ค ำน ำ ในกำรเลยงหมหลมอนทรยนสำมำรถลดตนทนกำรผลตลงไดประมำณรอยละ 70 เนองจำกอำหำรหลกทใหหมกนคอผกนำนำชนดและอำหำรส ำเรจ หรออำหำรผสมเพยงรอยละ 30 เทำนน จงสำมำรถลดตนทนลงได อยำงมำก ขณะทหมมอตรำกำรเตบโตใกลเคยงกบหมทเลยงดวยหำรส ำเรจเพยงอยำงเดยว สงทแตกตำงกนอยำงมำกคอก ำไรทผเลยงไดรบ เพรำะตนทนต ำมำกและ ประหยดคำอำหำรคำน ำลำงคอก อกทงยงไดป ยหมกอยำงดไปใสนำหรอสวนไดโดยไมตองกลบกองใหเหนอยอกขณะเดยวกนหมทเลยงกไมมอำกำรเครยด หรอสงเสยงรองสรำงควำมร ำคำญเพรำะพนคอกเปนแกลบผสมดนทมควำมออนนม เวลำหมเดนหรอนอนกจะไมเจบ และสำมำรถขดคยเลนไดตำมสญชำตญำณ สงทนำอศจรรยอยำงยงคอ กำรเลยงแบบนไมมกลน เนองเพรำะจลนทรยทผสมเขำไปใหหมกน และใชรำดวสดพนคอกนนเอง

2

กำรเลยงหมหลมอนทรย หมหลม คอ กำรเลยงสกรแนวทำงเกษตรธรรมชำตโดยเนนกำรใชจลนทรย ท ำใหสกรมควำมตำนทำนโรค อตรำกำรแลกเนอสง เนอแดงมำก มไขมนนอย ไมมกลนเหมนรบกวนและลดตนทนกำรผลต อกทงพนคอกยงสำมำรถน ำไปใชเปนป ยชวภำพและปรบโครงสรำงดนใหดขน

กำรเลยงหมในยคปจจบน นบวำมควำมเสยงสงมำก เนองจำกวธกำรเลยงเปลยนแปลงไปเปนลกษณะเชงกำรคำคอนคำงมำกท ำใหตนทนกำรผลตสง เนองจำก ตองซออำหำรส ำเรจ หรอวตถดบบำงสวนกเปนสำรเคมซงไมนำจะเปนผลดนกในกำรน ำมำบรโภคแมวำจะยงไมเหนผลกระทบชดเจนกตำม

จำกกำรทมกลมเกษตรกรไปดงำนท อำจำรยโชคชย จงหวดเชยงรำย เกยวกบหมหลม ซงไดมโอกำสเขำไปชวยเหลอดำนกำรจดกำรผสมพนธ กำรท ำคลอด รวมกบกลมจงไดเหนของจรงและไดน ำมำเปรยบเทยบกบกำรเลยงในฟำรมปจจบน จงเรมท ำกำรทดลองและไดออกแบบโรงเรอนรำคำประหยดเพอลงทน เพอทจะท ำกำรวเครำะหเปรยบเทยบวำแบบใดจะใหผลตอบแทนสงสดซงไดท ำกำรวเครำะหเพอเปนแนวในกำรเรมตนกำรเลยง ดงน

เรอง แบบฟำรมปจจบน แบบหมหลม หมำยเหต

1. โรงเรอน -พนปน

-อแวป

-พนดน

-วสดรองพน

2. กำรท ำควำมสะอำด -ทกวน -ไมม

3. สงขบถำย -แกส -ป ยอนทรย

4.กำรเจรญเตบโต -6-700กรม/วน -7-800กรม/วน

5. กำรใชแรงงำน -ใชแรงงำนมำก -ใชแรงงำนนอย

6. คณภำพเนอ -ปนเปอนสำรเคม -ไมปนเปอนสำรเคม

3

คณลกษณะของผทจะเลยงหม

1. เปนคนรกสตว 2. มควำมสำมำรถตงใจทจะเรยนรในกำรเลยง 3. ควรเปนคนซอสตย(กำรรำยงำนผล) 4. เปนคนขยน เพรำะกำรเลยงสตวจะมงำนใหท ำตอเนองอยตลอดเวลำ 5. เปนคนมองกำรไกล 6. ตรงตอเวลำ 7. เปนคนประหยด

