86430 kontrola placu budowy.original

Procedury kontroli placu budowy

Zestaw wskazówek i wymogów prawnych dla kierownika budowy

PROCEDURY KONTROLI PLACU BUDOWY Zestaw wskazówek i wymogów prawnych dla kierownika budowy 2

Autorzy

Edward Kołodziejczyk (rozdz. 3.1; 3.2; 3.4; 3.5; 4; 6; 7; 8)

– kilkanaście lat pracy w przedsiębiorstwach przemysłowych. Wieloletni

dziennikarz i redaktor czasopism związkowych i fachowych. W tym

w latach 1991-1999 miesięcznika PIP „Inspektor Pracy”. Wydawca

i redaktor kwartalnika „Informator ochrony pracy”. Redaktor serii

wydawniczych z dziedziny ochrony pracy, m.in. w budownictwie.

Artur Hetmann (rozdz. 3.3) – oficer pożarnictwa z 15 letnim stażem,

absolwent Szkoły Głównej Służby pożarniczej w Warszawie, wykładowca

przedmiotu „Bezpieczeństwo budynków” w Szkole Aspirantów Państwowej

Straży Pożarnej w Poznaniu, specjalista ochrony przeciwpożarowej,

współorganizator kursów inspektorów ochrony przeciwpożarowej, członek

Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Pożarnictwa, współautor

podręcznika „Wybrane elementy bezpieczeństwa pożarowego budynków”.

Dariusz Markiewicz (rozdz. 9) – Oficer Państwowej Straży Pożarnej

w stopniu kapitana, z kilkunastoletnim stażem służby. Wykładowca

przedmiotu „Podstawy prawa w ochronie przeciwpożarowej”, ekspert

z zakresu przepisów budowlanych oraz przepisów związanych

z zachowaniem bezpieczeństwa na terenie budowy.

Aleksander Zamlewski (rozdz. 1; 2; 5) – absolwent Wydziału Prawa na

Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, radca prawny,

pracował w kilku renomowanych kancelariach prawnych w Poznaniu,

ukończył aplikację sądową i złożył egzamin sędziowski, przez kilka lat

orzekał w Sądzie Rejonowym w Poznaniu. Obecnie jest doktorantem

w Zakładzie Prawa Prasowego na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza

w Poznaniu i stałym współpracownikiem Kancelarii Prawnej Piszcz

i Wspólnicy Spółka komandytowa w Poznaniu, w której kieruje pracami

Departamentu Prawa Cywilnego.


Spis treści

1 Obowiązki inwestora budowlanego s. 5

1.1 Obowiązek współdziałania z innymi podmiotami s. 5

1.2 Kontrole stanowisk pracy s. 5

2 Zakres obowiązków kierownika budowy s. 7

3 Obowiązkowa dokumentacja na placu budowy s. 11

3.1 Projekt budowlany s. 11

3.2 Dokumentacja budowy s. 12

3.3 Dziennik budowy s. 12

3.4 Plan BiOZ s. 20

3.5 Książka Obiektu Budowlanego s. 22

4 Wymagania bezpieczeństwa przy organizacji placu budowy s. 23

4.1 Koordynacja robót s. 23

4.2 Ocena ryzyka na placu budowy s. 23

4.3 Kontrola terenu budowy pod względem wymagań bezpieczeństwa s. 24

4.4 Kontrola zabezpieczeń przeciwpożarowych na budowie s. 30

5 Plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na budowie s. 32

5.1 Treść planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia s. 33

6 Wymagania bezpieczeństwa dotyczące instalacji i urządzeń elektroenergetycznych na placu budowy oraz robót wykonywanych w pobliżu tych instalacji s. 40


7 Wymagania bezpieczeństwa dotyczące maszyn i innych urządzeń technicznych używanych w budownictwie s. 43

7.1 Rozpoczęcie pracy s. 44

7.2 Żurawie i dźwigi budowlane s. 44

7.3 Haki i zawiesia oraz dopuszczalne obciążenie lin i łańcuchów s. 47

7.4 Narzędzia ręczne s. 49

7.5 Urządzenia do suszenia pomieszczeń s. 50

8. Kontrole realizowane przez Nadzór Budowlany s. 51

8.1 Zadania i obowiązki organów Nadzoru Budowlanego s. 52

8.2 Zakres kontroli oraz uprawnienia inspektorów nadzoru budowlanego s. 53

8.3 Kategorie budynków s. 54

9 Postępowanie kontrolne i wyjaśniające w sprawie ustalenia przyczyn katastrof budowlanych s. 57


1 Obowiązki inwestora budowlanego

Inwestor jest obowiązany zawiadomić o zamiarze rozpoczęcia robót

budowlanych właściwego inspektora pracy na 7 dni przed rozpoczęciem

budowy lub rozbiórki, jeżeli:

■ przewiduje się wykonywanie robót budowlanych trwających dłużej

niż 30 dni roboczych i jednoczesne zatrudnienie co najmniej

20 osób;

■ planowany zakres robót przekroczy 500 osobodni.

1.1 Obowiązek współdziałania z innymi podmiotami

Uczestnicy procesu budowlanego są zobowiązani współdziałać ze sobą

w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w procesie przygotowania

i realizacji budowy.

Bezpośredni nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy na budowie

sprawują odpowiednio: kierownik robót oraz mistrz budowlany – zgodnie

z zakresem obowiązków.

Wszystkie osoby przebywające na terenie budowy obowiązuje stosowanie

niezbędnych środków ochrony indywidualnej (kasków, rękawic, obuwia

ochronnego itp.)

Stan techniczny narzędzi i urządzeń pomocniczych powinien być

codziennie sprawdzony przez kierownika robót lub mistrza budowlanego.

Urządzenia pomocnicze, przeznaczone do montażu, powinny mieć

wymagane dokumenty, takie jak deklaracja zgodności, dopuszczenie

do użytku przez inspektora dozoru technicznego.

1.2 Kontrole stanowisk pracy

Stanowiska pracy powinny umożliwiać swobodę ruchu, niezbędną

do wykonywania pracy, a stanowiska pracy o niestałym charakterze, jak

np. rusztowania, ruchome podesty robocze, należy poddawać

sprawdzeniu pod względem ich stabilności, zamocowań oraz zabezpieczeń

przed upadkiem osób i przedmiotów.


Sprawdzenia należy dokonać codziennie, dekadowo, po każdej zmianie

usytuowania, doraźnie po każdej przerwie w pracy trwającej dłużej niż

14 dni, a dla stanowisk usytuowanych na zewnątrz budynku – również po

silnym wietrze, opadach śniegu lub oblodzeniu.

Przegląd codzienny polega na sprawdzeniu przez osoby użytkujące

rusztowanie, czy konstrukcja nie doznała uszkodzeń lub odkształceń, jest

prawidłowo zakotwiona, przewody elektryczne są dobrze izolowane i nie

stykają się z konstrukcją rusztowania, stan powierzchni pomostów

roboczych i komunikacyjnych jest właściwy (czystość pomostów,

w warunkach zimowych – zabezpieczenie przeciwpoślizgowe pomostów),

nie zaszły zjawiska mające ujemny wpływ na bezpieczeństwo

rusztowania.

Przeglądy dekadowe powinny być wykonywane co 10 dni. Powinien

je przeprowadzać konserwator rusztowań lub pracownik inżynieryjno-

-techniczny, np. majster lub kierownik budowy. Celem przeglądu

dekadowego jest sprawdzenie, czy w całej konstrukcji rusztowania nie ma

zmian, które mogą spowodować katastrofę budowlaną lub stworzyć

niebezpieczne warunki eksploatacji rusztowania.

Przeglądy doraźne przeprowadzać należy zawsze po dłuższej niż

2 tygodnie przerwie w eksploatacji rusztowania oraz po każdej burzy

o sile wiatru powyżej 6° w skali Beauforta (tj. 12 m/s). Czynności

sprawdzające są podobne jak w przeglądzie codziennym i dekadowym.

Przegląd powinien być dokonywany komisyjnie z udziałem majstra,

brygadzisty i inspektora Nadzoru Budowlanego. Ponadto może być

zarządzony w każdym terminie przez organ nadzoru budowlanego.

Dostrzeżone usterki powinny być usunięte po każdym przeglądzie przed

przystąpieniem do pracy. Za wykonanie przeglądu odpowiedzialny jest

kierownik budowy lub uprawniona przez niego osoba.

Wyniki przeglądów dekadowych i doraźnych powinny być zapisane

w dzienniku budowy przez osoby dokonujące przeglądów.

Strefy gromadzenia i usuwania odpadów należy wygrodzić i oznakować

stosując znaki informacyjne oraz ostrzegawcze, a odpady należy usuwać

w sposób ograniczający ich rozrzut i pylenie.


2 Zakres obowiązków kierownika budowy

Omawiając zakres obowiązków kierownika budowy, należy odwołać się

przede wszystkim do obowiązujących w Rzeczpospolitej Polskiej

przepisów prawnych. Najważniejszym aktem normatywnym w tym

temacie jest ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku – Prawo budowlane. Należy

podkreślić, że ta ustawa wskazuje nie tylko obowiązki, ale również

uprawnienia kierownika budowy. Wedle brzmienia jej przepisów,

na kierowniku budowy ciąży w szczególności obowiązek sporządzenia lub

zapewnienia sporządzenia, jeszcze przed rozpoczęciem budowy, planu

bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, uwzględniając przy tym specyfikę

obiektu budowlanego i warunki prowadzenia robót budowlanych, w tym

planowane jednoczesne prowadzenie robót budowlanych i produkcji

przemysłowej. Plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia został szeroko

omówiony w rozdziale nr 4 niniejszej publikacji, jednak na potrzeby tego

rozdziału warto wskazać, że taki plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia

na budowie sporządza się w sytuacji, gdy:

■ w trakcie budowy wykonywany będzie przynajmniej jeden

z rodzajów robót budowlanych wymienionych w art. 21a ust. 2 lub

■ przewidywane roboty budowlane mają trwać dłużej niż 30 dni

roboczych i jednocześnie będzie przy nich zatrudnionych co

najmniej 20 pracowników lub pracochłonność planowanych robót

będzie przekraczać 500 osobodni.

Dodatkowo istotne jest również to, że w planie bezpieczeństwa i ochrony

zdrowia należy uwzględnić specyfikę następujących rodzajów robót

budowlanych:

■ których charakter, organizacja lub miejsce prowadzenia stwarza

szczególnie wysokie ryzyko powstania zagrożenia bezpieczeństwa

i zdrowia ludzi, a w szczególności przysypania ziemią lub upadku

z wysokości;

■ przy prowadzeniu których występują działania substancji

chemicznych lub czynników biologicznych zagrażających

bezpieczeństwu i zdrowiu ludzi;

■ stwarzających zagrożenie promieniowaniem jonizującym;


■ prowadzonych w pobliżu linii wysokiego napięcia lub czynnych linii

komunikacyjnych;

■ stwarzających ryzyko utonięcia pracowników;

■ prowadzonych w studniach, pod ziemią i w tunelach;

■ wykonywanych przez kierujących pojazdami zasilanymi z linii

napowietrznych;

■ wykonywanych w kesonach, z atmosferą wytwarzaną

ze sprężonego powietrza;

■ wymagających użycia materiałów wybuchowych;

■ prowadzonych przy montażu i demontażu ciężkich elementów

prefabrykowanych.

Jednakże w zakresie obowiązków kierownika budowy należy się odwołać

przede wszystkim do przepisu w art. 22 ustawy – Prawo budowlane.

Wedle brzmienia tego przepisu, do obowiązków tych zalicza się

w szczególności:

■ protokolarne przejęcie od inwestora i odpowiednie zabezpieczenie

terenu budowy wraz ze znajdującymi się na nim obiektami

budowlanymi, urządzeniami technicznymi i stałymi punktami

osnowy geodezyjnej oraz podlegającymi ochronie elementami

środowiska przyrodniczego i kulturowego;

■ prowadzenie dokumentacji budowy;

■ zapewnienie geodezyjnego wytyczenia obiektu oraz

zorganizowanie budowy i kierowanie budową obiektu budowlanego

w sposób zgodny z projektem i pozwoleniem na budowę,

przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, oraz przepisami

bezpieczeństwa i higieny pracy;

■ koordynowanie realizacji zadań zapobiegających zagrożeniom

bezpieczeństwa i ochrony zdrowia:

� przy opracowywaniu technicznych lub organizacyjnych założeń

planowanych robót budowlanych lub ich poszczególnych

etapów, które mają być prowadzone jednocześnie lub kolejno,

� przy planowaniu czasu wymaganego do zakończenia robót

budowlanych lub ich poszczególnych etapów;


■ zapewniających przestrzeganie podczas wykonywania robót

budowlanych zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia zawartych

w przepisach, o których mowa w art. 21a ust. 3, oraz w planie

bezpieczeństwa i ochrony zdrowia;

■ wprowadzanie niezbędnych zmian w informacji, o której mowa

w art. 20 ust. 1 pkt 1b, oraz w planie bezpieczeństwa i ochrony

zdrowia, wynikających z postępu wykonywanych robót

budowlanych;

■ podejmowanie niezbędnych działań uniemożliwiających wstęp na

budowę osobom nieupoważnionym;

■ wstrzymanie robót budowlanych w przypadku stwierdzenia

możliwości powstania zagrożenia oraz bezzwłoczne zawiadomienie

o tym właściwego organu;

■ zawiadomienie inwestora o wpisie do dziennika budowy

dotyczącym wstrzymania robót budowlanych z powodu

wykonywania ich niezgodnie z projektem;

■ realizacja zaleceń wpisanych do dziennika budowy;

■ zgłaszanie inwestorowi do sprawdzenia lub odbioru wykonanych

robót ulegających zakryciu bądź zanikających oraz zapewnienie

dokonania wymaganych przepisami lub ustalonych w umowie prób

i sprawdzeń instalacji, urządzeń technicznych i przewodów

kominowych przed zgłoszeniem obiektu budowlanego do odbioru;

■ przygotowanie dokumentacji powykonawczej obiektu

budowlanego;

■ zgłoszenie obiektu budowlanego do odbioru odpowiednim wpisem

do dziennika budowy oraz uczestniczenie w czynnościach odbioru

i zapewnienie usunięcia stwierdzonych wad, a także przekazanie

inwestorowi oświadczenia, o którym mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2.

