ค านยม ของ

พลต ารวจเอก โกวท วฒนะ ผบญชาการต ารวจแหงชาต

เนองในโอกาสจดพมพ “ คมอการประกอบพธศพ” ___________________________

หนงสอ “คมอการประกอบพธศพ” น ถอเปนครงแรกทส านกงานต ารวจแหงชาตไดจดท าขน โดยมวตถประสงคเพอใหหนวยงานตาง ๆ รวมทงขาราชการต ารวจและครอบครวใชเปนแนวทางการปฏบตในการจดพธศพ ตงแตการจดการเกยวกบศพ การสวดพระอภธรรม และการฌาปนกจศพ ตลอดจนการขอพระราชทานตาง ๆ เพอเปนเกยรตแกผวายชนมและวงศตระกล อาท ขอพระราชทานน าหลวงอาบศพ ขอพระราชทานหบหลวงหรอโกศ ขอพระราชทานเพลงศพ เปนตน

หวงวาหนงสอ “คมอการประกอบพธศพ” จะเปนประโยชนอยางยงตอหนวยงาน ตลอดจนขาราชการต ารวจและครอบครว และขอบคณผทมสวนเกยวของในการด าเนนการจดท าหนงสอเลมนทกทาน พลต ารวจเอก ( โกวท วฒนะ ) ผบญชาการต ารวจแหงชาต

ค านยม ของ

พลต ารวจโท อกฤษฎ ปจฉมสวสด ผชวยผบญชาการต ารวจแหงชาต

_________________

สจธรรมของชวตทมนษยทกคนไมอาจหลกพนและไมอยากประสบ ไมวาจะเกดก บตนเอง ครอบครว หรอบคคลใกลชดทเคารพรก นนคอ “ความตาย” และเมอมกรณดงกลาวเกดขนกบขาราชการต ารวจหรอครอบครว ผทยงอยกจะตกอยในสภาวะโศกเศราเสยใจ สบสน ไมอยากจะด าเนนการใด ๆ ทงสน และโดยสวนใหญการประกอบพธศพ ตงแตการจดการศพ ก ารสวด พระอภธรรม ต ลอดจนการฌาปนกจศพ กจะด าเนนการ ไปตามทผรจกคนเคยใหค าแนะน าขนตอนตาง ๆ เกยวกบการประกอบพธศพทงสน ส านกงานต ารวจแหงชาตยงไมเคยจดท าหนงสอ “คมอ การประกอบพธศพ” เพอใชเปนคมอประจ าหนวยงาน และใหขาราชการต ารวจและครอบครวถอเปนแนวทางแตอยางใด ดงนน การทกองสวสดการ ส านกงานต ารวจแหงชาต ไดมความคดรเรม ดวยความหวงใยตอเพอนขาราชการต ารวจ โดยการรวบรวมขนตอนตาง ๆ เกยวก บการจดการศพ จนสามารถจดท าหนงสอ “คมอการประกอบพธศพ” เปนรปเลมขนทงฉบบสมบรณและฉบบยอ เปนครงแรกของส านกงานต ารวจแหงชาต เพอใหขาราชการต ารวจไดมความรเบองตน และสามารถใชเปนแนวทางในการประกอบพธศพอยางถกตองตามขนบธรรมเนยมประเพณ และสมเกยรตในฐานะผพทกษ สนตราษฎรอยางแทจรง ทายนขาพเจาขอขอบคณกองสวสดการ ส านกงานต ารวจแหงชาต ทจดท าหนงสอ “คมอการประกอบพธศพ” นขน และหวงเปนอยางยงวาหนงสอคมอนจะอ านวยประโยชนตอหนวยงาน ตลอดจนขาราชการต ารวจและครอบครวตามวตถประสงคทตงไวตอไป

พลต ารวจโท ( อกฤษฎ ปจฉมสวสด ) ผชวยผบญชาการต ารวจแหงชาต

ค านยม ของ

พลต ารวจตร จรโรจน กศร ผบงคบการกองสวสดการ

_________________

กองสวสดการ ส านกงานต ารวจแหงชาต ไดจดท า หนงสอ “คมอการประกอบพธศพ” เพอใชเปนคมอประจ าหนวยงานและแจกจายใหกบขาราชการต ารวจ เพอใชเปนแนวทางการปฏบตในการประกอบพธศพ ซงไดจดพมพขนทงฉบบสมบรณและฉบบยอ โดย รวบรวมขนตอนและ วธปฏบตตงแต การแจงตาย การบ าเพญกศลและฌาปนกจศพ การขอพระราชทานตางๆ อาท ขอพระราชทานน าหลวงอาบศพ ขอโกศหรอหบหลวงและขอพระราชทานเพลงศพหรอหบเพลง เปนตน

ส าหรบวธปฏบตเกยวกบพธศพในแตละทองถนอาจมความแตกตางกนอย บาง การจดท าหนงสอเลมนเพอใหเปนแบบอยางการปฏบต เกดความสะดวก เรยบรอย และถกตองตามธรรมเนยมประเพณไทย แตไมไดถอเปนระเบยบขอบงคบทตายตว อาจยดหยนไดบางในบางกรณ เพอใหเหมาะสมกบสภาพสงคม ชมชน สถานท และสภาพของงานเปนส าคญ

หวงวา คมอเลมนจะเปนประโยชนตอหนวยงาน เพอนขาราชการต ารวจและครอบครวตอไป

พลต ารวจตร ( จรโรจน กศร ) ผบงคบการกองสวสดการ

สารบญ หนา

ค านยม วธปฏบตเบองตนในการจดการศพ 1 - การแจงตาย 1 - การน าศพไปวด 2 - การอาบน าศพ 2 - การรดน าศพ 3 - การจดศพลงหบ 4 การตงศพ 5 - สถานทตงศพ 5 - สถานทตงอาสนสงฆสวดพระอภธรรม 6 - สถานทตงเครองราชอสรยาภรณ 6 - สถานทตงรปของผตาย 6 - เครองใชในพธศพ 6 การจดงานบ าเพญกศล 7 - การจดพธบ าเพญกศลบงสกลปากโกศศพหรอปากหบศพ 7 - การจดพธสวดพระอภธรรมประจ าคน 8 การจดงานท าบญ 10 - การท าบญ 7 วน 10 - การท าบญ 50 วน และ 100 วน 13 การบรรจศพ 13 - บรรจทสสาน 14 - บรรจทศาลา 14 การฌาปนกจศพ 15 - การตงศพบ าเพญกศล 15 - การบวชหนาไฟ 18 - การมพระธรรมเทศนา 18 - เคลอนศพไปสเมร 18 - การอานค าสดด 19 - การทอดผาบงสกล 22 - พธฌาปนกจศพ 24

2

สารบญ (ตอ) หนา การเกบอฐ 28 - ท าบญอฐ (ออกทกข) 29 - บรรจอฐ 29 - การลอยองคาร 29 การจดพธศพขาราชการต ารวจ 31 - การจดพธศพขาราชการต ารวจทเสยชวตกรณปกต 31 - การจดพธศพขาราชการต ารวจทเสยชวตเนองจากการปฏบตหนาทราชการ 32 - การจดยามเกยรตยศส าหรบศพขาราชการต ารวจ 34 - การใชธงชาตคลมศพผเสยชวตในหนาทราชการ 35 สรป 41 ระเบยบงานศพ (วาดวย การขอพระราชทานตาง ๆ ) 44 - การขอพระราชทานน าหลวงอาบศพ-การขอพระราชทานเพลงศพและหบเพลง 44 - ขนตอนการขอพระราชทานน าหลวงอาบศพและเครองเกยรตยศประกอบศพ 44

- ขอแนะน าการปฏบตเกยวกบพธรดน าศพและสวดพระอภธรรม 47 - การขอพระราชทานเพลงศพ 49 - การขอรบและการปฏบตเกยวกบหบเพลงพระราชทาน 54 - การขอรบและการปฏบตเกยวกบดนพระราชทาน 59 ภาคผนวก - การจดตงโตะหมบชา 62

- การจดเครองทองนอย 67 บรรณานกรม 70

วธปฏบตเบองตนในการจดการศพ

เมอมผถงแกกรรมลง โดยทวไปด าเนนการดงน คนตายดวยโรคธรรมดา ผเกยวของกบศพ นยมใชผาคลมศพตงแตศรษะตลอดเทา ถาศพอยภายในหองกปดประตเสย ถาศพอยในหองโถงนยมกางมงครอบไว คนตายดวยโรคตดตออนตราย ตายดวยอบตเหต หรอถกฆาตกรรม ไมควรแตะตองหรอเคลอนยายศพ เพอเปดโอกาสใหแพทยหรอต ารวจไดท าการชนสตรศพกอน

การแจงตาย

1. ถงแกกรรมทโรงพยาบาล ทางโรงพยาบาลจะออกใบรบรองแ พทยให เพอเปนหลกฐานแสดงเหตการตาย แลวน าใบรบรองแพทยพรอมบตรประจ าต วประชาชนของผเสยชวตไปยงส านกงานทะเบยนทองถนหรอส านกงานเขตในเขตทโรงพยาบาลนนตงอย เพอขอรบใบมรณบตร แตโรงพยาบาลบางแหงจะออกใบมรณบตรใหเองหรอชวยด าเนนการให เพออ านวยความสะดวก โดยญาตของผเสยชวตจะตองน าทะเบยนบานไปใหโรงพยาบาลดวย

2. ถงแกกรรมตามธรรมชาตทบาน เจาของบานหรอผแทนเจาของบานตองไปแจงการตายตอเจาหนาทต ารวจ เพอออกใบรบรองการตาย และน าไปแจงตอนายทะเบยนเพอขอมรณบตร นายทะเบยนผรบแจง คอ ในเขตกรงเทพมหานครแจงตอนายทะเบยนส านกงานเขต ในเขตเทศบาลแจงตอนายทะเบยนทองถน นอกเขตเทศบาลแจงตอนายทะเบยนต าบล คอ ก านน และตองแจงภายใน 24 ชวโมง นบแตเวลาตาย

3. ถงแกกรรมเนองจากอบตเหต หรอฆาตกรรม บคคลทไปกบผตาย หรอผพบศพ ตองแจงตอนายทะเบยนทองททตาย หรอจะแจงแกพนกงานฝายปกครอง หรอต ารวจ ทองทนนกได และตองแจงภายใน 24 ชงโมง นบแตเวลาตายหรอเวลาพบศพ เพอเจาหนาทต ารวจจะไดมาชนสตรศพ ท าหลกฐานการเสยชวต ในระหวางทเจาหนาทต ารวจหรอแพทยยงไมไดตรวจศพ หามเคลอนยายศพ หรอท าใหศพเปลยนสภาพ หรอน ายามาฉดศพ

เมอเจาหนาทต ารวจหรอแพทยไดตรวจชนสตรศพแลว ญาตผเสยชวตจะตองไปขอรบหลกฐานจากเจาหนาทต ารวจทองททรบผดชอบ พรอมทงขอใบชนสตรศพจากแพทย เพอน าไปแสดงตอเจาหนาทส านกทะเบยนทองถนในการขอมรณบตร โดยแจงดวยวาจะน าศพไปบ าเพญกศลท วดใด และระบดวยวา จะเผา ฝง หรอเกบศพ

2

การน าศพไปวด

ญาตจะตองน ามรณบตรไปแสดงกบทางวด เพอใหวดจดเจาหนาทไปรบศพ หรอจะน าศพไปเองแลวแตจะสะดวก

กอนทจะน าศพไปวดควรจดเตรยมเปลยนเสอผาจากบานหรอโรงพยาบาลใหเรยบรอยกอน พรอมจดเตรยมสงของ ดงน 1. ผาแพรส าหรบคลมศพ

2. รปภาพทจะตองตงหนาศพ

3. ใบมรณบตร ส าหรบเจาภาพทมความประสงคจะน าศพตงบ าเพญกศลท ฌาปนสถานส านกงานต ารวจแหงชาต วดตรทศเทพวรวหาร สามารถตดตอสอบถามไดท งาน ฌาปนสถานและพธการ ฝายสวสดการ 2 กองสวสดการ หมายเลขโทรศพท 0-2281-9906-7 โทรสาร 0-2282-0432 แตถาผถงแกกรรมเปนผอยในเกณฑทสมควรไดรบพระราชทานน าหลวงอาบศพ พงแจงไปยงตนสงกดของผนน แลวเดนเรองไปยงกองพระราชพธ ส านกพระราชวง เพอขอพระราชทาน น าหลวงอาบศพและเครองประกอบเกยรตศพ ตอไป

หมายเหต การขอรบพระราชทานน าหลวงอาบศพและเครองประกอบเกยรตศพ ตดตอกองพระราชพธ ส านกพระราชวง โทรศพท 0-2221-7374, 0-2221-2233 โทรสาร 0-2221-0873

การอาบน าศพ การอาบน าศพนถอวาเปนเรองภายในครอบครวระหวางญาตสนท ไมมการเชญคนภายนอก เปนกา รอาบน าช าระรางกายศพจรง ๆ โดยอาบน าอนกอนแลวลางดวยน าเยน ฟอกสบ ขดถรางกายศพใหสะอาด เมออาบน าศพแลว กเอาน าขมนทาตามรางกายตลอดถงฝามอฝาเทา แลวประพรมดวยน าหอม เอาผาขาวซบรอยหนา ฝามอทงสอง และฝาเทาทงสอง แลวมอบใหแกลก หลานของผตายเกบไวสกการะบชา เมออาบน าช าระรางกายศพเสรจแลว กแตงศพตามฐานะของผตาย เชน เปนขาราชการ แตงเครองแบบ เปนตน เครองแตงตวนนนยมใชเสอผาทสะอาดและใหมทสดเทาทมอย เมอแตงตวศพเสรจเรยบรอยแลวจงเชญศพขนนอนบนเตยงส าหรบรอรบการรดน าตอไป

ทตงโตะหมบชา ตงดานศรษะของศพ หนหนาโตะหมบชาไปทางทศใดทศหนง ยกเวนทศตะวนตก (ดความเหมาะสมของสถานทประกอบดวย)

3

ตงไวสงกวาเตยงรองศพพอสมควร จดเครองสกการะบชาใหประณตทสด เทาทสามารถจะจดหาสงของมาจดท าได

ทตงเตยงรองศพส าหรบรดน า - จดตง ณ สถานทกวาง ๆ ตรงกลางของสถานทนน - ตงไวดานซายของโตะหมบชา - หนดานขวามอศพ หรอดานปลายเทาศพ ใหอยทางผทมาแสดงความเคารพศพ - ไมควรเดนผานดานศรษะศพ - จดรางศพใหนอนหงายเหยยดยาว จดมอใหเหยยดออกหางจากตวศพเลกนอย โดยใหวางมอหงายแบเหยยดออกคอยรบการรดน า - ใชผาใหม ๆ (โดยมากใชผาแพรหมนอน) คลมตลอดรางศพ เปดเฉพาะหนาและ มอขวาของศพเทานน - จดเตรยมขนโตก หรอขนน า พานรองขนาดใหญ ตงไวคอยรองรบน าทรดศพแลวนน พรอมทงเตรยมน าอบ น าหอมและภาชนะเลก ๆ ส าหรบตกใหแกผมารดน าศพ - จดบคคลผใกลชดกบผตาย หรอลกหลาน คอยสงภาชนะส าหรบรดน า

การรดน าศพ

กอนจะเรมพธรดน าศพนน นยมใหเจาภาพจดเครองสกการ ะบชาพระรตนตรยกอน แลวจงเรมพธรดน าศพตอไป เวลารดน าศพทนยมกนโดยทวไปคอเวลา 16.00-17.00 น. นยมใหลกหลานวงศาคณาญาตผใหญใกลชดท าการรดน าศพเสยกอนถงเวลาเชญแขก เพอไมใหเกดความคบคง ไมเสยเวลารอคอยของทานผมาแสดงความเคารพศพ

นยมใหลกหลาน หรอญาตฝายเจาภาพ คอยรบรองแขกและเชญ เขารดน าศพ พรอมทงแนะน าทางเขาไปรดน า และทางออก เพอความสะดวกไมคบคงกน

เมอผมเกยรตมาแสดงความเคารพศพหมดแลว นยมเชญทานผมอาวโสสงสดทอยในทนน เปนผแทนรดน าศพดวยน าพระราชทาน หรอเปนผรดน าศพเปนทานสดทาย

เมอทานผมอาวโสสงสดทอยนนไดรดน าพระราชทานศพแลวหรอไดรดน าศพแลว ถอกนวาเปนเสรจพธรดน าศพ ไมนยมใหผใดผหนงรดน าศพอกตอไป

การเตรยมการ โตะเครองทองนอย (หรอจะใชเชงเทยน 1 ท พรอมเทยน 1 เลม กระถางธป 1 ท พรอมธป 1 ดอก) ตงไวดานศรษะศพ โตะขนน าผสมน าอบไทย 1 ชด พรอมขนเลกหรอภาชนะอนทเหมาะสม 1 ท (อาจใชหลายทแลวแตลกษณะงาน)

4

การปฏบต (เมอถงก าหนดเวลา) ประธานในพธ - จดธปเทยนเครองทองนอยหรอจดธปเทยน (ตามทจดไว) แลวเคารพศพ - รบขนหรอเตาน าหอมเทลงบนมอศพทยนออกมา แลวเคารพศพอกครงหนง - นงพกสกคร เพอเปนขวญและก าลงใจแกเจาภาพ ถาไมมทนงหรอรบดวน กลาเจาภาพกลบได) ผรวมพธ - ทยอยกนเขาอาบน าศพจนกวาจะหมด

ก. ศพคฤหสถ 1. ศพมอาวโสสงกวาตน พงนง คกเขานอมตวลงยกมอไหวพรอมกบนกขอขมา ตอศพนนวา “กายะกมมง วะจกมมง มะโนกมมง อะโหสกมมง โหต” 2. ถอภาชนะส าหรบอาบ (รด) น าศพดวยมอทงสองเทน าลงทฝามอขวาของศพ พรอมกบนกในใจวา “อทง มะตะกะสะรรง อาสญจโตทะกง วยะ อะโหสกมมง” 3. อาบ (รด) น าศพเสรจแลว นอมตวลงยกมอไหวพรอมกบนกอธษฐานวา “ขอจงไปสคต ๆ เถด”

ข. ศพพระสงฆ 1. สภาพบรษนงคกเขา ตงปลายเทาลงจรดพน สภาพสตรนงคกเขาราบไปกบพน กราบ 3 ครง พรอมกบนกขอขมาโทษดงกลาวในศพคฤหสถ 2. ถอภาชนะส าหรบอาบ (รด) น าดวยมอทงสอง เทน าลงทฝามอขวาของศพ พรอมกบนกในใจดงกลาวแลวในศพคฤหสถ 3. กราบ 3 ครง พรอมกบนกอธษฐานดงกลาวแลวในศพคฤหสถ

หมายเหต ประธานในพธอาบน าหลวง กอนจะรบน าหลวงจากเจาหนาทส านกพระราชวงตองถวายค านบไปทางทศทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวประทบอย 1 ครง และเมอเสรจพธอาบแลวถวายค านบไปทางทศเดมอก 1 ครง น าพระราชทานอาบศพ มเตาน าธรรมดา น าขมนและน าอบไทย เมอประธานในพธรบจากเจาหนาทส านกพระราชวงแลวใหเทลงตรงทรวงอกศพ

การจดศพลงหบ

การจดศพลงหบนน นยมมอบใหเจาหนาท ของวดหรอสปเหรอ เปนผท าพธกรรมตาง ๆ ตามประเพณนยมของทองถนนน ๆ ศพทไดรบพระราชทานโกศหรอหบหลวงเจาหนาทจากส านกพระราชวงเปนผด าเนนการ

5

การตงศพ เมอตงศพและจดดอกไมธปเทยนเคารพศพไวเรยบรอยแลว ใหตามไฟ (ตะเกยงมโคมและหรไฟไวปลายเทาศพ 1 ท) ในพธทางราชการ เมออาบน าศพและน าศพขนตงเรยบรอยแลว จะน มนตพระสงฆ 10 รป หรอ 20 รป สดบปกรณ (บงสกล) จบแลวถวายไทยธรรม พระสงฆอนโมทนา เจาภาพฯ กรวดน า กเปนอนเสรจพธ แตศพชาวบานทวไป ปจจบน นยมน มนตพระสงฆ 1 รป หรอหลายรปกแลวแตศร ทธาของเจาภาพ เมอพระสงฆมาถงแลว เจาภาพทอดผาบงสกลบนหบศพหรอบนททเตรยมไว นมนตพระสงฆชกผาบงกกล (จะเปนผาไตร จวร สบง ผาเชดตว ผาเชดหนา กได ) เมอพระสงฆ ชกผาบงสกลแลวกเปนอนเสรจพธฯ ในตอนน การจดสถานทตงศพ

ถาผตายเปนผใหญแหงตระกล และบรเวณบานเรอนกวางขวางเหมาะสมแกการตงศพบ าเพญกศลได กนยมจดตงศพบ าเพญกศลทบาน เพราะโดยมากกนยมตงศพบ าเพญกศลไวเปนเวลานาน อยางนอยกครบ 100 วน จงจะท าพธพระราชทานเพลงศพหรอจงจะท าพธฌาปนกจศพ

