9.sinif biyoloji9.sinif sorular kitabi “sana özel, senin yanında” • sorulardan önce bilgi...

9.SINIF

sorular kitabi“Sana özel, senin yanında”

• Sorulardan önce Bilgi Köşesi

• Çözümlü sorular

• Seçenekli sorular (seviye 1)

• Seçenekli sorular (seviye 2)

• Fen lisesi soruları

• Farklı farklı sorular

• Seçenekli sorular (genel)

Murat AYDOĞAN

BIYOLOJI

Merhaba Dostum,

İzin verirsen önce kendimi tanıtayım: Ben ArKi. Kirpigillerdenim (Erinaceidae familyası). Sana, bu kitabı çalışmayı istediğin süre boyunca arkadaşlık etme niyetindeyim. Kabul edersen tabi.

Niye böyle bir yola çıktığımı merak ediyorsundur. Dur, anlatayım. Senin gibi 9. sınıfa giden bir kuzenim var ve geçen sene boyunca uğraştığı ortak sınav meselesi yüzünden bu yıl kitaplara ve çalışmaya biraz mesafeli. Nasıl olsa liseyi kazandım, hem üniversite için çalışmaya daha 4 yıl var, diye düşünüyor ve mümkün olduğunca az kitapla haşır neşir olmak istiyor. Ama benimle muhabbeti sever naçizane. Çünkü onu anlıyorum. Peki tamam, anladığımı düşünüyorum diyelim. Onunla bir araya geldiğimizde öyle değişik konulardan bahsediyoruz ki, hem şaşırıyor hem de bu konuları okulundaki derslerle ilişkilendirdi-ğimde derse ilgisi artıyor. Bir örnek vereyim en iyisi: Mesela geçen hafta doğumgünümdü ve bana mavi-mor renklendirilmiş kirpi şeklinde bir pasta almışlar. Bunu nasıl bu renklerde boyamışlar diye bana sorduğunda ona kırmızı lahanadan bahsettim. Kırmızı lahana suyunun adıyla pek uymasa da mor renkli olduğunu, üstelik içine kabartma tozu koyarsa mavi, limon suyu koyarsa pembe olacağını söyledim. Bu renkleri de gıda boyası olarak kullandıklarını. Sonra oradan muhabbet asit-baz konu-suna geldi. Bir baktık ki yarım saat konuşmuşuz. Mavi-mor pastayı yerken kuzenimin gözleri ışıl ışıldı. Tam orada anladım işte senin gibi dostlarımın bu budur, bu şundan dolayı böyledir gibi kuru bilgilere soğuk durup, ilgilerini çeken bilgilere nasıl da heyecanla sarıldıklarını...

Ondan sonra da kuzenim ve senin gibi arkadaşlarıma ders çalışmanın aslında sıkıcı olmadığını, her konuda ilgilerini çekecek bilgilerin olduğunu [tamam kabul ediyorum hepsinde olmayabilir :) ] göstermeyi ve elimden geldiğince ders çalışırken yanla-rında hissedeceği bir arkadaş olmayı kafama koydum.

Sen de bu kitabı aldığına göre sana arkadaşlık yapmama izin veriyorsun demektir. Eyvallah :)

Bu güveni boşa çıkarmamak için elimden geleni yapacağım.

Sevgilerimle,

İmza: ArKi

Not: Beni instagram hesabımdan takip etmeyi unutma :)

ürün adı 9. Sınıf Biyoloji Sorular Kitabı

ürün no OK00-9.02SKT07

isbn 978-605-2175-49-1

yazar Murat AYDOĞAN

katkıda bulunan Etem YÜKSEK

dizgi-mizanpaj ve grafik Test Okul Dizgi ve Grafik Servisi

yayın editörü Özge BURHAN

yayın yönetmeni Nilgün AYDOĞAN

baskı Aykut MatbaasıFiruzköy Mah. Mezarlık Üstü Cad. No. 24/26 A Blok Avcılar/İstanbul

tlf: 0 212 428 52 74 - 428 54 26

iletişim www.testokul.com - [email protected]ülbahar Mah. Cemal Sururi Sk. No: 15/E Halim Meriç İş Merkezi

Kat: 9 Mecidiyeköy/İST. tlf: 0 212 275 00 35

Copyright © Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre her hakkı Eksen Yayıncılık ve Eğitim Malz. San. Tic. AŞ’ye aittir. Eksen Yayıncılık’ın

yazılı izni olmaksızın, kitabın herhangi bir şekilde kısmen veya tamamen çoğaltılması, basım ve yayımı hâlinde

gerekli yasal mevzuat uygulanır.

KİTABIMIZ HAKKINDA

ArKi Der ki, #arkiderki

KİTABIMIZI TANIYALIM

BİLGİ KÖŞESİTestlere başlamadan

yani sorulardan önce,

kısa bir konu özetiyle hatırlama yapalım.

Üni

teni

n ka

zanı

mla

rı

ÇÖZÜMLERLE ÖĞRENELİMKonuların anlaşılması için çözümlü sorular burada..

Ünitenin kavramları

Ünitenin numarası

ve adı

SEÇENEKLİ SORULARKolaydan zora dizilmiş

seçenekli sorular (seviye 1)ile konuyu kavramaya

hazırsın.

Bir de bunun seçenekli sorular (seviye 2)

olanı var. Mor renkli bu sayfalarda biraz

zorlanabilirsin, haberin olsun.

ArKi’nin tavsiyelerine bir göz at derim.

Bir de burada cevaplarını işaretleyebileceğin optik alan var. Bunu süs diye koyma-dık merak etme. Yaptığın işaretlemeler “Bulut Okuma” uygulamasında cevapla-

rını takip edebilmen, çözemediklerinin videosunu izleyebilmen için veri sağlıyor.

Sana bir de ünite sonların-da tekrar (genel) sorularıhazırladık. Bu bölümdeki

sorularla öğrediklerini üni-te geneli test etme imkanı

bulabilirsin.

Fen lisesi için hazırladığımız testler

dikkatini çekecek.

FARKLI FARKLI SORULARKonuları tam kavramak

için farklı farklı sorular da çözmelisin.

KİTABIMIZIN İÇİNDEKİLER

Bilgi Köşesi-1 Canlıların Ortak Özellikleri ............................................................................................................. 10Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 10Seviye 1 Testi: Canlıların Ortak Özellikleri - 1, 2 ..................................................................................................... 12Seviye 2 Testi: Canlıların Ortak Özellikleri - 3, 4 .................................................................................................. 16Farklı Farklı Sorular ............................................................................................................................................... 20

Bilgi Köşesi-2 İnorganik Maddeler ......................................................................................................................... 22Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 23Seviye 1 Testi: Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler ................................................................................ 24Seviye 1 Testi: Suyun Canlılar İçin Önemi - 1 .......................................................................................................... 26Seviye 2 Testi: Suyun Canlılar İçin Önemi - 2 .......................................................................................................... 28Seviye 1 Testi: Asit, Baz, Tuz Ve Minerallerin Canlılar İçin Önemi - 1 ................................................................... 30Seviye 2 Testi: Asit, Baz, Tuz Ve Minerallerin Canlılar İçin Önemi - 2 ................................................................... 32Farklı Farklı Sorular ............................................................................................................................................... 34

Bilgi Köşesi-3 Organik Maddeler ........................................................................................................................... 36Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 36Seviye 1 Testi: Organik Maddeler ............................................................................................................................ 38

Bilgi Köşesi-4 Karbonhidratlar .............................................................................................................................. 40Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................. 41Seviye 1 Testi: Karbonhidratlar - 1, 2 ..................................................................................................................... 42Seviye 2 Testi: Karbonhidratlar - 3, 4 .................................................................................................................... 46Farklı Farklı Sorular ............................................................................................................................................... 50

Bilgi Köşesi-5 Yağlar ............................................................................................................................................... 52Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................. 52Seviye 1 Testi: Yağlar - 1 , 2 ....................................................................................................................................... 54Seviye 2 Testi: Yağlar - 3, 4 ..................................................................................................................................... 58Farklı Farklı Sorular ............................................................................................................................................... 62

Bilgi Köşesi-6 Proteinler ........................................................................................................................................ 64Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................. 65Seviye 1 Testi: Proteinler - 1, 2 ................................................................................................................................ 66Seviye 2 Testi: Proteinler - 3, 4 ............................................................................................................................... 70Farklı Farklı Sorular ............................................................................................................................................... 74Genel Testler (1, 2, 3) ........................................................................................................................... 76

Bilgi Köşesi-7 Katalizörler Ve Enzimlerin Yapısı..................................................................................................... 82Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 83Seviye 1 Testi: Katalizörler Ve Enzimlerin Yapısı - 1................................................................................................. 84Seviye 2 Testi: Katalizörler Ve Enzimlerin Yapısı - 2 ............................................................................................... 86

Bilgi Köşesi-8 Enzimlerin Özellikleri Ve Etkilendiği Faktörler............................................................................... 88Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 89Seviye 1 Testi: Enzimlerin Özellikleri Ve Etkilendiği Faktörler - 1, 2 ...................................................................... 90Seviye 2 Testi: Enzimlerin Özellikleri Ve Etkilendiği Faktörler - 3, 4 ...................................................................... 94Farklı Farklı Sorular ............................................................................................................................................... 98

Bilgi Köşesi-9 Vitaminler Ve Hormonlar ............................................................................................................... 100Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 100Seviye 1 Testi: Vitaminler Ve Hormonlar - 1 ............................................................................................................ 102Seviye 2 Testi: Vitaminler Ve Hormonlar - 2 ........................................................................................................... 104

1.ÜNİTE

YAŞA

M B

İLİM

İ BİY

OLO

Jİ

Bilgi Köşesi-10 Nükleik Asitler .............................................................................................................................. 106Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 107Seviye 1 Testi: Nükleik Asitler - 1, 2 ......................................................................................................................... 108Seviye 2 Testi: Nükleik Asitler - 3 ............................................................................................................................ 112Seviye 3 Fen Lisesi Testi Nükleik Asitler - 4 .............................................................................................................. 114

Bilgi Köşesi-11 ATP ................................................................................................................................................. 116Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 117Seviye 1 Testi: ATP - 1 .............................................................................................................................................. 118Seviye 2 Testi: ATP - 2 ............................................................................................................................................. 120Farklı Farklı Sorular ............................................................................................................................................... 122Genel Testler (1, 2, 3, 4) ..................................................................................................................................... 124

1.ÜNİTE

Bilgi Köşesi-1 Hücrenin Keşfi Ve Yapısı .................................................................................................................. 134Seviye 1 Testi: Hücrenin Keşfi Ve Yapısı - 1 .............................................................................................................. 136Seviye 2 Testi: Hücrenin Keşfi Ve Yapısı - 2 ............................................................................................................. 138

Bilgi Köşesi-2 Bilimsel Yöntem .............................................................................................................................. 140Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 141Seviye 1 Testi: Bilimsel Yöntem - 1 , 2 ..................................................................................................................... 142Seviye 2 Testi: Bilimsel Yöntem - 3, 4 ...................................................................................................................... 146Farklı Farklı Sorular ............................................................................................................................................... 150

Bilgi Köşesi-3 Hücre Zarının Yapısı ......................................................................................................................... 152Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 153Seviye 1 Testi: Hücre Zarının Yapısı - 1 ..................................................................................................................... 154Seviye 2 Testi: Hücre Zarının Yapısı - 2 ................................................................................................................... 156

Bilgi Köşesi-4 Küçük Moleküllerin Taşınması ........................................................................................................ 158Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 158Seviye 1 Testi: Küçük Moleküllerin Taşınması - 1 .................................................................................................... 160Seviye 2 Testi: Küçük Moleküllerin Taşınması - 2, 3 ................................................................................................ 162

Bilgi Köşesi-5 Osmotik Durumlar ......................................................................................................................... 166Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 166Seviye 1 Testi: Osmotik Durumlar - 1, 2 .................................................................................................................. 168Seviye 2 Testi: Osmotik Durumlar - 3, 4 ................................................................................................................. 172

Bilgi Köşesi-6 Büyük Moleküllerin Taşınması ........................................................................................................ 176Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 177Seviye 1 Testi: Büyük Moleküllerin Taşınması - 1 .................................................................................................... 178Seviye 2 Testi: Büyük Moleküllerin Taşınması - 2 ................................................................................................... 180Farklı Farklı Sorular ............................................................................................................................................... 182

Bilgi Köşesi-7 Sitoplazma, Ribozom, Endoplazmik Retikulum, Golgi Aygıtı, Lizozom, Peroksizom, Koful ........ 184Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 185Seviye 1 Testi: Sitoplazma, Ribozom, Endoplazmik Retikulum, Golgi Aygıtı - 1 ................................................... 186Seviye 2 Testi: Sitoplazma, Ribozom, Endoplazmik Retikulum, Golgi Aygıtı - 2 .................................................. 188Seviye 1 Testi: Lizozom, Peroksizom, Koful - 1 ........................................................................................................ 190Seviye 2 Testi: Lizozom, Peroksizom, Koful - 2 ...................................................................................................... 192Farklı Farklı Sorular ............................................................................................................................................... 194

