76576 vla jaarboek 2014 ok · 2020. 3. 29. · kosmografi e ruimtevaart aardbevingen en vulkanen...
TRANSCRIPT
Ge(o)beurtenissen 2013-2014Op de volgende bladzijden vindt u een chronologisch overzicht van ‘geografi sche’ gebeurtenissen in de loop van het vorige schooljaar. Heel wat daarvan liggen nog vers in het geheugen van de leerlingen, of duren door hun gevolgen door tot vandaag. Zij kunnen dan ook moeiteloos gebruikt worden als actualisering van de leerstof tijdens dit schooljaar. Veel succes daarmee!Overigens zijn de volgende bladzijden ook interessante lectuur voor wie wil weten wat hij/zij het afgelopen jaar toch nog heeft gemist.
Om dit overzicht toegankelijk te maken gebruiken we een aantal symbolen die de gebeurtenis relateren aan een leerstofonderdeel. Zo kunnen gepaste onderwerpen snel teruggevonden worden.
groen tekstblokje fysisch-geografi sche gebeurtenis
kosmografi e
ruimtevaart
aardbevingen en vulkanen
geomorfologie, bodems
weer en klimaat
milieu, duurzaamheid
bruin tekstblokje sociaal-economische gebeurtenis
milieu, duurzaamheid
bevolking
geopolitiek
sociale beweging
mobiliteit
€ handel en economie
groen tekstblokje fysisch-geografi sche gebeurtenis
bruin tekstblokje sociaal-economische gebeurtenis
Jaarboek De Aardrijkskunde 2014 71
72 Jaarboek De Aardrijkskunde 2014
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
€ U
mico
re b
ouw
t nie
uwe
fabr
iek i
n Ch
ina.
M
ater
iale
ntec
hnol
ogie
groe
p Um
icore
bou
wt e
en
nieu
we f
abrie
k voo
r de p
rodu
ctie
van
zinkp
oede
r in
Gan
gsha
(pro
vincie
Hun
an).
Umico
re is
sind
s 19
95 ac
tief i
n Ch
ina e
n he
eft e
r tie
n sit
es. D
e gr
oep
stelt
er 2
.000
men
sen
tew
erk.
M
alal
a on
tvan
gt K
inde
rvre
desp
rijs.
De
16-ja
rige M
alal
a You
safz
ai u
it Pa
kista
n, d
ie w
erel
dber
oem
d w
erd
nada
t ze d
oor d
e Tal
iban
in
Pakis
tan
in h
aar h
oofd
was
ges
chot
en, k
rijgt
de
Inte
rnat
iona
le K
inde
rvre
desp
rijs 2
013 u
itger
eikt
. Ze i
s be
kend
om h
aar s
trijd
voor
onde
rwijs
voor
mei
sjes.
M
aasv
erbr
edin
g be
perk
t risi
co o
p ov
erst
rom
inge
n.
Aanl
eidi
ng vo
or d
e ver
bred
ing
war
en d
e ove
rstro
min
gen
in 1
993
en 1
995,
die
in d
e Maa
sregi
o vee
l sch
ade
aanb
rach
ten.
Doo
r de v
erbr
edin
g is
het w
ater
peil
aanz
ienl
ijk g
ezak
t, to
t zel
fs 60
cm op
enke
le m
eetp
unte
n.
Hier
door
wor
den
de in
won
ers l
angs
de z
uide
lijke
M
aaso
ever
s bet
er b
esch
erm
d.
€ S
olva
y bou
wt m
egaf
abrie
k in
Sao
edi-A
rabi
ë.
De fa
brie
k kom
t in
een
chem
ieco
mpl
ex in
Juba
il en
za
l een
jaar
capa
citei
t heb
ben
van
mee
r dan
300
.000
to
n. Vo
or So
lvay w
ordt
het
de d
erde
meg
afab
riek
voor
wat
ersto
fper
oxid
e, n
aast
die
van
Antw
erpe
n en
Thai
land
. De w
ater
stofp
erox
ide z
al d
iene
n al
s gr
onds
tof v
oor d
e pro
duct
ie va
n pr
opyle
enox
ide.
SEPT
EMB
ER 2
013
R
uim
tepu
in ve
rnie
lt en
ige
sate
lliet
Ecua
dor.
Een
wee
k nad
at d
e sa
telli
et d
e eer
ste re
altim
e bee
lden
van
de ru
imte
had
doo
rges
tuur
d ra
akte
hij p
uin
van
een
Russ
ische
rake
t, ge
lanc
eerd
in 1
985.
De b
otsin
g vo
nd p
laat
s op
1.50
0 km
bov
en d
e kus
t van
Mad
agas
car.
De op
erat
ies o
m
het s
igna
al te
her
stelle
n va
n na
nosa
telli
et Pe
gaso
ble
ven
zond
er su
cces
.
H
onde
rddu
izend
en g
etro
ff en
door
ove
rstr
omin
gen
in
Zuid
-Soe
dan.
De a
fgel
open
drie
maa
nden
zijn
er zo
wat
223
.000
m
ense
n ge
troff e
n do
or ov
erst
rom
inge
n. D
eze t
reff e
n vo
oral
het
no
orde
n en
het
cent
rum
van
het l
and.
Volg
ens d
e VN
heef
t de a
l zw
akke
infra
stru
ctuu
r ern
stig
e sch
ade o
pgel
open
.
Zwar
e aa
rdbe
ving
Pak
istan
kost
mee
r dan
500
men
sen
het l
even
. De k
rach
tige a
ardb
evin
g di
e het
zuid
en en
zu
idw
este
n va
n Pa
kista
n he
eft g
etro
ff en
had
een
mag
nitu
de
van
7,7.
Het
epice
ntru
m b
evon
d zic
h op
23
km d
iept
e, op
69
km te
n no
ordn
oord
ooste
n va
n de
stad
Aw
aran
in d
e pro
vincie
Be
loet
sjist
an.
Zw
are
aard
bevi
ng tr
eft o
mge
ving
van
Fuku
shim
a. Ee
n aa
rdbe
ving
met
een
krac
ht
van
6,9
op d
e sch
aal v
an R
ichte
r hee
ft de
gro
te om
gevin
g va
n Tok
io d
oor e
lkaa
r ges
chud
. Ge
vaar
voor
een
tsun
ami w
as er
nie
t. Oo
k de r
egio
die
in 2
011
wer
d ge
troff e
n do
or ee
n zw
are
aard
bevin
g en
tsun
ami k
reeg
opni
euw
met
de s
chok
af te
reke
nen.
‘s
Wer
elds
gro
otst
e vu
lkaa
n op
zeeb
odem
ont
dekt
. De
‘Tam
u M
assif
’ ligt
op d
e bod
em va
n de
Gro
te O
ceaa
n.
De m
onste
rvul
kaan
maa
kt d
eel u
it va
n de
Shat
sky R
ise,
een
diep
pla
teau
op d
e zee
bode
m zo
’n 1.
600
km te
n oo
sten
van
Japa
n, en
stre
kt zi
ch u
it ov
er 3
10.0
00 km
² met
he
lling
en va
n 3,
5 km
hoo
gte.
V
erke
nner
Curio
sity v
indt
wat
er o
p M
ars.
In d
e bod
em va
n M
ars b
lijkt
wat
er te
zit
ten.
Het
wat
er kw
am aa
n he
t lich
t toe
n de
Cu
riosit
y een
sche
p M
arsg
rond
nam
en d
ie in
ee
n sp
ecia
le ru
imte
van
het k
arre
tje st
opte
. Da
ar w
erd
het v
erhi
t tot
835
gra
den.
Er
kwam
en g
asse
n vr
ij, w
aaro
nder
wat
erda
mp.
In
elke
kilo
Mar
sgro
nd zi
t ong
evee
r 20
gram
w
ater
.
Ti
enta
llen
dode
n do
or su
pert
yfoo
n in
Chin
a. Ze
ker 2
5 m
ense
n zij
n om
geko
men
do
orda
t tyf
oon
Usag
i ove
r het
zuid
en va
n he
t la
nd ra
asde
. Er w
erde
n m
eer d
an 2
00 0
00
men
sen
geëv
acue
erd.
De t
ropi
sche
stor
m
vern
ield
e in
de p
rovin
cie G
uang
dong
dui
zend
en
won
inge
n. O
ngev
eer 3
,6 m
iljoe
n m
ense
n w
erde
n ge
troff e
n.
G
root
ste
win
dmol
enpa
rk N
oord
zee
offi c
ieel
in
gehu
ldig
d. H
et w
indm
olen
park
van
C-Po
wer
op d
e Th
ornt
onba
nk m
eet 2
0 km
² en
telt
54 tu
rbin
es d
ie el
k 6,1
5 M
W p
rodu
cere
n. D
e gep
rodu
ceer
de en
ergi
e voo
rzie
t elk
jaar
30
0.00
0 ge
zinne
n va
n gr
oene
stro
om. D
e bou
w d
uurd
e 10
jaar
en h
et p
ark i
s ber
eken
d op
een
leve
nsdu
ur va
n 20
jaar
.
N
aam
swijz
igin
g la
ndin
gsba
an Za
vent
em g
oed
verlo
pen.
Bru
ssel
s Airp
ort d
oopt
e baa
n 02
/20
om
tot b
aan
01/1
9 om
dat h
et ou
de n
umm
er n
iet l
ange
r kl
opte
met
de r
ealit
eit v
an h
et ko
mpa
s. Do
orda
t het
m
agne
tisch
e noo
rden
in d
e loo
p de
r jar
en te
lkens
een
klei
n be
etje
versc
huift
, moe
t de n
umm
erin
g va
n de
la
ndin
gsba
nen
af en
toe w
orde
n aa
ngep
ast.
E
erst
e bu
lktr
ansp
ort l
angs
Noo
rdpo
olro
ute.
Nu
de N
oord
wes
telij
ke D
oorv
aart
ten
noor
den
van
Cana
da
opni
euw
bev
aarb
aar i
s doo
r de s
mel
tend
e poo
lkap
, stu
urt
een
Deen
se fi
rma v
oor h
et ee
rst ee
n bu
lkcar
rier l
angs
de
rout
e. H
et sc
hip,
de N
ordi
c Orio
n ve
rvoe
rt ste
enko
ol, e
en va
n de
bel
angr
ijkste
bro
nnen
van
broe
ikas
gass
en.
€ C
hina
ope
nt vr
ijhan
delsz
one
in Sh
angh
ai. D
e zon
e va
n 29
km² l
igt i
n he
t dist
rict P
udon
g, h
et b
elan
grijk
ste
finan
ciële
en co
mm
ercië
le ce
ntru
m va
n de
stad
. Afg
ezie
n va
n he
t spe
ciale
Hon
gkon
g is
het d
e eer
ste vr
ijhan
delsz
one
in h
et la
nd. D
e reg
erin
g w
il in
de v
rijha
ndel
szon
e ex
perim
ente
ren
met
soep
eler
e eco
nom
ische
rege
ls.
Jaarboek De Aardrijkskunde 2014 73
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
OK
TOB
ER 2
013
Ti
enta
llen
dode
n bi
j zw
are
over
stro
min
gen
na st
orm
wee
r in
Zuid
oost
-Azië
. Tro
pisc
he
storm
en ri
chte
n in
Viet
nam
, Cam
bodj
a en T
haila
nd
zwar
e sch
ade a
an. V
ele m
ense
n zij
n om
geko
men
, gr
ote g
ebie
den
staa
n on
der w
ater
. In V
ietn
am
bega
ven
de d
ijken
het
aan
de M
ekon
g na
dat d
e tro
pisc
he st
orm
Wut
ip d
e kus
t ber
eikt
e.
K
reta
opg
esch
rikt d
oor z
war
e aa
rdbe
ving
. Voo
r de w
estk
ust v
an
Kret
a dee
d zic
h ee
n be
ving
voor
met
ee
n kr
acht
van
6,4
op d
e Sch
aal v
an
Rich
ter.
Er vi
elen
gee
n ge
won
den.
W
onin
gen
en st
eden
in d
e sta
d Ch
ania
liep
en kl
eine
bes
chad
igin
gen
op. D
e bev
ing
deed
zich
voor
op
een
diep
te va
n 40
km en
70
km te
n w
este
n va
n Ch
ania
B
osbr
ande
n Sy
dney
erg
ste
in
tien
jaar
. Al z
eker
200
hui
zen
ging
en
in d
e vla
mm
en op
en er
viel
al 1
dod
e. Du
izend
en A
ustra
liërs
zijn
op d
e vlu
cht.
De h
evig
ste vu
urha
arde
n be
vinde
n zic
h in
Sprin
gwoo
d, d
e toe
ristis
che
regi
o van
de B
lue M
ount
ains
. Een
van
de b
rand
en w
erd
vero
orza
akt d
oor
mili
taire
n tij
dens
een
oefe
ning
met
ex
plos
ieve
n.
Ty
foon
eist
13
dode
n op
Filip
ijnen
. Nar
i tro
f eer
st de
ooste
lijke
kust,
waa
r de t
ropi
sche
stor
m zo
rgde
voor
om
gew
aaid
e ele
ktric
iteits
pale
n en
ontw
orte
lde b
omen
, en
trok
verv
olge
ns ov
er d
e vru
chtb
are e
iland
engr
oep
Luzo
n na
ar h
et w
este
n. O
p de
eila
nden
groe
p zit
ten
na d
e do
orto
cht v
an N
ari 2
,1 m
iljoe
n m
ense
n zo
nder
stro
om.
Sp
oorw
egtu
nnel
tuss
en A
zië e
n Eu
ropa
ge
open
d. In
Turk
ije is
ter g
eleg
enhe
id va
n de
90
ste ve
rjaar
dag
van
de re
publ
iek e
en op
de
zeeb
odem
vera
nker
de sp
oorw
egtu
nnel
geo
pend
. De
13,
6 km
lang
e Mar
mar
ay-tu
nnel
loop
t ond
er
de B
ospo
rus e
n hi
erm
ee ku
nnen
dag
elijk
s tot
1,5
m
iljoe
n m
ense
n in
Ista
nboe
l wor
den
verv
oerd
.
A
sielzo
eker
uit
Kirib
ati w
il ee
rste
kl
imaa
tvlu
chte
ling
wor
den.
Het
hui
s van
Io
ane T
eitio
ta d
reig
t per
man
ent o
nder
wat
er
te lo
pen
door
de s
tijge
nde z
eesp
iege
l. Oor
zaak
is
de kl
imaa
tsve
rand
erin
g. D
e eila
nden
groe
p be
staa
t im
mer
s uit
32 la
agge
lege
n at
olle
n. D
e m
an vr
aagt
in N
ieuw
-Zee
land
asie
l aan
en w
il de
ee
rste k
limaa
tvlu
chte
ling
wor
den.
