จตวทยาการใหค าปรกษาส าหรบผดแลนสต

7 เมษายน 2560 ณ หองประชม 301 อาคารเอกาทศรถ ชน 3 มหาวทยาลยนเรศวร

โดย ผชวยศาสตราจารย ดร.มณฑรา อนจาย ภาควชาสงคมวทยาและมานษยวทยา คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

เอกสารฉบบนสงวนสทธส าหรบผเขาอบรมโครงการปฐมนเทศและอบรมพฒนาอาจารยมหาวทยาลยนเรศวร

ระหวางวนท 5 – 7 เมษายน 2560 เทานน

-1-

ก าหนดการส าหรบกจกรรมโครงการปฐมนเทศและอบรมพฒนาอาจารยมหาวทยาลยนเรศวร หวขอ

จตวทยาการใหค าปรกษาส าหรบผดแลนสต วนศกรท 7 เมษายน พ.ศ. 2560 ณ หองประชม 301 อาคารเอกาทศรถ ชน 3 มหาวทยาลยนเรศวร

โดย ผชวยศาสตราจารย ดร.มณฑรา อนจาย ..................................................................

เวลา 13.00 - 14.00 น. บรรยายในหวขอ “ความแตกตางระหวางบคคลทมตอผลการใหค าปรกษา” - บคลกภาพ ระบบสมอง และความถนดทางอาชพ - ตวอยางเครองมอ MBTI - วธใชและการแปลผล

เวลา 14.00 - 15.00 น. บรรยายเชงปฏบตการในหวขอ

“เทคนคการสงเกตและการใชเครองมอในการคดกรองสขภาพจต” - สขภาพจตและความฉลาดทางอารมณ - ตวอยางเครองมอ EQ และ TMHI-15 - วธใชและการแปลผล

เวลา 15.00 - 16.30 น. บรรยายเชงปฏบตการในหวขอ “เทคนคการใหค าปรกษาแกนสตในศตวรรษท 21” - รปแบบการปรบตวเพอใหมชวตรอด (Survival Coping Stance) - อภปราย ซกถาม และฝกปฏบตการใหค าปรกษา

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- *หมายเหต พกรบประทานอาหารวางระหวางการฝกอบรม

ก าหนดการนสามารถปรบเปลยนไดตามความเหมาะสมของแตละกจกรรม

-2-

“ความแตกตางระหวางบคคลทมตอผลการใหค าปรกษา”

ผชวยศาสตราจารย ดร.มณฑรา อนจาย

นสยสตวสประเภท

กระทง อยทศเหนอเปนธาตไฟ มนสยมงมนกระท าการ เนนปฎบต เรยนรผานประสบการณทางตรง กลาเผชญอปสรรค ชอบความทาทาย เนนผลส าเรจ เปดเผย รกษาภารกจ ตรงไปตรงมา

นกอนทร อยทศตะวนออกเปนธาตลม มนสยคดเรว มองไกล เชอมโยง รรอบดาน เปลยนเรว คดสรางสรรค รกอสระ เนนทางรอด ชอบท าสงใหม คดนอกกรอบ

หน อยทศใตเปนธาตน า มนสยรกษาสมพนธภาพ เนนอารมณความรสก รอบคอบ ประสานกลมเกลยว ผอนปรน พยายามหลกเลยงการกระทบหรอการเผชญหนา ดแลจดยนความตองการของผอน ตอบสนองความตองการของผอนออนโยน

หม อยทศตะวนตกเปนธาตดน มนสยใครครวญ วเคราะหรอบคอบ ขอมลครบถวน ตรรกะ มเหตผล ชอบระบบระเบยบ วนย เสถยรภาพ พจารณา ความชดเจน ควบคม คาดการณได ไมชอบความไรระเบยบแบบแผน

-3-

-4-

-5-

-6-

Myers-Briggs Type Indicator (MBTI)

แบบทดสอบนถอก าเนดโดย Carl Jung เจาของทฤษฎจตวทยาวเคราะห และไดรบการพฒนาตอโดย Isabel Myers และ Katharine Briggs จงมชอวา Myers –Briggs Type Indicator (MBTI)

แนวคดพนฐานของทฤษฎน คอ คนเราทกคนเกดมาจะมความคนชนกบ 4 สงตอไปนแตกตางกน

1. แหลงพลงงาน • การใชแหลงพลงงานจากภายนอกตนเอง (Extroversion: E) • การมแหลงพลงงานจากภายในตนเอง (Introversion: I)

2. การรบขอมล

• การรบรดวยผสสะ (Sensing: S) • การรบรดวยญาณทศนะ (Intuition: N)

3. การตดสนใจ

• ใชความคด (Thinking: T) • ใชความรสก (Feeling: F)

4. การด าเนนชวต

• มความเปนระบบและชอบรวบรด (Judging: J) • ปลอยไปตามธรรมชาตและเปดทางเลอกไวเสมอ (Perceiving: P)

-7-

แบบตรวจวดคณลกษณะของมายเออร-บรกส (The Myers – Briggs Type Indicator : MBTI)

ค าอธบาย: ในแตละขอใหเลอกเพยงตวเลอก “ก” หรอ “ข” เพยงตวเลอกเดยวทสอดคลองกบตวทานมากทสด 1. ขาพเจาชอบทจะ ก. แกปญหาใหม ๆ ทมความสลบซบซอน ข. เลอกท างานทเคยท าส าเรจมาแลว 2. ขาพเจาชอบทจะ ก. ท างานตามล าพงในทสงบเงยบ ข. อยตรงทงานก าลงด าเนนอย 3. ขาพเจาชอบหวหนาท ก. ไดสรางและก าหนดเกณฑการท างานและการตดสนใจไวใหแลว ข. ใสใจตอความตองการและชวยเหลอลกนองรายบคคล 4. เมอขาพเจาท างานเกยวกบโครงการ ขาพเจาตองการ ก. ท าใหเสรจและปดโครงการทนท ข. ไมรบปดโครงการเผอไวหากตองปรบปรงเปลยนแปลง 5. เมอตองตดสนใจ สงส าคญทสดทตองค านงถง คอ ก. การคดเชงเหตผล การมขอมลและความคดเหน ข. ความรสกและคานยมของคน 6. เมอตองท างานโครงการ ขาพเจาจะ… ก. คดทบทวนหลายครงกอนทจะตดสนใจวาจะเรมด าเนนการอยางไร ข. เรมตนลงมอท างานทนท พรอมกบคดไปท าไปทละขน 7. เมอตองท างานโครงการ ขาพเจาชอบทจะ … ก. คงวธการควบคมใหมากทสดเทาทจะเปนไปได ข. ตรวจสอบหาแนวทางตาง ๆ ทสามารถน ามาใชด าเนนการ 8. ในการท างานของขาพเจา ขาพเจามกจะ … ก. ท าพรอมกนหลายโครงการ และพยายามหาความรจากแตละโครงการใหมากทสดเทาทจะท าได ข. เลอกท าโครงการทมความทาทายมากทสดเพยงโครงการเดยวและจะทมเทอยางเตมท

-8-

9. ขาพเจามกจะ …

ก. จดท ารายการและแผนการท างานกอนทจะเรมตนท างาน และไมพอใจอยางยงถาถกปรบเปลยนไปจากแผนทก าหนดไวน

ข. หลกเลยงการท าแผนแตจะปลอยใหงานคบหนาไปเองขณะทท างานนน 10. เมออภปรายปญหากบเพอน ขาพเจาสามารถ... ก. มองเหนภาพรวมไดโดยงาย ข. เขาใจจดใดจดหนงของสถานการณนนไดอยางลกซงไดโดยงาย 11. เมอมเสยงกรงโทรศพทดงขนทท างานหรอทบาน ปกตขาพเจา … ก. รสกวาเปนเสยงทรบกวนการท างาน ข. ไมรงเกยจทจะรบสายโทรศพทนน 12. ค าใดทอธบายตรงกบตวขาพเจาไดดกวากน ระหวาง … ก. การวเคราะห (analytical) ข. ความเขาอกเขาใจ (empathetic) 13. เมอขาพเจาลงมอท าการบาน ขาพเจามกจะ … ก. ท าอยางสม าเสมอและคงเสนคงวา ข. ท าอยางเตมทแตมชวงหยดเปนชวง ๆ 14. เมอขาพเจาเกดไดยนใครพดถงเรองใดเรองหนง ขาพเจามกจะพยายาม… ก. น ามาเกยวของกบประสบการณเกาของขาพเจาและดวาคลายกนไหม ข. วเคราะหและประเมนเนอหาทไดยนนน 15. เมอขาพเจาเกดความคดใหมขน ขาพเจามกจะ … ก. ลงมอท าด ข. ลองพจารณาใครครวญความคดใหมนนอกหลายครง 16. เมอตองท างานโครงการ ขาพเจามกจะ … ก. ตกรอบงานใหแคบลง เพอทจะมองเหนภาพไดชดเจนและตรงประเดนยงขน ข. ขยายขอบเขตงานออกไป เพอใหสามารถครอบคลมประเดนทเกยวของไดครบ 17. เมอขาพเจาอานอะไรกแลวแต ขาพเจามกจะ … ก. เพงความคดไปยงขอความทเขยนนน ข. อานแตละบรรทด เพอหาค าส าคญทเกยวของกบความคดตาง ๆ

-9-

18. เมอขาพเจาจ าเปนตองตดสนใจโดยเรงดวน ขาพเจามก… ก. รสกอดอดใจและอยากไดขอมลเพมเตม ข. สามารถตดสนใจไดจากขอมลเทาทมอย 19. ในการประชม ขาพเจามกจะ… ก. คอย ๆ ประมวลความคดตนเองในขณะทพดถงเรองนน ข. พดออกไปกตอเมอไดใครครวญความคดเกยวกบเรองนนอยางดแลว 20. ในการท างาน ประเดนทขาพเจาชอบใชเวลาคอนขางมากกวาคอ ก. ประเดนทเกยวกบความคด ข. ประเดนทเกยวกบคน 21. ในการประชม ขาพเจามกถกรบกวนใหร าคาญใจกบคนท… ก. ชอบเสนอความคดมากมายทยงขาดความชดเจน ข. ท าใหเสยเวลาทประชมไปกบการพดถงรายละเอยดของการท างานอยางถยบ 22. ขาพเจาชอบเปน… ก. คนตนเชา

ข. คนนอนดก

23. รปแบบการเตรยมพรอมกอนเขารวมประชมของขาพเจา คอ ก. อยากเขาประชมและไดแสดงความคดเหนตอทประชม ข. เตรยมตวพรอมเตมท และขดเขยนวาระหวขอการประชมนนออกมา 24. ในทประชมขาพเจาชอบคนท … ก. สามารถแสดงออกทางอารมณไดด ข. ใหความส าคญกบงาน 25. ขาพเจาชอบการท างานกบหนวยงานท … ก. กระตนการใชปญญาในการท างานใหกบขาพเจา ข. ขาพเจาผกพนกบเปาหมายและพนธกจ 26. ชวงสดสปดาห ขาพเจามกจะ… ก. วางแผนลวงหนาวาจะท าอะไรบาง ข. ไปดวามอะไรเกดขนบาง แลวจงตดสนใจเขารวมตามนน