ควำมส ำเรจของกำรเลยงสกร 1. พนธด

2. อำหำรด

3. กำรจดกำรด

4. ตลำดด

ผรเรมคนแรก เปนชำวเกำหลชอ โช ฮำน คว คนควำมำรวม 50ป ในศนยเกษตร

ธรรมชำตเกำหล ในประเทศไทย เรมเมอ 7-8 ปมำแลว โดยอำจำรยโชคชย สำรำกจ อยทศนยเรยนรกำรพฒนำยงยนภำคเหนอ อ.เวยงปำเปำ จ.เชยงรำย ธรรมชำตของหมเดมเปนหมปำ ตอมำมกำรปรบปรงพนธ นสยทตดตวหมมำ คอ กำรขดคยโดยใชปำกขดดน กำรเลยงบนพนซเมนต มนจะเครยด ขดธรรมชำต

ประโยชนของกำรเลยงหมหลม - เพอใหหมผลตป ยชวภำพเพมคณภำพดน เพมผลผลตตอพช - เปนงำนอดเรก รำยไดเพม - ขยำยพนธ - เปนอำหำร - น ำไปขำย - เปนงำนวจย

4

ขอดของกำรเลยงหมหลม - ไมสงกลนเหมนรบกวนเพอนบำน - มแมลงวนนอย - คอกไมเฉอะแฉะกนขำวกบหมได - น ำพนคอกท ำป ยชวภำพ

- ไมตองท ำควำมสะอำดคอก พนคอกจะถกจลนทรยสลำยกลำยเปนอำหำรของหมอกครง

- ตนทนต ำ ก ำไรมำกขน - เนอหมทช ำแหละอรอยไมตดมนเนอแนน เครองในไมมกลนคำว น ำหนกด - ไมตองมกำรจดกำรในระบบน ำเสย

สงส ำคญทสดในกำรเลยงหมหลมอนทรย คอ จลนทรยทองถน (Indigenous Microorganisms)

ประโยชนของจลนทรยทองถน

1.มควำมตำนทำนเชอรำทเปนศตรพชและดน แก/รกษำโรคใบหงกของพรก 2.ลดควำมเปนกรด/ดำงของดน สำมำรถปลกพชไดทกชนด

5

3.ท ำใหดนปลดปลอยแรธำตออกมำซงเกษตรกรตองใชป ยชวภำพบอยครงจงเกดผลด คอ 1ครง ตอ 3 วน คอวนท 1,3,5,7,10,15 เปนตน

4.ชวยท ำใหดนโปรงรวนซย 5.ชวยดดซบกลนเหมนของมลสตวและแกปญหำแมลงวน

6.ชวยใหตนไมตดดอกออกผลดก 7.หมกขยำยจลนทรยทองถน 2 (ไอ เอม โอ 2) โดยใสฟำงหนำ 1 ฟต ใสเชอเหดฟำง คลมดวยพลำสตกใสจะไดเหดฟำงมำกน

กำรเกบจลนทรยทองถน

จลนทรยทองถนจะมอดมสมบรณในบรเวณปำไผ ผำสน ผำผลดใบไมทก ำลงยอยสลำยดงนน ในกำรท ำเกษตรธรรมชำตจงมกำรเกบเชอจลนทรยทองถนมำใชโดยใชขำวสกทมควำมชนต ำเปนอำหำรส ำหรบลอจลนทรยซงมวสดอปกรดงน

- กลองไมสเหลยม กวำง x ยำว 1ฟต สง 10 เซนตเมตร - ขำวสำร 1กก. หงใหสก - ทพพตกขำว - กระดำษขำว - เชอกฟำง

วธท ำ 1.น ำขำวสกใสกลองไมใชทพพซยขำวใหรวน แลวตกใสกลองหนำ 7 เซนตเมตร หำมใชทพพกดทบขำว