Sh
utdo
wn
over
heid
VS.
Een
akko
ord
over
de f
inan
cierin
g va
n de
Am
erik
aans
e ov
erhe
id b
lijft
uit.
Door
de p
oliti
eke
verd
eeld
heid
zit d
e ove
rhei
d zo
nder
ge
ld en
wor
den
veel
over
heid
sdie
nste
n ge
slote
n. D
e am
bten
aren
wor
den
met
ve
rlof g
estu
urd.
Nat
iona
le p
arke
n, m
usea
en
bez
iens
waa
rdig
hede
n ga
an d
icht.
Een
akko
ord
wor
dt p
as b
erei
kt op
16
okto
ber.
(G) B
ulga
rije
bouw
t muu
r aan
de
gren
s m
et Tu
rkije
. De 3
0 km
lang
e muu
r moe
t he
t bin
nend
ringe
n va
n ill
egal
e mig
rant
en
uit S
yrië
verh
inde
ren.
Het
arm
ste EU
-land
Bu
lgar
ije h
eeft
prob
lem
en om
de g
roei
ende
vlu
chte
linge
nstro
om u
it Sy
rië aa
n te
kunn
en.
Het a
anta
l vlu
chte
linge
n ov
ertre
ft m
et 8
.000
m
ense
n de
capa
citei
t van
de o
pnam
ecen
tra.
B
oot m
et 2
50 m
igra
nten
gek
apse
isd b
ij La
mpe
dusa
. De b
oot
maa
kte s
lagz
ij toe
n de
vluc
htel
inge
n na
ar éé
n ka
nt va
n he
t vaa
rtuig
re
nden
om d
e aan
dach
t van
een
vlieg
tuig
te tr
ekke
n. O
ver h
et aa
ntal
do
den
best
aat g
rote
ondu
idel
ijkhe
id. V
an d
e ove
rleve
nden
zijn
er
150
naar
Mal
ta en
56
naar
Ital
ië ov
erge
brac
ht. E
en w
eek g
eled
en
kaps
eisd
e ook
al ee
n bo
ot m
et 5
00 vl
ucht
elin
gen
bij L
ampe
dusa
. Sl
echt
s 155
men
sen
over
leef
den
de ra
mp.
G
root
ste
zonn
ecen
tral
e te
r wer
eld
opge
star
t. In
de
Moj
ave-
woe
stijn
(Cal
iforn
ië) h
aalt
de Iv
anpa
h-ce
ntra
le op
vo
lle ca
pacit
eit e
en ca
pacit
eit v
an 3
92 M
W, g
oed
om 1
40.0
00
gezin
nen
van
stro
om te
voor
zien.
De c
entra
le is
140
ha g
root
en
bes
taat
uit
300.
000
spie
gels
die m
et d
e zon
mee
draa
ien
en
het z
onlic
ht co
ncen
trere
n op
3 to
rens
van
elk 1
40 m
eter
hoo
g.
G
ambi
a tr
ekt z
ich te
rug
uit B
ritse
Ge
men
ebes
t. Ga
mbi
a wil
nooi
t mee
r de
el u
itmak
en va
n ee
n ne
okol
onia
le
orga
nisa
tie, e
en in
stitu
ut d
at ee
n ve
rleng
ing
verte
genw
oord
igt v
an h
et ko
loni
alism
e. H
et
Vere
nigd
Kon
inkr
ijk b
ekrit
iseer
de h
et la
nd om
ha
ar g
ebre
k aan
men
senr
echt
en. G
ambi
a was
sin
ds 1
965
lid va
n de
orga
nisa
tie.
D
oden
tol a
ardb
evin
g Fi
lipijn
en lo
opt
op to
t 185
. De b
evin
g ha
d ee
n m
agni
tude
van
7,2
en d
eed
zich
voor
op tw
ee ki
lom
eter
van
het e
iland
Boh
ol, 6
30 ki
lom
eter
ten
zuid
ooste
n va
n de
hoo
fdst
ad M
anill
a. H
et g
ebie
d is
een
gelie
fde t
oeris
tisch
e bes
tem
min
g. D
e aa
rdsc
hok t
rof m
eer d
an 3
,5 m
iljoe
n m
ense
n en
37
000
huize
n zij
n ve
rnie
ld.
Zw
are
uitb
arst
inge
n op
de
Zon.
Het
is al
een
paar
da
gen
opva
llend
onru
stig
op d
e zon
, met
ger
egel
d ee
n ui
tbar
stin
g. D
ie zo
nnev
lam
men
war
en d
e voo
rbije
da
gen
nog
vrij r
ustig
, maa
r van
daag
war
en er
twee
vla
mm
en va
n de
hoo
gste
klas
se. D
aarb
ij kw
amen
en
orm
e hoe
veel
hede
n UV
-stra
ling
vrij.
M
ont B
lanc
is g
ekro
mpe
n. D
e hoo
gste
ber
g va
n de
Al
pen
is vo
lgen
s de j
ongs
te m
etin
gen
4.81
0,02
met
er h
oog,
of
42
cent
imet
er m
inde
r dan
in 2
011.
De h
oogt
e van
de t
op is
af
hank
elijk
van
de w
ind
en d
e nee
rslag
. Hoe
mee
r sne
euw
er
valt
en h
oe m
inde
r win
d er
waa
it, h
oe h
oger
de s
neeu
w en
het
ijs
zich
opho
opt o
p de
rots,
die
zich
op 4
.792
met
er b
evin
dt.
G
root
ste ‘
ande
r’ pl
anet
enst
else
l ooi
t ont
dekt
. De
ster K
OI-3
51 te
lt ze
ven
plan
eten
. Het
pla
nete
nste
lsel
lijkt
daa
rmee
op h
et on
ze. Z
o zijn
er kl
eine
sten
en
plan
eten
vlak
bij d
e cen
trale
ster
en g
asre
uzen
op ee
n gr
oter
e afst
and.
De p
lane
ten
zitte
n w
el d
ichte
r op
elka
ar d
an d
ie ro
nd on
ze zo
n. Te
genw
oord
ig zi
jn 7
71
sterre
n m
et p
lane
ten
beke
nd.
74 Jaarboek De Aardrijkskunde 2014
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
NO
VEM
BER
201
3
La
ncer
ing
van
eers
te In
dias
e M
arss
onde
ges
laag
d. D
e onb
eman
de
Mar
sver
kenn
er h
eeft
zich
losg
emaa
kt va
n he
t res
tant
van
de P
SLV-
rake
t. De
sond
e is
uitg
ezet
in ee
n el
liptis
che b
aan
om d
e Aa
rde.
Uite
inde
lijk z
ulle
n de
mot
oren
van
de M
anga
lyaan
zelf
de kl
us m
oete
n kl
aren
om
zich
op ee
n tra
ject
naa
r Mar
s te z
ette
n.
W
eten
scha
pper
s ont
dekk
en
actie
ve vu
lkaa
n on
der Z
uidp
oolij
s. Bi
j een
uitb
arst
ing
zou
de af
braa
k van
he
t poo
lijs k
unne
n ve
rsnel
d w
orde
n.
Hier
door
kom
t er m
eer w
ater
onde
r de
ijska
p te
rech
t. Di
t wat
er zo
u in
bep
aald
e om
stan
digh
eden
de a
fbra
ak va
n he
t po
olijs
kunn
en ve
rsnel
len.
De u
itbar
-st
ing
zelf
is on
mog
elijk
te vo
orsp
elle
n.
A
ardb
evin
g m
et kr
acht
van
6,6
schu
dt
Cent
raal
-Chi
li do
or e
lkaa
r. He
t epi
cent
rum
be
vond
zich
in d
e Gro
te O
ceaa
n, 5
4 km
ten
ZW va
n Co
quim
bo en
363
km te
n NN
W va
n de
hoo
fdst
ad Sa
ntia
go. D
e bev
ing
onts
tond
op
een
diep
te va
n zo
wat
10
kilom
eter
. Het
ts
unam
i-obs
erva
toriu
m vo
or d
e Gro
te O
ceaa
n va
ardi
gde g
een
tsun
ami-a
larm
uit.
Ty
foon
Hai
yan,
de
groo
tste
tr
opisc
he st
orm
die
ooi
t aan
land
kw
am, t
eist
ert d
e Fi
lipijn
en. H
aiya
n ra
asde
met
win
dsne
lhed
en to
t 386
km
/u en
vero
orza
akte
gol
ven
tot 1
4 m
eter
hoo
g. Er
viel
en ca
. 600
0 do
den
en 4
,3 m
iljoe
n Fil
ipin
o’s zi
jn g
etro
ff en.
M
iljoe
nen
men
sen
hebb
en vo
edse
lhul
p no
dig
en er
zijn
16
milj
oen
dakl
ozen
.
In
done
sisch
e vu
lkaa
n M
erap
i uit-
geba
rste
n. D
e uitb
arst
ing
van
de 1
350
met
er h
oge M
ount
Mer
api,
op h
et ei
land
Ja
va, i
s wel
licht
het
gev
olg
van
een
klei
ne
aard
bevin
g. D
e vul
kaan
spuw
t zijn
as to
t du
izend
met
er h
oog
de lu
cht i
n. Er
was
vo
oraf
gee
n to
enam
e van
de a
ctivi
teit.
B
ijna
100
dode
n en
vele
verm
isten
doo
r tr
opisc
he st
orm
in S
omal
ië. D
e dod
elijk
e cy
cloon
vero
orza
akte
over
stro
min
gen
en h
evig
e re
genv
al. N
aast
de b
ijna h
onde
rd d
oden
hee
ft oo
k hee
l wat
vee d
e sto
rm n
iet o
verle
efd.
Ve
rder
wer
den
er n
og h
onde
rden
hui
zen,
over
-he
idsg
ebou
wen
en vi
sser
sbot
en ve
rnie
ld.
€ Ze
ebru
gge
wor
dt Eu
rope
se h
ub vo
or p
anga
siusfi
let
uit V
ietn
am. D
e tro
even
van
de h
aven
zijn
de t
oega
n-ke
lijkh
eid
voor
inte
rcont
inen
tale
cont
aine
rsche
pen
en
een
rech
tstre
ekse
verb
indi
ng m
et Vi
etna
m. Z
eebr
ugge
be
schi
kt oo
k ove
r 900
.000
m³ t
empe
ratu
urge
cont
role
erde
op
slagc
apac
iteit,
waa
rvan
345
.000
m³ d
iepv
ries,
en ee
n ei
gen
visve
iling
.
B
elgi
ë ko
cht v
oor 1
94 m
iljoe
n eu
ro ‘s
chon
e lu
cht’.
Bel
gië h
aalt
de
Kyot
onor
m al
leen
dan
kzij d
e aan
koop
van ‘
scho
ne lu
cht’ v
anui
t de h
ele
wer
eld.
Ons
land
hee
ft sin
ds 2
008
voor
194
milj
oen
euro
aan
scho
ne
luch
t gek
ocht
vanu
it de
hel
e wer
eld.
Ons
land
maa
kt d
aarm
ee vo
or 5
2 %
ge
brui
k van
scho
ne lu
cht o
m zi
jn kl
imaa
tafsp
rake
n na
te ko
men
.
Is
raël
wil
muu
r bou
wen
aan
gre
ns m
et Jo
r-da
nië.
Een
van
de re
dene
n vo
or d
e bou
w va
n ee
n ve
iligh
eids
muu
r is d
e stro
om Sy
risch
e vlu
chte
linge
n in
buu
rland
Jord
anië.
Ook
lang
s de g
rens
met
Eg
ypte
bou
wt I
sraël
een
sper
zone
om g
ewap
ende
aa
nval
lers,
smok
kela
ars e
n vlu
chte
linge
n ui
t Afri
ka
tege
n te
hou
den.
Eu
rope
se U
nie
en Tu
rkije
her
vatt
en o
nder
hand
elin
gen
over
to
etre
ding
. Na j
aren
van
stils
tand
zijn
de t
oetre
ding
sond
erha
nde-
linge
n tu
ssen
de E
U en
Turk
ije op
nieu
w op
de r
ails
geze
t. Eu
roco
m-
miss
aris
voor
Uitb
reid
ing
Füle
en d
e Tur
kse m
inist
er va
n Eu
rope
se
Zake
n Ba
gis s
tarte
n va
ndaa
g ge
spre
kken
over
regi
onaa
l bel
eid.
Ch
ina
vers
oepe
lt ee
nkin
dpol
itiek
. Sin
ds 1
979
moe
st h
et ee
nkin
dbel
eid
de b
evol
kings
groe
i inda
m-
men
. Op
het p
latte
land
gol
d vo
or d
e mee
ste ou
ders
een
max
imum
van
twee
kind
eren
als h
et ee
rste
kind
een
mei
sje w
as. D
oor d
e ver
soep
elin
g m
ogen
ec
htpa
ren
in h
et ve
rvol
g tw
ee ki
nder
en h
ebbe
n, al
s de
vade
r of d
e moe
der z
elf e
nig
kind
is.
CO
2-uits
toot
ber
eikt
nie
uwe
reco
rdho
og-
te. D
e voo
rspel
de st
ijgin
g va
n 2,
1 %
dit
jaar
do
or d
e uits
toot
van
foss
iele
bra
ndsto
ff en
over
de
hel
e wer
eld
ligt d
aarm
ee 6
1 %
bov
en h
et
nive
au va
n 19
90, h
et ja
ar d
at al
s uitg
angs
punt
di
ent v
oor h
et Ky
oto-
prot
ocol
. Chi
na b
lijft
met
27
% h
et m
eeste
CO2 u
itsto
ten,
gev
olgd
doo
r de
VS m
et 1
4 %
en d
e EU
met
10
%.
K
ern
van
kom
eet I
SON
com
plee
t ve
rgaa
n na
pas
sage
lang
s Zon
. Vol
gens
be
elde
n va
n sa
telli
eten
voor
zonn
e-on
derz
oek r
est v
an d
e kom
eet a
lleen
nog
ee
n sto
fwol
k. D
e bal
van
ijs, g
as en
stof
gi
ng te
n on
der n
adat
hij d
e glo
eien
d he
te
krin
g om
de E
on w
as in
gevlo
gen.
R
usla
nd la
ncee
rt su
cces
vol 2
3 sa
telli
eten
. M
et ee
n Dn
epr-
draa
grak
et va
nop
de b
asis
Jasn
i in
het z
uide
n va
n de
Oer
al w
erde
n 23
bui
tenl
ands
e sa
telli
eten
tege
lijk g
elan
ceer
d. H
et b
etre
ft vo
oral
aa
rdob
serv
atie
sate
lliet
en u
it de
V.A.
