتا اادتمام را ا تداستگار ادبیفر ی. ااتبا شاه را هدهدب یه بیاو ترت یارا یشاه داه

کن انا همسنر زادب یاا استفاده از دو تبهتکار شاه ا اادتمام تهم ه ن،یاادتمام و ازدواج شاه اا دتتر شاه چ اازگش ِ

.کدب یرا هجازات ه رانیو وز فهمب یرا ه ق یشق یاتفاق طدر ا از کشتن اادتمام، سپپادشاه ارتااط دارد. شاه

«وزیر اادتمام» داستان اشخاص های اقش -11 جبول

گر یاری بازدارنده هدف فاعل کننده دریافت فرستنده

شسب

شاه شتاب

شاه وزیران

ادتمام

شاه وزیران

شاه

شاه وزیران ادتمام

قبر و قضا

101/ کددبگان روای هقایس سدباادااه و اختیارااه از اظر الگدی هشارک

هدجنب ران،ین . شسنب وز بادهاسن یو رو هنا یعاهل کدش شخصن ،یتیداستان، صفات ثاا شخص نیدر ا نیاداارا

تدهنا عاهنل قبر و در طدل داستان، قضا دک یتر ا اقبام او و کشتن ادتمام اس . ههم ساباددن شاه، آاها و عجدل یدشمد

شاه و شاه اس . رانیوز ۀدهدب یاری

در. کارهاسن در شنتاب سنرزاش در یتیشکا زیا «بیرس یو ا ک تعب ااداع و شلب شاه پسر» داستانهفتم، ااب

ح یدتتر شاه هصر اسن و ان اصن فتیدارد. او ش شلب شاه پسرهؤثر در فرجام کار یاقش قبر و قضا هم داستان نیا

فراهم کدنب، را هال آنزودتر دک یا یاس و او ارا را طلب کرده یهالازدواج دتتر یارا. شاه هصر کدب یپبر عمل ام

. شناه شلنب در انرد یک او را ا هصر ه شدد یه یهغرا یهرد ریو اس آورد یه یو غارت کاروان اازرگااان رو یا راهزا

در یکن هنرد هغران رسنب یا دراار هصر هن ااه یا هصر ارسال کرده اس و ازقضا وقت یا شاهزاده ااه یوجد جس

. شاهزاده اا دتتنر شناه ارد یو او را ا دراار ه شدد یاو آشکار ه یشاهزاد ارا یهد ب،یترت نیدراار شاضر اس و ا ا

. عروس دبیاش یعروسش ه یو ا تماشا دبیا یشاه ه یشرهسرا داریدر د یا روزا ،یطدر اتفاق ا ااه کدب؛ یهصر ازدواج ه

.کدب یاو پرتاب و چشمش را کدر ه یسد ا یریجاسدس اس ، ت هشاهزاد دک یا گمان ا

«شلب شاه پسر» داستان اشخاص های اقش -11 جبول

گر یاری بازدارنده هدف فاعل کننده دریافت فرستنده

قبر و قضا شاهزاده شاهزاده تداس و عشق

شاهزاده

قبر و قضا قبر و قضا هعشدق

در هنا یشخصن تداسن ،ار هکنر زانان اسن هشتمل ک نیدادا شاه داستانتدها در داستان ااب هشتم، ن،یا جز ا

و هنا یو کدش شخصن شدادث رتباد در قبر و قضا اقش زیاداستان نیدر هم اها ؛دارد یاز داستان اقش هؤثر یقسمت

سناب ان ،اسن ک ا قصب ازدواج اا دتتر شاه روم، اا او از در جدگ درآهنبه نیدادا. اس ههم اریفرجام کار آاها، اس

. دتتنر کدنب یو اا دتتر شاه ازدواج هن شدد یه روزیدر جدگ پ ،(283: 1811 ،اختیارااه ) «قضا ههب از اکاا یادا» وز

،یاتفناق طندر از شاجاان دراار، ا ی. شاجاآورد یه نیغالم ا دراار دادا هرتا در را او ؛از همسر اولش دارد یشاه، پسر

اررا یا بهیتر درم»همسر دک ی. شاه ا گمان ادهب یشاه گزار ه ا و دبیا یشاه ه یهادر و پسر را اا هم در شرهسرا

