6. biznesi dhe mjedisi i tij kulturor

11

Biznesi dhe mjedisi i tij Biznesi dhe mjedisi i tij kulturorkulturor

Prof. Dr. Besim BeqajProf. Dr. Besim Beqaj

22

Objektivat e ligjeratësObjektivat e ligjeratës

Të diskutojmë problemet dhe metodat për Të diskutojmë problemet dhe metodat për mesëimin e mjedisit kulturormesëimin e mjedisit kulturor

Të kuptojmë shkaqet kryesore të Të kuptojmë shkaqet kryesore të kulturave të ndryshme dhe ndërrimet e kulturave të ndryshme dhe ndërrimet e tyretyre

Të shpjegojmë faktorët bihevioral në Të shpjegojmë faktorët bihevioral në praktikat e biznesitpraktikat e biznesit

Të mësojmë si ti shfrytëzojmë udhëzimet Të mësojmë si ti shfrytëzojmë udhëzimet kulturore për konkurrim afarist kulturore për konkurrim afarist

33

MJEDISI KULTURORMJEDISI KULTUROR

Ambienti kulturor i biznesit përfshinë Ambienti kulturor i biznesit përfshinë gjendjen kulturore, sjelljet, gjendjen kulturore, sjelljet, karakteristikat e vendeve të karakteristikat e vendeve të ndryshme në të cilat ndërmarrjet ndryshme në të cilat ndërmarrjet ndërkombëtare duhet të zhvillojnë ndërkombëtare duhet të zhvillojnë biznesin e tyre. biznesin e tyre.

Identifikimi dhe trajtimi i ambientit Identifikimi dhe trajtimi i ambientit kulturor shkon sipas një dinamike të kulturor shkon sipas një dinamike të paraparëparaparë

44


Kultura përfshinë normat e Kultura përfshinë normat e sjelljeve të bazuara në veprimet sjelljeve të bazuara në veprimet e mësuara, në vlera dhe besime. e mësuara, në vlera dhe besime. Njerëzit afarist pajtohen se ka Njerëzit afarist pajtohen se ka dallime kulturore në mes të dallime kulturore në mes të vendve por nuk pajtohen me vendve por nuk pajtohen me gjendjen ekzistuesegjendjen ekzistuese?!?!

55


Elementet e kulturës:Elementet e kulturës:• GjuhaGjuha• FejaFeja• Vlerat dhe qëndrimetVlerat dhe qëndrimet• Zakonet dhe doketZakonet dhe doket• Kultura materialeKultura materiale• EstetikaEstetika• ArsimimiArsimimi

66


Harmonizimi i elementeve të kulturës në Harmonizimi i elementeve të kulturës në biznesin ndërkombëtar, është i mundur biznesin ndërkombëtar, është i mundur përmes fleksibilitetit kulturor dhe ngritjës përmes fleksibilitetit kulturor dhe ngritjës së vlerave të mirëfillta. së vlerave të mirëfillta. • Ngritja e vetëdijës për rendësinë e kulturave Ngritja e vetëdijës për rendësinë e kulturave

në biznesin ndërkombëtarnë biznesin ndërkombëtar• Identifikimi i dinamikave kulturoreIdentifikimi i dinamikave kulturore• Praktikat kulturore dhe ato të sjelljeve në Praktikat kulturore dhe ato të sjelljeve në

biznesbiznes• Strategjitë për ballafaqimin me dallimet Strategjitë për ballafaqimin me dallimet

kulturorekulturore

77


Ndërmarrjet duhet të ngrisin vetëdijën për Ndërmarrjet duhet të ngrisin vetëdijën për kulturat tjera. Energjia e orijentuar në kulturat tjera. Energjia e orijentuar në ketë drejtim mvaret nga ngjajshmëritë në ketë drejtim mvaret nga ngjajshmëritë në mes vendeve dhe nga lloji i biznesit të mes vendeve dhe nga lloji i biznesit të pretenduar për tu zhvilluar.pretenduar për tu zhvilluar.