Oprócz obowiązków kierownika budowy, ustawa wskazuje również jego

uprawnienia. Uprawnienia te są następujące:

■ występowanie do inwestora o zmiany w rozwiązaniach

projektowych, jeżeli są one uzasadnione koniecznością

zwiększenia bezpieczeństwa realizacji robót budowlanych lub

usprawnienia procesu budowy;


■ ustosunkowanie się w dzienniku budowy do zaleceń w nim

zawartych.

Każdy kierownik budowy musi nadto pamiętać, że zgodnie z brzmieniem

przepisów ustawy, łączenie funkcji kierownika budowy i inspektora

nadzoru inwestorskiego nie jest dopuszczalne.

Nałożenie na osobę obowiązków kierownika budowy, a także

przydzielenie jej w związku z tą funkcją wskazanych powyżej uprawnień

zależy od złożenia przez danego kierownika oświadczenia, a także

podpisania z nim odpowiedniej umowy.


3 Obowiązkowa dokumentacja na placu budowy

Podstawą do przygotowania inwestycji budowlanej są następujące

dokumenty:

■ projekt zagospodarowania działki lub terenu,

■ projekt architektoniczno–budowlany,

■ pozwolenie na budowę.

3.1 Projekt budowlany

Szczegółowy zakres i formę projektu budowlanego stanowiącego

podstawę do wydania decyzji o pozwoleniu na budowę, nie ograniczając

zakresu opracowań projektowych w stadiach poprzedzających

opracowanie projektu budowlanego, wykonywanych równocześnie,

w szczególności projektu technologicznego oraz na potrzeby związane

z wykonywaniem robót budowlanych – określa rozporządzenie Ministra

Infrastruktury w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu

budowlanego (Dz. U. z 2003 r. Nr 120, poz. 1133 z póź. zm.).

Projekt zagospodarowania działki lub terenu powinien zawierać część

opisową oraz część rysunkową sporządzoną na kopii aktualnej mapy

zasadniczej lub mapy jednostkowej, przyjętej do państwowego zasobu

geodezyjnego i kartograficznego. Projekt zagospodarowania powinien być

sporządzony w skali dostosowanej do rodzaju i wielkości obiektu lub

zamierzenia budowlanego i zapewniającej jego czytelność.

Projekt architektoniczno–budowlany obiektu budowlanego powinien

zawierać zwięzły opis techniczny oraz część rysunkową.

Przez pozwolenie na budowę należy rozumieć decyzję administracyjną

zezwalającą na rozpoczęcie i prowadzenie budowy lub wykonywanie robót

budowlanych innych niż budowa obiektu budowlanego.


3.2 Dokumentacja budowy

Podstawą do prowadzenia budowy jest dokumentacja budowy

obejmująca:

■ pozwolenie na budowę wraz z załączonym projektem budowlanym,

■ dziennik budowy,

■ protokoły odbiorów częściowych i końcowych,

■ w miarę potrzeby – rysunki i opisy służące realizacji obiektu,

■ operaty geodezyjne i książkę obmiarów,

■ w przypadku realizacji obiektów metodą montażu – także dziennik

montażu,

■ informację dotyczącą bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,

■ plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (plan bioz).

3.3 Dziennik budowy

Zgodnie z art. 45. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo

Budowlane dziennik budowy stanowi urzędowy dokument przebiegu robót

budowlanych oraz zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku

wykonywania robót i jest wydawany odpłatnie przez właściwy organ.

Wymagania formalne dotyczące dziennika budowy zawarte są

w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie dziennika budowy,

montażu i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierającego

dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia. (Dz. U. z 2002,

Nr 108, poz. 953 z późn. zm.).

Dziennik budowy jest dokumentem przeznaczonym do rejestracji,

w formie wpisów, przebiegu robót budowlanych oraz wszystkich zdarzeń

i okoliczności zachodzących w toku ich wykonywania i mających

znaczenie przy ocenie technicznej prawidłowości wykonywania budowy,

rozbiórki lub montażu. Dziennik ten prowadzi się w taki sposób, aby

z dokonywanych w nim wpisów wynikała kolejność zdarzeń i okoliczności

mających miejsce na terenie budowy.


Inwestor, składając zawiadomienie o zamiarze rozpoczęcia robót

budowlanych lub wznowienia robót budowlanych, występuje

do właściwego organu o wydanie dziennika budowy.

W terminie 3 dni od dnia, w którym decyzja o pozwoleniu na budowę

stała się ostateczna, organ, który ją wydał, wydaje na wniosek

inwestora, dziennik budowy. Wchodzi on, wraz z decyzją pozwolenia

na budowę i załączonym do niej projektem budowlanym, w zakres

dokumentacji budowy, w której składzie posiada szczególną, prawem

ustanowioną, rangę dokumentu urzędowego - przedmiotu, który

ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa lub okoliczności

mającej znaczenie prawne (art. 115 § 14 k.k.). Szczególna moc

dowodowa dziennika budowy objawia się tym, że treściom w nim

zawartym przysługuje prawo uznania pierwszeństwa w ocenie przed

innymi dowodami w sprawie. Obalenie domniemania prawdziwości

zapisów w dzienniku budowy nie jest wykluczone, lecz wymaga

przeprowadzenia dowodu przeciwko jego treści (art. 76 § 3 k.p.a.).

Dopóki dowód taki nie zostanie przeprowadzony i nie nastąpi obalenie

przysługującego dokumentowi urzędowemu domniemania prawdziwości,

dziennik budowy zachowuje moc dowodu zupełnego.

Dziennik budowy ma format A-4, ponumerowane strony i jest

zabezpieczony przed zdekompletowaniem. Strony dziennika budowy

przeznaczone do wpisów są podwójne – oryginał i kopia z perforacją

umożliwiającą łatwe jej wyrywanie. Na poszczególne strony dziennika

budowy organ wydający dziennik nanosi pieczęcie. Na stronie tytułowej

dziennika budowy właściwy organ zamieszcza numer, datę wydania oraz

liczbę stron dziennika, imię i nazwisko lub nazwę inwestora, rodzaj

i adres budowy, rozbiórki lub montażu, numer i datę wydania pozwolenia

na budowę oraz pouczenie o sposobie prowadzenia dziennika

i odpowiedzialności określonej w art. 93 pkt 4 ustawy Prawo budowlane

dotyczącej obowiązku założenia dziennika budowy, (nie spełnienie tego

obowiązku zagrożone jest karą grzywny).

Na pierwszej stronie dziennika budowy inwestor zamieszcza imię

i nazwisko lub nazwę (firmę) wykonawcy lub wykonawców oraz osób

sprawujących kierownictwo budowy i robót budowlanych, nadzór autorski

i inwestorski, podając ich specjalności i numery uprawnień budowlanych.


Osoby te potwierdzają podpisem i datą przyjęcie powierzonych

im obowiązków. Kolejne strony dziennika budowy przeznacza się na

wpisy dotyczące przebiegu robót budowlanych. Każdy wpis oznacza datą

i podpisuje osoba dokonująca wpisu, z podaniem imienia, nazwiska,

wykonywanej funkcji i nazwy jednostki organizacyjnej lub organu, który

reprezentuje.

Jeżeli w trakcie wykonywania robót budowlanych następuje zmiana

kierownika budowy, kierownika robót, inspektora nadzoru inwestorskiego

lub projektanta sprawującego nadzór autorski, w dzienniku budowy

dokonuje się wpisu określającego stan zaawansowania i zabezpieczenia

przekazywanej budowy, rozbiórki lub montażu. Wpis ten potwierdza się

datą i podpisami osoby przekazującej i przejmującej obowiązki. Pod

każdym wpisem w dzienniku budowy osoby, których wpis dotyczy,

potwierdzają podpisem i datą zapoznanie się z jego treścią.

Kierownik budowy stwierdza wpisem w dzienniku budowy fakt zamknięcia

dziennika lub jego kontynuację w następnym, kolejno numerowanym

tomie.

Wpisów w dzienniku budowy dokonuje się w sposób trwały i czytelny

na oryginałach i kopiach stron, zamieszczając je w porządku

chronologicznym, w sposób uniemożliwiający dokonanie późniejszych

uzupełnień. Wpisy w dzienniku powinny być dokonywane w sposób trwały

i czytelny na oryginałach i kopiach stron, z zachowaniem chronologii

zdarzeń, w sposób uniemożliwiający dokonanie późniejszych uzupełnień.

W razie konieczności wprowadzenia poprawek do dokonanych już wpisów

należy niewłaściwy tekst skreślić w sposób umożliwiający jego odczytanie

i wprowadzić właściwą treść z uzasadnieniem wprowadzonej zmiany.

Skreślenia i poprawki są dokonywane w formie wpisu do dziennika

budowy. Dokonywanie poprawek w sposób odmienny z użyciem

korektorów, wybielaczy tekstu i innych podobnych praktyk oraz używanie

takiego dokumentu jako autentycznego w czynnościach kontrolnych

uprawnionych organów może być potraktowane jako przerabianie lub

podrabianie dokumentu urzędowego lub używanie podrobionego

dokumentu jako autentycznego, co jest przestępstwem przeciwko

wiarygodności dokumentów zagrożonym karami grzywny, ograniczenia

wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5, a osoba

uprawniona do wystawienia dokumentu, która poświadcza w nim


nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne, w celu

osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, nawet do pozbawienia

wolności do lat 8 (art. 270 - 273 Kodeksu karnego).

Protokoły związane z budową lub sporządzane w trakcie wykonywania

robót budowlanych wpisuje się do dziennika budowy. Dopuszcza się

sporządzanie protokołów, na oddzielnych arkuszach, które należy

dołączyć w sposób trwały do oryginału dziennika budowy i jego kopii lub

zamieścić w oddzielnym zbiorze, dokonując w dzienniku budowy wpisu

o fakcie ich prowadzenia.

Do dokonywania wpisów w dzienniku budowy upoważnieni są:

■ inwestor,

■ inspektor nadzoru inwestorskiego,

■ projektant,

■ kierownik budowy,

■ kierownik robót budowlanych,

■ osoby wykonujące czynności geodezyjne na terenie budowy,

■ pracownicy organów nadzoru budowlanego i innych organów

uprawnionych do kontroli przestrzegania przepisów na budowie –

w ramach dokonywanych czynności kontrolnych.

Pracownicy organów nadzoru budowlanego mają obowiązek

potwierdzenia każdorazowo, wpisem do dziennika budowy, swojej

obecności na terenie budowy.

Dziennik budowy powinien znajdować się na stałe na terenie budowy lub

rozbiórki i jest dostępny dla osób upoważnionych do dokonywania wpisów

w dzienniku budowy. Dziennik budowy należy przechowywać w sposób

zapobiegający uszkodzeniu, kradzieży lub zniszczeniu. Odpowiedzialność

za właściwe prowadzenie dziennika budowy, jego stan oraz właściwe

przechowywanie na terenie budowy ponosi kierownik budowy.

Dziennik budowy prowadzi się odrębnie dla każdego obiektu

budowlanego, wymagającego pozwolenia na budowę. Dla obiektów

liniowych lub sieciowych dziennik budowy prowadzi się odrębnie dla

każdego wydzielonego odcinka robót.


Przy wykonywaniu obiektu budowlanego metodą montażu dodatkowo

prowadzi się dziennik montażu.

Jeżeli odrębne przepisy nakładają obowiązek prowadzenia specjalnego

dziennika robót, fakt jego prowadzenia odnotowuje się w dzienniku

budowy, a po zakończeniu robót specjalny dziennik robót dołącza się do

dziennika budowy.

Częste nieprawidłowości związane z dziennikiem budowy stanowią

przypadki:

■ rozpoczęcia budowy bez odebrania przez inwestora dziennika

budowy od organu, który wydał decyzję o pozwoleniu na budowę;

■ zagubienia lub zniszczenia dziennika w okresie trwania budowy;

■ zgłoszenia zakończenia robót budowlanych lub złożenia wniosku

o pozwolenie na użytkowanie bez załączenia oryginału dziennika

budowy.

