7tm_soc - home | scert telanganascert.telangana.gov.in/.../publication/ebooks/7tm_soc.pdf7tm_soc -...

SCERT TELANGANA

u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ _\T¢18 dü+e‘·‡sê\T ì+&Éì yês¡+‘ê u≤\ Ò. u≤\\ b˛wüD eT]j·TT düeTÁ>±_Ûeè~∆ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\

ø£ dü u≤<Ûä ‘·. sê»´+ u≤\\ Vü≤≈£îÿ\qT >ös¡$+∫ |ü]s¡øÏådüTÔ+~.

F ùd«#·Ã¤‘√ ≈£L&çq uÛ≤ee´ø°Ôø£s¡D Hê Vü≤≈£îÿ, Ä uÛ≤yê\qT |ü]>∑Dq˝ÀìøÏ rdüTø√e≤ì¬ø’$q&É+ Á|ü‹ ˇø£ÿ] u≤<Ûä ‘·. (ìã+<Ûäq\T:12,13)

F Äs√>∑ |ü]s¡ø£åD Hê Vü≤≈£îÿ. ø£ dü Äs√>∑ +, Á‘ê>∑T˙s¡T n+<ä]ø° \_Û+#·&ÜìøÏ düVü≤ø£]+#·&É+Á|ü‹ ˇø£ÿ] u≤<Ûä´‘·. (ìã+<Ûäq:24)

F HêDýÓTÆq $<ä bı+<ä&É+ Hê Vü≤≈£îÿ. u≤\\+<äs¡T ã&çøÏ yÓfi‚¢≥T¢ Áb˛‘·‡Væ≤+#·&É+ Á|ü‹ ø£ÿ]u≤<Ûä´‘·. (ìã+<Ûäq\T:28,29,23)

F Vü‰ì eT]j·TT <ä÷wüD\qT+&ç s¡ø£åD bı+<äT‘·÷ Áù|$T+#·ã&É≥+ Hê Vü≤≈£îÿ. u≤\\qTÁù|$T+#·&É+, s¡øÏå+#·&É+, Á|ü‹ ˇø£ÿ] u≤<Ûä ‘·. (ìã+<Ûäq:19)

F Hê ns¡Ω‘·\qT ô|+bı+~+#·Tø√e≥+ Hê Vü≤≈£îÿ. @ ns¡Ω‘· ñqï yê]HÓ’Hê >ös¡$+#·&É+ Á|ü‹ˇø£ÿ] u≤<Ûä ‘·. (ìã+<Ûäq:23)

F Hê yês¡dü‘·«+, $XÊ«kÕ\|ü≥¢ >∑s¡«+>± ñ+&É&É+ Hê Vü≤≈£îÿ. Ç‘·s¡T\ dü+düÿ è‹ì $XÊ«kÕ\qT>ös¡$+#·&É+ Á|ü‹ ˇø£ÿ] u≤<Ûä ‘·. (ìã+<Ûäq\T:29,30)

F düTs¡øÏå‘·, kÂø£s¡ e+‘·yÓTÆq >∑èVü≤+ Hê Vü≤≈£îÿ. u≤\\+<äs¡÷ n˝≤+Ï >∑èVü‰\T ø£*Z ñ+&˚≥T¢#·÷&É&É+ Á|ü‹ ˇø£ÿ] u≤<Ûä´‘·. (ìã+<Ûäq:27)

F bıs¡bÕ≥T¢ #˚j·T&É+ Hê Vü≤≈£îÿ. bıs¡bÕ≥¢ <ë«sê nuÛÑ´düq+ »s¡T>∑T‘·T+<äH˚ $wüj·÷ìïn+^ø£]+#·&É+ Á|ü‹ ˇø£ÿ] u≤<Ûä´‘·. (ìã+<Ûäq:28)

F b˛wüø±Vü‰sêìï bı+<ä&É+ Hê Vü≤≈£îÿ, mes¡÷ Äø£*‘√ n\eTÏ+#·≈£î+&Ü #·÷&É≥+ Á|ü‹ˇø£ÿ] u≤<Ûä ‘·. (ìã+<Ûäq:24)

F |ü]XóÁuÛÑyÓTÆq |ü]düsê\T Hê Vü≤≈£îÿ. yêÏì ø±\Twü + ø±≈£î+&Ü #·÷&É≥+ Á|ü‹ ø£ÿ] u≤<Ûä ‘·.(ìã+<Ûäq:29)

F Væ≤+dü (eTÚœø£, XÊØs¡ø£, uÛ≤y√<«>∑) Ò≈£î+&Ü J$+#·&É+ Hê Vü≤≈£îÿ. Ç‘·s¡T\ |ü≥¢ Væ≤+kÕ‘·àø£+>±ñ+&Éø£b˛e&É+ Á|ü‹ ˇø£ÿ] u≤<Ûä ‘·. (ìã+<Ûäq\T:28,37)

F Ä]úø£ <√|æ&ç qT+&ç s¡øÏå+#·ã&É≥+ Hê Vü≤≈£îÿ. u≤\\T |üìøÏ yÓfi¢≈£î+&Ü #·÷dæ ùd«#·Ã¤ eT]j·TTuÛÑÁ<ä‘·‘√ ≈£L&çq s¡øÏå‘· |ü]düsê\qT ø£*Œ+#·&É+ Á|ü‹ ˇø£ÿ] u≤<Û ä ‘·.

(ìã+<Ûäq\T:32,34)

ô|’ u≤\\ Vü≤≈£îÿ\T, u≤<Ûä´‘·\T ◊ø£´sê»´ dü$T‹#˚ 1989˝À Á|ü‹bÕ~+#·ã&çq$. Ç$Á|ü|ü+#·+˝Àì u≤\\ eT]j·TT j·TTe≈£î\ Vü≤≈£îÿ\T. uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+ á |üÁ‘êìï 1992˝ÀÄyÓ÷~+∫+~.

á Á|üø£è‹ yÓ’|üØ‘ê´\qT m<äTs√ÿ≤ìøÏ#˚j·Te\dæq$, #˚j·T≈£L&Éì$ MT≈£î ‘Ó\TkÕ?

ø£è‘·C„‘·\Tá bÕsƒ¡´ |ü⁄düÔø£s¡#·q ñ‘·ÔeT+>± r]Ã ~<ä›&ÜìøÏ düVü≤ø£]+∫q &Üˆˆ ¬ø.mHé.Äq+<äHé, uÛ≤cÕy˚‘·Ô, πøs¡fi¯,

&Üˆˆ|æ.<äøÏåD≤eT÷]Ô, $ÁXÊ+‘· ñ|üdü+#ê\≈£î\T ‘Ó\T>∑Tnø±&É$T, BbÕ lìyêdüHé, ÁøÏ‹ø˘ $X¯«Hê<∏é, ¬ø.uÛ≤>∑ \øÏÎ,ÄsY.$.yê´dt, sêeTeT÷]Ô X¯s¡à, sêjYTdæH√sTT >±s¡¢≈£î ø£è‘·»„‘·\T. Òne⁄Ÿ n+~+∫q yê]øÏ, ‘Ó\+>±D sêh|ü⁄sêedüTÔ eT÷´õj·T+, &Üˆˆ ñ|æ+<ÛäsY dæ+>¥, &Ûç©¢ $X¯«$<ë´\j·T+ yê]øÏ Á|ü‘˚ ø£ <Ûäqýê<ë\T. á |ü⁄düÔø£eTT˝Àìø=ìï ∫Á‘ê\qT |æ¢ø£ÿsY, $ø°|”&çj·÷ eT]j·TT Ç‘·s¡ n+‘·sê®\ eqs¡T\ qT+&ç ¬>’ø=q&ÉyÓTÆq~, yês¡+<ä]øÏ Á|ü‘˚ ø£<Ûäqýê<ë\T.

SCERT TELANGANA

SCERT TELANGANA

‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD°Ï 2018-19( i )

kÕ+|òæTø£ XÊg+@&√ ‘·s¡>∑‹

‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·« Á|ü#·Ts¡D, ôV’≤<äsêu≤<äT

bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£ n_Ûeè~∆, Á|ü#·Ts¡D dü$T‹

$<ä e\¢ m<ä>±*$qj·T+‘√ yÓT\>±*

#·≤º\qT >ös¡$+#·+&çVü≤≈£îÿ\qT bı+<ä+&ç

l dæ.mHé. düTÁãVü≤àD´+,@ø£\e´, eT<Ûä Á|ü<˚XŸ.

Ábıˆˆ ◊. \ø°åà, #·]Á‘· $uÛ≤>∑+,ñkÕàìj·÷ j·T÷ìe]‡°, ôV’≤<äsêu≤<é.

Ábıˆˆ j·T+. ø√<ä+&Ésê+, sê»˙‹ XÊg $uÛ≤>∑+,|æ.õ.ø£fi≤XÊ\, dæøÏ+Á<ëu≤<é, ôV’≤<äsêu≤<é.

Ábıˆˆ ¬ø. $»j·Tu≤ãT, #·]Á‘· $uÛ≤>∑+,ø±ø£rj·T j·T÷ìe]‡°, es¡+>∑ Ÿ.

&Üˆˆ m+.$. lìyêdüHé, ndæôdº+Ÿ Ábıô|òdüsY,&ç.Ç.j·Tdt.j·Tdt.ôV≤#Y. mHédæÇÄsYÏ, q÷´&Ûç©¢.

&Üˆˆ m+.$.mdt.$. Á|ükÕ<é, ndæôdº+Ÿ Ábıô|òdüsY,&ç.Ç.j·Tdt.j·Tdt.ôV≤#Y. mHédæÇÄsYÏ q÷´&Ûç©¢.

&Üˆˆ dæ. <äj·÷ø£sY ¬s&ç¶, nk˛dæj˚TŸ Ábıô|òdüsY,j·T÷ìe]‡° ø± ÒCŸ |òüsY ñyÓTHé, ø√]ƒ, ôV’≤<äsêu≤<é.

l ¬ø. düTπswt,eT+∫|ü⁄düÔø£+, ôV’≤<äsêu≤<é.

Ábıˆˆ õ. z+ø±sYHê<∏é, ns¡úXÊÅdüÔ $uÛ≤>∑+,j·T÷ìe]‡° Ä|òt ôV’≤<äsêu≤<é, ôV’≤<äsêu≤<é.

Ábıˆˆ mdt. |ü<äà», uÛÑ÷>√fi¯XÊÅdüÔ+ $uÛ≤>∑+,ñkÕàìj·÷ j·T÷ìe]‡°, ôV’≤<äsêu≤<é.

Ábıˆˆ m. dü‘· Hêsêj·TD (]f…ÆsY¶), #·]Á‘· $uÛ≤>∑+,ñkÕàìj·÷ j·T÷ìe]‡°, ôV’≤<äsêu≤<é.

&Üˆˆ ¬ø.¬ø. ¬ø’˝≤wt, sê»˙‹XÊg $uÛ≤>∑+,ôV≤#Y.dæ.j·TT., ôV’≤<äsêu≤<é.

l ns¡$+<é düsê∆q,&Ó’¬sø£ºsY, @ø£\e´, eT<Ûä Á|ü<˚XŸ.

&Üˆˆ ¬ø. Hêsêj·TD¬s&ç¶, ndæôdº+Ÿ Ábıô|òdüsY,uÛÑ÷>√fi¯XÊÅdüÔ+ $uÛ≤>∑+, ñkÕàìj·÷ j·T÷ìe]‡°,

ôV’≤<äsêu≤<é.

l sêeT÷à]Ô X¯s¡à, $<ë´ $uÛ≤>∑eTT, |ü+C≤uŸ.

l n …ø˘‡ m+. C≤sY®,@ø£\e´, eT<Ûä Á|ü<˚XŸ.

leT‹ _. X‚wüß≈£îe÷] dü+#ê\≈£î\T,j·TdtdæÇÄsYÏ, ‘Ó\+>±D, ôV’≤<äsêu≤<é.

l _. düT<Ûëø£sY dü+#ê\≈£î\T,Á|üuÛÑT‘·« bÕsƒ¡ |ü⁄düÔø£ eTTÁ<äD≤\j·T+, ôV’≤<äsêu≤<é.

&ÜˆˆmHé. ñù|+<äsY ¬s&ç¶, Ábıô|òdüsY, $<ë´Á|üD≤[ø£ bÕsƒ¡ |ü⁄düÔø£ $uÛ≤>∑+,j·TdtdæÇÄsYÏ, ‘Ó\+>±D, ôV’≤<äsêu≤<é.

#ês¡T dæHêΩ IPS (n&Ó’«»sY, C…+&ÉsY ôdì‡Ï$Ï) &Ó’¬sø£ºsY, m.dæ._. ‘Ó\+>±D, ôV’≤<äsêu≤<é.

5 %5%

dü+bÕ<ä≈£î\T

SCERT TELA

NGANA

‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19

© Government of Telangana, Hyderabad.First Published 2012

New Impressions 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018

All rights reserved.

No part of this publication may be reproduced,stored in a retrieval system, or transmitted, inany form or by any means without the priorpermission in writing of the publisher, nor beotherwise circulated in any form of bindingor cover other than that in which it is pub-lished and without a similar condition includ-ing this condition being imposed on the sub-sequent purchaser.The copyright - holder of this book is the Directorof School Education, Hyderabad, Telangana. Wehave used some photographs which are undercreative common licence. They are acknowledgeat the end of the book.

This Book has been printed on 70 G.S.M. MaplithoTitle Page 200 G.S.M. White Art Card

‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19

Printed in Indiaat the Telangana Govt. Text Book Press,

Mint Compound, Hyderabad,Telangana.

–– o ––

SCERT TELA

NGANA

‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD°Ï 2018-19( iii )

Ábıˆˆ C….sê|òüTe⁄\T, mdtdæÇÄsYÏ, ‘Ó\+>±D, ôV’≤Á<ëu≤<él eT˝≤´\ bÕ|üj·T´, …ø£Ãs¡sY, mdtdæÇÄsYÏ, ‘Ó\+>±D, ôV’≤Á<ëu≤<él düTes¡í $Hêj·Tø˘, mdtdæÇÄsYÏ, dæ Ï $uÛ≤>∑+, ‘Ó\+>±D, ôV’≤Á<ëu≤<é&Üˆˆ sê#·s¡¢ >∑D|ü‹, dü÷ÿ˝Ÿ ndæôdº+Ÿ, õ.|ü.ñ. bÕsƒ¡XÊ\, ˝≤<Ó\¢, es¡+>∑\T¢l nj·÷∫‘·T\ \ø£ÎDsêe⁄, dü÷ÿ˝Ÿ ndæôdº+Ÿ, õ.ôV≤#Y.mdt., <ÛäHé>∑sYyê&ç, ø£Ø+q>∑sYl |æ.lìyêdüT\T, dü÷ÿ˝Ÿ ndæôdº+Ÿ, õ.|ü.ñ. bÕsƒ¡XÊ\, ã+&Éb˛kÕì|ü*¢, yÓT<äø˘

l ¬ø.\ø°ÎHêsêj·TD, …ø£Ãs¡sY, &Ó’Ÿ, n+>∑\÷s¡T, ø£ècÕí õ˝≤¢l eT&ç‘êÏ qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶, õ.ôV≤#Y.m+., õ.|ü.ñ. bÕsƒ¡XÊ\, ô|<ä›»+>∑+|ü*¢, yÓ’mdtÄsY ø£&É|ül ¬ø. düTÁãVü≤àD´+, …ø£Ãs¡sY, &Ó’Ÿ, ø£s¡÷ï\Tl eT˝≤´\ bÕ|üj·T´, …ø£Ãs¡sY, mdt.dæ.Ç.ÄsY.Ï., ‘Ó\+>±D, ôV’≤<äsêu≤<é&Üˆˆ _.$.mHé.kÕ«$T, dü÷ÿ˝Ÿ ndæôdº+Ÿ, õ.ôV≤#Y.mdt., VüQpsêu≤<é, ø£Ø+q>∑sYl |æ.lìyêdüT\T, dü÷ÿ˝Ÿ ndæôdº+Ÿ, õ.|ü.ñ. bÕsƒ¡XÊ\, ã+&Éb˛kÕì|ü*¢, yÓ\T›]Ô, yÓT<äø˘l nj·÷∫‘·T\ \ø£ÎDsêe⁄, dü÷ÿ˝Ÿ ndæôdº+Ÿ, õ.ôV≤#Y.mdt., <ÛäHé>∑sYyê&ç, ø£Ø+q>∑sYleT‹ mdt.düTes¡í<˚$, Á|üuÛÑT‘·« &çÁ^ ø£fi≤XÊ\, qsê‡|üPsY, yÓT<äø˘&Üˆˆ sê#·s¡¢ >∑D|ü‹, dü÷ÿ˝Ÿ ndæôdº+Ÿ, õ.|ü.ñ. bÕsƒ¡XÊ\, ˝≤<Ó\¢, es¡+>∑\T¢l ø=]$ lìyêdüsêe⁄, myéT.|æ.j·TT.|æ.mdt., |æ.ÄsY.|ü*¢, f…ø£ÿ*, lø±≈£îfi¯+l dæ.ôV≤#Y. sê<Ûëø£èwüí, dü÷ÿ˝Ÿ ndæôdº+Ÿ, õ.|ü.ñ. bÕsƒ¡XÊ\, yÓ+ø£≤|ü⁄s¡+, lø±≈£îfi¯+l Ï.sêeTø£èwüí, dü÷ÿ˝Ÿ ndæôdº+Ÿ, õ.|ü.ñ. bÕsƒ¡XÊ\, <˚e ô|qT>=+&É, |ü•ÃeT>√<ëe]l ¬ø. ≈£îe÷s¡kÕ«$T, dü÷ÿ˝Ÿ ndæôdº+Ÿ, õ.|ü.ñ. bÕsƒ¡XÊ\, <Í&˚|ü*¢, Ä~˝≤u≤<éleT‹ _.düs¡fi¯, dü÷ÿ˝Ÿ ndæôdº+Ÿ, õ.|ü.u≤*ø£\.ñ. bÕsƒ¡XÊ\, Ç+<äT≈£Ls¡Tù|≥, HÓ\÷¢s¡Tl |æ.$.ø£ècÕísêe⁄, m˝Ÿ.m|òt.m˝Ÿ. ôV≤#Y.myéT., ÁbÕ.bÕ., yÓ÷Vü≤˝≤¢ HÓ+.16, Ç\¢+<äT, KeTà+l m.ÄsY.s¡y˚TXŸsêe⁄, dü÷ÿ˝Ÿ ndæôdº+Ÿ, õ.|ü.ñ. bÕsƒ¡XÊ\, s=&É¶+, nq+‘·|ü⁄s¡+l >∑&É¶MT~ s¡<∏ë+>∑bÕDÏ ¬s&ç¶, dü÷ÿ Ÿ ndæôdº+Ÿ, õ.|ü.ñ.bÕsƒ¡XÊ\, b˛\ÿ+|ü*¢, eT÷kÕù|≥, eTVü≤ã÷uŸq>∑sY.l e+>∑÷] >∑+–¬s&ç¶, dü÷ÿ˝Ÿ ndæôdº+Ÿ, õ.|ü.ñ.bÕsƒ¡XÊ\, ø=+<äTs¡TZ, eTVü≤ã÷uŸq>∑sY.&Üˆˆ #·øÏHê\ lìyêdt, õ.ôV≤#Y.m+., Á|ü.ñ.bÕsƒ¡XÊ\, <äTs¡ZeTà>∑&É¶, ø£Ø+q>∑sY.l j·TT. Äq+<éY≈£îe÷sY, dü÷ÿ˝Ÿ ndæôdº+Ÿ, õ.|ü.ñ. bÕsƒ¡XÊ\, bÕ‘·bÕ\«+#·, KeTà+l mHé.dæ.»>∑Hêï<∏é, Á|ü.ñ.bÕsƒ¡XÊ\, ≈£î\T‡+|ü⁄s¡, ôV’≤<äsêu≤<é.

kÕ+|òæTø£ XÊg+@&√ ‘·s¡>∑‹5 %

5%s¡#·sTT‘·\T

düeTq«j·T+

∫Á‘·ø±s¡T\Tl ≈£L¬sfi¯fl lìyêdt, dü÷ÿ˝Ÿ ndæôdº+Ÿ, õ.|ü.ñ. bÕsƒ¡XÊ\, b˛#·+|ü*¢, q ¢>=+&Él _. øÏXÀsY≈£îe÷sY, eT.|ü.ÁbÕ<∏ä$Tø√qï‘· bÕsƒ¡XÊ\, Ä˝≤«\, nqTeTT\, q\¢>=+&Él |æ. Ä+»H˚j·TT\T, õjÓ÷e÷´|üsY, ôddt &çdæj·Tdt, ôV’≤<äsêu≤<é

&çC…’ì+>¥l <ës¡ ø£qïj·T´, ø£+|üP´≥sY Ä|üπs≥sY, mdtdæÇÄsYÏ, ‘Ó\+>±D, ôV’≤<äsêu≤<äT.l ‘êÀE øÏwüHé, ø£+|üP´≥sY Ä|üπs≥sY, mdtdæÇÄsYÏ, ‘Ó\+>±D, ôV’≤<äsêu≤<äT.leT‹ bÕeì, Á>±|òæø˘ &çC…’qsY, ôV’≤<äsêu≤<äT.

SCERT TELA

NGANA

‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19

$<ë´s¡Tú\≈£î ñ‘·Ôs¡+

s√»+‘ê bı\+˝À, Ç+À¢ |üì #˚dæ n\dæb˛sTTq neTà #Ó+‘·H˚ ≈£Ls=Ãqï Hê≈£î Ä&Éyê] J$‘·+˝ÀÇ+‘· ø£wüºyÓT+<äT≈£î nH˚ Ä˝À#·q ø£<ä˝≤&ç+~. H˚qT Ç+Ï qT+&ç ãj·T\T <˚]q y˚fi¯ $$<Ûä s¡ø±\u≤wü\T e÷≤¢&˚yês¡T, Ä#êsê\qT bÕÏ+#˚yês¡T ‘ês¡dü|ü&ÉT‘·T+fÒ mes¡T Ms¡T? m+<äT≈£î Çìï s¡ø±\Á|ü»\T, nH˚ uÛ≤eq qqTï n\TeTT≈£î+≥T+~.

ø£wüº|ü&ç ùd<ä´+ #˚ùd ¬s’‘·T\T ìsêX¯, ìdüŒ èVü≤\≈£î Àqe⁄‘·THêïs ¡qï yês¡Ô\qT yêsêÔ |üÁ‹ø£˝À #·÷dæø£\es¡ |ü&ÉT‘·T+≤qT. |ü≥ºD+˝Àì M<ÛäT\˝À H˚qT edüTÔqï|ü⁄Œ&ÉT $XÊ\yÓTÆq s√&É¢qT, düeTTqï‘·yÓTÆqø£≥º&Ü\qT, >∑T&ç, #·]Ã, eTd”<äT\qT #·÷dæq|ü&ÉT mes¡T ø£Ïº+#ês¡u≤“! m+‘· yÓ∫Ã+#ês¡u≤“! nìÄX¯Ãsê´ìøÏ ˝ÀHÍ‘·T+≤qT. n+<äyÓTÆq Vü≤sêà ´\‘√ ≈£L&çq á |ü≥ºD≤\˝À ìedæ+#·&ÜìøÏ düú\+ ˝Òø£y˚\ø=~› eTqTwüß\T <äTs¡“¤s¡ |ü]dæú‘·T\˝À ìedædüTÔqï rs¡T qqTï $düàj·T |üs¡TdüTÔ+≥T+~.

eT+∫ yêfi¢≈£î zfÒdæ mqTïø√yê\ì ô|<ä›yêfi¯ó¢ e÷≤¢&ÉT‘·T+fÒ $ì, eTq\qT mes¡T |ü]bÕ*düTÔHêïs¡T?m˝≤ |ü]bÕ*düTÔHêïs¡H˚ ÄdüøÏÔ ø£*–+~.

>∑‘·+˝À sêE\T, sêC≤´\qT |ü]bÕ*+#˚ yê]ì, <˚e⁄fi¯ó¢, jÓ÷>∑T\T eTq eT<Ûä´ ‹]>±s¡ì neTàeTà\T,Hêj·TqeTà\T, ‘ê‘·j·T´\T #Ó|üŒ>± $ì ì»+>± n˝≤ »s¡>∑&ÜìøÏ neø±X¯+ ñ+<ë nH˚ uÛ≤eq Hê˝Àø£\T>∑T‘·T+~. á $<Ûä+>± Hê˝À s√p bH√ï Á|üX¯ï\T, dü+<˚Vü‰\T ñ<äsTTdüTÔ+≤sTT.

á Á|üXï\≈£î, düe÷<Ûëq+ mø£ÿ&É<=s¡T≈£î‘·T+<äì Ä˝À∫düTÔ+≤qT. ãVüQX @ ø£ÿs√ Hê Á|üXï\ìï+ÏøÏdüe÷<Ûëq+ Çe«˝ÒπsyÓ÷, Òø£ Hê Á|üX¯ï˝À¢ ø=ìï+ÏøÏ »yêãT\T ø=+<äs¡T #Ó|üŒ˝Òs¡ì nì|ædüTÔ+~. MÏøÏdüe÷<ÛëHê\ìï H˚H˚ nH˚«wæ+#·Tø√yê*? n~ m˝≤? Hê≈£î düVü‰j·T|ü&˚<Óes¡T?

Á|æj·TyÓTÆq ùdïVæ≤‘·T˝≤sê!MT eTdæÔwüÿ+˝À ø£<ä ≤&ÉT‘·Tqï eTTK´yÓTÆq ô|’ Á|üX¯ï\≈£î Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T düe÷<ÛëHê\˙ï ø£qT>=qe\dæq

nedüs¡+ ñ+~. Ç$ düT\uÛÑyÓTÆq Á|üX¯ï\T ø±e⁄. á Á|üX¯ï\˝À <˚ìøÏ ≈£L&Ü ì]∆wüºyÓTÆq düe÷<Ûëq+ ˝Ò<äT.ìC≤ìøÏ $$<Ûä e´≈£îÔ\T á Á|üX¯ï\≈£î $$<Ûä |ü]cÕÿsê\qT dü÷∫kÕÔs¡T. á düeTdü \qT ≈£åîDí+>±, C≤Á>∑‘·Ô>±#·~$q ‘·s¡Tyê‘· MTs¡T ≈£L&Ü dü«j·T+>± ø=ìï |ü]cÕÿsê\qT dü÷∫+#· >∑\T>∑T‘ês¡T. düe÷C≤ìï ns¡ú+#düTø√e&ÜìøÏ ø=ìï Á|üXï\qT yêÏ |ü]cÕÿsêìøÏ ø=ìï |ü<ä∆‘·T\qT eTq eTT+<äT+#êsTT. bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ ø£+fÒø£fi≤XÊ\˝À¢ ‘·≈£îÿe eT+~ Ä&É|æ\¢\T m+<äT≈£î #·<äTe⁄‘·THêïs¡ì Á|ü•ïùdÔ $$<Ûä s¡ø±\ Á|ü»\ qT+&ç $$<Ûäs¡ø±\ »yêãT\T \_ÛkÕÔsTT. n˝≤π> <Ûäì≈£î\T ìedædüTÔqï ø±\˙\T X¯óÁuÛÑ+>± &˚Ã $<Ûä+>± eTT]øÏyê&É\T m+<äT≈£î X¯óÁuÛÑ+>± &ÉÃs¡ì ‘·]ÿùdÔ mH√ï »yêãT\T MT eTT+<äT ñ+≤sTT. ô|’ Á|üX¯ï\ìï+ÏøÏÁ|ü»\T $$<Ûä düe÷<ÛëHê\T m+<äT≈£î Ç#êÃs¡T? á düeTdü \qT ns¡ú+ #˚düTø√e&ÜìøÏ kÕ+|òæTø£ XÊÅdüÔ+Á|üj·T‹ïdüTÔ+~. ˇø£ düeTdü ≈£î e#˚Ã $$<Ûä »yêãT\qT Áø√&ûø£]+#·&Éy˚T kÕ+|òæTø£ XÊÅdüÔ|ü⁄ |üì ø±<äT.düeTdü ≈£î |ü]cÕÿsêìï ø£qT>=q&ÜìøÏ düeTs¡úe+‘·yÓTÆq |ü<ä∆‹ì s¡÷bı+~+∫ n<Ûä j·Tq+ #˚düTÔ+~. düeTdü@ $<Ûä+>± yÓTT<ä …’+~, m˝≤ n_Ûeè~› #Ó+~+~, m+<äT≈£î, m˝≤+Ï e÷s¡TŒ\≈£î ÀHÓ’+~, Á|ü|ü+#· yê´|üÔ+>±düeTdü dü«uÛ≤e+ πø $<Ûä+>± ñ+<ë? e÷s¡T‘·÷ ñ+<ë? e+Ï $_Ûqï ø√D≤\˝À düeTdü qT #·÷ùdÁ|üj·T‘·ï+ #˚düTÔ+~. eTq ‘=* Á|üX¯ïH˚ rdüT≈£î+fÒ ø£fi≤XÊ\˝À¢ >∑‘·+˝À ≈£L&Ü ‘·≈£îÿe eT+~ Ä&É|æ\¢ Ò#·<äTe⁄≈£îH˚ yêsê? Á|ü|ü+#· yê´|üÔ+>± Ç<˚ u≤D° ñ+&˚<ë? m+<äT≈£î? Ä&É|æ\¢\T ø£fi≤XÊ\≈£î yÓfi¢≈£î+&Üìs√~Û+∫q n+XÊ\T @$TÏ? ø£fi≤XÊ\˝À¢ b+<äT≈£î Mfiófl Ò≈£î+&Ü b˛‘·THêïs¡T? ø£fi≤XÊ\\≈£î Ä&É|æ\¢\qT|ü+|üì, |ü+|æ+# ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T @eT+≥THêïs¡T? Ä |æ\¢\ düe÷<Ûëq+ @$TÏ? n<Ûë´|ü≈£î\T @eT+≥THêïs¡T?kÕ+|òæTø£ XÊÅdüÔy˚‘·Ô\T düeTdü ≈£î düe÷<Ûëq+ #Óù|Œ eTT+<äT M≥ìï+Ïì düeTÁ>∑+>± |ü]o*kÕÔs¡T. n˝≤>∑ì@ kÕ+|òæTø£ XÊÅdüÔy˚‘·Ô Ç<˚ K∫Ã‘·yÓTÆq |ü]cÕÿs¡eTì >±ì, Ç<˚ ‘·T~ »yêãT nì >±ì ‘Ó*j·TCÒj·T Ò&ÉT. @düe÷<ÛëHêìï Òø£ |ü]cÕÿsêìï ÄyÓ÷<ä jÓ÷>∑ eTsTTq~>± uÛ≤$kÕÔs√ MTπs ìs¡ísTT+#·Tø√yê*.

` dü+bÕ<ä≈£î\T( iv )

SCERT TELA

NGANA

‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19 ( vi )

Subs. by the constitution [Forty-second Amendment] Act, 1976, Sec.2, for “Sovereign Democratic Republic”(w.e.f. 3.1.1977)

Subs. by the constitution [Forty-second Amendment] Act, 1976, Sec.2, for “Unity of the Nation” (w.e.f.3.1.1977)

SCERT TELA

NGANA

‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD°Ï 2018-19( vii )

$wüj·T dü÷∫ø£

I uÛÑ÷$T ` yÓ’$<Ûää +1. $$<Ûä s¡ø±\ |ü≤\qT ns¡ú+#˚düTø√e&É+ 1 ` 6 pHé2. es¡+ ` q<äT\T 7 - 21 pHé3. #Ós¡Te⁄\T, uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\T 22 - 32 p …’4. eTVü‰düeTTÁ<ë\T ` #˚|ü\T |ü≥º&É+ 33 - 41 p …’5. j·T÷s¡|t 42 - 57 p …’6. ÄÁ|òæø± 58 68 Ä>∑dtº

II ñ‘·Œ‹Ô, $ìeTj·T+ ` JeHê<Ûësê\T7. #˚‹eè‘·TÔ\T ` #˚H˚‘· eÅkÕÔ\T 69 77 Ä>∑dtº8. bÕ]ÁXÊ$Tø£ $|ü¢e+ 78 85 Ä>∑dtº9. bòÕ´ø£ºØ˝À ñ‘·Œ‹Ô ` ø±–‘·|ü⁄ |ü]ÁX¯eT 86 ` 94 ôdô|º+ãsY10. s¡yêD≤eédüú ÁbÕ<Ûëq´‘· 95 100 ôdô|º+ãsY

III sê»ø°j·T eédüú\T ` |ü]bÕ\q11. ø=‘·Ô sêC≤´\T ` sêE\T 101 109 ôdô|º+ãsY12. ÁbÕ+rj·T sêC≤´\ Ä$sê“¤e+ ` ø±ø£rj·TT\T 110 116 nø√ºãsY13. $»j·Tq>∑s¡ sêE\T 117 125 qe+ãsY14. yÓTT>∑ Ÿ kÕÁe÷»´+ 126 134 qe+ãsY15. uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À Á_Ïwt kÕÁe÷»´kÕú|üq 135 146 qe+ãsY16. sêh XÊdüqdüuÛÑ ` #·≤º\ ‘·j·÷Ø 147 157 &çôd+ãsY17. õ˝≤¢ À #·≤º\ neT\T 158 164 &çôd+ãsY

IV kÕe÷õø£ eéd”úø£s¡D ` ndüe÷q‘·\T18. ≈£î\ $eø£å ` düe÷q‘ê«ì¬ø’ b˛sê≥+ 165 171 »qe]19. JeHê<Ûës¡+ ` |ü≥ºD ø±]à≈£î\ b˛sê≤\T 172 180 »qe]

V eT‘·+ ` düe÷»+20. C≤q|ü<äT\T ` eT‘·+ 181 187 |òæÁãe]21. <Ó’e dü+ã+<Ûä uÛÑøÏÔ e÷sêZ\T 188 196 |òæÁãe]

VI dü+düÿ è‹ ` düe÷#ês¡+22. sêE\T ` ø£≥º&Ü\T 197 207 |òæÁãe]

|ü⁄qX¯Ãs¡D ` yê]¸ø£ |üØø£å\T e÷]Ã

$wüj·T+ ù|õ.q+. HÓ\Áø£.dü+.

SCERT TELA

NGANA

‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19 ( viii )

Á|ü‹»„

` ô|’&çeTÁ] yÓ+ø£≥ düTu≤“sêe⁄uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ Hê e÷‘·èuÛÑ÷$T. uÛ≤s¡rj·TT\+<äs¡÷ Hê dü <äs¡T\T. H˚qT Hê

<˚XÊìï Áù|$TdüTÔHêïqT. düTdü+|üqïyÓTÆq, ãVüQ$<ÛäyÓTÆq Hê <˚X¯ yês¡dü‘·« dü+|ü<äHê≈£î >∑s¡«ø±s¡D+. BìøÏ ns¡Ω‘· bı+<ä&ÜìøÏ düs¡«<ë H˚qT ø£èwæ #˚kÕÔqT.Hê ‘·*¢<ä+Á&ÉT*ï, ñbÕ<Ûë´j·TT*ï, ô|<ä›\+<ä]ï >ös¡$kÕÔqT. Á|ü‹yê]‘√qT

eTsê´<ä>± q&ÉT#·Tø=+≤qT. »+‘·Te⁄\|ü≥¢ <äj·T‘√ ñ+≤qT.Hê <˚X¯+|ü≥¢, Hê Á|ü»\|ü≥¢ ùdyêìs¡‹‘√ ñ+≤qì Á|ü‹»„ #˚düTÔHêïqT.

yê] ÁX‚jÓ÷_Ûeè<äT∆ Ò Hê Äq+<ëìøÏ eT÷˝+.

C≤rj·T ^‘·+

` s¡M+Á<äHê<∏é sƒê>∑÷sY»q>∑DeTq n~ÛHêj·Tø£ »j·TùV≤!

uÛ≤s¡‘· uÛ≤>∑ $<Ûë‘ê!|ü+C≤ã, dæ+<ÛäT, >∑T»sê‘·, eTsêsƒê,

Á<ë$&É, ñ‘·ÿfi¯, e+>∑!$+<Ûä , Væ≤e÷#·\, j·TeTTHê, >∑+>∑!

ñ#·Ã\ »\~Û ‘·s¡+>±!‘·e X¯óuÛÑHêy˚T C≤π>!‘·e X¯óuÛÑ Ä•wü e÷π>>±ùV≤ ‘·e »j·T>±<∏ë!

»q>∑D eT+>∑fi¯<ëj·Tø£ »j·TùV≤!uÛ≤s¡‘· uÛ≤>∑ $<Ûë‘ê!

»j·TùV≤! »j·TùV≤! »j·TùV≤!»j·T »j·T »j·T »j·TùV≤!!

SCERT TELA

NGANA


ùdÿ˝Ÿ :1 ôd+° MT≥s¡T R 200 øÏ À MT≥s¡T¢

|ü≥+`1 : sêÁcÕº\T ` sê»<ÛëqT\T

lq>∑sY

#·+&û>∑sY&ÓÁVü‰&É÷Hé

q÷´ &Ûç©¢

C…’|üPsY\ø√ï

bÕ≤ï

>±+>¥≥ø˘

~dü÷ŒsY ø√Væ≤e÷wæ˝≤¢+>¥

Ç+bòÕ˝Ÿ

◊C≤«˝Ÿn>∑s¡Ô˝≤sê+∫

uÛÑTeHX«sY

sêsTT|üPsY

uÛÀbÕ˝Ÿ>±+BÛq>∑sY

eTT+u…’

ôV’≤<äsêu≤<äT

bÕHêJ

‹s¡Teq+‘·|ü⁄s¡+u…+>∑Tfi¯Ss¡T

#ÓHÓ’ï\ø£å Be⁄\T

Ç≤q>∑sY

ø√˝Ÿø£‘ê

dæe÷¢

N

n+&Ée÷Hé ìø√u≤sY Be⁄\T

dü÷∫ø£

<X dü]Vü≤<äT› πsK

sêÁcÕº\ dü]Vü≤<äT› πsK

sêh sê»<Ûëì

neTsêe‹

»eTTà

SCERT TELA

NGANA


‘Ó\+>±D |”sƒ¡uÛÑ÷$T

Ä~˝≤u≤<é

ìC≤e÷u≤<é

ìC≤+kÕ>∑sY

q˝§Z+&É

ø£Ø+>∑qsY

eTVü‰sê

h

düeTTÁ<äeT≥ºeTT qT+&ç m‘·TÔ

eT+Jsê q~

ø£sêí≥ø£

#Û·rÔdt|òüTsYÁbÕDV

æ≤‘ê q~

Hê>±s¡T®q kÕ>∑sY

ø£ècÕí q~

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚X

Ÿ

ô|Hé>∑+>± q~

ø£ècÕí q~

‘·T+>∑uÛÑÁ<ë q~

~+&û q~

yÓsTTHé >

∑+>± q~

>√<ëe] q~

>√<ëe] q~

|ü≥+`2‘Ó\+>±D`düeTTÁ<ä eT≥º+

N

eT÷d” q~

eTVü≤ã÷uŸq>∑sY

MT nuÛÑ düHêìï yÓTs¡T>∑T|üs¡T#·Tø√+&ç

düeTTÁ<ä eT≥º+ (Mean Sea Level) :düeTTÁ<ä ñ|ü]‘·\+ô|’q ô|<ä›, ∫qï n\\T

ìs¡+‘·s¡+ edüTÔÔ+≤sTT. n$ m|üŒÏø° dæús¡+>± ñ+&Ée⁄.á Á|üÁøÏj·Te\¢ düeTTÁ<ä+ m‘·TÔ ìs¡+‘·s¡+ ô|s¡T>∑T‘·÷,‘·>∑TZ‘·÷ ñ+≥T+~. eT] á m‘·TÔ\˝À @ m‘·TÔqTeTq+ düeTTÁ<ä|ü⁄ ÏeT≥º+ Ò<ë ª0μ MT≥s¡T m‘·TÔ>±>∑T]Ô+#ê*? á düeTdü ≈£î |ü]cÕÿs¡+>± düeTTÁ<ä|ü⁄m‘·TÔqT $$<Ûä düeTj·÷˝À¢ ø=*∫ yêÏ dü>∑≥TÄ<Ûës¡+>± düeTTÁ<äeT≤ºìï …ø£ÿ>∑≤ºs¡T. XÊgy˚‘·Ô\TnH˚ø£ dü+e‘·‡sê\bÕ≥T á dü>∑≥T n\\ m‘·TÔ\qT|ü]o*+∫, …øÏÿ+∫ yês=ø£ ne>±Vü≤q≈£î e∫Ã dü>∑≥TdüeTTÁ<äeT≤ºìï (Mean Sea Level) ìsê∆]+#ês¡T.

1) Á|ü|ü+#·+˝Àì düeTTÁ<ä eT≤º\˙ï m+<äT≈£îdüe÷q+>± ñ+≤sTT? (AS1)

2) düeTTÁ<äeT≤ºìï m˝≤ …ø£ÿ>∑&É‘ês¡T? (AS1)3) m‘·TÔ\qT #·÷ù| |ü≤\e\¢ ñ|üjÓ÷>±\T @$TÏ? (AS1)4) m‘·ÔsTTq ÁbÕ+‘ê\˝ÀqT, |ü\¢|ü⁄ ÁbÕ+‘ê˝˝ÀqT ìedæ+#

Á|ü»\ Jeq $<Ûëq+ À @ e´‘ê kÕ\T >∑eTì+#ês¡T? (AS1)5) Á|ü»\≈£î |ü≤\T (e÷´|ü⁄\T) @$<Ûä+>± ñ|üjÓ÷>∑|ü&É‘êsTT?

(AS6)6) ù|õ HÓ+. 5˝Àì ªø±+≥÷sY πsK\Tμ n+XÊìï #·~$,

yê´U≤´ì+#·+&ç.(AS2)7) ‘Ó\+>±D sêh |ü≥+qT |ü]o*+∫ 150 MSL

ø£+fÒ ‘·≈£îÿe >∑\ ÁbÕ+‘ê\T @@ õ˝≤¢\˝ÀñHêïjÓ÷ sêj·T+&ç. (AS5)

MT ìyêdü+ ¬s’ Ò« ùdºwüHé≈£î <ä>∑Zs¡ nsTT‘ nø£ÿ&É ô|ÏºquÀs¡T¶ Ä<Ûës¡+>± Ä ÁbÕ+‘· m‘·TÔqT >∑T]Ô+#·+&ç. Äm‘·TÔqT MT H√≥T |ü⁄düÔø£+˝À sêdüTø√+&ç. Ä m‘·TÔªª___ M.S.L.μμ >± sêdæ ñ+≥T+~.

1.6e ∫Á‘·+, 1.7e ∫Á‘·+ Á|üø±s¡+ 30MT≥s¡¢ m‘·TÔ es¡≈£î es¡<ä s¡T eùdÔ ì+|üPs¡TÁ>±eT+ eTTqT>∑T‘·T+<ë?

1.8e ∫Á‘·+ #·÷dæ øÏ+~ Á|üXï\≈£î »yêãT\Tsêj·T+&ç:q~ Á|üeVæ≤+#˚ ~X¯ >∑T]Ô+#·+&ç.n‹ ‘·≈£îÿe m‘·TÔ>∑\ uÛÑ÷$T MT≥s¡¢qT+&ç MT≥s¡¢ eT<Ûä´ñqï~.á |ü≥+˝À ¬s+&ÉT m‘ÓÔÌq Á|ü<˚XÊ\THêïsTT.yêÏ m‘·TÔ m+‘·?

KeTà+

dü÷∫ø£ :SCERT TELA

NGANA

‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19 7es¡+ ` q<äT\T

dü÷s¡T´&ÉT, y˚T|òü÷\T, es¡bÕ‘·+:uÛÑ]+#· Òì ydü$ø±\eTsTTq @Á|æ Ÿ, yT, pHé\

‘·sê«‘· esê¸ø±\+ edüTÔ+~. ø=ìï HÓ\\bÕ≥T ñ+≥T+~.es¡+ m˝≤ ≈£îs¡TdüTÔ+~? esê¸ìï#˚Ã y˚T|òü÷\T mø£ÿ&ÉqT+&ç ekÕÔsTT? MT≈£î ‘Ó\TkÕ? MT≈£î ‘Ó*dæq n+XÊ Òy√Ä˝À∫+∫ yêÏì >∑T]+∫ MT ‘·s¡>∑‹ >∑~˝À #·]Ã+#·+&ç.

˙s¡T Ä$] ø±e&É+ (u≤w”ŒuÛÑeq+):dü÷s√´<äj·÷ìøÏ eTT+<˚ Á|üD$ ìÁ<ä Ò∫+~.

y&ç fi¢‘√ kÕïq+ #j·÷\ì bısTTýÓ*–+∫ ø£ bÕÁ‘· À˙Ïì y˚&ç#˚j·TkÕ–+~. ˙s¡T y˚&ÓøÏÿ ˙Ï Ä$]bı>∑s¡÷|ü+˝À bÕÁ‘·ô|’q >∑\ eT÷‘·≈£î ‘·–*+~. eT÷‘·rdæq|ü&ÉT ãj·TÏ #·\¢ì >±* Ä Ä$]ì ‘·>∑\>±H˚

uÛÑ÷$Tô|’q ÁbÕDÏø√Ï J$+#·&ÜìøÏ ˙s¡TeT÷˝≤<Ûës¡+. uÛÑ÷$T ñ|ü]‘·\+˝À 71% ô|’>± s¡TÄe]+∫ ñqï<äì MT≈£î ‘Ó\TdüT. |ü+≥\T|ü+&ç+#·&ÜìøÏ eTq+ ÏMT<ä Ä<Ûës¡|ü&ç ñHêï+.ø±ì dü+e‘·‡s¡ ø±\eT+‘ê eTq+ πø $<ÛäyÓTÆq Ïìbı+<ä&É+ Ò<äT. n+‘·≤ πø HêD´‘· >∑\ s¡T Ò<äT.

MT≈£î @ HÓ\˝À¢ esê¸\T |ü&ÉT‘·THêïsTT? MTÁ>±eT+˝À Ò<ë |ü≥ºD+˝À m≈£îÿe s¡T @ uÛ≤>∑+˝Àñ+~? ‘·≈£îÿe s¡T @ uÛ≤>∑+˝À ñ+~? MT≈£î eT+∫(‘êπ>) ˙s¡T, ñ|ü˙s¡T Ò<ë ø£]ƒq »\+ mø£ÿ&É\uÛÑ eTe⁄‘·T+~? ‘·s¡>∑‹˝À #·]Ã+#·+&ç. ‘·sê«‘·n<Ûë´j·T+˝À ˙Ï \uÛÑ´‘·˝À yÓ’$<Ûä´+, <ëì

˙Ï Ä$] ˙Ï_+<äTe⁄\T>±e÷] eT∞¢ ˙ÏbÕÁ‘· ÀH˚|ü&Ü¶sTT. Ç~ >∑eTì+∫q Á|üD$ ˙s¡T y˚&ÓøÏÿ ˙ÏÄ$]>±qT, Ï Ä$] #·\¢ã&ç s¡T>±qT e÷s¡T‘·T+<äì‘Ó\TdüT≈£î+~.

á es¡|ü⁄ ø£<∏ä Ï Ä$]‘√ yÓTT<ä\e⁄‘·T+~. ÏÄ$] n+fÒ @$TÏ? MTs¡T ‘·&çdæq ã≥º*ï ãj·T≥Äs¡yùdÔ ø=+‘·ùd|üÏøÏ n+<äT˝Àì s¡T n<äèXéTe⁄‘·T+~.ã≥º\T Ä]b˛‘êsTT. Ä<˚$<Ûä+>± ø£ |üfiË¢+˝À ø=~›>±˙s¡T b˛dæ m+&É˝À ñ+∫q≥¢sTT‘˚ ¬s+&ÉT s√E˝À¢Ä$¬s’b˛e#·TÃ. ã≥º Àì ˙s¡T, |üfiË¢+˝Àì ˙s¡T Ä$¬s’>±*˝À ø£*dæb˛‘·T+~. á $<ÛëHêH˚ï u≤w”ŒuÛÑeq+ /Ä$s¡e&É+ n+≤+. n+fÒ ˙Ïì y˚&ç#˚j·Tø£b˛sTTHêÄ$¬s’b˛‘·T+~.

yÓTT<äÏ uÛ≤>∑+

|üs¡ékÕHê\T yÓTT<ä˝…’q n+XÊ\qT >∑T]+∫#·<äTe⁄≈£î+<ë+.

bÕsƒ¡+ es¡¸+ ` q<äT\T2

SCERT TELA

NGANA


∫Á‘·+`2.1 ˙s¡T Ä$s¡e&É+

#Ó≥T¢, yÓTTø£ÿ\qT+&çdüs¡düT‡\qT+&ç q<äT\qT+&ç

H˚\qT+&ç

eTVü‰düeTTÁ<ë\qT+&ç

uÛÑ÷$T ñ|ü]‘·\+MT<ä eTVü‰düeTTÁ<ë\T, q<äT\T,düs¡düT‡\T yÓTT<ä …’q »\uÛ≤>±\THêïsTT. MÏqT+&ç s¡Tm&É‘Ó>∑≈£î+&Ü Ä$s¡e⁄‘·÷+≥T+~. mø£ÿ&É ‘˚eT ñ+fÒnø£ÿ&É Ä$¬s’ >±*˝À ø£\TdüTÔ+~. á u≤w”ŒuÛÑeq+ eTqX¯Øs¡+ qT+&ç, #Ó≥¢qT+&ç, H˚\qT+&ç »s¡T>∑T‘·T+~.ñc íÁ>∑‘· ô|]π>ø=B› s¡T ‘=+<äs¡>± Ä$] ne⁄‘·T+~.

@ ø±\+˝À m≈£îÿe u≤w”ŒuÛ Ñeq+ ñ+<√

Ä˝À∫+#·+&ç. y˚dü$˝ÀHê, o‘êø±\+˝ÀHê?

˙s¡T Ä$s¡e&É+ |ü>∑\T m≈£îÿe>± ñ+≥T+<ë

sêÁ‹|üP≤?

2.1e ∫Á‘·+ #·÷dæ ˙s¡T Ä$]>± m¬øÿ&Óø£ÿ&É

qT+&ç e÷s¡T‘·T+<√ ‘Ó*ù| |üÏºø£ ‘·j·÷s¡T#j·T+&ç.

>∑]wü ˜kÕúsTT˝À u≤w”ŒuÛ Ñeq+ mø£ÿ&çqT+&ç»s¡T>∑T‘·T+<äì uÛ≤$düTÔHêïs¡T? yÓTTø£ÿ\qT+&Ü,q< ä T\qT+&Ü, eTV ü ‰d üeTT Á<ë\qT+&Ü,H\qT+&Ü?

y˚T|òü÷\T @s¡Œ&É≥+ ` es¡+ ≈£î]j·T≥+:

y˚&ç>±*øÏ ˙s¡T m≈£îÿe>± Ä$¬s’ Äø±X¯+˝À ô|’øÏ#]q|ü&ÉT n~ #·\¢ã&ÉT‘·T+~. uÛÑ÷$T ñ|ü]‘·\+ qT+∫ô|’øÏ yÓfi‚¢ø=B› #·\¢>± ñ+≥T+~. n˝≤ ˙Ï Ä$]

#·\¢ã&ÉT‘·÷ ∫qï ∫qï Ï_+<äTe⁄\T>± e÷s¡T‘·T+~.á ∫qï Ï _+<äTe⁄\T, #·T≥÷º ñqï dü÷ø£ÎyÓTÆq <äTeTTà(<Ûä÷[ πsDTe⁄\T)‘√ Ò<ë bı>∑‘√ ø£*dæ ì<ëq+>±yêÏ |ü]e÷D+ ô|s¡T>∑T‘·T+~. Ç˝≤ ∫qï Ï _+<äTe⁄\Tø£*dæ ªªyT|òü÷\Tμμ>± @s¡Œ&É‘êsTT.

˙Ï Ä$] y˚T|òü÷\T>± m˝≤ e÷s¡T‘·T+<√$e]+# ∫Á‘êìï ô|’ U≤∞ u≤≈£î‡˝À j·T+&ç.∫Á‘·+˝À uÛÑ÷$T, Äø±X¯+, ˙Ï Ä$],<Ûä÷[ø£D≤\T, ˙Ï _+<äTe⁄\T, y˚T|òü÷\ì>∑T]Ô+#·+&ç.

SCERT TELA

NGANA


y˚T|òü÷\T ô|’øÏ b˛j˚T ø=B› eT]+‘· #·\¢ã&É≥+e\¢ m≈£îÿe ˙Ï_+<äTe⁄\T @s¡Œ&É‘êsTT. á ∫qï˙Ï_+<äTe⁄\T ø£<ëìø=ø£Ï ø£*dæ ô|<ä› _+<äTe⁄\T>±@s¡Œ&É‘êsTT. Ç$ ãs¡TyÓø£ÿ&É+‘√ >±*˝À ñ+&É Òø£es¡s¡÷|ü+˝À ≈£îs¡TkÕÔsTT.

es¡+ ≈£îs¡e&ÜìøÏ yT|òü÷\T ô|’øÏ yÓfi¢e\dæqnedüs¡+ ñ+<äì uÛ≤$düTÔHêïsê?MTs¡T m|ü&Ó’Hê eT+#·T ≈£îs¡e&É+ #·÷XÊsê?Ç~ mø£ÿ&É s¡÷bı+<äT‘·T+~?s√E˝À @ düeTj·T+˝À bı>∑eT+#·T≈£îs¡TdüTÔ+~?@ ø±\+˝À m≈£îÿe bı>∑eT+#·T ≈£î]dæqs√E\THêïsTT?MTs¡T m|ü&Ó’Hê eT+#·T ≈£îs¡e&É+ #·÷XÊsê?Bìø° es¡+ ≈£îs¡e&ÜìøÏ >∑\ ‘˚&Ü @$TÏ?m|ü&ÉsTTHê e&É>∑+&É¢qT #·÷XÊsê?

|üeHê\T, y˚T|òü÷\T:

uÛÑ÷$T ñ|ü]‘·\+MT<ä nìï ÁbÕ+‘ê\˝À ˙s¡TÄ$]>± e÷] yT|òü÷\T @s¡Œ&ÉT‘·THêïsTT. eTVü‰düeTTÁ<ë\ñ|ü]‘·˝≤˝À¢ ˙s¡T n‘·´~Ûø£+>± Ä$¬s’ y˚T|òü÷\T@s¡Œ&É‘êsTT. yÓTT‘·Ô+MT<ä, eTVü‰düeTTÁ<ë\T Ï‘√ ø=ìïy\ øÏ ÀMT≥s¡¢ es¡≈£î yê´|æ+∫ ñHêïsTT. ‘·‘·Œ¤*‘·+>±∫Á‘·+`2.2 »\#·Áø£+

ø=ìï eTTK´|ü<ë\T :

u≤w”ŒuÛÑeq+ : ˙s¡T Ä$]>± e÷s¡≤ìïªu≤w”ŒuÛÑeq+μ n+≤+. Ï Ä$] ‹]– s¡T>±e÷s¡≤ìï ªÁ<äMuÛÑeq+μ n+≤+. >±*˝À ô|’uÛ≤>±q y˚˝≤&ÉT‘·Tqï ∫qï ˙Ï _+<äTe⁄\düeT÷Vü≤y˚T y˚T|òü÷\T .

»\#·Áø£+: düeTTÁ<ë\qT+&ç ˙s¡T Ä$¬s’Äø±X+˝À yT|òü÷\T>± ‘·j·÷¬s’ yêÏøÏ #·\¢ì>±*‘·>∑\>±H e]¸kÕÔsTT. Ä s¡T |ü\¢|ü⁄ ÁbÕ+‘ê\˝ÀÁ|üeVæ≤dü÷Ô q<äT\T>± @s¡Œ&ç ‹]– düeTTÁ<ä+˝Àø £\Td ü T Ô+~. Ç<˚ Á| ü Áø Ïj · T ìs ¡+‘ ·s ¡+ø=qkÕ>∑T‘·T+~.. BH˚ï ªª»\#·Áø£+μμ n+≤s¡T.

nebÕ‘·+: $$<Ûä s¡÷bÕ\˝À >±*˝Àì ‘˚eTuÛÑ÷$TMT<ä |ü&É≤ìï ªnebÕ‘·+μ (Precipitation)n+≤+. Ç~ eT+#·T>±, es¡+>±, bı>∑eT+#·T,‘·TcÕs¡+, e&É>∑+&ÉT¢ yÓTT<ä …’q nHø£ s¡÷bÕ\˝Àñ+≥T+~.

ÄÅs¡›‘·: yê‘êes¡D+˝À n<äèX¯ +>± ñqï ˙ÏÄ$]ì ÄÅs¡›‘· (‘˚eT) (humidity) n+≤+.ñc íÁ>∑‘·‘√ bÕ≥T ÄÅs¡›‘· ≈£L&Ü ô|]–q|ü&ÉTeTq≈£î nkÂø£s¡ +>± ñ+≥T+~. #ÓeT≥ ‘·«s¡>±Ä$]>±ø£ ñø£ÿ>±qT, õ>∑≥>±qT ñ+≥T+~.

SCERT TELA

NGANA


esê¸\T eTVü‰düeTTÁ<ä+˝À n‘· ~Ûø£+>± ≈£îs¡TdüTÔHêïsTT. y˚T|òü÷\T ≈£L&Ü ø=ìï y˚\ øÏ ÀMT≥s¡T¢ Á|üj·÷DÏ+∫ eTq≈£îesê¸ìïdüTÔHêïsTT. yêÏì @$ uÛÑ÷uÛ≤>∑+ô|’øÏ rdüT≈£îedüTÔHêïjÓ÷ MT≈£î ‘Ó\TkÕ?

esê¸ø±\+˝À >±* @ ~X¯qT+&ç MdüTÔ+~?

á |üeHê\T nπs_j·÷ düeTTÁ<ä+qT+∫ ã+>±fi≤U≤‘·+MT<äT>± MdüTÔHêïsTT. Ç$ esê¸ìï#Ã yT|òü÷\qT s¡yêD≤#˚kÕÔsTT. MÏH˚ ªãTT‘·T|üeHê\Tμ n+≤+. Ç$ HÓ’s¡T‹ ~X¯qT+&ç MkÕÔsTT. ø±ãÏº MÏì ªHÓ’s¡T‹ ãTT‘·T|üeHê\Tμ nì≈£L&Ü n+≤+. Ç$ y˚dü$ø±\+˝À e÷Á‘·y˚T MkÕÔsTT.

á ãTT‘·T|üeHê\T ¬s+&ÉT XÊK\T : ˇø£Ï nπs_j·÷ düeTTÁ<ä+ qT+&ç M#˚ |üeHê\T. ¬s+&ÉT, ã+>±fi≤U≤‘·+MT<äT>± M#˚ |üeHê\T. |ü≥+`1 ˝Àì u≤D+ >∑Ts¡TÔ\T |üeq ~X¯qT dü÷∫kÕÔsTT.

|ü≥+`1 uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ãTT‘·T|üeHê\Tlq>∑sY

&Ûç©¢

\ø√ï

n\Vü‰u≤<é

ø√˝Ÿø£‘êuÛÀbÕ Ÿ

Hê>∑|üPsY

eTT+u…’

u…+>∑fiSs¡T #ÓHÓ’ ïu+>±fi≤U≤‘·+

Væ≤+<ä÷ eTVü‰ düeTTÁ<ä+

‹s¡Teq+‘·|ü⁄s¡+

nπs_j·÷düeTTÁ<ä+

ôV’≤<äsêu≤<é

N

~dü÷ŒsYÇ+bòÕ˝Ÿ

uÛ≤Ø es¡bÕ‘· ÁbÕ+‘ê\T|üeq ~X¯

dü÷∫ø£ :

SCERT TELA

NGANA


ã+>±fi≤U≤‘·+˝À @s¡Œ&çq y˚T|òü÷\qT|üeHê\T <˚X¯+˝Àì @ ÁbÕ+‘êìøÏrdüTø=ìb˛‘êsTT?nπs_j·÷ düeTTÁ<ä+˝À @s¡Œ&çq y˚T|òü÷\qT|üeHê\T <X+˝Àì @ ÁbÕ+‘êìøÏ rdüTø=ì`b˛‘êsTT?|üeHê\T |ü•ÃeTu…+>±˝Ÿ≈£î, &Ûç©¢øÏ, \ø√ï≈£îãTT‘·T|üeHê\qT @ ~X¯qT+&ç rdüT≈£î`b˛‘êsTT?|üeHê\T u§+u≤sTTøÏ, ôV’≤<äsêu≤<é≈£î,u…+>∑fi¯Ss¡T≈£î ãTT‘·T|üeHê*ï @ ~X¯ qT+&çrdüTø=ìb˛‘êsTT?

‘Ó\+>±D˝À es¡bÕ‘·+:

MT ÁbÕ+‘·+˝À @ HÓ\˝À¢ m≈£îÿe es¡¸+≈£îs¡TdüTÔ+~? n‘· ~Ûø£ es¡bÕ‘·+ >∑\ eT÷&ÉTHÓ\\qT ù|s=ÿq+&ç.MTs¡T+&˚ ÁbÕ+‘·+˝À @ HÓ\˝À¢ ‘·≈£îÿe es¡+≈£îs¡TdüTÔ+~? n‘· \Œ es¡bÕ‘·+>∑\ eT÷&ÉTHÓ\\qT ‘Ó\|ü+&ç.MT ÁbÕ+‘·+˝À Á|ür dü+e‘·‡s¡+ kÕ<Ûës¡Des¡bÕ‘·+ ñ+≥T+<ë? Ò<ë dü+e‘·‡sêìø√$<Ûä+>± ñ+≥T+<ë?‘·≈£îÿe es¡+ ≈£î]dæ ø£s¡e⁄ e∫Ãq dü+e‘·‡sê\TMTπøyÓTÆHê nqTuÛÑeyÓTÆHêj·÷?n~Ûø£ esê¸\T ≈£î]dæ es¡<ä\T e∫Ãqdü+e‘·‡sê\T MTπøyÓTÆHê nqTuÛÑeyÓTÆHêj·÷?

‘Ó\+>±D sêh+˝À e÷]Ã HÓ\‘√ yÓTT<ä\j˚T´ñc íÁ>∑‘·\ ô|s¡T>∑T<ä\ pHé <ëø± ø=qkÕ>∑T‘·T+~.pHé eT<Ûä HêÏøÏ HÓ’ãTT‹ ãTT‘·T|üeHê\T sêÁcÕºìøÏ#˚s¡Tø√e&É+‘√ bÕ≥T, yêÏ Á|üuÛ≤e+‘√ ≈£î]ùd esê¸\e\¢ yês¡+ s√E˝À¢H˚ ñc íÁ>∑‘· À¢ nø£kÕà‘·TÔ>∑ uÛ≤Øe÷s¡TŒ\T dü+uÛÑ$kÕÔsTT. |ü≥+`1 #·÷&É+&ç.

HÓ’ãTT‹ ãTT‘·T|üeHê\ e\¢ ‘Ó\+>±D sêh+˝ÀkÕ<Ûës¡D es¡bÕ‘·+ e÷Á‘·y˚T dü+uÛÑ$düTÔ+~. yÓTT‘·Ô+MT<ä ñ‘·Ôs¡, ‘·÷s¡TŒ ÁbÕ+‘ê\T n~Ûø£ es¡¸bÕ‘·+

bı+<äT‘·T+&É>±, ‘Ó\+>±D |”sƒ¡uÛÑ÷$T˝Àì #ê˝≤ÁbÕ+‘ê\T ‘·≈£îÿe es¡¸bÕ‘êìï bı+<äT‘·THêïsTT.sêh+˝À eTVü≤ã÷uŸq>∑sY, CÀ>∑T˝≤+ã õ˝≤¢\T n‹‘·≈£îÿe es¡bÕ‘êìï bı+<äT‘·THêïsTT. |ü≥+ 2 #·÷&É+&ç.

düeTTÁ<ë\ qT+&ç ˙Ï Ä$]ì yÓ÷düTø=düTÔqï|üeHê\≈£î |üs¡«‘ê\T n&ÉT¶>± ñqï|ü&ÉT, yêÏì‘·|æŒ+#·&ÜìøÏ ô|’øÏ Ò# dü+<äs¡“¤+˝À ô|’q #·\¢>±* ‘·–*Á<äMuÛ Ñ$+∫ Äô|’q es¡ ¸bÕ‘·+ dü+uÛ Ñ$düT Ô+~.kÕ<Ûës¡D+>± Ç˝≤+Ï es¡bÕ‘·+ |ü•ÃeT ø£qTeT\Te+Ï |üs¡«‘· ÁbÕ+‘ê\˝À #·÷kÕÔ+.

y˚T qT+&ç nø√ºãsY eT<Ûä´ ã+>±fi≤U≤‘·+˝À‘·TbòÕqT\T dü+uÛÑ$kÕÔsTT. á ‘·TbòÕqT\ e\¢ eTq≈£îesê¸\T sêe#·TÃ, ˝Ò<ë sêø£b˛e#·TÃ, n~ Ä ‘·TbòÕqT¢rs¡+ <ë≤ø£ yÓfi‚fl ~X¯, yêÏ $düÔè‹ì ãÏº ñ+≥T+~.ø=ìïkÕs¡T¢ ãTT‘·T|üeHê\T, ‘·TbòÕqT¢ ø£*dæ á ÁbÕ+‘êìøÏ$düÔè‘·yÓTÆq esê¸\qT n+~j·T´&É+‘√ bÕ≥T, |ü+≥ qcÕºìï≈£L&Ü ø£*–kÕÔsTT.

nø√ºãsY ‘·sê«‘· |üeHê\T ã+>±fi≤U≤‘·+ qT+&çHÓ’ãTT‹ ~≈£îÿq≈£î MkÕÔsTT. MÏ e\¢ nø√ºãsY eT]j·TTqe+ãsY HÓ\˝À¢ ‘Ó\+>±D ÁbÕ+‘·+˝À #ê˝≤ ‘·≈£îÿees¡¸bÕ‘·+ dü+uÛÑ$düTÔ+~. á |üeHê\qT áXÊq´ãTT‘·T|üeHê\T Ò<ë ‹s√>∑eTq ãTT‘·T|üeHê\T n+≤s¡T.dæ]dæ\¢ |ü≥ºD 10 dü+ˆˆsê\ es¡bÕ‘· $esê\T:

dü+ˆˆ es¡¸bÕ‘·+ dü+ˆˆ es¡¸bÕ‘·+$T.MT.\˝À $T.MT.\˝À

1996 933 2001 7631997 695 2002 6051998 926 2003 8191999 823 2004 6192000 895 2005 891

ùdø£s¡D : ‘·Vü≤dæ ≤›sY ø±sê´\j·T+, dæ]dæ\¢

dæ]dæ\¢ |ü≥ºD+ düsêdü] es¡bÕ‘·+ m+‘·?ô|’ düe÷#ês¡+ Ä<Ûës¡+>± @ dü+e‘·‡s¡+n‘· ~Ûø£, @ dü+e‘·‡s¡+ n‘· \Œ es¡bÕ‘·+qyÓ÷<äsTT+~?

SCERT TELA

NGANA


@ ¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê\T n‘· ~Ûø£ es¡bÕ‘êìï bı+<ësTT?ô|’ ‘Ó\+>±D |ü≥+˝À #·÷|æ+#·ã&çq $$<Ûä ÁbÕ+‘ê\T bı+<˚ es¡bÕ‘· $esê\qT >∑eTì+#·+&ç.

i) MT õ˝≤¢ À m≥Te+Ï es¡bÕ‘·+ (n~Ûø£, n\Œ, n‘· \Œ es¡bÕ‘·+) ñ+~?ii) q˝§Z+&É, CÀ>∑T˝≤+u, ø=eTs¡+;Û+, j·÷<ëÁ~, ôV’≤<äsêu≤<é |ü≥ºD≤\˝À @ |üºD+˝À ‘·≈£îÿe es¡bÕ‘·+,

@ |ü≥ºD+˝À m≈£îÿe es¡bÕ‘·+ ñHêïsTT?iii) Ç˝≤+Ï eT]ìï Á|üX¯ï\qT ø£]H=ø£s¡T n&É>∑+&ç.

MT n≤¢düT˝Àì uÛ≤s¡‘·<˚X¯ uÛÖ‹ø£ |ü≥+˝À |ü•ÃeT ø£qTeT\qT, ‘·÷s¡TŒ ø£qTeT\qT >∑T]Ô+#·+&ç.

ÁøÏ+~ U≤∞\T |üP]+#·+&ç.

|ü•ÃeT ø£qTeT\T yê´|æ+∫q sêÁcÕº\T .‘·÷s¡TŒ ø£qTeT\T yê´|æ+∫q sêÁcÕº\T .

|ü•ÃeT ø£qTeT\T, ‘·÷s¡TŒ ø£qTeT\T @ ÁbÕ+‘·+˝À ø£\TkÕÔsTT ?

uÛ≤s¡‘·<˚X¯ |ü≥+ ^dæ n+<äT˝À ‘·÷s¡TŒ, |ü•ÃeT ø£qTeT\qT ^j·T+&ç. ‘Ó\+>±D ÁbÕ+‘êìï >∑T]Ô+∫ ÄÁbÕ+‘·+˝À @ HÓ\\˝À es¡+ ≈£îs¡TdüTÔ+<√ #·÷|æ+#·+&ç.

SCERT TELA

NGANA


es¡¸e÷|üø£+:

es¡bÕ‘êìï ø=*# |ü]ø£sêìï ªes¡e÷|üø£+μ n+≤+. ø£ ÁbÕe÷DÏø£ Á|ü<X+˝À ≈£î]dæq es¡bÕ‘êìï ôd+°MT≥s¡¢ Àø=\TkÕÔs¡T. m+‘· es¡+ |ü&ç+<√ m˝≤ ø=\TkÕÔ+? mø£ÿ&É m≈£îÿe es¡ + ≈£î]dæ+<√, mø£ÿ&É ‘·≈£îÿe es¡+ ≈£î]dæ+<√eTq+ m˝≤ #Ó|üŒ>∑\+? ìC≤e÷u≤<é À m≈£îÿe es¡+ |ü&ÉT‘·T+<ë? Òø£ s¡+>±¬s&ç¶ À nH˚~ m˝≤ ‘Ó\TdüT≈£î+≤+?

Ç|ü&ÉT ãj·T≥ U≤∞düú\+˝À d”kÕqT ñ+#·+&ç. d”kÕ˝ÀøÏ es¡+ |ü&ÉT‘·Tqï|ü&ÉT @M n&ÉT¶|ü&É≈£î+&Ü#·÷düTø√yê*. ‘·sê«‘· ùdÿ\T‘√ ˙Ï |ü]e÷D≤ìï ø=\yê*. ø=ìï s√E\T n˝≤ d”kÕqT U≤∞ düú\+˝Àñ+∫q≥¢sTT‘˚, ˇø£ yês¡+˝À Ò<ë HÓ\˝À mìï ôd+° MT≥s¡¢ es¡+ |ü&ç+<√ ‘Ó\TdüTø√e#·TÃ.

es¡+ |ü&ÉT‘·Tqï|ü&ÉT d”kÕ˝Àì ˙ÏeT≥º+ ô|s¡T>∑T‘·T+~. ùdÿ\T düVü‰j·T+‘√ ˙Ï m‘·TÔqT ø=*ùdÔ MTÁbÕ+‘·+˝À mìï ôd+ÏMT≥s¡¢ es¡+ |ü&ç+<√ ‘Ó\TdüTÔ+~.

es¡e÷|üø±ìï ‘·j·÷s¡T#˚j·T&ÜìøÏ ô|’qdü÷∫+∫q edüTÔe⁄\T ùdø£]+#·+&ç.

(∫Á‘·+`1)

d”kÕô|’ uÛ≤>±ìï Ç˝≤ ø£‹Ô]+#·+&ç.øÏ+~ uÛ≤>∑+ ô|’ #·T≥Tºø=\‘·, ø£‹Ô]+∫quÛ≤>∑+ n&ÉT>∑T #·T≥Tº ø=\‘· düe÷q+>±

ñ+&Ü*. (∫Á‘·+`2)

d”kÕ ô|’ uÛ≤>±ìï ‘·\øÏ+<äT\T #˚dæd”kÕ˝À neTs¡Ã+&ç. (∫Á‘·+`3)

kı+‘·+>± es¡e÷|üø±ìï ‘·j·÷s¡T#˚j·T+&ç.

MTs¡T dü÷∫+∫q düTHêï >∑Ts¡TÔ es¡≈£î d”kÕqTÇdüTø£‘√qT, ˙Ï‘√qT ì+|ü+&ç. (∫Á‘·+`4)

43210

SCERT TELA

NGANA


|ü≥+`3 ‘Ó\+>±D q<äT\T

düeTTÁ<ëìøÏ #˚s¡Te>± düMT|ædüTÔqï|ü&ÉT q~eT]+‘· HÓeTà~>± Á|üeVæ≤dü÷Ô, ÇdüTø£qT, +Á&ÉT eTÏºì‘·q‘√ rdüT≈£îb˛ Ò<äT. Çe˙ï Ä ÁbÕ+‘·+˝À yT≥ykÕÔsTT.nsTT‘˚ es¡<ä\T e∫Ãq|ü&ÉT q~ ø=‘·Ô e÷sêZ*ï@s¡Œs¡T#·Tø=ì düeTTÁ<ä+˝À ø£\TdüTÔ+~. á s¡ø£+>± q<äT\TdüeTTÁ<ä+˝À ø£*ùd#√≥ ª&Ó ≤ºμ\T @s¡Œ&É‘êsTT. ‘·÷s¡TŒø√kÕÔ À ¬s+&ÉT $XÊ\yÓTÆq &Ó ≤º\T >√<ëe], ø£ècÕíq<äT\≈£î ñHêïsTT. ø £ècÕ í , >√<ëe] q<äT\Tdü+e‘·‡s¡eT+‘ê Ïì ø£*– ñ+≤sTT. esê¸ø±\+˝Àe÷Á‘·y˚T Á|üeVæ≤+#˚ #ê˝≤ ∫qï q<äT\T ≈£L&ÜñHêïsTT. m+<äTøÏ ≤ »s¡T>∑T‘·T+~?

ø£ècÕí, >√<ëe] q<äT\T |ü⁄fÒº |ü&ÉeTs¡ ø£qTeT\T

n~Ûø£ esê¸\T bı+<äT‘·THêïsTT. es¡|ü⁄˙s¡T HÓeTà~>±

uÛÑ÷$T˝ÀøÏ Ç+øÏ, n~ dü+e‘·‡s¡eT+‘ê q<äT˝À¢øÏ

Á|üeVæ≤düTÔ+~. ~+&ç, eT+Js¡, eT÷dæ e+Ï q<äT\T

esê¸uÛ≤e|ü]dæú‘·T\T ñ+& ÁbÕ+‘ê\˝À ÁbÕs¡+uÛÑeTe⁄‘êsTT.

‘·÷s¡TŒ ø£qTeT\˝À kÕ<Ûës¡D es¡bÕ‘·+ ñ+≥T+~.

n+<äTπø ‘·÷s¡TŒø£qTeT\˝À |ü⁄fÒº q<äT\T esê¸ø±\+

nsTTb˛e≥+‘√ m+&çb˛‘êsTT.

>√<ëe]

ÁbÕDVæ≤‘·

e÷Hs¡T

>√<ëe]

eT+Js

¡

eT÷dæ

~+&ç

ø£ècÕí

Based on map prepared byTelangana State Remote Sensing Applications Centre

Planning Department,Govt. of Telangana.

ø£&Ó+

‘·T+>∑uÛÑÁ<ä

ô|<ä›yê>∑T

N

SCERT TELA

NGANA


|ü≥+`3 sêh+˝Àì Á|ü<ÛëqyÓTÆq q<äT\qT #·÷|ædüTÔ+~. MÏ À ø£ècÕíq~˝À ø=+‘· uÛ≤>∑+ ‘Ó\+>±D≈£î<äøÏåD dü]Vü≤<äT›>± eT]j·TT >√<ëe] q~ ‘Ó\+>±D≈£î áXÊq´ dü]Vü≤<äT›>± ñ+~.

MT õ˝≤¢ Àì eTTKýÓTÆq Á|üyêVü‰\qT >∑T]Ô+∫ n$ @ q~˝À ø£\TkÕÔjÓ÷ C≤_‘ê ‘·j·÷s¡T #˚j·T+&ç?

MT õ˝≤¢ Àì Á|üyêVü‰\T dü+e‘·‡s¡eT+‘ê Á|üeVæ≤kÕÔj·÷ Òø£ esê¸ø±\+˝À e÷Á‘·y˚T Á|üeVæ≤kÕÔj·÷:>∑T]Ô+#·+&ç?

es¡<ä yÓTÆ<ëHê\T, es¡<ä\T:

@ q~˝Àq÷ dü+e‘·‡s¡+ bı&ÉT>∑THê πø $<ÛäyÓTÆq˙Ï Á|üyêVü≤+ ñ+&É<äT. esê¸ø±\+˝À q~ ì+&ÉT>±Á|üeVæ≤ùdÔ, m+&Üø±\+˝À s¡T ‘·>∑TZ‘·T+~. ∫Á‘·+`2.4,2.5 #·÷&É+&ç. |ü≤ìï >∑eTìùdÔ q~ yÓTT‘·Ô+ #ê˝≤yÓ&É\TŒ>±, m‘ÓÔÌq ˇ&É¢‘√ ñ+~. Bì ˝À|ü\ ÇdüTø£,sêfi¯¢‘√ ì+&ç ñ+≥T+~. MÏ eT<Ûä´ q~ düqïìø±\Te˝≤>∑ Á|üeVæ≤düTÔ+~. n+<äTe\¢ #Ó≥T¢ ô|]π>neø±X+ Ò<äT. n~Ûø£ esê¸\e\¢ ∫qï #Ó≥T¢ Hê≥&ÜìøÏ,ô|<ä› #Ó≥T¢ ô|s¡>∑&ÜìøÏ ÄkÕÿs¡eTT+&É<äT. á #Ó≥T¢ ÒìuÛ≤>±ìï q~ ‘ê\÷≈£î ªes¡<äyÓTÆ<ëq+μ n+≤+. nìïô|<ä› q<äT\≈£î Ç˝≤+Ï es¡<äyÓTÆ<ëHê\T ñ+≤sTT.

<˚X¯+˝À n~Ûø£ esê¸\e\¢ esê¸ø±\+˝À es¡<ä\TekÕÔj·Tì MTs¡T ‘Ó\TdüT≈£îHêïs¡T. ø£ècÕí, >√<ëe],ÁãVü≤à|ü⁄Á‘·, >∑+>∑ e+Ï q<äT\˝À Bì Á|üuÛ≤e+ø£ì|ædüTÔ+~.

2.5 ∫Á‘·+ C≤Á>∑‘·Ô>± #·÷dæ øÏ+~ Á|üX¯ï\≈£î»yêãT\T sêj·T+&ç:

qB»\+ es¡<äyÓTÆ<ëHêìï n+‘·Ïì Äe]+∫ñ+<ë, esê¸uÛ≤e ø±\+˝À Á|üeVæ≤+# düqïìø±\Te>± e÷Á‘·y˚T Á|üeVæ≤k Ô+<ë?

qB»˝+ es¡<äyÓTÆ<ëHêìπø |ü]$T‘·e÷, q~ˇ&ÉT¶q ≈£L&Ü Á|üeVæ≤k Ô+<ë?

Á>±e÷\qT, eékÕj·T uÛÑ÷eTT\qT, #Ó≥¢qTes¡<ä\T @ $<Ûä+>± Á|üuÛ≤$‘·+ #˚kÕÔsTT?

es¡<ä\T≈£L&Ü eékÕj·T uÛ Ñ÷eTT\≈£î˝≤uÛÑ<ëj·Tø£eTì m˝≤ #Ó|üŒ>∑\s¡T?

eTq <˚X¯+˝À Ç°e* ø±\+˝À es¡<ä\T ô|<ä›düeTdü >± ‘·j·÷¬s’HêsTT. <˚X¯+˝À ø=+‘· uÛ≤>∑+ Á|ürdü+e‘·‡s¡+ esê¸ø±\+˝À es¡<ä u≤]q |ü&ÉT‘√+~.Ç˝≤+Ï yêÏe\¢ Á|ü»\≈£î, |ü+≥\≈£î, Jeø√ÏøÏ Vü‰ìø£\T>∑T‘√+~. es¡<äìyês¡D≈£î m˝≤+Ï #·s¡ \T #|ü≤º À‘Ó\TdüTø=ì eTqe+‘·T düVü‰j·T #·s¡ \T n+~+#ê*.

õ˝≤¢

‘Ó\+>±D |ü≥+˝À yê\T~X\˝À @$T >∑eTì+#ês¡T? ñ‘·Ôs¡+ qT+&ç <äøÏåDe÷? ‘·÷s¡TŒ qT+&ç |ü&ÉeTsê?Ò<ë |ü&ÉeTs¡ qT+&ç ‘·÷s¡TŒyÓ’bÕ?

Á|üyêVü≤+ ù|s¡T (yê>∑T/e+ø£) ø£*ùd q~ù|s¡T

SCERT TELA

NGANA


|ü]yêVü≤ø£ ÁbÕ+‘·+˝À yÓTTø£ÿ\qT ô|+#·&É+e\¢(#Ó≥T¢, yÓTTø£ÿ\T, >∑&ç¶) es¡|ü⁄ ˙Ï Á|üyêVü≤ y˚>±ìï‘·–Z+#·>∑\+. Á|üyêVü≤y˚>±ìï ‘·–ZùdÔ ˙s¡T uÛÑ÷$T˝ÀøÏÇ+ø£&ÜìøÏ neø±X¯eTT+≥T+~. q~˝ÀøÏ ˇø£ÿkÕ]>±m≈£îÿe fió¢ #s¡&É+e\¢ kÕ<Ûës¡D+>± es¡<ä\T ekÕÔsTT.#Ó≥¢e\¢ q~øÏ ˙s¡T ì<ëq+>± #˚s¡T‘·T+~. MÏe\¢nø£kÕà‘·TÔ>± e#˚Ã es¡<ä\qT ‘·–Z+#·e#·TÃ. n+‘˚>±ø£es¡|ü⁄ Ïe\¢ dü+uÛÑ$+#˚ H˚\ø√‘·qT ‘·–Z+#·>∑\+.

#Ó≥T¢ ô|+#·&É+e\¢ eTs√s¡ø£+>± ≈£L&Ü es¡<ä\Tsê≈£î+&Ü s¡øÏå+#·Tø√e#·TÃ. #Ó≥¢e\¢ es¡|ü⁄ ˙Ï <ë«sêuÛÑ÷$T ø√‘·qT ìyê]+#·>∑\+. ø£yfi #Ó≥T¢ Òq≥¢sTT‘uÛÑ÷$Tô|’bıs¡ es¡|ü⁄ ÏøÏ ø=≥Tºø=ì b˛‘·T+~. Ç<ä+‘êq<äT\˝À #˚] q~ À‘·T\qT ‘·–ZdüTÔ+~. ‘·‘·Œ¤*‘·+>±,q~ rdüT≈£îyÓfi‚¢ s¡T ‘·>∑TZ‘·T+~. n|ü&ÉT ‘·≈£îÿe es¡+≈£î]dæHê, es¡<ä\T e∫Ã qwüº+ »s¡T>∑T‘·T+~, uÛÑ÷$Tñ|ü]‘·˝+ #Ó≥T¢, yÓTTø£ÿ\‘√ ø£|æŒñ+fÒ eTÏºø=≥Tº≈£îb˛e&Üìï m+‘·>±H√ ìs√~Û+#·e#·TÃ.

ãèVü≤‘·Ôs¡ yÓTTø£ÿ\ ô|+|üø£+

á n+X¯y˚T Á|ü<Ûëq ø±s¡ø£+>± n~Ûø£ XÊ‘·+Á|üuÛÑT‘ê«\T |ü#·Ã<äq+ ù|s¡T‘√ nM $d”Ôsêíìï ô|+#˚ø±s¡ Áø£e÷\qT ÁbÕs¡+_Û+#êsTT. ‘Ó\+>±D sêh+ #Ó≥¢ô|+|üø£+ nH˚ uÛ≤Ø ø±s¡´Áø£eT+˝À eTT+<ä+»+˝Àñ+~.

∫Á‘·+`2.4 es¡<äyÓTÆ<ëHê\T

es¡<äyÓTÆ<ëHê\T,>∑T\ø£sêfi¯ó¢, ÇdüTø£

ì\e\T

∫Á‘·+`2.5 es¡<ä

q~ˇ&ÉT¶ es¡<ä düeTj·T+˝À ˙ÏeT≥º+

Á|ü<Ûëqø±\Te

sêhyê´|üÔ+>± 230 ø√≥¢ yÓTTø£ÿ\ ô|+|üø±ìï sêhÁ|üuÛÑT‘·«+ neT\T #˚k Ô+~. Á|ü‹ Á>±eT+˝À 40,000yÓTTø£ÿ\qT, Á|ü‹ nôd+;¢ ìjÓ÷»ø£es¡Z+˝À 40 \ø£å\yÓTTø£ÿ\qT Á|ü‹ dü+e‘·‡dü+ ô|+#ê\ì \ø£å´+>±ô|≥Tº≈£î+~. Á|üC≤ Á|ü‹ì<ÛäT\+<äs¡T, n~Ûø±s¡T\T,Á>±eTdüTú\T eT]j·TT nìï esêZ\ Á|ü»\T nìï s√&É¢≈£îÇs¡TyÓ’|ü⁄\, #Ó≥T¢ Òì ø=+&ÉÁbÕ+‘ê˝À¢, #Ós¡Te⁄ ø£≥º\ô|’,Á|ü»\ Äyêdü ÁbÕ+‘ê˝À¢ #Ó≥¢ ô|+|üø£+ <ë«sê áø±s ¡ ´ Áø £e÷ìï $»j·Te+‘ ·+ # ˚j · T≤ìø ÏÁ|üj·T‹ïdüTÔHêïs¡T.

uÛÑ÷$Tø√‘·qT n]ø£≥º&É+

n≥M $d”Ôs¡í+ es¡<ä\T eT]j·TT H˚\ ø√‘·qTìj·T+Á‹düTÔ+~. H\qT ‘·eT‘√ |üÏºj·TT+# kÕeTs¡∆ +‘√ñqï #Ó≥¢ y˚s¡T¢, H˚\ ø√‘·qT ‘·–Z+#·&Éy˚T ø±≈£î+&Ü ñ|ü]‘·\ ÏÁ|üyêVü‰ìï ‘·–Z+∫, Ç~ es¡<ä\T sê≈£î+&Ü#düTÔ+~. s√&É¢ ìsêàD≤ì¬ø’ j·÷uÛ…’ @fifl≈£î ô|’ã&ç ej·TdüTqïô|<ä› #Ó≥T¢ ≈£L&Ü q]øÏy˚j·T ã&ÉT‘·THêïsTT. n+<äTe\¢#Ó≥¢ ô|+|üø£+ ‘·|üŒìdüdæ nsTT+~.

á ø±s¡ Áø£e÷ìï düeTs¡úe+‘·+>± neT\T #j·T&É+ø√dü+, yÓTTø£ÿ\ dü+s¡ø£åD #dæ yêÏì ø±bÕ&É≥+ ø√düdü,ø±s¡ Áø£e÷ìï |üs¡ yøÏå+#·&É+ ø√dü+ Á>±eTkÕúsTT Vü≤]‘·s¡ø£åø£ ø£$T°\T düs¡Œ+#Y n<Ûä ø£å‘·q @s¡Œ&çq$. n< $<Ûä+>±õ˝≤¢ eT]j·TT sêh kÕúsTT ø£$T°\T ≈£L&Ü @s¡Œ&Ü¶sTT.

SCERT TELA

NGANA


eT<Ûä ø±\+˝À dü+uÛÑ$kÕÔsTT. ‘·÷s¡TŒ ø√kÕÔ À uÛÑj·T+ø£s¡‘·TbòÕqT 1977 qe+ãsY À dü+uÛÑ$+∫q~. 6MT≥s¡¢m‘·TÔqï düeTTÁ<ä|ü⁄ n\\T ø√kÕÔrs¡+˝Àì ø£ dü+ 100Á>±e÷\qT düs¡«HêX¯q+ #˚dæ 9941 eT+~ ÁbÕD≤\qTã*>=qï~. Äø±X¯+qT+&ç #·÷ùdÔ á ÁbÕ+‘ê\Tes¡<ä Ï À ‘*Ä&ÉT‘·Tqï≥T¢ ø£ì|æ+∫+~.

‘·TbòÕqT\T Á|üø£è‹ dæ<ä∆eTì, MÏô|’ e÷qeìj·T+Á‘·D ˝Ò<äì nì|ædüTÔ+~. eTq kÕe÷õø£ìsêàD≤ìïãÏº, dü+dæ<ä∆‘·qT ãÏº Ç≥Te+Ï yÓ’|üØ‘ê´\Á|üuÛ≤e+ m≈£îÿe>±H√, ‘·≈£îÿe>±H√ ñ+&Ée#·TÃ.ñ<ëVü≤s¡D≈£î, ‘·TbòÕqT\T m≈£îÿe>± dü+uÛÑ$+#˚rs¡ÁbÕ+‘ê˝À¢ ìedæ+#˚ ù|<äÁ|ü»\≈£î MÏì m<äTs=ÿH˚kÕ<ÛäHê\T, kÕeTs¡ú´+ ‘·≈£îÿe. rs¡ÁbÕ+‘ê\˝À ù|<äeT‘·‡´ø±s¡T\ >∑T&çôd\T ñ+≤sTT. n˝≤π> |ü≥ºD≤˝À¢eTT+|ü⁄q≈£î >∑Ts¡j˚T´ À‘·≥Tº ÁbÕ+‘ê\˝À ù|<ä Á|ü»\eTT]øÏ yê&É\T ñ+≤sTT. ø±+Áø°≥T _*¶+>¥\˝Àìedæ+#˚ Á|ü»\T nedüs¡yÓTÆq ÄVü‰s¡+, ˙s¡T ø=ìïs√E\≈£î dü]|ü&Ü ì\e#˚düTø√>∑\T>∑T‘ês¡T. n+fÒ áyÓ’|üØ‘ê´\e\¢ ù|<ä Á|ü»\T m≈£îÿe>± Çã“+<äT\≈£î>∑T]ne⁄‘ês¡T.

es¡<ä ‘·>∑TZeTTK+ |üÏºq ‘·sê«‘·, ‘êπ>˙Ïeqs¡T\˙ï ø£\Twæ‘·yÓTÆ ˙s¡T ‘ê>∑&ÜìøÏ |üìøÏsê≈£î+&Üb˛‘·T+~. ø±˙ ù|<äÁ|üC≤˙ø£+ ‘·|üŒìdü] |ü]dæú‘·T˝À¢á ø£\Twæ‘·˙s¡T ‘ê>∑&É+‘√ ø£\sê, ø±yÓTs¡T¢ e+Ïn+≥Ts√>±\ u≤]q |ü&É‘ês¡T. ø=+‘·eT+~øÏ e÷Á‘·yTX¯ó~∆#˚dæq eT+∫˙s¡T ‘êπ> neø±X¯+ ñ+≥T+~.n~Ûø£esê¸\ e\¢ bÕ&Ó’q s√&É¢qT |ü⁄qs¡T<ä∆]+#·&É+ n+‘·‘˚*¬ø’q |üì ø±<äT. Ç≥Te+Ï ÁbÕ+‘ê\˝À Á|ü»\T‘·eTqT ‘êeTT s¡øÏå+#·Tø√&ÜìøÏ kı+‘· eqs¡T\ô|’H˚Ä<Ûës¡|ü&É‘ês¡T.

»qqwüº+, |ü+≥qwüº+, ÄdæÔqwüº+ yÓTT<ä˝…’q$‘·TbòÕqT\e\¢ ø£*π> ‘·ø£åD <äTwüŒ¤*‘ê\T. MÏe\¢

MT bÕsƒ¡XÊ\˝À »]–q yÓTTø£ÿ\T HêfÒø±s¡ Áø£eT+˝À MTs¡T m˝≤ bÕ˝§ZHêïs¡T?

uÛ≤Ø m‘·TÔq á yÓTTø£ÿ\T HêfÒ ø±s¡ Áø£eT+#˚|ü≥º e\dæq nedüs¡+ @$T e∫Ã+~?

>∑+>±q~ì ñ<ëVü≤s¡D>± rdüT≈£î+fÒ |üPs¡«ø±\+˝À >∑+>±q~, <ëì ñ|üq<äT\≈£L »qàdüú\yÓTÆqVæ≤e÷\j·÷\˝À n&Ée⁄\T |ü⁄wüÿ\+>± ñ+&˚$.Ç°e*ø±\+˝À Væ≤e÷\j·÷\˝À n&Ée⁄*ï n~Ûø£+>±q]øÏyj·T&É+ e\¢ nø£ÿ&É n&Ée⁄\ $d”Ôs¡í+ ‘·–Zb˛‘·Tqï~.<ëì|òü*‘·+>± n~Ûø£ es¡+ |ü&çq|ü&É ≤¢ es¡|ü⁄˙s¡Ty ˚> ∑+>± ø Ï+~øÏ Á| üeVæ≤+∫ es¡< äy ÓT Æ<ëHê\Tì+&çb˛‘·THêïsTT. Ï <ë«sê +Á&ÉT ≈£L&Ü m≈£îÿe>±ø=≥Tº≈£î e∫Ã q<äT\T yT≥ ydüTÔHêïsTT. |òü*‘·+>± ‘·s¡T#·Tes¡<ä\T edü÷Ô qB rs¡+ yÓ+≥ ÄdæÔ, ÁbÕD qcÕºìïø£*–düTÔHêïsTT.

Bìe\¢ n&Ée⁄\ s¡ø£åD≈£îqï ÁbÕeTTK´‘·, uÛÑ÷$Tô|’qyÓTTø£ÿ\qT ô|+#·e\dæq nedüs¡+ ‘Ó\T|ü⁄‘·T+~.

es¡<ä\ ìyês¡D˝À eèø£ådü+|ü<ä, n&Ée⁄\T m˝≤düVü≤ø£]kÕÔjÓ÷ $e]+#·+&ç.

ø£s¡Te⁄ (n‘·´\Œ es¡¸bÕ‘·+) Á|üuÛ≤yêìï‘·–Z+#·&É+˝À n&Ée⁄\T, eèø£ådü+|ü<ä,düVü‰j·T|ü&É‘êj·÷ m˝≤?

‘·TbòÕqT\T, es¡<ä\ düeTj·÷˝À¢ m<äTs¡j˚T´Çã“+<äT\T:

uÛ≤s¡‘·<˚XÊìøÏ bı&ÉyÓ’q rs¡πsK ñ+&É&É+e\¢$HêXø£s¡yÓTÆq ‘·TbòÕqT\T m≈£îÿe>± ã+>∑fi≤U≤‘·+ qT+∫dü+uÛÑ$kÕÔsTT. düeTTÁ<ä+ qT+&ç M#˚ >±\T\T ø=ìïdü+<äsê“¤\˝À uÛÑ÷ÁbÕ+‘ê\≈£î qwüº+ #˚kÕÔsTT. m‘ÓÔÌqdüeTTÁ<ä|ü⁄ n\\T düeTTÁ<ärs¡ ÁbÕ+‘ê\≈£î uÛ≤Ø qcÕºìïø£*–kÕÔsTT. á |ü]dæú‘·T\T pHé`&çôd+ãsY HÓ\\

SCERT TELA

NGANA


7. ‘·\T|ü⁄\T, øÏÏø°\T eT÷ùddæ Ç+Ï À|ü Ò ñ+&Ü*.8. MT Ç\T¢ düTs¡øÏå‘·+ø±<äì uÛ≤$ùdÔ, <ä>∑Zs¡ Àì |üø±ÿ uÛÑeq+˝ÀøÏ yÓfi≤¢*.9. MTs¡T yêVü≤q+ MT<ä ñ+&É>± ‘·TbòÕqT dü+uÛÑ$ùdÔ, yêVü≤Hêìï Ä|æ düeTTÁ<ärs¡+, #Ó≥T¢, m\ÅøÏºø˘ düÔ+uÛ≤\≈£î

<ä÷s¡+>± ñ+&Ü*. Á|ü#·+&ÉeTsTTq >±*øÏ n$ MT<ä |ü&É‘êsTT.10. ‘·TbòÕHé>±* Vü≤sƒê‘·TÔ>± Ä–b˛sTTq≥¢sTT‘˚, n~Ûø±s¡ j·T+Á‘ê+>∑+ Á|üø£Ï+#˚ es¡≈£î ãj·TÏøÏ sê>∑÷&É<äT.11. πs&çjÓ÷ <ë«sê Á|ükÕs¡eTj˚T´ dü\Vü‰\qT bÕÏ+#ê*.12. ‘·TbòÕqT Á|üe÷<ä+ Ò<äì ‘Ó*XÊø£, ‹]– Ç+ÏøÏ yÓfi‚fl≥|ü&ÉT <ë]˝À s√&É¢ô|’q |ü&çq #Ó≥T¢, düÔ+uÛ≤\T e+Ï

yêÏì C≤Á>∑‘·Ô>± >∑eTì+#·T≈£î+≥÷ yÓfi≤fl*.13. ø£\T>∑T\ qT+∫ bÕeTT\T ãj·T≥≈£î e∫Ã ñ+≤sTT ø±ãÏº nÁ|üeT‘·Ô+>± ñ+&Ü*.14. es¡<ä Ï ÀøÏ yÓfi¯fl>∑÷&É<äT. n$ u≤>± ˝À‘·T>± ñ+&Ée#·TÃ.15. $<ë´s¡Tú\T>± MTs¡+<äs¡÷ ô|’q ù|s=ÿqï eTT+<äT C≤Á>∑‘·Ô #·s¡ \qT yê´|æÔ #˚j·T&É+˝À, MÏ|ü≥¢ Á|ü»\qT

#Ó’‘·q´|üs¡#·&É+˝À eTTK´bÕÁ‘· eVæ≤+#ê*.Á|üø£è‹ yÓ’|üØ‘ê´\T Ç+Ïì U≤∞ #˚j·÷*‡ eùdÔ:

1. ã≥º\T, nedüs¡yÓTÆq eT+<äT\T, $\TyÓ’q edüTÔe⁄\T, eÁkÕÔ\T yÓTT<ä˝…’q$ ‘·&çøÏ ‘·≥Tº≈£îH˚ u≤´>∑T˝À(waterproof) ñ+∫ düTs¡øÏå‘· ÁbÕ+‘êìøÏ yÓfi≤fl*.

2. e+≥kÕeTÁ–, d”º\T, Ç‘·Ô&ç edüTÔe⁄\T, eÁkÕÔ\T, |òü]ï#·sY yÓTT<ä …’qyêÏì eT+#·+ô|’q ñ+#ê*.3. $<äT´‘·TÔ düs¡|òüsêqT ì\T|ü⁄<ä\#j·÷* (Turn off power).4. MTs¡T Ç+Ï À ñHêï, ãj·T≥≈£î yÓ[flHê ≤jYT …Ÿ ô|’uÛ≤>±ìï ÇdüTø£ãkÕÔ\‘√ eT÷j·÷*. eTTs¡T>∑T˙s¡T

yÓqTø£≈£î sê≈£î+&Ü Å&Ó’H˚õ s¡+Á<Ûë\qT eT÷dæy˚j·÷*.5. Ç+ÏøÏ ‘êfi¯+ y˚j·÷*. düTs¡øÏå‘· Á|ü<˚XÊìøÏ yÓfi‚fl e÷sêZìï ø£qTø√ÿyê*.6. ˝À‘·T, y˚>∑+ ‘Ó*j·Tì Á|üyêVü‰\˝ÀøÏ ~>∑≈£L&É<äT.

es¡<ä düeTj·T+˝À:1. eT]–+∫q (Boiled) Ïì ‘ê>±*.2. ÄVü‰s¡ |ü<ësêú\ô|’q eT÷‘·\T ñ+#ê*. uÛÀ»q+ $T‘·+>± #˚j·÷*.3. &ÉjT]j·÷ Á|üã*q|ü&ÉT ° &çø±wüqT (raw-tea), >∑+õ, Ò‘·ø=ã“] s¡T yÓTT<ä …’q$ rdüTø√e&É+ eT+∫~.4. |æ\¢\qT U≤∞ø£&ÉT|ü⁄‘√ ñ+&Éìe«>∑÷&É<äT.5. yê´<ÛäT\T yê´|æÔ#Ó+<ä≈£î+&Ü #·T≥Tº|üø£ÿ\ ;¢∫+>¥ bÂ&ÉsY eT]j·TT düTqï+qT #· ≤¢*.6. es¡<ä Ï ÀøÏ yÓfifl>∑÷&É<äT. ø£yfi yÓfifl<ä*ùdÔ À‘·T m+‘·T+<√ ø£ ø£Ás¡‘√ n+#·Hêydæ yÓ÷ø±fifl˝À‘·Tes¡≈£î

e÷Á‘·y˚T yÓfi≤fl*.7. es¡<ä Ï À ‘·&ç∫q ÄVü‰s¡ |ü<ësêú\qT rdüTø√>∑÷&É<äT.8. Á>±MTD ÁbÕ+‘ê\˝À ˙Ïì eT]–+∫ ‘ê>±*. ˙Ïì X¯ó~∆#˚j·T&ÜìøÏ Vü‰˝ÀC…Hé _fi¯fl\T (Halogen

Tablets) ñ|üjÓ÷–+#ê* (MÏ >∑T]+∫ MT Á>±eT Äs√>∑ ø±s¡ ø£s¡ÔqT n&É>∑+&ç).9. es¡<ä\ düeTj·T+˝À bÕeTTø±≥T¢ kÕ<Ûës¡D+. ø±ãÏº bÕeTT\ $wüj·T+˝À C≤Á>∑‘·Ô>± ñ+&Ü*.

ø°\ø£|ü<ë\T :

q<äT\T, ñ|üq<äT\T Á<äMuÛÑeq+ yê]¸ø£ es¡bÕ‘·+ es¡<äyÓTÆ<ëHê\T

SCERT TELA

NGANA


Áø£eTdü+K´ ù|s¡T ø£\TdüTÔqï q~ù|s¡T ø£*ùd düeTTÁ<ä+q<äT\ »qàkÕúq+

1) ˙s¡T, ˙Ï Ä$]>± m˝≤ e÷s¡T‘·T+~? ˙Ï Ä$]qT+&ç y˚T|òü÷ … ≤ @s¡Œ&É‘êjÓ÷ ‘Ó\|ü+&ç. (AS1)

2) u≤w”ŒuÛÑeq+, y˚T|òü÷\T @s¡Œ&É≥+ m≈£îÿe>± mø£ÿ&É »s¡T>∑T‘êsTT? (AS1)

3) y˚T|òü÷\T düeTTÁ<ä+ qT+∫ <ä÷s¡+>± ñqï uÛÑ÷uÛ≤>±ìï m˝≤ #˚s¡‘êsTT? (AS1)

4) mø£ÿ&É n~Ûø£ esê¸\T ≈£îs¡TkÕÔsTT? dü]jÓÆTq<ëìï mqTïø√+&ç : (AS1)

m) |üeq ~X¯ À ñqï düeTTÁ<ä rs¡ÁbÕ+‘·+.

_) |üeq ~X¯ À ñqï |üs¡«‘· ÁbÕ+‘·+.

dæ) düeTTÁ<ëìøÏ <ä÷s¡+>± ñqï uÛÑ÷uÛ≤>∑+.

5) >√<ëe] q~ |ü&ÉeTÏ qT+&ç ‘·÷s¡TŒ≈£î Á|üeVæ≤düTÔ+~. m+<äT≈£î? (AS1)

6) »\#·Áø£+ Á|ü<Ûëq <äX¯\qT $e]+#·+&ç. (AS1)

7) MT Á>±eT+ Ò<ë |ü≥ºD+ düMT|ü+˝À ôd\jTs¡T¢ Ò<ë q<äT\T ñ+&ç ñ+≤sTT. yêÏì >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø=ìá øÏ+~ |üÏºø£qT ì+|ü+&ç. (AS3)

8) MT ÁbÕ+‘·+˝Àì q<äT\˝À/yê>∑T\˝À dü+e‘·‡s¡eT+‘·≤ ˙s¡T ñ+≥T+<ë? yêÏ À >∑‘·+˝À m≈£îÿe˙s¡T ñ+&˚<ë? MT ô|<ä›\qT n&ç– ‘Ó\TdüTø√+&ç.(AS3)

9) yÓ’|üØ‘ê´\qT m<äTs=ÿH˚+<äT≈£î Á|ü»\qT @$<Ûä+>± dü+dæ<ä∆|üs¡#ê*? (AS4)

10) ‘·TbòÕqT, es¡<ä\ ∫Á‘ê\qT ùdø£]+∫, Ä\“+ ‘·j·÷s¡T #˚j·T+&ç. (AS3)

11) es¡<ä ;uÛÑ‘ê‡ìï #·÷ù| b˛düºs¡T ‘·j·÷s¡T #˚j·T+&ç.(AS6)

ÁbÕC…øº |üì :MT Á>±eT+˝À/ÁbÕ+‘·+˝À s¡T eè<∏ë #j·Tã&ÉT‘·Tqï ÁbÕ+‘ê\qT |ü]o*+∫, $esê\qT |üÏºø£ À bı+<äT|üs¡∫,ø±s¡D≤\qT #·]Ã+∫, ˙Ïì m˝≤ bı<äT|ü⁄ #˚j·Te#√Ã e÷sêZ\qT dü÷∫+#·+&ç.

Áø£eT. ˙s¡T eè<∏ë ne⁄‘·Tqï ÁbÕ+‘·+ ø±s¡D+ n]ø£fÒº/bı<äT|ü⁄ #ùd e÷sêZ\Tdü+K´


SCERT TELA

NGANA


#Ós¡Te⁄\T:y\ dü+e‘·‡sê\qT+&ç eTq |üPØ«≈£î\T uÛÑ÷$TMT<ä

Á|üeVæ≤+#˚ ˙Ïì ì\Te #˚j·T&ÜìøÏ #Ós¡Te⁄\qT‘·$«+#ês¡T. ãèVü≤‘Y •˝≤ j·TT>∑+ ˝ÀH˚ #Ós¡Te⁄\qTì]à+∫, ì\«# ˚d æq ˙ Ïì e´ekÕj·÷ìø Ïñ|üjÓ÷–+#ês¡H˚ Ä<Ûësê\T eTq≈£î nH˚ø£+ ñHêïsTT.‘Ó\+>±D˝À y˝≤~ #Ós¡Te⁄\qT ø±ø£rj·TT\T ì]à+∫q$wüj·÷ìï MTs¡T #·~y˚ ñ+≤s¡T. e´ekÕj·÷ìï áÁbÕ+‘·+˝À $düÔ]+|üCÒj·T≤ìøÏ á #Ós¡Te⁄\ ìsêàD+<√Vü≤<ä|ü&ç+~. á HêÏø° á ÁbÕ+‘ê\˝Àì nH˚ø£Á>±e÷\˝À ø£ dü+ ø£À, ¬s+&√ ô|<ä› #Ós¡Te⁄\THêïsTT.

#Ós¡Te⁄\qT m˝≤ ì]à+#ês¡T?#Ós¡Te⁄\qT kÕ<Ûës¡D+>± yê\T>± Á|üeVæ≤düTÔqï

yê>∑T\≈£î n&É¶+>± sêfi¯ó¢, eTÏº‘√ >√&É ø£Ïº ì]àkÕÔs¡T.>∑Ïº>± ø£Ïºq Ä >√&É≈£î ˇø£yÓ’|ü⁄q ˙s¡T ì\e ñ+&ç,#Ós¡Te⁄\T, ≈£î+≥\T @s¡Œ&É‘êsTT. øÏ+~|ü≤ìï #·÷&É+&ç.

á #Ós¡Te⁄\qT ˇø=ÿø£ÿ|ü&ÉT sêE\T>±ì,ôd’Hê´<Ûä ≈£åî\T>±ì, Hêj·T≈£î\T>±ì ì]à+#˚yês¡T. ø±ìm≈£îÿe dü+<äsê“¤\˝À Ä Á>±eTÁ|ü»˝Ò dü«j·T+>±ì]à+#·T≈£îHêïs¡T. n˝≤ #Ós¡Te⁄\ ìsêàD+ #dæqyê]ì,ø£<∏ ä\<ë«sê>±ì, <˚yê\j·÷\e<ä›>±ì, |ü+&É>∑\dü+<äs¡“¤+˝À>±ì Ä Á>±eTÁ|ü»\T ì‘· + düà]dü÷Ô ñ+≤s¡T.Á>±eT+˝À Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ ÁXeT#dæ, Ks¡TÃ\qT uÛÑ]+∫#Ós¡Te⁄ ø£≥º\≈£î nedüs¡yÓTÆq eTs¡eTà‘·T\T #dü÷Ô n+<äs¡÷ø£\dæ Ä #Ós¡Te⁄\qT ø±bÕ&ÉT≈£î+≤s¡T. #Ós¡Te⁄ À |üP&çø£qT‘=\–+#·T≈£î+≤s¡T. #Ós¡Te⁄ ÀøÏ e#Ã Ïì mes¡÷ |üø£ÿ≈£îeT[fl+#·≈£î+&Ü, ì\T|ü⁄<ä\ #˚j·T≈£î+&Ü, eT*q+#j·T≈£î+&Ü C≤Á>∑‘·Ô|ü&É‘ês¡T. #Ós¡Te⁄˝Àì ˙s¡T düÁø£eT$ìjÓ÷>±ìøÏ ª s¡T ø£fÒº eTìwæμ nì ø£ eTìwæì Á|ü‘´ø£+>±ìj·T$T+#·T≈£î+≤s¡T. ø=ìï ÁbÕ+‘ê˝À¢ Ç‘·ìï ª˙s¡Ïμnì n+≤s¡T.

yÓTT<äÏuÛ≤>∑+

∫Á‘·+`3.1m #Ós¡Te⁄ ìsêàD+` kÕ>∑TuÛÑ÷eTT\T

3bÕsƒ¡+ #Ós¡Te⁄\T, uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\T

SCERT TELA

NGANA

23#Ós¡Te⁄\T, uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\T‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19

#Ós¡Te⁄\T m˝≤ nedüs¡eTe⁄‘êsTT?#Ós¡Te⁄\T Á|ü»\ Ï nedüsê\qT rs¡Ã&É+, |üXó

e⁄\ <ëVü‰ìï rs¡Ã≥y˚Tø±ø£ rÁeeTsTTq ø£s¡Te⁄|ü]dæú‘·T\˝À ≈£L&Ü @<√ ˇø£ |ü+≥qT ø=+‘·y˚Ts¡≈£î|ü+&ç+#·Tø√&ÜìøÏ düVü‰j·T|ü&É‘êsTT. <ä>∑Z]˝Àì u≤e⁄\˝À˙ÏeT≥º+ ô|s¡>∑&ÜìøÏ ñ|üjÓ÷>∑|ü&É‘êsTT.

yêq\T ‘·–Z #Ós¡Te⁄\T m+&çq|ü&ÉT Ä #Ós¡Te⁄˝À‘·≥Tº uÛÑ÷$T˝À ø=ìï |ü+≥\T |ü+&çkÕÔs¡T.

#Ós¡Te⁄\ e\¢ #ê˝≤ eTTK´yÓTÆq ñ|üjÓ÷>∑+ ˙ÏÁ|üyêVü‰ìï n<äT|ü⁄ #j·T≥+, uÛÑ÷$Tø√‘·qT ìyê]+#·≥+.Á|ü‹ dü+e‘·‡s ¡+ #Ós ¡Te⁄˝Àì |üP&çø £ eTÏ ºì|ü+≥bı˝≤\≈£î ms¡Te⁄>± y˚kÕÔs¡T. Ä $<Ûä+>± uÛÑ÷$TìkÕs¡e+‘·yÓTÆq~>± #kÕÔs¡T.

#Ós¡Te⁄ @ ø£ÿ] kı+‘·+ø±<ä , n~ Á>±eTdüTú\+<ä]ñeTà&ç ÄdæÔ nì >∑T]Ô+#ê*. #Ós¡Te⁄\T @ ø£ÿ]ø√, Ç<ä›]ø√ø±≈£î+&Ü Á>±eT Á|ü»\+<ä]ø° ñ|üjÓ÷>∑|ü&É‘êsTT.

á s√E˝À¢ ø£qTeTs¡T>∑e⁄‘·Tqï #Ós¡Te⁄\T:>∑‘· Çs¡yÓ’, eTTô|Œ¤Ì dü+e‘·‡sê\ qT+&ç #Ós¡Te⁄\qT

ìs¡¢ ø£å ´+ #j·T&É+e\¢ n$ mø£ÿ&çø£ø£ÿ&É ‘Ó–b˛‘·THêïsTT.#Ós¡Te⁄˝˝À |üP&çø£ rj·T&É+˝Ò<äT, eTs¡eTà‘·T\TdüÁø£eT+>± »s¡>∑&É+˝Ò<äT. Á|ü»\T≈£L&Ü Áø£y˚TD≤#Ós¡Te⁄uÛÑ÷$Tì Ç+&É¢ ìsêàD≤ìø√, e´ekÕj·÷ìø√ñ|üjÓ÷–+#·&É+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. n+<äTe\¢ sêh+˝Àìnìï ÁbÕ+‘ê\˝À¢ì #Ós¡Te⁄\÷ m+&çb˛sTT yêÏì|üÏ º+#·Tø=H˚yê πs ø£s¡TyÓ ’j·÷´s¡T. #Ós¡Te⁄\qTø±bÕ&ÉTø√≤ìøÏ ã<äT\T ø=+<äs¡T \ø£å ≤~s¡÷bÕj·T\TKs¡TÃ#˚dæ, #ê˝≤ À‘Ó’q uÀs¡Tu≤e⁄\qT ‘·e⁄«‘·THêïs¡T.

ø±˙ Ä uÀs¡T u≤e⁄\T ø=+‘·eT+~πø ñ|üjÓ÷>∑`|ü&ÉT‘·THêïsTT. n$ sêqTqï s√E\˝À ˙Ï ø=s¡‘·≈£îø±s¡DeTe⁄‘êsTT. #Ós¡Te⁄ …’‘ Ï eqs¡T\T>± ì\TkÕÔsTT.Ç|ü&ÉT #Ós¡Te⁄\ MT<ä Ä<Ûës¡|ü&çq eT‘·‡´ø±s¡T\ Jeq$<Ûëq+ >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ëe÷!

ÁbÕC…≈£îº |üì:MT ÁbÕ+‘·+˝Àì #Ós¡Te⁄qT |ü]o*+∫ <ëìï

>∑T]+∫ ø£ ìy˚~ø£ ‘·j·÷s¡T#˚j·T+&ç:#Ós¡Te⁄, <ëì |ü]düsê\ qeT÷Hê |ü≥+‘·j·÷s¡T#j·T+&ç.Ä #Ós¡Te⁄≈£î ˙s¡T mø£ÿ&çqT+∫ edüTÔ+<√,m≈£îÿyÓ’q s¡T mø£ÿ&çøÏ b˛‘·T+<√ ø£qTø√ÿ+&ç.Ä #Ós¡Te⁄qT @ yê>∑T <ä>∑Zs¡, q~ <ä>∑Zs¡ì]à+#ês√, n~ @ ø=+&É düMT|ü+˝À ñ+<√yêÏ ù|s¡¢qT ‘Ó\TdüTø√+&ç.Ä #Ós¡Te⁄ ø£≥ºqT <˚ì‘√ ø£≤ºs√, Ç|ü&ÉT<ëìï mes¡T dü+s¡øÏådüTÔHêïs√ ø£qTø√ÿ+&ç.Ä #Ós¡Te⁄qT mes¡T, m|ü&ÉT ‘·$«+#ês√ø£qTø√ÿ+&ç.Ä #Ós¡Te⁄qT >∑T]+∫ @yÓTÆHê ø£<∏ä\T ñ+fÒsêj·T+&ç.#Ós¡Te⁄ bò À\qT ùdø£]+#·+&ç, Ä #Ós¡Te⁄≈£îdü+ã+~Û+∫q Ç‘·s¡ $wüj·÷\qT, $es¡D\qTùdø£]+#·+&ç.Ä #Ós¡Te⁄ ˙Ï‘√ @ |ü+≥\T |ü+&çkÕÔs√, Ä˙Ïj·÷»e÷q´+ me] nBÛq+˝À ñ+<√,Ä Ïì m˝≤ düÁø£eT+>± ñ|üjÓ÷–düTÔHêïs√‘Ó\TdüTø=ì qyÓ÷<äT #˚j·T+&ç.

∫Á‘·+`3.1_ sêeT|üŒ #Ós¡Te⁄, »j·TX¯+ø£sY õ˝≤¢

SCERT TELA

NGANA


$TwüHé ø±ø£rj·T (eTq s¡TèTq #Ós¡Te⁄)‘Ó\+>±D q÷‘·q sêh+>± Ä$s¡“¤$+∫q nq+‘·s¡+, sêh

Á|üuÛÑT‘·«+ sêh+˝Àì ∫qï Ï bÕs¡T<ä\ #Ós¡Te⁄\ n_Ûeè~∆ ø√dü+ˇø£ ø±s¡ Áø£e÷ìï ÁbÕs¡+_Û+∫+~. á ø±s¡ Áø£eT+ ù|πs ªª$TwüHéø±ø£rj·T : eTq s¡TèTq#Ós¡Te⁄μμ. sêh+˝Àì 47,000#Ós¡Te⁄\˝À |üP&çø£ rj·T&É+, eTs¡eTà‘·TÔ\T #|ü≥º&É+ eT]j·TT #Ós¡Te⁄ø£≥º\ ìsêàD≤\qT #|ü≥º&É+ á ø±s¡ Áø£eT+ Á|ü<Ûëq \øå±´\T.

á ø±s¡ Áø£eT+ neT\T MT ÁbÕ+‘·+˝À @$<Ûä+>± ñ+<√‘Ó\TdüTø√+&ç. mìï #Ós¡Te⁄\ n_Ûeè~∆ »]–+~? Á|ü»\πøyÓTÆHê\_∆ #˚≈£L]+<ë?

#Ós¡Te⁄\T`#˚|ü\T |ü≥º&É+#Ós¡Te⁄\T eTq≈£î Á‘ê>∑T˙s¡T eT]j·TT kÕ>∑T˙s¡TqT

n+~e«&Éy˚T ø±≈£î+&Ü m+‘√ eT+~ eT‘·‡´ø±s¡T\≈£îJeHê<Ûës¡+>± ≈£L&Ü ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·THêïsTT.kÕ+Á|ü<ëj·T ã<ä∆+>± #˚|ü\qT |üfÒº ≈£î≥T+u≤ …’q u…düÔ(>∑+>∑|ü⁄Á‘·), >∑÷+&É¢ eT]j·TT eTT~sêCŸ (‘ÓqT>∑T) ‘Ó>∑\≈£î#Ó+~q Á|ü»\T ‘·eT JeHê<Ûësêì¬ø’ á #Ós¡Te⁄\TeT]j·TT q<äT\ô|’qH˚ Ä<Ûës¡|ü&ç J$düTÔHêïs¡T. yê]J$‘ê\≈£î #Ó+~q eT]ìï $wüj·÷\qT ‘Ó\TdüTø√è&ÜìøÏ dü÷sê´ù|≥ õ˝≤¢ Àì ˇø£ Á>±e÷ìøÏ yÓfi≤›+|ü<ä+&ç!uÒ‘·y√\T Á>±eT+

á Á>±eT+ dü÷sê´ù|≥≈£î <ä>∑Zs¡ À ñqï ø√<ë&É≈£î16 øÏ ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡+˝À ñ+~.

