8 dahiliye hipertansiyon

93
Hipertansiyon Tedavisinde Güncel Yaklaşımlar Prof. Dr. Tekin AKPOLAT Nefroloji Uzmanı Liv Hospital-Ulus-İSTANBUL 30 Ocak 2014 TND İSTANBUL ŞUBESİ

Upload: wwwtipfakultesi-org

Post on 07-Jan-2017

203 views

Category:

Health & Medicine


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: 8  dahiliye hipertansiyon

Hipertansiyon Tedavisinde Güncel

YaklaşımlarProf. Dr. Tekin AKPOLAT

Nefroloji UzmanıLiv Hospital-Ulus-İSTANBUL

30 Ocak 2014

TND İSTANBUL ŞUBESİ

Page 2: 8  dahiliye hipertansiyon

Plan Hipertansif hastanın eğitimi ve yaşam Hipertansif hastanın eğitimi ve yaşam

tarzı değişiklikleri tarzı değişiklikleri

İlaç tedavisine başlama zamanıİlaç tedavisine başlama zamanı

Kombinasyon tedavileriKombinasyon tedavileri

““Beyaz önlük hipertansiyonu” ve Beyaz önlük hipertansiyonu” ve maskeli hipertansiyon” olan hastalara maskeli hipertansiyon” olan hastalara yaklaşımyaklaşım

Page 3: 8  dahiliye hipertansiyon

Kaynaklar JNC 8 2013 AHA/ACC Kılavuzu JNC 7 NICE 2011 2013 ESH/ESC Kılavuzu

Page 4: 8  dahiliye hipertansiyon

Plan Hipertansif hastanın eğitimi ve yaşam Hipertansif hastanın eğitimi ve yaşam

tarzı değişiklikleri tarzı değişiklikleri

İlaç tedavisine başlama zamanıİlaç tedavisine başlama zamanı

Kombinasyon tedavileriKombinasyon tedavileri

““Beyaz önlük hipertansiyonu” ve Beyaz önlük hipertansiyonu” ve maskeli hipertansiyon” olan hastalara maskeli hipertansiyon” olan hastalara yaklaşımyaklaşım

Page 5: 8  dahiliye hipertansiyon

JNC 8: Yaşam düzeni değişlikleri

Kanıta dayalı Yaşam Düzeni Çalışma Grubunun önerilerini onaylar.

2013 AHA/ACC Kılavuzu

Page 6: 8  dahiliye hipertansiyon

2013 AHA/ACC Kılavuzu Diyet ve beslenmenin etkisi Sodyum ve potasyumun etkisi Fiziksel aktivitenin etkisi

Page 7: 8  dahiliye hipertansiyon

Diyet Sebze, meyve ve tahıl tüketimini arttır Az yağlı süt ürünleri, balık, kümes hayvanları,

baklagil, nontropikal sebze yağları, kabuklu yemiş tercih et

Tatlı, şekerli içecek ve kırmızı et sınırlandır Bunları yaparken kalori, eşlik eden durumları

göz önünde bulundur

Page 8: 8  dahiliye hipertansiyon

Örnek diyetler DASH AHA USDA Food pattern

Page 9: 8  dahiliye hipertansiyon

Sodyum 2400 mg/gün geçilmemeli 1500 mg/gün ile kan basıncı düşüşü daha

fazla Günde 1000 mg azaltılması bile kan

basıncını düşürüyor DASH diyetini az tuzlu diyetle kombine et

Page 10: 8  dahiliye hipertansiyon

Fiziksel Aktivite Aerobik fiziksel aktivite Haftada 3-4 kez Ortalama 40 dakika Orta-ağır yoğunlukta aktivite

Page 11: 8  dahiliye hipertansiyon

2013 ESH/ESC Kılavuzu

Page 12: 8  dahiliye hipertansiyon

2013 ESH/ESC Kılavuzu (1) Tuz kısıtlaması: 5-6 gram gün Alkol sınırlandırılması: Erkekte 20-30

gram/gün etanol, kadında 10-20 gram/gün etanol

Sebze, meyve ve az yağlı süt ürünleri tüketimini arttır

Page 13: 8  dahiliye hipertansiyon

2013 ESH/ESC Kılavuzu (2) Kilo kaybı (VKİ 25 kg/m2 ve bel çevresi 102

ve 88 cm) Düzenli egzersiz Sigaranın bırakılması

Page 14: 8  dahiliye hipertansiyon

NICE 201130. Başlangıçta yaşam düzeni değişikliklerini

öner ve belirli aralıklarla tekrarla (2004)32. Hastalar relaksasyon tedavileri

yapabilirler ancak rutin olarak primer bakım ekibi önermemelidir (2004)