-10-

27. ขาพเจาเปนคนประเภท… ก. ชอบออกไปพบปะผคน ข. ชอบใชความคดไตรตรอง 28. ขาพเจาชอบท างานกบหวหนาท… ก. เตมไปดวยความคดใหม ๆ ข. เปนนกปฏบตทด ตงแตขอ 29 –32 แตละขอม 2 ขอความใหเลอกเพยงอยางเดยวระหวาง “ก” หรอ “ข” 29 ก. สงคม (social) ข. เปนทฤษฎ (theoretical) 30. ก. ความเปนเจาความคด (ingenuity) ข. ความเปนนกปฏบต (practicality) 31. ก. การจดรปแบบ (organized) ข. การยดหยนได (adaptable) 32. ก. คลองแคลว (active) ข. การมสมาธ (concentration)

-11-

การใหคะแนน : นบ 1 คะแนน ส าหรบแตละค าตอบของทานในแบบเฉลยตอไปน ก. คะแนนส าหรบ “I” คะแนนส าหรบ “E” คะแนนส าหรบ “S” คะแนนส าหรบ “N”

2 ก 2 ข 1 ข 1 ก 6 ก 6 ข 10 ข 10 ก 11 ก 11 ข 13 ก 13 ข 15 ข 15 ก 16 ก 16 ข 19 ข 19 ก 17 ก 17 ข 22 ก 22 ข 21 ก 21 ข 27 ข 27 ก 28 ข 28 ก 32 ข 32 ก 30 ข 30 ก

รวมคะแนน

- ทานไดคะแนน “I” กบ “E” อยางไหนมากกวากน ตอบ (หมายเหต : ถาไดคะแนน “I” เทากบ “E” ไมตองนบคะแนนขอ 11) - ทานไดคะแนน “S” กบ “N” อยางไหนมากกวากน ตอบ (หมายเหต : ถาไดคะแนน“S” เทากบ “N” ไมตองนบคะแนนขอ 16) ข. คะแนนส าหรบ “T” คะแนนส าหรบ “F” คะแนนส าหรบ “J” คะแนนส าหรบ “P”

3 ก 3 ข 4 ก 4 ข 5 ก 5 ข 7 ก 7 ข 12 ก 12 ข 8 ข 8 ก 14 ข 14 ก 9 ก 9 ข 20 ก 20 ข 18 ข 18 ก 24 ข 24 ก 23 ข 23 ก 25 ก 25 ข 26 ก 26 ข 29 ข 29 ก 31 ก 31 ข

รวมคะแนน

- ทานไดคะแนน “T” กบ “F” อยางไหนมากกวากน ตอบ (หมายเหต : ถาไดคะแนน “T” เทากบ “F” ไมตองนบคะแนนขอ 24) - ทานไดคะแนน“J” กบ “P” อยางไหนมากกวากน ตอบ (หมายเหต : ถาไดคะแนน “J” เทากบ “P”ไมตองนบคะแนนขอ 23)

สรป คะแนนของทานคอ I หรอ E ___ S หรอ N ___ T หรอ F ___ J หรอ P ___ ดงนนแบบ MBTI ของทานคอ _____________ (ตวอยาง เชน INTJ; ESFP ฯลฯ)

-12-

จตลกษณะส าคญ 4 แบบตามแนวคด MBTI

การคด , Thinking (T)

การส

มผสไ

ด, S

ensin

g (S)

นกคดแบบสมผส (Sensation Thinkers) นกคดแบบหยงร (Intuitive Thinkers)

การหยงร Intuitive (N)

(ST) (NT) ลกษณะบคลกภาพ : ลกษณะบคลกภาพ : - สรางระเบยบกฎเกณฑ - ออกแบบสะทอนความคดและความกาวหนา - สนใจขอมลตวเลข - มองเหนความสมพนธของสวนตาง ๆ - ตดสนใจไดดโดยยดขอเทจจรง - เนนความเปนไปไดและวเคราะหไดเทยงตรง - ขยนหมนเพยรไปสเปาหมายทเปนจรง - เปนตวการของการเปลยนแปลง - เนนเรองประสทธผลและประสทธภาพ - ตอบสนองตอความรเรมใหม ๆ - ผลกดนใหทกคนตรงประเดน - เปดเผยตรงไปตรงมา - ใหและรบรางวลเปนรปธรรม - สนใจกจกรรมประเทองปญญา - ไมอดทนตอการรอคอย - สนใจตอการแกปญหา - ดวนสรปอยางรวดเรว - ขาดความระมดระวงตอความรสกของผอน - เครยดเมองานไมเปนไปตามแผน - ตดสนผอนดวยผลสมฤทธทางวชาการ - คาดหมายแมไมมเหตผลเพยงพอ

นกรสกแบบสมผส (Sensation Feelers)

นกรสกแบบหยงร (Intuitive Feelers) (SF) (NF)

ลกษณะบคลกภาพ : ลกษณะบคลกภาพ : - ชอบปฏบตและมวธการ - ทวงทสงางามนาเลอมใสและผกพนตอผอน - นกแกปญหาเชงการทต - นกสอสารทด - มระบบการท างานทด - เผชญกบภาวะผนผวนและการเปลยนแปลงได - เขาใจองคการไดด อยางสบายใจ - ตอบสนองตอความคดรปธรรมไดด - มความอดทนตอภาวะสลบซบซอนไดด - ทายใจไดงายและเขากบคนอนไดด - เปดตนเองสความคดและการเปลยนแปลงใหม ๆ - ชอบรางวลทผลงานมากกวาเรองความพยายาม - มสมพนธทดตอผอน - ไมเตมใจรบการเปลยนแปลง - ชอบสงคมและพบปะคนอน - พงกฎระเบยบมากเกนไป - ตองการความเหนดวยจากผอนมากเกนไป - มงปจจบนมากเกนไป - หมดไฟงายและตองมเวลาพกผอน - มปญหาการน าเสนอความคด

การรสก , Feeling

(F)

ทมา : Nahavandi, 2000 : 63 อางองจาก สเทพ พงศศรวฒน (2544).

-13-

ตารางท 1 : ความแตกตางระหวางบคคลทเกดจากการเลอกผสมผสาน 4 องคประกอบตามแนวคดของมายเออร – บรกส

แบบทสมผสได (Sensing Types หรอ S)

ดานก

ารชอ

บเกบ

ตว (I

ntro

verts

หรอ

I)

ดานการคด (With Thinking หรอ T) ดานการรสก (With Feeling หรอ F)

ดาน

การว

นจฉย

ตดสน

(Jud

ging

หรอ

J)

บคลกภาพแบบ ISTJ บคลกภาพแบบ ISFJ คณลกษณะบคลกภาพ : มกเปนคนท คณลกษณะบคลกภาพ : มกเปนคนท - จรงจง สงบนง ใชสมาธและการไตรตรองเพอหาค าตอบ เนนการท าไดจรงยดขอเทจจรงและการจดล าดบ ใชหลกของเหตผลความจรงและสามารถพงพาได มองวาทกสงทกอยางลงตวดอยแลว มความรบผดชอบ ตดสนใจดวยตนเองวาควรท าอะไรแลวท าอยางมงมนโดยไมหวนไหว แมมคนไมเหนดวยหรอทวงตงกตาม - มความสขทไดจดระเบยบชวต งาน และครอบครว - ยดคานยมเรองขนบธรรมเนยมประเพณและความภกด

- สงบนง เปนมตร มความรบผดชอบ และท างานทไดรบมอบหมายดวยความทมเท ชอบรบใชเพอนและสวนรวม มความใครครวญมานะบกบนเทยงตรง อาจตองใชเวลามากถาจะเรยนรเครองจกรกลทงนเพราะไมชอบและสนใจดานเทคนคนก มความอดทนตอรายละเอยดและงานประจ ามความภกด เหนอกเหนใจ และเอออาทรตอความรสกของผอน - มงมนในการสรางความเปนระเบยบเรยบรอยของบรรยากาศทท างานและทบาน

บคลกภาพแบบ ISTP บคลกภาพแบบ ISFP

ดานก

ารรบ

ร (Pe

rcep

tive

หรอ

P) คณลกษณะบคลกภาพ : มกเปนคนท คณลกษณะบคลกภาพ : มกเปนคนท

- มองคนอนอยางเยนชา สงบนง ไวตว ชอบสงเกตและวเคราะหชวตอยางกระตอรอรน โดยอาจระบายเชงข าขนออกมาอยางไมคาดหมาย ปกตจะสนใจตอหลกการเหตและผลทไมเปนสวนตวหรอค าถามเชนเครองจกรท างานไดอยางไร เพราะเหตใด เปนตน แตจะไมยอมเสยเวลาคดมากนกเพราะคอวา เสยพลงงานไปโดยเปลาประโยชน - สนใจตอเหตทน าไปสผล ใชหลกการทางตรรกะในการจดระบบขอมล - ยดคานยมเรองความมประสทธภาพ

- เหนยมอาย มความเปนมตรอยเงยบ ๆ ออนไหวงาย ถอมตวเกยวกบความสามารถของตน มกหลกเลยงความขดแยง ไมชอบบบบงคบใหคนอนเหนดวยหรอเชอเหมอนตนปกตไมสนใจทจะเปนผน าใคร แตจะผกพนตอลกนอง ไมเรงรดหรอเครงเครยด เมอตองท างานใหเสรจตามทไดรบมอบหมายดวยเหตผลคอ ไมอยากท าลายบรรยากาศด ๆ ขณะนนเพราะ งานเรงรบมากดดนหรอตองออกแรงมากกวาปกต - ไมชอบความขดแยงหรอแตกแยก ไมชอบใชความเหนหรอคานยมของตนไปบบบงคบผอน

ทมา : Marcic, D. and Seltzer,J. 1998 : 403 –404 อางองจาก สเทพ พงศศรวฒน (2544).