Á>±eT ô|<ä›\ ø£<∏äq+ Á|üø±s¡+ ø±ø£rj·TT\ kÕeT+‘·sêC…’q uÒ‘êfi¬s&ç¶ ù|s¡T MT<äT>± á Á>±e÷ìøÏ uÒ‘·y√\TnH˚ ù|s¡T e∫Ã+~. Ç‘·&ÉT ‘·q uÛ≤s¡ ªªMs¡fi¯<˚$μμ ù|s¡TMT<äT>± á Á>±eT+˝À ø£ ô|<ä› #Ós¡Te⁄qT ‘·$«+#ê&ÉT.n+<äTπø Á>±eTdüTÔ\T á #Ós¡Te⁄qT Ms¡fi<$ #Ós¡Te⁄ Ò<ëás¡¢<˚$ #Ós¡Te⁄ nì |æ\TkÕÔs¡T. Bìì 3000 mø£sê\uÛÑ÷$TøÏ kÕ>∑T ˙s¡T n+~e«&ÜìøÏ Á‘·$«+∫q|üŒÏø°,H˚&ÉT 1900 mø£sê\ uÛÑ÷$TøÏ e÷Á‘·y˚T kÕ>∑T˙s¡TqTn+~düTÔ+~. #Ós¡Te⁄ •K+ uÛÑ÷eTT\T ÄÁø£eTD≈£î>∑T]ø±e&É+, #Ós¡Te⁄˝À |üP&çø£ ù|s¡Tø=ì b˛e&É+ e\¢Äj·Tø£≥Tº ÁbÕ+‘·+ #ê˝≤ ‘·–Zb˛sTT+~. #Ós¡Te⁄ø£≥ºMT<ä ø£≥ºyÓTÆdüeTà, >∑+>∑eTà <e‘·\ >∑T&ÉT\THêïsTT.á <˚e‘·\T #Ós¡Te⁄≈£î s¡ø£åD>± ñ+≤s¡ì Á>±eTdüTÔ\qeTàø£+. #˚|ü\ y˚≥≈£î yÓfi‚¢eTT+<äT #˚|ü\T |üfÒºyês¡TeT]j·TT Ç‘·s¡ Á>±eTdüTÔ\T á <˚e‘·\≈£î |üP»\qT∫Á‘·+`3.1(dæ) Ms¡fi¯<˚$ #Ós¡Te⁄

∫Á‘·+`3.1 (&ç) ø£≥ºyÓTÆdüeTà <˚e‘·

SCERT TELA

NGANA


uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\T:

yêq˙s¡T yê>∑T\T, e+ø£\˝ÀøÏ, q<äT\˝ÀøÏÁ|üeVæ≤+#·≥y˚T ø±≈£î+&Ü, eTÏº ÀøÏ ≈£L&Ü Áø£y˚TD≤Ç+øÏb˛‘·T+~. Ç˝≤ Ç+øÏb˛sTTq s¡T uÛÑ÷$T˝Àì ÇdüTø£,sêfi¯ó¢, sê‹bıs¡\ eT<Ûä´≈£î #˚s¡T‘·T+~. á ˙ÏH˚uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\T n+≤s¡T. á ˙ÏH˚ eTq+ u≤e⁄\T,>=≥º|ü⁄ u≤e⁄\ <ë«sê yÓ*øÏ rdüTÔHêï+.

|ü>∑Tfió¢, düqïì s¡+Á<Ûë\T ñ+&ç Ï‘√ ≈£L&ç ñqïsê‹bıs¡qT eTè<äTyÓ’q sê‹bıs¡ n+≤s¡T. á bıs¡ ÀøÏ˙s¡T #s¡T‘·T+~. Ç˝≤+Ï ÇdüTø£ sê‹bıs¡\T ‘Ó\+>±D˝Àø=ìï ÁbÕ+‘ê\˝À ñHêïsTT. ø=ìï Á>±HÓ’Ÿ, ø£&É|ü düTqï|ü⁄sê‹bıs¡\T e+Ï$ s¡+Á<∏ë\T Òø£ >∑Ïº>± ñ+≤sTT.MÏ˝ÀøÏ ˙s¡T #˚s¡<äT. uÛÑ÷>∑s¡“»˝≤\T n≥Te+ÏsêsTTô|’uÛ≤>±q ì*∫ ñ+≤sTT. m+<äTø£+fÒ Ä sêsTTn&ÉT>∑Tq ˙s¡T #˚s¡<äT. MÏì ˙s¡T #˚s¡ì >∑Ïºsê‹bıs¡n+≤s¡T. ‘Ó\+>±D sêh+˝À m≈£îÿe uÛ≤>∑+ Ç˝≤+Ï

>∑Ïºsê‹ bıs¡ Ò ñHêïsTT. sêh+˝Àì q<äT\ |üø£ÿq>∑\ø=ìï ÁbÕ+‘ê˝À¢ ÇdüTø£, sêfi¯ó¢, eTÏº‘√ ≈£L&çq uÛÑ÷$Tbıs¡\T e⁄HêïsTT. á uÛÑ÷$T bıs¡\˝À ≈£L&Ü ˙s¡T#s¡T‘·T+~.

uÛÑ÷$T˝Àì sê‹bıs¡\ eT<Ûä #˚]q ˙Ï bıs¡qT»\düÔs¡+ (aquifer) n+≤s¡T. á Ïbıs¡ eT+<ä+ ÄÁbÕ+‘·+˝À \_Û+# uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\ \uÛÑ ‘·qT ìsê∆]düTÔ+~.

MT ÁbÕ+‘·+˝Àì u≤e⁄\qT |ü]o*+∫ mìïn&ÉT>∑T\ ˝À‘·T˝À uÛ Ñ÷>∑s¡“ ¤»˝≤\T e⁄HêïjÓ÷‘Ó\TdüTø√+&ç. n&ÉT>∑Tq @yÓTÆHê sê‹ bıs¡ ñ+<ë?e⁄+fÒ n~ @s¡ø£yÓTÆq sê‹ bıs¡H√ ‘Ó\TdüTø√+&ç. Äu≤$ j·T»e÷ì mes¡T? <ëìï m|ü&ÉT ‘·yê«s¡T?<ëìï ‘·$«, ñ|üjÓ÷–+#·&ÜìøÏ m+‘· Ks¡ÃsTT+~,yÓTT<ä …’q $wüj·÷\qT ≈£L&Ü ‘Ó\TdüTø√+&ç. á düeTÁ>∑düe÷#ês¡+‘√ ªªe÷ Á>±eT+˝À / |ü≥ºD+˝À u≤$μμnH˚ ø£ ìy˚~ø£ ‘·j·÷s¡T#˚j·T+&ç.

¬s+&ÉeuÛ≤>∑+

˙s¡T Ç+øÏb˛e&ÜìøÏM\T Òì •\\T Òø£b˛‘˚uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\Tñ+≤j·TìuÛ≤$düTÔHêïsê?

á ˙s¡T Ç+øÏb˛e&ÜìøÏM\T˝Òì •\\ n&ÉT>∑Tqs¡+Á<Ûë\T >∑\ eTè<äTyÓ’q•˝\T ñ+fÒ@eTÚ‘·T+~?uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\T mø£ÿ&çøÏ#˚s¡‘êsTT?

∫Á‘·+`3.2 uÛÑ÷$T eT≤ºìøÏ ~>∑Teq sêfi¯ó¢, ˙s¡T

uÛÑ÷eT≥º+

uÛÑ÷$T ô|’bıs¡

eTè<äTyÓ’q sê‹bıs¡

ø£]ƒqyÓTÆq Á>±HÓ’Ÿ sêsTT, ùw˝Ÿ sêsTT>∑\ bıs¡

SCERT TELA

NGANA


∫Á‘·+`3.3 uÛÑ÷>∑s¡“¤»\ eT≥º+

˙ÏeT≥º+ Ò<ë uÛÑ÷>∑s¡“¤»\ eT≥º+:

3.3e ∫Á‘ ·+˝Àì u≤e⁄\T nìï+ Ï˝ÀuÛ Ñ÷>∑s¡“ ¤»˝≤\T ˇπø eT≥º+˝À ñqï $wüj·÷ìï|ü]o*+#·+&ç. Ç~ yêq\T ≈£î]dæq ‘·s¡yê‘· Ï eT≥º+.á u≤e⁄\ìï+Ï À 5 MT≥s¡¢ À‘·T˝À s¡Tqï $wüj·÷ìï>∑eTì+#·+&ç. n+fÒ n< ÁbÕ+‘·+˝À ø=‘·Ô u≤$ì ‘·$«‘Ä 5 MT≥s¡¢ À‘·T˝ÀH˚ s¡T |ü&˚ M\Tñ+≥T+~. BH˚ïuÛÑ÷>∑s¡“¤»\ eT≥º+ Ò<ë yê≥sY fÒãT˝Ÿ n+≤s¡T.

uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\ eT≤º\T yêHêø±\+˝À ô|’øÏ,esê¸\T Òì m+&Üø±\+˝À n&ÉT>∑T≈£î b˛‘êsTT, dæús¡+>±ñ+&Ée⁄.

3.3e ∫Á‘·+ #·÷dæ øÏ+~ Á|üXï\≈£î düe÷<Ûëq+#Ó|üŒ+&ç:

i. uÛÑ÷$TeT≤ºìø£+fÒ uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\ eT≥º+ MT≥s¡¢ øÏ+~øÏ ñ+~.

ii. y˚dü$ø±\+˝À uÛÑ÷$TeT≤ºìø£+fÒ 10MT≥s¡¢ øÏ+~øÏ uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\T b˛‘˚ áHê\T–+Ï À @ u≤e⁄\T m+&çb˛‘êsTT?

iii. @ u≤$˝À m≈£îÿe ˙s¡T \_ÛdüTÔ+~?

‘Ó\+>±D˝Àì •\\T ` uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\T:

‘Ó\+>±D˝Àì uÛÑ÷$T˝À|ü\ bıs¡\˝À m≈£îÿeuÛ≤>∑+ >∑Ïº>±, s¡T |”\Ãì Á>±HÓ’Ÿ bıs¡\‘√ ñ+~. ø±ìá bıs¡\ ô|’uÛ≤>∑+˝À (düTe÷s¡T 20 MT≥s¡T¢) |ü>∑Tfi¯ó¢ó¢ñ+&ç nø£ÿ&É s¡T #] ñ+~. MÏ À #ê˝≤ sê‹bıs¡\T50 qT+&ç 100 MT≥s¡¢ es¡≈£î |ü>∑Tfi¯ó¢ ñ+≤sTT. á|ü>∑Tfi¢ À ≈£L&Ü ˙s¡T #˚] ñ+≥T+~. kÕ<Ûës¡D+>±eTq+ ‘·y˚« u≤e⁄\T ô|’ bıs¡ ˝Àì Ïì bı+<ä≤ìπøñ|üjÓ÷>∑|ü&É‘êsTT. ø±ì j·T+Á‘ê\ düVü‰j·T+‘√ ‘·y˚«>=≥º|ü⁄ u≤e⁄\T ˝À‘Ó’q |ü>∑Tfi¢ es¡≈£L b˛sTT nø£ÿ&É#˚]q Ïì yÓ*øÏ rj·T≤ìøÏ düVü‰j·T|ü&É‘êsTT.

∫Á‘·+`3.4 Ä<Ûës¡+>± øÏ+~ Á|üX¯ï\≈£îdüe÷<ÛëHê*e«+&ç:

ø£]ƒqyÓTÆq sê‹bıs¡ n&ÉT>∑Tq>∑\ sê‹|ü>∑Tfifl˝ÀøÏ s¡T m˝≤ #]+<√ ø£qTø√ÿ+&ç.

y˚dü$ø±\+˝À @ u≤$ eTT+<äT>±m+&çb˛‘·T+~? ø±s¡D≤\T ‘Ó\|ü+&ç.

sê‹˝À |ü>∑Tfió¢ Òø£b˛sTTHê Ä sê‹bıs¡ À‘·$«q u≤$˝À ˙s¡T ñ+≥T+<ë?

0 MT≥s¡T¢

5 MT≥s¡T¢

10 MT≥s¡T¢

u≤$`2u≤$`1 u≤$`3 u≤$`4

y˚dü$˝À ˙Ï eT≥º+

SCERT TELA

NGANA


‘Ó\+>±D˝Àì #ê˝≤ eT+&É˝≤˝À¢ sê‹bıs¡\Tm≈£îÿe>± Á>±HÓ’Ÿ bıs¡\T ø±e⁄. Ç˝≤+Ï •\\ ÁøÏ+<äuÛÑ÷>∑s¡“¤ C˝≤\T ‘·≈£îÿe>± ñ+≤sTT. ø±ì ø£&É|ü s¡ø±ìøÏ#Ó+~q düTqï|ü⁄sê‹ bıs¡\T ø=ìï #√≥¢ ñHêïsTT. Ç$≈£L&Ü ø£]ƒqyÓTÆqy ø±ì yêÏøÏ |ü>∑Tfió¢ ñ+≤sTT. ø±ãÏºyêÏ À s¡T ì\Te ñ+&+<äT≈£î M\T+~. á |ü>∑Tfi¢ Àø=ìï ÁbÕ+‘ê\˝À uÛÑ÷>∑s¡“¤ »˝≤\T \_ÛdüTÔHêïsTT.

ø£ècÕí, >√<ëe] e+Ï eTVü‰q<äT\ |üØyêVü≤ø£ÁbÕ+‘·+˝À eT+<äyÓTÆq ÇdüTø£, ˇ+Á&ÉTeTÏº bıs¡\TñHêïsTT. Çø£ÿ&É Ï eT≥º+ q~˝Àì Ïô|’ Ä<Ûës¡|ü&çñ+≥T+~. á ÁbÕ+‘·+˝À kÕ<Ûës¡D+>± uÛÑ÷eT≤ºìøÏ5 qT+&ç 7 MT≥s¡¢ À‘·T˝À |ü⁄wüÿ\+>± s¡T \_ÛdüTÔ+~.n+<äTπø Çø£ÿ&É u≤e⁄\T ‘·e«≥+ #ê˝≤ düT\uÛÑ+.

MTs¡T 6e ‘·s¡>∑‹˝À #·~$q ô|qeT≈£Ls¡T,&√≈£LsY, ô|qT>√\T Á>±e÷˝À¢ì u≤e⁄\qT,uÀs¡Tu≤e⁄\qT >∑Ts¡TÔ≈£î ‘Ó#·TÃø√+&ç.

uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\qT ‹]– ì+|ü&É+:

sêfi¯ó¢, #Ó≥T¢, >∑&ç¶˝Òì uÛÑ÷$Tô|’ ˙s¡T y˚>∑+>±Á|üeVæ≤+∫ yê>∑T\˝À, e+ø£\˝À ø£\TdüTÔ+~. nø£ÿ&çqT+&ç q<äT\≈£î #˚s¡T‘·T+~. ø±ì yêq˙Ï Á|üyêVü‰ìïyÓTTø£ÿ\ô|+|üø£+ <ë«sêH√, Äqø£≥º\ <ë«sêH√ ì\T|ü⁄#ùdÔ,Ä ˙s¡T uÛÑ÷$T˝ÀøÏ Ç+øÏb˛sTT uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤˝À¢ ø£*ùdneø±X¯+ ñ+~. ø=+&Éyê\T\MT<ä >∑&ç¶ ô|+∫ ø£≥º\Tø£Ïº, m≈£îÿe ø±\+ô|+∫ Ïì ì\e#kÕÔs¡T. á $<Ûä+>±#˚j·T&É+e\¢ uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\qT ‹]– bı+<ä&ÜìøÏM\T+≥T+~.

ø±ì eTq sêh+˝Àì nH˚ø£ ÁbÕ+‘ê˝À¢ uÛÑ÷$T˝À#s¡T‘·Tqï Ïø£+fÒ m≈£îÿe Ïì ‘√&ÉT‘·THêï+. n+fÒeTq+ uÛÑ÷>∑s¡“¤ »˝≤\qT nø£ÿ&É #˚s¡T‘·Tqï ˙Ïø£+fÒm≈£îÿe>± yê&ÉT‘·THêï+. n&Ée⁄\qT qs¡ø£&É+e\¢ ≈£L&ÜuÛÑ÷$T˝ÀøÏ Ç+πø Ï |ü]e÷D+ ‘·>∑TZ‘·T+~. n+<äTe\¢˙ÏeT≥º+ y˚>∑+>± |ü&çb˛sTT Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ns¡MT≥s¡TqT+&ç ¬s+&ÉT MT≥s¡¢ es¡≈£î ˙ÏeT≤º\T~>∑Te≈£î |ü&çb˛‘·THêïsTT.

∫Á‘·+`3.4 uÛÑ÷$T eT≥º+ ~>∑Teq sêfi¯ó¢, ˙s¡T

u≤$ uÛÑ÷eT≥º+

>=≥º|ü⁄ u≤$

uÛÑ÷$T ô|’bıs¡

|ü–*q sê‹ bıs¡

ø£]ƒqyÓTÆq Á>±HÓ’Ÿ

ø£]ƒqyÓTÆq Á>±HÓ’Ÿ

sê‹ |ü>∑Tfi¯ó¢

SCERT TELA

NGANA


MT ÁbÕ+‘·+˝À yê≥sYôw&é n_Ûeè~∆ |ü<∏äø±\T@yÓTÆHê ñHêïj·÷? Ä ÁbÕ+‘êìï dü+<ä]Ù+∫yêÏì m˝≤ neT\T #˚XÊs√ n<Ûä´j·Tq+#j·T+&ç. Ä |ü<∏äø£+ ñqï ÁbÕ+‘·+ ªôdÿ#Y|ü≥+μ^ùd Á|üj·T‘·ï+ #˚j·T+&ç.

uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\ HêD´‘·:

uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\T kÕ<Ûës¡D+>± nH˚ø£ KìC≤\‘√ø£*dæ ñ+≤sTT. á ˙s¡T ˇø=ÿø£ÿ|ü&ÉT ñ|üŒ>±qT,eTs=ø£|ü&ÉT ‹j·T´>±q÷ ñ+≥T+~.

#Ós¡Te⁄, ≈£î+≥, u≤$, >=≥º|ü⁄ u≤e⁄\ qT+&ç˙Ïì ùdø£]+#·+&ç. ø=ìï u≤e⁄\ ˙s¡T‹j·T´>±qT, eT]ø=ìï u≤e⁄\ s¡T ñ|üŒ>±qTñ+≥T+~. Ç˝≤ ˙Ï s¡T#·T\˝À ‘˚&Ü\Tm+<äT≈£î+≤jÓ÷ $e]+#·>∑\sê?

á ‘&Ü≈£î ø±s¡D+ uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤˝À¢ ø£*dæq KìC≤ Ò.á KìC≤\T uÛÑ÷$T n&ÉT>∑Tq ñqï sê‹bıs¡\T,eTÏºbıs¡\ qT+∫ ekÕÔsTT. ø±ãÏº Ïs¡T∫, dü«uÛ≤e+Ä ˙Ï˝À ø£*ùd KìC\eD≤\MT<ä Ä<Ûës¡|ü&çñ+≥T+~. eTq sêh+˝Àì nHø£ eT+&É ≤˝À¢ì Ï Àñ|ü, bò ¢¬s’&é, ø√¢¬s’&é, ÇqTeTT, HÓ’ÁfÒŸ yÓTT<ä\sTTqKìC\eD≤\T #ê˝≤ m≈£îÿe yÓ÷‘ê<äT˝À ñHêïsTT.n≥Te+Ï ˙s¡T ‘ê–‘˚ meTTø£\, <ä+‘ê\ yê´<ÛäT\TekÕÔsTT (∫Á‘·+ 3.5). n~ Äs√>±´ìøÏ @ e÷Á‘·+eT+∫~ ø±<äT. á |ü]dæú‘·T\˝À Xó~∆#dæq eT+∫˙s¡THn+~+#ê*. $#·Ã\$&ç>± ñ|üjÓ÷–+#˚ÁøÏ$Tdü+Vü‰s¡ø±\T, ms¡Te⁄\T, eTT]øÏ s¡T ø£\sTTø£‘√ s¡Tø£\Twæ‘·+ ne⁄‘·T+~. eTq<˚X¯+˝À á düeTdü´s√Es√E≈£L ô|s¡T>∑T‘√+~. Bì ìyês¡D≤ #·s¡´\T#|ü≥ºø£b˛‘, #ê˝≤ u≤e⁄\T, q<äT\˝Àì s¡T ‘ê>∑≤ìøÏ|üìøÏsêø£ b˛e≥y˚Tø±ø£, ∫es¡≈£î kÕïHêìøÏ ≈£L&Ü|üìøÏ sê≈£î+&Üb˛‘êsTT.

uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\ $ìjÓ÷>∑+:q<äT\˝Àì ˙Ï˝≤>∑ uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\T ≈£L&Ü

Á|ü»\+<ä] ñeTà&ç ÄdæÔ. n+‘˚ ‘·|üŒ n~ Ä uÛÑ÷$Tô|’

Ç˝≤ eTq+ Á|ü‹kÕØ uÛÑ÷$T˝À #πs ˙Ïø£+fÒm≈£îÿe ˙Ïì ‘√&ÉT‘·T+fÒ ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ yÓTT‘·Ô+uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\T ‘·–Zb˛‘êsTT, ∫es¡≈£î uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\Tn&ÉT>∑+Ï, |üP]Ô>± ˝Ò≈£î+&Üb˛‘êsTT. >∑‘· ø=ìïdü+e‘·‡sê\T>± »s¡T>∑T‘·Tqï~<˚.

uÛ Ñ÷>∑s¡“ ¤»˝≤\T eè<∏ëø±≈£î+&Ü ‘·≈£îÿeyê&É&ÜìøÏ >∑\ e÷sêZ\qT >∑T]+∫Ä˝À∫+#·+&ç.

<X+˝Àì eTq ÁbÕ+‘·+˝À πøe\+ eT÷&ÉT Hê\T>∑THÓ\\T e÷Á‘··y˚T yêq\T ≈£îs¡TdüTÔHêïsTT. $T>∑‘êHÓ\˝À¢eTq+ uÛÑ÷>∑s¡“¤ »˝≤\ô|’H Ä<Ûës¡ |ü&ÉT‘·THêï+. q<äT\T,u≤e⁄\T, ≈£î+≥\T n˙ï ≈£L&Ü á uÛÑ÷>∑s¡“¤ »˝≤\≈£î<√Vü≤<ä|ü&ÉT‘·THêïsTT.

uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\T ô|s¡>∑&ÜìøÏ eTq+ düVü‰j·T`|ü&É>∑\e÷? uÛÑ÷$Tô|’ #Ó≥Tº, #eT, sêsTT s¡|üŒ Ò≈£î+fÒyêq˙s¡T y˚>∑+>± Á|üeVæ≤+#·≤ìï MTs¡T >∑eTì+#˚ñ+≤s¡T. n&É¶+≈£î ÒMT Òq+<äTe\¢ ˙s¡T düsêdü]>±yê>∑T\T, e+ø£\ <ë«sê Á|üeVæ≤+∫ q<äT\˝À ø£\TdüTÔ+~.yÓTTø£ÿ\ ô|+|üø£+‘√, #Ó≥¢‘√, Äqø£≥º\‘√, >∑&ç¶ìô|+#·≥+‘√ ˙Ïy˚>±ìï ‘·–ZùdÔ ˙s¡T uÛÑ÷$T˝ÀøÏ Ç+øÏ,uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\T ô|]π> neø±X¯+ m≈£îÿe>± ñ+≥T+~.n+<äTe\¢ uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\qT ô|+#·Tø√e&ÜìøÏ >∑&ç¶, #Ó≥¢qTô|+#·&É+ eT]j·TT Äqø£≥º\ ìsêàD≤ìï #˚|ü≥º&É+#düTÔHêïs¡T.

á |ü<ä∆‘·T\<ë«sê Ï ì\eqT ô|+# Á|üj·T‘êï\T>∑‘·ø=ìï dü+e‘·‡sê\ qT+&ç ø=qkÕ>∑T‘·THêïsTT. áÁ|üj·T‘êï\qT ªªyê≥sYôw&é n_Ûeè~∆ |ü<∏äø±\Tμμ n+≤s¡T.á |ü<∏äø±\ øÏ+<ä yê>∑T\T ÁbÕs¡+uÛÑeTj˚T´ ÁbÕ+‘ê …’qø=+&Éyê\T\˝À #Ó≥T¢ Hê≥&É+, >∑&ç¶ô|+#·&É+, ∫qï ø£≥º\T(#Óø˘&Ü´yéT\T) ø£≥º&É+ <ë«sê ˙Ï Á|üj·÷D y˚>±ìï‘·–Z+∫, m≈£îÿe˙Ïì uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\T>± e÷s¡Ãe#·TÃ.yê>∑T\ô|’ ø£fÒº ∫qï ∫qï Äqø£≥º\T ≈£L&Ü Ïì m≈£îÿeø±\+ ì\e#˚j·T&ÜìøÏ ñ|üjÓ÷>∑|ü&É‘êsTT. áÁ|üj·T‘êï\˙ï uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\T ô|s¡>∑&ÜìøÏ ˝Ò<ëuÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\qT ª‹]– ì+|ü&ÜìøÏμ düVü‰j·T|ü&É‘êsTT.

SCERT TELA

NGANA


∫Á‘·+`3.5 bò ¢¬s’&é yê´~Û k˛øÏq e´øÏÔ

Vü≤≈£îÿ>∑\ ø=~›eT+~ ÄdæÔ ø±<äT. ø±ì Ç|ü&ÉTuÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\qT uÛÑ÷$Tô|’ Vü≤≈£îÿ>∑\ ø=~›eT+<˚ñ|üjÓ÷–+#·T≈£î+≥THêïs¡T.

uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\Tqï ÁbÕ+‘·+˝À uÛÑ÷$T j·T»e÷ìm≈£îÿe Ïì yê&ÉTø=ì, |üø£ÿyê]øÏ s¡T $T>∑\≈£î+&Ü#düTÔHêï&ÉT. ø=+‘·eT+~ À‘Ó’q >=≥º|ü⁄ u≤e⁄\qT ‘·$«˙Ïì yÓTT‘êÔìï ˝≤–, ˙ÏeT≥º+ |ü&çb˛j˚T≥≥Tº#˚j·T&É+e\¢ düMT|ü+˝Àì u≤e⁄\T m+&çb˛‘·THêïsTT.uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\qT ñeTà&ç kı‘·TÔ>± uÛ≤$+∫, yêÏìC≤Á>∑‘·Ô>± yê&ÉT≈£î+fÒ ‘·|æŒ+∫ n+<äs¡÷ yêÏe\¢

Á|üjÓ÷»q+ bı+<ä˝Òs¡T. Ç+ø± #ÓbÕŒ\+fÒ Ç˝≤Ç+ø=+‘· ø±\+ ø=qkÕ–‘ uÀs¡Tu≤e⁄\T ñqïyêfió¢ ≈£L&Ü‘√&ÉTø√&ÜìøÏ ndü\T uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤˝Ò ñ+&É≈£î+&Üb˛‘êsTT.

uÛÑ÷$T˝Òìyês¡T ≈£L&Ü düe÷q+>± ˙Ïì$ìjÓ÷–+#·T≈£îH neø±XÊ\T MT ÁbÕ+‘·+˝À@yÓTÆHê ñHêïjTyÓ÷ Ä˝À∫+#·+&ç. n≥Te+ÏÁ|üD≤[ø£qT s¡÷bı+~+∫ MT ‘·s¡>∑‹˝À,Ç‘·s¡T\‘√ #·]Ã+#·+&ç.

á ‘·s¡+yês¡T Ïì bÕ‘·‘·s¡+yê]qT+&ç |ü$Á‘·yÓTÆqÄdæÔ>± bı+<ës¡T. eTq+ bı+~qfÒ¢ eTq sêuÀj˚T‘·sê\yê]øÏ á ÄdæÔì n+~+#ê*. ˙Ïì bı<äT|ü⁄>±$ìjÓ÷–+#˚ |ü<ä∆‘·T\qT n_Ûeè~∆|üs¡#ê*. Òø£b˛‘˚uÛÑ$wü ‘Y ‘·sê\yês¡T Ïø√dü+ $HêXø£s¡yÓTÆq j·TT<ë∆\≈£îbÕ\Œ&Ée#·TÃ. n+<äT≈£î á ‘·s¡+yês¡yÓTÆq eTqyT u≤<Ûä ‘·eVæ≤+#ê*.

ø°\ø£|ü<ë\T :

1) s¡T #˚s¡&ÜìøÏ M …’q sêfi¯ó¢ (Pervious rocks)

2) s¡T #s¡&ÜìøÏ M\T Òì sêfió¢ (Impervious rocks)

3) düVü≤» eèø£åC≤\+ (Natural Vegetation)

4) »\düÔsê\T (aquifers)

5) ãèVü≤‘Y •˝≤j·TT>∑+ (Megalithic age)

MT nuÛÑ düHêìï yÓTs¡T>∑T|üs¡T#·Tø√+&ç1) ‘·|ü>± ñqï yêø±´\qT dü]#˚j·T+&ç: (AS1)

m) ˙s¡T yÓTÆ<ëHê\qT+&ç |”sƒ¡uÛÑ÷eTT\≈£î Á|üeVæ≤düTÔ+~.

_) |”sƒ¡uÛÑ÷eTT\˝À eT+<äyÓTÆq ÇdüTø£, ø£+ø£s¡ bıs¡\T+≤sTT.

dæ) uÛÑ÷>∑s¡“¤C≤˝≤\T m|ü&É÷ m+&çb˛e⁄.

&ç) eTVü≤ã÷uŸq>∑sY À u≤e⁄\qT ‘·e«≥+ düT\uÛÑ+.

SCERT TELA

NGANA


2) ∫Á‘·+˝À #·÷|æq u≤e⁄\T >√<ëe] yê\T ÁbÕ+‘·+˝Àì$. ø±ì |ü≥+˝À @<√ ‘·|üqï≥T¢ nì|ædüTÔqï~.Ä ‘·|üqT MTs¡T dü]#˚j·T+&ç. (AS1)

3) øÏ+~ u§eTà\˝À @ ÁbÕ+‘·+˝À ˙s¡T u≤>± Ç+≈£î‘·T+~? (AS1)

H\

4) |ü …¢s¡¢ Á>±eT+˝Àì ø=ìï u≤e⁄\ j·T»e÷qT\T m≈£îÿe X¯øÏÔeT+‘·yÓT Æq yÓ÷≤s¡¢qT|üjÓ÷–+∫ ˙Ïì‘√&É≥+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. Bìe\¢ Ç‘·s¡ u≤e⁄\T m+&çb˛‘·THêïj·Tì yêÏ j·T»e÷qT\T >∑T]Ô+#ês¡T. ádüeTdü ≈£î >∑\ |ü]cÕÿs¡+ >∑T]+∫ #·]Ã+#·+&ç. (AS4)

5) uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\ ø=s¡‘· ñqï ÁbÕ+‘ê\˝À >=≥º|ü⁄ u≤e⁄\T ‘·e«≥+ô|’q @yÓTÆHê ìj·T+Á‘·D ñ+<ë?m+<äT≈£î? (AS4)

6) MT ÁbÕ+‘·+˝À uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\qT ‹]– ì+|ü≤ìøÏ >∑\ e÷sêZ\qT >∑T]+∫ Ä˝À∫+#·+&ç. (AS4)7) bÕsƒ¡+˝Àì 3.1m. ∫Á‘·+ #·÷dæ MT ÁbÕ+‘·+‘√ b˛\Ã+&ç. (AS1)8) MT Á>±eT+ |ü≥+ ^dæ, n+<äT˝À MT Á>±eT+˝Àì ˙Ï eqs¡T\qT >∑T]Ô+#·+&ç. (AS5)9) ù|õ HÓ+. 30˝Àì ªuÛÑ÷>∑s¡“¤ »˝≤\ HêD´‘·μ nH˚ o]¸ø£ øÏ+<ä ñqï 3e ù|sêqT #·~$, yê´U≤´ì+#·+&ç.

(AS2)ÁbÕC…øº |üì :

MT Á>±eT+˝Àì #Ós¡Te⁄\T eT]j·TT ≈£î+≥\≈£î dü+ã+~Û+∫q á ÁøÏ+~ $esê\qT ùdø£]+#·+&ç.Áø£eT #Ós¡Te⁄/≈£î+≥ Äj·Tø£≥Tº (mø£sê\˝À) #Ós¡Te⁄ jÓTTø£ÿ u≤>∑T #j·Tø£b˛e&ÜìøÏ u≤>∑T#˚ùdÔ ø£*π>dü+K´ ù|s¡T >∑‘·+˝À Á|üdüTÔ‘·+ Ç‘·s¡ ñ|üjÓ÷>±\T >∑\ ø±s¡D≤\T ˝≤uÛ≤\T

H\ H\ ‘ês¡T s√&ÉT¶

|ü–*q sê‹bıs¡|ü–*q sê‹bıs¡|ü–*q sê‹bıs¡|ü–*q sê‹bıs¡

SCERT TELA

NGANA

33eTVü‰düeTTÁ<ë\T ` #˚|ü\T |ü≥º&É+‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19

MT Á>±eT+/|ü≥ºD+˝Àì ˙s¡T eT+∫ ˙sê,ñ|ü˙sê? $$<Ûä ÁbÕ+‘ê\˝À ˙s¡T $$<Ûäs¡ø±\T>± ñ+<ë?

MTs¡T ñ|üjÓ÷–+# $$<Ûä »˝≤Xj·÷\ ù|s¡T¢‘Ó\|ü+&ç. ô|<ä›, ∫qï »\uÛ≤>±\≈£î ys¡Tys¡Tù|s¡T¢ ñHêïj·÷?

>√¢ãTMT<ä Ò<ë e÷´|ü⁄MT<ä ◊<äT düeTTÁ<ë\,eTVü‰düeTTÁ<ë\ ù|s¡¢qT ø£qTø√ÿ+&ç. áÁbÕ+‘ê\qT MT #˚‹‘√ ‘êø£+&ç.

4Á>∑Vü‰\ìï+Ï À ˙Ïì ø£*–j·TTqï πø ˇø£ÿ Á>∑Vü≤+ uÛÑ÷$T. ø±ãÏº, uÛÑ÷$T »\j·TT‘· Á>∑Vü≤+. uÛÑ÷$T

ñ|ü]‘·\+˝À 71 XÊ‘·+ eTVü‰düeTTÁ<ë\T, düeTTÁ<ë\‘√ ì+&ç ñ+~. eTVü‰düeTTÁ<ë\qT Ò<ë düeTTÁ<ë\qT >∑T]+∫MTs¡T @eTì uÛ≤$düTÔHêïs¡T? eTVü‰düeTTÁ<ë\T Ò<ë düeTTÁ<ë\qT >∑T]+∫ MTs¡T #·÷dæq Ò<ë $qï n+XÊ Ò$TÏ?uÛÑ÷$Tô|’q ñ|ü˙Ï‘√ $düÔ]+∫ñqï uÛ≤>∑yT düeTTÁ<ä+. $XÊ\yÓTÆq düeTTÁ<äÁbÕ+‘ê Ò eTVü‰düeTTÁ<ë\T. eTVü‰düeTTÁ<ë\H$kÕ<Ûës¡D+>± K+&Ü\‘√ $uÛÑõ+∫ñqï ô|<ä› ô|<ä› »\uÛ≤>±\T.


∫Á‘·+`4.1 eTVü‰düeTTÁ<ä|ü⁄ m‘·TÔ|ü ≤¢\qT #·÷ù| ∫Á‘·+

n>±<Ûä+

˝À‘Ó’q düeTTÁ<ä yÓTÆ<ëHê\T

düeTTÁ<ä|ü⁄eT≥º+

˙ÏøÏ+<ä @eTT+≤jÓ÷ ‘Ó\TdüTø√&É+ ÄdüøÏÔø£s¡+>±ñ+≥T+~. ˙Ï n&ÉT>∑Tq >∑\yêÏì ˙Ï ñ|ü]‘·\+<ë«sê ‘Ó\TdüTø√˝Ò+. q~, ôd\j˚Ts¡T, #Ós¡Te⁄\n&ÉT>∑TuÛ≤>∑+ m˝≤ ñ+≥T+<√ MTs¡T ‘êøÏ ‘Ó\TdüTø=H˚neø±X¯+ ñ+~.

˙Ï ñ|ü]‘·\+ øÏ+<ä MTs¡T >∑eTì+∫q yêÏì>∑T]+∫ ‘Ó\|ü+&ç, #·]Ã+#·+&ç.

MTs¡T #·÷dæq »\eqs¡T\˝À ˝À‘Ó’q~ @~?<ëì˝À‘·T m+‘·?

eTVü‰düeTTÁ<ä ìyÓ÷ïqï‘· dü«s¡÷|ü+:eTVü‰düeTTÁ<ë\ n&ÉT>∑T

uÛ≤>∑+ uÛÑ÷$T ñ|ü]‘·\+˝≤π> ñ+≥T+~. düeTTÁ<ä|ü⁄n&ÉT>∑T uÛ≤>∑+ düeT‘·\+>±ñ+&É<äT. Ç~ ø=+&É\‘√,|üs¡«‘ê\‘√, |”sƒ¡uÛÑ÷eTT\‘√,n>±<Ûë\‘√ ≈£L&Ü ì+&çñ+≥T+~. #ê˝≤ n>±<Ûë\Tm≈£îÿe ˝À‘·T>± ñ+≤sTT.me¬sdtº |üs¡«‘êìï B+À¢øÏ

4bÕsƒ¡+ eTVü‰düeTTÁ<ë\T `

#˚|ü\T |ü≥º&É+

K+&Érs¡|ü⁄ yê\T

K+&Érs¡|ü⁄ n+#·T

SCERT TELA

NGANA


i) |ü≥+˝À »\uÛ≤>±\qT >∑T]Ô+#·+&ç. ii) Á>±eT+˝À e´ekÕj˚T‘·s¡ ø±s¡´Áø£e÷\≈£î

ñ|üjÓ÷–+# uÛÑ÷$T ñ+<ë? ñ+fÒ Ä uÛÑ÷$Tì<ìø√dü+ ñ|üjÓ÷–düTÔHêïs¡T?

#˚|ü\T |ü≥º&É+ :

‘Ó\¢yês¡T C≤eTTq 4 >∑+≥\≈£î n|üŒ\ø=+&É uÛ≤s¡<ÛäqeTà ô|Ïºq #·<Ó›qï+ ‹ì 5 >∑+≥\≈£î düeTTÁ<ä+˝ÀøÏ#˚|ü\ y˚≥≈£î ãj·T\T<˚sê&ÉT. Ç‘·ì $TÁ‘·T\T düeTTÁ<ärs¡+˝À m<äTs¡T#·÷düTÔHêïs¡T. Mfi¯fl+‘ê ;<äyêfi¯ófl

ø±e≥+e\¢ kı+‘· |ü&Ée, e\\T ˝Òø£b˛e≥+e\¢‘ê‘êsêe⁄ ªeTs¡|ü&ÉeμMT<ä |üì#˚düTÔHêïs¡T. ‘ê‘êsêe⁄≈£L&Ü Mfi¯fl‘√ y˚≥≈£î yÓfi≤¢&ÉT. yÓTT‘·Ô+ 20 eT+~eT‘·‡´ø±s¡T\T eTs¡|ü&Éeô|’ #|ü\ y≥≈£î ãj·T\T<sês¡T.y≥≈£î yÓfifl&ÜìøÏ á eTs¡|ü&ÉeqT ø±e\dæq kÕeTÁ–‘√eTT+<äTs√EH˚ dæ<ä∆+ #˚XÊs¡T.

¬s+&ÉeuÛ≤>∑+

∫Á‘·+`4.3 uÛ≤eqbÕ&ÉT Á>±eT+

rs¡yÓTÆ<ëq+˝À eT‘·‡´ø±s¡T\ Á>±eT+:

düeTTÁ<ä»\+ m\¢|ü&É÷ ñ|üŒ>± ñ+≥T+~.Bì˝À nH˚ø£ Kì» \eD≤\T ñ+≤sTT. esê¸\T≈£îs¡e&ÜìøÏ düeTTÁ<ë Ò eTTK´ eqs¡T\T. düeTTÁ<ë\TeT‘·‡´dü+|ü<ä≈£î, düeTTÁ<ä dü+ã+<ÛäeTsTTq Ç‘·s¡ÄVü‰s¡|ü<ësêú\≈£î ì\j·÷\T.\eD≤\≈£î düeTTÁ<ë\TeTTK´ eqs¡T\T. n+‘·sê®rj·T yêDÏC≤´ìøÏ düeTTÁ<ë ÒdüVü≤» e÷sêZ\T. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ düeTTÁ<ä rs¡+˝Àì ˇø£Á>±e÷ìï dü+<ä]Ù+∫ nø£ÿ&ç Á|ü»\ Jeq $<ÛëHêìïn<Ûä j·Tq+ #<ë›+. n< Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ rs¡yÓTÆ<ëq+˝ÀìeT‘·‡´ø±s¡T\ Á>±eT+ ªuÛ≤eqbÕ&ÉTμ.

Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ |ü≥+˝À rs¡πsKqT >∑eTì+∫ rs¡πsKyÓ+ã&ç ñqï õ˝≤¢\qT >∑T]Ô+#·+&ç.

uÛ≤eqbÕ&ÉT @ õ˝≤¢ À ñ+<√ ø£qTø√ÿ+&ç.

uÛ≤eqbÕ&ÉT Á>±eT |ü≤ìï (∫Á‘·+ 4.4)|ü]o*+∫ øÏ+~ n+XÊ\qT ‘Ó\|ü+&ç.

SCERT TELA

NGANA


|ü&Ée düeTTÁ<ä+˝ÀøÏ yÓfi‚¢eTT+<äT Ms¡T Ç+»Hé,‘ê&ÉT˝≤– e~ Ò j·T+Á‘ê\qT |üØøÏå+#·T≈£îHêïs¡T. n<äq|ü⁄&ûõ˝Ÿ, ÄVü‰s¡|ü⁄ bı≤¢\qT ñ+#·Tø=ì ‘êeTT >±&ÛÉ+>±$X¯«dæ+#˚ <˚e‘·qT |üPõ+#ês¡T.

‘ê‘êsêe⁄ á eTs¡|ü&ÉeqT &çcÕ˝Àì e÷s=ÿ+&É Àø=Hêï&ÉT. Bì KØ<äT düTe÷s¡T 6 \ø£å\ s¡÷bÕj·T\T. á&ÉãT“qT e&û¶yê´bÕ] <ä>∑Zs¡qT+∫ n~Ûø£ e&û¶øÏ ‘Ó#êÃ&ÉT.dæúsêdüTÔ\T ˝Òq+<äTe\¢ u≤´+≈£î qT+&ç s¡TD+bı+<ä Òø£b˛j·÷&ÉT. Á|ü‹ ~q+ #|ü\ y≥≈£î yÓfi¢&ÜìøÏ≈£L&Ü eT<Ûä es¡TÔ\qT+&ç #ã<äT\T ‘e\dæ+<. ø£kÕ]#|ü\ y≥≈£î yÓ[¢sêe&ÜìøÏ &ûõ Ÿ, ≈£L©, Ç‘·s¡ Ks¡TÃ\≈£î5y\ s¡÷bÕsTT\T Ks¡Ãe⁄‘·T+~. eT<Ûä es¡TÔ\ qT+&çn|ü‘Ó∫Ãq ‘ê‘êsêe⁄ Ä s√E y≤&çq #|ü\qT eT<Ûä e]ÔøÏn‘·qT ìs¡ísTT+∫q <Ûäs¡≈£î e÷Á‘·yT ne÷à*. 20 eT+~eT‘·‡´ø±s¡T\T uÀf…ø±ÿs¡T. yêfiófl düeTTÁ<ä+˝À 15`20øÏ.MT. es¡≈£î yÓfi‘ês¡T.

n|üŒ\ø=+&É uÛ≤s¡ <ÛäqeTà Ç+Ï|üìì 9 >∑+≥\≈£îeTT–+#·Tø=ì |üìø√dü+ ñ|üeTfi¯fl≈£î yÓfi¯ó‘·T+~.

ˇø=ÿø£ÿ|ü&ÉT áyÓT e´ekÕj·T|ü⁄|üìøÏ ≈£L&Ü yÓfió‘·T+~.M]øÏ e´ekÕj·T uÛÑ÷$T>±˙, ñ|üeTfi¯ófl >±˙Òq+<äTe\¢ M] ≈£î≥T+ã+ s√E≈£L©ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç+~.

ñ|üeTfi¯fl˝À |üì#˚düTÔqï|ü&ÉT ≈£L&Ü <ÛäqeTà ‘·q uÛÑs¡Ôbò qTø√dü+ m<äTs¡T#·÷dü÷Ô+≥T+~. y˚≥≈£î yÓ[¢q uÛÑs¡ÔdüTs¡øÏå‘·+>± sêyê\ì, y˚≥˝À m≈£îÿe #˚|ü\T |ü&Ü\ìm<äTs¡T#·÷düTÔ+~. y˚≥˝À m≈£îÿe #˚|ü\T |ü&ç‘˚ M]øÏn~Ûø£ yÓTT‘·Ô+˝À yê≤ e∫Ã Ç+Ïì #·ø£ÿ>± q&É|üe#·ÃìÄ•düTÔ+~.

eT‘·‡´ø±s¡T\T kÕ<Ûës¡D+>± eT<Ûë´Vü≤ï+ +Ï>∑+≥,sêÁ‹ 8 >∑+≥\ eT<Ûä yÓqT~s¡T>∑T‘ês¡T. ø=ìïkÕs¡T¢ sêÁ‹u≤>± Ä\dü +ø±e#·TÃ. ø±˙ Ä s√E ªbÕs¡μ nH˚ s¡ø£+#|ü\T m≈£îÿe |ü≥º&É+‘√ eT<Ûë´Vü≤ï+ 3 >∑+≥\πø &ÉT¶≈£î#sês¡T. |ü&ÉeqT+∫ ~+∫q #|ü\qT y\+ #√ÏøÏ ‘Ó∫Ã#|ü\qT >∑~˝À yXÊs¡T. n|üŒÏπø eT<Ûä es¡TÔ\T nø£ÿ&çøÏ#s¡T≈£îHêïs¡T.

ø=+<äs¡T eT<Ûä es¡TÔ\T #˚|ü\qT y˚s¡T|üs¡∫ yêÏìo‘·©ø£s¡D ô|f…º\˝À ô|Ïº ø√ Ÿø£‘êÔ, u…+>∑TfiSs¡T, #ÓHÓ’ï,

∫Á‘·+`4.4 ô|’ qT+∫ ø£qã&˚ uÛ≤eqbÕ&ÉT Á>±eT+

SCERT TELA

NGANA


e\\T:Ç+ÏøÏ#˚]q n|üŒ\ø=+&É eT<Ûë´Vü≤ï uÛÀ»q+

eTT–+#·Tø=ì ∫]–q e\\qT rdüTø=ì ‘·TbòÕqT ôw\ºsY≈£îyÓ[¢ eTs¡eTà‘·T #˚j·T&É+ ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT. uÛ≤eqbÕ&ÉTÁ>±eT+˝À nH˚ø£ ÁbÕ+‘ê˝À¢ Ç~ kÕ<Ûës¡D+>± »]π>ø±s¡ Áø£eT+. q÷\Tø£Ás¡\T, q÷\Tø£+&Ó, ø£Ás¡ã<Ó› e+Ï|ü]ø£sê\‘√≈£L&çq ª≥÷˝Ÿ øÏŸμ e\\ eTs¡eTà‘·Tø√dü+Á|ü‹ eT‘·‡´ø±s¡Tì <ä>∑Zs¡ ñ+≥T+~ (∫Á‘·+`4.12).

bıs¡\qTãÏº, ø£qTï (Rings) \qT ãÏº e\\TnH˚ø£ s¡ø±\T. Ç°e\ ø=‘·Ô>± e∫Ãq ]+>¥e\qT#|ü\y≥≈£î eT‘·‡´ø±s¡T\T m≈£îÿe>± $ìjÓ÷–düTÔHêïs¡T.

yêÏeT÷\+>± Á>±eT+˝À e\dü\T ‘·>±ZsTT.>∑‘·+˝À q÷\T‘√ ‘·j·÷¬s’q e\\T+&$. Á|üdüTÔ‘·+ MÏkÕúq+˝À bÕ¢dæºø˘, HÓ’ ≤Hé, Ç‘·s¡ dæ+<∏äÏø˘ <ësê\‘√‘·j·÷¬s’q e\\T e#êÃsTT. ˇø£ÿ e\ 4, 5 dü+ˆˆ\Tñ+≥T+~. e\\ ]+>∑T\ s¡ø±\qTãÏº ‘·÷ø±ìøÏ

ø=+≤s¡T. e\ øÏ À 250`300s¡÷bÕsTT\ eT<Ûä´ ñ+≥T+~.]+>∑Te\ ãs¡Te⁄ 500 øÏ À\Tñ+≥T+~. á ÁbÕ+‘·|ü⁄eT‘·‡´ø±s¡T\T ˇ&çcÕ˝Àìãs¡+|üPsY qT+&ç e\\qTø=qT>√\T #˚kÕÔs¡T.

∫Á‘·+`4.11 |ü≥ºD≤\˝ÀneTà&ÜìøÏ>±qT #˚|ü\qT

‘·≥º\˝À y˚düTø√≤ìøÏ ‘·eTe+‘·Tø√dü+ m<äTs¡T#·÷düTÔqï

uÒs¡ø£‘ÓÔ\T

∫Á‘·+`4.9 eT<Ûä es¡TÔ\ n&Ü¶, ãs¡Te⁄‘·÷ø£+ y˚ùd j·T+Á‘ê\T, o‘·©ø£s¡D ô|f…º\T

∫Á‘·+`4.10 eT<Ûä es¡TÔ\ n&Ü¶ À q>∑sê\˝À ny˚Tà+<äT≈£îyêVü≤Hê\˝ÀøÏ ˝À&é#˚düTÔqï <äèX¯ +

SCERT TELA

NGANA


eékÕj·T+ ` |üX¯ób˛wüD:uÛ≤eqbÕ&ÉT Á>±eT+˝À #˚|ü\T|ü≥º≥+ e÷Á‘·y˚T

eè‹Ôø±<äT. Ms¡T eékÕj·T+ #dæ |ü+≥\qT |ü+&ç+#·&É+,|üX¯óe⁄\T, |ü≈£åî\ ô|+|üø£+ e+Ï |üqT\T ≈£L&Ü#düTÔ+≤s¡T.

á Á>±eT+˝Àì H˚\\T Á|ü<Ûëq+>± ã+ø£eTqTï(ÇdüTø£‘√ ≈£L&çq +Á&ÉTeTÏº) uÛÑ÷eTT\T. e] eTTKýÓTÆq|ü+≥. ø=~› mø£sê\ uÛÑ÷$TøÏ e÷Á‘·y˚T kÕ>∑T˙Ïdü<äTbÕj·T+ ñ+~. e+X¯<Ûës¡ q~ø±\Te ∫e] yÓ’|ü⁄uÛ≤eqbÕ&ÉT Á>±eT+ ñ+~. á Á>±e÷ìøÏ düMT|ü+˝ÀìeTÁ]bÕ&ÉT Á>±eT|ü⁄ kÕ>∑T˙Ï nedüsê\T rsêø£ e÷Á‘·yTuÛ≤eqbÕ&ÉT Á>±e÷ìøÏ ˙s¡T edüTÔ+~. n+<äTø£ìuÛ≤eqbÕ&ÉT˝À m≈£îÿeuÛ≤>∑+ eékÕj·T+ esê¸<Ûës¡y˚T.

á Á>±eT+˝À uÛÑ÷kÕ«eTT\T Òs¡T. uÛ≤eqbÕ&ÉTÁ>±eT+˝Àì m≈£îÿeeT+~ eékÕj·T<ës¡T\T düqïø±s¡T¬s’‘·T\T. yês¡T yêDÏ»´ |ü+≥\T |ü+&ç+#·s¡T. ø±ì ø=+<äs¡TÄe⁄\T, π><Ó\qT ô|+#·T‘·THêïs¡T. á Á>±eT+˝À ¬s+&ÉT

ø√fi¢bòÕsê\T ≤uÛ≤\‘√ q&ÉTdüTÔHêïsTT. Ms¡T |ü+&ç+∫qe] M] nedüsê\≈£î #ê\q+<äTe\¢ ‘Ó\¢πswüHé ø±s¡T¶MT<ä#Íø£<Ûäs¡\ <äTø±D+ qT+&ç >±˙ ãC≤s¡T˝À>±˙ _j·T´+ø=qT>√\T#kÕÔs¡T.\eD°j·T‘·, Á‘êπ>(eT+∫)˙s¡T:

Á>±eT+˝À \eD°j·T‘· düeTdü´ (ñ|üŒ‘·q+)ñ+~. düeTTÁ<ärs¡+˝À 8 qT+&ç 10 n&ÉT>∑T\ ˝À‘·T‘·$«‘˚ eT+∫˙s¡T edüTÔ+~. y˚dü$ø±\+˝À u≤e⁄\˝À˙s¡T n&ÉT>∑+≥T‘·T+~. á u≤e⁄\T eT∞¢ ì+&É≤ìøÏ#ê˝≤ düeTj·T+ |ü&ÉT‘·T+~. ˇø£ >∑+≥ ùd|ü⁄ y˚∫ñ+fÒ ˇø£ ≈£î+&É ˙fi¯ófl \uÛÑ eTe⁄‘êsTT. eT+∫˙Ïø√dü+ eTVæ≤fi¯\T #ê˝≤ ùd|ü⁄ y˚∫ #·÷&Ü* Òø£ 2øÏ.MT. <ä÷s¡+ q&ç∫yÓfi¢e\dæ edüTÔ+~.

Á|üuÛÑT‘·«+ á Á>±e÷ìøÏ ˇø£ s¡øÏå‘· eT+∫˙Ï|ü<∏äø£+ eT+ps¡T #dæ+~. á |ü<∏äø±ìøÏ düMT|ü+˝ÀìÁ>±eTyÓTÆq dü÷s¡ eTDÏ|ü⁄s¡+qT+&ç ô|’|ü⁄\ <ë«sê Ïì‘·s¡*kÕÔs¡T. á |ü<∏äø£+ ø=+‘·ø±\+ s¡≥ì∫Ã+~.

A

C

B

D E

∫Á‘·+`4.12 (A) e\ eTs¡eTà‘·T\T, (B)eT‘·‡´ø±s¡T&ÉT e\qT ≈£î≥º&É+, (C) q÷\T ø£Ás¡\T,(D) ˙Ïô|’ ‘˚*Ä&˚ u…+&ÉT¢ (d”dü+), (E) ˙Ïô|’ ‘˚*Ä&˚ bÕ¢dæºø˘ u…+&ÉT¢.

SCERT TELA

NGANA


◊dt˝≤

+&é

Hêπs«

|òæHé˝≤

+&é

s¡cÕ´

ÇkıÔì

j·÷

˝≤‘Y$

j·÷

*‘·Ty

ìj·÷

&ÓHêàs

Yÿ

u…˝≤s

¡dt

HÓ<äsY˝

≤+&é‡

u…*®j

·TyéT

»s¡à˙

b˛˝+

&é

ñÁπøs

TTHé

e÷˝Ÿ&Óyêkı

¢yøÏj

·÷#Óø

˘ ]|ü_

¢ø˘Áb

òÕHé‡

dæ«≥®s

Y˝≤+&

é

ÄÅdæºj

·÷Vü≤

+π>]

s¡Ty˚T

ìj·÷

ã˝ÒZ]j

·÷

≥Øÿ

Ç≥©

ôdŒsT

THé

j·TTH

Ó’f…&é

øÏ+>¥&

ÉyéT

◊sY˝≤

+&é

Ä]ÿ

Ïø˘düe

TTÁ<ä+ q\

¢ düeT

TÁ<ä+

ñ‘·Ôs¡

düeTTÁ

<ä+

n≤¢+Ïø˘ eTVü‰ düeTTÁ<ä+

Ädæj·÷

ÄÁ|òæø

±

eT<Ûä´

<Ûäsêd

üeTTÁ<

ä+

ø±dæŒ

j·TH

édüe

TTÁ<ä+

e÷+f

…ìÁ>√

|ü≥+`

2 j

·T÷s¡|

t sê»

ø°j·T |

ü≥+

b˛s¡TÃ>∑˝Ÿ

d”«&ÉHé

Ç+¢wt

#ÛêHÓ

Ÿ

Á^dt

SCERT TELA

NGANA


|ü≥+`

3j

·T÷s¡|

t nuÛ≤

´dü |

ü≥+

SCERT TELA

NGANA


n≤¢+Ïø˘ eTVü‰ düeTÁ<ä+

ÄÁ|òæø

±

Ä]ÿ

Ïø˘ eT

Vü‰düe

TTÁ<ä+

ñ‘·Ôs¡

düeTTÁ<

ä+

u≤*ºø˘ d

üeTTÁ<ä+

q\¢ d

üeTTÁ<

ä+

Äõj

·THé

düeTTÁ<

ä+

_dtπø

nU≤‘

·+kÕÿ+

&çH˚$j

·THéÁX‚D

T\T

j·T÷s¡˝Ÿ |üs

¡«‘ê\T

ø±ø±

düdt

ø±sêŒ‹j·T |üs¡«‘ê\T

&çHê]ø

˘ Ä˝ŸŒ¤

‡|üs

¡«‘ê\

T

Ä˝ŸŒ‡

|üs¡«‘

ê\T nô|˙d

t

ô|’]ìdt

|üs¡«‘ê\

T˝ÀsT

TsY q

~

nÁ&çj·÷Ïø˘ d

üeTTÁ<ä+

ô|ìïj·THé ÁX‚DT\T ôdsTTH

é q~

¬s’Hé q~

m˝Ÿ“ q

~z&ÓsY

q~

$düTº˝≤ q~

&Üq÷´u

Ÿ q~

b˛ q

~

HÓ’|üsY q

~

&ÜHé q~

y√˝≤Z q~

|ü•Ãe

T $Hê

q~

ñ‘·Ôs¡ &

çyÓ’Hê

eT<Ûä

<Ûäsê d

üeTTÁ<

ä+

Ädæj

·÷

ø±dæŒj·THé

düeTTÁ<

ä+

|ü≥+

4 j

·T÷s¡|

t uÛÖ‹

ø£|ü≥+

SCERT TELA

NGANA


B«|üø£\Œ+, B«bÕ\T, nU≤‘ê\T, >∑ ŸŒ¤ ‡ (Penin-sulas, Islands, Bays and Gulfs):

|ü≥+˝À j·T÷s¡|t düeTTÁ<ä rsêìï #·÷dæq≥¢sTT‘rs¡eT+‘ê ˇπø rs¡T>± ˝Ò<äì ‘Ó\TdüTÔ+~. #ê˝≤ÁbÕ+‘ê˝˝À u≤*ºø˘ düeTTÁ<ä+ e÷~]>± düeTTÁ<ärs¡+uÛÑ÷uÛ≤>∑+˝ÀøÏ, #=#·TÃø=ìe∫Ãq≥Tº ñ+≥T+~.eT]ø=ìï#√≥¢ Ç≥©˝À e÷~] uÛÑ÷uÛ≤>∑+ düeTTÁ<ä+˝ÀøÏ$düÔ]+∫q≥T¢ ñ+≥T+~.

Ç≥©øÏ eT÷&ÉTyÓ’|ü⁄˝≤ düeTTÁ<ä+ Äe]+∫ ñ+~.eT÷&ÉTyÓ’|ü⁄˝≤ s¡T ñ+&ç ø£yÓ’|ü⁄ uÛÑ÷uÛ≤>∑+ ñ+fÒ <ëìïB«|üø£\Œ+ n+≤s¡T (∫Á‘·+`5.2). Hêπs«, d”«&ÉHé ≈£L&Ü<ëì˝À uÛ≤>∑y˚T. |ü≥+˝À #·÷&É+&ç. á B«|üø£ ≤ŒH˚ïkÕÿ+&çH$j·÷ B«|üø£\Œ+ n+≤s¡T.

düeTTÁ<ä+

∫Á‘·+`5.2 B«|üø£\Œ+, nU≤‘·+

B«|üø£\Œ

+nU

≤‘·+

düeTTÁ<ä+

uÛÑ÷$T

eT]j·TT KìC≤\T \_Û+#˚ q>∑sê\T düeTTÁ<ä rsêqñqï+<äTq K+&Ü+‘·s¡ yêDÏC≤´ìøÏ <√Vü≤<ä|ü&ÉT‘·THêïsTT.¬s’Héq~ e … ø±≈£î+&Ü y√˝≤Zq~ ø±dæŒj·THé düeTTÁ<ä+˝Àø£\TdüTÔ+~. n~ ˇø£ ô|<ä› düs¡düT‡˝≤+Ï~. á q~<ë«sê K+&Ü+‘·s¡ yê´bÕs¡+ #˚j·T&É+ ø£wüº+. n+<äTπøy√˝≤Zq~ <ë«sê »\ s¡yêD≤‘√ K+&Ü\ eT<Ûä yê´bÕs¡+#˚j·T Òø£ b˛‘·THêïs¡T.

2, 4 |ü≤\düVü‰j·T+‘√ á øÏ+~ Á|üX¯ï\≈£î»yêãT*e«+&ç:¬s’Héq~ @ <˚XÊ\>∑T+&Ü Á|üeVæ≤k Ô+~?(1) .............(2) ............. (3) .............(4) ............. (5) .............&Üq÷´uŸ q~ @ @ <XÊ\>∑T+&Ü Á|üeVæ≤k Ô+~(1) .............(2) ............. (3) .............(4) ............. (5) .............Vü≤+π>Ø yÓTÆ<ëq ÁbÕ+‘·|ü⁄ dü]Vü≤<äT›\˝À ñqï¬s+&ÉT |üs¡«‘·ÁX‚DT\ù|s¡T¢ sêj·T+&ç.(1) ............. (2) .............q\¢ düeTTÁ<ä+ #·T≥÷º @ <˚XÊ\T ñHêïsTT?(1) .............(2) ............. (3) .............(4) ............. (5) .............

á øÏ+<ä ‘Ó*|æq q<äT\T @ eTVü‰düeTTÁ<ä+˝ÀÒ<ë düeTTÁ<ä+˝À ø£\TdüTÔHêïsTT?

q<äT\T eTVü‰düeTTÁ<ä+/ düeTTÁ<ä+1. ôdsTTHé2. ¬s’Hé3. z&ÉsY4. b˛5. &Üq÷´uŸ6. $düTº ≤7. y√˝≤Z8. HÓ’|üsY9. &ÜHé10. $Hê

á ¬s+&ç+Ï À @~ B«|üø£\Œ+`Á^dt/ÁbòÕHé‡.

ôdŒsTTHé, b˛s¡TÃ>∑ Ÿ ≈£L&Ü B«|üø£ ≤Œ˝≤?

kÕÿ+&çH˚$j·÷ B«|üø£\Œ+˝À >∑\ |üs¡«‘·ÁX‚DT\qT ‘Ó\|ü+&ç.

j·T÷s¡|t K+&É+˝À ø=ìï <˚XÊ\T eT÷&ÉT yÓ’|ü⁄\˙s¡T>∑\ <˚XÊ\T ø±≈£î+&Ü Hê\T>∑T yÓ’|ü⁄\ ˙s¡T+&çˇø£yÓ’|ü⁄ ≈£L&Ü uÛÑ÷uÛ≤>∑+ Òì B«|ü<˚XÊ\T ñHêïsTT.n+<äT˝À Áπ>Ÿ Á_≥Hé ˇø£Ï.

SCERT TELA

NGANA


j·T÷s¡|t˝Àì eT]ø=ìï B«|ü<˚XÊ\qT>∑T]Ô+#·+&ç.

ÁbÕNq ø±\+qT+&ç düeTTÁ<ë\T, B«|üø£ ≤Œ\T,B«bÕ\T Á|ü»\ Jeq $<ÛëHêìï #ê˝≤ Á|üuÛ≤$‘·+#XÊsTT. eT<Ûä , <äøÏåD j·T÷s¡|t À m≈£îÿe uÛ≤>∑+ |üs¡«‘·ÁbÕ+‘ê\e≥+e\¢ s¡yêD≤ #ê˝≤ ø£wüºkÕ<Ûä yT ø±≈£î+&ÜKs¡TÃ‘√ ≈£L&ÉT≈£îqï~. Bì‘√ b˛*ùdÔ düeTTÁ<ä Á|üj·÷D+düT\uÛÑ‘·s¡+. s¡yêD≤ Ks¡TÃ ≈£L&Ü ‘·≈£îÿe. n+<äTπøÁbÕNqø±\+˝À ◊s√bÕyês¡T düeTTÁ<äe÷sêZ\qTm≈£îÿe>± ñ|üjÓ÷–+#·T≈£îHêïs¡T.

ô|<ä › d ü+K´˝À ñqï ˝À‘Ó ’q nU≤‘ê\T,uÛÑ÷uÛ≤>∑+˝ÀøÏ #=#·TÃ≈£îì e∫Ãq düeTTÁ<ë\T (>∑ ŸŒ¤)düeTTÁ<ä s¡yêD≤≈£î neø±X+ ø£*ŒdüTÔHêïsTT. Ç$ eT÷&ÉTyÓ’|ü⁄\ ˙s¡T Äe]+∫q$. nU≤‘ê\ eTTK<ë«s¡+ e<ä›kÕ<Ûës¡D+>± yÓ&É\TŒ>± ã+>±fi≤U≤‘·+˝À e÷~]ñ+≤sTT. >∑ ŸŒ¤ eTTK<ë«s¡+ #ê˝≤ Çs¡T≈£î>± ñ+≥T+~.u≤*ºø˘ düeTTÁ<ëìï |ü≥+˝À #·÷dæq≥¢sTT‘˚ n~ ô|<ä›>∑ ŸŒ¤ÁbÕ+‘·+>± >∑T]Ô+#·e#·TÃ. nU≤‘ê\T, >∑ ŸŒ¤ÁbÕ+‘ê\Tñ+&É&É+e\¢ düeTTÁ<ä|ü⁄ ‘·TbòÕqT\qT+&ç HÍø±ÁXj·÷\≈£îs¡ø£åD \_Ûk Ô+~. düs¡T≈£î\qT m‘·Ô&ÜìøÏ, ~+#·&ÜìøÏz& É\qT ˇø £ #√≥ ì\|ü&Üìø Ï n$ m+‘√ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·THêïsTT. HÍø±ÁXj·÷\qT ì]à+#·&ÜìøÏ˝À‘Ó’q düeTTÁ<ä|ü⁄ n+‘·s¡÷“¤uÛ≤>±\≈£î ÁbÕ<ÛëHê´ìïÇe«&É+e\¢ z&É n&ÉT>∑TuÛ≤>∑+ uÛÑ÷$Tì ‘êø£<äT.

|ü≥+`4 |ü]o*+∫ u≤*ºø˘ düeTTÁ<ä|ü⁄eT÷&ÉTyÓ’|ü⁄\ ñqï <˚XÊ\ ù|s¡¢qT sêj·T+&ç.

o‘√wüídæú‹:j·T÷s¡|t o‘√wüídæú‹ eTq<˚XÊìø£+fÒ #·\¢>±

ñ+≥T+~. nHø£ j·T÷s¡|t <XÊ\˝À #·*ø±\+˝À eT+#·T≈£îs¡TdüTÔ+~. nø£ÿ&É ydü$ ÁbÕ+‘ê˝À¢ eTq<ä>∑Zs¡ ydü$˝Àñqï+‘· y˚&ç ñ+&É<äT.

◊s√bÕ yê‘êes¡D+ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ ø£+fÒ_Ûqï+>± ñ+≥T+<äì MTs¡T m+<äT≈£îuÛ≤$düTÔHêïs¡T? ‘·s¡>∑‹ >∑~˝À #·]Ã+#·+&ç.

uÛÑ÷eT<Ûä πsUqT+&ç <ä÷s¡+:uÛÑ÷eT<Ûä´πsU≤ ÁbÕ+‘·+qT+&ç eTq+ ñ‘·Ôs¡+

yÓ’|ü⁄>±ì, <äøÏåD+yÓ’|ü⁄>±ì <ä÷s¡+>± yÓfi‚flø=B› ÄÁbÕ+‘ê\T dü+e‘·‡s¡eT+‘ê #·\¢>± ñ+≤sTT. yêdüÔe+>±Á<ÛäTyê\ <ä>∑Zs¡ dü+e‘·‡s¡eT+‘ê eT+#·T‘√ø£|üŒã&çñ+≥T+~.

uÛÑ÷eT<Ûä´πsU qT+&ç ñ‘·Ôs¡ ◊s√bÕ m+‘·<ä÷s¡+˝À ñ+<√ >√¢ãT MT<ä #·÷dæ‘Ó\TdüTø√+&ç.uÛÑ÷eT<Ûä πsK≈£î uÛ≤s¡‘·<X+ø£+fÒ ñ‘·Ôs¡ ◊s√bÕ#ê˝≤ <ä÷s¡+˝À ñ+<ë?Ç≥©, Hêπs«\˝À @~ m+<äT≈£î y˚&ç>±ñ+≥T+~?

n≤¢+Ïø˘ eTVü‰düeTTÁ<ä+:uÛÑ÷eT<Ûä´πsKqT+&ç <ä÷s¡+ e÷Á‘·y˚Tø±ø£ Ç‘·s¡

ø±s¡ø±\T j·T÷s¡|tqT Á|üuÛ≤$‘·+#düTÔHêïsTT. n≤¢+ÏøeTVü‰düeTTÁ<ä+, |üeHê\T ◊s√bÕ o‘√wüídæú‹ô|’q m≈£îÿeÁ|üuÛ≤e+ #·÷|ü⁄‘·THêïsTT. À|ü* yÓ’|ü⁄ñqï uÛÑ÷uÛ≤>±\ø£+fÒ n≤¢+Ïø˘ eTVü‰düeTTÁ<ä+ rs¡+ yÓ+ã&ç >∑\ÁbÕ+‘ê\T m≈£îÿe>± Á|üuÛ≤$‘·eTj·÷´sTT.

n≤¢+Ïø eTVü‰düeTTÁ<ä+ yÓ+ã&ç ñqï ◊s√bÕÁbÕ+‘ê\qT >∑T]Ô+#·+&ç. n$ n≤¢+Ïø˘eTVü‰düeTTÁ<ëìøÏ ‘·÷s¡TŒ rs¡ÁbÕ+‘ê˝≤,|ü•ÃeTrs¡ÁbÕ+‘ê˝≤?

o‘êø±\+˝À |ü•ÃeT j·T÷s¡|t À |üP]Ô>± #·\¢>±qT,‘·÷s¡TŒ j·T÷s¡|t˝À eT]+‘· #·\¢>±q÷ ñ+≥T+~.n+<äTø£H˚ b˛\+&é˝ÀqT, s¡cÕ´˝ÀqT rÁeeTsTTq#·\¢<äq+ ñ+≥T+~. ÁbòÕHé‡˝ÀqT, Áπ>ŸÁ_≥Hé˝ÀqTyÓ#·Ã<äq+ ñ+≥T+~. yêÏø£+fÒ s¡cÕ´˝À o‘êø±\+˝À#ê˝≤ #·\¢>± ñ+&ç q<äT\T, düeTTÁ<ë\T >∑&É¶ø£&É‘êsTT.@~ @yÓTÆq|üŒÏø° |ü•ÃeT j·T÷s¡|t˝Àì düeTTÁ<ärs¡ÁbÕ+‘ê\≈£î n≥Te+Ï |ü]dæú‹ Ò<äT.

ôdŒsTTHé Ò<ë k ¢y˚øÏj·÷\˝À, @ <˚X¯+˝ÀyÓ#·Ãì ñc˛íÁ>∑‘· ñ+~? |ü≤ìï #·÷dæ>∑T]Ô+#·+&ç.

SCERT TELA

NGANA


U≤∞\qT |üP]+#·+&ç:uÛÑ÷eT<Ûä πsK≈£î <ä>∑Zs¡>± ñqï »˝≤\T.......... ñ+≤sTT.(y˚&ç>±/#·\¢>±/#ê˝≤#·\¢>± (icy-cold))

uÛÑ÷eT<Ûä πsK≈£î <ä>∑Zs¡>± ñqï ñwüíÁ|üyêVü‰\TnyÓT]ø±..................rs¡ÁbÕ+‘êìøÏ#s¡T≈£î+≤sTT (‘·÷s¡TŒ /|ü•ÃeT/ ñ‘·Ôs¡).

ñwü í Á|üyêVü‰\T ................. qT+&çyÓTT<ä\e⁄‘êsTT (n≤¢+Ïø˘ eTVü‰düeTTÁ<ä+/ eT<Ûä <ÛäsêdüeTTÁ<ä+ /q\¢düeTTÁ<ä+).

◊s√bÕrsêìï .................... >∑ ŸŒ¤ Ád”º+Á|üyêVü≤»˝≤\T ‘ê≈£î‘êsTT. (#·\¢Ï/yÓ#·ÃÏ/Væ≤e÷˙).

|ü•ÃeT |üeHê\T n≤¢+Ïø˘ eTVü‰düeTTÁ<ä+qT+&ç j·T÷s¡|tyÓ’|ü⁄ .................... MkÕÔsTT(# ·*ø±\+/m+&Üø±\+/d ü+e‘ · ‡s ¡+bı&Ée⁄Hê).

á |üeHê\T ....................(bı&ç>±\T\T/‘˚eT>±\T\T/n‹o‘·\|üeHê\T)

|ü•ÃeT ◊s√bÕ : dü+e‘·‡s¡eT+‘ê ∫s¡T»\T¢\T

ñ‘·Ôs¡ ◊s√bÕ, |ü•ÃeT ◊s√bÕ ÁbÕ+‘ê\˝À|ü&ÉeTÏ>±\T\T #ê˝≤ ‘˚eTqT ì+|ü⁄ø=+≤sTT. á>±\T\T dü+e‘·‡s¡eT+‘ê ‘eTqT |ü⁄+Eø=ì esê¸\≈£îø±s¡DeTe⁄‘·THêïsTT. á ¬s+&ÉT ÁbÕ+‘ê\˝À dü+e‘·‡s¡+bı&Ée⁄Hê esê¸\T ≈£îs¡TkÕÔsTT. ø±ì eTq <X+˝À e÷Á‘·+es¡+ ø=ìï HÓ\\T e÷Á‘·yT ñ+≥T+~. |ü•ÃeT ◊s√bÕ˝Àdü+e‘·‡s¡eT+‘ê ∫s¡T»\T¢\T+≤sTT. Äø±X+ eTãT“\‘√≈£L&ç ñ+≥T+~. Ç˝≤+Ï ∫s¡T»\T¢\ ø√dü+ eTq<X+˝Àm<äTs¡T#·÷dæq≥Tº>± |ü•ÃeTj·T÷s¡|t À ø±+‹e+‘·yÓTÆqm+&Éø√dü+ m<äTs¡T#·÷kÕÔs¡T.

uÛ≤s¡‘·<˚X¯ o‘√wüídæú‹øÏ, |ü•ÃeT ◊s√bÕo‘√wü íd æ ú‹ø Ï eT<Û ä ´ m˝≤+Ï uÛ Ò<ëìï>∑eTì+#ês¡T?

|ü•ÃeT ◊s√bÕ ÁbÕ+‘ê\T ñwüíÁ|üyêVü‰\e\¢eTs√$<Ûä+>± Á|üjÓ÷»q+ bı+<äT‘·THêïsTT. #˚|ü\ô|+|üø±ìøÏ yÓ#·ÃÏ Á|üyêVü‰\T nedüs¡+. <ë+‘√ #|ü\≈£îø±e\dæq+‘· ÄVü‰s¡+ \uÛÑ´eTe⁄‘·T+~. Á_≥Hé≈£îdüMT|ü+˝Àì ñ‘·Ôs¡ düeTTÁ<ä+e<ä› eT‘·‡´|ü]ÁXeT n_Ûeè~∆#Ó+~q~. á ÁbÕ+‘êìï ª&Ü>∑sY u≤´+≈£îμ nì |æ\TkÕÔs¡T.◊s√bÕ Á|ü»\≈£î #|ü\T Á|ü<Ûëq ÄVü‰s¡+. ø±ãÏº #|ü\y≥j·T÷s¡|t À Á|ü<Ûëq |ü]ÁX¯eT>± e÷]+~.

&Ü>∑sY u≤´+≈£î<ë«sê mìï <XÊ\T Á|üjÓ÷»q+bı+<äT‘·THêïsTT?

<äøÏåD ◊s√bÕ˝À eT<Ûä <Ûäsê o‘√wüídæú‹:

<äøÏåD ◊s√bÕ <XÊ\qT eTq+ >∑eTì+∫q≥¢sTT‘yêÏøÏ <äøÏåD≤q eT<Ûä <Ûäsê düeTTÁ<ä+ ñqï<äì ‘Ó\TdüTÔ+~.n+<äTe\¢ yêÏì eT<Ûä <Ûäsê<XÊ\ì |æ\TdüTÔHêïs¡T. nø£ÿ&Éñqï $•wüºyÓTÆq o‘√wüídæú‹ì eT<Ûä <Ûäsêo‘√wüídæú‹ nì|æ\TkÕÔs¡T.

|ü≥+`2 #·÷dæ Hê\T>∑T eT<Ûä <Ûäsê <˚XÊ\ù|s¡¢qT sêj·T+&ç.

eT<Ûä´<Û äsê <˚XÊ\T ◊s√bÕ˝À m≈£îÿe>±<äøÏåD≤q ñHêïsTT. |òü*‘·+>± Çø£ÿ&É #·*ø±\+˝À #·*‘·≈£îÿe. ø±ì m+&Üø±\+˝À yÓ#·Ã>± ñ+≥T+~. Çø£ÿ&Édü+e‘·‡s¡eT+‘ê |ü•ÃeT j·T÷s¡|t ≤>∑ esê¸\T ñ+&Ée⁄.|ü&ÉeTÏ>±\T\T Çø£ÿ&É #·*ø±\+˝À e÷Á‘·yT MkÕÔsTT.á >±\T\T eT<Ûä <Ûäsê <˚XÊ\≈£î esê¸\ìkÕÔsTT. n+fÒÇø£ÿ&É #·*ø±\+˝À esê¸\T, m+&Üø±\+˝À esê¸uÛ≤e|ü]dæú‹e\¢ eT<Ûä <Ûäsê o‘√wüídæú‹ nH |ü<ä+ dæús¡|ü&ç+~.Ç‘·s¡ K+&Ü\˝À ≈£L&Ü nH˚ø£ ÁbÕ+‘ê\˝À eT<Ûä <Ûäsê

SCERT TELA

NGANA


o‘√wüídæú‘˚ ñ+≥T+~. á o‘√wüídæú‹ |ü+&É¢ ‘√≥\ô|+|üø±ìøÏ nqT≈£L\yÓTÆq~. Á<ëø£å, ã‘êÔsTT, Ä*yé,n‹Ô|ü+&ÉT¢/n+ps¡|ü+&ÉT¢ yÓTT<ä\sTTq |ü+&É¢‘√≥\qT<äøÏåD j·T÷s¡|t À $düÔ è‘·+>± ô|+#·T‘ês¡T.

eT<Ûä <Ûäsê, ‘Ó\+>±D o‘√wüídæú‹ á øÏ+~yêì |üs¡+>± b˛\Ã+&ç.(ãTT‘·Te⁄\T, es¡bÕ‘·+)MT sêh+˝À esê¸\T m|ü&ÉT m≈£îÿe>±≈£îs¡TkÕÔsTT?(ydü$ø±\+/#·*ø±\+)MT ÁbÕ+‘·+˝À #·*ø±\+˝À ∫s¡T»\T¢\T ≈£î]ùdÔyêÏì kÕúìø£ uÛ≤wü À @eTì n+≤s¡T?#˚|ü\T |ü≥Tº≥≈£î Á|ü<ÛëqyÓTÆq ÁbÕ+‘·+......................|ü+&É¢ ‘√≥\ ô|+|üø±ìøÏ Á|ü<ÛëqyÓTÆq~......................

Hê\T>∑T ø±˝≤\T ` eékÕj·T+:eTq<˚X¯+˝À #·*ø±\+, y˚dü$ø±\+, esê¸ø±\+

nH˚ eT÷&ÉT ø±˝≤\THêïsTT. #ê˝≤ j·T÷s¡|t <˚XÊ\˝ÀHê\T>∑T ø±˝≤\T ñ+≤sTT. Ç$ @e+fÒ #·*ø±\+,edü+‘·ø±\+, y˚dü$ø±\+, X¯s¡‘êÿ\+. ø±˝≤ìï ãÏºÄj·÷ Á|ü<˚XÊ\ <äèX¯´+ e÷s¡T‘·T+~, n˝≤π>eékÕj·T|ü⁄ |ü+≥\T e÷s¡‘êsTT. Á|üø£ÿ ù|J˝À Ç∫Ãq∫Á‘ê\ <ë«sê ø±˝≤\ø£qT>∑TD+>± e÷s¡TŒ#Ó+~qÁ|ü<˚XÊ\qT >∑eTì+#·e#·TÃ.

#·*ø±\+: qe+ãs¡T HÓ\ sê>±H eDÏøÏ+# #·*‘√ÁbÕs¡+uÛÑeTjT´ #·*ø±\+ &çôd+ãs¡TqT+&ç n‹o‘·\+>±e÷s¡T‘·T+~. |üs¡«‘ê\ô|’ m≈£îÿe>±q÷ yÓTÆ<ëHê\ô|’q‘·≈£îÿe>±q÷ eT+#·T ≈£îs¡TdüTÔ+~. dü÷s¡T´&ÉT #ê˝≤Ä\dü +>± 9 Ò<ë 10 >∑+≥\≈£î ñ<äsTT+∫ eT<Ûë´Vü≤ï+4.00 >∑+≥\πø ndüÔ$TkÕÔ&ÉT. eTãT“ ø£$Tàq Äø±X+‘√Nø£Ï n\eTT≈£î+≥T+~. ÁbòÕHé‡ <˚X¯+˝Àì yÓ&É …’ŒqÄ≈£î\T >∑\ #Ó≥T¢ ‘·eT Ä≈£î\qT sê*Ã Ä≈£î\T Òì #Ó≥T¢>±e÷s¡‘êsTT.

edü+‘·ø±\+: e÷]Ã HÓ\ sê>±H ÁbòÕHé‡˝À uÛÑ÷ <äèX´+e÷]b˛‘·T+~. |ü>∑\T m≈£îÿeø±\+, sêÁ‹ ‘·≈£îÿe ø±\+ñ+≥T+~. eT+#·T ø£s¡>∑&É+ ÁbÕs¡+_Û+∫ #Ó≥T¢∫>∑T]+#·&É+ ÁbÕs¡+uÛÑeTe⁄‘·T+~. |ü#·Ãì Ä≈£î\T,n+<äyÓTÆq |üP\‘√ n+‘ê ì+&çb˛‘·T+~. |ü∫Ãø£ãj·Tfi¢ À>∑&ç¶ yÓTT\e&É+ ÁbÕs¡+uÛÑeTe⁄‘·T+~.

edü+‘· ø±\+˝À uÛÑ÷eTT\T <äTìï $‘·ÔHê\T ykÕÔs¡T.>√<ÛäTeT, ¬s’, u≤Ø¢, yÓTTø£ÿC§qï, ;Ÿs¡÷Ÿ, zŸ‡ eTTKýÓTÆq|ü+≥\T.

ô|’ |ü+≥\˝À eTq sêh+˝À @j˚T |ü+≥\T|ü+&ÉT‘·THêïsTT? @ ÁbÕ+‘·+˝À?

ydü$ ø±\+: j·T÷s¡|t À pHé qT+&ç Ä>∑wüßº es¡≈£îydü$ ø±\+. á ø±\+ À y&ç m≈£îÿe>± ñ+≥T+~. esê\Tm≈£îÿe>± ≈£îs¡ee⁄. |ü>∑Ïø±\+ eTq<X+ ø£+fÒ #ê˝≤m≈£îÿe. ‘Ó\¢yês¡T s¡a≤eTTq 4 >∑+≥\πø dü÷s√´<äj·T+ne⁄‘·T+~. sêÁ‹ 8 >∑+≥\≈£î dü÷sê´düÔeTj·T+ ne⁄‘·T+~.yêdüÔyêìøÏ Hêπs«, d”«&ÉHé e+Ï ø=ìï ñ‘·Ôsê~ <XÊ\˝Àdü÷sê´düÔeTj·TyT ñ+&É<äT. Ç˝≤+Ï <XÊ\qT ns¡úsêÁ‹dü÷s¡T´&ÉT>∑\ <˚XÊ\T>± |æ\TkÕÔs¡T. Çø£ÿ&É n‘·´~Ûø£ñc˛íÁ>∑‘· ≈£L&Ü ñ+&É<äT. m+<äTø£+fÒ dü÷s¡T´&ÉTÄø±X+˝À #ê˝≤ m‘·TÔq ø±≈£î+&Ü #ê˝≤ <ä>∑Zs¡>± n+fÒuÛÑ÷e÷´ø±XÊ\T ø£*dæq≥T¢>± n>∑T|æ+#˚ πsK <ä>∑Zs¡ñ+≤&ÉT.

j · T÷s ¡| t˝À eékÕj·÷ìø Ï y ˚d ü$ø±\+nqT≈£L\yÓTÆq~. á ø±\+˝À |ü+≥ |ü+&ÉT‘·T+~. Áø£eT+‘·|üŒ≈£î+&Ü esê¸\T ≈£îs¡e&É+e\¢ |ü+≥\≈£î ÏbÕs¡T<ä\nedüs¡+ ñ+&É<äT. y˚dü$ ∫e]HêÏøÏ |ü+≥ ø√‘·≈£îedüTÔ+~.

eTq<˚X¯+˝À ¬s+&ÉT eékÕj·T ø±˝≤\THêïsTT.n$ s¡;, KØ|òt (#·*ø±\+, esê¸ø±\+). ø±ãÏº 8qT+&ç 10 HÓ\\ bÕ≥T |ü+≥\qT |ü+&ç+#·>∑\+. ø±˙ÁbòÕHé‡˝ÀqT, Ç‘·s¡ j·T÷s¡|t <˚XÊ\˝ÀqT 6, 7 HÓ\\Te÷Á‘·yT |ü+≥\T |ü+&ÉT‘êsTT.

SCERT TELA

NGANA


$$<Ûä ø±˝≤\≈£î dü+ã+~Û+∫q ô|’ ∫Á‘ê\qT|ü]o*+#·+&ç. MTs¡T >∑eTì+∫q ‘&Ü Ò$TÏ?

Xs¡‘êÿ\+: ôdô|º+ãs¡TqT+&ç nø√ºãs¡T es¡≈£î eTfi≤flyê‘êes¡D+ e÷s¡T‘·T+~. #Ó≥¢ Ä≈£î\T ms¡T|ü⁄, |üdüT|ü⁄s¡+>∑T\≈£î e÷] sê*b˛‘êsTT. eékÕj·T|ü⁄ |üqT\Tì*∫b˛‘êsTT. #·*ø±\+˝À yê&˚+<äT≈£î >∑&ç¶ ø√dæm+&Éu…&É‘ês¡T. Á<ëø£å, Ç‘·s¡ |ü+&É¢ C≤‘·T\ qT+&ç rdækÕsê, C≤yéT, |ü+&É¢ s¡kÕ\T ‘·j·÷s¡T#dæ $$<Ûä |ü<ä∆‘·T\˝Àì\e#kÕÔs¡T.uÛÑ÷$T, eékÕj·T+ :

◊s√bÕ˝Àì yÓTÆ<ëHê\T, qB˝Àj·TÁbÕ+‘ê\T#ê˝≤ kÕs¡e+‘·yÓTÆq$. dü+e‘·‡s¡eT+‘ê esê¸\T≈£îs¡e&É+e\¢ @ q<äT\÷ m+&çb˛e⁄. nìï ø±˝≤\˝Àq<äT\T bÕs¡‘êsTT. yÓTÆ<ëq uÛÑ÷eTT\T eékÕj·÷ìøÏnqTyÓ’q$. ◊s√bÕ˝À n~Ûø£ uÛ≤>∑+ |üs¡«‘ê\‘√≈£L&çñ+~. á ÁbÕ+‘·+ eékÕj·÷ìøÏ nqTyÓ’q~ ø±<äT.

#·*ø±\+

y˚dü$ø±\+

edü+‘·ø±\+

Xs¡‘êÿ\+

ø=ìï <XÊ˝À¢ ‘·≈£îÿe ùd<ä |ü⁄ uÛÑ÷eTT\T ñHêïsTT. Hêπs«˝À3 XÊ‘·+, Ç+>±¢+&é À 30 XÊ‘·+, »s¡à˙˝À 40 XÊ‘·+eékÕj·T uÛ Ñ÷$T ñ+~. n<˚ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝ÀÇ+#·T$T+#·T 55 XÊ‘·+ eékÕj·T uÛÑ÷$T ñ+~.

Vü‰\+&é (&É#Y)˝À eékÕj·÷ìøÏ |üìøÏe#Ã uÛÑ÷$T#ê˝≤ ‘·≈£îÿe. yê]øÏ rÁeyÓTÆq uÛÑ÷uÛ≤>∑|ü⁄ ø=s¡‘·ñ+~. n+<äTπø yês¡T >∑‘·+˝À düeTTÁ<ä »˝≤\‘√ ì+&çñqï ÁbÕ+‘·+˝À ˙Ïì yÓqø£≈£î eT[fl+∫ >√&É\T ø£Ïº(dykes)Ä ÁbÕ+‘·+˝À ø=~›bÕÏ eékÕj·T+ #düTÔHêïs¡T.Ä uÛÑ÷$TH˚ yês¡T b˛\¶sY nì |æ\TkÕÔs¡T.

ñ‘·Ôs¡, ‘·÷s¡TŒ ◊s√bÕ˝À #·*ø±\+˝À n‹ o‘·\|ü]dæú‘·T\e\¢ eékÕj·T+ #j·T&É+ ø£wüº+. Ä ÁbÕ+‘ê\TÄs¡T HÓ\\ es¡≈£î eT+#·T‘√ ø£|üŒã&ç ñ+≤sTT. edü+‘·ãTT‘·Te⁄˝À eT+#·T ø£s¡>∑&É+e\¢ kÕ>∑T |ü+≥ |ü]|üø£«‘·sêe&ÜìøÏ dü]|ü&˚ düeTj·T+ ñ+&É<äT. ø±˙ edü+‘·ãTT‘·Te⁄˝À |ü+≥\T $‘·Ô&É+ e\¢ y˚dü$ø±\+˝À |ü+≥

SCERT TELA

NGANA


MT ÁbÕ+‘·+˝À dü>∑≥T eékÕj·TuÛÑ÷yÓT+‘·ñ+≥T+~?

MT ÁbÕ+‘·+˝À ≈£L&Ü ¬s’‘·T\T Á≤ø£ºs¡¢qT n<Ó›≈£î‘ÓkÕÔsê?

$XÊ\yÓTÆq eékÕj·T πøåÁ‘ê\T, j·T+Á‘ê\T Áô|ò+∫¬s’‘·T\ Ä]úø£ k ÔeT‘·qT ô|+#·T‘·THêïsTT. Ms¡T nìïkÂø£sê´\T>∑\ $˝≤düe+‘·yÓTÆq Ç+&É¢ À ìedædüTÔHêïs¡T.Ms¡T e+≥≈£î $<äT´‘Y kÂº\T, >±´dtkÂº\T yê&ÉT‘·THêïs¡T.50 dü+e‘·‡sê\ øÏ+<ä≥ ¬s’‘·T\T ‘·eT≈£î ø±e\dæqs=f…º\qT yêπs ‘·j·÷s¡T#˚düTø=H˚yês¡T. ø±˙ H˚&ÉT Ms¡T|ü+≥\qT neTTàø=ì ãC≤s¡TqT+&ç s=f…º\T ø=+≥THêïs¡T.M] ÄVü‰s¡+˝À eTTKýÓTÆq ‘êC≤ e÷+dü+ ø√fi¯ófl,|üX¯óe⁄\T, |ü+<äT\e\¢ \_Ûdü÷Ô+~. e÷+kÕìïm+&Éu…≥º&É+, bı>∑ô|≥º&É+ e+Ï Á|üÁøÏj·T\<ë«sê ì\e#˚düTÔHêïs¡T. Á|ü‹ Ç+Ï˝À kÕsê, EqTï, e÷+dü+ì\e#˚j·T&ÜìøÏ ÄVü‰s¡|ü⁄ ;s¡Tyê\T (H˚\e÷[>∑\T)ñHêïsTT. MÏì o‘·\ –&É¶+>∑T\˝À ≈£L&Üì\e#düTÔHêïs¡T.

¬s’‘·T\T ‘·eT≈£î ø±yê*‡q kÕeTÁ–ì düMT|ü+˝Àì|ü≥ºD≤\qT+&ç ‘Ó#·TÃ≈£î+≤s¡T. s=f…º\T, ÄVü‰s¡|ü<ësêú\‘√bÕ≥T eékÕj·T |üìeTT≥¢qT, j·T+Á‘ê\TMs¡T düMT|ü+˝Àì |ü≥ºD≤\qT+&ç ‘ÓkÕÔs¡T.Ä<ÛäTìø£ eékÕj·T+:

j·T÷s¡|t˝À Ç‘·s¡ <˚XÊ\e÷~]>±H˚, ÁbòÕHé‡˝ÀeékÕj·T+ ø£ |ü]ÁXeT>± kÕ>∑T‘·T+~. Ms¡T |ü+&ç+∫q|ü+≥q+‘ê ãC≤s¡T˝À n$Tà ‘·eT≈£î ø±e\dæqedüTÔe⁄\qT ø=qT>√\T #kÕÔs¡T. eékÕj·T+˝À n_Ûeè~∆#Ó+~q kÕ+πø‹ø£‘·‘√bÕ≥T s¡kÕj·Tq ms¡Te⁄\T,ÁøÏ$Tdü+Vü‰s¡ø£eT+<äT\T, n~Ûø£ ~>∑Tã&çì#Ã e+>∑&Ü\T≈£L&Ü ñ+≤sTT.

eTq <˚X¯+‘√ b˛*Ã‘˚ ◊s√bÕ˝À n‹ ø=~› eT+~e÷Á‘·yT eékÕj·T+ô|’ Ä<Ûës¡|ü&É‘ês¡T. m≈£îÿe eT+~Á|ü»\T |ü]ÁX¯eT\T Ò<ë ùdyês¡+>∑+˝Àì u≤´+≈£î\T,

s¡yêD≤ yÓTT<ä …’q s¡+>±\˝À |üì#˚kÕÔs¡T. eékÕj·Ts¡+>∑+˝À |üì#ùd yê]øÏ Ä<ëj·T+ ‘·≈£îÿe>± edüTÔ+~.ø±ãÏº Á|üuÛÑT‘·«+ yê]ì ô|<ä› yÓTT‘·Ô+˝À dü_‡&ç‘√Ä<äT≈£î+≥T+~. Á>±MTD ÁbÕ+‘·+˝À eékÕj·T+ø=qkÕ–+#·&ÜìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ á $<ÛäyÓTÆq Ä]úø£ düVü‰j·T+#düTÔ+~.düeTTÁ<ä e÷sêZìï ø£ìô|≥º&É+:

|ü•ÃeT j·T÷s¡|t˝À @ ˇø£ÿ uÛ≤>∑eTT ≈£L&ÜdüeTTÁ<ëìøÏ <ä÷s¡+>± Ò<äT. ø±ì Ädæj·÷˝À nH˚ø£<XÊ\T düeTTÁ<ëìøÏ y\ øÏ ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡+˝À ñHêïsTT.

‘·s¡>∑‹˝Àì >√&É|ü≥+ Ò<ë n≤¢dtqT #·÷dæj·T÷s¡|t À düeTTÁ<ä rs¡+˝Àì ø£ dü+ Äs¡T|ü≥ºD≤\ ù|s¡¢qT sêj·T+&ç.

e+<ä\ dü+e‘·‡sê\qT+&ç Á|ü»\T düeTTÁ<ä rsê\˝Ày˚\dü+K´˝À ìyêkÕ\T @s¡Œs¡T#·Tø=ì, düeTTÁ<ä+˝À\_Û+#˚ ñ‘·Œ‘·TÔ*ï ùdø£]dü÷Ô J$düTÔHêïs¡T. ◊s√bÕHê$≈£î\≈£î nHø£ X‘êu≤›\ düeTTÁ<äj·÷HêqTuÛÑe+, <ÛÓ’s¡ +ñ+&É≥yTø±ø£ z&É\, |ü&Ée\ ìsêàD+˝À HÓ’|ü⁄D´+ñ+~.yÓTT<ä≥ À‘Ó’q düeTTÁ<ä+˝À #˚|ü\T |ü≥º&ÜìøÏ |ü&Ée\T‘·j·÷s¡T#˚XÊs¡T. z&É\qT Áø£eT+>± n+‘·sê®rj·Tyê´bÕsêìøÏ ñ|üjÓ÷–+#ês¡T.

|üPs¡«ø±\+ qT+&ç ◊s√bÕ <XdüTú\T uÛ≤s¡‘·<X+‘√qT,Ç‘·s¡ Ädæj·÷<˚XÊ˝…’q #Ó’Hê, Ç+&√H˚wæj·÷\‘√qTyê´bÕs¡+ #˚ùdyês¡T. m≈£îÿe>± |ü‹Ô, |ü≥TºeÁkÕÔ\T,s¡‘êï\T, <ä+‘·edüTÔe⁄\T, \e+>±\T, $T]j·÷\T,<ë*Ãq#Óø£ÿ ≤+Ï düT>∑+<Ûä Á<äyê´\T ◊s√bÕ˝À \_Û+#·ìø±s¡D+>± yês¡T yÓ+&ç, ã+>±sê\‘√ e÷]Œ&ç #düTø=ìj·T÷s¡|t≈£î rdüT≈£îyÓfi‚flyês¡T. yês¡T ◊s√bÕ≈£î @ e÷s¡Z+<ë«sê yêÏì rdüT≈£îyÓfi‚flyês√ MT≈£î ‘Ó\TkÕ? |ü≥+`7˝À¬s+&ÉT Á|ü<Ûëq e÷sêZ\qT Ç#êÃs¡T. n+<äT˝À eT<Ûä‘·÷s¡TŒ ÁbÕ+‘ê\T, ÇsêHé, n|üÈìkÕÔHé <ë«sê uÛÑ÷e÷s¡Z+—eTs=ø£Ï mÁs¡düeTTÁ<ä+, nπs_j·÷düeTTÁ<ä+ <ë«sêdüeTTÁ<äe÷s¡Z+.

SCERT TELA

NGANA


500 dü+e‘·‡sê\ÁøÏ‘·+ |ü•ÃeT ◊s√bÕ Hê$≈£î\T,yê´bÕs¡düT ú\T uÛ≤s¡‘·<˚XÊìøÏ ø=‘· Ô e÷sêZ\qTnH˚«wæ+#·&É+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. ns¡uŸ<˚XÊ\T ‘·s¡#·T>±◊s√bÕyê]‘√ j·TT<ë∆\T #j·T&É+e\¢ yê]øÏ ø=‘·Ôe÷sêZ\nH«wüD nedüs¡yÓTÆ+~. eT<Ûä <Ûäsê düeTTÁ<ä+MT<ä Ç≥©yê´bÕs¡düTú\ ìj·T+Á‘·D ñ+&É≥+e\¢ Ç‘·s¡<˚XÊ\≈£în+‘· düT\Te⁄>± nqTeT‹ \_Û+#~ø±<äT. n+<äTπø Ç‘·s¡<˚X¯ Hê$≈£î\T uÛ≤s¡‘·<˚XÊìøÏ ø=‘· Ô e÷sêZ\qTø£ìô|≤º*‡q nedüsêìï >∑T]Ô+#ês¡T. m+<äTø£+fÒeT<Û ä´<Û äsê düeTTÁ<ä+ Ç≥©es¡ Ô≈ £î\ nBÛq+˝Àñ+&É&É+e\¢, ns¡ãT“\T nHø£ n&É¶+≈£î\T ø£*Œ+#·&É+e\¢Hø=‘·Ô e÷sêZ\ø√dü+ nH˚«wüD yÓTT<ä …’+~.

|ü≤ìï #·÷dæ ø=‘·Ô e÷s¡Z+ @<Ó’ ñ+≥T+<√#Ó|üŒ>∑\sê?

ãVüQXÊ Ç˝≤+Ï |ü≤\T Ä s√E\˝À Òe⁄.uÛ Ñ÷$T ã\¢|üs¡T|ü⁄>± ø±ø£ >∑T+Á&É+>± ñ+<äì‘Ó\TdüT≈£î+≥Tqï düeTj·TeT~. Ç≥© Hê$≈£î&ÉT ÁøÏk º|òüsYø=\+ãdt uÛÑ÷$T >∑T+Á&É+>± ñ+&É≥+e\¢H uÛ≤s¡‘·<XÊìï|ü•ÃeTyÓ’|ü⁄q Á|üj·÷DÏ+∫ #s¡Tø√e#·TÃqì uÛ≤$+#ê&ÉT.ˇø£yfi n≤¢+Ïø eTVü‰düeTTÁ<ä+MT<äT>± |ü•ÃeT+yÓ’|ü⁄Á|üj·÷DÏ+∫ q≥¢sTT‘ #Ó’Hê≈£î, uÛ≤s¡‘·<XÊìøÏ eTT+<√,‘·s¡yê‘√ #s¡Tø√e#·TÃqì uÛ≤$+#ê&ÉT.

>√¢ãTø±ì, n≤¢dtø±ì #·÷dæ ø=\+ãdtuÛ≤$+∫q~ ì»yÓ÷, ø±<√ |ü]o*+#·+&ç.

Áø°.X¯.1492˝À ø=\+ãdt n≤¢+Ïø˘ eTVü‰d üeTT Á<ëìï <ë≥&Üìø Ï eT÷& É T HÍø £\‘√Á|üj·÷DeTj·÷´&ÉT. eT÷&ÉT HÓ\\T Á|üj·÷DÏ+∫q ‘·sê«‘·n‘·&ÉT uÛÑ÷uÛ≤>±ìøÏ #˚s¡T≈£îHêï&ÉT. n|ü&ÉT n‘·&ÉTuÛ≤s¡‘·<˚XÊìøÏ #˚s¡T≈£îHêïqì uÛ≤$+#ê&ÉT. yêdüÔe+>±uÛ≤s¡‘·<XÊìøÏ n‘·&ÉT #ê˝≤ <ä÷s¡+˝À ñHêï&ÉT. n‘·&ÉT#˚]q~ yÓdtº Ç+&ûdt. n~ nyÓT]ø±≈£î <ä>∑Zs¡ñqï nH˚ø£B«bÕ\ düeTT<ëj·T+. ø=\+ãdtø£+fÒ eTT+<äT◊s√bÕyê]øÏ nyÓT]ø± >∑T]+∫ ‘Ó*j·T<äT. bıs¡bÕ≥T>±nyÓT]ø±qT #˚s¡T≈£îqï≥T¢ >∑T]Ô+#ês¡T. ø=\+ãdt#s¡T≈£îqï~ uÛ≤s¡‘·<X+ø±<äì, ø£ ‘Ó*j·Tì ø=‘·Ô K+&Üìïn‘·&ÉT #˚s¡T≈£îHêï&Éì ◊s√bÕyês¡T yêdü Ôyêìï‘Ó\TdüT≈£îHêïs¡T. Ä ‘·s¡yê‘· nHø£eT+~ ◊s√bÕ yêdüT\Tyê´bÕs¡Ø‘ê´ yÓ[¢, kÕúì≈£î\ô|’ Ä~Û|ü‘·´+ kÕ~Û+∫nyÓT]ø±˝À dæús¡ìyêkÕ\T @s¡Œs¡T#·T≈£îHêïs¡T.

düVü≤»+>± M#˚ |üeHê\qT Ä s√E\˝ÀHÍø±j·÷HêìøÏ X¯øÏÔ>± e÷s¡TÃ≈£îHêïs¡T. |ü•Ãe÷ìøÏnyÓT]ø±yÓ’|ü⁄ M#>±\T\ <ë«sê HÍø±Á|üj·÷D+ #XÊs¡T.n~ |ü•ÃeT|üeHê˝≤? ø±e⁄. Ç$ j·T÷s¡|tyÓ’|ü⁄ M#˚

|ü≥+`7 yê´bÕs¡ es¡Ôø£e÷sêZ\T

ø=\+ãdt düeTTÁ<ä e÷s¡Z+dü÷∫ø£:

yê´bÕs¡ |üeHê\TuÛ≤s¡‘· <XÊìøÏ bÕ‘·e÷s¡Z+.

0° uÛÑ÷eT<Ûä πsK

SCERT TELA

NGANA


1) ◊s√bÕyêdüT\ Jeq $<Ûëq+MT<ë, o‘√wüídæú‹MT<ë n≤¢+Ïø eTVü‰düeTTÁ<ä+ rÁeÁ|üuÛ≤e+ #·÷|ü⁄‘√+~.<ëìøÏ dü+ã+~Û+∫q Ä<Ûësê\qT #·÷|ü⁄‘·÷ ˇø£ yê´dü+ sêj·T+&ç. (AS1)

2) bÕsƒê´+X¯+˝À Ç∫Ãq |ü≤\ Ä<Ûës¡+>± á øÏ+~ Á|üX¯ï\≈£î düe÷<ÛëHê\T sêj·T+&ç. (AS5)

á øÏ+<ä ‘Ó*|æq <˚XÊ\˝À #·T≥÷º uÛÑ÷uÛ≤>∑+ Òì~:(Vü≤+π>]/ s¡Ty˚Tìj·÷/ b˛˝+&é/ dæ«≥®sY ≤+&é)

ø±dæŒj·THé düeTTÁ<ëìø°, q\¢ düeTTÁ<ëìø° eT<Ûä ˝À @ |üs¡«‘ê\T ñHêïsTT?(n˝ŸŒ ‡/ ø±ø£düdt |üs¡«‘ê\T)

Ä]ÿÏø˘ düeTTÁ<ä+ ˇ&ÉT¶q ñqï <˚XÊ\T @$?(s¡cÕ´/ »s¡à˙/ d”«&ÉHé/ Hêπs«)

q\¢düeTTÁ<ä+qT+&ç n≤¢+Ïø˘ eTVü‰düeTTÁ<ëìøÏ z&É À yÓfi¢>∑\sê? nsTTq≥¢sTT‘˚ ÄdüeTTÁ<ä e÷sêZìï ^j·T+&ç.

3) z&Éπse⁄\qT ˝À‘Ó’q düeTTÁ<ä|ü⁄ uÛ≤>∑+˝À, nU≤‘ê\˝À m+<äT≈£î ì]àkÕÔs¡T? (AS1)

4) ‘·÷s¡TŒ ◊s√bÕ˝Àø£+fÒ |ü•ÃeT ◊s√bÕ˝À #·*ø±\+ m+<äT≈£î ‘·≈£îÿe rÁe+>± ñ+≥T+~? (AS1)

5) q\¢düeTTÁ<ä rs¡+ yÓ+ã&ç ñqï Hê\T>∑T <˚XÊ\ ù|s¡¢qT ‘Ó\|ü+&ç. (AS1)

6) |ü•ÃeT j·T÷s¡|t Á|ü»\≈£î |ü•ÃeT |üeHê\T (>±\T\T) m˝≤ ˝≤uÛÑ+ #˚≈£Ls¡TdüTÔHêïsTT? (AS1)

7) eT<Ûä <Ûäsê ÁbÕ+‘·|ü⁄ o‘√wüídæú‹ \ø£åD≤\T @$TÏ? Ä ÁbÕ+‘·+˝Àì <˚XÊ\ ù|πs¢$TÏ? (AS1)

8) @ ø±s¡ø±\T ◊s√bÕ eékÕj·Ts¡+>±ìï |ü]$T‘·+ #˚düTÔHêïsTT? (AS1)

9) <äøÏåD ◊s√bÕ˝Àì eTTKýÓTÆq |ü+≥\qT ‘Ó\|ü+&ç. (AS1)

10) ◊s√bÕ Hê$≈£î\T ø=‘·Ô düeTTÁ<ä e÷sêZ\qT ø£qT>=q&É+ e\q <˚XÊ\ eT<Ûä yê´bÕs¡, kÕ+düèÿ‹ø£dü+ã+<Ûë\T @s¡Œ&Ü¶j·Tì ˙e⁄ m≥T¢ #Ó|üŒ>∑\e⁄? (AS6)

11) ªªø±\Áø£y˚TD≤..... eè~∆#˚düT≈£îHêïsTTμμ ù|J HÓ+ 56˝Àì á ù|sêqT #·~$, yêÚ≤´ì+#·+&ç. (AS2)

12) ◊s√bÕ <˚X¯ eékÕj·÷ìøÏ, eTq <˚X¯ eékÕj·÷ìøÏ b˛*ø£\T, ‘˚&Ü\T @$TÏ? (AS1)


SCERT TELA

NGANA


á K+&É+ ñ‘·Ôs¡ ÁbÕ+‘·+˝À m˝≤+Ï q<äT\TeTq≈£î ø£ì|æ+#·e⁄. á ÁbÕ+‘·+ ù|πs düVü‰sê m&Ü].Çø£ÿ&É es¡bÕ‘·+ #ê˝≤ ‘·≈£îÿe. ø£ÿ HÓ’\Tq~ e÷Á‘·+á düVü‰sê m&Ü] >∑T+&Ü Á|üeVæ≤düTÔ+~.

|”sƒ¡uÛÑ÷$T˝À $XÊ\yÓTÆq düs¡düT‡\qT #·÷&É+&ç.ÄÁ|òæø±˝Àì düs¡düT‡\ìï+Ïø£+fÒ $ø√º]j·÷ düs¡düT‡ ô|<ä›~.Ç~ Á|ü|ü+#·+˝Àì |ü]X¯óÁuÛÑyÓTÆq ˙s¡T \_Û+#˚ ô|<ä›düs¡düT‡\˝À ø£Ï. HÓ’\Tq~ á düs¡düT‡qT+∫ |ü⁄&ÉT‘·T+~.

á q~ |ü⁄Ïºq ÁbÕ+‘·+˝À m≈£îÿe es¡bÕ‘·+ñ+&É≥+e\¢ m≈£îÿe s¡T ñ+&ç düVü‰sê m&Ü] >∑T+&ÜÁ|üeVæ≤dü÷Ô eT<Ûä <Ûäsê düeTTÁ<ä+˝À ø£\TdüTÔqï~. HÓ’\Tq~áõ|ü⁄º >∑T+&Ü Á|üeVæ≤düTÔ+~. áõ|ü⁄º À #ê˝≤uÛ≤>∑+m&Ü]‘√ ì+&ç ñ+~.

HÓ’\Tq~ Hê>∑]ø£‘· n_Ûeè~∆ #Ó+<ä&ÜìøÏ ‘√&ÉŒ&ç+~.áõ|ü⁄º Hê>∑]ø£‘· m+‘√ ÁbÕNqyÓTÆq~. mH√ï y˚\dü+e‘·‡sê\ qT+∫ HÓ’\Tq~ ˙s¡T <ë«sê áõ|ü⁄º ÀìuÛÑ÷eTT\T kÕ>∑T ne⁄‘·THêïsTT (|ü≥+`3 #·÷&É+&ç).

o‘√wüídæú‹:

MTs¡T ÄÁ|òæø± K+&Üìï >√¢ãTMT<ä |ü]o*+∫`

q≥¢sTT‘ uÛÑ÷eT<Ûä πsK á K+&É+ eT<Ûä >∑T+&Ü b˛e≤ìï

>∑eTìkÕÔs¡T. á $<Ûä+>± ÄÁ|òæø± ñ‘·Ôs¡<äøÏåD uÛ≤>±\T>±

ys¡T|ü&çñ+~.

ÄÁ|òæø± |ü≤ìï |ü]o*+∫ ø£s¡ÿ≥ πsKqT

>∑T]Ô+∫ |ü≥+`2˝À dü÷∫+#·+&ç.

uÛÑ÷eT<Ûä πsK≈£î <äøÏåD uÛ≤>±q eTø£s¡ πsK ñ+~.

á πsKqT >∑T]Ô+∫ |ü≥+˝À dü÷∫+#·+&ç.

uÛÑ÷eT<Ûä πsK Ç+ø± @yÓ’Hê Ç‘·s¡ K+&Ü\

eT<Ûä >∑T+&Ü yÓfió‘√+<ë?

ø£s¡ÿ≥ πsK, eTø£s¡ πsK eT<Ûä ñqï ÁbÕ+‘·+˝À

o‘√wüídæú‹ y˚&ç>± ñ+≥T+~. Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ Ç~ n‹

ñwüíeT+&É\ ÁbÕ+‘·+. Çø£ÿ&É #·* ñ+&É<äT. á ÁbÕ+‘êìï

ñwüíeT+&É\+ n+≤s¡T (Tropic Region).

ÄÁ|òæø± |ü≥+˝À á ÁbÕ+‘êìï >∑T]Ô+∫ nø£ÿ&É

ªªnj·Tq πsU≤ ÁbÕ+‘·+μμ>± sêdæ uÛÑ÷eT<Ûä

πsK≈£î ñ‘·Ôs¡+yÓ’|ü⁄ ñqï ÁbÕ+‘êìï ˇø£

s¡+>∑T‘√qT <äøÏåD+yÓ’|ü⁄ ñqï ÁbÕ+‘êìï ys=ø£

s¡+>∑T‘√q÷ ì+|ü+&ç.

nj·TqπsK\≈£î <äøÏåD+, ñ‘·Ôs¡+ yÓ’|ü⁄ ñqï

ÁbÕ+‘ê\˝À ydü$ø±\+, o‘êø±\+ ñ+≥T+~. MÏì

düeTo‘√wüí ÁbÕ+‘ê\T (Temperate Regions) n+≤s¡T.

Ç+‘·es¡≈£î eTq+ ydü$ø±\+, o‘êø±\+ >∑T]+#

#·]Ã+#ê+. nsTT‘˚ es¡¸bÕ‘·+ m≈£îÿe>± bı+<˚

ñwüíeT+&É\ ÁbÕ+‘ê\˝À ø£+fÒ, ‘·≈£îÿe es¡bÕ‘·+ bı+<

ÁbÕ+‘ê\T _ÛqïyÓTÆq o‘√wüí|ü]dæú‘·T\qT ø£*– ñ+≤sTT.

|ü≥+`2


ÄÁ|òæø± ` πsU≤ ∫Á‘·+

SCERT TELA

NGANA


n‘· ~Ûø£ es¡bÕ‘·+ ñqï ÁbÕ+‘ê\T:uÛÑ÷eT<Ûä πsK≈£î ¬s+&ÉTyÓ’|ü⁄˝≤ ÄÁ|òæø±˝Àì #ê˝≤

ÁbÕ+‘ê˝À¢ n‘· ~Ûø£ es¡bÕ‘·+ ñ+≥T+~. |ü≥+`3˝Àn‘·´~Ûø£ es¡¸bÕ‘·+ ñqï ÁbÕ+‘ê\qT >∑T]Ô+#·+&ç.ÄÁ|òæø±˝Àì |ü•ÃeT uÛ≤>∑+˝ÀqT, eT<Ûä uÛ≤>∑+˝ÀqT áÁbÕ+‘ê\THêïsTT. m≈ £ î ÿe es ¡ ¸bÕ‘ ·+, y ˚& çyê‘êes¡D+e\¢ Çø£ÿ&É <ä≥ºyÓTÆq n&Ée⁄\T ñHêïsTT.n‹ ‘·≈£îÿe>± ˝Ò<ë |ü]$T‘· es¡¸bÕ‘·+ ñqïÁbÕ+‘ê\T:

|ü≥+`3qT |ü]o*+∫ ‘·≈£îÿe es¡¸bÕ‘·+qyÓ÷<äjT´ ÁbÕ+‘ê\qT >∑T]Ô+#·+&ç. ø£ e÷~] es¡+qyÓ÷<äT nj˚T´ ÁbÕ+‘ê\T n‘· ~Ûø£+>± es¡bÕ‘·+qyÓ÷<äT nj˚T´ ÁbÕ+‘ê\≈£î ÄqTø=ì ñHêïsTT.es¡bÕ‘·+ $T‘·+>± ñ+&˚ ÁbÕ+‘ê\˝À es¡+ y˚dü$ø±\+˝ÀH˚ |ü&ÉT‘·T+~. ø±ì uÛÑ÷eT<Ûä πsU≤ ÁbÕ+‘·+˝Àdü+e‘·‡s¡+ bı&Ée⁄Hê es¡+ |ü&ÉT‘·T+~.

eTq<X+˝À˝≤π> ÄÁ|òæø±˝À eT<Ûä düú+>± es¡+ |ü&ÁbÕ+‘ê\˝À bı&ç, ‘˚eT yê‘êes¡D+ ñ+~. áÁbÕ+‘ê\˝À á s¡ø£yÓTÆq es¡bÕ‘·+e\¢ bı&ÉyÓ’q >∑&ç¶ô|s¡T>∑T‘·T+~. @qT>∑T ≈£L&Ü ø£ì|æ+#·q+‘· m‘·TÔ À,<ä≥º+>± á >∑&ç¶ ñ+≥T+~. MÏH düyêHêï >∑&ç¶uÛÑ÷eTT\Tn+≤+. |ü≥+`4 qT |ü]o*+#·+&ç. mH√ï s¡ø±\Á≈£Ls¡»+‘·Te⁄\T düeHêï ÁbÕ+‘·+˝À ñ+≤sTT. MÏì>∑T]+∫ MTs¡T ‘·s¡yê‘· ‘Ó\TdüT≈£î+≤s¡T.

ÄÁ|ò æø±˝Àì m≈£îÿe uÛ Ñ÷uÛ≤>∑+ n‹‘·≈£îÿees¡¸bÕ‘êìï ø£*– ñ+&ç ˝Ò<ë dü+e‘·‡sê\ qT+&çes¡bÕ‘·+ Ò≈£î+&Ü ñ+&ç rÁe Xówüÿ ÁbÕ+‘·+>±, bı&ç>±ñ+~.

|ü≥+`3˝À á X¯ówüÿ (esê¸uÛ≤e(arid))ÁbÕ+‘êìï >∑T]Ô+#·+&ç.

ÄÁ|òæø±˝Àì ñ‘·Ôs¡ uÛÑ÷uÛ≤>∑+˝Àì dü>∑uÛ≤>∑+ X¯ówüÿÁbÕ+‘·+. á ÁbÕ+‘êìï ªdüVü‰sê m&Ü]μ >± |æ\TkÕÔ+.á m&Ü] ÁbÕ+‘·+˝À ø=ìï #√≥¢ eTTfi¯fl bı<ä\T, ∫qï∫qï >∑&ç¶ yÓTTø£ÿ\T ô|s¡T>∑T‘êsTT. $T–*q ÁbÕ+‘·+|üP]Ô>± ÇdüTø£ ~ã“\‘√, ø=+&É\T, |üs¡«‘ê\T sêfi¯ófl,

>∑T\ø£sêfifl‘√ ì+&ç ñ+~. <äøÏåD uÛ≤>∑+˝À ñwüíeT+&É\ÁbÕ+‘·+ ñ+~. Bìï ø£\Vü‰] m&Ü]>± |æ\TkÕÔ+.

|ü≥+`2, 4qT b˛\Ã+&ç. á øÏ+~ yêÏøÏ»yêãT*e«+&ç.n‘·´~Ûø£ es¡¸bÕ‘·+ ñqï ÁbÕ+‘ê\˝À................. #Ó≥T¢ ñHêïsTT.es¡¸bÕ‘·+ eT<Ûä´düú+>± ñqï ÁbÕ+‘ê\˝À............... #Ó≥T¢ ñHêïsTT.n‹ ‘·≈£îÿe es¡¸bÕ‘·+ >∑\ ÁbÕ+‘ê\˝À................ #Ó≥T¢ ñHêïsTT.