กรณเสยชวตทบานแตสถานทไมเหมาะสมทจะใชเปนทตงศพ มกนยมน าศพไปตงบ าเพญกศลทวดใดวดหนงใกลบาน หรอวดทเหมาะสมแกฐานะของผตาย หรอเมอศพอยทโรงพยาบาลนยมน าศพไปจดตงทวด เพราะถอกนวาไมควรน าศพเขาบานและไดถอปฏบตเชนนนโดยทวไป เมอตดตอวดทจะน าศพไปตงบ าเพญกศลเรยบรอยแลว การน าศพไปวดอาจตดตอขอใหทางวดจดรถไปรบศพ หรอแจงความประสงคกบเจาหนาทของโรงพยาบาลขอใหจดรถสงศพให และนมนตพระสงฆ 1 รป มาชกศพทจะเคลอนไปสวดทน าศพไปตงบ าเพญกศล

สถานทตงศพ

สถานทตงศพนน นยมตงหนดานศรษะของศพไปทางโตะหมบชาพระพทธรป และนยมตงอยระดบต ากวาโตะหมบชาพระพทธรป หรอมระดบสงต าไลเลยกน

นยมตงศพไว ณ สถานทขางใดขางหนง อนเปนสถานทเหมาะสมส าหรบเปนทประดษฐานสงทเคารพ และนยมตงไวใหหางออกจากขางฝา ประมาณ 1 ศอกเปนอยางนอย เวนระยะวางไวส าหรบเดนไดรอบเพอสะดวกแกการน าพวงหรดไปตดประดบตามฝาผนงทตงศพ เปนตน

เบองหลงทตงศพนน ถาฝาไมสะอาด นยมมผามานขงปดไวเพอความเรยบรอยสวยงามและเพอเปนทแขวนพวงหรดไดอกดวย

6

สถานทตงอาสนสงฆสวดพระอภธรรม - ควรยกขนใหสงจากพนประมาณ 1 ศอกเปนพอด โดยจดตงไวดานซายโตะหมบชา

- จดตงตพระอภธรรมไวบนอาสนสงฆ ณ เบองหนาพระสงฆรปสวดพระอภธรรม

- จดเครองสกการะบชาพระธรรมอกสวนหนงโดยเฉพาะประกอบดวย กระถางธป 1 ใบ(พรอมธป 3 ดอก) เชงเทยนและแจกนอยางละ 1 ค (พรอมเทยนและดอกไม) โดยจดตงไวบนโตะ สงเหนอระดบอาสนสงฆเลกนอย โตะรองเครองสกการ ะบชานน ไมนยมใชโตะรองทสงมากนก เพราะจะบงพระสงฆ หรอต ามากนก ซงจะดไมเหมาะสม นยมใชโตะขนาดกลางไมเลกหรอใหญนก

สถานทตงเครองราชอสรยาภรณ ถาผตายเคยไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ นยมน าเครองราชอสรยาภรณ ตดกบหมอนรอง ใสพานมาตงไวทขางหนาทตงศพนนดวย

ถาผตายเปนขาราชการ กนยมน าเ ครองแบบใสพานมาตงไวทขางหนาทตงศพนนดวย โดยตงพานรองเครองราชอสรยาภรณไวดานศรษะของศพ ตงพานรองเครองแบบไวดานเทาของศพ และนยมมโตะเลก ๆ ส าหรบรองรบใหสงขนพอสมควร สถานทตงรปของผตาย

รปของผตายนน นยมตงไวดานเทาขอ งศพ ขางเครองตงศพ และรปทน ามาตงนนนยมรปทมขนาดใหญพอสมควร ไมนยมน ารปเลกเกนไปมาตง เพราะไมนาด ทงจะเปนการประจานเจาภาพวาเปนคนตระหนถเหนยว ไมยกยองผตายเทาทสมควร เครองใชในพธศพ - ผาภษาโยง 2 ผน - ดายสายสญจน 2 มวน - เครองทองนอย 2 ท ทหนงจดตงไวทโตะเครองตงหนาศพ อกทหนงส าหรบประธาน ในพธ ฯ - ภาชนะส าหรบกรวดน า อยางนอย 2 ท - เครองสกการะบชาศพส าหรบประธานในพธ ฯ 1 ชด ประกอบดวย กระถางธป 1 ใบ ปกธป 1 ดอก เชงเทยน 1 ค พรอมเทยน 2 เลม และแจกน 1 ค พรอมดอกไม - กระถางธปขนาดใหญ พรอมตะเกยงเลกหรอเทยนชนวน และธปจ านวนมากส าหรบ ผมาเคารพศพ - โตะรองกราบ 1 ท ส าหรบประธาน ฯ กราบ

7

การจดงานบ าเพญกศล

การจดพธบ าเพญกศลบงสกลปากโกศศพหรอปากหบศพ เมอไดน าศพเขาบรรจในโกศหรอในหบศพแลว และยกขนประดษฐานบนเครองตง ประดบตกแตงเครองประดบเรยบรอยแลว นยมจดพธบ าเพญกศลสดบปกรณ หรอ บงสกลปากโกศศพ โดยนมนตพระสงฆทรงสมณศกด 10 รป มาพจารณาสดบปกรณ หรอบงสกลปากโกศศพ ส าหรบพระศพหรอศพขาราชการผใหญ ซง ไดรบพระราชทานน าอาบศพและไดรบพระราชทานเครองประกอบเกยรตศพ หรอนยมนมนตพระภกษสงฆ จ านวน . 10 รป หรอ 5 รป มาพจารณาผาบงสกลปากหบศพ ส าหรบศพ ผมเกยรตทวไป เมอพระสงฆทรงสมณศกดหรอพระภกษสงฆธรรมดา(ซงไดอาราธนาเตรยมไวกอนแลว) มาพรอมกนแลวและเมอพธการทกอยางจดเสรจเรยบรอยแลว กนมนตพระสงฆทงนนขนนงบนอาสนสงฆ เจาภาพงานศพนน เรมจดเครองสกการ ะบชาพระรตนตรยและจดเครองสกการะบชา ทหนาเครองตงศพ ถามเครองทองนอยตงอยทหนาเครองตงศพดวย กน ยมจดเครองสกการะบชา ทเครองทองนอยนน แลวหนดานหนาทตงดอกไมออกมาทางพระสงฆสดบปกรณหรอบงสกล เพอใหผตายบชาพระธรรม พธกรเรมอาราธนาศล พระเถระประธานสงฆใหศลจบแลว พระสงฆทงนนตงพดสวดมาตกาจบแลว พธกรเรมทอดผาภษาโยง (ถาม) โดยยกผาภษาโยงลงจากพานทรองรบ วางไวพนอาสนสงฆ แลวจบชายผาภษาโยงทอดไปตามพนอาสนสงฆ จนตลอดพระสงฆทงนน หรอทอดดายสายโยงจนตลอดพระสงฆทงนน เพอเปนการทอดผาบงสกลตอไป หรอ เมอเจาภาพงานศพ จดเครองสกการ ะบชาเสรจเรยบรอยแลวพธกรน าผาบงสกลเขาไปเชญเจาภาพทอดผาบงสกลตอไปทนท (โดยไมตองอาราธนาศล และไมตองสวดมาตกา) เจาภาพรบผาบงสกลมาทอดครงละผน โดยวางขวางผาภษาโยง หรอ วางขวางดาย สายโยง ตรงขางหนาพระภกษสงฆแตละรป จนครบทกรป เมอเจาภาพทอดผาบงสกลเสรจแลว กกลบไปนงทเดมพระสงฆทงนนตงพดพจารณา ผาบงสกลพรอมกน เจาภาพประนมมอฟง เมอพระสงฆพจารณาผาบงสกลจบแลว พธกรพงน าภาชนะส าหรบกรวดน าเขาไปใหเจาภาพ พระสงฆทงนนตงพดอนโมทนาเจาภาพเรมกรวดน าอทศสวนกศลใหแกผ ตายแลวประนมมอรบพร ตอไป

8

เมอพระสงฆก าลงอนโมทนานน พธกรพงเกบผาภษาโยงหรอ ดายสายโยง เปนเสรจพธบ าเพญกศลบงสกลปากโกศศพหรอปากหบศพ การจดพธสวดพระอภธรรมประจ าคน การสวดพระอภธรรม หรอทชาวบานเรยกวา สวดหนาศพ นยมสวดในเวลากลางคน ใหจดทพระสงฆชดทสวดไวทหนงตางหาก จ านวนพระสงฆ 4 รป สถาน ท ใหตงตพระอภธรรม 1 ตแจกน 1 ค เชงเทยน 1 ค กระถางธป 1 ท อาสนะส าหรบพระสงฆนง 4 ท หมาก พล น ารอน น าชาถวายพระสงฆพรอม ความมงหมายกเพอใหเจาภาพไดม โอกาสฟงธรรมและสนทนาธรรมตามควร จะสวด 3 คน 7 คน หรอทก 7 วนจนถงวนเผากได เมอพระสงฆสวด ประจ าคนเสรจแลว จะนมนต ฉนภตตาหารเชากได ทงนสดแตจะสะดวก (ในพธทางราชการในปจจบนงดการจดหมากและพล) การจดพธบ าเพญกศลสวดพระอภธรรมประจ าคนนน นยมเรมจดท า ตงแตวนตงศพเปนตนไปทกคน ประเพณการสวดพระอภธรรมศพ นยมสวด 3 คน 5 คน 7 คน ตามปกตจะเรมตงแตเวลา 19.00 น. ถาผตายเปนขาราชการผใหญ หรอเปนทเคารพนบถอของคนทงหลาย นยมเปดโอกาสใหมการจองเปนเจาภาพบ าเพญกศลอทศใหแกทานผลวงลบไปแลว เพอเปนการแสดงความกตญญกตเวทตอทานผมพระคณ หรอมอปการคณแกตน ตามประเพณนยมของสงคม ศพทไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ตงแตชนประถมาภรณชางเผอกขนไป นอกจากเครองประกอบเกยรตศพดงไดกลาวขางตนแลว ยงทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯใหมพระพธธรรมสวดพระอภธรรมดวย จะพระราชทานใหมสวดกคน สดแลวแตระดบเกยรตศพของผถงแกกรรม พระสงฆทจะสวดพระอภธรรมม 4 รป การทก าหนด 4 รปนนเปนจ านวนนอยทสด ของพระสงฆ พระภกษ 4 รป จงจะเปนองคสงฆ โดยทเปนธรรมเนย มนมนตพระสวดพระอภธรรมจะตองเปน 4 รป งานตาง ๆ จงไมนยมน มนตพระสงฆ 4 รป ความจรงไมใช ขอหามหรอกฎเกณฑอะไร งานใด ๆ จะนมนตพระเพยง 4 รปกได ทนยมนมนตพระสงฆ 4 รปขนไป กเปนเพยงการเลยงไมใหเหมอนพระพธสวดพระอภธรรมศพเทานน การสวดพระอภธรรมแตกอนน มถวายภตตาหารเชาในวนรงขนดวย แตปจจบนนไมมถวายภตตาหาร คงถวายปจจยแทน ศพทไดรบพระราชทานพระพธธรรมสวดพระอภธรรม กไดรบพระราชทานเงนส าหรบถวายดวย พรอมทงเจาหนาทจะจดเครองใชส าหรบพระสงฆไปดวย คอ กระโถน ขนน า พาน เปนตน แ ละจะจดเครองสกการะส าหรบเจาภาพจดบชาพระธรรมในการสวด พระอภธรรมดวย ทงน เปนการพระราชทานเจาภาพไมตองเสยคาใชจายใด ๆ ทงสน

9

การเตรยมการ - เครองประดบหนาศพ (ตามสมควรแกฐานะ) - เครองทองนอยหนาศพ 1 ชด (ถาม) - เชงเทยน 2 ชด,กระถางธป 1 ชด (ส าหรบจดบชา) - โตะหมบชาพรอมเครองสกการะ - โตะ ตพระธรรม พรอมเครองสกการะ1 ชด (แจกนดอกไม 2 เชงเทยน 2 กระถางธป 1) - อาสนะส าหรบพระสวดอภธรรม 4 ท - ดายสายสญจน หรอภษาโยง ทโยงจากศพ 1 ชด - เครองดมถวายพระ - ไทยธรรม 4 ชด - สบงหรอไตร 4 ชด - ทกรวดน า 1 ท

ล าดบพธในการสวดพระอภธรรม - เจาภาพ ฯ จดเทยนธปเครองสกการะบชาตามล าดบ ดงน ก. ทโตะหมบชาพระพทธรป - จดเทยนธปแลวสงเทยนชนวนคนพธกร - นงคกเขาประนมมอ (กลาวค าบชาพระรตนตรย) แลวกราบ 3 หน ข. ทโตะบชาพระธรรม - จดเทยนธปแลวสงเทยนชนวนคนพธกร - นอมตวลงยกมอไหว (กรณจดทกราบ (ชนลด) ใหนงคกเขา และกราบทชนลดนน) ค. ทโตะเครองตงหนาศพ - นงคกเขา - จดเทยน 1 ค - จดธป 1 ดอก ประนมมอและยกธปขนจบบชาศพ โดยปลายนวชอยระหวางคว พรอมกบกลาวขอขมาโทษศพ แลวปกธปไว ณ กระถางธป กรณทมพธกรหรอเจาหนาทเตรยม เครองสกการะบชา (เทยน 1 ค และธป 1 ดอก ไวแลว ใหผจด (ประธานหรอเจาภาพ) รบเทยนชนวนจากพธกร จดเครองสกการ ะบชานน สงเทยนชนวนคนพธกร แลวกราบ 3 ครง โดยกราบแบมอ (ศพพระสงฆ) และกราบ 1 ครง ไมแบมอ (ศพฆราวาส) (ถาไมมการจดเทยนธปเครองทองนอยตอ กราบ 1 ครง)

10

ง. ทเครองทองนอยหนาเครองตงศพ (ถาม) - จดเทยนธปแลว สงเทยนชนวนคนพธกร แลวใหห นดานดอกไมออกไปทางพระสงฆทสวดพระอภธรรม - กราบ 1 ครง แลวกลบไปนงทเดม (ศพพระสงฆ กราบ 3 ครง) - บางทองถน พธกรอาราธนาธรรมกอนพระสงฆเรมสวดและเจาภาพจดธป ฯ บชาพระธรรมกอนขนตนสวดใหมทกจบ พธทางราชการไมมการอาราธนาธรรม - พระสงฆสวดพระอภธรรม โดยมากนยม 4 จบ พธกรเกบเครองสกการ ะบชาและตพระธรรม แลวยกเครองไทยธรรมตงบนอาสนสงฆทเบองหนาพระสงฆแตละรป - เจาภาพ ฯ หรอวงศญาตชวยกนถวายไทยธรรม แลวกลบไปนงทเดม - พธกรลาดผาภษาโยงหรอทอดดายสายสญจน - เจาภาพ ฯ ทอดผาบงสกล - พระสงฆพจารณาผาบงสกล - พธกรเกบผาภษาโยงหรอดายสายสญจน - พธกรเตรยมน ากรวดส าหรบเจาภาพ ฯ - พระสงฆอนโมทนา - เจาภาพ ฯ กรวดน า

การจดงานท าบญ ตามประเพณไทย กอนทจะท าการฌาปนกจศพ จะมการบ าเพญกศลในวนทถงแกกรรมครบ 50 วน และ 100 วน ตอจากนน กมงานบ าเพญกศลออกเมรและฌาปนกจศพ แตปจจบนน นยมท างานเพยง 7 วนเทานน ศพทอยในขนไดรบพระราชทานจดงานบ าเพญกศล 7 วน เมอถงก าหนด เจาหนาทส านกพระราชวงกไปด าเนนการใหทกอยาง รวมทงภตตาหารและจตปจจ ย ไทยธรรม เจาภาพไมตองเสยคาใชจายแตอยางใดเลย การท าบญ 7 วน

การท าบญ 7 วน มก าหนดดงน ถาตายวนไหน ใหถอเอาวนนนเปนวนส าคญ คอเปน วนอทศผล เชน ตายวนอาทตย ถาจะท างานเปน 2 วน สวดมนตในวนเสาร เลยงพระวนอาทตย เพราะการบรจาคทานเสรจสนในวนอาทตย ถาท าเปนวนเดยว คอ สวดมนตวนนนฉนวนนน ตองท าในวนอาทตย ถาจะท าในวนเสารไมควร เพราะการอทศผลนน นยมกนวา ลวงไปแลว 7 วนจากวนทตาย จงไดถอเอาวนท 8 เปนวนอทศผล

11

ล าดบพธท าบญ 7 วน (ท าบญตอนเพล)

การท าบญ 7 วน ถาท าวนเดยว ตายวนศกร ใหท าวนศกรในสปดาหตอไป 10.00 น. - พระสงฆประจ าอาสนะ - เจาภาพจดเทยนธปบชาพระรตนตรย กราบพระรตนตรย 3 ครง แลวไปจดเทยนธป

ทเบองหนาศพ เคารพศพแลว และกลบมานงทเดม - อาราธนาศล รบศล อาราธนาพระปรตร แล วฟงพระสงฆสวดพรอมกน (ถามพธ

เทศนและพธสวดมนตตดตอกนไป ใหอาราธนาพระปรตรตอทนท สวนศลนน ใหอาราธนาและรบศลตอนมเทศน)

11.00 น. - ถวายภตตาหารเพลพระสงฆทสวดพระพทธมนต 12.00 น. - พระสงฆฉนเสรจน าเครองไทยธรรมเทยบแลวเชญเจาภาพถวายไทยธรรม - เกบไทยธรรมแลวชกผาภษาโยงหรอดายสายสญจน (กรณมการบงสกล) - เจาภาพทอดผาบงสกล (ถาม) - พระสงฆชกผาบงสกลแลว อนโมทนา - เจาภาพกรวดน า 13.30 น. - เจาภาพจดเทยนธปทโตะบชากอน แลวจดเทยนประจ ากณฑ เทศน (เทยนสอง

ธรรม หรอเทยนสองดหนงสอเทศน) - พระเทศนขนสธรรมาสน - อาราธนาศล อาราธนาธรรม - เมอพระสงฆเรมเทศนดวยการบอกศกราชกอน ระหวางน เจาภาพจดเครองหา

(เครองทองนอย) ของศพกอน แลวจดเครองหาของเจาภาพ หรอจะจดตดตอจากจดเทยนประจ ากณฑเทศน หรอจดระหวางอาราธนาธรรมกได

- พระสงฆแสดงธรรมจบ เจาภาพไปจดเทยนธป ณ ทเบองหนาพระสงฆสวดรบเทศน พระสงฆ 4 รป (ถาม) สวดธรรมคาถาตอจนจบ

- เจาภาพถวายไทยธรรม เจาหนาทเกบไทยธรรมแลวชกผาภษาโยง - เจาภาพทอดผาบงสกล - พระสงฆอนโมทนา - เจาภาพกรวดน า - เจาภาพกราบพระรตนตรย - พระสงฆเดนทางกลบ หมายเหต กรณจดพธในภาคเชา โดยมพธเทศน และสวดมนตกอนถวายภตตาหารเพล และมการสวดมาตกา

บงสกล ใหอาราธนาศล- รบศลตอนพระสงฆเทศน เมอจบการเทศนใหอาราธนาพระปรตร เพอพระสงฆสวดพระพทธมนตตอทนท

12

การปฏบตพธ ฯ พธเทศน เจาภาพ ฯ จดเทยนธปทโตะหมบชาพระพทธรป นงคกเขา ประนมมอ (กลาวค าบชา พระรตนตรย) แลวกราบ 3 หน เสรจแลวจดเทยนบชาพระธรรม (ตงอยหนาธรรมาสน) จดเทยน สองธรรม (เทยนอานหนงสอเทศน) แลวมอบใหพธกรน าไปตงบนธรรมาสน ตอจากนน จงไปจดเทยนธปบชาศพ และจดเทยนธปเครองทองนอยทตงอยขางหนาศพ หนดานดอกไมไปทางพระสงฆรปทแสดงธรรม แลวกราบ 1 ครง พธกรอาราธนาศล รบศล แลวอาราธนาธรรม เจาภาพ ฯ จดเทยนธปเครองทองนอย ซงตงอย ดานหนาทางขวามอ แลวหนดานดอกไมไปทางพระสงฆรปเทศน ประนมมอตงใจฟงพระธรรมเทศนา พระสงฆแสดงธรรมจบแลว เจาภาพ ฯ จดเทยนธปทโตะบชาหนาอาสนสงฆ ซงตงอยเบองหนาพระสงฆรปสวดรบเทศน แลวนอมตวลงยกมอไหว จากนน กลบไปนงทเดม ประ นมมอตงใจฟงพระสงฆสวดพระคาถาธรรมบรรยาย พระสงฆสวดพระคาถาธรรมบรรยายจบ เจาภาพ ฯ ถวายเครองกณฑเทศนแดพระสงฆรปแสดงธรรม และถวายไทยธรรมแดพระสงฆรปสวดรบเทศน แลวกลบไปนงทเดม พธกรทอดผาภษาโยงหรอดายสายสญจน เจาภาพ ฯ ทอดผาบงสกล แลวกลบไ ปนงทเดม ประ นมมอ ตงใจฟงพระสงฆกลาวค าพจารณาผาบงสกล พระสงฆอนโมทนา เจาภาพกรวดน า พธสวดพระพทธมนต พระสงฆนงบนอาสนสงฆแลว พธกรอาราธนาพระปรตร พระสงฆสวดจบแลว เจาภาพ ฯ ทอดผาบงสกล พระสงฆพจารณาผาบงสกล (ยงไมใหพร เพราะว นรงขน เจาภาพ ฯ จะนมนตมาฉนภตตาหารเพล พระสงฆจงใหพรตอนนน) พธสวดถวายพรพระ รงขนเวลาใกลเพล พระสงฆนงบนอาสนสงฆแลว เจาภาพ ฯ จดเครองสกการ ะบชาพระรตนตรย กราบพระรตนตรย 3 ครง และบชาศพดงกลาวแลว