Pierwszy z wymienionych przypadków jest wykroczeniem wymienionym

w art. 93 pkt 4 ustawy, zagrożonym grzywną, i zwykle występuje

w parze z brakiem zawiadomienia właściwego organu nadzoru

budowlanego o rozpoczęciu robót budowlanych, którego inwestor

powinien dokonać na 7 dni przed zamierzonym terminem ich

rozpoczęcia. Ujawnienie takiego przypadku przez organ nadzoru

budowlanego stanowi podstawę do wszczęcia postępowania

administracyjnego i wstrzymania postanowieniem, w trybie art. 50 ust. 1

pkt 4 ustawy, prowadzenie robót budowlanych wykonywanych w sposób

istotnie odbiegający od ustaleń i warunków określonych w przepisach.

W postanowieniu o wstrzymaniu robót budowlanych organ może nałożyć

obowiązek dostarczenia, w terminie 30 dni od dnia dostarczenia

postanowienia, odpowiednich ocen technicznych lub ekspertyz.

Nie zwlekając i nie czekając na dalsze czynności nadzoru budowlanego,

prowadzącego wszczęte postępowanie, inwestor powinien wystąpić do

organu, który wydał decyzję o pozwolenie na budowę, z wnioskiem

o wydanie dziennika budowy. Z chwilą otrzymania prawidłowo

zarejestrowanego i opisanego egzemplarza dziennika inwestor powinien

wypełnić pierwszą jego stronę zgodnie z instrukcją do niego załączoną.


Obowiązkiem inwestora jest wpisanie wykonawców robót i osób

pełniących funkcje techniczne na budowie z podaniem ich specjalności

i numerów uprawnień budowlanych oraz dopilnowanie, by osoby te

potwierdziły wpisy podpisem i datą przyjęcia obowiązków;

Niedopuszczalne jest jednak dokonywanie na kolejnych stronach

dziennika wpisów dotyczących przebiegu robót wykonanych przed datą

zarejestrowania dziennika przez wydający go organ. Jeżeli był obowiązek

sporządzenia ocen technicznych lub ekspertyz oceniających stan obiektu

budowlanego, to po ich dostarczeniu i pozytywnym przyjęciu przez

nadzór budowlany dołącza się je do dziennika budowy wpisując ten fakt

na początku pierwszej strony przeznaczonej na wpisy dotyczące

przebiegu robót budowlanych.

Jeżeli organ nie nałożył obowiązku sporządzenia ocen lub ekspertyz, to

inwestor powinien zażądać sporządzenia oceny stanu obiektu

budowlanego od kierownika budowy lub zlecić jej sporządzenie autorowi

projektu w ramach nadzoru autorskiego.

Ocena taka może mieć formę wpisu na początku pierwszej strony

przeznaczonej na wpisy dotyczące przebiegu robót budowlanych lub

może stanowić załącznik do dziennika z adnotacją o tym zamieszczoną

w dzienniku w sposób, jak w sytuacji podanej wyżej. Opinia techniczna

lub ekspertyza wykonane w ramach samodzielnej decyzji inwestora nie

może zastąpić dziennika budowy.

Po zakończeniu prowadzonego przez nadzór budowlany postępowania,

z chwilą wydania decyzji z art. 51 ustawy lub decyzji o jego umorzeniu,

należy rozpocząć dokonywanie wpisów w dniu wznowienia robót

budowlanych i sukcesywnie je prowadzić, z zachowaniem chronologii

zdarzeń, aż do zakończenia budowy. Zawiadomienie o zakończeniu robót

budowlanych lub wniosek o pozwolenie na użytkowanie, zawierające

w załączeniu dziennik budowy wypełniony zgodnie z przytoczoną

procedurą (z dołączonymi opiniami lub ekspertyzami), powinien zostać

przez właściwy organ oceniony jako spełniający wymóg ustawowy

w zakresie dotyczącym oryginału dziennika budowy.

Podobnie powinien postąpić inwestor w sytuacji zaginięcia dziennika

budowy, z tym że czynności doprowadzenia dokumentacji do stanu

zgodnego z prawem podejmuje on samodzielnie bez udziału nadzoru


budowlanego. O zaginięciu dziennika budowy możemy mówić w sytuacji,

gdy dokument ten, właściwie zarejestrowany, wydany był przed

rozpoczęciem robót i w czasie trwania budowy z przyczyn losowych został

utracony. W takich okolicznościach inwestor powinien niezwłocznie

wystąpić do organu administracji architektoniczno-budowlanej, który

wydał decyzję o pozwoleniu na budowę, z wnioskiem o wydanie kolejnego

tomu dziennika budowy, a po jego otrzymaniu wypełnić strony dotyczące

wykonawców i osób pełniących samodzielne funkcje techniczne

na budowie (aktualnego kierownika budowy, kierowników robót,

inspektorów nadzoru inwestorskiego i nadzoru autorskiego). Dalsze

postępowanie powinno być takie same, jak w przypadku poprzednim, z

tym że pierwszy zapis na stronach przeznaczonych na wpisy dotyczące

przebiegu robót budowlanych powinien dotyczyć okoliczności zaginięcia

poprzedniego tomu dziennika, następny oceny technicznej aktualnego

stanu obiektu budowlanego i kolejne z zachowaniem chronologii zdarzeń i

istotnych okoliczności zachodzących w trakcie wykonywania robót

budowlanych. Niedopuszczalne jest odtwarzanie dziennika budowy.

Wpisy rejestrujące przebieg robót budowlanych nie mogą być

dokonywane pod datą poprzedzającą datę wydania tomu dziennika,

w którym zostały umieszczone.

Najbardziej kłopotliwą sytuację stwarza inwestor, który wykonał obiekt

budowlany bez sporządzania dokumentacji budowy, przeważnie bez

prowadzenia dziennika budowy. Zwykle budowy takie prowadzone bywają

bez ustanowienia kierownika budowy.

Kończąc budowę i chcąc legalnie rozpocząć użytkowanie inwestor nie jest

w stanie skompletować wymaganej do złożenia, wraz ze zgłoszeniem

zakończenia robót budowlanych, dokumentacji. Zgodnie z Art. 57 ustawy

inwestor jest zobowiązany do złożenia wraz z zawiadomieniem

o zakończeniu budowy lub wnioskiem o udzielenie pozwolenia na

użytkowanie:

■ oryginału dziennika budowy,

■ oświadczenia kierownika budowy o zgodności wykonania obiektu

budowlanego z projektem budowlanym i warunkami pozwolenia

na budowę oraz przepisami.


Żadnego z tych dokumentów inwestor nie jest w stanie złożyć ponieważ

ich nie posiada. Dziennika budowy nigdy nie pobrał, a kierownik budowy,

jeżeli nawet był ustanowiony i odważy się złożyć oświadczenie, to zawrze

w nim fałszywe stwierdzenie, gdyż nie wykonując obowiązku

wynikającego z art. 22, dotyczącego prowadzenia dokumentacji budowy,

a głównie dziennika budowy, wykonywał obiekt budowlany niezgodnie

z przepisami.

W przepisach prawa nie ma normy pozwalającej organowi nadzoru

budowlanego odstąpić od żądania załączenia dokumentu urzędowego,

dziennika budowy, do zawiadomienia o zakończeniu robót budowlanych.

Opinia techniczna lub ekspertyza wykonane w ramach samodzielnej

decyzji inwestora nie posiadają tej rangi, nie mogą więc zastąpić

dziennika budowy. Po przyjęciu zgłoszenia o zakończeniu robót

budowlanych lub wniosku o pozwolenie na użytkowanie obiektu

budowlanego, bez dziennika budowy lub innych dokumentów

wymaganych przepisem art. 57 ustawy, organ nadzoru budowlanego

zmuszony jest zgłosić sprzeciw lub odmówić wydania pozwolenia na

użytkowanie. Zarówno sprzeciw, jak i odmowa mają formę decyzji

administracyjnej.

Z chwilą gdy decyzja stanie się ostateczna, organ, który ją wydał,

wszczyna z urzędu postępowanie naprawczo-nakazowe w trybie art. 51

ustawy i w czynnościach procesowych, korzystając z przysługujących mu

uprawnień władczych, postanowieniem nakazuje sporządzenie

odpowiednich ocen lub ekspertyz. Przeprowadzając postępowanie

dowodowe organ niewątpliwie dokona oględzin obiektu budowlanego,

z których ustalenia, zawarte w sporządzonym protokole, stanowić będą

dowód w sprawie.

Dopiero po zakończeniu postępowania i wydaniu stosownych decyzji

z art. 51, jeżeli nie zostanie nakazana rozbiórka obiektu, inwestor

zobligowany zostanie do uzyskania decyzji o pozwolenie na użytkowanie.

Dopiero na tym etapie we wniosku inwestora ekspertyzy lub opinie

sporządzone z nakazu organu prowadzącego postępowanie, zastępują

dziennik budowy. Taka procedura jest niezwykle uciążliwa, czasochłonna

i kosztowna, lecz jest ona wynikiem lekkomyślnego postępowania

inwestora.


Powyższe zasady oraz przytoczone przykłady postępowania, świadczą

dobitnie o randze dziennika budowy jako dokumentu w prawidłowo

prowadzonym procesie inwestycyjnym.

Literatura

1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie dziennika

budowy, montażu i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia

zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony

zdrowia (Dz. U. z 2002 r., Nr 108, poz. 953 z późn. zm.)

2. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania

administracyjnego (tekst jednolity Dz. U. z 2000 r., Nr 98,

poz. 1071)

3. Wiącek W.; Moc dziennika budowy. Wyd. Inżynier Budownictwa,

luty 2007.

3.4 Plan BiOZ

Plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na budowie sporządza się, jeżeli

w trakcie budowy wykonywany będzie przynajmniej jeden z rodzajów

robót budowlanych wymienionych niżej lub przewidywane roboty

budowlane mają trwać dłużej niż 30 dni roboczych i jednocześnie będzie

przy nich zatrudnionych co najmniej 20 pracowników albo gdy

pracochłonność planowanych robót będzie przekraczać 500 osobodni.

Plan BiOZ należy sporządzić w związku z wykonywaniem następujących

rodzajów robót budowlanych:

■ których charakter, organizacja lub miejsce prowadzenia stwarza

szczególnie wysokie ryzyko powstania zagrożenia bezpieczeństwa

i zdrowia ludzi, a w szczególności przysypania ziemią lub upadku

z wysokości;

■ przy prowadzeniu których występują działania substancji

chemicznych lub czynników biologicznych, zagrażających

bezpieczeństwu i zdrowiu ludzi;

■ stwarzających zagrożenie promieniowaniem jonizującym;

■ prowadzonych w pobliżu linii wysokiego napięcia lub czynnych linii

komunikacyjnych;

■ stwarzających ryzyko utonięcia pracowników;


■ prowadzonych w studniach, pod ziemią i w tunelach;

■ wykonywanych przez kierujących pojazdami zasilanymi z linii

napowietrznych;

■ wykonywanych w kesonach, z atmosferą wytwarzaną

ze sprężonego powietrza;

■ wymagających użycia materiałów wybuchowych;

■ prowadzonych przy montażu i demontażu ciężkich elementów

prefabrykowanych.

Część rysunkowa planu BiOZ, opracowana na kopii projektu

zagospodarowania działki lub terenu, powinna zawierać dane

umożliwiające łatwe odczytanie części opisowej, a w szczególności:

■ czytelną legendę;

■ oznaczenie czynników mogących stwarzać zagrożenie;

■ rozmieszczenie urządzeń przeciwpożarowych wraz z parametrami

poboru mediów, punktami czerpalnymi, zaworami odcinającymi,

drogami dojazdowymi;

■ rozmieszczenie sprzętu ratunkowego (w tym pływającego, jeżeli

jest to uzasadnione rodzajem robót), niezbędnego przy

prowadzeniu robót budowlanych;

■ rozmieszczenie i oznaczenie granic obszarów wewnętrznych

i zewnętrznych stref ochronnych, wynikających z przepisów

odrębnych, takich jak strefy magazynowania i składowania

materiałów, wyrobów, substancji oraz preparatów

niebezpiecznych, strefy pracy sprzętu zmechanizowanego

i pomocniczego;

■ rozmieszczenie placów produkcji pomocniczej, takich jak węzły

produkcji betonu cementowego i asfaltowego, prefabrykatów;

■ przedstawienie rozwiązań układów komunikacyjnych, transportu

na potrzeby budowy oraz ogrodzenia terenu;

■ lokalizację pomieszczeń higieniczno-sanitarnych.


Do dokumentacji budowy zalicza się ponadto:

■ dokumentację powykonawczą,

■ książkę obiektu.

Szczegółowe uregulowania dotyczące planu bezpieczeństwa i ochrony

zdrowia na budowie znajdują się w rozdziale 5.

3.5 Książka obiektu budowlanego

W dniu przekazania obiektu budowlanego do użytkowania powinna być

założona i systematycznie prowadzona przez okres jego użytkowania

Książka Obiektu Budowlanego. Wzór książki obiektu budowlanego oraz

sposób jej prowadzenia określa rozporządzenie Ministra Infrastruktury

z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie książki obiektu budowlanego (Dz. U.

z 2003 r. Nr 120, poz. 1134).


4 Wymagania bezpieczeństwa przy organizacji placu budowy

4.1 Koordynacja robót

Na każdym większym placu budowy zwykle pracują równocześnie różni

wykonawcy i podwykonawcy. W związku z tym jednym

z najpoważniejszych problemów do rozwiązania jest zapewnienie takiej

koordynacji prac wykonywanych przez pracowników podległych różnym

pracodawcom, żeby nie powodowali oni wzajemnych zagrożeń.