Bilgi Köşesi-8 Mitokondri, Plastitler, Sentrozom, Hücre İskeleti ......................................................................... 196Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 197Seviye 1 Testi: Mitokondri, Kloroplast - 1 ................................................................................................................ 198Seviye 2 Testi: Mitokondri, Kloroplast - 2 ............................................................................................................... 200Seviye 1 Testi: Kromoplast, Lökoplast, Sentrozom, Hücre İskeleti - 1 ................................................................... 202Seviye 2 Testi: Kromoplast, Lökoplast, Sentrozom, Hücre İskeleti - 2 .................................................................. 204Farklı Farklı Sorular ............................................................................................................................................... 206

2.ÜNİTE

YAŞA

M B

İLİM

İ Bİ

YOLO

JİH

ÜCR

E

CEVAP ANAHTARI .......................................................................................................................................................................... 305

Bilgi Köşesi-9 Çekirdek Ve Hücrelerin Karşılaştırılması ........................................................................................ 208Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 209Seviye 1 Testi: Çekirdek ........................................................................................................................................... 210Seviye 1 Testi: Hücrelerin Karşılaştırılması ............................................................................................................. 212Seviye 2 Testi: Çekirdek Ve Hücrelerin Karşılaştırılması ......................................................................................... 214

Bilgi Köşesi-10 Hücre Çalışmalarının İnsan Yaşamı İçin Önemi ........................................................................... 216Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 217Seviye 1 Testi: Hücre Çalışmalarının İnsan Yaşamı İçin Önemi - 1 .......................................................................... 218Seviye 2 Testi: Hücre Çalışmalarının İnsan Yaşamı İçin Önemi - 2 ......................................................................... 220Farklı Farklı Sorular ............................................................................................................................................... 222Genel Testler (1, 2, 3, 4, 5) ................................................................................................................................ 224

2.ÜNİTE

Bilgi Köşesi-1 Sınıflandırma Kategorileri Ve Hiyerarşi .......................................................................................... 236Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 237Seviye 1 Testi: Sınıflandırmada Kullanılan Ölçüt, Yaklaşım Ve Modeller - 1 .......................................................... 238Seviye 2 Testi: Sınıflandırmada Kullanılan Ölçüt, Yaklaşım Ve Modeller - 2 ........................................................ 240Seviye 1 Testi: Sınıflandırmada Kullanılan Kategoriler Ve Hiyerarşi - 1 .................................................................. 242Seviye 2 Testi: Sınıflandırmada Kullanılan Kategoriler Ve Hiyerarşi - 2 ................................................................. 244Farklı Farklı Sorular ............................................................................................................................................... 246

Bilgi Köşesi-2 Bakteriler - Arkeler .......................................................................................................................... 248Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 249Seviye 1 Testi: Bakteriler - Arkeler - 1, 2 .................................................................................................................. 250Seviye 2 Testi: Bakteriler - Arkeler - 3 ..................................................................................................................... 254Seviye 3 Fen Lisesi Testi Bakteriler - Arkeler - 4 ........................................................................................................ 256Farklı Farklı Sorular ............................................................................................................................................... 258

Bilgi Köşesi-3 Protista - Bitki - Mantar .................................................................................................................. 260Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 261Seviye 1 Testi: Protista ............................................................................................................................................ 262Seviye 1 Testi: Bitki ................................................................................................................................................ 264Seviye 1 Testi: Mantar.............................................................................................................................................. 266Seviye 2 Testi: Protista - Bitki - Mantar - 1 ............................................................................................................. 268Seviye 3 Fen Lisesi Testi Protista - Bitki - Mantar - 2 ............................................................................................... 270Farklı Farklı Sorular ............................................................................................................................................... 272

Bilgi Köşesi- 4 Hayvanlar ....................................................................................................................................... 274Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 275Seviye 1 Testi: Omurgasız Hayvanlar - 1 ................................................................................................................. 276Seviye 2 Testi: Omurgasız Hayvanlar - 2 ................................................................................................................. 278Seviye 1 Testi: Omurgalı Hayvanlar - 1 ................................................................................................................... 280Seviye 2 Testi: Omurgalı Hayvanlar - 2 ................................................................................................................... 282Seviye 3 Fen Lisesi Testi Hayvanlar ........................................................................................................................... 284

Bilgi Köşesi- 5 Virüsler ............................................................................................................................................ 286Çözümlü Sorular .................................................................................................................................................... 287Seviye 1 Testi: Virüsler ............................................................................................................................................. 288Seviye 2 Testi: Virüsler - 2 ....................................................................................................................................... 290Seviye 3 Fen Lisesi Testi Virüsler - 3 .......................................................................................................................... 292Farklı Farklı Sorular ............................................................................................................................................... 294Genel Testler (1, 2, 3, 4)..................................................................................................................................... 296

3.ÜNİTE

HÜ

CRE

CAN

LILA

RIN

ÇEŞ

İTLİ

LİĞ

İ VE

SIN

IFLA

ND

IRIL

MA

SI

8

YAŞAM BİLİMİ

BİYOLOJİ

1.ÜNİTE

Her bir son yeni bir başlangıcı doğurur dostum.Haziranda orta okulu bitirdin, eylülde liseye başlıyorsun. Doğayı daha iyi tanıman ve anlaman için daha fazla dersle tanışacaksın öğretim hayatının bu deminde . Yeni derslerinden biri de biyoloji olacak. Umarım seversin. Şimdi bu biyoloji nedir? diye merak da ediyorsundur tıpkı benim gibi. Beş yıl önce liseye başladığımda ben de senin gibiydim. Biyoloji candır dostum, can bilimidir, sana hayatı öğretme iddiasında olan bir ilimdir.İlk ünitesinin adını da yaşam bilimi koymuşlar, cuk oturmuş bence. Bu bölümde çevremizdeki canlılara daha yakından bakacağız mesela. Ne gibi ortak özellikleri var? Yapıları nelerden oluşmuş? Bir de çok fazla ilginç bilgiler öğrenmiştim ben. Babaanem söylerdi de inanmazdım. Kar yağarken havalar ısınırmış mese-la. Büyüklerimizin meyveleri niçin kuruttuğunu öğrendiğimde ben aynen şok. Uzun lafın kısası dostum, Biyoloji her yerde. Çünkü hayatın ta kendisi. Biraz karmaşık, ezber gelebilir. Ben anlamaya çalıştım, inan bana ezberlemekten daha kolaydı. Bu lafı benden çok duyacaksın “İstersen olur bence”

İmza: ArKi

9

Ünitenin Kavramları

Ünitenin Kazanımları

9.1.1. Biyoloji ve Canlıların Ortak Özellikleri

9.1.1.1 Canlıların ortak özelliklerini irdeler.

a. Canlı kavramı üzerinden biyolojinin günümüzdeki anlamı ile nasıl kullanıldığı kısaca belirtilir. b. Canlıların; hücresel yapı, beslenme, solunum, boşaltım, hareket, uyarılara tepki, metabolizma,

homeostazi, uyum, organizasyon, üreme, büyüme ve gelişme özellikleri vurgulanır.

9.1.2. Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler

9.1.2.1. Canlıların yapısını oluşturan organik ve inorganik bileşikleri açıklar.

a. Su, mineraller, asitler, bazlar ve tuzların canlılar için önemi belirtilir.

b. Kalsiyum, potasyum, demir, iyot, flor, magnezyum, sodyum, fosfor, klor, kükürt, çinko mineralle-rinin canlılar için önemi vurgulanır.

c. Karbonhidratların, lipitlerin, proteinlerin, nükleik asitlerin, enzimlerin yapısı, görevi ve canlılar için önemi belirtilir.

ç. DNA’nın tüm canlı türlerinde bulunduğu ve aynı nükleotitleri içerdiği vurgulanır.

d. ATP’nin ve hormonların kimyasal formüllerine yer verilmeden canlılar için önemi sorgulanır.

e. Vitaminlerin genel özellikleri verilir. A, D, E, K, B ve C vitaminlerinin görevleri ve canlılar için öne-mi belirtilir. B grubu vitaminlerinin çeşitlerine girilmez.

f. Öğrencilerin besinlerdeki karbonhidrat, lipit ve proteinin varlığını tespit edebilecekleri deneyler yapmaları sağlanır.

g. Enzim aktivitesine etki eden faktörlerle ilgili deneyler yapılması sağlanır.

9.1.2.2. Lipit, karbonhidrat, protein, vitamin, su ve minerallerin sağlıklı beslenme ile ilişkisini kurar.

a. İnsülin direnci, diyabet ve obeziteye sağlıklı beslenme bağlamında değinilir.

b. Öğrencilerin kendi yaş grubu için bir haftalık sağlıklı beslenme programı hazırlamaları sağlanır.

beslenme, biyoloji, boşaltım, büyüme, canlılık, gelişme, hareket, homeostazi,

hücre, metabolizma, organizasyon, solunum, uyarılara tepki, uyum, üreme

asit, ATP, baz, DNA, enzim, hormon, inorganik, karbonhidrat, mineral, organik,

protein, RNA, su, tuz, vitamin, lipit

10

Çözü

mlü

soru

lar

Soru

lard

an ö

nce

BİLGİ KÖŞESİ-1 CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ

Soru 1X, Y ve Z canlıları için en uygun olan koşullarda ve aydınlık ortamda; aşağıdaki grafiklerden birincisi besi yerinde sadece X canlısı, ikincisi bu besi ye-rinde X ve Y canlısı, üçüncüsü ise X, Y ve Z canlısı bulunduğunda belirli bir sürede besi yerinde O2 ora-nının nasıl değiştiğini göstermektedir.

Zaman

O2 Miktarı

Zaman Zaman

Sadece X canlısı X ve Y canlısı X, Y ve Z canlısı

O2 Miktarı O2 Miktarı

Buna göre, bu canlılardan hangileri ototroftur?

A) Yalnız X B) Yalnız Y C) Yalnız Z

D) Y ve Z E) X, Y ve Z

Çözüm 1Heterotrof canlılar kendi besinlerini sentezleyemez-ler. Bu nedenle de O2 üretemezler. (O2 besin sen-tezlenirken açığa çıkar.) Bir heterotrof canlı oksijenli solunum yapabilir. Bunun sonucu olarak da ortamın O2 sini azaltır. Buradan X canlısının heterotrof oldu-ğu anlaşılır (1. grafik). Ortamda X ve Y bulunduğun-da (2. grafikte) O2 oranı artmıştır. O halde Y canlısı O2 üreten ototrof bir canlıdır.

Ortamda X, Y ve Z bulunduğunda (3. grafik) O2 ora-nı daha hızlı artmıştır. Buradan Z canlısının da O2 üreten ototrof bir canlı olduğu anlaşılır.

Cevap D

Varlıkların canlı olarak adlandırılabil-mesi için sahip olması gereken özel-likler:

Hücresel yapı, beslenme, solunum, metabolizma, homeostazi, boşaltım, hareket, uyarıya tepki, uyum, organi-zasyon, üreme

Hücresel Yapı: Organizmaların yapısal ve işlevsel birimi hücredir.

Hücre yapısına göre

Prokaryot Ökaryot

Hüc

re

sayı

sına

gö

re

Bir hücreli

Bakteri, Arke

Amip, ÖglenaParamesyum

Çok hücreli ----------

Şapkalı mantarBitki, Hayvan

Beslenme: Canlının madde ve enerji ihtiyacını karşılamasıdır.

Heterotrof

İhtiyaç duyduğu besinleri kendisi üretir. Örnek: Bitkiler

6H2O + 6CO

2

Işık

Klorofil Besin+ 6O

2

İhtiyaç duyduğu besinleri hazır alan tü-keticilerdir. Üreticileri veya diğer tüketi-cileri yer. Örnek: Hayvan, Mantar

Ototrof

Beslenme

Solunum:Besinlerden enerji üretilmesi

Oksijensiz Solunum

Oksijenli Solunum

Solunum

Metabolizma: Canlının gerçekleştirdi-ği tüm yapım ve yıkım olaylarıdır.

Katabolizma

Yapım olaylarıdır.

Örnek: Fotosentez ve protein sentezi

Anabolizma

Metabolizma

Yıkım olaylarıdır.

Örnek: Sindirim ve solunum

Homeostazi: Değişen çevre şartlarına rağmen canlının iç ortamını belirli sı-nırlar içerisinde sabit tutmasıdır.

Boşaltım: Metabolik faaliyetler sonu-cu oluşan atık maddelerin vücuttan dışarı atılmasıdır.

Hareket: Canlılar durum değiştirme ve yer değiştirme hareketleri yapar.