Ndërrimet kulturore ndodhin si rezultat i Ndërrimet kulturore ndodhin si rezultat i zgjedhjeve apo imponimeve të ndryshme. zgjedhjeve apo imponimeve të ndryshme.

Izolimi prej grupeve tjera për shkak të Izolimi prej grupeve tjera për shkak të gjuhëve tenton të bejë stabilizimin gjuhëve tenton të bejë stabilizimin kulturor.kulturor.

88


Njerëzit grupohen sipas satisfaksioneve, Njerëzit grupohen sipas satisfaksioneve, vlerave dhe sistemeve sociale. vlerave dhe sistemeve sociale. • Grupimi i tillë determinon nivelin e pajtimit Grupimi i tillë determinon nivelin e pajtimit

personal për të pasur qasje në resurset personal për të pasur qasje në resurset ekonomike, prestigj, relacione shoqërore si dhe ekonomike, prestigj, relacione shoqërore si dhe fuqi të veprimit. fuqi të veprimit.

• Këto grupime gjithashtu determinojnë Këto grupime gjithashtu determinojnë kualifikimet e nevojshme dhe ato të ofruara kualifikimet e nevojshme dhe ato të ofruara për punën dhe afarizmin e individit dhe për punën dhe afarizmin e individit dhe ndërmarrjës.ndërmarrjës.

99


Kombet dallojnë në preferencat e Kombet dallojnë në preferencat e tyre për një relacion autokratik tyre për një relacion autokratik apo konsultativ në vendet e apo konsultativ në vendet e punës, lidhur me rregullat dhe punës, lidhur me rregullat dhe nivelin e konkurencës ose të nivelin e konkurencës ose të bashkëpunimit me njeri tjetrin në bashkëpunimit me njeri tjetrin në vendet e punësvendet e punës..

Kombet dallojnë në nivelin e besimit Kombet dallojnë në nivelin e besimit në njeri tjetrinnë njeri tjetrin

1010


Kulturat nikoqire nuk presin Kulturat nikoqire nuk presin gjithmonë se ndërmarrjet dhe gjithmonë se ndërmarrjet dhe individët do të rrespektojnë normat e individët do të rrespektojnë normat e tyre. Ato nganjeherë akomodojnë tyre. Ato nganjeherë akomodojnë ndërmarrjet e huaja dhe kanë ndërmarrjet e huaja dhe kanë standarde të ndryshme për të huajt.standarde të ndryshme për të huajt.

1111


Njerëzit komunikojnë përmes gjuhës Njerëzit komunikojnë përmes gjuhës së shkruar, të folur dhe gjuhës së së shkruar, të folur dhe gjuhës së heshtjes. Përpunimi i informatave heshtjes. Përpunimi i informatave është shumë i ndikuar nga prapavija është shumë i ndikuar nga prapavija kulturore. Gabimet në komunikim kulturore. Gabimet në komunikim rezultojnë me sjellje të ndryshme dhe rezultojnë me sjellje të ndryshme dhe me keqkupim në bizneset me keqkupim në bizneset ndërkombëtare.ndërkombëtare.

Njerëzit nganjeherë pësojnë frustrime Njerëzit nganjeherë pësojnë frustrime gjenerale – shok kulturor si pasojë e gjenerale – shok kulturor si pasojë e përvojave nga kulturat e reja dhe të përvojave nga kulturat e reja dhe të ndryshme.ndryshme.

1212


Njerëzit të cilët punojnë jashtë duhet të jenë sensitiv Njerëzit të cilët punojnë jashtë duhet të jenë sensitiv në rrezikun e policentrizmit dhe etnocentrizmit. Ata në rrezikun e policentrizmit dhe etnocentrizmit. Ata duhet të provojnë të jenë më shumë gjeocentrik. duhet të provojnë të jenë më shumë gjeocentrik. • Menaxhmenti policentrikMenaxhmenti policentrik është i ndikuar nga është i ndikuar nga

kulturat e ndryeshme nacionale dhe nuk preferon kulturat e ndryeshme nacionale dhe nuk preferon përdorimin e kulturës afariste vendase në shtetin përdorimin e kulturës afariste vendase në shtetin tjetër, mirëpo tenton me çdo kusht të adaptohet.tjetër, mirëpo tenton me çdo kusht të adaptohet.