اوس ،ک ه هدر کشتن یشاجارا ا ق یشق ،پسراها کدب؛ ی(، دستدر قتل غالم را صادر ه211: همان) «اس بهیارگز او

یرا انرا قن یاز زاان درانار، شق یرزایپ یاریهمسر پادشاه ا سرااجام،. اابی یهاز هرگ اجات یهدقت طدر ا و بیگد یه

.رهااب یهو تدد و پسر را از تطر هرگ کدب یهمسر آشکار ه

...«و داداین شاه» داستان اشخاص های اقش -11 جبول

گر یاری بازدارنده هدف فاعل کننده افتیدر فرستنده

قبر و قضا

هلک تداس

شاه

هلک

هلک پسر

قبر و قضا

هلک / شاه

و روم شاه دتتر

پسر

قبر و قضا قبر و قضا

پیرزن

شاجب

1833اهار (11، )پیاپی 1 ه، شماریازدهم سال ، دورۀ جبیب،ه و پدجمسال پدجا شداسی ادب فارسی، هتن / 102

ا تداسن تندد و اجنات بنیرس یارا نیشاه دادا داراب، هلک یک زاان در آاها اقش یگرید یها داستان ارتالف

انرتالف ،داسنتان در داسنتان دارد. زنِ کددنبه نییتع یقبر اقش و ااز هم قضا اها شدد؛ یکار ه ا تدد و فرزاب ، دس

ا تداس تندد ارسنب؛ ان تدااب یه ااتجرا یرزایپ لیش و یاری اا تدهاااتدان اس و یشیااب از چاره ،سدباادااه زاان

تنا اسن «انین گر سنگ و عاشق» هثل یداستاا یشا شتریا ،سدباادااه یها اا داستان س یهقا در داستان نیا گر،یعاارت د

ان یوضع رییتغ ای جادیدر ا یاقش هؤثر و فعال ،ارااه یاخت یها آن. زاان داستان اهثالو «یطدط و زن»هثل ییها داستان

از شنتر یا اریاسن آاان. کددب یه شاق یفایها ا در داستان ،هبف ای هفعدل اقش درهدرد، تدها کیدر جزاف تدد اباراب و

(.13 جبول)رک: ددبیا یتبارک ه شانیهستدب ک هردان ارا یو الات در هعرض اقش ابقبر و قضا ریاس ،هردان

تارج از دسترس ااسان در سرادش ِ یاهم ااگریا ،ارااه یاخت یها داستان یها اقش هم قبر در و قضا هؤثر شضدر

تنر از ههم اریاقش هحدر قبرت، اس ،ارااه یاختک در دهب یه اشان نیهاس . همچد و فرجام کار اشخاص داستان یزابگ

فاعنل، زین و اازدارانبه و ا گریارین گناه یقنبر در جا شضندر قضنا و گنر، یوجدس ؛ ان عانارت د هحدر طلب و جس

اشنخاصِ و الاتن ااکنامِ ریکندش اناگز یا هعدنا قبر و قضا یعدی س ؛ها شبن فعل در داستان عاهل هحقق نیقبرتمدبتر

هحدر قبرت اس ؛ یها ار هادا سات داستان ج یدرات س ؛ها وجد در داستان و جس طلب هحدر اثرهاابن یداستان و ا

.شدد یو اشخاص داستان اعمال ه بادهایقبر ار رو کدش قضا و ااک فقط یقبرت

یریگ جهینت ـ5

داستان از 20 درک دهب یدر داستان اشان ه ها یاقش شخص اظراز ارااه یاختو سدباادااه دو داستان سیو هقا یاررس

داستان و یها یشخص ۀو اراد تداس فرستدبه ا اقش ،ها داستان درصب 1/12در یعدی ،سدباادااه داستان 82هجمدع

1/12در یعدن یداسنتان، 1فقنط در و اس افت ی اتتصاص ها یاسا ثاا شخص ا صفاتِ ا ،ها درصب داستان 21در