Uyarıya Tepki: İç ve dış ortamdan ge-len uyaranlara canlılar tepki gösterir.

Uyum (adaptasyon): Canlıların yaşadığı çevrede hayatta kalma ve üreme şan-sını artıran tüm genetik özellikleridir.

Organizasyon: Tüm canlılar, belirli bir organizasyona sahiptir.

✓ Organizma sistemlerden oluşur. ✓ Sistemler organlardan oluşur. ✓ Organlar, dokulardan oluşur.✓ Dokular hücrelerden oluşur.✓ Hücreler moleküllerden oluşur.

✓ Moleküller atomlardan oluşur.

Üreme: Canlıların yeni bireyler oluş-turması

Eşeyli üreme

Eşeysiz üreme

Üreme

Oluşan yavrular ana canlı ile aynı kalıtsal yapıdadır.

Oluşan yavrular ata canlılardan farklı kalıtsal yapıdadır.

Büyüme ve Gelişme: Büyüme ve geliş-me farklı kavramlardır.

✓ Büyüme canlının hacim ve kütle-ce artışı

✓ Gelişme canlıya ait yapıların za-manla değişerek olgunlaşması

ÇÖZÜMLERLE ÖĞRENELİM

11

Zam

an h

ızla

geç

iyor

dos

tum

bak

ikin

ci k

onu

başl

adı.

Bir d

e ba

kmışs

ın sı

navl

ar g

elm

iş. İl

k ko

nuyu

tekr

ar e

ttin

değ

il m

i? Ş

imdi

gel

elim

yen

i kon

uya.

Bilg

i kö

şesin

i dik

katle

oku

mal

ısın.

Bur

adak

i bilg

ilerin

kon

unun

tam

amı d

eğil.

Kısa

bir

özet

i bun

u un

utm

a. A

yrın

tılı ç

alışm

ak iç

in te

st o

kulu

n D

ers r

ehbe

rine

baka

bilir

sin. B

u çö

züm

lü te

stin

1. v

e 2.

soru

ların

a di

kkat

et.

Gra

fik o

kum

ayı ö

ğret

ecek

sana

. Çöz

ümü

mut

laka

oku

.

Soru 2Bira mayasının büyüyüp çoğalabilmesi için gerekli tüm besinlerin bulunduğu iki tüpten,

– birinci tüp çözünmüş oksijen içerecek, – ikinci tüp çözünmüş oksijen içermeyecek bi-

çimde hazırlanarak uygun ortamlarda belirli bir süre bekletildiğinde

tüplerdeki bira mayası yoğunluğu aşağıdaki gibi de-ğişmiştir.

I. tüp

II. tüp

Zaman

Bira mayası yoğunluğu

Bu grafikteki bilgilere göre aşağıdaki yargılar-dan hangisi yanlıştır?

A) Bira mayası hem oksijenli hem oksijensiz solu-num yapar.

B) Bira mayası oksijenli ortamda daha hızlı çoğalır.

C) Her iki tüpte de bira mayalarının tümü ölmüştür.

D) Her iki tüpte de başlangıçta bira mayaları hızla çoğalmıştır.

E) Birinci tüpte bira mayalarının daha önce yok ol-masının nedeni tüpteki oksijenin bitmesidir.

Çözüm 2Grafikteki bilgilerden, bira mayasının hem oksijenli hem oksijensiz solunum yaptığı anlaşılmaktadır.

Çünkü her iki tüpte de bira mayası yoğunluğu baş-langıçta artmıştır. Öyleyse birinci tüpte bira maya-sının ikinciden daha önce yok olmasının nedeni tüpteki oksijenin bitmesi olamaz. Çünkü O2 siz olan ikinci tüpte bir süreye kadar birey artıyor.

İkinci tüpteki birey sayısı azalmasının sebepleri şunlar olabilir:

• Metabolik faaliyetler sırasında oluşturulan atıklar zehir etkisi yapmış olabilir.

• Besin bitmiş olabilir.

Cevap E

Soru 3İnsanlarda;

I. gaz, II. sıvı, III. katı atıkların dışarı verilmesini sağlayan sistemler aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak eşleşti-rilmiştir?

Gaz atıklar Sıvı atıklar Katı atıklarA) Sindirim Boşaltım Solunum

B) Sindirim Solunum Boşaltım

C) Solunum Boşaltım Sindirim

D) Solunum Sindirim Boşaltım

E) Boşaltım Sindirim Solunum

Çözüm 3Bu atıkları sırasıyla inceleyelim.

İnsanlarda metabolizma sonucu oluşan gazlar kar-bondioksit ve su buharıdır. Bu atıkları akciğerleri-mizle (Solunum sistemi) uzaklaştırırız.

Sıvı atıklar idrar olarak vücuttan uzaklaştırılır. İdrar böbreklerimizde oluşturulur ve boşaltım sistemiyle vücudumuzdan uzaklaştırılır.

Katı atıklar dışkının içinde vücuttan atılır. Dışkı sin-dirim sistemimizle vücuttan uzaklaştırılır.

Cevap C

Soru 4Aşağıda insan vücudunda bulunan organizasyon basamaklarından bazıları verilmiştir.

I. Doku II. Hücre III. OrganBu organizasyon basamaklarının insan vücu-dunda bulunma miktarının az olandan çok olana doğru sıralanması aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) I - II - III B) I - III - II C) II - I - III

D) III - I - II E) III - II - I

Çözüm 4Öncelikle hatırlatalım: çok sayıda hücreden doku-lar, dokulardan da organlar oluşur. Bundan sonraki organizasyon düzeyleri de organ-sistem-organiz-ma olarak devam eder.

Cevap D

12

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

1)01 CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ - 1

1. Organizmaların yapısal ve işlevsel birimi hücredir. Canlı hücreleri yapısal olarak prokaryot ve ökaryot olarak ikiye ayrılır. Canlılar bulundurduğu hücre sa-yısına göre de bir hücreli ve çok hücreli olmak üzere ikiye ayrılır.

Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlış-tır?

A) Bitkiler çok hücreli ökaryottur.

B) Amipler bir hücreli ökaryottur.

C) Mantarlar çok hücreli prokaryottur.

D) Bakteriler bir hücreli prokaryottur.

E) Hayvanlar çok hücreli ökaryottur.

2. Amipler aşağıdaki özelliklerinden hangisi nede-niyle bakterilerden ayrılır?

A) Bir hücreli olma

B) Ökaryot hücreli olma

C) Atıklarını hücre zarından dışarı atma

D) Uyarılara tepki verme

E) Basit moleküllerden karmaşık molekül üretme

3. Canlılar;

I. beslenme, II. solunum yapma, III. boşaltım yapma özelliklerinden hangilerine ortak olarak sahip-

tir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

4. Canlılar, madde ve enerji ihtiyaçlarını karşılamak için beslenmek zorundadır. İhtiyaç duyduğu besin-leri kendi üretebilen canlılara üretici (ototrof), be-sinlerini dış ortamdan hazır olarak alan canlılara da tüketici (heterotrof) denir.

Buna göre ototrof ve heterotrof canlılarla ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?

Ototrof Canlılar Heterotrof Canlılar

A) Bitkiler, Mantarlar Hayvanlar

B) Bitkiler, Hayvanlar Mantarlar

C) Bitkiler Mantarlar, Hayvanlar

D) Mantarlar, Hayvanlar Bitkiler

E) Mantarlar Hayvanlar, Bitkiler

5. Yaşamsal faaliyetlerin gerçekleştirilmesi için ihtiyaç duyulan enerjinin organik besinlerden üretilmesini sağlayan canlılık olayı aşağıdakiler-den hangisidir?

A) Solunum B) Beslenme C) Uyum

D) Homeostasi E) Boşaltım

6. Organizmadaki yapım ve yıkım tepkimelerinin tümü metabolizma olarak adlandırılır. Metabolizma olay-ları iki grupta toplanır:

✓ Basit moleküllerin birleştirilerek daha karmaşık moleküllerin sentezlendiği yapım tepkimelerine anabolizma denir.

✓ Büyük moleküllerin daha basit bileşiklere yıkıl-dığı kimyasal tepkimelere katabolizma denir.

Buna göre anabolizma ve katabolizma olayları aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak eşleşti-rilmiştir?

Anabolizma Katabolizma

A) Fotosentez Solunum, Sindirim

B) Fotosentez, Sindirim Solunum

C) Fotosentez, Solunum Sindirim

D) Solunum, Sindirim Fotosentez

E) Solunum Sindirim, Fotosentez

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

108099

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)

13JK

Test

e ba

şlam

adan

önc

e ca

nlıla

rın o

rtak

öze

llikl

erin

i zih

nind

e bi

r yok

la b

akal

ım. B

u öz

ellik

lerin

tek

başın

a he

rbiri

can

lılık

ifad

e et

mez

değ

il m

i? M

esel

a ro

botla

r da

hare

ket e

der a

ma

canl

ı değ

il.

7. Canlıların metabolik faaliyetleri sonucunda oluşan atık maddeleri vücuttan dışarı atmasına boşaltım denir.

Bitkilerde gerçekleşen;

I. terleme, II. damlama, III. yaprak dökümü

olaylarından hangileri boşaltım faaliyetidir?



8. Tüm canlılar, hareket etme yeteneğine sahiptir.

Buna göre hareketle ilgili,

I. Bir hücreli canlılar çeşitli hücresel uzantılarıyla yer değiştirme hareketi yapar.

II. Bitkiler durum değiştirme hareketleri yapar. III. Hayvanlar çoğunlukla kasları yardımıyla yer de-

ğiştirme hareketleri yapar.

ifadelerinden hangileri doğrudur?



9. Aşağıdakilerden hangisi çok hücreli olmanın ge-tirdiği olumsuzluklardandır?

A) Birçok işin bir arada yapılabilmesi

B) Büyük parçalar halindeki besinlerden yararlanıl-ması

C) Fazla özelleşen hücrelerin dayanıksız olması

D) Savunma maliyetlerinin azaltılması

E) Vücut ısısının daha kolay korunması

10. Homeostazi, kelime anlamıyla kararlı iç denge de-mektir. Tüm canlılar, sürekli değişen çevre şartlarına rağmen iç ortamlarını belirli sınırlar içerisinde sabit tutmak zorundadır. Canlılardaki tüm sistemler, ho-meostaziyi korumaya yönelik çalışır.

Buna göre;

I. vücut sıvılarının asit baz dengesinin ayarlan-ması,

II. vücut sıcaklığının sabit tutulması, III. zararlı atıkların vücut dışına atılması, IV. vücuttaki su miktarının korunması

olaylarından hangileri homeostaziyi düzenleme amacıyla yapılan faaliyetlerdendir?

A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III

D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

11. Canlılar, iç ve dış ortamdan gelen uyaranlara tep-ki gösterir. Bu durum, canlıların çevreleriyle uyum içinde olmaları ve yaşamlarını devam ettirebilmeleri açısından önemlidir. Canlıların uyarılara gösterdiği tepkiler birbirinden farklıdır.

Buna göre;

I. Öglenanın fotosentez yapmak için ışığa doğru hareket etmesi,

II. Venüs sinekkapan bitkisinin böceğin konma-sıyla yapraklarını kapatması,

III. filin aşırı sıcaklarda suya girmesi

durumlarından hangileri uyarana verilen tepkile-re örnek olarak gösterilebilir?



14

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye


1. Uyum (adaptasyon), bir organizmanın yaşadığı çev-rede hayatta kalma ve üreme şansını artıran kalıtsal özelliklerin tamamıdır. Bu özellikler nesilden nesile aktarılır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi adaptasyon değildir?

A) Kutup ayılarında post renginin beyaz olması

B) Bolca sulanan incir fidelerinin daha büyük yap-raklar açması

C) Karasal hayvanlarda solunum organlarının vü-cut içine çekilmiş olması

D) Sürüngen ve kuşlarda yumurta içerisinde bol miktarda yedek besin maddesinin bulunması

E) Böcek, sürüngen ve kuşlarda boşaltım atıkları-nın ürik asit şeklinde dış ortama verilmesi

2. İnsanlarda, içeriğinde boşaltım atığı bulundu-ran, ter, idrar ve nefesin vücut dışına atılması-nı sağlayan organlar aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak eşleştirilmiştir?

Ter İdrar Nefes A) Deri Akciğer Böbrek

B) Deri Böbrek Akciğer

C) Böbrek Akciğer Deri

D) Akciğer Deri Böbrek

E) Akciğer Böbrek Deri

3. Canlılardaki gelişmeyle ilgili,

I. Canlının sahip olduğu yapıların zamanla deği-şerek fonksiyonel olarak olgunlaşmasıdır.

II. Canlıdaki hücre sayısının artmasıdır. III. Hücredeki sitoplazma miktarının artmasıdır.




4. Canlılarda büyümeyi sağlayan olaylar şunlardır:

I. Sitoplazmanın hacimce artışı II. Sitoplazmanın kütlece artışı III. Hücre sayısının artışı

Bu durumlardan hangileri bir hücrelilerde hangi-leri de çok hücrelilerde büyümeyi sağlar?