E., Z
uid-
Kore
a,
Italië
, Jap
an, P
olen
en N
eder
land
. De s
atel
liete
n w
erde
n ui
tgez
et op
een
hoog
te va
n 60
0 to
t 900
km.
8
0 to
rnad
o’s tr
eff e
n de
Am
eri-
kaan
se M
idw
est.
De A
mer
ikaa
nse s
taat
Ill
inoi
s wer
d he
t har
dst g
etro
ff en
door
he
t voo
r de t
ijd va
n he
t jaa
r ong
ewon
e sto
rmfro
nt. I
n ze
ven
coun
ties w
erd
de
nood
toes
tand
uitg
eroe
pen.
Maa
r ook
de
stat
en In
dian
a, Io
wa,
Mich
igan
, Miss
ouri,
Oh
io en
Wisc
onsin
wer
den
getro
ff en.
Er
viele
n ze
s dod
en.
Jaarboek De Aardrijkskunde 2014 75
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
DEC
EMB
ER 2
013
G
root
ste ‘
schi
p’ te
r wer
eld
bree
kt a
lle re
cord
s. De
Pre
lude
van
Shel
l is
488
met
er la
ng (9
0 m
eter
lang
er d
an h
et tw
eede
gro
otste
schi
p), 7
4 m
eter
br
eed,
110
met
er h
oog
en w
eegt
600
000
ton.
Tech
nisc
h ge
zien
is he
t gee
n ‘sc
hip’
omda
t het
doo
r sle
epbo
ten
moe
t ver
plaa
tst w
orde
n. H
et fu
nctio
neer
t al
s een
boo
rpla
tform
voor
aard
gasv
elde
n in
W-A
ustra
lië.
A
anta
l asie
laan
vrag
en o
p la
agst
e ni
-ve
au in
jare
n. In
nov
embe
r heb
ben
1.10
3 m
ense
n as
iel a
ange
vraa
gd in
Bel
gië.
Dat
is
een
derd
e min
der d
an in
nov
embe
r vor
ig ja
ar
en h
et la
agste
aant
al si
nds f
ebru
ari 2
009.
De
mee
ste aa
nvra
gen
wer
den
inge
dien
d do
or
asie
lzoek
ers u
it Co
ngo,
Syrië
, Gui
nee,
Rus
land
en
Afg
hani
stan
.
B
anaa
n in
gev
aar d
oor o
nged
iert
e en
sc
him
mel
. Cos
ta R
ica, e
en va
n de
gro
otste
ba
nane
npro
duce
nten
, hee
ft de
noo
dtoe
stan
d ui
tger
oepe
n na
dat o
nged
ierte
een
vijfd
e van
de
oogs
t had
verw
oest.
Volg
ens w
eten
scha
pper
s he
eft d
e ban
anen
oogs
t zw
aar t
e lijd
en on
der d
e op
war
min
g va
n de
aard
e, d
ie er
voor
zorg
t dat
er
mee
r ins
ecte
n zij
n.
Ca
nada
eist
de
Noor
dpoo
l op.
Cana
da w
il ‘in
tern
atio
nale
erke
n-ni
ng vo
or h
et vo
lledi
ge co
ntin
enta
al p
lat’.
Daar
mee
eist
het
de N
oord
-po
ol op
, die
rijk
is aa
n gr
onds
toff e
n. D
e defi
nië
ring
van
het c
ontin
en-
taal
pla
t is d
aarb
ij fun
dam
ente
el vo
or Ca
nada
. Ook
de V
S, N
oorw
egen
en
Den
emar
ken
(Gro
enla
nd) m
aken
aans
praa
k op
het g
ebie
d.
B
orst
kank
er tr
eft n
erge
ns m
eer
vrou
wen
dan
bij
ons.
Dat h
eeft
te
mak
en m
et d
e gen
en, m
aar w
ellic
ht
ook m
et d
e vel
e die
selw
agen
s die
over
on
ze w
egen
rijd
en. I
n de
Bel
gisc
he
borst
en zi
tten
veel
kank
erve
rwek
-ke
nde s
toff e
n: d
ioxin
e, ve
rfver
dunn
ers
en b
ijpro
duct
en va
n br
ands
tof,
voor
al
dies
el. B
orst
kank
er is
de m
eest
voor
-ko
men
de ka
nker
in B
elgi
ë.
A
kkoo
rd tu
ssen
Isra
ël, P
ales
tijne
n en
Jord
anië
m
oet D
ode
Zee
in le
ven
houd
en. I
n de
Gol
f van
Aka
ba,
een
zeea
rm va
n de
Rod
e Zee
, kom
t een
wat
erpo
mps
ys-
teem
dat
jaar
lijks
zow
at 2
00 m
iljoe
n m
³ wat
er za
l op-
pom
pen.
Een
deel
zal o
ntzil
t wor
den
voor
drin
kwat
er. D
e re
st za
l via
180
km la
nge p
ijple
idin
gen
naar
de D
ode Z
ee
wor
den
gevo
erd,
een
mee
r met
een
erg
hoge
zout
conc
en-
tratie
dat
dre
igt u
it te
dro
gen
tege
n 20
50.
S
uper
vulk
aan
Yello
wst
one
kolo
ssal
er d
an
gevr
eesd
. Uit
seism
olog
isch
onde
rzoe
k blij
ken
de m
agm
akam
er en
de h
oeve
elhe
id g
esm
olte
n ge
steen
te tw
ee ke
er g
rote
r dan
eerd
ere s
chat
-tin
gen
uitw
ezen
. De m
agm
akam
er is
bijn
a 90
km
lang
en 1
5 km
die
p. D
e vul
kaan
kom
t zow
at el
ke
600
000
jaar
tot u
itbar
stin
g; d
e laa
tste
dat
eert
van
640.
000
jaar
gel
eden
.
In
done
siërs
op
de vl
ucht
voor
vu
lkaa
n Si
nabu
ng. D
e bijn
a 2.5
00
met
er h
oge v
ulka
an in
het
noo
rden
va
n Su
mat
ra is
sind
s mid
den
sept
em-
ber a
an h
et u
itbar
sten.
De v
oorb
ije
uren
spuw
de h
ij rot
sen
en as
mee
r da
n 7.
000
met
er d
e luc
ht in
. Er v
iele
n al
11
dode
n. A
lle in
won
ers b
inne
n ee
n st
raal
van
5 km
zijn
geë
vacu
eerd
.
Ch
ina
lanc
eert
eer
ste
ruim
teso
nde
naar
de
Maa
n.
De m
issie
Chan
g’e-3
beg
on m
et d
e lan
cerin
g va
n ee
n La
nge M
ars-
3B d
raag
rake
t van
op d
e bas
is Xi
chan
g. 1
9 m
inut
en n
a de s
tart
bego
n de
120
kilo
weg
ende
robo
t-je
ep (Y
utu)
zelf
naar
de M
aan
te vl
iege
n. D
e lan
ding
is
voor
zien
voor
14
dece
mbe
r en
de ro
bot m
oet m
inste
ns
3 m
aand
en op
de M
aan
rijde
n.
A
ardb
evin
gen
treff
en
Indo
nesië
. De e
erste
be
ving
was
bij d
e Tan
imba
r-ei
land
en in
het
ooste
n va
n In
done
sië en
had
een
krac
ht va
n 6,
9 op
de s
chaa
l va
n Ri
chte
r. De
twee
de w
as te
n w
este
n va
n Su
mat
ra
en h
ad ee
n kr
acht
van
6,2.
Er w
erd
na d
e bev
inge
n ge
en w
aarsc
huw
ing
gege
ven
voor
een
tsun
ami.
In
dias
e M
arss
onde
Man
galy
aan
bego
nnen
aan
reis.
Hal
f nov
embe
r lu
kte h
et n
iet o
m d
e son
de in
de
juist
e baa
n om
de a
arde
te kr
ijgen
. De
mot
oren
van
de so
nde h
adde
n aa
nvan
kelij
k nie
t gen
oeg
snel
heid
om
naa
r een
hog
ere b
aan
te g
aan.
In
sept
embe
r 201
4 m
oet d
e Man
galya
an
in ee
n ba
an ro
nd M
ars k
omen
. De m
is-sie
is ee
n pr
estig
epro
ject
voor
Indi
a.
La
agst
e te
mpe
ratu
ur: -
93
grad
en. D
e NAS
A m
aakt
bek
end
dat
op 1
0 au
gust
us 2
010
op d
e Zui
dpoo
l de
tem
pera
tuur
daa
lde t
ot 9
3,2
gra-
den
onde
r nul
. Het
koud
erec
ord
wer
d ge
vest
igd
op ee
n ho
ogvla
kte b
ij het
m
idde
n va
n de
Zuid
pool
, kilo
met
ers
bove
n de
zees
pieg
el.
V
oor d
e ee
rste
keer
in 1
12 ja
ar sn
eeuw
in
Caïro
. Ter
wijl
in h
et ce
ntru
m va
n Ca
ïro d
e reg
en
met
bak
ken
uit d
e luc
ht vi
el en
het
ook a
f en
toe
hage
lde,
kreg
en d
e voo
rsted
en w
itte v
lokj
es ov
er
zich
heen
. Egy
ptisc
he ki
nder
en ku
nnen
eind
elijk
ee
ns m
et sn
eeuw
balle
n go
oien
. Ook
in d
e Sin
aï-
regi
o zie
t het
op so
mm
ige p
laat
sen
wit.
H
oogs
te w
ater
stan
d sin
ds 1
953.
Een
storm
raas
de ov
er on
s lan
d m
et ee
n kr
acht
va
n 9
Beau
fort
op ze
e en
met
max
imal
e ru
kwin
den
tot 9
7 km
/u in
Zeeb
rugg
e. De
com
bina
tie va
n ho
ogw
ater
en ze
er
hard
e win
d zo
rgde
in O
oste
nde v
oor d
e ho
ogste
wat
erst
and
sinds
febr
uari
1953
: 6,
33 m
eter
TAW
. In
Antw
erpe
n no
teer
de
men
7,2
4 m
eter
.
W
arm
ste
dece
mbe
rdag
in N
ew Yo
rk. T
ijden
s een
korte
‘hitt
e-go
lf’ w
erd
het i
n Ce
ntra
l Par
k op
Man
hatta
n 18
,3 g
rade
n Ce
lsius
. In
New
York
is h
et in
dec
embe
r nog
noo
it zo
war
m g
ewee
st.
76 Jaarboek De Aardrijkskunde 2014
JAN
UA
RI 2
014
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
EU
is e
en tr
opisc
h pa
radi
js rij
ker.
Het F
rans
e pro
tect
oraa
t M
ayot
te is
offi c
ieel
toeg
etre
den
tot d
e EU.
Het
eila
nd li
gt tu
ssen
M
ozam
biqu
e en
Mad
agas
kar e
n vo
rmt n
u he
t uite
rste g
rens
ge-
bied
van
Euro
pa. M
ayot
te m
eet z
o’n 3
9 bi
j 22
km. D
e mee
sten
van
de on
geve
er 2
00.0
00 in
won
ers w
onen
in d
e hoo
fdst
ad M
amou
d-zo
u. H
et ei
land
is ov
erw
egen
d isl
amiti
sch.
€ V
erge
et d
e BR
IC-la
nden
, hie
r zijn
de
MIN
T’s.
Nieu
we s
pele
rs w
illen
de e
cono
misc
he m
acht
naa
r zic
h to
e tre
kken
. War
en B
razil
ië, R
usla
nd, I
ndia
en
Chin
a (de
BRI
C-la
nden
) rui
m ti
en ja
ar g
eled
en d
e ni
euw
e eco
nom
ische
eldo
rado
’s, d
an h
ebbe
n nu
vier
an
dere
land
en h
et m
eeste
gro
eipo
tent
ieel
: Mex
ico,
Indo
nesië
, Nig
eria
en Tu
rkije
; de M
INT’s
.
€ B
elgi
sche
rede
rij Eu
rona
v ver
dubb
elt o
lieta
nker
vloo
t. Eu
rona
v gaa
t vijf
tien
supe
rtank
ers (
VLCC
) kop
en va
n M
aersk
Ta
nker
s Sin
gapo
re vo
or ee
n be
drag
van
722
milj
oen
euro
. VL
CC’s
hebb
en ee
n ca
pacit
eit v
an 2
00 0
00 to
t 320
000
ton
en
wor
den
voor
al in
geze
t voo
r het
tran
spor
t van
ruw
e olie
over
de
wer
eldz
eeën
.
A
ntar
ctica
toer
isten
ein
delij
k ger
ed. D
e 52
toer
isten
en w
eten
scha
pper
s die
al 9
dag
en va
stzit
-te
n op
een
Russ
isch
schi
p da
t vas
tliep
in h
et ijs
op
Anta
rctic
a zijn
eind
elijk
ger
ed. E
en Ch
ines
e hel
ikopt
er
evac
ueer
de h
en n
aar e
en A
ustra
lisch
e ijsb
reke
r. Ee
rder
e pog
inge
n va
n Ch
ines
e, Fr
anse
en A
ustra
lisch
e ijs
brek
ers o
m h
et sc
hip
te b
erei
ken
misl
ukte
n.
Le
tland
is a
chtt
iend
e lid
van
eu-
rozo
ne. D
e Let
ten
nam
en af
sche
id va
n hu
n m
unt d
e lat
s. Le
tland
is d
e tw
eede
Ba
ltisc
he st
aat d
ie d
e eur
o hee
ft in
ge-
voer
d, n
a Est
land
in 2
011.
Op
Litou
wen
is
het n
og ee
n ja
ar w
acht
en. D
an g
aat o
ok
Pole
n de
euro
invo
eren
. Het
invo
erin
gs-
proc
es d
uurd
e tie
n ja
ar en
beg
on m
et h
et
lidm
aats
chap
van
de EU
op 1
mei
200
4.
P
eru
is 50
.000
km² z
eege
bied
rijk
er.
De ze
egre
ns tu
ssen
Peru
en Ch
ili w
ordt
he
rbek
eken
. De r
uzie
over
de z
eegr
ens
gaat
al te
rug
tot e
en oo
rlog
tuss
en b
eide
la
nden
in d
e 19d
e eeu
w. H
et g
ebie
d is
voor
al in
tere
ssan
t voo
r de v
isvan
gst.
€ Ic
e-W
atch
wil
120
Chin
ese
jobs
naa
r Bas
tena
ken
ha-
len.