á bÕsƒ¡+ ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À ÄÁ|òæø±˝Àì $$<ÛäÁbÕ+‘ê\qT #·÷ù| ∫Á‘·+ ñ+~. á ∫Á‘·+˝À m+‘√yÓ’$<Ûä + ñ+~. ø=ìï#√≥¢ <ä≥ºyÓTÆq n&Ée⁄\THêïsTT.Ç+ø=ø£yÓ’|ü⁄ #Ó≥T¢, >∑&ç¶ ô|s¡>∑&É+ $T–*q ø=ìïÁbÕ+‘ê\˝À >∑&ç¶, eTTfiflbı<ä\T, Ç+ø± ø=ìï ÁbÕ+‘ê\˝À@s¡ø£yÓTÆq yÓTTø£ÿ\÷, #Ó≥÷¢ Ò≈£î+&Ü ñ+~.ÄÁ|òæø± Á|ü»\T:

$$<Û ä u Û≤w ü\T e÷≤ ¢& ˚ Á| ü»\T, $$<Û äJeqXË ’\T\T, n\yê≥¢‘√ y˚ πs«s¡T ÁbÕ+‘ê\˝ÀìedædüTÔHêïs¡T. ÁbÕNqø±\+ qT+&ç Çø£ÿ&ç Á|ü»\T ∫qï‘Ó>∑\T>± ñ+&ç »+‘·Te⁄\qT y˚≤&ÉT‘·÷, |üX¯ób˛wüD,e´ekÕj·T+ #˚dü÷Ô J$düTÔHêïs¡T. Ms¡T uÛÑ÷eT<Ûä πsU≤ÁbÕ+‘·+˝À, m&Ü] ÁbÕ+‘·+˝À ìedædüTÔHêïs¡T. |üX¯ób˛wü≈£î\T m‘ÓÔÌq |”sƒ¡uÛÑ÷$T˝À >∑\ düyêHêï >∑&ç¶uÛÑ÷eTT\˝À‘·eT »+‘·Te⁄\qT yT|ü⁄‘ês¡T. qBrs¡ ÁbÕ+‘·+˝À n&É$uÛ≤>∑+ n+#·T\˝À e´ekÕj·T+ m+‘√ø±\+>±#˚düTÔHêïs¡T. düeTTÁ<ä rs¡ÁbÕ+‘·+˝À mH√ï |ü≥ºD≤\TñHêïsTT. nø£ÿ&É≈£î m+‘√ <ä÷s¡+qT+∫ es¡Ô≈£î\T e∫Ãyê´bÕsê\T #˚ùdyês¡T.

∫Á‘·+`6.4uÀu≤uŸ #Ó≥TºSCERT TELA

NGANA


|ü≥+`6 : ÄÁ|òæø± <˚XÊ\T

yÓTTsê

ø√

n©®]j·÷ *_j·÷

≥T´˙

wæj·÷

áõ|tº

|ü•Ãe

T düVü‰

sê

e÷]f

Òìj·÷

ôdHÓ>∑˝Ÿ

–ìj·÷

˝…’;]j·÷

◊eØ ø√düTº |òüTHê

HÓ’J]j·÷

HÓ’»sYe÷*#ê&é

eT<Ûä´ ÄÁ|òæø± ]|ü_¢ø˘

dü÷&ÜHé

Ç~∏jÓ÷|æj·÷

k˛e÷*

j·÷

¬øHê´ñ>±+&

Ü

<äøÏåDdü÷&ÜHé

>∑ãHé

ø±+>√]|ü_¢ø˘

ø±+>√Á|üC≤kÕ«eT´

]|ü_¢ø˘ ãTs¡T+&ç

e÷\$

C≤+_j·÷

≤+C≤ìj·÷

yÓTTC≤+_ø˘yÓT

&É>±d

üÿsYõ+u≤+uÒ«

uÀ≥‡yêHê

qMT_

j·÷

<äøÏåD ÄÁ|òæø±

kÕ«õ˝≤+&é

n+>√˝≤

áøÏ«fÒ]j·T˝Ÿ–ìj·÷

>±+_j·÷

–ìj·÷_kÕ

s¡Tyê+&Ü

dæjÓTÁsê *jÓ÷Hé

À>√u…ìHé

n≤¢+Ïø˘ eTVü‰düeTTÁ<ä+

Væ≤+<ä÷ eTVü‰düeTTÁ<ä+

ãT]ÿHê bòÕk˛ÿ

ø±yÓT

s¡÷Hé

m]Á‹j·÷

n©®]j·÷

õ>∑÷

Ï

*k˛‘√

SCERT TELA

NGANA


|ü≥+ 6 düVü‰j·T+‘√ á |ü≥+˝À ñqï <XÊ\qT >∑T]Ô+#·+&ç. yêÏøÏ $$<Ûä s¡+>∑T\qT yj·T+&ç. @ ¬s+&ÉTdü]Vü≤<äT› <˚XÊ\≈£î ≈£L&Ü πø s¡+>∑T sê≈£î+&Ü C≤Á>∑‘·Ô rdüTø√+&ç.

|ü≥+`7 : ÄÁ|òæø± <˚XÊ\T

SCERT TELA

NGANA

69#˚‹eè‘·TÔ\T ` #˚H˚‘· eÅkÕÔ\T‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19

n+<äT>∑T\ Á>±e÷ìøÏ #Ó+~q ãT≥º\ n\¢ø£+<ës¡T:

b˛\j·T´ #˚‹eè‹Ô|üìyê&ÉT. n‘·&ÉT ãT≥º\Tn\T¢‘ê&ÉT. n‘·ì kı+‘·Á>±eT+ s¡+>±¬s&ç¶ õ˝≤¢ Àìe÷&ÉT>∑T\ eT+&É\+˝Àì n+<äT>∑T\. n‘·ì ej·TdüT‡35 dü+e‘·‡sê\T. n‘·ì~ –]»q C≤‹ ms¡Tø£\ ≈£î\+.n‘·ì uÛ≤s¡ uÛ≤>∑ eTà ≈£L&Ü ãT≥º\T n\T¢‘·T+~. ãT≥º\Tn\¢&É+ ‘·s¡‘·sê\T>± ø=qkÕ>∑T‘·Tqï eè‹Ô. b˛\j·T´≈£îeTT>∑TZs¡T dü+‘êq+. yê] eè‹ÔøÏ Á>±eT+˝À Ä<äs¡D˝Òø£b˛e&É+‘√ 30 dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘·+ b˛\j·T´‘·+Á&ç‘√bÕ≥T eTs√ 25 ≈£î≥T+u≤\T ôV’≤<äsêu≤<é≈£îe\dü e∫Ã dæús¡|ü&Ü¶s¡T. #ê<äsY|òü÷Ÿ |òü⁄ŸbÕ‘Y |üø£ÿqb˛\j·T´ ãT≥º\T neTTà‘ê&ÉT.

b˛\j·T´ á‘·ø£eTà\qT rdüT≈£îe∫Ã ø£‹Ô‘√ #ÓøÏÿø=ìï s√E\T m+&Éu…Ïº yêÏ‘√ ãT≥º\T n\T¢‘ê&ÉT.Ç‘·&ÉT yê] dü«Á>±eTyÓTÆq n+<äT>∑T\˝À kÕúì≈£î\Tùdø£]+∫q á‘·ø£eTà\ ø£≥º\qT ø=qT>√\T#˚dæôV’≤<äsêu≤<äT≈£î rdüT≈£îekÕÔ&ÉT. n+<äT>∑T\ Á>±eT+ôV’≤<äsêu≤<é≈£î 60 øÏ.MT. <ä÷s¡+˝À ñ+~.

ãT≥º\ ‘·j·÷Ø˝À ñ|üjÓ÷–+# eTT&çdüs¡T≈£î>∑T]+∫ ˙πø$T ‘Ó\TdüT? yêÏì mes¡Tùdø£]kÕÔs¡T?ãT≥º\ n\¢ø±ìøÏ @ |üìeTT≥¢qTñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T?

b˛\j·T´ á‘·ø£eTà ø£≥º\qT ø√ÿ<ëìøÏ s¡÷.120#=|üq yÓTT‘·Ô+ 10 ø£≥º\T KØ<äT#˚dæ rdüT≈£îekÕÔ&ÉT.n$ ¬s+&ÉT HÓ\\ es¡≈£î ãT≥º\ ‘·j·÷ØøÏ dü]b˛‘êsTT.ˇø£ÿ ø£≥º≈£î 25 #=|üq yÓTT‘·Ô+ ø£≥º\≈£î 250 ãT≥º\Tn\T¢‘ê&ÉT. ø£ ãT≥º n\¢&ÜìøÏ 30 ì$TcÕ\ düeTj·T+|ü&ÉT‘·T+~. Á|ü‹s√E ñ<äj·T+ 10 >∑+≥\ qT+&çkÕj·T+Á‘·+ 5 >∑+≥\ es¡≈£î |üì#˚kÕÔ&ÉT. eT<Ûä ˝ÀuÛÀ»HêìøÏ, ø±ùd|ü⁄ $ÁXÊ+‹øÏ ø=+‘· düeTj·÷ìïrdüT≈£î+≤&ÉT.

b˛\j·T´ 20/` s¡÷bÕj·T\≈£î ˇø£ ãT≥ºneTTà‘ê&ÉT. |ü+&É>∑\|ü&ÉT ô|<ä›ôd’E ãT≥º\qT ≈£L&ÜneTTà‘ê&ÉT. yêÏ<Ûäs¡ ãT≥º≈£î yê&çq eTT&çdüs¡T≈£îô|’qÄ<Ûës¡|ü&ç ñ+≥T+~. n‘·qT dü+e‘·‡s¡+ bı&Ée⁄HêãT≥º\T neTTà‘ê&ÉT. ¬s+&ÉT HÓ\˝À¢ s¡÷.5000/`$\Te>∑\ ãT≥º\T neTTà‘ê&ÉT. <ëìqT+&ç s¡÷.1200/

#˚‹eè‘·TÔ\T ` #˚H˚‘· eÅkÕÔ\T7bÕsƒ¡+

yÓTT<äÏ uÛ≤>∑+

∫Á‘·+`7.1 yÓ<äTs¡T ãT≥º\ <äTø±D+

SCERT TELA

NGANA

kÕ+|òæTø£XÊg+70 ñ‘·Œ‹Ô, $ìeTj·T+ ` JeHê<Ûës¡+

` eTT&çdüs¡T≈£î Ks¡TÃ, s¡÷.100/` s¡yêD≤ Ks¡TÃqTrdæyj·T>± b˛˝j·T´ ≈£î≥T+u≤ìøÏ $T– Ò~ s¡÷.3700/`e÷Á‘·y˚T. n~ ¬s+&ÉT HÓ\\ Ä<ëj·T+. ≈£î≥T+ãKs¡TÃ\≈£î dü]|ü&É<äT. n+<äT≈£î ãT≥º\‘√bÕ≥T yÓ<äTs¡Tñ‘·Œ‘·TÔ …’q n+#Ó\T, kÕº+&ÉT\T ≈£L&Ü ø=ì, neTà&É+<ë«sê Ä<ëj·÷ìï ø=+‘· ô|+#·T≈£î+≤&ÉT.

ãT≥º\ ‘·j·÷Ø nH˚~ ø£fi≤‘·àø£yÓTÆq |üì. <ëìøÏdü+ã+~Û+∫q á‘·ø£eTà\T, yÓ<äTs¡T n&É$˝À <=]πødü+|ü<ä. Ä dü+|ü<ä ô|<ä› |ü]ÁX¯eT\ $|üØ‘·eTsTTq<√|æ&ç e\¢ s√Es√E≈£L ‘·]–b˛‘√+~.kÕ+Á|ü<ësTTø£+>± n&É$H qeTTàø=ì J$düTÔqï yê]MT<än~ Á|üuÛ≤e+ #·÷|ü⁄‘√+~. Ç˝≤+Ïñ‘·Œ‘·TÔ\≈£î &çe÷+&é ≈£L&Ü ‘·>∑TZ‘√+~.yêfiófl Çø£ yπs <ë] Òø£ Á>±MTD Jeq+e÷] |ü≥ºD JeHêìøÏ dæ<ä∆|ü&Ée\dæek˛Ô+~. Ç~ πøe\+ ãT≥º\T‘·j·÷s¡T#˚ùd yê]ô|’H˚ø±≈£î+&Ü nH˚ø£kÕ+Á|ü<ësTTø£ eè‘·TÔ\ô|’q Á|üuÛ≤e+#·÷|ü⁄‘√+~. Á>±MTD ÁbÕ+‘ê\qT+&ç‘·s¡*e∫Ã q>∑s¡+˝À ã‘·T≈£î‘·THêï yê]øÏø£ dü kÂø£sê´\T n+<ä&É+ Ò<äT.

q>∑s¡+˝À eTT]øÏyê&É\T:b˛\j·T´ eTT]øÏyê&É À ìedækÕÔ&ÉT. nø£ÿ&É á>∑\T,

<√eT\T, eTT]øÏ s¡T, <äTsê«düq ≤+Ï nHø£ düeTdü \eT<Ûä Jeq+ >∑&ÉT|ü⁄‘·THêï&ÉT. ‘êπ>˙s¡T ø±ì, $<äT´‘Ydüs¡|òüsê ø±ì Òe⁄. yês¡T ìedæ+# >∑T&çôd ‘·&Éø£\‘√ydæbÕ¢dæºø ø£esY ø£|æŒ ñ+~. esê¸ø±\+˝À s¡T >∑T&çôd\˝ÀøÏsêe&É+, ô|’ø£|ü\T ≈£îs¡e&É+ ≤+Ï >∑&ÉT¶ |ü]dæú‘·T\T,q>∑s¡ eTTì‡|ü˝Ÿ n~Ûø±s¡T\T ‘·s¡#·T>± >∑T&çôd\TU≤∞#sTT+#·&É+, yêfió¢ eT∞¢ yêÏì ydüTø√&É+ ìs¡+‘·s¡+»s¡T>∑T‘·Tqï Á|üÁøÏj·T.

ø±j·Tø£wüº+ #ùd b˛\j·T´ ≤+Ïyê]øÏ πswüHé ø±s¡T¶,z≥TVü≤≈£îÿ Òe⁄. yê]øÏ ø£ dü+ ìyêdü <ÛäèMø£s¡D >∑T]Ô+|ü⁄ø±s¡÷¶ ñ+&É<äT. <ë+‘√ yês¡T @ Á|üC≤kÕ«$Tø£ Á|üÁøÏj·T˝ÀbÕ˝§Zq&É+ Ò<äT. ù|<ä\≈£î n+<˚ kÂø£sê´\T ≈£L&Übı+<ä&É+˝Ò<äT.

ãT≥º\T n˝Ò¢yês¡T:eTq sêh+˝À nHø£ ÁbÕ+‘ê\˝À ms¡Tø£\ ‘Ó>∑yês¡T

ãT≥º\T n*¢ J$düTÔHêïs¡T. ms¡Tø£\ Åd”Ô\T yê]øÏ yês¡dü‘·«+>±edüTÔqï (k˛~) ms¡Tø£ #Ó|ü⁄‘ês¡T. k˛~ n+fÒ e´≈£îÔ\uÛÑ$wü ‘·TÔ >∑T]+∫ #Ó|üŒ&É+. yês¡T e÷≤¢&~ ˇø£s¡ø£+e÷+&É*ø£yÓTÆq ms¡Tø£\ uÛ≤wü. ‘Ó\T>∑T, ‘·$Tfi eT]j·TTø£qï&É uÛ≤wü |ü<ë\qT Ms¡T ‘·eT uÛ≤wü À yê&É‘ês¡T.

∫Á‘·+`7.2 ãT≥º\ n*¢ø£

∫Á‘·+`7.3 ãT≥º\ n*¢ø£

SCERT TELA

NGANA


dü¬s’q »yêãTqT mqTïø√+&ç:

a. n&Ée⁄\T #ê˝≤ ‘ ·]–b˛‘ · THêïsTT.(|ü]ÁX¯eT\e\¢ / ãT≥º\ ‘·j·÷Øe\¢. )

b. b˛\j·T´ yÓ<äTs¡T edüTÔe⁄\T mø£ÿ&É ø=+≤&ÉT?(eT+&û À yê´bÕs¡düTú\ <ä>∑Zs¡ / n+<äT>∑T\Á>±eT+˝À).

ãT≥º\ ‘·j·÷ØøÏ njT eTT&çdüs¡T≈£î\ Ks¡TÃqT,e#˚Ã Ä<ëj·÷ìï ˇø£ |üÏºø£ À sêj·T+&ç.

b˛\j·T´ ≤+Ïyêfi¢≈£î πswüHéø±s¡T¶ Çe«e#êÃ?z≥TVü≤≈£îÿ ø£*Œ+#·e#êÃ?

ms¡Tø£\ uÛ≤wü ‘Ó\T>∑T, ‘·$Tfi¯+, ø£qï&É uÛ≤wü\‘√$T[‘·yÓTÆ ñ+≥T+~.

n&É$˝À \_Û+# yÓ<äTs¡T eT]j·TT á‘· #Ó≥Tºe+Ï eTT&çdüs¡T≈£î\ düVü‰j·T+‘√ ãT≥º\T n\¢&É+ e+Ï‘*¬ø’q #‹eè‘·TÔ\ >∑T]+∫ Ç|üŒÏ es¡≈£î ‘Ó\TdüT≈£îHêïs¡T.ø±ì ø=ìï ñ‘·Œ‘·TÔ\ ‘·j·÷Ø #ê˝≤ dü+øÏ¢wü+>± ñ+≥T+~.yêÏ eTT&çdüs¡T≈£î ‘·j·÷Ø, Ä |ü]ø£sê\T dü+øÏ¢wüº+>± ñ+≤sTT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î q÷\T, |ü≥Tº ã≥º\qT# ˚‹eT>± Z\T , eTs ¡eT>± Z\T , ô|< ä › $T\T ¢\T‘·j·÷s¡T#düTÔHêïsTT. eTq$T|ü⁄&ÉT #H‘· |üìyês¡T ã≥º\qTm˝≤ H˚kÕÔs√ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.

¬s+&Ée uÛ≤>∑+neTTà‘ês¡T. MÏì <˚X¯$<˚XÊ\˝À m≈£îÿe <Ûäs¡≈£îneTTà‘·THêïs¡T.

Ns¡ ‘·j·÷ØøÏ ø±e\dæq |ü≥Tº<ës¡+, s¡+>∑T\T,q÷\T yÓTT<ä\sTTq yêÏì H˚‘·ø±]à≈£î\T kı+‘·+>±ñ‘·Œ‹Ô#j·Ts¡T. yêÏì e÷¬sÿŸqT+∫ ø=qT>√\T #kÕÔs¡T.|ü≥Tº|ü⁄s¡T>∑Tø±j·TqT+∫ |ü≥Tº<ës¡+ rkÕÔs¡T. ¬s’‘·T\TeT\“Ø‘√≥˝˝À |ü≥Tº |ü⁄s¡T>∑T\qT ô|+#·T‘ês¡T. #˚H√¢|ü+&çq |ü‹Ô, bòÕ´ø£ºØ˝À ø±ì, Ç+Ï À e&Éø£&É+ e\qø±ì q÷\T<ës¡+>± ‘·j·÷s¡e⁄‘·T+~. s¡+>∑T\T bòÕ´ø£ºØ˝À‘·j·÷s¡e⁄‘êsTT. #˚H˚‘· ø±]à≈£î\T q÷\T<ësêìï,s¡+>∑T\qT e÷¬sÿÀ¢ ø=qT>√\T #˚kÕÔs¡T.

|ü]ø£sê\T: #H‘· ø±]à≈£î\≈£î ø£\|ü‘√ ‘·j·÷s¡T#dæqkı+‘· eT>±Z\T ñ+≤sTT. ny H‘·≈£î Á|ü<Ûëq |ü]ø£sê\T,eT>∑ Z+‘√bÕ≥T ø £‘ ·T Ô\qT, Ç‘·s ¡ | ü]ø £sê\qTñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T. Ns¡ Hj·T&ÜìøÏ #H‘· ø±]à≈£î\T &çC…’Hé≈£îÁbÕ<Ûëq´$TkÕÔs¡T. MTs¡T Ä Ns¡qT |ü]o*ùdÔ <ëìô|’n+‘·Ø¢q+>± ñqï nH˚ø£ &çC…’Hé\T ø£ì|ækÕÔsTT. áÁ|ü‘˚ ø£eTsTTq &çC…’HéqT yÓTT<ä≥ Á>±|òt ø±–‘·+MT<äy˚dæ<ëìï ãÏº q÷\T≈£î s¡+>∑T n+≥>∑÷&Éì #√≥¢≈£≥T¢ø£&É‘ês¡T. ‘·s¡yê‘· s¡+>∑T˝À eTT+#·T‘ês¡T.

b˛#·+|ü*¢ Àì #˚H˚‘· ø±]à≈£î\T:

‘Ó\+>±D˝À b˛#·+|ü*¢ j·÷<ëÁ~ õ˝≤¢ Àì ˇø£∫qïs¡T. nø£ÿ&É #˚H˚‘· ø±]à≈£î\T Á|ü‘˚ ø£yÓTÆq Çø£ÿ‘Y,f…Æ n+&é &Ó’ Ns¡\T H˚kÕÔs¡T. n$ Á|ü|ü+#· Á|üU≤´‹>±+∫q$. Çø£ÿ‘Y n+fÒ eT>∑Z+MT<ä H˚‘·≈£î eTT+<˚q÷\T≈£î ˇø£ Á|ü‘˚ ø£ |ü<ä∆‹˝À s¡+>∑T\T n<ä›&É+. BH˚ïã+~Ûì ˝Ò<ë b˛#·+|ü*¢>± |æ\TkÕÔs¡T. HêD´yÓTÆq|ü≥TºNs¡\qT kÕúìø£+>± s¡÷bı+~+∫q &çC…’Hé\˝ÀHkÕÔs¡T. Ç$ eT÷&ÉT #Ûêj·T\T>± ø£qã&$<Ûä+>± HkÕÔs¡T.b˛#·+|ü*¢ #·T≥º|üø£ÿ\ 100 Á>±e÷\˝À <ë<ë|ü⁄ 10000≈£î≥T+u≤\yês¡T á |üì #˚düTÔHêïs¡T.

b˛#·+|ü*¢ Ns¡≈£î ˇø£ Á|ü‘˚´ø£‘· ñ+~. n~s¡+>∑T\˝ÀqT, &çC…’Hé\˝ÀqT Á|üdæ~∆>±+∫q~. Ç‘·s¡|ü≥TºNs¡\ø£+fÒ _ÛqïyÓTÆq~. n+<äTπø uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝Àb˛#·+|ü*¢ Ns¡≈£î yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ ù|f…+Ÿ ¬s’Ÿ \_Û+∫+~.n+<äTe\¢ Á|ü|ü+#·+˝À mø£ÿ&Ü ≈£L&Ü b˛#·+|ü*¢ Çø£ÿ‘Y&çC…’HéqT ñ|üjÓ÷–+#·Tø√&ÜìøÏ M\T Ò<äT. Á|ü<Ûëq+>±Çø£ÿ‘Y Ns¡ nq>±H b˛#·+|ü*¢ >∑Ts¡TÔ≈£î edüTÔ+~. b˛#·+|ü*¢Ns¡\≈£î Çø£ÿ‘Y Áu≤+&éñ+~. b˛#·+|ü*¢ #·T≥Tº|üø£ÿ\Á>±e÷\yês¡T ≈£L&Ü á Áu≤+&ÉT‘√H˚ H˚dæq Ns¡\qT

SCERT TELA

NGANA


eTq$T|ü&ÉT b˛#·+|ü*¢ H˚‘·ø±]à≈£îì ≈£î≥T+u≤ìøÏ yÓ[¢ Çø£ÿ‘YNs¡qT >∑T]+∫ eT]+‘·‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.

»>∑‘·j·T´ b˛#·+|ü*¢ Á>±eTìyêdæ. n‘·ì ≈£î≥T+ã düuÛÑT´\Tn‘·&ÉT, n‘·ì uÛ≤s¡ , ø=&ÉT≈£î, ø√&É\T,n+<äs¡÷ H˚‘·|üìyêπs. y˚TeTT yÓfi‚¢dü]øÏ ≈£î≥T+ã düuÛÑT´\T n+<äs¡÷ø£*dæ H‘·≈£î dü+ã+~Û+∫q ys¡Tys¡T|üqT\T #˚düTÔHêïs¡T. n‘·qTù|ø£≈£îyê&˚ <ësêìï ø£+&Ó\T>±#·T&ÉT‘·Tqï|ü&ÉT n‘·ì ø=&ÉT≈£îeTTs¡[ Ç+Ï ÀH neT]Ãq >∑T+≥eT>∑Z+MT<ä H‘·HdüTÔHêï&ÉT, f…Æ n+&é&Ó ’ s¡ã“s¡T eTTø£ÿ\T#·TÏ º∫Ï¬øb˛j·T&É+, |ü&ÉT>∑T≈£î yê&˚<ësêìï ≈£î+#Ó‘√ <äT$« n#·TÃn‘·ø£&É+, #·T≥º#·TÏº eT>∑Z+<ä>∑Z]øÏ‘˚e&É+ yÓTT<ä\sTTq s¡ø£s¡ø±\|üqT\ <ë«sê Çø£ÿ‘Y Ns¡‘·j·÷s¡e⁄‘·T+~. á H˚‘·≈£îdü+ã+~Û+∫q |ü]ø£sê\T ø£\|ü‘√#˚dæq edüTÔe⁄˝Ò. eTTdü*‘·q+˝Àñqï »>∑‘·j·T´ m≈£îÿe düeTj·T+q÷\T e&ÉT≈£î‘·T+&É>±, n‘·ìø=&ÉT≈£î eT>∑Z+ô|’ H˚ùdyê&ÉT.

»>∑‘·j·T´ uÛ≤s¡´, ø√&É\Tsê≥ï+MT<ä <ës¡|ü⁄ ø£+&Ó\T #·TfÒº|üì≈£L&Ü #˚kÕÔs¡T.

∫Á‘·+`7.4 >∑T+≥eT>∑Z+ MT<ä Ns¡H˚j·T&É+

∫Á‘·+`7.5 <ës¡+ #·T≥º&É+

SCERT TELA

NGANA


»>∑‘·j·T´ ø=&ÉT≈£î eTTs¡[ e÷düºsYMesY <ä>∑Z] qT+&çø±ì, kıôd’° qT+&ç>±ì |ü≥Tº<ës¡+, »Ø, s¡+>∑T\T,&çC…’Hé\T düeT≈£Ls¡TÃ ≈£î+≤&ÉT. n‘·qTkıôd’° düuÛÑT´&ÉT. πøkÕ] 8 Ns¡\≈£îø±e\d æq eTT& çd üs ¡ T≈ £ îqTrdüT≈£î+≤&ÉT. ≈£î≥T+ã düuÛÑT´\+‘êø£*dæ s√E≈£î 12`15 >∑+≥\ es¡≈£î|üì#kÕÔs¡T. 8 Ns¡\T Hj·T&ÜìøÏ 50s√E\T |ü&ÉT‘·T+~. yês¡T Ns¡≈£îdü>∑≥Tq s¡÷.1200/` dü+bÕ~kÕÔs¡T.

Çø£ÿ‘Y Ns¡\T H˚j·T&É+ »>∑‘·j·T´ ≈£î≥T+u≤ìøÏe+X¯ bÕs¡+|üs¡´+>± edüT Ôqï eè‹Ô. ≈£î≥T+ãdüuÛÑT´\+<äs¡÷ ø£*dæ |üì#dæHê dü]|ü&≥+‘· Ä<ëj·T+sêe&É+ Ò<äT. <ë+‘√ ≈£î≥T+ã+ >∑&Ée&É+ ø£wüº+>±ñ+~.

e÷]Ã qT+&ç y˚T es¡≈£î »>∑‘·j·T´ ≈£î≥T+ãdüuÛÑT´\T ø=ìï >∑+≥\T e÷Á‘·yT |üì#j·T>∑\T>∑T‘ês¡T.ø±s¡D+ n‘·´~Ûø£ ñc˛íÁ>∑‘· e\¢ ‘·s¡#·T>± <ës¡+‘Ó–b˛‘·T+~. <ë+‘√ |üìøÏ Ä≥+ø£+ ø£\T>∑T‘·T+~.ø±ãÏº eT<Ûë´Vü≤ï+ es¡≈£î e÷Á‘·y˚T |üì#˚j·T&ÜìøÏ,M\Tø£\T>∑T‘·T+~. #˚H˚‘· eTVæ≤fi¯\T eè‹Ô|üì#˚dü÷Ô,≈£î≥T+u≤ìï #·÷düTø√e&É+, e+≥, ÏdüeTdü , |æ\¢\qTbÕsƒ ¡XÊ\\≈£î |ü+|ü&É+˝≤+Ï u≤<Û ä´‘·\‘√dü‘·eT‘·eTe⁄‘·÷ ñ+≤s¡T.

>∑‘·+˝À »>∑‘·j·T´ ≈£î≥T+ã+ kıôd’° À |üì#ùd~.Ç+<äT˝Àì düuÛÑT´\T »ãT“|ü&çq|ü&ÉT, nø±\ eTs¡D+bı+~q|ü&ÉT kıôd’° qT+&ç ;e÷<ë«sê Ä]úø£ düVü‰j·T+\_Û+#˚~. Ç+Ï ìsêàD≤ìøÏ kıôd’Ï qT+&ç s¡TD+Ç#˚Ãyês¡T. Á|üdüTÔ‘·+ kıôd’°<ë«sê ø±e\dæq+‘· |üì\_Û+#·&É+ Ò<äT. n+<äT≈£î H˚‘·|üì‘√u≤≥T n<äq+>±@<Ó’Hê Ä<ëj·T+ \_Û+#˚ |üì#˚dæ ≈£î≥T+u≤ìï

∫Á‘·+`7.6 ø£+&Ó\T #·T≥º&É+

∫Á‘·+`7.7 &çC…’Hé\T y˚j·T&É+

»>∑‘·j·T´ eTqTefiófl bÕsƒ¡XÊ\˝À #·<äTe⁄≈£î+≥THêïs¡T.Äs¡Tãj·T≥ &ÓÔ\qT ì\u…Ïº |ü&ÉT>∑T #˚j·T&ÜìøÏn+<äs¡÷ ø£\dæ |üì #˚kÕÔs¡T.

SCERT TELA

NGANA


b˛wæ+#·T≈£î+≥THêïs¡T. e÷düºsY MesY‡ |üìì ø£*Œ+∫Ä<ëj·÷ìï ô|+#·Tø√&ÜìøÏ neø±X+ ø£*ŒdüTÔHêïs¡T.»>∑‘·j·T´ ‘·eT e÷düºsY MesY ø√dü+ Çø£ÿ‘Y Ns¡HdüTÔHêï&ÉT. sêuÀjT s√E\˝À düVü≤ø±s¡ dü+|òü÷\<ë«sê |üì \_Û+#˚ neø±X¯+ ñ+<äì »>∑‘·j·T´ÄXÊuÛ≤e+ e´ø£Ô+#˚XÊ&ÉT. n+<äTe\¢ düVü≤ø±s¡dü+|òü÷\ düuÛÑ ‘ê«ìï ø=qkÕ–+#ê&ÉT.

#H‘· ø±]à≈£î\ düeTdü \T düVü≤ø±s¡dü+|òü÷\T:

uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À n‘·´~Ûø£ #˚‹ eT>±Z\Tñqï sêÁcÕº\˝À ‘Ó\+>±D ˇø£Ï. >∑‘· ø=ìïX¯‘êu≤∆\T>± #˚H˚‘· ø±]à≈£î\T nH˚ø£ s¡ø±˝…’qdüeTdü \qT m<äTs=ÿ+≥THêïs¡T. Ms¡T $T\T¢>∑T&É¶,eTs¡eT>±Z\‘√ b˛°|ü&É Òø£b˛‘·THêïs¡T. j·T+Á‘ê\ô|’‘ ·j·÷s ¡T ø±e&É+, d æ+< ∏ ä Ïø ˘ <ësê\qTñ|üjÓ÷–+#·&É+ e\q q÷\T eÁkÕÔ\ø£+f… n$‘·≈£îÿe <Ûäs¡≈£î \_ÛdüTÔHêïsTT. eT+∫ HêD´‘· ø£*–Á|ü|ü+#· Á|üdæ~∆ #Ó+~q n+<äyÓTÆq Ns¡\T>± >∑T]Ô+|ü⁄\_Û+∫q|üŒÏøÏ eT<Ûä´es¡TÔ\ Á|üy˚Tj·T+‘√H˚‘·|üìyê]øÏ dü¬s’q –≥Tºu≤≥T \_Û+#·&É+ Ò<äT.

∫Á‘·+`7.8 #˚H˚‘· Á|üÁøÏj·T

ø=qT>√\T<ës ¡ T\T Á| ü| ü+# ·`eT+‘·≤ ñHêï H˚s¡T>± H˚‘·ø±]à≈£î\‘√d ü+ã+< Û ë\T ˝ Òe ⁄ . nqTì‘ · ´+$ìjÓ÷>∑<ës¡T\ bòÕ´wüHé‡ e÷s¡T‘·THêïsTT.e÷πs &çC…’Hé‡ >∑T]+∫ >±˙, m≈£îÿe&çe÷+&é>∑\ &çC…’q¢ >∑T]+∫>±˙ H˚‘·ø±]à≈£î\≈£î ‘Ó*j·T<äT. eT<Ûä es¡TÔ\ <ë«sêyê&ÉTø£˝À ñqï &çC… ’Hé ‘Ó\TdüTø=ìe÷s¡TŒ#j·÷*. eTT&çdüs¡T≈£î ø=qT>√\T≈£î≈£L&Ü yês¡T eT<Ûä es¡TÔ\ ô|’H Ä<Ûës¡|ü&Ü*.#˚H˚‘· s¡+>∑+˝À eT<Ûä es¡TÔ\T ø°\ø£ bÕÁ‘·b˛wædü÷Ô ø=qT>√\T <ës¡T\qT+&ç ô|<ä›yÓTT‘·Ô+˝À ≤uÛ≤\T Ä]®düTÔHêïs¡T.

∫Á‘·+`7.9 |ü&ÉT>∑T #˚j·T&É+

SCERT TELA

NGANA


#˚H˚‘· ø±]à≈£î\T düeTdü \qT n~Û>∑$T+#ê\+fÒÁ|üuÛÑT‘·«yT düVü≤ø±s¡ dü+|òü÷\qT Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*. eTT&çdüs¡T≈£î ‘·≈£îÿe <Ûäs¡≈£î n+~+∫ ñ‘·Œ‘·TÔ\≈£î e÷¬sÿÏ+>¥kÂø£s¡ + ø£*Œ+∫ eT<Ûä es¡TÔ\, es¡Ô≈£î\ bÕÁ‘·qT ‘·–Z+#ê*.ø=‘·Ô &çC…’Hé\ s¡÷|üø£\Œq≈£î kıôd’° yês¡T •ø£åD≤πø+Á<ë\qT @sêŒ≥T#˚j·÷*.

@~ @yÓTÆq|üŒÏø° Á|üdüTÔ‘· düeTj·T+˝À‘Ó\+>±D˝Àì #ê˝≤ eT+~ H˚‘·|üì yê]øÏkıôd’°\qT+&ç ‘·–q+‘· |üì \_Û+#·&É+ Ò<äT. eTT&çdüs¡T≈£îùdø£s¡D˝À, neTàø±\T, $<Ûëq ìs¡íj·÷\˝À #˚H˚‘·düVü≤ø±s¡ düuÛÑT´\≈£î kıôd’°\T ‘·–q+‘· ÁbÕ<Ûëq´+Çe«&É+ Ò<äT. e÷s¡T‘·Tqï $ìjÓ÷>∑<ës¡T\ n_Ûs¡T#·T\y˚Ts¡≈£î eÁkÕÔ\ ñ‘·Œ‹ÔøÏ kıôd’°\T H˚‘· ø±]à≈£î\≈£îneø±XÊ\T ø£*Œ+#·&É+ Ò<äT. eT∞¢ eT<Ûä es¡TÔ\, es¡Ô≈£î\Ä~Û|ü‘ê´ìπø yêfi¯ófl ‘·\ ˇ>∑Ze\dæ ek Ô+~.

#H‘· eÁkÕÔ\ ‘·j·÷ØøÏ ø±e\dæq eTT&ç|ü<ësêú\TyêÏ e÷¬sÿÏ+>¥ kÂø£sê´\qT ‘Ó\+>±D˝À e÷düºsY MesY‡eT]j·TT es¡Ô≈£î\T ø£*ŒdüTÔHêïs¡T. e÷düºsY MesY‡

eTT&çdüs¡T≈£îqT ùdø£]+∫ #H‘· ø±]à≈£î\≈£î düs¡|òüsê #dæ,‘·j·÷¬s’q ã≥º\T yês¡T rdüT≈£î+≥THêïs¡T. ‘·s¡Tyê‘· yês¡TÀ≈£î es¡Ô≈£î\≈£î neTTà≈£î+≥THêïs¡T. #H‘· ø±]à≈£î\≈£îe÷Á‘·+ |üŒ+<ä+ #düT≈£îqïyTs¡≈£î y‘·q+ #Ó*¢düTÔHêïs¡T.#ê˝≤ eT+~ e÷düºsY MesY‡ H˚‘·≈£î dü+ã+~Û+∫qeT>±Z\T, |üìeTT≥T¢, eTT&ç|ü<ësêú\T ãTTD≤\ô|’n+~düTÔHêïs¡T. ø±ì ‘·j·÷¬s’q Ns¡\T Ç‘·s¡ e÷düºsYMesY‡≈£î neTà>∑÷&É<äT. #˚dæq |üìøÏ ≈£L* ìs¡ísTT+∫#Ó*¢kÕÔs¡T. ˇø£y˚fi¯ H˚‘·ø±]à≈£î\T ‘·eT Ä<ëj·÷ìïô|+#·Tø√yê\ì Á|üj·T‹ï+∫Hê ‘·≈£îÿe ≈£L*øÏ|üì#˚ùdyê]øÏ |üìì n|üŒ–kÕÔs¡T. H˚‘· ≈£î≥T+u≤\qTá <äTdæú‹ qT+&ç ø±bÕ&É≤ìøÏ yê]øÏ ‘·–q+‘· |üìø£*Œ+∫ e÷düºsYMesY\ qT+&ç s¡øÏå+#ê*‡q u≤<Ûä ‘· #H‘·kıôd’°\ô|’q ñ+~.

Çø£ÿ‘Y Ns¡ ‘·j·÷s¡T#˚j·T&ÜìøÏ ø±yê*‡qeTT&çdüs¡T≈£îqT, |ü]ø£sê\qT ‘Ó*j·TCÒùd |üÏºø£‘·j·÷s¡T#j·T+&ç.»>∑‘·j·T´ ≈£î≥T+ã+ e÷düºsY MesY‡ e<ä›H˚m+<äT≈£î |üì#düTÔqï~?

∫Á‘·+`7.10 Çø£ÿ‘Y Ns¡qT eT&É‘·ô|≥º&É+

ø°\ø£|ü<ë\T:

1. eTT&çdüs¡T≈£î

2. Çø£ÿ‘Y

3. ù|f…+Ÿ Vü≤≈£îÿ

4. |ü&ÉT>∑T`ù|ø£ (yês¡TŒ`yÓ|òtº).

5. f…Æ n+&é &Ó’

6. düVü≤ø±s¡ dü+|òü÷\TSCERT TELA

NGANA


1) ãT≥º\ n\¢ø£+˝ÀqT, H˚‘·|üì˝ÀqT eT+∫ Ä<ëj·T+ \_ÛdüTÔ+<äì uÛ≤$düTÔHêïsê? (AS1)2) MT ‘·*¢<ä+Á&ÉT\‘√ #·]Ã+∫ ãT≥º\≈£î Á|ü‘ê´eTïj·T+>± @jT edüTÔe⁄\T ñHêïjÓ÷ C≤_‘ê ‘·j·÷s¡T#j·T+&ç. (AS3)3) #˚‹eè‘·TÔ\yê] ñ‘·Œ‘·TÔ\ kÕúq+˝À mH√ï Ç‘·s¡ ñ‘·Œ‘·TÔ\T e∫Ã #˚sêsTT. yêÏì >∑T]Ô+∫ n$ m+<äT≈£î

ñ‘·Œ‹Ô nj·÷´jÓ÷ ‘Ó\TdüTø√+&ç. n$ yê] J$‘ê\qT m˝≤ Á|üuÛ≤$‘·+ #düTÔHêïjÓ÷ #·]Ã+#·+&ç. (AS4)4) b˛\j·T´ ≈£î≥T+ã+ ôV’≤<äsêu≤<é≈£î m+<äT≈£î e∫Ã+~? b˛\j·T´≈£î ôV’≤<ësêu≤<é À z≥TVü≤≈£îÿ m+<äT≈£î

Ò<äT? (AS1)5) ãT≥º Ò ø±≈£î+&Ü Ç‘·s¡ edüTÔe⁄\qT ‘·j·÷s¡T#˚ùdyê]ì MTs¡T #·÷dæ ñ+≤s¡T. n˝≤+Ï e´≈£îÔ\ >∑T]+∫

$esê\qT ùdø£]+∫ á øÏ+~ |üÏºø£ À sêj·T+&ç. (AS3)


6) b˛#·+|ü*¢ Çø£ÿ‘Y Ns¡≈£î ù|f…+Ÿ Vü≤≈£îÿ \_Û+#·&É+e\¢ b˛#·+|ü*¢ #H‘· |üìyê]øÏ m˝≤ yT\T»s¡T>∑T‘·T+~? (AS4)7) #H‘· ø±]à≈£î\T eTT&çdüs¡T≈£îqT ùdø£]+#·Tø=ì Çø£ÿ‘Y Ns¡qT ‘·j·÷s¡T#dæ dü«j·T+>± Á|ü»\≈£î neTTà‘êsê?

Ç+<äT˝À yês¡T m<äTs=ÿH˚ düeTdü Ò$TÏ? (AS1)8) ãT≥º\ n\¢ø£+˝À, #H‘· eÁkÕÔ\ H‘· À »]π> $$<Ûä ñ‘·Œ‹Ô <äX\qT bò ¢#ês¡Tº s¡÷|ü+˝À #·÷|ü+&ç.(AS3)9) ãT≥º\ n\¢ø±ìø°, Çø£ÿ‘Y Ns¡\ ‘·j·÷Øø° eT<Ûä >∑\ uÛÒ<ë\qT á øÏ+~ |üÏºø£ À sêj·T+&ç.(AS1)

10) ‘Ó\+>±D˝À @jT ÁbÕ+‘ê\˝À, @jT #‹ eè‘·TÔ\T ñqïy√ C≤_‘ê sêdæ, ø£ #êsYº s¡÷bı+~+#·+&ç?(AS3)#·s¡Ã: kÕúìø£+>± n+<äTu≤≥T˝À ñqï #˚‹eè‹Ô ø±s¡T\qT bÕsƒ¡XÊ\≈£î ÄVü‰«ì+∫, yê] eè‹Ô >∑T]+∫ #·]Ã+#·+&ç.ÁbÕC…≈£îº |üì:

1) MT ‘·s¡>∑‹ >∑~øÏ #˚‹ eè‹Ô<ës¡Tì ÄVü‰«ì+∫ e÷≤¢&ç+#·+&ç Ò<ë H˚‘· ø±]à≈£î&ÉT |üì#˚ùd #√ÏøÏ$<ë´s¡Tú\qT rdüTø£yÓ[fl n‘·ì ñ‘·Œ‹Ô <äX¯\qT ø£ ù||üsYô|’ sêsTT+#·+&ç.

2) MT Á>±eT+/ÁbÕ+‘·+˝Àì $$<Ûä eè‘·TÔ\ yê]ì ø£*dæ yê] $esê\‘√ |üÏºø£qT ì+|æ ‘·s¡>∑‹ >∑~˝À#·]Ã+#·+&ç.

Áø£eT eè‹Ô<ës¡Tì ù|s¡T eè‹Ô ø=qkÕ–düTÔHêïsê/ e÷HùdÔ ø±s¡D+ ø=qkÕ–‘ dü+‘·è|æÔ>±dü+K´ e÷HXÊsê ñHêïsê?

es¡Tdüdü+K´ #‹eè‹Ô|üìyêì ù|s¡T ñ‘·Œ‹Ô nsTTq

edüTÔe⁄eTT&çdüs¡T≈£î\T mø£ÿ&É

\uÛÑ eTe⁄‘êsTT?ñ|üjÓ÷–+#eTT&çdüs¡T≈£î\T

1

2

3

b˛\j·T´ ãT≥º\T n+<äT>∑T\ Á>±eT+á‘·ø£eTà\T

ãT≥º\ n\¢ø£+ñ|üjÓ÷–+∫q eTT&çdüs¡T≈£î ñ|üjÓ÷–+∫q |üìeTT≥T¢ edüTÔe⁄\T ny˚Tà $<Ûëq+

#˚H˚‘· eÁkÕÔ\T

ñ‘·Œ‹Ô

SCERT TELA

NGANA


ô|]–q es¡Ô≈£î\ ìj·T+Á‘·D:

Áø°.X¯. 1500 qT+&ç 1800 dü+e‘·‡sê\ eT<Ûäø±\+˝À ÄÁ|òæø±, nyÓT]ø±, Ädæj·÷ j·T÷s¡|t K+&Ü\<XÊ\ eT<Ûä yê´bÕs¡+ ãVüQ$<Ûë\T>± eè~∆ #Ó+~+~.egyê´bÕs¡+ ≈£L&Ü $düÔ]+#·&É+ ÁbÕs¡+uÛÑeTsTT+~.j·T÷s√|æj·THé es¡ Ô≈£î\T düuŸø±+Á≤ø˘ º |ü<ä ∆‹ì(Putting out system) ÁbÕs¡+_Û+∫ eg|ü]ÁX¯eT≈£înedüs¡yÓTÆq kÕeTÁ–ì ñ‘·Œ‹Ô #˚j·T&ÜìøÏ #˚‹eè‹Ô|üìyê]øÏ, ∫qï ¬s’‘·T\≈£î eTT+<äT>± #Ó*¢+|ü⁄\T #ùdyês¡T.á ø±\+˝À eékÕj·T+ qT+&ç e#˚Ã Ä<ëj·T+ø° åDÏ+#·>±, nH˚ø£eT+~ eékÕj·T+˝À qcÕº\T#·$#·÷dæ |üXóe⁄*ï yT|ü&ÜìøÏ (grazing) eékÕj·TuÛÑ÷eTT*ï ñ|üjÓ÷–+#ês¡T. ø±ãÏº M]øÏ J$+#·&ÜìøÏnedüs¡yÓTÆq Ä<ëj·T+ eg|ü]X¯ÁeT˝À |üì#˚j·T&É+<ë«sê \_Û+∫+~.

düuŸø±+Á≤ø˘ º |ü<ä ∆‹ øÏ+<ä, Á_≥Hé˝À ˇø£egyê´bÕ] eTT&çq÷\TqT yêÏ düs¡|òüsê<ës¡T <ä>∑Zs¡ø=ì, Bìï q÷\Te&çπø (spinner) yê] e<ä›≈£î rdüT¬ø[¢<ës¡+>± e÷]Ã, ‘·s¡yê‘· H˚‘·|üìyê] e<ä ›≈£îrdüT≈£îyÓfi‘ê&ÉT. ‘·sê«‘· eÁkÕÔìï XóÁuÛÑ|ü]# |òü⁄\¢sY‡ e<ä›≈£î,∫e]øÏ eÁkÕÔìøÏ s¡+>∑T\T n<ä›&É+‘√ eg‘·j·÷Ø |üP]Ô

Ç+‘·≈£î eTT+<äT bÕsƒê\˝À $$<Ûä eè‹Ô|üìyêfi¯ó¢ $$<Ûä |ü<ä∆‘·T\˝À edüTÔe⁄\qT @ $<Ûä+>± ‘·j·÷s¡T#˚kÕÔs√‘Ó\TdüT≈£îHêï+. yêfió¢ ‘·j·÷s¡T#dæq edüTÔe⁄\T j·T+Á‘ê\‘√ ‘·j·÷¬s’q edüTÔe⁄\‘√ b˛°|ü&É Òeì yêfi¢ À #ê˝≤eT+~‘·eT eè‘·TÔ\qT e÷ìy˚düTÔHêïs¡T. edü÷Ô‘·Œ‹Ô À j·T+Á‘ê\T @ $<Ûä+>± ÁbÕ<ÛëHê´ìï dü+‘·]+#·T≈£îHêïjÓ÷, n$düe÷»+˝Àì Á|ü»\ Jeq $<ÛëHêìï @$<Ûä+>± Á|üuÛ≤$‘·+ #˚XÊjÓ÷ á n<Ûë´j·T+˝À eTq+ #·]Ã<ë›+.

ne⁄‘·T+~. á <äX¯\˙ï <˚X¯+˝À $$<Ûä Á|ü<˚XÊ\˝À»s¡T>∑T‘êsTT. eÁkÕÔìï Ç‘·s¡ <˚XÊ\˝À ny˚Tà eTT+<äT»]π> ‘·T~|üì (finishing work) \+&ÉHé˝À»s¡T>∑T‘·T+~. á $<Ûä+>± yê´bÕs¡T\ ìj·T+Á‘·D˝ÀnH˚ø£eT+~ ñ‘·Œ‹Ô<ës¡T\T eÁkÕÔ\qT ñ‘·Œ‹Ô #˚kÕÔs¡T.Çø£ÿ&É bòÕ´ø£ºØ eédüú Ò<äT. eÁkÕÔ\‘·j·÷Ø˝À ñqï$$<Û ä <äX¯˝À¢/ |ü<ä ∆‘·T˝À¢ ˇπø#√≥ >±ø£ $$<Û ä≈£î≥T+u≤\˝À |üqT\T »]π>$. Á|ü‹ es¡Ô≈£î&É÷ eÁkÕÔ\‘·j·÷Ø˝Àì Á|ü‹ <äX¯ Àq÷ 20 qT+&ç 25 eT+~#˚‹eè‹Ô |üìyê]ì $ìjÓ÷–+#˚yês¡T.

ø=+‘·ø±\+ ‘·s¡yê‘· egyê´bÕs¡T\T #˚‹eè‹Ô|üìyê]˝À Á|ü‹ ˇø£ÿ] Ç+Ïø° yÓfi¢≈£î+&Ü Ms¡+<äØïˇø£#√≥T≈£î rdüT≈£îe∫Ã ‘·eT≈£î ø±e\dæq $<Ûä+>±edü÷Ô‘·Œ‹Ô #˚sTT+#˚yês¡T. á $<Ûä+>± @sêŒ≥T #˚dæq|üì πø+Á<ë\qT ø£sêà>±sê\ì |æ*#˚yês¡T. |üìyêfi¯ó¢‘·eT kı+‘· |üìeTT≥¢‘√ ø£sêà>±sêìøÏ e∫Ã es¡Ô≈£î&ÉTÇ#Ã eTT&ç|ü<ësêú\‘√ edüTÔe⁄*ï ‘·j·÷s¡T#ùdyês¡T. MÏìes¡ Ô≈ £î&ÉT e÷¬sÿŸ˝À ny˚Tàyê&ÉT. á $<Û ä+>±Vü≤düÔø£fi≤ø±s¡Tìô|’ es¡Ô≈£îì Ä~Û|ü‘· + ô|]–+~. á<äX¯qT |üPs¡« bÕ]ÁXÊ$Tø±_Ûeè~∆ <äX¯ (Proto-Industrialisation) nì n+≤s¡T. á <äX˝À nHø£eT+~

8bÕsƒ¡+ bÕ]ÁXÊ$Tø£ $|ü¢e+

SCERT TELA

NGANA

79bÕ]ÁXÊ$Tø£ $|ü¢e+‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19

#‹ ñ‘·Œ‹Ô Á|üÁøÏj·T˝À bÕ˝§Zq&É+, es¡Ô≈£î\T ÁXÊ$T≈£î\ô|’,e÷¬sÿ≥¢ô|’ ìj·T+Á‘·D kÕ~Û+∫ Vü≤düÔø£fi≤‘·àø£ ñ‘·Œ‘·TÔ\≈£îÁ|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± e÷¬sÿŸqT n_Ûeè~∆#XÊs¡T.

bÕ]ÁXÊ$Tø£ $|ü¢e ÁbÕs¡+uÛÑ+ Áø°.X. 1750 1850:

á ø±\+˝À nH˚ø£ e÷s¡TŒ\T dü+uÛÑ$+#êsTT.1750 dü+e‘·‡s¡+˝À edüTÔe⁄\‘·j·÷Ø˝À, s¡yêD≤˝À,Á|üC≤s¡yêD≤˝À j·T+Á‘ê\ yê&ÉTø£, Ä$]XøÏÔ $ìjÓ÷>∑+ô|]>±sTT. #ê˝≤eT+~ Á|ü»\T JeH√bÕ~Û ì$T‘·Ô+Á>±e÷\qT+&ç |ü≥ºD≤\≈£î e\dü yÓfi≤¢s¡T. á s√EqeTq+ mH√ï j·T+Á‘ê\qT, j·T+Á‘·+‘√ ‘·j·÷s¡T#˚dæqedüT Ôe⁄\qT $ìjÓ÷–düT ÔHêï+. Ç<˚ Á_≥Hé˝Àj·÷+Á‹ø£<äX (Machine Age)≈£î ÁbÕs¡+uÛÑ+.

eÁkÕÔ\≈£î &çe÷+&é ô|s¡>∑&É+‘√ yê´bÕs¡T\TÄX¯Ãs¡´|ü&ç düs¡|òüsêqT @ $<Ûä+>± ô|+#ê˝À nH˚ø£$<Ûë\T>± Ä˝À∫+#ês¡T. M]˝À ø=+‘·eT+~ Ä˝À#·qá $<Ûä+>± ñ+~: ªªá s√E\˝À eTq eÁkÕÔìøÏ& çe÷+&é $|üØ‘·+>± ñ+~. á &çe÷+&é≈ £înqT>∑TD+>± düs¡|òüsêqT eTq+ #˚j·T Ò+. n+‘˚>±ø£,eT>±Z\MT<ä eg+ ‘·j·÷Ø n~Ûø£e´j·T+‘√ ≈£L&ÉT≈£îìñ+~. y˚>∑+>± q÷\T e&çπø j·T+Á‘êìï, H˚‘·H˚ùdj·T+Á‘êìï ‘·j·÷s¡T#˚dæq≥¢sTT‘˚, eTq+ ‘·≈£îÿe<Ûäs¡≈£în~Ûø£ eÁkÕÔìï ñ‘·Œ‹Ô #j·Te#·TÃ. n|ü&ÉT m≈£îÿe eT+~

eTq ã≥º ø=+≤s ¡ T . eTq+ m≈ £ î ÿe & ÉãT“dü+bÕ~+#·e#·TÃ.μμ

yê´bÕs¡|ü⁄, |üì ˇ‹Ô&ÉT\ |òü*‘·+>± nH˚ø£eT+~j·T+Á‘ê\ ‘·j·÷ØøÏ Á|üj·T‘êï\T ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. áÁ|üj·T‘êï\ |òü*‘·+>± #ê˝≤ ø±˝≤ìøÏ m≈£îÿe q÷\TqT,‘·≈£îÿeø±\+˝À e&çπø j·T+Á‘êìï (∫Á‘·+`8.1)ø£qTø=ÿHêïs¡T. Bì ãs¡Te⁄ #ê˝≤ m≈£îÿe. Bìïñ|üjÓ÷–+#·&É+˝À ÁXÊ$T≈£î\T ‘·eT ø±fi¯ófl, #˚‘·T\T,n~Ûø£X¯øÏÔì $ìjÓ÷–+#·≥+ e\¢ Ms¡T rÁe n\dü≥≈£î>∑T]nsTT, j·T+Á‘·+ <ëìø£<˚ ø£~˝Ò $<Ûä+>± ñ+fÒu≤>∑T+≥T+<äì nqT≈£îHyês¡T. á Ä˝À#·q CÒyéT‡ yêŸÄ$wüÿs¡D‘√ n+fÒ, Ä$]j·T+Á‘·+‘√ ì»eTsTT+~.

CÒyéT‡ yêŸ Ä$wüÿs¡D:

CÒyéT‡ yêŸ Ç+>±¢+&ÉT <˚X¯|ü⁄ Vü≤düÔø£fi≤ø±s¡T&ÉT,j·T+Á‘ê\qT ‘·j·÷s¡T#˚ùdyê&ÉT. ˙Ï Ä$]øÏ uÛ≤Øãs¡Te⁄\qT ø£~*+#˚ X¯øÏÔ ñ+<äì Ç‘·&ÉT >∑T]Ô+#ê&ÉT.á Ä˝À#·q‘√ CÒyéT‡ yêŸ e÷qe, »+‘·TXøÏÔ nedüs¡+Ò≈£î+&Ü Ä$]XøÏÔ‘√ q&ç# j·T+Á‘êìï ‘·j·÷s¡T#XÊ&ÉT.

CÒyéT‡ yêŸ ‘êqT ‘·j·÷s¡T#dæq j·T+Á‘êìï uÖ\ºHénH˚ bÕ]ÁXÊ$Tø £y ˚‘ · Ô≈ £ î # ·÷|æ+∫, yê]<ä ›s ¡ TuÛ≤>∑kÕ«eTT\T>± á j·T+Á‘ê\qT ‘·j·÷s¡T#˚j·T&É+ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. uÖ\ºHé eT÷\<Ûäq+ düeT≈£Ls¡Ã&Éy˚T

∫Á‘·+`8.1 q÷\T e&çπø j·T+Á‘·+

∫Á‘·+`8.2 CÒyéT‡yêŸ ø£ìô|Ïºq ˇø£s¡ø£yÓTÆqÄ$] j·T+Á‘·+. Ä$]‘√ @s¡Œ&˚ |”&ÉqeTT |æ&ç

#·Áø±ìøÏ >∑\ ø£&û¶ì ÁøÏ+<äøÏ, ô|’øÏ HÓ≥º&É+ e\q #·Áø£+‹s¡T>∑T‘·T+~.

|ædüºHéqT#·Áø±ìï

ø£*ù| ø£&û¶

SCERT TELA

NGANA


∫Á‘·+`8.3 u§>∑TZu≤$˝À |æ\¢\T ã+&çì HÓ≥º&É+

ø±≈£î+&Ü, yêŸ≈£î J‘·+ ≈£L&Ü #Ó*¢+#ê&ÉT. M]<ä›s¡÷ø£*dæ j·T+Á‘ê\qT ‘·j·÷s¡T#dæ ≤uÛ≤\qT >∑&ç+#ês¡T.˝≤uÛ≤\˝À 2/3 e+‘·T uÖ\ºHé, 1/3 e+‘·T yêŸ|ü+#·T≈£îHêïs¡T. Ms¡T Ä$] j·T+Á‘ê\T ‘·j·÷s¡T#dæ n$Tà,#ê˝≤ ˝≤uÛ≤\T >∑&ç+#ês¡T. j·T+Á‘ê\T Ä$]X¯øÏÔ‘√|üì#kÕÔj·Tì ‘Ó\TdüT≈£îHêïø£ nHø£ s¡ø±\ j·T+Á‘ê\qTq÷\T e&Éø£&ÜìøÏ, H˚‘·H˚j·T&ÜìøÏ, ÇqT|üedüTÔe⁄\‘·j·÷ØøÏ, yêVü≤Hê\T, z&É\T q&É|ü&É+ e+Ï |üqT\ø√dü+ ‘·j·÷s¡T#kÕs¡T.

Ç+>±¢+&ÉT˝À dü«j·T+#ê\ø£ (self-driven)j·T+Á‘ê\ Ä$sê“¤e+ nedüs¡+ @$<Ûä+>±@s¡Œ&ç+~?ô|’q ù|s=ÿqï ñ<ëVü≤s¡D˝À ` XÊgy˚‘·Ô≈£Lô|≥Tºã&ç<ës¡T≈£L eT<Ûä »]–q ˇ|üŒ+<ä+Hê´j·Tã<ä∆yÓTÆq<äì MTs¡T uÛ≤$düTÔHêïsê?

ñ‘·Œ‹Ô À bòÕ´ø£ºØ $<Ûëq+:

Áø°.X¯. 1750 ` 1850 eT<Ûä ø±\+˝À ªbòÕ´ø£ºØ$<Ûëq+μ nH˚ ø=‘·Ô|ü<ä∆‹ Ä$s¡“¤$+∫+~. kÕ<Ûës¡D|üìeTT≥T¢, e÷qe ÁXÊ$Tø£X¯øÏ Ô kÕúq+˝À ø=‘· Ôj·T+Á‘ê\T, Ä$]X¯øÏÔ yê&Éø£+ ô|]–+~. ñ‘·Œ‹Ô »]π>Á|ü<˚X¯+ Çfi¯¢e<ä›qT+&ç bòÕ´ø£ ºØ\e<ä›≈£î e÷]+~.e+<ä\eT+~ ÁXÊ$T≈£î\qT ñbÕ~Û ì$T‘·Ô+ bòÕ´ø£ºØ\e<ä›≈£î ‘·s¡*+#ês¡T. ∫qï|üìeTT≥T¢, eTs¡eT>±Z\ kÕúq+˝Àj·T+Á‘ê\≈£î ÁbÕ<Ûëq´+ ô|]–+~. Ç$ uÛ≤ØkÕúsTT˝ÀedüTÔe⁄\qT ñ‘·Œ‹Ô#XÊsTT.

ñ‘·Œ‹ÔøÏ dü+ã+~Û+∫q kÂø£sê´\T kı+‘·+>± ø£*–ñ+&ç, ìs¡«Vü≤D#˚ùd e´≈£îÔ\qT ô|≥Tºã&ç<ës¡T\ìn+≤s¡T. Ms¡T j·T+Á‘ê\ø√dü+, ÁXÊ$T≈£î\ø√dü+eT÷\<ÛäHêìï e´j·T+ #kÕÔs¡T. bòÕ´ø£ºØ, eTT&ç|ü<ësêú\T,‘·j·÷¬s’q edüTÔe⁄\ô|’q |üP]Ô n~Ûø±s¡+ j·T»e÷qT\<.es¡Ôø£ÁX‚DT\ $<Ûëq+ (Guild System)˝À ≤>±ø±≈£î+&ÜÁXÊ$T≈£î\T J‘·+ ø√dü+ |üì#˚kÕÔs¡T ø±ì ñ‘·Œ‹ÔMT<äM]øÏ n~Ûø±s¡+ Ò<äT.

ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À bòÕ´ø£ºØ\˝À |ü]dæú‘·T\T #ê˝≤uÛÑj·T+ø£s¡+>± ñ+&$. ‘=*Hêfifl˝Àì bòÕ´ø£ºØ ø±]à≈£î\,>∑ì ø±]à≈£î\ nqTuÛÑyê\qT |ü]o*<ë›+.

19e X¯‘êã›|ü⁄ u≤\ø±]à≈£îì nqTuÛÑe+:

19e X¯‘êã›+˝À j·T÷s¡|t Àì bòÕ´ø£ºØ ø±]à≈£î\T#ê˝≤ uÛÑj·T+ø£s¡yÓTÆq Çã“+<äT\qT m<äTs=ÿH˚yês¡T.Ç+>±¢+&ÉT˝Àì u§>∑TZ>∑ì˝À ÄHêÏ ˇø£ u≤\ø±]à≈£îìnqTuÛÑyêìï |ü]o*<ë›+.

ªªHqT á >∑qT\˝À 4 dü+e‘·‡sê\ ej·TdüT qT+&ç|üì#˚düTÔHêïqT. ø±]à≈£î\T >=&É¶fi¯fle+Ï |ü]ø£sê\‘√>∑ìqT+&ç u§>∑TZqT ‘·$« y>∑q¢ À ì+|ü⁄‘ês¡T. á y>∑q¢qT>∑TÁsê˝À, ø£+#·s¡>±&ç<ä À ≤ø=ÿì yÓfi‘êsTT. á y>∑q¢≈£îyÓqø£ ñ+&ç ‘√j·T&ÉyT e÷ |üì. á y>∑qT¢ s¡T, ãTs¡<ä,ì≤s¡T>± ñ+&˚ ÁbÕ+‘ê\ MT<äT>± yÓfi¯fl≥+ e\¢ y˚T+‘ · «s ¡>± n*dæb˛‘ê+. s√E≈£î 12 > ∑+≥\T|üì#j·T&É+e\¢ n*dæb˛sTT ‹]– Ç+ÏøÏ yÓfi‚fl≥|üŒÏøÏnqï+ ‹Hê\H˚ ø√]ø£ ≈£L&Ü ñ+&˚~ ø±<äT. ìqï H˚qTÇ+ÏøÏ yÓfi‚¢ eT<Ûä <ë]˝À ìÁ<äb˛j·÷qT. e÷ neTàyÓ<äT≈£î‘·÷ qqTï |ü≥Tºø=ì Ç+ÏøÏ rdüT≈£îyÓ[fl+~.μμ

bòÕ´ø£ºØ\˝À, >∑qT\˝À á $<Ûä+>± |æ\¢\#˚|üì#sTT+#·&Üìï , ìj·T+Á‹+#·&ÜìøÏ nHø£ ñ<ä e÷\Tãj·T˝Ò›sêsTT. á ñ<ä´e÷\ |òü*‘·+>± u≤\ø±]àø£

SCERT TELA

NGANA


e´edüúqT j·T÷s¡|t eT]j·TT nyÓT]ø±\˝À 1936 ‘·s¡yê‘·ìùw~Û+#ês¡T.

‘=* bòÕ´ø£ºØ\˝À ˝À|ü* |ü]dæú‘·T\T:

q÷‘·q j·T+Á‘ê\ sêø£‘√ |ü]ÁX ¯eT\˝ÀuÛ≤Øe÷s¡TŒ\T e#êÃsTT. HÓ’|ü⁄D´+ Òì ÁXÊ$T≈£î\T ≈£L&Üj·T+Á‘ê\‘√ |üì#˚ùdyês¡T. á $<Ûä+>± HÓ’|ü⁄D´+>∑\ÁXÊ$T≈£î\ nedüs¡+ Ò≈£î+&Ü b˛sTT+~. yê] kÕúq+˝ÀÅd”Ô\T, |æ\¢\T yêfi¢ ÁbÕ+‘ê\˝Àì bòÕ´ø£ºØ\˝À n‹ ‘·≈£îÿey˚‘·Hê\≈£î |üì#˚ùdyês¡T. j·T+Á‘ê\ ‘·j·÷Ø e´j·T+n~Ûø£+>± ñ+&É≥+e\¢ kÕ<Ûës¡D Vü≤düÔø£fi≤ø±]à≈£î\≈£îá Ks¡TÃqT uÛÑ]+#˚ X¯øÏÔ ñ+&˚~ø±<äT. <Ûäìø£es¡Ô≈£î\Te÷Á‘·y˚T j·T+Á‘· Ä<Ûë]‘· bòÕ´ø£ºØ\qT ì]à+#˚yês¡T.

HêÏ ø±]à≈£î\T yê] <äTs¡edüúqT >∑÷]Ã Ç˝≤‘Ó*bÕs¡T:

ªªÁ|ü‹s√p yTeTT bòÕ´ø£ºØøÏ |üìø√dü+ ñ<äj·T+ 6>∑+≥\≈£î e∫Ã kÕj·T+Á‘·+ 8.30 >∑+≥\ es¡≈£î|üì#˚ùdyêfi¯¢+. eT<Ûë´Vü≤ïuÛÀ»q $sêeT+ 1 >∑+≥e÷Á‘·y˚T. kÕj·T+Á‘êìøÏ #ê˝≤ n\dü≥ #Ó+~|üì#˚j·T Òì dæú‹˝À ñ+fÒ bòÕ´ø£ºØ j·T»e÷ì e∫Ã

ø=s¡&Ü, eTT\T¢>∑Ás¡ ñ|üjÓ÷–dü÷Ô Ç+ø± |üì#˚j·TeTìˇ‹Ô&ç #ùdyê&ÉT.

ªªá s√E\˝À ø=‘·Ô ø=‘·Ô j·T+Á‘ê\T edüTÔHêïsTT.nH˚ø£eT+~ #˚ùd |üìì á j·T+Á‘ê\T #˚j·T&É+e\¢ÁXÊ$T≈£î\ nedüs¡+ ‘·π>Z~. ˇø£ ø=‘·Ô j·T+Á‘·+ e∫ÃqÁ|ü‹ kÕØ e÷˝À ø=+‘·eT+~ ñbÕ~Ûì ø√˝ÀŒsTT M~Ûq|ü&yês¡T.μμ

á ø±]à≈£î\T n+‘·≈£îeTT+<˚ yê] yê] uÛÑ÷eTT\qT+&ç ‘·|üø√≥+ e\¢ M]˝À #ê˝≤eT+~øÏ j·T+Á‘ê\sêø£‘√ ñbÕ~Û ø√dü+ yπs e÷sêZ\T Òø£b˛j·÷sTT. ∫qï∫qï Vü≤düÔø£fi≤ø±s¡T\T yê] <äTø±D≤\qT eT÷düTø√e\dæe∫Ã+~. Áø£yT|æ bòÕ´ø£ºØ, >∑qT\ ø±]à≈£î\T dü+|òü÷\T>±@s¡Œ&ç |üì |ü]dæú‘·T\≈£î e´‹πsø£+>± b˛sê&Üs¡T.ÁbÕs¡+uÛÑø±\+˝À M] &çe÷+&é\T s√E≈£î 8 Ò<ë 10|üì>∑+≥\T, n~Ûø£ y˚‘·Hê\T, 14 dü+e‘·‡sê\˝À|ü⁄| æ\ ¢\‘√ | üì#˚sTT+#·ø £b˛e&É+ y ÓTT< ä˝ … ’q$.ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ yê] b˛sê≤\ |òü*‘·+>± ÁXÊ$T≈£î\dæú‹>∑‘·T\T yÓTs¡T¬>’HêsTT.

∫Á‘·+`8.4ø£sêà>±s¡+˝ÀeÁkÕÔ\MT<ä

∫Á‘ê\T ^düTÔqï<äèX¯ +SCERT T

ELANGANA


j·T+Á‘ê\ô| ’ | üì#˚j·T&ÜìøÏ me]øÏñ<√´>±\T ø£*Œ+#ês¡T?

<ä>∑Zs¡ À ñqï @ bòÕ´ø£ºØ >∑T]+#Ó’Hê MT≈£î‘Ó\TkÕ? á bòÕ´ø£ºØ˝Àì |üì |ü]dæú‘·T*ï 150dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘·+ Ç+>±¢+&ÉT˝Àì bòÕ´ø£ºØ˝Àì|üì|ü]dæú‘·T\‘√ b˛\Ã+&ç.

Á|üdüTÔ‘·+ bòÕ´ø£ºØ\T ≈£L&Ü e÷sêsTT. Ç|ü&ÉT nìïs¡ø±\ |üqT\T ø£+|üP´≥sY‡ dü÷#·q\ <ë«sê |üì#˚ùdj·T+Á‘ê\T #düTÔHêïsTT. MÏ ìs¡«Vü≤D≈£î ‘·≈£îÿe dü+K´˝ÀÁXÊ$T≈£î\T, ø£ dükÕúsTT˝À e÷qe ÁXÊ$Tø£ XøÏÔ nedüs¡+ne⁄‘·T+~.

X¯øÏÔ Ä<Ûësê\T, bÕ]ÁXÊ$Tø±_Ûeè~∆:

bòÕ´ø£ºØ˝˝Àì j·T+Á‘ê\T q&Ée&ÜìøÏ XøÏÔ (power)nedüs¡+. u§>∑TZ, $<äT´‘·TÔ, ô|ÁÀ\T yÓTT<ä …’qyêÏ qT+&çX¯øÏÔ \_ÛdüTÔ+~. ÁbÕ<∏ä$Tø£+>± |ü]ÁX¯eT\T X¯øÏÔ ø√dü+u§>∑TZMT<ä, ˙Ï Ä$]MT<ä Ä<Ûës¡|ü&Ü¶sTT. Ä ‘·sê«‘·<∏äs¡à˝Ÿ $<äT´#·Ã¤øÏÔ, ô|ÁÀ\T, &ûõ˝Ÿ, >±´dt, nDTX¯øÏÔ,kÂs¡X¯øÏÔ yÓTT<ä\sTTq yêÏì ñ|üjÓ÷–düTÔHêïs¡T.

s¡yêD≤s¡+>∑+˝À $|ü¢e+:

d”ºyéT Ç+»Hé/Ä$] j·T+Á‘·+ Ä$wüÿs¡D HÍø±ìsêàD|ü]ÁX¯eT n_Ûeè~∆ø Ï <ë]rdæ+~. »\s¡yêD≤,s√&ÉT¶s¡yêD≤˝Àì e´j·÷ìï 1/3 e+‘·T≈£î ‘·–Z+∫+~.nsTTq|üŒÏø° Á|ü»\T Ç+ø± eT+∫ s¡yêD≤ $<Ûëq+ø√dü+m<äTs¡T#·÷&ÉkÕ>±s¡T. ø£~ Ò j·T+Á‘êìøÏ (locomotives)Ä$] j·T+Á‘êìï yê&É≥+ s¡yêD≤ s¡+>∑+˝À uÛ≤Øe÷s¡TŒ\≈£î ‘Ós¡rdæ+~. C≤]® d”ºyÓq‡Hé #·\qXøÏÔ j·T+Á‘·+*esY|üP˝ŸqT+&ç e÷+#ÓdüºsY es¡≈£î >∑\ 64 øÏ.MT.\e÷sêZìï >∑+≥øÏ 46 øÏ.MT. y˚>∑+‘√ uÛ≤Ø kÕe÷Á–ìrdüT≈£îyÓ[fl+~.

1840˝À C≤Hé ˝Ö&ÉHé yÓTø˘&ÉyéT ø£+ø£s¡ sêfi¯fl‘√s√&ÉT¶qT ì]à+#˚ |ü<ä∆‹ì ø£qTø=ÿHêï&ÉT. á $<Ûëq+

s√&ÉT¶ ìsêàD+˝À ˇø£ yÓTÆ\TsêsTT. eTs√ <äXÊu≤›ìøÏÁ|üdüTÔ‘·+ eTq+ #·÷düTÔqï ‘ês¡Ts√&É¢ ìsêàD+ »]–+~.Ä ‘·s¡Tyê‘· yÓ÷≤s¡T yêVü≤Hê\ $ìjÓ÷>∑+ ô|]–+~.

20e X¯‘êã›|ü⁄ ‘=*Hêfi¯fl˝À ¬s’Ÿk˛<äs¡T\T$e÷Hêìï (Aircraft) ø£qTø√ÿe&É+‘√, yêj·TTs¡yêD≤eTTK´s¡yêD≤ e÷s¡Z+>± @s¡Œ&ç+~.

bÕ]ÁXÊ$Tø£ ñ‘·Œ‘·TÔ\T ` es¡Ôø£+:

bÕ]ÁXÊ$Tø£ ñ‘·Œ‘·TÔ\T uÛ≤ØkÕúsTT˝À ô|s¡>∑&É+‘√,‘·eT kı+‘· <˚XÊ\˝À yÓTT‘·Ô+ ñ‘·Œ‘·TÔ\qT neTà&ÜìøÏ≈£î<äs¡ Ò<äT. bòÕ´ø£ºØ j·T»e÷qT\T ô|]–q ñ‘·Œ‹Ôì Ç‘·s¡<˚XÊ\˝À ≈£L&Ü neTà≥+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. j·T+Á‘·|ü⁄‘·j·÷Ø edüTÔe⁄\T #·eø£sTTq$, eTìïø£sTTq$.n+<äTe\¢ MÏøÏ Á|ü|ü+#· yê´|üÔ+>± –sêø° ô|]–+~.Bì‘√ Ç+>±¢+&é ÀqT, Ç‘·s¡ <XÊ\˝ÀqT |ü]ÁXeT\≈£îÁb˛‘ê‡Vü≤+ \_Û+∫+~. ø±ì, bÕ]ÁXÊ$Tø£ <˚XÊ\≈£î‘·eT ñ‘·Œ‘·TÔ\≈£î nedüs¡yÓTÆq eTT&ç|ü<ësêú\ \uÛÑ ‘· Ò<äT.ñ<ëVü≤s¡D≈£î eÁkÕÔ\‘·j·÷ØøÏ nedüs¡yÓTÆq eTT&ç|ü‹ÔìÇ+&çj·÷qT+∫, Ç‘·s¡ <˚XÊ\qT+∫ ø=qT>√\T#˚dæbòÕ´ø£ºØ j·T»e÷qT\≈£î ny˚Tàyês¡T. ‘·sê«‘· es¡Ô≈£î\T‘·j·÷¬s’q edüTÔe⁄\qT ø=qT>√\T#˚dæ Ç+&çj·÷,nyÓT]ø±e+Ï <˚XÊ\˝À ny˚Tàyês¡T.

‘·eT yê´bÕs¡+ø√dü+, bÕ]ÁXÊ$Tø±_Ûeè~∆nedüsê\ ì$T‘·Ô+ j·T÷s√|æj·THé\T eTT&ç|ü<ësêú\T\_Û+#˚ < ˚XÊ\qT ÄÁø £$T+#·T≈ £îHêïs ¡T. ‘ ·eTe÷‘·è<˚XÊ\T>± |ü]>∑DÏ+|üã&çq Ç+>±¢+&é, ÁbòÕHé‡,»s¡à˙, ôdŒsTTHé, b˛s¡TÃ>∑ Ÿ, u…*®j·T+, Vü‰\+&é, Ç‘·s¡j·T÷s√|æj·THé <˚XÊ\T Ädæj·÷, ÄÁ|òæø±, ÄÁùdº*j·÷,nyÓT]ø± K+&Ü\˝À e\dü\qT @sêŒ≥T#düT≈£îHêïsTT.(@ <˚X¯|ü⁄ düVü≤»eqs¡T\T Ç‘·s¡<˚XÊ\ Á|üjÓ÷»Hê\ø√dü+ $ìjÓ÷>∑eTe⁄‘·÷+≤jÓ÷ Ä <˚XÊìï e\dü<X+>± ù|s=ÿ+≤s¡T.) á j·T÷s√|æj·THé <XÊ\T Ç‘·s¡

SCERT TELA

NGANA


|ü≥+`1 : Áø°.X¯.1800 dü+e‘·‡s¡+ HêÏ Á|ü|ü+#·+˝Àì j·T÷s√|t <˚XÊ\ e\dü\T. Ä düeTj·T+˝Àn‘· ~Ûø£ e\dü\T uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À düVü≤, rs¡ ÁbÕ+‘ê\˝À ñqï≥T¢>± >∑eTì+#·+&ç. ÄÁ|òæø± bÕsƒ¡+˝Àì

|ü≥+`5qT >∑eTì+∫ e÷s¡TŒ\qT $e]+#·+&ç.

ø°\ø£|ü<ë\T:

1. $|ü¢e+ 5. nDTX¯øÏÔ (q÷´øÏ¢j·TsY mqØ®)

2. ñ‘·Œ‹Ô 6. |ü≥ºD°ø£s¡D

3. bòÕ´ø£ºØ 7. u≤\ø±]à≈£î\T

4. ìs¡«Vü≤D 8. eTT]øÏ yê&É\T

K+&Ü\˝Àì e\d ü< ˚XÊ\qT <√# · T≈ £ î+≥÷düTdü+|üqïeTj·÷´sTT.

|ü≥ºD°ø£s¡D, eTT]øÏyê&É\T:

bÕ]ÁXÊ$Tø£ $|ü¢e+ |òü*‘·+>± Áø£y˚TD≤ Á|ü»\TÁ>±e÷\qT+&ç |ü≥ºD≤\≈£î e\düb˛j˚T |ü]dæú‹@s¡Œ&ç+~. |ü]ÁX¯eT\T, Ç‘·s¡ |ü≥ºD ø±s¡ ø£ ≤bÕ\TÁ|ü»\≈£î JeH√bÕ~Ûì ø£*–+#êsTT. ø=‘·Ô>± @s¡Œ&çq|ü≥ºD≤\≈£î Á|ü»\T uÛ≤Ø>± e\dü yÓfifl&É+‘√, Ms¡T Çfiófl,>∑T&Üsê\T (Shelters) Çã“&ç eTTã“&ç>±ì]à+#·Tø√&É+‘√ Ç$ bÕ]X¯ó<ä∆´, ‘·~‘·s¡ kÂø£sê´\

j·TTHÓ’f…&é øÏ+>¥&É+ÁbòÕHé‡b˛s¡TÃ>∑ ŸôdŒsTTHéHÓ<äsê¢+&é‡≥Øÿdü«‘·+Á‘· sêC≤´\T eT]j·TT <˚XÊ\T

ø£\Œq≈£î Ä≥+ø£+>± e÷sêsTT. Á|üe÷<ë\T,n+≥Tyê´<ÛäT\ yê´|æÔ Çø£ÿ&É #ê˝≤ kÕ<Ûës¡D+.#ê˝≤eT+~ ÁXÊ$T≈£î\ ìyêkÕ\T yÓ\T‘·Ts¡T, Äs√>∑ ,bÕ]X¯ó<ä∆ kÂø£sê´\T Ò≈£î+&Ü ñ+≤sTT. bòÕ´ø£ºØ\T,>∑qT\e<ä› eTT]øÏyê&É\H$ düs¡«kÕ<Ûës¡DyÓTÆb˛j·÷sTT.á |ü≥ºD≤\˝ÀH <Ûäqe+‘·T\ø√dü+ $XÊ\yÓTÆq s√&É¢‘√,bÕ]X¯ó<Ûä´ kÂø£sê´\‘√, eT+∫˙Ï düs¡|òüsê, Ç‘·s¡kÂø£sê´\‘√ ≈£L&çq ìyêkÕ\T (ø±«s¡ºs¡T¢) ìsêàDeTj·÷´sTT. bÂs¡Vü≤≈£îÿ\T, ø±]à≈£î\ dæú‹>∑‘·T\T,ìyêkÕ\ ìsêàD+, n_Ûeè~∆ >∑T]+∫ Áø£y˚TD≤ Á|ü»\Tb˛sê≤\T #˚≤ºs¡T.

ÁøÏ+<ä áj·Tã&çq |ü≥+`1˝À j·T÷s√|æj·THé <˚XÊ\T eT]j·TT yêÏ e\dü\qT >∑eTì+#·>∑\s¡T.

SCERT TELA

NGANA


1) á yêø±´\qT dü]#˚j·T+&ç. (AS1)

düuŸø±+Á≤øº $<Ûëq+ (Putting out system)˝À

a) e&çπøyês¡T <ësêìï H˚‘·|üìyê]e<ä›≈£î rdüT≈£îyÓfi≤Ôs¡T.

b) es¡Ôø£ÁX‚DT\ $<Ûëq+˝À˝≤>∑ ø±≈£î+&Ü @+ ñ‘·Œ‹Ô #˚j·÷˝À es¡Ô≈£î Ò ìs¡ísTTkÕÔs¡T.

c) yÓTT‘·Ô+|üìì πø düeT÷Vü≤+ #˚düTÔ+~.

es¡Ôø£ÁX‚DT\T (Guild System)

a) ∫qï ¬s’‘·T\+<ä]ø° H˚‘·|üì H˚s¡TÃ≈£îH˚ neø±X¯+ ø£*Œ+#ês¡T.

b) H‘·|üìyê] ñ‘·Œ‘·TÔ\ HêD´‘·qT, <Ûäs¡qT ìs¡ísTTkÕÔs¡T.

2) eg |ü]ÁX¯eT˝À düuŸ ø±+Á≤øº |ü<ä∆‹ bÕ]ÁXÊ$Tø£ ñ‘·Œ‹Ô $<Ûëq+ø£qï yÓTs¡T¬>’q~. n+^ø£]kÕÔsê?ø±s¡D≤\T ‘Ó\|ü+&ç.(AS1)

3) ªªuÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ¬s’ Ò«\qT Á|ü»\ kÂø£sê´s¡ú+ e\dü bÕ\≈£î\T ì]à+#ês¡Tμμnì, ø£è‹Ôø£ nH˚ $<ë´]úìyê~dü÷Ô+fÒ, á yê<äq|ü≥¢ MT n_ÛÁbÕj·T+ @$TÏ? (AS4)

4) ø±]à≈£î\ y˚‘·q n_Ûeè~∆ bÕ]ÁXÊ$Tø£ ñ‘·Œ‹Ôì m˝≤ Á|üuÛ≤$‘·+ #˚düTÔ+~? (AS1)

5) ø±]à≈£î\≈£î ‘·≈£îÿe y˚‘·Hê\T Ç∫Ã m≈£îÿe >∑+≥\T |üì#˚j·TeTì bòÕ´ø£ºØ j·T»e÷qT\T m+<äT≈£îˇ‹Ô&ç #˚kÕÔs¡T? (AS1)

6) bòÕ´ø£ºØ\˝À |üì|ü]dæú‘·T\qT yÓTs¡T>∑T|üs¡#ê\ì m+<äT≈£î nqT≈£î+≥THêïs¡T? (AS4)

7) bòÕ´ø£ºØ\˝À |üì|ü]dæú‘·T\qT yÓTs¡T>∑T|üs¡#·&ÜìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ m+<äT≈£î #·≤º\T #˚j·÷*? (AS6)

8) u≤\\qT bòÕ´ø£ºØ\˝À ø±]à≈£î\T>± ìj·T$T+#·>∑÷&É<äì m+<äT≈£î n+≥÷ñ+≤s¡T? (AS6)

9) ªªs¡yêD≤eédüú bÕ]ÁXÊ$Tø±_Ûeè~∆øÏ ‘√&ÉŒ&ÉT‘·T+~.μμ á n_ÛÁbÕj·÷ìï düeT]ú+#·+&ç. (AS6)

10) Á|ü|ü+#· |ü≥+˝À á ÁøÏ+~yêìì >∑T]Ô+#·TeTT. (AS5)

m) Ç+>±¢+&é _) b˛s¡TÃ>∑ Ÿ dæ) ÁbòÕHé‡ &ç) ôdŒsTTHé

11) ª|ü≥ºD°ø£s¡D ` eTT]øÏyê&É\Tμ ù|sêqT #·~$, yêÚ≤´ì+#·+&ç. (AS2)

ÁbÕC…ø˘º|üì:1) Äs¡e ‘·s¡>∑‹˝Àì ªeékÕj·T+, es¡Ôø£+μ n<Ûë´j·T+˝À >∑\ bÕsƒê´+XÊ\qT |ü⁄q'düàs¡D #düTø√+&ç.

‘Ó\+>±D˝Àì ¬s’‘·T\T, es¡Ô≈£î\ dü«uÛ≤yêìï Á_≥Hé Ò<ë j·T÷s¡|t Àì es¡Ô≈£î\‘√ b˛\Ã+&ç. MTs¡T@yÓ’Hê |ü<ä∆‘·T\qT, |üÏºø£\qT ñ|üjÓ÷–+#·e#·TÃ.

2) MT #·T≥Tº |üø£ÿ\ Á|ü<˚X¯+˝À |æ\¢ …e¬s’Hê bòÕ´ø£ºØ˝À>±ì, cÕ|ü⁄˝À>±ì |üì#˚düTÔHêïsê? ñ+fÒyê]|ü≥¢ MT düŒ+<äq @$TÏ?


SCERT TELA

NGANA


eTTø£ÿ\T düqïì >∑TE®>± e÷s¡‘êsTT. á Á<äes¡÷|ü+˝Àì>∑TE®≈£î s¡kÕj·THê\T ø£*|æ ‘Ó\¢>± ø£ì|æ+#≥≥T¢ #kÕÔs¡T.‘·sê«‘· Ç~ ∫ø£ÿã&ç m˝≤+Ï <äTeTTà Ò≈£î+&Ü bÕ\e+Ï‘Ó\¢ì >∑TE® (Creamy)>± e÷s¡T‘·T+~.

3) >∑TE®qT |üs¡#·&É+: á Á<äes¡÷|ü+˝Àì >∑TE®qTdæ*+&És¡¢MT<ä düqïì ‘Ós¡\MT<ä |üs¡TkÕÔs¡T. yÓ&É\TŒ, bı&Ée⁄,eT+<ä+ ø±e\dæq $<Ûä+>± #˚ùd á <äX¯ ø±–‘·+‘·j·÷Ø˝À n‘·´+‘· ø°\ø£yÓTÆq~. >∑TE®˝Àì ˙s¡Tãj·T≥≈£î ø±]b˛e≥+, y&çe\¢ Ä$]ø±e≥+‘√ >∑TE®Ä]b˛‘·T+~.á <äX |üPs¡ÔsTTq ‘·sê«‘· >∑TE® ø£H«j·TsYu…\Tºô|’ qT+&ç eTT+<äT≈£î yÓfió‘·T+~.

4) ˇ‘·Ô&É+ (Pressing), Äs¡u…≥º&É+, #·T≥º&É+:>∑TE®qT s√\sY‡‘√ ‹Ô&çøÏ >∑T]#˚dæ qTqT|ü⁄>± #˚kÕÔs¡T.>∑TE® |üP]Ô>± Ä]q ‘·sê«‘· ø±–‘·+>± e÷] dæ*+&És¡¢≈£î#·T≥Tº≈£î+≥T+~.

5) ø£Ï+>¥ (Cutting): ø±e\dæq |ü]e÷D+˝Àj·T+Á‘ê\‘√ ø±–‘êìï ø£‹Ô]kÕÔs¡T. ø±–‘êìï #·T≥º\T>±>±˙, w”≥T¢>± >±˙ #˚kÕÔs¡T. yêÏì bÕ´ø˘ #˚dæ>√<ëeTT\≈£î |ü+|ækÕÔs¡T.

|ü]ÁX¯eT˝À¢ ñ‘·Œ‹Ô m\¢y˚fi¯ ≤, @ø£ø±\+˝À nìï$uÛ≤>±\˝À »s¡T>∑T‘·÷H˚ ñ+≥T+~.u≤´#Y\ (Batches) yêØ>± |üì:

#·T≥º\T>±, w”≥T¢>± ñqï ø±–‘êìï >√<ëeTT˝À¢ì\e#˚kÕÔs¡T. Á|ü‹ ø£ #·T≥ºMT<ä u≤´#Y HÓ+/˝≤Ÿ HÓ+,

ãs¡Te⁄ yÓTT<ä …’q $esê\qT ‘Ó*ù| ÒãT Ÿy˚kÕÔs¡T. u≤´#Y n+fÒ@$TÏ? bòÕ´ø£ºØ˝ÀøÏˇø£ ≤Ø˝À&ÉT ø£\|üeùdÔ, Ä yÓTT‘·Ô+ ø£\|ü≈£îˇø£ u≤´#YHÓ+ãs¡T ÇkÕÔs¡T. á u≤´#YqT $$<Ûä$uÛ≤>±\≈£î ˇø£<ëì ‘·sê«‘· eTs=ø£<ëìï|ü+|ækÕÔs¡T. πø u≤´#Y≈£î dü+ã+~Û+∫qeTT&çdüs¡T≈£îqT Á|ü‹ <äX¯˝ÀqT ø±–‘·+‘·j·÷ØøÏ ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T. ñ<ëVü≤s¡D≈£î»≥Tº HÓ+.201 ø£\|üqT ∫qï eTTø£ÿ\T>±#˚dü÷Ô+fÒ <ëìøÏ eTT+<äT u≤´#Y HÓ+.200

>∑TE® ‘·j·÷Ø $uÛ≤>∑+˝Àq÷, u≤´#Y HÓ+.199 |üs¡#·&É+,Äs¡u…≥º&É+ $uÛ≤>∑+˝Àq÷ ñ+&Ée#·TÃ. u≤´#YHÓ+.201eTTø£ÿ\T#˚dæq ‘·sê«‘·, y˚πs $uÛ≤>∑+˝ÀøÏ yÓfi¯¢>±H˚u≤´#YHÓ+.202 eTTø£ÿ\T #˚j·T≤ìøÏ ‘ÓkÕÔs¡T.

ˇø£ u≤´#YøÏ dü+ã+~Û+∫q nìï ø±–‘ê\≈£L πøs¡ø£+ eTT&ç|ü<ësêú\T, Á|üÁøÏj·T, HêD´‘· ñ+≤sTT. u≤´#Y|ü<ä∆‹ s√»+‘ê ìs¡+‘·s¡+ ñ‘·Œ‹Ô ø=qkÕπ>≥≥T¢ #düTÔ+~.Á|ü‹ $uÛ≤>∑+˝Àq÷ ìs¡+‘·s¡+ |üì ñ+≥T+~. @ u≤´#Y ÀnsTTHê @<Ó’Hê bıs¡bÕ≥T »]–‘˚ y˚TH˚»s¡T¢ <ëìïdüT\uÛÑ+>± ‘Ó\TdüTø=+≤s¡T.

e+‘·T\yêØ>± |üì >∑+≥\T:á ø±–‘·|ü⁄ |ü]ÁX¯eT s√E˝À 24 >∑+≥\T

|üì#˚dü÷ÔH˚ ñ+≥T+~. ø±]à≈£î\T eT÷&ÉT wæ|ü⁄º\˝À 8>∑+≥\ #=|üq |üì#˚kÕÔs¡T. n$ m, _, dæ wæ|ü⁄º\T,Á|ü‹ wæ|ü⁄º Àq÷ 800`900 eT+~ ø±]à≈£î\T |üì#kÕÔs¡T.

m`wæ|ü⁄º : ñ<äj·T+ 6 >∑+≥\ qT+∫ eT<Ûë´Vü≤ï+2 >∑+≥\ es¡≈£î.

_`wæ|ü⁄º : eT<Ûë´Vü≤ï+ 2 >∑+≥\ qT+∫ sêÁ‹ 10>∑+≥\ es¡≈£î.

dæ wæ|ü⁄º : sêÁ‹ 10 >∑+≥\ qT+∫ ñ<äj·T+ 6>∑+≥\ es¡≈£î (sêÁ‹ wæ|ü⁄º).

sêÁ‹ wæ|ü⁄º À |üì#ùd ø±]à≈£î\≈£î Á|ü‘´ø£ n\yÓqT‡ÇkÕÔs¡T. ø±]à≈£î\T wæ|ü⁄º\T e÷s¡T‘·T+≤s¡T (Cyclical).á yês¡+ m`wæ|ü⁄º #˚dæqyêfi¯ó¢ ¬s+&√ yês¡+ _`wæ|ü⁄º≈£î

∫Á‘·+`9.6 >∑TE® ‘·j·÷Ø $uÛ≤>∑+ (fibreline)

SCERT TELA

NGANA


10 dü+e‘·‡sê\qT+∫ |üì#˚dü÷Ô HÓ\≈£î Á|üdüTÔ‘·+s¡÷.15000/` y˚‘·q+ bı+<äT‘·THêï&ÉT. XÊX¯«‘·ñ<√´>∑T\T bı+<˚ ÁbÕ$&Ó+Ÿ |òü+&é (|ü<äM $s¡eTD‘·sê«‘· bı+<˚ yÓTT‘ · Ô+), Äs√>∑´;e÷ e+ÏÁ|üjÓ÷»Hê\˙ï dü÷s¡CŸ bı+<äT‘·THêï&ÉT. @<Ó’Hêø±s¡D+e\¢ n‘·ìï ñ<√´>∑+ qT+&ç rùddæHê ˝Ò<ëÁ|üe÷<ä+ »]– |üì e÷HdæHê n‘·ìøÏ |ü]ÁXeT ø=+‘·&ÉãT“qT |ü]Vü‰s¡+>± ÇdüTÔ+~. Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eT÷dü÷s¡CŸ≈£î y˚‘·q+ ô|s¡T>∑T‘·T+~. n‘·&ÉT ø±˙, n‘·ì≈£î≥T+ã düuÛÑT´\Tø±˙ nHês√>±´ìøÏ >∑Ts¡sTT‘ Á|üuÛÑT‘·«ÄdüŒÁ‹˝À ñ∫‘·+>± yÓ’<ä dü<äTbÕj·T+ bı+<äe#·TÃ(E.S.I., Employees State Insurance). n‘·qT ø=+‘·yÓTT‘·Ô+ #Ó*¢ùdÔ |ü]ÁXeT j·÷»e÷q´+ eT]ø=+‘· yÓTT‘·Ô+#Ó*¢+∫ á kÂø£s¡ + ø£*ŒdüTÔ+~. dü÷s¡CŸ yês¡+˝À ø£s√E yêsê+‘·|ü⁄ ôd\e⁄, |ü+&ÉT>∑\T, ø=ìï n<äq|ü⁄ôd\e⁄\T, kÕ<Ûës¡D ôd\e⁄\T bı+<äT‘ê&ÉT. j·T÷ìbòÕs¡+ø=qTø√ÿ&ÜìøÏ, X¯óÁuÛÑ+#˚düTø√&ÜìøÏ n\yÓqT‡ ÇkÕÔs¡T.|ü]ÁXeT n~Ûø£ ≤uÛ≤\T bı+~q|ü&ÉT ø=+‘· yÓTT‘êÔìïn‘·ìøÏ uÀqdt>± n<äq+>± #Ó*¢kÕÔs¡T. á |ü]ÁX¯eT˝ÀdüTe÷s¡T 1800 eT+~ XÊX«‘· ø±]à≈£î\T |üì#düTÔHêïs¡T.

#·+<äT XÊX¯«‘· ø±]à≈£î&ÉT ø±<äT ø±˙ Á|ü‹s√pbòÕ´ø£ºØøÏ e∫Ã |üì#kÕÔ&ÉT. Ç‘·&ÉT ø±+Á≤øº ø±]à≈£î&ÉT.n‘·&ÉT yêVü≤Hê\qT+&ç eTT&çdüs¡T≈£î ~+#·&É+,bÕ´øÏ+>¥#j·T&É+, ø±–‘êìï ≤Ø˝À¢øÏ møÏÿ+#·&É+ e+Ï

|üqT\T #˚kÕÔ&ÉT. á |ü]ÁX¯eT˝À ñ<√´>∑+ Ç|æŒkÕÔqì#Ó|æŒq ø±+Á≤ø£ºsYqT >∑‘· dü+e‘·‡s¡+ eTVü‰sêh˝Àì‘ ·q Á>±eT+˝À # ·+< ä T ø £*XÊ& É T . XÊX ¯ «‘ ·ñ<√´>∑T\ø£+f… #·+<äT ≤+Ï ø±]à≈£î\≈£î ‘·≈£îÿe y‘·q+ÇkÕÔs¡T (HÓ\≈£î düTe÷s¡T s¡÷.8000/`). Ç‘·s¡n\yÓqT‡\T, yÓ’<ä düVü‰j·T+, uÀqdt e+Ï$ Çe«s¡T.y˚‘·q+‘√ ≈£L&çq ôd\e⁄\T ñ+&Ée⁄. nsTTHêdü+e‘·‡s¡eT+‘ê |üì \_ÛdüTÔ+~. ¬s+&ÉT eT÷&ÉTdü+e‘·‡sê\ ‘·sê«‘· XÊX«‘· ø±]à≈£î\T>± yê] ùde\qTÁø£eTãB›ø£]+#·e#·TÃ.

á ø±–‘·|ü⁄ |ü]ÁX¯eT˝À |üì#˚ùd Åd” Ô\TkÕ<Ûës¡D+>± H˚\ &çÃ X¯óÁuÛÑ+#˚j·T&É+, ø±–‘·+bÕ´øÏ+>¥\MT<ä ˝ÒãT˝Ÿ‡ n‹øÏ+#·&É+ e+Ï |üqT\T#kÕÔs¡T. ‘ês¡ á |ü]ÁXeT˝À ø£ ~qdü] ø±]à≈£îsê*>±|üì#˚k Ô+~. n|ü&É|ü&ÉT |üì \_Û+#˚ yê]ì ~qdü]ø±]à≈£î\T n+≤s¡T. ‘ês¡ |üì ñ+<yÓ÷qì Á|ü‹ s√pñ<äj·T+ |ü]ÁXeT≈£î edüTÔ+~. yês¡+˝À Hê\T>∑T, nsTT<äTs√E\T bòÕ´ø£ºØ˝À X¯óÁuÛÑ+ #˚düTÔ+~. ø£\|üqT eTTø£ÿ\T#˚ùd#√≥ #ê˝≤ eTTø£ÿ\T, <äTeTTà ù|s¡Tø=ìb˛sTTñ+≤sTT. <äTeTTà &çÃ X¯óÁuÛÑ+#˚düTÔ+~, j·T+Á‘ê\qT‘·÷&ÉTdüTÔ+~. eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\≈£î ô|’>± ÄyÓT Çø£ÿ&É|üì#düTÔHêï ÄyÓT≈£î s√E≈£î s¡÷.100/` qT+&ç s¡÷.150/

` #Ó*¢kÕÔs¡T. ÄyÓT≈£î s√EyêØ ≈£L© ÇkÕÔs¡T.ˇø£ HÓ\˝À ÄyÓT 2500 s¡÷bÕj·T\ es¡≈£îdü+bÕ~düTÔ+~. dü÷s¡CŸ e+Ï XÊX¯«‘·ñ<√´>∑T\T bı+<˚ Á|üjÓ÷»Hê\T @M áyÓTbı+<ä&É+˝Ò<äT.

kÕ< Û ës ¡D+>± | ü] ÁX ¯eT\j·T»e÷qT\T ñ‘·Œ‹Ô Ks¡TÃ ‘·–Zdü÷Ô Á|ü‹ s√pñ+&˚ |üìøÏ ≈£L&Ü ~qdü] ≈£L©\qTñ| üj Ó÷–kÕ Ôs ¡ T . ø=ìï d üeTj·÷˝À ¢‘·≈£îÿeeT+~ düVü‰j·T+‘√ q&ç# j·T+Á‘ê\qTø=+≤s¡T. n˝≤+Ï |ü]dæú‘·T˝À¢ ø±]à≈£î\T,j·T÷ìj·TqT¢ ñ<ä´e÷\T ˝ÒeBdæ yê]∫Á‘·+`9.7 ø£Ï+>¥ j·T+Á‘·+

SCERT TELA

NGANA


~>∑Te n+XÊ\qT ñ|üjÓ÷–dü÷Ô bÕ]ÁXÊ$Tø£ñ‘·Œ‹Ô Á|ü<Ûëq\ø£åD≤\qT ≈£î¢|üÔ+>± ‘Ó\|ü+&ç.

1. j·T+Á‘ê\T2. eTT&çdüs¡T≈£î\T3. X¯øÏÔ ($<äT´‘·TÔ) ˙s¡T4. ñ‘·Œ‹Ô5. ø±]à≈£î\T6. yTH»s¡T¢7. e÷¬sÿ≥T8. j·T»e÷qT\T

ø=ìï bòÕ´ø£ºØ\T ˇø£ e´øÏÔ j·÷»e÷q´+˝À>±˙,ˇø£ düeT÷Vü≤ j·÷»e÷q´+˝À>±˙ ñ+&É≈£î+&Ü Á|üuÛÑT‘·«j·÷»e÷q´+˝À ñ+≤sTT. MÏì Á|ü»\ dü+πøåeT+ø√dü+Á|üuÛÑT‘·«+ ìs¡«Væ≤düTÔ+~.

bòÕ´ø£ºØ\≈£î #ê˝≤ ô|<ä›yÓTT‘·Ô+˝À eTT&çdüs¡T≈£înedüs¡eTe⁄‘·Tqï+<äTe\¢ düVü≤» eqs¡T …’q n&Ée⁄\T,q<äT\T, >∑qT\T e+Ï$ ‘·«]‘·+>± n+‘·]düTÔHêïsTT..n+‘>±≈£î+&Ü n$ bı>∑qT ãj·T≥≈£î e<äT\T‘·÷+≤sTT.q<äT\qT, |ü]düsê\˝Àì H\qT $wü|üP]‘· ø±s¡ø±\‘√ì+|æy˚kÕÔsTT. n+<äTe\¢ |üsêés¡D≤ìï ø±bÕ&ÉTø=H˚|ü<ä∆‘·T\qT yÓTs¡T>∑T|üs¡#·Tø√&É+ nedüs¡+.

bòÕ´ø£ºØ\T #ê˝≤eT+~øÏ ñbÕ~Û ø£*ŒkÕÔsTT.n|ü&É|ü&ÉT |üìuÛ≤s¡+ m≈£îÿe ø±e&É+e\¢>±˙, <äTeTTà,s¡kÕj·Tq |ü<ësêú\e\¢>±˙ ø±]à≈£î\T nHês√>±´ìøÏ>∑Ts¡e⁄‘ês¡T. ø±]à≈£î\≈£î ‘·≈£îÿe y‘·q+ #Ó*¢kÕÔs¡T. yês¡TeTT]øÏ yê&É\˝À, n‹ ‘·≈£îÿe kÂø£sê´\‘√ J$+#·e\dæedüTÔ+~.

ˇø£yÓ’|ü⁄ eTq nedüsê\T, eTs=ø£yÓ’|ü⁄ bòÕ´ø£ºØ\<äTÁwüŒuÛ≤yê\eT<Ûä @ $<Ûä+>± düeT‘Í˝´+ kÕ~Û+#ê\H~eTq eTT+<äT ñqï ø£ eTTKýÓTÆq düyê\T. ø±]à≈£î\T‘·eT J$‘ê\qT düTKÁ|ü<ä+>±, VüQ+<ë>± >∑&É|ü&ÜìøÏe÷sêZ\T yÓ‘·ø±*‡ ñ+~.

ø±\Twü +:

ø±–‘·|ü⁄ |ü]ÁXeT≈£î Äe*yÓ’|ü⁄ yÓfi‚Ô ø£s¡ø£yÓTÆq#Ó&ÉTyêdüq edüTÔ+~. BìøÏ ø±s¡D+ Ä |ü]ÁX¯eT˝Àyê& $$<Ûä s¡kÕj·THê Ò. |ü]ÁXeT qT+&ç ãj·T≥≈£îe∫Ãq ‘·sê«‘· Ä ÁbÕ+‘·+˝À ìedæ+#˚yê]‘√e÷≤¢&Ü+. á yêdüq düs¡« kÕ<Ûës¡DeTìn+‘˚ø±≈£î+&Ü bı˝≤˝À¢ì yÓTTø£ÿ\T, Ä≈£î\T,‘√≥˝À¢ì #Ó≥T¢, bòÕ´ø£ºØ\T e~ Ò <äTeTTà, <Ûä÷[‘√ì+&çb˛‘êj·Tì yês¡Hêïs¡T. á |ü]ÁXeT eT+∫˙Ïìn~Ûø£ yÓTT‘· Ô+˝À rdüTø=ì, s¡kÕj·THê\‘√ø£\Twæ‘·yÓTÆq Ïì ãj·T≥≈£î |ü+|ü⁄‘·T+~. á s¡Tq<äT˝À¢ ø£\TdüTÔ+~.

>∑‘· dü+e‘·‡s¡y˚T á |ü]ÁX¯eT˝À ãj·T≥≈£î|ü+ù| ˙Ïì X¯óÁuÛÑ+#˚ùd bÕ¢+≥TqT ì]à+#ês¡T.B+À¢øÏ s¡kÕj·THê\T ø£*dæq ˙Ïì |ü+|ækÕÔs¡T.á bÕ¢+≥T˝Àì j·T+Á‘ê\T ø£\Twæ‘· ø±s¡ø±\qT(>±*, ˙s¡T, H˚\, ÄVü‰s¡+ e+ÏyêÏì ø£\Twæ‘·+#ùd |ü<ësêú\T) ‘=\–+∫ yê‘êes¡D≤ìï ø£\Twæ‘·+#˚j·Tì $<Ûä+>± ˙Ïì ãj·T≥≈£î |ü+|ækÕÔsTT.$T–*q Ç‘·s¡ |òüTqs¡÷|ü |ü<ësêúìï ms¡Te⁄>±yê&Ée#·TÃ. ãj·T≥≈£î e#˚Ã ˙Ïì eékÕj·÷ìøÏñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T.

eTq sêh+˝À, <˚X¯+˝À $_Ûqï edüTÔe⁄\qT‘·j·÷s¡T#ùd nHø£ |ü]ÁXeT\T ñHêïsTT. n$ ‘·≈£îÿedüeTj·T+˝À m≈£îÿe ñ‘·Œ‹Ô #˚düTÔHêïsTT.

∫Á‘·+`9.9 ø±–‘·|ü⁄ #·T≥º\T

SCERT TELA

NGANA

95s¡yêD≤ eédüú ÁbÕ<Ûëq´‘·‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19

‘Ó\+>±D˝À s¡yêD≤eédüú:eTq sêh+˝Àì s¡yêD≤ eédüú eTTK∫Á‘êìï

#·÷dæq≥¢sTT‘˚, eTq+ á øÏ+~ $wüj·÷\qT>∑eTì+#·e#·TÃ.

s√&ÉT ¢: uÛ≤s¡‘·<˚X ¯+˝À s√&É ¢qT ì]à+#·&É+,ìs¡«Væ≤+#·&É+ #ê˝≤es¡≈£î Á|üuÛÑT‘·«j·÷»e÷q´+˝ÀH˚»s¡T>∑T‘êsTT. eTq<X+˝À $$<Ûä s¡ø±\ s√&ÉT¢ ñHêïsTT.

eTq+ ì‘· J$‘·+˝À ø£ ÁbÕ+‘·+ qT+&ç eTs=ø£ ÁbÕ+‘êìøÏ Á|üj·÷D+ #j·T≤ìøÏ $$<Ûä s¡ø± …’q yêVü≤Hê\qTñ|üjÓ÷–kÕÔ+. Á|ü»\T s√&ÉT¶ s¡yêD≤, ¬s’\T s¡yêD≤, yêj·TTe÷sêZ\T, »\e÷sêZ\T @ $<Ûä+>± ñ|üjÓ÷–+#·T≈£î+≥THêïs√á bÕsƒ¡+˝À #·]ÃkÕÔ+. Çy ø±≈£î+&Ü Á|ü»\T Á|üj·÷D kÕ<ÛäHê\qT ø£ ñbÕ~Û e÷s¡Z+>± @ $<Ûä+>± m+#·T≈£î+≤s√,e÷¬sÿŸ À s¡yêD≤qT @ $<Ûä+>± ñ|üjÓ÷–+#·T≈£î+≥THêïs√ eTq+ á bÕsƒ¡+˝À #·]ÃkÕÔ+.

Ç‘·s¡ s¡yêD≤ kÕ<ÛäHê …’q ¬s’ Ò«\T, yêj·TT e÷sêZ\T, »\ e÷sêZ\ >∑T]+∫ MTs¡T ô|’ ‘·s¡>∑‘·T\˝À #·<äTe⁄‘ês¡T.

$$<Ûä s¡ø±\ s¡yêD≤ |ü<ä∆‘·T\qT >∑T]+∫ MTs¡T Ç~es¡πø ‘Ó\TdüTø=ì ñHêïs¡T.Çø£ÿ&É Ç∫Ãq |ü<ë\‘√ øÏ+<ä ñqï |üÏºø£qT |üP]+#·+&ç. ø=ìï |ü<ë\qT ø£Ïø£+fÒ m≈£îÿekÕs¡T¢ yê&Ée\dæedüTÔ+~. Ä es¡dü À Ä |ü<ä+ yê&É≤ìøÏ >∑\ ø±s¡D≤\qT ù|s=ÿq+&ç.j·÷Á‹≈£î\T, ø±s¡T, #˚|ü, |üX¯óe⁄\T, <Ûëq´+, m&É¢ã+&ç, ô|ÁÀ*j·T+, ÁXÊ$T≈£î\T, z&É, ôV≤*ø±|üºsY, ≤´+ø£sY,˝≤Ø, ôd’øÏ Ÿ, |üsê´≥≈£î\T, eTT&çÇqTeTT, edüTÔe⁄\¬s’\T, e÷$T&çø±j·T\T.

MÏ˝À C≤rj·T s¡Vü≤<ës¡T\T <˚X¯+˝Àì $$<Û äsêÁcÕº\˝Àì q>∑sê\qT ø£\T|ü⁄‘·÷ ì]à+∫q$.ñ<ëVü≤s¡D≈£î C≤rj·T s¡Vü≤<ë] HÓ+.44 ñ‘·Ôs¡Á|ü<˚XŸ,eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ, eTVü‰sêh, ‘Ó\+>±D, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ,ø£sêí≥ø£, ‘·$TfiHê&ÉT sêÁcÕº\>∑T+&Ü b˛‘·T+~. õ˝≤¢\qT,∫qï|ü≥ºD≤\qT ø£\T|ü⁄‘·÷ ì]à+∫q s√&É¢qT ‘Ó\+>±DÁ|üuÛÑT‘·«+ ìs¡«Væ≤düTÔ+~. ø£+ø£s¡‘√ ì]à+∫q Á>±MTD

s¡yêD≤ eédüú ÁbÕ<Ûëq´‘·10bÕsƒ¡+

s√&ÉT¢

»\e÷sêZ\T

yêj·TTe÷sêZ\T

ø=ìï ñ‘·Œ‘·TÔ\T/Á|üC≤düeT÷Vü‰\T yê&ÉT≈£îH˚$

¬s’ Ò«\T

s¡yêD≤ eédüú ñ|üjÓ÷–+#yêVü≤q+

SCERT TELA

NGANA


∫Á‘·+`10.1 27 yêVü≤Hê\‘√ 1932˝Às√&ÉT¶ s¡yêD≤ e´edüúqT ìC≤+

ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT. n|üŒÏ s¡yêD≤ XÊKjÓTTø£ÿ À>√qT ∫Á‘·+˝À #·÷&Ée#·TÃ

s√&É¢ u≤<Ûä ‘·qT Á>±eT|ü+#êsTTr\T,|ü≥ºD s√&É¢ ìs¡«Vü≤D u≤<Ûä´‘·qTø±s=Œ πswüHé\T, eTTìdæbÕ*°\Trd ü T≈ £ î+≤sTT. M Ï‘√bÕ≥Tn+‘·sê®rj·T dü]Vü≤<äT ›\ yÓ+≥ì]à+∫q s√&É¢qT dü]Vü≤<äT› s√&ÉT¢n+≤s¡T. e÷s¡TeT÷\ ÁbÕ+‘ê\˝Àìedæ+# Á|ü»\qT Á|üeTTK |ü≥ºD≤\‘√ø£\|ü&É+˝À s√&ÉT¢ eTTK´bÕÁ‘·qTb˛wædüTÔHêïsTT.

¬s’\Te÷sêZ\T: uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝ÀìÁ|üj·÷DÏ≈£î\˝À 1/5 e e+‘·TeT+~¬s’fi¢ À Á|üj·÷DÏdüTÔHêïs¡T. ¬s’\Te÷sêZ\qT eTTK´+>±u§>∑TZ, eTT&çÇqTeTT, ms¡Te⁄\T, dæyÓT+≥T, ÄVü‰s¡<ÛëHê´\Ty ÓTT< ä\sTTq edüT Ôe⁄\qT s ¡yêD≤#˚j·T&Üìø Ïñ|üjÓ÷–düTÔHêïs¡T. ‘Ó\+>±D˝Àì nìï õ˝≤¢\qTø£\T|ü⁄‘·÷ n_Ûeè~∆ #Ó+~q ¬s’\T e÷sêZ\T ñHêïsTT.

yêj·TTe÷sêZ\T: ‘Ó\+>±D˝Àì ôV’≤<äsêu≤<é(X¯+cÕu≤<é)˝À ˇø£ n+‘·sê®rj·T $e÷HêÁX¯j·T+ñqï~. á n+‘·sê®rj·T $e÷HêÁX¯j·T+ <ë«sê‘Ó\+>±D eT]j·TT bıs¡T>∑T sêÁcÕº\ yês¡T $$<Ûä< ˚XÊ\‘√ bÕ≥T <˚X ¯+˝Àì eTTK´|ü≥ ºD≤\≈£îÁ|üj·÷D+#j·Te#·TÃ.

»\e÷sêZ\T: uÛ≤s¡rj·T yê´bÕs¡düTú\T nìï s¡ø±\edüTÔe⁄\qT $<˚XÊ\≈£î z&Éπse⁄\T <ë«sêH˚ s¡yêD≤#kÕÔs¡T. z&Éπse⁄ |ü≥ºD≤\T Ò<ë q>∑sê\T eTTK´ yê´bÕs¡πø+Á<ë\T. ‘Ó\+>±D sêÁcÕºìøÏ rs¡πsK >±ì z&Éπse⁄\T>±ì ˝Òe⁄. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À ñqï 15 z&Éπse⁄\˝À$XÊK|ü≥ºD+ ô|<ä› z&Éπse⁄. >√<ëe], ø£ècÕí, ô|Hêïq< ä T\qT, yê Ï ø±\Te\qT »\e÷sê Z\T>±ñ|üjÓ÷–düTÔHêïs¡T. n+‘·sê®rj·T es¡Ôø£+ z&Éπse⁄\<ë«sêH˚ »s¡T>∑T‘·T+~. ø±ãÏº z&Éπse⁄\T n‘·´+‘·ø°\ø£yÓTÆq$.

u Û ≤s ¡‘ ·< ˚X ¯ | ü≥+˝À eTTK´y Ó T Æq$e÷HêÁX¯j·÷\qT, z&Éπse⁄ |ü≥ºD≤\qT>∑T]Ô+#·+&ç.

s√&É¢ ñ|üjÓ÷>±\T ` ñ‘·Œ‹Ô neTàø±\T‘Ó\+>±D˝À #ê˝≤eT+~ Á|ü»\T

Á|üj·÷DÏ+#·&ÜìøÏ s√&ÉT¶ e÷sêZ\qT n~Ûø£+>±$ìjÓ÷–kÕÔs¡T. s¡yêD≤kÂø£sê´\ \uÛÑ ‘· $wüj·T+˝À‘Ó\+>±D˝Àì Á>±e÷\eT<Ûä´ e÷s¡TŒ ø£ì|ædü÷Ô+~.2001˝À 3/4 e+‘·T Á>±e÷\≈£î s¡yêD≤kÂø£sê´\THêïsTT.

Ç+‘·≈£îeTT+<äT n<Ûë´j·÷\˝ÀqT, ‘·s¡>∑‹˝ÀqT¬s’‘·T\T, eT‘·‡´ø±s¡T\T, |ü]ÁXeT\T @ $<Ûä+>± s¡yêD≤ô|’Ä<Ûës¡|ü&çñHêïs√ ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. ¬s’‘·T\T ‘êeTT|ü+&ç+∫q <ÛëHê´ìï ¬s’‘·T ãC≤s¡T≈£î rdüT≈£îyÓfi≤¢*,eT‘·‡´ø±s¡T&ÉT ‘êqT |üÏºq #˚|ü\qT bÕ&Ée≈£î+&Ü$ìjÓ÷>∑<ës¡Tì e<ä›≈£î #˚sêÃ*, eTT&ç|ü<ësêú\qTrdüT≈£îsêe&ÜìøÏ ø±–‘·|ü⁄ |ü]ÁX¯eT ˝≤Ø\qTñ|üjÓ÷–düTÔ+~. ‘·eT ñ‘·Œ‘·TÔ\qT $ìjÓ÷>∑<ës¡T\≈£î#˚s¡Ã&ÜìøÏ |ü]ÁX¯eT\T s¡yêD≤kÂø£sê´\ô|’Ä<Ûës¡|ü&É‘êsTT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î |ü‹Ôì rdüT≈£î+<ë+.¬s’‘·T\T |ü+&ç+∫q |ü‹Ôì bòÕ´ø£ºØ\≈£î rdüT≈£îyÓfi≤Ôs¡T. |ü‹ÔqT+&ç eg+ ‘·j·÷s¡Tø±e&ÜìøÏ $$<Ûä <äX\˝À e÷s¡TŒ\T$$<Ûä ÁbÕ+‘ê\˝À »]– ∫e]øÏ eg+ ‘·j·÷sö‘·T+~.e÷¬sÿ≥T¢ #ê˝≤ es¡≈£î s¡yêD≤ kÂø£sê´\ô|’qÄ<Ûës¡|ü&ç ñ+≤sTT.

SCERT TELA

NGANA


øÏ+~ $wüj·÷ìï #·<äe+&ç, øÏ+<ä Ç∫ÃqdüeTdü ≈£î |ü]cÕÿs¡+ #·÷|ü+&ç:

dü‘· +|ü*¢ Á>±eT+˝Àì ¬s’‘·T\T ‘·eT <ÛëHê´ìï7 øÏ.MT. <ä÷s¡+˝À ñqï qj·÷ù|Ÿ |ü≥ºD+˝ÀneTTà‘·÷+≤s¡T. m&É¢ã+&ç <ë«sê 10 <Ûëq´|ü⁄ãkÕÔ\qT s¡yêD≤ #˚j·T&ÜìøÏ ãkÕÔ 1øÏ 50 s¡÷ˆˆ\T#=|üq s¡yêD≤#j·Te#·TÃ. Á≤ø£ºsY j·T»e÷ì ãkÕÔ1øÏ 20 s¡÷ˆˆ\T #=|üq edü÷\T#kÕÔ&ÉT. Á≤ø£ºsY 30qT+&ç 40 ãkÕÔ\qT s¡yêD≤ #˚j·T>∑\<äT. ˝≤ØπøkÕ] 150 qT+&ç 170 ãkÕÔ\qT ãkÕÔ 1øÏ 10

s¡÷ˆˆ\T #=|üq s¡yêD≤ #˚düTÔ+~. ñ<ëVü≤s¡D≈£îqj·÷ù|Ÿ˝À ñqï ¨˝Ÿùd˝Ÿ yê´bÕ] <ÛëHê´ìï100`120 øÏ.MT. <ä÷s¡+˝À ñqï õ˝≤¢ πø+Á<ëìøÏs¡yêD≤ #˚j·T&ÜìøÏ Áø˘Ä|üπs≥sY ãkÕÔ 1øÏ s¡÷.50#=|üq edü÷\T #˚kÕÔ&ÉT. Á≥ø˘ Ä|üπs≥sY\T 500øÏ.MT.\T edüTÔe⁄\qT s¡yêD≤ #˚j·T&ÜìøÏ ≥qTï 1øÏs¡÷.800`1000 \T edü÷\T #˚düTÔHêïs¡T.

