LOGO

Жинхэнэ нэрийн хувилал

2014-2015 оны хичээлийн жил

ww

w.t

hem

eg

allery

.com

Жинхэнэ нэр гэж юу вэ?

Хүн амьтан, юмс үзэгдлийг шууд нэрлэж, тооны дагавар, тийн ялгал хамаатуулахын нөхцөлөөр хувилдаг. Жинхэнэ нэр нь өгүүлбэрийн бүтцэд ихэвчлэн үйлийн эзэн /өгүүлэгдэхүүн/, үйлэнд өртөх юм /тусагдахуун/-ыг нэрлэдэг. Жишээ нь: Баярмаа ном авав.

Оноосон нэр ерийн нэр

ww

w.t

hem

eg

allery

.com

Дасгал №28 1. зэл2. гүү3. хошуу4. захирагч5. Сундуй6. гүн7. хаяа8. эмэгтэй9. Ундрах10.хүү11. бие12.чадал тэнхээ13.амжиргаа 14.арга ухаан15.нэр16.өлзийхутаг17.шөл18.хонь19.ямаа20.сааль21.үнээ22.чөдөр

23.морь24.хөрөнгө25.үхэр сүрэг26.Бүрэн 27.уул28.ар29.өвөр30.Булаг31.Бадрахын ам32.эх33.дүү34.адуу35.уурга36.айл37.гүү38.үхэр39.ухаан40.ах41.гүү42.үрс43.баас44.нутаг

45.ах дүүс46.Тосон Заамар47.газар48.толгой49.тарга тэвээрэг50.цагаан сар51.айл52.байдас53.үрээ54.бог мал55.сан даллага56.баян

баян айлын

баяныг урихад

ямар?

хэнийг?

ww

w.t

hem

eg

allery

.com

Тийн ялгал

1 Нэрлэх2. Харьяалах3. Өгөх орших4. Заах5. Гарах6. Үйлдэх7. Хамтрах8. Чиглэх9. Жиших

хэн?, юу?хэний? юуны?хэнд? юунд?хэнийг?, юуг?хэнээс?, юунаас?хэнээр?, юугаар?хэнтэй?, юутай?хэн үрүү?, юу уруу?хэн шиг?, юу шиг?

ww

w.t

hem

eg

allery

.com

I түвшин

1. аав

2. ээж

3. бал

4. цув

5. гэр

6. хүү

7. өмд

8. цамц

9. цүнх

10.нар

II түвшин

11. Туяа

12.Онон

13.нутаг

14.хаяг

15.морь

16.унага

17.баг

18.чарга

19.гараг

20.багш

III түвшин

21.шавж

22.үнэг

23.хоног

24.сан

25.аргаль

26.урхи

27.гурил

28.ааль

29.булга

30.цана

Тийн ялгалын нөхцөлөөр хувиргаарай!

ww

w.t

hem

eg

allery

.com

Үгийн утгат хэсгүүд

Язгуур+ дагавар +нөхцөл

мал+ чин

мал+ ын

сур+ гч

сур+чээ

сур+гууль

цог+лог

дуу+чин

дуу+л

салхи+вч

сана+в

ww

w.t

hem

eg

allery

.com

Үгийн утгат хэсгүүд

Язгуур+ залгавар

мал+ ын

дагавар

нөхцөл чин

суу+

дал лаа

морь+

л

ны

урга+ мал

сан

ww

w.t

hem

eg

allery

.com

Утгат хэсгээр зааглан тэмдэглээрэй!

I түвшин

1. аавын

2. ээжид

3. балла

4. цувыг

5. гэрлэ

6. хүүтэй

7. өмд шиг

8. цамцыг

9. цүнхл

10.нарны

II түвшин

11. Туяа гаа

12.Онон ийн

13.нутагтаа

14.хаягийг нь

15.морилоод

16.унагалжээ

17.баглааг

18.багаджээ

19.гаргуудыг

20.багшийнхаа

III түвшин

21.шавжнуудыг

22.үнэгчлэв

23.хоноглоод

24.сандаа

25.аргалиар нь

26.урхидаад

27.гурилдав

28.аальгүйт

29.булган

30.цанаар нь

ww

w.t

hem

eg

allery

.com

Утгат хэсгээр зааглан тэмдэглээрэй!