• Menaxhmenti etnocentrikMenaxhmenti etnocentrik është i ndikuar vetëm është i ndikuar vetëm nga kultura vendase dhe nuk rrespekton kulturat nga kultura vendase dhe nuk rrespekton kulturat tjera. Ai injoron faktorët e rendësishëm, beson se tjera. Ai injoron faktorët e rendësishëm, beson se kultura vendase duhet të aplikohet patjetër dhe kultura vendase duhet të aplikohet patjetër dhe mendon se ndërrimet janë të lehta (ndjenja e mendon se ndërrimet janë të lehta (ndjenja e superioritetit)superioritetit)

• Menaxhmenti gjeocentrikMenaxhmenti gjeocentrik shfrytëzon praktikat e shfrytëzon praktikat e shpeshta të biznesit dhe ai paraqet një hibrid të shpeshta të biznesit dhe ai paraqet një hibrid të normave të vendit dhe atyre të jashtme.normave të vendit dhe atyre të jashtme.

1313


Në vendimin se a duhet të sjellet një Në vendimin se a duhet të sjellet një ndërrim në shtetin amë apo atë nikoqir në ndërrim në shtetin amë apo atë nikoqir në afarizëm, ndërmarrja duhet të merr në afarizëm, ndërmarrja duhet të merr në konsideratë rendësinë e ndërrimeve, konsideratë rendësinë e ndërrimeve, shpenzimet dhe përfitimet nga të gjitha shpenzimet dhe përfitimet nga të gjitha alternativat.alternativat.

Rritja e kontaktit ndërkombëtar e rritë dhe Rritja e kontaktit ndërkombëtar e rritë dhe zgjeron nivelin e ngjajshmërive kulturore zgjeron nivelin e ngjajshmërive kulturore në mes te kombeve dhe në mes të në mes te kombeve dhe në mes të bizneseve të cilat pretendojnë zhvillim bizneseve të cilat pretendojnë zhvillim global.global.

1414


Përmasat kulturore dhe të sjelljësPërmasat kulturore dhe të sjelljës• Përmasat kulturore: Përmasat kulturore:

Distanca e pushtetit (menyra e vendosjes)Distanca e pushtetit (menyra e vendosjes) Shmangia e pasigurisë (vendimet me dozë rreziku: shmangie e Shmangia e pasigurisë (vendimet me dozë rreziku: shmangie e

ulët dhe e lartë e pasigurisë)ulët dhe e lartë e pasigurisë) Individualizmi Individualizmi Maskuniliteti ( suksesi, paratë dhe sendet)Maskuniliteti ( suksesi, paratë dhe sendet)

Integrimi i përmasaveIntegrimi i përmasave Përmasat e qëndrimevePërmasat e qëndrimeve

• Trajtimi dhe kultura e biznesit ndërkombëtar në vendet e Trajtimi dhe kultura e biznesit ndërkombëtar në vendet e ndryshme të botës : SHBA, Angli, Gjermani, Vende Arabe, etj.ndryshme të botës : SHBA, Angli, Gjermani, Vende Arabe, etj.

• Elemente tjera për shqyrtim në biznesin ndërkombëtar janë Elemente tjera për shqyrtim në biznesin ndërkombëtar janë edhe: qendrimet ndaj punës, motivimi për arritje, koha dhe e edhe: qendrimet ndaj punës, motivimi për arritje, koha dhe e ardhmja, trajnimi ndërkulturor, etj.ardhmja, trajnimi ndërkulturor, etj.

6. biznesi dhe mjedisi i tij kulturor

Documents