Het
Bel
gisc
he h
orlo
gem
erk h
aalt
de ko
men
de tw
ee à
drie
jaar
120
arbe
ider
sjobs
teru
g va
n zij
n to
elev
erin
gsfa
brie
ken
in
Shen
zhen
in Ch
ina n
aar z
ijn n
ieuw
e fab
riek i
n Ba
stena
ken.
De
loon
koste
n vo
or d
e ass
embl
age m
aken
maa
r een
klei
n de
el
uit v
an d
e win
kelp
rijs v
an ee
n ho
rloge
.
H
itteg
olf i
n Au
stra
lië. D
e tem
pera
tuur
loop
t in
de s
tate
n Wes
t-Aus
tralië
, Zui
d-Au
stra
lië en
Vi
ctor
ia op
tot 4
6 °C
. In
de st
ad O
odna
datta
wer
d ee
n te
mpe
ratu
ur g
emet
en va
n 54
°C. D
oor d
e hi
tte en
de d
roog
te zi
jn er
versc
hille
nde b
osbr
an-
den.
In 2
013
wer
d no
g de
war
mste
tem
pera
tuur
oo
it ge
met
en in
Aus
tralië
.
A
ardb
evin
g zo
rgt v
oor p
anie
k in
Gr
ieke
nlan
d. Ee
n aa
rdbe
ving
met
een
krac
ht va
n 5,
8 he
eft h
et w
este
n va
n Gr
ieke
nlan
d op
gesc
hrikt
. Het
epice
ntru
m
lag
nabi
j de s
tad
Argo
stoli
op h
et ei
land
Ke
falo
nia i
n de
Ioni
sche
Zee.
De s
tevig
e be
ving
zorg
de en
kel v
oor m
ater
iële
sc
hade
. Ze w
as in
het
hel
e wes
ten
van
Grie
kenl
and
te vo
elen
.
T
wee
lingp
lane
et v
an A
arde
ont
dekt
. De
pla
neet
KO
I-314
c lig
t op z
owat
200 l
ichtja
ar va
n de A
arde
. Ze h
eeft
zow
at de
zelfd
e mas
sa al
s onz
e Aar
de, m
aar d
e dia
met
er is
zo
’n 60
% gr
oter
. Er m
oet e
en h
onde
rden
kilo
met
ers d
ikke
atm
osfe
er, b
esta
ande
uit
wat
ersto
f en
heliu
m, d
e pla
neet
om
ringe
n; d
eze p
lane
et is
dus
zeke
r nie
t aar
dach
tig.
D
uize
nden
op
de vl
ucht
voor
vulk
aan
Sina
-bu
ng. S
inds
de I
ndon
esisc
he vu
lkaa
n, in
Noo
rd-
Sum
atra
, in
sept
embe
r wee
r act
ief w
erd,
zijn
al m
eer
dan
22.0
00 m
ense
n ge
ëvac
ueer
d. Si
nds g
ister
en
war
en er
mee
r dan
twin
tig er
uptie
s. De
2.4
60 m
eter
ho
ge vu
lkaa
n ‘sli
ep’ 4
00 ja
ar, o
m in
augu
stus
201
0 ui
t te b
arste
n.
T
empe
ratu
ren
in V
S da
len
tot
-38
grad
en. I
n he
t cen
trum
en
het N
va
n de
VS m
oete
n m
iljoe
nen
Amer
ika-
nen
een
extre
me
vrie
skou
doo
rstaa
n.
Als g
evol
g va
n de
Arc
tisch
e w
ind
wor
-de
n ge
voel
stem
pera
ture
n to
t -5
1 °C
ve
rwac
ht.
N
iaga
raw
ater
valle
n be
vror
en d
oor v
riesk
ou.
Arct
ische
tem
pera
ture
n ho
uden
de
VS i
n hu
n gr
eep.
De e
xtre
me
koud
e is h
et g
evol
g va
n de
zo
geno
emde
pol
aire
vorte
x en
legd
e de a
fgel
open
dag
en ee
n gr
oot d
eel v
an d
e VS l
am.
H
oogs
te b
erg
van
Nieu
w-Z
eela
nd is
30
met
er k
lein
er d
an g
edac
ht. D
e Aor
aki o
f M
ount
Cook
mee
t 3.7
24 m
eter
, en
niet
3.7
54
met
er zo
als o
p offi
cië
le ka
arte
n aa
ngeg
even
st
aat.
Expe
rts b
eklo
mm
en d
e ber
g m
et d
e ni
euw
ste g
ps-m
eeta
ppar
atuu
r. In
199
1 br
ak
op d
e top
een
enor
m b
roks
tuk a
f, w
aard
oor
de b
erg
in ee
n kl
ap 1
0 m
eter
klei
ner w
erd.
M
agne
tisch
veld
van
de Zo
n is
gedr
aaid
. Dit
maa
kt d
eel u
it va
n ee
n cy
clus d
ie e
lf ja
ar d
uurt.
De
Noo
rdpo
ol is
sind
sdie
n de
Zuid
pool
, en
omge
-ke
erd.
Van
daag
was
er e
en k
rach
tige
expl
osie
op
de Z
on. H
et fe
nom
een
is ge
class
ifi ce
erd
als
een
X1.2
-zon
nevla
m. O
f de
uitb
arst
ing
pool
licht
zal
ve
roor
zake
n, is
nog
onbe
kend
.
R
oset
ta b
estu
deer
t opn
ieuw
kom
eten
. De r
uim
teso
nde
wer
d tw
eeën
half
jaar
gel
eden
‘in sl
aap
gele
gd’, o
mda
t ze t
e ver
w
eg w
as om
gen
oeg
zonn
e-en
ergi
e te o
ntva
ngen
. Maa
r nu
is ze
w
eer d
ichte
rbij e
n w
erd
de so
nde g
ewek
t. Ro
setta
vlie
gt n
u na
ar d
e ko
mee
t 67P
/Tsjo
erjo
emov
-Ger
asim
enko
, waa
r ze i
n no
vem
ber e
en
klei
ne ko
mee
tland
er m
oet n
eerz
ette
n.
Jaarboek De Aardrijkskunde 2014 77
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
FEB
RU
AR
I 201
4
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
O
oste
rwee
l bes
t qua
mob
ilite
it, M
ecca
no b
eter
voor
ge
zond
heid
. Dat
bes
luit
het m
ilieu
eff e
cten
rapp
ort v
oor d
e Oo
sterw
eelve
rbin
ding
. Het
rapp
ort s
pree
kt g
een
expl
iciet
e vo
orke
ur u
it vo
or ee
n be
paal
d tra
ject
, maa
r ver
gelij
kt d
e ve
rschi
llend
e alte
rnat
ieve
n op
het
vlak
van
mob
ilite
it, ru
im-
telij
ke im
pact
en le
efba
arhe
id.
O
pnie
uw sc
hape
n in
’t Zw
in. N
a een
afw
ezig
heid
van
bijn
a tw
ee d
ecen
nia k
omen
er op
nieu
w sc
hape
n in
het
kust
-na
tuur
dom
ein ‘
t Zw
in in
Kno
kke-
Heist
. Vijf
scha
pen
wer
den
vand
aag
uitg
ezet
. Dit
alle
s pas
t in
het n
ieuw
e beh
eerp
roje
ct
dat k
on u
itgev
oerd
wor
den
met
Euro
pese
subs
idie
s.
V
laam
se re
gerin
g ki
est v
oor O
oste
r-w
eeltr
acé.
De A
ntw
erps
e rin
g w
ordt
ges
lote
n via
een
geop
timal
iseer
d Oo
sterw
eeltr
acé.
Dat i
s vol
gens
de V
laam
se re
gerin
g de
bes
te
gara
ntie
voor
de b
erei
kbaa
rhei
d va
n de
stad
en
de h
aven
, de v
erke
ersv
eilig
heid
en d
e le
efba
arhe
id. D
e wer
ken
moe
ten
star
ten
in
2016
en d
e kos
tprij
s bed
raag
t 3,2
milj
ard
euro
.
P
rote
sten
drij
ven
toer
isten
van
Thai
se
hoof
dsta
d na
ar d
e st
rand
en. D
e ant
i-reg
e-rin
gspr
otes
ten,
die
al d
rie m
aand
en d
uren
, he
bben
het
toer
isme i
n Ba
ngko
k een
fl in
ke
slag
toeg
ebra
cht.
De h
elft
van
de h
otel
kam
ers
staa
t lee
g. In
pla
ats v
an ee
n be
zoek
aan
de
onru
stig
e hoo
fdst
ad, r
eize
n m
eer t
oeris
ten
af
naar
de s
trand
en en
reso
rts in
de b
erge
n.
O
oste
nrijk
kreu
nt o
nder
snee
uw:
hoog
law
ineg
evaa
r. De
hoo
gste
alar
mfa
se,
code
5, w
erd
uitg
eroe
pen.
Dat
hou
dt in
dat
er
een
extre
em la
win
egev
aar i
s. Ni
et al
leen
de
snee
uwpi
stes,
maa
r ook
dor
pen,
weg
en
en sp
oorw
egen
wor
den
bedr
eigd
. De v
er-
wac
htin
g is
dat e
r tot
mor
gen
in b
epaa
lde
gebi
eden
nog
een
met
er sn
eeuw
zal v
alle
n.
Tr
open
stor
m e
ist m
inst
ens 7
3 m
ense
nlev
ens
op Fi
lipijn
en. N
egen
men
sen
wor
den
nog
verm
ist
en on
geve
er 1
8.00
0 be
won
ers g
inge
n vo
or h
et
nood
wee
r op
de vl
ucht
. Het
noo
dwee
r tro
f ook
pr
ovin
cies d
ie in
nov
embe
r vor
ig ja
ar d
oor d
e sup
er-
tyfo
on H
aiya
n w
erde
n ve
rwoe
st. D
e doo
rtoch
t van
Ha
iyan
eiste
toen
mee
r dan
6.2
00 m
ense
nlev
ens.
B
este
‘bew
ijs’ v
oor s
trom
end
wat
er
op M
ars g
evon
den.
De d
onke
re st
repe
n op
de b
inne
nwan
den
van
Mar
skra
ters,
die
in d
e loo
p va
n de
seizo
enen
van
leng
te en
tin
t ver
ande
ren,
zijn
vrijw
el ze
ker v
eroo
r-za
akt d
oor s
trom
end
wat
er. D
at b
ewer
en
Amer
ikaa
nse o
nder
zoek
ers o
p ba
sis va
n sp
ectro
scop
ische
met
inge
n.
W
inte
r offi
cieel
voor
bij:
ampe
r dr
ie ke
er n
acht
vors
t. De
afge
lope
n kl
imat
olog
ische
win
ter w
as m
et g
emid
-de
ld 6
,3 g
rade
n de
op ee
n na
war
mste
sin
ds h
et b
egin
van
de m
etin
gen
in
1833
. Nor
maa
l hal
en w
e in
Ukke
l 3,6
gr
aden
. Er w
erde
n oo
k maa
r drie
vorst
-da
gen
geno
teer
d en
in U
kkel
was
er
maa
r één
snee
uwda
g.
€ B
el20
ein
digt
voor
het
eer
st si
nds c
risis
bove
n 3.
000
punt
en. D
e beu
rsind
ex in
Bru
s-se
l ein
digd
e op
3.00
4,65
pun
ten.
Het
is vo
or
het e
erst
sind
s 200
8 da
t de s
lotk
oers
bove
n de
3.0
00 p
unte
n ui
tkom
t. Da
t was
de w
eek
na d
e val
van
de A
mer
ikaa
nse z
aken
bank
Le-
hman
Bro
ther
s, w
at b
esch
ouw
d w
ordt
als h
et
begi
n va
n de
wer
eldw
ijde fi
nan
ciële
crisi
s.
G
lets
jer g
lijdt
met
‘top
snel
-he
id’ n
aar b
ened
en. D
e sne
lste
glet
sjer t
er w
erel
d, d
e Jak
obsh
avn-
glet
sjer i
n Gr
oenl
and,
haa
lde i
n de
zo
mer
van
2012
een ‘
tops
nelh
eid’
van
46 m
eter
per
dag
(17
kilom
eter
pe
r jaa
r), d
rie ke
er zo
snel
als t
win
tig
jaar
gel
eden
. Bov
endi
en ko
mt h
et
eind
e van
de g
lets
jer,
de to
ng, s
teed
s ve
rder
land
inw
aarts
te li
ggen
.
M
inst
ens 1
4 do
den
bij u
itbar
stin
g vu
l-ka
an o
p Su
mat
ra. D
e 2.4
60 m
hog
e Sin
abun
g sli
ep m
eer d
an 4
00 ja
ar al
vore
ns h
et in
201
0 op
nieu
w to
t een
uitb
arst
ing
kwam
. Sin
ds se
p-te
mbe
r slo
egen
al 3
0.00
0 om
won
ende
n op
de
vluch
t. Gi
stere
n ha
d de
over
heid
inw
oner
s die
mee
r dan
vijf
km va
n de
ber
g le
ven
toes
tem
min
g ge
geve
n te
rug
naar
hui
s te k
eren
.
D
elen
van
Enge
land
al m
eer d
an
een
maa
nd o
nder
wat
er. M
eer d
an
2.50
0 hu
izen
hebb
en te
kam
pen
met
w
ater
over
last
nad
at h
et w
ater
peil
van
de Th
eem
s in
de g
raaf
scha
ppen
Ber
k-sh
ire en
Surre
y, te
n oo
sten
van
Lond
en,
is ge
stege
n. G
edur
ende
een
maa
nd
vinde
n er
al u
itzon
derli
jke ov
erst
ro-
min
gen
plaa
ts.
A
ustr
alisc
he a
stro
nom
en o
ntde
kken
ou
dste
ster
ooi
t. De
ster
die
zow
at 6
000
licht
-ja
ar va
n on
s is v
erw
ijder
d w
erd
ontd
ekt m
et
de Sk
yMap
per-t
eles
coop
in h
et Si
ding
Sprin
g Ob
serv
ator
ium
. Het
is ko
rt na
de O
erkn
al 1
3,7
milj
ard
jaar
gel
eden
onts
taan
. Het
was
ook v
oor
het e
erst
mog
elijk
de s
chei
kund
ige s
amen
stel-
ling
van
de ee
rste s
terre
n te
bes
tude
ren.
Zw
are
aard
bevi
ng te
n w
este
n va
n Gr
ieke
nlan
d. H
et ei
land
Kef
alon
ia is
voor
de
twee
de ke
er in
acht
dag
en ti
jd g
etro
ff en
door
ee
n zw
are a
ardb
evin
g. D
eze h
ad ee
n kr
acht
va
n 5,
7 op
de s
chaa
l van
Rich
ter.