-14-

ตารางท 1 (ตอ) ความแตกตางระหวางบคคลทเกดจากการเลอกผสมผสาน 4 องคประกอบตามแนวคดของ มายเออร – บรกส

แบบทสมผสได (Sensing Types หรอ S)

ดานก

ารเป

ดเผย

ตว (E

xtro

verts

หรอ

E)

ดานการคด (With Thinking หรอ T) ดานการรสก (With Feeling หรอ F)

ดานก

ารรบ

ร (Pe

rcep

tive

หรอ

P)

บคลกภาพแบบ ESTP บคลกภาพแบบ ESFP คณลกษณะบคลกภาพ : มกเปนคนท คณลกษณะบคลกภาพ : มกเปนคนท - ยดขอเทจจรงไมคอยวตกกงวลหรอรบรอน พอใจไมวาอะไรจะเกดขน มกชอบกฬาหรอวตถทเกยวกบจกรกล ชอบมเพอนมกแขงทอหรอขาดความไวดานรบร ความรสก มความสามารถดานคณตศาสตรและวทยาศาสตร ไมชอบค าอธบายทยดยาว มความถนดในอาชพทตองใชเครองจกรกลโดยรถงกลไกการท างาน การถอดชนสวนออก หรอประกอบกลบคนอยางเดม - ชอบเสพสขและมชวตโดยยดวตถ รกการเรยนรโดยการกระท า

- ชอบสงคม เขาคนไดงาย ชอบการยอมรบ มตรภาพและบรรยากาศสนกสนาน เมอรวากจกรรมใดจะเกดขนกกระหายทจะเขารวม สามารถจ าขอเทจจรงไดดกวาเขาใจทฤษฎเหมาะทจะท างานในสถานการณไมยงยากซบซอน มทกษะการท างานเกยวกบคนไดดพอ ๆ กบวตถสงของ - เรยนรไดดดวยการเขารวมฝกหดทกษะใหมรวมกบผอน

บคลกภาพแบบ ESTJ บคลกภาพแบบ ESFJ

ดานก

ารวน

จฉยต

ดสน

(Judg

ing ห

รอ J)

คณลกษณะบคลกภาพ : มกเปนคนท คณลกษณะบคลกภาพ : มกเปนคนท - ชอบการปฏบตไดจรงเนนขอเทจจรงมความถนดทงดานธรกจและจกรกลตาง ๆ ไมสนใจวชาทตนเหนวาไมไดประโยชน แตกสามารถประยกตใชไดเมอถงคราวจ าเปนชอบรวมและเปนนกจดกจกรรม มกท าอะไรไดด โดยเฉพาะงานทตองระมดระวงการกระทบความรสกหรอความคดเหนของผอน - ใชพลงผลกดนใหแผนของตนสามารถลงสการปฏบต

- มไมตรจต ชางคย กวางขวาง รอบคอบ ชอบการรวมมอ เปนสมาชกของทมงานทกระตอรอรน ชอบท าสงด ๆ ใหผอนอยเสมอ มกท างานไดดเมอไดรบก าลงใจ หรอค าชม ใหความสนใจนอยกบสงทเปนนามธรรม หรอสงทเกยวกบดานเทคนค แตจะมความสนใจหลกตอสงทสามารถมองเหนไดและมผลกระทบโดยตรงตอการด ารงชวตของคนอน - ตองการไดรบการยกยองในความส าคญของตนและงานทตนท า

ทมา : Marcic, D. and Seltzer,J. 1998 : 403 –404 อางองจาก สเทพ พงศศรวฒน (2544).

-15-

ตารางท 1 (ตอ) : ความแตกตางระหวางบคคลทเกดจากการเลอกผสมผสาน 4 องคประกอบตามแนวคดของมายเออร – บรกส

แบบการหยงรได (Intuitive Type หรอ N)

ดานก

ารชอ

บเกบ

ตว (I

ntro

verts

หรอ

I)

ดานการรสก (With Feeling หรอ F) ดานการคด (With Thinking หรอ T) ดา

นการ

วนจฉ

ยตดส

น (Ju

dgin

g หรอ

J)

บคลกภาพแบบ INFJ บคลกภาพแบบ INTJ คณลกษณะบคลกภาพ : มกเปนคนท คณลกษณะบคลกภาพ : มกเปนคนท - มกประสบความส าเรจดวยความพากเพยร การรเรมใหม ๆ และความตองการอะไรกตามทใจปรารถนา จะใชความพยายามอยางดทสดตอการท างานใชการผลกดนอยเบอหลงเงยบ ๆ ดวยความรอบคอบ แตหวงใยตอผอน เปนผทเคารพตอหลกการของบรษท ชอบการใหเกยรตและการยอมรบในการแกไขขอผดพลาด เพอใหเกดประโยชนตอสวนรวม - เกงในการจดงานและเฉยบแหลมในการน าวสยทศนของตนลงสการปฏบต

- มพนฐานของจตใจและแรงจงใจไปในทศทางเพอตอบสนองเปาหมายของตนเอง โดยเฉพาะถาท าในสงทตองการแลวกจะทมแทพลงของตนเองอยางเตมท แมปราศจากความชวยเหลอจากคนอนกตาม เปนคนขสงสย ชอบวจารณ ชอบอสระ และมความมงมน แตชอบแสดงความดอรนอยบอย ๆ จงควรไดปรบปรงใหหดมองขามเรองประเดนปลกยอย เพอความส าเรจในประเดนทส าคญมากกวา - มมาตรฐานของการปฏบตงานและผลงานของตน และผอนสง

บคลกภาพแบบ INFP บคลกภาพแบบ INTP

ดานก

ารรบ

ร (P

erce

ptive

หรอ

P)

คณลกษณะบคลกภาพ : มกเปนคนท คณลกษณะบคลกภาพ : มกเปนคนท - เตมไปดวยความเลอมใสศรทธาและจงรกภกด แตมกปดปากเงยบจนกวาจะคนเคยกนอยางดเแลวใสใจตอการเรยนร ดานความคดและภาษา ชอบรเรมโครงการอสระของตนเอง เหมาะกบงานบรรณาธการจดท าหนงสอสารานกรม มกรบงานมากเกนตวทจะท าไดหมด มความเปนมตร โดยพยายามแสดงออกถงความสามารถทางสงคมของตน - พรอมทจะปรบตว ยดหยนและใหการยอมรบการกระท าหรองานใด ๆ ทมใชเปนการบบบงคบ

- สงบนง ไวตว มความสามารถสงในการท าขอสอบเชงทฤษฎหรอวชาแขนงวทยาศาสตร เกงการใหเหตผลจนสามารถแยกแยะลงไปถงประเดนยอย ๆ ได มความสนใจดานความคดสง แตมกแยกจากกลม สามารถอธบายสงทตนสนใจไดอยางลกซง และแหลมคม จงเหมาะทจะประกอบอาชพทตรงกบความสนใจ ซงตวเองเชอวาเปนประโยชนและตนไดใชความถนดของตนเตมท - ชอบสงสย วพากวจารณ และคดเชงวเคราะหอยเสมอ

ทมา : Marcic, D. and Seltzer,J. 1998 : 403 –404 อางองจาก สเทพ พงศศรวฒน (2544).

-16-

ตารางท 1 (ตอ) : ความแตกตางระหวางบคคลทเกดจากการเลอกผสมผสาน 4 องคประกอบตามแนวคดของมายเออร – บรกส

แบบการหยงรได (Intuitive Type หรอ N)

ดานก

ารเป

ดเผย

ตว (E

xtro

verts

หรอ

E)

ดานการรสก (With Feeling หรอ F) ดานการคด (With Thinking หรอ T) ดา

นการ

รบร (

Perc

eptiv

e หร

อ P)

บคลกภาพแบบ ENFP บคลกภาพแบบ ENTP คณลกษณะบคลกภาพ : มกเปนคนท คณลกษณะบคลกภาพ : มกเปนคนท - กระตอรอรน อบอน มใจนกกฬา เฉลยวฉลาดและมจนตนาการ สามารถท างานไดทกอยางถาตนสนใจ สามารถแกปญหายาก ๆ ไดอยางรวดเรว และเตมใจชวยคนอนแกปญหาจงมกใชความสามารถแกปญหาเฉพาะหนาอยบอย ๆ มากกวาตองเตรยมการมาลวงหนา สามารถหาเหตผลใด ๆ มาบบบงคบเพอใหไดดงใจปรารถนา - มความตอเนองและยดหยน เกงทาง วาทะการ และพดกลอนสดไดด

- รวดเรว เฉลยวฉลาด เกงรอบดาน มกกระตนบรษทใหตนตว ชอบการพด เปดเผยตรงไปตรงมาบางครงพดแงมมใหเกดบรรยากาศขบขน เปนแหลงความรใหคนอนในการแกปญหาใหม ทมความทาทาย แตมกบกพรองเรองงานประจ า เพราะชอบเปลยนงานอยตลอดเวลา สามารถอางเหตผลในประเดนทตนตองการไดเสมอ - เบองานประจ าทจ าเจ ความสนใจมกเปลยนไดตลอดเวลา

บคลกภาพแบบ ENFJ บคลกภาพแบบ ENTJ

ดานก

ารวน

จฉยต

ดสน

(Judg

ing ห

รอ J)

คณลกษณะบคลกภาพ : มกเปนคนท คณลกษณะบคลกภาพ : มกเปนคนท - ชอบตอบสนองและมความรบผดชอบ รสกเอออาทรตอความคดและความตองการของผอนอยางจรงใจ การปฏบตงานจงมกระมดระวงมใหกระทบตอความรสกของผอน เกงในการเปนผน าการอภปรายหรอน าเสนอเคาโครงการไดอยางชดเจน นมนวล เกงสงคม กวางขวางเปนนกกจกรรมทดของโรงเรยน ซงสามารถจดเวลาใหกบการเรยนและการท ากจกรรมไดอยางเหมาะสม ลงตว - เปนผน าทเขากบคนไดเกงชอบชวยเหลอสนบสนนคนอนในกลม และสามารถสรางแรงดลใจใหผอนไดด

- อบอน มไมตรจต จรงใจ เรยนเกงเปนผน ากจกรรม มความสามารถสงในดานกจกรรมประเภทใชความคดหรอเหตผล เฉลยวฉลาดในการเจรจาตาง ๆ เปนคนทนโลกและชอบใฝร ใฝเรยนอยตลอดเวลา บางครงมกมองสงตาง ๆ เชงบวกและมนใจมากเกนกวาความเปนจรง - มกกดดนผอนใหยอมรบความคดเหนของตน

ทมา : Marcic, D. and Seltzer,J. 1998 : 403 –404 อางองจาก สเทพ พงศศรวฒน (2544).