.داردقبر اقش فرستدبه و قضا ،ها درصب داستان

در دهنب؛ یاقنش اشنان هن نین ا میدو داستان را در تقس نیا تفاوت هعدادارِ ،ارااه یاخت یها آهار اا داستان نیا سیهقا

داسنتان، 2و فقنط در اسن افتن یقبر اتتصناص و ا قضا درصب، 10 در یعدی داستان، 1فرستدبه در اقش ،ارااه یاخت

ۀفرسنتدب زین دو هندرد ا نین در ا یشتن هاس ؛ یکدش شخص زیداستان، عاهل وقدع رتبادها و ا یها یتداس شخص

سرادشن کن اسن قنبر و قضا نیا ،یدر داستان اصل هثال یارا هاس ؛ یتداس شخص سپسقبر و و قضا ،یاصل

یتگنر یاجات تدد از چدگال سرادشن ، ان عمنل روا یااچار و ارا ا اریو اخت زاب یاو را رقم ه یها یو گرفتار اریاخت

انار نین و سرااجام، ااز هم دتال سرادش و ا ارد یام ییراه ا جا یهم کدش شخص ااره نی. الات در اآورد یه یرو

.دهب یاجات ه تدگدارا از اریاخت گر،یاریدر هقام

و تدهنا شنداب یداستان در اقش فاعل ظاهر ه یها یدرصب(، شخص 121/30درصب ) 30از شیدر ا ،سدباادااه در ن

اس کن یدر شال نی. ااس افت یاقش فاعل ا سرادش اتتصاص ،ها داستان ازدرصب 811/3در یعدیدر س داستان،

.اس داستان فاعل گاا ی ،درصب 30داستان و در یفاعل اصل ،قبر و قضا ،ارااه یاخت یها داستان در هم

. دارداس و تدها در دو هندرد، اقنش اازدارانبه ظاهر اشبه گریاریقبر در اقش و قضا ،سدباادااه یها در داستان ن

یشخصن یارین تباواب اس ک در هخالفن انا سرادشن ان ،نهدرد وجدد دارد و آ کیفقط در ااساایرِیغ گریاری

108/ کددبگان روای هقایس سدباادااه و اختیارااه از اظر الگدی هشارک

در فرجنام یاساسن یو اقش شدد یظاهر ه گریاری گاهیجا درقبر و قضا ،ارااه یاخت یها داستان هماها در ب؛یآ یداستان ه

یعاهل اازدارابه و هدجب سرگشنتگ ،زهان درصب( هم 30داستان ) 3قبر در و . قضادارد ها یکار شخص انیداستان و پا

هس . زیا ها یشخص یاخت و اگدن

زانان در اقنش فاعنل ظناهر دارانب، زن در آاهنا اقنش یهنا یک شخصن سدباادااه یها داستان هم در شیکماا ن

در یگریارین دکن یانبون ا ،هندارد همن در ؛زاان داستان، فرستدبه و عاهل کدش آاهاسن ۀزیو تداس و ااگ شداب یه

دارانب یک زاان در آاها اقش هفعندل سدباادااه . در دو داستان رسدب یداستان ااشب، سرااجام ا تداس و هبف تدد ه

شنتر یادر ااهن رسناادب؛ یو قهرهنان داسنتان را ان هعشندق هن شنداب یظناهر هن گریاری گاهیادر ج ،عجدز ای ریزاان پ زیا

این تداسن ،و تدهنا در دو داسنتان شنداب یداستان ظاهر امن یاصل یها از اقش کی چیدر ه انزا ارااه ،یاخت یها داستان

ااهن شنداب؛ یدر اقش فاعل ظاهر ه یگاه داستان، زاان زیا هدرد دو نیهم در. اس زن داستان، فرستدبه یصف شخص

داستان اس . یها اقش یاصل گریقبر ااز و اکت تدج کرد ک در هر دو هدرد، قضا نیا ا بیاا

یهنا یداسنتان شخصن ،سندباادااه اس کن نیا ااگریاکدشگران دو داستان، یها اقش انیه یآهار سیهقا نیاداارا

اشنخاص یدر زانبگ نآ یوچنرا چندن یا قبر و سلط و داستان قضا ،ارااه یاخت اها آاهاس ؛ تداس و اراده وکدشگر