I түвшин

1. аав-ын

2. ээж-д

3. бал-л

4. цув ыг

5. гэр- л

6. хүү- тэй

7. өмд -шиг

8. цамц- ыг

9. цүнх- л

10. нар -ны

II түвшин

11. Туяа- г- аа

12. Онон- ийн

13. нутаг- т- аа

14. хаяг -ийг -нь

15. морь- л -оод

16. унага- л -жээ

17. баг –л- аа- г

18. бага –д- жээ

19. гараг –ууд- ыг

20. багш –ийн- аа

III түвшин

21. шав-ж-ууд-ыг

22. үнэг-чил-в

23. хоно- г- л-оод

24. сан- д-аа

25. аргаль- аар-нь

26. урхи-д-аад

27. гурил –д-в

28. ааль-гүй-т

29. булга-н

30. цана-аар-нь

ww

w.t

hem

eg

allery

.com

Жинхэнэ нэрийн хувилал

Жинхэнэ нэр

хамаатуулах тийн ялгал тоо - - -

дүү- нар –ын -аа

хамаатуулах

биед

эзэнд

I II

III

aa-4

минь,мааньчинь, тань

нь

Дасгал №33 /хуудас 41/

ww

w.t

hem

eg

allery

.com

Язгуур+ залгавар дагавар

нөхцөл

Үндэс гэж юу вэ?

Үгийн хамгийн ерөнхий цөм утгыг агуулсан, цаашид үл задрах, бүтцийн эхэнд байрлах утгат хэсгийг язгуур гэнэ.

Шинэ үг бүтээдэг залгаврыг дагавар гэнэ.

Үг хувиргадаг залгаврыг нөхцөл гэнэ.

Нөхцөлийн өмнө байрлах утгат хэсгийн үндэс гэнэ.

Жишээ нь: сурагчдын- сур –гч –д -ын

номыг - ном -ыг

ww

w.t

hem

eg

allery

.com

Утгат хэсгээр зааглан тэмдэглээрэй!

I түвшин

1. аавын

2. ээжид

3. балла

4. цувыг

5. гэрлэ-

6. хүүтэй

7. өмд шиг

8. цамцыг

9. цүнхэл

10.нарны

II түвшин

11. Туяагаа

12.Ононгийн

13.нутагтаа

14.хаягийг нь

15.морилоод

16.унагалжээ

17.баглааг

18.багаджээ

19.гаргуудыг

20.багшийнхаа

III түвшин

21.шавжнуудыг

22.үнэгчлэв

23.хоноглоод

24.сандаа

25.аргалиар нь

26.урхидаад

27.гурилдав

28.аальгүйт

29.булган

30.цанаар нь

ww

w.t

hem

eg

allery

.comДаалгавраа шалгаарай!