6

2.ใชกระดำษขำวเนอหยำบคลม/ปดกลองมดดวยเชอกฟำงใหแนน

3น ำกลองขำววำงทบบรเวณใบไผผเนำสลำยจำกเชอรำขำวสงเกตดจะมรำขำวขนตำมใบไผ 4. คลมพลำสตกทบอกชนเพอกนน ำฝนซมเขำไปในกลองแลวใชตำขำยลวดวำงทบขำงบนทบชำยพลำสตกโดยรอบดวยทอนไมหรอกอนหนใชเวลำ 4- 5 วนจะไดจลนทรยเชอรำขำวคลมเตมผวหนำขำวเรยกจลนทรยนวำ ไอ เอม โอ 1 (IMO1 )

7

วธเกบ

1.น ำมำผสมกำกน ำตำลหรอน ำตำลทรำยแดงกบจลนทรยขำว อตรำ 1 : 1 เกบไวในโองหรอขวดโหลใสน ำเรยกขนตอนนวำ ไอ เอม โอ 2 (IMO2)

2.ปดขวดโหลดวยกระดำษสำหรอกระดำษขำว มดดวยยำงหรอเชอก

8

วธกำรน ำไปใช น ำไปผสมดนหมกจลนทรยหรอท ำป ยคอกหมกจลนทรย บ ำรงดนไดอกดวย

9

กำรท ำดนหวเชอรำขำว - หวเชอรำขำว 2 ชอน

- หวเชอจลนทรย 2 ชอน

- น ำตำลทรำย 2 ชอน

- น ำ 10 ลตร - ร ำออน 2 สวน

- มลสตว 2 สวน

- ดน(อนๆ) 2 สวน

น ำสวนผสมทงหมดคลกเคลำกนแลวกองไวบนพนดนสง 1 ฟตใชพลำสตกคลม หมกทงไว 4 – 5 วน หรอใสกระสอบไวใช ใสคอกสตว เชน คอกหม คอกวว

เกลอ 0.3-0.5สวน ดน 10 สวน แกลบ + ขเลอย 100สวน

ลก 90 ซม . แบง 3 ชน

ชนละ 30 ซม.

วธกำรขยำยจลนทรยรำขำว

1.ตมน ำ 2 ลตร ทงไวใหเยน เอำเชอรำขำวจำกปำไผ 2ก ำมอ (2ถวย) + ผสมน ำทตมแลวทงไวใหเยนใชไมคนผสมกนใหทว 2.ใสกำกน ำตำล/น ำตำลทรำยขำว 2 กก. แลวน ำขำวสกลำงทงไวใหเยน 1ลตร ใสลงไปคนใหเขำกน

3.ปดดวยกระดำษขำว ใชเชอกมดใหแนน หมกไว 4 – 5 วน น ำไปใชได

10

โรงเรอน หมหลมเปนกำรเลยงสกรในพนทดอนหรอทสงทไมมน ำทวมขง กำรสรำงโรงเรอนจะใชวสดทหำตำมทองถน เชน ไมไผ หญำคำ เปนตนสรำงเปนลกษณะเพงหมำแหงนหรอหนำจวโดยเนนใหโรงเรอนมกำรระบำยอำกำศทด ปลอดภยจำกแสงแดด

11

พนธสกร สกรทน ำมำเลยงในลกษณะหมหลมจะอยในชวงอนบำล( ประมำณ 2 เดอน ) และสำยพนธทนยมน ำมำเลยงจะเปนลกผสมสำมสำยพนธ คอ ดรอคเจอรซ + แลนดเลซ + ลำรจไวท

ดรอคเจอรซ แลนดเลซ

ลำรจไวท (ยอรค) ลกสกร สำมสำย

12

กำรเตรยมคอก

กำรเลยงแบบเดมจะเปนพนรำดปนแขง เพองำยแก กำรท ำควำมสะอำด ซงท ำใหหมเครยดเพรำะอยไมสบำย แตกำรเลยงแบบนจะเปนพนออนและโรงเรอนจะตองสมพนธกบจ ำนวนหม โดยใชมขนำดคอกกวำง 4 x 4 เมตร สำมำรถเลยงไดคอกละ10 ตว เรมดวยกำรขดพนคอกลกลงไป 90 เซนตเมตร (หรอขดเพยง 45 เซนตเมตร แลวเอำดนทขดขนมำนนถมดำนขำงกจะไดควำมลก 90 เซนตเมตร) ในกำรมงหลงคำนนควรใหตนชำยคำกวำงกนไมใหน ำฝนสำดเขำมำในคอก และเมอตฝำคอกแลวตองใชอฐบลอกหรอไมไผกนรอบๆ คอกลกลงไปจำกพนดนประมำณ 40-50 เซนตเมตร เพอกนไมใชหมขดนอกคอกได (กำรกนฝำคอกควรตดตงประตปด-เปดไดไว เพอควำมสะดวกในกำรน ำหมเขำ-ออก) สงทตองค ำนงกคอบรเวณทจะสรำงคอกไมควรเปนพนทต ำน ำทวมขงและควรเปนทรมใตตนไมมอำกำศถำยเทไดดเพรำะหมเปนสตวทไมชอบอำกำศรอน