Op 2
6 ja
nuar
i w
erd
het e
iland
al ee
ns op
gesc
hrikt
doo
r een
be
ving
met
een
mag
nitu
de va
n 5,
9. O
ok to
en
vero
orza
akte
die
bev
ing
aanz
ienl
ijke s
chad
e.
R
uim
tete
lesc
oop
Kepl
er o
ntde
kt 7
15 n
ieuw
e pl
anet
en b
uite
n on
s zon
nest
else
l. He
t is d
e om
vang
-rij
kste
pla
nete
nvon
dst u
it de
ges
chie
deni
s. Er
zijn
nu
al m
eer d
an 1
.700
exop
lane
ten
beke
nd. A
anw
ijzin
gen
van
leve
n zij
n ni
et g
evon
den.
De v
onds
t was
mog
elijk
da
nkzij
een
nieu
we a
nalys
etec
hnie
k.
78 Jaarboek De Aardrijkskunde 2014
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
MA
AR
T 20
14
Baa
nbre
kend
e on
tdek
king
ove
r ont
staa
n he
elal
. Met
een
tele
scoo
p op
de Z
uidp
ool w
er-
den
zwaa
rtekr
acht
golve
n w
aarg
enom
en, b
ijna
een
eeuw
nad
at Ei
nste
in h
et b
esta
an d
aarv
an
had
voor
spel
d. D
e oer
oude
sign
alen
vorm
en ee
n di
rect
bew
ijs vo
or d
e aan
nam
e dat
het
hee
lal i
n ee
n fra
ctie
van
een
seco
nde e
en en
orm
e uitb
rei-
ding
hee
ft do
orge
maa
kt.
R
ecor
dwee
r op
zate
rdag
én
zond
ag. H
et
voor
bije
wee
kend
was
het
de w
arm
ste 8
en 9
maa
rt oo
it. D
e vor
ige r
ecor
ds w
erde
n ve
rpul
verd
: zat
erda
g ste
eg h
et kw
ik in
Ukk
el to
t 19,
1°C,
mee
r dan
2°C
w
arm
er d
an h
et vo
rige r
ecor
d va
n in
195
0 (n
orm
aal
is 10
°C).
En zo
ndag
stee
g he
t kw
ik m
et 2
1,1°
C tot
ve
r bov
en h
et 3
7 ja
ar ou
de re
cord
van
18,8
°C u
it.
Zw
are
aard
bevi
ng in
Japa
n: m
inst
ens 1
9 ge
won
den.
De a
ardb
evin
g ha
d ee
n kr
acht
van
6,2
op d
e sch
aal v
an R
ichte
r. Ee
n w
aarsc
huw
ing
voor
een
tsun
ami n
a de a
ardb
evin
g w
erd
niet
ge
geve
n. D
e aar
dbev
ing
deed
zich
voor
op h
et
ogen
blik
dat i
n Ja
pan
voor
bere
idin
gen
lope
n om
de
eerst
e ker
ncen
trale
s wee
r op
te st
arte
n.
K
rach
tige
aard
bevi
ng tr
eft C
alifo
rnië
. Ee
n aa
rdbe
ving
met
een
krac
ht va
n 6,
9 op
de
scha
al va
n Ri
chte
r hee
ft de
Calif
orni
sche
kust
door
een
gesc
hud.
Het
epice
ntru
m b
evon
d zic
h zo
’n 80
km in
zee,
op ee
n di
epte
van
7 km
, ten
wes
ten
van
de ku
stst
ad Eu
reka
. Er
zijn
voor
lopi
g ge
en g
ewon
den
gem
eld.
Ook
is
er g
een
geva
ar vo
or ts
unam
i’s.
Ts
unam
i-ala
rm in
Chili
na
aard
bevi
ng. V
oor d
e ku
st va
n Ch
ili d
eed
zich
een
aard
bevin
g va
n 7,
0 vo
or.
Het e
pice
ntru
m va
n de
bev
ing
bevo
nd zi
ch ee
n ze
s-tig
tal k
m te
n no
ordw
este
n va
n de
hav
enst
ad Iq
uiqu
e, in
het
noo
rden
van
het l
and.
De h
aard
bev
ond
zich
op
een
diep
te va
n 35
km. U
it vo
orzo
rg w
erd
een
tsun
ami-
alar
m af
geko
ndig
d.
W
erel
d st
ikt o
nder
hist
orisc
h re
cord
CO
2 in
de lu
cht.
In d
e kom
ende
dag
en en
w
eken
zoud
en d
ie w
aard
en ze
lfs n
og b
lijve
n st
ijgen
. De w
aard
en zi
jn te
zien
op d
e Kee
-lin
gcur
ve, d
ie zi
ch b
asee
rt op
een
mee
tpun
t op
Haw
aï. V
olge
ns d
ie cu
rve w
erd
het p
unt
van
400
deel
tjes C
O 2 per
milj
oen
voor
het
ee
rst ov
ersc
hred
en.
M
eer d
an 1
70 ve
rmist
en n
a en
orm
e m
odde
rstr
oom
in V
S. D
e mod
derst
room
was
m
eer d
an 4
50 m
eter
lang
en to
t tie
n m
eter
ho
og. Z
e raa
sde o
ver d
e kle
ine g
emee
nte O
so,
100
km te
n no
orde
n va
n Se
attle
. Een
geo
loog
ha
d ja
ren
gele
den
al al
arm
ges
lage
n. M
eer d
an
30 w
onin
gen
wer
den
com
plee
t ver
woe
st.
€ Sp
anni
ng in
Oek
raïn
e do
et o
liepr
ijzen
pie
ken.
De k
oerse
n va
n ru
we a
ardo
lie st
egen
naa
r het
hoo
gste
nive
au si
nds s
ep-
tem
ber.
De m
arkt
en vr
ezen
voor
de g
evol
gen
van
de cr
isis i
n Oe
kraï
ne op
de e
nerg
iem
arkt
. Rus
land
, dat
troe
pen
ontp
looi
de
op d
e Krim
, is d
e tw
eede
pro
duce
nt va
n ru
we a
ardo
lie en
verte
-ge
nwoo
rdig
t 13
pct.
van
het w
erel
daan
bod.
H
aven
Zeeb
rugg
e ve
stig
t nie
uw
diep
gang
reco
rd. H
et co
ntai
nersc
hipC
MA
CGM
Hyd
ra ve
rliet
de h
aven
met
een
diep
-ga
ng va
n 15
,8 m
eter
. Daa
rmee
nad
erde
he
t con
tain
ersc
hip
van
de Fr
anse
rede
rij
de m
axim
ale d
iepg
ang
van
16 m
eter
die
in
Zeeb
rugg
e mog
elijk
is.
€ Cr
isis i
n Oe
kraï
ne w
eegt
op
Euro
pese
beu
rzen
. De b
eurz
en zi
jn
fors
lage
r geg
aan
door
de t
oene
men
de
onge
rust
heid
over
een
Russ
ische
in
terv
entie
in O
ekra
ïne.
De b
eurs
van
Fran
kfur
t ver
loor
3,4
4 pc
t. Oo
k Lon
den,
Pa
rijs e
n Br
usse
l gin
gen
lage
r. Be
drij-
ven
met
gro
te b
elan
gen
in R
usla
nd
kreg
en d
e gro
otste
klap
pen.
A
frika
nen
best
orm
en g
rens
om-
hein
ing
in Ce
uta.
Mar
okka
anse
veili
g-he
idst
roep
en h
ebbe
n ee
n be
storm
ing
van
mee
r dan
1.6
00 m
igra
nten
op d
e gr
enso
mhe
inin
g in
Ceut
a afg
esla
gen.
De
Afrik
anen
pro
beer
den
in vi
er ve
rschi
l-le
nde g
roep
en d
e Spa
anse
excla
ve in
M
arok
ko te
ber
eike
n. N
iem
and
is er
in
gesla
agd
de g
rens
te p
asse
ren.
H
elft
Par
ijse
auto
’s m
ag w
eg n
iet o
p va
nweg
e he
vige
sm
og. M
ogel
ijk m
ag d
e and
ere h
elft
juist
op d
insd
ag n
iet
de w
eg op
. Sin
ds ee
n pa
ar d
agen
is h
et op
enba
ar ve
rvoe
r en
de h
uur v
an fi
etse
n en
elek
trisc
he au
to’s
al g
ratis
om d
e CO 2-
uits
toot
zove
el m
ogel
ijk te
bep
erke
n. D
e sm
og ko
mt v
oort
uit
een
com
bina
tie va
n lu
chtv
ervu
iling
, vee
l zon
en w
eini
g w
ind.
R
usla
nd vo
orlo
pig
uit d
e G8
gez
et.
De ‘p
raat
club’
die i
n 19
75 d
oor d
e Fra
nse
pres
iden
t Gisc
ard
d’ Es
tain
g w
erd
opge
-ric
ht, i
s nu
wee
r de G
7. D
e clu
b be
gon
met
Fr
ankr
ijk, D
uits
land
, Gro
ot-B
ritta
nnië,
Ita
lië, J
apan
en d
e VS (
G6).
In 1
976
volg
de
Cana
da (G
7) en
in 1
998
Rusla
nd (G
8).
€ K
offi e
veel
duu
rder
doo
r dro
ogte
in
Bra
zilië
. De p
rijze
n va
n vo
oral
ar
abica
-koffi
e zi
jn ve
rdub
beld
sind
s beg
in
febr
uari.
De m
eeste
koffi
e die
Wes
t-Eu
rope
anen
drin
ken,
bev
at ar
abica
bone
n.
De b
elan
grijk
ste oo
rzaa
k van
de p
rijs-
stijg
ing
is de
dro
ogte
in B
razil
ië. D
at la
nd
is ve
rant
woo
rdel
ijk vo
or 4
6 pc
t. va
n de
w
erel
dpro
duct
ie va
n ar
abica
-koffi
e.
A
anhe
chtin
g va
n de
Krim
bij
Rusla
nd fo
rmee
l af
gero
nd. P
resid
ent P
oetin
onde
rteke
nde d
e wet
voor
de
aans
luiti
ng va
n he
t sch
iere
iland
in d
e Zw
arte
Zee
en d
e sta
d Se
basto
pol b
ij de R
ussis
che F
eder
atie.
De
Krim
had
zich
op 1
6 m
aart
in ee
n om
stre
den
refe
ren-
dum
uitg
espr
oken
voor
de a
anhe
chtin
g bi
j Rus
land
.
Jaarboek De Aardrijkskunde 2014 79
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
€ M
egas
taki
ng in
Chin
ese
spor
t-sc
hoen
enfa
brie
k. Zo
’n 50
000
wer
k-ne
mer
s van
de Y
ue Yu
en-fa
brie
k in
de
zuid
elijk
e sta
d Do
nggu
an w
eige
ren
sinds
vorig
e wee
k aan
de s
lag
te g
aan.
Ze
vrag
en 3
0 pc
t. m
eer l
oon
en b
eter
e ar
beid
svoo
rwaa
rden
. De f
abrie
k is t
oele
-ve
ranc
ier v
oor N
ike, A
dida
s, Pu
ma,
Asic
s, Co
nver
se en
New
Bal
ance
.
D
odel
ijk vi
rus e
bola
vers
prei
dt zi
ch sn
el.
De d
odel
ijkste
varia
nt va
n de
ziek
te eb
ola,
die
onla
ngs i
n Wes
t-Afri
ka is
uitg
ebro
ken,
versp
reid
t zic
h zo
rgel
ijk sn
el. I
nmid
dels
zijn
er in
Gui
nee a
l zo
’n 80
men
sen
bezw
eken
aan
het v
irus e
n zij
n er
m
eer d
an 1
20 p
atië
nten
ger
egist
reer
d di
e waa
r-sc
hijn
lijk e
bola
heb
ben
opge
lope
n.
APR
IL 2
014
G
igan
tisch
e cr
uise
sche
pen
mog
en b
inne
nkor
t Ve
netië
nie
t mee
r in.
Rui
m 6
50 cr
uise
sche
pen
pass
eren
jaar
lijks
doo
r de s
tad.
Een
crui
sesc
hip
prod
ucee
rt ev
enve
el ve
rvui
ling
in ee
n uu
r als
15 0
00
wag
ens.
Daar
enbo
ven
beva
t de r
ook v
ijftie
n ke
er
mee
r zw
avel
dan
die
gep
rodu
ceer
d do
or vo
ertu
igen
. He
t aan
tal c
ruise
sche
pen
wor
dt b
eper
kt.
B
razil
ië ze
t gen
etisc
h ge
man
ipul
eerd
e m
ugge
n in
in st
rijd
tege
n de
ngue
. Den
gue,
ook w
el kn
okke
l- of
trop
enko
orts
gen
oem
d,
is ee
n zie
kte d
ie d
oor e
en m
ug w
ordt
over
ge-
brac
ht. J
aarli
jks w
orde
n w
erel
dwijd
tuss
en d
e 50
en d
e 100
milj
oen
men
sen
met
het
viru
s be
smet
. Elk
jaar
ster
ven
tot 2
5 00
0 m
ense
n aa
n de
ziek
te.
Ze
ker z
es d
oden
na
tsun
ami v
oor
kust
van
Chili
. De a
ardb
evin
g vo
or d
e ku
st va
n Ch
ili, P
eru
en Ec
uado
r had
een
krac
ht va
n 8,
2 en
vero
orza
akte
hie
rdoo
r vo
or d
e wes
tkus
t van
Latij
ns-A
mer
ika
een
tsun
ami v
an b
ijna 2
met
er h
oog.
De
Chile
ense
auto
ritei
ten
hebb
en d
e kus
tge-
bied
en u
it vo
orzo
rg g
eëva
cuee
rd.
EU
lanc
eert
eer
ste
mili
eusa
telli
et. I
n Fr
ans-
Guya
na is
de S
entin
el-1
A ge
lanc
eerd
, de e
erste
van
zes s
atel
liete
n va
n he
t Cop
erni
cusp
roje
ct. D
at is
een
ruim
tepr
ojec
t van
de E
U en
de E
SA om
het
mili
eu
op aa
rde b
eter
te b
estu
dere
n. D
e sat
ellie
ten
zulle
n o.
m. d
e lan
dbou
w, h
et ze
e-ijs
en oc
eaan
golve
n be
stud
eren
. Met
al d
ie d
ata b
reng
en d
e sat
ellie
ten
de kl
imaa
tver
ande
ring
in ka
art e
n ku
nnen
ze on
s w
aarsc
huw
en vo
or n
ieuw
e nat
uurra
mpe
n.