-17-

ลกษณะกลมอาชพในแตละ Type ของผลการทดสอบ MBTI

MBTI Types ลกษณะอาชพทเหมาะสม ลกษณะอาชพทไมเหมาะสม ESTJ Guardian, Supervisor, Executor

executive, CEO, supervisor, business consultant, manager, strategist, financial planner, business person, office manager, public relations manager, international business specialist, business analyst, management consultant, operations manager, loan officer, lawyer, marketing, sports management, government employee, investment banker

poet, artist, songwriter, musician, novelist, art therapist, theatre teacher, art curator, film editor, video game designer, photo journalist, travel writer, actor, record store owner, camera operator, art historian, music teacher

ESFJ Caregiver

wedding planner, social worker, pediatrician, public health employee, kindergarten teacher, business consultant, nurse, human resources manager, office manager, executive assistant, public relations specialist, medical employee, human resources, office worker, social services, child care worker

artist, author, filmmaker, philosopher, video editor, musician, poet, tattoo artist, game designer, philosophy professor, international spy, film director, astronaut, art curator, scientist, computer consultant, cartoonist, graphics designer

ISTJ Duty Fulfiller, Inspector, Detailed

data analyst, scientist, researcher, engineer, financial planner, statistician, office worker, government employee, lab technician, nuclear engineer, office manager, biomedical engineer, account manager, CEO, investment banker, analyst, academic, systems analyst, pharmacy technician, network admin, genetics researcher, research assistant, strategist

entertainer, artist, filmmaker, musician, actor, fashion designer, singer, music journalist, comedian, massage therapist, photographer, DJ, model, author, bartender, painter, school counselor

ISFJ Nurturer, Caring

homemaker, stay at home parent, office worker, health care worker, personal assistant, school teacher, administrative assistant, child care worker, clerical employee, receptionist, library assistant, dietitian, health educator, librarian

rock star, philosophy professor, filmmaker, performer, writer, bar owner, comedian, DJ, entertainer, CEO, psychotherapist, bartender, entrepreneur, lecturer, astronomer

-18-

MBTI Types ลกษณะอาชพทเหมาะสม ลกษณะอาชพทไมเหมาะสม

ESTP Doer, Promoter, Athletic

CEO, sports management, fighter pilot, marketing specialist, business manager, race car driver, supervisor, economist, airline pilot, bar owner, consultant, CIA agent, security specialist, technician, businessman, mechanical engineer, public relations specialist, coach, manager, marketing director, sales associate, mechanic, politician, publicist

poet, artist, art teacher, novelist, bookstore owner, graphics designer, museum curator, librarian, freelance writer, author, florist, painter, school psychologist, songwriter, musician, professional college student, editor, philosopher, English professor

ESFP Performer, Dancer

public relations manager, school teacher, radio DJ, customer service, EMT, hair stylist, event coordinator, pediatric nurse, child care worker, makeup artist, personal trainer, public relations, human resources, travel agent, massage therapist, physical therapist, interior decorator

bookstore owner, author, researcher, painter, artist, scientist, philosophy professor, art director, computer programmer, freelance writer, history professor, web developer, paleontologist, book editor, CIA agent, aerospace engineer, archeologist, webmaster

ISTP Mechanic, Analyzer, Crafter

aerospace engineer, technician, computer scientist, software engineer, software developer, scientist, bar owner, automotive technician, electrician, engineer, mathematician, industrial engineer, nuclear engineer, biotechnology, mechanic, systems analyst, computer animator, data analyst, video game designer

artist, fashion designer, theater director, poet, dancer, actor, singer, English teacher or professor, art teacher, healer, stage manager, florist, art therapist, school teacher, music journalist

ISFP Artist, Most easy going

sports management, pediatrician, school teacher, carpenter, veterinary technician, singer, health educator, stay at home parent, hospitality worker, pastor, athlete, physician assistant, photographer, health care worker, shop assistant, stylist, website designer

professor, marketing, academic, criminal psychologist, politician, comic book artist, actor, psychoanalyst, DJ, judge, entrepreneur, attorney

-19-

MBTI Types ลกษณะอาชพทเหมาะสม ลกษณะอาชพทไมเหมาะสม ENTJ Executive, Leader

marketing specialist, government employee, lawyer, developer, political scientist, bounty hunter, international relations specialist, software designer, systems analyst, business manager, entertainment lawyer, foreign service officer, strategist, project manager, advertising executive, CIA agent, marketing manager, geneticist, private investigator, administrator, business analyst, politician, management consultant, producer, financial advisor, entrepreneur, genetics researcher, cardiologist, professor, FBI agent

singer, bookstore owner, job in the performing arts, poet, photographer, English professor, chef, health care worker, child psychologist, massage therapist, video editor

ENTP Creative, Inventive

dictator, computer consultant, international spy, TV producer, philosopher, comedian, music performer, it consultant, fighter pilot, politician, diplomat, entertainer, game designer, bar owner, freelance writer, creative director, strategist, news anchor, professional skateboarder, airline pilot, comic book artist, college professor, private detective, mechanical engineer, lecturer, ambassador, astronomer, research scientist, judge, web developer, scholar, FBI agent, CIA agent, electrical engineer, assassin

personal assistant, wedding planner, travel agent, secretary, interior decorator, clerical employee, government employee, social worker, pre-school teacher, copy editor, child care worker, hospitality worker, occupational therapist, home maker

INTJ Scientist, Strategist, Mastermind

scientist, dictator, forensic anthropologist, systems analyst, philosopher, nuclear engineer, political analyst, researcher, statistician, scholar, research scientist, computer scientist, software designer, curator, computer programmer, aerospace engineer, electrical engineer, paleontologist, English professor, philosophy professor, chemical engineer, epidemiologist, forensic scientist, museum curator, research assistant, mechanic, astronomer, fighter pilot, librarian, systems administrator, neurosurgeon, book editor, biotechnology, archeologist, lab tech, bookstore owner

advertising executive, job in entertainment industry, performer, singer, art therapist, childcare worker, bartender, DJ, even coordinator, hair dresser, wedding planner

INTP Thinker, Theorizer

philosopher, game designer, scientist, software engineer, freelance artist, research scientist, assassin, freelance writer, physicist, software developer, mathematician, geologist, computer scientist, philosophy professor, webmaster, slacker, medical researcher, painter, mortician, systems analyst, comic book artist, computer technician, website designer, scholar, archeologist, computer repair, forensic anthropologist, astronaut, researcher, historian, systems engineer, genetics researcher, astronomer, environmental scientist, Egyptologist

human resources, public relations, social worker, guidance counselor, health care worker, trainer, school teacher, wedding planner, movie star, hospitality worker, supervisor, child care worker, fundraiser, customer service, stay at home parent, office administrator

-20-

MBTI Types ลกษณะอาชพทเหมาะสม ลกษณะอาชพทไมเหมาะสม ENFJ Giver, Mentor, Visionary

casting directory, film critic, wedding planner, work in the performing arts, teacher (art, preschool, elementary), actor, fashion designer, news anchor, fashion merchandiser, school psychologist, broadcaster, stylist, interior designer, event coordinator, restaurant owner, childcare worker, hair stylist, film director, counselor, dancer

race car driver, scientist, computer specialist, airline pilot, computer programmer, financial manager, epidemiologist, truck driver, electrical engineer, software designer, web designer, business consultant, DJ, bookseller

ENFP Inspirer, Popular, Champion

performer, actor, entertainer, songwriter, musician, filmmaker, comedian, radio broadcaster/DJ, some job related to theater/drama, poet, music journalist, work in fashion industry, singer, movie producer, playwright, bartender, comic book author, work in television, dancer, artist, record store owner, model, freelance artist, teacher (art, drama, music), writer, painter, massage therapist, costume designer, choreographer, make-up artist

data analyst, scientist, researcher, financial advisor, business analyst, government employee, office manager, mathematician, investment banker, office worker, computer tech, it professional, network engineer, strategist

INFP Idealist, Dreamer, Romantic

poet, painter, freelance artist, musician, writer, art therapist, teacher (art, music, drama), songwriter, art historian, library assistant, composer, work in the performing arts, art curator, playwright, bookseller, cartoonist, video editor, photographer, philosopher, record store owner, digital artist, cinematographer, costume designer, film producer, philosophy professor, librarian, music therapist, environmentalist, movie director, activist, bookstore owner, filmmaker

business professional, manager, executive, administrator, business owner, supervisor, office manager, business analyst, financial analyst, public relations manager, CEO, executive assistant, judge, event coordinator, lawyer, office worker

INFJ Protector, Counselor, Mystic

psychotherapist, artist, art curator, bookstore owner, freelance writer, poet, teacher (art, drama, English), library assistant, professor of English, painter, novelist, book editor, copywriter, philosopher, environmentalist, bookseller, museum curator, opera singer, magazine editor, archivist, music therapist, screenwriter, film director, creative director, librarian, social services worker, art historian, sign language interpreter, photo journalist, makeup artist, photo journalist, homemaker

airline pilot, race car driver, businessman, information technology consultant, executive, administrator, supervisor, bartender, lab technician, restaurant owner, strategist, CEO, bar owner, marketing specialist, business consultant

เอกสารอางอง สเทพ พงศศรวฒน (2544). พฤตกรรมองคการ E-book จาก website :http://suthep.ricr.ac.th Daft, R.D. (2002) .Theleadership experience.(2nd ed.) Orlando, Fla : Harcourt College Publishers. MARCIC, D. AND SELTZER,J. 1998 . ORGANIZATIONAL BEHAVIOR : EXPERIENCES AND CASES (5TH ED) . CINCINNATI, OH: SOUTH – WESTERN COLLEGE. Nahavandi, A.(2000).The art and sxience of leadership. (2nd ed.). Lipper Saddle River ,NJ: Prentice Hall.

-21-

“เทคนคการสงเกตและการใชเครองมอในการคดกรองสขภาพจต” สขภาพจตและความฉลาดทางอารมณ/ตวอยางเครองมอ EQ และ TMHI-15/วธใชและการแปลผล

ผชวยศาสตราจารย ดร.มณฑรา อนจาย

/

-22-

แบบทดสอบดชนชวดสขภาพจตคนไทยฉบบสน 15 ขอ (Thai Mental Health Indicator Version 2007: TMHI-15)

ค าชแจง : กรณาเลอกค าตอบในชองทมขอความตรงกบตวทานมากทสด และขอความรวมมอตอบค าถามทกขอค าถามตอไปนจะถามถงประสบการณของทานในชวง 1 เดอนทผานมา จนถงปจจบน ใหทานส ารวจตวทานเองและประเมนเหตการณ อาการหรอความคดเหนและความรสกของทาน วาอยในระดบใด แลวตอบลงในชองค าตอบทเปนจรงกบตวทานมากทสด โดยค าตอบจะม 4 ตวเลอก คอ

ไมเลย หมายถง ไมเคยมเหตการณ อาการ ความรสก หรอไมเหนดวยกบเรองนน ๆ เลกนอย หมายถง เคยมเหตการณ อาการ ความรสกในเรองนน ๆ เพยงเลกนอยหรอเหนดวยกบเรองนน ๆ เพยงเลกนอย มาก หมายถง เคยมเหตการณ อาการ ความรสกในเรองนน ๆ มาก หรอเหนดวยกบเรองนน ๆ มาก มากทสด หมายถง เคยมเหตการณ อาการ ความรสกในเรองนน ๆ มากทสด หรอเหนดวย กบเรองนน ๆ มากทสด

1 ทานรสกพงพอใจในชวต ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

2 ทานรสกสบายใจ ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

3 ทานรสกเบอหนายทอแท กบการด าเนนชวตประจ าวน

ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

4 ทานรสกผดหวงในตวเอง ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

5 ทานรสกวาชวตของทานมแตความทกข ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

6 ทานสามารถท าใจยอมรบได ส าหรบปญหาทยากจะแกไข (เมอมปญหา)

ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

7 ทานมนใจวาสามารถควบคมอารมณได เมอมเหตการณคบขนหรอรายแรงเกดขน

ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

8 ทานมนใจทจะเผชญกบเหตการณรายแรง ทเกดขนในชวต

ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

9 ทานรสกเหนใจเมอผอนมทกข ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

10 ทานรสกเปนสขในการชวยเหลอผอนทมปญหา ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