Ä Á>±eT+˝À <ÛëHê´ìï |ü+&ç+# eTT>∑TZs¡T ¬s’‘·T\TñHêïs¡T. yê] ~>∑Tã&ç es¡Tdü>± 25, 50, 75 ãkÕÔ\T.Ms¡T ‘·eT ñ‘·Œ‘·TÔ\qT 25 øÏ.MT.\T <ä÷s¡+˝À >∑\e´ekÕj·T e÷¬sÿŸ ø£$T°e<ä › neTà&ÜìøÏÇwüº|ü&ÉT‘·THêïs¡T. Ç|ü&ÉT yê] <ÛëHê´ìï |ü≥ºD≤ìøÏs¡yêD≤ #˚j·T&ÜìøÏ MTs¡T Ç#˚Ã dü÷#·q\T @$TÏ?m+<äT≈£î?

s¡yêD≤ ø±s¡ ø£ ≤bÕ\T ` ñbÕ~Û:Á|ü‹ ãdü÷‡ q&Ée&ÜìøÏ Á&Ó’es¡÷, ø£+&Éø£ºs¡÷

‘·|üŒìdü]. s¡yêD≤ yêVü≤Hê\ ìs¡«Vü≤D≈£î e+<ä\, y\eT+~ eTqTwüß\T nedüs¡+. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ‘Ó\+>±Dsêh s√&ÉT¶ s¡yêD≤ dü+düú 64,000 eT+~ ñ<√´>∑T\‘√10,000 ãdüT‡\qT q&ÉT|ü⁄‘·T+~. á ñ<√´>∑T\T nøö+≥¢ìs¡«Vü≤D, ãdüT‡\ ]ù|s¡T¢, ãdt &çb˛\˝À |üì yÓTT<ä …’q|üqT\˝À ìeT>∑ïyÓTÆ ñ+≤s¡T. eT]ø=+‘· eT+~ ãdtùdºwüHé\˝À ãdt bÕdt\T, Ï¬øÿ≥T¢ ny˚Tàyê]>±, Ï¬øŸ‘·ìF n~Ûø±s¡T\T>± $<ÛäT\T ìs¡«Væ≤dü÷Ô+≤s¡T.

‘Ó\+>±D s√&É¢ô|’q ‹]π> ø√Ï yêVü≤Hê\˝ÀÇ+#·T$T+#·T>± 3/4 e+‘·T yêVü≤Hê\T ~«#·Áø£yêVü≤Hê Ò. ô|ÁÀ Ÿ/&û» Ÿ ã+≈£î\T, ]ù|]+>¥ cÕ|ü⁄\T,yêVü≤Hê\qT nyTà cÕ|ü⁄\T, $&çuÛ≤>±\qT nyTà cÕ|ü⁄\TyÓTT<ä\sTTq$ s¡yêD≤e´edüú düeTs¡ú+>± q&Ée&ÜìøÏ‘√&ÉŒ&É‘êsTT.

∫Á‘·+`10.2 »+‘·Te⁄\ s¡yêD≤

MT≈£î ‘Ó*dæq ¬s+&ÉT Á|ü<˚XÊ\ eT<Ûä øÏ+<ä ù|s=ÿqï $$<Ûä s¡ø±\ ãdüT‡\˝À Á|üj·÷DÏ+#·&ÜìøÏ |üfÒºdüeTj·T+, edü÷\T #˚ùd #ÛêØ®\ $esê\qT ø£qTø√ÿ+&ç.

ãdüT‡ s¡ø£+ Á|üj·÷DÏ+#·&ÜìøÏ rdüTø=H düeTj·T+#êØ®

|ü …¢yÓ\T>∑T / Á>±eTDÏ

mø˘‡Áô|dt

&û\ø˘‡

SCERT TELA

NGANA


∫Á‘·+`10.3 s¡yêD≤ eédüú ` Hê&ÉT, H˚&ÉT

• Çø£ÿ&É ù|s=ÿqï $$<Ûä ãdüT‡\ #ÛêØ®\T $$<Ûä s¡ø±\T>± ñ+&É≥+ Hê´j·Ty˚Tqì MTs¡T uÛ≤$düTÔHêïsê?ø±s¡D≤\T @$TÏ?

• #ÛêØ®\T _Ûqï+>± ñ+&É≥+‘√bÕ≥T, kÂø£sê´\T, Á|üj·÷D düeTj·T+ e+Ï $wüj·÷\˝À ≈£L&Ü _Ûqï‘·«+ñ+~. m˝≤ nsTT‘H$T, MT ñ<›X+˝À m≈£îÿeeT+~ Á|ü»\T @ $<Ûä+>± Á|üj·÷DÏ+#·&ÜìøÏ Çwüº|ü&É‘ês¡T?MTs¡T kÂø£sê´\qT ô|+#˚ n~Ûø±]esTTq≥¢sTT‘˚, @ s¡ø£yÓTÆq ãdüT‡\≈£î ÁbÕ<Ûëq´+ ÇkÕÔs¡T?

s¡yêD≤ùde\T, m+|æø£:s¡yêD≤ kÂø£sê´\ \uÛÑ ‘·MT<ë, s¡yêD≤

#êØ®\qT uÛÑ]+#·>∑*π> kÕúsTTMT<ë Á|ü»\T ñ|üjÓ÷–+#˚ s ¡yêD≤ | ü< ä ∆‹ Ä<Ûës ¡| ü& çñ+≥T+~. ˇø=ÿø£ÿkÕ] $$<Ûä s¡ø±\ s¡yêD≤kÕ<ÛäHê\qT ñ|üjÓ÷–+# neø±X+ ñ+≥T+~.ñ<ëVü≤s¡D≈£î u…+>∑fiSs¡T yÓfi¢&ÜìøÏ ãdüT‡, ¬s’\T˝Ò<ë $e÷q e÷sêZ\T ñHêïsTT. X¯‘êu≤›\ø±\+qT+&ç, <ä÷s¡<˚XÊ\T yÓfi¯¢&ÜìøÏ ˝Ò<ëedüTÔe⁄\qT rdüT≈£îyÓfi¢&ÜìøÏ, rdüT≈£îsêe&ÜìøÏz& É\T #ê˝≤ eTTK´s ¡yêD≤ kÕ< Û äq+.s¡yêD≤|üs¡+>± #·e¬ø’q|üŒÏø° ≈£L&Ü ø=~›eT+~ e÷Á‘·yTz&É\˝À Á|üj·÷DÏdüTÔHêïs¡T. m≈£îÿe>± edüTÔe⁄\T z&É\<ë«sê s¡yêD≤ ne⁄‘·THêïsTT.

|ü≥ºD≤˝˝À s¡yêD≤ kÕ<ÛäHê\ m+|æø£ $_Ûqï+>±ñ+≥T+~. MT˝À ø=+‘·eT+~ bÕsƒ¡XÊ\≈£î ãdüT‡˝À,eT]ø=+‘·eT+~ q&ç∫ edüTÔHêïs¡T. bòÕ´ø£ºØ\˝À |üì#ùdø±]à≈£î\T, Ä|ò”düT\˝À |üì#ùdyês¡T, >∑èVü‰˝À¢, cÕ|ü⁄\˝À|üì#ùdyês¡T s¡yêD≤eédüúô|’q Ä<Ûës¡|ü&çñHêïs¡T. Á|ü‹q>∑s¡+˝À ãdüT‡\e+Ï Á|üC≤s¡yêD≤eédüú ñ+&Éø£

b˛e#·TÃ. n+<äTe\¢ Á|ü»\T ‘·eT‘·eT kı+‘·yêVü≤Hê\ô|’q Ò<ë n<Ó› yêVü≤Hê …’q ÄÀ ]øå±, ≤ø°‡˝≤+Ï s¡yêD≤ kÕ<ÛäHê\ô|’q Ä<Ûës¡|ü&É‘ês¡T.

s¡yêD≤ e´j·T+ n~Ûø£+>± ñ+fÒ Á|ü»\T ø£#√ÏqT+&ç eTs=ø£#√ÏøÏ yÓfi¯¢˝Òs¡T. ñ<ëVü≤s¡D≈£î, ˇø£Á|ü<X+˝À y‘·Hê\T m≈£îÿe>± \_ÛdüTÔ+fÒ, ‘·≈£îÿe y‘·q+ñ+&˚ ÁbÕ+‘·+˝Àì Á|ü»\T m≈£îÿe y˚‘·q+ \_Û+#˚ÁbÕ+‘ê\≈£î yÓfi¢&ÜìøÏ Çwüº|ü&É‘ês¡T. s¡yêD≤e´j·T+n~Ûø£+>± ñ+fÒ, Á|ü»\T Äj·÷ ÁbÕ+‘ê\≈£î yÓfi¢&ÜìøÏÇwüº|ü&És¡T.

n˝≤Œ<ëj·TesêZ\T ‘·eT‘·eT Ä<ëj·÷\˝Àn~Ûø£uÛ≤>±ìï s¡yêD≤ ì$T‘·Ô+ Ks¡TÃ #j·T&É+e\¢ yê]øÏÁ|üj·÷De´j·T+ m≈£îÿee⁄‘·T+~. q&Ée≥+, ôd’øÏ˝Ÿ‘=ø£ÿ&É+ e+Ï$ m≈£îÿe <ä÷sê\T Á|üj·÷DÏ+#·&ÜìøÏø£wüº+>± ñ+≤sTT. ô|<ä› q>∑sê\˝À Á|ü»\T q&Ée&ÜìøÏ,ôd’øÏ Ÿ ‘=ø£ÿ&ÜìøÏ Á|ü‘´ø£yÓTÆq e÷sêZ\T+≤sTT. nsTT‘ø±*u≤≥\T (|òü⁄ŸbÕ‘Y\T) ñqï|üŒÏø° yê´bÕs¡T\T yêÏìÄÁø£$T+#·T≈£î+≥THêïs¡T. #·Áø±\ ≈£îØÃ˝À Á|üj·÷DÏ+#˚∫Á‘·+`10.4 ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\T

SCERT TELA

NGANA


∫Á‘·+`10.5 |üs¡«‘· ÁbÕ+‘ê\˝ÀÁ|üj·÷DÏ+#˚ ¬s’\T`°

yês¡T |òü⁄ŸbÕ‘Y ñ|üjÓ÷–+#ê*. ø±˙ s√&ÉT¶ ø£+fÒ |òü⁄ŸbÕ‘Yø=ìïkÕs¡T¢ #ê˝≤ m‘·TÔ À ñ+&ç yêfi¯ó¢ ≈£L&Ü Ç‘·s¡yÓ÷≤s¡T yêVü≤Hê\‘√bÕ≥T Á|üe÷<äø£s¡ Á|üj·÷D+#˚j·Te\dæedüTÔ+~.

ñeTsY, ÇÁãV”≤+ πø dü÷ÿ˝Ÿ˝À πø ‘·s¡>∑‹#·<äTe⁄‘·THêïs¡T. yêfi¯ó¢ y˚s¡Ty˚s¡T Á|ü<˚XÊ\˝ÀìedædüTÔqï|üŒÏø° yêfi¢ Ç+Ïø°, bÕsƒ¡XÊ\≈£îeT<Ûä <ä÷s¡+ 3 øÏ.MT.\T. ÇÁãV”≤+ bÕsƒ¡XÊ\≈£îdæ°ãdt À, ñeTsY bÕsƒ¡XÊ\ ãdüT‡˝À ekÕÔs¡T.M]<ä›s¡÷ ys¡Tys¡T yêVü≤Hê\MT<ä sêe&ÜìøÏyêfi ¯ ¢ ≈ £ î≥T+u≤\≈ £î @ @ n+XÊ\Tø±s¡D≤\sTT ñ+&Ée#·TÃ?

»HêuÛ≤s¡B›, ø±\Twü +:ás√E˝À¢ #ê˝≤ q>∑sê˝À¢ »q+ s¡B›, $|üØ‘·yÓTÆq

Á≤| ò æø ˘ ñ+≥THêïsTT.q>∑sê\˝À eT+∫ Á|üC≤s¡yêD≤ eédüú ˝Òø£b˛sTT`q≥¢sTT‘˚ Á|ü»\T kı+‘·+>±yêVü≤Hê\qT ø=qT>√\T# ˚j ·÷*‡ ñ+≥T+~.|òü*‘·+>± |ü≥ºD≤\˝À ô|]–qyêVü≤Hê\qT Áø£eTãB∆ø£]+`#·&ÜìøÏ Á≤|òæø˘ ø£+ÁÀ˝Ÿs¡÷yéT @sêŒ≥T, s√&ÉT¢ yÓ&É\TŒ#˚j·T&É+ e+Ï #·s¡´\qTrdüTø√yê*. Bìï eTq+ ø£ñ<ëVü≤s¡D <ë«sê ne>±Vü≤q #˚düT≈£î+<ë+. 1981 2001 dü+e‘·‡sê\ eT<Ûä Äs¡T ô|<ä› |ü≥ºD≤\˝À ìedæ+#»HêuÛ≤ ¬s+&ç+‘·\T ô|s¡>∑>± yÓ÷≤s¡TyêVü≤Hê\ dü+Kń<˚ ø±\+˝À mì$T~+‘·\T ô|]–+~.

yÓ÷≤s¡T ôd’ø Ïfi ¯ó ¢ , yêVü≤Hê\ $ìjÓ÷>∑+>∑D˙j·T+>± ô|s¡>∑≥+e\¢ ô|ÁÀ˝Ÿ, &ûõ˝Ÿyê&Éø£+$|üØ‘·+>± ô|]– >±* ø±\Twü´+ ô|s¡T>∑T‘√+~.ø±\TcÕ´ìï ‘·–Z+#·&ÜìøÏ ô|ÁÀ*j·T+ ñ‘·Œ‘·TÔ\ yê&Éø±ìï

‘·–Z+#ê*. ‘·≈£îÿe Ks¡TÃ‘√ m≈£îÿeeT+~ì s¡yêD≤#˚j·T>∑\ Á|üC≤ s¡yêD≤ eédüú <ë«sê ø±\TcÕ´ìïø=+‘·es¡≈£î ‘·–Z+#·e#·TÃ.düTs¡øÏå‘· Á|üj·÷D+:

á s√E˝À¢ Á|üj·÷D+ #ê˝≤ Á|üe÷<äø£s¡+>±ñ+~. s√&ÉT¶ Á|üe÷<ë\T, eTs¡D≤\T, >±j·÷\Tn˝≤Œ<ëj·T≈£î≥T+u≤\yê]MT<ä rÁe Á|üuÛ≤yêìï#·÷|ü⁄‘·THêïsTT. s√&ÉT¶ Á|üe÷<ë\˝À eTs¡DÏ+#yê]˝À,>±j·T|ü&˚yê]˝À m≈£îÿeeT+~ ôd’øÏ˝ŸMT<äÁ|üj·÷DÏ+#˚yês¡T, bÕ<ä#ês¡T\T Ò<ë ø±*u≤≥\MT<äìedæ+#yês¡T. Á|üe÷<ë\T nH$ s√&É¢ MT<äH>±≈£î+&ÜÇ‘·s¡ s¡yêD≤ e÷sêZ\˝À ≈£L&Ü »s¡T>∑T‘·THêïsTT.s√&é ¬s’\T e÷sêZ\T ø£*ùd #√≥ ¬s’\T ø±|ü ≤ π>≥Tñ+≥T+~. ¬s’\T yÓfi‚¢≥|ü&ÉT yêVü≤Hê\T ¬s’\T|ü≤º\ô|’øÏsê≈£î+&Ü π>≥T ykÕÔs¡T. ¬s’\T yÓ[flq ‘·s¡yê‘· π>≥T rkÕÔs¡T.

ø±ì ø=ìï#√≥¢ s√&ÉT¶ ¬s’\T e÷sêZ\T ø£*ùd#√≥ Ç≥Te+Ïπ>≥T¢ Òq|ü&ÉT, ¬s’\T|ü≤º\T <ëfÒ≥|ü&ÉT ¬s’fi¢sêø£qT¬s+&ÉTyÓ’|ü⁄˝≤ >∑eTì+∫ <ë≤*, Ò≈£î+fÒ Á|üe÷<ë\T»s¡T>∑T‘êsTT.s√&ÉT¶ uÛÑÁ<ä‘ê yês√‘·‡yê\T:

<˚X¯+˝Àì s√&ÉT¶ s¡yêD≤ XÊK Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+yÓTT<äÏ yês¡+˝À s√&ÉT¶ uÛ ÑÁ<ä‘ê yês√‘·‡yê\qTìs¡«Væ≤düTÔ+~. á dü+<äs¡“¤+>± n~ Á≤|òæø ìj·Te÷\qT

SCERT TELA

NGANA


ø°\ø£|ü<ë\T:

1. düTs¡øÏå‘· Á|üj·÷D+2. s√&ÉT¶e÷sêZ\T3. yêj·TTe÷sêZ\T4. »\e÷sêZ\T5. ¬s’\T e÷sêZ\T6. C≤rj·Ts¡Vü≤<ës¡T\T7. sêhs¡Vü≤<ës¡T\T

@ $<Ûä+>± bÕÏ+#ê˝À Á|ü»\≈£î ‘Ó*j·TCÒdüTÔ+~. Á|üuÛÑT‘·«dü+düú …’q ‘Ó\+>±D sêh s√&ÉT¶ s¡yêD≤ dü+düú e+Ï$(Ï.mdt.ÄsY.Ï.dæ.) Å&Ó’es¡¢≈£î uÛÑÁ<ä‘·‘√ ≈£L&çq Å&Ó’$+>¥ À•ø£åD ø±s¡ Áø£e÷\qT, #·sêÃø±s¡ Áø£e÷\qT ìs¡«Væ≤düTÔ+~.Ms¡T bÕsƒ¡XÊ\ $<ë´s¡Tú\≈£î yê´düs¡#·q, eø£Ô è‘·«+ e+Ïø±s¡ Áø£e÷\T ìs¡«Væ≤+#·&ÉyT>±ø£ Á≤|òæø ìj·Te÷\qTbÕÏ+#·&É+˝ÀqT, πøåeT+>± Á|üj·÷DÏ+#·&É+˝ÀqTe÷s¡Z<äs¡Ùø£‘ê«ìï n+~kÕÔs¡T. eTq+ Á|üj·÷DÏ+# s√&ÉT¶,¬s’\T, »\, yêj·TTs¡yêD≤ e÷sêZ\˝À @<äsTTq|üŒÏø°Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ K∫Ã‘·+>± uÛ ÑÁ<ä‘ê ìj·Te÷\qTbÕÏ+#ê*. Ç˝≤ bÕÏùdÔ Á|üj·÷D+˝À Á|üe÷<ë\qT,eTs¡D≤\qT ‘·–Z+#·e#·TÃ.

MT≈£î <ä>∑Zs¡ Àì Á≤|òæø b˛©düT Ò<ë Å&Ó’$+>¥dü÷ÿ\T ˝Ò<ë Å&Ó’$+>¥ ˝…’ôdHé‡ >∑\ e´øÏÔìdü+Á|ü~+#·+&ç. Å&Ó’es¡T¢ @ $<Ûä+>± •ø£åDrdüT≈£î+≤s√ #·]Ã+#·+&ç. Å&Ó’$+>¥ dü÷ÿ Ÿ ÀÁ|ü<ä]Ù+#˚ $wüj·÷\qT >∑T]Ô+#·+&ç.s√&É¢qT ñ|üjÓ÷–+#·&É+˝À bÕÏ+#·e\dæqeTÚ*ø£ ìj·Te÷\qT #·]Ã+#·+&ç, s√&ÉT¶MT<ä@$<Ûä+>± düTs¡øÏ å‘·+>± Á|üj·÷DÏ+#ê˝À#·]Ã+#·+&ç. bÕÏ+#·e\dæq Á≤|òæø˘ìj·Te÷\qT #ês¡TºMT<ä sêdæ MT ‘·s¡>∑‹ >∑~˝ÀÁ|ü<ä]Ù+#·+&ç.

1) eékÕj·T edüTÔe⁄\ ñ‘·Œ‹ÔøÏ s¡yêD≤eédüú @$<Ûä+>± n‘· edüs¡yÓ÷ ñ<ëVü≤s¡D\‘√ $e]+#·+&ç.(AS1)2) ¬s’fi¢ø£+fÒ ãdüT‡\T @$<Ûä+>± _ÛqïyÓTÆqy√ $e]+#·+&ç.(AS1)3) Á>±e÷\≈£î s¡yêD≤kÂø£sê´\ ø£\Œq m+<äT≈£î eTTKýÓTÆq~? (AS1)4) n+‘·sê®rj·T yê´bÕs¡+˝À »\e÷sêZ\ ÁbÕ<ÛëHê´ìï $e]+#·+&ç. (AS1)5) s¡yêD≤e÷sêZ\qT <˚X¯|ü⁄ JeHê&ÉT\ì m+<äT≈£î n+≤s¡T? (AS6)6) bòÕ´ø£ºØ˝À ñ‘·Œ‹Ô nsTTq edüTÔe⁄\ s¡yêD≤ e´j·T+ ô|]–q≥¢sTT‘˚ @+ »s¡T>∑T‘·T+~? ñ<ëVü≤s¡D\‘√

$e]+#·+&ç. (AS1)7. Á|üe÷<ë\ ìyês¡D≈£î dü+ã+~Û+∫q ø=ìï ìHê<ë\T sêj·T+&ç. (AS6)8. yêVü≤Hê\ n~Ûø£ $ìjÓ÷>∑+ e\q n~Ûø£ s¡B› @s¡Œ&ÉT‘·Tqï~, Bìï ìyê]+#·T≥≈£î MTs¡T Ç#˚Ã dü÷#·q\T

@$TÏ? (AS4)9. ‘Ó\+>±D sêh out line |ü≥+ dæ ôV’≤<äsêu≤<éqT >∑T]Ô+#·+&ç.

#·s¡Ã : s√&ÉT¶ Á|üe÷<Ûë\T`ìyês¡D√bÕj·÷\T >∑T]+∫ b˛©dt ÇHéôdŒø£ºsY/ø±ìùdºãT˝Ÿ #˚‘· $<ë´s¡Tú\≈£î Á|ü<äs¡Ùq Ç|æŒ+#·+&ç/ #·s¡Ã ìs¡«Væ≤+#·+&ç.

ÁbÕC…øº |üì : s¡yêD≤eédüú À |üì#˚ùd ˇø£ Å&Ó’es¡TqT Ç+≥s¡÷« ´ #˚j·T+&ç. yê] |üì Á|üe÷<ë\T yÓTT<ä\sTTq $wüj·÷\T ‘Ó\TdüTø=ì ìy˚~ø£ sêj·T+&ç.


8. Á>±MTD s¡Vü≤<ës¡T\T9. |ü≥ºD s¡Vü≤<ës¡T\T10. dü]Vü≤<äT›

s¡Vü≤<ës¡T\T11. ‘Ó.sê.s√.s¡.dü+. (T.S.R.T.C.)12. s¡B›

∫Á‘·+`10.6 :$XÊK|ü≥ºD+ z&Éπse⁄

SCERT TELA

NGANA

ø=‘·Ô sêC≤´\T ` sêE\T 101‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19

11bÕsƒ¡+

7e X¯‘êã›+ ‘·sê«‘· #ê˝≤ ø=‘·Ô sê»e+XÊ\T|ü⁄≥Tºø=#êÃsTT. 7`12 X‘êu≤›\ eT<Ûä ø±\+˝À uÛ≤s¡‘·ñ|üK+&É $$<Û ä ÁbÕ+‘ê˝À ¢ bÕ*+∫q eTTK´sê»e+XÊ\qT |ü≥+`1˝À #·÷&Ée#·TÃ.

|ü≥+`1 ñ‘·Ôs¡, eT<Ûä , ‘·÷s¡TŒ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝Àì eTTK´yÓTÆq sê»e+XÊ\T ` kÕ.X¯.700`1100

>∑÷s¡®s¡ Á|ü‹Vü‰s¡T\T, sêh≈£L≥T\T, bÕ\, #√fió\,#·Vü≤eTqT(#ÍVü‰qT)\ sêC≤´\qT >∑T]Ô+#·+&ç.

yê] ìj·T+Á‘·D˝Àì ÁbÕ+‘ê\T H˚&ÉT @ sêÁcÕº\˝ÀñHêïjÓ÷ >∑T]Ô+#·>∑\sê?

ø=‘·Ô sêC≤´\T ` sêE\T


SCERT TELA

NGANA

sê»ø°j·T e´edüú\T ` |ü]bÕ\q kÕ+|òæTø£XÊg+102

ø=‘·Ô sê»e+XÊ\ |ü⁄≥Tºø£:uÛ≤s¡‘· ñ|üK+&É+˝À 7e X¯‘êã›+ HêÏøÏ $$<Ûä

ÁbÕ+‘ê˝À¢ nHø£eT+~ uÛÑ÷kÕ«eTT\T, eTTKT´ …’q j·TT<ä∆jÓ÷<ÛäT\T ñHêïs¡T. n|üŒÏ sêE\T ‘·s¡#·T>± M]ì‘·eT kÕeT+‘·T\T>± >∑T]Ô+#ês¡T. ‘·eT kÕeT+‘·T\T‘·eT≈£î ø±qTø£\T ‘˚yê\ì, yê] ÄkÕúHê˝À¢ ñ+&Ü\˙,ôd’ìø£ düVü‰j·T+ n+~+#ê\ì Ä sêE\T Ä•+#yês¡T.kÕeT+‘·T\≈£î n~Ûø±s¡+, dü+|ü<ä \_Û+∫q Áø£eT+˝À‘·eT≈ £ î ‘êy ˚T eTV ü‰ kÕeT+‘·T\T>±, eTV ü‰eT+&É ÒX¯«s¡T\T>± (ˇø£ ÁbÕ+‘êìøÏ Ò<ë |ü]~ÛøÏ >=|üŒ<˚e⁄&ÉT) Á|üø£Ï+#·Tø=Hêïs¡T. ø=ìïkÕs¡T¢ yês¡T ‘·eTÁ|üuÛÑTe⁄\ qT+&ç kÕ«‘·+Á‘ê´ìï Á|üø£Ï+#·Tø=Hêïs¡T.

<äø£ÿqT ÁbÕ+‘·+˝À sêÁwüº≈£L≥T\≈£î dü+ã+~Û+∫qÇ≥Te+Ï ñ<ëVü≤s¡D ø£ì|ædüTÔ+~. sêÁwüº≈£L≥T\T yÓTT<ä≥

ø£sêí≥ø£ Àì #êfi¯ó≈£î´\≈£î kÕeT+‘·T\T>± |üì#˚XÊs¡T.8e X¯‘êã›+ eT<Ûä´˝À sêÁwüº≈£L≥T\˝À eTTKT´&Ó’q<ä+‹<äTs¡TZ&ÉT #êfi¯óø£ Á|üuÛÑTe⁄qT z&ç+∫ ªVæ≤s¡D´>∑s¡“¤μ(ã+>±s¡T >∑s¡“¤+) nH dü+kÕÿs¡$~Û ìs¡«Væ≤+#ê&ÉT. Bìììs¡«Væ≤+∫, ‘êqT |ü⁄≥Tºø£‘√ ø£åÁ‹j·TT&ÉT ø±≈£îqïq÷,Áø£‘·Te⁄‘√ |ü⁄qs¡®qà bı+<äT‘êqì uÛ≤$+#ê&ÉT.

H˚Ï s√E˝À¢ bÕ\≈£î\T ø±e&ÜìøÏ @<˚ì ˇø£es¡í+˝À |ü⁄Ïº ñ+&É&É+ Á|ü<ÛëqeTì uÛ≤$düTÔHêïsê?

eT]ø=ìï dü+<ääsê“¤\˝À dü+|üqï ≈£î≥T+u≤\ yês¡Tyê] ôd’ìø£ X¯øÏ Ôì sêC≤´\T @s¡Œs¡#·Tø√e&ÜìøÏñ|üjÓ÷–+#ês¡T. ø£<ä+ã eTj·T÷s¡Xs¡à, >∑÷s¡®s¡ Á|ü‹Vü‰s¡Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT Áu≤Vü≤àDT …’q|üŒÏø° yê] dü+Á|ü<ëj·Teè‘·TÔ\qT e~*ô|Ïº Äj·TT<Ûë\qT #˚‘·ãÏº, ø£sêí≥ø£,sê»kÕúHé\˝À sêC≤´\qT kÕú|æ+#ês¡T.

Á|üX¯dæÔ ` uÛÑ÷<ëHê\T:

XÊdüHê\˝À yÓTT<ä≥ ù|s=ÿH˚uÛ≤>±ìï Á|üX¯dæÔ n+≤s¡T.Á|üXdüTÔ\˝À bÕ\≈£î\ ≈£î≥T+u≤\T,yê] |üPs¡«|ü⁄ sêE\ >∑T]+∫,yês¡T @ ø±˝≤ìøÏ #Ó+~q yês√,yê] |òüTq‘·\qT, $»j·÷` \qTm˝≤ #ê≥T≈£îHyês√ ‘Ó\T|ü⁄‘êsTT.|ü]bÕ\q˝À düVü≤ø£]+# Áu≤Vü≤àD|ü+&ç‘·T\T MÏì sêùdyês¡T.bÕ\≈£î\T ‘·eT $»j·÷\qT,|üsêÁø£e÷\qT m˝≤e]í+#·T≈£îH˚yês√ MÏ <ë«sê‘Ó\TdüTÔ+~.

∫Á‘·+: 11.1 sêh≈£L≥T\ ø±\+HêÏ m˝À¢sê˝Àì 15e HÓ+ãsY >∑TVü≤˝Àì$wüßíe⁄qT qs¡dæ+VüQì>± #·÷|ü⁄‘·Tqï ∫Á‘·+.

SCERT TELA

NGANA


Hê>∑uÛÑ≥Tº $»j·÷\T:#ê˝≤eT+~ sêE\T ‘·eT $»j·÷\qT

Á|üXdæÔ\˝À e]í+#yês¡T. eT<Ûä Á|ü<XŸ Àì >±«*j·TsY Àdü+düÿ è‘· *|æ À \_Û+∫q ø£ Á|üXdæÔ Á|ü‹Vü‰s¡ sêC…’qHê>∑uÛÑ≥Tº $»j·÷\qT á øÏ+~$<Ûä+>± e]ídüTÔ+~:

Ä+Á<ÛäsêE\T, ôd’+<Ûäe⁄\T (dæ+<ÛäT) $<äs¡“¤(eTVü‰sêÁwüº˝Àì ˇø£uÛ≤>∑+), ø£[+>∑ (ˇ&çXÊ˝Àìø=+‘·uÛ≤>∑+) sêE\T ‘êqT j·TTesêE>± ñqï|ü⁄Œ&‘·q eTT+<äT yÓ÷ø£]˝≤¢s¡T.

n‘·&ÉT #·Áø±j·TT<ÛäT (ø£H√CŸ |ü]bÕ\≈£î&ÉT)ìô|’$»j·T+ kÕ~Û+#ê&ÉT. n‘·&ÉT e+>∑ (u…+>±fiŸ˝ÀuÛ≤>∑+), nHês¡Ô (>∑T»sê‘Y˝À uÛ≤>∑+), e÷fi¯e(eT<Ûä Á|ü<XŸ À uÛ≤>∑+), øÏsê≥ (eqyêdüT\T), ‘·Ts¡Twüÿ(≥s¡Tÿ\T), e‘·‡, eT‘·‡ (ñ‘·Ôs¡ uÛ≤s¡‘· sêC≤´\T)sêE\qT z&ç+#ê&ÉT.

|ü≥+`1˝À ô|’ XÊdüq+˝À ù|s=ÿqï ÁbÕ+‘ê\qT >∑T]Ô+#·+&ç.

sêE\T Áu≤Vü≤àDT\≈£î eT]j·TT ‘·eT≈£î ùde\Tn+~+∫q Ç‘·s¡T\≈£î ‘·s¡#·T>± uÛÑ÷<ëHê\T #ùdyês¡T.á <ëHê\T sê– | ò ü ò\ø±\ô| ’ qy Ó÷< ä T# ˚d æ ,<ëqÁ>∑V”≤‘·\≈£î Ç#˚Ãyês¡T.

ø±oàsYqT bÕ*+∫q sêE\ #·]Á‘·ô|’ 12eX¯‘êã›+˝ÀH˚ nkÕ<Ûës¡DyÓTÆq ô|<ä› dü+düÿ è‘· |ü<ä´+ñ+~. Bìì ø£\ΩDT&ÉT sêXÊ&ÉT. n‘·&ÉT XÊdüHê\T,sê‘·Á|ü‘·T\T, |üPs¡«#·]Á‘·\T <äècÕº+‘ê\ e+Ï $$<Ûäeqs¡T\qT ‘·q s¡#·q\≈£î $ìjÓ÷–+#ê&ÉT. ø±ì Á|üXdæÔ\s¡#·sTT‘·\e Ò ø±ø£ sêE\qT, yê] $<ÛëHê\qT ‘·s¡#·T>±$eT]Ù+#yê&ÉT.

uÛÑ÷$T‘√ @$T Ç#˚Ãyês¡T?

#√fi¯ó\ uÛÑ÷<ëq|üÁ‘·+ >∑T]+∫ ‘·$Tfi¯+˝Àù|s=ÿqï uÛ≤>∑+:

yTeTT á uÛÑ÷$T dü]Vü≤<äT›\qT eTÏºø£≥º\‘√,bı<ä\T HêÏ >∑T]Ô+#ê+. á uÛÑ÷$T |ü+&É¢#Ó≥T¢,˙s¡T, uÛÑ÷$T, ñ<ë´qeq+, #Ó≥T¢, u≤e⁄\T, U≤∞düú ≤\T, |ü∫Ãø£ ãj·Tfi¯ófl, ˇø£ Á>±eT+, |ü⁄≥º\T,y~ø£\T, ø±\Te\T, >∑T+‘·\T, q<äT\T, +Á&ÉTuÛÑ÷$T,#Ós¡Te⁄\T, <ÛëHê´>±sê\T, #˚|ü\ #Ós¡Te⁄\T,‘˚HÓ|ü≥Tº\T,˝À‘Ó’q düs¡düT‡\T ø£*– ñqï~.

á uÛÑ÷$T d”«ø£]+#˚yês¡T Bìô|’ |üqTï\Tedü÷\T #˚kÕÔs¡T. Ç‘·&ÉT Hê´j·TeT÷s¡TÔ\T $~Û+#˚»]e÷Hê\qT, ‘·eT\bÕ≈£î\ô|’ |üqTï, H‘·>∑T&É¶\ô|’,yêVü≤Hê\ô|’ |üqTïqT edü÷\T #kÕÔ&ÉT. n‘·&ÉT ø±*ÃqÇ≥Tø£\‘√ ô|<ä › >∑<äT\qT ô|’ n+‘·düT Ô\‘√ì]à+#·e#·TÃ, ∫qï, ô|<ä› u≤e⁄\qT ‘·$«+#·e#·TÃ,#Ó≥¢qT, bı<ä\qT Hê≥e#·TÃ. ˙ÏbÕs¡T<ä\≈£înedüs¡yÓTÆ‘˚ ø±\Te\T ì]à+#·e#·TÃ. n‘·&ÉT ˙s¡Teè<Ûëø±≈£î+&Ü ø£≥º\T ì]à+#ê*.

∫Á‘·+`11.2: kÕ.X¯ 9e X¯‘êã›+HêÏ bÕ\≈£î\uÛÑ÷<ëq ‘êÁeT|òü\ø£\ >∑T#·Ã¤+ ø=+‘· dü+düÿè‘·+˝À, ø=+‘·‘·$Tfi¯+˝À sêj·Tã&çq á ‘êÁeT|üÁ‘ê\ô|’ sê»eTTÁ<ä\Ty˚dæ n~Ûø±]ø£+>± <ÛäèMø£]+#ês¡T.

SCERT TELA

NGANA


á XÊdüq+˝À ù|s=ÿqï ˙ÏbÕs¡T<ä\≈£î

ñ|üjÓ÷>∑|ü&˚ eqs¡T\ C≤_‘ê sêdæ yêÏì @

$<Ûä+>± ñ|üjÓ÷–+#ês√ #·]Ã+#·+&ç.

sêC≤´\˝À |ü]bÕ\q:

á ø=‘·Ô sêE\˝À b≈£îÿe>± eTVü‰sêC≤~Ûsê»

(>=|üŒsêE, sêsêE), Á‹uÛÑTeq #·Áø£e]Ô (eTT˝À¢ø±\≈£îsêE) yÓTT<ä …’q >∑+;Ûs¡yÓTÆq _s¡T<äT\qT ø£*– ñ+&yês¡T.

ø±˙ yês¡T ø=ìï dü+<äsê“¤ À¢ kÕeT+‘·T\T, ¬s’‘·Tdü+|òü÷\T,

yê´bÕs¡düTú\T, Áu≤Vü≤àDT\ dü+|òü÷\‘√ n~Ûø±sêìï

|ü+#·Tø=Hyês¡T.

Á|ü‹ sê»´+˝À ¬s’‘·T\T, |üXób˛wü≈£î\T, #‹eè‘·TÔ\

yê] qT+&ç, yê´bÕs¡T\ qT+&ç ñ‘·Œ‹Ô #˚dæq eT]j·TT

n$Tàq <ëì˝À uÛ≤>∑+ rdüTø=H˚yês¡T. uÛÑ÷$T yÓTT‘·Ô+

sêE<Ó’q+<äTq, <ëìøÏ #Ó*¢+∫q n<Ó›>± Bìì

uÛ≤$+#yês¡T. yê´bÕs¡T\ qT+∫ |üqTï\T ≈£L&Ü edü÷\T

#ùdyês¡T.

|üqTï\ s¡÷|ü+˝À e∫Ãq eqs¡T\qT |ü]bÕ\q≈£î,

<˚yê\j·÷\ ìsêàD≤ìøÏ, ø√≥\ ìsêàD≤ìøÏ

$ìjÓ÷–+#yês¡T. j·TT<ë∆\ <ë«sê bı+~q ø£|üŒ+qT

yê´bÕs¡ e÷sêZ\ n_Ûeè~∆øÏ yÓ∫Ã+#yês¡T.

|üqTï\ edü÷\T¬ø’ bÕ\≈£î\ ≈£î≥T+u≤\ qT+&ç

n~Ûø±s¡T\qT ìj·T$T+#˚yês¡T. M] ìj·÷eTø£+

‘·s¡#·T>± e+XbÕs¡+|üs¡ +>± »]π>~. ôd’q´+ $wüj·T+˝À

≈£L&Ü Ç< |ü<ä∆‹ì ø=qkÕ–+#yês¡T. #ê˝≤ dü+<äsê“¤ À¢

sêE\ <ä>∑Z] ã+<ÛäTe⁄ Ò á |ü<äe⁄˝À¢ ø=qkÕπ>yês¡T.

á s¡ø£yÓTÆq |ü]bÕ\q Á|üdüTÔ‘· |ü]bÕ\q

$<Ûëq+ ø£+fÒ @$<Ûä+>± _ÛqïyÓTÆq~?

dü+|ü<äø√dü+ dü+Á>±eT+:

ˇø=ÿø£ÿ sê»e+X¯+ ˇø£ Á|ü‘˚´ø£ ÁbÕ+‘·+˝Àdæús¡|ü&ç+~. n<˚ düeTj·T+˝À yês¡T Ç‘·s¡ ÁbÕ+‘ê\qT‘·eT ÄBÛq+˝ÀøÏ ‘Ó#·TÃø=H˚ Á|üj·T‘·ï+ #˚XÊs¡T. >∑+>±qB˝Àj·T ÁbÕ+‘·+˝Àì ø£H√CŸ ø£ Á|ü‘´ø£yÓTÆq ÁbÕ+‘·+.á ÁbÕ+‘·+ô|’ ìj·T+Á‘·Dø√dü+ >∑÷s¡®s¡ Á|ü‹Vü‰s¡T\T,sêÁwüº≈£L≥T\T, bÕ\e+X|ü⁄ sêE\T nHø£ X‘êu≤∆\T>±b˛sê&Üs¡T. á düTBs¡È dü+|òüTs¡D˝À eT÷&ÉT |üøå±\TbÕ˝§ZHêïsTT ø±ãÏº Bìì #·]Á‘·ø±s¡T\T ªªÁ‘Ó’bÕøÏåø£b˛sê≥μμeTHêïs¡T.

|ü≥+`1 |ü]o*+∫ bÕ\≈£î\T ø£H√CŸ,>∑+>±q~˝Àj·T ÁbÕ+‘êìï ‘·eT ÄBÛq+˝Àñ+#·Tø√yê\ì ø√s¡Tø√e&ÜìøÏ >∑\ ø±s¡D≤\T@$TÀ #Ó|üŒ+&ç?

eTVü≤eT÷<é >∑»˙ :kÕ.X. 997 1030 es¡≈£î n|üÈìkÕÔHéqT bÕ*+∫q

>∑»˙ eT<Ûä Ädæj·÷, ÇsêHé, uÛ≤s¡‘· ñ|üK+&É yêj·Te´ÁbÕ+‘ê\≈£î ‘·q sêC≤´ìï $düÔ]+#ê&ÉT. n‘·&ÉT ñ‘·Ôs¡uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ô|’ nH˚ø£ kÕs¡T¢ <ë&ç #˚dæ >∑T»sê‘Y˝Àìk˛eTHê<∏ä Ä\j·T+‘√ düVü‰ dü+|üqï <˚yê\j·÷\qT$<Ûä«+dü+ #˚dæ dü+|ü<äqT <√#·T≈£îHêï&ÉT. eTVü≤eT÷<é<√#·T≈£îqï dü+|ü<ä Àì #ê˝≤ uÛ≤>∑+‘√ >∑»˙˝À sê»<Ûëìq>∑s¡+ ì]à+#ê&ÉT.

ÄÁø£$T+∫q ÁbÕ+‘ê\ Á|ü»\ >∑T]+∫ #ê˝≤$wüj·÷\T ‘Ó\TdüTø√e&É+˝À eTVü≤eT÷<é >∑»˙ ÄdüøÏÔø£qãs¡#˚yê&ÉT. Ä˝Ÿ_s¡÷˙ nH˚ |ü+&ç‘·TìøÏ uÛ≤s¡‘·ñ|üK+&É+ >∑T]+∫ s¡#·q\T #˚ùd |üìì n|üŒ–+#ê&ÉT.ªøÏ‘êuŸ n˝Ÿ Væ≤+<éμ nì |æ\Teã&˚ á ns¡_ø˘ Á>∑+<∏ä+#·]Á‘·ø±s¡T\≈£î ø£ Ä<Ûës¡eTsTT+~. Bìì sêj·T&ÜìøÏn Ÿ_s¡÷˙ dü+düÿ è‘·|ü+&ç‘·T\qT dü+Á|ü~+#ê&ÉT.

SCERT TELA

NGANA


#·Vü≤eTqT\T (#ÍVü‰qT\T):‘·s¡Tyê‘· ø±\+˝À #ÍVü‰qT\T>± |æ\Teã&çq

#·Vü≤eTqT\T &Ûç©¢, ÄJàsY ÁbÕ+‘ê\qT bÕ*+#ês¡T. yês¡T|ü•ÃeT+, ‘·÷s¡TŒyÓ’|ü⁄ sê»´$düÔs¡D #j·T≤ìøÏ Á|üj·T‘·ï+# ˚XÊs ¡ T. > ∑ T»sê‘ Y˝Àì #êfi ¯ó≈ £ î ´\T, | ü•ÃeTñ‘· Ôs ¡ Á| ü< ˚X Ÿ˝Àì > ∑V ü≤<ë«\T\T #ÍVü‰qT\qTe´‹πsøÏ+#ês¡T. Ä|òüÈHé≈£î #Ó+~q eTVü≤eTà<é |òüTÀØì

1191˝À #ÍVü‰Hé e+X¯düTú&Ó’q eT÷&Ée |üèB∏«sêCŸ(1168`1192) z&ç+#ê&ÉT. ø±ì 1192˝À |üèBÛ«sêCŸ|òüTÀØ #˚‹˝À z&çb˛j·÷&ÉT.

|ü≥+`1 #·÷&É+&ç. #·Vü≤eTqT\T ‘·eTsêC≤´ìï m+<äT≈ £ î $dü Ô]+|üC Òj·÷`\qT≈£îHêïs¡T? #·]Ã+#·+&ç.

|ü≥+`2: #√fi¯ kÕÁe÷»´+, bıs¡T>∑T sêC≤´\T

¬s+&ÉeuÛ≤>∑+

#√fió\TÇ|ü⁄Œ&ÉT <äøÏåD uÛ≤s¡‘·<X+ >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.

<äøÏåD uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À düeTÁ>∑+>± sêdæq #·]Á‘· À#√fi¯ó\ bÕ\q ˇø£Ï. yês¡T |ü]bÕ\q|üs¡+>± m˝≤$»j·÷\T kÕ~Û+#ês√ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.

ñs ¡j · T÷s Y qT+∫‘·+C≤ePs¡T es¡≈£î

#√fió\T n~Ûø±s¡+˝ÀøÏb˝≤ e#êÃs ¡ T?eTT‘·Ôsêj·TsY>± |æ\Teã&˚ˇø£ ∫qï eTTK´ ≈£î≥T+ã+ø±y˚Ø &Ó˝≤ º ÁbÕ+‘·+ô|’n~Ûø±s¡+ #˚õøÏÿ+#·Tø=+~.yês¡T ø±+N|ü⁄sêìï bÕ*+#˚|ü\¢e⁄\≈£î kÕeT+‘·T\T. 9eX‘ê_∆ eT<Ûä ˝À ñs¡j·T÷sY≈£î#Ó+~q |ü⁄sê‘·q #√fi¯e+X¯düT ú&Ó ’q $»j·÷\j·TT&ÉT,eTT‘·Ôsêj·TsY≈£î #Ó+~q &Ó ≤ºÁbÕ+‘êìï ÄÁø £$T+#·T`ø=Hêï&ÉT. Äj·Tq ‘·+C≤ePs¡T| ü≥ ºD≤ìï eT]j· T TìX¯ó+uÛ Ñd ü÷~ì <˚e‘·≈ £î<˚yê\j·÷ìï ì]à+#ê&ÉT.

SCERT TELA

NGANA


$»j·÷\j·TTì ‘·s¡yê‘· e∫Ãq sêE\T bıs¡T>∑TsêC≤´\qT ÄÁø£$T+` #·Tø√e&É+‘√ M] sê»´ |ü]e÷D+,n~Ûø±s¡+ ô|]>±sTT. bÕ+&É´, |ü\¢e ñ‘·Ôs¡ <äøÏåDÁbÕ+‘ê\T M] sêC´+˝À n+‘·sê“¤>∑eTj·÷´sTT.#√fió\˝À n‹ XøÏÔeT+‘·T&ÉT>± ù|s¡Tqï yÓTT<äÏ sê»sêEkÕ.X¯. 985˝À n~Ûø±s¡+˝ÀøÏ e∫Ã á ÁbÕ+‘ê\qT‘·q ÄBÛq+˝ÀìøÏ ‘Ó#·TÃ≈£îHêï&ÉT. kÕÁe÷»´ |ü]bÕ\qqT|ü⁄qs¡«éd”úø£]+#ê&ÉT. yÓTT<äÏ sê»sêE ≈£îe÷s¡T&Ó’qyÓTT<äÏ sêCÒ+Á<äT&ÉT ‘·q ‘·+Á&ç $<ÛëHê\qT ø=qkÕ–+∫>∑+>±qB˝Àj·T, l\+ø£, Äπ>ïj·÷dæj·÷ ÁbÕ+‘ê\qTÄÁø£$T+#ê&ÉT. Bìø√dü+ HÍø±<äfi≤ìï n_Ûeè~∆|ü]#ê&ÉT.

n<äT“¤‘· <˚yê\j·÷\T ` ø±+dü •\Œø£fi¯yÓTT<äÏ sê»sêE, yÓTT<äÏ sêCÒ+Á<äT& ÉT

‘·+C≤ePs¡T˝À >∑+¬>’ø=+&É #√fi|ü⁄s¡+˝À ì]à+∫q ô|<ä›<yê\j·÷\T n<äT“¤‘· ìsêàD≤ìøÏ, •\Œø£fi≈£î ì<äs¡ÙHê\T.

#√fi¯ó\T ì]à+∫q <˚yê\j·÷\T Á|ü»\T yêÏ#·T≥Tº|üø£ÿ\ dæús¡|ü&É&ÜìøÏ πø+Á<ë\j·÷´sTT. Ç$#˚‹eè‘·TÔ\ ñ‘·Œ‘·TÔ\≈£î πø+Á<äyÓTÆHêsTT. bÕ\≈£î\T,

∫Á‘·+`11.4: #√fi¯ ø±\+HêÏø±+dü •\Œ+. á •˝≤Œìï

m+‘· C≤Á>∑‘·Ô>±n\+ø£]+#ês√>∑eTì+#·+&ç.

∫Á‘·+`11.3: >∑+¬>’ø=+&É #√fi¯|ü⁄s¡+ <˚yê\j·T+ >∑T&ç ô|’ø£|üyê\TqT >∑eTì+#·+&ç. >∑T&ç ãj·T≥ >√&É\qT ô|<ä› ô|<ä›sê‹ •\\‘√ n\+ø£]+∫q rs¡TqT ≈£L&Ü >∑T]Ô+#·+&ç.

Ç‘·s¡T\T düeT]Œ+∫q uÛÑ÷eTT\‘√<˚yê\j·÷\T dü+|üqïyÓTÆHêsTT.< ˚yê\j·T+˝À | üì# ˚ ùd|üPC≤s¡T\T, |üP\<ä+&É\T‘·j·÷s¡T#ùdyês¡T, e+≥yês¡TÄ \ j · ÷ ì ïX¯óÁuÛÑ+#˚ùdyês¡T. dü+^‘·yê<ä ø±s¡T\T, Hê≥´ø£‘ÓÔ\Ty Ó T T< ä˝ … ’q yê]b˛w üDø√d ü+ áuÛÑ÷eTT\˝À |ü+&çq |ü+≥\Tñ|üjÓ÷>∑|ü&˚$. <˚yê\`j·÷\T πøe\+ |üPC≤πø+Á<ë\T>± e÷Á‘·y˚Tø±≈£î+&Ü Ä]úø£, kÕ+|òæTø£,kÕ+d ü ÿ è‹ø £ Jeqπø+Á<ë\T>± yÓ*XÊsTT.

<˚yê\j·÷\‘√nqTã+<ÛäyÓTÆq #‹ eè‹Ô|üì yês¡T #ê˝≤es¡≈£î Á|ü‘´ø£yÓTÆqø±+dü $Á>∑Vü‰\T ‘·j·÷s¡T #˚ùdyês¡T. #√fi¯ó\ ø±+dü$Á> ∑V ü‰\qT Á| ü| ü+#·+˝À n+<äy ÓT Æq yêÏ>±|ü]>∑DÏ+#ês¡T. nH˚ø£ $Á>∑Vü‰\T <˚e‘·\$ø±>± ø=ìïuÛÑ≈£îÔ\$ ≈£L&Ü ñHêïsTT.

eékÕj·T+ ` ˙ÏbÕs¡T<ä\:

eékÕj·T+˝À q÷‘·q n_Ûeè~∆ #·s¡ \T #|ü≥º&É+<ë«sêH˚ #√fi¯ó\T #ê˝≤ $»j·÷\T kÕ~Û+#·>∑*>±s¡T(|ü≥+`2 #·÷&É+&ç). ø±y˚Øq~ ã+>±fi≤U≤‘·+˝Àø£*ùdeTT+<äT ∫qï ∫qï bÕj·T\T>± $&çb˛e&Üìï>∑eTì+#·+&ç. á bÕj·T\T ‘·s¡#·T>± ñbıŒ+– yêÏrsê˝qT kÕs¡e+‘·+ #˚ùd$. á ÁbÕ+‘·+˝À |ü+&˚|ü+≥\≈£î, eTTK´+>± e] |ü+≥≈£î ø±e\dæq s¡T ábÕj·T\T n+~+#˚$.

SCERT TELA

NGANA


‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì Ç‘·s¡ ÁbÕ+‘ê˝À¢ n+‘·≈£îeTT+<˚eékÕj·T+ n_Ûeè~∆ #Ó+~q|üŒÏø°, 5, 6 X¯‘êu≤›\eT<Ûä ø±\+˝ÀH˚ ô|<ä› yÓTT‘·Ô+˝À $düÔ]+∫+~. ø=ìïÁbÕ+‘ê˝À¢ n&Ée⁄\T qs¡ø±*‡e∫Ã+~. eT]ø=ìïÁbÕ+‘ê˝À¢ H˚\qT #·<äTqT #˚j·Te\dæ e∫Ã+~. &Ó ≤ºÁbÕ+‘ê˝À¢ es¡<ä\T ìyê]+#·&ÜìøÏ ø£≥º\Tø£Ï º,bı˝≤\≈£î s¡+~+#·&ÜìøÏ ø±\Te\ ìsêàD+ #XÊs¡T.#ê˝≤ ÁbÕ+‘ê˝À¢ dü+e‘·‡sêìøÏ ¬s+&ÉT |ü+≥\T ≈£L&Ü|ü+&ç+#yês¡T.

#ê˝≤ dü+<äsê“¤˝À¢ |ü+≥\≈£î ø£èÁ‹eT+>± ˙s¡Tn+~+#·e\dæ e#Ã~. Ï bÕs¡T<ä\¬ø’ $$<Ûä |ü<ä∆‘·T\qTñ|üjÓ÷–+#˚yês¡T. ø=ìï ÁbÕ+‘ê˝À¢ u≤e⁄\T ‘·yê«s¡T.eT]ø=ìï ÁbÕ+‘ê˝À¢ es¡|ü⁄˙Ïì ì\«#˚j·T&ÜìøÏ ô|<ä›#Ós¡Te⁄\T ì]à+#ês¡T.

˙Ï bÕs¡T<ä\ kÂø£sê´\ $düÔs¡D˝À Á|üD≤[ø£,eqs¡T\T e+Ï yêÏ ìs¡«Vü≤D, ˙Ïì b˝≤ |ü+|æD°#j·÷\H nHø£ n+XÊ\T Ç$T&ç ñ+≤j·TH $wüj·T+>∑Ts¡TÔ+#·Tø√yê*. nHø£eT+~ bÕ\≈£î\T, Á>±e÷\˝ÀìÁ|ü»\T ≈£L&Ü á ø±s¡ Áø£e÷\˝À ÄdüøÏÔ>± bÕ˝§ZHyês¡T.

kÕÁe÷»´ |ü]bÕ\Hê $<Ûëq+ÄHêÏ |ü]bÕ\q eédüú m˝≤ ñ+&˚~?sêE≈£î

düVü≤ø£]+#·&ÜìøÏ eT+Á‹ eT+&É* ñ+&˚~. n‘·ìøÏã\yÓTÆq ôd’q´+, HÍø±<äfi¯+ ñ+&˚~. sê»éTTqTeT+&É ≤\T>± $uÛÑõ+#˚yês¡T. á eT+&É ≤\qT ‹]–e\Hê&ÉT\T, Hê&ÉT\T>± $uÛÑõ+#˚yês¡T.

¬s’‘·T\ dæús¡ìyêkÕ\qT ªs¡Tμ nH˚yês¡T. Ç$˙Ï bÕs¡T<ä\, eékÕj·T $düÔs¡D‘√ düTdü+|üqïyÓTÆq$.Ç˝≤+Ï ªs¡Tμ\T ø=ìï ø£*dæ ªHê&ÉTμ>± @s¡Œ&˚$.Á>±eTdüuÛÑ, Hê&ÉT\T |ü]bÕ\Hê dü+ã+<Ûä eéVü‰sê Òø±ø£Hê´j·T|ü]bÕ\q, |üqTï\T edü÷\T ≈£L&Ü #˚ùd$.

yÓ˝≤¢\ ≈£î˝≤ìøÏ #Ó+~q dü+|üqTï˝…’q ¬s’‘·T\T#√fió\ Á|üuÛÑT‘·«+˝À ªHê&ÉTμ\≈£î dü+ã+~Û+∫q bÕ\HêeéVü‰sê\T #·÷ùdyês¡T. #√fi¯sêE\T <Ûäqe+‘·T …’quÛÑ÷kÕ«eTT\≈£î eTTy˚«+<äy˚\Hé (eTT>∑TZs¡T sêE\≈£îùde\q+~+# ¬s’‘·T Ò<ë y\Hé), ns¡j·÷´sY (eTTKT´&ÉT)˝≤+Ï >ös¡e dü÷#·ø£ _s¡T<äT\ìdü÷Ô πø+Á<ä kÕúsTT˝ÀsêC≤´ìøÏ dü+ã+~Û+∫q eTTKýÓTÆq u≤<Ûä´‘·\Tn|üŒ–+#yês¡T.

∫Á‘·+`11.5: ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì kÕ.X¯ 9e X¯‘êã›+HêÏ |ü+≥ ø±\Te\≈£î b˛j˚T ˙Ïì ìj·T+Á‹+#˚ ‘·÷eTT

SCERT TELA

NGANA


uÛÑ÷$T s¡ø±\T

uÛÑ÷eTT\˝À s¡ø±\qT #√fi¯ó\ XÊdüHê\T á$<Ûä+>± ù|s=ÿHêïsTT:

yÓ\¢Héyê¬>’: Áu≤Vü≤àDÒ‘·s¡ ¬s’‘·T\≈£î #Ó+~q uÛÑ÷$T.

ÁãVü≤à<˚j·T: Áu≤Vü≤àDT\≈£î uVüQø£]+∫q uÛÑ÷$T.

XÊ\uÛÀ>∑: bÕsƒ¡XÊ\ ìs¡«Vü≤D≈£î ñ|üjÓ÷–+#˚ uÛÑ÷$T.

< ˚yê<ëq, ‹s¡THêeT‘·T Ôø £ ÿì: < ˚yê\j·÷\≈£îãVüQø£]+∫q uÛÑ÷$T.

|ü[¢#·Ã¤+<ä+: C…’q dü+düú\≈£î $sêfi¯$T∫Ãq uÛÑ÷$T.

Áu≤Vü≤àDT\T ‘·s ¡# ·T>± uÛ Ñ÷<ëHê\qT ˝Òø £ÁãVü≤à<˚j·÷\qT d”«ø£]+#·&Üìï eTq+ #·÷XÊ+.|òü*‘·+>± <äøÏåDuÛ≤s¡‘· <X+˝Àì Ç‘·s¡ ÁbÕ+‘ê\e÷~]ø±y˚ØqB ˝Àj·T˝À ≈£L&Ü Áu≤Vü≤àDT\T dæús¡|ü&Ü¶s¡T.

Á| ü‹ ÁãVü≤à<˚j·T+ ù|s¡T>±+∫q Áu≤Vü≤àDuÛÑ÷kÕ«eTT\# ≈£L&çq düuÛÑ dü+s¡ø£åD˝À ñ+&~. á düuÛÑ\T#ê˝≤ düeTs¡∆e+‘·+>± |üì#˚ùd$. M] ìs¡íj·÷\qTXÊdüHê\ô|’, ‘·s¡T#·T>± <˚yê\j·÷\ >√&É\ô|’ qyÓ÷<äT#ùdyês¡T. ªq>∑s¡+μ nH es¡Ôø£ dü+|òü÷\T ≈£L&Ü |ü]bÕ\Hêe´eVü‰sê\˝À dü+<äsê“¤qTkÕs¡+>± bÕ˝§ZH˚$.

ªdüuÛÑμ @ $<Ûä+>± ìs¡«Væ≤+#˚yês√ ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì#Ó+>∑\Œ≥Tº õ˝≤¢ Àì ñ‘·Ôs¡y˚Ts¡÷sY XÊdüq+ ù|s=ÿ+~.düuÛÑ À ÏbÕs¡T<ä\ edü‘·T\≈£î, ‘√≥\T, <˚yê\j·÷\TyÓTT<ä …’q yêÏì dü+s¡øÏå+#·&ÜìøÏ Á|ü‘´ø£ ø£$T°\T ñ+&$.á ø£$T°\≈£î ns¡TΩ\sTTq düuÛÑT´\ ù|s¡T¢ ∫qï ‘ê≤≈£î\eTTø£ÿ\ô|’ sêùdyês¡T. á eTTø£ÿ\ìï+Ïì ø£ ≈£î+&É Àydæ ø£ ∫qï u≤\Tì‘√ ø=ÿø£ÿ eTTø£ÿqT ø=ÿø£ÿ ø£$T°ø√dü+ rsTT+#yês¡T.

XÊdüq $wüj·÷\T:

düuÛÑ À bes¡T düuÛÑT´\T>± ñ+&˚yês¡T? ñ‘·Ôs¡y˚Ts¡÷sY XÊdüq+ øÏ+~$<Ûä+>± ‘Ó*j·TCÒk Ô+~:

düuÛÑT´\T>± ø=qkÕ>±*‡q yês¡+<äs¡T $~Û>± |üqTï#Ó*¢+#˚ uÛÑ÷$Tì ø£*–ñ+&Ü*.

yês¡T kı+‘· Ç\T¢ ø£*– ñ+&Ü*. yê] ej·TdüT‡35`70 dü+e‘·‡sê\ eT<Ûä ñ+&Ü*. y<ë\ >∑T]+∫‘Ó*dæ ñ+&Ü*. yês¡T bÕ\Hê $wüj·÷\T u≤>±‘Ó*dæqyê¬s’ ñ+&ç, ìC≤sTTr>± ñ+&Ü*.

be¬s’Hê >∑‘· eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\T>± @<Ó’Hê ø£$T°düuÛÑT´&ÉT>± ø=qkÕ–‘ n‘·&ÉT eTs=ø£ ø£$T° düuÛÑT´&ÉTø±≈£L&É<äT. >∑‘·+˝À …ø£ÿ\T #·÷|üì yês¡Tø±ì, yê]ã+<ÛäTe⁄\T>±ì bìïø£ À¢ b˛° #˚j·T≈£L&É<äT.

á düuÛÑ À eTVæ≤fi\T bÕ˝§ZHyêsê? á ø£$T°düuÛ ÑT´\qT ˝≤≥Ø <ë«sê mqTïø√e&É+ñ|üjÓ÷>∑ø£s¡yTHê?

sêE\T, X¯øÏ Ôe+‘·T\ >∑T]+∫ XÊdüHê\T‘Ó*j·T#˚düT Ô+&É>± 12e X¯‘êu≤›ìøÏ #Ó+~q‘·$TfiuÛ≤wü Àì ô|]j·T|ü⁄sêD+ kÕe÷qT´\ >∑T]+∫‘Ó*j·T#düTÔ+~.

n<äq÷s¡T Á>±eT bı*y˚Ts¡˝À¢ |ü⁄\j·TT\T‘ê≤≈£î\ >∑T&ç ôd˝À ¢ ìedædü÷ Ô e´ekÕj·T≈ £L©\T>±qT, <ëd ü T\T>±q÷ Jeq+ø=qkÕ–düTÔHêïs¡T. yê] >∑T&çôd\ >∑&É|ü\T ‘√\TeTTø£ÿ\‘√ ø£|æŒ ñHêïsTT. Ç+Ï eTT+<äT ø√&ç|æ\¢\T‹s¡T>∑T‘·THêïsTT, q\¢ì ÇqT|ü ø£&çj·÷\qT <Ûä]+∫q|æ\¢\T m>∑Ts¡T‘·÷, <ä÷≈£î‘·÷ ∫qï |æ\¢\‘√ Ä&ÉT‘·÷ñHêïs¡T. eTs¡T&ÉT (ns¡T®q) #Ó≥¢ &É À, ø£ eTVæ≤fi

SCERT TELA

NGANA


‘·q •X¯óe⁄qT ‘√\T#Ûê|üô|’ |ü&ÉTø√u…Ïº+~. e÷$T&ç #Ó≥¢ ø=eTà\≈£î &É|ü\T y˚ ≤&ÉBdæ ñHêïsTT. ø=ã“]#Ó≥Tº˙&É À ≈£îø£ÿ |æ\¢\T ñHêïsTT. ø√&ç|ü⁄+E\T dü÷s√´<äj·÷ìøÏ eTT+<˚ ≈£Lj·T&É+‘√ |üP\j·÷´sY\T yê] ~qdü]|üqT\qT ÁbÕs¡+_ÛkÕÔs¡T. ø£+J#Ó≥Tº øÏ+<ä n\\ e+Ï ≈£îs¡T\‘√ |ü⁄\j·÷´ eTVæ≤fi¯\T bÕ≥\T bÕ&ÉT‘·÷ e&ÉT¢<ä+#·T‘·THêïs¡T.

Á>±eT+˝À »]π> nìï ø±s¡ Áø£e÷\qT $e]+#·+&ç.

ø°\ø£|ü<ë\T :1) kÕeT+‘·T\T 2) <˚yê\j·T+ 3) Hê&ÉT

4) düuÛÑ 5) sê»´+ 6) düT˝≤ÔqT

MT nuÛÑ düHêìï yÓTs¡T>∑T|üs¡#·Tø√+&ç

1) Á‹|üø£å b˛sê≥+˝À bÕ˝§Zqï yês¡T mes¡T? (AS1)

2) #√fi¯ kÕÁe÷»´+˝À ªdüuÛÑμ nH˚ ø£$T°øÏ düuÛÑT´\T>± m+|æø£ ø±e&ÜìøÏ >∑\ ns¡Ω‘· Ò$TÏ? (AS1)

3) #·Vü‰eTHê e+X¯düTú\ ÄBÛq+˝À ñqï ¬s+&ÉT eTTK´ q>∑sê Ò$TÏ? (AS1)

4) sêÁwüº≈£L≥T\T m˝≤ X¯øÏÔe+‘·T\j·÷´s¡T? (AS1)

5) Á|ü»\ n+^ø±s¡+ bı+<ä&ÜìøÏ ø=‘·Ô sêC≤´\T @$T #˚XÊsTT? (AS1)

6) ‘·$Tfi¯ ÁbÕ+‘·+˝À m˝≤+Ï ˙ÏbÕs¡T<ä\ |üqT\qT n_Ûeè~∆ #˚XÊs¡T? (AS1)

7) #√fi¯ó\ <˚yê\j·÷\‘√ nqTã+<ÛäyÓTÆq ø±s¡ Áø£e÷ Ò$TÏ? (AS1)

8) ñ‘·Ôs¡y˚Ts¡÷sY Àì mìïø£\T Á|üdüTÔ‘· |ü+#êj·TrsêCŸ mìïø£\‘√ m˝≤ $uÛÒ~düTÔHêïsTT? (AS4)

9) ÁbÕNq <˚yê\j·÷\ ∫Á‘ê\T ùdø£]+∫, Ä\“+ ‘·j·÷s¡T #˚j·T+&ç.(AS3)

10) ªe´ekÕj·T+ Ï bÕs¡T<ä\μ n+X+ øÏ+<ä ñqï yÓTT<äÏ ¬s+&ÉT ù|sê\T #·~$, yê´U≤´ì+#·+&ç. (AS2)

ÁbÕC…≈£îº |üì :

1) |ü≥+`1 |ü]o*+∫, ‘Ó\+>±D˝À @yÓ’Hê sêC≤´\T ñHêïj˚TyÓ÷ ø£qTø√ÿ+&ç.

2) á bÕsƒ¡+˝À #·÷dæq <˚yê\j·÷\qT, MT |ü]düs¡ ÁbÕ+‘ê\˝À H˚Ï <˚yê\j·÷\‘√ b˛*Ã >∑eTì+∫qb˛*ø£\T, uÛÒ<ë\≈£î ÁbÕ<Ûëq´‘·ìdü÷Ô $e]+#·+&ç.

3) Á|üdüTÔ‘·+ edü÷\T #˚düTÔqï |üqTï\ >∑T]+∫ $|ü⁄\+>± ‘Ó\TdüTø√+&ç. Ç$ q>∑<äT, ÁX¯eTs¡÷bÕq Òø£edüTÔ s¡÷bÕ\˝À ñHêïj·÷?

SCERT TELA

NGANA

sê»ø°j·T eédüú\T ` |ü]bÕ\q110 kÕ+|òæTø£XÊg+

MT ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ <ë«sê, ô|<ä›\ <ë«sê |ü ≤ïÏMs¡T\ ø£<∏ä\ >∑T]+∫, düeTàø£ÿ kÕs¡ø£ÿ\>∑T]+∫, ø±≥eTsêE ø£<∏ ä\ >∑T]+∫‘Ó\TdüTø√+&ç. ‘·s¡>∑‹˝À #·]Ã+#·+&ç.

á ø£<∏ä\˙ï kÕ.X¯.1000 qT+&ç 1350 ø±˝≤ìøÏ#Ó+~q$. á ø±\+ eTq #·]Á‘· À #ê˝≤ eTTKýÓTÆq~.>∑‘· n<Ûë´j·÷\˝À, uÛ≤s¡‘·<X+˝À q÷‘·q bÕ\ø£esêZ\Tm˝≤ Ä$s¡“¤$+#êjÓ÷ ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. $$<Ûä ‘Ó>∑\T,y≤&yês¡T, |üXóe⁄\ ø±|üs¡T\ <äXqT+&ç eékÕj·T+#ùd kÕúsTTøÏ m˝≤ m~>±s√ #·÷XÊ+. Ms¡T jÓ÷<ÛäT\T>±>∑T]Ô+|ü⁄ bı+~, |üXób˛wü≈£î\‘√, eékÕj·T<ës¡T\‘√Á>±e÷\˝À dæús¡ìyêkÕ\qT @s¡Œs¡#·&É+ <ë«sê, ∫qïsêC≤´\T kÕú|æ+#ês¡T. sê»´kÕú|üq, $düÔs¡D #˚j·÷\H˚ø√]ø£ ñqï jÓ÷<ÛäT\T, sêE\T ìs¡+‘·s¡+ j·TT<ë∆\˝ÀeTTì–‘˚ Òyês¡T. Ç˝≤+Ï |ü]dæú‘·T˝À¢H˚ es¡+>∑\T¢ Àìø±ø£rj·TT\T sê»´kÕú|üq #˚XÊs¡T.

Ç< ø±\+˝À yÓTT<äÏ ‘Ó\T>∑T Á>∑+<∏ë\qT sêXÊs¡T.yÓTT<äÏ ‘Ó\T>∑T |ü<ä ø±e´+>± uÛ≤$+#˚ leT<ë+Á<ÛäeTVü‰uÛ≤s¡‘êìï sêdæq ø£$Á‘·j·T+ ` qqïj·T, ‹ø£ÿq,

|ü ≤ïÏ Ms¡T …’q ÁãVü≤àHêj·TT&ÉT, u≤\#·+Á<äT&ÉT, ns¡yÓ’ Äs¡T>∑Ts¡T jÓ÷<ÛäT\qT >∑T]+∫, yê] <ÛÓ’s¡ kÕVü≤kÕ\T,Ms√∫‘·yÓTÆq b˛sê≤\qT >∑T]+∫ nH˚ø£ Ms¡>±<∏ä\qT, ø£<∏ä\qT MTs¡T $H˚ ñ+≤s¡T. düeTàø£ÿ, kÕs¡ø£ÿ C≤‘·s¡\˝À≈£L&Ü bÕ˝§Zì ñ+≤s¡T. yês¡T –]»q ‘Ó>∑\ Vü≤≈£îÿ\ s¡ø£åDø√dü+ HêÏ sêE\ ôd’Hê´\‘√ j·TT<ë∆\T #XÊs¡T. |üXóe⁄\ø±|üs¡T\ s¡ø£åDø√dü+, Vü≤≈£îÿ\ø√dü+ HÓ\÷¢s¡T sêE\‘√ b˛sê≥+ #dæq ø±≥eTsêE ø£<∏ä\qT $ì Äq+~+∫ ñ+≤s¡T.

mÁsêÁô|>∑&É kÕ.X¯.1000`1400 dü+e‘·‡sê\ eT<Ûäø±˝≤ìøÏ #Ó+~qyês¡T.

HêÏ sêE\T, sêDT\T, kÕeT+‘· bÕ\≈£î\T,Hêj·T≈£î\T, ¬s’‘·T\T, |üX¯ób˛wü≈£î\T, es¡Ô≈£î\ø±s¡ ø£ ≤bÕ\ >∑T]+∫q düe÷#êsêìï eTq≈£î mH√ïXÊdüHê\ (ãj·÷´s¡+, ysTTdüÔ+uÛ≤\ >∑T&ç, Hê>∑T\bÕ&ÉT,|æ\¢\eTÁ], bÕ\+ù|≥, ø=+&É|ü]Ô eT]j·TT ã÷‘Y|üPsY)<ë«sê, dü+dÿüè‘·+, ‘Ó\T>∑T˝À sêj·Tã&çq Á>∑+<∏ë\ <ë«sê

12bÕsƒ¡+

ÁbÕ+rj·T sêC≤´\ Ä$sê“¤e+` ø±ø£rj·TT\T

∫Á‘·+`12.1 es¡+>∑\T¢ À ø±ø£rj·T sêE\T ì]à+∫qdü«j·T+uÛÑ÷ •yê\j·T ø°]Ô ‘√s¡D Á|üy˚X¯<ë«s¡+

SCERT TELA

NGANA

111ÁbÕ+rj·T sêC≤´\ Ä$sê“¤e+ ` ø±ø£rj·TT\T‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19

‘Ó\TdüTÔ+~. MÏ À ø=ìï Á>∑+<∏ë\T ø±ø£rj·TT\ bÕ\Hê`ø±\+˝Àì$. $<ë´Hê<∏äT&ÉT Áyêdæq Á|ü‘ê|üs¡TÁ<äj·TXÀuÛÑ÷wüD+ MÏ À ø£Ï. eT]ø=ìï Á>∑+<∏ë\T #ê˝≤ø±\+ ‘·s¡yê‘· sêj·Tã&Ü¶sTT. n˝≤+Ï yêÏ˝À$qTø=+&É e\¢uÛÑsêj·TTì ªÁø°&Ü_ÛsêeT+μ, @ø±ÁeTHê<∏äTìªÁ|ü‘ê|üs¡TÁ<ä #·]Á‘·μ eTTK´yÓTÆq$.

ô|’ $esê\ Ä<Ûës¡+>± ø±ø£rj·T sêE\qT>∑T]+∫ ‘Ó*ù| ¬s+&ÉT Ä<Ûësê\qT ‘Ó\|ü>∑\sê?

XÊdüHê\T, kÕVæ≤‘ê´<Ûësê\ Á|üø±s¡+ ø±ø£rj·Te+X+ eT÷\|ü⁄s¡Twüß&ÉT <äTs¡®j·T. ø±ø£rj·TT\T ‘Ó\T>∑TuÛ≤wüqT >ös¡$+∫, ÄkÕúq uÛ≤wü>± >∑T]Ô+#ês¡T. HêÏXÊdüHê\T #ê˝≤ es¡≈£î ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü À y˚sTT+#ês¡T.‘Ó\T>∑T≈£î Ç∫Ãq ÁbÕ<Ûëq´+ e\¢ M]ì ªÄ+Á<ÛäsêE\Tμ>±ø°]Ô+#ês¡T. ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü e÷≤¢& Á|üdüTÔ‘· ø√kÕÔ ÁbÕ+‘·+,‘Ó\+>±D≤ ÁbÕ+‘·+, sêj·T\d”j·T ÁbÕ+‘êìï πø #Û·Á‘·+øÏ+~øÏ ‘Ó#êÃs¡T. á$<Ûä+>± ø±ø£rj·TT\T ‘Ó\T>∑T uÛ≤wüe÷≤¢&˚ ÁbÕ+‘ê\ düyÓTÆø£ ‘·≈£î ø£èwæ #˚XÊs¡T. á ø£èwæe\¢ ‘Ó\T>∑T Á|ü»\ $XÊ«dü+ #·÷s¡>=Hêïs¡T. yês¡T #dæqùde\T ∫s¡düàs¡D°j·TeTsTTq$>± H˚Ïø° Á|üX¯+dü\Tn+<äTø=+≥THêïsTT.

ø±ø£rj·T sêE\˝À eTTKT´\T :

¬s+&√ Áb˛\sêE (kÕ.X.1116`1157)

s¡TÁ<ä<e⁄&ÉT (kÕ.X.1158`1195)

>∑D|ü‹<e⁄&ÉT (kÕ.X.1199`1262)

s¡TÁ<äeT<$ (kÕ.X.1262`1289)

¬s+&Ée Á|ü‘ê|üs¡TÁ<äT&ÉT (kÕ.X.1289`1323)

ø±ø£rj·TT\T yÓTT<ä≥>± ø£sêï≥ø£qT bÕ*+∫qsêÁwü º≈ £L≥T\T, #êfi¯ó≈ £î´\ e<ä › ôd ’ì≈£î\T>±,kÕeT+‘·T\T>± ñ+≥÷ ‘·eT sê»´ kÕ ú| üqqTÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. Ms¡T yÓTT<ä≥>± Á>±yÓ÷<√´>∑T …’q Á>±eTô|<ä› (ªs¡≥º&çμ)>± ìj·T$T‘·T˝…’Hês¡T. ‘·eT ôd’ìø£

HÓ’|ü⁄D´+‘√, X¯øÏÔj·TT≈£îÔ\‘√ Á|üuÛÑTe⁄\qT yÓT|æŒ+∫ôd’Hê´~Û|ü‘·T\T, kÕeT+‘·T\ kÕúsTTøÏ m~>±s¡T. nq+‘·s¡+‘Ó\+>±D ÁbÕ+‘·+˝Àì nqTeTø=+&ÉqT bı+<ës¡T.|ü•ÃeT #êfió≈£î´\ |ü‘·Hêq+‘·s¡+ ø±ø£rj·TT\T dü«‘·+Á‘·bÕ\≈£î\T>± Ä$s¡“¤$+#ês¡T.

s¡TÁ<ä<˚e⁄ì bÕ\q (1158` 1195) ø±\+˝Àsê»<Ûëì nqTeTø=+&É (Vü≤qTeTø=+&É) qT+∫ zs¡T>∑\T¢(H˚Ï es¡+>∑\T¢)≈£î e÷sêÃ&ÉT. ø=‘·Ô sê»<Ûëì q>∑sêìïÁ|üD≤[ø±ã<ä∆+>± ì]à+∫ ô|]π> »HêuÛ≤≈£î ø±e\dæqedü‹‘√bÕ≥T kÂø£sê´\T ø£*Œ+∫, nedüsê\T rs¡Ã&ÜìøÏ$XÊ\yÓTÆq ø√≥qT ì]à+#ê&ÉT, #Ós¡Te⁄ ‘·$«+#ê&ÉT,nqTeTø=+&É |ü≥ºD+˝À y˚sTTdüÔ+uÛ≤\ <˚yê\j·÷ìï≈£L&Ü ì]à+#ê&ÉT.

|ü≥+`1 : zs¡T>∑\T¢ ø√≥

ãj·TÏ ÁbÕø±s¡+

˝À|ü* ÁbÕø±s¡+

ø£+<äø£+sê‹>√&É

zs¡T>∑\T¢ ø√≥ |ü≥+ #·÷&É+&ç. ãj·TÏ ø√≥>√&ÉHê\T>∑T <ë«sê\T ø£*– e´ekÕj·T uÛÑ÷eTT\≈£î, nHø£#Ós¡Te⁄\≈£î s¡ø£åD>± ñ+~. á ø√≥˝ÀH #‹eè‘·TÔ\yê¬s’qãT≥º\T n Ò¢yê] >∑T&çôd\THêïsTT. MÏì <ëÏq ‘·sê«‘·ø£+<äø£+, Ä |üø£ÿH eTÏº‘√ ì]à+∫q ø√≥>√&ÉqT #s¡e#·TÃ.

ø√≥ eT<Ûä´≈£î #˚s¡&ÜìøÏ Ç+ø± eTT+<äT≈£îyÓ[flq≥¢sTT‘˚ eTs√ ø£+<äø±ìï ÄqTø=ì sê‹ø√≥ì]à+#·ã&ç+~. á ø√≥ eT<Ûä ˝ÀH˚ sê»<Ûëì, q>∑s¡uÛÑeHê\T, sêC≤+‘·'|ü⁄s¡ ìyêkÕ\THêïsTT. BìøÏ Hê\T>∑T

ãj·TÏ e\j·T+˝À|ü* e\j·T+

ø£+<äø£+sê‹>√&É

SCERT TELA

NGANA


yÓ’|ü⁄˝≤ n+fÒ ‘·÷s¡TŒ, |ü&ÉeTs¡, ñ‘·Ôs¡+, <äøÏåD≤\T>±<ë«sê\T ñHêïsTT. Á|ü‹ <ë«s¡+ >∑T+&Ü ø√≥ eT<Ûä ≈£î#s¡&ÜìøÏ s√&ÉT¶ ñ+~. Çø£ÿ& yês¡T ì]à+∫q dü«j·T+uÛÑ÷•yê\j·T+ ≈£L&Ü ñ+~. á <˚yê\j·÷ìøÏ ≈£L&ÜHê\T>∑T yÓ’|ü⁄˝≤ <ë«sê\T ì]à+#ês¡T.

zs¡T>∑\T¢ q>∑sêìï $$<Ûä yê&É\T>± $uÛÑõ+#ês¡T.ˇø√ÿ yê&É À ø√ÿ s¡ø£yÓTÆq eè‹Ô|üì yês¡T ìedæ+#yês¡T.

MT Á>±eT+ Ò<ë |ü≥ºD πsU≤∫Á‘· |ü≥+ dæ,zs¡T>∑\T¢ |ü≥+‘√ b˛\Ã+&ç.Ä<Û äTìø£ q>∑sê\T /|ü≥ºD≤\≈£L, HêÏzs¡T>∑\T¢ q>∑sê\ eT<Ûä MTs¡T >∑eTì+∫qeTTK´ uÛÒ<ë\T @$TÏ?|ü≥+˝À Ç∫Ãq ùdÿ\T Ä<Ûës¡+>±, zs¡T>∑\T¢ãj·TÏ ø√≥ yÓ&É\TŒ ‘·÷s¡TŒ qT+∫ |ü&ÉeTs¡≈£îm+‘· ñ+<√ ø£qTø√ÿ+&ç.sê‹ø√≥ À|ü*yÓ’|ü⁄ ñ‘·Ôs¡+qT+∫ <äøÏåD≤ìøÏyÓ&É\TŒ m+‘√ ø£qTø√ÿ+&ç.MTs¡T m|ü&Ó ’Hê es¡+>∑\T ¢ q>∑sêìøÏyÓ[flq≥¢sTT‘ MTs¡T #·÷dæq$, MT ‘·s¡>∑‹˝Àì$TÁ‘·T\≈£î $e]+#·+&ç.dü«j·T+uÛÑ÷•e⁄&ÉT ø±ø£rj·TT\ e+X¯ <Ó’e+.ø√≥ eT<Ûä ˝À sê»uÛÑeHê\T Ò<ë n+>∑fi¯ó¢ì]à+#·≈£î+&Ü <˚yê\j·÷H˚ï m+<äT≈£îì]à+#ês¡ì uÛ≤$düTÔHêïs¡T?

ø±ø£rj·TT\T X¯øÏÔeT+‘·T …’q bÕ\≈£î …’q ‘·sê«‘·#ê˝≤eT+~ Hêj·T≈£î\T ø±ø£rj·TT\ Ä~Û|ü‘ê´ìïn+^ø£]+#ês¡T. ø±ø£rj·TT\T ‘·eT kÕeT+‘·bÕ\≈£î\MT<ä $<oj·TT\<ë&ÉT\qT ìj·T+Á‹+#·&É+‘√bÕ≥T>± ‘êeTT #ùd <ä+&Éj·÷Á‘· À¢ kÕeT+‘·T\qT ≈£L&ÜuÛ≤>∑kÕ«eTT\qT #XÊs¡T. |ü]dæú‘·T\qT ãÏº kÕeT+‘·T\Tdü«‘·+Á‘· ø±+ø£å‘√ ‹s¡T>∑Tu≤≥T #˚j·T>±, ø±ø£rj·TT\TÄ ‹s¡T>∑Tu≤≥¢qT nD#·&ÜìøÏ ôd’Hê´ìï |ü+ù|yês¡T.

∫Á‘·+`12.2 ∏>∑TÁs¡|ü⁄ kÕ«Ø #˚düTÔqï sêDÏ s¡TÁ<äeT<˚$(ôV’≤Á<ëu≤<é À ≤´+øã+&éô|’ Á|ü‹wæº+∫q Ä<ÛäTìø£•\Œ+)

s¡TÁ<äeT<$MTs¡T m|ü&Ó’Hê n‘·´+‘· <ÛÓ’s¡´kÕVü≤kÕ\T >∑\

eTVæ≤fi≤ bÕ\≈£îsê …’q s¡TÁ<äeT<˚$ >∑T]+∫ $Hêïsê?ÄyÓT ‘·q X¯øÏÔkÕeTsêú´\‘√ Á|ü‹ ˇø£ÿ]ì yÓT|æŒ+∫~–«»j·T+>± bÕ\Hê e´eVü‰sê\qT ìs¡«Væ≤+#ês¡T.Á|üU≤´‘· ø±ø£rj·T e+XÊìøÏ #Ó+~q s¡TÁ<äeT<$ zs¡T>∑\T¢(H˚Ï es¡+>∑\T ¢) sê»<Ûëì>± |ü]bÕ*+#ês¡T.kÕ.X¯.1262 qT+&ç 1289 es¡≈£î düTe÷s¡T 27dü+e‘·‡sê\ bÕ≥T #·ø£ÿÏ |ü]bÕ\q #˚kÕs¡T. eTq<˚X¯+˝À eTVæ≤fi≤bÕ\≈£î\T #ê˝≤ ns¡T<äT. sêDÏs¡TÁ<äeT<$øÏ ø=~›ø±\+eTT+< düT<ä÷s¡+˝À ñqï &Ûç©¢ìs¡õj·÷ düT˝≤ÔHê nH˚ eTVæ≤fi¯ |ü]bÕ*+#ês¡T.Á|üuÛÑTesêZ\≈£î #Ó+~q yês¡T Åd”Ô|ü]bÕ\q Çwüº+ Òø£ÄyÓTqT bÕ\≈£îsê*>± n+^ø£]+#·ø£ ‘·T<äeTTÏº+#ês¡T.Á|üeTTK Ç≤*j·THé j·÷Á‹≈£î&Ó ’q e÷s√ÿb˛˝Às¡TÁ<äeT<˚$ sêC≤´ìï dü+<ä]Ù+∫, ÄyÓT |ü]bÕ\q,<ÛÓ’s¡ kÕVü≤kÕ\qT ø=ìj·÷&Ü&ÉT. ÄyÓT |ü⁄s¡Twüß\ <äTdüTÔ\T

SCERT TELA

NGANA


<Ûä]+∫ ìs¡“¤j·T+>±, düTHêj·÷dü+>± >∑TÁsê\ kÕ«Ø#˚ùdyês¡ì ù|s=ÿHêï&ÉT. HêÏ XÊdüHê\˝À s¡TÁ<äeT<˚$ªs¡TÁ<ä<e eTVü‰sêEμ>± ø°]Ô+#·ã&ç+~. s¡õj·÷ düT˝≤ÔHê˝≤>± s¡TÁ<äeT<˚$ ≈£L&Ü ‘·q ‘·+Á&ç bÕ\Hêø±\+˝ÀìeTTK´yÓTÆq Hêj·T≈£î\ e´‹πsø£‘·qT m<äTs=ÿqï|üŒÏø° yêÏì$»j·Te+‘·+>± nD∫y˚dæ+~. s¡TÁ<äeT<˚$, ÄyÓT

∫Á‘·+`12.4 ô|’qT+∫ #·÷ùdÔ ø£ì|æ+#˚ ˝À|ü* sê‹ø√≥ ‘·÷s¡TŒ Á|üy˚X¯<ë«s¡+ e+ø£ <ë], ãj·TÏÄes¡D ≈£î&çyÓ’|ü⁄q q>∑sêìøÏ Á|üy˚•+#˚ sê»e÷s¡Z+

eTqTeT&Ó’q Á|ü‘ê|üs¡TÁ<äT&ç bÕ\q˝À #Ó\πs–q nH˚ø£kÕeT+‘· ‹s¡T>∑Tu≤≥¢qT ìj·T+Á‹+#·&ÜìøÏ |ü\T #·s¡ \TrdüTø=Hêïs¡T. ø±ì s¡TÁ<äeT<˚$ kÕeT+‘·T\˝À ˇø£¬s’qø±j·Tdüú n+ã<˚e⁄&ÉT ‹s¡T>∑Tu≤≥T #˚j·T>± q˝§Z+&Éõ˝≤¢ Àì #·+<äT|ü≥¢ À »]–q j·TT<ä∆+˝À ÄyÓT ÁbÕD≤\Tø=˝ÀŒsTT+~.

∫Á‘·+`12.3 es¡+>∑\T¢ ˝À|ü* eTÏºø√≥ uÛ≤>∑+, ≈£î&çyÓ’|ü⁄ ø£+<äø£+

SCERT TELA

NGANA


Hêj·T+ø£s¡ $<Ûëq+:s¡T Á< äeT<˚$, Á| ü‘ê|üs ¡T Á< äT& ÉT

H Ó ’| ü ⁄D´+> ∑\ nH ˚ø £ j Ó÷< Û ä T\qT,XøÏÔeT+‘·T …’q kÕeT+‘· ≈£î≥T+u≤\ qT+#ø±≈£î+&Ü, sê»uÛÑøÏ Ô>∑\ Hêj·T≈£î\qTÁb˛‘·‡Væ≤+#·&ÜìøÏ ñqï‘·kÕúq+ ø£*Œdü÷ÔªHêj· Tø £ μ _s ¡ T< ä T‘√ ìj·÷eTø £+#düTø=Hyês¡T. M] ùde\≈£î Á|ü‹|òü\+>±nHø£ Á>±e÷\˝À •düTÔ edü÷\T #düTø=HVü≤≈£îÿ ø£*Œ+#ês¡T. áÁ>±e÷\H˚ yê]ªHêj·T+ø£s¡\Tμ>± eéVü≤]+#˚yês¡T.MÏô|’q e#˚Ã Ä<ëj·T+‘√ Hêj·T≈£î&ÉTìπs›•+∫q ôd’Hê´ìï sêE ùdeø√dü+b˛wæ+#yê&ÉT. Ç≥Te+Ï Á>±e÷\ô|’ Hêj·T≈£î\≈£î •düTÔedü÷\T #˚düTø=H˚ Vü≤≈£îÿ XÊX¯«‘·+>± ñ+#·≈£î+&Ü,‘·s¡#·T>± ø=‘·Ô Á|ü<˚XÊ\≈£î e÷πsÃyês¡T. sêE≈£î Ò<ësêDÏøÏ $XÊ«düeTTqï+‘· ø±\+ Hêj·T≈£î\T |ü<ä$˝Àø=qkÕπ>yês¡T. sêE≈£î e´‹πsø£+>± »]π> Hêj·T≈£î\‹s¡T>∑Tu≤≥¢qT nD#·&É+˝ÀqT Ms¡T bÕ˝§ZH˚yês¡T. áìj·Te÷\ Ä<Ûës¡+>± s¡÷bı+~q<ëH˚ï Hêj·T+ø£s¡$<Ûëq+>± |æ\TkÕÔs¡T.

s¡TÁ<äeT<˚$ bÕ\Hêø±\+˝Àì ˇø£ Hêj·T≈£î&ÉTy˚sTT+∫q XÊdüq+˝Àì ø=+‘· uÛ≤>±ìï #·<äe+&ç:

ªªkÕ.X.1270 dü+ˆˆ dü+Áø±+‹ |üs¡«~q dü+<äs¡“¤+>±,ø±ø£rj·T s¡TÁ<ä<e eTVü‰sêE Á|üyX<ë«s¡ dü+s¡ø£å≈£î&Ó’qu§*¢Hêj·T≈£î&ÉT, 10 ø=\‘·\T >∑\ uÛÑ÷$Tì ø£fi≤´DπøXe<yê\j·T ùde≈£î\≈£î Áø£+» Á>±eT+˝À‘·q d”«j·T Hêj·T+ø£s¡ |ü]~Û˝ÀìuÛ Ñ÷$Tì ‘·q sêC… ’q s ¡T Á< ä< ˚eeTVü‰sêE\ >ös¡yês¡∆+ <ëq$T#êÃ&ÉT.μμ

u§*¢Hêj·T≈£î&ÉT s¡TÁ<äeT<˚$ìªªs¡TÁ<ä<˚e eTVü‰sêEμμ nìm+<äT≈£î |æ*#ê&ÉT?

eékÕj·÷_Ûeè~∆ <˚yê\j·÷\ ìsêàD+ :ø±ø£rj·TT\T #Ós¡Te⁄\T, u≤e⁄\T ì]à+#·&É+<ë«sê

ô|<ä › yÓTT‘· Ô+˝À uÛ Ñ÷$Tì kÕ>∑T˝ÀøÏ ‘Ó#êÃs¡T.sê»≈£î≥T+;≈£î\T, kÕeT+‘·T\‘√ bÕ≥T, düe÷»+˝Àì<Ûäìø£ es¡Z+yê¬s’q yê´bÕs¡düTú\T, eè‹Ô|üìyês¡T #Ós¡Te⁄\Tì]à+#·&É+ <ë«sê eékÕj·÷_Ûeè~∆øÏ <√Vü≤<ä|ü&Ü¶s¡T.á$<Ûä+>± $T≥º |ü˝≤¢\‘√ ≈£L&çq ‘Ó\+>±D≤,sêj·T\d”eT\˝À eékÕj·T uÛÑ÷eTT\T ô|<ä› yÓTT‘·Ô+˝À$düÔ]+#·&ÜìøÏ ø£èwæ #˚XÊs¡T.

ø±ø£rj·TT\T ô|<ä› yÓTT‘·Ô+˝À $]$>± <ëHê\TÇe«&É+ <ë«sê <˚yê\j·÷\qT $düÔè‘· kÕúsTT˝Àì]à+#ês¡T. sê»≈£î≥T+u≤\˝Àì eTT|üŒe÷+ã, yÓTÆ\eTàe+Ï Åd” Ô\T <˚yê\j·÷\ ìsêàD≤ìøÏ n~Ûø£+>±

∫Á‘·+`12.5 •e⁄&ÉTøÏ n+øÏ‘·+ #˚dæq >=|üŒ <˚yê\j·÷\ neX‚cÕ\T

∫Á‘·+`12.6 sêeT|üŒ >∑T&ç

SCERT TELA

NGANA


uÛÑ÷eTT\qT <ëHê\T #˚XÊs¡T.Ç‘·s¡ dü+|üqïesêZ\ Åd”Ô\T ≈£L&Ü< ˚yê\j·÷\ n_ Ûeè~ ∆ø Ïu Û Ñ÷<ëHê\‘√ bÕ≥T,#Ós¡Te⁄\T, >√e⁄\T, q>∑<äT,ã+>±s ¡ T Äu Û Ñs ¡D≤\TyÓTT<ä\sTTq$ <ëq$T#êÃs¡T.Bìe\¢ HêÏ düe÷»+˝ÀeTVæ≤fi¯\≈£î ÄdüTÔ\T, Ä]úø£kÕ«‘ ·+ Á‘ · ´+ ñqï≥T ¢‘Ó\Tk˛Ô+~. ø±ø£rj·TT\T eékÕj·T s¡+>±ìïÁbı‘·‡Væ≤+#·&É+ e\¢ eékÕj·T ñ‘·Œ‘·TÔ\T ô|s¡>∑&Éy˚Tø±≈£î+&Ü |üqTï\ s¡÷ù|D≤ ô|<ä› yÓTT‘·Ô+˝À Ä<ëj·T+düeT≈£L]+~.yê´bÕs¡+ :

HêÏ bÕ\≈£î\T, sêE\T, kÕeT+‘· Hêj·T≈£î\Tm≈£îÿe>± ‘·eT Ä<ëj·T|ü⁄ eqs¡T\qT es¡Ôø£+MT<ä $~Û+#|üqTï\ <ë«sê düeT≈£Ls¡TÃ≈£îH˚yês¡T. Á|ü‘˚ ø£+>± $<˚oyêDÏ»´+ #ùd es¡Ô≈£î\T z&Éπse⁄\ <ä>∑Zs¡ #Ó*¢+# düT+ø±\Tsê»´ Ä<ëj·T+˝À n~Ûø£ uÛ≤>∑+>± ñ+&$. øÏ+<äÇ∫Ãqø±ø£rj·T >∑D|ü‹<˚e⁄ì ø±\+ HêÏ yÓ÷≥T|ü*¢XÊdüq+<ë«sê eT]+‘· düe÷#ês¡+ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.

ªª>∑D|ü‹<˚e⁄&ÉT y˚sTT+∫q á nuÛÑj·TXÊdüq+,$<o yêDÏ»´+, K+&Ü+‘·s¡ yêDÏ»´+ #ùd es¡Ô≈£î\≈£îs¡ø£åD ø£*Œ+∫+~. >∑‘·+˝Àì sêE\T ‘·TbòÕqT˝À¢ z&É\Tø=≥Tº≈£îb˛sTTq|üŒÏø° ã\e+‘·+>± düT+ø±\T edü÷\T#ùdyês¡T. yê´bÕs¡T\ ã+>±s¡+, @qT>∑T\T, >∑TÁsê\T,ÄuÛÑs¡D≤\T yÓTT<ä …’q$ kÕ«BÛq+ #düTø=Hyês¡T. Ç˝≤+Ï|ü]dæú‘·T\ qT+&ç es¡Ô≈£î\≈£î s¡ø£åD ø£*Œdü÷Ô, $<˚oyê´bÕsêìï Áb˛‘·‡Væ≤dü÷Ô yT+ e÷ ù|s¡T Á|ü‹wü\ ø√dü+,|ü⁄D´+ ø√dü+ ø£s¡TD‘√ πøe\+ HêeTe÷Á‘·|ü⁄ düT+ø±\qT

$~ÛdüTÔHêï+μμ nì ù|s=ÿHêïs¡T.á XÊdüq+˝À $<˚o yê´bÕs¡+ #˚ùd $$<Ûä

edüTÔe⁄\ô|’ edü÷\T #˚ùd düT+ø±\qT $e]+#ês¡T.

>∑‘·bÕ\≈£î\T $<o yê´bÕs¡+ #ùd es¡Ô≈£î\‘√m˝≤ eéVü≤]+#˚yês¡T?> ∑D| ü‹< ˚e⁄& É T es ¡ Ô≈ £ î\≈ £ î m˝≤+ ÏnuÛÑj·T$T#êÃ&ÉT?>∑D|ü‹<e⁄&ÉT $<oes¡Ô≈£î\≈£î m+<äT≈£î uÛÑÁ<ä‘·ø£*Œ+#ê&ÉT?

Ç≥© j·÷Á‹≈£î&Ó’q e÷s√ÿb˛˝À yÓ÷≥T|ü*¢πse⁄\qT dü+<ä]Ù+∫ Çø£ÿ&É qT+&ç eÁC≤\T,kÕ˝…>∑÷&ÉTe÷~] düqïì H˚‘· ã≥º\T $<˚XÊ\≈£îm>∑TeT‹ njTéì, MÏì <Ûä]+#·&ÜìøÏ yÓ÷E|ü&Éì$<o sêE\T, sêDT\T >±˙ Hê&ÉT Òs¡ì ‘Ó*bÕ&ÉT.

ø±ø£rj·TT\ bÕ\q ` eTT–+|ü⁄ :düTe÷s¡T kÕ.X.1190 ÁbÕ+‘·+˝À &Ûç©¢ πø+Á<ä+>±

ø=‘·Ô sê»´+ kÕú|æ+#·ã&ç+~. Ms¡T &Ûç©¢ düT˝≤ÔHé\T>±|æ\eã&Ü¶s¡T. Ms¡T ≥]ÿkÕÔHé qT+&ç e∫Ã sê»´kÕú|üq#˚XÊs¡T. Ms¡T X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq ôd’Hê´ìï @s¡Œs¡#·Tø=ìñ‘·Ôs¡uÛ≤s¡‘·<X+˝À nHø£ sêC≤´\ô|’ Ä~Û|ü‘· + kÕ~Û+∫,<äø£ÿHéyÓ’|ü⁄ ≈£L&Ü ‘·eT <äèwæºì eTs¡˝≤Ãs¡T. düT˝≤ÔHéeTVü≤à<é;Hé ‘·T>∑¢ø ø±ø£rj·T sê»´+ô|’ <ä+&Éj·÷Á‘· #dæÁ|ü‘ê|üs¡TÁ<äT&çì j·TT<ä ∆+˝À z&ç+#ê&ÉT. B+‘√kÕ.X¯.1323 dü+e‘·‡s¡+˝À ø±ø£rj·T e+X¯ bÕ\qeTT–dæ+~.∫Á‘·+`12.8 yÓ÷≥T|ü*¢ nuÛÑj·T XÊdüq+

∫Á‘·+`12.7 l nVæ≤‘·>∑»πødü] ` ø±ø£rj·TT\ ø±\+

HêÏ u+>±s¡T HêD…+

SCERT TELA

NGANA


≈£î\+ n&ÉT¶>√&É\qT #Û~+∫q |ü ≤ïÏ Ms¡T\ ø£<∏ä :|ü ≤ïÏ Ms¡T\ #·]Á‘·qT düTe÷s¡T 14e X‘êã›+ ∫e]˝À lHê<∏äT&ÉT s¡∫+#ê&ÉT. HêÏ ø±\+˝Àì jÓ÷<ÛäT\T

ne>±Vü≤q‘√ ø£*dæø£≥Tº>± u≤<Ûä ‘·\T m˝≤ ìs¡«Væ≤+#ês√ Ç~ ‘Ó\T|ü⁄‘·T+~. Ç+<äT˝À Á|ü<ÛëqbÕÁ‘·<ës¡T&Ó’q u≤\#·+Á<äTìøÏ qeTàø£düTÔ …’q, $_Ûqï H˚|ü<∏ë´\T ø£*–q nqT#·s¡T\#˚ ˇø£ j·TT<ä∆ãè+<ä+ ñ+&˚~. n+<äT˝À ˇø£‘·qTÁu≤Vü≤àDT&ÉT, $T>∑‘êyês¡T ø£eTà], ø£+kÕ*, #êø£*, ≈£îeTà], eT+>∑* e+Ï $$<Ûä eè‘·TÔ\≈£î dü+ã+~Û+∫q yês¡T.Ms¡T m+‘√ u≤<Ûä ‘·>± nqï<äeTTà\T>± yÓT*π>yês¡T. j·TT<ë∆ìøÏ yÓfi‚fl eTT+<äT u≤\#·+Á<äT&ç ‘·*¢ á k˛<äs¡T\ ø√dü+dü«j·T+>± ÄVü‰sêìï ‘·j·÷s¡T #˚ùd~. ø±ì $$<Ûä bÕÁ‘·\˝À e&ç¶+#˚~ (eTÏº, Ä≈£î, ø£+#·T yÓTT<ä …’q bÕÁ‘·\T).á $eø£å‘· u≤\#·+Á<äT&çøÏ q#·Ã˝Ò<äT. j·TT<ä∆Ms¡T\≈£î ≈£î\+‘√ |üì˝Ò<äì u≤\#·+Á<äT&ÉT n+≤&ÉT. HêÏÄ#ês¡eéVü‰sê\qT ‹s¡düÿ]dü÷Ô ‘·eT ñeTà&ç$~ÛøÏ >∑T]Ô+|ü⁄>± ªk˛<äs¡Tμ\+<äs¡÷ ø£] bÕÁ‘· Àì~ eTs=ø£s¡T ‹Hêïs¡T.

1) HêÏ ø±\+˝Àì jÓ÷<ÛäT\qT, Ä<ÛäTìø£ ø±\+˝Àì ôd’q´+‘√ b˛\TÃ‘·÷, yê]eT<Ûä MTs¡T >∑eTì+∫q uÛÒ<ë\qT‘Ó\Œ+&ç? (AS1)

2) ø±ø£rj·T sêE\T, kÕeT+‘·T\T eékÕj·÷_Ûeè~∆ø√dü+ #Ós¡Te⁄\T ‘·$«+#ês¡T. yêfiófl Ç|ü&ÉT |ü]bÕ\q #ùdÔ@$T #˚ùdyês¡T? (AS1)

3) ø±ø£rj·TT\T kÕeT+‘·T\qT ìj·T+Á‹+#·&ÜìøÏ Ò<ë n<äT|ü⁄˝À ñ+#·&ÜìøÏ m˝≤+Ï $<ÛëHê\T ne\+_+#ês¡T? (AS1)4) ø±ø£rj·TT\T X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq kÕeT+‘· ≈£î≥T+u≤\ qT+&ç Hêj·T≈£î\qT m+<äT≈£î ìj·T$T+#· Ò<äT? (AS1)5) Ä ø±\+˝À Åd”Ô\≈£î |ü]bÕ\q m+<äT≈£î ø£wüº‘·s¡+>± ñ+&~? HÏ |ü]dæú‘·T\T ‘&Ü>± ñHêïj·÷? m˝≤? (AS4)6) ÄHê&ÉT XøÏÔe+‘·yÓTÆq yês¡T dü«+‘· uÛÑ÷eTT\qT ø£*–, Ç‘·s¡ ¬s’‘·T\ qT+&ç, es¡Ô≈£î\ qT+&ç, eè‹Ô |üìyês¡\ qT+&ç

düT+ø±\T ˝Ò<ë •düTÔ edü÷\T #˚ùdyês¡T. H˚&ÉT X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq yês¡T Ç˝≤ #˚j·T>∑\sê? ø±s¡D≤\T‘Ó\|ü+&ç. (AS4)

7) ªHêj·T+ø£s¡ $<Ûëq+μ n+X¯+ #·~$, yêÚ≤´ì+#·+&ç. (AS2)8) ªÁd”Ô\T ≈£L&Ü |ü]bÕ\Hê dü+ã+<ÛäyÓTÆq eéVü‰sê\qT düeTs¡úe+‘·+>± ìs¡«Væ≤+#·>∑\s¡Tμ` Bìì yÓ ≤ düeT]úkÕÔe⁄?

m+<äT≈£î? (AS2)

ÁbÕC…≈£îº|üqT\T :1) @yÓ’Hê eT÷&ÉT #·]Á‘· eè‘êÔ+‘ê\qT Á|ü<ä]Ù+#·&ÜìøÏ ≈£î¢|üÔ+>± HêÏø£\T ‘·j·÷s¡T #˚j·T+&ç.2) MT Á>±eT+/|ü≥ºD+ Ä$sê“¤e+/|ü⁄≥Tºø£ ø£<∏äHê\T ùdø£]+#·+&ç. Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.3) MT ÁbÕ+‘·+˝Àì |ü⁄sê‘·q <˚yê\j·÷ìï dü+<ä]Ù+∫, <ëìì m|ü&ÉT, mes¡T ì]à+#ês√ ø£qTø√ÿ+&ç.

nø£ÿ&˚yÓTÆHê XÊdüHê\THêïj˚TyÓ÷ #·÷&É+&ç.


ø=+‘·ø±\+ ‘·sê«‘· ø£sêí≥ø£ À ¬s+&ÉT ø=‘·Ô sêC≤´ …’q ãVü≤eT˙ sê»´+, $»j·Tq>∑s¡ sê»´+ ne‘·]+#êsTT.yêÏ >∑T]+∫ ‘·s¡Tyê‘· bÕsƒ¡+˝À #·<äTe⁄≈£î+<ë+.


ø°\ø£|ü<ë\T:1) jÓ÷<ÛäT\T 2) Hêj·T+ø£s¡ $<Ûëq+ 3) kÕeT+‘· 4) #˚‹eè‘·TÔ\ yês¡T

SCERT TELA

NGANA

117$»j·Tq>∑s¡ sêE\T‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19

$»j·Tq>∑s¡+ n+fÒ $»j·÷\ q>∑s¡+ nì ns¡ú+.ø£sêí≥ø£˝À ‘·T+>∑uÛÑÁ<ä q~ ˇ&ÉT¶q á q>∑sêìïì]à+#ês¡T. Bìì $<ë´s¡D´ kÕ«$T ÄodüT‡\‘√kÕ.X¯.1336 ˝À Vü≤]Vü≤s¡sêj·T\T, ãTø£ÿsêj·T\TkÕú|æ+#ês¡T. $»j·Tq>∑s¡ sêE\T $s¡÷bÕø£å <˚e⁄&çìø=*#yês¡T. $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´+ 300 dü+e‘·‡sê\≈£îô|’>± e]∆*¢+~. ø±ì πø ≈£î≥T+ã+ |ü]bÕ*+#· Ò<äT.Vü≤]Vü≤s¡ãTø£ÿsêj·T\ ‘·sê«‘· dü+>∑eT, kÕfi¯óe, ‘·Tfi¯óe, ns¡MÏ e+XÊ\T ˇø£] ‘·sê«‘· eTs=ø£s¡T|ü]bÕ*+#ês¡T. n+<äT˝À ø=+<äs¡T #·Áø£es¡TÔ\T ø£qï&ÉuÛ≤wü e÷≤¢&yês¡T. ø±ì ø£èwüí<esêj·T\T ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü≈£î

düeTT∫‘· ÁbÕ<Ûëq´‘·ì#êÃ&ÉT.

‘·T+>∑uÛÑÁ<ä q~øÏ ñ‘·Ôs¡+>± ø=ìï ø=‘·Ô sêC≤´\TyÓ*XÊsTT. ny˚ ãVü≤eT˙ sêC≤´\T. yÓTT<ä≥>± Ç~eTVü‰ kÕÁe÷»´+. <ëì eTTK´ |ü≥ºD+ >∑T\“sêZ.nq+‘·s¡+, kÕ.X¯.1489`1520 ø±\+˝À ◊<äT ∫qïsêC≤´\T>± $&çb˛sTT+~. MÏ À ;C≤|üPsY, >√˝§ÿ+&Éô|<ä› sêC≤´\T>± ne‘·]+#êsTT. n+<äT˝À m≈£îÿe uÛ≤>∑+HÏ ø£sêí≥ø£, ‘Ó\+>±D eT]j·TT Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ sêÁcÕº\˝À

jÓ÷<ÛäT\T, kÕeT+‘·sêE\T Á>±e÷\qT m˝≤ ‘·eT ÄBÛq+˝ÀøÏ ‘Ó#·TÃ≈£îqï~ yêÏì ø±ø£rj·TT\T ‘·eTÄBÛq+˝ÀøÏ rdüTø=ì $XÊ\ kÕÁe÷C≤´ìï m˝≤ kÕú|æ+#ês√ >∑‘· bÕsƒê´+XeTT˝À ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. &Ûç©¢ düT˝≤ÔHé\Tes¡+>∑\T¢qT »sTT+#·&É+‘√ ø±ø£rj·T kÕÁe÷»´+ ndüÔ$T+∫+~. nq+‘·s¡+ W‘ê‡Væ≤ø£ jÓ÷<ÛäT …’q Hêj·T≈£î\T$»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷C≤´ìï kÕú|æ+#ês¡T. n<˚ $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´+ Ò<ë ø£sêí≥ø£ kÕÁe÷»´+>± |æ\eã&ç+~.

ñ+~. á sêC≤´\qT ÇsêHé, nπs_j·÷ qT+&ç e∫ÃqdüT˝≤ÔHé\T, jÓ÷<ÛäT\T |ü]bÕ*+#ês¡T. á sêC≤´\˙ïìs¡+‘·s¡+ j·TT<ë∆\T #˚dü÷Ô, ‘·eT sê»´ $düÔs¡D≈£îÁ|üj·T‹ï+#êsTT. Ms¡T kÕúìø£ jÓ÷<ÛäT\qT, Hêj·T≈£î\qTìj·T$T+#·T≈£îqï≥T¢ >∑‘· n<Ûë´j·T+˝À #·<äTe⁄≈£îHêï+.yê] <ë«sê Á>±e÷\˝À ¬s’‘·T\T, yê´bÕs¡düTÔ\ <ä>∑Zs¡qT+&ç •düTÔ edü÷\T #˚ùdyês¡T, Á>±e÷\qT n<äT|ü⁄˝À

ñ+#·T≈£îHyês¡T.

$»j·Tq>∑s¡ sêE\˝À eTTKT´\T

Vü≤]Vü≤s¡sêj·T\T (kÕ.X.1336`1357)yÓTT<äÏ ãTø£ÿsêj·T\T (kÕ.X.1357`1377)¬s+&Ée Vü≤]Vü≤s¡sêj·T\T (kÕ.X.1377`1404)¬s+&Ée <esêj·T\T (kÕ.X.1426`1446)kÕfióe q]‡+Vü≤sêj·T\T (kÕ.X.1486`1491)lø£èwüí<esêj·T\T (kÕ.X.1509`1529)n#·T´‘·sêj·T\T (kÕ.X.1529`1542)Ä*j·TsêeTsêj·T\T (kÕ.X.1543`1565)

yÓ+ø£≥|ü‹sêj·T\T (kÕ.X.1585`1614)

$»j·Tq>∑s¡ sêE\T13bÕsƒ¡+

SCERT TELA

NGANA


eTq≈£î m˝≤ ‘Ó\TdüT?

$»j·Tq>∑s¡ #·]Á‘· >∑T]+∫ düeTø±©q Á>∑+<∏ë\T,sê‘·Á|ü‘·T\T, XÊdüHê\T, Hê&ÉT ì]à+∫q uÛÑeHê\T,ì‘· J$‘· |ü]bÕ\q, kÕe÷õø£ dü+düú\T n+~+∫q$esê\ Ä<Ûës¡+>± ‘Ó\TdüTø√e#·TÃ. |ü\T <XÊ\ qT+&çe∫Ãq |üsê´≥≈£î\˝À Ç≥© j·÷Á‹≈£î&Ó’q ìø√˝À ø√+Ï$»j·Tq>∑sêìï kÕ.X¯.1420 dü+e‘·‡s¡+˝À yÓTT<ä≥>±dü+<ä]Ù+#ê&ÉT. nãT› Ÿ s¡C≤ø˘ nH˚ |ü]¸j·THé es¡Ô≈£î&ÉTkÕ.X.1443, b˛s¡TÃ^düT j·÷Á‹≈£î …’q &=$T+>√ ô|sTTCŸkÕ.X.1520, q÷´ìCŸ kÕ.X.1537˝À dü+<ä]Ù+∫ sêdæqs¡#·q\ <ë«sê $»j·Tq>∑s¡ #·]Á‘·≈£î dü+ã+~Û+∫q

$\TyÓ’q düe÷#ês¡+ ‘Ó\Tk Ô+~.

$»j·Tq>∑s¡ |ü≥ºD+ :$»j·Tq>∑s¡ |ü≥ºD≤ìï ‘·T+>∑uÛÑÁ<ä q~ ˇ&ÉT¶q

ì]à+#ês¡T. Çø£ÿ&É ÁbÕNq $s¡÷bÕø£å, |ü+bÕ<˚$Ä\j·÷\T ø£*dæ ñ+≤sTT. nãT› Ÿ s¡C≤ø˘ ‘Ó*|æqÁ|üø±s¡+ q>∑s¡+ @&ÉT e\j·÷\‘√ @s¡Œ&ç, ø√≥ >√&É\Tø£*– ñ+~. n+<äT˝À ø=ìï ø√≥\ ìsêàD≤ìï |ü⁄sêedüTÔXÊÅdüÔy‘·Ô\T ø£qT>=Hêïs¡T.

b˛s¡TÃ^düT dü+<äs¡Ù≈£î&ÉT ô|sTTCŸ q>∑sêìï Ç˝≤e]í+#ê&ÉT. ªªsêE\T <äTπs“¤<Ûä´yÓTÆq ø√≥ >√&É\T,>√|ü⁄sê\‘√ q>∑sêìï ì]à+∫q≥T¢ ‘Ó*bÕ&ÉT. Ç˝≤+Ï|üÏwüºe+‘·yÓTÆq >√&É\T eT¬sø£ÿ&Ü ˝Òe⁄. n+<äyÓTÆquÛÑeHê\qT ø√≥ À|ü\ es¡Tdü>± ì]à+#ês¡T. $XÊ\yÓTÆqM<ÛäT\˝À, n+<äyÓTÆq uÛÑeHê\˝À eTT‘ê´\T, eÁC≤\yê´bÕs¡+ »]π>~. Á|ü|ü+#·+˝Àì nìï s¡ø±\ eÁkÕÔ\TnyTàyês¡T. kÕj·T+Á‘·+ |üP≥ >∑TÁsê\T, ≈£Ls¡>±j·T\T,

|ü+&ÉT¢, ø£\|ü edüTÔe⁄\ dü+‘· »]π>~.μμ

≈£Ls¡>±j·T\T, |ü+&ÉT¢, >∑TÁsê\qT kÕj·T+Á‘·+m+<äT≈£î nyTàyês¡T?

∫Á‘·+`13.1‹s¡TeT\ <˚yê\j·T+˝À Á|ü‹wæº+∫q lø£èwüí<˚esêj·T\T

eT]j·TT Çs¡Te⁄s¡T uÛ≤s¡ \ ø£+#·T $Á>∑Vü‰\T

|ü⁄sêedüTÔ XÊÅdüÔy‘·Ô\ n_ÛÁbÕj·T+ Á|üø±s¡+ q>∑s¡+

Hê\T>∑T uÛ≤>±\T>± $uÛÑõ+#·ã&ç+~. yÓTT<äÏ uÛ≤>∑+˝À

>∑T≥º\ô|’q Ä\j·÷\T ì]à+#ês¡T. ¬s+&Ée uÛ≤>∑+˝À

|ü+≥ uÛÑ÷eTT\T, ø±\«\T, eT÷&Ée uÛ≤>∑+˝À n+‘·:|ü⁄s¡

uÛÑeHê\T, sê» uÛÑeHê\T, eTTK´ Hêj·T≈£î\ ìyêkÕ\T,

Hê\Ze uÛ≤>∑+˝À kÕe÷q´ Á|ü»\T ìedæ+#˚yês¡T. Á|ü‹

$uÛ≤>±ìï yπs«s¡T>± #·÷|æ+#˚ |ü≥+ øÏ+<ä ñ+~.

$»j·Tq>∑s¡+, es¡+>∑\T¢ |ü≥ºD≤\ eT<Ûä´uÛÒ<ë\qT, b˛*ø£\qT >∑T]Ô+#·+&ç.

SCERT TELA

NGANA


Ä<ÛäTìø£ q>∑sê\˝À á s¡ø£yÓTÆq ø√≥>√&É\Tm+<äT≈£î ì]à+#·&É+ Ò<äT?

ôd’q´+ ôd’ìø£ n~Ûø±s¡T\T :j·TT<ë∆\˝À X¯øÏ Ôe+‘·yÓT Æq ôd’ì≈£î\T m˝≤

b˛sê&ÉT‘·THêïs√ MTs¡T $ì, #·~y˚ ñ+≤s¡T.<˚XÊ\ ôd’Hê´ìï @~ X¯øÏÔe+‘·+ #˚düTÔ+<äìMTs¡T uÛ≤$düTÔHêïs¡T?Ä<ÛäTìø£ ôd’ì≈£î\T yê&˚ Äj·TT<Ûë\T, j·TT<ä∆kÕe÷Á– @$?eTq$T|ü&ÉT $»j·Tq>∑s¡ sêE\ ø±\+˝À

ñ|üjÓ÷–+∫q j·TT<ä∆ kÕe÷Á– >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.