K
olos
sale
ijss
chot
s drij
ft va
n An
tarc
-tic
a na
ar o
ceaa
n. D
e ijss
chot
s bev
indt
zic
h op
onge
veer
2.5
00 km
ten
zuid
wes
ten
van
de ti
p va
n Zu
id-A
mer
ika.
De B
31, z
oals
de ijs
plaa
t wer
d ge
noem
d, b
rak v
orig
jaar
in
nov
embe
r af v
an d
e Ant
arct
ische
Pin
e Isl
and-
glet
sjer e
n dr
ijft n
u in
de Z
uidp
ool-
zee.
De i
jsber
g is
33 km
lang
en 2
0 km
bre
ed.
Ze
ker 3
5 do
den
bij t
orna
do’s
in d
e VS
. Het
gaa
t om
de z
waa
rste t
orna
do’s
in
de V
S dit
jaar
. In
tota
al w
orde
n on
geve
er
75 m
iljoe
n Am
erik
anen
bed
reig
d do
or
het n
oodw
eer. W
erve
lwin
den
hebb
en
een
spoo
r van
vern
ielin
g ge
trokk
en in
de
stat
en A
rkan
sas,
Okla
hom
a, K
ansa
s, M
is-so
uri,
Alab
ama,
Miss
issip
pi en
Tenn
esse
e. He
le d
orpe
n zij
n er
verw
oest.
N
ieuw
e aa
rdbe
ving
en tr
eff e
n Ch
ili.
Ampe
r één
dag
na d
e dod
elijk
e aar
dbev
ing
van
giste
ren,
is Ch
ili op
gesc
hrikt
doo
r tw
ee
nieu
we z
eebe
vinge
n. Er
zijn
gee
n sla
chto
f-fe
rs. H
et ts
unam
i-ala
rm w
as ev
en af
geko
n-di
gd, m
aar i
s int
usse
n w
eer a
fgeb
laze
n. D
e ee
rste b
evin
g ha
d ee
n kr
acht
van
7,8
op d
e sc
haal
van
Rich
ter,
de tw
eede
van
6,4.
K
rach
tige
aard
bevi
ng va
n 7,
5 tr
eft Z
uid-
Mex
ico. H
et ce
ntru
m
van
de b
evin
g la
g op
onge
veer
30
km te
n no
ordw
este
n va
n he
t pl
aats
je Te
cpan
in d
e dee
lstaa
t Gu
erre
ro. I
n M
exico
-sta
d, m
et m
eer
dan
20 m
iljoe
n in
won
ers,
was
het
aa
rdbe
vings
alar
m af
geko
ndig
d.
Duize
nden
men
sen
verli
eten
in
pani
ek h
un h
uize
n en
kant
oren
.
N
ASA
ontd
ekt d
e m
eest
aar
de-a
chtig
e pl
anee
t ooi
t. De
pla
neet
, Kep
ler-1
86f,
cirke
lt ro
nd d
e dw
ergs
ter K
eple
r-186
, en
wel
op
een
afst
and
dat e
r mog
elijk
vloe
ibaa
r wat
er
aanw
ezig
is. H
et is
de e
erste
exop
lane
et m
et
de om
vang
van
de A
arde
aang
etro
ff en
in d
e le
efba
re zo
ne va
n ee
n an
dere
ster
. Het
hel
e sy
steem
bev
indt
zich
op ca
500
lich
tjare
n.
V
ulka
an Ec
uado
r wee
r act
ief.
De
Tung
urah
ua vu
lkaa
n he
eft t
ijden
s een
korte
ex
plos
ieve
uitb
arst
ing
een
kolo
m va
n as
to
t wel
10
km h
oogt
e de l
ucht
in g
espu
wd.
De
uitb
arst
ing
duur
de zo
’n vij
f min
uten
. De
5023
met
er h
oge b
erg
op ru
im 1
00 km
van
de h
oofd
stad
Qui
to, w
erd
na ee
n ja
renl
ange
ru
stpe
riode
op 1
febr
uari
wee
r act
ief.
N
atuu
r sch
iet m
aand
te vr
oeg
in g
ang.
Lo
ofbo
ssen
en g
rasla
nden
zijn
bijn
a 30
proc
ent
groe
ner d
an vo
rig ja
ar. D
at b
lijkt
uit
waa
rnem
in-
gen
van
de G
roen
inde
x, di
e met
sate
lliet
beel
den
wor
dt b
epaa
ld. D
e mei
door
n bl
oeid
e dit
jaar
al
op 1
4 ap
ril, e
en m
aand
vroe
ger d
an vo
rig ja
ar. D
e br
em b
loei
t zel
fs vij
f wek
en vr
oege
r.
Te
mpe
ratu
ur ze
ewat
er o
p ho
ogst
e pe
il in
twin
tig ja
ar. H
et ze
ewat
er is
5 à
6 gr
aden
war
mer
dan
in 2
013.
De z
acht
e w
inte
r, he
t uitb
lijve
n va
n sn
eeuw
en
diep
e vrie
stem
pera
ture
n en
het
goe
de
wee
r van
de j
ongs
te w
eken
, zor
gen
ervo
or d
at d
e tem
pera
tuur
veel
hog
er
ligt.
Het i
s nie
t dui
delij
k of d
it ee
n in
vloed
he
eft o
p he
t kom
ende
wee
rbee
ld.
D
odel
ijkst
e da
g oo
it op
Mou
nt Ev
eres
t: 13
lic
ham
en g
etel
d na
law
ine.
De l
awin
e slo
eg to
e op
580
0 m
eter
hoo
gte.
De s
lach
toff e
rs zij
n Ne
pa-
lese
ber
ggid
sen
en sh
erpa
’s di
e de r
oute
aan
het
voor
bere
iden
war
en vo
or d
e voo
ral b
uite
nlan
dse
klim
mer
s. De
zoek
toch
t naa
r ove
rleve
nden
verlo
opt
moe
ilijk
doo
r de s
lech
te w
eerso
mst
andi
ghed
en.
80 Jaarboek De Aardrijkskunde 2014
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
MEI
201
4
3
01 d
oden
bij
mijn
ram
p in
Turk
ije. O
p he
t m
omen
t van
het
onge
val w
aren
er 7
87 m
ijnw
er-
kers
aan
de sl
ag. R
eddi
ngsw
erke
rs he
bben
de
hele
nac
ht d
oorg
ewer
kt om
over
leve
nden
uit
de
mijn
te h
alen
. De b
rand
bra
k uit
na ee
n ex
plos
ie in
de m
ijn va
n So
ma,
zo’n
450
km va
n An
kara
. He
t mijn
onge
luk h
eeft
tot n
ieuw
pro
test
gel
eid
tege
n Er
doga
n.
A
ntw
erpe
n pr
omoo
t koo
pzon
dage
n. H
et
stad
sbes
tuur
en d
e voo
rnaa
mste
han
delsv
eren
i-gi
ngen
ber
eikt
en ee
n ak
koor
d ov
er d
e zon
dags
ope-
ning
en. D
e eer
ste zo
ndag
van
elke
maa
nd w
ordt
va
naf s
epte
mbe
r gep
rom
oot a
ls ko
opzo
ndag
. W
inke
liers
blijv
en w
el vr
ij om
op d
ie d
ag al
dan
ni
et d
e deu
ren
te op
enen
en m
ogen
ook o
p an
dere
zo
ndag
en op
endo
en.
Ei
land
dra
ait v
olle
dig
op w
ind
en w
ater
. He
t Spa
anse
El H
ierro
, op
de Ca
naris
che a
rchip
el,
wor
dt h
et ee
rste e
iland
dat
volle
dig
op h
erni
euw
-ba
re en
ergi
e dra
ait.
Er g
aat e
en w
indm
olen
park
op
en d
at, g
ekop
peld
aan
een
vulk
aank
rate
r voo
r hy
dro-
elek
tricit
eit,
de 1
0 50
0 in
won
ers p
erm
anen
t va
n el
ektri
citei
t zal
voor
zien.
Ook
een
ontz
iltin
gs-
cent
rale
voor
zeew
ater
zal n
atuu
rlijk
aang
edre
ven
wor
den.
Alle
en d
e 600
0 au
to’s
blijv
en vo
orlo
pig
met
foss
iele
bra
ndsto
f rijd
en.
Ch
ina
wil
twee
milj
oen
extr
a ba
by’s.
Chin
a ga
at d
e stra
kke é
énkin
dpol
itiek
iets
verso
epel
en.
Mee
r kop
pels
moe
ten
de m
ogel
ijkhe
id kr
ijgen
een
twee
de ki
nd te
krijg
en. D
e com
mun
istisc
he p
artij
ko
ndig
de in
nov
embe
r al a
an d
at fa
mili
es w
aarb
ij ee
n va
n de
oude
rs in
een
eenk
inds
gezin
is op
ge-
groe
id tw
ee ki
nder
en m
ocht
en kr
ijgen
.
M
eer d
an 2
.100
dod
en d
oor a
ardv
er-
schu
ivin
g Af
ghan
istan
. De a
ardv
ersc
hui-
vinge
n w
erde
n ve
roor
zaak
t doo
r zw
are
rege
nval
en sm
elte
nde s
neeu
w en
troff
en
giste
ren
het d
orp
Ab-e
-Bar
ik. H
et d
orp
wer
d do
or m
odde
rstro
men
weg
geva
agd.
Dui
zen-
den
men
sen
won
en in
tent
en si
nds m
odde
r-st
rom
en h
ele d
orpe
n he
bben
verw
oest.
K
rach
tige
aard
bevi
ng a
an d
e w
estk
ust v
an M
exico
. De b
evin
g ha
d ee
n m
agni
tude
van
6,8
en h
et ep
icen-
trum
bev
ond
zich
op 1
0 km
die
pte,
13 km
ten
wes
tzui
dwes
ten
van T
ecpa
n de
Gal
eana
en 3
03 km
ten
zuid
wes
ten
van
de h
oofd
stad
Mex
ico Ci
ty. E
r zijn
ge
en b
erich
ten
over
scha
de.
A
stro
nom
en o
neen
s na
krac
htig
e ui
tbar
stin
g. In
de
nab
urig
e And
rom
edan
evel
hee
ft de
Swift
-ruim
tete
le-
scoo
p ee
n kr
acht
ige u
itbar
stin
g w
aarg
enom
en. H
et ka
n ga
an om
een
gam
mafl
its;
een
krac
htig
e maa
r zel
dzam
e ex
plos
ie d
oor e
en b
otsin
g va
n ne
utro
nens
terre
n of
zw
arte
gat
en. N
og n
ooit
is er
één
zo d
ichtb
ij gez
ien.
La
ter o
pper
den
astro
nom
en d
at d
e fl it
s miss
chie
n do
or
een
ultra
held
ere r
öntg
enst
ralin
g is
onts
taan
, waa
rbij
zwar
te g
aten
de o
mge
vend
e mat
erie
opslo
kken
.
To
kio
getr
off e
n do
or a
ardb
evin
g m
et m
agni
tude
6,2
. De w
olke
nkra
bber
s en
hui
zen
in h
et ce
ntru
m va
n de
stad
he
bben
erg
hevig
geb
eefd
. Er i
s spr
ake v
an
min
stens
elf l
ichtg
ewon
den.
Een
tsun
ami-
waa
rschu
win
g kw
am er
nie
t. He
t epi
cen-
trum
van
de b
evin
g la
g op
een
hond
erdt
al
kilom
eter
ten
zuid
en va
n Tok
io.
Ze
ebev
ing
voel
baar
tot i
n At
hene
en
Istan
boel
. De b
evin
g in
de
Egeï
sche
Zee h
ad ee
n m
agni
tude
van
6,5.
Het
epice
ntru
m b
evon
d zic
h op
10
km d
iept
e, 1
8 km
ten
zuid
en va
n he
t ei
land
Sam
othr
aki,
299
km te
n NN
O va
n At
hene
en 2
54 km
ten
NW va
n he
t Tu
rkse
Izm
ir. In
Turk
ije vi
elen
tien
tal-
len
gew
onde
n.
4
4 do
den
door
ove
rstr
omin
gen
en
mod
ders
trom
en in
Bal
kan.
Serv
ië en
Bos
nië
kam
pen
met
het
ergs
te n
oodw
eer i
n 12
0 ja
ar.
Duize
nden
men
sen
zitte
n zo
nder
elek
tricit
eit e
n dr
inkw
ater
. Het
rege
nt n
u al
dag
enla
ng en
er vi
el
even
veel
wat
er al
s nor
maa
l in
twee
maa
nden
. Ee
n kw
art v
an Se
rvië
staa
t ond
er w
ater
.
K
rach
tige
aard
bevi
ng vo
or d
e ku
st
van
Pana
ma.
De z
eebe
ving
had
een
mag
-ni
tude
van
6,8.
Het
epice
ntru
m b
evon
d zic
h op
10
km d
iept
e, 1
05 km
ten
zuid
oos-
ten
van
het P
anam
ese P
unta
de B
urica
.
B
roei
kasg
asse
n in
noo
rdel
ijk h
alfro
nd b
erei
ken
nieu
w
max
imum
. In
april
wer
d de
waa
rde v
an 4
00 p
pm vo
or h
et ee
rst
over
schr
eden
. Alle
mee
tsta
tions
van
de W
MO
in h
et n
oord
elijk
ha
lfron
d he
bben
reco
rdw
aard
es aa
n CO
2-con
cent
ratie
gem
eld.
He
t ove
rschr
ijden
van
deze
dre
mpe
l bew
ijst o
pnie
uw d
at d
e ve
rbra
ndin
g va
n fo
ssie
le b
rand
stoff e
n en
ande
re m
ense
lijke
acti-
vitei
ten
aan
de b
asis
ligge
n va
n de
opw
arm
ing
van
het k
limaa
t.
2
0.00
0 hu
izen
geëv
acue
erd
om b
os-
bran
d in
Calif
orni
ë. D
e bos
bran
d on
tsto
nd
giste
ren
en w
erd
aang
ewak
kerd
doo
r een
he
te, d
roge
win
d. D
e sta
at Ca
lifor
nië h
eeft
te ka
mpe
n m
et ex
treem
hog
e tem
pera
tu-
ren.
Na m
aand
en va
n dr
oogt
e is d
e nat
uur
daar
bij e
xtra
vatb
aar v
oor b
osbr
ande
n.
Ta
lrijk
e na
bevi
ngen
aan
Turk
se Eg
eïsc
he
kust
en. I
n de
twin
tig u
ur n
a de z
war
e sch
ok
van
giste
ren
war
en er
nog
155
nas
chok
ken.
Ov
er (n
ieuw
e) sc
hade
is n
iets
bek
end.
Ove
r de
mag
nitu
de va
n de
bev
ing
van
zate
rdag
lope
n de
cijfe
rs ui
teen
, van
6,3
tot 6
,9.