11 ทานใหความชวยเหลอแกผอนเมอมโอกาส ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

12 ทานรสกภมใจในตนเอง ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

13 ทานรสกมนคง ปลอดภยเมออยในครอบครว ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

14 หากทานปวยหนก ทานเชอวาครอบครวจะดแลทานเปนอยางด

ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

15 สมาชกในครอบครวมความรกและผกพนตอกน ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

-23-

การใหคะแนนและการแปลผลคาปกต (norm) การใหคะแนน: TMHI – 15 มการใหคะแนนแบบประเมน โดยแบงเปน 2 กลม ดงน

กลมท 1 ไดแกขอ

1 2 6 7 8 9

10 11 12 13 14 15

แตละขอใหคะแนนดงตอไปน: ไมเลย = 1, เลกนอย = 2, มาก = 3, มากทสด = 4

กลมท 2 ไดแกขอ

3 4 5

แตละขอใหคะแนนดงตอไปน: ไมเลย = 4, เลกนอย = 3, มาก = 2, มากทสด = 1

การแปลผลการประเมน

ดชนชวดความสขคนไทยฉบบสนใหม 15 ขอ มคะแนนเตมทงหมด 60 คะแนน

เมอรวมคะแนนทกขอแลว สามารถน ามาเปรยบเทยบกบเกณฑปกตทก าหนดดงน

51-60 คะแนน หมายถง สขภาพจตดกวาคนทวไป(Good)

44-50 คะแนน หมายถง สขภาพจตเทากบคนทวไป (Fair)

43 คะแนนหรอนอยกวา หมายถง สขภาพจตต ากวาคนทวไป (Poor)

-24-

ความฉลาดทางอารมณ ทมา: กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข

อควคออะไร? อคว หรอ E.Q. มาจากค าวา Emotional Quotient หมายถง ความฉลาดทางอารมณ ความฉลาดทางอารมณ คอ ความสามารถทางอารมณ ทจะชวยใหการด าเนนชวตเปนไปอยางสรางสรรคและมความสข อควหรอความฉลาดทางอารมณ จงไดรบการยอมรบวา มความส าคญตอความส าเรจและความสขในชวตมนษย นอกจากค าวา Emotional Quotient ทเราเรยกวา อควแลว ยงมค าอน ๆ อกหลายค าทนกวชาการใชในความหมายใกลเคยงกน เชน Emotional Intelligence Emotional Ability Interpersonal Intelligence Multiple Intelligence กรมสขภาพจตไดพฒนาแนวคดเรอง ความฉลาดทางอารมณ ทประกอบดวยปจจยส าคญ ๓ ประการคอ ๑. ความด ๒. ความเกง ๓. ความสข

-25-

“ด” หมายถง ความสามารถในการควบคมอารมณและความตองการของตนเอง รจกเหนใจผอน

และมความรบผดชอบตอสวนรวม ซงมรายละเอยดดงตอไปน ความสามารถในการควบคมอารมณและความตองการของตนเอง - รอารมณและความตองการของตนเอง

- ควบคมอารมณและความตองการได - แสดงออกอยางเหมาะสม

ความสามารถในการเหนใจผอน - ใสใจผอน

- เขาใจและยอมรบผอน - แสดงความเหนใจอยางเหมาะสม

ความสามารถในการรบผดชอบ - รจกการให รจกการรบ

- รจกรบผด รจกใหอภย - เหนแกประโยชนสวนรวม = = = = = =

“เกง” หมายถง ความสามารถในการรจกตนเอง มแรงจงใจ สามารถตดสนใจแกปญหา

และแสดงออกไดอยางมประสทธภาพ ตลอดจนมสมพนธภาพทดกบผอน ความสามารถในการรจกและสรางแรงจงใจใหตนเอง - รศกยภาพของตนเอง - สรางขวญและก าลงใจใหตนเองได - มความมงมนทจะไปใหถงเปาหมาย ความสามารถในการตดสนใจและแกปญหา - รบรและเขาใจปญหา - มขนตอนในการแกปญหาไดอยางเหมาะสม - มความยดหยน ความสามารถในการมสมพนธภาพกบผอน - รจกการสรางสมพนธภาพทดกบผอน - กลาแสดงออกอยางเหมาะสม - แสดงความเหนทขดแยงไดอยางสรางสรรค = = = = = = = = = =

-26-

“สข” หมายถง

ความสามารถในการด าเนนชวตอยางเปนสข มความภมใจในตนเองพอใจในชวต และมความสขสงบทางใจ ความภมใจในตนเอง - เหนคณคาในตนเอง

- เชอมนในตนเอง ความพงพอใจในชวต - รจกมองโลกในแงด

- มอารมณขน - พอใจในสงทตนมอย

ความสงบทางใจ - มกจกรรมทเสรมสรางความสข

- รจกผอนคลาย - มความสงบทางจตใจ = = = = = = = = = =

ความฉลาดทางอารมณ = เขาใจตนเอง + เขาใจผอน + แกไขความขดแยงได

เขาใจตนเอง --->เขาใจอารมณ ความรสกและความตองการในชวตของตนเอง เขาใจผอน ---> เขาใจความรสกของผอนและสามารถแสดงออกไดอยางเหมาะสม แกไขความขดแยงได ---> เมอมปญหาสามารถแกไขจดการใหผานพนไปไดอยางเหมาะสม ทงปญหาความเครยดในใจ หรอปญหาทเกดจากการขดแยงกบผอน

ท าไมเราตองเรยนรเรองอคว ? ระหวางรถยนตทด เครองแรง แตเจาของไมมความสามารถ ไมรจกวธการใช ไมสนใจทจะศกษาสมรรถนะของรถ กบรถยนตคณภาพปานกลาง แตเจาของมความช านาญในการขบ รวาอะไรคอขอด ขอจ ากดของรถ ตลอดจนรวธซอมแซมยามมปญหา

ถาใหเลอก เราจะเลอกนงรถคนไหน? ความแรงของเครองยนตอยางเดยว เพยงพอหรอไมตอการเดนทางทปลอดภย?

หากเปรยบความฉลาดทางเชาวนปญญากบรถยนต ความฉลาดทางอารมณกคอความสามารถในการขบรถยนต การเรยนรเรองความฉลาดทางอารมณ กคอการเรยนรทจะขบเคลอนชวตใหกาวเดนไปสจดหมายทปรารถนา ไดอยางปลอดภย และมความรบผดชอบตอผอนทใชถนนรวมกน

-27-

อารมณ หรอ emotion มาจากค าในภาษาละตนวา movere แปลวา เคลอนไหว เมอเตม e น าหนา จง

หมายถง "เคลอนไหวจาก" แสดงถงคณสมบตของอารมณทมสวนรวมในการกระตนใหเกดการกระท าตาง ๆ อยเสมอ อารมณชวยเตรยมสภาพรางกายใหมปฏกรยาโตตอบแบบตาง ๆ เชน

เมอโกรธจะมการไหลเวยนของโลหตมาทมอ ท าใหงายตอการหยบจบอาวธ หรอตอยคตอส

และมการหลงสารแอดรนาลนทน าไปสการมพละก าลงทแขงแรงพอทจะท าการใด ๆ ทตองมการตอสอยางรนแรง

เมอสข อารมณสขกจะไปเพมการท างานของศนยกลางในสมอง

สกดกนความรสกทางลบไมใหเกดขน และเพมพลงการก าจดความคดวตกกงวลใหหมดไป ท าใหเรารสกสงบและเกดความพงพอใจ เปนผลใหรางกายฟนจากสงกระตนทางรางกายไดเรว คนทมความฉลาดทางอารมณสงหรอมทกษะทางอารมณทไดรบการพฒนามาเปนอยางด จะเปนคนทสามารถรบร เขาใจและจดการกบความรสกของตนเองไดด รวมทงเขาใจความรสกของคนอน จงมกประสบความส าเรจ มความพงพอใจในชวต สามารถสรางสรรคงานใหม ๆ ออกมาไดเสมอ ตรงกนขามกบคนทไมสามารถควบคมอารมณ มกจะเตมไปดวยความขดแยงภายในจตใจ พลอยท าใหขาดสมาธในการท างาน และมความคดทหมกมน กงวล ไมปลอดโปรง

แดเนยล โกลแมน ผเขยนหนงสอเรองความฉลาดทางอารมณ กลาวถงลกษณะของคนทมความฉลาดทางอารมณสงไวดงน

- เปนคนทมวฒภาวะทางอารมณ - มการตดสนใจทด - สามารถควบคมอารมณตนเองได - มความอดทน อดกลน - ไมหนหนพลนแลน - สามารถทนตอความผดหวงได - มความสามารถในการเขาใจอารมณความรสกของผอน - มความเขาใจในสถานการณทางสงคม - ไมยอทอหรอยอมแพงาย - มพลงใจทจะฝาฟนตอสกบปญหาชวตได - สามารถจดการกบความเครยดได ไมปลอยใหความเครยดเกาะกมจตใจจนท าอะไรไมถก

ฉลาดทางอารมณ = ฉลาดคด+ ฉลาดพด + ฉลาดท า ฉลาดคด ---> ควบคมความคดได คดในทางทด คดในทางสรางสรรค ฉลาดพด ---> เลอกพดแตสงด มประโยชน เลยงค าพดทท าใหตนและผอนเดอดรอน ฉลาดท า ---> "ท าเปน" ไมใชแค "ท าได" มความรความเชยวชาญในงานนน ๆ

-28-

แหลงทมา:

http://www.klb.dmh.go.th/modules.php?m=technology&gr=&op=detail&researchId=571

-29-

แหลงทมา:

http://www.klb.dmh.go.th/modules.php?m=technology&gr=&op=detail&researchId=571

-30-

แหลงทมา:

http://www.klb.dmh.go.th/modules.php?m=technology&gr=&op=detail&researchId=571

-31-

แหลงทมา:

http://www.klb.dmh.go.th/modules.php?m=technology&gr=&op=detail&researchId=571

-32-

กจกรรมเพอการจดการความฉลาดทางอารมณ: “จดหมายถงคนทเกลยด”

…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………

-33-

Bug You Exercise

ชองท 1

ชองท 2

ชองท 3

ชองท 4

-34-

ขอบขดจ ากดของการทดสอบทางจตวทยา

1. สมพนธภาพยงไมดพอ

2. ผรบการทดสอบตกอยภายใตฤทธยา

3. อปสรรคจากการสอสาร

4. ความไมพรอม ผทดสอบ, case, place

5. ผทดสอบขาดประสบการณ

6. ผลการทดสอบเปนเพยงตวอยางหนงของพฤตกรรม ไมใชลกษณะทงหมดของเขา

จรรยาบรรณในการทดสอบ 1. Privacy เคารพในความเปนสวนตว

2. Honesty มความซอสตย

3. Safe ระวงเรองความปลอดภย

===============================================

-35-

เทคนคการใหค าปรกษาแกนสตในศตวรรษท 21 ผชวยศาสตราจารย ดร.มณฑรา อนจาย

แนวคดซาเทยร โมเดล (Satir Model) Virginia Satir (1916-1988)