و سرادشن از هردان هقهندر قنبرت شیا زاان سرادش ، دستخد جهانِ نیا در یشت ؛آاهاس انیو روااط ه داستان

.شداب یظاهر ه یا یشاش یها هردان هستدب و تدها در اقش یدیآفر اقش زیا

کتناب نین ا. اسن تنر فرودسن یآن، اثنر یهنا دهیو شن یپنرداز یروا اظراز سدباادااه ،اا س یدر هقا ارااه یاخت ن

قنبر در آغناز و فرجنام و کندش و قضا ریو ااگز یاقش قطع ۀتکرارشدابه دراار یاا هضمدا ییها از داستان یا هجمدع

اگنر . بین اما یرخ هن یداستاا یها یشخص انیه یتیروا یها اقش میدر تقس آشکارطدر ا یژگیو نیس و اها یشخص

اریو اسن اا یااشن یبین تقل ،ین گف ک ازاظر پرداتن و روا تدان یه نیقی ا م،یاباا سدباادااه از یبیرا تقل ارااه یاخت

یراگن یکن سنات و پ یا اان یعاه یهنا داستان ژهیو و ا یک اثر ادا میاگر هعتقب ااش نیهمچداز اصل اس . تر فرودس

ک اعتقناد ان دارد تعلق یا ا دوره ارااه یاخت گف بیااچار اا ا اس ،اثر بیعصر تدل یاجتماع طیساده دارد، اازتاب هح

دشیآفنر خیتار نیهمچدااب. راابه شبه یاز گ شت ا شاش شیک زاان ا یاس ؛ دوراا رانیا گفتمان غالب جاهع ر،یتقب

آن انا ارجناع حیتفاوت و تدض نیا قیدق یاررس رسب یا اظر ه ج یدرات س ؛یهشخص ا قیدق طدر ا دو اثر یسیو اازاد

.پ یر اااشب اهکاناثر، بیتدل یاجتماع طیاثر ا هح

ها نوشت یپ

؛31-30: 1813 تنددوروف، : انک : هنتن یک هتدالی های رف پی هرز و شب تشخیص چگداگی و رف پی هفهدم اا آشدایی ارای. 1

.11-13: 1811 اتدت،

ها داستان کلی امددارهای. 2

1833اهار (11، )پیاپی 1 ه، شماریازدهم سال ، دورۀ جبیب،ه و پدجمسال پدجا شداسی ادب فارسی، هتن / 101

سدباادااه های داستان اشخاص های اقش کلی امددار -13 جبول

های داستان نام

سندبادنامه

هدف فاعل کننده دریافت فرستنده

(مفعول)

یاریگر بازدارنده

تداس و ااگیزه اصلی داستان

ها یشخص

شاهزاده

کدیزک

شاه وزیران

شاه

شاهزاده

کدیزک

شاه وزیران

سدبااد

شاه وزیران کدیزک شاهزاده

سدبااد

از فرار فیلاان فیلاان فیلاان تداس فیلاان و شاه

هجازات

- -

قرااای صیاد دام هاهی روااه روااه روااه تداس شمبوا و روااه

(شمبوا )