กำรเตรยมวสดพนคอก เมอขดหลมเสรจ กปพนคอกโดยใชแกลบ 10 สวน ผสมดนละเอยด 1 สวน เทลงกนหลมทขดไวใหมควำมหนำ 30 เซนตเมตร แลวใชแกลอเมด 1 ถวยตรำไก หรอประมำณครงลตรโรยหนำแลวใชน ำหมกชวภำพ 2 ชอนแกงผสมน ำ 1 บว ( 10 ลตร ) รำดใหทว ท ำเหมอนเดมอก 2 ชน จนเทำระดบพนดน ชวงนวสดพนคอกจะยงรอนจำกกำรท ำงำนของจลนทรย ทงไวประมำณ 10 วน จงน ำหมเขำอยได และควรรำดน ำหมกชวภำพลงบนพนคอกเพมเตมทกๆ 5 – 7 วน ครงละ 1 บว ( 10 ลตร ) ภำยหลงจำกเรมเลยงหมแลวเพอชวยเพมประสทธภำพในกำรยอยสลำยสงปฏกลตำงๆ

13

กำรใหอำหำรและน ำ อำหำรผสม หรออำหำรส ำเรจทเคยใหเปนหลกนนจะตองลดลงเหลอเพยงประมำณรอยละ 30 เชน เรำเคยใหตวละ 2 กโลกรม ตอวน กจะตองเหลอแคตวละ 6 ขด ตอวน สวนอำหำรทจะใหหมกนเปนหลกคอผกทมอยตำมธรรมชำตทวไป เหมอนกำรเลยงในสมยกอน เชน หยวกกลวย ผกเบย ผกขม ผกตบชวำ ยอดกระถน ยอดขำวโพด ใบมน ฯลฯ โดยน ำมำหนเปนชนๆ แลวแชในน ำทผสมน ำหมกชวภำพไวนำนประมำณ 3 – 4 ชวโมง ซงใชสตรเดยวกบน ำทใหหมกกนคอผสมน ำหมกชวภำพกบน ำในอตรำสวนตงแต 1 ตอ 1,000 ส ำหรบหมกนเลก, 1 ตอ 800 ส ำหรบหมรนและ 1 ตอ 500 ส ำหรบหมใหญ หรอหมพอ - แมพนธ (น ำ 1ปบ ม 20 ลตร หำกเปนหมลตรผสมแค 2 ชอนโตะ, หมรน ผสม 3 ชอนโตะ , หมใหญ ผสม 4 ชอนโตะ )

14

กำรปองกนโรค

เนองจำกกำรเลยงหมหลมนมน ำหมกชวภำพซงมจลนทรย และวตำมนจำกผกเปนตวหลก ในกำรเสรมสรำงควำมแขงแรงใหกบหม แตหำกอำหำรหรอน ำไมสะอำดพอ หมอำจมอำกำรทองเสย หรอขเหลวได (ซงปกตไมคอยเกดบอยนก) ตองรกษำโดยน ำใบฝรงสด ใบฟำทะลำยโจรสด และเถำบอระเพดเอำใหหมกนรวมทงจะตองหำวำเกดจำกสำเหตอะไร เชน อำหำรและน ำไมสะอำดพอ กตองปรบปรงแกไขใหมนอกจำกนควรใชมงเขยว ส ำหรบกนยงในเวลำกลำงคน แตหำกเปนพนททมตวรนชกชม ควรน ำเอำตะไครหอมมำทบแชน ำ แลวฉดพนใหหมในชวงหวค ำ (ระวงอยำใหเขำตำ) เนองจำกตะไครหอมมสรรพคณชวยไลแมลงไดเปนอยำงด