ซาเทยร โมเดล (Satir Model) ถกพฒนาขนโดย เวอรจเนย ซาเทยร (Virginia Satir) นกสงคมสงเคราะหและนกจตวเคราะหชาวอเมรกน (Satir et al., 1991; การบ าบดอยางเปนระบบแบบซาเทยรเพอกอเกดการเปลยนแปลง, 2552) ซาเทยร เชอในศกยภาพของมนษยทจะสามารถสรางความเปลยนแปลงใหเกดขนดวยทรพยากรทมอยภายในตนเอง จงมงแสวงหาทรพยากรภายในของบคคลดวยการน าเอาความแตกตางหรอรายละเอยดในชวตของแตละบคคลมาปรบใชใหเกดประโยชนในกระบวนการบ าบดรกษาโดยไมยดตดกบวธการหรอเทคนคใดเทคนคหนงโดยเฉพาะ นอกจากนนแนวคดนเชอวา การเปลยนแปลงทแทจรง (transformational change) จะเกดขนในระดบตาง ๆ ของจตใจ จงมงชวยเหลอใหบคคลไดเขาถงและตระหนกถงกระบวนการตาง ๆ ภายในซงเคยอยนอกเหนอการตระหนกรของตนเอง และใหบคคลสามารถจดการกบตนเองไดอยางมประสทธภาพ อนจะเปนแนวทางในการพฒนาบคคลไปสความเปนผทมความสอดคลองกลมกลนจากภายใน (be congruence) ดวยการด ารงชวตและเผชญปญหาอยางกลมกลนเหมาะสมในทง 3 องคประกอบ คอ ตนเอง ผอน และบรบทรอบขาง

-36-

ความเชอพนฐานของซาเทยร โมเดล ทส าคญไดแก ความเชอเกยวกบคน ความเชอเกยวกบการปรบตวและการเผชญปญหา และความเชอเกยวกบการเปลยนแปลง

1. ความเชอเกยวกบคน 1.1 ทกคนเปลยนแปลงได หากการเปลยนแปลงภายนอกมขอจ ากด แตการเปลยนแปลงภายในเปนไปไดเสมอ 1.2 โดยพนฐานแลวทกคนเปนคนดและตองการคนหาสงทจะท าใหตนเองมคณคามากขน 1.3 ทกคนมกระบวนการของการเปนคน ทเปนลกษณะสากล แตจะมความแตกตางกนไปตามวฒนธรรม บรบท โอกาส 1.4 ทกคนท าดทสดเทาทจะท าได ดวยความร ความเขาใจ 1.5 ทกคนมทางเลอกโดยเฉพาะทางเลอกทจะรบผดชอบตอความกดดนทม 1.6 ผคนเชอมโยงกนดวยความเหมอนและพฒนาดวยความแตกตาง 1.7 ทกคนมพลงภายในทจะเตบโตได 1.8 คนเราสวนใหญ ไดท าดทสดแลวในชวงเวลานน 1.9 อารมณ ความรสกเปนของเรา ตางกมเหมอนกนทกคน 1.10 ทกคนเปนคนด แตละคนมขมทรพยทจะน าไปใชยนยนคณคาของตนเอง 1.11 พอแมมกกระท าซ าตามแบบแผนทเขาเลยงดมา แมวาการกระท าเชนนนจะไมใชวธการทดกตาม 1.12 พอแมสวนใหญท าดทสดทจะท าได ณ เวลานน 1.13 พอแมเปนปถชนทกระท าผดพลาดได แมตองอยในบทบาทพอแม

2. ความเชอเกยวกบการปรบตวและการเผชญปญหา 2.1 ปญหาไมใชปญหา แตวธการจดการกบปญหาตางหากทเปนปญหา 2.2 การปรบตวแสดงถงระดบของคณคาในตวเอง คณคาในตวยงสงการปรบตวยงด การชวยใหบคคลรสกมคณคา กเพอจะไดเผชญปญหาไดดขน 2.3 คนเราทกคนมทรพยากรอยภายใน ทจะใชในการปรบตวและพฒนา 2.4 เรามทางเลอกโดยเฉพาะอยางยงทจะเลอกตอบสนอง แทนทจะใชปฏกรยาอตโนมต 2.5 คนเราไมสามารถเปลยนแปลงแกไขเหตการณในอดต แตสามารถแกผลกระทบ ทมตอเราได 2.6 การชนชมและยอมรบอดต จะเพมความสามารถในการเผชญกบอนาคต 2.7 ความสอดคลองกลมกลน และการมคณคาในตวเองสงเปนเปาหมายหลกในซาเทยรโมเดล

3. ความเชอเกยวกบการเปลยนแปลง 3.1 จตบ าบดควรมงเนนในสวนทด และความเปนไปได แทนสวนทเปนปญหาหรอพยาธสภาพ 3.2 เปาหมายของการเปลยนแปลงคอการทผรบการบ าบดสามารถเลอกเอง ตดสนใจไดเอง 3.3 ความหวงเปนองคประกอบทส าคญส าหรบการเปลยนแปลง 3.4 กระบวนการเปนหนทางสการเปลยนแปลง เรองราวเปนบรบทใหการเปลยนแปลงเกดขน 3.5 การชนชมและยอมรบอดต เปนพนฐานทจ าเปนส าหรบการเปลยนแปลง 3.6 เปาหมายหนงของการบ าบด คอ การใหบคคลนนเปนผเลอกเอง คนเรามกเลอกทจะอยอยางเดมตามความเคยชน มากกวาเปลยนแปลงแมจะท าใหบางอยางดขน

-37-

ซาเทยร โมเดล อปมาอปไมยวาประสบการณของบคคลเปรยบเสมอนภเขาน าแขง 7 ระดบ คอ

1. การกระท าหรอเรองราว (behavior) เปนสงทบคคลแสดงออก เปรยบเหมอนสวนทโผลพนน าของภเขาน าแขง

2. อารมณหรอความรสก (feeling) เชน สนก เพลดเพลน มความสข ตนเตน หลงใหล โกรธ เจบปวด กลว เสยใจ เศรา เปนตน

3. ความรสกของเขาตอความรสกทเกดขน (feeling about feeling) เชน รสกอายหรอรสกผดทโกรธ 4. การรบร (perception) คอ สงทบคคลเหน คด และเชอ รวมทงขอสนนษฐาน ซงสงทบคคลรบรจะ

เปนจรงส าหรบความคดและคานยมของเขา 5. ความคาดหวง (expectation) คอ ความตองการ (want) หรอความคาดหวงท มตอตนเอง

(expectations of self) คนอนคาดหวงในตวเรา (other’s expectation) และตวเราคาดหวงคนอน (expectation of others)

6. ความโหยหา (yearning) คอ สงทบคคลปรารถนา ถวลหาอนเปนสากล (universal need) ซงเปนสงททกๆ คนตองการ เชน ความรก การยอมรบ ความรสกเปนพวกเดยวกน (sense of belonging) ความสรางสรรค ความเชอมโยง (connection) อสรภาพ (freedom) ฯลฯ

7. ตวตน (self) คอ ตวตนของเขา (I am) ซงเปนจตวญญาณ พลงชวต สาระ แกน ความเปนตวเขา และสงทตวเขา “เปน”

จากแนวคดการอปมาอปไมยภเขาน าแขงของบคคลน จะพบวา สวนทจะปรากฏใหผอนรบรและมองเหนได คอ สวนทเปนพฤตกรรมของบคคล ซงเปนเพยง 1 ใน 7 สวนเทานน ดงนน การศกษาบคคลจงควรตองส ารวจเขาไปถงจตใจและประสบการณภายในของแตละบคคลภายใตพฤตกรรมตาง ๆ จงจะสามารถเขาใจเขาไดอยางแทจรง

รปแบบการปรบตวเพอใหมชวตรอด (The survival coping stances)

หลกการส าคญอกประการหนงคอ รปแบบพฤตกรรมการปรบตวเพอใหมชวตรอด (the survival stances) ซงเปนหลกการเฉพาะของแนวคดซาเทยร โมเดล (Satir et al., 1991: 31-83) วธการทบคคลเรยนรและรบมอกบความกดดน เพอใหตนเองอยรอดโดยเรยนรมาจากครอบครวในวยเดกและใชเปนรปแบบการตอบสนองตอปญหาในแบบซ า ๆ เพอใหตวเองปลอดภย ทงน บคคลจะใหความส าคญกบองคประกอบ 3 สวน คอ ตนเอง (S = self) ผอน (O = others) และบรบท (C = context) ในการเผชญปญหา บคคลจะใหความส าคญขององคประกอบทง 3 สวนแตกตางกนตามแตละรปแบบของพฤตกรรมการปรบตวเพอใหมชวตรอด ซงบคคลอาจใหความส าคญกบบางองคประกอบแตละเลยบางองคประกอบ ท าใหน ามาซงปญหาและความไมสมดล โดยรปแบบการปรบตวเพอใหมชวตรอด สามารถแบงเปนลกษณะตาง ๆ ดงน

-38-

1. รปแบบการปรบตวเพอใหมชวตรอดแบบสมยอม (placating) รปแบบการปรบตวแบบสมยอมเปนพฤตกรรมหนงซงจะมการแสดงออกโดยทบคคลจะปฏเสธ

ไมใหคณคาหรอความส าคญกบความรสกและความตองการของตนเอง (S) ในขณะทใสใจและใหความส าคญกบบคคลอน (O) หรอสงแวดลอมรอบขางหรอบรบท (C) การสมยอมในทนเปนการลดคณคาของตนเอง เปนการทบคคลสอสารใหผอนรบรวาตนเองไมส าคญ มกพบลกษณะการแสดงออกและปญหาทางดานสขภาพ ดงน

1.1 พฤตกรรม: ขอโทษขอโพย มททาขอความเมตตา ขออน แกตว ออนวอน ชอบพงพาผอน ชอบเอาใจคนอน ราเรงเกนเหต

1.2 ค าพด: ฉนผดเอง ขาดคณฉนไมมความหมายอะไร คณชอบอะไร ทกอยางดแลว 1.3 อารมณ: เจบปวด เศรา กงวล เครยด ไมพอใจ เกบกดความโกรธไว 1.4 การมองตนเอง: ตวเองไมมคณคา ไมมนใจ ไมสมผสกบตวตนของตนเอง เนนการคาดหวง

เกยวกบตนเอง 1.5 อาการทางกายทพบ: โรคทางเดนอาหาร ปวดศรษะและโรคไมเกรน ใจเตน ใจสน โรค

ผวหนง 1.6 อาการทางจตทพบ: อาการซมเศรา หงดหงด วตกกงวล ตนตระหนก คดอยากตาย 1.7 ขอด: เอาใจใส ชอบชวยเหลอคนอน รบผดชอบกบทก ๆ เรอง ไวตอความรสก (sensitive)