34.Kahve ve kafeinden zengin ürünlerin aşırı tüketimini engelle

Page 15: 8  dahiliye hipertansiyon

NICE 201136.Kalsiyum, Magnezyum ve Potasyum

ilavesi önerilmemeli (2004)37.Mevcut kanıtlar Kalsiyum, Magnezyum ve

Potasyum ilavesinin kan basıncını düşürdüğünü göstermemektedir (2004)

Page 16: 8  dahiliye hipertansiyon

NICE 201138.Sigara bırakılmasını öner ve yardım et

(2004).39.Yaşam düzeni değişiklikleri

motivasyonunda Grup Çalışması önemlidir. Hastaları lokal organizasyonlar hakkında bilgilendir (2004).

Page 17: 8  dahiliye hipertansiyon

Bitkisel Ürünler: Tarihçe 1

Tüm kültürlerde binlerce yıldır kullanılıyor MÖ 15. yüzyılda Mısır’da saw palmetto

(cüce palmiye ağacı) erkeklerde üriner semptomlar için kullanılmış

MÖ 5. yüzyılda Hipokrat ruhsal bozukluklarda St. John's wort (sarı kantaron otu) kullanıldığını belirtmiş

Page 18: 8  dahiliye hipertansiyon

Bitkisel Ürünler: Tarihçe 2

Avrupa’da 17. yüzyılda bitkisel ürünlerin yıldızı parlamış

Bilimsel Devrimle kullanımı azalmış 1920 yılında standardize farmakolojik

ilaçlar bitkisel ürünlerin yerini almış Sentetik ilaçların daha fazla farmakolojik

etkiye sahip olduğu bulunmuş

Page 19: 8  dahiliye hipertansiyon

Bitkisel ürünlerin özellikleri

Bitkilerden köken alması Doğal koşullarda olması Sıfır veya minimal endüstriyel

işleme Hastalıkları iyileştirmek amacı ile

bölgesel kullanılması

Page 20: 8  dahiliye hipertansiyon

Bitkisel ürünler Giderek daha fazla tartışılıyor Afrika’da kullanım sıklığı % 80 Yıllık Pazar 60 milyar dolar Birçok kişi geleneksel ürünlerin

global sağlıkta kritik bir rolü olacağını ümit ediyor

Page 21: 8  dahiliye hipertansiyon

Araştırma/Yatırım Çin, Hindistan, Nijerya, ABD ve WHO

geleneksel bitkisel ürünler üzerine hatırı sayılı yatırım yapıyor

Benzer şekilde ilaç endüstrisi de Bu yatırımın boyutu ilaç endüstrisi

ile kıyaslandığı zaman oldukça sınırlı

Page 22: 8  dahiliye hipertansiyon

Biçen ve ark.

Çalışmamıza alınan hastalık grupları arasında %53’ lük bitkisel ürün kullanım oranı ile hipertansiyon grubu birinci sırada yer almıştır.

En çok kullanılan ürünler limon, sarımsak, maydanoz ve bunların birlikte kullanımıdır. ASIL SORUN BUNLARI İLAÇ YERİNE KULLANMAKTIR

Page 23: 8  dahiliye hipertansiyon

Kan basıncını yükselten/kontrolünü

zorlaştıran ürünler Bitter orange (turunç) Ginseng Licorice (meyan kökü) St. John’s wort (sarı kantaron otu) Ephedra (ma-huang)

Page 24: 8  dahiliye hipertansiyon

Licorice (meyan kökü) Tatlandırıcı olarak kullanılıyor Sodyum birikimi ve potasyum

atılımına neden olur Hipokalemi, yalancı

hiperaldosteronizm, hipertansiyon, hipernatremi, ödem

Page 25: 8  dahiliye hipertansiyon

Elektrolit bozuklukları Hiperpotasemi ciddi sorun olabilir Birçok meyve ve sağlık içecekleri

potasyumdan zengin

Page 26: 8  dahiliye hipertansiyon

Plan Hipertansif hastanın eğitimi ve yaşam Hipertansif hastanın eğitimi ve yaşam

tarzı değişiklikleri tarzı değişiklikleri

İlaç tedavisine başlama zamanıİlaç tedavisine başlama zamanı

Kombinasyon tedavileriKombinasyon tedavileri

““Beyaz önlük hipertansiyonu” ve Beyaz önlük hipertansiyonu” ve maskeli hipertansiyon” olan hastalara maskeli hipertansiyon” olan hastalara yaklaşımyaklaşım