13

พธกรอาราธนาศล ผรวมพธ ฯ รบศล พระสงฆสวดถวายพรพระจบแลว ถวายภตตาหารเพล ถวายเครองไทยธรรม พระสงฆอนโมทนา เจาภาพ ฯ กรวดน า พธสวดมาตกาบงสกล พระสงฆนงบนอาสนสงฆแลว เจาภาพ ฯ จดเทยนธปเครองสกการะบชา กราบพระรตนตรย 3 ครง พระสงฆสวดมาตกา จบแลว ฝายเจาภาพ ฯ ชวยกนถวายไทยธรรม (ถาม) พธกรลาดผาภษาโยง หรอทอดดายสายสญจน ฝายเจาภาพ ฯ ชวยกนทอดผาบงสกลทผาภษาโยงหรอดายสายสญจน (ไมตอง ยกถวายพระสงฆ) เสรจแลวจะกลบไปนงทเดม หรอนงเบองหนาพระสงฆกได ประ นมมอฟงพระสงฆกลาวค าพจารณาผาบงสกล พระสงฆอนโมทนา เจาภาพ ฯ กรวดน า ถาอาสนแคบ จะนมนตพระสงฆขนพจารณาผาบงสกลเปนชด ๆ ไปจนกวาจะครบตามจ านวนทนมนตมากได การท าบญ 50 วน และ 100 วน

เมอครบ 50 วน และครบ 100 วนนบจากวนทถงแกกรรม นยมจดงานบ าเพญกศลท าบญเลยงพระเพออทศสวนกศลใหแกผตาย โดยจดงานเชนเดยวกบการท าบญ 7 วน

การบรรจศพ

ในตางจงหวด เมอเจาภาพไดบ าเพญกศลศพครบ 3 วน 7 วน 50 วน หรอ 100 วนแลว ยงไมท าการฌาปนกจ จะตองเกบไวเพอรอญาตหรอรอโอกาสอนเหมาะสม จะเกบศพไวทบานหรอทวดกสดแลวแตสะดวก ถาเกบไวทวด กนยมการบรรจศพ พธบรรจศพนน เมอเจาภาพบ าเพญกศลครบ 3, 7, 50, 100 วนหรอมากกวานนแลว พอไดเวลา (สวนมากเปนเวลา 15.00 -17.00 น.) กน าศพไปยงสถานทบรรจ น าหบศพเขาทเกบแตยงไมปดทเกบ เชญแขกเขาเคารพศพโดยเจาภาพจดหาดนเหนยวกอนเลก ๆ หอกระดาษ สขาว-ด าใสถาดไวเพอแจกแขกคนละกอน จะมดอกไมดวยกได เมอแขกน าดนเหนยวและดอกไมไปวางเคารพศพแลว เจาภาพกทอด ผาบงสกลทปากหบศพและ

14

นมนตพระสงฆชกผาบงสกลแลวกเกบศพเปนอนเสรจพธฯ ผ จดการฌาปนสถานกจดการปดทเกบหบศพตอไป ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล ถาญาตประสงคจะเกบศพไวกอน จะตองเตรยม ผาไตร ดอกไม ธป เทยน ลกดนหอดวยกระดาษสขาว- ด า และนมนตพระสงฆชกผาบงสกล 1 รป ไวในวนสดทายของการสวดพระอภธรรม เพอด าเนนการบรรจศพไวในสสานตอไป

บรรจทสสาน การเตรยมการ - นมนตพระสงฆน าศพตามจ านวนทตองการ (นยม 1 รป) - ผาบงสกลตามจ านวนพระสงฆ (มกใชผาสบง) - หอดนขาว-ดนด า (ตามจ านวนผเขารวมพธ) - ชอดอกกหลาบ - พวงดอกมะล (ตามจ านวนผเขารวมพธ บางแหงไมใช) การปฏบต (เมอสอดโลงศพเขาซอง เหลอประมาณ 1 ใน 3 ) ประธานในพธ - ทอดผาบงสกล (วางพาดไวบนโลงศพทยนออกมา) พระสงฆ - ชกผาบงสกล ประธานฯ - วางหอดนขาว-ดนด าบนโลง และชอดอกไม ผรวมพธ - เคลอนศพเขาเกบ ปดซองหบศพ เจาภาพ - จดธปบชาศพ บรรจทศาลา การเตรยมการ - ผาบงสกล - หอดนขาว-ดนด า ชอดอกกหลาบ-มะล การปฏบต ประธานในพธ - จดธปเทยนเครองทองนอยหนาศพเคารพศพ - ทอดผาบงสกลบนพานหนาศพ (ประนมมอเมอพระมาชกผาบงสกล) - วางหอดนขาว-ดนด าและชอดอกไมบนพานทตงไวบนโตะหนาศพ ผรวมพธ - ทยอยกนเขาวางหอดนขาว-ดนด าจนเสรจ

15

การฌาปนกจศพ การฌาปนกจศพ ไดแก การปลงศพ หรอเผาศพ เจาภาพจะตองก าหนดวนทจะท าการฌาปนกจศพทแนนอน แลวไปท าความตกลงกบเจาหนาทของวดทจะท าการฌาปนกจศพนนกอน ทงนเพอเลอกวน เวลา ทตองการเปนการจองไวกอน การฌาปนกจศพผทมสทธไดรบพระราชทานเพลง หากเจาภาพผจดการศพมความประสงคจะขอพระราชทานเพลง ตองท าหนงสอไปยง กองพระราชพธ ส านกพระราชวง กอนทจะท าการฌาปนกจ อยางนอย 7 วน

กอนทจะท าการฌาปนกจ ตอ งน าศพมาตงสวดพระอภธรรมอกวาระหนง รงขนจงจะ ท าการฌาปนกจ แตบางรายกไมไดตงสวดพระอภธรรมอก เพยงแตยกศพขนตงในตอนเชา เลยง พระเพล มพระธรรมเทศนาในตอนบาย แลวท าการฌาปนกจศพในตอนเยน การกระท าเชนนเรยกวา ตงเชา เผาเยน แตถาศพนนเปนบ พการ สาม ภรรยา กควรตงศพสวดพระอภธรรมอกคนหนงกอน เพอเปนเกยรตแกผวายชนมและเปนการบ าเพญกศลเพมเตมใหอก

การเตรยมงานเบองตน ถาเปนงานพระราชทานเพลงศพทานผใหญแหงตระกล นยมมเครองสงเคด เชน ตยา โตะ เตยง ธรรมาสนเทศน ธรร มาสนปาตโมกข เปนตน อยางใดอยางหนง หรอหลายอยางถวายเปนของสงฆ นยมจดพมพหนงสอมสารประโยชนเกยวกบพระพทธศาสนา หรอวชาการเปนอนสรณอยางนอย 1 เลม จดท าของถวายพระสงฆ เชน พดรอง ยาม หมอน เปนตน อยางใดอยางหนง หรอหลายอยางเพอเปนอนสรณ การตงศพบ าเพญกศล - จดพมพบตรแจกแกวงศญาตสนทมตรสหายและทานทมความเคารพนบถอ - หรอประกาศทางสอมวลชนดวยเพอทราบโดยทวกน - จะจดงานสองวนหรอวนเดยวกได ก. จดงาน 2 วน ถาจดท าตดตอกบงานบ าเพญกศลสตตมวารกเรมจดงานเวลาเยนของวนทครบ 100 วน

16

ตวอยางบตรก าหนดงาน มดงน ก าหนดงานพระราชทานเพลงศพ (หรอฌาปนกจศพ)

............................................................. ( ใสนามของผตาย) ณ เมร ..................................................................... ............................................... ต าบล...........................................อ าเภอ......................................จงหวด................................... วนท.......เดอน....................พ.ศ. ..............ตรงกบวน..............ค า เดอน.........ป..........เวลา .......น.

(ดานในบตร) รายการบ าเพญกศล

วนท..........เดอน........................... พ.ศ. ............... ตรงกบวน................ค า เดอน.............ป.......... เวลา 16.00 น. เชญศพขนประดษฐานบ าเพญกศล ณ ศาลาการเปรยญ เวลา 17.00 น. พระราชาคณะแสดงพระธรรมเทศนา

พระสงฆ 4 รป สวดรบเทศน เวลา 18.00 น. พระสงฆทรงสมณศกด 10 รป สวดพระพทธมนต เวลา 19.00 น. พระสงฆ 4 รป สวดพระอภธรรม รงขนวนท..........เดอน........................พ.ศ. ............ตรงกบวน.............ค า เดอน.............ป............. เวลา 10.00 น. มพระธรรมเทศนาอานสงสหนาศพ 1 กณฑ เวลา 10.30 น. พระสงฆทรงสมณศกด 10 รป สวดถวาย เวลา 11.00 น. ถวายภตตาหารเพลแกพระสงฆสามเณร จ านวน ..... รป เวลา 13.00 น. พระราชาคณะแสดงพระธรรมเทศนา เวลา 14.00 น. พระสงฆทรงสมณศกด 10 รป สวดคาถา ศราทธพรต (นยมเฉพาะงานพระราชทานเพลงศพ) เวลา 15.00 น. พระสงฆ จ านวน..................รป สวดมาตกาและบงสกล เวลา 18.00 น. เกบอฐ จงขอประทานกราบเรยน และเรยนเชญมาดวยความเคารพนบถออยางสง

.................................................. เจาภาพ

17

ข. จดงานวนเดยว จดแยกเปนเอกเทศหนง ไมเกยวเนองกบงานบ าเพญกศล 100 วน

ตวอยางบตรก าหนดงาน มดงน ก าหนดงานฌาปนกจศพ

...................................... ..... (ใสนามผตาย) ณ เมร..................................................................................................................... ต าบล.......................................อ าเภอ.....................................จงหวด........................................ วนท.............เดอน........................พ.ศ. ................ตรงกบวน.............ค า เดอน ................ป..........เวลา.....................น.

(ดานในบตร) รายการบ าเพญกศล

วนท...........เดอน.......................พ.ศ. ...............ตรงกบวน..............ค า เดอน...................ป........... เวลา 10.00 น. เชญศพขนประดษฐานบ าเพญกศล ณ ศาลาการเปรยญ เวลา 10.30 น. พระราชาคณะแสดงพระธรรมเทศนา 1 กณฑ เวลา 11.00 น. ถวายภตตาหารเพลแกพระภกษสามเณรทงวด เวลา 13.00 น. มพระธรรมเทศนา 1 กณฑ เวลา 14.00 น. พระสงฆจ านวน ....รป สวดมาตกาและบงสกล เวลา 16.00 น. ประชมเพลง เวลา 18.00 น. เกบอฐ จงขอประทานกราบเรยน และเรยนเชญมาดวยความเคารพอยางสง

................................................. เจาภาพ - บตรนเปนเพยงตวอยางเทานนอาจลดหรอเพมไดตามก าลงศรทธาและความสามารถ - บางทองถนกปฏบตแตกตางกนออกไป พงพจารณาจดงานใหด าเนนไปตามความเหมาะสมแกขนบธรรมเนยมประเพณของทองถน

18

การบวชหนาไฟ

บางรายไดใหบตรหลานของผตายบวชเปนสามเณรในวนทเผาศพ เพออทศสวนกศลใหแกผตาย เรยกวา บวชหนาไฟ

การทจะจดใหบตรหลานบวชหนาไฟ จะตองตกลงใจลวงหนาไวกอน เพราะจะตองเตรยมเครองบวช และผทจะบวชนนควรใหมอายพอสมควร มความอดทนและรจกสงทค วรและไมควร หากเอาเดกทมอายนอย ๆ ไปบวชอาจกระท าสงทไมควรเกดขน เมอไดผทจะบวชเรยบรอยแลว กตองแจงหรอนมนตเจาอาวาสใหจดการบวชบตรหลานของผตายตามทตนประสงค การมพระธรรมเทศนา การมพระธรรมเทศนา ไดแก การนมนตพระสงฆมาแสดงธรรมในวน ทจะบรรจศพหรอวนทจะกระท าการฌาปนกจ ซงตามปกตจะจดขนในตอนบาย โดยในตอนเชาเจาภาพ จะตองจดเตรยมอาหารมาเลยงพระมอเพล เสรจจา กการเลยงพระเพลแลว ตอนบายกมการแสดงพระธรรมเทศนา เคลอนศพไปสเมร การเคลอนศพตองนมนตพระสงฆ 1 รป เปนผน าศพ เวยนรอบเมร 3 รอบ การเวยนตองเวยนจากขวาไปซาย เจาภาพและญาตของผตายตองเดนเขาขบวนตามศพเวยนรอบเมรดวย ถาศพนนมรปถายของผตาย ซงน าไปตงไวในทบ าเพญกศล กตองมผถอรปถายน าหนาศพไปในขบวน โดยมพระสงฆเปนผน า มคนถอเครองทองนอยหรอกร ะถางธปน าหนาศพ เมอไดน าศพเวยนรอบเมรครบ 3 รอบแลว กน าศพขนตงบนเมร พธแหศพเวยนเมร การเตรยมการ - นมนตพระสงฆอยางนอย 1 รป - คนถอกระถางธปหรอเครองทองนอย - คนถอรปภาพผตาย - รถบรรทกศพหรอคนหามศพ ล าดบการแหศพ (ถอหลก พระ-กระถางธป-รปภาพ-ศพ) - พระสงฆเดนน าหนา (ไมตองถอสายสญจนหรอจงศพกได) - ถดมาคนถอกระถางธป (จดธป 1 ดอก) หรอเครองทองนอย - ถดมาคนถอรปภาพผตาย

19

- ถดมาเปนรถบรรทกศพหรอคนหามศพ - ตอจากนน เปนญาตมตรของผตายเดนเกาะหบศพ หรอเดนตามศพ - เดนเวยนซายเมร (เมรอยทางซายของผเดน) เรมจากบนไดหนาเมร เวยนจนครบ 3 รอบ - ยกหบศพขนบนไดหนาเมร ตงบนเชงตะกอน - เคารพ ลงจากเมร การอานค าสดด ล าดบการปฏบต (ผอาน)) - เดนออกไป ค านบประธานในพธ - เดนขนเมร ค านบศพแลวยนทไมโครโฟน - ค านบประธานฯ แลวอานหมายรบสง (ถาม) - อานประวตยอและค าสดด - อานส านกในพระมหากรณาธคณ

(ตวอยาง) ประวตและค าไวอาลย

แด --------------------------------------------------------

เรยน ทานประธานในพธฯ ทเคารพ

กระผม ..................................................................... ไดรบเกยรตจากทานเจาภาพ ใหเปนผอานประวตและค าไวอาลยตอผวายชนม เพอเปนการประกาศเกยรตคณและร าลกถงเปนวาระสดทาย กอนทรางศพจะถกเผาไหมเปนจลตอไป

ทานประธานฯ และทาน ผมเกยรตทเคารพ รางทปราศจากวญญาณและนอนสงบนง บนจตกาธาน ปรากฏ ณ เบองหนาของทานทงหลายนนเปนรางของ ...............................................ผซงไดจากโลกนไปอยางปจจบนทนดวนและไมมวนทจะหวนกลบคนมาอกในภาพเดม ทามกลางบรรยากาศทมแตความเศราโศกเสยใจ และอาลยอาวรณยงนก ของบดา มารดา ภรรยา บตร ธดาญาต มตร และความรสกสลดใจยงนกของผบงคบบญชา ผใตบงคบบญชาและเพอนรวมงาน

20

การเกด ............................................ เกดเมอวนท ............. เดอน.................... พ.ศ. ............ ณ บานเลขท ........................ หมท ...................... ต าบล ........................ อ าเภอ ....................... จงหวด ....................................................... เปนบตรคนท ........... ในจ านวนบตรธดา ............ คนของ ..........................................................

การศกษา - ส าเรจการศกษาจาก ................................................ เมอ พ.ศ. ...................... - ส าเรจการศกษาจากโรงเรยน .................................. เมอ พ.ศ. ...................... - ส าเรจหลกสตร ............................... จาก ................ เมอ พ.ศ. ......................

รบราชการ - รบราชการบรรจเขาเปนนกเรยนนายสบต ารวจ เมอ พ.ศ. ...................... - รบการบรรจและแตงตงเปนสบต ารวจตร เมอ พ.ศ. ...................... - รบราชการเลอนยศเปนสบต ารวจโท เมอ พ.ศ. ...................... - รบราชการเลอนยศเปนสบต ารวจเอก เมอ พ.ศ. ...................... - รบราชการเลอนยศเปนจาสบต ารวจ เมอ พ.ศ. ...................... - รบราชการเลอนยศเปนดาบต ารวจ เมอ พ.ศ. ......................

การปฏบตราชการ - บรรจเขารบราชการ ...................................... เมอ พ.ศ. ....................... - เปน .............................. ................................ เมอ พ.ศ. ....................... - เปน .............................................................. เมอ พ.ศ. ....................... - รบพระราชทาน............................................... เมอ พ.ศ. .......................

สถานภาพครอบครว ......................................................... ไดสมรสกบ ................................................... ธดาของ.................................................กบ........................................... ..เมอ พ .ศ. .................. มบตรธดาจ านวน ....................... คน คอ 1. ................................................................................. 2. ................................................................................. 3. ฯลฯ

21

ค าสดด ........................................... ขณะทยงมชวตอยนน ไดปฏบตราชการดวยความแขงแรง ขยน อดทน มความสามารถ และซอสตยสจรต เปนทไววางใจของผบงคบบญชา เปนทเคารพของผใตบงคบบญชา แล ะเปนทรกของเพอนรวมงานเปนอยางยง ทงเปนผเอาใจใสดแลและเลยงดบดามารดา ภรรยาและบตรธดาดวยความรกและความหวงใย ตลอดถงเปนผมความเลอมใสศรทธา ในพระบวรพทธศาสนาอยางยง กอปรกบกรยาอธยาศยของผวายชนมเปนผมความออนโยน และมความราเรงอยเสมอ เปนทเมตตาของผบงคบบญชา และเปนทรกใครนบถอของญาตมตรโดยทวหนา ในวาระสดทาย....................................ได ................................................................ และเสยชวตดวยอาการอนสงบ เมอวนท ........ เดอน ..................... พ.ศ. ............เวลา .......นาฬกา รวมสรอายขยได ...............ป

22

บทปลง อนความตายนน เปนสภาพททกคนจะหลกเลยงไมได สรรพสตวทเกดมาบนผนปฐพน จ าตองมการพลดพรากจากโลกน เพอไปส สมปรายภพในเบองหนา บณฑตทานอปมาชวตไววา หยาดน าคางทอยยอดหญาเมอแสงอาทตยสองมา ยอมเหอดแหงหายไปไดโดยเรว ไมตงอยไดนานฉนใด ชวตของมนษยกเปรยบเหมอนหยาดน าคางฉนนน ชวตของมนษยนนสนนดเดยว แตวามทกขมาก ดงนน บ คคลทกระท าคณงามความดไว เมออยในโลกน ยอมบนเทงใจ และเมอละจากโลกนไปแลว กยอมบนเทงใจ ไดชอวา ยอมบนเทงใจในโลกทงสอง เพราะไดเหนการกระท าอนบรสทธของตนแลว .............................. เมอยงมชวตอย ไดสรางคณงามความดไวเปนประโยชนแกประเทศชาตและศาสนา โดยสมควรแกอตภาพ เมอมาประสบมรณกรรม เชนน จงเชอวา คณงามความดทไดประกอบไวนน ยอมสงผลใหบนเทงใจใน โลกหนา ดวยอ านาจบญกศลททานเจาภาพไดบ าเพญมา ดวยความตงใจทจะอทศกลปนาผลทกษณานประทาน จงดลบนด าลใหดวงวญญาณของผวายชนมไดรบทราบเปนปตตานโมทนาดวย เพอส าเรจหตานหตประโยชน โดยสมควรแกคตในสมปรายภพ นนเทอญ

(อานดวยเสยงแผวเบา) “ขอใหดวงวญญาณของผวายชนม ไมวาจะสถต ณ พมานใด จงลวงรถงการบ าเพญกศลทผบงคบบญชา บดา มารดา ภรร ยา บตรธดา ญาตมตร เพอ นรวมงานและผใตบงคบบญชา ไดอทศสวนกศลไปให และดวยอ านาจคณพระศรรตนตรยและคณงามความดทผวายชนมไดประกอบไวแลวเองอยางด ตลอดถงกศลทกษณาทานอทศทงมวล ดงกลาวมาจงสงผลดลบนดาล ประทานพรใหดวงวญญาณของ.............................................จงไปสสคตในสมปรายภพนนเทอญ. การทอดผาบงสกล