$»j·Tq>∑s¡ sêE\T ôd’ìø£ X¯øÏÔì ã˝Àù|‘·+#j·T&ÜìøÏ ô|<ä› yÓTT‘·Ô+ Ks¡TÃ #XÊs¡T. nπs_j·÷, ÇsêHé<˚XÊ\ qT+&ç y˚T* s¡ø£+ >∑TÁsê\qT |ü•ÃeT rs¡+˝Àì

z&É\ <ë«sê ~>∑TeT‹ #˚düT≈£îHêïs¡T. ôd’ì≈£î\qTìj·T$T+#·T≈£îHêïs¡T. ø√≥ >√&É\T |üÏwüºe+‘·+>±ì]à+#ês¡T. ¬s+&Ée <˚esêj·T\T eTTdæ¢+ b˛sê≥jÓ÷< Û ä T\qT ìj·T$T+∫ yê]ø Ï q÷‘ ·qj·TT<ä∆‘·+Á‘ê\T H]Œ+#ê&ÉT. yê]øÏ ôd’ìø£ •_s¡+˝ÀeTd”<äT\T ≈£L&Ü ì]à+#ê&ÉT. Ä s√E˝À¢H˚‘·TbÕ≈£î\qT, |òæs¡+>∑T\qT Á|üyXô|≤º&ÉT. $»j·Tq>∑s¡sê»\T ‘·eT ã\>±\‘√ yêÏì n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ‘Ó#·TÃ≈£îHêïs¡T. uÛ≤s¡‘·<X+˝ÀH Ä<ÛäTìø£ nX«<äfi+,ôd’ìø£ <äfi≤\qT ¬s+&ç+Ïì ø£*|æ ø£ XøÏÔe+‘·yÓTÆqôd’Hê´ìï @s¡Œ]#ê&ÉT.

Ä s√E˝À¢ y˚>∑e+‘·+>± ø£<ä\&ÜìøÏnX«<äfi≤\qT ñ|üjÓ÷–+#ês¡T. yêÏ kÕúq+˝ÀH&ÉT yÏì ñ|üjÓ÷–düTÔHêïs¡T?@qT>∑T\T ì<ëq+>± ø£<äT\T‘·÷ X¯Á‘·T•_sê\˝À <ë& É T\T # ˚j · T& É+˝ÀXøÏÔe+‘·yÓTÆq$. Á|üdüTÔ‘·+ yêÏ kÕúq+˝À @$TñHêïsTT?

ôd’ìø£ <äfi≤\ Hêj·T≈£î&ÉT`neTs¡Hêj·T≈£î&ÉT :yÓTT‘·Ô+ sêC≤´ìï ôd’ìø£ n~Ûø±s¡T Ò |ü]bÕ\Hê

ìj·T+Á‘·D #ùdyês¡T. yês¡T mes¡T, yês¡T @$T #ùdyês√eTq+ Ç|ü&ÉT ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+. b˛s¡TÃ^düT j·÷Á‹≈£î&Ó’q&√$T+>√ ô|sTTCŸ lø£èwü í<˚esêj·T\ ø±\+˝À$»j·Tq>∑s¡+ dü+<ä]Ù+∫q|ü&ÉT ù|s=ÿqï $wüj·÷ìï#·<äe+&ç.

ªªsêE e<ä› >∑\ \ø£å\ ø=~› ã\yÓTÆq ôd’q´+˝À35,000 nX«<äfi+, @ düeTj·T+˝ÀHÓ’Hê, mø£ÿ&Ó’Hê j·TT<ä∆+#˚j·T&ÜìøÏ dæ<ä∆+>± ñ+&˚yês¡≥. n+<äTe\¢ Äj·Tqn+fÒ Ç‘·s¡ sêE\≈£î uÛÑj·T+.

ªªÁ|üuÛÑTe⁄ es¡Z+ qT+&˚ ôd’ìø£<äfi¯ n~Ûø±s¡T\qTìj·T$T+#˚yês¡T. M]øÏ sê»´+˝Àì |ü≥ºD≤\ MT<ä,q>∑sê\ MT<ä, Á>±e÷\ MT<ä $düÔ è‘·yÓTÆq n~Ûø±s¡+ñ+&˚~. M]˝À ø=+<äs¡T \ø£å\ ø=B› ã+>±s¡T HêD≤\T|üqTï\T>± edü÷\T #düTø=Hyês¡T. eT]ø=+<äs¡T ¬s+&ÉT

|ü≥+`1 : $»j·Tq>∑s¡ |ü≥ºD+

‘·T+>∑uÛÑÁ<ä q~

eTd”<äT

|ü ≥º D

ÁbÕ

+ ‘·

+

ãTs¡TE π>≥T|ü≤º_ÛsêeT<˚yê\j·T+

<˚yê\j·÷\T

Á_&ç®

ø√≥nHÓ>=+&ç

sê» uÛÑeHê\T

ãj·TÏÁbÕø±s¡+

e´ekÕj

·T ˙ÏbÕs

¡T<ä\

ø±\Te

SCERT TELA

NGANA


e+<ä\, eT÷&ÉT e+<ä\, ◊<äTe+<ä\, y˚sTT #=|üq HêD≤\qTedü÷\T #˚düTø=H˚yês¡T. ôd’ìø£<äfi≤~Û|ü‹ ìs¡«Væ≤+#˚ ôd’q´+Ä<Ûës¡+>± (|ü<ë‹, nX¯«<äfi¯, >∑»)ã+>±s¡T HêD≤\ edü÷fi¯flqT sêEìs¡ísTT+#yê&ÉT. Ç≥Te+Ï kıeTTàqTHêj·T≈£î&ÉT |ü<ë‹ <äfi≤\T, >∑TÁsê\T,@qT> ∑ T\ b˛w üDø√d ü+ Ks¡TÃô|fÒºyês¡T. @ düeTj·T+˝ÀHÓ’Hê MÏìj·TT<ë∆ìøÏ dü+dæ<ä∆+>± ì*ù|yês¡T.Ç<˚ ø±≈£î+&Ü sêE≈£î yê]¸ø£#Ó*¢+|ü⁄\T, ãVüQe÷Hê\T düeT]Œ+#·T≈£îH˚yês¡T.<äfi≤~Û|ü‘·T\T, Hêj·T≈£î\ ôd’q´+‘√ bÕ≥T sêEøÏkı+‘·ôd’q´+ ‘√&ÉT+&˚~. M]øÏ sêCÒ J‘·uÛÑ‘ê´\T#Ó*¢+#yê&ÉT.μμ

ô|’ $wüj·÷\ Ä<Ûës¡+>± øÏ+~ Á|üX¯ï\≈£î»yêãT*e«+&ç:

lø£èwü í< ˚esêj·T\T n+fÒ Ç‘·s ¡T\≈£îm+<äTø£+‘· uÛÑj·T+?$»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´+˝À Á>±e÷\qT,|ü≥ºD≤\qT mes¡T ìj·T+Á‹+#˚yês¡T?n+<äs¡÷ düe÷q+>± Ä<ëj·T+ bı+<yêsê?Hêj·T≈£î\T bı+~q Á>±e÷\ Ä<ëj·T+qT+&ç m˝≤+Ï Á|ü‹|ò ü˝≤\T sêE\≈£î#Ó*¢+#yês¡T?Hêj·T≈£î\ ôd’q´+ô|’H sêE Ä<Ûës¡|ü&yê&Ü?

ôd’ìø£ <äfi≤~Û|ü‘·T\qT Hêj·T≈£î\T>± ≈£L&Üìj·T$T+#yês¡T. M]H neTs¡Hêj·T≈£î\T>± |æ*#ês¡T.M]øÏ ªneTs¡+μô|’q Ä<ëj·T+ edü÷\T #˚ùd u≤<Ûä ‘·qTn|üŒC…ù|Œyês¡T. neTs¡+ n+fÒ ìØí‘· ÁbÕ+‘·+ô|’ ¬syÓq÷´•düTÔ edü÷\T #˚ùd n~Ûø±s¡+. n+fÒ M]øÏ Ç∫Ãq

Á>±e÷\T, |ü≥ºD≤\ qT+&ç ¬syÓq÷´ edü÷\T#˚düTø=ì, ñ|üjÓ÷–+#·Tø=H˚ n~Ûø±s¡+ ñ+≥T+~.n+‘˚ø±≈£î+&Ü Ä<ëj·T+‘√ ôd’ìø£ <äfi≤\qT b˛wæ+#˚u≤<Ûä ‘· ≈£L&Ü M]øÏ ñ+&˚~. M] ÄBÛq ÁbÕ+‘ê\ô|’|ü]bÕ\q, Hê´j·T|üs¡yÓTÆq n~Ûø±sê\qT ø£*–ñ+&yês¡T.Hs¡düTú\≈£î #·≥º|üs¡yÓTÆq ø£]ƒq •ø£å\T neT\T #ùd n~Ûø±s¡+≈£L&Ü M]øÏñ+~. Ç~ HêÏ &Ûç©¢ düT˝≤ÔqT\ |ü]bÕ\q≈£î<ä>∑Zs¡>± ñ+&˚~. yês¡T ≈£L&Ü ªÇø±Ôμ\ n~Ûø±s¡T …’qªnMTsYμ\≈£î ¬syÓq÷´ edü÷\T #˚düT≈£îH˚ n~Ûø±s¡+ø£*Œ+#ês¡T.

#ê˝≤ eT+~ neTs¡Hêj·T≈£î\T ‘Ó\T>∑T Ms¡T Ò.Ms¡T kı+‘· Á>±e÷\qT+&ç Ò<ë yê] ã+<ÛäTe⁄\ qT+&çôd’ì≈£î\qT ìj·T$T+#·Tø=ì •ø£åD Ç#˚Ãyês¡T. áôd’ì≈£î\T sêE ø£+fÒ Hêj·T≈£î\πø $<Ûj·TT …’ ñ+&yês¡T.X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq Hêj·T≈£î˝…’q kÕfi¯óe q]‡+Vü≤ ˝Ò<ëqs¡düHêj·T≈£î&ÉT $XÊ\ uÛÑ÷uÛ≤>∑+ô|’ n~Ûø±sêìï bı+~ø=ìï dü+<äsê“¤\˝À $»j·Tq>∑s¡ sêE\≈£î düyê\T>±ì*#yês¡T. ø£yfi sêE #·ìb˛‘ sêC≤´ìï XøÏÔe+‘·yÓTÆqHêj·T≈£î\T ‘·eT #‘·T˝À¢øÏ rdüTø=ì ‘·eTì‘êeTT sêE>±Á|üø£Ï+#·Tø=Hyês¡T.

∫Á‘·+`13.2 Vü≤C≤s¡ sêe÷\j·T+˝À sê‹ s¡<∏ä+

SCERT TELA

NGANA


∫Á‘·+`13.3 Vü≤C≤s¡ sêe÷\j·T+ ≈£î&É |òü\ø£+ : Bì Ä<Ûës¡+>± ˙e⁄ ˇø£ ø£<∏ä sêj·T>∑\yê?

eTq$T|ü&ÉT b˛\TÃ<ë+ :

MTs¡T #√fi sêE\ >∑T]+∫ #·~yês¡T. yês¡T uÛÑ÷$T•düTÔqT eT+&Éfi¯fl <ë«sê m˝≤ edü÷\T #˚XÊs¡H˚~‘Ó\TdüT≈£îHêïs¡T. ø±ì $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´+neTs¡Hêj·T≈£î\‘√ ôd’ìø£+>± ã\|ü&ç+~. Á>±e÷\T,|ü≥ºD≤\T yÓTT‘·Ô+ M] n»e÷sTTw” ÀH˚ ñ+&˚$.

H˚Ï Á>±e÷\˝À neTs¡Hêj·T≈£ e´edüú ñ+&çñ+fÒ <ëì Á|üuÛ≤e+ m˝≤ ñ+&˚~? MT‘·s¡>∑‹˝À #·]Ã+#·+&ç.

eTq <˚X¯+˝À H˚&ÉT Á>±eT/|ü≥ºD |ü]bÕ\qm˝≤ ìs¡«Væ≤düTÔHêïs√ 6e ‘·s¡>∑‹˝À #·~yês¡T.Bìì $»j·Tq>∑s¡ bÕ\q‘√ b˛\Ã+&ç.uÛÒ<ë\qT ‘Ó\|ü+&ç.

lø£èwüí<esêj·T\T : >=|üŒbÕ\≈£î&ÉT.lø£èwüí<˚esêj·T\T kÕ.X¯.1509 qT+&ç 1529

es¡≈£î |ü]bÕ*+#ê&ÉT. ãVü≤eT˙ düT˝≤ ÔqT\T,>∑»|ü‘·T\≈£î (ˇ&çcÕ) e´‹πsø£+>± $»j·Tq>∑s¡ ôd’Hê´ìï$»j·Te+‘·+>± q&ç|æ+∫q >=|üŒ jÓ÷<ÛäT&ÉT. Ç‘·ìøÏe´‹πsø£+>± ‹s¡T>∑Tu≤≥T #˚dæq ø£sêí≥ø£, Ä+Á<Ûä,‘·$TfiHê&ÉT ÁbÕ+‘ê\˝Àì Hêj·T≈£î\qT nD∫yXÊ&ÉT.á$<Ûä+>± kÕÁe÷»´+ô|’ Ä~Û|ü‘· + dü+bÕ~+#ê&ÉT.

Á|ü‘˚ ø£+>± <äøÏåD ÁbÕ+‘·+, ø£ècÕí q~ ‘·÷s¡TŒ rs¡z&Éπse⁄\ô|’ ìj·T+Á‘·D kÕ~Û+#ê&ÉT.

Ç<˚ düeTj·T+˝À |ü•ÃeT rs¡+˝À >√yê˝Àb˛s¡TÃ^düTyês¡T z&Éπse⁄\e<ä› kÕúesê\T @s¡Œs¡#·Tø=ììj·T+Á‘·D kÕ~Û+#ês¡T. ø£èwüí<˚esêj·T\T M]‘√ùdïVü≤|üPs¡«ø£ dü+ã+<Ûë\T HÓ\ø=˝≤Œ&ÉT. Á|ü‘˚´ø£+>±>∑TÁsê\T, ù|\T&ÉT kÕe÷Á–ì yê] qT+&ç bı+<ä&ÜìøÏÇ˝≤ #˚XÊ&ÉT. ‘·q ôd’q´+˝À b˛s¡TÃ^düT <äfi≤\qT#s¡TÃ≈£îHêï&ÉT. yê]‘√ <äfi≤\qT ≈£L&Ü @sêŒ≥T #XÊ&ÉT.

Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ $»j·T<äX¯$T Hê&ÉT ô|<ä› m‘·TÔq|ü+&ÉT>∑ »]π>~. ôd’ìø£ <äfi¯ Á|ü<äs¡Ùq ìs¡«Væ≤+#˚yês¡T.Ç~ ô|<ä› m‘·TÔq ôd’ìø£ ø£yê‘·T‘√ eTT–ùd~. Ä s√EqneTs¡Hêj·T≈£î\T, Á|üeTTKT\T, #·Áø£e]ÔøÏ ø±qTø£\T, ø£|üŒ+#Ó*¢+#yês¡T. ø£èwüí<esêj·T\T ‘·eT kÕÁe÷»´+˝À >∑\<˚yê\j·÷\ô|’ Á|ü‘˚´ø£ ÁX¯<ä∆ eVæ≤+#˚yês¡T. yês¡Tdü«j·T+>± ‹s¡T|ü‹, lXË’\+, nVü≤√_\+ dü+<ä]Ù+#yês¡T.#ê˝≤ <˚yê\j·÷\≈£î ô|<ä› yÓTT‘·Ô+˝À $sêfi≤\TdüeT]Œ+#yês¡T.

lø£èwüí<˚esêj·T\ XÊdüHê\˝À ù|s=ÿqï $<Ûä+>±nH˚ø £ j·TT<ë ∆\˝À $»j·T+ bı+~ \_Û+∫q<ÛäqsêX¯ó\qT <äøÏ åD uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝Àì ô|<ä› ô|<ä›<yê\j·÷\≈£î |ü+∫ô|≤º&ÉT. á <yê\j·÷\˝À Ç‘·ì

SCERT TELA

NGANA


>ös¡yês¡ú+ ªsêj·T>√|ü⁄s¡+μ nH˚ m‘·ÔsTTq Ä\j·TeTTK<ë«sê\qT ì]à+#ês¡T. á s¡ø£yÓTÆq <ëqo\‘· e\¢<äøÏåD uÛ≤s¡‘·<X+˝Àì Á|ü»\˝À n‘·ì ù|s¡T ∫s¡ø±\+>±>∑Ts¡TÔ+#·T≈£îH˚≥≥T¢ #˚dæ+~. $»j·Tq>∑s¡ |ü≥ºD+˝À≈£L&Ü ø=ìï düT+<äs¡ <˚yê\j·÷\qT ì]à+#ê&ÉT.

lø£èwüí<esêj·T\T dü«j·T+>± ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘· +˝Àø£$. n‘·&ÉT ªn+&ÜfiŸμ nH ‘·$Tfi uÛÑø£ÔÔ ø£esTTÁ‹ J$‘·+Ä<Ûës¡+>± ªÄeTTø£ Ôe÷\´<äμ Á>∑+<∏ ä+ sêXÊ&ÉT.M]ø±\+˝À n\¢kÕì ô|<ä ›q, <Û ä÷s¡ ®Ï, ‘ÓHê*sêeTø£èwüßí&ÉT, eTT≈£îÿ ‹eTàq, |æ+>∑[ dü÷s¡q, sêeTsê»uÛÑ÷wüDT&ÉT, e÷<äj·T>±] eT\¢q, nj·T´\sêEsêeTuÛÑÁ<äT&ÉT e+Ï ªªnwüº ~>∑ZC≤\Tμμ sêj·T\ ø=\Te⁄qTn\+ø£]+#ês¡T.

lø£èwüí<˚esêj·T\T yês¡düT …’q n#·T´‘·<˚esêj·T,Ä[j·T sêeTsêj·T\ ø±\+˝À $»j·Tq>∑s¡ sêE\ÁbÕã\´+ eT]+‘·>± ô|]–+~. Ms¡T ãVü≤eT˙ düT˝≤ÔqT\sê»´ e´eVü‰sê\˝À CÀø£ + #düTø=Hêïs¡T. M] ìs¡+‘·s¡

∫Á‘·+`13.4 ø±+N|ü⁄s¡+˝Àì @ø±+ãπsX¯«s¡ Ä\j·T >√|ü⁄s¡+

CÀø£´+ |òü*‘·+>± Ä+<√fi¯q #Ó+~q ◊<äT>∑Ts¡TãVü≤eT˙ düT˝≤ÔqT\T kÕ.X¯.1565˝À @ø£yÓTÆ s¡ø£ÿdæ‘ ·+>∑& ç j·TT<ä ∆+ ˝Ò<ë ‘·[ ¢ø√≥ j·TT<ä ∆+˝ÀsêeTsêj·T\qT z&ç+∫, $»j·Tq>∑s¡ |ü≥ºD≤ìï<√#·Tø=ì düs¡«HêX¯q+ #˚XÊs¡T. nq+‘·s¡+ e∫Ãqyês¡düT\T sê»<Ûëìì ‹s¡T|ü‹øÏ düMT|ü+˝Àì#·+Á<ä–]øÏ ‘·s¡*+#ês¡T. ø±ì |üPs¡« yÓ’uÛÑyêìïkÕ~Û+#· Òø£b˛j·÷s¡T. ø=+‘· ÁbÕ+‘êìï düT˝≤ÔqT\TÄÁø£$T+#·Tø√>± $T–*q uÛÑ÷uÛ≤>±\ô|’ Hêj·T≈£î\Tdü«‘·+Á‘· sêE\T>± Á|üø£Ï+#·T≈£îHêïs¡T.

>√˝§ÿ+&É ≈£î‘·TuŸcÕV”≤\T`1512`1687

≈£î‘·TuŸcÕVæ≤ ` ø±\Áø£eT |üÏºø£≈£î© ≈£î‘·TuŸ cÕ (1512-1543)»+ôw&é ≈£î© (1543-1550)ÇÁãV”≤+ ≈£î‘·TuŸ cÕ (1550-1580)eTVü≤à<é ≈£î© ≈£î‘·TuŸ cÕ (1580-1612)eTVü≤à<é ≈£î‘·TuŸ cÕ (1612-1626)nãT› ≤¢ ≈£î‘·TuŸ cÕ (1626-1672)nãT Ÿ Vü≤düHé ‘êHêcÕ (1672-1687)

‘Ó\+>±D ÁbÕ+‘·+˝Àì ø±ø£rj·T kÕÁe÷»´+ >∑T]+∫,eTq+ Ç+‘·≈£î eTT+<äT bÕsƒ¡+˝À #·~yê+. ø±ø£rj·TkÕÁe÷»´+ n+‘·yÓTÆq ‘·s¡Tyê‘· ø=+<äs¡T kÕeT+‘·sêE\Tdü«‘·+Á‘· sêC≤´\qT kÕú|æ+#ês¡T. yêÏ À sê#·ø=+&É,<˚es¡ø=+&É yÓ\eT sêC≤´\T #ê˝≤ ã\yÓTÆq$. Ç$$»j·Tq>∑s¡ #·Áø£es¡TÔ\, ãVüQeTì düT˝≤ÔHé\ n~Ûø±sêìïdüyê\T #˚XÊsTT.‘Ó\+>±D≤ ÁbÕ+‘·+˝À ãVü≤eTìdüT˝≤ÔHé\ >∑es¡ïsY nsTTq ≈£î©≈£î‘·TuŸcÕ 1512˝Àdü«‘·+Á‘êìï Á|üø£Ï+#·Tø=ì, >√˝§ÿ+&É ≈£î‘·TuŸcÕV”≤sêC≤´ìï kÕú|æ+#ê&ÉT. ≈£î©≈£î‘·TuŸcÕ es¡+>∑ Ÿ, ø=+&É|ü*¢,@\÷s¡T, sê»eT+Á&ç ø√≥\qT ÄÁø£$T+#·Tø=ì ‘·q|ü]bÕ\qqT $düÔ]+#ê&ÉT. >√˝§ÿ+&É sêC´+˝À‘Ó\+>±D Á|ü<Ûëq uÛ≤>∑+>± ñ+&˚~. Äj·Tq ‘·sê«‘·e∫Ãq sêE\T 1687 es¡≈£î |ü]bÕ*+#ês¡T.

SCERT TELA

NGANA


düT˝≤ÔHé ÇÁãV”≤+ ≈£î‘·TuŸ cÕ (1550`80) ‘Ó\T>∑TkÕVæ≤‘ê´ìï b˛wæ+∫ Áu≤Vü≤àDT\qT, <˚yê\j·÷\qTÄ<ä]+#ê&ÉT. dæ+>∑sê#ês¡T´\T, n<ä›+øÏ >∑+>±<Ûäs¡T&ÉT,ø £+< ä T≈ £Ls ¡ T s ¡ T Á< äø £$ eT]j·T T bıq> ∑+ Ï‘Ó\>∑Hês¡T´\≈£î ÇÁãV”≤+ ≈£î‘·TuŸcÕ b˛wüD\_Û+∫+~. ÇÁu≤Væ≤+ ≈£î‘·TuŸcÕ ø±\+˝Àì Á|üeTTK‘Ó\T>∑T ø£e⁄\T. Ms¡T ÇÁu≤Væ≤+ ≈£î‘·TuŸcÕqTeT*ÿuÛÑsêeTT&Éì Á|üX¯+dæ+#ês¡T. ø±ø£rj·T sêE\e …ô|<ä›m‘·TÔq, ˙Ï bÕs¡T<ä\ kÂø£sê´\T ø£*Œ+#ê&ÉT.Á|ü‘ê|üs¡TÁ<äTì e<ä› ùde\+~+∫q ø±ø£rj·T ôd’q´+˝ÀìÁ|üeTTKT\qT ‘·q ùde\˝ÀøÏ rdüT≈£îHêï&ÉT. e´ekÕj·Ts¡+>∑+˝À yê]øÏ dü«‘·+Á‘· Á|ü‹|ü‹Ôì#êÃ&ÉT. ø√≥\ìs¡«Vü≤D u≤<Ûä ‘·\qT yê]πø n|üŒ–+#ê&ÉT.

nq‹ø±\+˝ÀH ≈£î‘·TuŸ cÕVæ≤ bÕ\≈£î\T ÁbÕ+rj·TJyêes¡D≤ìï ns¡ú+ #düT≈£îì ‘Ó\+>±D eTTK´ uÛ≤>∑+˝À

≈£î‘·TuŸ cÕV”≤ kÕÁe÷»´+(1518`1687)

ñC…’®Hé>∑T»sê‘Y

qs¡à<ä‘·|æ

eTVü‰q~

>√<ëe]

ø£ècÕí

‘·T+>

∑uÛÑÁ<ä

ø±y]

ã+>±fi≤U≤‘·+

ø=∫Hé

yÓ\TsYô|qT>=+&É

$»j·Tq>∑s¡

Á≤yÓHéø√sY

;C≤|üPsY

nVü≤à<éq>∑sY

ãsêsY

>=+&Ü«Hê u…+>± Ÿ

ˇ]kÕ‡

ø£ècÕí

≈£î‘·TuŸ cÕV”≤kÕÁe÷»´+nπs_j·÷ düeTTÁ<ä+

Væ≤+<ä÷ eTVü‰ düeTTÁ<ä+|ü≥ºD+ ù|s¡Tq<äT\T≈£î‘·TuŸ cÕV”≤ kÕÁe÷»´+

\ø£åB«|tn+&Ée÷Hé

ìø√u≤sY Be⁄\T

|ü≥+`2 : ≈£î‘·TuŸ cÕV”≤ kÕÁe÷»´+

e´ekÕj·T Ä<Ûësêìï $düÔ è‘· |üs¡#·≤ìøÏ ø±ø£rj·TkÕ>∑T˙Ï $<ÛëHêìï ø=qkÕ–+#ê\ì nqT≈£îHêïs¡T.sê»<Ûëì >√˝§ÿ+&É À ìedædüTÔ+&É≥+ e\¢ ÇÁãV”≤+≈£î‘·TuŸ cÕ bÕ\q˝À 1562˝À VüQùd‡Hé kÕ>∑sY #Ós¡Te⁄ì]à+#ês¡T. <ëì πsU≤∫Á‘· ‘·j·÷Ø (&çC… ’Hé)˝ÀdüVü≤ø£]+∫q dü÷|òæ dü+‘·T Vü≤»s¡‘Y VüQùd‡Hé cÕ yê*ù|s¡T MT<ä <ëìøÏ Ä ù|s¡T ô|≤ºs¡T. n~ eT÷dæ q~˙Ï‘√ ì+&ç ñ+&ç, dü+e‘·‡s¡+ bı&Ée⁄Hê ˙s¡T ñ+&˚ø£èÁ‹eT#Ós¡Te⁄. n~ ôV’≤<äsêu≤<äTøÏ Á|ü<Ûëq eT+∫˙Ïeqs¡T>± e÷]+~. ÇÁãVæ≤+|ü≥ï+ <ä>∑Zs¡ eTs=ø£ #Ós¡Te⁄ì≈£L&Ü n‘·&ÉT ì]à+#ê&ÉT. eT÷dæ q~ô|’q n‘·&ÉT ì]à+∫qª|ü⁄sêHê |ü⁄˝Ÿμ (bÕ‘· e+‘Óq) ≈£L&Ü #ê˝≤ Á|üU≤´‹bı+~+~.

ÇÁãV”≤+ ≈£îe÷s¡T&Ó’q eTVü≤à<é ≈£î© >=|üŒ uÛÑeqìsêà‘·. ôV’≤<äsêu≤<é q>∑sê˙ï Á|üD≤[ø£ ã<ä›+>±

SCERT TELA

NGANA


ì]à+#ê&ÉT. ôV’≤<äsêu≤<äT q>∑sêìøÏMTsY yÓ÷$THé ndüÔsêu≤~ yêdüTÔ•*Œ.≈ £ î* ≈ £ î‘ · Tu ŸcÕø Ï eJs ¡ T>±#ê]àHêsYøÏ, <ëì‘√bÕ≥T ø=‘· Ôsê»<Ûëì πsU≤ |ü≤\T ^j·T≥+˝Àn‘·&ÉT eTTK´ bÕÁ‘· b˛wæ+#ê&ÉT.eTTVü≤eTà<é ≈£î© ≈£î‘·TuŸcÕ eTø±ÿeTd”<é, »e÷ eTd”<é\qT ì]à+#ê&ÉT.eTø±ÿ˝Àì n‹ ô|<ä › eTd”< äTqeT÷Hê˝À <ëìì ì]à+#ê&ÉT.eTø±ÿqT+∫ ‘Ó∫Ãq eTÏº‘√ ≈£î© ≈£î‘·TuŸcÕ Ç≥Tø£\T‘·j·÷s¡T #˚sTT+∫ yêÏì eTd”<äT˝Àì eT<Ûä >√|ü⁄s¡ìsêàD≤ìøÏ ñ|üjÓ÷–+#ê&ÉT. ø±ãÏº eTd”<äTøÏ Ä ù|s¡Te∫Ã+~. eTd”<äT˝Àì ˇø£ >∑~˝À Á|üeø£Ô yÓTTVü≤à<éyÓ+Á≥Tø£\T ≈£L&Ü ñHêïsTT. ôV’≤<äsêu≤<äTøÏ Á|üU≤´‘·∫Vü≤ï+>± e÷]q #ê]àHêsYì ≈£L&Ü eTTVü≤eTà<é ≈£î©≈£î‘·TuŸ cÕ ø£Ïº+#ê&ÉT. áj·Tq |ü]¸j·÷ eT]j·TT ñs¡T› ÀeT+∫ø£$. áj·Tq ø£èwæ e\qH˚ <äø£ÿ˙ ñs¡T›, Á>±+~∏ø£uÛ≤wü kÕúsTT bı+~q~.

Vü≤j·T‘Y ãø°å uÒ>∑+ eTTVü≤eTà<é ≈£î© ≈£î‘·TuŸ cÕ≈£L‘·Ts¡T. ôV’≤<äsêu≤<äTøÏ düMT|ü+˝Àì Vü≤j·T‘Yq>∑sY ÀÄyÓT Vü≤j·T‘Y ãø°å eTd”<äT ø£Ïº+∫+~. ÄyÓTì e÷kÕôV≤u≤ nì |æ*#˚yêfi¯ófl. áyÓT ù|s¡Tô|’ ø±qyéT Ä>±nH Ä$&É ‘· ≤uŸ q÷ kÕVæ≤u≤ nH #Ós¡Te⁄ ‘·$«+∫+~.ø±\Áø£eT+˝À e÷kÕuŸ #Ós¡Te⁄ (e÷kÕuŸ ≤´+ø˘)>±s¡÷bÕ+‘·s¡+ #Ó+~+~.

nãT› ≤¢ ≈£î‘·TuŸcÕ ø£$‘·«eTT, dü+^‘·+ |ü≥¢ eT≈£îÿe>∑\yê&ÉT. |ü<äø£$‘·\T sêùd πøåÁ‘·j·T´qT ÄVü‰«ì+∫dü‘·ÿ]+#ê&ÉT. nãT˝Ÿ Vü≤düHé ‘ê˙cÕ ≈£î‘·TuŸ cÕV”≤e+X¯+˝À ∫e]yê&ÉT. áj·Tq ø£+#Ós¡¢ >=|üqïqTbÕ\«+#· ‘ê\Tø±≈£î ‘·Vü≤dæ˝≤›sY>± ìj·T$T+#ê&ÉT.

Ç‘·ìH˚ sêeT<ëdüT>± |æ\TkÕÔs¡T.sêeT<ëdüT Á|üC≤<ÛäHêìï uÛÑÁ<ë#·\+˝ÀlsêeTTì <˚yê\j·T ìsêàD≤ìøÏñ|üjÓ÷–+#ê&ÉT. lsêeTT&ÉT, d”‘·,\ø£ å àDT\≈£î q>∑\T #˚sTT+#ê&ÉT.sêeT<ëdüT Á|üC≤<ÛäHêìï eT[fl+∫`q+<äTq ‘ê˙cÕ Äj·Tìï C… ’\T˝Àã+~Û+#ê&ÉT. yêdüÔyê\qT Á>∑Væ≤+∫q‘ê˙cÕ sêeT<ëdüTqT ã+<Ûä$eTTøÏÔ&çì#˚XÊ&ÉT.

≈£î‘·TuŸ cÕV”≤\ ø±\+˝À >√˝§ÿ+&ÉÁ|ü|ü+#· yê´|üÔ+>± eÁC≤\≈£î Á|üU≤´‹>±+∫q~. M]bÕ\q˝ÀH˚ eT∫©|ü≥ï+, Á|ü<Ûëq z&Éπse⁄>± ñ+&˚~.Äπ>ïj·÷dæj·÷, #Ó’Hê, |ü]¸j·÷, nπs_j·÷, j·T÷s¡|t\‘√yê´bÕs¡+ kÕπ>~. ø√kÕÔ ÁbÕ+‘·+ qT+&ç >√˝§ÿ+&É≈£îˇ+f…\T, ã+>±s¡+, yÓ+&ç, e+Ï$ yπs«s¡T <XÊ\ qT+&ç~>∑TeT‹ nj˚T«$.

ôV’≤<äsêu≤<äT˝Àì Á|üU≤´‘· >√˝§ÿ+&É ø√≥øÏ <ä>∑Zs¡ ÀÇÁãV”≤+u≤>¥ À ≈£î‘·TuŸ cÕVæ≤ bÕ\≈£î\ @&ÉT düe÷<ÛäT\TñHêïsTT. ô|]¸j·THé Væ≤+<ä÷ XË’*\ y˚Tfi¯$+|ü⁄‘√ ádüe÷<ÛäT\T ø£ Á|ü‘´ø£ uÛÑeq ìsêàD XË’*ì ø£qãs¡TkÕÔsTT.yÓTT|òüT˝Ÿ #·Áø£e]Ô nsTTq cÕ»Vü‰Hé ≈£î‘·TuŸ cÕVæ≤düe÷<äT\ ìsêàDXË’*øÏ nãT“s¡|ü&ç ‘êCŸ eTVü≤˝ŸìbÕ\sê‹‘√ ø£Ïº+#ê&ÉT. ≈£î‘·TuŸ cÕVæ≤ düe÷<ÛäT\T n<äT“¤‘·|üì‘·q+‘√ #ÓøÏÿq sêfi¯fl‘√ ø£≤ºs¡T. MÏ #·T≥÷º$XÊ\+>± r]Ã~~›q ‘√≥ ñ+~.

ÇÁu≤Væ≤+ ≈£î‘·TuŸ cÕ ø±\+ qT+&˚ düTdü+|üqïyÓTÆqá sêC≤´ìï ÄÁø£$T+#·Tø√yê\ì yÓTT>∑\T\T ø£HïXÊs¡T.∫e]øÏ Ws¡+>∑CÒãT Hêj·Tø£‘·«+˝À 1687˝À >√˝§ÿ+&Éø√≥qT ÄÁø£$T+#·Tø=Hêï&ÉT.

yÓTT>∑\T\T ≈£î‘·TuŸ cÕV”≤\qT ø£\T|ü⁄ø=ì b˛≈£î+&Ü,kÕúì≈£î\qT n~Ûø±s¡+ qT+&ç ‘=\–+∫ ãj·TÏ yê]ììj·T$T+#ês¡T. á ÁbÕ+‘·+ qT+&ç n~Ûø£ |üqTï\T

∫Á‘·+`13.5 #ê]àHêsY

SCERT TELA

NGANA


∫Á‘·+`13.6 >√˝§ÿ+&É ø√≥

1) $»j·Tq>∑s¡ sêE\T zs¡T>∑\T¢ e÷~] |ü≥ºD+ eT<Ûä ˝À ìedæ+#·≈£î+&Ü Á|ü‘´ø£+>± m+<äT≈£î ìedæ+#ês¡T? (AS1)

2) neTs¡Hêj·T≈£î\T m+<äT≈£î X¯øÏÔe+‘·T\T>± ñHêïs¡T? (AS1)

3) ø±ø£rj·TT\ bÕsƒ¡+˝Àì Hêj·T+ø£s¡T\T, á bÕsƒ¡+˝Àì neTs¡Hêj·T≈£î\ eT<Ûä uÛÒ<ë\T, b˛*ø£\T$e]+#·+&ç. (AS1)

4) $»j·Tq>∑s¡ ôd’q´+ |ü•ÃeT ø√kÕÔ ~>∑TeT‘·T\ô|’ m+<äT≈£î Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+~? (AS1)

5) l ø£èwü í<˚esêj·T\T ‘·q sê»´ ã˝Àù|‘êìøÏ X¯Á‘·Te⁄\‘√ j·TT<ë∆\T #˚XÊ&ÉT. Ä |üÏ ºø£qT‘·j·÷s¡T#j·T+&ç. (AS3)

6) ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘ê´ìøÏ $»j·Tq>∑s¡ sêE\T #˚dæq ùde m˝≤+Ï~? (AS6)

7) uÛ≤s¡‘·<˚X¯ |ü≥+˝À á øÏ+~ ÁbÕ+‘ê\qT >∑T]Ô+#·+&ç. (AS5)

n. Vü≤+|æ Ä. ;C≤|üPsY Ç. ‹s¡T|ü‹ Ä. >√\ø=+&É ñ. ø£+∫ . ‘·T+>∑uÛÑÁ<ä q~8) ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘ê´_Ûeè~›øÏ ø£èwæ #˚dæq $$<Ûä sêC≤´\qT >∑÷]Ã #·]Ã+#·+&ç. (AS1)

9) >√˝§ÿ+&ÉqT bÕ*+∫q ≈£î‘·TuŸcÕVæ≤\ yêdüTÔ•\Œ, ø£fi≤b˛wüDqT $e]+#·+&ç. (AS1)


ø°\ø£|ü<ë\T:

1. neTs¡Hêj·Tø£

2. nMTsY

3. Çø±Ô

4. |ü⁄sêedüTÔ XÊgy˚‘·Ô\T

5. sêj·T>√|ü⁄s¡+

edü÷\T¬ø’ |üŒ+<ä •düTÔ edü÷\T |ü<ä›‹ì neT\T#XÊs¡T. Bì Á|üø±s¡+ y\+ bÕ≥˝À n‘· ~Ûø£+>±bÕ&çq e´øÏÔøÏ |üqTïedü÷\T #ùd Vü≤≈£îÿ ñ+&~.M]˝À kÕ<Ûës¡D+>± kÕúìø£+>± X¯øÏÔe+‘·T\TÒ<ë e&û¶ yê´bÕs¡T\T ñ+&yês¡T. Ms¡T ¬s’‘·T\qT,

#˚‹ eè‘·TÔ\ yê]ì nD∫y˚dæ n~Ûø£ Ä<ëj·T+bı+<yês¡T. Bì‘√ Á|ü»\T ìsêX≈£î >∑Ts¡j·÷´s¡T.Bì‘√ bÕ≥T ø£s¡Te⁄ ø±≥ø±\ e\q Á|ü»\TÇ‘·s¡ ÁbÕ+‘ê\≈£î e\dü\T yÓ\¢&É+ e\q »HêuÛ≤‘·–Z+~.

≈£î‘·TuŸcÕV”≤ sê»´+ |ü≥+ #·÷dæ >√˝§ÿ+&É,eT∫©|ü≥ï+, uÛÑÁ<ë#·\+\qT >∑T]Ô+#·+&ç.>√˝§ÿ+&É sê»´+ yÓTT>∑\T\ bÕ\q ‘=*s√E\˝À ø°åD <äX¯˝À ñ+&ç, ‘·s¡Tyê‘·Ä]úø£+>± m+<äT≈£î m~–+<äì uÛ≤$düTÔHêïe⁄?>√˝§ÿ+&É sêE\ ø±\+˝Àì Á|üdæ~∆ #Ó+~qeÁ»|ü⁄ >∑qT\T, yêÏ es¡Ô≈£ $es¡eTT\ >∑T]+∫‘Ó\TdüTø√+&ç.

SCERT TELA

NGANA


yÓTT>∑\T\T mes¡T ?yÓTT>∑\T\T eT<Ûä´ Ädæj·÷˝Àì ñC…“øÏkÕÔHé,

eT+>√*j·÷ <XÊ\≈£î #Ó+~qyês¡T. yÓTT≥ºyÓTT<äÏ yÓTT>∑ Ÿ#·Áø£e]ÔjÓÆTq u≤ãsY (1526`1530), Ç‘·s¡ sêC≤´\<ä+&Éj·÷Á‘·\ e\¢ |üPØ«≈£î\ qT+&ç dü+Áø£$T+∫q

dæ+Vü‰düHêìï e~*sêø£ ‘·|üŒ Ò<äT. #ê˝≤ ø±\+ dü+#ês¡+# ˚d æ ∫es ¡≈ £ î kÕ.X ¯ .1504˝À ø±ã÷˝ ŸqTeX¯|üs¡#·T≈£îHêï&ÉT. 1526 ˝À &Ûç©¢ düT˝≤ÔHé ÇÁãV”≤+˝À&çì z&ç+∫ &Ûç©¢, ÄÁ>±\qT ÄÁø£$T+#·T≈£îHêï&ÉT.

»Vü≤+

^sY ∫

Á‘·+

ñqï H

êD…+

14bÕsƒ¡+ yÓTT>∑ Ÿ kÕÁe÷»´+

kÕ.X. 1526˝À u≤ãs¡T uÛ≤s¡‘·<X+ô|’ <ä+&Ó‘·Ô&É+‘√ yÓTT>∑\T\ ù|s¡T‘√ ø£ø=‘·Ô e+X+ bÕ\q ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. yês¡T kÕ.X.1550 qT+&ç kÕ.X.1707 eT<Ûäø±\+˝À kÕÁe÷C≤´ìï kÕú|æ+∫ &Ûç©¢ yÓTT<ä\Tø=ì uÛ≤s¡‘· ñ|üK+&ÉeT+‘ê yÓTT>∑\T\T‘·eT kÕÁe÷C≤´ìï $düÔ]+|üCÒXÊs¡T. M] |ü]bÕ\Hê @sêŒ≥T¢, bÕ\Hê $<Ûëq+,yêdüTÔ ø£fi¯\T yÓTT<ä …’q$ M] ‘·<äq+‘·s¡+ ≈£L&Ü #ê˝≤ ø±\+ es¡≈£î sêE\qT,yê] |ü]bÕ\Hê |ü<ä∆‘·T\qT Á|üuÛ≤$‘·+ #XÊsTT. Á|üdüTÔ‘·+ kÕ«‘·+Á‘· ~H√‘·‡e+s√E uÛ≤s¡‘· Á|ü<ÛëqeT+Á‹ C≤‹ì ñ<›•+∫ Á|üdü+–+# mÁs¡ø√≥ yÓTT>∑ Ÿ #·Áø£es¡TÔ\ ìyêdüyT.

∫Á‘·+`14.1 mÁs¡ø√≥

SCERT TELA

NGANA

127yÓTT>∑ Ÿ kÕÁe÷»´+‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19

eTTK´yÓTÆq yÓTT>∑ Ÿ #·Áø£es¡TÔ\T ` <ä+&Éj·÷Á‘·\T, dü+|òüT≥q\Tu≤ãsY (kÕ.X.1526`1530)(m&ÉeT)

kÕ.X.1526˝À ÇÁãV”≤+ À&çì z&ç+∫ &Ûç©¢, ÄÁ>±\qTìj·T+Á‘·D˝ÀøÏ ‘Ó#·TÃø=ì sê»´kÕú|üq #˚XÊ&ÉT.

(≈£î&ç)VüQeTj·T÷Hé (kÕ.X.1530`1556)VüQeTj·T÷HéqT ùwsYU≤Hé z&ç+∫, ÇsêHé≈£î

‘·]y˚TXÊ&ÉT. ÇsêHé À VüQeTj·T÷Hé dübòÕ$<é cÕdüVü‰j·÷ìï bı+<ë&ÉT. VüQeTj·T÷Hé ‹]– Áø°.X¯.1555˝À&Ûç©¢ì ÄÁø£$T+#·Tø=Hêï&ÉT. ø±ì ‘·s¡Tyê‘· dü+e‘·‡s¡+˝ÀH˚

z Á|üe÷<ä+˝À eTs¡DÏ+#ê&ÉT.

nø£“sY (kÕ.X.1556`1605)(m&ÉeT)

nø£“sY #·Áø£e]Ô njT´HêÏøÏ n‘·ì ej·TdüT‡πøe\+ 13 dü+e‘·‡sê Ò. nø£“sY u…+>±˝Ÿ, eT<ÛäuÛ≤s¡‘·<˚XÊìï, sê»kÕúHé, >∑T»sê‘Y\qT n‹ø=~›ø±\+˝ÀH˚ ÄÁø£$T+#·>∑*>±&ÉT. Ä ‘·sê«‘·n‘·qT Ä|òüÈìkÕÔHé, ø±oàsY, <äø£ÿHé |”sƒ¡uÛÑ÷$T˝Àì|ü\T ÁbÕ+‘ê\qT ÄÁø£$T+#ê&ÉT. |ü≥+.1˝À n‘·ìkÕÁe÷´»´ $düÔs¡DqT #·÷&É+&ç.

(ô|’q)»Vü≤+^sY (kÕ.X.1605`1627)nø£“sY ÁbÕs¡+_Û+∫q

<ä+&Éj·÷Á‘·\T ø=qkÕ–+#ê&ÉT. ô|<ä›nÁø£eTD\T @MT »s¡|ü Ò<äT.

Ws¡+>∑CÒãT (kÕ.X.1658`1707)(≈£î&ç)nkÕ‡+ô|’ ¬>\T|ü⁄ kÕ~Û+#ê&ÉT. Ä|òüÈìkÕÔHé yÓTT<ä\Tø=ìnkÕ‡+, sê»kÕúHé, |ü+C≤uŸ, <äø£ÿHé yÓTT<ä\>∑T j·÷e‘Y

kÕÁe÷»´+˝À nH˚ø£ ‹s¡T>∑Tu≤≥¢qT m<äTs=ÿqe\dæe∫Ã+~. >∑Ts¡T‘˚CŸ ãVü≤<ä÷sY, >√$+<édæ+>¥, •yêJ\T, ‘·q

≈£îe÷s¡T&Ó’q nø£“sY n‘·ìøÏ e´‹πsø£+>± ‹s¡T>∑Tu≤≥TÒeHÓ‘êÔs¡T. •yêJ dü«‘·+Á‘· eTsêsƒê kÕÁe÷»´ kÕú|üq˝À

dü|òü©ø£è‘·T&Éj·÷´&ÉT. Ws¡+>∑CÒãT kÕ.X¯.1685˝À;C≤|üPsYqT, kÕ.X¯.1687˝À >√˝§ÿ+&ÉqT

ÄÁø£$T+#·Tø=Hêï&ÉT. Ç‘·ì eTs¡D≤q+‘·s¡+ dæ+Vü‰düq+ø√dü+ ≈£îe÷s¡T\ eT<Ûä dü+|òüTs¡D\T ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆHêsTT.

cÕ»Vü‰Hé (kÕ.X.1627`1658) (m&ÉeT ÁøÏ+<ä)

<äø£ÿHé ÁbÕ+‘·+˝À yÓTT>∑\T\ sê»´ $düÔs¡Dø=qkÕ–+#ê&ÉT. Ç‘·qT kÕÁe÷»´+˝Àì kÕúìø£Á|üuÛÑTe⁄\, bÕ\≈£î\ ‹s¡T>∑Tu≤≥¢qT m<äTs=ÿHêï&ÉT.

kÕ.X¯.1657`1658˝À dæ+Vü‰düq+ ø√dü+ n‘·ì ≈£îe÷s¡T\ eT<Ûä rÁe dü+|òüTs¡D\T »]>±sTT. Ws¡+>∑CÒãT ‘·qeTT>∑TZs¡T k˛<äs¡T\qT z&ç+∫ #·+|æyXÊ&ÉT. cÕ»Vü‰HéqT ã+B #j·T&É+‘√ X‚wüJ$‘·+ ÄÁ>± C…’\T˝À >∑&É|üe\dæ e∫Ã+~.

SCERT TELA

NGANA


|ü≥+`1 : 1605˝À nø£“sYbÕ*+∫q ÁbÕ+‘·+

;sês¡T >=+&Ü«Hê ˇ&çcÕ

n\Vü‰u≤<äT|òü‘˚|üPsY dæÁøÏÄÁ>±

e÷\e

dæ+<∏é ∫‘√Ô&é

nCŸMTsYn+ãsY

&Ûç©¢bÕì|üŸeTT˝≤ÔHé

ø±oàsY

ø±+<äVü≤sY

ø±ãT˝Ÿ

u…+>±\T

nVü≤à<éq>∑s¡+>√˝§ÿ+&É

;C≤|üPsY

N

Ç‘·s¡ sêE\‘√ yÓTT>∑\T\ dü+ã+<Ûë\T :ÄHê&ÉT uÛ≤s¡‘·<˚X¯eT+‘·≤ nH˚ø£ ∫qï ∫qï

sêC≤´\qT kÕúìø£ sêE\T, bÕ\≈£î\T bÕ*düTÔ+&yês¡T.yÓTT>∑\T\T yê]ì ‘·eT ÄBÛq+˝ÀøÏ ‘Ó#·TÃø√e&ÜìøÏÁ|üj·T‹ï+#ês¡T. yês¡T bÕ‘· sêE\qT, |üPs¡« sêC≤´\|ü]bÕ\q ø=qkÕ–+#˚+<äT≈£î nqTeT‹+#ês¡T. M]<ë«sêH˚ ¬syÓq÷´ •düTÔ edü÷\T #˚sTT+#˚yês¡T.kÕÁe÷»´+˝Àì sêC≤´\ eT<Ûä j·TT<ë∆\ ìyês¡D≈£î#·Áø£e]Ô m|ü&É÷ ‘·q ôd’q´+‘√ dæ<ä∆+>± ñ+&˚yê&ÉT.

M] n~Ûø±sêìï n+^ø£]+#·ì sêE\ô|’ ìs¡+‘·s¡+j·TT<ë∆\T #˚j·T&É+ <ë«sê yê]ì n<äT|ü⁄˝À ñ+#ês¡T.yÓTT>∑\T\T ã\|ü&çq ‘·s¡Tyê‘· #ê˝≤ eT+~ Ç‘·s¡sêE\T ≈£L&Ü ‘·eT kÕs¡«uÛÖeT‘ê«ìï e~* yê]‘√dü‘·‡+ã+<Ûë\T @s¡Œs¡T#·T≈£îHêïs¡T. ø=+<äs¡T sê»|ü⁄Á‘·T\TyÓTT>∑\T\‘√ $yêVü‰ dü+ã+<Ûë\qT ≈£L&Ü@s¡Œs¡T#·T≈£îHêïs¡T. ø±ì ø=+‘· eT+~ Bììe´‹πsøÏ+#ês¡T. ∫‘√Ô&é≈£î #Ó+~q dæk˛&çj·÷ sê»|ü⁄Á‘·T\T

#ê˝≤ ø±\+ bÕ≥T yÓTT>∑\T\ n~Ûø±sêìï >∑T]Ô+#· Ò<äT.‘·eT #˚‹˝À z&çq sêE\qT ≈£L&Ü >ös¡$+∫ yê]uÛÑ÷uÛ≤>±*ï yÓTT>∑\T\T ‹]– n|üŒ–+#yês¡T. yÓTT>∑\T\eTTK´ ñ<˚ ›X ¯+ z&ç+#·&Éy˚T >±ì X¯Á‘·Te⁄\qTnee÷ì+#·&É+ ø±<äT. á düeT‘·T\´‘· jÓTTø£ÿ Á|üuÛ≤e+nH˚ø£ eT+~ sêE\ô|’ ã&ç+~. sê»ø°j·T eP´Vü≤+˝ÀuÛ≤>∑+>± yÓTT>∑\T\T kÕúìø£ sê»≈£îe÷¬sÔ\qT$yêVü≤e÷&Üs¡T. »Vü≤+^sY ‘·*¢ sê»|ü⁄Á‘·sêC…’q n+ãsY(H˚Ï C…’|üPsY) sê≈£îe÷¬sÔ. cÕ»Vü‰Hé ‘·*¢ sê»|ü⁄Á‘·T …’qCÀ<∏é|üPsY j·TTesêDÏ.eTq‡uŸ<ës¡T¢, C≤^s¡T<ës¡T¢ :

yÓTT>∑ Ÿ kÕÁe÷»´+ u≤>± $düÔ]+#·&É+‘√ |ü\TÁbÕ+‘ê\ qT+&ç Á|ü»\qT $$<Ûä ñ<√´>±\˝Àìj·T$T+#ês¡T. M]˝À ‘·Ts¡Twüßÿ\T, Çsêìj·THé\T, uÛ≤s¡‘·eTTdæ¢+\T, Ä|òüÈqT¢, sê»|ü⁄Á‘·T\T, eTsêsƒê\T, Ç‘·s¡T\TñHêïs¡T. Ms¡+<ä]øÏ ñ<√´>±\qT ø£*Œ+∫ eTq‡uŸ<ës¡T¢>±uÛÑØÔ #düTø=ì ôd’ìø£ Vü≤√<ë ø£*Œ+#ês¡T. Ms¡+‘ê #·Áø£e]Ô

SCERT TELA

NGANA


Á|ü‘· ø£å ÄBÛq+˝ÀH ñ+&yês¡T. Ms¡T #·Áø£e]Ô uÛÑe+‹ìø±bÕ& u≤<Ûä ‘·\T, z ÁbÕ+‘êìï |ü]bÕ*+# u≤<Ûä ‘·\T,ø=‘·Ô sêC≤´\ô|’ <ä+&Éj·÷Á‘· u≤<Ûä ‘·\T Òø£ ‹s¡T>∑Tu≤≥¢qTnD∫yùd u≤<Ûä ‘·\T ìs¡«Væ≤+#yês¡T.

á eTq‡uŸ<ës¡T¢ m˝≤+Ï kı+‘· ìs¡íj·÷\TrdüTø√≈£î+&Ü, πøe\+ #·Áø£e]Ô n;Ûwüº+ yTs¡≈£î q&ÉT#·Tø=H$<Ûä+>± ˇø£ |ü]bÕ\Hê |ü<ä∆‹ì n_Ûeè~∆|ü]#ês¡T.$»j·Tq>∑s ¡ Á| üu Û Ñ Te⁄\ kÕeT+‘·T\T>± ñqïHêj·Tø£sêE\T dü«‘·+Á‘·+>± ìs¡íj·÷\T rdüTø=ì#·Áø£e]Ôì ôd’‘·+ ~Ûø£ÿ]+#˚ kÕúsTT˝À m˝≤ ã\|ü&Ü¶s√MT≈£î C≤„|üø£+ ñ+& ñ+≥T+~. Bìì ìyê]+#·&ÜìøÏyÓTT>∑\T\T Á|ü‹ ¬s+&ÉT Ò<ë eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\≈£î,M]ì ø£ ÁbÕ+‘·+ qT+&ç eTs=ø£ ÁbÕ+‘· eTq‡uŸ<ës¡T¢>±ã~© #ùdyês¡T. ø±ãÏº @ eTq‡uŸ<ës¡T ≈£L&Ü dæús¡+>±πø ÁbÕ+‘·+˝À ñ+&yês¡T ø±<äT, yês¡T ã\|ü& neø±X+

≈£L&Ü ñ+&˚~ ø±<äT.eTq‡uŸ<ës¡T ìØí‘· dü+K´˝À >∑TÁs¡|ü⁄ sö‘·T\qT,

n•«ø£<äfi≤ìï ô|+∫ b˛wæ+# u≤<Ûä ‘·qT ø£*– ñ+&yê&ÉT.Á|ü‹ eTq‡uŸ<ës¡T ‘·q n•«ø£<äfi≤ìï düMTøÏå+#·&ÜìøÏrdüT≈£îe∫Ã yêÏì qyÓ÷<äT #˚sTT+∫ >∑TÁsê\≈£îeTTÁ<ä\qT y˚sTT+∫ J‘·uÛÑ‘ê´\T bı+<˚yês¡T.

ˇø£ eTq‡uŸ<ës¡T ≈£îe÷s¡T&ÉT eTq‡uŸ<ës¡T ø± Ò&ÉT.n+fÒ Ç~ e+XbÕs¡+|üs¡ + ø±<äqïe÷≥. eTq‡uŸ<ës¡T≈£îe÷s¡T&ÉT eTq‡uŸ<ës¡T ø±>∑\&√ Ò<√ #·Áø£e]Ô e÷Á‘·yTìs¡ísTTkÕÔ&ÉT. n+‘ø±ø£ eTq‡uŸ<ës¡T eTs¡D≤q+‘·s¡+ n‘·ìj·÷e‘Y ÄdæÔì ≈£L&Ü #·Áø£e]Ô »|ü⁄Ô #˚düTø=H˚yê&ÉT.

C≤^s¡¢ qT+&ç e#Ã Ä<ëj·÷\ qT+&ç eTq‡uŸ<ës¡T¢yê] J‘ê\qT rdüTø=Hyês¡T. Ç$ $»j·Tq>∑s¡ ø±\|ü⁄ªªneTs¡Hêj·Tø£ ¡μμ $<ÛëHê\qT b˛* ñ+~. ø±ìneTs¡Hêj·Tø £sêE\ e÷~]>± #ê˝≤ eT+~eTq‡uŸ<ës¡T¢ ‘·eT C≤^s¡¢qT |ü]bÕ*+#˚yês¡T ø±<äT.nø£ÿ&É ìedæ+# yês¡T ≈£L&Ü ø±<äT. πøe\+ ‘·eT C≤^s¡¢<ë«sê e#Ã |üqTï\ ãø±sTT\qT e÷Á‘·yT edü÷\T #dæ#·Áø£e]ÔøÏ |ü+ù|yês¡T. yê] ùde≈£î\T edü÷\T #düTÔ+fÒeTq‡uŸ<ës¡T¢ e÷Á‘·+ ‘·eT |üqT\˝À ìeT>∑ïyÓTÆ ñ+&yês¡T.C≤^sY |ü]bÕ\qqT #·Áø£e]Ô<ë«sê Hs¡T>± ìj·T$T‘·T …’qn~Ûø±s¡T\T #·÷düTø=Hyês¡T. ìs¡ísTT+∫q |ü]$T‹ ø£Hêïm≈£îÿe>± |üqTï\T ø£≥ºqedüs¡+ Ò<äì ¬s’‘·T\≈£î án~Ûø±s¡T\T nuÛÑj·T$T#˚Ãyês¡T. á C≤^s¡T¢ ≈£L&Ü Á|ü‹¬s+&É÷ ˝Òø£ eT÷&˚fi¯fl≈£î ìs¡+‘·s¡+>± ˇø£] qT+&çeTs=ø£]øÏ ã~© ne⁄‘·T+&˚$.

∫Á‘·+`14.2 eTq‡uŸ<ës¡T ôd’ìø£ j·÷Á‘· ìs¡«Væ≤düTÔqï <äèX¯ +

SCERT TELA

NGANA


nø£“sY ø±\+˝À ≈£L&Ü eTq‡uŸ<ës¡¢ J‘êìøÏdü]b˛j˚T $<Ûä+>± á C≤^s¡¢qT C≤Á>∑‘·Ô>± ˝…øÏÿ+∫ìs¡ísTT+#·kÕ>±s¡T. Ws¡+>∑CÒãT |ü]bÕ\Hê ø±\+˝ÀeTq‡uŸ<ës¡¢ dü+K´qT m≈£îÿe>± ô|+#ê&ÉT. ø±ì C≤^s¡¢qTbı+<ä&ÜìøÏ #ê˝≤ ø±\+ y˚∫ #·÷&Ü*‡ e#˚Ã~.|üs¡ ekÕq+>± C≤^s¡¢ ø=s¡‘· @s¡Œ&˚~. Bì |òü*‘·+>±#ê˝≤ eT+~ C≤^s¡T<ës¡T¢ yê]øÏ C≤^s¡T \_Û+∫q|ü&ÉTm+‘· M …’‘˚ n+‘· uÛ≤Ø>± edü÷fi¯fl≈£î bÕ\Œ&˚yês¡T.Ws¡+>∑CÒãT ∫e] <äX¯˝À á nÁø£eT edü÷fi¯flqTÄ|ü Òø£b˛j·÷&ÉT. |òü*‘·+>± ¬s’‘·T\T #ê˝≤ Çã“+<äT\≈£î>∑T] ø±e\dæ e∫Ã+~.

»uŸÔ eT]j·TT »$T+<ës¡T¢ :yÓTT>∑˝Ÿ bÕ\≈£î\≈£î Á|ü<Ûëq Ä<ëj·T eqs¡T

eékÕj·T ñ‘·Œ‘·TÔ\ô|’ y˚ùd |üqTï. nø£“sY Ä]úø£eT+Á‹nsTTq ‘√&ÉsYeT\T¢ kÕ.X¯.1570`1580 dü+e‘·‡sê\eT<Ûä ˝À @ ÁbÕ+‘·+ m+‘· es¡≈£î |ü+≥\T |ü+&ç+#·&ÜìøÏjÓ÷>∑ýÓTÆq<√, @j˚T ÁbÕ+‘ê\˝À @j˚T |ü+≥\T|ü+&çkÕÔs√, yêÏ <Ûäs¡\T e+Ï yêÏ MT<ä C≤Á>∑‘·Ô>±düπs«\qT #˚sTT+#ê&ÉT. Bìï Ä<Ûës¡+ #˚düTø=ì Á|ü‹|ü+≥≈£î q>∑<äT s¡÷|ü+˝À m+‘· |üqTï #Ó*¢+#ê˝Àìs¡ísTT+#ê&ÉT. Á|ü‹ ÁbÕ+‘êìï ¬syÓq÷´ u≤¢≈£î\T>±ìs¡ísTT+∫, Á|ü‹ u≤¢≈£î≈£î Á|ü‘˚ ø£ •düTÔ |üÏºø£ @sêŒ≥T#˚dæ ø£≥ºe\dæq |üqTï\T ìs¡ísTT+#ês¡T. á ¬syÓq÷´$<ÛëHêìï ª»uŸ Ô μ>± eéVü≤]kÕÔs ¡T. yÓTT>∑\T\|ü]bÕ\q˝À n~Ûø±s¡T\T düπs« #˚dæq ÁbÕ+‘ê\˝À á|ü<ä∆‹ kÕ<Ûä |ü&ç+~. ø±ì >∑T»sê‘Y, u…+>±˝Ÿ ˝≤+ÏÁbÕ+‘ê˝À¢ Ç~ kÕ<Ûä |ü&É Ò<äT.

#ê˝≤ ÁbÕ+‘ê˝À¢ Á>±eT ô|<ä› <ë«sê ¬s’‘·T\T|üqTï\T #Ó*¢+#yês¡T. |üqTï\T edü÷\T #dæ #Ó*¢+#·&ÜìøÏeT<Ûäés¡TÔ\T>± düTeTTK+>± ñqï kÕúìø£ ô|<ä›\T,|ü\T≈£îã&ç >∑\ eTTKT´\T yÓTT>∑\T\ ø±\+˝À»MT+<ës¡T¢>± eéVü≤]+#ês¡T. Ms¡T #·Áø£e]Ô <ë«sê

ìj·T$T+|üã&˚yês¡T ø±<äT. e+X¯bÕs¡+|üs¡ +>± ‘·+Á&çqT+&ç ø=&ÉT≈£î≈£î n~Ûø±sê\T, u≤<Ûä ‘·\T dü+Áø£$T+#$.Ms¡T kı+‘· ã\>±\qT b˛wæ+#·T≈£îHyês¡T. uÛÑ÷$T •düTÔqTedü÷\T #˚dæq+<äT≈£î »MT+<ës¡¢≈£î •düTÔ˝À yê≤\_Û+#~. Ms¡T yÓTT>∑ Ÿ n~Ûø±s¡T\‘√ Á>±eTdüTÔ\ ‘·s¡|ü⁄qdü+Á|ü~+|ü⁄\T »s¡|ü&ÜìøÏ Á|ü‹ì<ÛäT\T>±eéVü≤]+#˚yês¡T.

eT]ø=ìï ÁbÕ+‘ê\˝À Ms¡T n‘· +‘· X¯øÏÔe+‘·T …’ñ+&˚yês¡T. yÓTT>∑\T\ bÕ\q˝Àì <√|æ&ç $<ÛëHê\T‹s¡T>∑Tu≤≥T≈£î <ë]rkÕsTT. ø=ìïkÕs¡T¢ ≈£î˝≤\Ä<Ûës¡+>± »MT+<ës¡T¢, ¬s’‘·T\ eT<Ûä´ düìïVæ≤‘·dü+ã+<Ûë\T ø=qkÕ– ˇø√ÿkÕ] yÓTT>∑ Ÿ n~Ûø±sêìøÏm<äTs¡T ‹]π>yês¡T. Ç˝≤+Ï »MT+<ës¡¢ ‹s¡T>∑Tu≤≥T¢17e X¯‘ê_› ∫es¡ À yÓTT>∑ Ÿ kÕÁe÷»´ dæús¡‘ê«ìøÏdüyê\T>± e÷sêsTT.

eTq‡uŸ<ësY, »MT+<ësY≈£î eT<Û ä´qTqïuÛÒ<ë Ò$TÏ?

#·Áø£e]Ô ÄBÛq+˝À mes¡T+≤s¡T?

Hêj·Tø£, eTq‡uŸ<ësY kÕúHê\qT b˛\Ã+&ç.

∫Á‘·+`14.3.1 \+#·+ rdüTø=+≥Tqï \+#·>=+&çn~Ûø±] 14.3.2 ù|<ä¬s’‘·T\qT •øÏådüTÔqï |üqTïedü÷\T<ës¡T

1

2

SCERT TELA

NGANA


17e X¯‘êã›+ ‘·sê«‘· yÓTT>∑ Ÿ kÕÁe÷»´+ :|ü]bÕ\Hê, ôd’ìø£ kÕeTs¡ú +‘√ yÓTT>∑ Ÿ kÕÁe÷»´+

Ä]úø£, yê´bÕs¡ s¡+>±\˝À eT+∫ n_Ûeè~∆ kÕ~Û+∫+<äì#Ó|üŒe#·TÃ. $<˚o j·÷Á‹≈£î\T, Á|üdæ~∆ #Ó+~q dü+|üqï<XeTì e]í+#ês¡T. ø±ì dü+|ü<ä‘√ bÕ≥T>± <ë]Á<ë´ìï≈£L&Ü#·÷dæ Ms¡T u≤<Ûä|ü&Ü¶s¡T. á ‘ês¡‘·e÷´\TnãT“s¡|ü]#˚$>± ñHêïsTT. cÕ»Vü‰qT 20e bÕ\Hê

dü+e‘·‡s¡+˝À sêdæq n~Ûø±s¡ |üÁ‘·+ øÏ+~ $wüj·÷\T‘Ó*j·TCÒk˛Ô+~: kÕÁe÷»´+˝À yÓTT‘·Ô+ eTq‡uŸ<ës¡T¢8,000 eT+~ ñ+&É>± yê]˝À ñqï‘· ÁX‚DÏøÏ #Ó+~qeTTq‡ãT<ës¡T\T πøe\+ 445 eT+~ e÷Á‘·y˚T, n+fÒ5.6 XÊ‘·+ e÷Á‘·y˚T. ø±ì M]øÏ, M] ñ<√´>∑T\≈£îÄ<ëj·T+˝À 61.5 XÊ‘·+ J‘·uÛÑ‘ê´\T #Ó*¢+#˚yês¡≥.

düsê›sY düsê«sTT bÕ|üqïes¡+>∑ Ÿ õ˝≤¢≈£î #Ó+~q düsê«sTT bÕ|üqï ‘Ó\+>±D≤˝À yÓTT|òüT\T\ bÕ\q≈£î

e´‹ πsø £+>± b˛sê≥+ # ˚XÊ& É T . áj·Tq Ws ¡+> ∑C ÒãT ø±\+˝ÀJ$+#ê&ÉT.yÓqTø£ã&çq, nD>±]q esêZ\ ù|<ä\ n_Ûeè~∆ø√dü+ ø£èwæ #˚XÊ&ÉT.

bÕ|üqï yÓTT>∑\T\ |ü]bÕ\q qT+&ç ‘Ó\+>±D ÁbÕ+‘êìï kÕ.X.1687`1724eT<Ûä ÄÁø£$T+#·Tø=ì es¡+>∑ Ÿ õ˝≤¢ À œÛ ≤cÕ|üPsY ø√≥qT ì]à+∫, <ëììsê»<Ûëì>± #˚düTø=Hêï&ÉT.

yÓTT>∑\T\ nsê#·ø±\qT nD∫y‘·qT >∑eTì+∫, >=|üŒ ôd’Hê´ìï ‘·j·÷s¡T #dæ¬>]˝≤¢ |ü<ä∆‘·T˝À¢ •ø£åD ì#êÃ&ÉT.

bÕ|üqï q˝§Z+&É õ˝≤¢ Àì uÛÑTeq–], ø=\qTbÕø£, es¡+>∑ Ÿ õ˝≤¢ Àì ‘êÏø=+&É, #˚sê´\, ø£Ø+q>∑sYõ˝≤¢ Àì VüQkÕïu≤<é, VüQEsêu≤<é Àì ø√≥\qT ìj·T+Á‹+#ê&ÉT. ‘·q |ü]bÕ\q˝À sêC≤´ìï $düÔ]+#·&ÜìøÏdüsê«sTTù|≥˝À ‘·q yÓTT<äÏ ø√≥qT ì]à+#ê&ÉT. ‘êÏø=+&É, y˚eTT\ø=+&É, cÕ|ü⁄s¡+\˝À ≈£L&Ü ø√≥\Tø£Ïº+#ê&ÉT. ‘êÏø=+&É À Á|üdüTÔ‘·eTTqï ª#Óø&Ü´+μ bÕ|üqï |ü]bÕ\Hêø±\+˝À ì]à+#·ã&É&É+, ø£ bÕ\≈£î&ç>±‘·q ÄBÛq+˝À ñqï ÁbÕ+‘·+ jÓTTø£ÿ n_Ûeè~∆ |ü≥¢ Äj·Tq≈£î>∑\ <äèwæºø√D≤ìøÏ ì<äs¡Ùq+.

düTuÒ<ës¡T¢, »MT+<ës¡T¢, uÛÑ÷kÕ«eTT\ô|’, ¬>]˝≤¢ <ë&ÉT\T #˚dæ, j·TT<ë›ìøÏ eT]j·TT ôd’Hê´ìøÏ ø±e\dæq<ÛäHêìï b˛>∑T#˚XÊ&ÉT. bÕ|üqï jÓTTø£ÿ Á|üC≤<äs¡D≈£î dü+ã+~Û+∫q yês¡Ô\T Ws¡+>∑CÒãT≈£î #˚s¡&É+‘√ bÕ|üqïqT

nD∫yj·TeTì s¡TdüTÔyéT ~ ŸU≤Hé≈£î dü\Vü‰Ç#êÃ&ÉT. s¡TdüTÔyéT~˝ŸU≤Hé, yÓTT<ä≥>± U≤d”+U≤HéqT |ü+|æ+∫ bÕ|üqï‘√b˛sê≥+ #˚dæ, cÕ|ü⁄s¡+ ø√≥qT ÄÁø£$T+#·Tø√eTHêï&ÉT.bÕ|üqï U≤dæ+U≤HéqT z&ç+∫ #·+ù|XÊ&ÉT. Bì‘√ s¡TdüTÔ+~ ŸU≤Hé dü«j·T+>± j·TT<ë∆ìøÏ ~>±&ÉT. á j·TT<ä›+ <ë<ë|ü⁄3 HÓ\\T kÕ–+~. ∫e]øÏ, s¡TdüTÔ+ ~ ŸU≤Hé j·TT<ä∆+ qT+&çbÕ]b˛j·÷&ÉT. ø±ì bÕ|üqï ‘ ·q ùdïV æ≤‘ · T& É T ,nqTj·÷j·TT&Ó’q düs¡«qïqT ø√˝§Œj·÷&ÉT.

kÕ.X. 1707˝À Ws¡+>∑CÒãT #·ìb˛sTTq ‘·sê«‘· <äø£ÿqTdüTuÒ<ësY nsTTq ø£+ãø£åU≤Hé <äø£ÿHéô|’ ìj·T+Á‘·D ø√˝ÀŒe&É+

ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq~. á ã\V”≤qyÓTÆq |ü]bÕ\qqT bÕ|üqï >∑eTì+∫, es¡+>∑˝Ÿ ø√≥ô|’ @Á|æ Ÿ 1, 1708˝À<ë&ç#˚dæ ÄÁø£$T+#ês¡T. ‘êÏø=+&É e<ä›, ‘·sê«‘· œ˝≤cÕ|ü⁄s¡+ e<ä› #ê˝≤ø±\+ j·TT<ä∆+ »]–+~. nø£ÿ&çqT+&ç bÕ|üqï ‘·|æŒ+#·T≈£îHêï&ÉT. kÕ.X¯. 1712˝À n‘·ìï |ü≥Tºø=ì •s¡#˚Ã¤<ä+ #˚XÊs¡T.

SCERT TELA

NGANA


1720˝À¢ yÓTT>∑ Ÿ #·Áø£es¡TÔ\ ÁbÕã\´+ ã\V”≤q`| ü& É& É+‘√ yê] kÕeT+‘ · T\T kÕ«‘ ·+ Á‘ · ´+Á|üø£Ï+#·T≈£îHêïs¡T.n+<äT˝À ø£s¡T <äø£ÿHé kÕeT+‘·T&ÉT∫Hé KT*#Y U≤Hé. Ç‘·ìH ìC≤yéT`ñ Ÿ eTT Ÿÿ nì ≈£L&Ün+≤s¡T. 1724˝À ôV’≤<äsêu≤<é sêh+˝À Ädü|òtC≤Væ≤e+XbÕ\qqT Ç‘·&ÉT kÕú|æ+#ê&ÉT. ìC≤yéT`ñ Ÿ eTT Ÿÿ24 dü+e‘·‡sê\ bÕ≥T |ü]bÕ*+#ê&ÉT (1724`48).ndü|òt C≤Væ≤ bÕ\≈£î\˝À |ü~eT+~ sêE\T 1724qT+&ç 1948 es¡≈£î |ü]bÕ*+#ês¡T. M]˝À @&ÉT>∑Ts¡TsêE\≈£î e÷Á‘·y˚T ìC≤+ nH˚ _s¡T<äTqT yÓTT|òüT\T\TÇ#êÃs¡T. HêdüsY »+>¥, eTT»|òüsY »+>¥, dü ≤ã‘Y »+>¥\≈£î ìC≤+ _s¡T<äTqT Çe« Ò<äT. ôV’≤<äsêu≤<é sêhkÕ«‘·+Á‘ê´ìï ø±bÕ&ÉTø√e&ÜìøÏ ìC≤eTT sêE\Tìs¡+‘·s¡+ eTsêsƒê, yÓTÆdü÷s¡T bÕ\≈£î\‘√ b˛sê&ÉT‘·÷ñ+&˚yês¡T. á ø±s¡D≤\ e\q yês¡T kÕ«‘·+Á‘ê´ìïø√˝ÀŒsTT Á_Ïwt yê]ô|’ Ä<Ûës¡ |ü&Ée\dæ e∫Ã+~.

Á_Ïwt n~Ûø±s¡T\ Á|üuÛ≤e+˝À yêfi¯ófl e\düyê<äÄ<ÛäTìø°ø£s¡DqT #˚|ü≤ºs¡T. ôV’≤<äsêu≤<äT dü+düÿ è‹ìÁ_Ïwt yêfiófl m+‘√ Çwüº|ü&Ü¶s¡T.19e X¯‘êã›+ ∫e] uÛ≤>∑+˝ÀôV’≤<äsêu≤&ÉT n_Ûeè~∆ |ü+<∏ëqT#˚|üÏº+~. 1853 qT+∫ 1883eT<Ûä ìC≤+ sêE\≈£î kÕ˝≤sY»+>¥ ~yêHé (Prime Minister)

>± ñHêï&ÉT. n‘·&ÉT e\düyê<än_Ûeè~∆ |ü<∏äø±\qT ÄVü‰«ì+`#ê&ÉT. (Ç‘·ì >∑T]+∫ MTs¡T ‘·s¡Tyê‹ bÕsƒ¡+˝À‘Ó\TdüTø=+≤s¡T).

Äs¡e ìC≤+ nsTTq MTsY eTVü≤ã÷uŸ Ä* U≤Hé,n‘·ì ø±\+˝À mH√ï dü+düÿs¡D\T Á|üy˚X¯ô|≤ºs¡T.ndæ|òæj·÷ Á>∑+<∏ë\j·T+, $ø√º]j·÷ kÕàs¡ø£ nHê<ÛäXÊ\,eTVü≤ã÷_j·÷ u≤*ø£\ bÕsƒ¡XÊ\\qT n‘·ì ø±\+˝ÀH,ì]à+#ês¡T. 1908˝À eT÷dæ q~ es¡<ä\˝À

yÓTT>∑ Ÿ #·Áø£es¡TÔ\T yê] eTqdüuŸ<ës¡T¢ Ä<ëj·T+˝Àm≈£îÿe uÛ≤>±ìï J‘ê\≈£î, s√EyêØ nedüsê\≈£î,edüTÔe⁄\ ø=qT>√\T≈£î $ìjÓ÷–+#˚yês¡T. á Ks¡TÃ\<ë«sê edüTÔe⁄\T düs¡|òüsê #˚ùd ¬s’‘·T\T, #˚‹ eè‘·TÔ\yês¡T ñbÕ~Û bı+<˚yês¡T. ø±ì ìs¡Tù|<ä\≈£î Bì e\¢m˝≤+Ï \_∆ #≈£Lπs~ ø±<äT. n<äq|ü⁄ |üìeTT≥¢ ø√dü+ô|≥Tºã&ç ô|fÒº k úeT‘· Òq+<äTq M]øÏ ¬sø±ÿ&ç‘˚ ø±ì&=ø±ÿ&Éì |ü]dæú‹ ñ+&~.

Ç+<äT≈£î $s¡T<ä∆+>± <Ûäqe+‘·T˝…’q ¬s’‘·T\T,# ˚‹eè‘ · T Ô\ yês ¡ T kÕ Áe÷»´+˝À $X ‚w ü+>±\_∆bı+<˚yês¡T.

17e X¯‘êã›+ ∫es¡˝À $|üØ‘·yÓTÆq dü+|ü<ä,eqs¡T\ MT<ä yÓTT>∑ Ÿ n~Ûø±s¡T\ Ä~Û|ü‘· + ñ+&É&É+‘√Ms¡T X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq es¡Z+>± e÷sês¡T. yÓTT>∑ Ÿ #·Áø£e]Ôn~Ûø±s¡+ Áø£eT+>± ‘·π>Z ø=~› ÁbÕ+rj·T sêC≤´\T ø=ìïÁbÕ+‘ê˝À¢ ã\|ü&É≥+ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. yês¡T ∫qï ∫qïkı+‘· sêC≤´\‘√ bÕ≥T ôV’≤<äsêu≤<é, ne<Ûé ˝≤+ÏsêC≤´\qT kÕú|æ+#·&É+ yÓTT<ä\Tô|≤ºs¡T. ∫es¡ À &Ûç©¢# · Áø £e] Ôì ‘ ·eT Á| üu Û Ñ Te ⁄>± n+^ø £]+∫ø=qkÕ–+∫q|üŒÏø°, 18e X¯‘êã›+˝À á sêC≤´\Tdü«‘·+Á‘· sêC≤´\T>± ne‘·]+#êsTT.

ôV’≤<äsêu≤<é ndü|òt C≤V”≤\T 1724`1948ndü|òtC≤V”≤`ø±\Áø£eT|üÏºø£

ìC≤yéT`ñ Ÿ eTT Ÿÿ(yÓTT<äÏ ìC≤yéT) (1724-1748)HêdüsY »+>¥ ` (1748-1751)eTT»|òüsY »+>¥ ` (1751-1751)dü ≤ã‘Y »+>¥ ` (1751-1762)ìC≤yéT`n*U≤Hé (2e ìC≤+) (1762-1803)dæø£+<äsY C≤ (3e ìC≤+) (1803-1829)HêdæsY ñ<é <Í˝≤ (4e ìC≤+) (1829-1857)n|òü® Ÿ`ñ<é <Í˝≤ (5e ìC≤+) (1857-1869)MTsY eTVü≤ã÷uŸ n©U≤Hé (1869-1911) (6e ìC≤yéT)MTsY ñkÕàHé n©U≤Hé (7e ìC≤+) (1911-1948)

kÕ˝≤sY »+>¥

SCERT TELA

NGANA


1) eTq‡uŸ<ës¡T, n‘·ì C≤^sY≈£î eT<Ûä >∑\ dü+ã+<Ûäy˚T$TÏ? (AS1)

2) yÓTT>∑ Ÿ |ü]bÕ\q˝À »MT+<ësY bÕÁ‘· @$TÏ? (AS1)

3) eT‘ê#ês¡T´\‘√ »]|æq #·s¡Ã\ Á|üuÛ≤e+ nø£“sY bÕ\Hê ìs¡íj·÷\ô|’ m˝≤+Ï Á|üuÛ≤e+ #·÷|æ+~? (AS1)

4) yÓTT>∑ Ÿ kÕÁe÷»´+˝À z&çq sêE\qT yê] yê] sêC≤´\˝À m+<äT≈£î ø=qkÕ>∑ì#êÃs¡T? (AS1)

5) yÓTT>∑\T\T $XÊ\ kÕÁe÷C≤´ìï n<äT|ü⁄ #˚j·T&É+˝À ªdüT˝ŸΩ`Ç`≈£î˝Ÿμ $<Ûëq+ m˝≤ ÁbÕ<Ûëq´‘·qTdü+‘·]+#·T≈£î+~? (AS1)

6) ª»uŸÔ eT]j·TT »MT+<ësYμ ù|sêqT #·~$, yê´U≤´ì+#·+&ç. (AS2)

7) yÓTT>∑ Ÿ #·Áø£es¡TÔ\ düe÷#êsêìï ùdø£]+∫, |üÏºø£ À sêj·T+&ç. (AS3)


Áø£.dü+.

1

2

3

4

5

6

eTTU≤´+XÊ\T#·Áø£e]Ô ù|s¡T bÕ\Hê ø±\+

ôV’≤<äsêu≤<äT Á|ü»\≈£î n+&É>± ì*#ê&ÉT. es¡<ä düVü‰j·T ø±s¡ Áø£e÷\qT e´øÏÔ>∑‘·+>± |üs¡ y˚øÏå+#ê&ÉT, uÛÑ>∑e+‘·TìøÏÁbÕs¡úq\T #XÊ&ÉT, uÛ≤~‘·T\≈£î ÄÁXj·T+ ø£*Œ+#ê&ÉT. |ü]bÕ\q˝À ñ<ës¡yê<ä dü+düÿs¡D\ ø=s¡≈£î Á|üC≤ ñ<ä e÷\T»s¡T>∑T‘·Tqï|üŒÏøÏ @&Ée ìC≤eTT uÛÑ÷kÕ«eT´ n~Ûø±s¡ dü«s¡÷bÕìï ø±bÕ&É≤ìøÏ ø£è‘·ìX¯Ãj·T+‘√ ñ+&ÓqT. (Ç‘·ì>∑T]+∫ MTs¡T 8e ‘·s¡>∑‹˝À ‘Ó\TdüTø=+≤s¡T).

ø°\ø£|ü<ë\T:

1. eTq‡uŸ<ës¡T 2. C≤^sê›s¡T 3. »uŸÔ

4. •wüºes¡Z+ 5. »MT+<ësY 6. düT˝ŸΩ`Ç`≈£î˝Ÿ

SCERT TELA

NGANA

135uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À Á_Ïwt kÕÁe÷»´kÕú|üq‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19

‘·÷s¡TŒ Ç+&çj·÷ ø£+ô|˙ :

kÕ.X¯.1600 dü+e‘·‡s¡+˝À ‘·÷s¡TŒ Ç+&çj·÷ø£+ô|˙ sêj·T Ÿ #ês¡ºs¡T <ë«sê Ç+>±¢+&é bÕ\≈£îsê …’qyÓTT<äÏ m*»u…‘Y sêDÏ I qT+&ç >∑T‘êÔ~Ûø±sêìï bı+~es¡Ôø£+ ÁbÕs¡+_Û+∫+~. Bì Á|üø±s¡+ Ç+>±¢+&é Àì @Ç‘·s¡ yê´bÕs¡ ø£+ô|˙ ≈£L&Ü ‘·÷s¡TŒ Ç+&çj·÷ ø£+ô|˙‘√b˛°øÏ sê≈£L&É<äT. á ˇ|üŒ+<ä+ <ë«sê ø£+ô|˙øÏdüeTTÁ<ë\ ne‘·\ ø=‘·Ô uÛÑ÷uÛ≤>±\˝À edüTÔe⁄\qT #Íø£>±ø=ì, j·T÷s¡|t˝À n~Ûø£ <Ûäs¡\≈£î ny˚Tà neø±X¯+<=]øÏ+~. á ø£+ô|˙øÏ Ç‘·s¡ Ä+π>¢j·T ø£+ô|˙\ yê]‘√yê´bÕs¡ b˛°>±ì, uÛÑj·T+>±ì Ò≈£î+&Üb˛sTT+~.

yê´bÕs¡ ≤yê<M\T :

‘·÷s¡TŒ Ç+&çj·÷ ø£+ô|˙ Á|ü<Ûëq+>± es¡Ôø£+ <ë«sê˝≤uÛ≤\qT bı+<˚ yê´bÕs¡ dü+düú. ‘·≈£îÿe <Ûäs¡≈£î

düeTs¡úe+‘·yÓTÆq yÓTT>∑\T bÕ\≈£î\˝À Ws¡+>∑CÒãT ∫e]yê&ÉT. H˚&ÉT uÛ≤s¡‘·<˚X¯+>± e⁄qï $XÊ\ uÛÑ÷uÛ≤>∑+ô|’n‘·&ÉT Ä~Û|ü‘ê´ìï kÕ~Û+#ê&ÉT. kÕ.X¯.1707˝À Ç‘·ì eTs¡D≤q+‘·s¡+ yÓTT>∑\T\ düTuÒ<ës¡T¢, ô|<ä› »MT+<ës¡T¢ÁbÕ+rj·T sêC≤´\qT @s¡Œs¡#·Tø√e&É+ Äs¡+_Û+#ês¡T. |òü*‘·+>± <X+˝À nHø£ ã\e‘·Ôs¡yÓTÆq ÁbÕ+rj·T sêC≤´\T@s¡Œ&dü]øÏ &Ûç©¢ πø+Á<ä+>± bÕ*+#·&É+ ø£wüº‘·s¡yÓTÆb˛sTT+~.

kÕ.X¯.18e X¯‘êã›+ ~«rj·÷s¡∆+ HêÏøÏ, Á_Ïwt yê] s¡÷|ü+˝À ø=‘·Ô n~Ûø±s¡ πø+Á<ä+ ‘Ós¡ô|’øÏ e∫Ã+~.Á_Ïwtyês¡T ∫qï yê´bÕs¡düTÔ\T>± eTq<˚X¯+ e∫Ãq $wüj·T+ MT≈£î ‘Ó\TkÕ? n˝≤+Ï~ yês¡T Ç+‘· $XÊ\yÓTÆq<˚XÊìøÏ j·T»e÷qT\T m˝≤ ø±>∑*>±s¡T?

∫Á‘·+`15.1 \+&ÉHé Àì ádtº Ç+&çj·÷ ø£+ô|˙Á|ü<Ûëq ø±sê´\j·T+

15bÕsƒ¡+ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À Á_Ïwt

kÕÁe÷»´ kÕú|üqSCERT T

ELANGANA

kÕ+|òæTø£XÊg+sê»ø°j·T e´edüú\T ` |ü]bÕ\q136

edüTÔe⁄\qT ø=ì m≈£îÿe<Ûäs¡≈£î ny˚Tàyês¡T. Äs√E˝À ¢ yê´bÕs ¡dü+düú\T ‘·eT eT<Ûä´b˛ ° ˝ Ò≈ £ î+&Ü# ·÷d ü Tø=ì n~ Ûø £˝≤uÛ≤\qT >∑&ç+#˚$.

nsTT‘ Ç‘·s¡ j·T÷s¡|t<˚XÊ\ yê]ì ‘·÷s¡TŒ<˚XÊ\ yê´bÕs¡+˝ÀøÏsê≈ £ î+&Ü #ês ¡ ºs ¡ Tì\Te]+#· Òø£ b˛sTT+~.

Á_Ïwt yê] yÓTT<äÏ HÍø£ ÄÁ|òæø± |ü•ÃeT rs¡+ >∑T+&ÜÁ|üj·÷DÏ+∫, >∑T&é¨|t nÁ>∑+ <ëÏ Væ≤+<ä÷eTVü‰düeTTÁ<ä+˝ÀøÏ Á|üy•+# düe÷j·÷ìπø, b˛s¡TÃ^düTyês¡T uÛ≤s¡‘·<X |ü•ÃeTuÛ≤>±q >√yê˝À ‘·eT kÕúesêìï@sêŒ≥T #˚düT≈£îHêïs¡T. b˛s¡TÃ^düT Hê$≈£î&Ó ’qyêk˛ÿ&ç>±e÷ kÕ.X¯.1498 ˝À uÛ≤s¡‘·<˚XÊìøÏdüeTTÁ<äe÷sêZìï ø£qT>=Hêï&ÉT. 17e X¯‘êã›+Äs¡+uÛÑ+˝ÀH &É#Y <XdüTú\T ≈£L&Ü Væ≤+<ä÷ eTVü‰düeTTÁ<ärsêq yê´bÕs¡+ #˚j·T≤ìøÏ >∑\ neø±XÊ\qT

nH«wæ+#·Hês¡+_Û+#ês¡T. Ç+‘· ÀH Áô|ò+∫ yê´bÕs¡T\T≈£L&Ü e∫Ã #˚sês¡T.

düeTdü @$T≥+fÒ nìï ø£+ô|˙\ yês¡T πø s¡ø£yÓTÆqedüTÔe⁄\qT ø=q≤ìøÏ ÄdüøÏÔ #·÷|æ+#ês¡T. uÛ≤s¡‘·<X+˝À‘·j·÷s¡j˚T´ HêD´yÓTÆq |ü‹Ô, dæ Ÿÿ≈£î j·T÷s¡|t À u≤>±&çe÷+&é e⁄+~. \e+>±\T, $T]j·÷\T, j·÷\≈£î\T,<ë*Ãq #Óø£ÿ e+Ï yêÏøÏ ≈£L&Ü eT+∫ –sêø° e⁄+~.j·T÷s√|æj·THé ø£+ô|˙\ eT<Ûä b˛° Äj·÷ edüTÔe⁄\<Ûäs¡\qT nìyês¡´+>± ô|+∫+~. b˛° ô|]–qáyê´bÕsêìï ø±bÕ&ÉTø√e≤ìøÏ ôd’q´+, ø√≥\Tnedüs¡yÓTÆHêsTT. ø√≥\T ø£Ïº kÕúesê\qT @s¡Œs¡T#·Tø=HÁ|üj·T‘êï\T, ≤uÛÑkÕÏ yê´bÕsêìï ø=qkÕ–+#·≥+ kÕúìø£bÕ\≈£î\‘√ |òüTs¡D\≈£î <ë]rXÊsTT.

Äj·TT<Ûë\T <Ûä]+∫q yê´bÕs¡T\T :uÛ≤s¡‘·<˚X¯+‘√ yê´bÕs¡+ #˚j·T≤ìøÏ j·T÷s¡|t

yê´bÕs¡T\T ‘·eT kı+‘· ø£+ô|˙\qT @s¡Œs¡#·T≈£îHêïs¡T.Á_Ïwt yê´bÕs¡düTÔ\T Ç+ ¢wt ádtº Ç+&çj·÷ ø£+ô|˙ì,Áô|ò+∫ yê´bÕs¡düTÔ\T Áô|ò+∫ ádtº Ç+&çj·÷ ø£+ô|˙ì@sêŒ≥T #˚düT≈£îHêïs¡T. uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À yê´bÕsêìïVü≤düÔ>∑‘·+ #˚düTø√e≤ìøÏ á ¬s+&ÉT ø£+ô|˙\T nH˚ø£dü+e‘·‡sê\T b˛sê≤\T #˚kÕsTT. Ç<ä›s¡T ø£]H=ø£s¡T

‘ ·]$T ø=≤ º\ìÁ| üj · T‹ï+#ês ¡ T . yê]b˛sê≤\≈ £ î eT< ä ›‘ · T>±Ç+>±¢&ÉT, ÁbòÕqT‡\ qT+&çôd’Hê´\qT ~+|ü⁄≈£îHêïs¡T.Äj·÷ <˚XÊ\ sêE\T ≈£L&Ü‘·eT‘·eT ø£+ô|˙\≈£î eT<ä›‘·T‘ Ó*| æ | ü\T $< Û ë\T>±düVü≤ø£]+#ês¡T. Ä ø£+ô|˙\Tu Û ≤s ¡‘ ·< ˚X ¯+˝À u Û Ñ÷$Tìdü+bÕ~+∫ dü«+‘·+>± ø√≥\Tø£≥T ºø=ì ˇø£]ô|’ ˇø£s¡Tj·TT<ë∆\T #˚kÕs¡T.∫Á‘·+`15.3, 1676 HêÏ eT∫©|ü≥ï+ ‘Ó’\es¡í∫Á‘·+

∫Á‘·+`15.2yêk˛ÿ&ç>±e÷

SCERT TELA

NGANA


ñ<ëVü≤s¡D≈£î kÕ.X.1764 dü+e‘·‡s¡+˝À ÄsêÿŸ(ñ‘·Ôs¡ ‘·$Tfi¯Hê&ÉT) qyêãT nsTTq nq«s¡TB›Hé U≤HéÁô|ò+∫ ôd’Hê´ìøÏ e´‹πsø£+>± ‘·q ôd’Hê´ìï |ü+|æ+#ê&ÉT.ø±ì qyêãT ô|<ä› ôd’Hê´ìï Áô|ò+∫ yê] ∫qï ôd’q´+z&ç+#·&É+ n+<ä]˙ ÄX¯Ãs¡ #·øÏ‘·T*ï #˚dæ+~. n+fÒ∫qï j·T÷s ¡| t ôd ’q´+ ô|<ä › u Û ≤s ¡‘ · ôd ’Hê´ìïz&ç+∫+<äqïe÷≥. á $»j·T+‘√ j·T÷s¡|t es¡Ô≈£î\≈£îôd’ìø£ X¯øÏÔ‘√ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ‘êeTT ‘·\#·T≈£îqï~kÕ~Û+#·>∑\+ nH˚ <ÛÓ’s¡ + ø£*–+~.

kÕ.X¯.1700 dü+e‘·‡s¡+˝À uÛ≤s¡‘· bÕ\≈£î\ôd’Hê´\ø£+fÒ j·T÷s¡|t ôd’Hê´\T m˝≤ _ÛqïyÓTÆq$?j·T÷s¡|t ôd’ì≈£î\T eT+∫ •ø£åD bı+~, m≈£îÿe J‘ê\qTÁø£eT+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü bı+<äT‘·THêïs¡T. yê]øÏ eT+∫|òæs¡+>∑T\T, ‘·TbÕ≈£î\T ñHêïsTT. yês¡T Á|ü‹s√E ø£yê‘·T#düTÔ+&yês¡T. Ä $<ÛäyÓTÆq ìs¡+‘·s¡ •ø£åD e\¢ j·T÷s¡|tôd’q´+˝À #˚]q uÛ≤s¡rj·T ôd’ì≈£î\T ≈£L&Ü j·TT<ä∆+˝ÀeT+∫ HÓ’|ü⁄D≤´ìï Á|ü<ä]Ù+#˚yês¡T.

∫Á‘·+`15.4 u…+>±˝Ÿ bÕ\≈£î&ç>± sêãsYº ¬ø¢ÌÌyé≈£îyÓTT>∑\T #·Áø£e]Ô cÕ Ä\+ Vü≤≈£îÿ ø£*ŒdüTÔqï <äèX¯ +

yê´bÕs¡+˝À ˝≤uÛ≤\ <ë«sê yê] e<ä›b˛>∑T|ü&çq dü+|ü<ä Á_Ïwt |ü]ÁX¯eT\qTn_Ûeè~∆|üs¡#·≤ìøÏ Á|ü|ü+#ê~Û|ü‘·´+kÕú|æ+#·&ÜìøÏ <√Vü≤<ä|ü&ç+~. á ø±\+˝ÀH˚Ç+>±¢&ÉT‘√ bÕ≥T, j·T÷s√|æj·THé <˚XÊ˝…’qôdŒsTTHé, b˛s¡TÃ>∑ Ÿ, ÁbòÕHé‡, Vü‰ …+&é, »s¡à˙ e+Ï<˚XÊ\T ñ‘·Ôs¡, <äøÏåD nyÓT]ø±\˝À, ÄÁ|òæø±,Ädæj·÷ K+&Ü\˝À ‘·eT‘·eT e\dü\qTdü+bÕ~+#êsTT. á e\dü\T j·T÷s¡|t <XÊ\≈£în~Ûø±sêìï, dü+|ü<äqT n+~+#êsTT.

á yê´bÕs ¡d ü T Ô\qT ôd ’Hê´ìïìs¡«Væ≤+#·≤ìøÏ, ø√≥\T ø£≥Tºø√≤ìøÏ,j·TT<ë∆\T, ôd’ìø£XøÏÔ <ë«sê ‘·eT sêC≤´\˝À Ä]úø£ XøÏÔ>±m<ä>∑≤ìøÏ nqTeT‹+#·≥+ m+‘· Á|üe÷<äyÓ÷ yÓTT>∑\T#·Áø£es¡TÔ\T, kÕúìø£ sêE\T, qyêãT\T Áø£eT+>±>∑T]Ô+#ês¡T.

yÓTT>∑\T #·Áø£es¡TÔ\T ã\+>± ñqï+‘·ø±\+j·T÷s¡|t ø£+ô|˙\≈£î yê] ôd’ìø£ X¯øÏÔì uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝ÀkÕú|æ+#·≥+ kÕ<Ûä´|ü&É˝Ò<äT. cÕ»Vü‰qT, Ws¡+>∑CÒãTø±\+˝À nH˚ø£ kÕs¡T¢ á j·T÷s¡|t ø£+ô|˙\T b˛sê&çz&çHêsTT. Ws¡+>∑CÒãT eTs¡DÏ+∫q ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ $$<ÛäkÕeT+‘·sêE\T dü«‘·+Á‘·T\T>± ‘·eT dü+kÕúHê\qTbÕ*+#·≥+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. Ä $<Ûä+>± u…+>± Ÿ, ne<Ûé(\ø√ï), ôV’≤<äsêu≤<äT ÁbÕ+‘ê\T yÓTT>∑\T sêE\qT‘·eT #·Áø£e]Ô>± HêeTe÷Á‘·+>± >∑T]Ôdü÷Ô yêπsdü«‘·+Á‘·+>± e´eVü≤]+#ês¡T.

yÓTT>∑\T kÕÁe÷»´+ ∫qï ∫qï sêC≤´\T>±eTTø£ÿ\e>±H˚ á ø£+ô|˙\ yês¡T ‘·eT n~Ûø±sêìøÏu≤≥\Ty˚XÊs¡T. yê]‘√ m≈£îÿe yê´bÕs¡+ #˚j·÷\ìsêE\T, qyêãT\T uÛ≤$+∫q|üŒÏø° Ä ø£+ô|˙\Tô|+#·T≈£î+≥Tqï ôd’ìø£ X¯øÏÔì ì\Te]+#·≤ìøÏ kÕúìø£sêE\T j·T‹ï+#ês¡T.

SCERT TELA

NGANA


á $<Ûä+>± ø£+ô|˙\T kÕúìø£ sêC≤´\ Ä<ëj·÷ìïyÓ÷dü|üP]‘·+>± \÷° #kÕs¡T, <√#·T≈£îHêïs¡T. ø£+ô|˙‘·q ôd’ìø£ X¯øÏÔ|ü≥¢ m+‘√ >∑s¡«|ü&˚~. #˚‹eè‘·TÔ\yê]ì‘·eT düs¡T≈£îqT ‘·≈£îÿe <Ûäs¡≈£î ny˚Tà˝≤>± ø£+ô|˙yês¡Te‹Ô&ç#ùdyês¡T. ‘·eT nBÛq+˝Àì ÁbÕ+‘ê\˝Àì ¬s’‘·T\qT|æ+&ç <ës¡TDyÓTÆq •düTÔ\qT edü÷\T#ùdyês¡T. Ä |”&Éq≈£îbÕ\≈£î\T e´‹πsøÏùdÔ Ä+π>¢j·TT\T b˛sê≤\≈£î ~π>yês¡T.nedüs¡yÓTÆ‘˚ Ä sêE\qT ‘=\–+∫, yê´bÕsêìøÏdüVü≤ø£]dü÷Ô n&ÉT>∑T\≈£î eT&ÉT>∑T˝§‘Ô yê]H sêE\T>±

ìj·T$T+#yês¡T.

yê´bÕs¡+ #˚ùdyê]øÏ düs¡T≈£î\qT ø=q≤ìøÏ&ÉãT“ nedüs¡+. uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À Á_Ïwt yê]yê´bÕsêìøÏ &ÉãT“ \_Û+∫q eT÷&ÉTe÷sêZ\qT sêj·T+&ç.

Ä+π>¢j·TT\ qT+&ç uÛ≤s¡rj·T sêE\T @$TÁ|üjÓ÷»Hê\T bı+<ës¡T?

Ä+π>¢j·TT\ bÕ\q ` neT\T:

uÛ≤s¡‘·<XÊìï |üP]Ô>±, ùd«#·Ã¤>± ‘·eT yê´bÕsêìøÏyê&ÉTø√yê\+fÒ ‘êy˚T bÕ\≈£î\+ ø±yê\H˚ uÛ≤eqÄ+π>¢j·TT\˝À Áø£eT+>± ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. n+<äTπø yês¡TsêE\qT, qyêãT\qT ‘=\–+∫ ‘êy˚T bÕ*+#·≥+yÓTT<ä\Tô|≤ºs¡T.

kÕ.X¯.1757 dü+e‘·‡s¡+˝À bÕ¢d” e<ä› »]–qj·TT<ä∆+˝À Ä+π>¢j·TT\T u…+>± Ÿ qyêãT dæsêE<Í› ≤qTz&ç+∫, u…+>±˝Ÿ˝À ‘·eT bÕ\qqT ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.uÛ≤s¡‘·<X #·]Á‘· À bÕ¢d” j·TT<ä∆+ ø£ eTTK´ |òüT≥º+. Ä‘·s¡Tyê‘·H˚ Ä+π>¢j·TT\T nH˚ø£ ∫qï, ô|<ä› sêC≤´\qTÄÁø£$T+#·≥+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.

kÕ.X¯.1765`68 dü+e‘·‡sê\ eT<Ûä´ø±\+˝ÀÄ+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝Àì ø√kÕÔ õ˝≤¢\qT (H˚Ï ø£ècÕí, ‘·÷s¡TŒ,

|ü•ÃeT >√<ëe] õ˝≤¢\T, $XÊK|ü≥ºD+, $»j·Tq>∑s¡+,lø±≈£îfi¯+, Á|üø±X¯+, >∑T+≥÷s¡T) ‘·eT≈£î n|üŒ–+#·e\dæ+~>± ôV’≤<äsêu≤<äT ìC≤+qT ádtº Ç+&çj·÷ø£+ô|˙yês¡T ˇ‹Ô&ç #˚dæ Vü≤düÔ>∑‘·+ #˚düT≈£îHêïs¡T. áÁbÕ+‘êìï ø£+ô|˙ eTÁ<ëdüT ÁbÕ+‘·|ü⁄ ªñ‘·Ôs¡ düsêÿs¡T\Tμ>±|æ*#˚yês¡T. Ç+<äT≈£î Á|ü‹|òü\+>± ìC≤+≈£în+<äTu≤≥T˝À Ä+π>¢j·TT\ ôd’Hê´ìï ñ+#·T‘êeTìn+^ø£]+#ês¡T. ø±ì yêdüÔyêìøÏ á ôd’Hê´\T ìC≤+≈£îdüVü‰j·T+ #˚j·T≥+ ø£+fÒ n‘·ìì n<äT|ü⁄ #˚j·T≤ìøÏm≈£îÿe>± ñ|üjÓ÷>∑|ü&Ü¶sTT.

Á_Ïwtyê] ≈£îÁ≥\qT, ≈£î‘·+Á‘ê\qT >∑eTì+∫q#ê˝≤ eT+~ sêE\T, qyêãT\T yê]øÏ e´‹πsø£+>±b˛sê&Üs¡T. n˝≤ b˛sê&çq yê]˝À yÓTÆdü÷s¡T≈£î #Ó+~qôV’≤<äsY Ä©, Ï|üdüT˝≤ÔHé\T, eTsêØƒ düsê›¬s’q eTVü‰~Jdæ+~Ûj·÷, HêHê |òü&ÉïMdt yÓTT<ä …’q yês¡THêïs¡T. ø±ìn$ ∫qï sêC≤´ …’q+<äTq ˇø£<ëì ‘·sê«‘· eTs=ø£ÏÄ+π>¢j·TT\ eX¯yÓTÆHêsTT.

á b˛sê≤\˝À Á_Ïwt yê] $»j·÷\≈£îdüVü≤ø£]+∫q >∑es¡ïsY »qs¡ Ÿ\˝À sêãsYº ¬ø¢Ìyé, yês¡HéùV≤dæº+>¥‡, yÓ\¢d”¢ yÓTT<ä …’qyês¡T eTTKT´\T. Áø£y˚TD≤,uÛ≤s¡‘·<X uÛÑ÷uÛ≤>∑+˝À #ê˝≤ es¡≈£î Ä+π>¢j·TT\ Á|ü‘· ø£åbÕ\q øÏ+<ä≈£î sêkÕ–+~. #ê˝≤ ÁbÕ+‘ê\˝À sêE\T,qyêãT\T bÕ*düT Ôqï|üŒÏø° yês¡T Á_Ïwt yê]kÕs¡«uÛÖeT‘·«+ øÏ+<äH˚ |üì#˚j·TkÕ>±s¡T. ª¬sdæ&Ó+Ÿμnì |æ\Teã& ø£ Ä+π>¢j·T n~Ûø±]ì sêE\, qyêãT\sêC≤´\˝À ìj·T$T+∫ Á_Ïwt Á|üuÛÑT‘·«+ yê]ô|’ ˇø£ø£H˚ïdæ ñ+#˚~.

uÛ≤s¡‘·<X+‘√ yê´bÕs¡+ #düTÔqï ádtº Ç+&çj·÷ø£+ô|˙ yês¡T eTq <˚XÊìï m+<äT≈£îbÕ*+#ê\ì uÛ≤$+#ês¡T?

SCERT TELA

NGANA


|ü≥+`3 : kÕ.X¯.1857HêÏ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+

Á_°wüß bÕ\q˝Àì ÁbÕ+‘ê\TÁ_°wüß bÕ\q˝À˝Òì ÁbÕ+‘ê\T

nπs;j·÷düeTTÁ<ä+

ã+>±fi≤U≤‘·+

˝≤¨sY

&Ûç©¢ U≤≥à+&ÉT\ø√ï

u…Hês¡dtø£\ø£‘êÔ

|üPHêu§+u≤sTT

>√yê

yÓTÆdü÷s¡T eTÁ<ëdüT


|ü≥+`1 : kÕ.X¯.1770HêÏ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+

˝≤¨sY

\ø√ïu…Hês¡dt

ø£\ø£‘êÔ

ã+>±fi≤U≤‘·+


yÓTÆdü÷s¡T>√yê

|üPHê

Á_°wüß bÕ\q˝Àì ÁbÕ+‘ê\TÁ_°wüß bÕ\q˝À˝ÒìÁbÕ+‘ê\T

&Ûç©¢


U≤≥à+&ÉT

u§+u≤sTT

eTÁ<ëdüT

us√&É


|ü≥+`2 : kÕ.X¯.1830HêÏ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+

Á_°wüß bÕ\q˝Àì ÁbÕ+‘ê\TÁ_°wüß bÕ\q˝À˝Òì ÁbÕ+‘ê\T

˝≤¨sY

&Ûç©¢ U≤≥à+&ÉT

\ø√ïu…Hês¡dt

ø£\ø£‘êÔ


>√yêyÓTÆdü÷s¡T eTÁ<ëdüT

ã+>±fi≤U≤‘·+

u§+u≤sTT

uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À Á_Ïwüß n~Ûø±s¡ yê´|æÔì#·÷|ü⁄‘·Tqï |ü≤\T.

ô|’ |ü≤\qT |ü]o*+∫ HÏ uÛ≤s¡‘·<Xsê»ø°j·T |ü≥+‘√ b˛\Ã+&ç. Á|ü‹|ü≥+˝À Á_Ïwt bÕ\q øÏ+<ä ÒìÁbÕ+‘ê\qT >∑T]Ô+#·+&ç.

1857 HêÏøÏ Ä+π>¢j·TT\ bÕ\qm+‘· es¡≈£î $düÔ]+∫+~? |üø£ÿ|ü≤ìï |ü]o*+∫ ÄHêÏøÏ Ç+ø±uÛ≤s¡rj·T sêE\ ÄBÛq+˝À e⁄qïsêC≤´\ C≤_‘êqT ‘·j·÷s¡T#j·T+&ç.SCERT TELA

NGANA


Ä+π>¢j·TT\ bÕ\q|ü≥¢ ndü+‘·è|æÔ :Ä+π>¢j·TT\T ‘·eT bÕ\qqT kÕú|æ+#·≤ìøÏ nH˚ø£

eT+~ sêE\‘√, qyêãT\‘√ b˛sê&Üs¡T. sêuÀj˚TbÕsƒê\˝À yê] bÕ\q >∑T]+∫, $<ÛëHê\ >∑T]+∫eT]+‘· H˚s¡TÃ≈£î+≤s¡T. yês¡T uÛ≤s¡‘· Á|ü»\ qT+&çìs¡+‘·s¡+ e´‹πsø£‘·qT m<äTs=ÿHêïs¡T.

Á_Ïw t yê]øÏ nqT≈£L\+>± e⁄qï sê»≈£î≥T+u≤\qT n~Ûø±s¡+˝À ñ+#·≥+ ˝Òø£b˛‘˚‘=\–+#·≥+ e+Ï #·s¡´\ e\¢ sê» ≈£î≥T+u≤\TÄ+π>¢j·TT\qT e´‹πsøÏ+#êsTT.

n~Ûø£ |üqTï\T y˚j·T≥+, ìsê∆øÏåD´+>± |üqTï\Tedü÷\T #j·T≥+ e+Ï #·s¡ \ e\¢, ìs¡+‘·s¡+ uÛÑj·T+>∑T|æŒÀ¢ ñ+&ç, |üqTï\T #Ó*¢+#·˝Òø£b˛‘˚ uÛÑ÷eTT\Tb˛‘êjTyÓ÷qì uÛÑj·T|ü&çq ¬s’‘·T\T, uÛÑ÷ j·T»e÷qT\T≈£L&Ü ‹s¡T>∑Tu≤≥T¢ #˚XÊs¡T.

Ä+π>¢j·TT\T neT\T »s¡T|ü⁄‘·Tqï ø=‘·Ô ìj·Te÷\T,#·≤º\ e\¢ n&É$ô|’ ‘·eT Vü≤≈£îÿqT ø√˝ÀŒ‘·Tqï –]»q

‘Ó>∑\T ‹s¡T>∑Tu≤≥T #˚XÊsTT. sêuÀj˚T bÕsƒê\˝À Bì>∑T]+∫ MTs¡T eT]+‘· H˚s¡TÃ≈£î+≤s¡T.

Ä+π>¢j·TT\T ‘·eTqT Å¬ø’düÔe⁄\T>± e÷s¡TÃ‘ês¡ìVæ≤+<äTe⁄\T, eTTdæ¢+\T uÛÑj·T|ü&Ü¶s¡T.

1857˝À ø=ìï HÓ\\bÕ≥T »]–q b˛sê≥+˝ÀÄ+π>¢j·TT\T yÓTT‘·Ô+ ñ‘·Ôs¡ uÛ≤s¡‘·+˝À ‘·eT Ä~Û|ü‘ê´ìïø√˝ÀŒj·÷s¡T. á ‹s¡T>∑Tu≤≥TqT uÛ≤s¡‘· dæbÕsTT˝ÒÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. ‘·s¡Tyê‘· sê» ≈£î≥T+u≤\T ≈£L&ÜM]‘√bÕ≥T b˛sê≥+˝À ø£*kÕsTT. ¬s’‘·T\T, –]»qT\T,uÛ Ñ÷j·T»e÷qT\T, #˚‹eè‘·TÔ\ yês¡T ≈£L&Ü á‹s¡T>∑Tu≤≥T‘√ »‘·ø£*XÊs¡T. ‹s¡T>∑Tu≤≥T˝À bÕ˝§Zqïsê» ≈£î≥T+;≈£î\˝À |”cÕ« <ä‘·Ô|ü⁄Á‘·T&Ó’q HêHê kÕôV≤uŸ,n‘·ì ôd’Hê´~Û|ü‹ ‘ê+‹j·÷ ‘√ô|, ne<Ûé jÓTTø£ÿ sêDÏeT]j·TT s¡a≤˙‡øÏ #Ó+~q s¡a≤˙‡ \ø°Îu≤sTT ñHêïs¡T.ñeTà&ç XóÁ‘·e⁄qT Væ≤+<ä÷ eTTdæ¢+\T ø£*dæ m~]+#ês¡T.

1857 ‹s¡T>∑Tu≤≥T :düú\+: MTs¡Ÿ $T\≥Ø ø£+ÀHéyÓT+Ÿ, Á_Ïwt ôd’ìø£

kÕúes¡+‘~: 10`5`1857 Ä~yês¡+.

dü÷sê´düÔeTj·T+ ø±uÀ‘·T+&É>± Á_Ïwt n~Ûø±s¡T\ô|’uÛ≤s¡‘· dæbÕsTT\T ø±\TŒ\T yÓTT<ä\Tô|≤ºs¡T. uÛ≤s¡‘·<XsêE\qT z&ç+∫, yê] kÕÁe÷C≤´\qT Ä+π>¢j·TT\T»sTT+#·≤ìøÏ düVü‰j·T|ü&çq ôd’ì≈£î Ò á ‹s¡T>∑Tu≤≥T#XÊs¡T. yês¡T Ä+π>¢j·TT\ Á|ües¡Ôq‘√ $düT>∑T #Ó+<ës¡T.yê]øÏ J‘ê\T düø±\+˝À n+<˚$ ø±<äT. yê]øÏ Á_Ïwtôd’ì≈£î\‘√ düe÷q+>± >ös¡e+ <äø£ÿ≥+ Ò<äT. MÏøÏ|üsêø±wü>±, dæbÕsTT\≈£î Ç∫Ãq ø=‘·Ô ¬s’|òæfi¢ À yê&˚‘·÷≤\≈£î Äe⁄, |ü+~ø=e⁄« |üPdæ e⁄+<ä , yêÏìH√Ï‘√ ø=]øÏ ñ|üjÓ÷–+#·≥eT+fÒ

∫Á‘·+ 15.61) ‘·÷≤qT $|üŒ&ÜìøÏ ù||üsY d” ŸqT H√Ï‘√ ø=s¡T≈£î‘·Tqï dæbÕsTT2) ¬s’|òæ À¢ ‘·TbÕøÏ eT+<äT ì+|ü⁄‘·Tqï dæbÕsTT3) ø±–‘·+˝À #·TÏºq ‘·÷≤qT ‘·TbÕøÏ À neTs¡TÃ‘·Tqï dæbÕsTT

2)

3)

1)

Á^E|üPd

æq ˇø£ ‘·÷

≤

ù||üsY ø£es¡T‘·TbÕøÏ eT+<äT

Á E‘·÷≤

‘·eT eT‘· $XÊ«kÕ\T <Óã“ ‹q≥eTì uÛ≤$+#ês¡T.Ç≥Te+Ï nqTe÷q+‘√H˚ 1857 e÷]Ã˝À ø£\ø£‘êÔ<ä>∑Zs¡ Àì u≤s¡ø˘|üPsY À ≈£L&Ü ‹s¡T>∑Tu≤≥T »]–+~.ø±˙ MTs¡Ÿ˝À »]–q ‹s¡T>∑Tu≤≥T #ê\ ô|<ä›~. Äs√E ôd’ì≈£î\T ‘·eT n~Ûø±s¡T\ô|’ ø±\TŒ\T »]|æn+‘·Ï‘√ Ä>∑≈£î+&Ü n< sêÁ‹ &Ûç©¢ yÓ’|ü⁄ kÕ–b˛j·÷s¡T.

SCERT TELA

NGANA


düú\+: MTs¡Ÿ |ü≥ºD+‘~: Ä~yês¡+ sêÁ‹,k˛eTyês¡+10, 11 yT`1857

∫Á‘·+`15.7 1857 HêÏ MTs¡Ÿ˝À dæbÕsTT\ ‹s¡T>∑Tu≤≥T <äèX¯ +

∫Á‘·+`15.8 ã\¢ø£≥Tºô|’ j·TeTTHê q~ì<ë≥T‘·Tqï dæbÕsTT\T ` 1857 HêÏ &Ûç©¢ <äèX¯ +

d æbÕsTT\ ‹s ¡ T> ∑ Tu≤≥T yês ¡ Ô<ëyêq\+˝≤ MTs¡Ÿ˝À yê´|æ+∫+~.|ü≥ºDeT+‘ê ÄÁ>∑Vü‰yXÊ\‘√ –b˛sTT+~.Á|üC≤yêVæ≤ì ãC≤s¡T\ >∑T+&Ü |üj·Tì+∫Ä+π>¢j·TT\ ã+>±¢\ô|’ <ë&ç #dæ+~. Ä »qdüeT÷Vü≤+‘√ b˛©düT\T ≈£L&Ü »‘·ø£*XÊs¡T.n|üŒÏπø Ä+π>¢j·TT\ ã+>±¢\≈£î ì|üŒ+Ï+`#ês¡T. #ê\eT+~ Ä+π>¢j·TT\qT #·+bÕs¡T.

ˇø£ÿ s√E˝ÀH MTs¡Ÿ dæbÕsTT\T j·TeTTHêq~ì <ëÏ &Ûç©¢ #˚sês¡T. yês¡T yÓTT>∑ Ÿ #·Áø£e]ÔuVü≤<ä÷sYcÕ C≤|òüsYqT ìs¡“+~Û+∫q mÁs¡ø√≥˝ÀøÏÁ|üy˚•+#ês¡T. ãVü≤<ä÷sYcÕ C≤|òüsYqT #·Áø£e]Ô>±Á|üø£Ï+∫ n‘·ìì Á_Ïwt kÕs¡«uÛÖe÷~Ûø±sêìï~Ûø£ÿ]+#·&ÜìøÏ n+^ø£]+#·eTì ˇ|æŒ+#ês¡T.ªªÄ+π>¢j·TT\qT bÕs¡Á<√\+&ç, yÓTT>∑\T\ bÕ\qqT‹]–‘Ó+&çμμ nì ‹s¡T>∑Tu≤≥T<ës¡T\T düŒwüº+>±|æ\T|ü⁄ì#êÃs¡T.

düú\eTT: &Ûç©¢, mÁs¡ø√≥‘~: k˛eTyês¡+, 11`5`1857

SCERT TELA

NGANA


‹s¡T>∑Tu≤≥T yê´|æÔ :á |æ\T|ü⁄ n+~q yÓ+≥H˚,

Ä+π>¢j·TT\≈£î e´‹πsø£+>± <˚X¯+˝ÀìnH˚ø £ ÁbÕ+‘ê\˝À ‹s¡T> ∑Tu≤≥T ¢yÓ\T¢yÓ‘êÔsTT. Ä©|òüTsY, yÓTsTTHé|ü⁄],ãT\+<éw üV ü ≤s Y , n≥ºø ˘ , eT< Û ä Ts ¡ø £+ÀH Ó à+≥ ¢˝Àì d æbÕsTT\T‹s¡>∑ã&Ü¶s¡T. Ä+π>¢j·TT\T >∑»>∑»eDÏø Ïb˛j·÷s¡T. yê]|ü&ÉT ø Ï ¢w ü º|ü]dæú‘·T\qT m<äTs¡Tÿ+≥THêïs¡T.

n|ü&ÉT πøe\+ 45 y˚\ eT+~Á_Ïwt n~Ûø±s¡T\T, ôd’q´+ e÷Á‘·y˚T uÛ≤s¡‘· <˚X¯+˝Àe⁄Hêïs¡T. M]øÏ e´‹πsø£+>± 2 \ø£å\ 32 y˚\ eT+~uÛ≤s¡rj·T ôd’ì≈£î\T Ç+ ¢wüßyê] ôd’q´+˝À e⁄Hêïs¡T! ádæbÕsTT\+<äs¡÷ ‹s¡>∑ã&Ü¶s¡T. Çø£ Ä |ü≥ºD≤\˝ÀìÄ+π>¢j·TT\ ÄdüTÔ\qT, ÁbÕD≤\qT mes¡T ø±bÕ&É>∑\s¡T?Ä+π>¢j·TT\ ôd’q´+˝Àì uÛ≤s¡rj·TT\T Ç|ü&ÉTqeTà<ä–qyês¡T ø±s¡T. á |ü]dæú‘·T\˝À #ê\ eT+~Á_Ïwt ôd’ì≈£î\T ‘·eT ≈£î≥T+u≤\qT ø±bÕ&ÉTø√e≤ìøÏyÓqTø£&ÉT>∑Ty˚kÕs¡T. n+<äTe\¢ ‹s¡T>∑Tu≤≥TqT yÓ+≥H˚nD#· Òø£b˛j·÷s¡T. n~ ø£ #√≥T qT+&ç eTs√#√ÏøÏyê´|æ+#·kÕ–+~.