I түвшин

1. аав-ын

2. ээж -д

3. бал -л

4. цув -ыг

5. гэр -л

6. хүү- тэй

7. өмд -шиг

8. цамц- ыг

9. цүнх- л

10. нар- ы

II түвшин

11. Туяа - г- аа

12. Онон- ийн

13. нутаг- т- аа

14. хаяг -ийг -нь

15. морь - л -оод

16. унага- л-жээ

17. баг –л- аа- г

18. бага –д -жээ

19. гараг –ууд - ыг

20. багш –ийн- аа

III түвшин

21. шав-ж-ууд-ыг

22. үнэг-чил-в

23. хоно- г- л-оод

24. сан- д- аа

25. аргаль- аар-нь

26. урхи-д-аад

27. гурил –д -в

28. ааль-гүй-т

29. булга-н

30. цана-аар-нь

ww

w.t

hem

eg

allery

.com

Үндсийг ангилах

Үндэс

үүсмэл

үүсмэл биш

нэр

үйл

нэр

үйл

дуу –л -жээ

дуу –чин -ы

ном -ыг

ав -лаа

ww

w.t

hem

eg

allery

.com

дуучин-

сурагч-

тогших-

гялгар-

дуу

сур-

тог

гял

-юу?- жинхэнэ нэр

-яа-?- үйл үг

... ?- дуу чимээ

... ?- дүр төрх

Язгуурын ангилал

ww

w.t

hem

eg

allery

.com

дуучин-

сурагч-

тогших-

гялгар-

дуу

сур-

тог

гял

-юу?- жинхэнэ нэр

-яа-?- үйл үг

... ?- дуу чимээ

... ?- дүр төрх

Язгуурын ангилал

ww

w.t

hem

eg

allery

.com

Язгуурын ангилал

Язгуур

идэвхтэй

идэвхгүй

нэр

үйл

дүрслэх

дуурайх

дуу- чин

сур- гч

тог- ш

гял- гар

ww

w.t

hem

eg

allery

.com

1. амьдралд

а. Үгийн бүтэц:

амь –д – р –л -д

-д- өгөх оршихын т.я-ын нөхцөл

-л- үйл үгээс нэр үг бүтээх дагавар

-р- нэр үгээс үйл үг бүтээх дагавар

-д- нэр үгээс нэр үг бүтээх дагавар

амьдрал- үүсмэл нэр үндэс

амь-идэвхтэй нэр язгуур

ү.ү

Үг зүйн бүрэн задлал хийх

а. Үгийн бүтэцб. Үг бүтэх ёсв. Үгсийн аймаг

ww

w.t

hem

eg

allery

.com

а. Үгийн бүтцийн задлан хийгээрэй!

I түвшин

1. аавын

2. ээжид

3. балнаас

4. цувыг

5. гэрээс

6. хүүтэй

7. өмд шиг

8. цамцыг

9. цүнхнээс

10.нарны

II түвшин

11. Туяагаа

12.Ононгийн

13.нутагтаа

14.хаалгыг нь

15.бичээчээс

16.байрлалыг

17.баглааг

18.ороолтоо

19.гаргуудыг

20.багшийнхаа

III түвшин

21.шавжнуудыг

22.тоншуулын

23.хоногуудаас

24.сандаа

25.бодлогоо

26.урилгаар

27.эмчилгээний

28.үерхэлдээ

29.захидлаар

30. уулзалтаар

ww

w.t

hem

eg

allery

.com

Үгийн бүтцээр зааглан тайлбарлаарай

1. амьдралд2. төрлийн3. захирагчийн4. саалийн5. хоолойгоороо6. алгандаа7. үнсээ8. шилээрээ9. бүргэд шиг10. салхины

11. хүчийг 12. хаалгаа13. бүслүүрээс14. зүрхнээсээ15. сэтгэл рүүгээ16. ухаанд чинь17. тавилангаар18. хөвгүүд нь19. тооноо20. шуурганд

ww

w.t

hem

eg

allery

.com

1. амь-д –р -л -д

2. төр-л- ийн

3. захь-р-гч-ийн

4. саа-ль-ийн

5. хоолой-оор -оо

6. алга -д-аа

7. үнс- О -ээ

8. шил-ээр -ээ

9. бүргэд -шиг

10. салхи -ы

11. хүч -ийг

12. хаа-лга –О -аа

13. бүс-л-үүр -ээс

14. зүрх –ээс -ээ

15. сэд-гэ-л –рүү -ээ

16. ух-аан –д -чинь

17. тавь-л-н -аар

18. хөвгүүн-д -нь

19. тооно –О -оо

20. шуур-га -д

Үгийн бүтцээр зааглан тайлбарлаарай

ү.б.ү

ү.ү

ү.ү

ү.ү

ү.ү

ү.ү

ү.ү

ү.ү

ү.ү

ү.ү

ү.ү

ү.ү

ү.б.ү

ү.б.ү

ү.б.ү

ү.б.ү

ү.б.ү

ү.б.ү

ү.б.ү

ү.б.ү