Zgodnie z art. 208 k.p., w sytuacji gdy jednocześnie w tym samym

miejscu mają wykonywać pracę pracownicy danej firmy oraz pracownicy

podlegający innym pracodawcom, np. podwykonawcom, należy nawiązać

kontakt z tymi pracodawcami w celu:

■ ustalenia zasad współpracy z nimi (najlepiej na piśmie),

w szczególności przy ustalaniu kolejności i metod wykonywania

poszczególnych prac;

■ wyznaczenia koordynatora sprawującego nadzór nad

bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników

zatrudnionych na tym samym placu budowy (najczęściej jest to

przedstawiciel służby BHP największego wykonawcy);

■ ustalenia zasad postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń

dla zdrowia lub życia pracowników któregokolwiek z wykonawców.

Obowiązkową kontrolę budowy lub obiektu budowlanego może

przeprowadzać, z upoważnienia właściwego organu nadzoru

budowlanego, wyłącznie osoba zatrudniona w tym organie i posiadająca

uprawnienia budowlane.

4.2 Ocena ryzyka na placu budowy

Ocena ryzyka zawodowego jest elementem ogólniejszego pojęcia, jakim

jest zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy. W europejskiej

praktyce zagadnienia zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy

zostały ujęte w grupie norm o numeracji: 18000.


Na gruncie polskim są to normy o tej samej numeracji poprzedzonej

literami wg polskiej systematyki, np. PN–N–18001 Systemy zarządzania

bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania, PN–N–18002 Systemy

zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny

ryzyka zawodowego lub PN–N–18011 Systemy zarządzania

bezpieczeństwem i higieną pracy. Wytyczne auditowania.

4.3 Kontrola terenu budowy pod względem wymagań bezpieczeństwa

Przez „zagospodarowanie terenu (placu) budowy” rozumie się zgodne

z przepisami i zasadami wiedzy technicznej rozmieszczenie na terenie

budowy maszyn i innych urządzeń technicznych, składowisk materiałów

i konstrukcji budowlanych, dróg kołowych i pieszych, sieci, rurociągów

i przewodów instalacji oraz obiektów, pomieszczeń i urządzeń

administracyjnych, socjalnych i sanitarnych, z uwzględnieniem warunków

usytuowania i użytkowania istniejących i projektowanych obiektów.

Zagospodarowanie placu budowy powinno być wykonane przed

rozpoczęciem robót budowlanych i obejmować w szczególności:

■ ogrodzenie terenu uniemożliwiające wejście osobom

nieupoważnionym;

■ wykonanie dróg, wyjść i przejść dla pieszych;

■ wyznaczenie stref niebezpiecznych;

■ wyznaczenie na terenie budowy miejsc postojowych dla pojazdów

używanych w trakcie wykonywania robót budowlanych

■ doprowadzenie energii elektrycznej oraz wody, zwanych dalej

„mediami", oraz odprowadzanie lub utylizację ścieków;

■ urządzenie pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i socjalnych;

■ zapewnienie oświetlenia naturalnego i sztucznego;

■ zapewnienie właściwej wentylacji;

■ zapewnienie łączności telefonicznej;

■ zarządzenie składowisk materiałów i wyrobów.


Ogrodzenie terenu budowy

Wysokość ogrodzenia terenu powinna wynosić co najmniej 1,5 m, a jego

wykonanie nie powinno stwarzać zagrożenia dla ludzi.

Jeżeli ogrodzenie terenu budowy lub robót nie jest możliwe, należy

oznakować granice terenu za pomocą tablic ostrzegawczych, a w razie

potrzeby – zapewnić stały nadzór.

Drogi komunikacyjne i przejścia

Szerokość drogi przeznaczonej dla ruchu pieszego po terenie budowy

powinna wynosić co najmniej 0,75 m – dla ruchu jednokierunkowego

oraz 1,2 m – dla dwukierunkowego.

Drogi komunikacyjne, w tym dla wózków i taczek, usytuowane nad

poziomem terenu powyżej 1 m, należy zabezpieczyć balustradą, która

powinna składać się z poręczy ochronnej umieszczonej na wysokości 1,1

m oraz deski krawężnikowej o wysokości 0,15 m.

Wolną przestrzeń pomiędzy deską krawężnikową a poręczą wypełnia się

w sposób zabezpieczający pracowników przed upadkiem z wysokości.

W przypadku rusztowań systemowych dopuszcza się umieszczanie

poręczy ochronnej na wysokości 1 m.

Drogi komunikacyjne i ewakuacyjne powinny być zabezpieczone przed

spadającymi przedmiotami oraz mieć:

■ trwałe i ustabilizowane podłoże;

■ trwałą, wytrzymałą i stabilną konstrukcję nośną.

Pochylenia, po których odbywa się ręczne przenoszenie ciężarów, nie

powinny mieć spadków większych niż 10%.

Przejścia

Przejścia o pochyleniu większym niż 15% należy zaopatrzyć w listwy

umocowane poprzecznie, w odstępach nie mniejszych niż 0,4 m lub

w schody o szerokości nie mniejszej niż 0,75 m, z co najmniej

jednostronnym zabezpieczeniem balustradą.


Przejścia i strefy niebezpieczne powinny być oświetlone i oznakowane

znakami ostrzegawczymi lub znakami zakazu.

Wyjścia z magazynów oraz przejścia pomiędzy budynkami wychodzące

na drogi należy zabezpieczyć poręczami ochronnymi umieszczonymi na

wysokości 1,1 m lub w inny sposób, najlepiej labiryntami.

Bramki gabarytowe

Przed skrzyżowaniem dróg z napowietrznymi liniami elektro-

energetycznymi – w odległości nie mniejszej niż 15 m – powinny być

ustawione oznakowane bramki, oświetlone w warunkach ograniczonej

widoczności, wyznaczające dopuszczalne gabaryty przejeżdżających

pojazdów.

Bramy i drzwi

Drogi ewakuacyjne oraz występujące na nich drzwi i bramy należy

oznakować znakami bezpieczeństwa. W bezpośrednim sąsiedztwie bram

dla ruchu kołowego powinny znajdować się oznakowane furtki.

Drzwi i bramy zamykane i otwierane automatycznie powinny otwierać się

bez stwarzania ryzyka urazu oraz posiadać dodatkowe mechanizmy do

ręcznego otwierania na wypadek przerwy w dopływie energii

elektrycznej.

Otwory komunikacyjne w przegrodach budowlanych powinny odpowiadać

wymaganiom zawartym w przepisach techniczno-budowlanych.

Pomosty i rampy

Wymiary pomostów i ramp powinny być dostosowane do wymiarów

przeładowywanych ładunków i środków transportu.

Płyty pomostowe do przemieszczania ładunku z pojazdu na rampę lub na

drugi pojazd powinny być dostatecznie wytrzymałe, aby zapewniać

bezpieczne przemieszczanie tych ładunków.

Płyty pomostowe powinny być trwale oznaczone z wyraźnym napisem

informującym o dopuszczalnym obciążeniu roboczym.


Pomosty lub rampy, przeznaczone do przejazdu pojazdów i sprzętu,

powinny być szersze o 1,2 m od pojazdów i zabezpieczone barierami

ochronnymi oraz zawierać prowadnice dla kół pojazdów. Również inne

pomosty i stojaki używane do przeładunku powinny odpowiadać

wymaganiom wytrzymałościowym, a ich dopuszczalne obciążenie

powinno być trwale uwidocznione wyraźnym napisem.

Prędkość pojazdów na pomostach

Prędkość pojazdów na pomostach i rampach nie powinna przekraczać

5 km/h.

Środki transportu do przewozu na terenie budowy butli z gazami

technicznymi, kwasami lub innymi żrącymi cieczami powinny być

wyposażone w urządzenia zabezpieczające ładunek przed wypadnięciem

lub przemieszczeniem.

Daszki ochronne

Przejścia, przejazdy i stanowiska pracy w strefie

niebezpiecznej zabezpiecza się daszkami

ochronnymi. Daszki ochronne powinny znajdować

się na wysokości nie mniejszej niż 2,4 m nad

terenem w najniższym miejscu i być nachylone pod

kątem 45° w kierunku źródła zagrożenia

(np. ściany wznoszonego budynku).

Pokrycie daszków powinno być szczelne i odporne

na przebicie przez spadające przedmioty. W

miejscach przejść i przejazdów szerokość daszka

ochronnego powinna być co najmniej o 0,5 m

większa z każdej strony niż szerokość przejścia lub

przejazdu. Rys. 01. Wymiary i konstrukcja daszka ochronnego

Używanie daszków ochronnych jako rusztowań lub miejsc składowania

narzędzi, sprzętu i materiałów jest zabronione.

Składowanie materiałów i wyrobów

Na terenie budowy należy wyznaczyć, utwardzić i odwodnić miejsca do

składowania materiałów i wyrobów.


W przypadku przechowywania w magazynach substancji i preparatów

niebezpiecznych należy informację o tym zamieścić na tablicach

ostrzegawczych, umieszczonych w widocznych miejscach. Towary te na

terenie budowy należy przechowywać i użytkować zgodnie z instrukcjami

producentów. Substancje i preparaty niebezpieczne przechowuje się

i przemieszcza na terenie budowy w opakowaniach producenta.

Do przemieszczania ładunków płynnych lub plastycznych oraz materiałów

żrących i parzących należy stosować specjalne pojemniki, a do ładunków

płynnych w balonach – palety ze ścianami bocznymi.

W pomieszczeniach magazynowych należy umieścić tablice określające

dopuszczalne obciążenie regałów magazynowych, a także dopuszczalne

obciążenie powierzchni stropu.

Składowiska materiałów, wyrobów i urządzeń technicznych powinny być

urządzone w sposób wykluczający możliwość wywrócenia, zsunięcia,

rozsunięcia się lub spadnięcia składowanych wyrobów i urządzeń.

Materiały należy składować w miejscu wyrównanym do poziomu.

Materiały drobnicowe

Materiały tzw. drobnicowe układa się w stosy o wysokości nie większej niż

2 m, dostosowane do rodzaju i wytrzymałości tych materiałów. Stosy

materiałów workowanych należy układać w warstwach, krzyżowo, do

wysokości nieprzekraczającej 10 warstw. Odległość stosów nie powinna

być mniejsza niż:

■ 0,75 m – od ogrodzenia lub zabudowań;

■ 5 m – od stałych stanowisk pracy.

Jest zabronione opieranie składowanych materiałów lub wyrobów o płoty,

słupy napowietrznych linii elektroenergetycznych, konstrukcje wsporcze

sieci trakcyjnej lub ściany obiektu budowlanego.

Wchodzenie i schodzenie ze stosu utworzonego ze składowanych

materiałów lub wyrobów jest dopuszczalne wyłącznie przy użyciu drabiny

lub schodni.

Podczas mechanicznego załadunku lub rozładunku materiałów lub

wyrobów przemieszczanie ich nad ludźmi lub kabiną, w której znajduje


się kierowca jest zabronione. Na czas wykonywania tych czynności

kierowca jest obowiązany opuścić kabinę.

Strefy niebezpieczne

Strefę niebezpieczną należy ogrodzić

i oznakować w sposób uniemożliwiający

dostęp osobom postronnym.

Strefa niebezpieczna, w której istnieje

zagrożenie spadania z wysokości

przedmiotów, powinna być ogrodzona

balustradami, o których mowa w pkt 2.2.

Strefa niebezpieczna – w swym najmniejszym

wymiarze, liczonym od płaszczyzny obiektu

budowlanego – nie może wynosić mniej niż

1/10 wysokości, z której mogą spadać

przedmioty, lecz nie mniej niż 6 m.

Rys. 02. Wymiary strefy niebezpiecznej

W zwartej zabudowie miejskiej strefa niebezpieczna może być

zmniejszona pod warunkiem zastosowania innych rozwiązań technicznych

lub organizacyjnych, zabezpieczających przed spadaniem przedmiotów.

Oświetlenie terenu budowy

Miejsca wykonania robót, drogi na terenie budowy, dojścia i dojazdy

w czasie wykonywania robót powinny być dostatecznie oświetlone –

w miarę możliwości światłem dziennym.

Jeżeli światło naturalne jest niewystarczające do wykonywania robót oraz

w porze nocnej, należy stosować oświetlenie sztuczne. W razie

konieczności mogą być stosowane przenośne źródła światła sztucznego,

lecz ich konstrukcja i obudowa oraz sposób zasilania w energię

elektryczną nie mogą powodować zagrożenia porażeniem prądem

elektrycznym.


Sztuczne źródła światła nie mogą powodować w szczególności:

■ wydłużonych cieni,

■ olśnienia wzroku,

■ zmiany barwy znaków lub zakłóceń odbioru i postrzegania

sygnałów oraz znaków stosowanych w transporcie,

■ zjawisk stroboskopowych.

Żurawie, maszty lub inne wysokie konstrukcje o zmroku i w nocy

powinny mieć oświetlenie pozycyjne.

Punkty świetlne powinny być rozmieszczone w sposób zapewniający

odczytanie tablic i znaków ostrzegawczych oraz znaków sygnalizacji

ruchu na terenie budowy.

Słupy z punktami świetlnymi na drogach znajdujących się na terenie

budowy należy rozmieścić wzdłuż dróg i na ich skrzyżowaniach. Na łukach

dróg, przy jednostronnym oświetleniu, słupy należy ustawiać po

zewnętrznej stronie łuku.