Á_Ïwtyê] #˚‹˝ÀsêC≤´\T b˛>=≥Tº≈£îqïsê»≈£î≥T+u≤\T #ê˝≤es¡≈£î ‹s¡T>∑Tu≤≥T˝À#sêsTT. yê]˝À Äe<Ûée÷J qyêãT, eTsêØƒ|”cÕ« qyêãT eT]j·TTHêHêkÕôV≤uŸ e⁄Hêïs¡T.‹s¡T>∑Tu≤≥T #˚dæqôd’Hê´\T, <˚X¯ $$<Ûä

ÁbÕ+‘ê˝À ¢ e⁄qïbÕ\≈£î\T &Û ç© ¢ yÓ ’| ü ⁄

kÕ–b˛j·÷s¡T. Ä+π>¢j·TT\qT bÕs¡Á<√\&ÜìøÏ, yê] yê]ÁbÕ+‘ê\˝À yê] bÕ\qqT ‹]– kÕú|æ+#·&ÜìøÏ Á|ü»\Tyê]øÏ düVü≤ø£]+#ês¡T.

∫Á‘·+`15.9 Ä+π>¢j·TT\‘√ b˛sê&ÉT‘·Tqï sêDÏ s¡a≤˙‡ \ø°Îu≤sTT

∫Á‘·+`15.10HêHêkÕôV≤uŸ

‘·TÁ¬su≤CŸU≤Hé

e\dü bÕ\q øÏ+<ä nH˚ø£ u≤<Ûää\T nqTuÛÑ$+∫qôV’≤<äsêu≤<äT Á|ü»\T ìX¯Ùã∆+>± ˝Òs¡T. 1857‹s¡T>∑Tu≤≥T düeTj·T+˝À Á_ÏwtøÏ e´‹πsø£+>±ôV’≤<äsêu≤<äT sêh+˝À b˛sê&çq $|ü¢eø±s¡T\˝À‘·TÁ¬su≤CŸU≤Hé ø£&ÉT. n‘·&ÉT eTÚ*« n˝≤¢e⁄B›Hé eT<ä›‘·T‘√Äs¡Ty\ eT+~ Á|ü»\qT ≈£L&É >∑≥Tº≈£îì ø√]ƒ À Á|üdüTÔ‘·eTVæ≤fi¯ ø£fi≤XÊ\ nsTTq Á_Ïwt ¬sdæ&Ó ‡ MT<ä <ë&ç#XÊ&ÉT. Á_ÏwtøÏ ìC≤+ eT<ä›‘·T Ç∫Ãq ø±\+˝À n‘·&ÉT‹s¡T>∑Tu≤≥T #˚XÊ&ÉT. nsTTq|üŒÏø° ñ<äéT+nDÏ∫yj·Tã&ç+~, n‘·&ÉT ñ]rj·Tã&Ü¶&ÉT.

‹s¡>∑ã&ÉT‘·Tqï uÛ≤s¡rj·TT \+<ä]˙ yÓTT>∑\TkÕÁe÷»´ uÛ≤eq m+<äT≈£î ◊ø£ |ü]∫+~?#·]Ã+#·+&ç.MTs¡T <ìHÓ’Hê e´‹πsøÏ+∫‘, <ëì kÕúq+˝ÀÁ|ü‘êé÷ïj·T+ ñ+&Ü*. MT nqTuÛÑe+ qT+&çÁ|ü‘êé÷ïj·T nedüs¡+ >∑T]+∫Ä˝À∫+#·+&ç.

SCERT TELA

NGANA


‹s¡T>∑Tu≤≥T˝À Á|ü‹ Á>±eT+ :ñ‘·Ôs¡Á|ü<˚XŸ, ;Vü‰sY\˝À Á>±eT Á>±e÷ìøÏ M~Û

M~ÛøÏ ‹s¡T>∑Tu≤≥T C≤«\\T yê´|æ+#êsTT. ¬s’‘·T\T,»MT+<ës¡T\T Äj·TT<Ûë\T rdüTø=ì Ç+ ¢wt yê]ì, yê]n~Ûø±s¡T\qT ‘·]$Tø=≤ºs¡T. Á_Ïwt Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ |üqTïø£≥º≈£î+&Ü Ä|ü⁄#XÊs¡T, ¬s’\T e÷sêZ\qT <Ûä«+dü+ #kÕs¡T.b˛©düT ùdºwüq¢qT ‘·>∑\u…≤ºs¡T. f…*Á>±|òt yÓ’s¡¢qT ‘Ó+∫ydæ,‘·+‹`‘·bÕ˝≤ ø±sê´\j·÷\qT H˚\eT≥º+ #˚XÊs¡T.Ä+π>¢j·TT\T Ç+&çj·÷˝À ø=‘·Ô>± Á|üy˚X¯ô|Ïºq MÏì∫Hêï_Ûqï+ #˚XÊs¡T. Ä+π>¢j·TT\ z≥y˚T, uÛ≤s¡rj·TT˝À¢s√Es√EøÏ <ÛÓ ’s¡´+ ì+|æ Ä+π>¢j·TT\‘√ eT]+‘·b˛sê&É>∑\+ nH˚ $XÊ«kÕìï ì+|æ+~.

‹s¡T>∑Tu≤≥T<ës¡T\T e&û¶ yê´bÕs¡T\ ÇfiflqT \÷°#˚dæ yê] e<ä› e⁄qï <äkÕÔy˚E\qT ø±*Ãy˚XÊs¡T.n|üŒÏes¡≈£L á e&û¶ yê´bÕs¡T\T Á_Ïwt #·≤º\qTn&É¶+ô|≥Tºø=ì Á>±e÷˝˝À ô|‘·Ôq+ #Ó ≤sTT+#ês¡T.

‹s¡T>∑Tu≤≥T nD∫y˚‘· :‹s¡T>∑Tu≤≥T Ç+‘·>± $»j·T+ kÕ~Û+∫q|üŒÏø°,

Á_Ïwt yês¡T Áø£y˚TD≤ |ü]dæú‹ì ‘·eT n<äT|ü⁄˝ÀøÏ‘Ó#·TÃ≈£îHêïs¡T.

‹s¡T>∑Tu≤≥T<ës¡T\T <ÛÓ’s¡´+>± b˛sê&Üs¡T ø±ìyê]˝À ¬s+&ÉT eTTK´yÓTÆq ã\V”≤q‘·\THêïsTT. Á|ü‹ÁbÕ+‘·+, |ü≥ºD+˝À ‹s¡T>∑Tu≤≥T¢ n˙ï y˚s¡Ty˚s¡T>±»]>±sTT. yês¡T ◊ø£´+>± b˛sê&É˝Ò<äT. yê]˝ÀÁ|üD≤[ø±j·TT‘·yÓTÆq ◊ø£ b˛sê≥+ Ò<äT. n+<äTe\q

∫Á‘·+`15.11 ‹s¡T>∑Tu≤≥T<ës¡T\qT ñ]rdüTÔqï <äèX¯ +

Ä+π>¢j·TT\T Á|ü‹ÁbÕ+‘·+˝Àì ‹s¡T>∑Tu≤≥¢qT ˇø£<ëì‘·sê«‘· ø£Ï>± |ü]wüÿ]+#·T≈£î+≥÷ e#êÃs¡T.

‹s¡T>∑Tu≤≥T<ës¡T\≈£î Ä<ÛäTìø£ Äj·TT<Ûë\ ø=s¡‘·ñ+&~. yê]øÏ ø±e\dæq ‘·TbÕ≈£î\T, |òæs¡+>∑T\T, ‘·TbÕøÏeT+<äT, ‘·÷≤\T, uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ ãj·T≥ qT+&ç‘Ó#·TÃø√e\dæ e#Ã~. n+<äTe\¢ ‹s¡T>∑Tu≤≥T<ës¡T¢ bÕ‘·‘·TbÕ≈£î\T, u≤D≤\T, áf…\T, ø£‘·TÔ\‘√ b˛sê&Ée\dæe∫Ã+~. Ä<ÛäTìø£ Äj·TT<Ûë\‘√ á ø£‘·TÔ\T, ø£≤s¡T\Tm+‘·ø±\+ b˛sê&É>∑\e⁄?

nsTTq|üŒÏøÏ ‹s¡T>∑Tu≤≥T yê´|æ+∫q y>∑+ #·÷dæÁ_Ïwtyês¡T uÛÑj·T|ü&Ü¶s¡T. n+<äTπø ‹s¡T>∑Tu≤≥TqT nD∫q<ä>∑Zs¡˝≤¢ yês¡T eTVü‰Á≈£Ls¡+>± e´eVü≤]+#ês¡T.‹s¡T>∑Tu≤≥T<ës¡T\qT ne÷qTwü+>± #·+|æ yê] Xyê\qTÁ>±e÷\˝Àì # Ó≥ ¢≈ £ î ñ]rd æ , Á>±MTDT\T‹s¡T>∑Tu≤≥T#˚ùdÔ m+‘· rÁe |ü]D≤e÷\T+≤jÓ÷ns¡úeTj˚T´˝≤ #˚XÊs¡T.

ø=+<äs¡T ‹s¡T>∑Tu≤≥T<ës¡¢qT eTs¡|òæs¡+>∑T\eTT+<äTø£Ïº Ä |òæs¡+>∑T\qT ù|*Ã, yê] X¯Øsê\qTeTTø£ÿ\T eTTø£ÿ\T>± #ùdyês¡T. XØs¡+ ‘·Tqø£ …’ >±*˝ÀyÓ<ä»\¢ã&˚~. #ê\eT+~ ‹s¡T>∑Tu≤≥T<ës¡T\TÄ+π>¢j·TT\≈£î <=s¡ø£≈£î+&Ü ø£ ÁbÕ+‘·+ qT+&ç eTs=ø£ÁbÕ+‘êìøÏ b˛sTT <ëø=ÿHyês¡T. ø=+<äs¡T HbÕ Ÿ e+ÏÁ|ü<˚XÊ\≈£î ≈£L&Ü b˛sTT <ë≈£îÿHêïs¡T.

ãVü≤<ä÷sYcÕ »|òüsY #·Áø£e]Ôì <ä÷s¡ ÁbÕ+‘·yÓTÆqs¡+>∑÷Hé≈£î ‘·s¡*+#ês¡T. ∫e] yÓTT>∑\T #·Áø£e]ÔjÓÆTqÄj·Tq nø£ÿ& eTs¡DÏ+#ê&ÉT. Á_Ïwt yê]ì m~]+∫qô|<ä› ‹s¡T>∑Tu≤fÒ 1857 ‹s¡T>∑Tu≤≥T. á ‹s¡T>∑Tu≤≥TqTnDÏ∫q ‘·sê«‘· yê] Ä~Û|ü‘· + eT]+‘· ã\|ü&ç eTs√90 dü+e‘·‡sê\bÕ≥T |ü]bÕ\q ø=qkÕ–+~.

dü¬s’q »yêãT\qT >∑T]Ô+#·+&ç.m) 1857 ‹s¡T>∑Tu≤≥T<ës¡T\T yÓTT>∑\T\

bÕ\qqT ................. (‘=\–+#ê\ì/Á|ü‹wæº+#ê\ì) ø√s¡T≈£îHêïs¡T.

_) ‘·eT ôd’q´+˝À m≈£îÿeeT+~ ...............(j·T÷s¡|t yês¡T/uÛ≤s¡rj·TT\T) ñ+&É≥+Á_Ïwt ôd’q´ ã\V”≤q‘· .

SCERT TELA

NGANA


ø=qkÕ–düTÔ+<äì |ü+&çŸ\≈£î, eTÚ©«\≈£î Vü‰MT Ç#êÃs¡T.uÛ≤s¡rj·TT\qT Á|üuÛÑT‘·«+˝ÀøÏ rdüT≈£î+≤eTì yê>±›q+#˚XÊs¡T. 1857˝À ‘·eT uÛ≤s¡‘· kÕÁe÷C≤´ìï>∑T+Eø√e&Üìï Ä+π>¢j·TT\T ø£fi≤¢sê #·÷XÊs¡H˚~yêdüÔe+. n+<äTπø uÛ≤s¡‘·<˚X¯ dü+|üqTï\ eT<ä›‘·Tbı+<ä≤ìøÏ nedüs¡eTj˚T´ nìï sêsTTr\T Ç∫Ã‘·eTbÕ\q ø=qkÕ–+#˚ Á|üj·T‘êï\˙ï Ä+π>¢j·TT\T#˚XÊs¡T.ôV’≤<äsêu≤<é ùdºŸ`Á_°wüßyês¡T

$T>∑‘ê sêC≤´\ e\H˚ ôV’≤<äsêu≤<é ≈£L&Ü Ç+ ¢wüß‘·÷s¡TŒ Ç+&çj·÷ ø£+ô|˙ ÄBÛqeTT˝ÀøÏ e∫Ãq~.Á_°wüßyês¡T ‘·eT ¬sdæ&Ó+ŸqT ôV’≤<äsêu≤<é À ñ+∫ìC≤+ sê»´+ |ü]bÕ\qqT |üP]Ô>± |ü]o*dü÷Ôñ+&yês¡T. ìC≤+ sêE ‘·q Á|ü<Ûëq eT+Á‹ì (~yêHé)ìj·T$T+#·&ÜìøÏ ¬sdæ&Ó+Ÿ jÓTTø£ÿ dü\Vü‰qT Á_°wüß>∑es¡ïsY »qs¡ Ÿ nqTeT‹ì bı+<äe\dæ ñ+&˚~. nìïXÊK\qT Á_°wüßyês¡T m+|æø£ #dæq (ICS) uÛ≤s¡‘· dæ$ Ÿdü]«dt n~Ûø±s¡T\T Ä~Û|ü‘· + eVæ≤+#yês¡T. á $<Ûä+>±

Á_°wüßyês¡T ìC≤+ sêC≤´ìï |üP]Ô>±‘·eT ìj·T+Á‘·D˝ÀøÏ ‘Ó#·TÃ≈£îHêïs¡T.Á_°wüßyês¡T Ç‘·s¡ ÁbÕ+‘ê˝˝ÀnqTdü]+#˚ |ü]bÕ\Hê |ü<ä∆‘·T\T$<ÛëHê\T ìC≤+ sê»´+˝À Áø£eT+>±bÕÏ+#˚≥≥T¢ ˇ‹Ô&ç #˚XÊs¡T.

ˇø£ y˚fi¯ ˙e⁄ ôV’≤<äsêu≤<éyÓ[flq≥¢sTT‘˚ ˙e⁄ nø£ÿ&É Á|üdæ~›#Ó+~q kÕ˝≤sY»+>¥ eT÷´õj·T+#·÷&É>∑\e⁄. n+<äT˝À ôV’≤<äsêu≤<é~yêH é nsTTq kÕ˝≤s Y»+> ¥ùdø£]+∫q $$<Ûä s¡ø±\ edüTÔe⁄\TñHêïsTT. Äj·Tq nHø£ dü+düÿs¡D\qTÁ|üy˚X¯ ô|≤º&ÉT. ôV’≤<äsêu≤<é sêhÄ] úø±_ Ûeè~ ∆ø Ï Äj·Tq #ê˝≤<√V ü ≤< ä| ü& çHê& É T . sêC≤´ìï,ªdüTu≤μ\T>± õ˝≤¢\T>±, $uÛÑõ+∫,

∫Á‘·+ 15.12 ãVü≤<ä÷sY cÕ »|òüsY, n‘·ì ≈£îe÷s¡T\qT n¬sdüTº #˚düTÔqï ¬øô|ºHé Vü≤&É‡Hé.yÓTT>∑˝Ÿ e+X¯+˝À Ws¡+>∑CÒãT ‘·sê«‘· bÕ*+∫q yês¡T ù|s¡Tπø bÕ\≈£î\T, X¯øÏÔ e+‘·T\Tø±s¡T.1857 ‹s¡Tu≤≥T düeTj·T+˝À ãVü≤<ä÷sY cÕ »|òüsY bÕ\≈£î&ÉT. ádtº Ç+&çj·÷ø£+ô|˙ á ‹s¡T>∑Tu≤≥TqT nD∫y˚dæ yÓ+≥H˚ ãVü≤<ä÷sYcÕ »|òüsY qT ã\e+‘·+>±

|ü<äM#·T´‘·TÔìï #˚dæ, n‘·ì ≈£îe÷s¡T\qT ≈£L&Ü #·+|æy˚j·T&É+ »]–+~.

‹s¡>∑ã&çq uÛ≤s¡‘· ôd’Hê´\ ã\V”≤q‘·\T@$TÏ?

‹s¡T>∑Tu≤≥T nq+‘·s¡+ :1857 ‹s¡T>∑Tu≤≥TqT nD#·≤ìøÏ Ä+π>¢j·TT\≈£î

dü+e‘·‡s¡ ø±˝≤ìøÏô|’>± |üÏº+~. á ø±\+˝À yê]$<ÛëHê\qT #ê˝≤ es¡≈£î e÷s¡TÃ≈£îHêïs¡T. ø=‘·Ô$<ÛëHê\qT ne\+_+#ês¡T. 1858˝À $ø√º]j·÷ sêDÏeTTK´yÓTÆq Á|üø£≥q #˚dæ+~. uÛ≤s¡‘·<˚XÊìï uÛ≤s¡rj·TsêE Ò bÕ*kÕÔs¡ì ÄyÓT Á|üø£Ï+∫+~. Bì‘√ Ä+π>¢j·TT\T‘·eTqT n~Ûø±s¡+ qT+&ç ‘=\–kÕÔs¡H uÛÑj·T+ Ò≈£î+&ÜuÛ≤s¡rj·T bÕ\≈£î\T ‘·eT bÕ\q ø=qkÕ–+#ês¡T.

á $<Ûä+>± Ä+π>¢j·TT\T sê» ≈£î≥T+u≤\‘√ eT+∫ùdïVü≤ dü+ã+<Ûë\qT HÓ\ø=\TŒ≈£îHêïs¡T. n<˚ $<Ûä+>±»MT+<ës¡T\≈£î ≈£L&Ü yê] ÄdüTÔ\T ø±bÕ&É‘êeTì #Ó|æŒyê]øÏ ø±e\dæq sêsTTr\qT Ç#êÃs¡T.

uÛ≤s¡rj·TT\ eT‘· $XÊ«kÕ\˝À Á_Ïwt Á|üuÛÑT‘·«+CÀø £ ´+ #˚d ü Tø√< äì, bÕ‘ · kÕ+Á| ü<ëj·÷\qT

SCERT TELA

NGANA


1) j·T÷s√|æj·THé yê´bÕs¡ ø£+ô|˙\T Ç+&çj·÷˝À ôd’Hê´ìï m+<äT≈£î b˛wæ+#êsTT? ø£+ô|˙\ yê´bÕs¡+˝À áôd’Hê´\T m≥Te+Ï bÕÁ‘· b˛wæ+#êsTT? (AS1)

2) 1700, 1800 dü+e‘·‡sê\˝À uÛ≤s¡‘·ôd’Hê´\qT j·T÷s¡|ü⁄ôd’Hê´\T m˝≤ z&ç+#êsTT? (AS1)

3) 1857 ‹s¡T>∑Tu≤≥T≈£î dü+ã+~Û+∫q $esê\qT ùdø£]+∫, øÏ+~ |üÏºø£ À qyÓ÷<äT #˚j·T+&ç. (AS3)

4) 1857˝À ‘·eT eT‘· $XÊ«dü+ <Óã“‹qï<äì uÛ≤$+∫q ôd’ì≈£î …es¡T? yês¡T n˝≤ m+<äT≈£î uÛ≤$+#ês¡T?(AS1)

5) 1857˝À Á_Ïwtyê]øÏ e´‹πsø£+>± Á|ü»\T m˝≤ ‹s¡>∑ã&Ü¶s¡T? (AS1)6) 1857˝À ‹s¡>∑ã&É¶ Á|ü»\T @$T kÕ~Û+#ê\ì ø√s¡T≈£îHêïs¡T? (AS1)7) ‹s¡T>∑Tu≤≥T<ës¡T\ @ &çe÷+&É¢qT |ü]wüÿ]kÕÔqì sêD° $ø√º]j·÷ 1858 Á|üø£≥q˝À Vü‰MT Ç∫Ã+~? (AS1)8) yÓTT>∑\T\T uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À n~Ûø±s¡+˝ÀøÏ sêe≤ìøÏ, Á_Ïwtyês¡T n~Ûø±s¡+˝ÀøÏ sêe≤ìøÏ>∑\ b˛*ø£\T,

uÛÒ<ë\T @$TÏ? (AS1)9) yêk˛ÿ&ç>±e÷ b˛s¡TÃ>∑ Ÿ qT+&ç uÛ≤s¡‘·<XÊìøÏ #dæq düeTTÁ<ä Á|üj·÷De÷sêZìï |ü≥+˝À >∑T]Ô+#·+&ç. (AS5)10) ªª$<˚o <äTsêÁø£eTD\qT ìyê]+#·&ÜìøÏ ◊ø£ ‘· nedüs¡+μμ ` Bìô|’ ˇø£ \|òüTT°ø£ sêj·T+&ç. (AS6)11) Ä+π>¢j·TT\ bÕ\q|ü≥¢ ˙ ndü+‘·è|æÔì kı+‘· e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç. (AS1)


‹s¡T>∑Tu≤≥T˝À bÕ˝§Zqïyês¡T ‹s¡T>∑Tu≤≥T≈£î <ä÷s¡+>± ñqïyês¡TÁø£.dü+.

bÕ‘· <XŸeTTUŸ\qT ‘=\–+#ê&ÉT. ¬syÓq÷´ kÕ>∑T <ÛäHêìïs¡<äT› #dæ, Á|ü‘ê´e÷ïj·T+>± õ˝≤¢ n~Ûø±s¡T\#, ¬s’‘·T\qT+&ç Á|ü‘· ø£å+>± |üqTï\T edü÷\T #˚XÊ&ÉT. Hê´j·Tdü+düÿs¡D˝À uÛ≤>∑+>±, düTÁ|”+ø√s¡TºqT, ôV’≤ø√s¡TºqT, õ˝≤¢ø√s¡Tº\qT @sêŒ≥T #˚XÊ&ÉT. dæ$˝Ÿ ÁøÏ$Tq˝Ÿ ø√s¡Tº\qTyπs«s¡T>± @sêŒ≥T #˚XÊ&ÉT.

s¡yêD≤ kÂø£sê´\T yÓTs¡T>∑T |üs¡#·T≥≈£î ¬s’\T, s√&ÉT¶e÷sêZ\qT kÕ˝≤sY»+>¥ n_Ûeè~∆ |ü]#ê&ÉT. ôV’≤<äsêu≤<éqT+&ç yê&ç, eTÁ<ëdt qT+&ç c˛˝≤|üPsY, eTÁ<ëdt qT+&çu§+u≤sTT\≈£î eTTK´yÓTÆq ¬s’\T e÷sêZ\T y˚XÊ&ÉT.1855˝À #ê<äsY|òü÷Ÿ À <ësY ñ Ÿ ñ\÷yéT e+Ï Ä+>∑¢

e÷<Ûä eT bÕsƒ¡XÊ\\T, 1870˝À dæÏ ø± ÒJ, <äø£ÿHéÇ+»˙]+>¥ ø± Òõ eT]j·TT eT<äsêkÕ`Ç`Ä*j·÷ìkÕú|æ+#ê&ÉT. á dü+düÿs¡D\T <˚X¯+ yÓTT‘· Ô+˝ÀôV’≤<äsêu≤<é, Ä<ÛäTìø£ sê»´+>± Ä$s¡“¤$+#·T≥≈£î‘√&ÉŒ&çHêsTT.

ø°\ø£|ü<ë\T:1. sêj·T˝Ÿ #ês¡ºsY 5. C≤^s¡T

2. düTuÒ<ës¡T 6. ø£+ÀHÓà+Ÿ

3. >∑T‘êÔ~Û|ü‘· + 7. e\dü\T

4. &çe÷+&é 8. eTÚ©«\T

SCERT TELA

NGANA

sêh XÊdüqdüuÛÑ ` #·≤º\ ‘·j·÷Ø 147‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19

16bÕsƒ¡+ sêh XÊdüqdüuÛÑ #·≤º\

‘·j·÷ØÇ+‘· es¡≈£î eTq+ Á|ü»\T ‘·eT Á|üC≤ø±s¡ ø£ ≤bÕ\qT m˝≤ ìs¡«Væ≤+#·T≈£îHêïs√ yês¡T m˝≤ bÕ*+#·ã&çHês√,

m˝≤ bÕ*+#ês√ #·<äTe⁄≈£îHêï+. >∑‘· dü+e‘·‡s¡+ eTq+ ∫qïyÓ’q –]»q düe÷C≤\T yê] ø±s¡ ø£ ≤bÕ\qT #·s¡Ã\T,düe÷y˚XÊ\ <ë«sê m˝≤ ìs¡«Væ≤+#ês√ Á>±eT ô|<ä› ìs¡íj·÷\T m˝≤ #˚ùdyês√ #·~yê+. sêC≤´\T, kÕÁe÷C≤´\˝ÀsêE\T, n~Ûø±s¡T\T MÏì m˝≤ ìs¡«Væ≤+#˚yês√ n~Ûø£ uÛÑ÷uÛ≤>∑+ô|’, sêC≤´\ô|’ Ä~Û|ü‘· + ø√dü+ m˝≤ j·TT<ë∆\T#ùdyês√ ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. jÓ÷<ÛäT\T, kÕeT+‘·T\T Á|ü»\qT m˝≤ ìj·T+Á‹+#ês√, ‘·eT≈£î Çwüº+ e∫Ãq≥T¢ |üqTï\Tm˝≤ edü÷\T #˚XÊs√, ô|<ä› uÛÑeHê\qT ì]à+#·&ÜìøÏ Ä Ä<ëj·T+ m˝≤ $ìjÓ÷–+#ês√, Á|üC≤Á|üjÓ÷»Hês¡ú+#Ós¡Te⁄\T, ø±\Te\T, <yê\j·÷\T, eTd”<äT\T m˝≤ ì]à+#ês√ ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. Á_Ïwt yês¡T eTq <X+˝À n~Ûø±sêìïm˝≤ kÕú|æ+#ês√, eTq <Xeqs¡T\qT m˝≤ <√#·T≈£îHêïs√, eTq Á|ü»\T yê]ì m˝≤ m<äTs=ÿHêïs√ eTq+ #·~yê+.

Ç|ü&ÉT eTq≈£î sêE\T, jÓ÷<ÛäT\T Òs¡T. 70 @fi¢ ÁøÏ‘·y˚T eTq+ Á_Ïwt yê] qT+&ç kÕ«‘·+Á‘· + bı+<ë+.eTq*ï eTq+ m˝≤ |ü]bÕ*+#·T≈£î+≥THêï+? bÕs¡¢yÓT+Ÿ düuÛÑT´\T, XÊdüqdüuÛÑT´\T, eTTK´eT+Á‘·T\T, eT+Á‘·T\T,ñqï‘ê~Ûø±s¡T\ >∑T]+∫ MT≈£î ‘Ó*ùd ñ+≥T+~. yês¡T ÁbÕNq ø±\+ HêÏ sêE\ e+Ï yêsê? yês¡T yê]øÏÇwüºyÓTÆq$ #˚kÕÔsê? #˚j·Ts¡T. Ä<ÛäTìø£ Á|üuÛÑT‘ê«\T #·≤º\ Á|üø±s¡+ q&ÉTkÕÔsTT. #·≤º\≈£î mes¡÷ nr‘·T\T ø±s¡T.#·≤º\ø£qT>∑TD+>± eT+Á‘·T\T, n~Ûø±s¡T\T, e´eVü≤]+#ê*. ø±ì Ä #·≤º\qT mes¡T, m˝≤ ‘·j·÷s¡T#˚kÕÔs¡T?n$ bÕ\≈£î\ ø√]ø£\Á|üø±s¡+ ‘·j·÷sö‘êj·÷?ø±<äT. yêÏì XÊdüqdüuÛ ÑT´\T, bÕs¡ ¢yÓT+ŸdüuÛ ÑT´\T #˚kÕÔs¡T. ádü+düú\T #·≤º\T m˝≤‘·j·÷s¡T#j·÷˝À uÛ≤s¡‘·sêC≤´+>∑+ dü÷∫düTÔ+~.á sêC≤´+>∑ ìj·Te÷\Á| üø±s ¡y ˚ T # ·≤ º\T‘·j·÷s¡T#˚kÕ Ôs ¡T. ábÕsƒ¡+˝À sêÁwüº XÊdüqdüuÛ Ñ˝À #·≤º\T m˝≤‘ · j · ÷ s ¡ T # ˚ k Õ Ô s √$|ü⁄\+>± #·<äTe⁄<ë+. ∫Á‘·+ ` 16.1 ‘Ó\+>±D nôd+;¢ uÛÑeq+

SCERT TELA

NGANA


ôV’≤<äsêu≤<äT, e÷]Ã 27 :

ãVæ≤s¡+>∑ Á|ü<˚XÊ\˝À, Á|üuÛÑT‘·«s¡+>∑ dü+düú\˝À, Á|üuÛÑT‘·« Ä|ò”düT\T,Á|üuÛÑT‘·« yêVü≤Hê\˝À bı>∑‘ê>∑&Üìïìùw~Ûdü÷Ô ãT<Ûäyês¡+Hê&ÉT Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸsêh XÊdüqdüuÛÑ _\T¢qT Á|üyXô|Ïº+~.á #·≥º ñ\¢+|òüTq≈£î bÕ\Œ&çq≥¢sTT‘100 s¡÷bÕj·T\ qT+&ç 1000s¡÷bÕj·T\ es¡≈£î »]e÷Hê ≈£L&Ü$~Û+#·&ÜìøÏ neø±X¯+ ø£*Œ+∫+~.

BìøÏ dü+ã+~Û+∫ Á|ü‹|üø£ ådüuÛÑT´\T á øÏ+~ dü÷#·q\qT #XÊs¡T.$<ë´dü+düú\≈£î 100 MT≥s¡T¢ <ä÷s¡+˝Àdæ>∑¬s≥¢ neTàø±ìï ìùw~Û+#·&É+, 18

Ä<˚XÊ\ y˚Ts¡≈£î á #·≥º+ #˚j·T&É+nedüs¡eTì eT+Á‹ #ÓbÕŒs¡T.ãVæ≤s¡+>∑ Á|ü<˚XÊ\˝À, Á|üuÛ ÑT‘·«dü+düú\˝À, Á|üuÛÑT‘·« yêVü≤Hê\˝Àbı>∑‘ê>∑&É+ ìwæ<ä∆+, bı>∑‘ê>∑>∑÷&É<äTnH˚ uÀs¡T ¶\qT ñ+#·&ÜìøÏdü+ã+~Û+∫q, ôdø£ åHé\T 5, 6,10\qT ñ\¢+|òæTùdÔ n≥Te+Ï yê]øÏ100 s¡÷bÕj·T\ »]e÷Hê, ¬s+&√‘·|ü≈£î 200 s¡÷bÕj·T\ qT+∫ 500s¡÷bÕj·T\ es¡≈£î »]e÷HêqT$~Û+∫ •øÏå+#·e#·TÃ.(e÷]Ã 27, 2002 ª<ä Væ≤+<äTμÄ+>∑¢~q|üÁ‹ø£qT+∫ rdüTø=qï~).

ãVæ≤s¡+>∑ Á|ü<˚XÊ\˝À bı>∑‘ê>∑&Üìï ìùw~Û+#˚ _\T¢ ÄyÓ÷<ä+(e÷ Á|ü‘˚ ø£ Á|ü‹ì~Û)

@fi¯ ¢ ˝À|ü⁄yêfi¯fl≈£î dæ>∑ ¬s≥T¢neTà&Üìï ìùw~Û+#·&É+, dæ>∑¬s≥¢neTàø±\ Á|üø£≥q\MT<ä ìùw<Ûä+$~Û+#·&É+ e+Ï dü÷#·q\qT#XÊs¡T. eT]ø=+<äs¡T Ç~ bı>±≈£î¬s ’‘·T\, øÏ∞¢ <äTø±D≤<ës¡T\J$‘ê\MT<ä Á|üuÛ≤yêìï#·÷|ædüTÔ+<äì yê~+#ês¡T. eT+Á‹yê] nqTe÷Hê\qTø=ÏºbÕπsXÊs¡T.

dæ>∑ ¬s≥T¢ Á|ü»\Äs√>∑´+MT<ä #·÷ù|<äTÁwüŒuÛ≤yê\e\¢, qe+ãsY 2,2001 Hê&ÉT düTÁ|”+ø√s¡Tº Ç∫Ãq

Çø£ÿ&É ˇø£ yêsêÔ+X¯+ ñ+~. <ëì˝À @+ #ÓbÕŒs√ ns¡ú+#˚düTø√&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï<ë›+.Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ <Ûä÷eTbÕq ìùw<Ûä+, Äs√>∑ |ü]s¡ø£åD #·≥º+ : 2002.

yêsêÔ|üÁ‹ø£\T m|ü&É÷ ô|<ä›yêfi‚¢ #·<äTe⁄‘ês¡HVü≤‘√ sêkÕÔs¡T. ø±ãÏº á øÏ+~ |ü<ë\≈£însêú\qT ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+. ìùw~Û+#·&É+,ø=ÏºbÕπsj·T&É+, nqTe÷Hê\T/dü+<˚Vü‰\T,H|ü<∏ä +˝À, ñ\¢+|òæT+#·&É+.

ô|’ yêsêÔø£<∏äHêìï nqTdü]+∫ á øÏ+~U≤∞\qT |üP]+#·+&ç:

1) ãVæ≤s¡+>∑ Á|ü<˚XÊ\˝À bı>∑‘ê>∑&Üìïìùw~Û+#·&ÜìøÏ ...... Á|üyXô|≤ºs¡T. (_\T¢,dü+Á|ü<ëj·T+, #·≥º+, ìã+<Ûäq).

2) <Ûä÷eTbÕq (bı>∑‘ê>∑&É+) ìùw<Ûä+˝À áøÏ+~yêÏì #˚s¡Ã˝Ò<äT. .................(|üì#˚ùd #√≥T, Á|üuÛ ÑT‘·«yêVü≤Hê\T,Á|üsTTy˚≥T ‘√≥\T, ãdtkÕº+&ÉT).

3) düTÁ|”+ø√s¡T º Ä<˚XÊ\qT ..............

#˚j·T&ÜìøÏ á #·≥º+ #˚kÕs¡T (ìX¯Ùã›+,< ä+& ç+# ·&Üìø Ï , nqTd ü]+# ·&Üìø Ï ,‹s¡düÿ]+#·&ÜìøÏ).

4) á _\T¢qT Á|üy˚X¯ô|Ïºq~ ...................(düTÁ|”+ø√s¡Tº, eT+Á‘·T\T, ø£˝…ø£ºsê|ò”düT,XÊdüqdüuÛÑ).

Á|ü‹ ˇø£ÿ]ø° á _\T¢qT >∑T]+∫ ˇπøn_Û ÁbÕj·T+ ñ+<äì á yêsê Ô+X ¯+dü÷∫k Ô+<ë?

á #·≤ºìï ñ\¢+|òæT+∫qyêfi¯fl≈£î m≥Te+Ï•ø£å\T $~ÛkÕÔs¡ì á yês¡Ô ù|s=ÿ+~.

Á|ü‹ sêÁwüº+˝À #·≥ºdüuÛÑ\T @sêŒ≥T#düTø√e&ÜìøÏuÛ≤s¡‘· sêC≤´+>∑+ M\Tø£*Œ+∫+~. Á|ü‹sêÁwüº+ >∑es¡ïsY,ˇø£Ï Ò<ë ¬s+&ÉT düuÛÑ\‘√ ≈£L&çq #·≥ºdüuÛÑ\T ø£*–ñ+~. <˚X¯+˝Àì sêÁcÕº\˝À #·≥ºdüuÛÑ\T @ø£düuÛÑ Ò<ë

SCERT TELA

NGANA


ñuÛÑj·TdüuÛÑ\T ø£*–ñHêïsTT. ~>∑TedüuÛÑqT XÊdüqdüuÛÑnì, b>∑Te düuÛÑqT XÊdüq eT+&É* nì n+≤s¡T. Á|üdüTÔ‘·+ø=ìï sêÁcÕº\˝À e÷Á‘·y˚T ¬s+&ÉT düuÛÑ\THêïsTT.

XÊdüqdüuÛÑ:sêÁcÕºìøÏ #·≤º\T #˚j·T&É+˝À á düuÛÑ #ê˝≤

ø°\ø£yÓTÆq~. sêh dü+πøåeT+ø√dü+ nH˚ø£ ìs¡íj·÷\qTrdüTø√≥+˝À, $<ÛëHê\ s¡÷|üø£\Œq˝À, yêÏ neT\T˝Àsêh Á|üuÛÑT‘ê«\T u≤<Ûä ‘· eVæ≤kÕÔsTT. sêh XÊdüq düuÛÑT´\qT|ü+#êj·Tr düuÛÑT´\˝≤π> sêh XÊdüq düuÛÑT´\qT ≈£L&ÜÁ|ü» Ò mqTï≈£î+≤s¡T.

Á|ü‹ sêÁwü º XÊdüqdüuÛ Ñ kÕ<Ûës¡D+>± ◊<äTdü+e‘·‡sê\ ø±\|ü]$T‹ ø£*–e⁄+≥T+~. ø=ìïdü+<äsê“¤\˝À ø±\|ü]$T‹ø£Hêï eTT+<˚ >∑es¡ïsYs¡<äT›#˚j·Te#·TÃqT. n<˚$<Ûä+>± C≤rj·T n‘·´edüs¡|ü]dæú‘·T\˝À ø£ dü+e‘·‡s¡+ #=|üq Bì ø±\|ü]$T‹ìbÕs¡¢yÓT+≥T bı&ç–+#·e#·TÃ.

sêÁwüº XÊdüq düuÛÑ Á|ü‹dü+e‘·‡s¡+ ø£ dü+ ¬s+&ÉTkÕs¡T¢düe÷y˚X¯eTyê«*. ¬s+&ÉT düe÷y˚XÊ\ eT<Ûä ø±\+ Äs¡THÓ\\≈£î $T+#·≈£L&É<äT.

SCERT TELA

NGANA


XÊdüqdüuÛ≤ ìjÓ÷»ø£es¡Z+:

XÊdüqdüuÛ Ñ düuÛ ÑT´\T ˇø=ÿø£ÿs¡T ˇø=ÿø£ÿìjÓ÷»ø£es¡Z+ qT+&ç mìïø£e⁄‘ês¡T. sêh+˝À áìjÓ÷»ø£esêZ\ dü+K´ nø£ÿ&ç »HêuÛ≤MT<ä Ä<Ûës¡|ü&çñ+≥T+~. á $<Û ä+>± eTq sêh+˝À 119ìjÓ÷»ø£esê Z\THêïsTT. ‘Ó\+>±D˝À ˇø=ÿø £ÿìjÓ÷»ø£es¡Z+˝À düTe÷s¡T 1,70,000 eT+~ z≥s¡T¢ñHêïs¡T.18 dü+e‘·‡sê\T <ëÏq Åd”Ô, |ü⁄s¡Twüß\+<ä]ø°z≥T Vü≤≈£îÿ ñ+~. Ms¡T ‘·eT ù|s¡¢qT ‘êeTT ìedæ+#˚ÁbÕ+‘·+˝À z≥s¡T¢>± qyÓ÷<äT#˚düT≈£î+≤s¡T. ˇø£ìjÓ÷»ø£es¡Z+˝Àì z≥s¡¢+<äs¡÷ z≥Tydæ ‘·eT Á|ü‹ì~Ûìnôd+;¢øÏ mqTï≈£î+≤s¡T.

ˇø=ÿø£ÿ ìjÓ÷»ø£es¡Z+˝À nH˚ø£ Á>±e÷\T,|ü≥ºD≤\T, q>∑sê\T ñ+≤sTT. ôV’≤<äsêu≤<ée+Ï ô|<ä›q>∑s¡+ |ü<äeT÷&ÉT ìjÓ÷»ø£esêZ\T>± $uÛÑõ+|üã&çñ+~. ‘Ó\+>±D |ü≤ìï #·÷&É+&ç. m≈£îÿe »HêuÛ≤ñqï õ˝≤¢ ˝À m≈£îÿe ìjÓ÷»ø£ esêZ\T, ‘·≈£îÿe »HêuÛ≤ñqï õ˝≤¢ À¢ ‘·≈£îÿe ìjÓ÷»ø£esêZ\T ñ+&É&É+ eTq+>∑eTì+#·e#·TÃ.m+.m˝Ÿ.m mìïø£:

kÕ<Ûës¡D+>± sêh XÊdüqdüuÛÑ mìïø£\T Á|ü‹ 5dü+e‘·‡sê\ø=ø£kÕ] »s¡T>∑T‘êsTT. mìïø£\ dü+|òüT+ nìïsêÅcÕº\˝À á mìïø£\qT ìs¡«Væ≤düTÔ+~. XÊdüqdüuÛÑ≈£îb˛°#j·T<ä\T#·T≈£îqïyês¡T á mìïø£\˝À b˛°#kÕÔs¡T.nH˚ø£ sê»ø°j·T |üøå±\T ‘·eT nuÛÑ s¡Tú\qT mìïø£\˝Àì\u…&É‘êsTT. @ sê»ø°j·T |üøå±ìø° #Ó+<äìyês¡T ≈£L&Üdü«‘·+Á‘· nuÛÑ s¡Tú\T>± ì\ã&Ée#·TÃ. M]ì ªªdü«‘·+Á‘·nuÛÑ´s¡Tú\Tμμ nì n+≤s¡T. á mìïø£\˝À b˛°#˚j·T&ÜìøÏ ns¡Ω‘·\T : uÛ≤s¡‘·<˚X¯bÂs¡T …’ ñ+&Ü*, 25

dü+e‘·‡sê\ ej·TdüT‡ <ëÏ ñ+&Ü*. m˝≤+Ï˝≤uÛÑ<ëj·Tø£yÓTÆq Á|üuÛÑT‘·« |ü<äe⁄\˝À ñ+&Ésê<äT. #·≥º+ìπs›•+∫q Ç‘·s¡ ns¡Ω‘·\T ø£*– ñ+&Ü*.

mìïø£\˝À sê»ø°j·T|üøå±\T Á|ü<ÛëqbÕÁ‘·qTb˛wækÕÔsTT. nìï sê»ø°j·T |üøå±\÷ ‘·eT mìïø£\Á|üD≤[ø± |üÁ‘êìï (Election manifesto) Á|üø£ÏkÕÔsTT.n+fÒ ‘êeTT @ @ ø±s¡ Áø£e÷\qT uÛÑ$wü ‘·TÔ À #|ü&É‘ês√,@@ yê>±›Hê\qT ‘·eT ìjÓ÷»ø£es¡Z Á|ü»\≈£î #˚kÕÔs√$e]kÕÔs¡T. nuÛÑ s¡Tú\T, yê]ì ã\|ü]#˚yês¡T düuÛÑ\qTìs¡«Væ≤dü÷Ô ˝Ò<ë Ç+Ï+Ïø° ‹s¡T>∑T‘·÷ mìïø£\Á|ü#êsêìï #|ü&É‘ês¡T.

MT ÁbÕ+‘·+˝Àì, MT sêh+˝Àì sê»ø°j·T|üøå±\ ù|s¡T ¢, yêÏ >∑Ts¡T Ô\ C≤_‘êqT‘·j·÷s¡T#j·T+&ç.

MT õ˝≤¢qT+&ç mìïø£˝À ¢ MTs¡T b˛°#ùd≥≥¢sTT‘ Á|ü»\ø√dü+ m≥Te+Ï mìïø£\ø±sê´#·s ¡D Á|üD≤[ø£qT (e÷ìô|òk˛ º)‘·j·÷s¡T#kÕÔs¡T?

bìïø£\˝À bÕ˝§ZHê\+fÒ ô|<ä›yÓTT‘·Ô+˝À &ÉãT“Ks¡TÃ#j·÷*‡ edüTÔ+<äì, Ç~ <Ûäqe+‘·T\ø£Te÷Á‘·yT kÕ<Ûä eTì ø=+‘·eT+~ uÛ≤$düTÔHêïs¡T.Bì‘√ MTs¡T @ø°uÛÑ$kÕÔsê?

πøe\+ &ÉãT“qï e´≈£îÔ\T e÷Á‘·yT mìïø£\˝Àb˛°#ùdÔ XÊdüqdüuÛÑ À rdüT≈£îH ìs¡íj·÷\qTn~ m˝≤ Á|üuÛ≤$‘·+ #˚düTÔ+~?

‘Ó\+>±D˝À ñuÛÑj·TdüuÛÑ\T ñqï sêh XÊdüqdüuÛÑ #·≤º\T #˚düTÔ+~.düuÛÑ ù|s¡T dü+øÏå|üÔ ù|s¡TXÊdüqdüuÛÑ XÊdüq düuÛÑT´&ÉT myéT.m˝Ÿ.m.XÊdüqeT+&É* XÊdüqeT+&É* düuÛÑT´&ÉT myéT.m˝Ÿ.dæ.

SCERT TELA

NGANA


z≥TqT s¡Vü≤dü +>± ñ+#ê\ì m+<äT≈£î uÛ≤$düTÔHêïs¡T?

MT ‘·*¢<ä+Á&ÉT\øÏ∫Ãq bò À >∑T]Ô+|ü⁄ ø±s¡T¶qT |ü]o*+∫ MT $esê\‘√ >∑T]Ô+|ü⁄ ø±s¡T¶qT ‘·j·÷s¡T#Ój·T´+&ç.

∫Á‘·+ ` 16.2

mìïø£\ ø£$TwüHé Á|ü#·T]+∫q πø …+&És¡T˝À eTTÁ~+∫q ∫Á‘ê\T 16.2 ˝À ñHêïsTT. n$ <˚X¯+˝À $_Ûqïø±˝≤\˝À mìïø£\≈£î dü+ã+~Û+∫q $_Ûqï n+XÊ\qT ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïsTT. Bì Ä<Ûës¡+>± >∑‘· ø=ìïdü+e‘·‡sê\qT+&ç edüTÔqï e÷s¡TŒ\qT MT ‘·*¢<ä+Á&ÉT\‘√qT, ñbÕ<Ûë´j·TT\‘√qT #·]Ã+#·+&ç.

∫Á‘·+ ` 16.3e÷~] z≥s¡T >∑T]Ô+|ü⁄ ø±s¡T¶ e÷~] Ç.$.j·TyéT.

mìïø£\ s√Eq Á|ü»\T ø£] ‘·s¡yê‘·eTs=ø£s¡T z≥T ykÕÔs¡T. b˛*+>¥ ã÷‘Y n~Ûø±]z≥s¡¢ >∑T]Ô+|ü⁄ ø±s¡T¶ (Identity Card)|ü]o*kÕÔs¡T. kÕ<Ûës¡D+>± z≥s¡¢+<ä]ø°mìïø£\ ø£MTwüHé >∑T]Ô+|ü⁄ ø±s¡T ¶\qTC≤Ø#˚düTÔ+~. á ø±s¡T¶\qT Ä n~Ûø±]øÏ#·÷|æ+#ê*. z≥s¡T¢ ‘êeTT me]øÏ z≥Tyùd~#Ó|üŒ>∑÷&É<äT. z≥T #ê˝≤ s¡Vü≤dü´+>±yj·÷*. mìïø£\ dü+|òüT+ z≥T¢ yj·T&ÜìøÏu≤´ …Ÿ u≤≈£î‡\qT >±ì, m\Åø±ºìø˘ zÏ+>¥$TwüHé\qT >±ì ñ|üjÓ÷–düTÔ+~.SCERT T

ELANGANA


mìïø£\ s√Eq z≥T y˚XÊø£ z≥¢ …øÏÿ+|ü⁄Hê&ÉTá z≥¢ìïÏ …ø£ÿô|Ïº m≈£îÿe z≥T¢ e∫Ãq e´øÏÔì¬>*∫q≥Tº>± Á|üø£ÏkÕÔs¡T.

ˇø£ ìjÓ÷»ø£ es¡Z+˝À düTe÷s¡T 1,50,000eT+~ z≥s¡T¢ z≥T yXÊs¡ì uÛ≤$<ë›+. $$<ÛänuÛÑ s¡Tú\≈£î e∫Ãq z≥¢qT á øÏ+<ä Ç#êÃs¡T.M]˝À mes¡T ¬>*∫q≥T¢ Á|üø£ÏkÕÔs¡T?

m\¢eTà ` 45,000

sê|òüTe⁄\T ` 44,000

qs¡dæ+Vü≤ ` 16,000

>∑T˝≤+ eTVü≤eTà<é ` 20,000

u≤<Ój·T´ ` 15,000

|üP» ` 10,000

¬>*∫q nuÛÑ s¡Tú\T ‘·eT ìjÓ÷»ø£es¡Z Á|ü»\n_ÛÁbÕj·÷\≈£î, nedüsê\≈£î ‘·>∑Z≥Tº @yTs¡≈£îÁbÕ‹ì<Ûä + eVæ≤kÕÔs¡ì uÛ≤$düTÔHêïs¡T?

MT °#·s¡T düVü‰j·T+‘√ ‘Ó\TdüTø√+&ç.

MT ìjÓ÷»ø£es¡Z+ ù|s¡T .......................

MT õ˝≤¢ Àì @yÓ’Hê Ç‘·s¡ eT÷&ÉT ìjÓ÷»ø£esêZ\qT >∑T]Ô+#·+&ç................, ..............., ................

MT XÊdüqdüuÛÑT´ì ù|s¡T ....................

MT õ˝≤¢ À ]»sY« nsTTq ìjÓ÷»ø£esêZ\qT>∑T]Ô+#·+&ç.

>∑‘· mìïø£\˝À MT ≈£î≥T+ã+˝À me¬ses¡Tz≥Ty˚XÊs¡T? ................................., ..................,

Á|üuÛÑT‘·«+ @sêŒ≥T:

mìïø£\ ‘·s¡yê‘· @+ »s¡T>∑T‘·T+~? |üÏºø£ 1#·÷&É+&ç. XÊdüqdüuÛÑ mìïø£\ ‘·sê«‘· |òü*‘ê\qT#·÷|ædüTÔ+~.

sê»ø°j·T bÕØº m 75 kÕúHê\qT ¬>\TÃø√>±yÓTT‘·Ô+ kÕúHê\˝À dü>∑+ø£Hêï m≈£îÿe kÕúHê\qT ¬>\TÃ≈£îqïbÕØºøÏ yÓTC≤]°/Ä~Ûø£ + e∫Ãq≥T¢ uÛ≤$+#·e#·TÃ. @yÓ’Hê#·≤º\T #˚j·Te\dæ e∫Ãq|ü&ÉT dü>∑+ô|’>± düuÛÑT´\T<ëìï düeT]ú+#˚ M\T ñ+≥T+~.

yÓTC≤]°e∫Ãq bÕØº (ô|’ |üÏºø£ Á|üø±s¡+ sê»ø°j·TbÕØº` m) düuÛÑT´\T ‘·eT˝À ˇø£]ì Hêj·T≈£î&ç>±mqTï≈£î+≤s¡T. >∑es¡ïs¡T Ä Hêj·T≈£îDÏ í sêheTTKéT+Á‹>± ìj·T$TkÕÔs¡T. ‘·eT bÕØº XÊdüqdüuÛÑT´\/XÊdüqeT+&É* düuÛÑT´\˝ÀqT+∫ ø=+<ä]ì eTTKéT+Á‹eT+Á‘·T\T>± m+|æø£#˚kÕ Ôs¡T. á eT+Á‘·T\T,eTTKéT+Á‹‘√ ø£*dæ πø_HÓŸ Ò<ë eT+Á‹eT+&É*>±@s¡Œ&É‘ês¡T. á eT+Á‹eT+&É*/πø_HÓŸH Á|üuÛÑT‘·«+ nì≈£L&Ü |æ\TkÕÔs¡T. #·≤º\qT, n_Ûeè~∆ |ü<∏äø±\qTneT\T#˚j·T&ÜìøÏ, XÊdüq düuÛÑ À ø=‘·Ô #·≤º\qT #˚dæneT\T#j·T&ÜìøÏ á eT+Á‹eT+&É* u≤<Ûä ‘· eVæ≤düTÔ+~.

1. sê»ø°j·T bÕØº m 75

2. sê»ø°j·T bÕØº _ 17

3. sê»ø°j·T bÕØº` dæ 10

4. sê»ø°j·T bÕØº &ç 07

5. sê»ø°j·T bÕØº Ç 06

6. sê»ø°j·T bÕØº` m|òt 04

yÓTT‘·Ô+ 119

sê»ø°j·T|üø£å+mìïø£sTTq

nuÛÑ s¡Tú\ dü+K´|üÏºø£ 1

SCERT TELA

NGANA


mìïø£\ |òü*‘ê\ |üÏºø£ 1qT #·÷&É+&ç. Ç~ yπssêÁcÕºìøÏ #Ó+~q 119 ìjÓ÷»ø£esêZ\düe÷#ês¡+. MÏ À @ sê»ø°j·T|üø£å+ Á|üuÛÑT‘ê«ìï@sêŒ≥T#dæ ñ+≥T+<√ ‘Ó\|ü+&ç.

1. sê»ø°j·T bÕØº Abcd 452. sê»ø°j·T bÕØº Mnop 333. sê»ø°j·T bÕØº Wxyz 264. sê»ø°j·T bÕØº Stuv 15

yÓTT‘·Ô+ 119

sê»ø°j·T|üø£å+ mìïø£sTTqnuÛÑ s¡Tú\ dü+K´

|üÏºø£ 3

ñ<ëVü≤s¡D≈£î mìïø£ ‘·s¡Tyê‘· |üÏºø£ 3˝À#·÷|æ+∫q $<Ûä+>± sê»ø°j·T |üøå±\TkÕúHê\qT ¬>\T#·Tø=ì ñ+fÒ Á|üuÛÑT‘ê«ìï m˝≤@sêŒ≥T#j·Te#√Ã MT °#·sY‘√ #·]Ã+#·+&ç.

@ ø±s¡D+e\¢ nsTTHê @ bÕØºø£sTTHê dü>∑+ø£+fÒm≈£îÿe yÓTC≤]° sêq|ü&ÉT ¬s+&ÉT, Ò<ë n+‘·ø£Hêïm≈ £ î ÿe sê»ø °j ·T| üø å ±\T ø £*d æ Á| üu Û Ñ T‘ê«ìï@sêŒ≥T#kÕÔsTT. <ëìï dü+ø°s¡í Á|üuÛÑT‘·«+ n+≤s¡T.

eT+Á‹eT+&É*:eT+Á‹eT+&É*˝Àì düuÛÑT´\≈£î eTTKéT+Á‹ $$<Ûä

XÊK\qT πø≤sTTkÕÔs¡T. ˇø£]ì Ä]úø£XÊU≤eT+Á‹>±,eTs=ø£]ì $<ë´XÊU≤eT+Á‹>± Ò<ë >∑èVü≤eT+Á‹>±H√(Home Minister) ìj·T$TkÕÔs¡T. ‘·eT XÊK\≈£îdü+ã+~Û+∫ eT+Á‘·T\T $<Ûëq ìs¡íj·÷\qT (Poli-cies) ìπs›•kÕÔs¡T. á $<ÛëHê\qT ìj·TeT ìã+<Ûäq\Á|üø±s¡+ Äj·÷ XÊK\ n~Ûø±s¡T\T neT\T#˚kÕÔs¡T. á$~Û $<ÛëHê\qT, Á|üD≤[ø£\qT ‘·j·÷s¡T#dæ #·≥ºdüuÛÑ ÀÁ|üy˚X¯ô|Ïº ÄyÓ÷~+|üCÒùdes¡≈£î eT+Á‹es¡Z+ u≤<Ûä ‘·eVæ≤düTÔ+~. #·≥ºdüuÛÑ ÄyÓ÷<ä+ bı+~q ‘·s¡yê‘· ÄXÊU≤~Ûø±s¡T\T Á|üuÛÑT‘·« $<ÛëHê\qT, Á|üD≤[ø£\qTneT\T|üs¡#·&ÜìøÏ nedüs¡yÓT Æq ìã+<Û äq\qT,$~Û$<ÛëHê\qT s¡÷bı+~+∫ neT\T|üs¡TkÕÔs¡T.

kÕ<Ûës¡D+>± ‘·eT ‘·eT XÊK\ $~Û$<ÛëHê\qTÄ eT+Á‘·T\T dü«‘·+Á‘·+>± ìs¡ísTT+∫Hê ø°\ø£yÓTÆqìs¡íj·÷\qT e÷Á‘·+ eT+Á‹eT+&É* düuÛÑT´\+<äs¡÷ ø£*dæìs¡ísTTkÕÔs¡T. ø±ãÏº @<Ó’Hê ‘·|ü »]–‘˚ <ëìøÏ ÄeT+Á‹es ¡ ZeT+‘ê eTTKéT+Á‹‘√ ø £*d æu≤<Ûä´‘·eVæ≤düTÔ+~. n<˚ $<Ûä+>± eT+∫ ìs¡íj·÷\T#dæq|ü&ÉT ≈£L&Ü Ä >=|üŒ‘·Hêìï n+<ä] düeTwæº ø£èwæ>±

uÛ≤$kÕÔs¡T.sêh XÊdüqdüuÛÑ:

XÊdüqdüuÛÑT´\T n+<äs¡÷ ø£*dæ‘·eT˝À ˇø£]ì düuÛÑ≈£î n<Ûä´≈£åî\T>±(d”Œø£sY) mqTï≈£î+≤s¡T. áj·Tq düuÛÑ\qTdüe÷yX|üs¡TkÕÔs¡T. áj·Tq/áyÓT düuÛÑ À@ @ düeTdü´\qT mes¡T m|ü&ÉTÁ|üy˚X¯ô|≤º*, me] ‘·s¡yê‘· mes¡Te÷≤ ¢&Ü* e+Ï $w üj ·÷\qT

ìs¡ísTTkÕÔs¡T. ‘·q ìs¡íj·÷\qT n‹Áø£$T+∫ eéVü≤]+#yêfi¢qT <ä+&ç+#˚ n~Ûø±s¡+ n<Ûä ≈£åî&çøÏ ñ+~.

ô|’q ù|s=ÿqï≥T¢ Á|üuÛÑT‘·«+ #˚ùd nìï #·≤º\÷,$<ÛëHê\T , $~Û+# |üqTï\T nôd+;¢ ÄyÓ÷<ä+ bı+<ë*.

‘Ó\+>±D mìïø£\ dü+|òüT+ yê] yÓuŸôd’Ÿhttp://ceotelangana.nic.in/

SCERT TELA

NGANA


ÄyÓ÷~+#eTT+<äT nôd+;¢ düuÛÑT´\T Äj·÷ n+XÊ\qT˝À‘·T>± #·]Ã+∫ ‘·eT n_ÛÁbÕj·÷\qT e´ø£Ô|üs¡TkÕÔs¡T.˝≤uÛÑqcÕº\qT ˝À‘·T>± #·]ÃkÕÔs¡T. á #·s¡Ã\˙ï Ï.$.<ë«sê, |üÁ‹ø£\<ë«sê Á|ü»\≈£î ‘Ó*j·TekÕÔsTT.

XÊdüqdüuÛÑT´\T ‘·eT ìjÓ÷»ø£es¡Z Á|ü»\T m<äTs=ÿHdüeTdü \qT m|üŒÏø£|ü&ÉT düuÛÑ<äèwæºøÏ rdüT≈£îekÕÔs¡T.dü+ã+~Û‘· eT+Á‘·T\T Äj·÷ düuÛÑT´\T n&ç–q düeTdü \≈£înedüs¡eTsTT‘˚ $#ês¡D »]|æ düe÷<ÛëHê\T ÇkÕÔs¡T.eT+Á‘·T\T e´øÏÔ>∑‘·+>±qT, eTTKéT+Á‹‘√ düVü‰eT+Á‹eT+&É* düuÛÑT´\T düeTwæº>±qT XÊdüqdüuÛÑT´\T düuÛÑ Àn&çπ> Á|üX¯ï\≈£î düe÷<ÛëHê*#˚Ã u≤<Ûä ‘· eVæ≤kÕÔs¡T.ˇø£yfi eT+Á‹ Ç#Ã düe÷<Ûëq+ dü+‘·è|æÔø£s¡+>± Òø£b˛‘,Á|ü‹|üø£ ådüuÛ ÑT´\T eT+Á‹ì sêJHêe÷ #˚j·TeTìˇ‹Ô&ç #kÕÔs¡T.

#·≤º\T #˚j·T≥+ (Making of Law):XÊdüq düuÛÑ\T #·≤º\qT @$<Ûä+>± #˚kÕÔsTT?

kÕ<Ûës¡D+>± XÊdüqdüuÛ Ñ˝À dü+U≤´ã\+ ñqïn~Ûø±s¡|üø£å+ #·≤º\T #˚düTÔ+~. ø=ìïkÕs¡T¢ @ bÕØºdüuÛÑT´&Ó’Hê ø£ #·≥º+ #j·TeTì düuÛÑ À Á|ü‹bÕ~+#·e#·TÃ,nsTT‘ n~Ûø£ düuÛÑT´\ eT<ä›‘·T bı+~‘ n~ düuÛÑ ÄyÓ÷<ä+bı+<äT‘·T+~. #·≤º\T m˝≤ s¡÷bı+~+#·ã&É‘êjÓ÷$es¡+>± #·÷<ë›+.

düuÛÑ ÄyÓ÷<ä+ bı+<äø£eTT+<äT #·≤ºìï ª_\T¢μn+≤s¡T. ñuÛÑj·TdüuÛÑ\ ÄyÓ÷<ä+ bı+~q _\T¢, >∑es¡ïsYÄyÓ÷<ä+ ≈£L&Ü bı+~q ‘·sê«‘· #·≥º+>± e÷s¡T‘·T+~.<ëìï XÊdüqdüuÛÑ #˚dæq XÊdüq+ (Act) n+≤s¡T.

_\T¢s¡÷|ü+˝À düuÛÑ À Á|üyXô|Ïº dü+ã+~Û‘· eT+Á‹dü$es¡+>± $e]kÕÔs¡T. Çø£ÿ&É #ê˝≤ ˝À‘·T>± #·s¡Ã

‘Ó\+>±D XÊdüq eT+&É*:2014 es¡≈£î ‘Ó\+>±D eT]j·TT Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ\T πø sêh+>± ñ+&˚$. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ #·≥ºdüuÛÑ À ¬s+&ÉT

düuÛÑ\T+&$. ¬s+&Ée<ëìì XÊdüq eT+&É* n+≤+. Ç~ 1958 À @sêŒ≥T#j·Tã&ç 1985 es¡≈£î |üì#dæ eT∞¢2007˝À @sêŒf…Æ |üì#˚k Ô+~. Ç~ XÊX¯«‘·düuÛÑ. ‘Ó\+>±D XÊdüq eT+&É*˝À 40 eT+~ düuÛÑT´\T ø£\s¡T. ádüuÛÑT´\qT Äs¡T dü+e‘·‡sê\ ø±˝≤ìøÏ mqTï≈£î+≤s¡T. M]˝À 1/3 e+‘·T düuÛÑT´\T Á|ü‹ ¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê\≈£îdüuÛÑ ‘·« $s¡eTD #˚kÕÔs¡T. M]H˚ XÊdüqeT+&É* düuÛÑT´\T (MLC) nì n+≤s¡T. á düuÛÑ≈£î b˛° #˚j·T&ÜìøÏuÛ≤s¡‘· bÂs¡T …’ ñ+&Ü*, 30 dü+e‘·‡sê\ ej·TdüT ì+&ç ñ+&Ü*. b˝≤+Ï ≤uÛÑ<ëj·Tø£yÓTÆq πø+Á<ä sêh Á|üuÛÑT‘·«|ü<äe⁄\qT ø£*– ñ+&É≈£L&É<äT. Ç+‘˚>±ø£ bÕs¡¢yÓT+≥T ìs¡ísTT+∫q Ç‘·s¡ ns¡Ω‘·\T ø£*– ñ+&Ü*.

1/3 e e+‘·T n+fÒ 14 eT+~ì XÊdüq düuÛÑT´\T mqTïø=+≤s¡T.1/3 e e+‘·T, n+fÒ 14 eT+~ kÕúìø£ dü+düú …’q |ü+#êsTTr\T, eTTìdæbÕ*°\ qT+&ç mìïø£sTTqyêfiófl mqTïø=+≤s¡T.1/12e e+‘·T n+fÒ eTT>∑TZ]ì (3) |ü≥ºuÛÑÁ<äT\T mqTïø=+≤s¡T.1/12e e+‘·T n+fÒ eTT>∑TZ]ì (3) ñbÕ<Ûë´j·TT\T mqTïø=+≤s¡T.1/6e e+‘·T n+fÒ Äs¡T>∑T]ì (6) >∑es¡ïs¡T Hê$TH˚Ÿ #˚kÕÔs¡T.

sêh+˝À @ #·≥º+ #˚j·÷\qï ¬s+&ÉT düuÛÑ\ ÄyÓ÷<ä+ ‘·|üŒìdü].

>∑es¡ïs¡T: sêh >∑es¡ïs¡TqT uÛ≤s¡‘·<X sêh|ü‹ ìj·T$TkÕÔs¡T. uÛ≤s¡‘· sêC≤´+>∑+ Á|üø±s¡+ sêh Á|üuÛÑT‘·«+ |üì#ùd˝≤#·÷&É&É+ >∑es¡ïs¡T u≤<Ûä ‘·. >∑es¡ïs¡T eTTKéT+Á‹ì sêC≤´+>∑ã<ä∆+>± ìj·T$TkÕÔ&ÉT, eT+Á‹ eT+&É* düuÛÑT´\qTe÷Á‘·+eTTKéT+Á‹ dü\Vü‰Á|üø±s¡+ ìj·T$TkÕÔs¡T. uÛ≤s¡‘·sêC≤´+>∑+ >∑es¡ïsY≈£î sêÁwüº Á|üuÛÑT‘·« eéVü‰sê\˝Àø±s¡ ìs¡«Vü≤D≤~Ûø±sê\qT ø£*Œ+∫+~.Á|üdüTÔ‘·+ eTq sêh >∑es¡ïs¡T mes¡T?

SCERT TELA

NGANA


»s¡T>∑T‘·T+~. Á|ü‹|üø£å XÊdüqdüuÛÑT´\yÓ’|ü⁄qT+∫ rÁenuÛÑ +‘·sê\T m<äTsö‘êsTT. ø=ÿø£ÿ|ü&ÉT yês¡T dü\Vü‰\T,dü÷#·q\T ÇkÕÔs¡T. n~Ûø±s¡, Á|ü‹|üø£å XÊdüq düuÛÑT´\‘√ˇø£ ø£$T°y˚dæ dü\Vü‰\qT, e÷s¡TŒ\qT n<Ûä j·Tq+#j·TeT+≤s¡T. e÷s¡TŒ\T #s¡TŒ\T »]–q ‘·s¡yê‘· Ä_\T¢ πø_HÓŸ ÄyÓ÷<ä+ bı+~, nôd+;¢/$<ÛëqdüuÛÑeTT+<äT≈£î zÏ+>¥≈£î edüTÔ+~. 50 XÊ‘·+ø£+fÒm≈£îÿeeT+~ ÄyÓ÷<ä+ bı+~q ‘·sê«‘· Ä _\T¢qT ¬s+&√düuÛÑ nsTTq $<Ûëq |ü]wü‘·TÔ À Á|üyX ô|&É‘ês¡T. $<Ûëq`|ü]wü‘·TÔ ≈£L&Ü ÄyÓ÷~ùdÔ, <ëìï >∑es¡ïsY ÄyÓ÷<ä+ø√dü+ |ü+|ækÕÔs¡T. >∑es¡ïsY ÄyÓ÷<ä+ bı+~q ‘·s¡yê‘·Ä _\T¢ #·≥º+>± Ò<ëXÊd üq+>± e÷],¬>õŸ À n#·Ãe⁄‘·T+~.

#·≥ºdüuÛÑ À #·s¡Ã\T:

ñ<ëVü≤s¡D>±Vü‰»ì‘· XÊdüqdüuÛÑ À #·s¡Ã\T m˝≤»s¡T>∑T‘êjÓ÷ #·÷<ë›+.

XÊdüqdüuÛÑT´&ÉT (1) : >ös¡e˙j·TT …’q n<Ûä øå±! >∑‘·eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\T>± esê¸uÛ≤e |ü]dæú‘·T\e\¢ HêìjÓ÷»ø£ es¡Z+˝Àì uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\ eT≤º\T u≤>±‘·–Zb˛j·÷sTT. Á|üuÛÑT‘·«+ Bì>∑T]+∫ m≥Te+Ï #·s¡ \÷rdüTø√ Ò<äT. BìøÏ ‘√&ÉT uÀs¡Tu≤e⁄\ dü+K´ ≈£L&Üô|]–b˛sTT+~. á $wüj·T+˝À m≥Te+Ï #·s¡´\TrdüTø√uÀ‘·THêïs√ uÛ Ñ÷>∑s¡“ ¤»\XÊU≤eT+Á‹>±s¡T$e]+#ê*‡+~>± ø√s¡T‘·THêïqT.

XÊdüqdüuÛÑT´&ÉT (2) : WqT. n<Ûä´øå±! HêìjÓ÷»ø£es¡Z+˝À ≈£L&Ü Ç< |ü]dæú‹ ñ+~. n~Ûø±s¡T\|üìrs¡T dü+‘·è|æÔø£s¡+>± Ò<äT. ˙fi¢ø√dü+ Á|ü»\T yÓTÆfi¢<ä÷sê\øÏ q&ç∫b˛yê*‡ ek Ô+~.

]»πs«wüq¢ |ü<ä∆‹:<ä[‘·T\T, Ä~yêd”\T e+Ï ã\V”≤q esêZ\ Á|ü»\T mìïø£\˝À b˛°#dæ ¬>\e&É+ #ê˝≤ ø£wüº+‘√ ≈£L&ÉT≈£îqï

|üì. á esêZ\qT+&ç n‹ ø=~›eT+~ e÷Á‘·y˚T b˛°#˚dæ nôd+;¢ À n&ÉT>∑Tô|&ÉT‘·THêïs¡T. ôw&É÷´˝Ÿ¶≈£î˝≤\yê],‘Ó>∑\yê] ÁbÕ‹ì<Ûë´ì≈£îqï ÁbÕeTTU≤´ìï >∑T]Ô+∫q uÛ≤s¡‘·sêC≤´+>∑+ M]øÏ ø=ìï Á|ü‘˚ ø£ ìjÓ÷»ø£esêZ\qTπø≤sTT+∫+~.‘Ó\+>±D nôd+;¢ À ]»sY« #˚dæq ìjÓ÷»ø£esêZ\ dü+K´:yÓTT‘·Ô+ ìjÓ÷»ø£ esêZ\ dü+K´ : 119ôw&É÷´˝Ÿ¶ ≈£î˝≤\ yê]øÏ πø≤sTT+∫qìjÓ÷»ø£esêZ\ dü+K´ : 19ôw&É÷´˝Ÿ ‘Ó>∑\ yê]øÏ πø≤sTT+∫qìjÓ÷»ø£esêZ\ dü+K´ : 12Ä+>√¢ Ç+&çj·THé ìj·÷eTø£+ : 01

Åd”Ô\≈£î ≈£L&Ü á$<Ûä+>± ]»πs«wüqT¢ ø£*Œ+#ê\ì #ê˝≤eT+~ n+≥THêïs¡T. Bì MT<ä MT n_ÛÁbÕj·T+@$TÏ?

1

2

3

5

4

6

∫Á‘·+ ` 16.4

SCERT TELA

NGANA


XÊdüqdüuÛ ÑT´& ÉT (3) : e÷qT´˝… ’q n<Û ä´ø å±!#Ós¡Te⁄ø£≥º\qT >∑Ï º|üs¡#·&ÜìøÏ ‘·–q ì<ÛäT\qTdüeT≈£LsêÃ*, |üP&çø£ rsTT+#ê*, esê¸ø±\+˝À ≈£î]ùd yêq˙Ïì ì\e #j·T&ÜìøÏ ‘·–q @sêŒ≥T¢ #j·÷*. #Ós¡Te⁄ø£≥º\≈£î >∑+&ç|ü&É≈£î+&Ü #Ós¡Te⁄ >∑≥¢MT<ä #Ó≥¢qT ô|+#ê*.

XÊdüqdüuÛÑT´&ÉT (4): e÷q´n<Ûä´øå±! |ü]dæú‘·T\>∑T]+∫ Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ‘Ó\TdüT. Ç+ø± qwüº+ »s¡>∑≈£î+&ÜÁ|üuÛÑT‘·«+ ‘·–q eTT+<äTC≤Á>∑‘·Ô #·s¡ \qT #|ü≤º*. Ïì\e\T ‘·–Zq+<äTe\¢ Çã“+~ |ü&ÉT‘·Tqï eT+&É ≤\qT>∑T]Ô+#ê*.

XÊdüqdüuÛÑT´\T (5) : >ös¡e n<Ûä øå±, Á|ü‹|üø£å düuÛÑT´\TÁ|üu Û Ñ T‘ ·« #·s ¡´\qT n_Ûq+~dü÷ Ô ìsêàD≤‘·àø £d ü\Vü‰\ìe«e\dæ+~>± ø√s¡T‘·THêïqT. yês¡Tnqedüs¡+>± Á|üuÛÑT‘ê«ìï $eT]Ù+#·>∑÷&É<äT. HêìjÓ÷»ø £es ¡ Z+˝À ø=+& Éyê\T˝À ø £≥ º\qTì]à+∫q+<äTe\¢ uÛ Ñ÷>∑s¡“ ¤»˝≤\T >∑D˙j·T+>±ô|]>±sTT. Á|üuÛ ÑT‘ê«~Ûø±s¡T\T ≈£L&Ü Á|ü»\≈£în+<äTu≤≥T˝ÀH˚ ñHêïs¡T.

XÊdüqdüuÛÑT´&ÉT (6) : >ös¡e n<Ûä øå±! Hê ìjÓ÷»ø£es¡Z+˝À bÕ]ÁXÊ$Tø£ dü+düú\T e´s¡ú, ø£\Twæ‘· »˝≤\qTq~˝ÀøÏ e<äT\T‘·Tqï+<äTe\¢ Á|ü»\ Äs√>±´ìøÏ Vü‰ìø£\T>∑T‘√+~. Á|üuÛÑT‘·«+ á $wüj·T+˝À @$T #·s¡ \TrdüT≈£î+≥Tqï<√ ‘Ó\|üe\dæq~>± ø√s¡T‘·THêïqT.eT+∫˙Ï düeTdü ≈£L&Ü n~Ûø£+>± ñ+~.

eT+Á‹ : e÷q´ n<Ûä øå±! Á|ü»\ Äs√>∑ +MT<äÁ|üuÛÑT‘ê«ìøÏ #ê˝≤ ÁX<ä∆ ñ+~. ø£s¡Te⁄ |”&ç‘· eT+&É ≤\˝Àìyês¡D #·s¡ \qT, »\s¡ø£åD #·s¡ \ìïÏì rdüT≈£î+À+~.#Ós¡Te⁄\qT n_Ûeè~∆#j·T&É+, #Ó≥T¢ HêÏ+#·&É+, nÁø£eTÇdüTø£ ‘·e«ø±\qT ìùw~Û+#·&É+ e+Ï #·s¡´\qTrdüT≈£îHêï+. >ös¡edüuÛÑT´\ dü÷#·q\ìïÏì |ü]>∑Dq˝ÀøÏ

rdüT≈£î+≤+. n˝≤π> á |ü<∏äø±\˙ï düÁø£eT+>±neT\T#˚j·T&ÜìøÏ >ös¡e düuÛÑT´\ eT<ä›‘·TqT ≈£L&Üø√s¡T‘·THêï+.

MTπs XÊdüqdüuÛÑT´ …’ ñ+fÒ ô|’ düeTdü ≈£î m˝≤düŒ+~kÕÔs¡T?n~Ûø±s¡ |üø£å+, Á|ü‹|üø£å XÊdüqdüuÛÑT´\ bÕÁ‘·\eT<Ûä >∑\ ‘˚&Ü @$TÏ?

|æ\\¢ uÛÑÁ<ä‘·qT |ü]s¡øÏå+#·T≥≈£î uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+¬s+&ÉT Á|ü‘˚ ø£ #·≤º\qT #˚dæ+~. n$ 1) u≤\\…’+–ø£ y~Û+|ü⁄\ ìs√<Ûäø£ #·≥º+ 2012 (POCSO

Act - 2012). á #·≥º+ u≤\\≈£î dü+πøåeTeTTeT]j·TT uÛÑÁ<ä‘· ø£*ŒdüTÔ+~.

2) u≤\ H˚s¡düTÔ\ Hê´j·T#·≥º+, 2015. á#·≥º+ u≤\ H˚s¡düT Ô\≈£î |ü]s¡ø£ åD eT]j·TTHê´j·Ts¡ø£åDqT (ÄHê<∏ä\T, Ç‘·s¡T\T) ø£*ŒdüTÔ+~.yê]øÏ $<ë´, yÓ’<ä +, bÂwæø£ ÄVü‰s¡+ eT]j·TTøöì‡*+>¥ n+~+∫ düe÷»+˝À yê]øÏìsêàD≤‘ · àø £ bÕ Á‘ ·qT ì]«V æ ≤+# · Tq≥T ¢düVü‰j·T|ü&ÉT‘·T+~.

ø°\ø£|ü<ë\T:1) e÷ìô|òk º2) πø_HÓŸ3) d”Œø£sY


1) Á|ü»\ J$‘êìøÏ dü+ã+~Û+∫ @ @ $wüj·÷\˝À #·≤º\T #˚j·Te#·TÃ? (AS1)

2) MT bÕsƒ¡XÊ\, bÕsƒ¡XÊ\ $<ë´XÊK≈£î dü+ã+~Û+∫q~. MT bÕsƒ¡XÊ\≈£î e]Ô+#˚ ø=ìï #·≤º\qT ‘Ó\|ü+&ç.($<ë´s¡Tú\T, ñbÕ<Ûë´j·TT\T, Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT\T, Á|æì‡bÕ Ÿ, ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T`ñbÕ<Ûë´j·TT\ dü+|òüT+). (AS4)

3) 6`14 dü+e‘·‡sê\ ej·TdüT‡>∑\ |æ\¢\+<äs¡÷ ã&ç À #·<äTe⁄ø√yê\H˚ #·≥º+ ñ+~. á #·≥º+ neT\T≈£î @#·s¡ \T rdüTø√yê*? MT °#·s¡T düVü‰j·T+‘√ #·]Ã+#·+&ç. (AS4)

SCERT TELA

NGANA


4) ù|õ HÓ+.154˝Àì ª#·≤º\T #j·T≥+μ ñ|üo]¸ø£ ÁøÏ+<ä >∑\ ù|sê #·<äe+&ç. øÏ+~ Á|üXï≈£î »yêãT\T sêj·T+&ç.

ˇø£y˚fi¯ MTs¡T ‘Ó\+>±D XÊdüqdüuÛÑT´˝…’‘˚ @ düeTdü´qT >∑T]+∫ ˝Ò<ë @ $wüj·÷ìï >∑T]+∫ #·º+#Ój·÷´\qT≈£î+≥THêïs¡T? m+<äT≈£î? ñ<ëVü≤s¡D‘√ $e]+#ê*. (AS4)

5) |ü⁄s¡uŸ>∑sY nH˚ ù|s¡T>∑\ sêh+˝Àì XÊdüq düuÛÑ À 368 düuÛÑT´\THêïs¡ì nqT≈£î+<ë+. mìïø£\ ‘·s¡yê‘· $$<ÛäbÕØº\ ã˝≤ã˝≤\T á øÏ+~ $<Ûä+>± ñHêïsTT. (AS3)

bÕØº`m ` 89 bÕØº`_ ` 91

bÕØº`dæ ` 70 bÕØº &ç ` 84

Ç‘·s¡T\T ` 34 yÓTT‘·Ô+ ` 368

ô|’ |üÏºø£qT C≤Á>∑‘·Ô>± |ü]o*+∫ á øÏ+~ Á|üX¯ï\≈£î düe÷<ÛëHê\T #Ó|üŒ+&ç:

m) Á|üuÛÑT‘ê«ìï @sêŒ≥T#˚j·T≤ìøÏ ‘·–q yÓTC≤]Ï sêyê\+fÒ ø£ dü+ mìï d”≥¢qT bı+~ñ+&Ü*?

_) á mìïø£\ |òü*‘ê\ Ä<Ûës¡+>± n‘· ~Ûø£ kÕúHê\qT ¬>*∫q πøˇø£ bÕØº @~?

dæ) á mìïø£˝À¢ mìïø£sTTq n‹ô|<ä› bÕØº Á|üuÛÑT‘ê«ìï @sêŒ≥T#˚j·T>∑\<ë? ˝Òì|üø£å+˝À Á|üuÛÑT‘ê«ìï @sêŒ≥T#˚j·T≤ìøÏ Ç‘·s¡ Á|ü‘ê´e÷ïj·÷\T @$TÏ?

&ç) πø bÕØº‘√ @sêŒ≥T#˚dæq Á|üuÛÑT‘ê«ìø° dü+ø°s¡í Á|üuÛÑT‘ê«ìø° ‘˚&Ü @$TÏ?

6) Á|üdüTÔ‘·+ eTq<˚X¯+˝À ø=ìï sêÁcÕº\T e÷Á‘·y˚T ~«düuÛ≤ $<ÛëHêìï ø£*–ñHêïsTT. n$ @$TÏ? (AS1)

7) |ü≥+`1 Ä<Ûës¡+>± MT õ˝≤¢ Àì nôd+;¢ ìjÓ÷»ø£esêZ\ ù|s¡¢qT >∑T]Ô+∫, MT õ˝≤¢ |ü≥+˝À sêj·T+&ç.(AS5)

8) bÕsƒê´+X¯ $wüj·T+ Ä<Ûës¡+>± øÏ+~ ∫Á‘ê\≈£î Vü‰‘·àø£ dü+uÛ≤wüD\T sêj·T+&ç. (AS5)

SCERT TELA

NGANA


>∑‘· bÕsƒ¡+˝À #·≤º\T m˝≤ #˚kÕÔs√, dü+πøåeT ø±s¡ Áø£e÷\qT, n_Ûeè~∆øÏ dü+ã+~Û+∫q Á|üD≤[ø£\qT m˝≤s¡÷bı+~kÕÔs√ ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. eT] Ç$ m˝≤ neT\T»s¡T>∑T‘·THêïsTT? Á|ü»\T mqTï≈£îqï Á|üC≤ Á|ü‹ì<ÛäT Ò MÏìneT\T|üs¡TdüTÔ+≤s¡ì MTs¡T uÛ≤$düTÔHêïsê? Ç|ü&ÉT á |üqT\T m˝≤ neT\T »s¡T>∑T‘·THêïjÓ÷ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.øÏ+~ n+XÊ\qT MT ‘√Ï $<ë´s¡Tú\‘√ #·]Ã+#·+&ç.

1) ÁbÕC…≈£îº\T, ø±\e\ ìsêàD+

2) Ç+&É¢≈£î $<äT´‘·TÔ düs¡|òüsê

3) #Íø£<Ûäs¡\ <äTø±D+ ìs¡«Vü≤D

4) ¬s’\Ts¡yêD≤

5) s¡÷bÕsTT H√≥¢ eTTÁ<äD (ø£¬s˙‡ eTTÁ<äD)

6) Á|ü»\qT+∫ |üqTï\ edü÷\T

7) u≤\ø±]àø£ e´edüú ìs¡÷à\q, u≤\\+<ä]øÏ #·<äTe⁄

8) uÛ≤s¡‘·<˚X¯ dü]Vü≤<äT›\ s¡ø£åD

9) <ë]Á<ä πsK≈£î ~>∑Teq ñqïyê]ì >∑T]Ô+#·&É+, yê] nuÛÑT´qï‹øÏ |ü<∏äø±\qT neT\T|üs¡#·&É+.

10) <=+>∑‘·Hê\ ìyês¡D, Á|ü»\ ÄdüTÔ\ s¡ø£åDÇ+ø± Ç$ø±ø£, MTs¡T #ê˝≤s¡ø±\T>± Á|üuÛÑT‘·«+ ìs¡«Væ≤düTÔqï $<ÛäT\qT >∑T]+∫ $ìñ+≤s¡T. yêÏ À ø=ìï+Ïì>∑T]Ô+∫ MT ‘√Ï $<ë´s¡Tú\‘√ #·]Ã+#·+&ç.

eTq+ øÏ+<äÏ bÕsƒ¡+˝À, Á|üuÛÑT‘·«+˝Àì $$<ÛäXÊK\T $$<Ûä ø±s¡ Áø£e÷\qT ìs¡«Væ≤+#·&É+ #·÷XÊ+.á XÊK\˙ï eT+Á‘·T\ ÄBÛq+˝À ñ+≤sTT. á Á|üuÛÑT‘·«XÊK\˝Àì m+‘√eT+~ n~Ûø±s¡T\T eT+Á‘·T\ Ä<XÊ\qTneT\T|üs¡TdüTÔ+≤s¡T. á n~Ûø±s¡T\˝À ø=+‘·eT+~ sêhsê»<Ûëì ôV’≤<äsêu≤<äT˝À $<ÛäT\qT ìs¡«Væ≤dü÷Ô Á|üuÛÑT‘·«Ä<˚XÊ\T sêheT+‘·≤ neT\T|üs¡#·&ÜìøÏ #·s¡´\TrdüT≈£î+≤s¡T. n˝≤π> yÓTT‘·Ô+ sêÁcÕºìï |ü]bÕ\Hê

kÂ\uÛÑ +ø√dü+ $$<Ûä õ˝≤¢\T>± $uÛÑõ+#ês¡T. õ˝≤¢\˝ÀÁ|ü‹ Á|üuÛÑT‘·«XÊK ‘·q ø±sê´\j·÷ìï @s¡Œ]∫ #·≤º\qT,Á|üuÛ ÑT‘·« |ü<∏ äø±\qT neT\T|üs¡Tdü÷Ô ñ+≤sTT.‘Ó\+>±D˝À 31 õ˝≤¢\T ñHêïsTT.

MT õ˝≤¢ ù|s¡T @$TÏ? <ëì Á|ü<Ûëqø±sê´\j·T+ mø£ÿ&É ñ+~?

õ˝≤¢ À #·≤º\ neT\T17bÕsƒ¡+

SCERT TELA

NGANA

õ˝≤¢ À #·≤º\ neT\T 159‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19

#√≥ ‘·q n_ÛÁbÕj·÷\qT, Ä<XÊ\qT sêXÊs¡T. yÓTT‘·Ô+nìï XÊK\ ô|ò’fiS¢ |üPs¡ÔjT´ dü]øÏ düeTj·T+ eT<Ûë´Vü≤ï+3.00 >∑+≥\sTT+~. Á|ü‹ s√p eT<Ûë´Vü≤ï+ 3.00>∑+≥\ qT+&ç 4.30 >∑+≥\ es¡≈£î õ˝≤¢ Àì $$<ÛäeT+&É ≤\ qT+&ç ‘·eTdüeTdü \qT #Ó|üø√&ÜìøÏ e∫ÃqÁ|ü»\qT ø£\TdüT≈£î+≤s¡T.

eT Ò¢|ü*¢ eT+&É\+ qT+&ç ø=+‘·eT+~ ¬s’‘·T\T yê]Á>±eT+˝Àì kÕ>∑T˙Ï $wüj·TyÓTÆ #·]Ã+#·&ÜìøÏ e#êÃs¡T.yê] Á>±eT+˝Àì #Ós¡Te⁄\T >∑‘· ¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê\qT+&ç m+&çb˛e≥+e\¢ |ü+≥\T |ü+&É≥+˝Ò<äT.n+<äTe\¢ yês¡T rdüT≈£îqï s¡TD≤\qT e÷|ò”#sTT+#·Tø√&ÜìøÏ, #Ós¡Te⁄ ø£≥º\qT u≤>∑T #sTT+#·&ÜìøÏø£ …ø£ºs¡T e<ä›≈£î e#êÃs¡T. yê] düMT|ü Á>±eT+˝Àì #Ós¡Te⁄ø£≥º\qT u≤>∑T#˚sTT+#ês¡ì n<˚ $<Ûä+>± yê]Á>±eT+˝Àì #Ós¡Te⁄ ø£≥º\qT eTs¡eTà‘·T #˚sTT+∫˙ÏdüeTdü rsêÃ\ì ø√sês¡T.

¬s’‘·T\ düeTdü \qT eT˙cÕ Hêπ>¢ |üP]Ô>± $ìyê] Á>±eT+ sêh Á|üuÛÑT‘·«+ Á|üø£Ï+∫q esê¸uÛ≤eÁbÕ+‘ê\ *düTº À Òq+<äTe\¢ s¡TD≤\qT e÷|ò”#j·T≥+≈£î<äs¡<äì $e]+#ês¡T. nsTT‘˚ ªªMTs¡T MT dü+ã+~Û‘·myéT.m˝Ÿ.m.qT ø£\TdüTø=ì MT düeTdü´\qT$e]+#·eTμμì dü÷#·q #˚XÊs¡T. kÕ>∑T˙ÏXÊK <ë«sêÁ>±eT+˝Àì #Ós¡Te⁄ ø£≥º\qT u≤>∑T#sTTkÕÔqì ÄyÓT yê]øÏVü‰MT Ç∫Ã+~.

eTs¡THê&ÉT ñ<äj·T+ 5.00 >∑+≥\≈£î qs¡kÕù|≥eT+&É\+ qT+∫ ˇø£ bò Héø±˝Ÿ e∫Ã+~. qs¡kÕù|≥|ü≥ºD+˝À õìï+>¥ $T˝Ÿ˝À ì\e ñ+∫q |ü‹Ô‘·>∑T\ã&ÉT‘√+~. kÕúìø£ Á|ü»\T eT+≥\T Äs¡Œ&ÜìøÏÁ|üj·T‹ïdüTÔHêïs¡T. n–ïe÷|üø£ XÊKyês¡T nø£ÿ&çøÏ #s¡Tø=ìeT+≥\qT n<äT|ü⁄˝ÀøÏ ‘ÓdüTÔHêïs¡T. eT+≥\T |üø£ÿÁbÕ+‘ê\≈£î yê´|æ+#·≈£î+&Ü nedüs¡yÓTÆq #·s¡´\TrdüT≈£î+≥THêïs¡T. eT˙cÕ Hêπ>¢ yÓ+≥H˚ qs¡kÕù|ãj·T\T<˚s¡T‘·÷ õ˝≤¢ b˛©düT dü÷|ü]+f…+&Ó+≥TqT,yÓ’<ë´~Ûø±]ì ‘·q‘√bÕ≥T sêyê\ì yê]øÏ bò Hé #kÕs¡T.

ø£ …ø£ºs¡T ñ<äj·T+ 7.00 >∑+≥\≈£î qs¡kÕù|˝Àõìï+>¥ $T\T¢≈£î #˚s¡T≈£îì nø£ÿ&É |ü]dæ ú‘·T\qT

q\¢es¡+>±]|ü*¢

eT˝Ò¢|ü*¢qs¡kÕù|

>∑Ts¡÷Ôs¡T

∫Á‘·+`17.1 q\¢es¡+ õ˝≤¢

Á|ü‹ õ˝≤¢≈£L $$<Ûä XÊK\ |üqT\ düeTq«j·÷ìøÏˇø£ õ˝≤¢ ø£ …ø£ºsY yÓTõÅùdºŸ ñ+≤s¡T. eTq+ Ç|ü&ÉTõ˝≤¢ ø£˝…ø£ºsY yÓTõÅùdºŸ ìs¡«Væ≤+#˚ $$<Ûä |üqT\qT‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.

q\¢es¡+ õ˝≤¢ ø£ …ø£ºsY eT]j·TT yÓTõÅùdºŸ:

q\¢es¡+ õ˝≤¢ ø£ Vü‰»ì‘·yÓTÆq õ˝≤¢>± Çø£ÿ&ÉrdüT≈£îHêï+. Ä õ˝≤¢ À á øÏ+<ä ‘Ó*|æq eT+&É ≤\TñHêïsTT. n$ >±]|ü*¢, eT Ò¢|ü*¢, qsê‡ù|≥, >∑Ts¡÷Ôs¡T,q\¢es¡+. õ˝≤¢ ø£ …ø£ºsY ø±sê´\j·T+ q\¢es¡+ |ü≥ºD+˝Àñ+~.

eT˙cÕ Hêπ>¢ q\¢es¡+ õ˝≤¢ ø£ …ø£ºsY. áyÓT Á|ü‹s√E ñ<äj·T+ 10.30 >∑+≥\≈£î ‘·q ø±sê´\j·÷ìøÏekÕÔs¡T. ás√E ñ<äj·T+ 11.30 >∑+≥\≈£î $$<Ûä$uÛ≤>±~Û|ü‘·T\‘√ düe÷y˚X¯+ ñ+&É≥+‘√n~Ûø±s¡T\+<äs¡÷ e#êÃs¡T. õ˝≤¢ ø£ …ø£ºs¡T yÓTõÅùdºŸ düMTø£åìs¡«Væ≤dü÷Ô XÊU≤~Û|ü‘·T\ qT+∫ >∑‘·HÓ\˝À yê]yê]XÊK\˝À kÕ~Û+∫q Á|ü>∑‹ì ‘Ó\TdüT≈£î+≥THêïs¡T. n˝≤π>ø±s¡´Áø£e÷\ ìs¡«Vü≤D˝À yês¡T m<äTs=ÿ+≥TqïdüeTdü´\qT ÄyÓT n&ç– ‘Ó\TdüT≈£î+≥THêïs¡T. ádüe÷yX+ eT<Ûë´Vü≤ï+ 2.00 >∑+≥\ es¡≈£î »]–+~.

düe÷y˚XÊq+‘·s¡+ eT˙cÕ Hêπ>¢ ‘·qø±sê´\j·T+˝À ñqï ô|ò’fi¢qT |ü]o*dü÷Ô nedüs¡yÓTÆq

SCERT TELA

NGANA


|ü]o*+#ês¡T. ô|<ä›yÓTT‘·Ô+˝À ì\e #dæq |ü‹Ô eT+≥\˝Àø±*b˛sTT+~. eT+≥\T n<äT|ü⁄ ÀøÏ e#êÃsTT. eTTì‡|ü Ÿ#Ó’sY|üs¡‡Hé, b˛©düT n~Ûø±s¡T\T ≈£L&Ü nø£ÿ&É≈£î e#êÃs¡T.nø£ÿ&É≈£î e∫Ãq n~Ûø±s¡T\≈£î m+‘· qwüº+ »]–+<√n+#·Hêyj·TeTì ø£ …ø£ºsY Ä<•+#ês¡T. |ü≥ºD eTTì‡|ü Ÿ#Ó ’sY|üs¡‡Hé á Á|üe÷<ä+e\¢ Ç<ä›s¡T ø±]à≈£î\≈£îrÁe>±j·÷\T nj·÷´j·Tì, yê]ì Á|üuÛÑT‘·« ÄdüT|üÁ‹˝À#˚]Œ+#êeTì ø£ …ø£ºsY >±]øÏ #ÓbÕŒs¡T. Á|üe÷<ä düú ≤ìïÄqTø=ì ñqï ø=ìï Ç+&ÉT¢ ≈£L&Ü ø±*b˛j·÷j·Tì#ÓbÕŒs¡T.

eT˙cÕ á Á|üe÷<ä+˝À ø±*b˛sTTq Ç+Ïj·T»e÷qT\≈£î 10 y\ s¡÷bÕj·T\ |ü]Vü‰sêìï Á|üø£Ïdü÷Ôá Á|üe÷<ëìøÏ ø±s¡D≤\qT ø£qTø√ÿe&ÜìøÏ $#ês¡D»]|ækÕÔqì Vü‰MT Ç∫Ã+~. Á|üe÷<ä+˝À >±j·T|ü&çqø±]à≈£î\qT ÄdüT|üÁ‹˝À |üsêeT]Ù+#ês¡T. rÁe+>±>±j·T|ü&çq Ç<ä›s¡T ø±]à≈£î\≈£î ˇø=ÿø£ÿ]øÏ 20 y˚\s¡÷bÕj·T\ #=|üq Ä]úø£ düVü‰j·T+ ø£ …ø£ºsY Á|üø£Ï+#ês¡T.

ÄyÓT ‹]–edü÷Ô |ü≥ºD eTTì‡|ü Ÿ ø±sê´\j·÷ìïdü+<ä]Ù+#ês¡T. |ü≥ºD+˝Àì nìï s√&É÷¢ ÄÁø£eTD≈£î>∑T]ø±e≥+, bÕ<ä#ês¡T\≈£î ñ<›•+∫q e÷s¡Z+˝À ≈£L&Üyê´bÕs¡düTÔ\T ÄÁø£$T+#·Tø=ì cÕ|ü⁄\T ì]à+#·Tø√≥+e\¢n–ïe÷|üø£ j·T+Á‘·+ Á|üe÷<ä düú ≤ìøÏ #˚s¡Tø√e≥+˝ÀÄ\dü + nsTT+<äì ÄyÓT >∑eTì+∫+~. #·≥º$s¡T<ä∆+>±

∫Á‘·+`17.2 |ü‹Ô õìï+>¥|ü]ÁX¯eT˝À õ˝≤¢ ø£ …ø£ºs¡T

Ç+Ï j·T»e÷qT\T, ø±sê´\j·÷\T yê] dü]Vü≤<äT›>√&É\qT ô|+#·Tø√≥+e\¢ Á≤|òæø˘ s¡B› @s¡Œ&ÉT‘√+~.Bìô|’q ø£]ƒq ìj·T+Á‘·D #·s¡ \T rdüTø√yê\ì ‘·<äT|ü]»s¡>∑uÀj˚T düMTø£å düe÷y˚X¯+˝À ‘·q≈£î ìy˚~ø£n+<äCÒj·÷\ì eTTì‡|ü Ÿ n~Ûø±s¡T\qT Ä<˚•+∫+~.‘·<äT|ü] m+‘√ Nø£Ï |ü&çq ‘·s¡Tyê‘· q\¢es¡+ |ü≥ºD≤ìï#s¡T≈£îHêïs¡T.

Ç|ü&ÉT eTq+ #·]Ã+∫q q\¢es¡+ õ˝≤¢ ˇø£Vü‰»ì‘· õ˝≤¢. q\¢es¡+ õ˝≤¢ ø£ …ø£ºs¡T ìs¡«Væ≤+∫q$<Ûä+>± nìï õ˝≤¢ À¢ ø£ …ø£ºs¡÷¢ $<ÛäT\T ìs¡«Væ≤düTÔ+≤s¡T.

ãTTD≤\ e÷|ò” >∑T]+∫, ¬s’‘·T\T õ˝≤¢ ø£ …ø£ºsY≈£î@ $<Ûä+>± $e]+#ês¡T?

á dü+|òüT≥q˝À @j˚T Ç‘·s¡ n~Ûø±s¡T\qTù|s=ÿHêïs¡T.

ô|’ düìïyX+˝À ù|s=ÿqï nq~Ûø±s¡T\T mes¡T?

‘·Vü≤o˝≤›sY (eT+&É\ ¬syÓq÷´ n~Ûø±]), Á>±eT¬syÓq÷´ n~Ûø±]:

q\¢es¡+ õ˝≤¢ $$<Ûä eT+&É ≤\T>± $uÛÑõ+∫ñ+&É≥+ MTs¡T >∑eTì+#·e#·TÃ. ø£ eT+&É\+˝À ø=ìïÁ>±e÷\T ñ+≤sTT. MT õ˝≤¢ |ü≥+˝À $$<ÛäeT+&É˝≤\qT, Á>±e÷\qT |ü]o*+#·+&ç. õ˝≤¢πø+Á<ä+˝À e÷~]>± eT+&É\ πø+Á<ä+˝À eT+&É\n_Ûeè~∆, ¬syÓq÷´, $<ä , e´ekÕj·T ø±sê´\j·÷\‘√bÕ≥T $$<Ûä ø±sê´\j·÷\T ñ+≤sTT.

MT eT+&É ≤ìï õ˝≤¢|ü≥+˝À >∑T]Ô+#·+&ç.

MT õ˝≤¢ À ñqï Ç‘·s¡ eT+&É ≤\T >∑T]Ô+#·+&ç.

SCERT TELA

NGANA


Ç‘·s¡ ø±s¡ Áø£e÷\‘√bÕ≥T>±uÛÑ÷$TøÏ dü+ã+~Û+∫q ]ø±s¡T¶\Tìs¡«Væ≤+#·≥+ ≈£L&Ü Á|üuÛ ÑT‘·«ø£s¡Ôe´+. MTs¡T @<Ó’Hê Á>±eT+˝À>±ì˝ Ò<ë kı+‘ · d ü ú\+˝À>±˙ìedædü÷Ô+fÒ n~ MT kı+‘·eTì‘Ó*ù| uÛ Ñ÷$T ]ø±s¡T ¶\qT MT‘·*¢<ä+Á&ÉT\ e<ä › #·÷&Ée#·TÃ.<˚X¯+˝Àì yÓTT‘· Ô+ uÛ Ñ÷uÛ≤>±ìï˝…øÏÿ+∫, Ä $esê\ ]ø±s¡T¶\qTdü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·« ø±sê´\j·÷\˝Àñ+#·T‘ês¡T. n˝≤π> uÛ Ñ÷$TøÏd ü+ã+~ Û+∫q | ü≤ º\qTj·÷»e÷q´|ü⁄ Vü≤≈£îÿ ø£*–q Á|ü»\ $esê\T, n+<äT˝À|ü+&˚ |ü+≥\T, #Ós¡Te⁄\T, ˙Ï bÕs¡T<ä\ $<Ûëq+,u≤e⁄\T, dü]Vü≤<äT›\T, s√&ÉT¢, ø=+&É\T Ç˝≤ $$<Ûäs¡ø±\sTTq $esê\T |ü≥+˝À ñ+≤sTT. á s¡ø£yÓTÆqÁ<ÛäTMø£s¡D |üÁ‘ê\T m+‘√ ñ|üjÓ÷>∑ø£s¡yÓTÆq$. me]eT<Ûä´HÓ ’Hê uÛÑ÷$TøÏ dü+ã+~Û+∫, dü]Vü≤<äT›\≈£îdü+ã+~Û+∫ $yê<ë\T ‘· …‹Ôq|ü&ÉT á |ü≤\ <ë«sê,sê‘·|üPs¡«ø£ Á<ÛäTMø£s¡D |üÁ‘ê\ <ë«sê $yê<ë\qT|ü]wüÿ]+#·e#·TÃ. n+‘ø±≈£î+&Ü me¬s’Hê ‘·eT uÛÑ÷$Tìn$TàHê Ò<ë Ç‘·s¡T\e<ä›qT+∫ ø=Hêï yêÏ $esê\qTqyÓ÷<äT#˚j·Te\dæ ñ+≥T+~. n≥M dü+ã+~Û‘·uÛÑ÷eTT\T, @$<ÛäyÓTÆq e´ekÕj·T+ #˚j·T≈£î+&Ü ñ+&ç|üX¯óe⁄\ y˚T‘·≈£î ñ|üjÓ÷–düTÔqï uÛÑ÷eTT\ |ü≤\‘√≈£L&çq $esê\T ≈£L&Ü ñ+≤sTT. n+<äTe\¢ me¬s’HêÇ‘·s¡T\ uÛÑ÷eTT\qT Ò<ë Á|üuÛÑT‘·« uÛÑ÷$Tì ÄÁø£$T+∫Hêyê]ì yÓ+≥H˚ U≤∞ #˚sTT+#·e#·TÃ.

Á>±eTkÕúsTT˝À $ ÒCŸ ¬syÓq÷´ n~Ûø±], eT+&É\kÕúsTT˝À ‘·Vü≤o˝≤›s¡T (eT+&É\ ¬syÓq÷´ n~Ûø±])uÛÑ÷dü+ã+~Û‘· ]ø±s¡T¶\ $esê\≈£î u≤<Ûä ‘· eVæ≤kÕÔs¡T.Bìø√dü+ ªMT ùdeμ ùde\qT $ìjÓ÷–+#·T≈£îì $$<Ûäs¡ø±\ <Ûäèe|üÁ‘ê\qT C≤Ø #˚kÕÔs¡T. n˝≤π> yês¡T

m|üŒÏø£|ü&ÉT ‘êC≤ düe÷#êsêìï qyÓ÷<äT≈£î, πswüHéø±s¡T¶\ C≤ØøÏ u≤<Ûä ‘· eVæ≤kÕÔs¡T.

#·≤º\qT @ $<Ûä+>± neT\T #˚kÕÔs¡T?

Bìï eTq+ ns¡ú+#düTø√yê\+fÒ eTq≈£î eTT+<äT#·≥º+ n+fÒ @$TÀ ‘Ó*j·÷*. yÓqø£Ï bÕsƒê´+X¯+˝ÀeTq+ Ï eqs¡T\ ÁbÕeTTU≤´ìï, e´ekÕj·T n_Ûeè~∆øÏ<ëì ÄeX¯´ø£‘·qT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. eTq≈£îB«|üø£\Œ q<äT\T, n≥M ÁbÕ+‘ê\T ñHêïsTT.‘Ó\+>±D˝À #ê˝≤ ÁbÕ+‘ê˝À¢ ˙Ïø√dü+ 1500n&ÉT>∑T\ es¡≈£î uÀs¡T u≤e⁄\qT ‘·e⁄«‘·THêïs¡T. Ç˝≤H˚ø=qkÕ–‘˚ sêuÀj˚T ø±\+˝À uÀs¡Tu≤e⁄\ <ë«sêkÕ>∑T˙s¡T, eT+∫˙s¡T \_Û+#·≥+ ø£wüº‘·s¡yT.

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ s¡T, uÛÑ÷$T, #Ó≥¢ s¡ø£åD #·≥º+, 2002

sêuÀjT ‘·sê\yê] J$‘êedüsê\ |ü]s¡ø£åD≈£L,yê] n_Ûeè~∆øÏ á eqs¡T\qT ø±bÕ&Ü*‡q nedüs¡+ñ+~. Ç+<äTø√dü+ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Á|üuÛÑT‘·«+ 2002dü+e‘·‡s¡+˝À Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ ˙s¡T, uÛÑ÷$T, #Ó≥¢ s¡ø£åD#·≤ºìï #˚dæ+~. á #·≥º+ 19`04`2002 qT+&çneT\T˝À ñ+~. á #·≥º+˝Àì ø=ìï eTTU≤´+XÊ\TÇ$:

∫Á‘·+`17.3 uÛÑ÷$T ]ø±s¡T¶\‘√ Á>±eT ¬syÓq÷´ n~Ûø±]

SCERT TELA

NGANA


m. uÀs¡Tu≤e⁄\qT, u≤e⁄\qT ‘·e«&ÜìøÏ eT+&É\¬s$q÷´ n~Ûø±] <ä>∑Zs¡ nqTeT‹ rdüTø√yê*.

_. nqedüs¡yÓTÆq b˛°ì ìyê]+#·&ÜìøÏ u≤e⁄\‘·e«ø£+˝À ìØí‘·yÓTÆq ˝À‘·TqT, <ä÷sêìïbÕÏ+#ê*.

dæ. es¡|ü⁄ s¡T eè<∏ëø±≈£î+&Ü |ü]s¡ø£åD≈£î #·s¡ \TrdüTø√≥+.

&ç. bÕ]ÁXÊ$Tø£ dü+düú\T ‘·|üŒìdü]>± e´s¡ú»˝≤\qTX¯ó~∆#˚dæ ‹]– ñ|üjÓ÷–+#·Tø√yê*.

Ç. eT+∫˙Ï |ü]s¡ø£D≈£î #·s¡ \T rdüTø√≥+.

m|òt. uÛÑ÷>∑s¡“¤»˝≤\T ‘·–Zq ÁbÕ+‘ê\˝À q<äT\ qT+∫ÇdüTø£ ‘·e«&É+ ìwæ<ä∆+.

õ. kÕe÷õø£ n&Ée⁄\ ô|+|üø±ìï $düÔ è‘· |üs¡#·≥+.

ôV≤#Y. #Ó≥¢qT nqTeT‹ ˝Ò≈£î+&Ü qs¡ø£>∑÷&É<äT.nqTeT‹ Ò≈£î+&Ü #Ó≥¢qT q]øÏ‘˚ n+<äT≈£î¬s+&ÉT #Ó≥¢qT $~Û>± ô|+#ê*.

á #·≥º+ neT\T≈£î sêhÁ|üuÛÑT‘·«+ ø£ n<∏ë]°ì@sêŒ≥T #˚dæ+~. Bìù|s¡T yê≥sY ˝≤+&é n+&é Á°dtÁbıf…ø£åHé n<∏ë]Ï (WALTA). MTs¡T á #·≥º+neT\TqT C≤Á>∑‘·Ô>± |ü]o*ùdÔ á øÏ+~ n+XÊ\T‘Ó\TkÕÔsTT. Á|üuÛÑT‘·«+˝Àì $$<Ûä XÊK\T dü+j·TTø£Ô+>±|üì#˚j·÷*‡q nedüs¡+ ñ+~. MTs¡T n≥M XÊKqT>∑eTìùdÔ á XÊK n≥Ms¡ø£åD<ë«sê ˙Ï eqs¡T\\uÛÑ ‘·qT ô|+#·T‘·T+~. n˝≤π> |ü]ÁXeT\ XÊK s¡TqTø£\Twæ‘·+ #j·T≈£î+&Ü #·s¡ \T rdüT≈£î+≥T+~.

ø±ãÏº eTq+ Á|üuÛÑT‘·« XÊK˝Àì $$<Ûä n~Ûø±s¡T\TªWALTAμ #·≥º+ neT\T≈£î u≤<Ûä ‘· eVæ≤düTÔHêïs¡T.yêÏì |üÏºø£ À øÏ+~ $<Ûä+>± #·÷|üe#·TÃ.

XÊK

uÛÑ÷>∑s¡“¤ »\ eqs¡T\XÊK

eTTì‡|ü Ÿ |ü]bÕ\q, |ü≥ºD n_Ûeè~∆ XÊK

>∑qT\T, uÛÑ÷>∑s¡“¤XÊK

n≥MXÊK

$wüj·T+

uÀs¡Tu≤e⁄\ qyÓ÷<äT, ÇdüTø£ ‘·e«ø£+, Ïeqs¡T\ \uÛÑ ‘· ÁbÕ+‘ê\eØZø£s¡D yÓTT<ä …’q$.

es¡|ü⁄ s¡T |ü]s¡ø£åD, #Ó≥T¢ Hê≥&É+, ø=‘·Ô uÛÑeHê\ ìsêàD≤\≈£înqTeT‹.

˙Ï düú ≤\˝À ÇdüTø£ ‘·e«ø£+ ìj·T+Á‘·D.

#Ó≥T¢ qs¡≈£&ÜìøÏ eTT+<ädüTÔ nqTeT‹.

á #·≥º+ |üP]ÔkÕúsTT˝À neT\T nsTT‘ @+ »s¡T>∑T‘·T+~? ~>∑Te düeTdü \qT |ü]o*+∫ @ XÊK @ $<Ûä+>± ‘·eTu≤<Ûä ‘·\T ìs¡«Væ≤+#ê˝À eT÷˝≤´+ø£q+ #˚dü÷Ô, ˇø£Ï ø£+fÒ m≈£îÿe XÊK\T ≈£L&Ü bÕ˝§Zqe˝dæ ñ+≥T+<˚yÓ÷|ü]o*+#·+&ç.

e´ekÕj·T+ #˚düTø=H˚ dü‘· e‹ ø=‘·Ô>± uÀs¡Tu≤$ ‘·$«+#ê\ì ‘·\∫+~. ø±ì ÄyÓT ‘·$«+#ê\qT≈£îqïdüú\+ |üø£ÿH˚ yπsyêfi¯fl uÀs¡Tu≤$ ñ+~. ÄyÓT @ s¡ø£yÓTÆq ìã+<Ûäq\T bÕÏ+#ê*?

|ü<äàHêuÛÑ+ q÷‘·q uÛÑeHêìï ì]à+#ê\qT≈£îHêï&ÉT. n+<äT≈£î ‘·q Ç+ÏøÏ düMT|ü+˝Àì q~qT+∫ ÇdüTø£rdüTø=ì sêyê\qT≈£îHêï&ÉT. Ç+<äTø√dü+ me] nqTeT‹ ø±yê* ?

nbÕŒsêe⁄ ø£ ø±+Á≤ø£ºs¡T. n‘·&ÉT n≥MÁbÕ+‘·+˝À sê‹>∑qT\ ‘·yê«ø±ìï ÁbÕs¡+_Û+#ê\qT≈£îHêï&ÉT. @ XÊK\ qT+&ç nqTeT‹ bı+<ë*.

SCERT TELA

NGANA


XÊdüq düuÛÑT´\T bÕ\Hê~Ûø±s¡T\T

eTq˝≤+Ï Á|üC≤kÕ«$Tø£ <XÊ\ìï+Ï À Á|ü»\TmqTïø=qï Á|ü‹ì<ÛäT\T eT]j·TT Á|üuÛÑT‘·«+ ìj·T$T+∫qn~Ûø±s¡T\T $$<Ûäs¡ø±\ bÕÁ‘·\qT b˛wædüTÔHêïs¡T. >∑‘·+˝ÀÁ|ü»\ J$‘ê\qT XÊdæ+∫q sêE\T, |üPC≤s¡T\ø£+fÒÇ~ _ÛqïyÓTÆq~. nsTT‘˚ düe÷»+˝Àì ndüe÷q‘·\T,$eø£å‘· e+Ï$ n+‘·]+∫b˛ Ò<äT. MÏ ìs¡÷à\q≈£îø£èwæ #˚j·÷*.

1) õ˝≤¢ ø£ …ø£ºs¡T yÓTõÅùdº≥T ìs¡«Væ≤+#˚ $$<Ûä ø±s¡ Áø£e÷\qT sêj·T+&ç. (AS1)

2) øÏ+<ä Ç∫Ãq ùdºŸyÓT+Ÿ\qT dü]#˚j·T+&ç. (AS1)

m) mìïø£sTTq Á|üC≤Á|ü‹ì<ÛäT\ <ë«sê #·≥º+ neT\T ne⁄‘·T+~._) eT+&É ≤ìøÏ ø£ …ø£ºs¡T ÇHé#Ûê]®>± e´eVü≤]kÕÔs¡T.dæ) eT+&É\ n~Ûø±] õ˝≤¢≈£î dü+ã+~Û+∫q yÓTT‘·Ô+ düeTdü \qT rs¡TkÕÔs¡T.&ç) ‘·Vü≤d” ≤›sY (eT+&É\ ¬syÓq÷´ n~Ûø±]) uÛÑ÷$TøÏ dü+ã+~Û+∫q ]ø±s¡T¶\T ìs¡«Væ≤dü÷Ô+≤s¡T.

3) ù|J HÓ+.160 Àì ª‘·Vü≤o˝≤›sY Á>±eT¬syÓq÷´ n~Ûø±]μ ù|sê\T #·~$, øÏ+~ Á|üXï≈£î »yêãT sêj·T+&ç.uÛÑ÷$TøÏ dü+ã+~Û+∫q ]ø±s¡T¶\qT Á>±eTkÕúsTT˝ÀqT, eT+&É\ kÕúsTT˝ÀqT m+<äT≈£î uÛÑÁ<ä|üs¡TdüTÔHêïs¡T?á Á>±eT, eT+&É\ ¬syÓq÷´ n~Ûø±s¡T\ eTTK´yÓTÆq $<ÛäT\T @$TÏ? (AS2)

4) >∑‘· ¬s+&ÉT n<Ûë´j·÷\˝À #·≤º\ ‘·j·÷Ø, yêÏ neT\T >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. yê]yê] bÕÁ‘·qTøÏ+<ä |üÏºø£ À qyÓ÷<äT #˚j·T+&ç. (AS1)

m) mìïø£\˝À b˛°#˚j·Te#·TÃ._) Á|üuÛÑT‘·«+˝Àì $$<Ûä XÊK\˝À uÛ≤>∑kÕ«eTT\T.dæ) #·≤º\ ‘·j·÷Ø˝À u≤<Ûä ‘· eVæ≤kÕÔs¡T.&ç) #·≤º\ neT\T˝À u≤<Ûä´‘· eVæ≤kÕÔs¡T.Ç) kÕ<Ûës¡D+>± 5 dü+e‘·‡sê\≈£î ˇø£kÕ] mìïø£e⁄‘ês¡T.

m|òt) $$<Ûä |üqT\ ì$T‘·Ô+ ñ<√´>∑+˝À ìj·T$T‘·T\e⁄‘ês¡T.

ø°\ø£|ü<ë\T:

1. yÓTõÁùdºŸ

2. ‘·Vü≤o˝≤›sY

3. #·≤º\ neT\T

4. $.ÄsY.z

5. õìï+>¥


SCERT TELA

NGANA


5) eT˙cÕ Hêπ>¢ >∑T]+∫ eTs=ø£ dü+øÏå|üÔ $es¡DqT C≤Á>∑‘·Ô>± #·~$ øÏ+~ bÕsƒê´+XÊ\ Ä<Ûës¡+>± b˛\Ã+&ç.bÕsƒê´+X+`14 ªªeTq‡uŸ<ës¡T¢, C≤^sY<ës¡T¢μμ, bÕsƒê´+X+`13 ªªôd’ìø£ <äfi≤\ Hêj·T≈£î\T neTs¡Hêj·T≈£î\TμμÄ<Ûës¡+>± øÏ+~ |üÏºø£ |üP]+#·+&ç. (AS3)

eT˙cÕ Hêπ>¢ >∑‘· ◊<äT HÓ\\T>± q\¢es¡+ õ˝≤¢ ø£ …ø£ºsY>± |üì#˚k Ô+~. ÄyÓT õ˝≤¢ ø£ …ø£ºsY>± sêø£eTT+<äTsêh sê»<Ûëì˝À Á|üC≤ Äs√>∑ eT+Á‹‘·«XÊK˝À ñ|üø±s¡ <ä]Ù>± |üì#dæ+~. ÄyÓT≈£î eTs√ õ˝≤¢ ø£ …ø£ºsY>±Ò<ë eT∞fl sêh sê»<Ûëì dü∫yê\j·÷ìøÏ ã~© nj˚T´ neø±X¯+ ≈£L&Ü ñ+~. ÄyÓT uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«

ñ<√´–. M]˝À ø=+<äs¡T ‘·s¡#·T>± &Ûç©¢ Àì πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·« |üqT\T #˚j·TT≥¬ø’ yÓfi¢e\dæ ñ+≥T+~.eT˙cÕHêπ>¢ e+Ï n~Ûø±s¡T\+<äs¡÷ Á|üuÛÑT‘·«+ ìs¡«Væ≤+#˚ |üØø£å\<ë«sê ìj·T$T+#·ã&É‘ês¡T.