การทอดผาบงสกลนน เจาภาพจะตองพจารณาวา แขกผมเกยรตชนผใหญทเชญไว มจ านวนเทาใดกจดผาไตรเทากบจ านวนแขกชนผใหญ การทจะใชผาไตรส าหรบทอดผาบงสกล มากนอยเพยงใดนน ควรใหเปนไปตามความเหมาะสม

การเชญแขกขนทอดผาบงสกล เจาภาพจะตองไปเชญดวยตนเอง โดยมผถอพานผาไตรตามเจาภาพไปดวย แตถาแขกทเปนประธานเปนผใหญชนสง หรอเปนผบงคบบญชาชนสงของเจาภาพกควรถอพานผาไตรไปเชญดวยตนเอง เ มอแขกผรบเชญลกจากทนง เจาภาพหรอผถอพานผาไตรกเดนตามแขกผนนไป เมอขนบนไดเมรแลวกสงมอบผาไตรให ผทอดผากจะรบผาไตรน า ไปวางลงตรงทส าหรบทอดผา แตถาไมมการจดทส าหรบทอดผาไว กวางผาไตรนนลงบนหบศพ ทางดานหวนอนศพ แลวผทอดผากคอยอยจนกวาพระสงฆจะมาชกผาบงสกล

23

นอกจากเจาภาพจะน าผาไตรไปเชญแขกดวยตนเองแลว ดอกไมธปเทยนทจดไวส าหรบประธาน เจาภาพกตองน าไปเชญดวยตนเอง ล าดบการเชญ - เจาภาพตองเตรยมอปกรณประชมเพลงศพไวใหพรอมบนเมร - เชญทานผมอาวโสนอยไปหาทานผมอาวโสมากขนไปตามล าดบ - เชญประธานในพธฯ ขนทอดผาบงสกลเปนอนดบสดทาย เมอทานทอดผาบงสกลแลว กเชญทานประกอบพธประชมเพลงสบตอกนไปทนท การปฏบตส าหรบผเชญและผรบเชญ ก. ส าหรบผเชญ - มภาชนะส าหรบรองรบผาบงสกล เชน พานกะไหลทอง หรอตะลมมก เปนตน - ถอภาชนะใสผาบงสกลดวยมอทงสอง ประคองเขาไปเชญครงละ 1 ทาน (เมอผรบเชญมจ านวนนอยทาน) - เดนเขาไปหาผรบเชญ ท าความเคารพแลวกลาวค าเชญและเดนตามหลงผรบเชญ นนไป โดยเดนไปทางดานซายมอของทาน - ขนเมร ยนหางจากผรบเชญประมาณ 1 กาว มอทงสองประคองภาชนะใสผาบงสกลยนมอบใหทาน - ลงจากเมร เตรยมผาบงสกลใสภาชนะรองรบไปเชญทานตอ ๆ ไป ข. ส าหรบผรบเชญ - เมอไดรบเชญ พงลกขนเดนไปขางหนาผเชญโดยยงไมต องรบผาบงสกล ขนเมรแลว ยนเบองหนาหบ โลง หรอโกศศพ ท าความเคารพตามประเพณนยม รบผาบงสกล แลววางทอดไว ณ ภาชนะทเขาเตรยมรองรบ (ถาไมมทรองรบ กวางบนหบ-โลงศพฯ) - ขณะทพระสงฆขนไปบนเมร พงนอมตวลงยกมอไหว ขณะททานพจารณาผาบงส กล พงประนมมอ และขณะทพระสงฆลงจากเมร พงนอมตวลงยกมอไหวอกครงหนง แลวจงลงจากเมร - ถาเปนประธานในพธฯ ครนทอดผาบงสกล และท าความเคารพพระสงฆแลว พงเรมประกอบพธประชมเพลงศพตอไป

24

พธฌาปนกจศพ การเตรยมการ - ผาไตรทอดบงสกล (ไมควรมากกวา 5 ไตร) - ดอกไมจนทน (ตามจ านวนผเขารวมพธ) - พระสงฆ 4 รป (สวดหนาไฟ) - ไทยธรรมถวายพระสวดหนาไฟ การปฏบต ประธานในพธ - ขนไปทอดผาไตรบนเมร (เมอไดรบเชญ) - เคารพศพ - รบผาไตรจากเจาภาพหรอเจาหนาทวางขวางบนภษาโยงบนพาน แลวยนเลยงอยขาง ๆ - พนมมอ เมอพระสงฆมาชกผาบงสกล - รบกระทงขมาศพวางไวใตหบศพดานศรษะศพ (ถาม) - รบดอกไมจนทนจดทตะเกยงแลววางไวใตหบศพ - เคารพศพแลวลงจากเมร ผรวมพธ - ทยอยขนไปวางดอกไมจนทน จนเสรจสน เจาภาพ - รอเผาจรง

หมายเหต - ขณะผเขารวมพธทยอยกนขนไปวางดอกไมจนทนและลงมาทบนได เจาภาพนยมไปยนขอบคณแขกทเชงบนไดดวย หรอบางทกไป เดนขอบคณแขกตามทนงกอนถงก าหนดเวลาประกอบพธฌาปนกจ

- ถาเปนศพมกองเกยรตยศใหปฏบตตามขนตอนเชนเดยวกบพธพระราชทานเพลงศพ พธพระราชทานเพลงศพ (สวนกลาง) การเตรยมการ เหมอนพธฌาปนกจศพทว ๆ ไป มเครองขมาศพ ไฟและดอกไมจนทนพระราชทาน

ซงเจาหนาทส านกพระราชวงเชญมากอนก าหนดเวลาเลกนอย (ถาเปนตางจงหวด จะเปนหอหบเพลงพระราชทาน ซงมกลองไมขด ธปเท ยน และดอกไมจนทน ซงเจาภาพไดรบมาจากส านกพระราชวง)

การปฏบต (หลงจากทอดผาบงสกลบนเมรเรยบรอยแลว) ประธานในพธ - ถวายค านบไปทางทศทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวประทบอย - รบกระทงขมาศพ วางไวใตหบศพดานศรษะศพ (ถาศพมกองเกยรตยศกเปาแตร

นอนทตอนน และประธานฯ ยนตรงจนกวาจะจบแตรนอน)

25

- รบดอกไมจนทนจดทตะเกยงแลววางไวใตหบศพ (ถาศพมกองเกยรตยศกเปาแตรเคารพ ตอนน ประธานฯ ยนตรงจนกวาจะจบแตรเคารพ)

- เคารพศพ - ถวายค านบไปทางทศเดมอกครงหนง - ลงจากเมร ผรวมพธ - ทยอยกนขนไปวางดอกไมจนทนจนเสรจสน เจาภาพ - รอเผาจรง

พธพระราชทานเพลงศพ (ตางจงหวด) การเตรยมการ - เหมอนพธฌาปนกจศพทวไป - หบเพลงพระราชทานทไดรบจากส านกพระราชวง ซงเชญไปไวบนโตะบนเมรกอน

ถงเวลาพระราชทานเพลงเลกนอย การปฏบต หลงจากทอดผาบงสกลบนเมรเรยบรอยแลว ประธานในพธ - วางกระทงดอกไมขมาศพ พธกร - แกหอหบเพลงพระราชทาน มไมขดไฟ ธปเทยน และดอกไมจนทนแลวยนให ประธานฯ ประธานฯ - ถวายค านบไปทางทศทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวประทบอย รบไมขด ขดไฟ จดดอกไมจนทน วางไวใตหบศพ พรอมทงธปเทยนไมระก าดวย - เคารพศพ - ถวายค านบไปทศเดมอกครงหนง ผเขารวมเขาพธ - ทยอยขนไปวางดอกไมจนทนจนเสรจสน เจาภาพ - รอเผาจรง หมายเหต - ถาเปนศพทมกองเกยรตยศกปฏบตเชนเดยวกบพธพระราชทานเพลงศพ

(สวนกลาง) ทกประการ - อานตามล าดบขนตอนทส านกพระราชวงชแนะ - จบแลวค านบศพ แลวหนมาค านบประธานฯ - ลงจากเมรฯ

ล าดบการขนเมรเผาศพ ก. ถาเปนงานพระราชทานเพลงศพ ขนบนเมรเผาศพตามล าดบอาวโสทางคณวฒ ข. ถาเปนงานฌาปนกจศพ ขนตามล าดบวยวฒ

26

วธปฏบตเกยวกบการเผา 1. ยนหางจากศพประมาณ 1 กาว 2. นอมตวลงวางธป เทยน และดอกไมจนทนท เชงตะกอนพรอมกบพจารณาตนเองถงความตายอนจะมาถงตนเชนกนวา “อะยมปข เมกาโย เอวงธมโม เอวงภาว เอวงอะนะตดต” 3. ท าความเคารพศพอกครงหนง พรอมกบนกอธฐานในใจ “ขอจงไปสสคตๆ เถด” - เมอแขกทไดรบเชญขนไปท าความเคารพศพ และวางธปเทยนและดอกไมจนทนหมดแลว ใหวงศาคณาญาตผสนทมตรสหายซงใกลชดกบผตายขนไปท าการเผาศพเปนวาระสดทายอกครงหนง

ล าดบพธฌาปนกจศพ (ตวอยางชนดท าวนเดยว)

09.00 น. - เชญศพขนตงบนศาลาบ าเพญกศล 10.15 น. - นมนตพระสงฆประจ าทอาสนสงฆ 10.20 น. - เจาภาพจดเทยนธปบชาพระรตนตรย กราบพระรตนตรย 3 ครง 10.25 น. - อาราธนาพระปรตร (กรณจดพธสวดพระพทธมนตตอนภาคเชา) 10.30 น. - พระสงฆสวดพระพทธมนต 11.00 น. - ถวายภตตาหารเพล ถวายเครองไทยธรรม - พระสงฆอนโมทนา เจาภาพฯ กรวดน า 12.00 น. - เลยงอาหารกลางวนญาตมตรและแขกทมาในงาน 14.00 น. - นมนตพระเทศนขนพกบนอาสนสงฆ 14.05 น. - เจาภาพจดเทยนธปบชาพระรตนตรย จดเทยนกณฑเ ทศน และเทยนธปหนา

ทตงศพ 14.10 น. - อาราธนาศล อาราธนาธรรม (เทศนธรรมดาหรอเทศนแจงกได) - พระสงฆแสดงพระธรรมเทศนาจบแลว ถวายกณฑเทศน 15.00 น. - นมนตพระสงฆ 10 รป (หรอจ านวนตามแตนมนต) ขนอาสนสงฆพรอมกน - มาตกาบงสกล 15.30 น. - เคลอนศพเวยนเมร 3 รอบ (พระสงฆน าศพ 1 รป) 15.45 น. - เชญศพขนสเมร 16.00 น. - แถวกองเกยรตยศเขาทพรอมหนาเมร(ถาเปนศพทตองจดกองเกยรตยศ) - อานค าไวอาลย (ถาม) ทายค าไวอาลยมยนไวอาลย (ศพทมกองเกยรตยศ

ไมตองเชญยนไวอาลย)

27

- เจาภาพเชญแขกผใหญทอดผาบงสกลโดยจดล าดบจากผมอาวโสนอยไปหาผมอาวโสมากขนไปตามล าดบ

- ประธานในพธฯ ทอดผาบงสกลหนาหบศพ - ประธานฯ (กรณพระราชทานเพลงศพ ใหถวายค านบยงทศทพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวประทบฯ ในวนนน 1 ครง) วางกระทงขาวตอกและกระทงดอกไม (เครองขมา) ทฐานฟนหนาหบศพ แลวท าความเคารพศพ 1 ครง

- เปาแตรนอน 1 จบ (กรณจดกองเกยรตยศ) - เจาหนาทเพลงหลวงเชญธปเทยนและดอกไมจนทนพระราชทาน

ใหประธานฯ (ท าในเขตกรงเทพฯ) - ประธานฯ จดดอกไมจนทนฯ ทเพลงหลวงแลววางล งทกลางฐานทตงศพ และ

รบดอกไมจนทนของประธานฯ วางลงทกลางฐานทตงศพนน (ไมวางทบหรอเทยบเทยมดอกไมจนทนฯ พระราชทาน)

- เปาแตรค านบ 1 จบ (กรณจดกองเกยรตยศ) - ประธานฯ ถวายค านบยงทศทพระบาทส มเดจพระเจาอยหวประทบฯ ในวน

นนอก 1 ครง (กรณพระราชทานเพลง) ลงจากเมร - เจาภาพเชญแขกขนประชมเพลง

หมายเหต - กรณมการอานส านกในพระมหากรณาธคณและประวตผวายชนมอานตามล าดบดงน 1. อานส านกในพระมหากรณาธคณ 2. อานประวตผวายชนม - ตามตวอยางน เปนศพทหาร หรอต ารวจซงตองมกองเกยรตยศ ถาเปนศพไมม

กองเกยรตยศ กตองตดรายการเกยวกบกองเกยรตยศออก - ศพทมกองเกยรตยศ ไมตองเชญยนไวอาลยหลงจากอานค าไวอาลย - รายการนเปนแบบสมมตขนอยางครบถวน ซงยงยอสวนไดอกเพอการประหยดเวลา

เชน ตดพธสวดมนตเลยงพร ะสงฆตอนเชาออกได คงเหลอพธเทศนมาตกา และบงสกลตอนบาย และตวอยางน ตงศพท าบญทวด ถาตงศพท าบญทบานกอนแลวเคลอนศพมาทวดในวนนน กเดนเวยนเมร แลน าศพขนเมรตอไป

- เวลาประกอบพธฯ เปลยนแปลงไดตามความเหมาะสม - หากมผาทอดบงสกลจ านวนหลายผน จะเชญญาตและแขกผใหญทอดบงสกลกอน

อานค าไวอาลยกได โดยเตรยมไวส าหรบประธานฯ 1 ผน หรอ 1 ไตร

28

การเกบอฐ การเตรยมการ - เครองทองนอย 1 ท - ผาบงสกล (นยมใชผาสบง 3 ผน หรอตามจ านวนพระสงฆ) - นมนตพระสงฆ 3 รป (บางแหงใช 1 รป) - น าอบไทย 1 ขวด - ดอกมะล เหรยญเงน เหรยญทอง (ส าหรบโรยบนอฐ) - โกศ 1 อน ลง 1 ใบ หรอผาขาว 1 ผน (ประมาณ 2 เมตร) - ปนโตอาหาร 3 เถา - ดอกไมธปเทยน ไทยธรรม ตามจ านวนพระสงฆ ก าหนดเวลาเกบอฐ ม 2 แบบ คอ ก. ท าพธเกบอฐตอนเยนวนเผา ใชปฏบตในงานพระราชทานเพลงศพ หรองานฌาปนกจศพทจดใหมการบ าเพญกศลอฐตดตอกนไป เพอรวบรดงานบ าเพญกศลใหเสรจภายในวนนน ข. ท าพธเกบอฐตอนเชาวนรงขน ใชปฏบตในงานเผาศพทเจาภาพฯ ประสงคจะท าบญอฐในวนรงขน หรอยงไมจ ด ท าบญอฐกอน เพราะยงไมพรอม วธนนยมจดอาหารคาวและหวานใสหาบ โดยจดใสส ารบคาวสามท ส ารบหวานสามท จดคนหาบสามคนเดนรอบเชงตะกอนสามรอบ แลวน าอาหารนนไปถวายพระสงฆทนมนตมาพจารณาบงสกลอฐ วธปฏบต การเกบอฐนนสดแตเจาภาพจะตองการเกบในวนทปลงศพ หรอจะเกบในวนรงขนกได แตถาจะท าบญสามหาบกตองเกบอฐในตอนเชา เมอเจาภาพจะเกบวนใดกตองแจงความประสงคใหเจาหนาทของวดทราบ และเมอเวลาเกบอฐ กใหจดเตรยมโกศส าหรบบรรจอฐ น าอบหรอน าหอม ดอกไม และอาหารคาวหวานโดยนมนตพระสงฆมาบงสกลอฐ เรยกวา แปรรป หรอแปรธาต

สปเหรอท าพธแปรอฐ โดยหนศรษะของศพไปทางทศตะวนตก แลวนมนตพระสงฆพจารณาบงสกลตาย เสรจแลวหนศรษะของศพไปทางทศตะวนออก แลวนมนตพระสงฆพจารณาบงสกลเปน เจาภาพเกบอฐใสโกศ โดยเลอกเกบอฐจากรางกาย 6 แหง คอ กะโหลกศรษะ 1ชน แขนทงสอง 2 ชน และขาทงสอง 2 ขาง ซโครงหนาอก 1 ชน

29

อฐทเหลอรวมทงองคารทงหมด ประมวลรวมเกบใสกลองโลหะคอลง โกศกระเบองหรอหบไม แลวใชผาขาวหอเกบไวส าหรบน าไปบรรจในเจดยหรอน าไปลอยในกระแสน าไหลตอไป เกบอฐเสรจแลว น าอาหารคาวหวานไปถวายพระสงฆทนมนตมาพจารณาบงสกล

หมายเหต ท าแบบยอกไดกลาวคอ หลงจากพระสงฆชกผาบงสกลแลวกประเคนไทยธรรมบนเมรเลย พธเกบอฐน โบราณเรยกวา “พธ 3 หาบ” คอ หาบของนง (สบงจวร) หาบของกน (คาวหวาน ถวายพระ ) และหาบของใช (เตา หมอ ถวยชาม เปนตน ) ญาตพนองชวยกนหาบเดนเวยนเมร 3 รอบ กอนเกบอฐ เรยกกนวา “พธเดนสามหาบ” ท าบญอฐ (ออกทกข) เมอเกบอฐเสรจตอนเชา และน าอฐไปถงบานแลว จะท าบญในวนนนทเดยว หรอจะพก 3 วน หร อ 7 วนจงท าบญอฐกได รายการในพธฯ กมสวดมนตเลยงพระสงฆ บงสกล เทศน มตงบาตรน ามนต เดนสายสญจนเพราะเปนการท าบญเรอนใหเปนสรมงคลแกผอยขางหลง ในการท าบญอฐ (ออกทกข) เจาภาพแตงกายดวยเสอผาสตางจากสขาว-ด าได บรรจอฐ อฐทเหลอจากการเกบใสโกศซงไดรวบรวมใสหอผาไวนน เจาภาพบางรายกซอเจดยมาบรรจไวทวด บางรายกบรรจไวในเจดยหรอพระปรางค ซงภายในองคเจดยหรอพระปรางคนนไดท าไวเปนชอง ๆ บางวดกท าทส าหรบบรรจอฐไวตามผนง ระเบยงของวหารหรอโบสถ การบรรจอฐนน เมอตกลงจะท าการบรรจไวทใด เจาภาพกตองเตรยมไปจดการ ณ ทนน เมอเวลาบรรจเจาภาพกจดธปเทยนเคารพอฐ และบอกวาจะบรรจอฐไวในทนน มโอกาสเมอใดกจะจดการบ าเพญกศลให และพรอมกนนนกนมนตพระสงฆ 4 รป มาบงสกลใหแกอฐ โดยมของถวายพระพรอมดวยใบปวารณาตามสมควร เมอไดบงสกลเสรจแลว กใชน าอบหรอน าหอมประพรมทหออฐนน แลวจงน าเขาในทบรรจ การลอยองคาร การลอยองคาร คอการน าอฐไปลอยในแมน าหรอทะเล ญาตจะตองจดการดวยตนเอง โดยจะตองจดธปเทยนบชา แลวจงหย อนองคารนนลงในแมน าหรอทะเล พรอมดอกไมธปเทยนตามลงไปในทลอยนนดวยความคารวะ หรอคอย ๆ โรยอฐลงไปในน าทละนอยกได เหตทลอยองคารหลงจากฌาปนกจศพแลวเพราะเชอกนวา คนเราเกดจากธาต คอ ดน น า ลม ไฟ เมอแตกดบแลวกควรใหกลบไปอยในสภาพเดม

30

ของใชในพธฯ - หอองคารหรอลงทจะน าไปลอยองคาร - ธป 1 ดอก (หรอแจกผรวมพธคนละ 1 ดอกกได) การปฏบต - น าหอองคารหรอลงไปทแมน าหรอทะเล น าลงเรอหางจากฝงพอสมควร (ถาเปนพธทางราชการเกบบรรทกเครองบนไปหยอนลงทะเล) - จดธป แกหออ งคารหรอเปดลง อธษฐานวา “สงขารรางกายของคนเรายอม

แตกดบสลายไปเปนธรรมดา แตเกยรตคณความดจะคงอยกบโลกตลอดไป ขอคณงามความดของทาน ไดโปรดสงเสรมดวงวญญาณของทานใหไดไปสถตยงสคตภพ ประสบสขไพบลยเพมพนในสมปรายภพยง ๆ ขนไปเทอญ ” แลวโปรยลงน าพรอมหยอนธปลงไปดวย