4.4 Kontrola zabezpieczeń przeciwpożarowych na budowie

Teren budowy należy wyposażyć w niezbędny sprzęt do gaszenia pożaru

oraz w system sygnalizacji pożarowej, dostosowany do charakteru

budowy, rozmiarów i sposobu wykorzystania pomieszczeń, wyposażenia

budowy, fizycznych i chemicznych właściwości substancji znajdujących

się na terenie budowy, w ilości wynikającej z liczby zagrożonych osób.

Liczba i rozmieszczenie gaśnic przenośnych powinny być zgodne

z wymaganiami przepisów przeciwpożarowych.

Sprzęt do gaszenia

Sprzęt do gaszenia pożaru powinien być regularnie sprawdzany,

konserwowany i uzupełniany – zgodnie z wymaganiami producentów

i przepisów przeciwpożarowych. Rozporządzenie Ministra Spraw

Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej

budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2006 r.,

Nr 80, poz. 563 z póź. zm.) określa, że sprzęt powinien być poddawany

badaniom technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie


z zasadami określonymi w Polskich Normach i instrukcjach obsługi

sprzętu. W praktyce należy przyjąć, że:

■ pierwszy przegląd gaśnic i agregatów gaśniczych trzeba

przeprowadzić przed upływem 12 miesięcy od daty produkcji;

■ drugi przegląd i następne przeprowadza się co 6 miesięcy;

■ w uzasadnionych przypadkach, które mogą mieć wpływ na

pogorszenie stanu technicznego, a tym samym skuteczności

gaśniczej, terminy przeglądów sprzętu mogą ulec skróceniu.

Pod pojęciem „przegląd” należy rozumieć okresowe sprawdzenie stanu

technicznego gaśnic i agregatów gaśniczych, mające na celu stwierdzenie

ich sprawności technicznej, zapewniającej właściwe działanie w chwili

użycia.


5 Plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na

budowie

Jednym z głównych obowiązków, które ciążą na kierowniku budowy jest

sporządzenie lub zapewnienie sporządzenia, jeszcze przed rozpoczęciem

budowy, planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, przy uwzględnieniu

przy tym specyfiki obiektu budowlanego i warunków prowadzenia robót

budowlanych, w tym planowania jednoczesnego prowadzenia robót

budowlanych i produkcji przemysłowej. Kierownik budowy powinien

zdawać sobie sprawę z tego, że przedmiotowy plan bezpieczeństwa

i ochrony zdrowia sporządza się w sytuacji, gdy:

■ w trakcie budowy wykonywany będzie przynajmniej jeden

z rodzajów robót budowlanych wymienionych w art. 21a ust. 2

ustawy – Prawo budowlane, a zatem: a) których charakter,

organizacja lub miejsce prowadzenia stwarza szczególnie wysokie

ryzyko powstania zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi,

a w szczególności przysypania ziemią lub upadku z wysokości,

b) przy prowadzeniu których występują działania substancji

chemicznych lub czynników biologicznych zagrażających

bezpieczeństwu i zdrowiu ludzi, c) stwarzających zagrożenie

promieniowaniem jonizującym, d) prowadzonych w pobliżu linii

wysokiego napięcia lub czynnych linii komunikacyjnych,

e) stwarzających ryzyko utonięcia pracowników, f) prowadzonych

w studniach, pod ziemią i w tunelach, g) wykonywanych przez

kierujących pojazdami zasilanymi z linii napowietrznych,

h) wykonywanych w kesonach, z atmosferą wytwarzaną ze

sprężonego powietrza, i) wymagających użycia materiałów

wybuchowych, j) prowadzonych przy montażu i demontażu

ciężkich elementów prefabrykowanych lub

■ przewidywane roboty budowlane mają trwać dłużej niż 30 dni

roboczych i jednocześnie będzie przy nich zatrudnionych co

najmniej 20 pracowników lub pracochłonność planowanych robót

będzie przekraczać 500 osobodni.

Dodatkowo istotne jest również to, żeby w planie bezpieczeństwa

i ochrony zdrowia uwzględnić specyfikę robót budowlanych wymienionych

powyżej.


5.1 Treść planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia

Zakres i formę informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia

oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia określa rozporządzenie

ministra infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 roku (Dz. U. 2003 r.,

Nr 120, poz. 1126). Rozporządzenie powyższe zawiera również

szczegółowy zakres rodzajów robót budowlanych, stwarzających

zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia ludzi. Wskazać w tym miejscu

należy, że informacja dotycząca bezpieczeństwa i ochrony zdrowia

powinna zawierać stronę tytułową i część opisową. Wedle brzmienia tego

przepisu, strona tytułowa zawiera:

■ nazwę i adres obiektu budowlanego;

■ imię i nazwisko lub nazwę inwestora oraz jego adres;

■ imię i nazwisko oraz adres projektanta sporządzającego

informację.

Z kolei część opisowa zawiera:

■ zakres robót dla całego zamierzenia budowlanego oraz kolejność

realizacji poszczególnych obiektów;

■ wykaz istniejących obiektów budowlanych;

■ wskazanie elementów zagospodarowania działki lub terenu, które

mogą stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia ludzi;

■ wskazanie dotyczące przewidywanych zagrożeń występujących

podczas realizacji robót budowlanych, określające skalę i rodzaje

zagrożeń oraz miejsce i czas ich wystąpienia;

■ wskazanie sposobu prowadzenia instruktażu pracowników przed

przystąpieniem do realizacji robót szczególnie niebezpiecznych;

■ wskazanie środków technicznych i organizacyjnych,

zapobiegających niebezpieczeństwom wynikającym z wykony-

wania robót budowlanych w strefach szczególnego zagrożenia

zdrowia lub w ich sąsiedztwie, w tym zapewniających bezpieczną

i sprawną komunikację, umożliwiającą szybką ewakuację na

wypadek pożaru, awarii i innych zagrożeń.


Kierownik budowy winien pamiętać, że plan bezpieczeństwa i ochrony

zdrowia składa się z następujących części:

■ strony tytułowej;

■ części opisowej;

■ części rysunkowej, sporządzonej na kopii projektu

zagospodarowania działki lub terenu, jeżeli jest wymagany

zgodnie z przepisami ustawy - Prawo budowlane.

Podkreślenia wymaga fakt, że strona tytułowa powinna zawierać:

■ nazwę i adres obiektu budowlanego;

■ imię i nazwisko lub nazwę inwestora oraz jego adres;

■ imię i nazwisko oraz adres kierownika budowy, sporządzającego

plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, a w przypadku gdy jest on

sporządzany jest przez inną osobę - również imię i nazwisko oraz

adres tej osoby lub nazwę i adres podmiotu sporządzającego.

Z kolei część opisowa zawiera przede wszystkim:

■ zakres robót dla całego zamierzenia budowlanego oraz kolejność

realizacji poszczególnych obiektów;

■ wykaz istniejących obiektów budowlanych podlegających adaptacji

lub rozbiórce;

■ wskazanie elementów zagospodarowania działki lub terenu, które

mogą stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia ludzi;

■ informacje dotyczące przewidywanych zagrożeń występujących

podczas realizacji robót budowlanych, określające skalę i rodzaje

zagrożeń oraz miejsce i czas ich wystąpienia;

■ informację o wydzieleniu i oznakowaniu miejsca prowadzenia

robót budowlanych, stosownie do rodzaju zagrożenia;

■ informację o sposobie prowadzenia instruktażu pracowników przed

przystąpieniem do realizacji robót szczególnie niebezpiecznych,

w tym:

� określenie zasad postępowania w przypadku wystąpienia

zagrożenia,


� konieczność stosowania przez pracowników środków ochrony

indywidualnej, zabezpieczających przed skutkami zagrożeń,

� zasady bezpośredniego nadzoru nad pracami szczególnie

niebezpiecznymi przez wyznaczone w tym celu osoby;

■ określenie sposobu przechowywania i przemieszczania materiałów,

wyrobów, substancji oraz preparatów niebezpiecznych na terenie

budowy;

■ wskazanie środków technicznych i organizacyjnych,

zapobiegających niebezpieczeństwom wynikającym

z wykonywania robót budowlanych w strefach szczególnego

zagrożenia zdrowia lub w ich sąsiedztwie, w tym zapewniających

bezpieczną i sprawną komunikację, umożliwiającą szybką

ewakuację na wypadek pożaru, awarii i innych zagrożeń;

■ wskazanie miejsca przechowywania dokumentacji budowy oraz

dokumentów niezbędnych do prawidłowej eksploatacji maszyn

i innych urządzeń technicznych.

Natomiast część rysunkowa, opracowana na kopii projektu

zagospodarowania działki lub terenu, jeżeli jest wymagany zgodnie

z przepisami ustawy - Prawo budowlane, zawiera dane umożliwiające

łatwe odczytanie części opisowej, a w szczególności:

■ czytelną legendę;

■ oznaczenie czynników mogących stwarzać zagrożenie;

■ rozmieszczenie urządzeń przeciwpożarowych wraz z parametrami

poboru mediów, punktami czerpalnymi, zaworami odcinającymi,

drogami dojazdowymi;

■ rozmieszczenie sprzętu ratunkowego (w tym pływającego, jeżeli

jest to uzasadnione rodzajem robót), niezbędnego przy

prowadzeniu robót budowlanych;


■ rozmieszczenie i oznaczenie granic obszarów wewnętrznych

i zewnętrznych stref ochronnych, wynikających z przepisów

odrębnych, takich jak strefy magazynowania i składowania

materiałów, wyrobów, substancji oraz preparatów

niebezpiecznych, strefy pracy sprzętu zmechanizowanego

i pomocniczego;

■ rozmieszczenie placów produkcji pomocniczej, takich jak węzły

produkcji betonu cementowego i asfaltowego, prefabrykatów;

■ przedstawienie rozwiązań układów komunikacyjnych, transportu

na potrzeby budowy oraz ogrodzenia terenu;

■ lokalizację pomieszczeń higieniczno-sanitarnych.

Należy zwrócić uwagę na fakt, że w planie bezpieczeństwa i ochrony

zdrowia nie zamieszcza się danych dotyczących obiektów lub ich części,

służących obronności lub bezpieczeństwu, które mogą ujawnić charakter,

przeznaczenie i nazwę tych obiektów. Zakres takiego wyłączenia

określany jest przez inwestora zgodnie z przepisami o ochronie informacji

niejawnych.

Podkreślenia wymaga, że kierownik budowy, wprowadzając w części

opisowej i w części rysunkowej planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia

zmiany, jest zobowiązany do zamieszczenia adnotacji określającej

przyczyny ich wprowadzenia.

Szczegółowy zakres robót budowlanych wymienionych w art. 21a ust.

2Pb, obejmuje w przypadku:

1) robót budowlanych, których charakter, organizacja lub miejsce

prowadzenia stwarza szczególnie wysokie ryzyko powstania

zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi, a w szczególności

przysypania ziemią lub upadku z wysokości:

a) wykonywanie wykopów o ścianach pionowych bez rozparcia

o głębokości większej niż 1,5 m oraz wykopów o bezpiecznym

nachyleniu ścian o głębokości większej niż 3 m,

b) roboty, przy których wykonywaniu występuje ryzyko upadku

z wysokości ponad 5 m,

c) rozbiórki obiektów budowlanych o wysokości powyżej 8 m,


d) roboty wykonywane na terenie czynnych zakładów

przemysłowych,

e) montaż, demontaż i konserwacja rusztowań przy budynkach

wysokich i wysokościowych,

f) roboty wykonywane przy użyciu dźwigów lub śmigłowców,

g) prowadzenie robót na obiektach mostowych metodą

nasuwania konstrukcji na podpory,

h) montaż elementów konstrukcyjnych obiektów mostowych,

i) betonowanie wysokich elementów konstrukcyjnych mostów,

takich jak przyczółki, filary i pylony,

j) fundamentowanie podpór mostowych i innych obiektów

budowlanych na palach,

k) roboty wykonywane pod lub w pobliżu przewodów linii

elektroenergetycznych, w odległości liczonej poziomo od

skrajnych przewodów, mniejszej niż:

− 3 m - dla linii o napięciu znamionowym

nieprzekraczającym 1 kV,

− 5 m - dla linii o napięciu znamionowym powyżej

1 kV, lecz nieprzekraczającym 15 kV,





l) roboty budowlane prowadzone w portach i przystaniach

podczas ruchu statków,

m) roboty prowadzone przy budowlach piętrzących wodę, przy

wysokości piętrzenia powyżej 1 m,

n) roboty wykonywane w pobliżu linii kolejowych;

2) robót budowlanych, przy prowadzeniu których występują działania

substancji chemicznych lub czynników biologicznych zagrażających

bezpieczeństwu i zdrowiu ludzi:

a) roboty prowadzone w temperaturze poniżej -10°C,


b) roboty polegające na usuwaniu i naprawie wyrobów

budowlanych zawierających azbest;

3) robót budowlanych stwarzających zagrożenie promieniowaniem

jonizującym:

a) roboty remontowe i rozbiórkowe obiektów przemysłu energii

atomowej,

b) roboty remontowe i rozbiórkowe obiektów, w których były

realizowane procesy technologiczne z użyciem izotopów;