Page 27: 8  dahiliye hipertansiyon

Öneri 1 (JNC 8) Genel toplumda 60 yaş ve daha büyük

olanlarda sistolik KB ≥ 150 mmHg veya diyastolik KB ≥ 90 mmHg ise ilaç tedavisine başlanmalıdır.

Page 28: 8  dahiliye hipertansiyon

Öneri 2 (JNC 8) Genel toplumda 60 yaştan küçük olanlarda

diyastolik KB ≥ 90 mmHg ise ilaç tedavisine başlanmalıdır.

Page 29: 8  dahiliye hipertansiyon

Öneri 3 (JNC 8) Genel toplumda 60 yaştan küçük olanlarda

sistolik KB ≥ 140 mmHg ise ilaç tedavisine başlanmalıdır.

Page 30: 8  dahiliye hipertansiyon

Öneri 4 (JNC 8) 18 yaş ve daha büyük kronik böbrek

hastalarında sistolik KB ≥ 140 mmHg veya diyastolik KB ≥ 90 mmHg ise ilaç tedavisine başlanmalıdır.

Page 31: 8  dahiliye hipertansiyon

Öneri 5 (JNC 8) 18 yaş ve daha büyük şeker hastalarında

sistolik KB ≥ 140 mmHg veya diyastolik KB ≥ 90 mmHg ise ilaç tedavisine başlanmalıdır.

Page 32: 8  dahiliye hipertansiyon

2013 ESH/ESC Kılavuzu

Page 33: 8  dahiliye hipertansiyon
Page 34: 8  dahiliye hipertansiyon

Kimlere ilaç başlamalı (1) Evre 2-3 hipertansiyon Organ hasarı, kardiyovasküler hastalık,

kronik böbrek hastalığı veya şeker hastalığı var ise Evre 1 hipertansiyon

Yaşam düzeni değişikliklerinin başarısız olduğu Evre 1 hipertansiyon

Page 35: 8  dahiliye hipertansiyon

Kimlere ilaç başlamalı (2) Yaşlı hastalarda sistolik kan basıncı ≥ 160

mm Hg ise Yaşlılarda (en azından 80 yaşından genç

olanlarda) ilaç tedavisi tolere edilmesi koşuluyla sistolik kan basıncı 140-159 mm Hg ise

Page 36: 8  dahiliye hipertansiyon

Kimlere ilaç başlamalı (3) İzole sistolik hipertansiyonu olan genç

hastalarda kanıt olmaması ilaç tedavisine başlamaktan alıkoymamalıdır

Yüksek normal hipertansiyonu olanlarda ilaç başlamak önerilmez

Page 37: 8  dahiliye hipertansiyon

NICE 2011 (22) 80 yaşın altındaki Evre 1 hipertansiyonu olan

kişilerdeHedef organ hasarıBelirgin kardiyovasküler hastalıkBöbrek hastalığıDiyabetes mellitus10 yıllık kardiyovasküler risk ≥20 ise

Page 38: 8  dahiliye hipertansiyon

NICE 2011 (23) Evre 2 hipertansiyonu (≥160/100) olan

herkese

Page 39: 8  dahiliye hipertansiyon

Sorunsuz Evre 1 hasta İlaç başlamasak ne olur? İlaç başlarsak ne olur?