ดแลคนอน (nurturing)

-39-

2. รปแบบการปรบตวเพอใหมชวตรอดแบบโทษผอน (blaming) รปแบบการปรบตวแบบโทษผอน เปนพฤตกรรมทแสดงออกแตกตางจากการสมยอมอยางชดเจน

ผทใชรปแบบการปรบตวแบบกลาวโทษนจะมองเหน เขาใจ ความรสกและความตองการของตนเองชดเจน โดยแสดงออกในทกทางเพอรกษาสทธและปกปองตนเอง ค านงถงความรสกและความตองการของตนเอง แตละเลยและมองไมเหนถงความรสกและความตองการของผอน ผทใชรปแบบพฤตกรรมการปรบตวเพอใหมชวตรอดแบบโทษผอนน มกจะไมยอมรบฟงค าเรยกรองหรอค าแนะน าแมมโอกาส ท าใหเกดปญหาอยางรนแรงในการสรางสมพนธภาพทลกซงกบบคคลอน ในสวนลกมกพบวาตนเองโดดเดยว และมกคร าครวญวาหากไมเปนเพราะคนอน ตนเองคงไมตองประสบปญหาเชนน ซงเปนการไมสามารถยอมรบความเปราะบางและความตระหนกในคณคาของตนเองทต าได และรสกวาการกลาวโทษผอนหรอการแสดงอ านาจจะสามารถท าใหตนอยเหนอและควบคมสถานการณได ลกษณะการแสดงออก และปญหาทางดานสขภาพของผทใชรปแบบพฤตกรรมการปรบตวเพอใหมชวตแบบโทษผอนอาจพบไดดงน

2.1 พฤตกรรม: กลาวโทษ ชอบตะโกน โกรธเกรยว ดถกผอน ตดสนผอน เผดจการ จบผด ชอบควบคมบงการ

2.2 ค าพด: มนเปนความผดของคณ คณเปนอะไรไปหรอ คณท าอะไรไมเคยถกเลย ถาคณไม... ฉนปกตด

2.3 อารมณ: โกรธเกรยว คบของใจ ไมคอยไววางใจใคร ไมพอใจ เกบกดความเจบปวด กลวเสยการควบคม วาเหว

2.4 การมองตนเอง: ตวเองไรคณคา ไมประสบความส าเรจ ไมสามารถสมผสกบตวตนของตน สญเสยความควบคม รสกชวยตนเองไมได เนนการคาดหวงผอน

2.5 อาการทางกายทพบ: กลามเนอตงเครยด ปวดหลง ปวดศรษะ ความดนโลหตสง โรคหวใจ อมพาต อมพฤกษ โรคหด โรคขอ เสยงตอการเกดอบตเหต

2.6 อาการทางจตทพบ: โกรธ โกรธรนแรง หงดหงด ตอตาน หวาดระแวง 2.7 ขอด: มความมงมน มความเปนผน า มพลงงานมาก

-40-

3. รปแบบการปรบตวเพอใหมชวตรอดแบบใชเหตผล (super reasonable) รปแบบการปรบตวแบบใชเหตผลแสดงให เหนถงการปฎเสธไมยอมรบรความรสกและความ

ตองการของตนเองและของผอน สนใจแตเฉพาะเรองของเหตและผล สนใจแตจะกลาวถงขอมลและหลกการเทานน ลกษณะทแสดงออกของผทใชรปแบบพฤตกรรมการปรบตวเพอใหมชวตรอดแบบน มกจะมทาทสงบนง ไมมองไมสมผสอารมณความรสกใด ๆ มกจะมองดเหมอนเปนการใชสตปญญาอยางชาญฉลาดในการแกไขปญหาดวยเหตและผลตาง ๆ ทตนจะสามารถคดไดมาพสจนเพอยนยนวาตนเองเปนฝายท าถกตองแลว เมอบคคลใชวธนในการเผชญปญหากยงเปนการท าใหเขาตดขาดตนเองออกจากผอนและตองเผชญกบความโดดเดยว ลกษณะการแสดงออกและปญหาทางดานสขภาพของผทใชรปแบบพฤตกรรมการปรบตวเพอใหมชวตแบบใชเหตผล อาจพบไดดงน

3.1 พฤตกรรม: ทาทางแขง ๆ ดเยนชา จรงจง ใชกลอบายใหคนอนท าสงทตวเองตองการ ฉนเหนอคนอน ชอบใหค าแนะน า ไมสนใจความรสกของคนอน ใชเหตผลตดสนคนอนจนดเหมอนไมมองความเปนมนษย นาเบอ

3.2 ค าพด: เปนเหตเปนผล อางกฎเกณฑ อธบายยดยาว ความคดนามธรรม หลกเลยงเรองสวนตวและอารมณ “คนเราตองมเหตผล”

3.3 อารมณ: ไมคอยแสดงอารมณ ถกกระทบใจงายมาก โดดเดยวลก ๆ วาเหว รสกวางเปลา กลวสญเสยการควบคม มจดออน

3.4 การมองตนเอง: ตวเองไรคณคา ขาดความเชอมน ไมสมผสกบตวตนของตน รสกสญเสยการควบคม ไมสามารถแสดงความรสก

3.5 อาการทางกายทพบ: โรคมะเรง โรคผวหนง โรคระบบน าเหลอง ปวดหลง โรคหวใจ 3.6 อาการทางจตทพบ: ซมเศรา เฉยเมย ย าคดย าท า แยกตวจากสงคม ขาดความเหนใจผอน

อยในโลกของตวเอง 3.7 ขอด: ฉลาด ละเอยด แกปญหา

-41-

4. รปแบบการปรบตวเพอใหมชวตรอดแบบเฉไฉ (irrelevant) ผทใชรปแบบพฤตกรรมการปรบตวเพอใหมชวตรอดแบบน มกจะปฎเสธ ไมยอมรบรปญหาท

เกดขนอยางตรงไปตรงมา เปนรปแบบการปรบตวทตรงกนขามกบการใชเหตผลอยางชดเจน คอ มกมพฤตกรรมแสดงออกทเนนแสดงความสนกสนาน ตลก ไมสนใจสาระเนอหา พยายามท าใหผอนรวมทงตนเองเบยงประเดนความสนใจออกจากสงทเปนปญหานน ไมสนใจทงความรสก ความตองการ หรอแมแตบรบทแวดลอมใด ๆ สงคมมกจะมองผทใชรปแบบพฤตกรรมการปรบตวแบบนวาเปนคนราเรงแจมใส ผคนมกจะชอบบคคลเหลานเพราะเขาน าเอาความสดชนรนเรงมาให บคคลเหลานมกจะเชอวาเขาจะสามารถด ารงชวตไดอยางมความสขตามปกตตราบเทาทเขาสามารถเบยงประเดนและไมตองสนใจมองปญหานน ท าใหในทสดตนเองนนกสบสนหลงเปาหมายไมรวธการจดการปญหาอยางแทจรง ผทใชรปแบบการปรบตวเพอใหมชวตรอดในรปแบบนมกพบลกษณะการแสดงออกและปญหาทางดานสขภาพ ดงน

4.1 พฤตกรรม: อยนงหรอเฉอยชา ชอบเคลอนไหว ใชกลอบายใหคนอนท าสงทตวเองตองการ ไมถกกาลเทศะ เหมอนความรสกชา ตลกไรสาระ ผวเผน เรยกรองความสนใจ

4.2 ค าพด: ชอบเปลยนเรองเพอเบยงเบนความสนใจ ไมสามารถสนใจเรองเดยว หลกเลยงเรองสวนตวและอารมณ พดตลก พดไรสาระ พดแทรก

4.3 อารมณ: แสดงอารมณแทจรงนอยมาก โดดเดยว วาเหว เครยด เศรา วางเปลา ถกเขาใจผด กลวสญเสยการควบคม มจดออน สบสน

4.4 การมองตนเอง: ตวเองไรคณคา ขาดความมนใจ ไมสามารถสมผสกบตวตนของตน ไมสามารถแสดงอารมณทแทจรง ไมมใครสนใจ ไมรสกวาตวเองเปนพวกใคร

4.5 อาการทางกายทพบ: โรคทางระบบประสาท โรคทางเดนอาหาร โรคเบาหวาน ไมเกรน วงเวยน เกดอบตเหตงาย โรคเกยวกบความสมดลและการประสานงานของกลามเนอ

4.6 อาการทางจตทพบ : สบสน หนหนพลนแลน ขาดความเหนใจ ละเมดสทธผ อน ขาดความเหนใจผอน เศรา บกพรองในการเรยน

4.7 ขอด: อารมณขน เปนธรรมชาต มความคดสรางสรรค สนก ยดหยน

-42-

รปแบบพฤตกรรมการปรบตวเพอใหมชวตรอด ทง 4 รปแบบทผานมา เปนวธทน ามาซงปญหาและความไมสมดลทงสน รปแบบพฤตกรรมการปรบตวอกรปแบบหนงซงเปนทพงประสงคและเปนเปาหมายหลกในการบ าบดกคอ รปแบบพฤตกรรมการปรบตวแบบสอดคลองกลมกลน (congruence) ซงเปนรปแบบการเผชญปญหาทสนใจพจารณาทงอารมณ ความรสก ความคดของทงบคคลอนและตนเอง รวมไปถงสวนของบรบท เหตและผลของปญหานนๆ รวมเขาดวยกน

5. รปแบบการปรบตวเพอใหมชวตรอดแบบสอดคลองกลมกลน (congruent) ผทสามารถปรบตวในการเผชญปญหาไดอยางสอดคลองกลมกลน ยอมมความตระหนกถงคณคา

ของตนเอง คณคาของผอน มความรบผดชอบตอการกระท าและการตดสนใจของตนเอง และสามารถปรบตวในการเผชญกบสภาวการณในชวตเพอตอบสนองตอสงแวดลอม ความตองการภายนอกและความตองการภายในตนเอง เพอใหเกดสมดล และน าชวตไปสการผานพนอปสรรค จนกระทงด าเนนชวตไดอยางเปนสข ผทใชรปแบบการปรบตวเพอใหมชวตรอดในรปแบบสอดคลองกลมกลนมกจะมลกษณะการแสดงออกดงน

5.1 พฤตกรรม: กระตอรอรน สรางสรรค มชวตชวา มนใจ มความพอด สมดล มความสามารถ รบผดชอบ ยอมรบคนอน รกได

5.2 ค าพด: ซอตรงตอทกสวนของความรสก เปดเผย แบงปน รบฟงคนอน ใหเกยรต ไมละเลยตนเอง คนอน และบรบท

5.3 อารมณ: สงบ เยน รกได ยอมรบตนเองและผอน มนคง 5.4 การมองตนเอง: ตวเองมคามความสามารถ สามารถชนชมตนเองได พอใจความเปนตวของ

ตวเองทไมเหมอนใคร ยอมรบคณคาของการเทาเทยมกน เชอมโยงกบพลงชวต 5.5 ขอด: ตระหนกรในตนเอง รบผดชอบ เปดเผย