4) robót budowlanych prowadzonych w pobliżu linii wysokiego napięcia

lub czynnych linii komunikacyjnych:

a) roboty wykonywane w odległości liczonej poziomo od

skrajnych przewodów, mniejszej niż 15 m - dla linii o napięciu

znamionowym 110 kV,

b) roboty wykonywane w odległości liczonej poziomo od

skrajnych przewodów, mniejszej niż 30 m - dla linii o napięciu

znamionowym powyżej 110 kV,

c) budowa i remont:

− linii kolejowych (roboty torowe i podtorowe),

− sieci trakcyjnej i linii zasilającej sieć trakcyjną

i urządzenia elektroenergetyczne,

− linii i urządzeń sterowania ruchem kolejowym,

− sieci telekomunikacyjnych,

radiotelekomunikacyjnych i komputerowych,

związane z prowadzeniem ruchu kolejowego,

d) wszystkie roboty budowlane, wykonywane na obszarze

kolejowym w warunkach prowadzenia ruchu kolejowego;

5) robót budowlanych stwarzających ryzyko utonięcia pracowników:

a) roboty prowadzone z wody lub pod wodą,

b) montaż elementów konstrukcyjnych obiektów mostowych,

c) fundamentowanie podpór mostowych i innych obiektów

budowlanych na palach,

d) roboty prowadzone przy budowlach piętrzących wodę, przy

wysokości piętrzenia powyżej 1 m;


6) robót budowlanych prowadzonych w studniach, pod ziemią

i w tunelach:

a) roboty prowadzone w zbiornikach, kanałach, wnętrzach

urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych

przestrzeniach zamkniętych,

b) roboty związane z wykonywaniem przejść rurociągów pod

przeszkodami metodami: tunelową, przecisku lub podobnymi;

7) robót budowlanych wykonywanych przez kierujących pojazdami

zasilanymi z linii napowietrznych - roboty przy budowie, remoncie

i rozbiórce torowisk;

8) robót budowlanych wykonywanych w kesonach, z atmosferą

wytwarzaną ze sprężonego powietrza - roboty przy budowie

i remoncie nabrzeży portowych i przepraw mostowych;

9) robót budowlanych wymagających użycia materiałów wybuchowych:

a) roboty ziemne związane z przemieszczaniem lub

zagęszczaniem gruntu,

b) roboty rozbiórkowe, w tym wykonywanie otworów

w istniejących elementach konstrukcyjnych obiektów;

10) robót budowlanych prowadzonych przy montażu i demontażu

ciężkich elementów prefabrykowanych - roboty, których masa

przekracza 1 t.

Podstawa prawna:

1. Rozporządzenie ministra infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r.

(Dz. U. 2003 rok, nr 120, poz. 1126);

2. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku - Prawo budowlane (tekst

jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623).


6 Wymagania bezpieczeństwa dotyczące instalacji i urządzeń elektroenergetycznych na placu budowy oraz robót wykonywanych w pobliżu tych instalacji

Instalacje rozdziału energii elektrycznej na terenie budowy powinny być

zaprojektowane i wykonane oraz utrzymywane i użytkowane w taki

sposób, aby nie stanowiły zagrożenia pożarowego lub wybuchowego,

a także chroniły w dostatecznym stopniu pracowników przed porażeniem

prądem elektrycznym – zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki

z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy

urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. z 1999 r., Nr 80,

poz. 912).

Uprawnienia elektroenergetyczne

Roboty związane z podłączaniem, sprawdzaniem, konserwacją i naprawą

instalacji i urządzeń elektrycznych mogą być wykonywane wyłącznie

przez elektryków posiadających aktualne uprawnienia elektro-

nergetyczne.

Projekt, konstrukcję i wybór materiałów oraz urządzeń ochronnych w tych

instalacjach należy dostosować do typu, rodzaju i mocy rozdzielanej

energii, warunków zewnętrznych oraz do poziomu kwalifikacji osób

mających dostęp do instalacji.

Bezpieczne odległości od linii elektrycznych

Jest niedopuszczalne sytuowanie stanowisk pracy, składowisk materiałów

i wyrobów, albo maszyn i urządzeń budowlanych, bezpośrednio pod

napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi lub w odległości – liczonej

w poziomie od skrajnych przewodów – mniejszej niż:

3 m – dla linii o napięciu znamionowym do 1 kV,

5 m – dla linii o napięciu znamionowym od 1 do 15 kV,



30 m – dla linii o napięciu znamionowym powyżej 110 kV

(zob. rys. niżej).


Podane wyżej odległości – mierzone do najdalej wysuniętego punktu

urządzenia wraz z ładunkiem – należy zachowywać również w czasie

wykonywania robót z zastosowaniem żurawi lub urządzeń załadowczo-

-wyładowczych.

Uzgodnienie z użytkownikiem linii

elektrycznej

Przy wykonywaniu robót budowlanych przy

użyciu maszyn lub innych urządzeń

technicznych bezpośrednio pod linią

wysokiego napięcia, należy uzgodnić

bezpieczne warunki pracy z użytkownikiem

tej linii elektrycznej.

Rys. 3. Odległości bezpieczeństwa od linii i urządzeń będących pod napięciem

Żurawie samojezdne, koparki i inne urządzenia ruchome, które mogą

zbliżyć się na niebezpieczną odległość do napowietrznych lub kablowych

linii elektroenergetycznych, o których mowa wyżej, powinny być

wyposażone w sygnalizatory napięcia.

Rozdzielnice prądu elektrycznego

Rozdzielnice prądu elektrycznego, znajdujące się na terenie budowy,

powinny być zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych.

Rozdzielnice te powinny być usytuowane w odległości nie większej niż

50 m od odbiorników energii.

Okresowa kontrola

Okresowa kontrola stanu stacjonarnych urządzeń elektrycznych pod

względem bezpieczeństwa powinna być przeprowadzana co najmniej

jeden raz w miesiącu, natomiast kontrola stanu i oporności izolacji tych

urządzeń, co najmniej dwa razy w roku. Ponadto zawsze:

■ przed uruchomieniem urządzenia po dokonaniu zmian i napraw

części elektrycznych i mechanicznych;


■ przed uruchomieniem urządzenia, jeżeli urządzenie było nieczynne

przez ponad miesiąc;

■ przed uruchomieniem urządzenia po jego przemieszczeniu.

W przypadku zastosowania w instalacji rozdziału energii elektrycznej

urządzeń ochronnych różnicowo-prądowych, należy sprawdzić ich

działanie każdorazowo przed przystąpieniem do pracy.

Rejestracja pomiarów i napraw

Kopie zapisu pomiarów skuteczności zabezpieczenia przed porażeniem

prądem elektrycznym powinny znajdować się u kierownika budowy,

a dokonywane naprawy i przeglądy urządzeń elektrycznych powinny być

odnotowane w książce konserwacji urządzeń.


7 Wymagania bezpieczeństwa dotyczące maszyn

i innych urządzeń technicznych używanych w budownictwie

Maszyny i inne urządzenia techniczne oraz narzędzia zmechanizowane

powinny być montowane, eksploatowane i obsługiwane zgodnie

z instrukcją producenta oraz spełniać wymagania określone w przepisach

wykonawczych wydanych na podstawie ustawy z dnia 30 sierpnia

2002 r. o systemie oceny zgodności (t.j.: Dz. U. z 2010 r. Nr 138,

poz. 935).

Wymagania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia podczas transportu,

montażu i demontażu oraz obsługi i konserwacji maszyn budowlanych

oraz do robót ziemnych i drogowych określają w szczególności:

■ rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001 r.

w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji

maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych,

budowlanych i drogowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 118, poz. 1263);

■ rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r.

w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. z 2008 r.,

Nr 199, poz. 1228);

■ rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej

z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań

dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie

użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U.

z 2002 r. Nr 191, poz. 1596 z późn. zm.);

■ rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r.

w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania

robót budowlanych (Dz. U. z 2003 r. Nr 47, poz. 401).

Maszyny i urządzenia techniczne, podlegające dozorowi technicznemu,

mogą być używane na terenie budowy tylko wówczas, jeżeli wystawiono

dokumenty uprawniające do ich eksploatacji oraz są obsługiwane przez

uprawnione osoby (uprawnionych operatorów).


Przed dopuszczeniem pracowników do wykonywania robót wykonawca

jest obowiązany zapoznać ich z dokumentacją uprawniającą do

eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych, podlegających

dozorowi technicznemu.

7.1 Rozpoczęcie pracy

Maszyny i inne urządzenia techniczne przed rozpoczęciem pracy i przy

zmianie obsługi powinny być sprawdzone pod względem sprawności

technicznej i bezpiecznego użytkowania.

Powyższe sprawdzenie – w odniesieniu do maszyn i innych urządzeń

technicznych, dla których jest wymagane prowadzenie dokumentacji –

należy potwierdzić wpisem do tej dokumentacji.

W przypadku stwierdzenia w czasie pracy uszkodzenia maszyny lub

innego urządzenia technicznego należy je niezwłocznie unieruchomić

i odłączyć dopływ energii.

Stanowiska pracy operatorów maszyn lub innych urządzeń technicznych,

które nie posiadają kabin, powinny być zadaszone i zabezpieczone przez

spadającymi przedmiotami oraz osłonięte w okresie zimowym.

Zabezpieczenia te nie mogą ograniczać operatorowi widoczności.

Dokonywanie napraw i czynności konserwacyjnych sprzętu

zmechanizowanego będącego w ruchu jest zabronione. Odtłuszczanie lub

oczyszczanie powierzchni oraz części maszyn lub innych urządzeń

technicznych należy wykonywać środkami do tego przeznaczonymi.

7.2 Żurawie i dźwigi budowlane

Wymagania bezpieczeństwa dotyczące żurawi i dźwigów budowlanych są

zawarte w szczególności w nadal obowiązującym rozporządzeniu

Ministrów Pracy i Opieki Społecznej oraz Zdrowia z dnia 20 marca 1954 r.

w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi (Dz. U.

z 1954 r. Nr 15, poz. 58).

Jeżeli drzwi kabiny żurawia znajdują się na wysokości powyżej 0,3 m

ponad pomostami, przy kabinie należy zainstalować schodki lub stałą

drabinkę z poręczami, ułatwiające wejście.


W okresie zimowym w kabinie powinna być zapewniona temperatura nie

niższa niż 288 K (15°C), a w okresie letnim temperatura w kabinie nie

powinna przekraczać

temperatury zewnętrznej.

Operator powinien mieć

możliwość sterowania

żurawiem i obserwowania

terenu pracy z pozycji

siedzącej oraz mieć możliwość

opuszczenia kabiny w każdym

roboczym położeniu żurawia.

Rys. 04. Operator żurawia powinien mieć zapewnioną widoczność hakowego

Żurawie powinny być zaopatrzone w tablice znamionowe z oznaczeniem

dopuszczalnego udźwigu, a w przypadku udźwigu zmiennego – powinien

być podany jego wymagany udźwig przy określonych położeniach

wysięgnika lub wózka na wysięgniku poziomym.

Odległość pomiędzy tzw. skrajnią podwozia lub platformy obrotowej

żurawia a zewnętrznymi częściami konstrukcji montowanego obiektu

budowlanego lub jego zabezpieczeń tymczasowych bądź stosami

składowanych wyrobów, materiałów lub elementów, powinna wynosić co

najmniej 0,75 m.

Zabrania się w szczególności:

■ składowania materiałów i wyrobów pomiędzy skrajnią żurawia lub

pomiędzy torowiskiem żurawia a konstrukcją obiektu budowlanego

lub jego tymczasowymi zabezpieczeniami;

■ przechodzenia osób w czasie pracy żurawia pomiędzy obiektem

budowlanym a podwoziem żurawia lub wychylania się przez

otwory w obiekcie budowlanym;

■ pozostawiania zawieszonego elementu lub innego ładunku na haku

żurawia w czasie przerwy w pracy lub po jej zakończeniu;

■ podnoszenia żurawiem zamrożonych lub zakleszczonych

przedmiotów, wyrywania słupów oraz przeciągania wagonów

kolejowych;


■ podnoszenia żurawiem przedmiotów o nieznanej masie;

■ instalowania dodatkowych lamp oświetleniowych na konstrukcjach

żurawia;

■ podnoszenia ładunku przy ukośnym ułożeniu liny żurawia.

Poziome przemieszczanie ładunku żurawiem powinno odbywać się na

wysokości nie mniejszej niż 1 m ponad przedmiotami znajdującymi się na

drodze przenoszonego ładunku.

W czasie mechanicznego załadunku i rozładunku materiałów i wyrobów

przemieszczanie ich bezpośrednio nad ludźmi lub nad kabiną kierowcy

jest zabronione.

Roboczy zasięg haka żurawia powinien być większy co najmniej o 0,5 m

od położenia środka masy montowanego elementu lub miejsca

układanego ładunku.

Stanowisko pracy operatora dźwigu budowlanego powinno znajdować się

w odległości nie mniejszej niż 6 m od konstrukcji tego dźwigu, przy czym

operator ten powinien mieć możliwość obserwacji ruchu platformy na

całej wysokości dźwigu.

Nad stanowiskiem pracy przy załadunku materiałów z poziomu terenu na

platformę dźwigu budowlanego powinien być wykonany daszek ochronny.