Page 40: 8  dahiliye hipertansiyon
Page 41: 8  dahiliye hipertansiyon

Plan Hipertansif hastanın eğitimi ve yaşam Hipertansif hastanın eğitimi ve yaşam

tarzı değişiklikleri tarzı değişiklikleri

İlaç tedavisine başlama zamanıİlaç tedavisine başlama zamanı

Kombinasyon tedavileriKombinasyon tedavileri

““Beyaz önlük hipertansiyonu” ve Beyaz önlük hipertansiyonu” ve maskeli hipertansiyon” olan hastalara maskeli hipertansiyon” olan hastalara yaklaşımyaklaşım

Page 42: 8  dahiliye hipertansiyon

JNC 8

Page 43: 8  dahiliye hipertansiyon

JNC 81.İlk ilacın dozunu arttır, daha sonra kombine

tedavi2.Yeni bir ilaç ekle, tek ilacı kombine tedaviye

çevir3.Kombine tedavi ile başla

Page 44: 8  dahiliye hipertansiyon

Kombine tedavi (JNC 8) İlaçlar 4 grup arasından (tiyazid grubu

diüretik, kalsiyum kanal blokörü, ACEİ veya ARB) seçilmeli

ACEİ-ARB kombinasyonu seçilmemeli Üçüncü ilaç eklemek gerekirse de bu 4

gruptan seçilmeli

Page 45: 8  dahiliye hipertansiyon

Kombine tedavi (JNC 8) Bazı üyeler kan basıncı > 160/100 veya

hedef kan basıncından > 20/10 mm Hg daha fazla ise en az iki ilaçla başlamayı önermiş

Eğer 3 ilaca rağmen kan basıncı kontrol altına alınamaz ise beta blokör, spironolakton veya diğerlerini ekle

Page 46: 8  dahiliye hipertansiyon

2013 ESH/ESC Kılavuzu Diüretikler (tiyazid, klortalidon, indapamid),

beta blokörler, kalsiyum kanal blokörleri, ACEİ ve ARBler başlangıç veya idamede tek başlarına veya kombine edilerek kullanılabilirler.

Page 47: 8  dahiliye hipertansiyon

2013 ESH/ESC Kılavuzu Bazal kan basıncı yüksek veya yüksek

kardiyovasküler riski olan hastalarda kombine tedavi başlanabilir.

RAS blokajı yapan iki ilaç kombine edilmemeli

Page 48: 8  dahiliye hipertansiyon

2013 ESH/ESC Kılavuzu Diğer ilaç kombinasyonları kullanılabilir ve

muhtemelen kan basıncını düşürmede yararlıdır. Fakat çalışmalarda etkinliği gösterilmiş kombinasyonlar tercih edilebilir.

Page 49: 8  dahiliye hipertansiyon

2013 ESH/ESC Kılavuzu Tek tablette bulunan kombine ilaçlar

tavsiye edilebilir ve tercih edilebilir, çünkü günlük hap sayısını azaltmak tedaviye uyumu arttırır.

Page 50: 8  dahiliye hipertansiyon
Page 51: 8  dahiliye hipertansiyon

NICE 201151.Tedavi bir beta blokör ile başladı ve ikinci

ilaç eklendi ise diyabet riskini azaltmak için tiyazid grubu diüretik yerine kalsiyum kanal blokörü eklenmelidir (2006)

Page 52: 8  dahiliye hipertansiyon

NICE 201152.Kan basıncı 1. basamakta kontrol edilemezse

2. basamakta kalsiyum kanal blokörünü ACEİ veya ARB ile kombine et (2011)

53.2.basamakta kalsiyum kanal blokörü uygun değilse (ödem, intolerans) veya kalp yetmezliği veya riski varsa tiyazid grubu/benzeri diüretik öner (2011)

Page 53: 8  dahiliye hipertansiyon

NICE 201156.3 ilaç gerekiyorsa kalsiyum kanal blokörü,

ACEİ veya ARB ile tiyazid grubu/benzeri diüretiği kombine et (2006)

57.3 ilaca rağmen ofis kan basıncı 140/90’ın üzerinde kalırsa dördüncü ilaç ekle veya uzman tavsiyesine başvur (2011)

Page 54: 8  dahiliye hipertansiyon

NICE 201158.4. basamakta GDF ve potasyuma dikkat

ederek (4.5 mmol/lt) spironolakton (25 mg/gün) veya yüksek doz tiyazid grubu/benzeri diüretik kullan (2011)

60.4. basamakta diüretik tedavisi tolere edilemez, etkisiz veya kontrendike ise alfa blokör veya beta blokörü değerlendir (2011)

Page 55: 8  dahiliye hipertansiyon

Step 4

Summary of antihypertensive

drug treatment

Aged over 55 years or black person of African or Caribbean family origin of any age