เอาใจใสตนเอง ผอน และบรบท เปนหนงเดยว

-43-

เปาหมายหลกของการบ าบดและใหค าปรกษา [4 Meta Goals]

1. Raising self-esteem: เพมความนบถอตนเอง รสกวาตนเองมคณคามากขน มองตนเองในแงบวก ยอมรบตนเองโดยไมมเงอนไข

2. Making Choice: สนบสนนใหตดสนใจเลอกเองดวยทางเลอกอยางนอย 3 ทาง

3. Responsible: ชวยใหเปนคนทมความรบผดชอบตออารมณ ความรสก การกระท า และชวต

ของตนเอง

4. Congruent: ชวยใหเกดการรบรตนเอง สามารถเขาใจผอนและบรบทของเหตการณ

สมผสกบพลงชวต ความสงบ เทาเทยม และมความสข

-44-

กระบวนการปรกษา (Counseling Process)

1. การเขาไปรวมรบรในโลกของผอนอยางสนท (Tuning in)

2. การคนหารอยแยกในโลกประสบการณ (Scanning Disharmony)

3. การประสานกบความจรงอยางกลมกลน (Harmony and Realization)

ขอผดพลาด 6 ประการ ของผใหค าปรกษา

1. ท าตวเปนจตแพทย (Psychiatrist) หรอนกจตวทยา (Psychologist)

2. สอดรสอดเหนในชวตสวนตวของผรบบรการ

3. ใชความสมพนธระหวางการใหค าปรกษาเพอผลประโยชนของตวเอง

4. ไมเกบขอมลของผรบบรการไวเปนความลบ

5. การตดสนใจแทนผรบบรการ

6. พดมากเกนไปหรอฟงนอยเกนไป จงไมไดเรยนรถงปญหาทแทจรง

-45-

การประเมนผลการใหค าปรกษา

สหนาทาทาง: สข, เศรา, โกรธ, กลว, กงวล

ค าพด: เชน หลงจากทคยกนแลวเปนไงบาง

การท าใหเปนรปธรรม:

- เมอตองกลบไปเผชญปญหาเดม ๆ แลวจะมวธแกไขอยางไร

- สงทเปนจดสรางความเขมแขงในจตใจคออะไร

ปญหาทควรปรกษาผเชยวชาญ

การเพกเฉยหรอฝาฝนกฎบอยๆ

อาการซมเศราอยางรนแรง

มปญหาสขภาพกาย/สขภาพจตอยางรนแรง

พฤตกรรมกาวราว ท ารายผอน ขโมย โกหกบอย

ครอบครวรสกกลวความกาวราวของนกเรยน

การไมสามารถควบคมพฤตกรรมไดเลย

รวานสตมปญหา

แตนกไมออกวาปญหาอยทไหน และจะแกไขอยางไร

-46-

รายงานผลการทดสอบทางจตวทยาเพอดแลชวยเหลอนสต

ชอผรบการทดสอบ นาย นาง น.ส. ............................................................ รหสนสต.................

วนเดอนปเกด......................... อาย..........ป ชนป...... คณะ........................... ผสงตรวจ.............................

เหตสงตรวจ...................................................................................................................................................

ผท าการทดสอบ.............................................................. ต าแหนง................................................................

แบบทดสอบทใช 1. ........................................... วนทท าการทดสอบ...........................................

2. ........................................... วนทท าการทดสอบ...........................................

3. ........................................... วนทท าการทดสอบ...........................................

ผลการทดสอบ - ผรบการทดสอบมสขภาพจต ดกวาคนทวไป เทากบคนทวไป ต ากวาคนทวไป - บคลกภาพเปนแบบ: แสดงตว (Extroversion: E) เกบตว (Introversion: I) ชอบใชประสาทสมผส (Sensing: S) ชอบใชจนตนาการ(Intuition: N) เนนความคด (Thinking: T) เนนความรสก (Feeling: F) ชอบจดระเบยบชวต (Judging: J) ชอบยดหยนตามสบาย (Perceiving: P) - มความฉลาดทางอารมณในดาน: ด ความสามารถควบคมอารมณความตองการของตนเอง เหนใจผอน และรบผดชอบตอสวนรวม

เกง รจกตนเอง มแรงจงใจ รจกตดสนใจแกปญหา แสดงออกอยางมประสทธภาพ มสมพนธภาพทดกบผอน

สข ความสามารถในการด าเนนชวตอยางเปนสข มความภมใจในตนเอง พอใจในชวต และมความสขสงบทางใจ

- ขอคนพบอน ๆ...................…………………………………………….……………….……..…………………………...………

ขอเสนอแนะ

.................................................................................. .....................................................................................

............................................................................................................................. ..........................................

ลงชอ.......................................................ผเขยนรายงานผลการทดสอบ

(………………………………………………………..……)

วนท............ เดอน............................. พ.ศ...................

-47-

ประวตวทยากร

ชอ-นามสกล นาง มณฑรา อนจาย ต าแหนง ผชวยศาสตราจารย

การศกษา ปรญญาเอก: ปร.ด. (บรหารศาสตร) สาขาวชาเอกการศกษาเพอบรหารทรพยากรมนษย ปรญญาโท: วท.ม. (จตวทยาอตสาหกรรมและองคการ) ปรญญาตร: วท.บ. (จตวทยา) เกยรตนยมอนดบหนง (เหรยญทอง) สาขาวชาเอกจตวทยาคลนก

ประวตการท างาน 2542 – 2543 : นกจตวทยา ศนยบ าบดรกษายาเสพตดภาคเหนอ จงหวดเชยงใหม 2543 – 2547 : นกจตวทยา 4 หวหนางานจตวทยา กลมงานจตเวช โรงพยาบาลอตรดตถ 2545 – ปจจบน : ทปรกษาฝายทรพยากรมนษย บจ. รกษาความปลอดภย อตรดตถชายฟาคราม 2549 – 2559 : อาจารยประจ าภาควชาจตวทยา คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร 2559 – ปจจบน : อาจารยประจ าภาควชาสงคมวทยาและมานษยวทยา คณะสงคมศาสตร

มหาวทยาลยนเรศวร

โทรศพท 0-5596-1905 E-mail: mtrij@hotmail.com

ความสนใจ จตวทยาประยกตเพอการพฒนาสงคม, พลวตของพฤตกรรมมนษย

ผลงานวชาการทเผยเพร

ผลงานวจยทน าเสนอในการประชมวชาการระดบชาตและระดบนานาชาต รนทร ณะวชย และ มณฑรา อนจาย (2547). "การใชดนตรพนบานลานนา วงสะลอ-ซงในการปรบ

พฤตกรรมของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6". ผลงานวชาการดเดนอนดบ 1 ประเภทการสงเสรมสขภาพจต ในการประชมวชาการสขภาพจตนานาชาต ครงท 3 สขภาพจตกบยาเสพตด ณ โรงแรมแอมบาสซาเดอร กรงเทพมหานคร 25-27 สงหาคม 2547.

Injai, M. (2012). “Chaos Management: Decoding ‘Thyselves’ Administration from a Thai-Filipino Agricultural Entrepreneur”. The oral presentation in parallel sessions of the 1st SAS, Maejo University International Integrated Conference 2012 on Asia Today: Questions and Answers, School of Administrative Studies (SAS), Maejo University, Chiang Mai Thailand. December 13-16, 2012.

มณฑรา อนจาย. (2557). อตลกษณววฒน: การพฒนาโมเดลจตวทยาประยกตเพอสงเสรมสมรรถนะคร ทปรกษา. การประชมวชาการระดบชาต SMARTS ครงท 4 วนท 7 พฤษภาคม 2557 ณ คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตพระราชวงสนามจนทร จงหวดนครปฐม.

-48-

มณฑรา อนจาย, อ านวย พรณสาร, และ สรยา อนจาย. (2558). การแสวงหาอนาคตรวมกนในการท างานสาธารณะบนพนฐานอตลกษณเชงจตวทยาของบคลากรกรมตรวจสอบบญชสหกรณและสนนบาตแหงประเทศไทย. การประชมวชาการและการน าเสนอผลงานวจยระดบชาต ครงท 14 เรอง “แรงจงใจและความหมายในชวต: พลงทางบวกเชงจตวทยา” จดโดยคณะจตวทยา จฬาลงกรณมหาวทยาลย วนท 12 มถนายน 2558 ณ โรงแรมตวนนา กรงเทพมหานคร.

มณฑรา อนจาย, ฉายสดา พรหมจกร, และ ศรณย แซดาน. (2559). โอกาสทางอาชพของกลมเยายวนทางเพศ: พหกรณศกษาจากหญงไนตคลบและพรตตพารทไทม. งานประชมวชาการระดบชาตของเครอขายความรวมมอวชาการ-วจย สายมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ครงท 9 วนท 24 – 25 มนาคม 2559 ณ โรงแรมทอปแลนด จงหวดพษณโลก.

มณฑรา อนจาย, กนตพฒน อนศกดเสถยร, ก าพล กกสนเทย, เพชร บญศรยะ, และ นฐพร โอภาสานนท. (2559). การฝกอบรมตามอปสงค: โปรแกรมทเหมาะกบตวตนในมมมองวอยซไดอะลอกส าหรบนสตเตรยมสหกจศกษา. การประชมวชาการและการน าเสนอผลงานวจยระดบชาต Thailand National Conference on Psychology: Empowering People in the World of Change (TNCP 2016) วนท 9 กรกฏาคม 2559 ณ คณะจตวทยา จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

บทความวจยทตพมพในวารสารวชาการระดบชาต

มณฑรา อนจาย และ เฉลมชย ปญญาด. (2556). ภาวะผตามในผน า: พหกรณศกษาจากผบรหารสมรรถนะสงขององคการธรกจไทย. วารสารมหาวทยาลยนเรศวร, ฉบบพเศษ, 47-58.

มณฑรา อนจาย, ศภสทธ ตะนา, และ สพรรณ เกลอนกลาด. (2558). การแสวงหาอนาคตรวมกนบนพนฐาน อตลกษณสวนบคคลของเครอขายสขภาพระดบอ าเภอในจงหวดอตรดตถ. วารสารการวจยเพอพฒนาชมชน (มนษยศาสตรและสงคมศาสตร), 8(1), 122-133.

บทความวจยทอยระหวางด าเนนการ

มณฑรา อนจาย, เฉลมชย ปญญาด, สมคด แกวทพย, อภชาต ไตรแสง, และ เมธ วงศวระพนธ. ภาวะผตาม: จตลกษณะของผบรหารในองคการธรกจไทย. (ไดรบการตอบรบใหตพมพใน วารสารพฒนบรหารศาสตร ปท 58 ฉบบท 3/2561 กรกฎาคม – กนยายน พ.ศ. 2561)

งานบรการวชาการ

กองบรรณาธการ “วารสารการพฒนางานประจ าสงานวจย” คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล

วทยากรดานจตวทยากบการพฒนาทรพยากรมนษยในหนวยงานภาครฐและภาคเอกชน