31

การจดพธศพขาราชการต ารวจ

การจดพธศพขาราชการต ารวจทเสยชวตกรณปกต โดยปกตเปนหนาทของทายาทของผเสยชวต และหนวยตนสงกดเปนผด าเนนการจด พธ ศพ ถาส านกงานต ารวจแหงชาตเหนสมควรกจะรบเปนเจาภาพจดการฌาปนกจให ขนตอนการปฏบตมดงน 1. แจงการถงแกกรรมทอ าเภอ หรอส านกงานเขต 2. น าศพจากโรงพยาบาลหรอทซงพบศพไปยงวดหรอสถานทจดการศพ 3. ขอพระราชทานน าหลวงอาบศพ และเครองประกอบเกยรตศพ 4. อาบน าศพและน าศพลงหบ 4.1 กรณไดรบพระราชทานเครองประกอบเกยรตศพชนหบศพหรอโกศ และน าหลวงอาบศพ เจาหนาทกองพระราชพธ ส านกพระราชวง จะเปนผรบผดชอบด าเนนการให 4.2 กรณไมไดรบพระราชทานเครองประกอบเกยรตศพ เปนหนาทของทายาทรวมกบพนกงานของวดทท าหนาทจดการศพ 5. การสวดพระอภธรรมหรอประกอบพธทางศาสนา 5.1 จดเตรยมสถานท 5.2 พธกรทท าหนาทดานศาสนพธ 5.3 เครองไทยธรรม ดอกไม ธป เทยน ถวายพระสงฆ 5.4 จดเลยงอาหารแขก 6. การขอพระราชทานเพลงหลวง หบเพลง หรอดนพระราชทาน

ในเขตกรงเทพมหานคร เปนหนาทของทายาทขอ งผเสยชวต โดยยนค ารองขอท งานฌาปนสถานและพธการ ฝายสวสดการ 2 กองสวสดการ เวนแต ผทด ารงต าแหนงหรอเคยด ารงต าแหนงผชวยอธบดกรมต ารวจ หรอผชวยผบญชาการต ารวจแหงชาตขนไป ใหกองสวสดการเปนผด าเนนการ นอกเขตกรงเทพมหานคร เปนหนาทข องทายาทของผเสยชวตหรอผบงคบบญชาหนวยตนสงกด โดยยนค ารองทต ารวจภธรจงหวด แลวใหหนวยทรบค ารองท าหนงสอขอพระราชทานเพลงหลวง หบเพลง หรอดนพระราชทาน แลวแตกรณ ไปยงส านกพระราชวง เวนแตผทด ารงต าแหนงหรอเคยด ารงต าแหนงผชวยอธบดกรมต ารวจ หรอผชวยผบญชาการต ารวจแหงชาตขนไป ใหกองสวสดการหรอต ารวจภธรจงหวด แลวแตกรณ เปนผด าเนนการ

32

การเตรยมการ 6.1 ก าหนดวน เวลา ฌาปนกจศพกบทางวดหรอสสานใหแนนอน หลกฐาน น าเอกสารตวจรง พรอมถายส าเนารบรองเอกสาร ดงน 1) มรณบตร 2) บตรประจ าตว หรอบตรขาราชการของผยนค ารอง การปฏบต 6.2 เขยนค ารองโดยขอแบบฟอรมท งานฌาปนสถานและพธการ ฝายสวสดการ 2กองสวสดการ โทร. 0-2281-9906-7 โทรสาร. 0-2282-0432 หรอต ารวจภธรจงหวด แลวแตกรณ 6.3 น าหลกฐานตามขอ 1 - 2 ไปแสดงกบเจาหนาทงานฌาปนสถานและพธการ ฝายสวสดการ 2 กองสวสดการ หรอเจาหนาทต ารวจภธรจงหวด เมอตรวจสอบเสรจแลวคนตวจรงให การจดพธศพขาราชการต ารวจทเสยชวตเนองจากการปฏบตหนาทราชการ โดยปกตส านกงานต ารวจแหงชาตจะรบเปนเจาภาพจดพธศพ และขอพระราชทานเพลงศพขาราชการต ารวจทเสยชวตเนองจากการปฏบตหนาทราชการ โดยรวมท าทฌาปนสถานส านกงานต ารวจแหงชาต เปนคราว ๆ ไป หรอจะแยกท าเปนราย ๆ ไป แลวแตความสะดวกและความเหมาะสม ถาจะมหนวยในสงกดของส านกงานต ารวจแหงชาต หรอญาตมตรของขาราช การต ารวจทเสยชวตจดการเอง โดยขอใหส านกงานต ารวจแหงชาตรวมมอชวยเหลอดวยกได ขนตอนการปฏบตมดงน 1. แจงการถงแกกรรมทอ าเภอ หรอส านกงานเขต

2. น าศพจากโรงพยาบาลหรอทซงพบศพไปยงวดหรอสถานทจดการศพ 3. ขอพระราชทานน าหลวงอาบศพและเครองประกอบเกยรตศพ

4. อาบน าศพและน าศพลงหบ 4.1 กรณไดรบพระราชทานเครองประกอบเกยรตศพชนหบศพหรอโกศ และน าหลวงอาบศพ เจาหนาทกองพระราชพธ ส านกพระราชวง จะเปนผรบผดชอบด าเนนการให 4.2 กรณไมไดรบพระราชทานเครองประกอบเกยรตศพ เปนหนาทของทายาทรวมกบพนกงานของวดทท าหนาทจดการศพ 5. การน าธงชาตคลมศพขาราชการต ารวจทเสยชวตเนองจากการปฏบตหนาทราชการ ใหขาราชการต ารวจยศพลต ารวจตรขนไปเปนผสงใหด าเนนการไดทนท 6. การจดวางพวงมาลา (หรด) ส าหรบวางศพ ส านกงานต ารวจแหงชาตไดก าหนดแนวทางด าเนนการไวดงน

33

6.1 ในเขตกรงเทพมหานคร ใหส านกงานเลขานการต ารวจแหงชาตจดหรดในนาม ส านกงานต ารวจแหงชาต และผบญชาการต ารวจแหงชาตไปเคารพศพ จ านวน 2 พวง 6.2 ในสวนภมภาค ใหต ารวจภธรจงหวดหรอกองก ากบการตนสงกด จดหรดในนาม ส านกงานต ารวจแหงชาตและผบญชาการต ารวจแหงชาตไปเคารพศพ จ านวน 2 พวง ส าหรบคาใชจายในการจดท าหรดตามขอ 6.1 และ 6.2 ใหเบกจายไดตามระเบยบ 7. การสวดพระอภธรรมหรอประกอบพธทางศาสนา 7.1 จดเตรยมสถานท 7.2 พธกรทท าหนาทดานศาสนพธ 7.3 เครองไทยธรรม ดอกไม ธป เทยน ถวายพระสงฆ 7.4 จดเลยงอาหาร 8. การขอพระราชทานเพลงหลวง หบเพลง หรอดนพระราชทาน ในเขตกรงเทพมหานคร เปนหนาทของทายาทของผ เสยชวตหรอผบงคบบญชาหนวยตนสงกด โดยยนค ารองขอพระราชทานเพลง หรอดนพระราชทาน ไปยงกองพระราชพธ ส านกพระราชวง นอกเขตกรงเทพมหานคร เปนหนาทของทายาทของผเสยชวตหรอผบงคบบญชาหนวยตนสงกด โดยยนค ารองทต ารวจภธรจงหวด แลวใหหนวยทรบค ารองท าหนงสอขอพระราชทานเพลงหลวง หบเพลง หรอดนพระราชทาน แลวแตกรณ ไปยงส านกพระราชวง การเตรยมการ

8.1 ก าหนดวน เวลา ฌาปนกจศพกบทางวดหรอสสานใหแนนอน หลกฐาน น าเอกสารตวจรง พรอมถายส าเนารบรองเอกสาร ดงน

1) มรณบตร 2) บตรประจ าตว หรอบตรขาราชการของผยนค ารอง 3) ขาราชการต ารวจชนประทวนทเสยชวตในหนาท หรอเนองจาก การปฏบตหนาทราชการ ใหคดส าเนาประจ าวนหรอค าสงใหไปราชการ การปฏบต 8.2 หากผเสยชวตเปนขาราชการต ารวจชนประทวน ใหผบงคบบญชาหนวย ตนสงกดท าหนงสอขอพระราชทานเพลงศพ หบเพลง หรอดนพระราชทาน กรณพเศษ ไปยง กองพระราชพธ ส านกพระราชวง โดยใหแสดงเหตทเสยชวตนน เนองจากการปฏบตหนาทราชการอยางไร 8.3 น าหลกฐานตามขอ 1-3 ไปแสดงกบเจาหนาทกองพระราชพธ ส านกพระราชวง

34

ผมสทธยนขอพระราชทานเพลงศพ หบเพลง หรอดนพระราชทาน 1. สาม ภรรยา บตร ธดา ของผถงแกกรรม 2. ทายาทโดยชอบธรรมของผถงแกกรรม 3. ผทไดรบมอบหมายจากทายาท 4. ผบงคบบญชาหนวยตนสงกด(กรณเสยชวตเนองจากการปฏบตหนาทราชการ) 9. การขอกองเกยรตยศ หลกเกณฑการขอกองเกยรตยศ 1. ขาราชการต ารวจททเสยชวตมยศพลต ารวจตรขนไป 2. ขาราชการต ารวจทเสยชวตอนเนองจากการปฏบตหนาทราชการ 3. นอกจากนจะจดใหผใดหรอสงใด ใหผบญชาการต ารวจแหงชาต หรอผไดรบมอบหมายเปนผสง นอกเขตกรงเทพมหานคร ผบงคบการต ารวจภธรขนไปเปนผสง ผมสทธขอกองเกยรตยศ

1. สาม ภรรยา บตร ธดา ของผถงแกกรรม 2 ทายาทโดยชอบธรรมของผถงแกกรรม 3. ผทไดรบมอบหมายจากทายาท

4. ผบงคบบญชาหนวยตนสงกด(กรณเสยชวตเนองจากการปฏบตหนาทราชการ) 10. พธฌาปนกจศพ 10.1 จดเตรยมสถานท 10.2 พธกรทท าหนาทดานศาสนพธ 10.3 จดเครองบรรพชาสามเณร (ถาม) 10.4 จดเตรยมภตตาหารถวายพระสงฆ 10.5 จดเตรยมของถวายพระเทศน (ถาม) 10.6 จดเตรยมผาไตรบงสกล เครองไทยธรรม 10.7 จดดอกไมจนทน ของช ารวย 10.8 จดเลยงอาหาร หรอเครองดม

การจดยามเกยรตยศส าหรบศพขาราชการต ารวจ ขาราชการต ารวจทเสยชวตในระหวางปฏบตหนาทราชการซงส านกงานต ารวจแหงชาตรบเปนเจาภาพตงศพบ าเพญกศล สมควรจดยามเกยรตยศส าหรบศพขาราชการต ารวจ ดงกลาว เพอเปนเกยรตในฐานะทไดเสยสละอยางสงและเพอเชดชเกยรตใหปรากฏแกประชาชน จงใ หปฏบตดงน 1. การจดยามเกยรตยศ ใหจดส าหรบขาราชการต ารวจทเสยชวตในหนาทซงมการตอส

35

หรอปฏบตราชการในหนาท เฉพาะผซงทางราชการพจารณาเหนวาเปนผประกอบคณงามความดใหแกประเทศชาต สมควรยกยองเชดชเกยรต 2. การจดยามเกยรตยศส าหรบศพขาราชการต ารวจตาม 1. ใหผบงคบบญชาตงแตชน ผบงคบการหรอเทยบเทาขนไป เปนผสงจด 3. ยามเกยรตยศ ใหจดยาม 1 ค หรอ 2 ค เปนผลดประจ าตลอดเวลาทบ าเพญกศล โดยเรมกอนพธประมาณ 30 นาท และเลกเมอบ าเพญกศลเสรจเรยบรอยแลว การแตงกาย ใหแตงเครองแบบฝก สวมรองในหมวกเหลก ถออาวธประจ ากาย ในทาส ารวมแสดงความอาลย โดยตงพานทายปนขนขางบน มอทงสองประสานวางบนพานทายปน กมหนามองพนในทศทางตรงหนา หนหนาไปทางทตงศพ 4. การจดยามเกยรตยศเปนพเศษ นอกจากทกลาวแลว แก ศพขาราชการต ารวจผใด อยางใด ส านกงานต ารวจแหงชาตจะไดสงเปนครงคราว ตามทเหนสมควร

การใชธงชาตคลมศพผเสยชวตในหนาทราชการ การใชธงชาตคลมศพ สบเนองมาจากในอดตมการสงทหาร หรออาสาสมครของประเทศตางๆ ทเปนพนธมตรไปรวมรบในสมรภมเกาหลห รอเวยดนาม เมอทหารหรออาสาสมครเสยชวตในสมรภมรบ เจาหนาทฝายทหารของประเทศสงครามจะท าการคดเลอกศพทเสยชวตของมตรประเทศ แลวน าธงชาตคลมศพสงกลบภมล าเนาของทหารอาสาสมครของแตละประเทศ จงใชธงชาตคลมศพแตนนสบมา ตามระเบยบการต ารวจไมเกยวกบคด ไดก าหนดในเรองการใชธงชาตกบผเสยชวต ไวดงน 1. การใชธงชาตประกอบเกยรตยศศพหรออฐ ใหใชธงชาตกบบคคลดงตอไปน (1) ประธานองคมนตร (2) ประธานรฐสภา (3) นายกรฐมนตร (4) ประธานศาลฎกา (5) ผไดรบเครองราชอสรยาภรณอนเปนโบราณมงคลนพรตนราชวราภรณ (6) ผทเสยชวตเนองจากการปฏบตหนาทสรบหรอตอส หรอชวยเหลอการสรบหรอตอส หรอเนองจากการปฏบตหนาทราชกการหรอชวยเหลอราชการในการปองกนอธปไตย หรอรกษาความสงบเรยบรอยของประเทศ หรอปราบปรามการกระท าผดตอความมนคงของรฐ หรอปราบปรามการกระท าความผดตอองคพระมหากษตรย พระราชน รชทายาท และผส าเรจราชการแทนพระองค (7) ผทเสยชวตเนองจากไดแสดงความกลาหาญชวยเหลอเจาหนาทใหเปนประโยชนอยางส าคญแกทางราชการ โดยไมเกรงภยอนจะเกดแกชวตของตน

36

(8) บคคลนอกจากทกลาวขางตน และเปนผททางราชการเหนสมควร ส าหรบบคคลตาม (1) (2) (3) และ (4) ตองเปนผทเสยชวตในขณะด ารงต าแหนง การใชธงชาตประกอบเกยรตยศหรออฐของบคคลตาม (6) และ (7) ในกรงเทพมหานคร ใหเสนอขอความเหนชอบจากหวหนาสวนราชการระด บกรมทเกยวของ ในจงหวดอน ๆ ใหเสนอขอความเหนชอบจากผวาราชการจงหวดหรอนายอ าเภอทองท หรอผบงคบบญชาทหารระดบกองทพหรอเทยบเทาขนไป แลวแตกรณ การใชธงชาตประกอบเกยรตยศหรออฐของบคคลตาม (8) ใหหวหนาสวนราชการตามวรรคสาม เปนผเสนอข อความเหนชอบจากรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย หรอผทรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยมอบหมาย 2. การใชธงชาตคลมศพ ใหใชในกรณดงตอไปน (1) ในพธรบพระราชทานน าอาบศพหรอพธรดน าศพ (2) ในพธปลงศพตามประเพณของทหารเรอ (3) ในระหวางการเคลอนยายศพเพอประกอบพธ 3. การใชธงชาตคลมหบศพหรออฐ ใหใชในกรณดงตอไปน (1) เมอเชญหรอเคลอนยายศพหรออฐ เพอประกอบพธรบพระราชทานน าอาบศพ รดน าศพ หรอบ าเพญกศลตามพธทางศาสนา (2) ในระหวางการประกอบพธทางศาสนา (3) ในระหวางการตงศพเพอรบพระราชทานเพลงศพ ประกอบการฌาปนกจ หรอเคลอนยายศพไปประกอบพธฝง 4. การใชธงชาตคลมศพหรอหบศพ ปกตใหใชคลมตามความยาวของธง โดยใหดานตนของผนธงอยทางสวนศรษะของศพ และจะตองปฏบตไมใหเปนการเสอมเสยเกยรตแกธง หามมใหวางสงหนงสงใดลงบนธงชาตทคลมศพหรอหบศพ เมอจะรบพระราชทานน าอาบศพ บรรจหรอฝงศพ ประชมเพลงศพตอนเผาจรง ใหเชญธงชาตทคลมศพหรอหบศพพบเกบใหเรยบรอย โดยมใหสวนหนงสวนใดของธงสมผสพน 5. ผไดรบพระราชทานโกศหรอหบหลวงประกอบเกยรตศพอยแลว ถามสทธทจะใ ช ธงชาตคลมศพดวย ใหกระท าไดโดยวธเชญธงชาตใน สภาพทพบเรยบรอยใสพานตงไวเปนเกยรตยศทหนาทตงศพ เชนเดยวกบการตงเครองยศและเครองราชอสรยาภรณ แตตองไมต ากวาเครองยศและเครองราชอสรยาภรณ หามใชธงชาตหรอแถบสธงชาตคลมทบหรอตกแตงโกศหรอหบศพทพระราชทานประกอบเกยรตศพ

37

ตวอยางแบบการรางหนงสอขอพระราชทานเพลงศพเปนกรณพเศษ ส าหรบขาราชการต ารวจชนประทวนเสยชวตเนองจากปฏบตหนาทราชการ

ท ตช ......... ครฑ สถานต ารวจ............................ ถนน..............ต าบล................. อ าเภอ..............จงหวด............ รหสไปรษณย.............................. วนท...........เดอน...................พ.ศ. .............. เรอง ขอพระราชทานเพลงศพ.................(ชอผเสยชวต)...................เปนกรณพเศษ เรยน เลขาธการพระราชวง สงทสงมาดวย 1. ส าเนามรณบตรของผเสยชวต 2. ส าเนาค าสงปฏบตหนาทราชการ และหรอ ส าเนาบนทกประจ าวน 3. ส าเนาบตรประจ าตวขาราชการของผเสยชวต

ดวย......................(ชอผเสยชวต)......................ต าแหนง.......................( ผเสยชวต)...................... สงกด.....................(ผเสยชวต)...................อาย............ป ถงแกกรรมดวย..............(ตามใบมรณบตร)................ ขณะปฏบตหนาทราชการ เมอวนท...............เดอน.....................................พ.ศ. ...................เวลา................น. ณ. ..............................................................(สถานทเกดเหต)................................................................ ..........