Aged under55 years

C2A

A + C2

A + C + D

Resistant hypertensionA + C + D + consider further

diuretic3, 4 or alpha- or beta-blocker5

Consider seeking expert advice

Step 1

Step 2

Step 3

KeyA – ACE inhibitor or low-cost angiotensin II receptor blocker (ARB)1 C – Calcium-channel blocker (CCB) D – Thiazide-like diuretic

See slide notes for details of footnotes 1-5

Page 56: 8  dahiliye hipertansiyon

Plan Hipertansif hastanın eğitimi ve yaşam Hipertansif hastanın eğitimi ve yaşam

tarzı değişiklikleri tarzı değişiklikleri

İlaç tedavisine başlama zamanıİlaç tedavisine başlama zamanı

Kombinasyon tedavileriKombinasyon tedavileri

““Beyaz önlük hipertansiyonu” ve Beyaz önlük hipertansiyonu” ve maskeli hipertansiyon” olan hastalara maskeli hipertansiyon” olan hastalara yaklaşımyaklaşım

Page 57: 8  dahiliye hipertansiyon

Tanımlar Beyaz önlük hipertansiyonu: Sağlık

merkezinde ölçülen kan basıncı yüksek olmasına rağmen ev ortamında ölçülen kan basıncının normal olmasıdır

Gizli hipertansiyon: Hastanın kan basıncı sağlık merkezi koşullarında normal, ev veya işyerinde ise yüksektir

Page 58: 8  dahiliye hipertansiyon

Evde kan basıncı takibi veya 24 saat kan basıncı ölçümü ile mümkün

Page 59: 8  dahiliye hipertansiyon

Beyaz Önlük ve Maskeli Hipertansiyon

JNC 8 ve JNC 7 öneri yok NICE 2011 sınırlı öneri Avrupa Kılavuzu 2013

Page 60: 8  dahiliye hipertansiyon

NICE (26) Beyaz önlük hipertansiyonu olanlarda

tedaviye yanıtı değerlendirmek için ABPM veya HBPM’i klinik kan basıncına tamamlayıcı olarak dikkate al

Page 61: 8  dahiliye hipertansiyon

NICE (29) Tedaviye yanıtın değerlendirilmesinde ABPM

veya HBPM’in kullanıldığı durumlarda (örneğin Beyaz Önlük Hipertansiyonu) hedef kan basınçları (hastanın olağan uyanık olduğu saatlerde):

80 yaştan küçük: < 135/85 80 yaş ve daha büyük: < 145/85

Page 62: 8  dahiliye hipertansiyon

NICE (29) Beyaz Önlük Etkisi: Klinik ölçüm ve ABPM-

HBPM gündüz ölçümleri arasında > 20/10 mm Hg fark olması

Page 63: 8  dahiliye hipertansiyon

Beyaz Önlük HT (NICE 2011) Toplumun % 15-30’unda izlenebilir Gereksiz ilaç tedavisine yol açar Klinik ve klinik dışı (HBPM-ABPM) 10/5

mmHg’ya kadar fark beklenir Ölçülen değer yüksekse veya kişi

yaşlanırsa bu fark artabilir

Page 64: 8  dahiliye hipertansiyon

Beyaz Önlük HT (NICE 2011) Tanım: Klinik ölçümlerinde yüksek

olmasına rağmen ABPM-HBPM gündüz ölçümleri ortalamasının < 135/85 olması

Hipertansif kişilerde de ‘Beyaz Önlük Etkisi’ olabilir

Page 65: 8  dahiliye hipertansiyon
Page 66: 8  dahiliye hipertansiyon

Beyaz Önlük Hipertansiyonu Risk faktörü yoksa: Yaşam düzeni

değişikleri ve yakın takip Risk faktörü varsa (metabolik bozukluk

veya asemptomatik organ hasarı): Yaşam düzeni değişikleri ve ilaç tedavisi

Page 67: 8  dahiliye hipertansiyon

Maskeli hipertansiyon Yaşam düzeni değişikleri ve ilaç tedavisi

Page 68: 8  dahiliye hipertansiyon
Page 69: 8  dahiliye hipertansiyon

If the clinic blood pressure is 140/90 mmHg or higher, offer ambulatory blood pressure monitoring (ABPM) to confirm the diagnosis of hypertension.