Bir hücrelilerde Çok hücrelilerde

A) Yalnız I II ve III

B) Yalnız II I ve III

C) I ve II Yalnız III

D) I ve II I, II ve III

E) II ve III I ve II

5. Canlılar;

I. yeni hücre oluşturma, II. enerji ihtiyacını karşılama, III. yapıya katılacak maddeleri alma

amaçlarından hangilerini gerçekleştirmek için beslenirler?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

6. Canlıların soylarını devam ettirmek için yeni bireyler oluşturmasına üreme denir. Eşeyli ve eşeysiz olmak üzere iki çeşit üreme vardır.

Eşeyli üreme eşeysiz üremeden farklı olarak aşağıdaki özelliklerden hangisine sahiptir?

A) Birey sayısını artırma

B) Kendisiyle aynı kalıtsal özelliklere sahip yavru-lar meydana getirme

C) Çok hücreli canlılarda gerçekleşme

D) Kalıtsal çeşitliliği sağlama

E) Ökaryot hücreli canlılarda gerçekleşme

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

108100


15JK

Şu se

viye

1 te

stle

rinde

iki y

anlış

tan

fazl

a ya

pma

panp

a. Ü

ç te

n fa

zla

yanl

ış ya

pıyo

rsan

ters

gid

en b

irşey

ler v

ar. K

onuy

u bi

r de

yaza

rak

çalış

. Opt

ik fo

rmla

rı do

ldur

up b

ulut

oku

mad

a ok

utuy

orsu

n de

ğil m

i?

7. Çok hücreli canlılarda görev ve yapı bakımından benzer hücreler bir araya gelerek dokuları, dokular organları, organlar sistemleri, sistemler ise organiz-mayı meydana getirir. Çok hücreli canlılar, hücrele-rin rastgele bir araya toplanmış hâli olmayıp iş birliği içinde olan çok sayıda hücrenin oluşturduğu birlikte-liktir.

Bu durum canlıya;

I. zaman ve enerji tasarrufu sağlama, II. bazı hücreleri ölse bile yaşamını sürdürebilme, III. düşmanlarından daha iyi korunma, IV. daha büyük besinlerden yararlanma

avantajlarından hangilerini kazandırır?

A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III

D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

8. Canlılarda gerçekleşen bazı canlılık olayları şunlar-dır:

I. Besinlerden enerji üretilmesi II. Madde ve enerji ihtiyaçlarını karşılama

III. Metabolizma atıklarının uzaklaştırılması

Bu canlılık olayları beslenme, solunum ve bo-şaltım kavramlarıyla aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak eşleştirilmiştir?

Beslenme Solunum Boşaltım

A) I II III

B) I III II

C) II I III

D) II III I

E) III I II

9. Canlı gruplarından;

I. ökaryot yapılı bir hücreli, II. prokaryot yapılı bir hücreli, III. ökaryot yapılı çok hücreli

olanların birer örneği aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak eşleştirilmiştir?

I II III A) Amip Paramesyum Papatya

B) Amip Bakteri Papatya

C) Bakteri Papatya Amip

D) Bakteri Paramesyum Öglena

E) Papatya Bakteri Amip

10. İnsanlarda homeostasinin sağlanmasında;

I. solunum, II. boşaltım, III. dolaşım sistemlerinden hangileri görev alır?


D) I ve II E) I, II ve III

11. Tüm canlılar, belirli bir organizasyona sahiptir. Çok hücreli canlılarda bulunan bazı organizasyon basa-makları şunlardır:

I. Hücre II. Doku III. Organ IV. Sistem

Amip ve bakteri gibi canlılar bu organizasyon basamaklarından hangilerini bulundurur?

A) Yalnız I B) I ve II C) II ve IV

D) III ve IV E) I, II ve III

16

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye


1. Öğretmeni Hakan’ dan aşağıdaki tabloda numara-landırılan bölgelere uygun canlıları yazmasını isti-yor.

Hücre yapısına göre

Prokaryot Ökaryot

Hüc

re

sayı

sına

gö

re Bir hücreli I II

Çok hücreli III IV

Hakan bu tablodaki numaralandırılmış bölgelere aşağıdakilerden hangisini yazmalıdır?

I II III IV

A) Bakteri Amip Paramesyum Solucan

B) Bakteri Paramesyum - Solucan

C) Amip Bakteri Paramesyum -

D) Amip Solucan - Bakteri

E) Solucan Bakteri Amip -

2. Aşağıdaki canlı gruplarından hangisi su, mine-ral, karbondioksit gibi gerekli maddeleri ve gü-neş ışığını kullanarak kendi besinlerini üretir?

A) Bitkiler B) Amip C) Mantar

D) Hayvanlar E) Paramesyum

3. Canlılarda gerçekleşen;

I. amino asitlerden protein sentezi, II. inorganik maddelerden organik besin sentezi, III. organik maddelerin karbondioksit ve suya ka-

dar parçalanması

tepkimelerinden hangileri anabolizma olarak adlandırılır?



4. Tüm canlılar, sürekli değişen çevre şartlarına rağ-men iç ortamlarını belirli sınırlar içerisinde sabit tut-mak zorundadır. Tüm sistemler bu amacı sağlamak için çalışır.

Bu canlılık olayı aşağıdaki kavramlardan hangi-siyle açıklanabilir?

A) Solunum B) Beslenme C) Boşaltım

D) Homeostasi E) Metabolizma

5. Çilek gibi bazı bitkiler çiçekleriyle eşeyli üreyebildiği gibi sürünücü gövdesinin toprağa değmesiyle yeni kök, gövde yaparak eşeysiz olarak da üreyebilir.

Bu tür bitkilerin eşeysiz olarak üretilmesi;

I. aynı kalitede ürün veren bitkilerin üretilmesi, II. daha hızlı fide yetiştirilmesi, III. çevresel değişimlere daha dirençli fidelerin

elde edilmesi

avantajlarından hangilerini kazandırır?



6. Bir hücreli canlılar ve bu canlılarda hareketi sağ-layan yapılar aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak eşleştirilmiştir?

Kamçı Yalancı ayak Sil A) Öglena Paramesyum Amip

B) Öglena Amip Paramesyum

C) Paramesyum Öglena Amip

D) Paramesyum Amip Öglena

E) Amip Öglena Paramesyum

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

108101


17JK

Şim

di d

e ça

ttık

sevi

ye 2

lere

bu

soru

lara

hem

en a

tlam

a. B

u ho

ca m

utla

ka b

ir ye

rlerd

e pü

f nok

tası

gizl

emişt

ir. M

esel

a 10

. sor

uda

büy

üme

geliş

me

ara-

sında

ki fa

rka

dikk

at e

t.

7. Uyum (adaptasyon)la ilgili,

I. Canlının hayatta kalma şansını artırır. II. Canlının üreme şansını artırır. III. Nesilden nesile aktarılır.




8. İnsanlarda vücuttan atılan;

I. ter, II. idrar, III. nefes

içeriklerinden hangileri boşaltım atığı bulundu-rur?



9. Aşağıdakilerden hangisi tüm canlıların sahip ol-duğu özelliklerden biridir?

A) Fermantasyon yapma

B) Ototrof beslenme

C) Eşeyli olarak çoğalma

D) Doku, organ ve sistem gibi organizasyon basa-maklarına sahip olma

E) İç ve dış ortamdan gelen uyaranlara tepki gös-terme

10. Yeni doğan bir bebeğin;

I. kilo alması, II. emeklemesi, III. yürümesi, IV. koşması

durumlarından hangilerini gerçekleştirmesi bü-yümeye, hangilerini gerçekleştirmesi de geliş-meye örnek olarak gösterilebilir?

Büyüme Gelişme

A) Yalnız I II, III ve IV

B) I ve II III ve IV

C) I ve III II ve IV

D) II ve IV I ve III

E) III ve IV I ve II

11. Bir hayvandaki bazı organizasyon basamakları şun-lardır:

I. Kalp organı II. Kalp kası dokusu III. Dolaşım sistemi IV. Kalp kası hücresi

Bu organizasyon basamaklarında bulunan pro-tein molekülü sayısı aşağıdakilerin hangisinde az olandan çok olana doğru sıralanmıştır?

A) I, II, III, IV B) II, IV, III, I C) III, IV, I, II

D) IV, II, I, III E) IV, III, I, II

18

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye


1. Çok hücreli canlılarda çok hücreli olmanın getirdiği bazı sorunlar bulunur:

✓ Hücreler arası kontrol ve koordinasyonun sağ-lanması

✓ Besin maddelerinin hücrelere dağıtılması ✓ Atıkların iç çevreden atılması ✓ Destek ve hareketin sağlanması ✓ Üremenin gerçekleştirilmesi

Bütün bu problemler;

I. organ sistemlerinin varlığı, II. hücresel solunum sonucu daha fazla enerji

üretilmesi, III. metabolik aktivitenin yavaşlatılması

durumlarından hangileri sayesinde çözümlen-miştir?



2. Bir paramesyum canlısında;

I. hücrenin hacimce artışı, II. sitoplazmanın kütlece artışı, III. hücre bölünmesi sonucu hücre sayısının art-

ması

durumlarından hangileri büyümeyi hangileri de üremeyi sağlar?

Büyüme Üreme

A) Yalnız I II ve III

B) Yalnız II I ve III

C) I ve II Yalnız III

D) I ve III Yalnız II

E) II ve III Yalnız I

3. Bir canlı yaşamını devam ettirebilmek için aşağı-daki canlılık olaylarından hangisini gerçekleştir-mek zorunda değildir?

A) Solunum B) Metabolizma C) Beslenme

D) Üreme E) Homeostasi

4. Canlılardaki;

I. sucul kuş ve kurbağaların parmak aralarında perdelerin bulunması,

II. kaktüslerde yaprakların diken şeklini alması, III. sahilde güneşlenen insanların bronzlaşması

durumlarından hangileri adaptasyon örneğidir?



5. Tatlı suda yaşayan paramesyumun hücresine giren fazla suyu kontraktil kofulları yardımı ile hücre dışı-na atması aşağıda şematik olarak verilmiştir.

Paramesyumun gerçekleştirdiği canlılık olayı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Solunum B) Büyüme C) Üreme

D) Homeostasi E) Beslenme

6. Aşağıdakilerden hangisi canlıların ortak özellik-lerinden biridir?

A) Yaşamsal faaliyetlerini gerçekleştirmek için ihti-yaç duyulan enerjiyi oksijenli solunumla üretme

B) Değişen çevresel şartlara karşı iç yapısını kar-rarlı tutma

C) Enerji ihtiyacı için gerekli olan besinleri güneş ışığı yardımıyla üretme

D) Kalıtsal yapısı kendisiyle aynı olan yavrular oluşturma

E) Hücre sayısının artışıyla büyüme

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

108102


19JK

Den

ey so

rula

rında

par

agra

fı di

kkat

le o

ku. M

utla

ka b

ir ip

ucu

içer

ir. B

ir de

en

önem

lisi d

eney

düz

eneğ

inin

giri

şine

ve ç

ıkışı

na d

ikka

t etm

elisi

n.Bu

nlar

ı iyi

yo

rum

lars

an sı

nıfın

kra

lı ol

ursu

n.

7. Aşağıda verilen canlılık olaylarından hangisi üreme olarak kabul edilir?

A) Bakteri hücresinin bölünmesi

B) Fındık ağacının kök hücresinin bölünmesi

C) Kertenkelenin kuyruğunun kopmasından sonra kuyruk sokumundaki hücrelerin bölünmesi

D) İnsanın deri hücrelerinin bölünmesi

E) Amibin hücre kütlesinin artması

8. İnsanlarda aşağıdakilerden hangisi boşaltım atıklarını uzaklaştıran organlardan biri değildir?

A) Akciğer B) Pankreas C) Deri

D) Bağırsak E) Böbrek

9. Aşağıdaki deney düzeneğini hazırlayan öğrenci düzeneği karanlıkta beklettiğinde 2 nolu deney tü-pündeki kireç suyunun bulanmadığını fakat 4 nolu tüptekinin bulandığını gözlüyor. (NaOH: CO2 tutucudur. Kireç suyu CO2 varlığında bulanır.)

Kireç suyu

2Kireç suyu

4

Hava girişi

Hava çıkışı

NaOH1

Yeşil bitki3

Bu deneysel çalışma bitkinin aşağıdaki canlılık olaylarından hangisini gerçekleştirdiğine kanıt oluşturur?