- روااه اان شتر شتر شتر تداس ...و شتر

از اجات شمبوا شمبوا شمبوا ایدی پیش گدسفدب و زن

سختی

- -

تداس زن زن زن تداس طدطی و زن

از فرار/ زن

هجازات

/ قاادن

طدطی

-

تداس زن زن زن تداس لشکری و زن

از فرار/ زن

هجازات

قاادن

/ لشکری

زن همسر

-

و گازر قبر و قضا پسر و گازر قبر و قضا پسر و گازر

پسر

- -

- - هاده کاک ار کاک ار و هاده کاک سدءظن ...ار کاک

و شاهزاده

غدالن

قضا تغییر شاهزاده وزیران/ شاهزاده قبر و قضا

قبر و

تباواب غدالن

- - گرا لشکری گرا سدءظن گرا و لشکری

تداس زن همسر / زن زن تداس اازرگان زن

زن

- شهریار

درت و تدک

...و ااجیر

ادزا - ااجیر تدک تدک طم

اان گرهاوه هرد

...اا

- - شاهزاده زناان/ گرهاوه زناان/ گرهاوه اان گرهاوه طم

101/ کددبگان روای هقایس سدباادااه و اختیارااه از اظر الگدی هشارک

گدبه و عاشق

...و پیر

پیر - هعشدق عاشق عاشق عاشق تداس

ااگاین و صیاد

...و

- - هردم هم قبر و قضا هردم هم قبر و قضا

اازرگان

طا فیلط

- - کلدچ اازرگان اازرگان اازرگان تداس

اا پسر زن

...و تسرو

تداس زن زن زن تداس

از فرار/ زن

هجازات

/ قاادن

تسرو

-

/ اجات شیر/ دزد دزد دزد تداس ...و شیر و دزد

ااتقام

- دزد/ شیر

پری زن سدد کسب زاهب زاهب طم ...پری و زاهب

هرد و پیر گدبه

جدان

هرد/ قاادن ازار زن جدان جدان جدان تداس

ازاز

پیر گدبه

اا شاهزاده

وزیران

تباواب - شاهزاده وزیران شاهزاده وزیران دسیس

شهریار

دوس زن

تداس زن زن زن تداس

زن

- شهریار

ک هرد آن

زاان یها ل یش

کرد یه جم

تداس زن زن زن تداس

زن

- قاادن

ههمان اا کبتبا

زن و

و کبتبا قبر و قضا ههمااان و کبتبا قبر و قضا

ههمااان

- -

و کددک و زن

...و چاه

- - هعشدق زن کددک عشق

و زن تداس دوسال کددک

لشکری

- کددک هعاشق زن لشکری و زن

تداس سال پدج کددک

ها یشخص

پیرزن

دوس دو

کددک

دوس س

دوس دو پیرزن

کددک

کددک

تداس ...و ااایدا پیر

ها یشخص

اازرگان

طراران

اازرگان

طراران

طراران

اازرگان

طراران

پیرزن

پیر/ پیرزن

ااایدا

-

و شاه دتتر

ارادران

تداس

ها یشخص

- - شاه دتتر ارادر چهار ارادر چهار

- قبر و قضا داا هبهب هبهب طم پارسا و هبهب

- قبر و قضا الف زاادر زاادر/ هدرچ طم زاادر و هدرچ

1833اهار (11، )پیاپی 1 ه، شماریازدهم سال ، دورۀ جبیب،ه و پدجمسال پدجا شداسی ادب فارسی، هتن / 101

اختیارااه داستان اشخاص های اقش کلی امددار -13 جبول

منابع

.رضدی قبس آستان: هشهب آزاد، اسباهلل ترجم ،فارسی کالسیک ادایات(. 1811) آرتدر جان آراری، -1

.هجلس چاپخاا : تهران ،12 جلب ،ال ریع (. 1823) تهراای آقاازرگ -2

.اساطیر: تهران تجبد، هحمبرضا ترجم ،الفهرس (. 1831) الدبیم اان -8

چناپ کتناب، اشر و ترجم ادگاه: تهران شفق، رضازاده صادق ترجم ،فارسی ادایات تاریخ(. 2181) هرهان ات ، -1