ขณะนผบงคบบญชาและทายาทตงศพบ าเพญกศล ณ ................................................................. และก าหนดจะท าการฌาปนกจศพ ในวนท...........เดอน............................. พ.ศ. .................. เวลา ............... น. ณ ฌาปนสถาน............................................ต าบล...................... อ าเภอ......................... จงหวด....................... ขอเรยนวา..........(ผเสยชวต).......... เปนขาราชการต ารวจทเสยชวตจากการปฏบตหนาทราชการจรง ในระหวางทมชวตอยขาราชการต ารวจผน ไดตงใจปฏบตหนาทราชการดวยความขยนหมนเพยร ซอสตยสจรตและจงรกภกดตอชาต ศาสนาและพระมหากษตรยอยางแทจรงตลอดมา

เพอเปนเกยรตแกวงศตระกลและครอบครวของผเสยชวต จงขอไดโปรดน าความขนกราบบงคมทลขอพระราชทานเพลงศพใหเปนกรณพเศษ ตามวน เวลาและสถานทดงกลาวขางตน

จงเรยนมาเพอขอไดโปรดพจารณาด าเนนการ

ขอแสดงความนบถอ พ.ต.อ. (..................................................) หนวยงาน/แผนกเจาของเรอง ต าแหนง.................................................. โทร. ................................ หมายเหต : สงทสงมาดวยใหน าตวจรงไปแสดงดวยทกครง การลงขอมลในหนงสอราชการใหใชขอความตาม

มรณบตรของผเสยชวตเปนหลก ขาราชการต ารวจทเสยชวตเนองจากปฏบตหนาทราชการ ขอพระราชทานเพลงศพนอกเขต กทม. ผบงคบบญชาต าแหนง ผบก.ขนไปสงจดกองเกยรตยศได

38

ค าสงกรมต ารวจ ท 1011/2535

การประกอบพธฌาปนกจศพขาราชการต ารวจชนผใหญ --------------------------------

ดวยปรากฏวา การประกอบพธฌาปนกจศพขาราชการต ารวจชนผใหญทงในแล ะนอกประจ าการ เจาภาพบางรายขาดความร ความเขาใจ ในการประกอบพธ ไมมผชวยเหลอใหค าแนะน า เปนเหตใหการจดการฌาปนกจไมมความสงางาม และไมสมเกยรตตามฐานะเมอครงด ารงต าแหนงอยในราชการกรมต ารวจ ซงเหตการณดงกลาวอาจจะท าใหเสยภาพลกษณโดยสวนรวมของกรมต ารวจได ฉะนน เพอใหการประกอบพธฌาปนกจศพขาราชการต ารวจชนผใหญ เปนไปอยางสงางาม สมเกยรต และเปนไปแนวทางเดยวกน จงใหปฏบตดงตอไปน 1. การแจงการถงแกกรรม ใหถอปฏบตตามระเบยบทก าหนดไว (ประมวลระเบยบการต ารวจ ไมเกยวกบคด ล กษณะท 19 การถงแกกรรมและการฌาปนกจ) และใหส าเนาแจงกองสวสดการ ส านกงานก าลงพล ทราบอกสวนหนง 2. เมอกองสวสดการ ส านกงานก าลงพล ไดรบทราบหรอรบแจงการถงแกกรรมตามขอ 1 ใหมอบหมายใหงานพธการและบรการ กองก ากบการ 3 กองสวสดการ ส านกงานก าลงพล ด าเนนการดงน 2.1 เปนเจาหนาทประสานงานกบทายาทหรอเจาภาพ เพอใหความชวยเหลอและอ านวยความสะดวก ตลอดจนประสานงานกบหนวยทเกยวของ เพอด าเนนการตาง ๆ เกยวกบพธฌาปนกจศพใหสงางามและสมเกยรตตามฐานะเมอครงด ารงต าแหนงในกรมต ารวจ โดยพจารณา ใชฌาปนสถานกรมต ารวจเปนสถานทประกอบพธเปนล าดบตน 2.2 ใหประมวลเรองเสนอกรมต ารวจเพอพจารณาสงการกรณสมควรเปนเจาภาพจดการศพหรอเปนเจาภาพสวดพระอภธรรมศพ 2.3 ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ เพอด าเนนการเกยวกบสทธตาง ๆ ททายาทควรจะไดรบจากทางราชการ 3. การด าเนนการตาง ๆ ดงกลาวน ส าหรบศพขาราชการต ารวจชนสญญาบตร ชนยศพลต ารวจตรขนไป การประกอบพธฌาปนกจศพ นอกจากนใหเจาภาพรองขอตอกองสวสดการโดยตรง

ทงน ตงแตบดนเปนตนไป

สง ณ วนท 22 กนยายน พ.ศ.2535

พลต ารวจเอก สวสด อมรววฒน (สวสด อมรววฒน) อธบดกรมต ารวจ

39

บนทกขอความ สวนราชการ ตร. โทร.2511914 ท 0522.5/5605 วนท 4 พฤศจกายน 2536 เรอง แนวทางปฏบตกรณขาราชการต ารวจเสยชวตเนองจากปฏบตหนาทราชการ

เรยน ผบก.หรอผด ารงต าแหนงเทยบเทา

ดวย ตร .ไดพจารณาเหนวา ขาราชการต ารวจทเสยชวตเนองจากปฏบตหนาทราชการ เปนผทสมควรไดรบการยกยองและสดดในวรกรรมทไดปฏบตหนาทจนเสยชวต การประกอบพธศพจงตองด าเนนการตามแบบอยางธรรมเนยมของต ารวจ ใหสงางามและสมเกยรต อนจะท าใหครอบครวและญาตของผเสยชวต ตลอดจนประชาชนทวไปมความภมใจและทราบซงใจทกรมต ารวจมตอขาราชการต ารวจทเสยชวตและครอบครว ฉะนน เพอเปนแนวทางปฏบตเพมเตมเมอมขาราชการต ารวจเสยชวตเนองจากปฏบตหนาทราชการ ใหปฏบตดงตอไปน 1. ใหผบงคบบญชาตนสงกด ด าเนนการจดพธศพตามแบบอยางธรรมเนยมของต ารวจใหสงางามและสมเกยรต 2. จดหรดเคารพศพในโอกาสแรกทรบทราบเรอง 2.1 ในเขต กทม.ให สลก. จดหรดในนาม ตร.และ อ.ตร.ไปเคารพศพ จ านวน 2 พวง 2.2 ในสวนภมภาค ให ภ .จว. หรอ กก .ตนสงกด จดหรดในนาม ตร .และ อ .ตร. ไปเคารพศพ จ านวน 2 พวง ทงนในการเบกจายเงนคาหรดในนาม ตร .ใหถอปฏบตตามหนงสอ กค . ท กค 0514/36272 ลง 11 ส.ค.30 สวนหรดของ อ.ตร.ใหเบกจายจากเงนกองกลาง ตร. 3. ผรวมในพธศพ 3.1 บช.ตนสงกด ผบช .ควรไปรวมพธดวยตนเอง หากตดราชการส าคญใหจดผแทน ยศ พล.ต.ต.ไปรวมพธอยางนอย 1 นาย 3.2 บก.ตนสงกด ให ผบก .ไปรวมพธดวยตนเอง หากตดราชการส าคญจงใหจดผแทน ยศ พ.ต.อ.ไปรวมพธอยางนอย 1 นาย 3.3 ภ.จว. หรอ กก .ตนสงกด ใ หหวหนาหนวยไปรวมพธดวยตนเองและพจารณา จดขาราชการต ารวจไปรวมพธใหสมเกยรตอยางเหมาะสม โดยใหแตละหนวยงานหมนเวยนกนเปนเจาภาพในพธศพจนเสรจพธ

40

4. ใหผบงคบบญชาตนสงกด ด าเนนการใหความชวยเหลอแกครอบครวของขาราชการต ารวจผเสยชวตดงตอไปน 4.1 ชวยเหลอดานเงนสวสดการตาง ๆ โดยทนท ใหกบครอบครวของขาราชการผเสยชวตเพอเปนการบรรเทาความเดอดรอน และยงจะสรางขวญและก าลงใจใหแกเจาหนาทต ารวจในภาพรวมดวย 4.2 ตดตาม ดแล ตลอดจนหาทางชวยเหลอครอบครวของขาราชการต ารวจผเ สยชวตในดานตาง ๆ เชน ดานอาชพของภรรยาและบตร ดานการศกษาของบตร ฯลฯ โดยด าเนนการ อยางตอเนองและจรงจง อยาใหไดรบความเดอดรอนอนเนองมาจากการเสยชวตของขาราชการต ารวจผนน

จงแจงมาเพอทราบและถอปฏบตโดยเครงครด

พล.ต.อ. ประทน สนตประภพ (ประทน สนตประภพ) รอง อ.ตร.(กศ.) รรท.อ.ตร.

41

สรป

เมอมญาตมตรสหายบคคลในครอบครวหรอผทเคารพรกถงแกความตาย สงแรกทจะตองกระท าคอ พยายามสะกดจตใจ ระงบความทกขโศก ถอเสยวา ความตายเปนสจธรรมทไมมใครหลกพน ตงสตใหมน และปฏบตเกยวกบการจดการศพ ดงน 1. การปฏบตเกยวกบศพ

เมอมผถงแกความตาย

ตายตามธรรมชาต ตายผดธรรมชาต

ท รพ. ทบาน แจงต ารวจและแพทย

ชนสตร

รบใบรองรองหรอ ใบชนสตรศพ

แจงขอรบใบมรณบตรจากอ าเภอ/เขต

เคลอนยายศพไปทวด

แจงต ารวจ อ าเภอ/เขต

42

2. การเตรยมตวเมอน าศพไปไวทวด

3. การปฏบตเกยวกบพธศพ

เตรยมการ

เอกสาร - ใบมรณบตร - เครองราชอสรยาภรณ - เครองหมาย/เครองแบบ

กรณขอน าพระราชทาน

หรอหบหลวง ตดตอส านกพระราชวง

- รปถาย เพอตงหนาศพ

- เสอผา ส าหรบผถงแกกรรม

ขนตอนตาง ๆ พธศพ

รดน าศพ

จดศพลงหบ

- ประมาณ 16.00-17.00 น. - เมอประธานรดน าศพหรอน าพระราชทานศพ แลว ไมมการรดน าศพอกตอไป

ถาไดรบพระราชทานโกศหรอ หบหลวงเจาหนาทส านกพระราชวง เปนผด าเนนการ

43

4. สถานทตงศพ

ศรษะศพไปทางโตะหมบชาและอยระดบต ากวาโตะหม

ถามเครองราชอสรยาภรณใหน ามาตงหนาทตงศพ

รปถายตงไวดานเทาของศพและขนาดรปควรม ขนาดใหญพอสมควร 5. การประกอบพธศพ

3, 5 หรอ 7 วน

ประชมเพลงหรอ พระราชทานเพลง

สถานทตงศพ

บาน วด

สวดพระอภธรรม

บรรจศพ ฌาปนกจศพ

เกบอฐ

บรรจอฐ ลอยองคาร

ท าบญ

44

ระเบยบงานศพ (วาดวย การขอพระราชทานตาง ๆ) ตงแตโบราณกาลมา พระบรมวงศานวงศ พระราชาคณะ ขาราชการเมอสนพระชนม ...มรณภาพ หรอถงแกกรรม จะทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานน าหลวงอาบศพ และเครองประกอบเกยรตศพ เชน โกศ หบ เปนตน เมอถ งเวลาทจะท าการฌาปนกจศพ กพระราชทานดอกไม เทยน ธป และไฟหลวงไปพระราชทานเกยรตยศ ในปจจบนนไดวางระเบยบไววา ผทจะไดรบพระราชทานน าหลวงอาบศพ เครองประกอบเกยรตศพ และพระราชทานเพลงศพมดงน :-

การขอพระราชทานน าหลวงอาบศพ การขอพระราชทานเพลงศพและหบเพลง ผมสทธไดรบพระราชทานน าหลวง เพลงหลวง และหบเพลง ตองมต าแหนงชนและยศ ดงตอไปน 1. พระสมณศกด ตงแตชน “พระครสญญาบตร” ขนไป 2. พระราชวงศ ตงแตชน “หมอมเจา” ขนไป

3. ผทไดรบพระราชทานบรรดาศกด 4. ขาราชการพลเรอนสามญตงแตระดบ 3 ขนไป 5. ขาราชการฝายทหาร ต ารวจ ยศชนรอยตร ขนไป 6. พนกงานเทศบาลตงแตระดบ 3 ขนไป 7. ผทไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ตงแต “เบญจมดเรกคณาภรณ” (บ.ภ.) และ “เบญจมาภรณมงกฎไทย” (บ.ม.) ขนไป 8. ผมเกยรตทไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ “จลจอมเกลา” (จ.จ.) หรอ “ตราสบตระกล” (ต.จ.) ขนไป 9. ผทไดรบพระราชทานเหรยญ “รตนาภรณ” รชกาลปจจบน 10. สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกสภารางรฐธรรมนญ สมาชกสภาจงหวด สมาชกสภาเทศบาลทถงแกกรรม 11. รฐมนตรทถงแกอนจกรรม 12. ผททรงพระกรณาโปรดเกลาฯ เปนกรณพเศษ ขนตอนการขอพระราชทานน าหลวงอาบศพและเครองเกยรตยศประกอบศพ เจาภาพหรอทายาท จะตองจดดอกไมกระทง 1 กระทง ธปไมระก า 1 ดอก เทยน 1 เลม มพานรองพรอม ไปกราบถวายบงคมลา พรอมดวยหนงสอกราบบงคมทลลา โดย ไปตดตอท กองพระราชพธ ส านกพระราชวง ในพระบรมมหาราชวง ตงแตเวลา 08.30 ถง 16.30 น. ทกวน

45

ไมเวนวนหยดราชการ พรอมทงน าใบมรณบตรและหลกฐานทไดรบพระราชทานเครองราช อสรยาภรณชนสงสดไปแสดงแกเจาหนาทกองพระราชพธ เพอการจดชนของเครองเกยรตยศประกอบศพไดถกตอง สวนพระสงฆสมณศกด ไมตองมดอกไม ธป เทยน เปนหนาทของกรมการศาสนา หรอผไดรบมอบหมายแจงการมรณภาพ และขอพระราชทาน หมายเหต กองพระราชพธ ส านกพระราชวง โทรศพท 02-2217374, 02-2212233

โทรสาร 02-2210873

ตวอยางหนงสอกราบบงคมทลลา

วนท………เดอน………………พ.ศ. ………

ขอเดชะฝาละอองธลพระบาทปกเกลาปกกระหมอม ดอกไมธปเทยนของขาพระพทธเจา ………….……(ชอผถงแกกรรม)………………….. เครองราชอสรยาภรณ………………………………………….………………….. อาย …………. ป ขาราชการ ………………………………….…………………..………………..ชน …………………. สงกด ………………………………………………………………………….………………………...

ขอพระราชทานกราบถวายบงคมลา ……………………………………………………... ดวยโรค …………………………………………………ท ……………………………………………. อ าเภอ …………………………………….…………จงหวด ……………………….………. ……….. เมอวนท …………………… เดอน …………………………..………….พ.ศ. …………………….... เวลา …………. น.

ควรมควรแลวแตจะทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ขอเดชะ หมายเหต หนงสอกราบบงคมทลลาน ไมตองลงนามทายหนงสอ

ใหผน าหนงสอกราบถวายบงคมลาน ขนวางบนพานเบองหนาพระบรมฉายาลกษณ พรอมกบดอกไมธปเทยนแลวถวายความเคารพ เสรจแลวเจาหนาทจะสอบถามรายการตาง ๆ และกรอกลงในแบบพมพ ในการถงแกกรรมน จะไมขอพระราชทานน าหลวงอาบศพและเครองประกอบเกยรตยศศพ แตจะขอพระราชทานในตอนฌาปนกจศพกได

46

(ส าเนา)

ประกาศส านกพระราชวง

เรอง เครองเกยรตยศประกอบศพทไดรบพระราชทาน ************************

การพระราชทานน าหลวงอาบศพ เครองเกยรตยศประกอบศพ และเครองพระราชทานเพลงศพ นน หมายถงการทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ พระราชทานเครองประกอบ การจดพธกรรมในวาระสดทายพระราชทานแกผวายชนม โดยมหลกเกณฑในการพระราชทานตามต าแหนง ชนยศเครองราชอสรยาภรณ หรอการบ าเพญประโยชนตอประเทศชาตและสวนรวมของผวายชนม หรอของผเปนบตรและเกยรตยศทไดรบพระราชทานนเปนเครองหมายแหงผลของการปฏบตราชการ และผลของการท าประโยชนใหกบบานเมอง ซงเปนพระราชประสงคทจะพระราชทานเปนเกยรตยศแกผวายชนมและวงศตระกล ในการน ส านกพระราชวงไดด าเนนการจดพระราชทานเครองเกยรตยศตาง ๆ แกผวายชนมตามหลกเกณฑทพระราชทานไว ซงจะมหมายรบสงปร ะกอบการพระราชทานเพอเปนหลกฐาน มอบหนาทพนกงานพระราชพธน าเรยนเจาภาพ โดยระบขอความมใจความวา “...เครองประกอบเกยรตยศทพระราชทานมาน และเจาพนกงานผมาปฏบต เจาภาพไมตองเสยคาใชจายอยางใดทงสน ...เครองพระราชทานเพลง และเจาพนกงานผเชญมาน เจาภาพไมตองเสยคาใชจายอยางใดทงสน ...ตดตอขอรบหบเพลงพระราชทานทกองพระราชพธ ส านกพระราชวง ไปปฏบต โดยไมตองเสยคาใชจายอยางใดทงสน ...ตดตอขอรบดนพระราชทานทกองพระราชพธ ส านก พระราชวง โดยเจาภาพไมตองเสยคาใ ชจายอยางใดทงสน.” ทงน เนองจากเจาหนาททไปปฏบตหนาทในการเชญน าหลวงอาบศพ เชญเครองเกยรตยศประกอบศพ พระราชทานเพลงศพ หรอพระราชทานดนในการฝงศพนน เปนผมหนาทปฏบตราชการตามทก าหนดไวในหมายรบสง ซงไดรบเงนเดอนและคาตอบแทนการปฏบตงานนอกเวลาราชการจากทางราชการอยแลว ส านกพระราชวงจงขอประกาศใหทราบทวกนวา ในการพระราชทานน าหลวงอาบศพ เครองเกยรตยศประกอบศพ เพลงพระราชทานศพหรอดนพระราชทานในการฝงศพนน เจาภาพงานศพไมตองเสยคาใชจายใด ๆ ทงสน ยกเวนจะเปนคาใชจายททางราชการก าหนดไว โดยจะมใบเสรจรบเงนททางราชการออกใหเปนหลกฐาน หากผใดไดรบการเรยกรองเงนรางวลจากเจาหนาทส านกพระราชวง ขอไดโปรดตดตอแจงส านกพระราชวง โทรศพท 0-2224-3311 หรอ 0-2225-6825 เพอทราบดวย จงประกาศใหทราบทวกน ประกาศ ณ วนท 9 เมษายน 2545

นายแกวขวญ วชโรทย (นายแกวขวญ วชโรทย) เลขาธการพระราชวง

47

ขอแนะน าการปฏบตเกยวกบพธรดน าศพและสวดพระอภธรรม (ส าหรบศพทพระราชทานพระบรมราชานเคราะห)

1. เจาหนาทส านกพระราชวงจะน าเครองพระราชทานไปด าเนนการเองทงสน ซงม 1. น าหลวงอาบศพ 2. ตพระธรรมพรอมพดยศ (พดยศสมณศกดพระราชาคณะชนสามญ) และพดพธธรรม 3. เครองทองนอย 4. ผาทอดบงสกล 5. หบหรอโกศศพตามชน ๆ 6. ฉตร 7. เครองสก า 2. ฝายเจาภาพจดเตรยมสถานท ซงม 1. โตะวางศพส าหรบอาบ (รด) น าศพ 2. พานหรอขนรองรบน า (ใตมอขวาของศพ) 3. น าอบไทยผสมน าแลวลอยดอกมะลหรอกลบกหลาบใสขนไวพรอมจอกลอยส าหรบสงน า 4. ธป 1 ดอก และเทยน 1 เลม ตงบนโตะเหนอศรษะของศพ 5. โตะหมบชาพรอมเครองตง 6. อาสนสงฆ (พระสงฆ 4 รป) 7. โตะส าหรบตงตพระธรรมพรอมเครองบชา (หนาอาสนสงฆ) 8. จดหาโตะปผาขาวระบายรมไวใหส านกพระราชวงตงน าอาบศพพระราชทาน 1 ท 3. ล าดบพธเมอไดเวลาตามก าหนดฝายเจาภาพด าเนนการตามพธ (ของราษฎร) ไปไดกอน (ของหลวงไวสดทาย เพราะเมออาบน าพระราชทานศพแลว ใครจะรดน าศพอกไมได) ล าดบพธมดงน - ฝายเจาภาพเชญประธานฯ วางหรด (ถาม) เคารพศพ (กรณมหรดพวงมาลาพระราชทานหนาหบ โกศศพ ประธานฯ (พธราษฎร) วางหรดเคารพศพตอจากพธหลวง) แลวจดเทยนธปเหนอศรษะของศพ (ทโตะหมบชานน ผแทนพระองคฯ จะเปนผจดเมอพระสงฆจะสวดพระอภธรรม) - สงน าใหประธานฯ - ประธานฯ รดน าศพแลวออกไป (ขณะประธาน ฯ เขาไปจดเทยนธป เจาหนาทเปด ผาคลมเฉพาะทหนาศพ เปดมาไวแคคอ ถาเปนศพขาราชการ ใหแตงเครองแบบชดขาวเตมยศ ไมตองมผาคลมใด ๆ ทงสน) - เชญแขกทมาในงานเขารดน าศพตามล าดบเรอยไปจนหมดแขก

48

4. พธอาบน าศพพระราชทานพระบรมราชานเคราะหเจาหนาทของส านกพระราชวงด าเนนการเองทงสน ดงน - เชญผแทนพระองคฯ อาบน าศพ - เจาหนาทส านกพระราชวงจดการศพเขาหบหรอโกศ (ตามชนทพระราชทาน) - เชญเครองทองนอยไปตงหนาหบศพ - ตงตพระธรรมหนาอาสนสงฆ (พระสงฆ 4 รปเขานงพรอม) - ผแทนพระองคฯ จดเทยนธปทโตะหมบชา ตพระธรรมและเครองทองนอย - พระสงฆ 4 รป สวดพระอภธรรม (ถาในชนบทอาจสวดมาตกา) 1 จบ - ทอดผาบงสกล - พระสงฆอนโมทนา - ผแทนพระองคฯ กรวดน า เสรจพธ ฯ (ในขอ 4 น เจาหนาทของส านกพระราชวงเปนพธกรเองทงสน ฝายเจาภาพเพยงอ านวยความสะดวก) 5. การสวดพระอภธรรมคนตอ ๆ ไป เปนหนาทของเจาหนาทส านกพระราชวงปฏบตพธฯ ทงสน ถาเปนศพอยตางจงหวด กเปนหนาทของพธกร ซงตองปฏบต ดงน 5.1 เมอไดเวลาตามก าหนด (พระสงฆ ประธานฯ และแขกผรวมพธฯ พรอมแลว) เรมพธโดย - เจาหนาทหรอพธกร เขาไปหมน (หน) เครองทองนอยหนาหบศพ หนดอกไมออกไปทางพระสงฆ โคงค านบแลวถอยออกมา จากนนหนหลงกลบ - ไมตองจดเทยนธป ณ ทใด ๆ ทงสน และไมตองอาราธนาใด ๆ ไมมรบศล ไมมอาราธนาธรรม - ขณะเจาหนาทเขาไปหมนเครองทองนอย พระสงฆเรมตงพด เมอเจาหนาทกลบมาถงทนงแลว พระสงฆเรมสวด (จะสวด 3 จบ หรอ 4 จบ (ตามธรรมเนยมทองถน) กแลวแต พธกรตองเรยนถวายพระสงฆใหทราบกอนเสมอ 5.2 สวดจบแลว เจาหนาทเกบตพระธรรม และลาดผาภษาโยง - ประธาน ฯ ทอดผาบงสกล - พระสงฆพจารณาผาบงสกล และอนโมทนา - ประธานฯ กรวดน า เปนเสรจพธ ฯ (พธดงกลาวนมกจะไมมเครองไทยธรรมถวายพระสงฆ แตถามกถวายโดยเชญประธานฯ เปนผถวาย)

หมายเหต ปฏบตตามขอ 5 นทกคน จนกวาจะสนวนในพระบรมราชานเคราะห 3 วน หรอ 7 วนกแลวแต ตอจากนน จงเปนพธราษฎร (จดเทยนธปไดตามพธ ฯ)

49

การขอพระราชทานเพลงศพ เจาภาพ หรอทายาท ผประสงคขอพระราชทานเพลงศพ จะตองท าหนงสอแจงไปยงกระทรวงเจาสงกดของผถงแกกรรม เพอใหเจาสงกดท าเรองเสนอเลขาธการพระราชวง โดยระบ ก. ชอ ต าแหนง ชน ยศ ของผถงแกกรรม ข. ถงแกกรรมดวยโรคอะไร ทไหน เมอใด ค. ไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ อะไรบาง ง. มความประสงคจะขอรบพระราชทานเครองเกยรตยศประกอบศพอยางใดบาง จ. ประกอบการฌาปนกจศพทวดไหน จงหวดไหน วนเวลาใด

แบบขอรบพระราชทานเพลง

เขยนท...............................................