R
usla
nd, W
it-Ru
sland
en
Kaza
chst
an st
ichte
n Eu
razia
tisch
e Un
ie. D
e nie
uwe u
nie g
aat v
an st
art
in ja
nuar
i 201
5. Ze
moe
t de o
pvol
ger w
orde
n va
n de
do
uane
-uni
e tus
sen
de d
rie la
nden
en d
e ond
erlin
ge
sam
enw
erkin
g ve
rster
ken.
Ook
Arm
enië
en K
irgizi
ë zo
uden
late
r dit
jaar
nog
will
en to
etre
den.
Oek
raïn
e w
ordt
voor
lopi
g ge
en li
d.
Jaarboek De Aardrijkskunde 2014 81
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
JUN
I 201
4
Uitz
onde
rlijk
dro
ge e
n w
arm
e le
nte.
In d
e maa
nden
maa
rt, ap
ril
en m
ei h
eeft
het s
lech
ts 3
4 da
gen
gere
gend
, wat
uitz
onde
rlijk
wei
nig
is.
Er vi
el d
aarb
ij 92,
2 lit
er n
eersl
ag p
er m
²; de
nor
mal
e waa
rde b
edra
agt
187,
8 lit
er. O
ok d
e tem
pera
tuur
was
hog
er d
an g
emid
deld
. Het
was
dez
e le
nte z
o’n 1
1,7
°C, t
erw
ijl h
et g
emid
deld
e op
10,1
gra
den
ligt.
D
iam
ant t
er g
root
te va
n de
Aar
de
ontd
ekt.
Astro
nom
en h
ebbe
n de
koud
ste en
zw
akste
witt
e dw
ergs
ter o
oit o
ntde
kt. D
eze
uitd
oven
de st
er is
zo ko
el d
at zi
jn ko
olsto
f ge
krist
allis
eerd
is, w
aard
oor h
ij een
dia
man
t te
r gro
otte
van
de A
arde
vorm
t in
de ru
imte
. De
pas
ontd
ekte
witt
e dw
erg
is w
ellic
ht ev
en
oud
als d
e Mel
kweg
, ong
evee
r 11
milj
ard
jaar
oud.
Ts
unam
i-ala
rm in
Ala
ska
opge
heve
n. D
e Ale
oe-
ten,
een
eila
nden
groe
p di
e dee
l uitm
aakt
van
Alas
ka,
lope
n ni
et la
nger
het
gev
aar t
e wor
den
getro
ff en
door
ee
n vlo
edgo
lf. H
et ep
icent
rum
van
de aa
rdbe
ving
met
ee
n kr
acht
van
7,9
bevo
nd zi
ch 2
4 km
ten
ZO va
n Lit
tle
Sitk
in, e
en va
n de
eila
nden
van
de A
leoe
ten.
8 –
Hag
elst
orm
rich
t rav
age
aan
in V
laan
-de
ren.
De s
torm
van
giga
ntisc
he h
agel
bolle
n en
sn
elle
blik
sem
schi
chte
n be
woo
g zic
h ra
zend
snel
ov
er on
s lan
d. In
het
Wes
t-Vla
amse
Win
gene
wer
d ee
n gr
ote r
avag
e aan
geric
ht. A
nder
half
uur n
adat
de
stor
m er
pas
seer
de, l
ag er
nog
altij
d ee
n la
ag
van
een
twin
tigta
l cen
timet
er sm
elte
nde h
agel
.
N
ieuw
e pl
anee
t ont
dekt
: De
Godz
illa
onde
r de
Aard
es. M
et
behu
lp va
n de
Kep
ler-r
uim
tete
lesc
oop
vond
en w
eten
scha
pper
s in
het
sterre
nbee
ld D
raak
een
plan
eet b
uite
n on
s zon
neste
lsel d
ie ze
vent
ien
keer
de m
assa
van
de A
arde
hee
ft en
toch
gee
n ga
sreus
is, m
aar e
en
geste
ente
plan
eet.
Het b
etre
ft ee
n to
t voo
rhee
n on
beke
nd ty
pe p
lane
et.
A
poca
lypt
ische
zand
stor
m e
ist vi
jf do
den
in Te
hera
n. D
e zan
d-sto
rm ra
asde
met
een
snel
heid
van
ruim
128
km/h
over
de s
tad
en d
eed
het k
wik
zo’n
tien
grad
en za
kken
, van
33°
C naa
r 23°
C. H
et n
atuu
rge-
wel
d ve
roor
zaak
te m
inut
enla
ng ch
aos i
n de
Iraa
nse h
oofd
stad
, die
doo
r de
stor
m ee
n tij
d in
het
dui
ster w
as g
ehul
d.
B
ergt
op in
Chili
wor
dt o
pgeb
laze
n.
Door
de k
nal w
ordt
de 3
.064
met
er h
oge
Cerro
Arm
azon
es in
de A
taca
maw
oest
ijn ca
40
met
er kl
eine
r. Op
het
pla
teau
dat
zo on
tsta
at
wor
dt d
e gro
otste
tele
scoo
p te
r wer
eld
gebo
uwd.
Het
com
plex
, de E
urop
ese E
xtre
em
Grot
e Tel
esco
op (E
-ELT
), m
oet r
ond
2020
klaa
r zij
n en
kost
onge
veer
1 m
iljar
d eu
ro.
V
S rich
t gro
otst
e ze
eres
erva
at te
r w
erel
d op
. In
de G
rote
Oce
aan
wor
dt h
et
best
aand
e ‘Pa
cifi c
Rem
ote I
sland
s Mar
ine N
a-tio
nal M
onum
ent’ s
terk
uitg
ebre
id to
t mee
r da
n 2
milj
oen
km².
De tr
opisc
he ko
raal
riff e
n ku
nnen
zo b
eter
wor
den
besc
herm
d te
gen
de
impa
ct va
n kl
imaa
tver
ande
ring
en oc
eani
-sc
he ve
rzur
ing,
maa
r voo
ral t
egen
expl
oita
tie
door
de m
ens.
2
90 n
ieuw
e pl
ante
n- e
n 77
nie
uwe
dier
soor
ten
ontd
ekt i
n M
ekon
g-re
gio.
De n
ieuw
bes
chre
ven
soor
ten
wer
den
ontd
ekt i
n ee
n re
gio d
ie Ca
mbo
dja,
La
os, M
yanm
ar, T
haila
nd, V
ietn
am en
de p
rovin
cie
Yunm
an in
Chin
a bes
laat
. De n
ieuw
e ont
dekt
e soo
rten
beve
stig
en h
et M
ekon
g-st
room
gebi
ed al
s een
van
de
rijks
te en
mee
st b
iodi
verse
pla
atse
n op
aard
e.
€ R
usla
nd d
raai
t gas
kraa
n di
cht.
Rusla
nd w
il ge
en
gas m
eer l
ever
en aa
n Oe
kraï
ne, t
enzij
het
land
op vo
or-
hand
bet
aalt.
Oek
raïn
e hee
ft vo
or m
eer d
an vi
er m
iljar
d eu
ro sc
huld
en b
ij Rus
land
. Rus
land
zelf
zegt
nog
enke
l ga
s voo
r tra
nsit
naar
Euro
pa te
leve
ren.
Is
is ro
ept k
alifa
at u
it in
Syrië
en
Irak.
De
terre
urgr
oep
ISIS
roep
t alle
isla
miti
sche
gr
oepe
ringe
n op
om zi
ch aa
n te
slui
ten
bij
die n
ieuw
e isla
miti
sche
staa
t met
de s
haria
al
s gro
ndw
et. D
e ISI
S-st
rijde
rs zij
n m
aar
met
een
paar
dui
zend
man
, en
dus i
s dez
e ac
tie m
eer e
en p
ropa
gand
astu
nt.
O
bam
a du
wt a
mbi
tieus
kli-
maa
tpla
n do
or. T
egen
203
0 m
oet d
e CO
2-uits
toot
met
een
derd
e wor
den
gere
duce
erd.
Voor
al d
e ele
ktric
iteits
-ce
ntra
les m
oete
n ov
er vi
jftie
n ja
ar éé
n de
rde m
inde
r CO 2 u
itsto
ten
dan
van-
daag
. Het
pla
n be
teke
nt d
e doo
dsste
ek
voor
vele
hon
derd
en va
n de
mee
r dan
60
0 ste
enko
olce
ntra
les i
n de
VS.
Ikea
ope
nt e
erst
e st
adsw
inke
l. De
Zwee
dse
meu
belke
ten
open
t een
eerst
e win
kel i
n ee
n st
adsc
entru
m. D
e prim
eur v
an d
eze ‘
City
store
’ is
voor
het
Dui
tse H
ambu
rg. I
kea-
win
kels
bevin
den
zich
door
gaan
s in
de st
adsra
nd of
op ee
n be
drij-
venz
one,
omw
ille v
an h
un g
rote
win
kelo
pper
-vla
kte e
n pa
rkin
g. M
aar d
e meu
belke
ten
mikt
nu
ook o
p ee
n st
adsp
ublie
k.
A
ardb
evin
g vo
or ku
st va
n Fu
kush
ima.
De
aard
bevin
g ha
d ee
n kr
acht
van
5,8
op
de sc
haal
van
Rich
ter.
Het e
pice
ntru
m va
n de
aard
bevin
g be
vond
zich
voor
de k
ust v
an
Fuku
shim
a. H
et h
ypoc
entru
m la
g op
50
km
diep
te. D
e aar
dbev
ing
wer
d in
Tokio
ampe
r ge
voel
d en
hie
ld g
een
risico
in op
een
tsun
ami.
Ze
er zw
are
uitb
arst
inge
n op
de
Zon.
Vand
aag
en g
ister
en h
ebbe
n er
zich
drie
zeer
zwar
e uitb
arst
inge
n vo
orge
daan
, die
afko
mst
ig zi
jn va
n ee
n ac
tief g
ebie
d ro
nd d
e zon
ne-
vlekk
en A
R 20
80, 2
085
en 2
087.
De
uitb
arst
inge
n ga
an m
ogel
ijk g
epaa
rd
met
een
plas
maw
olk,
die
op A
arde
ka
n le
iden
tot h
et u
itval
len
van
radi
o-ve
rbin
ding
en en
ener
giec
entra
les.
82 Jaarboek De Aardrijkskunde 2014
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
JULI
201
4
To
este
l Mal
aysia
Airl
ines
nee
rges
chot
en
bove
n Oe
kraï
ne. D
e Boe
ing
777
met
298
in
zitte
nden
aan
boor
d w
as va
nuit
Amste
rdam
op
weg
naa
r Kua
la Lu
mpu
r. He
t toe
stel i
s ne
erge
scho
ten
door
rebe
llen
met
een
Buk-
rake
t. Al
le in
zitte
nden
zijn
omge
kom
en. H
et
incid
ent z
orgt
voor
een
verd
ere v
erzu
ring
van
de re
latie
s tus
sen
Rusla
nd en
het
Wes
ten.
€ Li
touw
en vo
ert v
anaf
janu
ari 2
015
euro
in. D
aarm
ee tr
eedt
ook d
e laa
tste
Ba
ltisc
he st
aat t
oe to
t de e
uroz
one.
Het
la
nd kr
ijgt v
ijf m
aand
en om
de n
odig
e aa
npas
singe
n do
or te
voer
en en
zal i
n ja
nuar
i 201
5 he
t 19d
e lid
wor
den
van
de
euro
zone
. Lito
uwen
vold
oet v
olge
ns d
e Eu
rope
se b
elei
dsm
aker
s aan
alle
crite
ria.
A
ustr
alië
scha
ft CO
2-tak
s af.
Aust
ra-
lië g
aat d
e pas
in 2
012
inge
voer
de CO
2-ta
ks om
het
klim
aat t
e bes
cher
men
nog
de
ze w
eek w
eer a
fscha
ff en.
Aus
tralië
is
het e
erste
indu
strie
land
dat
een
CO2-ta
ks
afsc
haft
zond
er vo
or ee
n al
tern
atie
f te
zorg
en. D
oor z
ijn g
rote
stee
nkoo
lindu
strie
he
eft h
et la
nd d
e gro
otste
CO2-u
itsto
ot
per h
oofd
van
de b
evol
king
ter w
erel
d.
Eb
ola-
epid
emie
bre
idt u
it in
Wes
t-Af
rika.
De e
bola
-epi
dem
ie m
aakt
ste
eds m
eer s
lach
toff e
rs in
de W
est-A
frika
anse
land
en G
uine
e, Si
erra
Leon
e en
Libe
ria. H
et g
aat o
m d
e eer
ste eb
ola-
epid
emie
in W
est-A
frika
. In
de
voor
bije
maa
nden
zijn
481
men
sen
aan
het v
irus g
esto
rven
. Ebo
la ei
ndig
t vo
or 9
0 pc
t. va
n al
le b
esm
ettin
gsge
valle
n op
de d
ood.
€ A
rgen
tinië
ber
eikt
gee
n ak
koor
d m
et
schu
ldei
sers
. Arg
entin
ië d
reig
t in
een
fi nan
-cië
le cr
isis t
erec
ht te
kom
en d
oor e
en co
nfl ic
t da
t het
land
uitv
echt
met
hou
ders
van
oblig
a-tie
s waa
rop
het l
and
al in
200
1 ve
rzaa
kte.
Een
groe
p he
dgef
onds
en h
oudt
vast
aan
de ei
s tot
vo
lledi
ge te
rugb
etal
ing.
Arg
entin
ië w
eige
rt aa
n di
e eis
te vo
ldoe
n.
N
asa
lanc
eert
eer
ste
sate
lliet
om
CO2-u
itsto
ot in
atm
osfe
er te
m
eten
. De D
elta
2-ra
ket m
et d
e OC
O-2-
sate
lliet
(Orb
iting
Carb
on
Obse
rvat
ory-
2) w
erd
gela
ncee
rd
vano
p de
Calif
orni
sche
ruim
teba
sis
Vand
enbe
rg. D
e sat
ellie
t zal
in ee
n bi
jna p
olai
re b
aan
op 7
05 ki
lom
eter
ho
ogte
wor
den
gepl
aats
t.
B
ijzon
der a
larm
voor
tyfo
on N
eo-
guri
in Ja
pan.
De J
apan
se w
eerk
undi
ge
dien
st la
ncee
rde e
en d
ringe
nde w
aar-
schu
win
g vo
or kr
acht
ige w
inds
tote
n,
hevig
e reg
ens e
n gi
gant
ische
gol
ven
die n
u al
voel
baar
zijn
in Zu
id-Ja
pan.