6) MT õ˝≤¢ |ü≥+˝À MT eT+&É ≤ìøÏ ñqï dü]Vü≤<äT› eT+&É ≤\≈£î s¡+>∑T\T y˚j·T+&ç. (AS5)

#·s¡Ã : #·≤º\T`neT\T >∑T]+∫ ¬syÓq÷´ n~Ûø±s¡T\‘√ (‘·Vü≤o˝≤›s¡T/ eT+&É\ ¬syÓq÷´ ÇHéôdŒø£ºsY/Á>±eT ¬syÓq÷´n~Ûø±]) $<ë´s¡Tú\ eTTU≤eTTœ ìs¡«Væ≤+#·+&ç.

n+X¯+ Á|üuÛÑT‘·« ñ<√´>∑T\T neTs¡ Hêj·T≈£î\T eTq‡uŸ<ës¡T¢

ìj·÷eTø£ $<Ûëq+

y‘·Hê\ #Ó*¢+|ü⁄


1. MT bÕsƒ¡XÊ\ ñbÕ<Ûë´j·TT\qT Ò<ë yπs Á|üuÛÑT‘·« bÕsƒ¡XÊ\ ñbÕ<Ûë´j·TT\qT Ç+≥s¡÷« ´ #˚j·T+&ç.ÄyÓT/Äj·Tq ìj·÷eTø£+ @ $<Ûä+>± »]–+~? ÄyÓT/Äj·Tq @ Á|üuÛÑT‘·« XÊU≤~Ûø±]øÏ ]b˛s¡Tº#kÕÔs¡T?ÄyÓT/Äj·Tq≈£î ã~©\T ñ+≤j·÷? ÄyÓT/Äj·Tq @$<Ûä+>± |ü<√qï‹ bı+<äT‘ês¡T? ˝Ò<ë•ø£åDbı+<äT‘ês¡T? ÄyÓT/Äj·Tq J‘·uÛÑ‘ê´\≈£î mes¡T u≤<Ûä ‘·eVæ≤kÕÔs¡T? ÄyÓT/Äj·Tq≈£î |üì˝À @yÓTÆHêdüeTdü \T ñ+fÒ me]øÏ |òæsê´<äT#˚düTø√yê*?

2. bÕsƒ¡XÊ\˝À qyÓ÷<äT dü+K´qT ô|+#·≥+, eT<Ûë´Vü≤ï uÛÀ»q+ neT\T Ò<ë Ç‘·s¡ yπs q÷‘·q ø±s¡ Áø£e÷\neT\T˝À yê] nqTuÛÑyê\T @$TÏ?

ùdø£]+∫q düe÷#ês¡+ Ä<Ûës¡+>± ‘·s¡>∑‹ >∑~˝À $e]+#·+&ç.SCERT TELA

NGANA

≈£î\$eø£å ` düe÷q‘ê«ì¬ø’ b˛sê≥+ 165‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19

eTq <˚X¯+˝À #ê˝≤ eT+~ ‘êeTT @<√ ˇø£≈£î˝≤ìøÏ #Ó+~q yês¡eTì nqT≈£î+≥T+≤s¡T. yês¡T‘·eT ù|s¡¢‘√ bÕ≥T ≈£î˝≤\ ù|s¡¢qT ≈£L&Ü ø£*|æô|≥Tº≈£î+≤s¡T. kÕ<Ûës¡D+>± ø£ ≈£î˝≤ìøÏ #Ó+~q yês¡Tø=ìï kÕe÷q´ Ä#êsê\qT, ˇø£ Á|ü‘˚´ø£ <˚e‘·qTÄsê~Û+#·&É+ e+Ï$ bÕÏkÕÔs¡T. ≈£î\ìj·Te÷\qTbÕÏ+# #ê˝≤ eT+~ yê] ≈£î\+˝Àì yê]H $yêVü≤+#˚düT≈£î+≤s¡T. ÁbÕNq ø±\+˝À ø£ ≈£î˝≤ìøÏ #Ó+~qyês¡T πø eè‹Ôì #˚ùdyês¡T. H˚&ÉT á |ü]dæú‹ y˚>∑+>±e÷s¡T‘√+~. Ä $<Ûä+>± ≈£î\ eédüú ø=ìï esêZ\Á|ü»\ eT<Ûä ã+<Ûë\qT düèwæºùdÔ eT]ø=ìï esêZ\ yê]ìys¡T#düTÔ+~.

á n+XÊ\T MT ÁbÕ+‘·+˝À m+‘· es¡≈£îì»eTì|ædüTÔHêïsTT? n$ m+‘· es¡≈£îe÷sêjÓ÷ MT ‘·s¡>∑‹˝À #·]Ã+#·+&ç.

≈ £ î\ eédü ú eTq düe÷»+˝À nH˚ø £ndüe÷q‘·\qT, $eø£ åqT ô|+∫+~. Ç~ m˝≤»s¡T>∑T‘·T+<√ #·÷<ë›+.

Á|ü»\T ‘·eT JeHê<Ûës¡+ ø√dü+ uÀ<Ûäq,eÁ&É+>∑+, ≈£î+&É\ ‘·j·÷Ø, H˚‘·|üì, #˚|ü\T |ü≥º&É+,

eékÕj·T+ #˚j·T&É+ e+Ï $$<Ûä s¡ø±\ |üqT\˝ÀìeT>∑ïeTe⁄‘ês¡T. ø=ìï s¡ø±\ |üqT\T Ç‘·s¡ |üqT\ø£+fÒ m≈£îÿe $\TyÓ’q$>± uÛ≤$düTÔHêïs¡T. XóÁuÛÑ+ #j·T&É+,ã≥º\T ñ‘·ø£&É+, E≥Tº ø£‹Ô]+#·&É+, #Ó‘·Ôrdæy˚j·T&É+e+Ï |üqT\qT ‘·≈£îÿe $\TyÓ’q$>± #·÷dü÷Ô, Ä |üqT\T#ùd yê]ì n|ü$Á‘·T\T>±, eTT]øÏyês¡T>± #·÷düTÔHêïs¡T.≈£î\eédüú À á $XÊ«düyT Á|ü<ÛëqyÓTÆq~. düe÷»+˝À≈£î\ eédü∆ nH˚ ì#ÓÃq ô|’ uÛ≤>∑+˝À ø=+<ä]ì, yê]øÏ~>∑Teq eT]ø=+<ä]ì #·÷|æ+#ês¡T. á ì#ÓÃq ô|’uÛ≤>∑+˝À ñqï yê]ì ñqï‘· ≈£î˝≤\ yê]>±,>=|üŒyê]>± #·÷|æ+#ês¡T. n< ì#ÓÃq˝À ~>∑Te #·÷|æqyê]ì nÁbÕ<ÛëqT´\T>±, n+≥sêìyê]>± |æ*#ês¡T.n+≥sêìyê]ì yê]øÏ πø≤sTT+∫q |üqT\≈£î e÷Á‘·yTnqTeT‹dü÷Ô Ç‘·s¡ |üqT\˝ÀøÏ yÓfi¯fl≈£î+&Ü ≈£î\ìj·Te÷\qT $~Û+#ês¡T. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ø=ìï esêZ\yê]ì #Ó‘·Ô rdüT¬øfi¢&ÜìøÏ, #·ìb˛sTTq »+‘·Te⁄\qT‘=\–+#·&ÜìøÏ e÷Á‘·yT nqTeT‹+#yês¡T. ø±ì yê]ìñqï‘· ≈£î˝≤\ yê] Ç+Ï ÀøÏ Á|üy˚•+#·&ÜìøÏ >±ì,Á>±eT u≤$ qT+&ç ˙s¡T ‘√&ÉTø√e&ÜìøÏ >±ì,<yê\j·÷˝À¢ Á|üy•+#·&ÜìøÏ nqTeTs‹+#yês¡T ø±<äT.yê] |æ\¢\qT bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ Ç‘·s¡ ≈£î˝≤\≈£î #Ó+~q|æ\¢\ |üø£ÿq ≈£Ls√Ãì#˚Ãyês¡T ø±<äT. m>∑Te ≈£î˝≤\

≈£î\$eø£å· ` düe÷q‘ê«ì¬ø’b˛sê≥+18bÕ

sƒ¡+

≈£î\$eø£å eTq<X+˝À ndüe÷q‘·≈£î #Ó+~q ø£ Á|ü<Ûëq s¡÷bÕìï düèwæº+∫+~. nHø£ X‘êu≤∆\T>±Á|ü»\T ≈£î\$eø£å≈£î e´‹πsø£+>± b˛sê&ÉT‘·THêïs¡T. eTq sêC≤´+>∑+ ≈£L&Ü Bìì s¡÷|ü⁄e÷|ü≤ìøÏø£èwæ#˚k Ô+~. ≈£î\$eø£å s¡÷|ü⁄e÷|ü&É+ eTq Á|üuÛÑT‘ê«\ Á|ü<Ûëq ÄX¯j·÷˝À¢ ˇø£Ï. ≈£î\ eédüú m˝≤|üì#düTÔ+<√, ≈£î\|üs¡yÓTÆq ndüe÷q‘·\qT ‘=\–+#·≤ìøÏ rdüT≈£î+≥Tqï #·s¡ Ò$TÀ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.

SCERT TELA

NGANA

kÕe÷õø£ e´ed”úø£s¡D ` ndüe÷q‘·\T kÕ+|òæTø£XÊg+166

yês¡T nqTuÛ Ñ$+#˚ Vü≤≈£îÿ\qT n+≥sêìyês¡TnqTuÛÑ$+#·≤ìøÏ neø±X¯+ Ç#˚Ã yês¡T ø±<äT.

Á|ü»\ eT<Û ä ´ ≈ £î\ e´edü ú @ $<Û äy ÓT Æqndüe÷q‘·\qT ô|+#·T‘·T+<äì uÛ≤$düTÔHêïs¡T?

#·<äTe⁄ø√e&É+, ‘êeTT ø√]q ñ<√´>±\qT#j·T&É+ e+Ï yêÏøÏ ø=+‘· eT+~ì nqTeT‹+#·ø£b˛‘yês¡T $eø£å≈£î >∑T]ne⁄‘·THêïs¡ì #Ó|üŒe#·TÃ. uÛ≤s¡‘·<X|ü⁄>=|üŒ Hêj·T≈£î\˝À ˇø£¬s’q &Üø£ºsY ;ÛyéTsêyé sêyéTJn+uÒ<äÿsY 1901 dü+e‘·‡s¡+˝À, 9 dü+e‘·‡sê\ej·TdüT˝À ≈£î\$eø£åqT nqTuÛÑ$+∫q ø£ dü+|òüT≥qqT#·÷<ë›+. Äj·Tq ˇø£kÕ] ø√¬s>±yé À ñ+≥Tqï ‘·q‘·+Á&çì ø£\e&ÜìøÏ ‘·q k˛<äs¡T\‘√ ø£*dæ yÓfi≤fl&ÉT.n~ Ç|ü⁄Œ&ÉT eTVü‰sêÁwüº À ñ+~.

ªª#ê˝≤ùd|ü⁄ y∫ñHêï+. ø±ì e÷ yÓ’|ü⁄ mes¡÷sê Ò<äT. ˇø£ >∑+≥ ‘·s¡Tyê‘· ¬s’ Ò«ùdºwüHé e÷düºsY e÷e<ä›≈£î e∫Ã Ï¬ø≥T¢ n&ç>±s¡T. MT¬s+<äT≈£î y∫j·TTHêïs¡ìn&ç>±s¡T. y˚T+ ø√¬s>±yé yÓfi≤fl*. e÷ ø√dü+ e÷Hêqï>±s¡T Ò<ë n‘·ì ùde≈£î&ÉT >±ì sêyê*. ø±ìmes¡÷ sê Ò<äT. nø£ÿ&çøÏ m˝≤ yÓfi≤¢ À e÷≈£î ‘Ó*j·T<äT.

yT+ eT+∫ <äTdüTÔ\T <Ûä]+∫ñHêï+. e÷ <äTdüTÔ\T Ò<ëe÷≤¢&˚ uÛ≤wüe\¢ eTeTï*ï n+≥sêìyê] |æ\¢\ìmes¡÷ >∑T]Ô+#· Ò<äT. ùdºwüHé e÷düºsY eTeTà*ï Áu≤Vü≤àD|æ\¢\T>± uÛ≤$+∫ ‘êø±s¡T. n+<ä]˝≤>±H ùdºwüHé e÷düºsYMT¬ses¡ì Á|ü•ï+#ês¡T. yÓ+≥H yT+ eTVü≤s¡¢eTì (u≤+uÒÁô|dæ&Ó˙‡˝À ªªeTVü≤sYμμ ˇø£ n+≥sêì ≈£î\+>±uÛ≤$+#·ã&~) #Ó|üŒ>±H n‘·&ÉT ìsêÈ+‘·b˛j·÷&ÉT. n‘·ìeTTK+ ø£ÿkÕ]>± e÷]b˛sTT+~. ‘·qeTTK+˝À ø£qã&$ø£s¡D≤ uÛ≤eq\qT ìyê]+#·Tø√ Òø£ b˛j·÷&ÉT. yÓ+≥Hy˚T+ n‘·ì >∑~øÏ <ä÷s¡+>± yÓTT<ä≥ ì\ã&çq düú ≤ìøÏyÓfi≤ ¢+. dü÷sê´dü ÔeTj·T+ ø±ek˛Ô+~ ø±ì e÷Hêqï>±s¡T>±ì, n‘·ì ùde≈£î&ÉT >±ì sê Ò<äT. y˚T+ãj·T\T <]q|üŒÏ dü+‘√wü+, ñ‘ê‡Vü≤eT+‘ê ø£\es¡+‘√u≤<Ûä>± e÷]+~.

ns¡>∑+≥ ‘·sê«‘· Ä ùdºwüHé e÷düºsY ‹]– e÷e<ä›≈£î e∫Ã MTπs+ #˚j·÷\qT≈£î+≥THêïs¡ì n&ç>±s¡T.ˇø£ m&É¢ ã+&ç >∑qTø£ n<Ó›≈£î \_ÛùdÔ <ëìMT<ä, Ò<ë<ä÷s¡+ Ò≈£î+fÒ q&ç#Ó’Hê yÓfi¢>∑\+ nHêïqT. nø£ÿ&É n<Ó›≈£îyÓfi‚¢ m&É¢ ã+&ÉT¢ #ê˝≤ ñHêïsTT. ã+&É¢ yê] e<ä›≈£î yÓ[¢n&ç–Hê y˚T+ eTVü≤s¡¢+ ø±e&É+ e\¢ mes¡÷ ø£\Twæ‘·+ø±e&ÜìøÏ >±ì, n+≥sêì yê]ì møÏÿ+#·T≈£îHêïeTìnì|æ+#·Tø√e&ÜìøÏ >±ì dü+dæ<ä∆+>± Òs¡ì #ÓbÕŒs¡T.yT+ ¬s+&ç+‘·\ &ÉãT“ #Ó*¢+#·&ÜìøÏ dæ<ä›+>± ñHêï n~|üì #˚j·T<äì ‘Ó*dæ+~. e÷ ‘·s¡|ü⁄q e÷≤¢&É<ëeTqT≈£îqï ùdºwüHé e÷düºsY @$T #j·÷˝À ‘√#·ø£ ìXÙã›+>±ñ+&çb˛j·÷&ÉT.μμ

eT÷\+ : &Üø£ºsY _.ÄsY.n+uÒ<äÿsY s¡#·q\T, ñ|üHê´kÕ\T

uÛ≤>∑+`12 edü+‘· eT÷Hé, u§+u≤sTT $<ë´ $uÛ≤>∑+, eTVü‰sêÁwüº.

|æ\¢\T &ÉãT“\T Çe«p|æq|üŒÏø° ã+&çyê&ÉTìsêø£]+#ê&ÉT. m+<äT≈£î?

¬s’˝Ò«ùdºwüHé˝À Á|ü»\T n+uÒ<äÿsY, n‘·ìk˛<äs¡T\ |ü≥¢ m+<äT≈£î $eø£å #·÷bÕs¡T?

&Üø£ºsY _.ÄsY.n+uÒ<äÿsY(1891`1956)

uÛ≤s¡‘· sêC≤´+>∑ eTTkÕsTT<ë ø£$T° n<Ûä ≈£åî\T,yÓTT≥ºyÓTT<äÏ uÛ≤s¡‘·<X Hê´j·TXÊU≤ eT+Á‹

SCERT TELA

NGANA


|æqï ej·TdüT˝À ñqï &Üø£ºsY n+uÒ<äÿsY ‘êeTTeTVü≤sY ≈£î\düT∆\ì #Ó|æŒq|ü&ÉT ùdºwüHé e÷düºsYÁ|ü‹#·s¡´qT #·÷dæ m˝≤+Ï nqTuÛÑ÷‹ìbı+<ë&Éì MTs¡T uÛ≤$düTÔHêïs¡T?

MTs¡T m|ü&Ó’Hê $eø£å≈£î >∑Ts¡j·÷´sê? Ò<ën˝≤+Ï dü+<äsê“¤ìï #·÷XÊsê?

Ç~ $TeTà*ï m˝≤ Ä˝À∫+|üCÒdæ+~?

Á|ü»\T ˇø£ #√≥T qT+&ç eTs=ø£ #√≥TøÏdüT\uÛÑ+>± yÓfi¯¢˝Òø£b˛‘˚ m+‘· ø£wüº+>± ñ+≥T+<√Væ≤+#·+&ç. be¬s’Hê $TeTà*ï n+≥sêìyê]>± #·÷ùdÔ,n+<äs¡÷ ‘êπ>˙s¡T yês¡T ‘ê>∑&ÜìøÏ nqTeT‹+#·ø£b˛‘MT¬ø+‘· nee÷q+, u≤<Ûä ø£\T>∑T‘·T+<√ Ä˝À∫+#·+&ç.

ˇø£ #√≥T qT+&ç eTs=ø£ #√≥T≈£î m<äT›\ ã+&ç À&ÉãT“ #Ó*¢+∫ yÓfi‘êeTì |æ\¢\T ø√]q|üŒÏø° neø±X+\_Û+#· Ò<äì á ∫qï dü+|òüT≥q <ë«sê ‘Ó\Tk Ô+~.¬s’ Ò«ùdºwüHé À ñqï m&É¢ã+&É¢ yêfi¢+<äs¡÷ á |æ\¢\qTrdæ¬øfifl&ÜìøÏ ‹s¡düÿ]+#ês¡T. yês¡T $eøå± |üPs¡«ø£+>±e´eVü≤]+#ês¡T. á |òüT≥q e\¢ ≈£î\ $eø£å <ä[‘·T\qTÄ]úø£ ø±s¡ ø£ ≤bÕ\ qT+&ç ìs√~Û+#·&Éy˚T ø±≈£î+&Üyê]øÏ >ös¡yêìï, VüQ+<ë‘·Hêìï bı+<ä≈£î+&Ü #düTÔ+<äìdüŒwüº+>± ‘Ó\TdüTÔ+~.

bÕsƒ¡XÊ\˝À $eø£å≈£î ø£ ñ<ëVü≤s¡D :

z+ Á|üø±XŸ yê©àøÏ ø£ Á|üeTTK <ä[‘· s¡#·sTT‘·.psƒ¡Hé nH ‘·q d”«j·T#·]Á‘· À Ç˝≤ sêXÊ&ÉT: ªª$T>∑‘êyê] qT+&ç H ˚qT #ê˝≤ < ä÷s ¡+>± H ˚\ô| ’q≈£Ls¡TÃ+&˚yê&çì. H˚qT ≈£Ls¡TÃqï #√≥T es¡≈£î #ê|üñ+&~ ø±<äT. ø=ìï düeTj·÷˝À¢ ‘·\T|ü⁄ <ä>∑Zs¡>± n+<ä]yÓqø£ ≈£Ls√Ãe\dæ e#Ã~. ø=ìïkÕs¡T¢ qqTï nø±s¡D+>±ø=fÒºyês¡T.μμ z+Á|üø±XŸ 4e ‘·s¡>∑‹˝À ñqï|ü&ÉTÁ|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT n‘·&çì bÕsƒ¡XÊ\, Ä≥düú\+

X¯óÁuÛÑ|üs¡#·eTì #ÓbÕŒ&ÉT. Ä dü+|òüT≥q >∑T]+∫ n‘·qTÇ˝≤ sêkÕ&ÉT: ªªÄ≥düú\+ #ê˝≤ $XÊ\yÓTÆq~. ∫qï>±ñqï Hê≈£î n<ä+‘ê XóÁuÛÑ+ #j·T&É+ e\¢ yÓqTï˝À H=|æŒe#˚Ã~. eTTKeT+‘ê <äTeTTà‘√ ì+&çb˛j˚T~. <äTeTTàH√À¢øÏ ≈£L&Ü b˛j˚T~. Hê ‘·s¡>∑‹˝Àì $T>∑‘ê$<ë´s ¡ T ú\+< äs ¡÷ # ·< ä Te⁄≈ £ î+≥T+& É>± H ˚qT&ÉTdüTÔ+&˚yê&çì. Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT ‘·q >∑~˝À≈£Ls¡TÃì qqTï >∑eTì+#˚yê&ÉT. eT+∫˙s¡T ‘ê>∑&ÜìøÏ≈£L&Ü qqTï nqTeT‹+#yê&ÉT ø±<äT. s√»+‘ê &ÜÃqT.‘·\T|ü⁄\T, øÏÏø°\T bÕsƒ¡XÊ\˝Àì nìï >∑<äT\qTX¯óÁuÛÑ+#˚XÊqT. H˚ |üqT\T #˚düTÔ+&É>± ñbÕ<Ûë´j·TT\T,$<ë´s¡Tú\T #·÷düTÔ+&yês¡T.μμ z+ Á|üø±XŸ‘√ bÕsƒ¡XÊ\qT,yÓTÆ<ëHêìï eTs√ ¬s+&ÉT s√E\T &çŒ+#ês¡T. z+Á|üø±XŸ‘·+Á&ç ˇø£Hê&ÉT n≥T>± yÓfi¯SÔ ‘·q ø=&ÉT≈£î &ÉTdü÷Ôñ+&É≥+ #·÷kÕ&ÉT. n‘·&ÉT z+ Á|üø±XŸ #sTT |ü≥Tºø=ìyÓ[flb˛‘·÷ ñbÕ<Ûë´j·TT\+<ä]‘√ Ç˝≤ nHêï&ÉT:ªª MTs¡TñbÕ<Ûë´j·TT\T... ø±ãÏº e~* ydüTÔHêïqT... ø±ì BìïMTs¡T >∑Ts¡TÔ+#·Tø√+&ç... Ç‘·&ÉT dü]>±Z Çø£ÿ&˚... ábÕsƒ¡XÊ\˝ÀH #·<äTe⁄‘ê&ÉT. áj·Tq ø£ÿ& ø±<äT, áj·TqyÓqTø£ #ê˝≤eT+~ e∫Ã #·<äTe⁄≈£î+≤s¡T.μμ

z+ Á|üø±XŸ yê©àøÏì ñbÕ<Ûë´j·TT\T ‘√Ï$<ë´s¡Tú\T m+<äT≈£î ndüe÷q+>± #·÷XÊs¡ìuÛ≤$düTÔHêïs¡T?

MTπs z+ Á|üø±XŸ yê©àøÏ nì Væ≤+#·Tø√+&ç.Ä |ü]dæú‘·T\˝À MTπs ñ+fÒ @$T #˚ùdyês√Hê\T>∑T yêø±´\˝À sêj·T+&ç.

e´≈£îÔ\qT düe÷q+>± #·÷&Éø£b˛‘˚ yê]ôVA<ë≈£î Ä≥+ø£+ ø£\T>∑T‘·T+~. z+ Á|üø±XŸ yê©àøÏ‘√Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT e´eVü≤]+∫q rs¡Te\¢ n‘·ì>ös¡e+ <Óã“‹qï~. bÕsƒ¡XÊ\ n+‘ê &ç|æ+#·&ÜìøÏn‘·ìï m+|æø£ #j·T&ÜìøÏ n‘·ì ≈£î\yT ø±s¡D+. n‘·ì‘√Ï yês¡T, ñbÕ<Ûë´j·TT\T n‘·ì >ös¡yêìï >±j·T|ü]∫,n‘·qT Ç‘·s¡ $<ë´s¡Tú\ ø£+fÒ ‘·≈£îÿe nì uÛ≤$+#˚ ≤

SCERT TELA

NGANA


eéVü≤]+#ês¡T. z+ Á|üø±XŸ yê©àøÏ |æ\¢yê&ÉT>± á|ü]dæú‹ì m<äTs√ÿe&ÜìøÏ ô|<ä›>± Á|üj·T‹ï+#·ø£b˛e#·TÃ. ø±ì ‘·q ø=&ÉT≈£î &É«&É+ #·÷dæ n‘·ì‘·+Á&ç ñbÕ<Ûë´j·TT\ e<ä›≈£î yÓ[¢ á ndüe÷q‘·qT>∑T]+∫ m~]+#ê&ÉT.

m|ü&ÉT Ç˝≤π> ñ+&<ë?

ø±<äT. ø£|ü&ÉT ≈£î\ eédüú ñ+&~ ø±<äT.eTq+ –]»q ‘Ó>∑\T, ÄVü‰s¡ùdø£s¡D¬ø’ y≤&çq yê]J$‘ê\qT #·÷kÕ+. yê]øÏ Ä ø±\+˝À @ ≈£î\eédüú Ò<äT. y˚<äø±\+ ‘·s¡Tyê‘· es¡í eédüú @s¡Œ&çÁu≤Vü≤àD, ø£åÁ‹j·T, yÓ’X´, XSÁ<ä nH Hê\T>∑T esêí\T@s¡Œ&Ü¶sTT. Ä ‘·s¡Tyê‘· ø±\+˝À $yêVü≤+,ø£*dæ‹q&É+ yÓTT<ä …’q yêÏô|’ |ü]$T‘·T\T $~Û+#·&É+,n+≥sêì‘·q+ yÓTT<ä …’q ø=‘·Ô Ä#êsê\T @s¡Œ&Ü¶sTT.~>∑Te ≈£î˝≤\ yês¡T m>∑Te ≈£î˝≤\ yê]øÏ ùde\T#˚dü÷Ô, yê] |ü≥¢ $<Ûj·TT …’ ñ+&Ü\ì #ÓbÕŒs¡T.MTs¡T 11, 12 bÕsƒê\˝À #·~$q≥T¢>± ‘Ó\+>±D‘√bÕ≥T, uÛ≤s¡‘·<˚X¯eT+‘·≤ Ç˝≤+Ï uÛ≤eq\Tyê´|æ+#êsTT. Ç˝≤ yê´|æ+∫q uÛ≤eq\qT #ê˝≤eT+~ $eT]Ù+#ês¡T. |ü⁄≥Tºø£ <ë«sê ø=+<äs¡T>=|üŒyês¡T>± ñ+&É≥+ nH˚ $wüj·÷ìï ‘ê‹«≈£î …’qãT<äT›&ÉT, eTVü‰Ms¡T&ÉT, sêe÷qTC≤#ês¡T´\T, ãdüeqï,ø£;s¡T, y˚eTq e+Ï yês¡T $eT]Ù+#ês¡T. |ü⁄≥Tºø£˝Ò<ë eè‹Ô‘√ dü+ã+<Ûä+ ˝Ò≈£î+&Ü, n+<äs¡÷eT+∫|üqT\T #˚j·Te#·Ãì, yÓ÷øå±ìï kÕ~Û+#·e#·ÃìuÀ~Û+#ês¡T. M] >∑T]+∫ MTs¡T sêuÀj˚T bÕsƒê\˝À$|ü⁄\+>± #·<äTe⁄‘ês¡T.

düe÷q‘ê«ì¬ø’ b˛sê≥+ :

Á_Ïwüß sê»´kÕú|üq, <ëìøÏ e´‹πsø£+>±ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq b˛sê≤\ >∑T]+∫ MTs¡T #·~yês¡T ø£<ë!Á_Ïwüß bÕ\q qT+&ç kÕ«‘·+Á‘· + bı+<ä&ÜìøÏ m˝≤b˛sê≥+ #˚XÊs√, n˝≤π> nH˚ø£eT+~ düe÷q‘·«+

ø√dü+ ≈£L&Ü b˛sê≥+ #XÊs¡T. <ä[‘·T\T, Ád”Ô\T, –]»qT\T,¬s’‘·T\T yê] J$‘·+˝À nqTuÛÑ$+∫q ndüe÷q‘·\≈£îe´‹πsø£+>± b˛sê&Üs¡T.

19, 20 X‘êu≤› À¢ nHø£ eT+~ dü+|òüT dü+düÿs¡Ô\Tùd«#·Ã¤, düe÷q‘·«+, k˛<äs¡ uÛ≤e+, e´øÏ Ô>ös¡e+,Ä]∆ø£ Hê´j·T+ Ä<Ûës¡+>± ˇø£ ø=‘· Ô düe÷C≤ìïs¡÷bı+~+#·&ÜìøÏ Á|üj·T‘·ï+ #XÊs¡T. yê]˝À CÀ´‹sêe⁄>√$+<äsêe⁄ |òüP Ò, kÕ$Á‹u≤sTT |òüP Ò, ô|]j·÷sY Ç.$.sêeTkÕ$T Hêj·Tø£sY, lHêsêj·TD >∑Ts¡T, nj·T´+ø±*yÓTT<ä …’qyês¡T eTTKT´\T. M]˝À ø=+<ä] >∑T]+∫ 8e‘·s¡>∑‹˝À ‘Ó\TdüT≈£î+≤eTT.

e\dü bÕ\Hêø±\+˝À ‘Ó\+>±D ÁbÕ+‘·+˝À≈£L&Ü kÕe÷õø£ düMTø£s¡D ñ<ä e÷\T ñ<ä“¤$+#êsTT.|æ.yÓ+ø£≥kÕ«$T, áX¯«] u≤sTT, Ï.j·THé.dü<ë\øÏÎ,dæ.j·Tdt.m‹sê»Hé, n]¬>sêeTkÕ«$T, j·T+.yÓ+ø£≥kÕ«$T,_.j·Tdt.yÓ+ø£Á≤e⁄ yÓTT<ä˝…’q Á|üeTTKT\T Ç≥Te+Ïñ<ä e÷\˝À bÕ\T|ü+#·Tø=Hêïs¡T. yê]˝À ø£] >∑T]+∫Çø£ÿ&É ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.

_.j·Tdt.yÓ+ø£Á≤e⁄ (1896`1953)sêe⁄ kÕôV≤uŸ>± |æ\Teã&˚ u≤‘·T\ yÓ+ø£Á≤e⁄

ôV’≤Á<ëu≤<é Àì |òü÷dteT+&ç nH ÁbÕ+‘·+˝À »ìà+#ê&ÉT.Äj·Tq ‘·+Á&ç u≤‘·T\ kÕj·Tqï j·T÷s√|æj·Tq¢ e<ä› Ç+Ï|üì# ˚ ùdyê& É T . ‘=$Tà< äe ‘ ·s ¡> ∑‹ es ¡≈ £ î # ·~$q_.j·Tdt.yÓ+ø£Á≤e⁄ ‘Ó\T>∑T‘√ bÕ≥T Ä+>∑¢+, ñs¡T›, |ü]¸j·THéeT]j·TT eTsê]ƒ uÛ≤wü\ j·T+<äT |ü+&ç‘·T&ÉT. ìC≤+Á|üuÛÑT‘·«+˝À Á|üC≤|üqT\ XÊK˝À #˚s¡ø£eTT+<äT Äj·Tq|üPHê˝À •*Œ>± |üì#XÊ&ÉT. kÕ«‘·+Á‘ê´ìøÏ |üPs¡«+ ìC≤+Á|üuÛÑT‘·«+˝À n‘·T´qï‘· kÕúHê\qT n~Ûs√Væ≤+#ê&ÉT.

nD>±]q esêZ\ô|’ n+≥sêì‘·q+ jÓTTø£ÿÁ|üuÛ≤e+ ‘Ó*dæ ñqï+<äTq n+≥sêì‘·Hêìï s¡÷|ü⁄e÷|ü&ÜìøÏ Äj·Tq ìs¡ísTT+#·T≈£îHêï&ÉT. á \ø£å kÕ<Ûäqø=s ¡≈ £ î Äj·Tq j·T+.>√$+<äsêE\T eT]j·TT

SCERT TELA

NGANA


s¡÷bÕj·T\T eT+ps¡T #˚j·÷\ì eT+&É* n<Ûä ≈£åîìøÏ$qï$dü÷Ô rsêàì+#ê&ÉT. ø±ì yÓ+ø£Á≤e⁄ Á|ü‹bÕ~+∫qdües¡D\ |òü*‘·+>± Á|ü<ÛëqeT+Á‹ì ø√Ï s¡÷bÕj·T\ì~Û eT+ps¡T #˚j·Te\dæ+~>± ø√sê&ÉT. <ëìøÏnqT>∑TD+>± ìC≤+ sêE nD>±]q esêZ\ dü+πøåeTì~Û ÁøÏ+<ä ø√Ï s¡÷bÕj·T\T eT+ps¡T #XÊ&ÉT. ìC≤+sêE ªªKTs¡T‡`Ç`<äø£ÿHéμμ nH˚ _s¡T<äT‘√ Äj·TqqT>ös¡$+#ê&ÉT.

1952 dü+ˆˆ˝À _.j·Tdt.yÓ+ø£Á≤yé sêh XÊdüqdüuÛÑ <ë«sê sê»´düuÛÑ düuÛÑT´\T>± mìïø£j·÷´&ÉT.

kÕ«‘·+Á‘· + ‘·sê«‘· düe÷q‘·«+1947˝À uÛ≤s¡‘·<X+ kÕ«‘·+Á‘· + bı+~q|ü⁄&ÉT

eTq <˚X¯+˝À >∑\ nH˚ø£ s¡ø±\ ndüe÷q‘·\ >∑T]+∫Hêj·T≈£î\T Ä˝À∫+#ês¡T. <˚XÊìï bÕ*+#·&ÜìøÏ >∑\ìj·Te÷\T ‘Ó*ù| uÛ≤s¡‘·sêC≤´+>±ìï sêdæq yês¡+<äs¡÷HêÏ düe÷»+˝À Ä#·s¡D˝À ñqï $eø£åqT, <ëìøÏe´‹ πsø £+>± »]–q b˛sê≤\qT > ∑ T]+∫‘Ó*dæqyêπs. &Üø£ºsY n+uÒ<äÿsY e+Ï Hêj·T≈£î\T <ä[‘·T\Vü≤≈£îÿ\ ø√dü+ b˛sê≤\T #˚XÊs¡T.

Ms¡+‘ê uÛ≤s¡rj·TT\+<ä]˙ düe÷q+>±#·÷&É≤ìøÏ sêC≤´+>∑+˝À \øå±´\T bı+<äT|üs¡#ês¡T.á düe÷q‘·« uÛ≤eq uÛ≤s¡rj·TT\+<ä]˙ ø£*|æñ+#·T‘·T+~. Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T düe÷q Vü≤≈£îÿ\qT,neø±XÊ\qT ø£*– ñ+&Ü*. n+≥sêì‘·q+ ø£ Hs¡+.ø±ãÏº Bìì #·≥ºã<ä›+>± s¡<äT› #XÊs¡T. Á|ü»\T ‘·eT≈£îÇwüºyÓTÆq |üìì #˚j·T&ÜìøÏ ùd«#·Ã¤ ø£*Œ+#ês¡T. Á|üuÛÑT‘·«ñ<√´>±\T $eø£å Ò≈£î+&Ü n+<äs¡÷ bı+<äT‘·THêïs¡T.Bì‘√ bÕ≥T uÛ≤s¡‘·sêC≤´+>∑+ ù|<ä, ã\V”≤q esêZ\Á|ü»\+<ä]ø° düe÷q‘·«|ü⁄ Vü≤≈£îÿ kÕ~Û+#·&ÜìøÏ Á|ü‘´ø£#·s¡ \T rdüTø=H u≤<Ûä ‘·qT Á|üuÛÑT‘·«+ô|’ ñ+∫+~.

düe÷q‘·«+ kÕ~Û+#·&ÜìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ ¬s+&ÉT$<Ûë\T>± Á|üj·T‘·ï+ #˚düTÔ+~. ˇø£Ï #·≤º\T #˚dæneT\T|üs¡#·&É+, ¬s+&Ée~ Á|üuÛÑT‘·« |ü<∏äø±\ <ë«sê

j·T+.yÓ+ø£≥kÕ«$T düVü≤ø±s¡+‘√ 1922˝À Ä~Á<ë$&Édü+|òü÷ìï kÕú|æ+#ês¡T. <e<ëdæ $<ÛëHêìï s¡÷|ü⁄e÷|ü&É+,<ä[‘·T\˝À ◊ø£ ‘· rdüT≈£îsêe&É+ á dü+düú jÓTTø£ÿ Á|ü<Ûëq\øå±´\T. ‘·s¡Tyê‘· @Á|æ˝Ÿ 1927˝À Ä~Væ≤+<äTeTVü‰düuÛÑqT kÕú|æ+#ê&ÉT. ø£ <äXÊã∆+ ‘·s¡Tyê‘· |üPHê˝À»]–q Á|üuÛ≤ee+‘·yÓTÆq #·s¡Ã\ nq+‘·s¡+ ≈£î\$eø£å‘·ô|’<ä[‘· j·TTe‘·qT #Ó’‘·q´e+‘·T\qT #˚ùd ñ<˚›X¯´+‘√n+uÒ<äÿsYyê<äT\ j·TTe»q dü+|òüT+ (Youth league ofAmbedkarites) nH˚ dü+düúqT kÕú|æ+#ê&ÉT. ‘·s¡Tyê‘·ø±\+˝À n~ ôV’≤<äsêu≤<é sêh nD>±]q esêZ\dü+|òüT+>± (Hyderabad State depressed classesassociation) e÷]+~.

á dü+|òüT Hêj·T≈£î\T $$<Ûä ÁbÕ+‘ê\˝À|üs¡ Ïdü÷Ô ∫qï ∫qï düe÷y˚XÊ\qT @sêŒ≥T #˚dü÷Ô≈£î\|üs¡yÓTÆq nDÏ∫y‘·, Ç‘·s¡ ÁbÕ+‘ê\˝À »s¡T>∑T‘·Tqï≈£î\ $eTTøÏÔ ñ<ä e÷\T, <ä[‘· s¡ø£åD ø=s¡≈£î ◊ø£ ‘·y Ó TT< ä\> ∑T $wüj·÷\ô| ’ < ä[‘·T\˝À #Ó ’‘ ·q´+rdüT≈£îsêe&ÜìøÏ Á|üj·T‘·ï+ #˚XÊ&ÉT. yê]˝À ø=+<äs¡T<ä[‘·T\˝À eT÷&Û ÉqeTàø±\qT bÕs¡Á<√\&ÜìøÏeT‘·|üs¡yÓTÆq dü+düÿs¡D\qT Á|ü#ês¡+ #XÊs¡T.

yês¡T |òü÷dteT+&ç ÁbÕ+‘·+˝À Çfi¯ófl eT]j·TTÁ>∑+<∏ë\j·T+ ì]à+∫ Ä ÁbÕ+‘êìøÏ ªªÄ~q>∑sYμμ nìù|s¡T ô|≤º&ÉT. ôV’≤<äsêu≤<é |ü≥ºD+˝À <ä[‘·T\ ø=s¡≈£î18 <˚yê\j·÷\qT ì]à+#ê&ÉT. _.j·Tdt.yÓ+ø£Á≤e⁄<ä[‘·T\≈£î #düTÔqï ùdeqT >∑T]Ô+∫q &Üˆˆ u≤u≤ kÕôV≤uŸn+uÒ<äÿsY 1936˝À »]–q u§+u≤sTT Áô|dæ&Ó ‡ yÓTVü≤sYdüe÷yXÊìøÏ Äj·TqqT ÄVü‰«ì+#ê&ÉT. á düe÷yX+˝À&Üˆˆ _.ÄsY.n+uÒ<äÿsY Á|ü‹bÕ<äq\qT düe÷y˚XÊìøÏV ü‰» ¬s ’q |ü~y˚\ eT+~ Á|ü»\T @ø£ Á^e+>±ÄyÓ÷~+#ês¡T.

@Á|æ Ÿ 1, 1947q ôV’≤<äsêu≤<é nôd+;¢ ÀbÕ\j·T+|æfiË¢Ì Á|üy˚X¯ô|Ïºq rsêàq+ ô|’ #·s¡Ã »]–q‘·s¡Tyê‘· nD>±]q esêZ\ nuÛÑT´qï‘· ø=s¡≈£î 20 \ø£å\

SCERT TELA

NGANA



1) ˇø£ bıs¡bÕ≥T #˚dæq+<äT≈£î >±qT •øÏå+#·&ÜìøÏ, $eø£å‘√ #·÷&É≤ìøÏ eT<Ûä >∑\ ‘˚&Ü @$TÏ? n+uÒ<äÿsYu≤\´+˝À •ø£å+#·ã&çHê&Ü? Ò<ë $eø£å≈£î >∑Ts¡j·÷´&Ü? (AS1)

2) eTq düe÷»+˝À mH√ï ≈£î˝≤\T ñqï|üŒÏøÏ, yê]˝À düe÷q‘·«+ m|ü&ÉT ø£qã&ÉT‘·T+~. (AS4)

3) eTq sêC≤´+>∑+ n+≥sêì‘·Hêìï ìs¡÷à*+∫, Bìì ˇø£ H˚s¡+>± Á|üø£Ï+∫+~. Ç~ Ä#·s¡D˝À |üP]Ô>±ìs¡÷à*+#·ã&ç+<äì MTs¡T uÛ≤$düTÔHêïsê? (AS4)

4) ≈£î\|üs¡yÓTÆq ndüe÷q‘·\T ‘=\–+#·&ÜìøÏ bÕsƒ¡XÊ\ m˝≤ <√Vü≤<ä|ü&ÉT‘·T+~? (AS6)

5) düe÷q‘·«+ kÕ~Û+#·&ÜìøÏ ............. ø£*ŒdüT ÔHêïsTT (ù|õ HÓ+.170 ˝Àì) ù|sêqT #·~$yê´U≤´ì+#·+&ç. (AS2)

ÁbÕC…≈£îº |üqT\T

1. MT ÁbÕ+‘·+˝Àì ø£ Á|üuÛÑT‘·« |ü<∏äø±ìï >∑T]+∫ ‘Ó\|ü+&ç. Ä |ü<∏äø£+ m+<äT ø=s¡≈£î? n~ me] Á|üjÓ÷»HêìøÏñ<›•+∫+~?

2. MT ‘·*¢<ä+Á&ÉT\‘√ e÷≤¢&ç yê] u≤\´+˝À ≈£î\ e´edüú m˝≤ ñ+&˚<√, Áø£eT+>± @j˚T e÷s¡TŒ\T#√≥T#düT≈£îHêïjÓ÷, @$ ø=qkÕ>∑T‘·THêïjÓ÷ ‘Ó\TdüTø=ì ‘·s¡>∑‹ >∑~˝À #·]Ã+#·+&ç. ø£ ìy~ø£ ‘·j·÷s¡T#dæÁ|ü<ä]Ù+#·+&ç.

SCERT TELA

NGANA


XÊX«‘· ø±]à≈£î\T :

ôV’≤<äsêu≤<é≈£î 30 øÏ.MT.\ <ä÷s¡+˝À s¡+>±¬s&ç¶õ˝≤¢˝À ø=‘·÷Ôs¡T |ü≥ºD+˝À (q÷‘·q bÕ]ÁXÊ$Tø£|ü≥ºD+) ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq ¬s+&ÉT bòÕ´ø£ºØ\ >∑T]+∫ 2002˝ÀqyÓ÷<äT ø±ã&çq øÏ+~ Ç∫Ãq düe÷#êsêìï #·<äe+&ç.

ô|ò’ÁuÀf…ø˘‡ (Fibrotex) á ù|s¡T yêdüÔeyÓTÆq~ø±<äT. 1976 dü+e‘·‡s¡+˝À ÁbÕs¡+uÛÑyÓT Æq ˇø£uÛ≤Ø|ü]ÁX¯eT. (ù|s¡T yêdüÔeyÓTÆq~ ø±<äT.) Çø£ÿ&Éô|ò’ãsY>±¢dt ‘·j·÷s¡T#˚kÕÔs¡T. 2002˝À á bòÕ´ø£ºØ˝ÀyÓTT‘·Ô+ 570 eT+~ ø±]à≈£î\T ñ+&É>± n+<äT˝À 140eT+~ XÊX¯«‘· ø±]à≈£î\T ø±>± 60 eT+~ ~qdü]ø±]à≈£î\T. M]ì ã~© ø±]à≈£î\T n+≤s¡T. n+fÒXÊX«‘· ø±]à≈£î\T |üìøÏ Vü‰»s¡Tø±ì düeTj·T+˝À yê]øÏã<äT\T>± M]ì |üì˝ÀøÏ rdüTø=+≤s¡T. eTs=ø£ 300eT+~ es¡≈£î ~qdü] ø±+Á≤≈£îºô|’ |üì#˚düTÔHêïs¡T.

9e bÕsƒ¡+˝À eTq+ ø±–‘·+ |ü]ÁXeT˝À |üì#ùd ø±]à≈£î\ >∑T]+∫ #·~yê+. Äq+<é e+Ï ø±]à≈£î\T m≈£îÿeJ‘ê\T, uÀqdt (ø£+ô|˙ ≤uÛ≤˝À¢ uÛ≤>∑+), uÛÑ$wü ì~Û, Ç‘·s¡ n\yÓqT‡\T bı+<äT‘·THêïs¡T. Äs√>∑ |ü]s¡ø£åD, >∑èVü≤edü‹ e+Ï dü<äTbÕj·÷\T ≈£L&Ü yê]øÏ ñHêïsTT. uÛ≤s¡‘·<X+˝Àì ø±]à≈£î\+<ä]˝À Ms¡T ø£ ∫qï uÛ≤>∑+ e÷Á‘·yT.n< ø±–‘·+ |ü]ÁXeT˝À ñeTsY, |ü⁄wüŒ e+Ï eTs=ø£ s¡ø£+ ø±]à≈£î\THêïs¡T. M]øÏ J‘ê\T ‘·≈£îÿe. Ç‘·s¡ n\yÓqT‡\T,edü‘·T\T ñ+&Ée⁄. eTq <X+˝À #ê˝≤ eT+~ ø±]à≈£î\T ñeTsY, |ü⁄wüŒ e+Ï yêπs. ø±]à≈£î\T ‘·eT j·T»e÷qT\‘√#·s¡Ã\T »s¡|ü&É+ <ë«sê dü+|òü÷\T, #·≤º\ <ë«sê ‘·eT düeTdü \qT m˝≤ |ü]wüÿ]+#·Tø=+≤s√ á bÕsƒ¡+˝À ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.Ç+<äT˝À ø£ dü+|òüT+ >∑T]+∫ ≈£L&Ü ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.

JeHê<Ûës¡+ ` |ü≥ºD ø±]à≈£î\b˛sê≤\T19bÕ

sƒ¡+

Á|ü»\ Ädü≈£îÔ\qT ãÏº Á|üuÛÑT‘ê«\T #·≤º\T #kÕÔj·Tì

eTq+ Ç~es¡≈£î ‘Ó\TdüTø=Hêï+. bı˝≤˝À¢, bòÕ´ø£ºØ˝À¢

Áô|’y˚≥T, Á|üuÛÑT‘·« ø±sê´\j·÷˝À¢ |üì#˚ùd ø±]à≈£î\

dü+πøåeT+ ø√dü+ #·≤º\T #kÕÔs¡T. Á|üuÛÑT‘·« >∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q

|ü]ÁXeT\T #·≤º\qT neT\T #dæ, ø±]à≈£î\≈£î yÓTs¡T¬>’q

J‘ê\T Çyê«*. á #·≤º\qT neT\T #˚ùd u≤<Ûä ‘·

ø±]à≈£ XÊKô|’ ñ+~. #·≤º\qT dü]>± neT\T

#˚j·Tø£b˛‘˚ ø±]à≈£î\T ø√s¡Tº˝À¢ πødüT\T y˚kÕÔs¡T.

|ü]ÁX¯eT\T XÊX¯«‘· ñ<√´>∑T\ dü+πøåe÷ìï e÷Á‘·y˚T

|ü]s¡øÏådü÷Ô, ~qdü], ø±+Á≤≈£îº ø±]à≈£î\ dü+πøåe÷ìï

|üÏº+#·Tø√e&É+ Ò<äT.

Á|üuÛÑT‘·« nqTeT‹ bı+<äì |ü]ÁXeT\T ≈£L&Ü nHø£+

ñHêïsTT. n˝≤+Ï ø=ìï |ü]ÁXeT˝À¢ ø±]à≈£î\ dæú‹>∑‘·T\T

m˝≤ ñHêïjÓ÷ #·÷<ë›+.

SCERT TELA

NGANA


XÊX¯«‘· ø±]à≈£î …’q 140 eT+~ e÷Á‘·y˚T m≈£îÿe

Á|üjÓ÷»Hê\T bı+<äT‘·THêïs¡T. ã~© ø±]à≈£î\T,

ø±+Á≤≈£îº ø±]à≈£î\T 360 eT+~ ‘·≈£îÿe J‘ê\T,

uÛÑ$wü´ì~Û, Ç.mdt.◊. e+Ï ø=ìï Á|üjÓ÷»Hê\qT

e÷Á‘·y˚T bı+<äT‘·THêïs¡T.

XÊX«‘· ø±]à≈£îìøÏ ã~© ø±]à≈£îìøÏ eT<Ûä >∑\

‘&Ü @$TÏ?

ô|ò’ÁuÀf…ø˘‡ bòÕ´ø£ºØ˝À |üì#˚ùd ˇø£ ~qdü]

ø±]à≈£î&ÉT HÓ\˝À 20 s√E\T |üì#ùdÔ, n‘·ìøÏ

e#˚Ã y˚‘·Hêìï …øÏÿ+∫, XÊX¯«‘· ø±]à≈£î&ÉT

bı+<˚ HÓ\ y˚‘·q+‘√ b˛\Ã+&ç.

Ç.mdt.◊., uÛÑ$wü ì~Û e+Ï Á|üjÓ÷»Hê\T

bı+<äT‘·Tqï ø£]<ä›s¡T ø±]à≈£î\qT ‘·s¡>∑‹øÏ

ÄVü‰«ì+∫ yê]øÏ>∑\ Á|üjÓ÷»Hê\T m˝≤

\_Û+#êjÓ÷, yêÏ $esê\qT, n$

kÕ~ Û+# ·≤ìø Ï yês ¡ T nqTd ü]+∫q

$<ÛëHê\qT >∑T]+∫ düe÷#ês¡+ ùdø£]+#·+&ç.

á $w üj ·÷\≈ £ î d ü+ã+~ Û+∫ MT

‘·*¢<ä+Á&ÉT\qT ≈£L&Ü ÄVü‰«ì+#·e#·TÃ.

¬ø.ÄsY.mdt. eT+<äT\ bòÕ´ø£ºØ (ù|s¡T yêdüÔeyÓTÆq~ ø±<äT):

á bòÕ´ø£ºØ ˇø£ ãVüQfi¯C≤‹ eT+<äT\ ø£+ô|˙øÏeT+<äT\qT bÕ´ø˘#˚dæ ÇdüTÔ+~. Ç+<äT˝À |üì#˚düTÔqï118 eT+~ ø±]à≈£î\˝À 104 eT+~ ~qdü] ø±]à≈£î Ò.

πøe\+ 14 eT+~ e÷Á‘·y˚T XÊX¯«‘· ø±]à≈£î\T. M]ìs¡kÕj·THê\T ø£\T|ü&ÜìøÏ, eT+<äTbı&ç ‘·j·÷s¡T#j·T&É+e+Ï HÓ’|ü⁄D´+ nedüs¡eTj˚T´ |üqT˝À¢ $ìjÓ÷–kÕÔs¡T.

M]øÏ HÓ\≈£î 1500 qT+&ç 2500 s¡÷bÕj·T\ es¡≈£î#Ó*¢kÕÔs¡T. M]øÏ ñ<√´>∑ uÛÑÁ<ä‘· ñ+≥T+~. Ç.mdt.◊.,

Äs√>∑ ;Ûe÷, ÁbÕ$&Ó+Ÿ|òü+&é e+Ï$ e]ÔkÕÔsTT. $T>∑‘ê

104 eT+~ ~qdü] ø±]à≈£î\T bÕ´πøõ+>¥, ˝ÒãT*+>¥|üqT˝À¢ ñ+≤s¡T. Á|ü‹s√p m+<äs¡T ø±]à≈£î\Tnedüs¡yÓ÷ n+‘· eT+~ì ø±+Á≤≈£îº |ü<ä∆‹˝À ÒãsY

ø±+Á≤ø£ºsY rdæø=ìekÕÔ&ÉT. 104 eT+~˝À 56 eT+~Åd”Ô\T. Ms¡+‘ê #·T≥Tº Á|üø£ÿ\ Á>±e÷\qT+&ç ekÕÔs¡T.Ms¡T ìs¡ø£åsêdüT´\T. eTVæ≤fi≤ ø±]à≈£î\T 12 >∑+≥\T

|üì#kÕÔs¡T. s√E≈£î s¡÷.30 #Ó*¢kÕÔs¡T. |ü⁄s¡Twüß\T n+‘düeTj·T+ |üì#dæHê yê]øÏ s¡÷.42 #Ó*¢kÕÔs¡T. Ç≥Te+ÏbòÕ´ø£ºØ\≈£î Á|üuÛÑT‘·«+ ìs¡ísTT+∫q y‘·Hê\ Á|üø±s¡+ Ç~

#ê˝≤ ‘·≈£îÿe. j·÷»e÷Hê´\T ø±]à≈£î\qT dü+|òü÷\T@sêŒ≥T #˚düTø√ìe«e⁄. @<Ó’Hê dü+|òüT+ @sêŒ≥T #˚ùdÔbòÕ´ø£ºØì eT÷ùdkÕÔeTì u…~]kÕÔs¡T.

á s√E˝À¢ nHø£ ø£+ô|˙\T Ç≥Te+Ï $<ÛëHê\H

ne\+_dü÷Ô XÊX«‘· ø±]à≈£î\ dü+K´qT ‘·–Zdü÷Ô ø±+Á≤≈£îº

ø±]à≈£î\T, ~qdü] ø±]à≈£î\ dü+U´qT ô|+#·T‘·THêïsTT.

¬ø.ÄsY.mdt. eT+<äT\ bòÕ´ø£ºØ˝À ø±]àø£

dü+|òü÷ìï @sêŒ≥T #˚j·T≤ìøÏ m+<äT≈£î

nqTeT‹+#· Ò<äT?

XÊX¯«‘· ñ<√´>∑T˝À ¢ ø £+fÒ ø±+Á≤≈£î º

ø±]à≈£î˝À¢H˚ m≈£îÿe eT+~ Ád”Ô\T m+<äT≈£î

ñHêïs¡ì uÛ≤$düTÔHêïs¡T?

|ü⁄s¡Twüß\‘√ düe÷q+>± |üì#dæq eTVæ≤fi\≈£î

‘·≈£îÿe y˚‘·q+ #Ó*¢+#·&É+ dü]jÓÆTq<˚ nì

MTs¡T uÛ≤$düTÔHêïsê?

ø±]à≈£î\T $<ë´e+‘·T …’‘ |ü]dæú‘·T\T _Ûqï+>±

ñ+≤j·Tì nqT≈£î+≥THêïsê?

SCERT TELA

NGANA


ìsêàDs ¡+> ∑+ `Ç≥Tø£ã°º\T:

_+<ëì, ÄyÓT uÛÑs¡Ô, |ü~dü+e‘·‡sê\ ≈£L‘·Ts¡T s¡+>±¬s&ç¶õ˝≤ ¢˝Àì ˇø£ Á>±eT+˝ÀÇ≥Tø£ ã°ºe<ä› |üì#˚kÕÔs¡T.ÄyÓT ≈£î≥T+ã+‘√ düüVü‰ &çcÕqT+&ç e∫Ã |üì#˚k˛Ô+~.ˇ&çcÕ˝À ÄyÓT≈ £î ø=+‘·uÛ Ñ÷$Tñ+~. nø£ÿ&É ÄyÓTs¡T.20,000 n|ü rdüTø=+~.Ä n|ü rs¡Ã&ÜìøÏ Ä uÛÑ÷$Tìn$Tày˚j·÷\qTø=+~. Ä düeTj·T+˝À ‘Ó\+>±D≈£î#Ó+~q Ç≥Tø£ ã°º\˝À ø±]à≈£î\≈£î |üqT\T ø£*Œ+#˚ˇø£ düsê›sY yê]ì ø£*XÊ&ÉT. s¡T.10,000 n&Ü«qT‡>±ÇkÕÔqHêï&ÉT. <ëì‘√ ø=+‘· n|ü #Ó*¢+#·e#·TÃ. ø±ìyês¡TÇ≥Tø£ã°º e<ä› 6 HÓ\\T |üì#j·÷*. <ëìøÏ>±qT ø=+‘·n<äq|ü⁄ &ÉãT“ #Ó*¢kÕÔs¡T. ˇø£ >∑T&çôd ÇkÕÔs¡T. <ëì˝Àìedæ+#·e#·TÃ. &çôd+ãs¡T qT+&ç pHé es¡≈£î |üì ñ+≥T+~. ‘·sê«‘· yê] ÁbÕ+‘êìøÏ yÓ[¢b˛e#·TÃ. á$<Ûä+>± _+<ëì ≈£î≥T+ã+ ‘Ó\+>±D≈£î e∫Ã+~.‘Ó\+>±D˝Àì Ç≥Tø£ ã° º\˝À ˇ&çcÕ qT+&çÇ˝≤+Ïyês¡T ¬s+&ÉT \ø£ å\ eT+~ es¡≈£î e∫Ã|üì#˚düTÔHêïs¡T. n˝≤π> y˚ ≤~ ≈£î≥T+u≤\T ‘Ó\+>±DqT+&ç ‘·$Tfi¯Hê&ÉT, eTVü‰sêh e+Ï sêÁcÕº\≈£î Ç≥Tø£ã°º À¢ |üì#j·T&ÜìøÏ yÓfió‘·THêïs¡T.

_+<ëì ñ<äj·T+ Hê\T>∑T >∑+≥\πø ìÁ<ä˝Ò∫e+≥#˚düTÔ+~. sêÁ‹ 2 >∑+≥\ es¡≈£î |üì#˚dæq ÄyÓTuÛÑs¡Ô Ç+ø± ìÁ<ä ÀH ñ+≤&ÉT. _+<ëì ≈£L‘·T]ï ìÁ<ä Ò|æÇ<ä›s¡÷ |üìøÏ dæ<ä∆eTÚ‘ês¡T. yês¡T ˙fi¯ó¢ ‘Ó∫Ã, ÇdüTø£,eTÏºì ø£\|üe\dæ ñ+≥T+~. Bì‘√H˚ Ç≥Tø£\T

∫Á‘·+ 19.1 ìsêàDs¡+>∑ ø±]à≈£î\T

‘·j·÷s¡T#˚kÕÔs¡T. yês¡T ñ<äj·T+ 5 >∑+≥\ qT+∫ 9>∑+≥\ es¡≈£î |üì#kÕÔs¡T. ‘·sê«‘· ° $sêeT+ ñ+≥T+~.ÄyÓT uÛÑs¡Ô n|ü&ÉTe∫Ã ‘·q‘√ ø£*dæ |üì#kÕÔ&ÉT. yÓT‘·Ô>±ø£*|æq eTÏºì eT÷dü˝À¢ (Mould) y˚dæ Ç≥Tø£\T‘·j·÷s¡T#kÕÔs¡T. Ä Ç≥Tø£\qT yê] ≈£L‘·Ts¡T XóÁuÛÑ+#dæyêÏô|’ Ä ø£+ô|˙ d”\T y˚düTÔ+~. ‘·sê«‘· m+&Éu…Ïºm&É¢ã+&É¢ <ë«sê ã°ºøÏ |ü+|æ+∫ ø±\TÃ‘ês¡T. á |üìsêÁ‹ 2 >∑+≥\ es¡≈£î ø=qkÕ>∑T‘·T+~. _+<ëì, ÄyÓTuÛÑs¡Ô 14 qT+&ç 16 >∑+≥\T |üì#kÕÔs¡T. ‘·j·÷¬s’q Ç≥Tø£\dü+K´qTãÏº yê]øÏ y‘·q+ ÇdüTÔqï+<äTq |üì Ä|ü≈£î+&Ü#kÕÔs¡T. Á|ü‹ 1000 Ç≥Tø£\≈£î yê]øÏ s¡T.108 #Ó*¢kÕÔs¡T.nHês√>±´ìøÏ >∑T¬s’ |üìøÏ sêø£b˛‘˚ yê]øÏ y˚‘·q+ñ+&É<äT. 6 HÓ\\bÕ≥T sêÁ‹, |ü>∑\T |üì#kÕÔs¡T. u≤>±n\dæb˛sTTq|ü&ÉT, Äs√>∑´+ düVü≤ø£]+#·q|ü&ÉT|üì#˚j·Ts¡T. yês¡T <ë<ë|ü⁄>± q÷ø£\T, |ü|ü‘√bÕ≥Tn|ü&É|ü&ÉT ≈£Ls¡>±j·T\T ‹+≤s¡T. 6 HÓ\\T|üP]Ôø±>±H˚ rdæø=qï n&Ü«qT‡≈£î>±qT …ø£ÿ#·÷düTø=ìø=ìï dü+<äsê“¤ À¢ U≤∞ #˚‘·T\‘√ yÓ[¢b˛j˚Tyês¡T. ø=ìïkÕs¡T¢ Hê\T>∑T, nsTT<äT y\ s¡÷bÕj·T\T rdæ¬øfi‚¢yês¡T.

SCERT TELA

NGANA


∫Á‘·+`19.2 |ü‹Ô @s¡T‘·Tqï eTVæ≤fi≤ ø±]à≈£î\T

á |üìøÏ m≥Te+Ï HÓ’|ü⁄D´+ nedüs¡+? ÄHÓ’|ü⁄D≤´\T m˝≤ bı+<äT‘ês¡T?

yês¡T m+<äTe\¢ <ä÷s¡ÁbÕ+‘ê˝À¢, Ç‘·s¡sêÁcÕº À¢ |üì#˚j·Te\dæ ek Ô+~?ü

Á|ü|ü+#· yê´|üÔ+>± ø±]à≈£î\ Vü≤≈£îÿ\T :

MTs¡T 8en<Ûë´j·T+˝À #·~$q≥T¢ bÕ]ÁXÊ$Tø£$|ü¢e ø±\+ qT+∫ ø±]à≈£î\T VüQ+<ë>± J$+#·&ÜìøÏ,bÕ]ÁXÊ$Tø£ ñ‘·Œ‹Ô˝À yê] yê≤ bı+<ä&ÜìøÏñ<ä $TdüTÔHêïs¡T. yês¡T nH˚ø£ s¡ø±\ s¡ø£åD\T, Vü≤≈£îÿ\ø√dü+ b˛sê&Üs¡T.

yêÏ À ø=ìï....

1. ñ‘êŒ<äø£, düTs¡øÏå‘· ñbÕ~Û Vü≤≈£îÿ : á Vü≤≈£îÿe\¢ø±]à≈£î\T yê] HÓ’|ü⁄D´+, kÕeTsêú´ìï nqTdü]+∫Äs√>±´ìøÏ m˝≤+Ï Á|üe÷<ä+˝Òì |ü]dæú‘·T\˝À|üì#kÕÔs¡T.

2. $ÁXÊ+‹ rdüTø=H˚ Vü≤≈£îÿ : Bìe\¢ ø±]à≈£î\T|üì m≈£îÿyÓ’ n\dæb˛‘˚, $ÁXÊ+‹ rdüTø√e&ÜìøÏ,kÕ+düÿ è‹ø£, ÄdüøÏ Ô>∑\ kÕ+|ò æTø£ ø±s¡´Áø£e÷˝À¢bÕ˝§Zq&ÜìøÏ düeTj·T+ ñ+&É≥+.

3. ñ<√´>∑uÛÑÁ<ä‘· Vü≤≈£îÿ : á Vü≤≈£îÿ <ë«sê ø±]à≈£î\T‘·eT≈£î ñbÕ~Û ñ+<äì, <ëì‘√H˚ ‘·eT J$‘·+

düsê›s¡T e<ä› rdæø=qï s¡T.10,000#Ó*¢+#·&ÜìøÏ yê]øÏ mìï s√E\düeTj·T+ |ü&ÉT‘·T+<√ ˝…øÏÿ+∫#Ó|üŒ+&ç.

_+<ëì ≈£î≥T+ã+˝À ˇø=ÿø£ÿ]øÏdü>∑≥Tq ø£ s√E m+‘· \_ÛdüTÔ+~?

Ç≥Tø£ ã°º˝À¢ ø±]àø£ dü+|òü÷\Tm+<äT≈£î Òe⁄?

Ç≥Tø£ ã°º À¢ |üì#˚ùd ø±]à≈£î\T dü+|òü÷\T@sêŒ≥T# ˚d ü Tø√e&Üìø Ï Á| üu Û Ñ T‘ · «+düVü≤ø£]+#ê\ì MTs¡T nqT≈£î+≥THêïs¡T?

Ç≥Tø£ ã°º À¢ |üì#˚ùd ø±]à≈£î\ dæú‹>∑‘·T\TyÓTs¡T>∑T|üs¡#·&ÜìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ m≥Te+ÏdüVü‰j·Tø£ #·s¡ \T #˚|ü≤º*?

<˚X¯yê´|üÔ+>± \ø£å˝≤~ eT+~ Ç≥Tø£ ‘·j·÷ØeT]j·TT Ç‘·s¡ eè‘·TÔ\˝À |üì#˚düTÔqï ø±]à≈£î\ dæú‹Ç˝≤π> ñ+~. ø±+Á≤ø£ºs¡T¢ n&Ü«qT‡ Çe«&É+, ø±]à≈£î\qT<ä÷s¡ ÁbÕ+‘ê\≈£î rdüTø=ìyÓfi¢&É+, uÛ≤wü ‘Ó*j·Tì #√ÏøÏyÓfi¢&É+, sêÁ‹ |ü>∑\T ø£wüº|ü&É≥+, uÛ≤sê´|æ\¢\‘√ yÓ[¢HÓ\\ ‘·s¡ã&ç |üì#˚j·T&É+ »s¡T>∑T‘·÷H˚ ñ+~. #ê˝≤es¡≈£î |æ\¢\T #·<äTe⁄ø√e&É+˝Ò<äT. ø=+<äs¡Tø£≥Tºu≤ìdü\T>± J$düTÔHêïs¡T. ø=ìï düeTj·÷˝À¢Á|üuÛÑT‘·«+ CÀø£ + #˚dæø=ì yê]ì $&ÉT<ä\#˚düTÔ+~. áø£≥Tºu≤ìdü\qT Ç+ÏøÏ #˚s¡TdüTÔ+~. Ç+Ïe<ä› eTs=ø£neø±X+ Òø£b˛e&É+ e\¢ ys=ø£ ã°ºøÏ yÓfi¢ø£‘·|üŒ&É+ Ò<äT.yê]ø√dü+ b˛sê≥+ #˚ùd ø±]àø£ dü+|òü÷\T Òe⁄. yês¡Te\dü\T>± nH˚ø£ ÁbÕ+‘ê˝À¢ $düÔ]+∫ ñ+&É&É+e\¢dü+|òü÷\T <äèwæºô|≥º&É+ Ò<äT.

Ç≥Tø£\ ‘·j·÷Ø˝À m≥Te+Ï j·T+Á‘ê\T,kÕ<ÛäHê\T, eqs¡T\T ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T?

SCERT TELA

NGANA


>∑&ÉTk Ô+<ä , ø±yê\ì ‘·eTqT ñ<√´>∑+ qT+&ç mes¡÷‘=\–+#·s¡˙ ‘Ó\TdüTø=+≤s¡T. ˇø£ ø£+ô|˙ ˇø£ø±]à≈£î&çì ‘·|üŒìdü]>± ‘=\–+#ê\ì uÛ≤$ùdÔ, n‘·ìøÏ/ÄyÓT≈£î ‘·–q qwüº|ü]Vü‰s¡+ #Ó*¢düTÔ+~.4. Ä<ëj·T uÛÑÁ<ä‘· : ø±]à≈£î\T ‘·eT ≈£î≥T+u≤\nedüsê\T rs¡TÃø√e&ÜìøÏ, eè<ë∆|ü +˝À VüQ+<ë>±J$+#·&ÜìøÏ>±qT bı<äT|ü⁄ #düTø√e&ÜìøÏ dü]|ü&çq+‘·HÓ\dü] y˚‘·q+ bı+<äT‘ês¡T.5. |üì uÛÑÁ<ä‘· : Äs√>∑ + dü]>± Òq|ü&ÉT, Á|üe÷<ëìøÏ>∑T¬s’q|ü&ÉT ‘·–q yÓ’<ä düVü‰j·T+ bı+<ä&É+‘√u≤≥T ÄnHês√>∑ ø±˝≤ìøÏ ≈£L&Ü y˚‘·q+ #Ó*¢kÕÔs¡T.6. HÓ’|ü⁄D´+ yÓTs¡T>∑T|üs¡#·Tø√e≥+ : ø±]à≈£î\T |üì#dü÷Ô‘êeTT #˚ùd |üì˝À HÓ’|ü⁄D´+ kÕ~ÛkÕÔs¡T. kÕeTs¡ú +ô|+#·Tø=+≤s¡T.7. kÕeT÷Væ≤ø£ e´ø°Ôø£s¡D : ø±]à≈£î\T dü+|òü÷\qT@s¡Œs¡#·Tø=ì yê] düeTdü´\qT, nedüsê\qTe´øÏÔ>∑‘·+>± ‘Ó*j·TCÒj·T&É+ ø£+fÒ kÕeT÷Væ≤ø£+>±#Ó|üŒ&É+e\¢ j·÷»e÷q´+‘√ uÛÑj·T+˝Ò≈£î+&Ü#·]ÃkÕÔs¡T.

>∑‘· ¬s+&ÉTe+<ä\ dü+e‘·‡sê\T>± Á|ü|ü+#·+˝Àø±]à≈£î\+<äs¡÷ b˛sê&ç á Vü≤≈£îÿ\≈£î >∑T]Ô+|ü⁄‘Ó∫ÃHê nHø£ ÁbÕ+‘ê˝À¢ n$ neT\Tø±e&É+ Ò<äT.

nH˚ø£ <˚XÊ˝À¢ Á|üuÛÑT‘ê«\T MÏì ø£ dü nedüsê\T>±>∑T]Ô+∫ á Vü≤≈£îÿ\T yês¡T nqTuÛÑ$+# $<Ûä+>± #·≤º\T#XÊsTT.

á bÕsƒ¡+˝Àì XÊX¯«‘· ø±]à≈£î\T, eT+<äT\bòÕ´ø£ºØ, Ç≥Tø£ ã°º\T >∑T]+∫q ù|sê\qT ø£kÕ]#·<äe+&ç. ø±]à≈£î\T bı+<äT‘·Tqï Vü≤≈£îÿ\T,Á|üjÓ÷»Hê\qT dü÷∫+#˚ u≤≈£î‡˝À s¡+>∑T\Ty˚j·T+&ç. ˇø£ s¡ø£yÓTÆq ø±]à≈£î\T e÷Á‘·y˚T Ä|ü]ÁX¯eT˝À Ä Vü≤≈£îÿ Òø£ kÂø£s¡ + bı+~‘˚u≤≈£î‡˝À ø=+‘· uÛ≤>∑+ e÷Á‘·y˚T s¡+>∑T y˚j·T+&ç.@ Vü≤≈£îÿ >±˙, Á|üjÓ÷»q+ >±˙ Ò≈£î+fÒ Äu≤≈£î‡qT ø=Ïºyj·T+&ç.

∫Á‘·+ 19.3 ø£‘·TÔ\T kÕq|üfÒºyês¡T

Áø£. Vü≤≈£îÿ\T ô|ò’ÁuÀf…ø‡ ¬ø.ÄsY.mdt. eT+<äT\ Ç≥Tø£\ ã°ºdü+. ø£+ô|˙ ø£+ô|˙1. ñ‘êŒ<äø£, düTs¡øÏå‘· ñbÕ~Û Vü≤≈£îÿ2. $ÁXÊ+‹ rdüTø=H˚ Vü≤≈£îÿ3. ñ<√´>∑uÛÑÁ<ä‘· Vü≤≈£îÿ4. Ä<ëj·T uÛÑÁ<ä‘·5. |üì uÛÑÁ<ä‘·6. HÓ’|ü⁄D´+ yÓTs¡T>∑T|üs¡#·Tø√e≥+7. kÕeT÷Væ≤ø£ e´ø°Ôø£s¡D

SCERT TELA

NGANA


$T\T¢\T eT÷‘·|ü&É≥+ ≈£L&Ü ˇø£ ø±s¡D+. Ç˝≤+Ïb òÕ´ø £ ºØ˝À ¢ì ø±]à≈ £ î\T ~qdü] ø±]à≈ £ î\T>±e÷s¡T‘·THêïs¡T.

á düeTdü´\ìïÏ˙ |ü]o*+∫ >∑T»sê‘Y˝Àìø±]àø£dü+|òü÷\T Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ ndü+|òüTÏ‘· s¡+>∑+˝Àn‹ ô|<ä› j·T÷ìj·THéqT ÁbÕs¡+_Û+#êsTT. <ëì >∑T]+∫‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.

dü«j·T+ ñbÕ~Û eTVæ≤fi≤ dü+|òüT+ (SEWA)(Self Employed Women's Association):

1971˝À nVü≤à<ëu≤<é ã≥º\ e÷¬sÿ≥T≈£îã+&ÉT¢ ≤π> eTVæ≤fi≤ e\düø±]à≈£î\T yÓ[¢ #H‘· ø±]à≈£î\dü+|òüT+qT dü+Á|ü~+∫ yê] >∑èVü≤edü‹ kÂø£s¡´+yÓTs¡T>∑T|üs¡#·Tø√e&ÜìøÏ düVü‰j·T+ #j·TeTì ø√sês¡T.Ç~ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ÁbÕNq, ô|<ä › dü+|ò üT+.eTVü‰‘êà>±+BÛ Bì‘√ ø£*dæ |üì#˚XÊ&ÉT. #˚H˚‘·ø±]à≈£î\ dü+|òüT+ yê] düVü‰j·T+‘√ 1971˝À dü«j·T+ñbÕ~Û eTVæ≤fi≤ dü+|òüT+ @s¡Œ&ç, 1972˝À n~ |üP]ÔkÕúsTT ø±]àø£ dü+|òüT+>± s¡÷bı+~+~.

n|üŒÏ qT+&ç SEWA $$<Ûä eè‘·TÔ\˝À |üì#düTÔqïeTVæ≤fi\‘√ ìs¡+‘·s¡+ |üì#k Ô+~. á nk˛dæjTwüHé≈£îK∫Ã‘·yÓTÆq ø±]àø£ j·T»e÷ì dü+ã+<Ûë\T nH$ Òe⁄.Ç~ πøe\+ ø±]à≈£î\ ñìøÏ ø√dü+ |üì#düTÔ+~. yê]øÏô|≥Tºã&ç Ò<äT. 5 s¡÷bÕj·T\T #Ó*¢+∫ @ eTVæ≤fi≤ø±]à≈£îsê˝…’Hê düuÛÑ´‘·«+ rdæø√e#·TÃ. ñ<√´>∑T˝…’qeTVæ≤fi¯\T ‘·eT u≤<Ûä\T |ü]wüÿ]+#·Tø√e&ÜìøÏ, |üìdü+düÿ è‹ yÓTs¡T>∑T|üs¡#·Tø√≤ìøÏ, Ä]úø£+>± ì\<=≈£îÿø√e&ÜìøÏ, yê]yê] |üqT\T ø=qkÕ–+#·Tø√e&ÜìøÏ<√Vü≤<ä|ü&ç+~. M<ÛäT˝À¢ ‹]– nyTàyês¡T, ≈£Ls¡>±j·T\T,|ü+&ÉT¢, >∑T&ÉT¢, ≈£î°s¡ |ü]ÁX¯eT ñ‘·Œ‘·TÔ\T ny˚Tàyês¡T,#˚H˚‘·eè‘·TÔ\yês¡T, ø=‘·Ô, bÕ‘· ã≥º\T ny˚Tàyês¡T,Ç+&É¢ À|üì#ùdyês¡T, ≈£îeTà]yês¡T, ;&û\T, n>∑sYãrÔ\Tny˚Tàyês¡T, bÕ|ü&Ü\T ‘·j·÷s¡T#˚ùdyês¡T, <äTdüTÔ\Tny˚Tàyês¡T, e´ekÕj·T≈£L©\T, ìsêàDs¡+>∑≈£L©\T,ø±+Á≤≈£îº ø±]à≈£î\T, ÇÅd”Ô ø±]à≈£î\T, |üX¯óe⁄\ø±|üs¡T¢, ñ|üø±]à≈£î\T, õ>∑Ts¡T ùdø£]+#˚yês¡TSEWA˝À düuÛÑT´ …’Hês¡T.

∫Á‘·+ 19.5 s√&ÉT¶ eTs¡eTà‘·TÔ\T, ìsêàD≤\T

SCERT TELA

NGANA

C≤q|ü<äT\T ` eT‘·+ 181‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19

MTs¡T kÕ<Ûës¡D+>± Ç˝≤+Ï ÁøÏ+~ dü+uÛ≤wüD\T$ì ñ+≤s¡T!\øÏÎ : á eT<Û ä´q e÷ |æ\¢\T ‘·s¡T#·T>±

nHês√>∑ + bÕ\e⁄‘·THêïs¡T.düeTàø£ÿ : Hê uÛÑs¡Ô Äs√>∑ + ≈£L&Ü >∑‘· HÓ\ qT+&ç

u≤>± ˝Ò<äT.m\¢eTà : eTT‘ê´\eTà <e‘·≈£î ø√|ü+ e∫Ãq≥T¢+~.

eTq+ ÄyÓTqT Á|üdüqï+ #˚düTø√yê*.n+<äTø√dü+ uÀHê\T m‘êÔ*. <˚e‘·≈£îø√&ç|ü⁄+EqT ã* Çyê«*.

***sêeTsêE : e÷ ne÷àsTT #ê˝≤ ˙s¡dü+>± ñ+~.

@MT ‹q&É+ Ò<äT.düTπswt : MTs¡T |”sYu≤u≤ <äsêZ≈£î yÓfi¯fle#·TÃ ø£<ë!

nø£ÿ&çøÏ yÓ[fl eTÚ©«‘√ ‘êjÓT‘·TÔ ø£≥ºeTìn&É>∑+&ç. MT ne÷àsTT Äs√>∑´+≈£î<äT≥|ü&ÉT‘·T+~.

eTq<˚X¯+˝Àì #ê˝≤ eT+~ Á|ü»\T ô|<ä ›#·]Ã\˝À, eTd”<äT\˝À, <˚yê\j·÷\˝À ÁbÕs¡úq\T

øÏ+<äÇ∫Ãq Á|üXï\≈£î ‘·s¡>∑‹ >∑~˝À #·]Ã+#·+&ç.

1) MT ÁbÕ+‘·+˝À @jT <e‘·\qT/<e⁄fiflqT Äsê~ÛkÕÔs¡T?

2) MT ≈£î≥T+ã+ >ös¡$düTÔqï @j˚T düHê´düT\qT, u≤u≤\qT, |”s¡¢qT MTs¡T #·÷XÊs¡T?

3) Á|ü»\T @jT »+‘·Te⁄\qT, #Ó≥¢qT |üPõkÕs¡T?

4) Á|ü»\T @j˚T $<Ûë\T>± |üPõkÕÔs√ MT≈£î ‘Ó\TkÕ?

5) <e‘·\qT m˝≤ |üPõkÕÔs¡T, |üP»\qT mes¡T ìs¡«Væ≤kÕÔs¡T?

6) <e⁄fi¢qT uÛÑ≈£îÔ\T @jT uÛ≤wü À¢ Äsê~ÛkÕÔs¡T?

#˚kÕÔs¡T. eTs=ø£ Á|üø£ÿ Á|ü»\T Á>±eT<˚e‘·\qT ≈£L&Ü|üPõkÕÔs¡T. á Á|üdæ~∆ bı+~q <˚e‘·\T mes¡T? Ms¡Tm˝≤, m|ü&ÉT, me]‘√ |üPõ+|üã&É‘ês¡T?

Á>±eT<e‘·\T b+<äs√ ñHêïs¡T. yê]˝À ø=+<äs¡Tø=ìï Á|ü‘˚´ø£ ≈£î˝≤\≈£î, Á>±e÷\≈£î, ≈£î≥T+u≤\≈£î#Ó+~qyês¡T. kÕ<Ûës¡D+>± |üPõ+#·ã&˚ ø=+<ä]<˚e‘·\ >∑T]+∫ #·<äTe⁄≈£î+<ë+.

b˛#·eTà :

‘Ó\+>±D˝À n‘· +‘· Á|üdæ~∆#Ó+~q Á>±eT <˚e‘·b˛#·eTà. <ë<ë|ü⁄ Á|ü‹ s√¢ áyÓT≈£î >∑T&ç ñ+~. á>∑T&ç sêeTT&ÉT, •e⁄ì >∑Tfifl≈£î _Ûqï+>± ñ+≥T+~. >∑T&çìsêàD+ Äø£s¡¸D°j·T+>± ˝Ò≈£î+&Ü kÕ<Ûës¡D+>±y˚|ü#Ó≥Tºì ÄqTø=ì ñ+≥T+~. <˚e‘êeT÷]Ô sêsTTs¡÷|ü+˝À ñ+≥T+~. ø=ìï Ä<ÛäTìø£ |ü≥ºD≤\˝À á<˚yê\j·T+ yêdüTÔ •*Œ‘√ ì]à+∫ $Á>∑Vü≤+ s¡÷|ü+˝À<˚e‘· Á|ü‹wæº+∫ ñ+≥T+~.

C≤q|ü<äT\T ` eT‘·+20bÕsƒ¡+

SCERT TELA

NGANA

eT‘·+ ` düe÷»+ kÕ+|òæTø£XÊg+182

Á>±e÷\˝À ø=ìï Á|ü‘˚ ø£ dü+<äsê“¤\˝À nìï≈£î˝≤\ Á|ü»\+‘ê uÀHê\T m‘·TÔø=ì Ä >∑T&çøÏ yÓfi≤Ôs¡T.>∑T&ç ÁbÕ+>∑D≤ìï, >∑TfiÀflì <e‘·qT ø£&ç– XóÁuÛÑ+ #kÕÔs¡T.nø£ÿ&É Á|ü‘´øÏ+∫ |üPC≤] ñ+&É&ÉT. Á|ü»\T kÕúìø£ Ä#ês¡kÕ+Á|ü<ëj·÷\‘√, |üP\‘√ |üPõkÕÔs¡T. ªª‘·©¢ e÷bı˝≤*ï ø±bÕ&ç, eT+∫ |ü+≥qT Çe⁄«μμ, ªªHê _&É¶nHês√>∑ +‘√ ñ+~. ÄyÓTqT u≤>∑T#ÓsTT´μμ, ªª‘·©¢, n+≥Ts√>±\ qT+&ç, <äTwüºX¯≈£îÔ\ qT+&ç e÷ ≈£î≥T+u≤ìïø±bÕ&ÉTμμ nì yÓTT≈£îÿ≈£î+≤s¡T, uÀq+ düeT]ŒkÕÔs¡T.ø=ìï dü+<äsê“¤\˝À ø√fi¢qT, >=Á¬s\qT ≈£L&Ü düeT]ŒkÕÔs¡T.

yÓTÆdüeTà :|üX¯ó dü+|ü<ä ø±bÕ&˚ <˚e‘·>± áyÓT≈£î ù|s¡T+~.

|üXóe⁄\ bÕø£ À ø£ >∑÷&ÉT≈£î düTqï+ydæ, ªª≈£î+≈£îeTμμ‘√n\+ø£]+∫ <ëìì ªªyÓTÆdüeTà>∑÷&ÉTμμ>± |æ\TkÕÔs¡T. #ê˝≤#√≥¢ ø£≥ºyÓTÆdüeTàqT ≈£L&Ü |üPõkÕÔs¡T. #Ós¡Te⁄ ø£≥ºMT<äã+&ÉsêsTT s¡÷|ü+˝À ñ+&˚ áyÓTqT ˙Ï <˚e‘·>±ø=\TkÕÔs¡T. ÄyÓTqT ø=*ùdÔ #Ós¡Te⁄ ì+&Ü ˙s¡Tñ+≥T+<äì, ÄyÓT <äj·T e\¢ |ü+≥\T |ü⁄wüÿ\+>±|ü+&ÉT‘êj·Tì Á|ü»\T qeTTà‘ês¡T.

>∑+>∑eTà :

áyÓTqT ˙Ï <˚e‘·>± ø=\TkÕÔs¡T. düeTTÁ<ä+˝ÀøÏyÓ[fl #˚|ü\T|üfÒº eT‘·‡´ø±s¡T\+<ä]˙ ø±bÕ&˚ <˚e‘·>±áyÓT Á|üdæ~∆ #Ó+~+~. ù|<ä\qT, nHê<∏ä\qT ø±bÕ&˚<˚e‘·>± qeTTà‘ês¡T.

m\¢eTà :

ªªb˛ Òs¡eTàμμ, ªªeT]&ÉeTàμμ, ªªπsDTø£μμ, ªªeTVü≤+ø±[μμ,ªªCÀ>∑eTàμμ, ªªk˛eT\eTàμμ yÓTT<ä˝…’q ù|s¡¢‘√ áyÓTqT|æ\TkÕÔs¡T. áyÓT Á>±eT bı*y˚Ts¡ À¢ ñ+&ç s¡TqTø±bÕ&ÉT‘·T+<äì qeTTà‘ês¡T. n+≥Ts√>±\ qT+&ç,<äTwüºX¯≈£îÔ\ qT+&ç, ø£\sê ˝≤+Ï yê´<ÛäT\ qT+&çø±bÕ&ÉeTì Á|ü»\T ÁbÕ]úkÕÔs¡T.

∫Á‘·+`20.1, 20.2 ¬s+&ÉT b˛#·eTà $Á>∑Vü‰\T

∫Á‘·+`20.3 yÓTÆdüeTà

SCERT TELA

NGANA


düeTàø£ÿ, kÕs¡ø£ÿ (y˚T&Üs¡+) C≤‘·s¡ :

»j·TX+ø£sY õ˝≤¢ Àì ‘ê&Ü«sTT eT+&É\+ yT&Üs¡+Á>±eT+˝À –]»qT\T á C≤‘·s¡ »s¡T|ü⁄‘ês¡T. ‘Ó\+>±D,Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ, eTVü‰sêh, eT<Ûä Á|ü<XŸ, &çcÕ, #·rÔdt>∑&Ûé,C≤s¡â+&é sêÁcÕº\ qT+&ç –]»q, –]»H˚‘·s¡ Á|ü»\T áC≤‘·s¡˝À bÕ˝§Z+≤s¡T. <ë<ë|ü⁄ ˇø£ ø√Ï eT+~C≤‘·s¡≈£î Vü‰»s¡e⁄‘ês¡T.

ø£<∏ä : ø±ø£rj·T s¡TÁ<ä<e⁄&ç (yÓTT<äÏ Á|ü‘ê|üs¡TÁ<äT&ÉT)øÏ düeTø±©≈£î&Ó’q ªªy˚T&ÉsêEμμ »–‘ê´\ πø+Á<ä+>±bı\yêdü sêC≤´ìï bÕ*düTÔ+&˚yê&ÉT. n‘·ì ≈£L‘·Ts¡TdüeTàø£ÿqT yT&Üs¡+ kÕeT+‘· bÕ\≈£î&ÉT, |ü–&ç<ä›sêE‘√$yêVü≤+#XÊ&ÉT. yê]øÏ kÕsê\eTà, Hê>∑T\eTà, »+|üqïnH eTT>∑TZs¡T dü+‘êq+. s¡TÁ<ä<e⁄&ÉT ‘·q sê»´ $düÔs¡D˝ÀuÛ≤>∑+>± yT&Üs¡+ô|’ <ä+&Éj·÷Á‘· #XÊ&ÉT. |ü–&ç<ä› sêE≈£î≥T+ã+ yÓTT‘·Ô+, yê] ‘Ó>∑≈£î #Ó+~q Åd”Ô, |ü⁄s¡Twüß\+<äs¡TuÛÑj·T+ø£s¡ j·TT<ä∆+˝À bÕ˝§ZHêïs¡T. yês¡+<äs¡T j·TT<ä∆+˝À#·ìb˛j·÷s¡T. ø±ø£rj·T ôd’Hê´\qT ªªdü+ô|+>∑ yê>∑Tμμ<ë≥˙j·T≈£î+&Ü ‘·q ÄK] XÊ«dües¡≈£î b˛sê&çq »+|üqïMs¡eTs¡D+ bı+<ë&ÉT. ø±ãÏº <ëìøÏ ªª»+|üqï yê>∑Tμμ

nì ù|s¡T e∫Ã+~. n< u≤≥˝À düeTàø£ÿ, kÕs¡ø£ÿ ø±ø£rj·Tôd’q´+‘√ b˛sê&ç yê] ‘Ó>∑qT ø±bÕ&É≤ìøÏ ÁbÕD‘ê´>∑+#XÊs¡T.

yê] kÕVü≤kÕìï, ‘ê´>±ìï H˚Ïø° ø=ìj·÷&ÉT‘·÷yê] >ös¡yês¡∆+ y˚T&Üs¡+ C≤‘·s¡qT –]»q Á|ü»\+‘ê»s¡T|ü⁄≈£î+≥THêïs¡T. y˚T&Üs¡+ C≤‘·s¡ Á|ü‹ ¬s+&ÉTdü+e‘·‡sê\ø=ø£kÕ] »s¡T>∑T‘·T+~. Ç~ eT÷&ÉT s√E\T»s¡T>∑T‘·T+~. düeTàø£ÿ, kÕs¡ø£ÿ\T s¡÷|ü+ Òì <˚e‘·\T,yê]ì n&É$ qT+&ç ô|<ä› πs–+|ü⁄‘√ ô|f…º À ‘Ó∫Ã,n+<ä+>± n\+ø£]+∫q >∑<Ó›ô|’q, #Ó≥Tº øÏ+<ä Á|ü‹wæºkÕÔs¡T.Ä düeTj·T+˝À <e‘·\T ‘·eTqT ÄeVæ≤+∫q≥T¢>± uÛÑ≈£îÔ\TnqTuÛÑ÷‹ #Ó+<äT‘ês¡T. Á|ü»\T u…\¢+qT ªªã+>±s¡+μμ>±<˚e‘·\≈£î düeT]ŒkÕÔs¡T.

yÓTTVü≤Ás¡+ (|”Ø\T), ñs¡T‡ :

#Ó&ÉT≈£î e´‹πsø£+>± b˛sê&ç neTs¡T …’q yê]>ös¡yês¡∆+ eTTdæ¢+\T ÁbÕs¡úq\T #kÕÔs¡T. Çsêø˝À »]–qø£s¡“˝≤ j·TT<ä∆+˝À eTVü≤eTà<é Á|üeø£Ô eTqeT&ÉT#·ìb˛j·÷&ÉT. n‘·ì C≤„|üø£+>± eTTdæ¢+\T yÓTTVü≤Ás¡+»s¡T|ü⁄≈£î+≤s¡T. yÓ<äTs¡T ã<ä› ‘√ >∑TeTà≥+ Äø±s¡+‘·j·÷s¡T#dæ »°º >∑T&É¶\T (yÓTs¡T|ü⁄), |üP\T, m+&ÉTø=ã“]≈£î&ÉTø£\‘√ n\+ø£]+∫, <ëìô|’ uÛ≤>∑+˝À HÓ\e+ø£Ò<ë #˚‹ Äø±s¡+˝À |”Ø\ ∫Vü≤ï+ ‘·j·÷s¡T #˚kÕÔs¡T.

ñ‘·‡yê˝À¢ uÛ≤>∑+>± πs–+|ü⁄ ìs¡«Væ≤kÕÔs¡T. B+À¢ nìïesêZ\ Á|ü»\T bÕ˝§Z+≤s¡T.

∫Á‘·+`20.7 y˚T&Üs¡+ C≤‘·s¡ À ˇø£ <äèX¯ +

∫Á‘·+`20.6 düeTàø£ÿ <˚e‘·qT Á|ü‹wæº+∫q >∑<Ó›

SCERT TELA

NGANA


n<˚$<Ûä+>± eTTdæ¢+ e©\ düe÷<ÛäT\T ñqï#√≥,yê] es¡∆+‘·T\qT ñs¡T‡ ñ‘·‡yê\T>± »s¡T|ü⁄‘ês¡T. n~Ûø£dü+K´˝À Á|ü»\T <äsêZ\qT <ä]ÙkÕÔs¡T. |üP\qT, #ê<äsYqTdüe÷<ÛäT\ô|’ydæ, nø£ÿ&É bÕ& Kyê«©\qT $+≤s¡T. Ä$<Ûä+>± #˚ùdÔ eTTdæ¢+ e©\ Äosê«<ë\T \_ÛkÕÔj·TìqeTTà‘ês¡T. dü+‘êq+, ñ<√´>∑+ ø√s¡T≈£îHyês¡T <äsêZ\≈£îe∫Ã ÁbÕs¡úq\T #˚kÕÔs¡T.

dü÷|ò” ‘·‘ê«ìï Á|ü#ês¡+ #dæq >∑Ts¡Te⁄\ düe÷<ÛäT\ô|’<äsêZ\T ì]àkÕÔs¡T. dü÷|ò” >∑Ts¡Te⁄\ düe÷<ÛäT\T, Ò<ë<äsêZ\T rs¡ú düú ≤\T>± e÷s¡‘êsTT. nìï eT‘ê\ Á|ü»\Ty˝≤~>± Çø£ÿ&É≈£î ekÕÔs¡T. dü÷|ò” >∑Ts¡Te⁄\≈£î nr+Á~j·TX¯≈£îÔ\T+≤j·Tì Á|ü»\T qeTTà‘ês¡T. yês¡T n+<ä]Çã“+<äT\qT ‘=\–kÕÔs¡ì, Äs√>±´\T u≤>∑T|üs¡TkÕÔs¡ìÁ|ü»\ qeTàø£+.

»Vü≤+^sY |”sY <äsêZ ` eT‘·kÕeTs¡kÕ´ìøÏ ∫Vü≤ï+s¡+>±¬s&ç ¶ õ˝≤¢˝Àì ø=‘·÷Ôs¡T eT+&É\+˝À

»Vü≤+^sY |”sY <äsêZ ñ+~. n≥M ÁbÕ+‘·+>±ñ+&˚ Çø£ÿ&É 15e X¯‘êã∆+ ∫e]˝À Çsêø˘ <˚XÊìøÏ#Ó+~q k˛<äs¡T\T düj·T´<é >ödüTB›Hé, düj·T´<é ãTsêH√B›Hé<Ó ’e ∫+‘·q˝À ø=+‘·ø±\+ >∑&ç|æ nq+‘·s¡+#·ìb˛sTTq≥T¢ ø£<∏äq+. M]<ä›] düe÷<ÛäT\ô|’q ø=+<äs¡TuÛÑ≈£îÔ\T ∫qï <äsêZqT ì]à+#ês¡T. 17e X‘êã›+˝À yÓTT|òüT Ÿ#·Áø£e]Ô Ws¡+>∑CÒãT á <äsêZqT dü+<ä]Ù+∫q|ü&ÉT <ëì

eTVü≤‘ê´ìï >∑T]Ô+∫ ÇÁãV”≤+ n© nH |ü+&ç‘·Tì U≤J>±ìj·T$T+#ê&Éì, Ä U≤JH˚ »Vü≤+^sY |”sY <äsêZqT|üsê´≥ø£<ää]Ùì>± r]Ã~<ë›s¡ì kÕúì≈£î\T #ÓãT‘ês¡T.

Á|ü‹s√E ôV’≤<äsêu≤<é |ü]düs¡ ÁbÕ+‘ê\ qT+&çÇø£ÿ&çøÏ nHø£eT+~ dü+<äs¡Ù≈£î\T ekÕÔs¡T. Çø£ÿ&É »]π>Á|ü‘˚´ø£ |üPC≤ø±s¡´Áø£e÷\≈£î >∑Ts¡T, Ä~yêsê\˝À<X+˝Àì $$<Ûä sêÁcÕº\ dü+<äs¡Ù≈£î\T ekÕÔs¡T. Á|ü‹@≤dü+Áø±+‹ |ü+&ÉT>∑ ‘·sê«‘· e#˚Ã yÓTT<äÏ >∑Ts¡Tyês¡+qT+&ç ñs¡T‡ ñ‘·‡yê\T eT÷&ÉT s√E\ bÕ≥T»s¡T>∑T‘êsTT. yÓTT<äÏ s√E >∑+<Ûä|ü⁄ |üP», ¬s+&Ée s√EBbÕsê<Ûäq, eT÷&Ée s√E Kyê«* ìs¡«Væ≤kÕÔs¡T. áñ‘·‡yê\˝À <X $<XÊ\ qT+&ç y˝≤~ Væ≤+<ä÷, eTTdæ¢+uÛÑ≈£îÔ\T bÕ˝§Zì |üP\T, $TsƒêsTT\T, #ê<äs¡T¢ düeT]Œ+#·&É+e\q á <äsêZ eT‘·kÕeTs¡kÕ´ìøÏ Á|ürø£>± e÷]+~.

uÀHê\T :

‘Ó\+>±D≤ sêh+˝À uÀHê\T Á|üdæ~∆ #Ó+~qC≤q|ü<ä |ü+&É>∑. Ç+<äT˝À <˚e‘·\≈£î ÄVü‰sêìïdüeT]Œ+∫, |üPõ+∫q ‘·s¡Tyê‘· ≈£î≥T+ã düuÛÑT´\T‹+≤s¡T. n+<ä+>± n\+ø£]+∫q |ü⁄e⁄«\‘√ ì+&çq≈£î+&É\qT Åd”Ô\T ‘·\\ô|’ ô|≥Tºø=ì πs–+|ü⁄˝ÀbÕ˝§Z+≤s¡T. BH˚ï |òüT≥+ n+≤s¡T. Ç‘·Ô&ç _+<Ó\TÒ<ë eTÏº ≈£î+&É\qT nqï+‘√ ì+|æ, y˚bÕ≈£î\‘√

∫Á‘·+`20.8 nJàsY <äsêZ ∫Á‘·+`20.9 »Vü≤+^sY |”sY <äsêZ

SCERT TELA

NGANA


n\+ø£]+∫ eTVæ≤fi¯\T πs–+|ü⁄˝À bÕ˝§Z+≤s¡T.b˛‘·sêE\T>± |æ\eã&˚ eT>∑yês¡T Hê≥´+ #˚dü÷Ô‘√&ÉTyÓfi≤Ôs¡T. Ms¡T y|ü Ä≈£î\T |ü≥Tºø=ì ø=s¡&Ü <Óã“\Ty˚dü÷Ô πs–+|ü⁄ eTT+<äT uÛ≤>∑+˝À q&ÉTkÕÔs¡T.

≈£î\+, eT‘·+, Ä]úø£ dæú‹‘√ ì$T‘·Ô+ Ò≈£î+&Ü á<˚e‘·\qT Á|ü»\T |üPõkÕÔs¡T. ñ<ëVü≤s¡D≈£î, eTTdæ¢+¬s’‘·T\T ≈£L&Ü C≤q|ü<ä <˚e‘·\ |üP»˝À bÕ˝§Z+≤s¡T.n<˚ $<Ûä+>± nìï eT‘ê\ Á|ü»\T <äsêZ\≈£î yÓ[¢düHê´düT\ Äosê«<ä+ rdüT≈£î+≤s¡T. yês¡T <äsêZ\≈£îyÓ[¢ uÛÑøÏÔ‘√ #Ó≥¢≈£î, >√&É\≈£î <ësê\T ø£Ïº, ‘·eT düeTdü \Tr]ùdÔ yÓTT≈£îÿ\T #Ó*¢kÕÔs¡T. <äsêZ\≈£î yÓ[fl <äTwüºX¯≈£îÔ\T‘=\>∑&ÜìøÏ ‘êjÓT‘·TÔ\T ø£≥ºeTì |”sê®B\qT ÁbÕ]úkÕÔs¡T.

C≤q|ü<ä <˚e‘·\T, ñqï‘· eT‘· dü+Á|ü<ëj·÷\ ø£\sTTø£uÛ≤s¡‘·<X+˝À $$<Ûä s¡ø±\ Á|ü»\T, yê] eT‘ê\

eT<Ûä ìs¡+‘·s¡+ dü+ã+<Ûë\T ñ+&$. |òü*‘·+>± $$<ÛäkÕ+Á|ü<ëj·÷\ ø£\sTTø£ »s¡–+~. Ä $<Ûä+>±C≤q|ü<äT\ |üPC≤ $<ÛëHê\qT, yê] $»„‘·qT ñqï‘·eT‘ê\T Ä#·]düTÔHêïsTT. n˝≤π> ñqï‘· eT‘ê\≈£î #Ó+~qqeTàø±\qT C≤q|ü<äT\T bÕÏdüTÔHêïs¡T.

á $<Û ä+>± ñqï‘· eT‘· kÕ+Á|ü<ëj·÷\yês¡T≈£L&Ü sê$ #Ó≥TºqT, Hê>∑T\qT, e÷‘·è<˚e‘·\qT|üPõkÕÔs¡T. ñqï‘· bÂsêDÏø£ eT‘·+˝ÀøÏ Hê>∑T\T,»+‘·Te⁄\T, #Ó≥T¢, |ü≈£åî\T e∫Ã #˚sêsTT. yÓT\¢yÓT\¢>±ãT<äT∆&ÉT, •e⁄&ÉT, $wüßí, <äTs¡Z e+Ï <˚e‘·\ |üP»˝ÀuÛ≤>∑+>± Á>±eT<˚e‘·\qT ≈£L&Ü |üPõ+#·kÕ>±s¡T.Hê>∑T\qT, dæ+Vü‰\qT, q+~ì, #Ó≥¢qT ≈£L&Ü |üPõ+#·&É+ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.

ÇkÕ¢+˝À Ç~ eTs√ s¡÷|ü+ <Ûä]+∫+~. ÇkÕ¢+ñqï‘· eT‘· kÕ+Á|ü<ëj·T+ <e⁄&=ø£ÿ& nì, n‘·& ªn˝≤¢μnì qeTàø£+ ø£*– ñ+~. Á>±MTD ÁbÕ+‘·+˝ÀìeTTdæ¢+\˝À ø=+<äs¡T <äsêZ\˝À, dü÷|òæ düHê´düT\qT$X¯«dæ+#·&É+, Äsê~Û+#·&É+ yÓTT<ä\T ô|≤ºs¡T. n˝≤#˚ùdÔ yê] düeTdü \T rs¡‘êj·Tì qeTàø£+. Bì‘√ nìïeT‘ê\ Á|ü»\T bÕ˝§ZH <äsêZ\≈£î, ñs¡T‡\≈£î rs¡∆j·÷Á‘·\Hã\yÓTÆq dü+Á|ü<ëj·T+ @s¡Œ&ç+~.C≤q|ü<ä $»„‘·, ñqï‘· eT‘·+:

kÕe÷q´ Á|üC≤˙ø£+ qT+&ç e∫Ãq ø£;sY, jÓ÷–y˚eTq, nH˚ø£eT+~ dü÷|ò” düHê´düT\T ˝À‘Ó’q ‘ê‹«ø£,

∫Á‘·+`20.10 uÀHê\T

MTs¡T m|ü&Ó’Hê C≤‘·s¡˝˝À, ñs¡T‡\˝À,uÀHê\ |ü+&ÉT>∑ À¢ bÕ˝§Zì ñ+fÒ yêÏ eTTU´\ø£åD≤\ >∑T]+∫ ‘·s¡>∑‹ >∑~˝À #·]Ã+#·+&ç.Á>±eT < ˚e‘ ·\ | üPC≤ $< Û ëHê\T,< ˚yê\j·÷˝À ¢ , eTd ”< ä T\˝À »] π>ø±s¡ Áø£e÷\≈£î m˝≤ _ÛqïyÓTÆq$?

C≤q|ü<ä kÕ+Á|ü<ëj·÷\T ` ÁbÕNq‘·ä :Ç˝≤+Ï Á>±eT <e‘·\qT ÁbÕNqø±\+˝À ≈£L&Ü

|üPõ+#˚˚yês¡ì nH˚ø£ #ê]Á‘·ø£ Á>∑+<∏ë\ <ë«sê‘Ó\Tk Ô+~. HÏøÏ 2500 dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘·+ Hê>∑T\qT,#Ó≥¢qT, j·TøÏåDÏ, j·T≈£åî\qT |üPõ+#yês¡ì ‘Ó\Tk Ô+~.14e X¯‘êã∆+ ∫e]˝À lHê<∏äT&ÉT s¡∫+∫q |ü ≤ïÏMs¡ #·]Á‘· ø£<∏ä, b˛‘·sêE |üP» >∑T]+∫ ‘Ó\T|ü⁄‘·T+~.e\¢uÛÑsêj·TT&ÉT s¡∫+∫q Áø°&Ü_ÛsêeT+˝À |ü ≤ïÏ Ms¡T\T,es¡+>∑ Ÿ À yÓTÆ ≤s¡<e‘·, Ç‘·s¡ e÷‘·è<e‘·\ Äsê<Ûäq>∑T]+∫q es¡íq\THêïsTT.

>∑Tfió¢, #·]Ã\T, eTd”<äT\˝À »]π> |üPC≤ $<ÛëHê\ø£+fÒ C≤q|ü<ä <˚e‘·\ Äsê<Ûäq _Ûqï+>± ñ+≥T+<äìábÕÏøÏ MTs¡T >∑eTì+∫ ñ+≤s¡T.

SCERT TELA

NGANA


eT‘· dü+ã+<Ûä Ä˝À#·q\qT yÓ*ãT#êÃs¡T. Ms¡T ≈£L&Üñqï‘· eT‘ê\T #Ó|æŒq ‘ê‹«ø£ Ä˝À#·q\qT, kÕe÷q´Á|ü»\ Ä˝À#·Hê $<ÛëHê\‘√ ø£\>∑*bÕs¡T. HÏøÏ 300dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘·+ ìedæ+∫ ‘Ó\T>∑T˝À n‘· +‘· $»„‘·‘√≈£L&ÉT≈£îqï jÓ÷– y˚eTq |ü<ë´\T ñHêïsTT. yêÏì#·<äe+&ç.

ªªkÕ«qTuÛÑe+ ˝Òø£, |ü$Á‘· yê≈£îÿ\qT e˝…¢y˚j·T&É+e\¢ uÛÑj·÷\T ‘=\>∑e⁄. n˝≤π> ∫Á‹+∫qC≤«\ e\¢ Nø£≥T¢ ‘=\–b˛e⁄.μμ

ªªÄs¡Ts¡T#·T\T y˚s¡T y˚s¡T. ø±ì s¡T∫ ˇø£fÒ,dü‘ê´ìï ‘Ó*ù| dü+Á|ü<ëj·÷\T nH˚ø£+. ø±ì dü‘· +ˇø£fÒ, düHê´düT\T yê]˝À yês¡T uÒ~ÛdüTÔ+≤s¡T. ø±ì

MT nuÛÑ düHêìï yÓTs¡T>∑T|üs¡T#·Tø√+&ç1) Á>±eT <˚e‘·\qT |üPõ+#·&É+˝À düs¡«kÕ<Ûës¡D+>± ø£ì|æ+#˚ n+XÊ\T @$TÏ? (AS1)2) Á|ü»\T Á>±e÷\ qT+&ç |ü≥ºD≤\≈£î yÓ[¢ dæús¡|ü&çq|ü&ÉT yês¡T Á>±eT <e‘·\qT |üPõ+#·&É+ ø=qkÕ–düTÔHêïsê?

m˝≤ ø=qkÕ–düTÔHêïs¡T? (AS1)3) Á>±eT <˚e‘·\qT |üPõ+#˚ $<Ûëq+˝À e÷s¡TŒ\T edüTÔHêïj·Tì MTs¡T uÛ≤$düTÔHêïsê? MTs¡T m˝≤+Ï

e÷s¡TŒ\qT #·÷düTÔHêïs¡T? (AS4)4) ‘Ó\+>±D |ü≥+ q+<äT Á|ü<Ûëq C≤‘·s¡\T, ñs¡T‡, ñ‘·‡yê\T »]π> Á|ü<˚XÊ\qT >∑T]Ô+#·+&ç? (AS5)5) Á|üø£ÿ ù|J˝Àì ªª≈£î\+, eT‘·+ ....... ÁbÕ]úkÕÔs¡Tμμ ù|sêqT #·~$, yê´U≤´ì+#·+&ç. (AS2)6) MT ÁbÕ+‘·+˝À ìedæ+#˚ $$<Ûä eT‘ê\≈£î #Ó+~q yê]ì ø£*dæ, øÏ+~ $esê\qT ùdø£]+#·+&ç. (AS3)

Áø£.dü+. |üPõ+# <e⁄&ÉTù|s¡T Ä#·]+# eT‘·+ »s¡T|ü⁄≈£îH |ü+&ÉT>∑\T

ø°\ø£|ü<ë\T:

1) C≤q|ü<ä <˚e‘·\T 2) C≤‘·s¡

3) ñs¡T‡ 4) |”] 5) uÀq+

ÁbÕC…≈£îº |üì:1) MT ÁbÕ+‘·+˝Àì @<Ó’Hê ø£ C≤‘·s¡ >∑T]+∫ MT ‘ê‘·, HêqeTà\ qT+∫ düe÷#ês¡+ ùdø£]+#·+&ç. ø£

ìy~ø£ ‘·j·÷s¡T#j·T+&ç.

2) MT ÁbÕ+‘êìøÏ #Ó+~q C≤q|ü<ä <˚e‘·\ >∑T]+∫ ø£<∏ä\T ùdø£]+#·+&ç. yêÏ >∑T]+∫ ∫qï |ü⁄düÔø£+

‘·j·÷s¡T#j·T+&ç.

yês¡T me] ø√düyÓTÆ‘˚ <Ûë´q+ #˚düTÔ+≤s√ n‘·qTˇø£&.μμ

ªªã≥º‘·\\T, »&É\T ø£Ïºq yÓ+Á≥Tø£\T, ã÷&ç<ä|üPdüTø√e&Ü\T, eTqq+ #düTø√e&É+, eT‘·|üs¡yÓTÆq<äTdüTÔ\T <Ûä]+#·&É+ e÷Á‘·y˚T dü]b˛<äT. |ü$Á‘·yÓTÆqVü≤è<äj·T+ Òì yês¡T düHê´düT\T ø± Òs¡T.μμ Ç˝≤+ÏuÛ≤yê\T, uÀ<Ûäq\T kÕ<Ûës¡D Á|ü»\ Ä˝À#·q\˝ÀuÛ≤>∑yÓTÆHêsTT.

SCERT TELA

NGANA


‘ê‹«ø£‘· ` uÛÑøÏÔ:

n‘· +‘· Á|üuÛ≤ee+‘·yÓTÆq uÛ≤s¡rj·T ‘·‘·«y‘·Ô\˝Àˇø£¬s’q X+ø£sê#ês¡T´\T kÕ.X. 8e X‘êã›+˝À πøs¡fi˝À»ìà+#ês¡T. áj·Tq n<Ó’«‘· dæ<ë∆+‘êìï uÀ~Û+#ê&ÉT.Jyê‘·à, |üs¡e÷‘·à ˇø£ÿfÒqì, n<˚ |üs¡eTdü‘·´eTìÁ|üe∫+#ê&ÉT. ÁãVü≤à+ e÷Á‘·y˚T á ˝Àø£+˝À |üs¡eTdü‘· eTì uÀ~Û+#ê&ÉT. á |üs¡eTdü‘ê´ìøÏ s¡÷|ü+ Ò<äì,BìøÏ eTπs~ ÄbÕ~+#·˝ÒeTì Äj·Tq uÀ~Û+#ê&ÉT.ÁbÕ|ü+∫ø£ düTU≤\qT ‘· õ+#ê\ì, ÁãVü≤à ì»dü«s¡÷bÕìï‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ, yÓ÷øå±ìï kÕ~Û+#·&ÜìøÏ C≤„qe÷s¡Z+nqTdü]+#·&ÉyT e÷s¡ZeTì Á|üe∫+#ê&ÉT.

|ü<äø=+&√ X¯‘ê_›˝À <äøÏåD <˚X¯+˝À |ü⁄Ïºqsêe÷qTE\ MT<ä Äfi≤«s¡T\ Á|üuÛ≤e+ >±&ÛÉ+>± |ü&ç+~.eTTøÏÔøÏ $wüßíe⁄MT<ä >±&ÛÉeTsTTq uÛÑøÏÔ ñ‘·ÔeT kÕ<ÛäqeTìÄj·Tq $X¯«dæ+#ê&ÉT. $wüßíe⁄ <äj·T‘·\∫, ‘·q‘√kÕj·TTC≤´q+<ä+ bı+<ä&ÜìøÏ uÛÑ≈£îÔ&çøÏ düVü‰j·T|ü&É‘ê&ÉT.

<e‘êsê<Ûäq˝À uÛ≤>∑+>± |üPC≤~ø£s¡à\T #j·T&É+, uÛÑ»q ‘ê\qT, ø°s¡Ôq\qT, Kyê«©\qT bÕ&É&É+ MTs¡T #·÷ùdñ+≤s¡T. ø=+<äs¡T uÛÑ≈£îÔ\T eTÚq+>± <Ó’eHêeT »|ü+ #˚dü÷Ô ñ+&É&É+, ø=+<äs¡T uÛÑøÏÔuÛ≤yêy˚X¯+˝À eTTì– ø£ ïs¡Tø±s¡Ã&É+ ≈£L&Ü #·÷ùd ñ+≤s¡T. Ç+‘·Ï >±&ÛÉeTsTTq uÛÑøÏÔuÛ≤eq Ò<ë <˚e⁄ìMT<ä Áù|eT, bì$T<äe X¯‘êã›+qT+∫s¡÷bı+~q $$<Ûä s¡ø±\ uÛÑøÏÔ dü÷|òæ ñ<ä e÷\ yês¡dü‘·«+. Äs√ ‘·s¡>∑‹˝À $wüßíuÛÑøÏÔ|üs¡eTsTTq (Äfi≤«s¡¢), •euÛÑøÏÔ|üs¡eTsTTq(qj·THês¡¢) ø°s¡Ôq\qT >∑T]+∫ MTs¡T #·~yês¡T. sêE\T, kÕeT+‘·T\T <yê\j·÷\T ì]à+#·kÕ>±s¡T. yêÏ b˛wüD≤s¡∆+uÛÑ÷eTT\T, Ç‘·s¡ ãVüQe÷Hê\T <ëq$T#êÃs¡T. >∑T&ÉT\˝À |üPC≤~Ûø±\T Ks¡TÃ‘√ ≈£L&ÉT≈£îqïyÓ’ dü+øÏ¢wüº+>± e÷sêsTT.•ø£åDbı+~q |üPC≤s¡T\T e÷Á‘·yT $Á>∑Vü‰\≈£î |üP»\T #ùdyês¡T. ø=ìï ≈£î˝≤\ yê]ì <yê\j·÷\≈£î sêì#Ãyês¡Tø±<äT. á kÕ+Á|ü<ëj·÷\|ü≥¢ ndüe÷q‘·\ |ü≥¢ e´‹πsø£‘· ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq~. uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ uÛÑøÏÔ uÛ≤eq˝À ø=‘·Ô ø=‘·ÔÄ˝À#·q\T e#êÃsTT. yêÏì ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ á bÕsƒê´+XÊìï #·<äTe⁄<ë+.

sêe÷qTE\T ≈£L&Ü #ê˝≤es¡≈£î ìeTï≈£î˝≤\yê]øÏÄ\j·÷s¡Ãq˝À kÕúq+ ø£*Œ+#ê&ÉT. áj·Tq Á|üe∫+∫q~$•cÕº<Ó’«‘· dæ<ë∆+‘·+. Jyê‘·à |üs¡e÷‘·à˝À ø£*dæHê<ëìø=ø£ $•wüº‘· (Á|ü‘˚ ø£‘·) ñ+≥T+<äì á dæ<ë∆+‘·+#ÓãT‘·T+~. eTTK´+>± ñ‘·Ôs¡ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À, q÷‘·quÛÑøÏÔ ñ<ä eT Ä$sê“¤yêìøÏ, sêe÷qTE\ dæ<ë∆+‘·+ >=|üŒÁù|s¡Dì∫Ã+~.

ãdüeqï ` Ms¡XË’e+:

uÛÑøÏÔ ñ<ä e÷ìø°, >∑Tfi¯fl˝À¢ ns¡Ãq≈£L eT<Ûä >∑\dü+ã+<Ûä+ >∑T]+∫ Ç+‘·≈£îeTT+<äT ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. Ç|ü⁄&ÉTeTq+ Ms¡XË’e+ nH eTs=ø£ uÛÑøÏÔ ñ<ä e÷ìï #·÷<ë›+. BìøÏÄs¡+uÛÑ≈£î\T ãdüeqï, Äj·Tq düVü≤#·s¡T\T n\¢eT Á|üuÛÑTe⁄,nø£ÿeTVü‰<$. á ñ<ä eT+ 12e X‘êã›+˝À, ø£sêí≥ø£ ÀyÓTT<ä\sTT+~. yês¡T ≈£î\eTT, Ád”Ô\|ü≥¢ eTq Á|ües¡Ôqrs¡T >∑T]+∫, e÷qe⁄\+<ä] |ü≥¢ düe÷q‘·« uÛ≤eq\>∑T]+∫ ã\+>± ÁbÕ‹ì<Ûä + #˚kÕs¡T.

<Ó’edü+ã+<Ûä uÛÑøÏÔ e÷sêZ\T21bÕsƒ¡+

SCERT TELA

NGANA

<Ó’edü+ã+<Ûä, uÛÑøÏÔ e÷sêZ\T 189‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19

ãdüeqï #Ó|æŒq e#·Hê\T ø=ìï Ç˝≤ ñ+≤sTT :

<Ûäqe+‘·T\T•e⁄ìøÏ >∑T&ç ø£&É‘ês¡T.ù|<ä yê&çì,HH+ #kÕÔqT?Hê ø±fi¯ófl düÔ+uÛ≤\THê <˚Vü≤+ <˚yê\j·T+•s¡düT‡,Ä\j·T|ü⁄ ã+>±s¡T •Ks¡+$qT, z qB dü+>∑eT<˚yê,≈£L*b˛‘êsTT Ä\j·÷\Tì*∫ ñ+≤sTT »+>∑e÷\T m|üŒÏøÏ.

ãdüeqï e´ø£Ô+ #˚dæq Á|ü<Ûëq uÛ≤yê\T @$?