Diagnosis (1)

Page 70: 8  dahiliye hipertansiyon
Page 71: 8  dahiliye hipertansiyon

When using the following to confirm diagnosis, ensure: ABPM:–at least two measurements per hour during the person’s usual waking hours, average of at least 14 measurements to confirm diagnosis (135/85 ve üzeri hipertansiyon)HBPM:–two consecutive seated measurements, at least 1 minute apart–blood pressure is recorded twice a day for at least 4 days and preferably for a week–measurements on the first day are discarded – average value of all remaining is used.

Diagnosis (2)

Page 72: 8  dahiliye hipertansiyon

14 saat kan basıncı takibi (tanıda)

NICE 2011 kılavuzu tanı için öneriyor 14 saat, sabah 8-akşam 10 Sınır 135/85 Hasta reddederse evde kan basıncı takibi

de kullanılabilir

Page 73: 8  dahiliye hipertansiyon
Page 74: 8  dahiliye hipertansiyon

Lovibond ve arkadaşları Tanıda ABPM kullanılması yanlış tanıyı

önler ve maliyeti azaltır ABPM nedeni ile kaynaklanan maliyet artışı

daha iyi tedavi ile dengelenir

Lancet, 2011

Page 75: 8  dahiliye hipertansiyon
Page 76: 8  dahiliye hipertansiyon

Evde kan basıncı ölçümü ile ilgili kılavuzlar

European Society of Hypertension American Heart Association, the

American Society of Hypertension and the Preventive Cardiovascular Nurses Association

Japanese Society of Hypertension

Page 77: 8  dahiliye hipertansiyon

Evde kan basıncı takibi 1 Avrupa Hipertansiyon Birliği doktora

gitmeden önce 1 hafta kan basıncı takibi önermektedir. 1 haftalık kan basıncı ölçümü yaparken dikkat edilmesi gereken noktalar:

Kan basıncı sabah ve akşam 1-2 dakika ara ile ikişer kez ölçülmelidir yani günde 4 ölçüm yapılmalıdır.

Page 78: 8  dahiliye hipertansiyon

Evde kan basıncı takibi 2 Kan basıncı ölçümü ilaç almadan ve yemek

yemeden önce yapılmalıdır. Aletin hafızası varsa doktora giderken

tansiyon ölçüm aleti de götürülmelidir. Gereğinden fazla ölçmek gerginliğe neden

olur.

Page 79: 8  dahiliye hipertansiyon

Hangi aletler valide?http://www.dableducational.org

http://www.bhsoc.org/bp-monitors/bp-monitors/

http://www.turkhipertansiyon.org/

HEM MARKA HEM MODEL ÖNEMLİ

Page 80: 8  dahiliye hipertansiyon

www.tekinakpolat.net

Page 81: 8  dahiliye hipertansiyon

Valide Aleti Olan Markalar (Türkiye)

A&D Beurer Braun Citizen Microlife Omron Panasonic

Page 82: 8  dahiliye hipertansiyon
Page 83: 8  dahiliye hipertansiyon
Page 84: 8  dahiliye hipertansiyon

2007-2008Kan basıncı yüksekliği kontrol altına alınan

hasta oranı % 50’ye çıkmıştır.

Page 85: 8  dahiliye hipertansiyon
Page 86: 8  dahiliye hipertansiyon
Page 87: 8  dahiliye hipertansiyon

AHRQ: The Agency for Healthcare Research and Quality  SMBP: Self-measured blood pressure monitoring

Page 88: 8  dahiliye hipertansiyon
Page 89: 8  dahiliye hipertansiyon

Telemonitorizasyon Bilgisayar, fax, bluetooth, cep telefonu

veya elektronik posta yardımı ile ev ölçüm değerleri hekime ulaştırılabilir.

Uygun yazılım ile cep telefonları ile kan basıncı ölçümü yapmak mümkün hale gelmiştir.

Page 90: 8  dahiliye hipertansiyon
Page 91: 8  dahiliye hipertansiyon
Page 92: 8  dahiliye hipertansiyon

HT Farkındalığı Grubunda Cihaz Varlığına Göre Ortalama Sistolik ve Diyastolik Kan

Basıncı

Cihaz Var=260Cihaz Var=260Cihaz Cihaz Yok=642Yok=642

Page 93: 8  dahiliye hipertansiyon

www.tekinakpolat.net