วนท..................เดอน..........................พ.ศ. .....................

เรอง ขอพระราชทานเพลงศพ.........................................................................................

เรยน ............................................................. ..

ดวย...............................................ต าแหนง......................................................... สงกด....................................................... ไดถงแกกรรมดวยโรค............................................... ท................................................ เมอวนท...................เดอน...............................พ.ศ. ............... เครองราชอสรยาภรณทไดรบคอ............................................................................................ ...

บดน เจาภาพไดก าหนดงานศพ.............................................................................. ณ เมรวด....................................................................... จงหวด............................................... ในวนท.........................เดอน.........................................พ.ศ. ....................เวลา........................ ในงานนเจาภาพ ม /ไมม ความประสงคจะขอรบพระราชทานเครองเกยรตยศประกอบคอ........................................................ .......................................

ฉะนน จงเรยนมาเพอกรณาด าเนนการขอพระราชทานเพลงศพเพอเปนเกยรตแด.......................................................................................................... ผวายชนมตอไป

(ลงชอ) .................................................................. (...............................................................)

(ต าแหนง)................................................................

50

เมอไดก าหนดวนฌาปนกจศพ โดยตดตอกบทางวดเรยบรอย ศพท ไดเกยรตยศ ขอพระราชทานเพลงศพได เจาภาพจะตองขอรบพระราชทานเพลงวนฌาปนกจศพนน ประเพณไทย ไมนยมท าในวนศกร และยงมก าหนดพเศษอกทกลาวกนทวไปวา ขางขนเผาค ขางแรมเผาค หมายถง ใหพจารณาวนทางจนทรคต ซงนอกจากไมเปนวนศกรแลว ถาจะ เผาศพในวนขางขน กเผาวนขนค าทเปนเลขค เชน ขน 2 ค า 4 ค า 6 ค า ฯลฯ ถาเปนวนขางแรม กเผาวนทเปนเลขค เชน 1 ค า 3 ค า 5 ค า แตเรองวนค-คน ไมถอเครงครดกนแลว การขอรบพระราชทานเพลงศพขาราชการกระทรวงใด เจาภาพจะตองแสดงความจ า นงไปยงกระทรวงเจาสงกด เวนแตขาราชการส านกพระราชวงซงจะแสดงความจ านงโดยตรง ในหนงสอแสดงความจ านง จะตองระบวาถงแกกรรมดวยโรคอะไร เมอใด จะประกอบฌาปนกจทใด วน และเวลาใด ส าหรบสถานทรบพระราชทานเพลงศพ เจาภาพจะตองตดตอทางวดเอง การขอรบพระราชทานเพลงศพ ถาเปนศพทอยตางจงหวด และการก าหนดกระชนเจาภาพมหนงสอแสดงความจ านงขอรบพระราชทานเพลงศพไปทางตนสงกดของผถงแกกรรม เชน อธบดผพพากษาภาค ผบงคบการจงหวดทหารบก ผบญชาการมณฑลทหารบก หรอ ผบงคบการต ารวจภธรจงหวด และทางจงหวดกคอผวาราชการจงหวด เมอกระทรวงตนสงกด หรอผบงคบบญชาสวนจงหวด ไดรบแจงความจ านงแลว กจะมหนงสอแจงความจ านงไปยงส านกพระราชวง ซงส านกพระราชวงจะไดสงเจาหนาทใหปฏบตตามความประสงค เมอไดท าหนงสอแจงส านกพระราชวงแลว กถอว าไดรบพระราชทานเพลงศพตามทก าหนดขน เจาภาพด าเนนการดานอนตอไปได คาใชจายในการรบพระราชทานเพลงศพมดงน 1. คาใชจายทางสสาน เจาภาพจายเองตามทตกลงกบทางวด 2. คาใชจายคาสงของทส านกพระราชวงจะตองใช เจาภาพจะตองจายคาใชจายใหส านกพระราชวง 3. คาใชจายในการจดเจาหนาท และสงของเครองใชอนเปนเครองประกอบเกยรตยศศพ เปนของพระราชทาน เจาภาพไมตองจายคาใชจายใด ๆ ทงสน สงของเครองใชทส านกพระราชวงจด จะเปนสงใดบาง และมากนอยเพยงใด สดแตระดบเกยรตยศศพของผถงแกกรรม เพลงหลวงทพระราชทานไปเผาศพม 2 แบบ คอ ในกรงเทพมหานครหรอจงหวดใกลเคยงทเจาหนาทไป - กลบไดในวนเดยว (รศม 50 กโลเมตร) เจาพนกงานจะไดเชญเครองขมาและไฟหลวงไปเมอใกลก าหนด โดยเชญเพลงหลวงท พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงจดพระราชทานไว เพลงหลวงประกอบดวย ขาวตอก ดอกไมสดอยางละ 1 กระทง ดอกไมจนทน 1 ชอ

51

และถาเปนงานพระราชทานเพลงศพในตางจงหวด จะมอบเปนหบเพลงใหรบไปมอบใหผเปนประธาน ฯ จด หบเพลงประกอบดวย ธปไมระก า 2 ดอก เทยน 2 เลม ดอกไมจนทน 1 ชอ และ ไมขดไฟ 1 กลกบรรจหบ มถงแพรตวนสด าหมหอ ศพทอยในเกณฑเสดจพระราชด าเนนไปพระราชทานเพลงหรอศพไมอยในเกณฑ แตทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ เสดจพระราชด าเนนเปนกรณพเศษ การพระราชทานเพลงม 2 แบบ ตามเกณฑเกยรตยศศพ คอเสดจพระราชด าเนนขนไปพระราชทานเพล งบนเมร และพระราชทานเพลงโดยจดฝกแค ถาเสดจพระราชด าเนนขนเมร การสวดมาตกาและบงสกลกอนพระราชทานเพลง กท าบนพลบพลา พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงทอดผาไตร พระสงฆสดบปกรณแลวถวายอนโมทนา ถวายอดเรก เมอพระสงฆลงจากพลบพลาแลวกเสดจ ฯ ขนเมร ถาพระราชทานเพลงโดยทรงจดฝกแค กจะทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ พระราชทาน ผาไตรใหผสบสกลหรอทายาทไปทอดบนเมร วธปฏบตตอนนคอ จะมเจาพนกงานและพนกงาน เชญผาไตรไปพรอมกบทายาท ไปยนหนาพลบพลาเฉพาะพระพกตร ฯ ถวายค านบพรอมกนแลว เจาพนกงานกราบบงคมทลพระกรณาวา ขอเดชะ ฝาละอองธลพระบาทปกเกลาปกกระหมอม ในการพระราชทานเพลงศพ ..(ชอผถงแกกรรม).. ไดทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ พระราชทานผาไตร 5 ไตร และของสมเดจพระนางเจา ฯ พระบรมราชนนาถ อก 5 ไตร มาบ าเพญพระราชกศลบงสกลพระราชทานนน ...(ชอผสบสกลหรอทายาท)... จะไดรบพระราชทานเชญไปทอดถวายพระสงฆบงสกลตามพระบรมราชทศ

ดวยเกลาดวยกระหมอม ขอเดชะ จบค ากราบบงคมทล ถวายค านบพรอมกน แลวพนกงานจะเชญผาไตรน าทายาทขนสเมร เมอจะทอดผาไตรทเบองหนาหบศพ ฯ ทายาทถวายค านบ ฯ กอน เมอท อดผาไตรและพระสงฆบงสกลเสรจแลว ทายาทลงจากเมรไปถวายค านบหนาทประทบ และพนกงานพระราชพธจะเชญพานเครองขมาศพไปวางเครองขมาทหนาศพ ตอจากนน พระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจา ฯ พระบรมราชนนาถ ทรงจดฝกแคพระราชทานเพลงศพตามล าดบ ถา เจาภาพ จะทลเกลา ฯ ถวายหนงสอ กขนทลเกลา ฯ ถวายหลงจากพระราชทานเพลงแลว

52

การขอพระราชทานเพลงศพเปนกรณพเศษ ผทสมควรไดรบการพจารณาในการขอพระราชทานเพลงศพเปนกรณพเศษ ควรอยในหลกเกณฑ ดงน 1. ผทอยในราชสกล ชนหมอมราชวงศและหมอมหลวง 2. พระสงฆทราชาคณะพจารณาขอพระราชทานให 3. พนกงานรฐวสาหกจระดบสง 4. ผทไดรบพระราชทานเหรยญราชรจ เหรยญกลาหาญ และเหรยญชยสมรภม 5. ผทท าคณประโยชนใหแกประเทศชาต เชน ศลปนแหงชาต นกกฬาระดบชาต อดตสมาชกสภาผแทนราษฎร อ ดตสมาชกสภารางรฐธรรมนญ อดตสมาชกสภาจงหวด หรอสมาชกสภาเทศบาล 6. ผทท าประโยชน เชน บรจาคเงนเพอการกศล คดเปนมลคาไมนอยกวา 300,000 บาท บรจาครางกาย หรออวยวะ 7. บดามารดาของขาราชการระดบ 6 ขนไป หรอเทยบเทาขนไป 8. บดามารดาของผทไดรบเครองราชอสรยาภรณ “ตรตาภรณชางเผอก (ต.ช.) ขนไป 9. บดามารดาของพระสมณศกด ตงแตชน “พระครสญญาบตร” ขนไป 10. บดามารดาของขาราชการทหาร ต ารวจ ตงแตระดบ พนโท นาวาโท นาวาอากาศโทและพนต ารวจโทขนไป เจาภาพหรอทายาท ผประสงคขอพระราชทานเพลงศพกรณพเศษ ตองท าหนงสอถง เลขาธการพระราชวง โดยระบ ก. ชอ-สกล และประวตโดยยอของผถงแกกรรม ข. ถงแกกรรมดวยโรคอะไร ทไหน เมอใด ค. ระบคณงามความดทเปนประโยชนแกประเทศชาต หรอคณสมบตตามหลกเกณฑการพจารณาการขอพระราชทานเพลงศพเปนกรณพเศษ ง. ระบ วน เวลา สถานททจะประกอบการฌาปนกจ หลกฐานทตองน ามาแสดง ในการขอพระราชทานเพลงศพเปนกรณพเศษ มดงน - ใบมรณบตรของผถงแกกรรม - ทะเบยนบานของทายาทของผถงแกกรรม - บตรประจ าตวประชาชน หรอบตรขาราชการของทายาทของผถงแกกรรม - หนงสอรบรองจากหนวยงานรฐวสาหกจ ใบอนโมทนาบตร ใบประกอบเหรยญ กลาหาญหรอเหรยญชยสมรภม ทงน ตองน าเอกสารตนฉบบและส าเนาแนบมาพรอมกบหนงสอดวย

53

ตวอยางหนงสอขอพระราชทานเพลงศพ เปนกรณพเศษ

ทอย ……………………………….. ……………………………….. วนท ……. เดอน …………... พ.ศ…………

เรอง ขอพระราชทานเพลงศพ เปนกรณพเศษ

เรยน เลขาธการพระราชวง

สงทสงมาดวย 1. ส าเนาใบมรณบตร 2.ส าเนาทะเบยนบาน (ผขอหรอทายาท) 3. ส าเนาบตรประจ าตว (ผขอ)

ดวยขาพเจา ………………………………………………………………………………. ต าแหนง ……………………………………สงกด …………………………………………………… จะท าการฌาปนกจศพ ………………….………………..…………………………………………… ผเปนบดา/มารดา ซงถงแกกรรมดวยโรค …………………………………………………………… ณ ………………………………………………..เมอวนท …………. เดอน …………. พ.ศ….…. ณ เมรวด ………………………….ในวน ……… เดอน …………… พ.ศ. …….. เวลา ………น.

ขณะท …………………………….. ผเปนบดา/มารดา ยงมชวตอยไดประกอบคณงามความดอยางมาก ไดอบรมสงสอนบตร -ธดา ใหรจกรกชาต ศาสนา พระมหากษตรย และพระราชวงศเสมอมา ทงยงไดใหการ ศกษาแกบตร-ธดา เปนอยางด จนไดรบราชการเปนประโยชนตอประเทศชาต และราชการเปนอยางมาก

บตร-ธดา มความอาลยรก กตญญ และส านกในหนาท ทมตอผบงเกดเกลา จง กราบเรยนมาเพอขอพระราชทานเพลงศพเปนกรณพเศษ เพอเปนเกยรตแก ……………………… ผเปนบดา/มารดา และวงศตระกลสบไป

ขอไดโปรดน าความกราบบงคมทลพระกรณาทราบฝาละอองธลพระบาท การจะควรประการใดแลวแตจะทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ

ขอแสดงความนบถอ

(…………………….………………)

54

ตดตอวดเพอเตรยมการพระราชทานเพลงศพ การพระราชทานเพลงศพนน จะต องไมตรงกบวนเฉลมพระชนมพรรษา ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และวนเฉลมฉลองสรราชสมบต พระราชพธฉตรมงคล (และ ตามประเพณนยม ไมมการเผาศพในวนศกร) การพระราชทานเพลงศพทเมรหลวง หนาพลบพลาอศรยาภรณ วดเทพศรนทราวาส หากมพระราชประสงคทจะทรงก าหนดการเสดจพระราชด าเนนไปพระราชทานเพลงศพ ตรงกบวน ทมผขอรายใดก าหนดไวแลว เจาภาพผขอนนจะตองเลอนไปโดยไมมขอแมทงสน ผมสทธไดรบพระราชทานเพลง ถาจะพระราชทานเพลงศพในตางจงหวด ทางส านกพระราชวงจะไดจดหบเพลงใหเจาสงกดหรอเจาภาพรบไปปฏบต กรณพระราชทานเพลงในกรงเทพมหานคร และเขตปรมณฑลใกลกรงเทพฯ ในระยะทางไมเกน 50 กโลเมตร ส านกพระราชวงจะจดเจาพนกงานเชญเพลงหลวงไปพระราชทาน โดยรถยนตหลวง ทงน เจาภาพไมตองเสยคาใชจายใด ๆ ทงสนในการพระราชทานเพลงศพ

ในกรณทเจาภาพศพมความประสงคจะถวายเงนเนองจากไดรบพระบรมราชานเคราะหสามารถสมทบทนในองคกรการกศล ในพระบรมราชปถมภ อาท มลนธอานนทมหดล หรอกองทนโรงเรยนพระต าหนกสวนกหลาบ ฯลฯ โดยใหน าเงนหรอเชคสงมอบเลขาธการพระราชวงพรอมทงแจงความประสงคในการมอบ เพอส านกพระราชวงจะไดด าเนนการตอไป ส าหรบเครองประกอบเกยรตยศ ไดแก หบ โกศ ฉตรตงนน ทางส านกพระราชวงจะไดเชญไปประกอบ และแตงตงไวมก าหนดเพยง 7 วน เมอพนไปแลวเจาภาพหรอทายาทยงไมก าหนดพระราชทานเพลง ถาทางราชการมความจ าเปนกจะถอนสว นประกอบลองนอกของหบ โกศไปใช ในราชการตอไป

การขอรบและการปฏบตเกยวกบหบเพลงพระราชทาน

การขอรบหบเพลงพระราชทาน เนองจากปจจบนนน มผขอพระราชทานเพลงศพเปนจ านวนมาก เลขาธการพระราชวงไดมบญชาวา เพลงทพระราชทาน ไปเผาศพ ณ วดทอยตางจงหว ดหรอปรมณฑล ซงหางจากพระบรมมหาราชวงนอกรศม 50 กโลเมตร ใหจดเปนหบเพลงพระราชทานมอบเจาภาพเชญไปด าเนนการเอง โดยไมมเจาหนาทส านกพระราชวงไปปฏบต ดงน กองพระราชพธจงไดก าหนดระเบยบการขอรบหบเพลงพระราชทาน ดงน 1. ใหเจาภาพศพหรอผแทนเจาภาพ ไปตดตอขอรบหบเพลงพระราชทาน ทกอง พระราชพธ ส านกพระราชวง

55

2. กรณทเจาภาพไมสามารถไปรบหบเพลงพระราชทานดวยตนเอง จะมอบใหผอน ไปรบแทนกไดโดยน าตนเรองหนงสอมอบฉนทะ และส าเนาบตรประจ าตวผแทนไปแสดงตอเจาหนาท 3. เจาภาพหรอผแทน ควรไปรบหบเพลงกอนก าหนดวนพระราชทานเพลงอยางนอย 3 วน 4. ผทมารบหบเพลงควรแตงกายสภาพ 5. ใหรบหบเพลงพระราชทานทโตะหมหนาพระบรมฉายาลกษณ

หมายเหต 1. เลขาธการพระราชวง มค าสงหามเจาหนาทส านกพระราชวงเชญหบเพลงพระราชทานไปปฏบตโดยเดดขาด ดงนน เจาภาพจะตองเปนผด าเนนการจดการหบเพลงพระราชทานเอง

2. หามเปดหรอบรรเลงเพลงสรรเสรญพระบารม ในการพระราชทานเพลงศพ เมอเจาภาพเชญหบเพลงพระราชทานไปถงมณฑลพธ

การปฏบตเกยวกบหบเพลงพระราชทาน ส าหรบกรณทมการขอพระราชทานเพลงศพ แตศพอยตางจงหวด (หางจากส านกพระราชวงเกน 50 กโลเมตร) นน เมอกระทรวงเจาสงกด ผวาราชการจงหวดหรอเจาภาพแลวแตกรณ ไดมหนงสอแจงมายงส านกพระราชวงแลว หากศพนนอยในเกณฑ ทางส านกพระราชวงจะม หมายรบสงแจงใหเจาภาพศพทราบ เ พอใหเจาภาพหรอผแทนไปขอรบหบเพลงพระราชทานท กองพระราชพธ ส านกพระราชวง เมอไดรบแลวตองปฏบตตามขนตอนดงน 1. เชญหบเพลงพระราชทาน ไปวางทศาลากลางจงหวด อ าเภอ หรอหนวยราชการ ทสงกดในทองท หรอทบานแลวแตกรณ ควรมพานรองรบหบเพลงพระราชทานนนดวย 2. เมอถงก าหนดวนพระราชทานเพลงศพใหทางเจาภาพจดหาเจาหนาท หรอญาต ทเปนขาราชการแตงเครองแบบปกตขาวไวทกข เพอเชญหบเพลงพระราชทานพรอมดวยพานรอง (หนงหบตอหนงคน) ไปยงเมรทจะประกอบพธ และกอนทจะเชญขนบนเมร นน ควรใหศพขนตงบนเมรใหเรยบรอยกอน แลวจงเชญพานหบเพลงพระราชทานไปตงไวดานศรษะศพ (บนโตะทตง หบเพลงจะตองมผาปใหเรยบรอย และหามมใหน าสงหนงสงใดวางรวมอยดวยเปนอนขาด ) เมอเชญเรยบรอยแลว ใหผเชญค านบเคารพศพหนงครง แลวจงลงจากเมร 3. ขณะทเชญพานหบเพลงพระราชทานไปนน ตองระมดระวงกรยามารยาทโดยส ารวม ไมตองท าความเคารพผใด และไมตองเชญหบเพลงพระราชทานเดนตามหลงผหนงผใด เปนอนขาด 4. ผทไปรวมงานพระราชทานเพลงศพ ทงประชาชน ขาราชการ และพนกงานล กจางรฐวสาหกจ ควรแตงกายเครองแบบไวทกขตามประเพณนยม ในกรณลกหลานหรอญาตรวมทงผท