.دوم

های داستان نام

بختیارنامه

یاریگر بازدارنده مفعول فاعل کننده دریافت فرستنده

و قبر قضا یاصل داستان

شسب

اریاخت

شاه رانیوز

شاه

قبر و قضا

شاه رانیوز

اریاخت

شاه

قبر و قضا اریاخت

اریاخت

شاه رانیوز

قبر و قضا

کننن اازرگنننان

...یو از اخ

قبرو قضا قبر و قضا اازرگان قبر و قضا اازرگان قبر و قضا

گنننندهرفرو

...و

و گننندهرفرو قبر و قضا

ا تااداده

و گنندهرفرو قبر و قضا

ا تااداده

قبر و قضا قبر و قضا

قبر و قضا قبر و قضا ادصاار قبر و قضا ادصاار قبر و قضا ...و ادصاار

و ادتمنننننننام

شاسبان

شسب

شاه شتاب

شاه رانیوز

ادتمام

شاه رانیوز

شاه

قبر و قضا شاه رانیوز ادتمام

عشق شلب شاه پسر

شاهزاده تداس

قبر و قضا شاهزاده

شاهزاده

قبر و قضا قبر و قضا هعشدق

کرد ا شاه

زهد یکرد و ت ا قبر و قضا

کننننرد و انننن قبر و قضا

زهد یت

قبر و قضا قبر و قضا

...ک نیدادا شاه

وقبر قضا

همسنننر تداسننن

نیدادا

نیدادا شاه

نیدادا همسر

قبر و قضا

/ نیدادانننننن

همسر

و شنناه همسننر

او فرزاب

قبر و قضا قبر و قضا

رزنیپ

و نیدادانن شنناه

سنماع از آاچ

شاسننبان قنندل

زاد

و شننناه شنننهدت

ریوز کاردار

زن یپاکباهد

شاه

و ریننوز کاهکننار

دتتر

تسرو

قبر و قضا

ریوز کاردار

شاه

ریوز دتتر

قبر و قضا قبر و قضا ریوز دتتر

قبر و قضا قبر و قضا شاهزاده/ شاه قبر و قضا شاهزاده/ شاه قبر و قضا ...و شجاز شاه

101/ کددبگان روای هقایس سدباادااه و اختیارااه از اظر الگدی هشارک

.فردا اشر: اصفهان ،داستان زاان دستدر(. 1811) اشمب اتدت، -1

.آگاه: تهران طاهری، فرزاا ترجم ،ادایات در ساتتارگرایی ار درآهبی(. 1813) راارت اسکدلز، -1

.11-21 ،11 سال ،فارسی ادب و زاان، «از سدباادااه ی دو روا(. »1830) یزعز پدر، الیاسی -1

.گستره: تهران روشن، هحمب تحشی و تصحیح(. 1811(. )التاج لحضره السراج لمع ) اختیارااه -3

.ارهغان هطاع : تهران ،ارهغان هجل ضمیم (. 1810) اختیارااه -3

.سدم چاپ هرواریب،: تهران افشار، صبری غالهحسین ترجم ،ایران ادایات تاریخ( 1811) ادوارد اراون، -10

و کلیلن هنای کتناب ار تکی اا کالسیک ادایات در زاان های ویژگی شداتتی روان تحلیل(. 1833) یدبهاهر، ز ارزگر -11

هحقنق دااشنگاه یناوری، هحمنب دکتنر راهدمایی ا ارشب، کارشداسی ااه پایان ،سدباادااه و ااه اختیار ااه ، هرزاان دهد ،

.اردایلی

.دیگر آهدگ: تهران سجددی، فرزان ارگردان ،ادای اظری (. 1832) ویلم یدهااس اراتز، -12

.چهارم چاپ پرستد، های کتاب اهیرکایر،: تهران ،1 جلب ،شداسی ساک(. 2181( )الشعرا هلک) هحمبتقی اهار، -18

.هعین: تهران اهار، الشعرای هلک هحمبتقی تصحیح(. 1831) سیستان تاریخ -11

.اهروز اگاه تهران، شسیدی، فاطم و زاده شسن هازیار ترجم ،هعاصر ادای اقب اظری (. 1831) لدئیس تایسن، -11

.سخن: تهران ،اسالم از پیش ایران ادایات تاریخ(. 1811) اشمب تفضلی، -11

علنی دکتنر راهدمنایی ا ارشب، کارشداسی ااه پایان ،اختیارااه در داستاای عداصر اررسی(. 1831) یج تب تدبکی، -11

.سازواری شکیم دااشگاه تسدیمی،

.آگاه: تهران اادی، هحمب ترجم ،ساتتارگرا ادطیقای(. 1813) تزوتان تددوروف، -13

.سم : تهران اعمتی، فاطم و علدی فاطم سیب ترجم ،شداسی روای (. 1831) هایکل تدالن، -13

زن در تدسنع و ،«فارسنی کالسنیک ادب در ایراانی ن هدبی های شکای تطایقی هقایس (. »1831) هریم شسیدی، -20 .11-23 ،13 شمارۀ ، اسیس

.112-31 ،13 شمارۀ ،زاان و ادب ،«سدباادااه روایتی وجده»(. 1831) هحمبرضا صرفی، اجم ؛ سروری، شسیدی -21