A) Beslenme B) Solunum C) Terleme

D) Uyum E) Homeostasi

10. Canlıların ortak özelliklerinden birini açıklayan bazı örnekler şunlardır:

✓ Sıcak çay bardağına dokunan çocuğun hızla elini çekmesi

✓ Sırtı okşanan kedinin gerinmesi ✓ Paramesyumun ışıktan kaçması

Bu örnekler ile açıklanan özellik aşağıdakilerden hangisidir?

A) Organizasyon B) Homeostasi

C) Uyarılara tepki D) Solunum

E) Adaptasyon

11. Bir canlı türüne ait bir grup birey kapalı bir ortamda bir süre bekletildiğinde, ortamdaki havanın N2, O2 ve CO2 oranları aşağıdaki gibi değşmiştir.

N2

CO2

O2

Zaman

Miktarı

Grafikteki bilgilere dayanarak, bu canlı ile ilgili;

I. Ototrof beslenir. II. Fermantasyon yapar. III. Hücre dışı sindirim yapar.

yargılarından hangilerine varılabilir?


D) I ve III E) I, II ve III

20

Fark

lı fa

rklı

soru

lar

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ

DOĞRU-YANLIŞ SORULARI

Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına “D”, yanlış olanların yanına “Y” harfi yazınız.

1. Prokaryot canlıların tümü tek hücrelidir.

2. Canlılar, madde ve enerji ihtiyaçlarını karşıla-mak için beslenmek zorundadır.

3. Mantarlar ve hayvanlar, tüketici canlılardır.

4. Tüm canlılar, hareket etme yeteneğine sahiptir.

5. Canlı türlerinin herhangi bir uyarana gösterdiği tepki birbirinin aynısıdır.

6. Ökaryot canlıların hepsi organizasyon basa-maklarının tümüne sahiptir.

7. Çok hücreli canlılar yalnızca eşeyli olarak çoğa-lır.

8. Canlılar, sürekli değişen çevre şartlarına rağ-men iç ortamlarını belirli sınırlar içerisinde sabit tutmak zorundadır.

BOŞLUK DOLDURMA SORULARI

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun kavramlarla tamamlayınız.

Büyüme

Adaptasyon Kamçı

Anabolizma

Üreme

Ototrof

1. İhtiyaç duyduğu besinleri kendi üretebilen canlıla-ra ......................... denir.

2. Basit moleküllerin birleştirilerek daha karmaşık moleküllerin sentezlendiği yapım tepkimelerine ......................... denir.

3. Öglenanın ............................. adı verilen hücre-sel yapısı ışığa doğru hareket etmesini sağlar.

4. Bir organizmanın yaşadığı çevrede hayatta kal-ma ve üreme şansını artıran kalıtsal özelliklerin tamamına ..................................... adı verilir.

5. Canlıların soylarını devam ettirmek için yeni bi-reyler oluşturmasına ......................... denir.

6. Çok hücreli canlıların mitoz hücre bölünmesiyle hücre sayısını artırmasına. .......................denir.

TABLO SORULARI

Aşağıda verilen tabloyu uygun şekilde dolduru-nuz.

Özellikler

Hücre sayısı

Hücre yapısı

Harekettürü

Can

lılar

Bakteri

Amip

Öglena

Paramesyum

Küstüm otu

Sincap

EŞLEŞTİRME SORULAR

Canlılarda gerçekleşen bazı olaylar aşağıda veril-miştir.

Bu olayların numaralarını altlarında verilen canlı-lık olayları tablosunun uygun bölümüne yazınız.

1. Ağaçların yapraklarını dökmesi

2. Fillerin serinlemek için suya girmesi

3. Bitkilerin inorganik maddelerden organik besin üretmesi

4. İnsanlarda ter oluşumu

5. Amiplerin hücre hacminin ve kütlesinin artması

6. Bitkilerin kendine benzer yeni canlılar yapması

7. Öglenanın hücre bölünmesi geçirmesi

8. İnsanda vücut hücrelerinin bölünmesi

9. Ayının nefes vermesi

10. Böcek kapan bitkisinin böcek konan yapraklarını kapatması

Beslenme Büyüme Boşaltım ÜremeUyarana

Tepki

21

Bizi

m sı

nıft

an b

azı a

rkad

aşla

r doğ

ru y

anlış

soru

ların

ı sal

lard

ı. N

e de

ols

a %

50

şans

ı var

değ

il m

i? L

akin

kaz

ın a

yağı

öyl

e de

ğil.

Bu ta

rz so

rula

rın h

er b

iri

yarın

sına

vlar

da k

arşın

a ön

cül o

lara

k ge

lir. B

u fa

rklı

fark

lı so

rula

rın b

ir fo

toğr

afın

ı çek

kan

ki, s

ınav

dan

önce

bir

daha

çöz

ersin

. Sak

ın sa

llaya

yım

dem

e.

Art

ık ü

nive

rsite

sına

vlar

ında

da

bu ta

rz so

rula

r gel

iyor

.

SIRALAMA SORULARI

Aşağıdaki çok hücreli canlıların organizasyon ba-samakları verilmiştir. Bu kavramları kutucukların numaralarını kullanarak büyükten küçüğe doğru sıralayınız.

Doku 1

Sistem 2

Organ 4

Hücre 3

KISA CEVAPLI SORULAR

1. Organizmadaki yapım ve yıkım tepkimelerinin tümünün adı nedir?

2. Canlının sürekli değişen çevre şartlarına rağ-men iç ortamlarını belirli sınırlar içerisinde sa-bit tutmasına verilen ad nedir?

3. Canlıların metabolizmaları için gerekli enerji-yi organik besinleri yıkarak üretmesi olayının adı nedir?

4. Canlının sahip olduğu yapıların zamanla de-ğişerek fonksiyonel olarak olgunlaşmasına verilen ad nedir?

5. Büyük moleküllerin daha basit bileşiklere yı-kıldığı kimyasal tepkimelerin adı nedir?

AÇIK UÇLU SORULAR

1. İnsan vücudunda gerçekleşen homeostasiyi sağlamaya yönelik olaylara üç örnek veriniz.

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

2. Çok hücreli canlılardaki organizasyon basa-maklarını yazınız.

a. .............................................................................

b. ............................................................................

c. .............................................................................

ç. .............................................................................

d. .............................................................................

3. Robotlar hayvanlar gibi hareket edebilir, enerji harcayabilir, etkiye tepki verebilmesine rağ-men niçin canlı olarak kabul edilemez? Açıkla-yınız.

...................................................................................

...................................................................................

..................................................................................

..................................................................................

.................................................................................

4. Bir hücreli ve çok hücreli canlıların büyüme farklılıkları nelerdir? Açıklayınız.

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

5. Eşeyli ve eşeysiz üremeyi karşılaştırınız.

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

22

Soru

lard

an ö

nce Canlılık için elementlerin önemi:

Periyodik tablodaki 118 elementten sadece 25 tanesi canlı-ların yapısında görev alır. Bunlardan,

✓ Oksijen (O), karbon (C), hidrojen (H) ve azot (N) hüc-relerde daha çok bulunur (%96).

✓ Kalsiyum (Ca) , fosfor (P), potasyum (K), kükürt (S) ve diğer bir kaç element ağırlığın geriye kalan %4 ünü oluşturur.

✓ Tüm canlılarda C, H, O, N ,P ve S elementleri bulunur.

İnorganik Bileşikler:

✓ Canlıların doğadan hazır olarak aldığı bileşiklerdir.

✓ Karbon ve hidrojen atomlarını birlikte bulundurmaz.

✓ Canlıda yapısal ve düzenleyici olarak bulunurlar.

Biyolojik açıdan önemli olan inorganik bileşikler: Su, asit, baz, tuz ve mineraller

SuCanlılarda bulunan su miktarı

✓Canlı çeşidine göre farklılık gösterir.

✓Bir türün bireyleri arasında farklılık gösterir.

✓Bir canlının dokuları arasında farklılık gösterir.

Canlı vücudunda yağ miktarı ne kadar fazla ise su mikta-rı da o kadar azdır. Bu nedenle erkeklerin vücudundaki su miktarı kadınlara göre daha fazladır.

Canlı organizmanın su miktarı yaşı, cinsiyeti ve metabolik etkinliği ile ilişkilidir.

Suyun yapısı: Bir oksijen atomuna bağlı iki hidrojen ato

Hidrojen bağı

mundan oluşmuştur. Su moleküllerini birbirine bağlayan çok sayıda hidrojen bağı bulunmaktadır.

Kohezyon kuvveti: Su moleküllerini bir arada tutan bir kuvvet

Adhezyon: Suyun diğer moleküllerce tu-tulması.

Adhe

zyon

Adhe

zyon

Kohe

zyon

Yüzey gerilimi : Kohezyon kuvvetinin adhezyon kuvvetinden büyük olması durumunda oluşur.

✓Böcekler su yüzeyinde yüzey gerilimi sayesinde durur.Kılcallık: Kohezyon kuvvetinin adhez-yon kuvvetinden küçük olması duru-munda oluşur.

✓Suyun yapraklara taşınmasında kılcallık etkilidir.

Günlük su ihtiyacımız= Kilomuz X 0,03 lt

Su iyi bir çözücüdür. Bu sayede içinde iyonları bulundurur.

Suyun öz ısısı yüksektir. Bu özelliğinden dolayı sıcaklık deği-şimleri hızlı gerçekleşmez.

Su donarken hacmi artar. Kış aylarında hava ısısının düşme-si göl ve nehirlerde donmaya neden olur. Donma sırasında su moleküllerinin hacmi artar, yoğunluğu azalır. Sadece üst kısmında bir buz tabakası oluşur.

Asitler

✓Suya H+ iyonu verirler. ✓Mavi turnusolu kırmızıya çevirirler.✓PH 0 - 7 arası asittir. pH 0 dan 7 ye

doğru asitlik azalır.✓Tatları ekşidir.

Bazlar

✓Suya OH- iyonu verirler.✓Kırmızı turnusolu maviye çevirirler.✓PH 7 - 14 arası baziktir. pH, 7’den 14’e doğru bazlık artar.✓Tatları acıdır.

Çözeltinin asidik ya da bazik olma durumu, çö-zeltideki H+ iyonu derişi-mini gösteren pH değeri ile ifade edilir.

Tuzlar ve Mineraller

Asitlerle bazların veya asitlerle bazı metallerin tepkimeye girmesi ile tuzlar oluşur.

✓ Gereğinden fazla tüketilirse sağlık sorunları oluşur.

✓ Hücre ve hücreler arasında bulunmaktadır. Organiz-mada, organik bileşiklerin yapısında ya da mineral tuzları şeklinde bulunabilir.

Mineraller canlıların yapılarında sentezlenemez.

✓ Canlılardaazmiktardabulunur

✓ Canlılar dışarıdan almak zorundadır.

✓ Düzenleyici ve yapısaldır.

✓ İnsan hücrelerinde enerji verici değildir.

Canlıların hayatta kalmak ve gelişimlerini sürdürmek için ihtiyaç duyduğu bazı mineraller

✓ Kalsiyum (Ca): Kemiklerin yapısında bulunan ve kasla-rın çalışması için

✓ Klor (Cl): Besinlerin sindirimi sırasında ve sinirlerde uyarı iletimi için

✓ Flor (F): Diş minesinin yapısı için

✓ Demir (Fe): Kanda oksijen taşınması için

BİLGİ KÖŞESİ-2 İNORGANİK MADDELER

23

Hey

dos

tum

bak

yen

i bir

konu

. Ne

yapı

yoru

z şim

di. Ö

ncek

i kon

uyu

tekr

ar e

diyo

ruz.

Son

ra b

ilgi k

öşes

ini o

kuyo

ruz.

Mur

at h

ocan

ın tu

zakl

arın

a ya

kala

n-m

amak

için

çöz

ümle

ri m

utla

ka o

ku. G

ünce

l hay

atta

da

çok

işine

yar

ayac

ak.

Soru 1Bir insanda uzun süreli susuzlukta vücuttaki su ora-nının zamana göre değişimi aşağıda verilmiştir.

Ölüm

80

40

Zaman (gün)

Vücut su oranı (%)

Uzun süreli susuzlukta bireyin ölüm nedeni;

I. oksijenli solunumda su açığa çıkması, II. hücrelerin az yoğun hale gelmesi, III. enzimlerin yeterince çalışamaması, IV. metabolizma düzeninin bozulmasıdurumlarından hangileriyle açıklanabilir?

A) I ve II B) I veIV C) II ve III

D) III ve IV E) II, III ve IV

Çözüm 1Uzun süreli susuzlukta insanın ölüm nedeni vücut suyu azalmasıdır. Bu durumda suyun işlevleri ye-terince yerine getirilemez. Şimdi öncüllere bakalım:

– I. madde: Solunum sonucu su oluşması suyun azalma nedeni olamaz, değil mi?

– II. madde: Hücreler susuz kalırsa çok yoğun (çözüneni çok, suyu az) hale gelir.