56

เคารพนบถอผวายชนมทรบราชการจะแตงกายชดปกตขาวไวทกข กจะเปนเกยรตแกผวายชนม และยงนบวาเปนการถวายพระเกยรต 5. ผทตงแถวรอรบหบเพลงพระราชทานเดนไปสเมร ควรเปนเจาภาพงาน การแตงกายควรแตงเครองแบบไวทกขตามประเพณนยม ในกรณทเปนขาราชการแตงกายปกตขาวไวทกข 6. ระหวางทเจาหนาทเชญหบเพลงพระราชทานเดนไปสเมรนน ประชาชนทมารวมงานควรนงอยในความสงบโดยมตองยนขน ไมตอง ท าความเคารพและไมมการบรรเลงเพลงอยางใดทงสน เพราะยงไมถงขนตอนของพธการ เจาหนาทผเชญกมใชผแทนพระองค เปนการปฏบตหนาทตามทไดรบมอบหมาย 7. เมอถงก าหนดเวลาพระราชทานเพลง ใหเจาภาพเชญแขกทมาในงานทมอาวโสสงสด ขนเปนประธานจดเพลง ประธานในพธจดเพลงทอาวโสสงสดนน หมายถง อาวโสทงในดานคณวฒและวยวฒ ทงน หากมพระราชวงศตงแตหมอมเจาขนไป หรอราชสกลทมเกยรตในราชการ ซงศพหรอทายาทอยใตบงคบบญชา หรอเปนผทเคารพนบถอแลว สมควรเชญบคคลนนเปนประธาน 8. ในกรณทมการอานหมายรบสง ประวตผวายชนม ส านกในพระมหากรณาธคณ ควรอานตามล าดบดงน - หมายรบสง แสดงถงการไดรบพระราชทานเพลงศพ - ประวตผวายชนม เพอประกาศเกยรตคณ - ส านกในพระมหากรณาธคณ

หมายเหต การอานหมายรบสง ประว ตผวายชนม ส านกในพระมหากรณาธคณนน เปนขนตอน ทสามารถเปลยนแปลงแกไขไดตามความเหมาะสม สวนการลงทายสามารถอานชอบคคลผเปนทายาททงหมด หรอจะออกชอแตเจาภาพกยอมจะกระท าได

ขนตอนการพระราชทานเพลง (หบเพลง) 1. ผเปนประธานเปดหบเพลง 2. หยบเทยนชนวนมอบใหแกเจาหนาทผเชญถอไว 3. หยบกลองไมขดไฟจดเทยนชนวน รอจนเทยนลกไหมดแลว 4. ผเปนประธานถวายบงคม (ไหว) ไปทหนาหบเพลงทวางอย หยบธป ดอกไมจนทน เทยน จดไฟหลวงจากเทยนชนวน แลวจงวางไวใตกลางฐานตงหบศพ เปนอนเสรจพธ

57

ก าหนดการพธพระราชทานเพลงศพ (โดยสงเขป) เวลา...........น. - รถยนตรบพนกงานพระราชพธ ฯ เชญเพลงหลวงพระราชทานจาก พระบรมมหาราชวงไปยงสถานท

พระราชทานเพลงศพ เวลา...........น. - คณะเจาภาพ ฯ ตงแถวเตรยมรอรบเพลงหลวงพระราชทานตามความเหมาะสม เวลา...........น. - พนกงานพระราชพธเชญเพลงหลวงพระราชทานและเครองขมาศพ ยงดานหนาฌาปนสถานในงาน

นน เชญเพลงหลวงพระราชทานลงจากรถยนต และยนอยกบท พรอมแลวเชญเพลงพระราชทานขนสเมร

- คณะเจาภาพ ฯ เดนตามพนกงานพระราชพธและหยดยนทเชงบนไดเมร - พนกงานพระราชพธเชญเพลงพระราชทานและเครองขมาศพวางทโตะรองรบการประดษฐาน ณ

ดานเหนอศรษะของศพ ฯ และค านบศพ ฯ แลวลงจากเมร - พธกร อานประกาศเกยรตคณ (ประวตโดยยอ) ของผทไดรบพระราชทานเพลงหลวง (ถาม) จบแลว

(1) หากประสานการปฏบตไดเรยบรอย เมอพนกงานพระราชพธลงจากรถยนตและยนอยกบท พธกรสามารถอานหมายรบสง (ถาม) ได จบแลว พนกงานพระราชพธจงเชญเพลงพระราชทานและเครองขมาศพขนประดษฐานบนเมร

(2) ทายาทอานส านกในพระมหากรณาธคณ (ถาม) กอนพธกรอานประกาศเกยรตคณ (ประวตโดยยอของผไดรบพระราชทานเพลงหลวง)

(3) พธกร อานตามล าดบ (ถาม) คอ อานหมายรบสง ส านกในพระมหากรณาธคณ และประวตเกยรตคณ (ประวตโดยยอ) ของผทไดรบพระราชทานเพลงหลวง

- พธกร เชญผมเกยรตทมาในงานพระราชทานเพลง ศพยนสงบนงไวอาลย 1 นาท (กรณไมม กองเกยรตยศ)

- เจาภาพฯ (โดยพธกร) เชญประธานฯ ขนเมรเพอทอดผาบงสกล - ประธานในพธฯ ทอดผาบงสกล - พระสงฆขนพจารณาและชกผาบงสกลฯ (ผาไตรของหลวงพระราชทาน พระสงฆใชพดยศตามสมณศกด) - ประธานในพธฯ หนหนาไปทางทศทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวประทบฯ ณ วนนน ถวายค านบ

ครงหนง แลวหยบกระทงขาวตอก กระทงดอกไม จากพนกงานพระราชพธ วางทฐานฟนหนาหบศพ หยบดอกไมจนทนจากพนกงานพระราชพธ จดเพลงพระราชทานจากโคมไฟทเจาพนกงานพระราชทานถอเชญไปวางลงใตฐานกลางทตงศพ ค านบศพ 1 ครง แลวหนหนาไปทางทศทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวประทบฯ ณ วนนน ถวายค านบอกครงหนง แลวลงจากเมร

- พระสงฆขนเมรเผาศพกอน แลวแขกผมเกยรตกบบรรดาญาตมตรขนเมรตามล าดบ - พนกงานพระราชพธ ส านกพระราชวงเดนทางกลบ หมายเหต 1. ใหจดโตะตวสง (เหมาะสม) 1 ตว ปดวยผาขาว ตงไวดานศรษะของศพ ส าหรบวางโคมไฟหลวง และ

เครองขมาศพ 2. จดโคมไฟส าหรบตอเพลงพระราชทานจากพนกงานพระราชพธ น าไปรกษาไวเพอใชในวาระสดทายของ

พธพระราชทานเพลงศพ 3. ในกรณของผทไดกองเกยรตยศ ใหเปาแตรนอน 1 จบ เมอประธานฯ วางกระทงดอกไมและใหท าเพลง

เคารพศพ เมอประธานฯ จดเพลงและประกอบพธพระราชทานเพลงศพ 4. ปจจบน ไมมการบรรเลงเพลงสรรเสรญพระบารมในขณะทพนกงานพระราชพธเชญเพลงหลวงและเครอง

ขมาศพเดนขนสเมร มหลกฐานปรากฏในทายหมายเหต ดงตอไปน

58

(ส าเนา)

ท พว 0001/5671 ส านกพระราชวง พระบรมมหาราชวง กท. 10200

9 ตลาคม 2541

เรอง การบรรเลง เพลงสรรเสรญพระบารม ในงานพระราชทานเพลงศพ

เรยน อธบดกรมการศาสนา

ดวยในการจดงานพระราชทานเพลงศพบางราย ไดมการบรรเลงเพลงสรรเสรญ พระบารม เมอเจาหนาทเชญเพลงพระราชทานไปถงวด หรอบรรเลงในขนตอนการปฏบตอน ๆ ของงาน ซงในการนเปนการไมถกตองและเหมาะสม

ส านกพระราชวงจงเรยนมาเพอโปรดทราบ และขอความรวมมอไดโปรดชวยเผยแพ ร ใหวดทมเมรไดทราบโดยทวกนตอไปดวย จะขอบคณยง

ขอแสดงความนบถอ (ลงชอ) แกวขวญ วชโรทย (นายแกวขวญ วชโรทย) เลขาธการพระราชวง

59

การขอรบและการปฏบตเกยวกบดนพระราชทาน การขอรบและการปฏบตเกยวกบดนพระราชทาน เชนเดยวกบการขอเพลงหลวงพระราชทานและหบเพลงพระราชทาน ขนตอนการวางดนพระราชทาน 1. เจาภาพเชญหบศพจากทตงไปทหลมฝงศพ เพอท าพธคารวะศพเปนครงสดทาย 2. เจาภาพเชญหบศพลงหลม 3. เจาภาพเชญผเปนประธานในการพระราชทานดนในการฝงศพ มาทปากหลมประธานในพธฯ หนหนาไปทางทศทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวประทบ ถวายค านบ 1 ครง 4. ประธานฯ หยบกระทงขาวตอก ดอกไม (เครองขมา) จากพนกงานพระราชพธ วางบนหบศพ ตอจากนนประธานฯ หยบหอดนพระราชทาน สขาว- ด า ครงละ 1 ค วางเรยงตอจากเครองขมาศพจนครบ 10 ค 5. ประธานในพธฯ หนหนาไปทางทศทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวประทบ ถวายค านบ 1 ครง เปนเสรจพธ

หมายเหต จดโตะ 1 ตว ปผาขาว ตงดานศรษะของศพส าหรบวางดนพระราชทาน การแตงกายในงานพธพระราชทานเพลงศพ และพระราชทานดนฝงศพ

ประธานพธเปนขาราชการต ารวจ -ศพขาราชการมยศ เครองแบบปกตขาวไวทกข กระบ ถงมอ - ศพขาราชการไมมยศ เครองแบบปกตขาวไวทกข

ขาราชการพลเรอน เครองแบบปกตขาวไวทกข

ขาราชการชนสญญาบตร -ศพขาราชการมยศ เครองแบบปกตขาวไวทกข กระบ ถงมอ -ศพขาราชการไมมยศ เครองแบบปกตขาวไวทกข

ขาราชการชนประทวน เครองแบบปกตเสอเชตกากคอพบแขนยาว

พลเรอน ทายาท และผเขารวมพธ ชดสากลนยมหรอชดสภาพ

60

ก าหนดการ พระราชทานดน

- รถยนตรบพนกงานพระราชพธเชญดนพระราชทาน ออกจากพระบรมมหาราชวง - เจาภาพตงแถวรอรบดนพระราชทานทหนาศาลาพธ

รถยนตรบพนกงานพระราชพธเชญดนพระราชทานถง ณ ศาลาพธ - พนกงานพระราชพธเชญดนพระราชทานลงจากรถยนต เชญไปยงทตงหบศพแลว

วางทหนาหบศพ (ดานศรษะ) พนกงานพระราชพธ ค านบศพ - เจาภาพท าพธคารวะศพ เสรจแลว - ถาม พธ กรอานประกาศเกยรตคณของผทไดรบพระราชทานดนในการฝงศพ จบแลว

(ประวตโดยยอ) - พธกรเชญผมเกยรตทมาในงานพระราชทานดน ยนสงบนงไวอาลย 1 นาท - เจาภาพเชญหบศพจากทตงไปทหลมฝงศพ เพอท าพธคารวะศพเปนครงสดทาย - เจาภาพเชญหบศพลงหลม - เจาภาพเชญผเปนประธานในการพระราชทานดนในการฝงศพ มาทปากหลม

ประธานในพธฯ หนหนาไปทางทศทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวประทบ ถวายค านบ 1 ครง

- หยบกระทงขาวตอก ดอกไม (เครองขมา) จากพนกงานพระราชพธวางบนหบศพ ตอจากนนประธานหยบหอดนพระราชทาน สขาว- ด า ครงละ 1 ค วางเรยงตอจากเครองขมาศพ จนครบ 10 ค

- ประธานในพธฯ หนหนาไปทางทศทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวประทบ ถวายค านบ 1 ครง เปนเสรจพธ

- แลวแขกผมเกยรตกบบรรดาญาตมตรท าการฝงศพตามล าดบ - พนกงานพระราชพธ ส านกพระราชวง เดนทางกลบ

หมายเหต จดโตะ 1 ตว ปผาขาว ตงดานศรษะของศพส าหรบวางดนพระราชทาน

61

ภาคผนวก

62

การจดตงโตะห มบชา

การจดโตะหมบชา เปนวฒนธรรมประจ าชาตไทยมานาม แตไมปรากฏหลกฐานแนชดวามมาแตสมยใด ปจจบนในพธทเกยวขอ งกบพระสงฆในพระราชพธ รฐพธ หรอราษฎรพธ เปนงานมงคลหรองานอวยพรกตาม นยมตงโตะหมบชาทงสน โดยมจดประสงคเพอเปนทประดษฐานพระพทธรปพรอมเครองบชาตามคตนยมของชาวพทธ เทาทปรากฏในสมยพระพทธกาลพทธบรษทมความประสงคจะบ าเพญกศลอยางใดอยางหนง นยมนมนตพระสงฆมพระพทธเจาเปนประมขในงานกศลนน ๆ เพอตองการใหพระรตนตรย คอ พระพทธเจา พระธรรม และ พระสงฆ พรอมบรบรณ ดงนน ศาสนพธตาง ๆ ทางพระพทธศาสนาจงก าหนดตงพระพทธรปเปนนมตแทนองคพระพทธเจา โดยประดษฐานไวในพธฯ ดวย เพอใหพระรตนตรยครบบรบรณดงกลาวแลว แตการตงพระพทธรปนนใหท าสถานทประดษฐานใหเหมาะสม ในขนแรก สนนษฐานวาอาจใชโตะธรรมดาเปนทประดษฐาน ตอมาไดววฒนาการเปนโตะหมบชาขน ดงปรากฏในปจจบนน และมหลายรปแบบ ในปจจบนถอเปนเอกลกษณของชาตไทย พรอมทงเปนวฒนธรรมประเพณทส าคญ และไดกลายเปนมรดกของชาตสวนหนง ปจจบน การตงโตะหมบชานยม ตงใน 2 กรณ คอ 1. ในพธทางพระพทธศาสนา เชน การท าบญ ฟงเทศน เปนตน

2. ในพธถวายพระพร หรอตงรบเสดจฯ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวและหรอ

พระบรมราชนนาถ สวนเครองบชาทใชในการตงโตะหมบชา กคอ พานพม หรอพานดอกไมแจกนดอกไม กระถางธป เชงเทยน โดยมปรมาณทมากนอยแตกตางกนไปตามจ านวนของโตะหมทใช ส าหรบ โตะหม กมจ านวนทแตกตางกน คอ หม 4 หม 5 หม 6 หม 7 หม 9 โดยปจจบน นยมใชเฉพาะ หม 5 หม 7 หม 9 โดยหม 5 นยมใชในพธทมพนทจ ากด สวนหม 7 และหม 9 มกจะใชในพธ ทส าคญและมพนทกวางพอสมควร การจดเครองบชาบนโตะหม ถอวาเปนสงทมความส าคญ ผจดจงมกท าดว ยความประณตบรรจง เพอเปนการแสดงออกถงความเคารพตอพระรตนตรย และเพอแสดงถงศลปะในการจดเครองบชา นอกจากนหลกเกณฑและวธจด กถอวามความส าคญเปนอยางมาก ผจดโตะหมบชาควรทราบหลกเกณฑและวธจดโตะหมบชาแบบตาง ๆ ไว เพอจะจดไดอยางถกต อง โดยมหลกเกณฑการจด คอ การตงเครองบชาทกชนดจะตองไมสงกวาพระพทธรปทประดษฐานบนโตะหมบชา สวนปรมาณ อาจแตกตางกนตามประเภทของโตะหม ดงน

63

การจดโตะหม 5

โตะหม 5 ประกอบดวยเครองบชา ดงน

- กระถางธป 1 กระถาง - เชงเทยน 4 ค

- พานดอกไม 5 พาน - แจกน 2 ค

(การจดไมเตม อาจลดแจกนและเชงเทยนทโตะหมตวทประดษฐานพระพทธรป กได )

ตวอยางการจดโตะหม 5

แบบท 1

การตงโตะหม 5 น นยมใชตงแตตนกรงรตนโกสนทรถงปจจบน

แบบท 2

64

การจดโตะหม 7

โตะหม 7 ประกอบดวยเครองบชา ดงน

- กระถางธป 1 กระถาง - เชงเทยน 5 ค

- พานดอกไม 5 พาน - แจกน 2 ค

(การจดไมเตม อาจลดแจกนและเชงเทยนทโตะหมตวทประดษฐานพระพทธรป กได )

ตวอยางการจดโตะหม 7

แบบท 1

โตะหมบชาชดหม 7 น นยมใชอยางแพรหลายทงในวดและในบาน

แบบท 2

65

การจดโตะหม 9

โตะหม 9 ประกอบดวยเครองบชา ดงน

- กระถางธป 1 กระถาง - เชงเทยน 6 ค

- พานดอกไม 7 พาน - แจกน 3 ค

(การจดไมเตม อาจลดแจกนและเชงเทยนทโตะหมตวทประดษฐานพระพทธรป กได)

ตวอยางการจดโตะหม 9

แบบท 1

โตะหมบชา ชดหม 9 น นยมตงในพนทโอโถง เชน ในอโบสถ เปนตน

แบบท 2

66

การจดโตะหมงานอบรมสมมนา โตะหม ส าหรบจดงานอบรมสมมนา ประกอบดวย

- กระถางธป 1 กระถาง - เชงเทยน 4 ค

- พานดอกไม 5 พาน - แจกน 2 ค

- ธงชาตพรอมเสา - พระบรมฉายาลกษณ

67

การจดเครองทองนอย

เครองทองนอย เปนเครองบชาชนดหนง นยมใชบชาศพ ประกอบดวยเชงเทยน 1 ค (ส าหรบปกธปไมระก า 1 ท ปกเทยน 1 ท) กรวยดอกไม 3 กรวย ตงรวมบนพานรอง โดยมวธตงคอ หากบชาศพใหหนธปเทยนมาทางผบชา หากตองการใหศพบชาพระ เชน พระธรรมเทศนาใหหน ธปเทยนไปทางศพ ดงน

เครองทองนอยจดบชาศพ

68

เครองทองนอย

1. สวนประกอบ - กรวยพมดอกไม 3 พม

- ธปไมระก าบนเชง 1 ดอก - เทยนบนเชง 1 เลม

2. วาระทใช 5 กรณ คอ - การทรงธรรมของในหลวง - การบชาพระธาต

- การบชาพระอฐ - พระบรมรป - พระบรมฉายาลกษณในรชการกอน

- การบชาศพ หรอใหศพบชาธรรม

- การน าขบวนแหศพเวยนเมร หมายเหต - การจดธปเทยนทเครองทองนอย ใหจดเทยนกอนจดธป

69

แผนท ส านกพระราชวง

ฌาปนสถานส านกงานต ารวจแหงชาต (วดตรทศเทพวรวหาร)

70

บรรณานกรม

กองทพอากาศ. คมอปฏบตพธกรรม, ทระลกงานกฐน กองทพอากาศ, 2546.

กองบญชาการทหารสงสด. เอกสารประกอบการสมมนา เรอง การปฏบตทางศาสนพธในพธการ ทางทหาร, 2547.

กองวชาการ กรมต ารวจ . ประมวลระเบยบการต ารวจไมเกยวกบคด เลม 2 ตอน 1 ประเภทบรหาร. กรงเทพฯ : โรงพมพต ารวจ, 2540.

กองศาสนปถมภ กรมการศาสนา . คมอพธกรและการปฏบตพธทางพระพทธศาสนา. กรงเทพฯ : โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ (ร.ส.พ.), 2547.

กองสวสดการ กรมต ารวจ . อนสรณเนองในพธเปดฌาปนสถานกรมต ารวจ. กรงเทพฯ : โรงพมพต ารวจ, 2516.

พระญาณวโรดม (สนธ กจ จกาโร). คมอปฏบตงานศาสนพธสงเขป. พมพครงท 20. กรงเทพฯ : โรงพมพมหามกฎราชวทยาลยในพระบรมราชปถมภ, 2542.

พระธรรมวโรดม (บญมา คณสมปนโน ป .ธ.9). ระเบยบปฏบตของชาวพทธ. พมพครงท 221.กรงเทพฯ : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, 2547.

ฝายประชาสมพนธและเผยแพรส านกพระราชวง. รวมเรองและขอปฏบตเกยวกบราชส านก. พมพครงท 11 กรงเทพฯ : โรงพมพเรอนแกวการพมพ, 2543.

คณะผจดท า พ.ต.อ.วโรจน สตยสณหสกล รอง ผบก.สก. พ.ต.ท.สายณห ภสมบรณ สว.งานฌาปนสถานและพธการ สก. ร.ต.อ.หญง กงทอง เลศอมรชย รอง สว.งานฌาปนสถานและพธการ สก. ร.ต.ท.เจรญโรจน เพชรงาม รอง สว.งานฌาปนสถานและพธการ สก.