Daszek ten powinien wystawać co najmniej 2 m, licząc od zewnętrznej

krawędzi platformy, w kierunku miejsca dostawy materiałów i wyrobów.

Dźwig powinien być wyposażony w urządzenia sygnalizacyjne,

umożliwiające porozumiewanie się osób między stanowiskami obsługi

i odbioru.

Dostęp z pomostów roboczych do platformy ładunkowej szybowych

dźwigów budowlanych należy zabezpieczyć ruchomymi zaporami

o wysokości 1,1 m, w odległości 0,3 m od krawędzi pomostu roboczego.

Ładunek przewożony na platformie dźwigu powinien być zabezpieczony

przed zmianą położenia.


7.3 Haki i zawiesia oraz dopuszczalne obciążenie lin i łańcuchów

Zblocza jednokrążkowe i wielokrążkowe oraz inne zawiesia pomocnicze,

nie połączone na stałe z maszyną lub innymi urządzeniami technicznymi,

powinny być poddawane próbie obciążenia co najmniej raz w roku.

Haki do przemieszczania ładunków również powinny spełniać wymagania

określone w przepisach dotyczących systemu oceny zgodności i mieć

wyraźnie zaznaczoną nośność maksymalną.

Stosowanie elementów służących do zawieszania ładunku na haku,

w szczególności pierścieni, ogniw, pętli, których wymiary uniemożliwiają

swobodne włożenie elementów na dno gardzieli haka, jest zabronione.

Zawiesia budowlane powinny spełniać wymagania określone w przepisach

dotyczących systemu oceny zgodności.

Dopuszczalne obciążenie robocze lin i łańcuchów zależy nie tylko od ich

wytrzymałości i sposobów zawieszania ciężarów. Duże znaczenie ma

również wielkość kąta rozwarcia

pomiędzy cięgnami – im większy

jest kąt rozwarcia, tym większe

jest naprężenie cięgien. Lina

wisząca pionowo ma 100%

wytrzymałości, natomiast przy

kącie 45° jej wytrzymałość

spada do 90%, przy kącie 90° –

do 70%, a przy kącie 120°

wynosi już tylko 50%.

Rys. 05. Kąt rozwarcia cięgien zawiesia podczas

ich użytkowania nie może być większy niż 120°

Przy użyciu zawiesia wielocięgnowego, w celu określenia dopuszczalnego

obciążenia roboczego należy przyjmować stan pracy dwóch cięgien. Przy

użyciu dwóch zawiesi o obwodzie zamkniętym ich łączne obciążenie nie

powinno być większe niż wielkość obciążenia roboczego przewidzianego

dla jednego zawiesia.


Łańcuchy o ogniwach spawanych lub zgrzewanych, używanych do

podnoszenia, a także dla metalowych elementów zawiesi cięgnowych,

powinny wytrzymywać współczynnik bezpieczeństwa równy 4.

Szczegółowe wymagania dotyczące zawiesi łańcuchowych określają

normy z serii: PN–EN 818.

Liny stalowe używane bezpośrednio do podnoszenia lub podtrzymywania

ładunków nie powinny mieć zapleceń (poza końcówkami) i wytrzymywać

przeciążenie o współczynniku bezpieczeństwa1 równym 5. Wykonywanie

węzłów (supłów) na linach i łańcuchach

oraz łączenie lin stalowych na długości

jest zabronione.

Liny lub zawiesia wykonane z materiałów

włókiennych powinny mieć współczynnik

bezpieczeństwa 7 – pod warunkiem, że

użyte materiały i metoda produkcji są

wysokiej jakości. Liny i zawiesia

włókienne nie powinny mieć węzłów,

połączeń i zaplotów – poza końcówkami.

Rys. 06. Prawidłowe mocowanie zawiesia na haku w zależności od jego kształtu

Każdy odcinek liny, łańcucha, pasa lub zawiesia powinien być trwale

oznakowany w sposób umożliwiający jego identyfikację, np. w postaci

przymocowanej na stałe tabliczki lub pierścienia. Oznakowanie powinno

zawierać:

■ znak identyfikacyjny producenta;

■ oznakowanie CE;

■ informacje dotyczące udźwigu (dopuszczalnego obciążenia

roboczego);

■ oznaczenie materiału użytego do wykonania zawiesia;

■ napis określający termin ostatniego i następnego badania

zawiesia.

1) Współczynnik bezpieczeństwa – liczba wskazująca, ile razy dopuszczalne

obciążenie robocze jest mniejsze od obciążenia zrywającego.


Powyższe informacje powinny być czytelne

i umieszczone tak, aby nie mogły ulec zniszczeniu

wskutek używania zawiesia lub ścierania.

Zamocowanie informacji nie może powodować

obniżenia wytrzymałości zawiesia.

Rys. 07. Obowiązujący znak bezpieczeństwa CE

7.4 Narzędzia ręczne

Wymagania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy obsłudze maszyn

i narzędzi przenośnych trzymanych w ręku lub prowadzonych ręką są

określone w:

■ rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r.

w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. z 2008 r. Nr

199, poz. 1228);

■ rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej

z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań

dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie

użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U.

Nr 191, poz. 1596, zm. Dz. U. z 2003 r. Nr 178, poz. 1745);

■ normach z grupy PN–EN 50144 Bezpieczeństwo użytkowania

narzędzi ręcznych o napędzie elektrycznym.

Elektronarzędzia (maszyny przenośne) – wg PN–EN 50144–1 nazywane

też „ręcznymi narzędziami o napędzie elektrycznym” – to urządzenia

napędzane silnikiem elektrycznym lub magnetycznie, przeznaczone do

wykonywania pracy mechanicznej i tak skonstruowane, że silnik i

urządzenie tworzą jeden zespół, który można łatwo przenosić na miejsce

pracy, i który podczas pracy jest trzymany w ręku lub zawieszony.

Zgodnie z powyższymi przepisami narzędzia zasilane energią elektryczną

powinny być projektowane, wykonane i wyposażone w sposób

zapobiegający wszelkim zagrożeniom o charakterze elektrycznym, w tym

również związanym z gromadzeniem się ładunków elektrostatycznych.

Przenośne maszyny i narzędzia ręczne muszą być tak skonstruowane,

aby podczas nawet niedbałego obchodzenia się z nimi praktycznie


niemożliwe było powstanie zagrożeń elektrycznych, pożarowych i innych

oraz uszkodzeń mechanicznych.

Praktyka i rozsądek podpowiada, że przed włączeniem elektronarzędzia

do gniazdka dobrze jest obejrzeć wtyczkę, przewód przyłączeniowy i całe

narzędzie, w celu naocznego przekonania się, czy nie mają widocznych

uszkodzeń.

W razie zauważenia uszkodzenia, narzędzia nie należy naprawiać

samemu, lecz oddać do serwisu.

Narzędzia do pracy udarowej nie mogą mieć:

■ uszkodzonych zakończeń roboczych,

■ pęknięć, zadr i ostrych krawędzi w miejscu ręcznego uchwytu,

■ rękojeści krótszych niż 15 cm.

7.5 Urządzenia do suszenia pomieszczeń

Stosowanie koksowników do przesuszania pomieszczeń zamkniętych jest

zabronione.

Przebywanie osób w pomieszczeniach osuszanych urządzeniami

grzewczymi, wydzielającymi szkodliwe dla zdrowia spaliny w stopniu

przekraczającym dopuszczalne ich stężenie jest zabronione. Do

przesuszanych pomieszczeń zamkniętych mogą mieć dostęp wyłącznie

osoby obsługujące urządzenia grzewcze, mające nad nimi nadzór. Mogą

one przebywać w tych pomieszczeniach wyłącznie przez okres niezbędny

do zabezpieczenia eksploatacji i dozoru tych urządzeń.

Przed wejściem do pomieszczeń osuszanych należy je przewietrzyć, a po

wejściu do nich zachować niezbędne środki ostrożności.


8 Kontrole realizowane przez nadzór budowlany

Przy budowie lub rozbudowie organem państwowym (oprócz PIP, PIS,

IOŚ i PSP), bez którego zgody nie można przystąpić do eksploatacji nowo

wzniesionego obiektu budowlanego, jest Nadzór Budowlany. Zgodnie

z ustawą Prawo budowlane (t.j.: Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623)

zadania Nadzoru Budowlanego wykonują następujące organy:

■ Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego, który jest organem

pierwszej instancji;

■ wojewoda przy pomocy Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru

Budowlanego jako kierownika Wojewódzkiego Nadzoru

Budowlanego, wchodzącego w skład zespolonej administracji

wojewódzkiej (Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego jest

organem nadrzędnym w stosunku do Powiatowego Inspektora

Nadzoru Budowlanego);

■ Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego (GINB).

Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego jest powoływany przez

starostę spośród co najmniej trzech kandydatów wskazanych przez

Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego.

Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego jest powoływany przez

wojewodę spośród co najmniej trzech kandydatów wskazanych przez

Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego.

Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego jest centralnym organem

administracji rządowej w sprawach administracji architektoniczno-

budowlanej i Nadzoru Budowlanego, właściwym w sprawach

indywidualnych, rozstrzyganych w drodze postępowania

administracyjnego, w zakresie wynikającym z przepisów prawa

budowlanego. Jest wyłaniany w drodze konkursu i powoływany przez

Prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw

budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej. Kadencja

Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego trwa 5 lat.


8.1 Zadania i obowiązki organów nadzoru budowlanego

Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego wykonuje swoje zadania przy

pomocy Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego. Są to zadania

określone przepisami prawa budowlanego, w szczególności pełni funkcję

organu wyższego stopnia w rozumieniu Kodeksu postępowania

administracyjnego w stosunku do wojewodów i Wojewódzkich

Inspektorów Nadzoru Budowlanego oraz sprawuje nadzór nad ich

działalnością, kontroluje działanie organów administracji

architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego oraz prowadzi

centralne rejestry:

■ osób posiadających uprawnienia budowlane;

■ rzeczoznawców budowlanych;

ukaranych z tytułu odpowiedzialności zawodowej.

Do podstawowych obowiązków organów Nadzoru Budowlanego należy

nadzór i kontrola nad przestrzeganiem przepisów prawa budowlanego,

a w szczególności zgodności zagospodarowania terenu z miejscowymi

planami zagospodarowania przestrzennego oraz wymaganiami ochrony

środowiska, warunków bezpieczeństwa ludzi i mienia w rozwiązaniach

przyjętych w projektach budowlanych, przy wykonywaniu robót

budowlanych oraz utrzymywaniu obiektów budowlanych, zgodności

rozwiązań architektoniczno-budowlanych z przepisami techniczno-

budowlanymi oraz zasadami wiedzy technicznej, właściwego

wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie oraz

badanie przyczyn powstawania katastrof budowlanych, współdziałanie

z organami kontroli państwowej i wydawanie decyzji administracyjnych

w sprawach określonych ustawą.

W przypadkach bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia ludzi

związanych z budową, utrzymaniem lub rozbiórką obiektów budowlanych,

starosta, wójt, burmistrz i prezydent miasta mogą wydać właściwemu

powiatowemu inspektorowi nadzoru budowlanego polecenie podjęcia

działań zmierzających do usunięcia tego zagrożenia. Starosta, wójt,

burmistrz i prezydent miasta ponoszą wyłączną odpowiedzialność za treść

takiego polecenia. Polecenie podlega niezwłocznemu wykonaniu.

Polecenie przekazane ustnie wymaga potwierdzenia na piśmie.


Jeżeli powiatowy inspektor nadzoru budowlanego nie jest w stanie

wykonać polecenia, albo jeżeli polecenie narusza prawo, ma wówczas

obowiązek natychmiast przedłożyć sprawę wojewódzkiemu inspektorowi

nadzoru budowlanego.

8.2 Zakres kontroli oraz uprawnienia inspektorów nadzoru budowlanego

Kontrola przestrzegania i stosowania przepisów prawa budowlanego

obejmuje w szczególności kontrolę zgodności wykonywania robót

budowlanych z przepisami prawa budowlanego, projektem budowlanym

i warunkami określonymi w decyzji o pozwoleniu na budowę, sprawdzanie

posiadania przez osoby pełniące samodzielne funkcje techniczne

w budownictwie właściwych uprawnień do pełnienia tych funkcji oraz

sprawdzanie dopuszczenia do stosowania w budownictwie wyrobów

budowlanych.

Inspektorzy nadzoru budowlanego mają prawo wstępu do obiektu

budowlanego, na teren budowy i zakładu pracy. Czynności kontrolne,

związane z wykonywaniem uprawnień organów nadzoru budowlanego,

przeprowadza się w obecności inwestora, kierownika budowy lub robót,

kierownika zakładu pracy lub wyznaczonego pracownika, bądź osób przez

nich upoważnionych albo w obecności właściciela lub zarządcy obiektu,

a w lokalu mieszkalnym – w obecności pełnoletniego domownika

i przedstawiciela administracji lub zarządcy budynku. Natomiast, w razie

nieobecności ww. osób, w uzasadnionych przypadkach, czynności

kontrolne mogą być wykonywane w obecności przywołanego

pełnoletniego świadka.

Inspektorzy nadzoru budowlanego mogą żądać od inwestora, kierownika

budowy, właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego w szczególności

informacji lub udostępnienia dokumentów związanych z prowadzeniem

robót, przekazywaniem obiektu budowlanego do użytkowania,

utrzymaniem i użytkowaniem obiektu budowlanego.