– Yaşamsal olaylar enzimlerle gerçekleşir. Su oranının belirli bir değerin altına düşmesi enzim aktivitesini azaltır. Bu da ölüm nedenidir.

– Suyun temel işlevi metabolizmayı düzenlemek-tir. Bu nedenle susuzlukta bu düzen bozulur.

Cevap D

Soru 2 Şeker hastası olan insanlarda kan pH nın nor-

mal değerin altında olmasıyla ilgili,

I. Bazı hastalıkların tanısının konmasında kan pH sının değişimlerinden faydalanılabilir.

II. Şeker hastalarının kanları sağlıklı insanlara göre daha asidiktir.

III. Şeker hastalarına acı biber ve soğan gibi bazik yiyecek yedirilmesi tedavi olmalarını sağlar.




Çözüm 2Şeker hastalığı kandaki insülin hormonunun çeşitli nedenlerle işlev yapamamasından kaynaklanır. Bu-nun sonucunda kandaki şeker hücrelere yeterince giremez. Hücreler kendi yapılarındaki maddelerden enerji üretir. Bu durum hücre içi ve dışında pH de-ğişimine neden olur. Bu pH değişimi tanı koymaya yardımcı olabilir.

pH değerinin düşmesi ortamı asitleştirir. pH değe-rinin 1 derece düşmesi ortam hidrojenini (asitliğini) 10 kat artırır.

Şeker hastalığının nedeni kan pH ının düşmesi de-ğildir. pH düşmesi bir sonuçtur. pH değerini normal değere yükseltmek için soğan gibi bazik yiyecek tü-ketimi pH değerini yükseltir fakat şeker hastalığını tedavi etmez.

Cevap C

Soru 3 Tuz, asitlerle bazların veya asitlerle bazı metallerin

tepkimeye girmesi ile oluşur. Bazı tuz çeşitlerinin insan vücudundaki etkileri aşağıda verilmiştir.

✓ Kalsiyum tuzları: Kasların kasılmasında, kalbin ve sinir hücrelerinin çalışmasında etkilidir.

✓ Magnezyum tuzları: Kas ve sinir sisteminin ça-lışmasında kullanılır.

✓ Sodyum tuzları: Kas kasılması, sinir hücrelerin-deki iletimin sağlanması ve enzimlerin çalışma-sında görev alır.

Buna göre;

I. Bir organın faaliyetlerini sürdürebilmesi için bir-den fazla tuz türüne ihtiyaç duyulur.

II. Bir tuz türü farklı organların faaliyetlerinin dü-zenlenmesinde görev alabilir.

III. İnsanda metabolizma için enerji verici olabilir. ifadelerinden hangileri doğrudur?



Çözüm 3Öncülleri verilen bilgiler ışığında tek tek irdeleyelim:

I. Kasların düzenli kasılması için Ca, Mg ve Na tuz-larının üçüne de ihtiyaç duyulur.

II. Bir tuz türü (sodyum tuzu) farklı organların faali-yetlerinin düzenlenmesinde görev alabilir.

III. Mineral tuzları insan hücrelerinde enerji verici değildir. Kemosentetik bakteriler mineralleri oksitle-yerek enerji üretir. Bu enerjiyi de karbondioksitten besin yapımı için kullanırlar.

Cevap C

ÇÖZÜMLERLE ÖĞRENELİMÇö

züm

lü so

rula

r

24

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

1)05 CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞİKLER

1. Periyodiktablodabulunanelementlerden25tanesicanlıvücutlarındabulunur.Bunlardan4tanesican-lıvücutlarındadiğerlerindendahafazlaorandayeralır.

Aşağıdakilerden hangisi canlı vücudunda di-ğerlerine göre daha az bulunur?

A)Oksijen B)Karbon C)Hidrojen

D)Kalsiyum E)Azot

2. Aşağıdakilerden hangisi bütün canlıların hücre yapısında bulunan ortak elementlerden biri de-ğildir?

A)Karbon(C) B)Hidrojen(H)

C)Kükürt(S) D)Oksijen(O)

E)Magnezyum(Mg)

3. Ayşe nin yaptığı deneyin basamakları ve sonucuaşağıdaverilmiştir.

✓ Eşitmiktardanişastailesiyahbakıroksidibirbi-riyleiyicekarıştırıyor.Bukarışımdanbirmiktaralarakkarışımıkurubirtüpekoyuyor.

✓ Tüpünağzınıçıkışborusu ilekapatıpve tüpüısıtıyor.

✓ Çıkışborusununserbestucunubirbeherekoy-duğu kireçli suya batırdığında bir süre sonrabeherdekisuyunbulandığınıgözlüyor.

Bu deney nişastanın yapısında;

I. azot, II. karbon, III. hidrojen

moleküllerinden hangilerinin bulunduğunu is-patlar?

(Kireçsuyukarbondioksitvarlığındabulanır.)

A)YalnızI B)YalnızIIC)IveIII

D)IIveIII E)I,IIveIII

4. Çokeskiden insanlarodunvediğerbitki atıklarınıönceyakarlarsonrasındakülhâlinegelenatıkları,yıkamavekurutmaişlemindensonrabahçelerinde-kisebzevemeyveağaçlarınındiplerinedökerlerdi.

Bu uygulama, bitkilerin;

I. su, II. baz, III. mineral

ihtiyaçlarından hangilerinin giderilmesini sağ-lar?

A)YalnızI B)YalnızIIIC)IveII


5. Canlı yapısında bulunan aşağıdaki moleküller-den hangisi inorganik yapılı değildir?

A)Su B)Mineral C)Vitamin

D)Tuz E)Oksijen

6. Canlılarhayattakalmakvegelişimlerinisürdürmekiçinbirçokelementeihtiyaçduyarlar.

İnsan vücudunda görev alan mineraller ve gö-revleriyle ilgili,

I. flor(F):dişminesindebulunma II. demir(Fe):kandaoksijentaşınmasındagörev

alma III. kalsiyum (Ca): Kemiklerin yapısında bulunma

vekaslarınçalışmasındagörevalma

eşleştirmelerinden hangileri doğrudur?



Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

108103


25JK

7. Birbiyolojiöğretmeninininorganikmoleküllerianlat-tığıbirsınıftaöğrencilerineverdiğibilgilerşunlardır:

✓ Kemiklerimizinsağlıklıolabilmesiiçinkalsiyumiçerensüt,yoğurtvepeynirgibiürünlerisıkçatüketmeliyiz.

✓ Kansızlığımız varsa demir içeren pekmez vemercimekgibibesinlerdenyemeliyiz.

✓ İshalimiz varsa su-şeker-tuz karışımından iç-meliyiz.

✓ Yüksektansiyonuolanlartuzluzeytinyememe-lidir.

✓ Uzmanlargünde2litresutüketilmesinisüreklivurgularlar.

Bu bilgiler inorganik moleküllerin aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olduğunu vurgu-lar?

A)İnsan hücrelerindeki solunum tepkimelerindeenerjivericiolarakkullanılır.

B)Vücuttakidengesivücutsağlığınındüzenlenme-sindeönemlidir.

C)Yapısındakarbonvehidrojenibirliktebulundu-rur.

D)Bitkihücrelerindeüretilirler.

E)İnsanvücudundakioranlarıorganikmolekülleregöredahaazdır.

8. İnorganik bileşiklerle ilgili,

I. Canlıvücudundayapısalolarakkullanılabilir. II. Canlılar ihtiyaç duyduğu inorganik maddeleri

doğadan veya diğer canlılardan hazır olarakalabilir.

III. Yapısındakarbonvehidrojenatomlarınıbirliktebulundurmazlar.




9. Alininyaptığıdeneyinbasamaklarıvesonucuaşa-ğıdaverilmiştir.

✓ Birtüpebirparçaetkoyupetinüzerineıslata-cakkadarsudöküyor.

✓ Üzerine1-2damlanitrik asit damlatıpeti dik-katliceısıtıyor.Etinsarırenkaldığınıgörüyor.

✓ İçindekarbondioksitlisubulunandeneytüpünenitrikasitdamlatıldığındanitrikasitrenkdeğiş-tirmiyor.

Bu deney etin yapısında;

I. azot, II. karbon, III. oksijen

moleküllerinden hangilerinin bulunduğunu is-patlar?



10. İnsan vücudundaki su oranıyla ilgili;

I. Bireyinyaşıvücudundabulunansuoranıüze-rindeetkilidir.

II. Bireyincinsiyetivücudundabulunansuoranınıetkilemez.

III. Hücrenin bulunduğu dokunun işlevi hücredebulunansuoranınıetkiler.


A)YalnızI B)YalnızII C)IveIII


Bu h

oca

ayıra

çlar

a ta

kmış

dost

um b

ir ço

k so

ruda

kar

şına

çıka

raca

k, 3

. ve

9. so

ruda

old

uğu

gibi

. Ayı

raçl

ar k

endi

lerin

e öz

el o

lan

mol

ekül

leri

görd

üğün

de

renk

değ

işikl

iği i

le b

unu

belli

ede

r. Bi

z de

öyl

eyiz

değ

il m

i? Ö

zel b

ir se

vdiğ

imiz

i gör

ünce

sura

tımız

ın re

ngi n

asıl

da d

eğişi

r.

26

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

1)06 SUYUN CANLILAR İÇİN ÖNEMİ - 1

1. Yapılan analizler sonucunda bitkilerin yaklaşık %75 ininsumoleküllerinden,geriyekalankısmın%10ununinorganik,%90ınınorganikmoleküllerdenoluştuğusaptanmıştır.

Buna göre,

I. Bitkilerinyapısındaorganikmoleküllerinbulun-maoranı,inorganikmolekülleregöreyüksektir.

II. Bitkilerde bulunan su oranı, organik maddeoranındandahafazladır.

III. Mineral ve tuzların bitki dokularında bulunmaoranı, organik moleküllerin bulunma oranınagöredüşüktür.

yargılarından hangileri doğrudur?

A)YalnızI B)YalnızIII C)IveII


2. Aşağıdaki şema farklı canlıların vücutlarındaki suoranınıgöstermektedir.

İnsanvücudu

Tavuk Brokoli

YengeçPortakal

Buna göre suyla ilgili,

I. Hayvanlarda bitkilere oranla daha fazla bulu-nur.

II. Canlılarda bulunan su oranları canlı türünegörefarklılıkgösterir.

III. Karadayaşayanhayvanlarsudayaşayanhay-vanlaragöredahafazlaorandasubulundurur.




3. Aşağıda canlı vücutlarında su oranlarını etkileyenfaktörlerleilgilibazıbilgilerverilmiştir.

✓ Kas yağdan daha fazla su içerir, bu nedenlevücutyağyüzdesinekadaryüksekse,suağır-lığınızokadardüşükolur.

✓ Kadınlarınyağoranıerkekleregöredahafazla-dır.

✓ Erkeklerinkasoranıkadınlaragöredahafazla-dır.

✓ Yaşlanmaya bağlı olarak vücudun su oranıazalır.

Buna göre;

I. Yetişkinkadınlarınsuoranıobezkadınlarınsuoranındandahafazladır.

II. Obezerkeklerinsuoranıobezolmayanerkek-leregöredahaazdır.

III. Bebeklerin su oranı yetişkin erkeklere göredahafazladır.




4. Aşağıdakigrafikinsanlardabebek,erkekvekadın-larınvücutlarındakisuoranınıgöstermektedir.

Yenidoğan

%80

Vücutağırlığınaoranı

Yetişkinerkek%60

Yetişkinkadın%50

Buna göre su ile ilgili,

I. Enyükseksuyüzdesinebebeklersahiptir. II. Yaşlandıkçavücudunsuoranıartar. III. Yetişkinkadınlarbebekveyaerkeklerdendaha

düşükbirsuyüzdesinesahiptir.




Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

108104


27JK

5. Yetişkinbir insandaakciğerlerinyaklaşıkyüzde83ü,böbreklerinvekaslarınyaklaşıkyüzde79’u,kal-binvebeyninyüzde73’ü,kemikleriniseyüzde31’isudanoluşur.

Buna göre, yetişkin bir insanın organlarında su oranlarının farklı olması;

I. organlarınaktivitedurumlarınınfarklıolması, II. organlardakiyağoranlarınınfarklıolması, III. organlarınbulunduğu insanlarıncinsiyetlerinin

farklıolması

durumlarından hangileriyle açıklanabilir?



6. Subiroksijenatomunaikihidrojenatomununbağ-lanmasıyla oluşmuştur. Su moleküllerini birbirinebağlayan çok sayıdahidrojenbağı bulunmaktadır.Buçoksayıdakihidrojenbağı,berabercesumole-küllerinibiraradatutanbirkuvvetoluşturaraksuyakararlıbirhâlkazandırır.Bukuvvetekohezyonkuv-vetidenir.