ãdüeqï <˚e⁄ìøÏ n]ŒdüTÔqï Ä\j·T+ @~?

eTVü‰sêh uÛÑø£ÔkÕ<ÛäTe⁄\T:

13e X¯‘êã›+qT+∫ 17e X¯‘ê_› es¡≈£îeTVü‰sêh˝À #ê˝≤eT+~ uÛÑø£ Ôø£e⁄\T e]∆˝≤¢s¡T.düs¡fi¯eTsTTq eTsêØƒ uÛ≤wü À yês¡T sêdæq bÕ≥\TÁ|ü»\qT Á|üuÛ≤$‘·T\qT #XÊsTT. eTVü‰sêh uÛÑø£Ôø£e⁄\˝ÀeTTKT´\T C≤„H˚X¯«sY, HêeT<˚yé, @ø£Hê<∏é, ‘·Tø±sê+e÷Á‘·yTø±ø£ dü≈£îÿu≤sTT e+Ï uÛÑ≈£îÔsêfió¢, ªªn+≥sêìμμeTVü≤sY ≈£î\düTú&ÉsTTq #√U≤y˚Tfi¯ó&ç ≈£î≥T+ã+ yêfi¯ó¢≈ £L&Ü Á| üd æ< ä T ∆\T. á u Û Ñø Ï Ô kÕ+Á| ü<ëj· T+|ü+&É]|ü⁄sê\j·T+˝Àì $sƒ¡\T&ç (eTs√ s¡÷|ü+˝À ñqï$wüßíe⁄) MT<ä e÷Á‘·yT ø±ø£ düeTdüÔ »qT\ Vü≤è<äj·÷˝À¢ìed æ+# ˚ Çw ü º< Ó ’e+MT< ä ≈ £L&Ü < ä èw æ ºìπø+ÁBø£]+|üCÒdæ+~.

nìï s¡ø±\ ø£s¡à\qT, <Ûäs¡àìwü ‘ê\÷≈£î u≤Vü≤´Á|ü<äs¡ÙqqT, |ü⁄≥Tºø£‘√H Ä<Ûës¡|ü&çq kÕe÷õø£ uÛÒ<ë\qTá uÛÑø£Ôø£e⁄\T ‹s¡düÿ]+#ês¡T. ìC≤ìøÏ, yês¡T düHê´kÕìï≈£L&Ü ‹s¡düÿ]+∫ ≈£î≥T+ãJeq+ #˚dü÷Ô Ç‘·s¡

e´≈ £î Ô\ e÷~]>±H˚, ã‘·ø £&ÜìøÏ ø±e\dæq~dü+bÕ~+#·Tø=+≥÷ nedüs¡+˝À ñqï ‘√Ïyêfi¯¢≈£înDT≈£îe>± ùde#˚dü÷Ô ñ+&É≥y˚T y˚T\ì ‘·\#ês¡T.Ç‘·s¡T\ u≤<ÛäqT |ü+#·Tø√e&É+˝À uÛÑøÏÔ ñ+<äìyês¡TH=øÏÿ#Ó|üŒ&É+e\¢ ø£ ø=‘·Ô e÷qe‘êuÛ≤e+ yÓ\Te&ç+~.Á|üU≤´‘· >∑T»sêr uÛÑ≈£îÔ&ÉT qØ‡ yÓTVü≤‘ê ªªÇ‘·s¡T\ u≤<ÛäqTns¡ú+#düTø=Hyêfi‚¢ yÓ’wüíe⁄\Tμμ nHêïs¡T.

dü+‘Y ‘·Tø±s¡+ s¡∫+∫q ˇø£ nuÛÑ+>¥ Àì (ˇø£s¡ø£yÓTÆq eTsêØƒ uÛÑøÏÔ ^‘·+) uÛ≤e+ á øÏ+~ $<Ûä+>±ñ+≥T+~:

$|üØ‘·+>± ndüVæ≤´+#·ã&É¶ yêìì<Óã“\T ‹qïyêDÏí#·÷dæy˚≥T¢ |ü&É¶yêDÏí #·÷dæ‘êH˚ n‘·ì>± Væ≤+#·Tø=ì Ä u≤<Ûä\T |ü&É¶≥T¢‘·\#yêDÏí >∑Ts¡TÔ+#·Tø√,n‘·&ÉT kÕ<ÛäTeì.n‘·ìøÏ <˚e⁄&ÉT ‘√&ÉT>± ñHêï&ÉT,e~ Òdæq Á|ü‹ e´øÏÔì n≈£îÿq CÒs¡TÃø=+≤&É‘·&ÉTu≤ìdü\ì Á|ü‹ ˇø£ÿD°í.‘·q ø=&ÉT≈£î˝≤ #·÷düTø=+≤&ÉTu≤ìdüqT.Ç˝≤+Ï e´øÏÔì eTìwæs¡÷|ü⁄<ë*Ãq <e⁄&Éì,‘·÷ø± n+≤&ÉT.bìïkÕs¡T¢ #Ó|üŒ&Üì¬ø’Hê H˚qT n\dæb˛qT

ù|<ä\T, u≤<Ûë‘·|ü⁄Ô\ ùdïVæ≤‘·T\H ì»yÓTÆq uÛÑ≈£îÔ\ì‘·Tø±sê+ nHêï&Éì e⁄ b+<äT≈£î uÛ≤$düTÔHêïe⁄?

#√U≤yTfi ø=&ÉT≈£î s¡∫+∫q nuÛÑ+>∑+˝Àì uÛ≤e+á øÏ+~ $<Ûä+>± ñ+≥T+~:

SCERT TELA

NGANA


eTeTà*ï ìeTï≈£î\+˝Àì yê&çì #˚dæ+~ qTe⁄«Ä j·T<∏ësêúìøÏ m<äTs¡T>± m+<äT≈£î ì\T#√e⁄,

eTVü‰Á|üuÛÀ!uÛÑTø£ÔX‚cÕqï+ ‹q&Éy˚T ø£<ë, e÷ ã‘·Tø£+‘ê!qTe⁄« BìøÏ dæ>∑TZ|ü&Ü*e÷ Ç+À¢ ‹Hêïe⁄ ø£<ë,<ëHÓï˝≤ ø±<äq>∑\e⁄ qTe⁄«?Hê¬ø+<äTøÏ#êÃe⁄ á »qàeTìn&ÉT>∑T‘·THêï&ÉT, #√U≤ (ø=&ÉT≈£î) ø£s¡àyT\T&ÉT,

á nuÛÑ+>¥\˝À kÕe÷õø£ eédüú >∑T]+∫e´ø£Ô|ü]∫q uÛ≤yê\qT #·]Ã+#·+&ç.

Hê<∏ä|ü+B∏\T, dæ<äT∆\T, jÓ÷>∑T\T :Ä#êsêqTkÕs¡+>± edüTÔqï ø=ìï eT‘·$<ÛäT\q÷,

kÕe÷õø£ eédüúq÷ á ø±\+˝À @s¡Œ&çq ãè+<ë\Tø=+<äs¡T düs¡fieTsTTq ‘ê]ÿø£ yê<ë\‘√ $eT]Ù+#·&É+yÓTT<ä\Tô|≤ºs¡T. yê]˝À Hê<∏ä|ü+B∏\T, dæ<ë∆#ês¡T\T,

jÓ÷>∑T\T ñHêïs¡T. yêfiófl Á|ü|ü+#êìï e~ Òj·TeT+≤s¡T.ìsêø±s¡ |üs¡eT dü‘ê´ìï <Ûë´ì+#·&É+˝ÀqT, <ëì‘√◊ø£ +ø±e&É+˝ÀqT eTTøÏÔøÏ e÷s¡Z+ ñ+<ä+≤s¡T. BìïkÕ~Û+#·&ÜìøÏ jÓ÷>±düHê\T, ÁbÕD≤j·÷eT+, <Ûë´q+e+ÏyêÏì kÕ<Ûäq #dü÷Ô uÖ~∆ø£ n+XÊ\ô|’ >±&ÛÉeTsTTq•ø£åD bı+<ë\ì uÀ~Û+#ês¡T. á ãè+<ë\ yê] uÀ<Ûä\TeTTK´+>± ªªìeTïμμ ≈£î˝≤\yê]˝À yê´|æ+#êsTT.Ä#êsêqT>∑‘·eTsTTq eT‘êìï >∑T]+∫ Ms¡T #˚dæq$eTs¡Ù, ñ‘·Ôs¡ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À uÛÑøÏÔ|üs¡eTsTTq eT‘·+Á|üã\+ø±e&ÜìøÏ <ë] rdæ+~.

ÇkÕ¢yéT ` dü÷|ò”‘·‘·«+ :

uÛ Ñø£ ÔkÕ<Û äTe⁄\≈£L dü÷|ò ”\≈£L eT<Û ä´ #ê˝≤$wüj·÷\˝À kÕs ¡÷|ü´‘ · ñ+&˚~. n+<äTe\¢ˇø£]uÛ≤yê\H=ø£s¡T n+~|ü⁄#·TÃ≈£îHêïs¡T. dü÷|ò”\T eTTdæ¢+e÷]àø£ kÕ<ÛäTe⁄\T. yês¡T u≤Vü≤éTsTTq eT‘·ìwüºqTe´‹πsøÏ+#ês¡T. <˚e⁄&çMT<ä Áù|eT, uÛÑøÏ Ô, düeTdüÔe÷qe⁄\MT<ë <äj·T, ø£s¡TD ñ+&Ü\ì H=øÏÿ#ÓbÕŒs¡T.

@πøX«s√bÕdüqqT ø£∫Ã‘·+>± bÕÏ+#ê\ì, n+fÒπø <e⁄&çøÏ $<Ûj·TT …’ ñ+&Ü\ì ÇkÕ¢yéT Á|üuÀ~Û+∫+~.

$Á>∑Vü‰sê<ÛäqqT ‹s¡düÿ]+∫+~. Äsê<ÛäHê|üs¡eTsTTqø£s¡à\qT #ê˝≤es¡≈£î düs¡∞ø£]+∫ kÕeT÷Væ≤ø£ ÁbÕs¡úq\qT$~Û+∫+~. n<˚ düeTj·T+˝À eTTdæ¢+ |ü+&ç‘·T\Tªwü]j·T‘Yμ nH |ü$Á‘· Hê´j·÷ìï s¡÷bı+~+#ês¡T. eTTdæ¢+eT‘·|ü+&ç‘·T\T $~Û+∫q $düÔè‘· ø£s¡à\q÷, Á|ües¡Ôqìj·Te÷e[˙ dü÷|ò”\T ‘·s¡#·T>± ‹s¡düÿ]dü÷Ô e#êÃs¡T.Á|ü|ü+#êìï eTs¡∫b˛sTT, Á|æj·TT&ÉT ‘·q Á|æj·TTsê* ø√dü+‘·|æ+∫b˛sTTq≥T¢ yês¡T <˚e⁄&ç À ◊ø±´ìï ø√sês¡T.uÛÑø£Ôø£e⁄\˝≤π> dü÷|ò”\T ≈£L&Ü ‘·eT nqTuÛÑ÷‘·T\qTe´ø£Ô+#˚dü÷Ô ø£$‘·\T sêXÊs¡T. $$<Ûä dü+|òüT≥q\‘√,˙‹ø£<∏ä\‘√ dü+|üqïeTsTTq e#·q kÕVæ≤‘· + n_Ûeè~∆#Ó+~+~. |òüTõ©, s¡÷MT, kÕB eT<Ûä Ädæj·÷ ÁbÕ+‘·|ü⁄>=|üŒ dü÷|ò”\T. Hê<∏ä|ü+B∏j·TT\T, dæ<äT∆\T, jÓ÷>∑T\e÷~]>±H˚ dü÷|ò”\T ≈£L&Ü, Á|ü|ü+#êìï yπs $<Ûä+>±#·÷&É≤ìøÏ Vü≤è<äj·÷ìøÏ •ø£ åD Çe«e#·TÃqì

∫Á‘·+`21.1 n–ï#·T≥÷º ≈£Ls¡TÃqï düHê´düT\T

SCERT TELA

NGANA


$X«dæ+#ês¡T. á •ø£åD≈£î yês¡T õÁø (ˇø£ Hêe÷ìï>±ì,dü÷Á‘êìï>±ì »|æ+#·&É+) <Ûë´q+, kÕeT (bÕ&É≥+),s¡ø˘‡ (qè‘·´+ #˚j·T&É+), ˙‹ø£<∏ä\qT #·]Ã+#·&É+,ÁbÕD≤j·÷eT+ yÓTT<ä …’qyêÏì ˇø£ >∑Ts¡Te⁄ Ò<ë |”sYe÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«+˝À kÕ<Ûäq#˚ùd dü$es¡ $<ÛëHê\qTs¡÷bı+~+#ês¡T. Ä $<Ûä+>± dü÷|ò ”>∑Ts¡Te⁄\ |üs¡+|üs¡(dæ Ÿdæ ≤) @s¡Œ&ç+~. yê]˝À ø=ÿø£ÿs¡T, uÀ<Ûäq˝ÀqT,kÕ<ÛäHê|üs¡eTsTTq ø£s¡à˝ÀqT ø=~›ø=~›>± _ÛqïeTsTTq|ü<ä∆‹ì (‘·Øø±qT) bÕÏdü÷Ôe#êÃs¡T.

|ü<äø=+&√ X‘êã›+ ‘·sê«‘· eT<Ûä Ädæj·÷qT+∫e∫Ãq #ê˝≤ eT+~ dü÷|ò”\T Væ≤+<äTkÕúHé À dæús¡|ü&Ü¶s¡T.&Ûç©¢ düT˝≤ÔqT\ bÕ\q yÓTT<ä\sTTq ‘·s¡yê‘·, uÛ≤s¡‘·ñ|üK+&ÉeT+‘·≤ nHø£eTsTTq dü÷|ò” Á|ü<Ûëq πø+Á<ë\T@s¡Œ&ç á Á|üÁøÏj·T ã\|ü&ç+~. n‘·´+‘· Á|üuÛ≤e

e+‘·eTsTTq e´edüú À¢ ∫d”Ô |üs¡+|üs¡ ø£Ï.Ç+<äT˝À uÀ<Ûä≈£î\T #ê˝≤eT+~ e#êÃs¡T.yê]˝À nJàs¡T˝Àì ø±«C≤ yÓTTsTTqTB›Hé∫d”Ô, &Ûç©¢ À ≈£î‘·T“B›Hé ãøÏÔj·÷sY ø±ø°,|ü+C≤ãT˝À u≤u≤|òüØ<é, &Ûç©¢˝À ø±«C≤ìC≤eTTB ›H é W*j·÷, > ∑ T\“sê Z˝Àã+<äqyêCŸ, –düT<äsêCŸ eTTKT´\T.

dü÷|ò” >∑Ts¡Te⁄\T ‘·eT U≤Héø±Vt≤\˝À(<Ûäs¡àXÊ\˝À¢) düe÷y˚XÊ\T »]ù|yês¡T.sê»e+oj·TT\T, »MT+<ës¡T¢, kÕ<Ûës¡DÁ|ü»\T e+Ïyê]‘√ düVü‰ nìï rs¡T\uÛÑ≈£îÔ\÷ á <Ûäs¡àXÊ\\≈£î e#˚Ãyês¡T.Ä<Ûë´‹àø£ $wüj·÷\qT yêfi¯ó¢ #·]Ã+#˚yêfi¯ó¢. ‘·eT‘·eT ˝ÖøÏø£ düeTdü´\qT|ü]wüÿ]+#·Tø√&ÜìøÏ kÕ<ÛäTe⁄\ ByÓq\qTø√πsyês¡T ˝Ò<ë πøe\+ dü+^‘·, qè‘·´ø±s¡ Áø£e÷\≈£î Vü‰»s¡j˚T´yês¡T.

dü÷|ò” >∑Ts¡Te⁄\≈£î n˝ÖøÏø£ X¯≈£îÔ\Tñ+≤j·T˙, yês¡T ‘·eT s√>±\q÷, Çã“+<äT\q÷‘=\–kÕÔs¡ Á|ü»\T ÄbÕ~+#˚yês¡T. dü÷|ò” kÕ<ÛäTe⁄\>√Ø\T (düe÷~Û— <äsêZ) j·÷Á‘êdüú ≤\T>± e÷] nìïeT‘ê\ yêfi¯S¢ y˚ ≤~>± nø£ÿ&çøÏ edü÷Ô+&˚yêfi¯ó¢.

MTs¡T m|ü&Ó’Hê ø£ <äsêZ≈£î yÓ[¢ ñ+fÒ <ëìì>∑T]+∫ MT ùdïVæ≤‘·T\≈£î $e]+#·+&ç. nø£ÿ&Éyêfió¢ ª|”sYμqT m˝≤ >ös¡$kÕÔs√, m˝≤ ÁbÕs¡úq#kÕÔs√ #Ó|üŒ+&ç.

uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ø=‘·Ô eT‘·$XÊ«kÕ\ n_Ûeè~∆:

|ü<äeT÷&√ X¯‘ê_› ‘·s¡yê‘· ñ‘·Ôs¡ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝ÀuÛÑøÏÔ ñ<ä eT|ü⁄ ø=‘·Ô ‘·s¡+>∑+ ô|’øÏ Ò∫+~. ÇkÕ¢yéT,Væ≤+<äTeT‘·+, dü÷|ò”‘·‘·Ô«+, Ç‘·s¡ uÛÑøÏÔXÊK\yês¡T,

∫Á‘·+ 21.2 |üs¡e÷q+<ä+˝À e÷]àø£ kÕ<ÛäTe⁄\T

SCERT TELA

NGANA


n+≥sêì‘·q+ e+Ï kÕ+|ò æTø£ <äTsê#êsê\qTe´‹πsøÏ+∫q yê]˝À nqïeTj·T´ yÓTT<äÏyê&ÉT.ªªÁãVü≤àyÓTTø£ÿfÒ |üs¡ÁãVü≤àyÓTTø£ÿfÒμμ, ªª@ ≈£î\E&Ó’qH˚$Tme«&Ó’HêH˚$Tμμ e+Ï dü+ø°s¡Ôq˝À uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ,e÷qe⁄ìøÏ eT<Ûä >∑\ dü+ã+<Ûä+ $wüj·T+˝À s¡+>∑T,≈£î\+, Ä]úø£ k úeT‘· e+Ï e´‘ê´kÕ Ò$ Òe+≥÷m+‘√ düT+<äs¡yÓT Æq X¯øÏ Ôe+‘·yÓT Æq |ü<äC≤˝≤ìïñ|üjÓ÷–+#ê&ÉT.

‘·+<äHêq ÄVæ≤ ` ‘·+<äHêq |ü⁄¬s

‘·+<äHêq uÛÑfi≤ ‘·+<äHêq

ÁãVü≤àyÓTTø£ÿf… |üs¡ÁãVü≤àyÓTTø£ÿf… |üs¡

ÁãVü≤àyÓTTø£ÿf… |üs¡ÁãVü≤àyÓTTø£ÿf…...

ì+&Üs¡ sêE ìÁ~+#·T ìÁ<äj·TTH=ø£fÒ

n+&ÉH˚ ã+≥T ìÁ<ä n~j·TTH=ø£f…...

yÓT+&Ó’q Áu≤Vü≤àDT&ÉT`yÓT≥TºuÛÑ÷$TjÓTTø£fÒ

#·+&Ü\T&ÉT+&Ï dü]uÛÑ÷$TjÓTTø£fÒ....

`nqïe÷#ês¡ ø°s¡Ôq

#Ó’‘·q´ eTVü‰Á|üuÛÑT (1486`1534) :#Ó’‘·q´ eTVü‰Á|üuÛÑT ‘·÷s¡TŒ uÛ≤s¡‘·<˚XÊìøÏ #Ó+~q

(Á|üdüTÔ‘· ã+>±¢<˚XŸ, |ü•ÃeTu…+>±˝Ÿ) yÓ’wüíe kÕ<ÛäTe⁄,dü+|òüTdü+düÿs¡Ô. áj·Tq uÛÑ>∑eBZ‘·, uÛ≤>∑e‘·, |ü⁄sêD≤\Ä<Ûës¡+>± uÛÑøÏÔ jÓ÷>±ìï Á|üe∫+#ê&ÉT. kÕeT÷Væ≤ø£+>±uÛÑ»q\T #j·T&É+, uÛÑøÏÔ‘√ Hê≥´+ #j·T&Üìï yê´|æÔ#XÊ&ÉT.áj·Tq ø£èwüßíì |üPõ+∫ Vü≤πs ø£èwüí eT+Á‘êìï ãVüQfi¯Á|ü#ês¡+˝ÀøÏ ‘Ó#êÃ&ÉT.

ø£+#·s¡¢ >√|üqï (1620`1680):

17e X¯‘êu≤∆ìøÏ #Ó+~q uÛÑø£Ô sêeT<ëdüT>±Á|üdæ<äT∆&Ó’q ø£+#·s¡¢ >√|üqï (1620`1680) lsêeTTìuÛÑ≈£îÔ&ÉT. áj·Tq ø£sêí≥ø£ dü+^‘·+˝À nH˚ø£ ø°s¡Ôq\qT

Hê<∏ä|ü+B∏\T, dæ<äT∆\T, jÓ÷>∑T\T ` ˇø£]e\¢ ˇø£s¡TÁ|üuÛ≤$‘·T\sTTq ø±\eT~. ø=‘·Ô |ü≥ºD≤\T, sêC≤´\Tá ø±\+˝À |ü⁄≥Tº≈£îedü÷Ô+&É≥+ >∑eTì+#ê+. Á|ü»\Tø=‘·Ô eè‘·TÔ\qT #˚|ü&ÉT‘·THêïs¡T. ‘êeTT ìs¡«Væ≤+#·>∑\,ø=‘·Ô bÕÁ‘·\qT nH˚«wædüTÔHêïs¡T. n≥Te+Ïyêfi¯ó¢ `eTTK´+>± eè‹Ô|üìyês¡T, ¬s’‘·T\T, es¡Ô≈£î\T, ø±]à≈£î\T` á ø=‘·Ô kÕ<ÛäTe⁄\ uÀ<Ûä\qT Ä\øÏ+#·&ÜìøÏ >∑T$T>∑÷&ç‘êeTT $qïyêÏì yê´|æÔ#˚ùdyês¡T. ø£;sY, u≤u≤>∑Ts¡THêqø e+Ïyêfió¢ ø=+<äs¡T #ê<ädüÔ|ü⁄ Ä#êsê\qT,qeTàø±\qT ‹s¡düÿ]+#ês¡T.

ãyÓTàs¡ b˛‘·q, nqïe÷#ês¡ , #Ó’‘·q´ eTVü‰Á|üuÛÑT,‘·T\d”<ëdüT, dü÷s¡<ëdüT e+Ïyêfió¢ n|üŒÏ $XÊ«kÕ\q÷,kÕ<Ûäq\q÷ d”«ø£]dü÷ÔH yêÏì n+<ä]ø° n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ‘yê\ì n_Û\wæ+#ês¡T.

es¡+>∑\T¢ <ä>∑Zs¡Tqï ãyÓTàs¡ Á>±eT+˝À ìedæ+∫qb˛‘·q Á|üdæ<ä∆eTsTTq eTVü‰uÛ≤>∑e‘êìï ‘Óì–+#ê&ÉT.b˛‘·qqT ªdüVü≤»ø£$μ nì n+≤s¡T. Äj·Tq ‘·q düVü≤»uÛÑøÏÔ‘·‘·Ô«|üs¡eTsTTq uÛ≤yê\qT yÓ\¢&ç+#·&Üìπø ø±ì ‘·qbÕ+&ç‘· Á|ü<äs¡Ùqø√düyÓ÷, #ê‘·Ts¡ + ø£qãs¡T#·Tø√&Üìø√ø£$‘·«+ sêj·T Ò<äT.

‘êfi¢bÕø£ nqïe÷#ês¡ (kÕ.X¯.1408 `1503)Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ≈£î #Ó+~q yêπ>Zj·Tø±s¡T&ÉT. áj·Tq |ü<äø£$‘ê|æ‘êeTVüQ&ÉT>± Á|üdæ~∆#Ó+<ë&ÉT. nqïeTj·T´ ‹s¡T|ü‹yÓ+ø£fÒX¯«s¡ kÕ«$T yÓ’uÛ Ñyêìï ø°s¡ Ôq\ s¡÷|ü+˝Àsêj·T&ÜìøÏ, bÕ&É≤ìπø ‘·q J$‘êìï n+øÏ‘·+ #XÊ&ÉT.n‘·ì ø°s¡Ôq\T #ê˝≤ es¡≈£î ÄX¯óe⁄>± Á>±+~∏ø£ uÛ≤wü Àø±≈£î+&Ü yê&ÉTø£ uÛ≤wü˝À, ‘Ó\T>∑T qT&çø±sê\‘√ñ+≤sTT. nqïeTj·T´ l yÓ+ø£fÒX¯«s¡kÕ«$Tô|’ eTTô|’Œ¬s+&ÉT y\ ø°s¡Ôq\T sêXÊ&Éì ªªnqïe÷#ês¡ #·]Á‘·eTTμμ<ë«sê ‘Ó\TdüTÔ+~.

Äj·Tq ø°s¡Ôq\˝À HÓ’‹ø£‘·, <Ûäs¡à+, ìC≤sTTr, e+Ïn+XÊ\T Á|ü<Ûëq+X¯+>± ñ+≤sTT. Ä ø±\+˝À

SCERT TELA

NGANA


dü«s¡ø£\Œq #˚dæHê&ÉT. ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À Á|üeTTKyêπ>Zj·Tø±s¡T&ÉT (dü«j·T+>± s¡∫+∫ >±q+ #ùd e´≈£îÔ\T).uÛÑÁ<ë#·\+˝À >∑\ Á|üdæ~∆ #Ó+~q •~∏\yÓTÆq lsêeTTì<yê\j·÷ìï |ü⁄qs¡T<ä∆]+#ê&ÉT. sêeT<ëdüT ø°s¡Ôq\ ù|s¡áj·Tq nHø£ uÛÑøÏÔ ‘ê\qT s¡∫+#ê&ÉT. <ëXs¡~∏ X‘·ø£+s¡∫+∫ 108 |ü<ë´\qT lsêeTTìøÏ n+øÏ‘·+ #˚XÊ&ÉT.

@ rs¡T>∑ qqT <äj·T #·÷#Ó<äy√, Çq e+XÀ‘·ÔeTsêe÷

Hê ‘·s¡e÷ uÛÑe kÕ>∑s¡MT<äqT, q[q <äfi‚ø£åD sêe÷

ls¡|òüTT q+<äq d”‘ê s¡eTD≤, Á•‘·»q b˛wüø£ sêe÷

ø±s¡TD≤´\j·T uÛÑø£Ô es¡<ä ìqT, ø£qï~ ø±qT|ü⁄ sêe÷...

` sêeT<ëdüT ø°s¡Ôq

yêπ>Zj·Tø±s¡T\qT, yê] ø°s¡Ôq\qT ø=ìï‘Ó\|ü+&ç.

‘ ·T\d”<ëd üT, u Û Ñ> ∑e+‘·TD Ï í sêe÷ø£è‹˝ÀuÛ≤eq#˚XÊ&ÉT. n‘·&ÉT ‘·q sêeT#·]‘·e÷qdü ø±yê´ìï(‘·÷s¡TŒ ñ‘·Ôs¡Á|ü<˚XŸ˝À yê&ÉTø£ À ñqï) ne~Û uÛ≤wü ÀsêXÊ&ÉT. á Á>∑+<∏ä+ uÛÑøÏ ÔuÛ≤eÁ|üø£≥q|üs¡+>±qT,kÕVæ≤‘·´|üs¡+>±qT ≈£L&Ü ÁbÕeTTK´‘· ø£*–ñ+~.Äj·Tq≈ £ î d üeTø±*≈ £ î& É T (| ü~ùV≤H√ X ¯‘ê_ ›∫e]ø±\|ü⁄yê&ÉT), nkÕ‡+yêdæ nsTTq X¯+ø£s¡<˚e⁄&ÉT$wüßíuÛÑøÏÔì ñ<ëÈÏdü÷Ô nkÕ‡MT uÛ≤wü˝À ø±yê´\÷,Hê≥ø±\÷ sêXÊ&ÉT. ªHêyéT|òüTsYμ nH˚ ù|s¡T‘√ Äj·TquÛÑ>∑eHêïeT »|ü<Ûë´Hê\ø√dü+ eT+~sê\qT @sêŒ≥T#ùddü+Á|ü<ëj·÷ìï HÓ\ø=*bÕ&ÉT. Ç|üŒÏø° Ä dü+Á|ü<ëj·T+ø=qkÕ>∑T‘·÷ ñ+~.

<ë<äT <äj·÷fió, s¡$<ëdüT, MTsêu≤sTT e+Ï uÛÑ≈£îÔ\TÄ dü+Á|ü<ëj·T+˝Àì yêfi‚¢. MTsêu≤sTT sê»|ü⁄Á‘· Åd”Ô—yTyês¡T sê»≈£î≥T+ã+ yê] ø√&É\T— |ü<äVü‰s√ X‘ê_› ÀJ$+∫+~. ªªn+≥sêìyêfió¢μμ nì #Óù|Œ ≈£î\+˝À |ü⁄Ïº

>=|üŒ kÕ<ÛäTe⁄>± Á|üdæ<äT∆&ÉsTTq s¡$<ëdüT≈£î MTsêu≤sTT•wüß´sê\T nsTT+~. áyÓT ø£èwüíuÛÑ≈£îÔsê\T. ‘·q Á|ü>±&ÛÉuÛÑøÏÔì e´ø°Ôø£]dü÷Ô áyÓT …ø£ÿ Òqìï uÛÑ»q^‘ê\T sêdæ+~.n$ sê»kÕúHé ÀqT, >∑T»sê‘Y ÀqT »qu≤VüQfi¯ +˝Àyê´|üÔeTj·÷´sTT.

#ê˝≤eT+~ uÛÑø£Ô kÕ<ÛäTe⁄\ s¡#·q˝À¢ì $•wüºeTsTTq\ø£åDy˚T$T≥+fÒ, yês¡T ÁbÕ+rj·T uÛ≤wü À¢ sêj·T&É+,n$ bÕ&É≤ìøÏ M\T>± ñ+&É≥+. <ë+‘√ n$ #ê˝≤»qs¡+»ø±\j·÷´sTT. ˇø£ ‘·s¡+yê] qT+∫ eTs=ø£‘·s¡+yê]øÏ eTÚœø£+>± #s¡T‘·÷ e#êÃsTT. kÕ<Ûës¡D+>±ìs¡Tù|<ä\÷, ìsê<Ûës¡T\÷ nsTTq düeTT<ëj·÷\yêfi¯ófl, Ád”Ô\T á bÕ≥\qT $ì|ædü÷Ô e#êÃs¡T— yêÏ À‘·s¡T#·T>±, ‘·eT ‘·eT nqTuÛÑyê\qT ≈£L&Ü ø£\T|ü⁄‘·÷ñ+&yês¡T. Ä $<Ûä+>± Ç|ü⁄Œ&ÉT eTq≈£î \uÛÑ eTe⁄‘·TqïbÕ≥\ s¡#·q˝À Ä kÕ<ÛäTdü»®qT\bÕ\T b+‘· ñ+<√‘·s¡‘·sê\T>± yêÏì bÕ&ÉT‘·÷ edüTÔqï »qT\ bÕ\T

∫Á‘·+`21.3 MTsêu≤sTT

SCERT TELA

NGANA


uÀ<Ûäq\T Væ≤+<äT, ÇkÕ¢yéT eT‘·|üs¡eTsTTq nìï s¡ø±\u≤Vü≤´ Äsê<Ûäq\qT, |üPC≤] esêZ\ ÁbÕ<ÛëHê´˙ï,es¡íe´edüúqT ãVæ≤s¡+>∑+>± m>∑‘ê[#XÊsTT. n‘·&ÉT ‘·qø£$‘ê uÛ≤wü, kÕ<Ûës¡D Á|ü»\T ns¡ú+#˚düTø√>∑\ Væ≤+Byê&ÉTø£ uÛ≤wü À #ÓãT‘·÷+&yê&ÉT. |üs¡eT<e⁄&ÉT s¡÷|ü+ Òìyê&Éì ø£;s¡T $X«dæ+#ê&ÉT. uÛÑøÏÔ ø£ÿfÒ eTTøÏÔe÷s¡ZeTìÁ|ü#ês¡+ #˚XÊ&ÉT. ø£;s¡T nqT#·s¡T\˝À Væ≤+<äTe⁄\T,eTTdæ¢eTT\T ≈£L&Ü ñHêïs¡T.

yêÏ Àì ø£ ‘·+˝À uÛ≤e+ á øÏ+~ $<Ûä+>±ñ+≥T+~:

<Ó’yêH«wüD˝À...nìï Je⁄˝À¢q÷ ñ+&˚ z n˝≤¢ ` sêyéT,<äj·T ñ+#·T ˙ <ëdüT\MT<ä, l Á|üuÛÑ÷!H\MT<ä ‘·\ø=≥Tºø=+≤yÓ+<äT≈£î?á X¯ØsêìøÏ fi¯fl˝À kÕïq+ #˚sTTkÕÔyÓ+<äT≈£î?qTe⁄« #·+|ü⁄‘êe⁄, ô|’>± #Ó|üø=+≤e⁄,

ªnDT≈£îe>∑\yêDÏíμ nì,ø±ì <ë∫ô|≥Tºø=+≤e⁄ ˙ <äTs¡TZD≤*ï.Çs¡yÓ’ Hê\T>∑TkÕs¡T¢ Áu≤Vü≤àDT\T, @ø±<äX¯ó\≈£î,

ñ|üyêdüeTT+≤&ÉT.ø±J bÕÏkÕÔ&ÉT s¡+C≤Hé HÓ\qTHê≈£î ‘Ó*j·Tø£&ÉT>∑T‘·THêïqT,‘·øÏÿq |ü<äø=+&ÉT HÓ\\q÷|üø£ÿ≈£î ô|&É‘ê&Ó+<äT≈£î?Ä<Ûëà‹àø£ |òü˝≤ìï nH˚«wæ+#·&Üìø±

|üHÓï+&√ HÓ\?Vü≤] ‘·÷s¡TŒq ñHêï&É+≤s¡Tn˝≤¢ |ü&ÉeTs¡ ñHêï&É+≤s¡T˙ Vü≤è<äj·T+˝À yÓ<äT≈£î Äj·Tqø√dü+,˙ Vü≤è<äj·÷+‘·s¡ Vü≤è<äj·T+˝À,nø£ÿ&ÉT+≤&ÉT, s¡V”≤yéT sêeTT&ÉT.

≈£L&Ü n+‘ ñ+~. düJeeTsTTq eTq Á|üC≤ dü+düÿè‹˝Àn$ n+‘·sê“¤>∑eTsTTb˛j·÷sTT.

MTs¡T m|ü&Ó’Hê MT e÷‘·èuÛ≤wü˝À uÛÑ»qbÕ≥\T $Hêïsê? yêÏì mes¡T dü+ø£\q+#XÊs¡T? yêÏ À ø=ìï+Ïì sêdæ yêÏ uÛ≤yêìï‘·s¡>∑‹ >∑~˝À #·]Ã+#·+&ç.

ø£;s¡T ` düìïVæ≤‘· |ü]o\q :|ü~ùV≤H√ X‘ê_›ø° |ü<äVü‰s√ X‘ê_›ø° eT<Ûä ø±\+˝À

J$+∫q uÛÑø£ÔkÕ<ÛäTe⁄ ø£;s¡T >=|üŒ Á|üuÛ≤eXÊ*. eTTdæ¢+H‘·|üìyêfi¢ ≈£î≥T+u+˝À ô|]>±&ûj·Tq. ø±o (yês¡D≤dæ)q>∑s¡+˝ÀH√, <ëìøÏ <ä>∑Zs¡ ÀH√ ìedædü÷Ô ñ+&˚yê&ÉT.áj·Tq J$‘êìï > ∑T]+∫ eTq≈£î \_Û+∫q$X¯«dü˙j·TeTsTTq düe÷#ês¡+ ‘·≈£îÿe. áj·Tqs¡∫+∫q≥T¢>± $qe#Ã, dü+#ês¡ uÛÑ»qãè+<ä>±j·T≈£î\TbÕ&ÉT‘·÷ e#Ã kÕF\T, |ü<ë\ <ë«sê Äj·Tq uÛ≤yê\qTeTq+ ‘Ó\TdüTø√>∑\T>∑T‘ê+. MÏ À ø=ìï ‘·sê«‘· ø±\|ü⁄>∑Ts¡TÁ>∑+<∏ä kÕVæ≤uŸ˝ÀqT, |ü+#·yêDÏ ÀqT, ;»ø˘ ÀqT#˚] eTqøÏ n+<äTu≤≥T˝À ñHêïsTT.

ø£;s¡T uÀ<Ûäq\T Á|ü<Ûëq eT‘·dü+Á|ü<ëj·÷\dü+|üPs¡í, rÁe ‹s¡düÿs¡DMT<ä Ä<Ûës¡|ü&Ü¶sTT. Äj·Tq

∫Á‘·+: 21.4 es¡í∫Á‘·+`eT>∑Z+MT<ä H˚‘·|üì#˚düTÔqï ø£;sY

SCERT TELA

NGANA


>∑Ts¡THêqø˘ ` düìïVæ≤‘· |ü]o\q :

eTq≈£î ø£;s¡Tø£+f… >∑Ts¡THêqø˘qT >∑T]+∫(kÕ.X.1469`1539) m≈£îÿe ‘Ó\TdüT. áj·Tq ‘· ≤«+&ç(bÕøÏkÕÔqT˝À HêHéø£Hê kÕVæ≤uŸ)˝À |ü⁄Ïº $düÔ è‘·+>±|üs¡ Ï+∫ ø£sêÔsY|ü⁄sY À ø£ πø+Á<ëìï (&sê u≤u≤ Hêqø,sêMq~ &ÉT¶q) kÕú|æ+#ês¡T. |üPs¡«|ü⁄ eT‘·$XÊ«dü+‘√qT,≈£î\+‘√qT, Åd”Ô |ü⁄s¡Twü uÛÒ<ä+‘√qT ì$T‘·Ô+ Ò≈£î+&ÜÄj·Tq nqT#·s¡T\T πø e+≥XÊ\ (\+>∑sY) À ø£*dæuÛÀ»q+ #˚ùdyês¡T. Ä $<Ûä+>± >∑Ts¡THêqø˘ @s¡Œs¡∫q|ü$Á‘· düú ≤ìøÏ <Ûäs¡àXÊ\ nqï ù|s¡T e∫Ã+~.

>∑Ts¡THêqø˘ nqTj·÷j·TT\ dü+U´ |ü<äVü‰s√X¯‘ê_›˝À, Äj·Tq yês¡düT\ ø±\+˝À ô|s¡T>∑T‘·÷e∫Ã+~. yêfi¢ À nìï ≈£î˝≤\yêfi¯S¢ ñHêïs¡T— ø±ìes¡Ô≈£î\T, eékÕj·T<ës¡T\T, eè‹Ô|üìyêfió¢ m≈£îÿe. BìøÏø±s¡D+ >∑Ts¡THêqø, ‘·q nqTj·÷j·TT\T >∑èVü≤düTú\sTTñ+&Ü\˙, edü÷Ô‘êŒ<äø£eTsTTq, ñ|üjÓ÷>∑ø£s¡eTsTTqeè‘·TÔ\qT ne\+_+#ê\˙ #Ó|üŒ≥y˚T. ñeTà&ç ì~ÛøÏnqTj·÷j·TT\T $sêfi≤\T Çyê«\ì #ÓbÕŒ&ÉT.

á ñ<äéT+MT<ä yÓTT<äÏqT+∫ >∑Ts¡THêqø˘n_ÛÁbÕj·÷\ Á|üuÛ≤e+ $düÔ è‘·+>± ñ+~. @πøX«s√bÕdüqÁbÕeTTU≤´ìï Äj·Tq H=øÏÿ #ÓbÕŒ&ÉT. yÓ÷ø£å+ bı+<ä&ÜìøÏes¡í, eT‘·, Åd” Ô|ü⁄s¡Twü uÛ Ò<ë\‘√ ì$T‘·Ô+ ˝Ò<äìñ<ëÈÏ+#ê&ÉT. Äj·Tq n_ÛÁbÕj·T+˝À yÓ÷ø£åeTH˚~,düe÷»+|ü≥¢ <äè&ÛÉeTsTTq ìã<ä∆‘·‘√ ÁøÏj·÷o\ø£eTsTTqJ$‘êìï >∑&É|ü&ÉyT ø±ì ìXÃ˝≤q+<ädæú‹ ø±<äT. Äj·TquÀ<Ûä\≈£î kÕs¡uÛÑ÷‘·eTsTTq eT÷&ÉT e÷≥\qT HêyéT,<ëHé, ÇkÕïHé ` nH˚yêÏì Äj·TH˚ #ÓbÕŒ&ÉT. n+fÒ,düs¡sTTq Äsê<Ûäq, Ç‘·s¡T\ dü+πøåeT+, eT+∫ q&Ée&çø£nì ns¡ú+. Äj·Tq uÀ<Ûä\ì|ü&ÉT, HêyéT`»bÕï,ø °s Y Ô`ø £sê ï — e+< é`# Û ·ø± ï nH ˚ e÷≥\‘√>∑Ts¡TÔ+#·T≈£î+≤s¡T. dü¬s’q $XÊ«dü+, Äsê<Ûäq, ìC≤sTTr‘√≈£L&çq J$‘·+, Ç‘·s¡T\≈£î düVü‰j·T|ü&É&É+ eTTKéTìÇ$ H=øÏÿ#ÓbÕŒsTT. düe÷q‘·«+ô|’ >∑Ts¡THêqø e´ø£Ô|üs¡∫quÛ≤eq\T kÕe÷õø£, sê»ø°j·T ÁbÕeTTK´‘·qTdü+‘·]+#·T≈£îHêïsTT. >∑Ts¡THêqø˘ nqTj·÷j·TT\#·]Á‘·≈£L eT]j·TT ø£;s¡T, s¡$<ëdüT, <ë<äT e+ÏeT<Ûä j·TT>∑|ü⁄ eT‘·>∑Ts¡Te⁄\ nqTj·÷j·TT\ #·]Á‘·≈£LeT<Ûä ‘˚&ÜqT ø=+‘·es¡≈£î Ç~ $e]düTÔ+~.

∫Á‘·+: 21.5 j·TTø£Ôej·TdüT>∑\ >∑Ts¡THêqø˘, ø=+<äs¡T dü‘·TŒs¡Twüß\‘√ #·]ÃdüTÔHêïs¡T

SCERT TELA

NGANA


ø°\ø£|ü<ë\T:1) n<Ó’«‘·+ 2) yÓ÷ø£å+ 3) nfi≤«s¡T\T 4) qj·THêsY\T5) uÛÑøÏÔ 6) jÓ÷>±düq 7) _C≤ø˘ 8) nuÛÑ+>¥

1) Hê<∏ä|ü+B∏\, dæ<äT∆\, jÓ÷>∑T\ $XÊ«kÕ\qT, Ä#êsê\qT $e]+#·+&ç. (AS1)

2) ø£;sY #Ó|æŒq Á|ü<Ûëq uÛ≤yê\T @$TÏ? MÏì Äj·Tq @ $<Ûä+>± #ÓbÕŒ&É¡T? (AS1)

3) dü÷|ò”\ Á|ü<Ûëq $XÊ«kÕ\T, Ä#êsê\T @$TÏ? (AS1)

4) #ê˝≤ eT+~ uÀ<Ûä≈£î\T, n|üŒÏøÏ yê´|æÔ À ñqï eT‘·$XÊ«kÕ\qT, kÕ<Ûäq\qT m+<äT≈£î ‹s¡düÿ]+#ês¡T?

(AS1)

5) >∑Ts¡THêqø˘ Á|ü<Ûëq uÀ<Ûä\T @$? (AS1)

6) ≈£î˝≤ìï >∑T]+∫ Ms¡XË’e⁄˝À¢>±ì, eTVü‰sêh kÕ<ÛäTe⁄˝À¢>±ì ñqï yÓ ’K]ì #·]Ã+#·+&ç. (AS1)

7) kÕ<Ûës¡D Á|ü»\T MTsêu≤sTTì b+<äT≈£î C≤„|üø£+ ô|≥Tºø=Hêïs¡ì MTs¡T uÛ≤$düTÔHêïs¡T. (AS6)

8) ªø£;s¡Tμ düìïVæ≤‘· |ü]o\q ñ|üo]¸ø£ À ¬s+&Ée ù|sê #·~$, yê´U≤´ì+#·+&ç. (AS2)

9) MT ÁbÕ+‘·+˝À »s¡T|ü⁄≈£îH˚ ˇø£ kÕeT÷Væ≤ø£ ñ‘·‡e+ >∑T]+∫ sêj·T+&ç. (AS6)



1) MT |ü]düsê˝À¢ @esTTHê <äsêZ\T>±˙, >∑Ts¡T<ë«sê\T>±˙, uÛÑøÏÔdü+Á|ü<ëj·T kÕ<ÛäTe⁄\‘√ dü+ã+<ÛäeTTqï<yê\j·÷\T>±˙ ñHêïjTyÓ÷ ø£qTø√ÿ+&ç. MÏ À <qïsTTHê dü+<ä]Ù+∫ MTs¡ø£ÿ&É @+ $Hêïs√, @+#·÷XÊs√ $e]+#·+&ç.

2) á bÕsƒ¡+˝À ñ<ëVü≤]+∫q s¡#·q\qT s¡∫+∫q uÛÑø£Ôø£e⁄˝À¢ @ ø£ÿs¡T sêdæqyêÏì >∑T]+∫ nsTTHêÇ+ø± m≈£îÿe ‘Ó\TdüTø√+&ç— Ç‘·s¡ s¡#·q\qT sêdæô|≥Tºø√+&ç. yêÏì bÕ&˚yês√, Ò<√, bÕ&ç‘˚ m˝≤bÕ&˚yês√, ø£e⁄\T <˚ìï >∑T]+∫ sêXÊs√ ‘Ó\TdüTø√+&ç.

SCERT TELA

NGANA

sêE\T ` ø£≥º&Ü\T 197‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+ yê]#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2018-19

∫Á‘·+.22.1 ˝À ≈£î‘·TuŸ$THêsY˝Àì yÓTT<äÏn+‘·düTÔ Àì ekÕsêqT #·÷&É+&ç. ≈£î‘·TãTB›Hé ◊ãø˘Bìï düTe÷s¡T kÕ.X. 1199 dü+e‘·‡s¡+˝À ø£Ïº+#ê&ÉT.á ekÕsê øÏ+<ä πøåÁ‘·>∑DÏ‘· qeT÷Hê˝À #ÓøÏÿq<ÛäqTsêø±s¡|ü⁄ ø£e÷qT\qT >∑eTì+#·+&ç. á ekÕsêøÏ+<ä ñqï ¬s+&ÉT es¡dü˝À¢ XÊdüHê\qT #·÷XÊsê?Ç$ ns¡;“ uÛ≤wü À ñHêïsTT. á ô|’uÛ≤>∑+ ø√D≤ø±s¡+˝Àe+– ñqï~. XÊdüHêìï Ç˝≤+Ï #√≥¢ ñ+#ê\+fÒK∫Ã‘·yÓTÆq |üì‘·q+ nedüs¡+. m+‘√ HÓ’|ü⁄D´+ ø£*–q•\TŒ\T e÷Á‘·y˚T á ìsêàD+ #˚j·T>∑\s¡T. 800dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘·+ ø=ìï ø£≥º&Ü\T e÷Á‘·yT sêfifl‘√qT,Ç≥Tø£\‘√qT ì]à+#ês¡ì >∑Ts¡TÔ+#·Tø√+&ç. 13eX¯‘êã›+HêÏ dü+<äs¡Ù≈£î\ô|’ ≈£î‘·TuŸ$THêsY e+Ïø£≥º&Ü\T m˝≤+Ï Á|üuÛ≤yêìï #·÷|æñ+≤sTT?

kÕ.X¯. 8 qT+&ç 18e X¯‘êã›+ eT<Ûä ˝À sêE\T,yê] n~Ûø±s¡T\T ¬s+&ÉT s¡ø±\ ø£≥º&Ü\qT ì]à+#ês¡T:

1) ø√≥\T, sê»uÛÑe+‘·T\T, düe÷<ÛäT\T: Ç$s¡ø£åDì#˚Ã$>±, düTs¡øÏå‘·yÓTÆq$>±, ùd<ä rs¡&ÜìøÏyÓ ’uÛ Ñe+ ø£*–q Á|ü<˚XÊ\T>± ì]à+∫q$. áÁ|ü|ü+#·+˝À MÏ ‘·s¡yê‘˚ @yÓ’Hê. 2) Á|ü»\≈£îñ|üjÓ÷>∑|ü& ø£≥º&Ü\T: n$ <yê\j·÷\T, eTd”<äT\T,#Ós¡Te⁄\T, u≤e⁄\T, yêVü≤qXÊ\\T, ãC≤s¡T¢. Á|ü»\kÂø£s¡ + ø√dü+ Ç˝≤+Ï ø£≥º&Ü\qT ø£Ïº+#·&É+e\¢,yêÏì ñ|üjÓ÷–+#·&É+e\¢ sêE\≈£î >=|üŒ ù|s¡TÁ|ü‹wü˜\T ekÕÔj·Tì qy˚Tàyês¡T. sêE\‘√ bÕ≥Tyê´bÕs¡düTú\T, Ç‘·s¡T\T ≈£L&Ü Ç˝≤+Ï ìsêàD|ü⁄ |üqT\qT#|üfÒºyês¡T. MÏ À <yê˝j·÷\T, eTd”<äT\T, #Ós¡Te⁄\T,u≤e⁄\T, _&Üsê\T, ãC≤s¡T¢ eTTK´yÓTÆq$. áìsêàD≤\<ë«sê sêE\T Á|ü»\ eTqïq\qT bı+<yês¡T.>=|üŒ •\Œ HÓ’|ü⁄D´+ ø£*–q uÛÑe+‘·T\T, es¡Ô≈£î\ Vü≤y©\TkÕ.X. 18e X‘êã›+HêÏ$ e÷Á‘·yT HÏø° eTqT>∑&É ÀñHêïsTT.

∫Á‘·+`22.1 : ≈£î‘·TuŸ $THêsY◊<äT n+‘·düTÔ\ ø£≥º&É+. MTs¡T# ·÷d ü T Ôqï ¬s+& É T es ¡d ü\XÊdüHê\T yÓTT<äÏ ekÕsê øÏ+<äñHêïsTT. Bì y Ó T T< ä Ïn+‘·düTÔqT ≈£î‘·T“B›Hé ◊ãø˘,$T>∑‘ê<ëìï Ç˝Ÿ≥TŸ$TwtkÕ.X¯.1229˝À ì]à+#ês¡T.ø±\>∑eTq+˝À Ç~ |æ&ÉT>∑T\T,uÛÑ÷ø£+bÕ\ ‘êøÏ&çøÏ >∑T]ø±>±‘·s¡Tyê‘· sêE\T eTs¡eTà‘·T\T#˚sTT+#ês¡T.

22bÕsƒ¡+ sêE\T ` ø£≥º&Ü\T

SCERT TELA

NGANA

dü+düÿè‹ ` düe÷#ês¡+ kÕ+|òæTø£XÊg+198

ìsêàD≤\T ` ìsêàD HÓ’|ü⁄D≤´\T :

|ü⁄sê‘·q ø£≥º&Ü\T ÄHêÏ ìsêàD≤\˝À

ñ|üjÓ÷–+∫q kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„Hêìï ‘Ó\T|ü⁄‘êsTT.

ñ<ë: ô|’ ø£|üqT |ü]o*+#·+&ç. sê‹‘√ >±ì, ø=j·T´‘√

>±ì #˚dæq <ä÷˝≤\qT Hê\T>∑T >√&É\MT<ä neT]Ã

ô|’ø£|ü y˚j·Te#·TÃ. nsTT‘˚ $XÊ˝yÓTÆq ñqï‘·

ìsêàD≤\qT yj·÷\+fÒ e÷Á‘·+ ø£wüºyÓTÆq|üì ne⁄‘·T+~.

BìøÏ n<ÛäTHê‘·qyÓTÆq HÓ’|ü⁄D´+ nedüs¡+.

kÕ.X ¯. 7`10 X ¯‘êu≤ ›\ eT< Û ä ´ø±\+˝À

uÛÑe+‘·T\˝À nHø£ >∑<äT\T, ‘·\T|ü⁄\T, øÏÏø°\T n<äq+>±

neTs¡Ã&É+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. ¬s+&ÉT ì\Te⁄ düÔ+uÛ≤\ô|’q

n&É¶+>± <ä÷˝≤\qT ñ+∫ ô|’ ø£|ü, <ë«sê\T, øÏÏø°\qT

neTπsÃyês¡T. Ç˝≤+Ï ø£≥º&Üìï ªÁ≤;Ÿμ Ò<ë ªø±sYu… Ÿ¶μ

nì |æ*#yês¡T. kÕ.X. 8`13 X‘êu≤›\ eT<Ûä ø±\+˝À

Á≤;Ÿ $<ÛëHêìï <yê\j·÷\T, eTd”<äT\T, düe÷<ÛäT\T,

uÛÑe+‘·T\≈£î, yêÏøÏ nqTã+<Ûä+>± ñqï ~>∑T&ÉT u≤e⁄\

ìsêàD≤ìøÏ ≈£L&Ü ñ|üjÓ÷–+#ês¡T.

MT≈£î <ä>∑Zs¡ À ñqï |ü⁄sê‘·q <yê\j·÷\qT,eTd”<äT\qT dü+<ä]Ù+∫ Á≤;Ÿ ø£≥º&É+$<Ûëq+ ñ+<˚yÓ÷ |ü]o*+#·+&ç.

Ç˝≤+Ï |ü<ä∆‹˝À ô|’ ø£|üqT ì]à+#≥|ü&ÉTdüÔ+uÛ≤\T ø£<ëìø=ø£Ï <ä>∑Zs¡>±H ñ+≤sTT.eT] $XÊ\yÓTÆq yÓ&É\TŒ >∑<äT\qT ì]à+#·&É+≈£î<äs¡<äT ø£<ë. m+<äTø£H√ MTs¡T #Ó|üŒ>∑\sê?

11e X¯‘êã›+ Äs¡+uÛÑ+˝À <˚yê\j·÷\ ìsêàD+ :

ø£+<äØj·T eTVü‰<˚e •yê\j·÷ìï Áø°.X¯.999˝À#Û·+<˚\ sêC…’q <Ûä+>∑<˚e⁄&ÉT ì]à+#ê&ÉT. ∫Á‘·+ 22.3(_) <˚yê\j·T ìsêàD Á|üD≤[ø£qT ‘Ó\T|ü⁄‘·T+~.n+<ä+>± n\+ø£]+#·ã&çq ‘√s¡D Á|üyX<ë«s¡+ ‘·s¡yê‘·$XÊ\yÓTÆq eTVü‰eT+&É|ü+ ñ+~. BHï Hê≥´ eT+&É|ü+n+≤s¡T. Bì yÓqø£ ñqï >∑s¡“¤>∑èVü≤+˝À <e⁄ì $Á>∑Vü≤+

∫Á‘·+`22.2m &Ûç©¢ Àì KTe«‘Y n˝Ÿ`ÇkÕ¢yéT eTd”<äT

∫Á‘·+`22.2_ ø£e÷qTìsêàD+˝À ñ|üjÓ÷–+∫q ø±¬s“˝Ÿ¶

kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+

∫Á‘·+`22.3m. ø£+<äØj·T eTVü‰<˚e •yê\j·T+

SCERT TELA

NGANA


Á|ü‹wæ+∫ ñ+≥T+~. á>∑s¡“¤>∑èVü≤+˝À sêE\Tyê] ≈£î≥T+ã düuÛÑT´\T,ã+<ÛäTe⁄\T, |üPC≤s¡T\Te÷Á‘ ·y ˚ T Á| üy ˚•+∫| üP»\T # ˚ ùdyês ¡ T .KEs¡¨ sê»Á|ükÕ<ädüeTT<ëj·T+˝À πøe\+sêE\≈ £ î e÷Á‘ ·y ˚ TÁ|ü‘˚ øÏ+∫ <˚yê\j·÷\Tñ+&˚$. kÕe÷qT´\≈£îÇ+<äT˝À Á|üy˚X¯+ Ò<äT.

q÷‘·q ìsêàD $<ÛëqeTT :

¬s+&ÉT kÕ+πø‹ø£|üs¡yÓTÆq n+<äyÓTÆqX Ë ’\T\qT eTq+ 12e X¯‘êã›+˝À>∑eTì+#·e#·TÃ.

1) ‘·\T|ü⁄\MT<ë, øÏÏø°\MT<ë ñ+∫qyÓTT‘·Ô+ ìsêàD|ü⁄ ãs¡Te⁄qTˇø=ÿø£ÿ|ü&ÉT ø£e÷qT\MT<äyÓ÷bÕs¡T. Ç<˚ ìsêàD $<Ûëq+kıs¡+>±\ ô|’ø£|ü\≈£î, >∑TeTà≥+ ô|’ø£|ü\≈£î ≈£L&Ü ñ|üjÓ÷–+#yês¡T.Ç≥Te+Ï ø£≥º&Üìï ªÄs¡TÿjTŸμ nìn+≤s¡T.

∫Á‘·+`22.5_ ªªÁ≥÷ÄsYÃμμ (14e X¯‘êã›+)

n˝≤jYT`<äsê«»KTe«‘Y n˝Ÿ`ÇkÕ¢yéT

eTd”<äT, &Ûç©¢

∫Á‘·+`22.5m Á≥÷ ÄsYÃ.ÄsYÃ eT<Ûä uÛ≤>∑+˝Àì

ø°\ø£yÓTÆq sêsTT Ä ø£≥º&É|ü⁄yÓTT‘·Ô+ ãs¡Te⁄qT ÄsYÃ Ä<Ûës¡

|”sƒêìøÏ e÷πsÃ≥≥T¢neT]Ãñ+~.

∫Á‘·+`22.4 ‘·+C≤ePs¡T˝Àì ãèVü≤BX¯«sê\j·T+

á <˚yê\j·÷\T $düÔè‘·+>± eT\∫q •˝≤Œ\‘√n\+ø£]+#·ã&ç ñqï$.

‘·+C≤ePs¡T˝Àì sê»sêCÒX¯«s¡ <˚yê\j·T+ Äø±\+˝Àì <yê\j·÷ìïÏ Àq÷ m‘ÓÔÌq •Ks¡+ ø£*–q~.Hê&ÉT Ç˝≤+Ï ìsêàD≤\T #|ü≥º&É+ n+‘· ‘*ø£ ø±<äT.m+<äTø£+fÒ Ä s√E˝À¢ n+‘· ô|<ä› ãs¡Te⁄\HÓ‘Ô j·T+Á‘ê\TÒe⁄, 90 ≥qTï\ sê‹ì •Ks¡+ô|’øÏ #s¡Ã&É+ eTqTwüß\e\¢

ø±<äT. n+<äTe\¢ •\TŒ\T •Ks¡+ô|’øÏ yê\T>± ñqïe÷sêZìï ì]à+∫, ¬s+&ÉT #·Áø±\ ã+&çì #dæ <ëìøÏ ásê‹ì ô|Ïº <=]¢+#·T≈£î+≥÷ •Ks¡ ô|’uÛ≤>±ìøÏ #sêÃs¡T.á e÷s¡Z+ <yê\j·T •KsêìøÏ 4 øÏ.MT. <ä÷s¡+ qT+&çyÓTT<ä …’+~. ì≤s¡T>± ñ+fÒ <=]¢+#·&É+ ø£wüº+ ø±ãÏºu≤>± yê\T>± ñ+&+<äT≈£î Ç˝≤ #XÊs¡T. <yê\j·TìsêàD+ |üPs¡ÔsTTq ‘·s¡yê‘· á e÷sêZìï‘=\–+#ês¡T.

∫Á‘·+`22.3_. ø£+<äØj·TeTVü‰<˚e •yê\j·T+ Á>ö+&é bÕ¢Hé

SCERT TELA

NGANA


∫Á‘·+ 22.2m, 22.2_ ì ∫Á‘·+ 22.5m,22.5_\‘√ b˛*Ã#·÷&É+&ç.

2) ÄHêÏ ìsêàD≤\˝À ø£≥Tºã&ç düTqï+qT m≈£îÿe>±ñ|üjÓ÷–+#yês¡T. Ç~ #ê˝≤ HêD´yÓTÆq~. Bì˝À>∑T\ø£sêfifl |ü\T≈£î\qT ø£\|ü&É+‘√ Ç~ ã\yÓTÆqø±+Áø°≥T>± e÷s¡T‘·T+~. m+‘· ô|<ä› ø£≥º&ÉyÓTÆHêBì‘√ düT\uÛÑ+>±, ‘·«s¡>± ø£≥ºe#·TÃ. düTqï|ü⁄sêsTT$TÁXe÷ìï, ø£e÷qT\≈£î, >√fi≤ø±s¡|ü⁄ ô|’ø£|ü\≈£îkÕ.X¯.1190 ‘·s¡yê‘· uÛ ÑeHê\˝À $]$>±ñ|üjÓ÷–+#ês¡T. ∫Á‘·+ 22.6˝À ñqï ìsêàD≤ìï|ü]o*+#·+&ç.

|üìyêfi¯ó¢ @+#˚düTÔHêïs¡T? Çø£ÿ&É #·÷|æ+∫q| üìeTT≥ ¢qT, sêfi ¯ ó fl y Ó÷j· T&Üìø Ïñ|üjÓ÷–+∫q $<ÛëHê\qT > ∑ T]+∫$e]+#·+&ç.

<˚yê\j·÷\T, eTd”<äT\T, #Ós¡Te⁄\ ìsêàD+ :

<˚yê\j·÷\qT, eTd”<äT\qT #ê˝≤ n+<ä+>±ì]à+#yês¡T. n$ |ü$Á‘· |üPC≤ Á|ü<XÊ\T ø±ãÏº MÏìb˛wæ+#˚yê] X¯øÏÔì, dü+|ü<äqT, uÛÑøÏÔì Á|ü<ä]Ù+#·&ÜìøÏ≈£L&Ü Ç$ ñ|üjÓ÷>∑|ü&$. sê»sêCÒX«s¡ <yê\j·÷Hïñ<ëVü≤s¡D>± rdüT≈£î+<ë+. á <˚yê\j·÷ìïsê»sê»< ˚e⁄& ÉH ˚ sêE ‘ ·eT ≈ £ î\< Ó ’ey Ó T Æqsê»sêCÒX«s¡Tìï ø=\e&ÜìøÏ ø£Ïº+#ê&Éì Çø£ÿ&ç XÊdüq+‘Ó\T|ü⁄‘√+~. Çø£ÿ&É sêEù|s¡T, <˚e⁄ìù|s¡T ø£Ï>±H˚ñ+&É&É+ >∑eTì+#·+&ç. <e⁄ì ù|s¡T XóuÛÑÁ|ü<äeTsTTq~ø±ãÏº sêE≈£î Ä ù|s¡T ô|≤ºs¡T (‘·*¢<ä+Á&ÉT\T). <e⁄ìÁ|ü‹s¡÷|ü+˝≤ ø£qã&Ü\ì sêE ø√s¡T≈£îH˚yês¡T.<˚yê\j·T+˝À »]ù| |üPC≤ ø±s¡´Áø£e÷\ <ë«sêsê»sê»<˚e⁄&ÉT eTs=ø£ <˚e⁄&çì nq>± sêCÒX¯«s¡T&çì>ös¡$+#yês¡T.

n˝≤ π> ø±ø £rj·T sê»<Ûëì zs¡T> ∑\T ¢qT>∑Ts¡TÔ≈£î‘Ó#·TÃø√+&ç. zs¡T>∑\T¢ Àì dü«j·T+uÛÑ÷ •yê\j·T+zs¡T>∑\T¢ ø√≥ eT<Ûä ˝À ñ+&˚ ≤ ì]à+#ês¡T. ‘êeTTdü«‘·+Á‘· sêE\eTì, ‘·eT n~Ûø±sêìï, >=|üŒ‘·Hêìï#ê≥&ÜìøÏ ø±ø£rj·TT\T Bìì ø£Ïº+#ês¡T.

ô|<ä› ô|<ä› <˚yê\j·÷\˙ï sêE\T ø£Ïº+∫qy˚.>∑T&ç Àì Ç‘·s¡ ∫qï $Á>∑Vü‰\˙ï <˚e⁄fi¯ófl, <˚e‘·\$.MÏì sê»|ü]yês¡+, kÕeT+‘·T\T ì]à+#ês¡T. á<yê\j·÷\˙ï ≈£L&Ü ø£ ∫qï Á|ü|ü+#êìï ‘·\|ækÕÔsTT.sêE\T, kÕeT+‘·T\T, Á|ü»\T yê] <˚e‘·\qT ø=*∫|üPõdüTÔ+fÒ á uÛÑ÷$Tô|’ uÛ Ñ>∑e+‘·T&ÉT Ä•+#˚<Ûäs¡à|ü]bÕ\q ‘Ó∫Ãq≥T¢ ñ+&˚~.

<e‘·\≈£î yÓ’uÛÑe+>± |üP»\T »s¡>∑&ÜìøÏ sêE\T,Ç‘·s¡ |ü]yês¡+ e÷Hê´\T, ã+>±s¡+, ÄuÛÑs¡D≤\qT

∫Á‘·+`22.6 ÄÁ>± ø√≥˝Àì yê≥sY π>Ÿ ìsêàDdüeTj·T+˝Àì ∫Á‘·+ : nø£“sYHêe÷ (kÕ.X¯.1590`95)

Ç˝≤+Ï ø=‘·Ô kÕ+πø‹ø£ $<ÛëHê\T $XÊ\yÓTÆqô|<ä› >∑<äT\÷, m‘ÓÔÌq uÛÑeHê\÷ ø£≥º&ÜìøÏñ|üjÓ÷–+#·e#·Ãì uÛ≤$düTÔHêïsê?

SCERT TELA

NGANA


<ëq+>± Ç#˚Ãyês¡T. Áø°.X¯. 12e X¯‘ê_›HêÏøÏ<˚yê\j·÷\T ô|<ä› e´edüú\T>± Ä$s¡“¤$+∫ e+<ä\ø=~› eè‹Ôø£fi≤ø±s¡T …’q qs¡Ô≈£î\T, dü+^‘· $<ë«+düT\T,|üPC≤s¡T\T, ìsê«Vü≤≈£î\T, ùde≈£î\T yÓTT<ä\sTTq yê]øÏñbÕ~Û ø£*Œ+#êsTT. á <˚yê\j·÷\T Á>±e÷˝À¢ ø=ìïdü+<äsê“¤\˝À |üqTï\T ≈£L&Ü edü÷\T #dæ, yê´bÕs¡düTú\≈£î<ÛäHêìï n|ü>± Ç#˚Ã$. nH˚ø£ C≤‘·s¡\T, dü+‘·\T,ñ‘·‡yê\qT »]ù|$. Çø£ÿ&É edüTÔe⁄\ neTàø±\T,ø=qT>√fiófl »]π>$. á <yê\j·÷\ #·T≥÷º nHø£ XË’e,yÓ’wüíe eTsƒê\T yÓ*XÊsTT. á $<Ûä+>± <˚yê\j·÷\Tˇø£ >=|üŒ sê»ø°j·T, Ä]úø£ πø+Á<ë\T>± Ä$s¡“¤$+#êsTT.sêE\T, bÕ\≈£î\T ‘·eT ‘·eT ù|s¡T¢ <˚yê\j·÷\‘√bÕ≥T ∫s¡ø±\+ ñ+&É≥+ ø√dü+ |ü≤º_Ûùwø±\ e+Ïø±s¡ Áø£e÷\qT <yê\j·÷\˝À »s¡T|ü⁄ø=ì yêÏøÏ >=|üŒ<ëHê\T#˚dæ, ø±qTø£\qT düeT]Œ+∫ <˚yê\j·÷\ìsêàD≤ìøÏ, n_Ûeè~∆øÏ ‘√&ÉŒ&˚yês¡T.

eTTdæ¢+ düT˝≤ÔqT\T, bÕ<äTcÕ\T ‘êeTT uÛÑ>∑e+‘·Tìne‘ês¡eTì #Ó|üø√ Ò<äT ø±˙ düT˝≤ÔqTqT uÛÑ>∑e+‘·Tì˙&É ≤ |ü]¸j·THé #·]Á‘· e]í+∫+~. &Ûç©¢ eTd”<äT˝ÀìXÊd üq+ u Û Ñ> ∑e+‘ · T& ˚ n˝≤ ¢ñB ›H éqT sêE>±ìj·T$T+#ê&Éì, >∑‘·+˝À >=|üŒ Hê´j·Ts¡÷|üø£s¡Ô\T>±ù|s=+~q yÓ÷ôddt, kÕ\àHé\≈£îqï >∑TD≤\˙ï Ç‘·ìø°ñHêïj·Tì, m+‘√ ø£cÕ º˝À ¢ ñqï Á|ü| ü+#êìïXÊ+‹j·TT‘·+>± r]Ã~<ë›&Éì ù|s=ÿ+≥Tqï~. <˚e⁄&ÉT

dü«j·T+>± nsê#·ø£‘·«+ qT+&ç sêC≤´ìïs¡øÏå+∫ Áø£eTyÓTÆq Hê´j·TbÕ\Hê $<ÛëHêìïÁ|üyXô|≤º&ÉT.

ø=‘·Ô sê»e+X+ n~Ûø±s¡+˝ÀøÏ sê>±HÄ sêE\T sêC≤´~Ûø±s¡+ ‘·eT HÓ’‹ø£ Vü≤≈£îÿ>±uÛ≤$+#˚yês¡T. ø=‘·Ô Äsê<Ûäq düú˝≤\qTì]à+∫ ‘êeTT < ˚e ⁄& çø Ï #ê˝≤düìïVæ≤‘·T\eTì #Ó|ü≈£îHyês¡T. eTTK´+>±Äø£d æ àø £ sê»ø°j·T e÷s¡TŒ\T »]π>düeTj·÷˝À¢ Ç˝≤ #Ó|üø=Hyês¡T. bÕ\≈£î\T≈£L&Ü |ü+&ç‘·T\≈£î, kÕ<ÛäTe⁄\≈£î uÛÑ÷]<ëHê*∫Ã yê] sê»<ÛëqT\T, q>∑sê\qT

kÕ+düÿ è‹ø£ πø+Á<ë\T>± r]Ã~<˚›yês¡T. Bì‘√ yê]øÏyê] bÕ\q≈£î ù|s¡T Á|üU≤´‘·T\T \_Û+#˚$.

sêE\ <Ûäs¡à bÕ\Hê$<ÛëHê\qTãÏº <X+˝À nìïeqs¡T\T düeTè~∆>± ñ+&eì, ‘·<ë«sê dü«s¡Z+qT+∫ düø±\esê¸\T ≈£îs¡TkÕÔj·Tì Á|ü»\T qy˚Tàyês¡T. Ä ø±\+˝À#Ós¡Te⁄\T, »˝≤X¯j·÷\ <ë«sê $\TyÓ’q Ïì düs¡|òüsê#j·T&Üìï >=|üŒ>± Á|üX+dæ+#yês¡T. <V”≤¢ Ç`≈£îVü≤HêyÓ\T|ü\ ô|<ä › »˝≤X¯j·÷ìï ø£Ï º+#·&É+ <ë«sêÇ˝Ÿ`≥TŸ$Twt nH˚ düT˝≤ ÔqTqT Á|ü»\+<äs¡÷>ös¡$+#ês¡T. BìH ªVü≤ÖCŸ Ç`düT˝≤Ôìμ Ò<ë ªªsêE>±]»˝≤X¯j·T+μμ nì |æ*#˚yês¡T.

kÕe÷q´ Á|ü»\ yê&ÉTø£ ø√dü+ bÕ\≈£î\T ∫Hêïô|<ë› #Ós¡Te⁄\q÷, »˝≤X¯j·÷\qT ì]à+#˚yês¡T.

∫Á‘·+`22.7 q÷‘·q sê»<Ûëì nsTTq cÕ»Vü≤Hêu≤<é À1650`56˝À cÕ»Vü‰Hé ì]à+∫q C≤$T eTd”<äT

eTø±ÿ~X¯ À øÏu≤¢

∫Á‘·+`22.8 neTè‘YdüsY Àì Vü≤]à+<äsY kÕVæ≤uŸ(dü«s¡í <˚yê\j·T+) #·T≥÷º>∑\ |ü$Á‘· düs¡düT‡

SCERT TELA

NGANA


MTs¡T Á>±eT<˚e‘·\ >∑T&ÉT\qT >∑T]+∫, ô|<ä›ô|<ä› <˚yê\j·÷\qT >∑T]+∫, eTd”<äT\qT>∑T]+∫ #·~yês¡T ø£<ë, Ä Á>±eT <˚e‘·\>∑T&ÉT\÷, <˚yê\j·÷\T, eTd”<äT\T #ê˝≤_ Ûqï+>± ñHêïj·Tì ˙≈ £ î m+<ä T≈ £ înì|ædüTÔ+~?

<˚yê\j·÷\T m+<äT≈£î <Ûä«+dü+ #˚j·Tã&Ü¶sTT?

sêE\T ‘·eT uÛÑøÏÔì, dü+|ü<äqT, n~Ûø±sêìïø£qãs¡T#·Tø√&ÜìøÏ <yê\j·÷\qT ø£Ïº+#yês¡T. n+<äTπøˇø£sêE eTs=ø£ sê»´+MT<ä <ä+&Ó‹Ôq|ü&ÉT á<˚yê\j·÷\ô|’H˚ >∑T]ô|fÒºyê&ÉT. kÕ.X¯. 9e X¯‘êã›+ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À bÕ+&É´ sêC…’q le÷s¡ le\¢uÛÑT&ÉTl\+ø£MT<ä <ë&ç #dæ ùdq`1(kÕ.X. 831`851) nHsêEqT z&ç+#ê&ÉT. uÖ<ä∆düHê´dæ, #·]Á‘·ø±s¡T&ÉsTTq<ÛäeTàøÏ‹Ô á$<Ûä+>± sêXÊ&ÉT: ªªn‘·qT $\TyÓ’qyêÏqìï+Ï ‘=\–+#ê&ÉT. s¡‘·ïuÛÑeq+˝Àì, |üP]Ô>±ã+>±s¡+‘√ #˚dæq ãT<ä∆ $Á>∑Vü‰˙ï, uÖ<ë∆sêe÷\˝Àñqï ã+>±s¡T Á|ü‹eT\qT <√#·Tø=ì yÓfi≤fl&ÉT.μμá$<Ûä+>± dæ+Vü≤fi¯ sêE≈£î ‘·–*q m<äTs¡T<Óã“øÏÁ|ürø±s¡+>±, ‘·s¡yê‘· dæ+Vü≤fi¯ sêC…’q ùdq`2 ‘·qùdHêìì bÕ+&É sê»<Ûëì nsTTq eT<ÛäTs¡MT<ä≈£î<ä+&Ó‘·ÔeTì Ä<˚•+#ê&ÉT. á <ä+&Éj·÷Á‘·qTπøe\+ ãT<äT∆ì ã+>±s¡T $Á>∑Vü‰ìï ‹]–‘˚e&Üìπø #˚XÊs¡ì uÖ<ä∆ _Û≈£åîe⁄ sêXÊ&ÉT.

Ç<$<Ûä+>± |ü<äø=+&√ X‘êã› ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À#√fi¯sêC…’q sêCÒ+Á<ä 1 ‘·q sê»<Ûëì˝À ˇø£•yê\j·÷ìï ì]à+∫ z&çb˛sTTq sêE\<ä>∑Z]qT+∫ ‘·qT rdüTø=qï Ò<ë ãVüQeT‹>±bı+~q $Á>∑Vü‰\‘√ <ëìì ì+bÕ&ÉT. yêÏ Àø=ìï: 1) ì\ã&çq dü÷s¡T´&ç •\Œ+ #êfió≈£î´\<ä>∑Z]qT+&ç, 2) >∑DÒX, <äTsêZ<$ $Á>∑Vü‰\T, q+~$Á>∑Vü≤+ ‘·÷s¡TŒ#êfió≈£î´\ <ä>∑Z]qT+&ç, 3) uÛ…’s¡e⁄ì

Á|ü‹s¡÷|ü+ (•e⁄ì s¡÷bÕ\˝À ø£Ï) uÛ…’s¡$ $Á>∑Vü‰\qTˇ]kÕ‡˝Àì ø£[+>∑sêE\ <ä>∑Z]qT+&ç, 4) ø±∞e÷‘·$Á>∑Vü≤+ u…+>±˝Ÿ˝Àì bÕ\e+oj·TT\ <ä>∑Z]qT+&ç‘Ó#êÃs¡T.

>∑»˙ eTVü≤eT÷<é #√fi¯ sêCÒ+Á<ä`1 sêE≈£îdüeTø±*≈£î&ÉT. uÛ≤s¡‘· ñ|üK+&É+MT<ä <ä+&Ó‹Ôq|ü&ÉTz&çb˛sTTq sêE\ <yê\j·÷\qT ø=\¢>=Ïº dü+|ü<äqT,$Á>∑Vü‰\qT <√#·T≈£îHêï&ÉT. >∑»˙ eTVü≤eT÷<é ÄHê&ÉT>=|üŒ ù|s¡Tbı+~q sêE ø±&ÉT. ø±ì k˛eTHê<∏é<˚yê\j·T+ e+Ï ô|<ä› <˚yê\j·÷\qT <Ûä«+dü+ #˚dæÇkÕ¢+ Hêj·T≈£î&ç>± Á|üdæ~∆ bı+<ë&ÉT. <ë<ë|ü⁄eT<Ûä j·TT>∑+˝Àì sêE\+<äs¡÷ ‘·eT sê»ø°j·T X¯øÏÔì,ôd’Hê´ìï ñ|üjÓ÷–+∫ z&çb˛sTTq sêE\ |ü$Á‘· düú ≤\MT<ä <ë&ç#˚dæ <√#·T≈£îHêïs¡T.

sêCÒ+Á<ä 1, >∑õ˙ eTVü≤eT÷<é ø±\+HêÏ yê]$<ÛëHê\ >∑T]+∫ MTπs$T nqT≈£î+≥THêïs¡T?á Ç<ä›s¡T sêE\ #·s¡ \˝Àì ‘˚&Ü Ò$TÏ?

$»j·Tq>∑s¡ sêE\ XË’* :

j·÷e‘Y <äøÏåD uÛ≤s¡‘·<XÊìøÏ Á|ü<Ûëq sê»<Ûëì>±$»j·Tq>∑s¡ |ü≥ºD≤ìï $»j·Tq>∑s¡ sêE\T n_Ûeè~∆

∫Á‘·+`22.9 Vü≤+|æ Àì $s¡÷bÕø£å <˚yê\j·T+

SCERT TELA

NGANA


#˚XÊs¡T. Ms¡T ÁbÕNq uÛÑeq ìsêàD dü+Á|ü<ëj·÷\qTM] ìsêàD≤\˝À Á|ü‹_+_+|üCÒXÊs¡T. Ms¡T l $s¡÷bÕø£å,sêeT#·+Á<ä, ø£èwüí, $sƒ¡ ≤\j·÷\qT ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì#√fi¯, bÕ+&É´, #·Áø£es¡TÔ\ $<ÛëHê\qT nqTdü]+∫n_Ûeè~∆#XÊs¡T. >√|ü⁄sê\T, $e÷Hê\T M] •\Œø£fi˝ÀuÛ≤>± Ò. sêj·T\yês¡T >√|ü⁄sê\ $wüj·T+˝À Á|ü‘´ø£ÁX<ä∆ø£qã]#ês¡T. Ç+‘·es¡≈£î mes¡÷ ø£≥ºq+‘· m‘·TÔ À yêÏìì]à+#ês¡T.

yÓTT<äÏ n+‘·düTÔqT >∑Ïº q\¢ùdq|ü⁄ (Á>±HÓ’Ÿ) sêsTT‘√$T–*q n+‘·düTÔ\qT >∑Ïº Ç≥Tø£‘√, düTqï+‘√ ì]à+#ês¡T.‘·eT <äsêŒìøÏ ‘·–q≥T¢>± sê» >√|ü⁄sê\qT #ê˝≤m‘·TÔ>±qT, eT<ä´˝ÀqTqï >∑sê“¤\j·÷\ô|’q ñqï>√|ü⁄sê\qT ∫qï$>±qT ì]à+#ês¡T. #ê˝≤ <ä÷s¡+qT+&çá m‘ÓÔÌq >√|ü⁄sêìï #·÷&É>±H˚ Çø£ÿ&É >∑T&ç ñ+<äìBìe\¢ ‘Ó\TdüTÔ+~. Ç$ kÕÁe÷C≤´~Ûø±sêìøÏ Á|ürø£\T>±ñ+&É&ÉyT ø±≈£î+&Ü á ìsêàD≤ìøÏ ‘√&ÉŒ&çq eqs¡T\≈£î,kÕ+πø‹ø£ HÓ’|ü⁄D≤´\≈£î ì<äs¡ÙHê\T>± ≈£L&Ü ñHêïsTT.$X‚wüyÓTÆq Ç‘·s¡ ìsêàD≤\˝À eTTK´yÓTÆq eT+&ÉbÕ\qT,ekÕsê\qT #ê˝≤ bı&Ée⁄>± düÔ+uÛ≤\‘√ ≈£L&ç ñ+&≥≥T¢>∑s¡“ ¤> ∑T&ç #·T≥÷º ì]à‘·eTj·÷´sTT. $s¡÷bÕø£ å<˚yê\j·÷ìï C≤Á>∑‘·Ô>± |ü]o*<ë›+.

$s¡÷bÕø£å <˚yê\j·T+ nH˚ø£ X¯‘êu≤›\ÁøÏ‘·+ì]à+∫q~. nsTT‘ yÓTT<äÏ $Á>∑Vü≤ kÕú|üq kÕ.X. 9`10

X‘êu≤›\ eT<Ûä »]–+<äì XÊdüHê\T ‘Ó\T|ü⁄‘·THêïsTT.$»j·Tq>∑s¡ sê»´kÕú|üq ‘·s¡yê‘· á <yê\j·÷ìï u≤>±ô|<ä›~>± #˚XÊs¡T. eT÷\$sê≥Tº≈£î m<äTs¡T>± ñqï$XÊ\yÓTÆq >∑~ì ø£èwüí<˚esêj·T\T dæ+Vü‰düHêìïn~Ûwæ+∫q dü+<äs¡“¤+>± ø£Ïº+#ês¡T. á >∑~ n+<ä+>±n\+ø±sê\T #ÓøÏÿ ñqï düÔ+uÛ≤\‘√ ≈£L&ç ñ+~.‘ ·÷s ¡ T Œ>√| ü ⁄s ¡ ìsêàD+ yê] ø £fi≤b˛w üDqT‘Ó*j·TCÒdüTÔ+~. á #·T≥Tº|üø£ÿ\ n<äq|ü⁄ ø£≥º&Ü\‘√,>∑sê“¤\j·T+, eT<Ûä ˝À ø=~› düú\+˝ÀH˚ ÄÁø£$T+∫+<äì#Ó|üŒe#·TÃ.

á <˚yê\j·÷\˝Àì $XÊ\yÓT Æq >∑<äT\qTs¡ø£s¡ø±˝… ’q ø±s¡´Áø£e÷\≈£î ñ|üjÓ÷–+#˚yês¡T.ø=ìï#√≥¢ ñ‘·‡e $Á>∑Vü‰\qT ñ+∫ dü+^‘·, qè‘· ,HêÏø£\ e+Ï ø±s¡ Áø£e÷\qT »]ù|yês¡T. ø=ìï#√≥¢Ç‘·s¡ eT+&ÉbÕ\qT <˚e‘·\ ø£fi≤´D√‘·‡yê\qTñ|üjÓ÷–+#˚yês¡T. Ç+ø± ø=ìï eT+&ÉbÕ\˝ÀeT÷\$sêŸ Á|ü‹s¡÷bÕ\qT Á|ü‹wæº+#yês¡T.

$»j·Tq>∑s¡ sêE\T ‘·eT <˚yê\j·÷\qT Ç‘·s¡<yê\j·÷\ |ü<ä∆‹˝ÀH ì]à+∫ ÖøÏø£ ø±s¡ Áø£e÷\ø√dü+sê»eT+~sê\qT ì]à+#ês¡T. MÏ ìsêàD+˝À düT˝≤ÔqT\kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„Hêìï, yê] |ü<ä∆‘·T\qT bÕÏ+#ês¡T.Á|üdæ~∆ #Ó+~q |ü<äàeTVü≤ Ÿ (Á_Ïwt yêfiófl, dü+<äs¡Ù≈£î\T<ëìï Ç˝≤ |æ*#˚yês¡T), sêDT\ kÕïq|òüT≥º+, >∑»XÊ\

∫Á‘·+`22.10(_) sêDT\ kÕïqyêÏø£∫Á‘·+`22.10(m) |ü<äàeTVü≤˝Ÿ

SCERT TELA

NGANA


BìøÏ ñ<ëVü≤s¡D>± #Ó|üø√e#·TÃ.uÛÑe+‘·T\ ìsêàD+˝À ø£e÷qT¢, >∑T+Á&Éìô|’ø£|ü\qT eTq+ #·÷&Ée#·TÃ. Çe˙ïdüTqï+‘√ ‘ê|ü&É+ #dæq |ü⁄cÕŒ\T, |ü≈£åî\Äø±sê\‘√ n\+ø£]+∫ ñHêïsTT. ásê»ÁbÕkÕ<ë\˝À sêE\T ìedæ+#·&É+<ë«sê n$ yê] dü+|ü<ä≈£î ∫Vü≤ï+>±ñ+≥÷ yê] dü+|ü<ä≈£î, düTKeTj·TyÓTÆqq>∑s¡JeHêìøÏ ì<äs¡ÙHê\H˚ uÛ≤eqqTø£*–+#˚$. nsTT‘˚ Çe˙ï ≈£L&ÜdüT˝≤ÔqT\ uÛÑe+‘·T\˝≤π> ñHêïj·Tì uÛ≤$+#·≈£L&É<äT.Ç+<äT˝À <äøÏåD uÛ≤s¡‘·<˚X¯ •\Œ dü+Á|ü<ëj·÷\T,düT˝≤ÔqT\ ø±\+HêÏ ø£e÷qT\T, >√fi≤ø±s¡|ü⁄ ô|’ø£|ü\T$T[‘·yÓTÆ ñHêïsTT. á $<ÛäyÓTÆq düyTàfiHêìøÏ sêE ‘·qdüuÛÑqT ìs¡«Væ≤+#˚ |ü<äàeTVü≤˝ŸqT ñ<ëVü≤s¡D>±#Ó|üŒe#·TÃ.

$»j·Tq> ∑s ¡ sêE\ >=| ü Œ ø £≥ º&Ü\˝À#Ó|üø√<ä–q~ eTVü‰qe$T ~ã“. 11 y˚\ #·<äs¡|ü⁄n&ÉT>∑T\ $d”Ôs¡í+˝À 55 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ À ì]à+∫qy˚~ø£. Ç~ 5 n+‘·düTÔ\ uÛÑe+‹ ø£+fÒ bı&ÉT¬yÓ’q~.200 dü+e‘·‡sê\˝À ø£ dü+ eT÷&ÉTkÕ¬s¢ÌHê Bì m‘·TÔqTô|+∫ ñ+≤s¡T. á y~ø£ n+#·T˝À¢ s¡ø£s¡ø± …’q •˝≤Œ\T#ÓøÏÿ ñHêïsTT. á y˚~ø£MT<ä m≥Te+Ï uÛÑe+rì]à+#· Ò<äT. á y~ø£ MT<ä #Óø£ÿ düÔ+uÛ≤\‘√ ì]à+∫q|ü+~] ñ+~. á y˚~ø£ô|’H˚ $»j·Tq>∑s¡ sêE\TqesêÁ‹ |üP», <ädüsê <äsê“s¡TqT ìs¡«Væ≤+#˚yês¡T. ádü+<äs¡“¤+˝ÀH˚ kÕeT+‘·sêE\T,Hêj·T≈£î\T, Ç‘·s¡ n~Ûø±s¡T\T#·Áø£e]ÔøÏ ø±qTø£\qT #Ó*¢+#yês¡T.◊s√bÕ qT+& ç $< ˚osêj·Tu≤s¡T\T, Ç‘·s¡ düT˝≤ÔqT\Tá ñ‘·‡yê\≈£î Vü‰»s¡j˚T´yês¡T.

$XÊ\ kÕÁe÷»´+ ø£*–q #·Áø£es¡TÔ\T $$<ÛäXË’\T\˝À ì]à+∫q uÛÑe+‘·T\qT m+<äT≈£îñ|üjÓ÷–+#yês¡ì nqT≈£î+≥THêïs¡T?

ñ<ë´qeHê\T, düe÷<ÛäT\T, ø√≥\T:yÓTT>∑\T\ ø±\+˝À •\Œø£fi #ê˝≤ Á|üdæ~∆ #Ó+~+~.

yÓTT>∑\T #·Áø£es¡TÔ\T kÕVæ≤‘· , dü+^‘·, qè‘· , •\Œø£fi\˝Àdü«j·T+>± ÁX<ä∆eVæ≤+#ês¡T. u≤ãs¡T ‘·q d”«j·T#·]Á‘· À‘√≥\MT<ä ‘·q≈£îqï eT≈£îÿeqT $e]+#ê&ÉT.ñ<ë´qeHê\qT Bs¡È#·‘·Ts¡ÁkÕø±s¡+˝À ø£èÁ‹eT ø±\Te\<ë«sê Hê\T>∑T uÛ≤>±\T>± $uÛÑõ+∫ ñ+&ç #·T≥÷º yêÏøÏÁbÕø±s¡|ü⁄ >√&É\T ñ+&Ü\ì u≤ãs¡T e]í+#ê&ÉT.

ø±ãÏº Hê\T>∑T düe÷quÛ≤>±\T>± @s¡Œ&ç ñ+≤sTT.á ñ<ë´qeHê\H #êsYu≤>¥ n+≤s¡T. á ñ<ë´qeqìsêàD≤\T nø£“s¡T‘√ yÓTT<ä˝…’q|üŒÏø° »Vü≤+^sY,cÕ»Vü‰Hé e+Ï #·Áø£es¡TÔ\T ø±oàsY, &Ûç©¢, ÄÁ>±\˝Àn+<äyÓTÆq ñ<ë´qeHê\qT ì]à+#ês¡T (∫Á‘·+`22.11ì#·÷&É+&ç).

∫Á‘·+`22.10(dæ) >∑»XÊ\

∫Á‘·+`22.10(&ç) eTVü‰qe$T ~ã“

SCERT TELA

NGANA


∫Á‘·+`22.11 yÓTT>∑ Ÿ #êsYu≤>¥

∫Á‘·+`22.11(m) VüQe÷j·TTHédüe÷~Û, &Ûç©¢.

∫Á‘·+` 22.11(_)ø±oàs¡T˝À ì]à+∫q #êsYu≤>¥ ekÕsê

∫Á‘·+`22.12 u≤ãsY ø±ã÷˝Ÿ˝Àì #êsYu≤>¥ À |üì#˚düTÔqï|üìyêfi¢qT |üs¡ y˚øÏådüTÔHêï&ÉT. <ës¡T\eT<Ûä K+&ç+#·T≈£îqï

ø±\Te\qT #·÷|ü⁄‘·Tqï <äèX¯ +

∫Á‘·+`22.13 VüQe÷j·T÷Hé düe÷~Û. ÄHêÏ ˙Ï ø±\Te\qT>∑eTì+#·+&ç.

SCERT TELA

NGANA


nø£“s¡T ø±\+˝À nHø£ ø=‘·Ô ø£≥º&Ü\qT ì]à+#ês¡T.nø£“sY ì]à+∫q düe÷<ÛäT\T eT<Ûä Ädæj·÷ yê&ÉsTTq‘Ó’eT÷s¡T ø£≥º&Ü\qT b˛* ñHêïsTT. yÓTT>∑\T\ìsêàD≤\˝À eT<Ûä >√|ü⁄sê\MT<ä ì]à+∫q >√fi≤ø±s¡|ü⁄ô|’ø£|ü\qT, m‘Ó Ô Ìq, bı&ÉyÓ ’q eTTK<ë«sê\qTeTTK´\ø£ åD≤\T>± #Ó|üø√e#·TÃ. VüQeTj·T÷Hédüe÷~ÛMT<ä Ç˝≤+Ï$ #·÷&Ée#·TÃ. Ç~ $XÊ\ #êsYu≤>¥ñ<ë´qeq+ eT< Û ä ´˝À d ü+ Á| ü<ëj · Tã< ä ∆+>±ì]à‘·eTsTT+~. BìH˚ ªnwüº _Væ≤wtºμ (8 dü«sêZ\T) nì|æ\TkÕÔs¡T: eT<Ûä´ ô|<ä›>∑~ ñ+&ç #·T≥÷º 8 >∑<äT\Tñ+≤sTT. á ø£≥º&Üìï mÁs¡sê‹‘√ ø£Ïº n+#·T\≈£îbÕ\sê‹ì ‘ê|ü&É+ #˚XÊs¡T.

cÕ»Vü‰qT ø±\+˝À nH˚ø£ •\Œ, yêdüTÔØ‘·T\‘√$T[‘·+ #˚d æq ø=‘ · Ô u Û ÑeHê\qT ì]à+#ês ¡T(~yêHé`Ç`U≤dt ˝ Ò<ë ~yêHé`Ç`ÄyéT). ásê»ÁbÕkÕ<ëH˚ï ∫Væ≤˝Ÿ düT‘·THé Ò<ë q\uÛ…’ düÔ+uÛ≤\$XÊ\yÓTÆq >∑~ nì ≈£L&Ü |æ\TkÕÔs¡T. Ç‘·ì bÕ\q˝ÀH&Ûç©¢ ÄÁ>±\˝À ô|<ä› ô|<ä› ìsêàD≤\T #˚j·Tã&çHêsTT.Á|üuÛÑT‘ê«~Ûø±s¡T\T, dü+<äs¡Ù≈£î\ ø√dü+ ì]à+∫qsê»ÁbÕkÕ<ä+ Á|üD≤[ø± ã<ä›+>± ì]à+#ê&ÉT.

cÕ»Vü‰Hé dü+<äs¡Ù≈£î\ø√dü+ ì]à+∫q $XÊ\yÓTÆq>∑~ eTd”<äTqT b˛* ñ+≥T+~. sê» dæ+Vü‰düq+ øÏ+<äñqï düÔ+uÛ≤ìï |ü$Á‘·yÓTÆq ªøÏu≤¢μ>± uÛ≤$kÕÔs¡T. eTTdæ¢eTT\TÁbÕs¡úq düeTj·T+˝À eTø±ÿ yÓ’|ü⁄ #·÷kÕÔs¡T ø±ãÏº sê»düuÛÑ»]π>≥|ü&ÉT n+<äs¡÷ n<~X˝À ‹]– ñ+≤s¡T. sêE

uÛÑ÷$T MT<ä uÛÑ>∑e+‘·Tì Á|ü‹ì~Û nì ‘Ó\|ü&Üìπø Ç˝≤ø£Ïº ñ+≤s¡ì ‘·\#·e#·TÃ. Ç< yê] yêdüTÔ•\Œø£fi˝Àì$X‚wüyÓTÆq \ø£åD+>± #Ó|üŒe#·TÃ.

&Ûç©¢˝Àì mÁs¡ø√≥˝À cÕ»Vü‰Hé q÷‘·q+>±ì]à+∫q Hê´j·TkÕúq+ sê» Hê´j·÷ìø°, kÕÁe÷»´ÄkÕúHêìø° eT<Ûä >∑\ dü+ã+<Ûë\qT H=øÏÿ eø±ÿDÏdüTÔ+~.ekÕsê˝À sê»dæ+Vü‰düq+ yÓqø£ yÓ’|ü⁄ <Ó’edü+ã+~Û‘·|”Á≤&ÉT´sê ∫Á‘ê\T, Á^≈£î <e⁄&Ó’q Ä]Œ¤j·Tdt yDTe⁄qTyêsTTdüTÔqï≥Tº>± ñ+~. Á≈£Ls¡yÓTÆq »+‘·Te⁄\T ≈£L&Ü$uÛÒ<ë\T e÷ì XÊ+‹j·TT‘·+>± ø£*dæ ñ+&˝≤ Ä]Œ¤j·Tdtdü+^‘·+ #˚dæ+<äì qeTàø£+. cÕ»Vü‰Hé ø=\Te⁄≈£L≥+,sêE #ùd Hê´j·T+ ù|<ä\q÷, <Ûäì≈£î\q÷ düe÷q+>±|ü]>∑DÏdüTÔ+<ä˙ yêfi¯ófl XÊ+‹j·TT‘·+>± J$+#ê\ì‘Ó*ù|˝≤>∑ ìsêàDeTsTT ñ+~.

cÕ»Vü‰Hé |ü]bÕ\Hê ø±\+˝À sê»<Ûëì q>∑s¡yÓTÆqÄÁ>±˝À Á|üeTTKT\T yê] >∑èVü‰\qT j·TeTTq q~ˇ&ÉT¶ô|’q ì]à+#·T≈£îHêïs¡T. á >∑èVü‰\T #êsYu≤>¥ eT<Ûä ˝Àñ+&˚$<Ûä+>± ìsêàDeTj·÷´sTT. #·]Á‘·ø±s¡T\T á#êsYu≤>¥qT qBeTTK ñ<ë´qeq+>± e]í+#ês¡T.Ç+<äT˝Àì ìyêdü düú ≤\T #êsYu≤>¥ eT<Ûä ˝À ø±≈£î+&ÜqB rsêìøÏ <ä>∑ Zs ¡>± ñ<ë´qeHêìøÏ ∫es¡qì]à+#·ã&Ü¶sTT.

∫Á‘·+`22.14 ÄÁ>±˝Àì qBeTTK ñ<ë´qeq+˝À|ü⁄q]ïsêàD+˝À ñqï uÛ≤>∑|ü⁄ ∫Á‘·|ü≥+. Á|üeTTKT\,

ñ<ë´qeq uÛÑeHê\T j·TeTTHêqB rsêìøÏ¬s+&ÉTyÓ’|ü⁄˝≤ ì]à‘·eTsTT ñHêïsTT. BìøÏ

m&ÉeTyÓ’|ü⁄q ‘êCŸVü≤eTVü≤˝Ÿ ñ+~.

∫Á‘·+`22.15 ÄÁ>±˝Àì ‘êCŸeTVü≤˝Ÿ

SCERT TELA

NGANA


Á|ü|ü+#· U≤´‹ #Ó+~q ‘êCŸeTVü≤ ŸqT cÕ»Vü‰Hé j·TeTTHêq~øÏm<äTs¡T>± ñqï ñ<ë´qeq+˝À ì]à+#ê&ÉT. Çø£ÿ&É q~ n+#·Tqm‘ÓÔÌq y˚~ø£ô|’ bÕ\sê‹‘√ ì]à+∫q düe÷~Û ñ+~. Ç<˚ H˚ÏÁ|ü|ü+#· Á|üdæ~∆>±+∫q ‘êCŸeTVü≤˝Ÿ. #êsYu≤>¥ qeT÷Hêñ<ë´qeq+ BìøÏ <äøÏåD≤q ñ+~. ñqï‘· e+oj·TT\T q~øÏ yÓfi‚fl<ë]MT<ä ìj·T+Á‘·D kÕ~Û+#·&ÜìøÏ Ç˝≤+Ï ìsêàD $<ÛëHêìïmqTïø=ì ñ+≤s¡T. &Ûç©¢ À ø=‘·Ô>± ø£Ïºq cÕ»Vü‰Hêu≤<é q>∑s¡+˝À≈£L&Ü ì]à+∫q sê»uÛÑeq+ q~øÏ n_ÛeTTK+>± ñ+~. cÕ»Vü‰Héô|<ä› ≈£îe÷s¡T&Ó’q <ësêwüßø√ e+Ï ñqï‘·T\≈£î e÷Á‘·y˚T q~n+<äTu≤≥T˝À ñ+&~. $T–*q yês¡+<äs¡÷ ‘·eT ÇfiflqT j·TeTTHêq~øÏ <ä÷s¡+>± ñqï q>∑s¡+˝À ø£≥Tº≈£îHêïs¡T.

MTs¡T yÓ<äTs¡T ø£Ás¡\qT ‘êfi¯fl‘√ ø£Ïº ñqï |üs¡+C≤ MT<äuÛÑ÷$T qT+&ç 50 MT≥s¡¢ m‘·TÔ À ì\ã&ç |üì #düTÔHêïs¡T.≈£î‘·TuŸ$THêsY Àì yÓTT<äÏ n+‘·düTÔ À ˇø£ XÊdüHêìïñ+#ê*. Bìï m˝≤ ô|&É‘ês√ $e]+#·+&ç.

∫Á‘·+`22.16 CÀ<ëu≤sTT sê»eT+~s¡+ |òü‘˚|üPsYdæÁøÏ ô|’ø£|üqT n\+ø£]+∫q düÔ+uÛ≤\‘√ ñ+~.Ç~ >∑T»sê‘Y ìsêàD dü+düÿ è‹ì ‘Ó*j·TCÒdüTÔ+~.

ø°\ø£|ü<ë\T :1) XÊdüHê\T, 2) kÕàs¡ø£ ø£≥º&Ü\T, 3) sê»e+X¯+, 4) ìsêàD •\Œø£fi¯, 5) |ü≤º_Ûùwø£ eTôVA‘·‡e+

1) ìsêàDÁø£eT+˝À Á≤;Ÿ dü÷Á‘êìø°, Äs¡TÿjÓTŸ dü÷Á‘êìø° >∑\ uÛÒ<äy˚T$TÏ? (AS1)

2) •Ks¡+ n+fÒ @$TÏ? (AS1)

3) yÓTT>∑\T\ ñ<ë´qeq+˝Àì #êsYu≤>¥ eTTK´ \ø£åD≤\T @$? (AS1)

4) sêE ÁbÕeTTU≤´ìï <˚yê\j·T+ m˝≤ ‘Ó\T|ü⁄‘·T+~? (AS1)

5) ù|õ HÓ+ 198 ˝Àì 2e ù|sêqT #·~$, yê´U≤´ì+#·+&ç. (AS2)

6) MT Á>±eT+˝À>±˙ |ü≥ºD+˝À>±˙ me]<Ó’Hê $Á>∑Vü≤+>±˙ Ò<ë yê] C≤„|üø±s¡ú+ ø£Ïºq uÛÑe+‹>±˙ñ+<ë? <ëìï m+<äT≈£î ô|≤ºs¡T? <ëìe\¢ Á|üjÓ÷»q+ @$TÏ? (AS6)

7) MT ÁbÕ+‘·+˝Àì @<Ó’Hê ˇø£ bÕs¡TÿqT>±˙, ñ<ë´qeHêìï>±˙ dü+<ä]Ù+∫ yÓTT>∑\T\ ø±\+HêÏñ<ë´qeHê\≈£L MÏø° >∑\ b˛*ø£\qT, ‘˚&Ü\qT >∑T]Ô+#·+&ç. (AS1)

8) uÛ≤s¡‘·<˚X¯ |ü≥+˝À á øÏ+~ Á|ü<˚XÊ\qT >∑T]Ô+#·+&ç. (AS5)

n. &Ûç©¢ Ä. ÄÁ>± Ç. neTè‘YdüsY á. ‘·+C≤ePsY ñ. Vü≤+|æ . j·TeTTHê q~


SCERT TELA

NGANA


$<ë´ Á|üe÷D≤\T (Academic Standards)

|ü⁄düÔø£+˝À Ç∫Ãq $wüj·÷ìï $<ë´s¡Tú\T ne>±Vü≤q #˚düTø√&ÜìøÏ ‘·–q+‘· düeTj·T+ yÓ∫Ã+#ê*. eT<Ûä eT<Ûä ˝ÀÁ|üX¯ï\T y˚j·T&É+ Ç+<äT≈£î <√Vü≤<ä|ü&É‘êsTT. ùV≤‘·Te⁄, ø±s¡Dø±sê´\T, düeTs¡úq, e÷qdæø£ |ü≥+/uÛ≤eq\ |ü≥+,|üü]o\q, $X‚¢wüD, Ä˝À#·q, Vü≤, düe÷˝À#·q, yêÚ≤´q+ e+Ï yêÏøÏ dü+ã+~+∫ á Á|üX¯ï\T ñ+&Ü*. Á|ü‹

n<Ûë´j·T+˝ÀqT n+XÊ\yê]>± ø°\ø£ uÛ≤eq\qT #·]Ã+#ês¡T. ø°\ø£ |ü<ë\qT ≈£L&Ü Ç#êÃs¡T.1) $wüj·÷e>±Vü≤q (Conceptual Understanding) (AS1):Á|ü•ï+#·&É+, #·]Ã+#·&É+, düe÷˝À#·q, πødt düº&û\ <ë«sê ñ<ëVü≤s¡D\T, yêÚ≤´ì+#·&É+, |ü]o*+#·&É+, e+Ï yêÏ<ë«sê ø°\ø£ uÛ≤eq\qT H˚s¡TÃø√e&Üìï Áb˛‘·‡Væ≤+#·e#·TÃ.2) bÕsƒê´+XÊìï (Ç∫Ãq) #·~$, ns¡ú+ #˚düT≈£îì, yêÚ≤´ì+#·&É+ (Reading the text(given),Understanding and Interpretation) (AS2):¬s’‘·T\T, ø£sêà>±sê\˝Àì ø±]à≈£î\≈£î dü+ã+~Û+∫ ø=ìï πødtdüº&û\T, bÕsƒ¡ |ü⁄düÔø£+˝À ñ|üjÓ÷–+∫q ø=ìï ∫Á‘ê\Te+Ï$ Hs¡T>± uÛ≤eqqT ‘Ó*j·TCÒj·Te⁄. eTTK´ uÛ≤eq\qT $<ë´s¡Tú\T ns¡ú+ #düTø√≤ìøÏ, ∫Á‘ê\qT yêÚ≤´ì+#·≤ìøÏ‘·–q+‘· düeTj·T+ πø≤sTT+#ê*.3) düe÷#ês¡ HÓ’|ü⁄D≤´\T (Information Skills) (AS3):kÕe÷õø£ XÊÁdüÔ+˝Àì $$<Ûä n+XÊ\ n<Ûä j·THêìøÏ πøe\+ bÕsƒ¡ |ü⁄düÔø±\T dü]b˛e⁄. ñ<ëVü≤s¡D≈£î |ü≥ºD ÁbÕ+‘·+˝Àñ+≥Tqï $<ë´s¡Tú\T ‘·eT Á|üC≤ Á|ü‹ì<ÛäT\ >∑T]+∫, Á>±MTD ÁbÕ+‘·+˝À ñ+≥Tqï $<ë´s¡Tú\T ‘·eT ÁbÕ+‘·+˝ÀkÕ>∑T˙Ï kÂø£sê´\T, #Ós¡Te⁄\ >∑T]+∫ düe÷#ês¡+ ùdø£]+#·e#·TÃ. $<ë´s¡Tú\T ùdø£]+∫q düe÷#ês¡+ bÕsƒ¡ |ü⁄düÔø£+˝Àñqï <ëì‘√ |üP]Ô>± dü]b˛\ø£ b˛e#·TÃ, Bìì $e]+#ê*. ÁbÕC…≈£îº\ <ë«sê $<ë´s¡Tú\T ùdø£]+∫q düe÷#êsêìï‘Ó*j·TCÒj·T&É+ ≈£L&Ü ˇø£ eTTKýÓTÆq HÓ’|ü⁄D´+. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ˇø£ #Ós¡Te⁄ >∑T]+∫ düe÷#ês¡+ ùdø£]+∫ ñ+fÒ <ëì*œ‘· ìy˚~ø£‘√bÕ≥T ˇø£ ∫Á‘·yÓ÷, |ü≥yÓ÷ »‘·|üs¡#ê\qTø√e#·TÃ Ò<ë düe÷#êsêìï b˛düºs¡T¢, u§eTà\ s¡÷|ü+˝ÀÁ|ü<ä]Ù+#·e#·TÃ. düe÷#ês¡ ùdø£s¡D, ]ø±s¡T¶\T/|üÏºø£\˝À Áø√&çø£]+#·≥+, $X‚¢wüD, ìsê∆s¡D e+Ï$ düe÷#ês¡ HÓ’|ü⁄D≤´\øÏ+~øÏ ekÕÔsTT. ÁbÕC…≈£îº |üqT\T ìs¡«Væ≤+#·>∑\>±*.4) düeTø±©q n+XÊ\ô|’ (kÕe÷õø£, kÕ+|òæTø£) Á|ü‹düŒ+<äq ` Á|ü•ï+#·&É+ (Reflection oncontemporary issues and questioning) (AS4):$<ë´s¡Tú\T ‘·eT ‘·eT Jeq $<ÛëHê\qT $$<Ûä ø±˝≤\˝Àì, $$<Ûä ÁbÕ+‘ê\˝Àì Á|ü»\ Jeq $<ÛëHê\‘√ dü]b˛*Ã,uÛÒ<ë\≈£î >∑\ |ü\T ø±s¡D≤\qT dü÷∫+#·T≥qT, ìsê∆]+#·T≥qT eT]j·TT yêìô|’ yêÚ≤´ì+#·Tq≥T¢>± Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*.5) |ü≥ HÓ’|ü⁄D≤´\T (Mapping Skills) (AS5):bÕsƒ¡ |ü⁄düÔø£+˝À nH˚ø£ s¡ø±\ |ü≤\T, ∫Á‘ê\T ñHêïsTT. ˇø£ Á|ü<˚XÊìøÏ dü+ã+~Û+∫ HÓ’s¡÷|ü Á|ü‹_+ãyÓTÆq |ü≤\n<Ûä j·Tq HÓ’|ü⁄D≤´\qT ô|+bı+~+#·Tø√e&É+ eTTK´+. á HÓ’|ü⁄D≤´ìï ô|+bı+~+#·Tø√e&É+˝À nH˚ø£ <äX¯\T ñHêïsTT.‘·s¡>∑‹ >∑~ |ü≥+ ‘·j·÷s¡T #j·T&É+, |ü≥+˝À <ä÷s¡+, m‘·TÔ\qT #·÷|æ+# $<ÛëHêìï ns¡ú+ #düTø√e&É+. á bÕsƒ¡ |ü⁄düÔø£+˝Àu§eTà\T, b˛düºs¡T¢ bò À\qT ñ|üjÓ÷–+#ê+. |ü⁄düÔø±ìï n+<ä+>± r]Ã~<ä›&É+ ø√dü+ ø±≈£î+&Ü MÏøÏ, bÕsƒê´+XÊìø°dü+ã+<Ûä+ ñ+~. ø=ìï kÕs¡T¢ MÏøÏ dü+uÛÑ+~+∫ ø=ìï ø£è‘ê´\T ≈£L&Ü ñHêïsTT. ñ<ë: u§eTàøÏ o]¸ø£ sêj·T≥+,uÛÑeq ìsêàD ∫Á‘ê\qT #·<äe≥+ yÓTT<ä …’q$.6) Á|üX¯+dü, düTìï‘·‘·«+ (Appreciation and sensitivity) (AS6) :uÛ≤wü dü+düèÿ‹, ≈£î\+, eT‘·+, *+>∑uÒ<Ûä+ e+Ï $wüj·÷˝À¢ eTq <˚X¯+˝À m+‘√ yÓ’$<Ûä ‘· ñ+~. kÕ+|òæTø£ XÊg+ á_Ûqï‘ê«ìï |üs¡>∑Dq˝ÀøÏ rdüTø√yê\ì, á ‘˚&Ü\ |ü≥¢ düTìï‘·+>± ñ+&Ü\ì $<ë´s¡Tú\qT Áb˛‘·‡Væ≤düTÔ+~.

SCERT TELA

NGANA


uÛ≤s¡‘·<˚X¯ HÓ’dü]Zø£ dü«s¡÷|ü |ü≥+SCERT T

ELANGANA


SCERT TELA

NGANA


Á|ü|ü+

#· ne

⁄Ÿ…’H

é |ü≥+

SCERT TELA

NGANA


uÛ≤s¡‘·<˚X¯ sê»ø°j·T |ü≥+SCERT T

ELANGANA


‘Ó\+>±D sê»ø°j·T |ü≥+

SCERT TELA

NGANA


C≤rj·T uÛ≤wü :Væ≤+B

uÛ≤s¡‘·<˚X¯ C≤rj·T ∫Vü‰ï\TC≤rj·T sê» eTTÁ<ä :kÕsYHê<∏é e<ä› ñqï nXÀ≈£îì <Ûäs¡àdü÷ú|üeTT˝Àì eT÷&ÉT dæ+Vü‰\>∑Ts¡TÔ qT+&ç rdüTø=qã&çq~.

C≤rj·T ^‘·+ :l s¡M+Á<äHê<∏é sƒê>∑÷sY#˚s¡∫+#·ã&çq~.

»q>∑DeTq...

C≤rj·T ÁbÕs¡úq:e+<e÷‘·s¡+ l ã+øÏ+ #·+Á<ä#Û·≥Ø®# s¡∫+#·ã&çq~.

C≤rj·T ø±´ …+&És¡T : X¯ø£dü+e‘·‡s¡+ Ä<Ûë]‘·eTT (#Ó’Á‘·e÷dü+ qT+&ç |òü\TZD e÷dü+es¡≈£î).Á|ü|ü+#· <˚X¯eTT\e\H˚ Á¬>>∑]j·THéø±´ …+&És¡TqT n~Ûø±s¡ø±´ …+&És¡T>± ñ|üjÓ÷–kÕÔeTT.

C≤rj·T |ü⁄wüŒeTT :‘êeTs¡|ü⁄e⁄«

C≤rj·T |òü\eTT :e÷$T&ç|ü+&ÉT

C≤rj·T eèø£å+ :eTÁ] #Ó≥Tº

C≤rj·T »+‘·Te⁄ :sêj·T˝Ÿ u…+>±˝Ÿ |ü⁄*

C≤rj·T »\#·s¡»+‘·Te⁄ : &Ü*Œ¤Hé

C≤rj·T |üøÏå :HÓeT*

C≤rj·T q~ :>∑+>∑

C≤rj·T yês¡dü‘·«»+‘·Te⁄ : @qT>∑T

uÛ≤s¡‘· ÁbÕe÷DÏø£ ø±\eTT :82 1/2 &çÁ^\ ‘·÷s¡TŒ πsU≤+X¯Ä<Ûë]‘·eTT. Á^ì«#Y ÁbÕe÷DÏø£ø±\eTT ø£Hêï eTq<˚X¯ ø±\eTT5 >∑+.30ì.\T. eTT+<äT ñ+≥T+~.

Áø£.dü+ sêh ∫Vü≤ï+ kÕ<Ûës¡D HêeTeTT ‘Ó\T>∑T ù|s¡T1. sêh »+‘·Te⁄ õ+ø£ õ+ø£2. sêh |üøÏå Ç+&çj·THé s√\sY bÕ\|æ≥º3. sêh #Ó≥Tº »$Tà #Ó≥Tº »$Tà #Ó≥Tº4. sêh |ü⁄wüŒ+ ‘·+π>&ÉT |ü⁄wüŒeTT ‘·+π>&ÉT |ü⁄e⁄«

‘Ó\+>±D sêh ∫Vü‰ï\T

sêh »+‘·Te⁄ sêh |üøÏå sêh #Ó≥Tº sêh |ü⁄wüŒ+ sê» eTTÁ<ä

C≤rj·T C…+&Ü :s¡÷|üø£s¡Ô `l |æ+>∑[ yÓ+ø£j·T´

SCERT TELA

NGANA


‘Ó\+>±D sêh $esê\T$d”Ôs¡í+ : 1,12,077 #·.øÏ.MTnøå±+XÊ\T : 15046μ ` 19047μπsU≤+XÊ\T : 77016μ ` 81043μ<XeTT : uÛ≤s¡‘·<XeTTÁbÕ+‘·eTT : <äøÏåD uÛ≤s¡‘·+ne‘·s¡D ~qeTT : 2 pHé, 2014sê»<Ûëì : ôV’≤<äsêu≤<éõ˝≤¢\ dü+K´ : 31

(Ä~˝≤u≤<é, ø=ÁeT+;ÛyéT, uÛÑÁ<ëÁ~, »j·TX¯+ø£sY, CÀ>∑Tfi≤+ã, ôV’≤<äsêu≤<é, »–‘ê´\, »q>±eT, ø±e÷¬s&ç¶,ø£Ø+q>∑sY, KeTà+, eTVü≤ã÷u≤u≤<é, eTVü≤ã÷uŸq>∑sY, eT+∫sê´\, yÓT<äø˘, y˚T&ÉÃ˝Ÿ, q˝§Z+&É, Hê>∑sYø£s¡÷ï˝Ÿ,ìs¡à˝Ÿ, ìC≤e÷u≤<é, s¡+>±¬s&ç¶, ô|<ä›|ü*¢, sê»qï, dü+>±¬s&ç¶, dæ~›ù|≥, dü÷sê´ù|≥, $ø±sêu≤<é, eq|ü]Ô,es¡+>∑ Ÿ |ü≥ºD+, es¡+>∑ Ÿ Á>±MTD+, j·÷<ëÁ~. )

sêh uÛ≤wü : ‘Ó\T>∑T, ñs¡÷›XÊdüqdüuÛÑ kÕúHê\ dü+K´ : 119XÊdüqeT+&É* kÕúHê\ dü+K´ : 40˝Àø˘düuÛÑ kÕúHê\ dü+K´ : 17sê»´düuÛÑ kÕúHê\ dü+K´ : 7eTTK´ q<äT\T : >√<ëe], ø£ècÕí, eT+Js¡, eT÷dæõ˝≤¢ Á|üC≤|ü]wü‘Y\ dü+K´ : 9eT+&É\ Á|üC≤|ü]wü‘Y\ dü+K´ : 443eTTì‡|ü Ÿ ø±s=ŒπswüHé\ dü+K´ : 6eTTì‡bÕ*°\ dü+K´ : 38¬syÓq÷´ eT+&É ≤\ dü+K´ : 464Á>±eT |ü+#êj·Tr\ dü+K´ : 8,778yÓTT‘·Ô+ »HêuÛ≤ (2011 »HêuÛ≤ …ø£ÿ\ Á|üø±s¡+) : 351.94 \ø£å\T|ü⁄s¡Twüß\ dü+K´ : 177.04 \ø£å\TÁd”Ô\ dü+K´ : 174.90 \ø£å\T*+>∑ ìwüŒ‹Ô (Á|ü‹ 1000 eT+~ |ü⁄s¡Twüß\≈£î Ád”Ô\ dü+K´) : 988»qkÕ+Á<ä‘· ( 1 #·.øÏ.MT.) : 307nø£åsêdü ‘ê πs≥T : 66.46%|ü⁄s¡Twüß\ nø£åsêdü ‘ê πs≥T : 74.95%Ád”Ô\ nø£åsêdü ‘ê πs≥T : 57.92%

XÊ‘·yêVü≤q sêE\ ø±\Áø£eT |üÏºø£(230 Áø°.|üP. - 225 Áø°.X¯.)

leTTKT&ÉT Áø°.|üP.271 - Áø°.|üP.248ø£èwüßí&ÉT Áø°.|üP.248 - Áø°.|üP.230XÊ‘·ø£]í - I Áø°.|üP.230 - Áø°.|üP.220XÊ‘·ø£]í - II Áø°.|üP.184 - Áø°.|üP.128Vü‰\T&ÉT Áø°.X.42 - Áø°.X.51>ö‘·MT|ü⁄Á‘· XÊ‘·ø££]í Áø°.X¯.62 - Áø°.X¯.86e•wü|ü⁄Á‘· |ü⁄˝Àe÷$ Áø°.X.86 - Áø°.X.114•el XÊ‘·ø£]í Áø°.X¯.114 - Áø°.X¯.128j·T»„l XÊ‘·ø£]í Áø°.X¯.128 - Áø°.X¯.157

#√fi¯ sêE\ ø±\Áø£eT |üÏºø£(900 Áø°.X¯. - 1279 Áø°.X¯.)

$»j·÷\j·TT&ÉT Áø°.X¯.850 - Áø°.X¯.871Ä~‘· #√fi¯ó&ÉT Áø°.X¯.871 - Áø°.X¯.905|üsê+‘·ø£ - I Áø°.X¯.905 - Áø°.X¯.907sê»sê» - I Áø°.X¯.985 - Áø°.X¯.1016sê»sê»#√fió&ÉT Áø°.X¯.1016 - Áø°.X¯.1044sêC≤~Ûsê» Áø°.X¯.1044 - Áø°.X¯.1052Ms¡sêCÒ+Á<äT&ÉT Áø°.X¯.1064 - Áø°.X¯.1069≈£îfi¯ó‘√Ô+>∑ #√fi¯ó&ÉT Áø°.X¯.1070 - Áø°.X¯.1121sê»sê» - II Áø°.X¯.1173 - Áø°.X¯.1178≈£îfi¯ó‘√Ô+>∑ #√fi¯ -III Áø°.X¯.1178 - Áø°.X¯.1219sêCÒ+Á<ä III Áø°.X¯.1256 - Áø°.X¯.1270

SCERT TELA

NGANA

7tm_soc - home | scert telanganascert.telangana.gov.in/.../publication/ebooks/7tm_soc.pdf7tm_soc -...

Documents