Er
wor
den
win
dsne
lhed
en m
et p
ieke
n to
t 21
5 km
/uur
verw
acht
. 480
000
men
sen
moe
ten
huis
verla
ten.
Ty
foon
Ram
mas
un e
ist 1
12 d
oden
op
Filip
ijnen
en
in Ch
ina.
Bi
jna t
wee
milj
oen
men
sen
viele
n vo
or d
e tw
eede
dag
op ri
j zon
der
stro
om. D
e mee
ste d
odel
ijke s
lach
toff e
rs vie
len
door
ontw
orte
lde b
o-m
en, i
nsto
rtend
e con
stru
ctie
s en
rond
vlieg
end
puin
. De w
ind
tijde
ns
het n
oodw
eer h
aald
e sne
lhed
en va
n 15
0 to
t 185
km/u
.
Zw
are
aard
bevi
ng sc
hudt
Mex
ico-
Stad
doo
r elk
aar.
Mex
ico-S
tad
en h
et
ooste
n va
n M
exico
zijn
opge
schr
ikt
door
een
zwar
e aar
dbev
ing
met
een
krac
ht va
n 6,
4 op
de s
chaa
l van
Rich
ter.
Het e
pice
ntru
m va
n de
bev
ing
lag
46
kilom
eter
ten
zuid
wes
ten
van
Isla,
in d
e de
elst
aat V
erac
ruz.
Ju
ni w
as w
arm
ste
maa
nd si
nds
1880
. De g
emid
deld
e tem
pera
tuur
va
n de
gro
nd en
aan
de op
perv
lakt
e va
n de
ocea
nen
bedr
oeg
16,2
2 °C
. Dat
is
0,72
gra
den
bove
n he
t gem
idde
lde
van
de 2
0ste
eeuw
voor
die
maa
nd. E
r w
aren
voor
al re
cord
tem
pera
ture
n in
he
t ZO
van
Groe
nlan
d, h
et N
van
Zuid
-Am
erik
a, h
et O
en C-
Afrik
a en
dele
n va
n Z e
n Z.
O. A
zië.
€ Ex
xonM
obil
inve
stee
rt m
iljar
d do
llar i
n An
twer
pse
raffi
nade
rij. M
et
de n
ieuw
e een
heid
, een
zoge
naam
de
‘coke
r’, za
l ruw
e olie
wor
den
omge
zet
in d
iese
l en
ande
re ol
iepr
oduc
ten
zoal
s br
ands
tof v
oor s
chep
en. D
e een
heid
zal
sam
en m
et ee
rder
afge
wer
kte i
nves
-te
ringe
n in
Ant
wer
pen
Exxo
nMob
il be
vest
igen
als l
eide
r op
de Eu
rope
se
en g
loba
le en
ergi
emar
kt.
N
ew Yo
rk cr
eëer
t ide
ntite
itska
art
voor
ille
gale
n. D
at m
oet d
e naa
r sch
at-
ting
500.
000
men
sen
zond
er p
apie
ren
help
en ee
n ba
nkre
keni
ng te
open
en,
te so
llicit
eren
en to
egan
g te
krijg
en to
t sc
hole
n en
bib
lioth
eken
. Wie
er ee
n w
il,
moe
t naa
st zi
jn id
entit
eit e
nkel
kunn
en
bew
ijzen
in N
ew Yo
rk te
won
en.
S
uper
tyfo
on b
edre
igt J
apan
. Eén
van
de
krac
htig
ste ty
foon
s sin
ds d
ecen
nia b
edre
igt J
apan
. De
nat
iona
le m
eteo
rolo
gisc
he d
iens
ten
hebb
en
voor
in h
et zu
id-Ja
pans
e vak
antie
para
dijs
Okin
awa
de h
oogs
te al
arm
fase
afge
kond
igd.
Het
nat
uurg
e-w
eld
Neog
uri g
aat g
epaa
rd m
et w
inds
nelh
eden
tot
260
km p
er u
ur en
nad
ert a
an 2
5 km
per
uur
.
M
inst
ens z
even
dod
en d
oor t
yfoo
n Ne
ogur
i in
Japa
n. Ti
enta
llen
ande
ren
zijn
gew
ond
gera
akt.
Intu
ssen
zw
akt N
eogu
ri, d
ie op
weg
is n
aar T
okio,
in kr
acht
af.
Toch
waa
rschu
wen
de a
utor
iteite
n vo
or n
og m
eer z
war
e re
genb
uien
en ee
n ris
ico op
aard
versc
huivi
ngen
. De
win
dsne
lhed
en zi
jn al
ged
aald
van
250
naar
100
km/u
ur.
It
ter r
uim
t pui
n. D
oor h
et
hevig
e onw
eer d
at g
ister
en u
itbra
k bo
ven
Eigen
brak
el tr
ad d
e rivi
er H
ain
buite
n zij
n oe
vers
in K
aste
elbr
akel
, Kl
abbe
ek en
Itte
r. He
t wat
er in
het
ce
ntru
m va
n de
gem
eent
en st
eeg
in en
kele
min
uten
. Een
dag
na d
e zw
are r
egen
val e
n de
over
stro
min
-ge
n in
Itte
r (W
aals-
Brab
ant)
heef
t de
bran
dwee
r dive
rse st
rate
n ge
rein
igd.
Jaarboek De Aardrijkskunde 2014 83
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
AU
GU
STU
S 20
14
Mys
terie
us m
eer o
ntde
kt in
woe
stijn
Tune
sië. H
et
mee
r wer
d do
or h
erde
rs on
tdek
t en
wer
d to
t het
mee
r van
Ga
fsa g
edoo
pt. H
et zo
u to
t 18
met
er d
iep
zijn
en is
één
hect
are g
root
. Geo
loge
n ve
rond
erste
llen
dat e
en kl
eine
aa
rdbe
ving
voor
een
breu
k in
het g
este
ente
hee
ft ge
zorg
d,
waa
rdoo
r gro
ndw
ater
naa
r de o
pper
vlakt
e kw
am.
D
oden
tol a
ardb
evin
g Ch
ina
stijg
t tot
615
. De a
ardb
evin
g in
de z
uidw
este
lijke
pro
vincie
Yunn
an h
ad ee
n kr
acht
van
6,5
op d
e sch
aal v
an R
ichte
r. He
t epi
cent
rum
van
de b
evin
g la
g in
de
omge
ving
van
de st
ad Zh
aoto
ng. D
e aar
dbev
ing
vern
ietig
de
mee
r dan
12.
000
won
inge
n en
bes
chad
igde
30.
000
ande
re.
Nep
al ve
rkla
art 1
56 m
ense
n do
od n
a aa
rdve
rsch
uivi
ng. D
oor
de aa
nhou
dend
e zw
are m
oess
onre
gens
is ee
n vo
lledi
ge h
euve
l in
een
valle
i geg
lede
n, w
aarb
ij een
hee
l dor
p w
erd
begr
aven
. De e
norm
e ho
op m
et aa
rde,
stee
ngru
is en
afva
l is b
ijna 9
0 m
eter
hoo
g en
blo
k-ke
ert d
e hel
e val
lei,
waa
rdoo
r ook
de r
ivier
Sunk
oshi
wor
dt af
geda
md.
K
rach
tigst
e aa
rdbe
ving
in ja
ren
aan
IJsla
ndse
vulk
aan
Bard
arbu
nga.
De b
evin
g m
et
krac
ht 5
,3 op
de s
chaa
l van
Rich
ter i
s er d
e hev
ig-
ste aa
rdbe
ving
sinds
199
6. D
e cod
e roo
d vo
or d
e lu
chtv
aart
wer
d af
geko
ndig
d, w
aard
oor l
ucht
ver-
keer
in d
e om
gevin
g va
n de
vulk
aan
verb
oden
is.
IJ
sland
se vu
lkaa
n Ba
rdar
bung
a in
eru
ptie
. De a
arde
be
eft a
l een
tien
tal d
agen
onop
houd
elijk
in h
et g
ebie
d va
n de
gro
otste
vulk
aan
van
IJsla
nd, d
e 200
0 m
eter
hog
e Bar
-da
rbun
ga. N
u vo
lgt e
en kl
eine
lava
-uitb
arst
ing
met
wei
nig
gevo
lgen
; er i
s ook
gee
n vu
lkaa
nas i
n de
luch
t gev
onde
n. D
e co
de ro
od vo
or d
e luc
htva
art i
s ver
laag
d na
ar or
anje
.
Eu
rope
se G
alile
o-na
viga
tiesa
telli
eten
ge-
lanc
eerd
. Van
op d
e Eur
opes
e lan
ceer
basis
Kou
rou
in
Fran
s-Gu
yana
is ee
n Ru
ssisc
he So
joez
-rake
t gel
ance
erd
die t
wee
sate
lliet
en va
n he
t Eur
opes
e sat
ellie
tnav
i-ga
tiesy
steem
Gal
ileo i
n ee
n ba
an om
de A
arde
moe
t af
zette
n. N
a ana
lyse b
lijkt
dat
de t
wee
sate
lliet
en in
ee
n la
gere
dan
gep
land
e baa
n zij
n ge
kom
en.
B
elgi
ë be
leef
de n
atst
e zo
mer
sind
s 199
2. In
Ukk
el
viel i
n de
maa
nden
juni
, jul
i en
augu
stus
348
mm
nee
rslag
. In
een
norm
ale z
omer
is d
at 2
25 m
m. V
oora
l de m
aand
en
juli
en au
gust
us w
aren
abno
rmaa
l nat
, met
resp
ectie
velij
k 11
7 en
136
mm
nee
rslag
. De z
omer
van
2014
is d
e vijf
de
nats
te zo
mer
sind
s het
beg
in va
n de
waa
rnem
inge
n in
183
3.
Zw
are
aard
bevi
ng tr
eft C
hile
ense
hoo
fdst
ad S
antia
go. D
e be
ving
had
een
krac
ht va
n 6,
4 op
de s
chaa
l van
Rich
ter.
De b
evin
g w
as vo
elba
ar in
Sant
iago
en vi
jf an
dere
cent
rale
regi
o’s va
n Ch
ili.
Er on
tsto
nd p
anie
k in
heel
wat
fl at
gebo
uwen
, waa
r de a
ardb
evin
g he
ftig
te vo
elen
was
. Een
tsun
ami-a
larm
kwam
er n
iet.
Fo
rse
aard
bevi
ng in
Calif
orni
ë. H
et n
oord
en va
n Ca
lifor
nië i
s opg
esch
rikt d
oor e
en kr
acht
ige a
ardb
evin
g va
n 6,
0. H
et w
as d
e kra
chtig
ste aa
rdbe
ving
in h
et
gebi
ed si
nds 1
989.
Het
epice
ntru
m b
evon
d zic
h op
on
geve
er 1
1 km
die
pte,
in d
e buu
rt va
n he
t bek
ende
w
ijnge
bied
Nap
a. B
ij de b
evin
g vie
len
87 g
ewon
den.
R
uim
teso
nde
Rose
tta
bere
ikt n
a 10
jaar
kom
eet.
Sind
s haa
r la
ncer
ing
legd
e de E
urop
ese k
omet
enja
ger a
l mee
r dan
6 m
iljar
d km
af,
vloog
ze d
rie ke
er la
ngs d
e Aar
de en
lang
s Mar
s en
Jupi
ter.
Rose
tta ko
mt
op am
per 1
00 km
van
de ko
mee
t 67P
/Chu
ryum
ov-G
eras
imen
ko en
vlie
gt
mee
. In
nove
mbe
r zal
Ros
etta
een
land
er la
ten
afda
len
tot o
p de
kom
eet.
G
rote
scha
de a
an ke
rnce
ntra
le D
oel 4
. De
ze is
vero
orza
akt d
oor e
en sa
bota
geda
ad,
waa
rbij s
mee
rolie
was
gel
ekt u
it de
stoo
mtu
r-bi
ne. D
e cen
trale
met
een
capa
citei
t van
1.0
39
MW
wer
d st
ilgel
egd.
Om
dat o
ok d
e rea
ctor
en
Doel
3 en
Tiha
nge 2
still
igge
n w
egen
s ond
er-
zoek
naa
r sch
eurtj
es is
zow
at d
e hel
ft va
n on
s nu
cleai
re p
rodu
ctie
park
bui
ten
wer
king.
E
gypt
e w
il tw
eede
Sue
zkan
aal a
anle
ggen
. He
t Su
ezka
naal
is 1
63 k
m la
ng e
n w
erd
in 1
869
geop
end.
Voo
r die
tijd
moe
sten
sche
pen
tuss
en d
e At
lant
ische
Oce
aan
en d
e In
disc
he O
ceaa
n la
ngs
Kaap
de
Goed
e Ho
op in
Zui
d-Af
rika
vare
n. E
gypt
e w
il ev
enw
ijdig
aan
het
hui
dige
kan
aal e
en tw
eede
Su
ezka
naal
aanl
egge
n da
t 72
km la
ng za
l wor
den.
€ P
oetin
nee
mt t
egen
maa
treg
elen
. Dez
e kom
en
na n
ieuw
e san
ctie
s van
de V
S en
de EU
met
de
besc
huld
igin
g da
t Rus
land
bij h
et co
nfl ic
t in
het
Russ
ischt
alig
e Oos
t-Oek
raïn
e is b
etro
kken
. De t
egen
-m
aatre
gele
n om
vatte
n ee
n ba
n op
EU-la
ndbo
uwpr
o-du
cten
en d
e slu
iting
van
het S
iber
ische
luch
truim
vo
or Eu
rope
se lu
chtv
aartm
aats
chap
pije
n.
€ B
ijna
10 p
roce
nt va
n Vl
aam
se p
eren
oogs
t w
ordt
vern
ietig
d. Va
n de
tota
le Vl
aam
se
pere
ntee
lt is
828
ha aa
ngem
eld
om n
iet t
e w
orde
n ge
oogs
t en
zo in
aanm
erkin
g te
kom
en
voor
com
pens
atie
na h
et R
ussis
che i
nvoe
r-ve
rbod
. Dit
bete
kent
dat
ca ee
n tie
nde v
an d
e pr
oduc
tie va
n de
mar
kt ve
rdw
ijnt o
m h
et eff
ect
va
n de
Rus
sisch
e boy
cot t
e tem
pere
n.
Ep
idem
ie b
reid
t uit:
al 1
229
do-
den
door
ebo
la. A
l 2.0
00 m
ense
n zij
n be
smet
met
ebol
a sin
ds d
e uitb
raak
van
de ep
idem
ie. D
e vie
r lan
den
die g
etro
f-fe
n w
orde
n zij
n Lib
eria
, Sie
rra Le
one,
Guin
ee en
Nig
eria
.