Suyun bu özelliği;

I. su ve suda çözünmüş maddelerin topraktanalınıpyüksektekibitkiorganlarınataşınması,

II. böceklerinsuüzerindeyürüyebilmesi, III. bitkilerdevücutısısınınayarlanması

durumlarından hangilerinin gerçekleşmesine yardımcı olur?



7. Canlılarda bulunan suyun çözücü özelliğiyle il-gili, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A)İçerisindeiyonlarınbulunmasınımümkünkılar.

B)Topraktabulunanminerallerinbitkilertarafındanalınmasınaimkansağlar.

C)Metabolik atıkların organizmadan uzaklaştırıl-masınayardımcıolur.

D)Bitkilerdehayvanlaragöredahafazlasubulun-durulmasınısağlar.

E)Hayvanlarda besin yapıtaşlarının kan ile ilgilidokularataşınmasınısağlar.

8. Soğukbölgelerdeyaşamayauyumsağlayanbitkilervarlıklarını,ortamsıcaklığıazalmayabaşladığındavücutlarındakisuoranınıazaltmauyumusayesindesürdürürler.

Bu bitkilerin düşük sıcaklıklarda vücutlarındaki su oranını azaltmalarının nedeni aşağıdakiler-den hangisi olabilir?

A)Vücutısısınıdengelemek

B)Suyunözısısındanfaydalanmak

C)Suyundonarkenvereceğihasarıazaltmak

D)Zehirlimaddeleriuzaklaştırmak

E)Suyuntaşımakapasitesiniartırmak

9. Aşağıdakilerden hangisi suyun insanlardaki özelliklerinden biri değildir?

A)Enzimleriçinçalışmaortamısağlama

B)Fotosentezdekullanılma

C)Eklemlerdekemiklerinhareketinikolaylaştırma

D)Vücutısısınıdüzenleme

E)Gözküresininşeklinikoruma

Böce

kler

in su

yun

üzer

inde

yür

üyeb

ilmes

inde

n tu

t ta

rüzg

arla

ra k

adar

bir

çok

olay

da e

tkili

dir s

u. S

u de

yip

geçm

e ya

ni. S

u so

rula

rını ö

nem

se b

ence

. Son

yı

llard

a Ö

sym

her

yıl

bir s

u so

rusu

soru

yor.

28

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

2)07 SUYUN CANLILAR İÇİN ÖNEMİ - 2

1. Aşağıdakitablodafarklıyaşgruplarındakikadınveerkeklerinvücutlarındakisuoranlarıverilmiştir.

CinsiyetDişi Erkek

Yaş 15-39 %52-%55 %60-%65

40 - 70 %45-%48 %50-%55

Buna göre;

I. kadınlarınyağoranlarınınerkeklerdenfazlaol-ması,

II. erkeklerinkasoranlarınınkadınlaragöredahafazlaolması

III. kasdokununyağdokuyaoranladahafazlasututması

durumlarından hangileri kadın ve erkeklerdeki su oranlarının farklı olmasına neden olur?



2. Aşağıdakigrafikinsanvücudundahücreiçivehüc-relerarasısuoranlarınınbebek,erkekvekadınlarınvücutlarındayaşabağlıdeğişiminigöstermektedir.

2

10090

8070

60

50403020

100

4 3 6 96 6 12 12 15 Yetişkin

Ay YılDoğum

Toplamvücutsuyu

Hücreiçisu

Hücrelerarasısu

Vücutağırlığı(%)

8

Buna göre su ile ilgili aşağıdaki ifadelerden han-gisi yanlıştır?

A)İnsanlarda12aylık(1yaş)olanakadarhücreiçisuoranıartar.

B)Toplamvücutsuyuyaşlanmayabağlıolaraksü-rekliazalır.

C)Yetişkininsanlardahücrelerarasındakisuoranıhücreiçindekisuoranındandahafazladır.

D)Yetişkinerkeklerinvücutlarındakitoplamsuora-nıyetişkinkadınlardakindendahafazladır.

E)Yetişkinkadınlarınhücrelerindekisuoranıyetiş-kinerkeklerinkindendahaazdır.

3. Aşağıda farklı özelliklere sahipbazı insanlar veril-miştir.

I. Kızbebek II. Obezyetişkinkadın III. Normalyetişkinkadın

Bu insanların vücutlarında bulunan su oranı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak veril-miştir?

A)I>II>III B)I>III>II C)II>I>III

D)II>III>I E)III>II>I

4. Aşağıdakişemadasumoleküllerininyapısıvebirbi-rinebağlanmaşekligösterilmiştir.

Hbağı

Su moleküllerinin bu yapısıyla ilgili,

I. Sekoya gibi boyu 100 metreden fazla olanağaçların tepesine kadar suyun taşınmasınısağlar.

II. Böceklerinsuyüzeyindebatmadanyürümesinisağlar.

III. Denizveokyanuskenarlarındaki ikliminiçke-simleregöredahayumuşakolmasınısağlar.




Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

108105


29JK

5. Aşağıdasuylailgilibazıözelliklerverilmiştir.

✓ Suyundiğermoleküllerce tutulmasıadhezyonolarakbilinir.

✓ Su moleküllerinin birbirini tutması kohezyonolarakbilinir.

✓ Kohezyonkuvvetininadezyonkuvvetindenbü-yük olması durumunda yüzey gerilimi oluşur-kenküçükolmasıdurumundakılcallıkoluşur.

Buna göre,

I. Böceklerin su üzerinde yürüyebilmesi yüzeygerilimisayesindeolur.

II. Suyun kökten yapraklara kadar taşınabilmesikılcallıközelliğisayesindeolur.

III. Suyunyaprakucundadüşmedendurmasıad-hezyonsayesindeolur.

yorumlarından hangileri doğrudur?



6. Canlılarda;

I. ateşiyükseleninsanlarınterlemesi, II. kıyıkesimlerindekışaylarındaikliminılımanol-

ması, III. bitkilerin sıcak havalarda vücut ısısını düşük

tutmaları

olaylarından hangileri suyun öz ısısının yüksek olması sayesinde gerçekleşir?



7. Denizveokyanusgibibüyüksukütleleriyazmev-simindeyadagündüzleri,güneştenbüyükmiktar-daısıalmalarınarağmensıcaklıklarıaşırımiktardaartmaz,kışınyadageceolduğundaiseortamaısıverirler.Büyüksukütlelerialdıklarıısınınbüyükbirkısmınısumolekülleriarasındakihidrojenbağlarınıkırmak için kullanırlar. Dolayısı ile suyun sıcaklığısadecebirkaçdereceartar.Havasoğuduğundaise,çokmiktardayenihidrojenbağıkurulurvebusıra-dadışarıyaısıverilir.Budurumortamınısınmasınısağlar.

Bu durum suyun aşağıdaki özelliklerinden han-gisiyle ilgilidir?

A)İyibirçözücüolma

B)Yüzeygerilimioluşturabilme

C)Kılcallıkoluşturma

D)Yükseközısıyasahipolma

E)Donduğundahacminiartırma

8. Canlınınyapısındabulunaninorganikmaddelerdenbiridesudur.

Buna göre su ile ilgili aşağıdaki ifadelerden han-gisi yanlıştır?

A)Sindirimveboşaltımolaylarınıngerçekleşmesi-nisağlar.

B)Birçokcanlıdavücutsıcaklığınındengelenmesi-nisağlar.

C)Çokhücrelicanlılardayararlımaddelerinhücre-lerekadarulaştırılmasınısağlar.

D)Suyunözısısıyüksekolduğundankıyıbölgele-rindekiikliminılımanolmasınısağlar.

E)Bütüncanlılardakarbondioksitilebirleşerekbe-sinüretimindekullanılır.

Ya a

slın

da sı

nav

için

değ

il de

kan

ki ,g

ünlü

k ha

yat i

çin

de ö

ğren

mek

lazı

m. M

esel

a ku

zey

yarım

kür

ede

deni

ze, n

ehire

göl

e kı

yısı

olm

ayan

bir

yere

gid

iyor

-sa

n da

ha sı

kı g

iyin

mel

isin.

Niç

in m

i ? h

oca

ceva

bı 7.

soru

da g

izle

miş.

30

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

1)08 ASİT, BAZ, TUZ VE MİNERALLERİN CANLILAR İÇİN ÖNEMİ - 1

1. 1mlNaOHkonulandeneytüpünedamladamlaHClekleniyor.

Bu deney tüpünde eklenen HCl damlası sayısına bağlı olarak meydana gelen pH değişimi aşağı-daki grafiklerin hangisinde verilmiştir?

EklenenHCldamlası

147

pHE)

EklenenHCldamlası

14pHD)

EklenenHCldamlası

14

1

pHC)

pH

EklenenHCldamlası

147

A)

EklenenHCldamlası

147

pHB)

2. Aşağıda içindeçeşitlisıvılarbulunandeneytüpleriverilmiştir.

I II

Bu deney tüplerine mavi turnusol kağıdı batı-rıldığında, turnusol kağıtları I. tüpte kırmızı, II. tüpte mavi renk aldığına göre; tüplerdeki sıvılar aşağıdakilerin hangisinde verildiği gibi olabilir?

I II

A)Limonsuyu Kabartmatozu

B)KabartmatozuSoğansuyu

C)Portakalsuyu Vişnesuyu

D)AmonyakKahve

E)Vişnesuyu Domates

3. Bitkilerin toprakpH ı ile ilişkisineait bazı örnekleraşağıdaverilmiştir.

✓ BirçokbitkipHdeğeri6-7olantopraktasağlık-lıbüyümevegelişmegösterir.

✓ Çay,çamgibibirçokbitkiasidik;söğüt,akas-ya,çınar,iğdegibibitkilerisebaziktopraklardayetişir.

✓ Ortanca bitkileri toprağın asidik ya da bazikolmadurumunagörepembe,beyaz,maviveyamorrenkteçiçekaçarlar.

Buna göre;

I. Hertopraktahertürlübitkitürüyetişebilir. II. ToprakpHıbitkininkalıtsalyapısınıdeğiştirir. III. Topraktanfazlamiktardaürünalınabilmesiiçin

toprakpHınauygunbitkidikilmelidir.

ifadelerinden hangileri yanlıştır?



4. Aşağıdaki tablo normal ve kanserli hücrelerdekihücre içi ve hücreler arası sıvının pH değerlerinigöstermektedir.

pH değerleri

HücreiçisıvınınpH’ı

HücrelerarasısıvınınpH’ı

Hüc

re tü

rü Normalhücre

6.99-7.20 7.3-7.4

Kanserhücresi

7.12-7.56 6.2-6.9

Buna göre,

I. Kanserin teşhis edilmesinde pH testlerindenfaydalanılabilir.

II. Sağlıklıhücrelerdehücredışıhücreiçinegöredahaasidiktir.

III. Kanserlihücrelerdehücredışıhücreiçinegöredahabaziktir.

IV. KanserhemhücreiçihemdehücredışısıvınınpHdeğerinindeğişiminenedenolur.


A)IveII B) I ve IV C)IIveIII D)IIIveIV E)I,IIveIV

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

108106


31JK

5. İnsanlarda;

I. egzama, II. dişçürüğü, III. saçdökülmesi, IV. kondisyonazlığı

gibi metabolik rahatsızlıklarından hangileri asit baz dengesinin bozulmasından kaynaklanır?

A)IveII B) III ve IV C)I,IIveIII D)II,IIIveIV E)I,II,IIIveIV

6. Beslenmesine dikkat etmeyen Zeynep vücudundabirikenasitoranındanrahatsızolmayabaşlamıştır.

Zeynep, bu rahatsızlığının giderilmesi için;

I. bolsutüketme, II. bazağırlıklıbeslenme, III. çaytüketiminiartırma

uygulamalarından hangilerini yapmalıdır?



7. Tuzlarla ilgili,

I. Gereğinden fazla tüketildiğinde yüksek tansi-yon, kalp ve böbrek rahatsızlıkları gibi sağlıksorunlarıoluşabilir.

II. İnsanvücudundadüzenleyiciveyapısalolarakgörevalırlar.

III. Asitlerlebazlarınveyaasitlerlebazımetallerintepkimeyegirmesiyleoluşurlar.




8. Minerallerin beslenmeyle yeterli ölçüde alınmasıönemliolduğugibivücuttabellideğerlerdetutulma-sıdaönemlidir.

İnsanlarda;

I. ishal, II. terleme, III. alkolvesigarakullanımı

gibi olaylarından hangileri mineral kayıplarına neden olabilir?



9. Aşağıdaki grafik değişik besinlerin yenilebilen 100gramındabulunankalsiyummiktarını (mg)göster-mektedir.

100

200Kalsiyummiktarı(Miligram)

Mercimek

Yumurta

Süt-yoğurt

Yeşilsebze

Patates

Bulgur

Pekm

ez Bal

Elma

Bu grafiğe göre kalsiyum mineralleriyle ilgli aşağı-dakilerden hangisine ulaşılabilir?