Organy nadzoru budowlanego, w razie powstania uzasadnionych

wątpliwości co do jakości wyrobów budowlanych lub robót budowlanych,

a także stanu technicznego obiektu budowlanego, mogą nałożyć,


w drodze postanowienia, na ww. osoby obowiązek dostarczenia

w określonym terminie odpowiednich ocen technicznych lub ekspertyz.

Koszty ocen i ekspertyz ponosi osoba zobowiązana do ich dostarczenia.

W razie niedostarczenia w wyznaczonym terminie żądanych ocen lub

ekspertyz albo w razie dostarczenia ocen lub ekspertyz, które

niedostatecznie wyjaśniają sprawę będącą ich przedmiotem, organ

administracji architektoniczno-budowlanej lub nadzoru budowlanego

może zlecić ich ponowne wykonanie albo wykonanie dodatkowych ocen

lub ekspertyz na koszt osoby zobowiązanej do ich dostarczenia.

8.3 Kategorie budynków

Przed przystąpieniem do użytkowania obiektu budowlanego należy

uzyskać ostateczną decyzję o pozwoleniu na użytkowanie, jeżeli na

wzniesienie obiektu budowlanego jest wymagane pozwolenie na budowę

i jest on zaliczony do kategorii V, IX-XVIII, XX, XXII, XXIV, XXVII-XXX,

o których mowa w załączniku do ustawy. Zgodnie z ww. załącznikiem do

wymienionych kategorii są zaliczone odpowiednio:

■ kategoria V – obiekty sportu i rekreacji, jak: stadiony, amfiteatry,

skocznie i wyciągi narciarskie, kolejki linowe, odkryte baseny,

zjeżdżalnie;

■ kategoria IX – budynki kultury, nauki i oświaty, jak: teatry, opery,

kina, muzea, galerie sztuki, biblioteki, archiwa, domy kultury,

budynki szkolne i przedszkolne, internaty, bursy i domy

studenckie, laboratoria i placówki badawcze, stacje

meteorologiczne i hydrologiczne, obserwatoria, budynki ogrodów

zoologicznych i botanicznych;

■ kategoria X – budynki kultu religijnego, jak: kościoły, kaplice,

klasztory, cerkwie, zbory, synagogi, meczety oraz domy

pogrzebowe i krematoria;

■ kategoria XI – budynki służby zdrowia, opieki społecznej

i socjalnej, jak: szpitale, sanatoria, hospicja, przychodnie,

poradnie, stacje krwiodawstwa, lecznice weterynaryjne, żłobki,

domy pomocy i opieki społecznej, domy dziecka, domy rencisty,

schroniska dla bezdomnych oraz hotele robotnicze;


■ kategoria XII – budynki administracji publicznej, budynki Sejmu,

Senatu, Kancelarii Prezydenta, ministerstw i urzędów centralnych,

terenowej administracji rządowej i samorządowej, sądów

i trybunałów, więzień i domów poprawczych, zakładów dla

nieletnich, zakładów karnych, aresztów śledczych oraz obiekty

budowlane sił zbrojnych;

■ kategoria XIII – pozostałe budynki mieszkalne;

■ kategoria XIV – budynki zakwaterowania turystycznego

i rekreacyjnego, jak: hotele, motele, pensjonaty, domy

wypoczynkowe, schroniska turystyczne;

■ kategoria XV – budynki sportu i rekreacji, jak: hale sportowe

i widowiskowe, kryte baseny;

■ kategoria XVI – budynki biurowe i konferencyjne;

■ kategoria XVII – budynki handlu, gastronomii i usług, jak: sklepy,

centra handlowe, domy towarowe, hale targowe, restauracje,

bary, kasyna, dyskoteki, warsztaty rzemieślnicze, stacje obsługi

pojazdów, myjnie samochodowe, garaże powyżej dwóch

stanowisk, budynki dworcowe;

■ kategoria XVIII – budynki przemysłowe, jak: budynki

produkcyjne, służące energetyce, montownie, wytwórnie, rzeźnie

oraz obiekty magazynowe, jak: budynki składowe, chłodnie,

hangary, wiaty, a także budynki kolejowe, jak: nastawnie,

podstacje trakcyjne, lokomotywownie, wagonownie, strażnice

przejazdowe, myjnie taboru kolejowego;

■ kategoria XX – stacje paliw;

■ kategoria XXII – place składowe, postojowe, składowiska

odpadów, parkingi;

■ kategoria XXIV – obiekty gospodarki wodnej, jak: zbiorniki wodne

i nadpoziomowe, stawy rybne;

■ kategoria XXVII – budowle hydrotechniczne piętrzące, upustowe

i regulacyjne, jak: zapory, progi i stopnie wodne, jazy, bramy

przeciwpowodziowe, śluzy wałowe, syfony, wały

przeciwpowodziowe, kanały, śluzy żeglowne, opaski i ostrogi

brzegowe, rowy melioracyjne;


■ kategoria XXVIII – drogowe i kolejowe obiekty mostowe, jak:

mosty, estakady, kładki, przejścia podziemne, wiadukty,

przepusty, tunele;

■ kategoria XXIX – wolno stojące kominy i maszty;

■ kategoria XXX – obiekty służące do korzystania z zasobów

wodnych, jak: ujęcia wód morskich i śródlądowych, budowle

zrzutów wód i ścieków, pompownie, stacje strefowe, stacje

uzdatniania wody, oczyszczalnie ścieków.

Warto podkreślić, że niemal wszystkie budynki będące miejscem

pracy zaliczono do kategorii wymagającej uzyskania pozwolenia

na użytkowanie. Wyjątek ustawodawca uczynił dla budynków służących

gospodarce rolnej.

Oprócz obiektów zaliczonych do ww. kategorii, uzyskanie pozwolenia na

użytkowanie będzie konieczne, gdy przystąpienie do użytkowania obiektu

budowlanego ma nastąpić przed wykonaniem wszystkich robót

budowlanych lub gdy wcześniej nadzór budowlany nałożył taki obowiązek

w trakcie prowadzonego postępowania naprawczego.

Zdecydowanie nie warto przystępować do użytkowania obiektu

z pominięciem wymienionych powyżej procedur. W takich przypadkach

organ nadzoru budowlanego ma prawo wymierzyć karę z tytułu

nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego. Wysokość kary nie

zależy od uznania inspektora, ale jest pochodną wielkości i kategorii

obiektu. Na przykład samowolne przystąpienie do użytkowania sklepu

o kubaturze mniejszej niż 2500 m3 to kara w wysokości 75 000 zł.


9 Postępowanie kontrolne i wyjaśniające

w sprawie ustalenia przyczyn katastrof budowlanych

Organ nadzoru budowlanego (z reguły Powiatowy Inspektor Nadzoru

Budowlanego) prowadzi postępowanie wyjaśniające w sprawie ustalenia

przyczyn katastrof budowlanych. Do jego obowiązków po otrzymaniu

zawiadomienia o katastrofie budowlanej należy niezwłoczne powołanie

w formie postanowienia komisji w celu ustalenia przyczyn i okoliczności

katastrofy oraz zawiadomienie o tym zdarzeniu organu Nadzoru

Budowlanego wyższego stopnia oraz Głównego Inspektora Nadzoru

Budowlanego. W skład komisji wchodzą: przedstawiciel organu nadzoru

budowlanego jako jej przewodniczący, przedstawiciel innych

zainteresowanych lub właściwych rzeczowo organów administracji

rządowej, przedstawiciel samorządu terytorialnego i w miarę potrzeby

rzeczoznawcy lub inne osoby posiadające wymagane kwalifikacje

zawodowe. Do udziału w czynnościach komisji mogą być wezwani:

inwestor, właściciel lub zarządca oraz użytkownik obiektu; projektant,

przedstawiciel wykonawcy i producenta wyrobów budowlanych; osoby

odpowiedzialne za nadzór na wykonywanymi robotami budowlanymi. Te

ostatnie osoby nie są członkami komisji. Są to uczestnicy procesu

budowlanego, którzy mogą ponosić odpowiedzialność za katastrofę, ale

mogą też przyczynić się do wyjaśnienia jej okoliczności. Komisja nie ma

kompetencji do wydawania decyzji administracyjnych, dopiero w wyniku

jej ustaleń decyzje takie wydaje organ nadzoru.

Organ nadzoru budowlanego, może nakazać właścicielowi lub zarządcy,

w drodze decyzji, zabezpieczenie miejsca katastrofy oraz obiektu

budowlanego, który uległ katastrofie, uporządkowanie terenu lub

wykonanie innych niezbędnych czynności i robót budowlanych. Decyzja

w tej sprawie podlega natychmiastowemu wykonaniu i może być

ogłoszona ustnie.

Decyzjom administracyjnym nadaje się rygor natychmiastowej

wykonalności w wyjątkowych sytuacjach, kiedy spełniona jest jedna

z przesłanek określonych w art. 108 k.p.a. W tej sytuacją przesłanką tą

będzie ochronę życia i zdrowia ludzkiego. Nadanie decyzji rygoru

natychmiastowej wykonalności musi mieć swoje uzasadnienie zarówno

faktyczne, jak i prawne.


Decyzja w przedmiotowej sprawie może być ogłoszona ustnie, należy

jednak zaznaczyć, że na wyraźne żądanie strony, do której jest

kierowana, organ nadzoru budowlanego winien potwierdzić ją na piśmie.

Od decyzji wydanej z rygorem natychmiastowej wykonalności w formie

ustnej, tak jak od każdej innej, służy stronie wniesienie odwołania do

organu wyższego stopnia. W razie niewykonania lub nadmiernej zwłoki

w wykonaniu decyzji nakazującej zabezpieczenia miejsca katastrofy,

uporządkowanie terenu lub wykonanie innych niezbędnych czynności

przez właściciela lub zarządcę obiektu budowlanego, organ może

zapewnić jej wykonanie na koszt i ryzyko zobowiązanego (właściciela,

zarządcy obiektu). Uprawnienie do wydania decyzji z rygorem

natychmiastowej wykonalności i pominięciem zasady pisemności zostało

nadane organowi nadzoru budowlanego ustawą z dnia 10 maja 2007 roku

o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (Dz.

U. Nr 99, poz. 665).

Po zakończeniu prac komisji organ nadzoru budowlanego niezwłocznie

wydaje decyzję określającą zakres i termin wykonania niezbędnych robót

w celu uporządkowania terenu katastrofy i zabezpieczenia obiektu

budowlanego do czasu wykonania robót doprowadzających obiekt do

stanu właściwego.

Działania organów nadzoru budowlanego w sprawach katastrof

budowlanych powinny ponadto uwzględniać następujące procedury

wynikające z przepisów prawa budowlanego i Kpa:

■ sporządzenie protokołów z przeprowadzonych oględzin obiektów

po katastrofie i nakazanie ich opróżnienia lub wyłączenia

z użytkowania obiektu grożącego zawaleniem oraz zarządzenie

umieszczenia informacji o stanie zagrożenia, wykonania

doraźnych zabezpieczeń i usunięcia zagrożenia,

■ wydanie decyzji administracyjnych określających zakres robót

w celu uporządkowania terenu katastrofy i zabezpieczenia

obiektu,

■ zlecenie na koszt inwestora, właściciela lub zarządcy obiektu

budowlanego sporządzenia ekspertyzy, niezbędnej do wydania

decyzji lub do ustalenia przyczyn katastrofy,


■ w razie powstania uzasadnionych wątpliwości co do jakości

wyrobów budowlanych lub robót budowlanych a także stanu

technicznego obiektu budowlanego nałożenie, w drodze

postanowienia obowiązku dostarczenia przez uczestników procesu

budowlanego, właściciela lub zarządcy ocen technicznych lub

ekspertyz,

■ wydanie decyzji administracyjnych nakazujących rozbiórkę

obiektów lub elementów uszkodzonych w czasie katastrofy,

■ podjęcie przez organ nadzoru budowlanego natychmiastowych

działań (na koszt właściciela) celem usunięcia niebezpieczeństwa

dla ludzi lub mienia,

■ wstrzymanie postanowieniem prowadzenia dalszych robót

budowlanych mogących powodować zagrożenie bezpieczeństwa

ludzi lub mienia bądź środowiska,

■ nakazanie usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości dotyczących

nieodpowiedniego stanu technicznego obiektu lub jego

użytkowania w sposób zagrażający życiu lub zdrowiu ludzi,

środowiska lub bezpieczeństwa mienia.

Organ wyższego stopnia (Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego)

lub Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego mają prawo przejęcia

prowadzenia postępowania wyjaśniającego w sprawie katastrofy

budowlanej i zajęcia się wyjaśnieniem przyczyn katastrofy i okoliczności

jej powstania. Podkreślić należy, że wraz z przejęciem prowadzenia

postępowania wyjaśniającego przez właściwy organ Nadzoru

Budowlanego wyższego stopnia lub Głównego Inspektora Nadzoru

Budowlanego ustawodawca nie przenosi kompetencji do wydania decyzji

administracyjnej. Dlatego rozstrzygnięcie w przedmiocie określenia

zakresu i terminu wykonania niezbędnych robót doprowadzających obiekt

do stanu właściwego podejmuje wyłącznie organ nadzoru stopnia

podstawowego, właściwy rzeczowo do prowadzenia postępowania

wyjaśniającego.

86430 kontrola placu budowy.original

Documents