گاان س روای در رزهدبه اقش فرود و فراز(. »1830) هحمبههبی هدالیی، شاهب؛ طالایان، اجم ؛ سروری، شسیدی -22

.12-3 ،11 شمارۀ ،12 سال ،ارتااطات ن فرهدگ هطالعات ،«ها اتراجی

،یشداسن و سناک یاقنب ادان یهنا پژوهش ،«التاج لحضره السراج لمع ساتتار و ساک(. »1831) هحمب آذر، شکیم -28

.30-11، 13 ۀمارش

.سدم چاپ اهیرکایر، :تهران ادایی، عابالحسین اهتمام ا ،گزیبه تاریخ(. 1811) هستدفی شمباهلل -21

.گدتدارگ: تهران کشاورزی، تسرو کی ترجم ایران، ادایات تاریخ( 1810) یان ریپکا، -21

.سخن: تهران ،ایران ادای گ شت از(. 1838) عابالحسین کدب، زرین -21

.هعین: تهران ،آب ار اقش(. 1813) --------------- -21

تصنحیح و اهتمنام ان ،(المفنراح سنرور فنی االرواح راش ) اختیارااه (. 1811) هروزی دقایقی هحمب البین شمس -23

.تهران دااشگاه: تهران صفا، اهلل ذایح

.ششم چاپ اهیرکایر،: تهران دوم، جلب ،ایران در ادایات تاریخ(. 1818) اهلل ذایح صفا، -23

1833اهار (11، )پیاپی 1 ه، شماریازدهم سال ، دورۀ جبیب،ه و پدجمسال پدجا شداسی ادب فارسی، هتن / 103

.هددچهری: تهران آریا، غالهعلی و هجتاایی اهلل فتح اهتمام ا ،ااه طدطی(. 1812) اخشای ضیاء -80

.31-12 ،11 شمارۀ ،ادای های پژوهش ،«سدباادااه شداسی ادع»(. 1831) اجم سروری، شسیدی یحیی؛ طالایان، -81

.فرزان کتاب: تهران آتش، اشمب تصحیح ،سدباادااه (. 1812) سمرقدبی ظهیری -82

.هکتدب هیراث: تهران البیدی، کمال هحمبااقر تصحیح ،سدباادااه (. 1831) ----------- -88

.هرهس: تهران شهاا، هحمب ترجم ،روای های اظری (. 1833) واالس هارتین، -81

: تهنران ذوالفقناری، شسنن کدشنش ا ،(هقاالت هجمدع ) ایران در عاهیاا ادایات(. 1838) هحمبجعفر هحجدب، -81

.دوم چاپ چشم ،

.اریل: لیبن اراون، ادوارد اهتمام ا ،االلااب لااب(. 1821) عدفی هحمب -81

-علمنی : تهنران ،1 جلنب پایدنبه، اادالقاسنم ترجمن ،الن هب هروج ،(1831) الحسین ان علی اادالحسن هسعددی، -81

.ششم چاپ فرهدگی،

،«سندباادااه داسنتاای عداصنر ان تحلیلی رویکرد(. »1838) اکرم عارفی، عاباهلل؛ عااسی، واثق هحمباهیر؛ هشهبی، -83

.11-11 ،1 شمارۀ ،1 دورۀ ،فارسی ادب شداسی هتن

.آگاه: تهران اادی، هحمب و ههاجر ههران ترجم ،هعاصر ادای های اظری ااه دااش(. 1838) ریما ایراا هکاریک، -83

رضنا غنالم و اسنالهی ااهیب ترجم ،اارت تا افالطدن از ادایات اظری ار تاریخی درآهبی(. 1832) ریچارد هارلدب، -10

.چشم : تهران اهاهی،41- Herbert, Louis (2011). Tools for Text and Image Analysis: An Introduction to Applied Semiotics,

Translated by Julie Tabler, Québec: Université du Québec à Rimouski. 42- Herman, Luc; Vervaeck, Bart (2005). Handbook of Narrative Analysis, Nebraska: University of

Nebraska Press.

43- Prince, Gerald (2003). A Dictionary of narratology, Nebraska: University of Nebraska Press.