A)Bitkisel besinlerde hayvansal besinlere göredahaazbulunur.

B)Hayvansal besinlerde bitkisel besinlere göredahafazlabulunur.

C)Bitkiselkaynaklılar,hayvansalkaynaklılaragöreinsanhücrelerinedahakolaygeçer.

D) Bitkisel kaynaklılar düzenleyici olarak görevyaparken hayvansal kaynaklılar yapısal olarakgörevyapar.

E)Besinlerdebulunankalsiyummiktarı farklılıklargösterir.

Bigü

n bi

yolo

ji de

rsin

deyi

z ho

ca iç

inde

mor

su o

lan

iki b

arda

kla

geld

i. Bi

rine

limon

dam

latt

ı, re

nk p

embe

old

u. D

iğer

ine

sabu

nlu

su d

amla

ttı,

yeşil

old

u.

Meğ

er m

or su

kırm

ızı l

ahan

a su

yu im

iş. (K

okus

unu

hiç

beğe

nmed

im) A

sitle

rle p

embe

baz

larla

yeş

il re

nk a

lıyor

muş

. Yan

i tam

bir

döne

k an

laya

cağı

nız.

N

eyse

.... H

emen

evd

e de

nedi

m k

uzen

lere

. Ne

hava

yap

mışt

ım b

e. H

epsi

dum

ur o

ldu.

O g

ünde

n so

nra

ben

sihirb

az A

rKi o

ldum

. Hav

am o

biç

im y

ani..

..

32

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

2)09 ASİT, BAZ, TUZ VE MİNERALLERİN CANLILAR İÇİN ÖNEMİ - 2

1. İnsandakanınnormalpHdeğeri7,3-7,4aralığıdır.KanpHdeğerinindeğişimiileoluşanbazıdurumlaraşağıdakişemadagösterilmiştir.

Normal

7,3 7,4

7,8

6,8AS

İDOZ

ALKALOZ

Ölüm

Ölüm

Buna göre;

I. KanpHdeğerininaşırı yükselmesi ölümene-denolabilir.

II. ÇayvekahvetüketimininartmasısonucukanH+ iyonuderişimininyükselmesiasidozanedenolabilir.

III. SoğanveacıbibertüketimininartmasısonucukanOH—iyonuderişimininyükselmesialkalo-zanedenolabilir.




2. İnsansindirimkanalınınbazıbölümlerindekienzim-lerineniyişekildeçalıştıklarıpHdeğerlerişöyledir:

✓ AğıziçininpH’ı6,8-7,2 ✓ MideninpH’ı1-3 ✓ BağırsağınpH’ı8-9

OrtamınpHdeğişikliğienzimatik tepkimeleriolum-suzetkilediğiiçinsindirimkanalınınpHdeğeri,özelsalgılarladüzenlenir.

Buna göre,

I. pHdeğeribiyokimyasal tepkimeleringerçekle-şebilmesiiçinönemlidir.

II. Sindirim kanalının kendine özgü pH değerin-deki değişimler besinlerin sindirimini olumsuzetkiler.

III. Midedegörevyapanenzimler incebağırsaktagörevyapamaz.




3. Vücudumuzdaki hücrelerin kendileri için uygun ol-mayanortamıterkedebilmeyeteneğiyoktur.Hücre-lerinçevresindekideğişimlerfazlaolduğunda,uyumgösteremezlerse işleyişleri aksamayabaşlar.Hüc-relerdeasidikbirortamamaruzkaldıklarında,pHdeğerinisabittutacakmekanizmalarkullanırlar.

Buna göre, vücudumuz asit-baz dengesinin ko-runmasında;

I. suda çözündüğünde tamamen iyonlaşmayanzayıfasitlervebazlarınüretilmesi,

II. asidikvebaziksalgılarınsalgılanması, III. suiçmeisteğininoluşması

mekanizmalarından hangilerini kullanır?



4. Kaplıca sularına giren insanların şifa bulmaları minerallerin;

I. düzenleyiciolma, II. enerjivericiolma, III. hücrezarındangeçebilme

özelliklerinden hangilerine sahip olmalarıyla il-gilidir?

A)YalnızI B) Yalnız II C)IveII D)IveIII E)IIveIII

5. Toprağınasitliğiartarsa;

✓ organikmaddelerinparçalanmasınısağlayan, ✓ nitratüreten, ✓ atmosferdekiazotmiktarınısabittutan

bakterilerinaktivitesiazalır.

Buna göre toprağı hızla asitleşen bölgelerde;

I. toprağınyağmursularınızoremmesinenedenolacağıiçinerozyonunartması,

II. bitkipopülasyonlarınınküçülmesi, III. hayvançeşitliliğininartması

durumlarından hangileri gerçekleşir?



Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

108107


33JK

6. Tuz,asitlerlebazlarınveyaasitlerlebazımetallerintepkimeyegirmesi ile oluşur. Bazı tuz çeşitlerinininsanvücudundakietkileriaşağıdaverilmiştir.

✓ Kalsiyumvefosfortuzları,dişlerinvekemikle-rinyapısınakatılmaktadır.

✓ Kalsiyum tuzları, bazı tepkimeleri hızlandıranenzimlerinçalışmasındaetkilidir.

✓ Klor tuzları, mide öz suyunun üretiminde vehormonlarınçalışmasındaetkilidir.

✓ Magnezyumtuzları,kasvesinirsistemininça-lışmasındakullanılır.

✓ Sodyumtuzları,kalpritminindüzenlenmesindeveenzimlerinçalışmasındagörevalır.

Buna göre tuzların insan vücudunda;

I. yapısal, II. düzenleyici, III. enerjiverici

görevlerinden hangilerine sahip olduğu söyle-nebilir?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII

D)IveII E)IIveIII

7. Aşağıdainorganikmaddelereaitbazıözelliklerve-rilmiştir.

I. Suyahidrojeniyonuverme II. Enzimlerinyapısınakatılma III. Turnusolkağıdınımaviyeçevirme

Bu özelliklere sahip inorganik maddelerin eşleş-tirilmesi aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?

I II III A)Asit Mineral Tuz

B)Asit Baz Mineral

C)Asit Mineral Baz

D)Baz Asit Mineral

E)Baz Mineral Asit

8. Aşağıdakişekillerde,arpabitkisiningelişmesiüze-rindeçeşitliminerallerinetkisigösterilmiştir.

Tümminerallermevcut

Fosformineralieksik

Magnezyummineralieksik

Azotmineralieksik

Buna göre,

I. Bitkigelişimiiçinfarklımineraltürlerineihtiyaçduyulur.

II. Bitkileringelişimiçinfosformineralineolanih-tiyacımagnezyummineralineolanihtiyacındandahafazladır.

III. Bitkilergelişimiçinazotmineralineihtiyaçduy-mazlar.




9. Minerallerle ilgili,

I. Bitkilertarafındanüretilir. II. Canlılarınyapısınakatılabilir. III. Canlılardadüzenleyiciolarakgörevyapabilir.


A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII

D)IveII E)IIveIII

Bak

kank

i vüc

utta

ki h

asta

lıkla

rın ç

oğu

asitl

iğin

art

mas

ında

n ka

ynak

lanı

r. Ko

lada

n uz

ak d

ur d

erim

. Yem

ekte

acı

mut

laka

ols

un o

nlar

baz

iktir

. Baz

lar s

ağ-

lıktır

. Soğ

an, s

arım

sak.

.. Ko

kusu

na d

ikka

t tab

iiii.

Kusu

rsuz

güz

el o

lmuy

or b

e do

stum

... H

a un

utm

adan

asit

likle

pH

ters

ora

ntılı

unu

tma

34

Fark

lı fa

rklı

soru

lar

İNORGANİK MADDELER

DOĞRU-YANLIŞ SORULARI

Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına “D”, yanlış olanların yanına “Y” harfi yazınız.

1. İnorganikmaddeleryapılarındakarbonvehidro-jenatomlarınıbirliktebulundurmaz.

2. Suyunyükseközgülısıyasahipolmasıveısıyıdepolamaözelliği,denizveokyanuslardakisu-yunyavaşyavaşısınıpsoğumasınısağlar.

3. Canlıvücudundaenfazlabulunanbileşiksudur.

4. Pembeturnusolkağıdınımaviyedönüştürenbi-leşiklerekşidir.

5. Hayvanhücreleriiçingerekliolanmineralleribit-kilerüretir.

6. İnsanvücudundakiasitlerintümüinorganiktir.

7. İnsanvücudundaasitbazdengesininbozulmasıbazıhastalıklaranedenolur.

BOŞLUK DOLDURMA SORULARI

Aşağıdaki metinde yer alan cümlelerdeki boş bı-rakılan yerleri uygun kavramlarla tamamlayınız.

Adhezyon

Yüzey gerilimi Çözücü

Kohezyon

Hidrojen

Kılcallık

Su moleküllerini bir arada tutan ........................bağlarınınetkisiyle ..............................kuvvetiolu-şur. Bu sayede sumolekülleri birbirine bağlı kalır.Suyun başka moleküllere tutunmasını sağlayankuvvete ................................... kuvveti denir. Su-yunkohezyonkuvvetinebağlıolarakoluşan...................................,bazıcanlılarınsuyüzeyindedura-bilmesine ve yürüyebilmesine olanak sağlar. Bitki-lerin iletimborularındaadhezyonkuvvetikohezyonkuvvetindenbüyüktür.Budurumunnedenolduğu................................köklerlealınansuyunyapraklarataşınmasında etkilidir. Suyun ................... özelliğisayesindeköklerlealınanmineralleryapraklara ta-şınır.

EŞLEŞTİRME SORULAR

Canlılardabulunanbazıinorganikveorganikbileşik-leraşağıdaverilmiştir.

Bunları uygun şekilde eşleştiriniz.

İnorganik

madde

Organik

madde

Su

Fosfor

Adenin

Yağ

NaCl

Protein

Glikoz

HCl

TABLO SORULARI

1. Aşağıdabazıasitvebazlarverilmiştir.

Guanin

NaOH

Timin

NH3

H2SO

4

Laktik asit

Bunları aşağıdaki tabloya uygun bir şekilde ya-zın.

Özellikler

İnorganik Organik

Asi

t ve

Baz

lar Asit

Baz

35

Yine

gel

dik

fark

lı fa

rklı

soru

lara

çöz

med

en ö

nce

bu k

onuy

u, ç

özdü

kten

sonr

a da

bir

önce

ki k

onuy

u te

krar

etm

eyi u

nutm

a. E

e ne

dem

iş at

alar

ımız

. “

Tekr

ar g

üzel

dir,

vars

ayal

ım k

i 180

kez

ols

un”

2. Aşağıdaki tabloda bazı sıvıların pH değerleri veril-miştir.

Sıvı pH Sıvı pHLimonsuyu 2 Şişesuyu 8

Kola 3 Kavunsuyu 9Brokolisuyu 10 Siyahçay 4

Bu sıvıları turnusol kâğıdının rengini dönüştür-dükleri renge göre aşağıdaki tabloya yazalım.

Kırmızı turnusolü maviye çevirenler

Mavi turnusolü kırmızıya çevirenler

KISA CEVAPLI SORULAR

1. Sudaçözündüğündehidroksil iyonu (OH- ) ve-renbileşiklerinadınedir?

2. Maviturnosolkağıdınınrenginikırmızıyadönüş-türenbileşiklerinadınedir?

3. Enzimyapısınakofaktörolarakkatılanmolekül-lerinadınedir?

4. Aşağıdabirmineralincanlıvücudundakigörev-leriverilmiştir.

✓ İnsanlardakemikvedişlerinyapısınakatılır.

✓ Bitkilerdeiseklorofilinyapısınakatılır.

✓ Birçokenziminyardımcıkısmıdır(kofaktör).

✓ Kasvesinirsistemininçalışmasıiçingereklidir.

✓ Eksikliğindesinirsistemibozukluklarıgörülür.

Bu mineralin adı nedir?

AÇIK UÇLU SORULAR

1. Kışın Ankara’nın Samsun’dan daha soğuk olma sebebi suyun hangi özelliğiyle ilgilidir? Açıklayınız.

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

2. İnsan kanının pH aralığı optimum (ideal) pH’ı7,3-7,4arasıdır.Budeğerdekisapmalarölümenedenolur.

Gün içinde fazla miktarda kola ve çay gibi asidik sıvı alan insanların yaşamını nasıl sür-dürebildiğini açıklayınız?

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

3. İnsan vücudunda bulunan organik asit ve bazlara üçer tane örnek yazınız.

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

4. İnsanlarminerallerienerjivericiolarakkullana-maz.

Buna rağmen mineraller insan vücuduna ni-çin gereklidir? Açıklayınız.

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

...................................................................................

9.sinif biyoloji9.sinif sorular kitabi “sana özel, senin yanında” • sorulardan önce bilgi...

Documents