5.+nijamati+sewa+ 2nd+amd. +act,+2064
TRANSCRIPT
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 1/49
www.lawcommission.gov.np
1
www.lawcommission.gov.np
lghfdtL ;]jf -bf];|f] ;+zf]wg_ P] ]g, @)^$
k|df0fLs/0f / k|sfzg ldlt
@)^$.$.@#
Joj:yflksf–;+;bn] agfPsf] @)^$ ;fnsf] P]g g+= ^
lghfdtL ;]jf P]g, @)$( nfO{ ;+zf]wg ug{ ag]sf] P]g
k|:tfjgf M lghfdtL ;]jf P]g, @)$( nfO{ ;+zf]wg ug{ jf~5gLo ePsf]n],
Joj:yflksf–;+;bn] of] P]g agfPsf] 5 .
!= ;+lIfKt gfd / k|f/De;+lIfKt gfd / k|f/De;+lIfKt gfd / k|f/De;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ o; P]gsf] gfd ælghfdtL ;]jf -bf];|f] ;+zf]wg_ P] ]g,
@)^$Æ /x]sf] 5 .
-@_ of] P]g ;Djt\ @)^$ ;fn >fj0f ! ut]b]lv k|f/De ePsf] dflgg]5 .
@= lghfdtL ;]jf P]g, @)$(lghfdtL ;]jf P]g, @)$(lghfdtL ;]jf P]g, @)$(lghfdtL ;]jf P]g, @)$( sf] bkmf @ df ;+zf]wgsf] bkmf @ df ;+zf]wgsf] bkmf @ df ;+zf]wgsf] bkmf @ df ;+zf]wg M -!_ lghfdtL ;]jf P]g, @)$( -
o;kl5 æd" n P]gÆ elgPsf]_ sf],–
-!_ bkmf @ sf] v08 -3_ df /x]sf æk'?if sd{rf/Lsf]Æ eGg] zAbx?sf] ;§f æk'?if /cljjflxtf dlxnf sd{rf/Lsf]Æ eGg] zAbx? /fvL ;f]xL v08df /x]sf æaHo}
tyfÆ eGg] zAbx? kl5 æljjflxtfÆ eGg] zAbx? ylkPsf] 5 .
-@_ v08 -h_ kl5 b]xfosf v08 -h!_ / -h@_ ylkPsf 5g\ M–
æ-h!_ ælghfdtL sd{rf/Lsf] 6] «8 o'lgogÆ eGgfn] bkmf %# sf] pkbkmf -!_
cGtu{t ul7t lghfdtL sd{rf/Lsf] 6] «8 o'lgog ;Demg' k5{ .
-h@_ ælghfdtL sd{rf/Lsf] cflwsfl/s 6] «8 o'lgogÆ eGgfn] bkmf %# sf]
pkbkmf -#_ adf]lhd ul7t lghfdtL sd{rf/Lsf] cflwsfl/s 6] «8 o'lgog
;Demg' k5{ .Æ
#= d" n P]gsf] bkmf # df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf # df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf # df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf # df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf # sf],–
-!_ v08 -3_ kl5 b]xfosf] v08 -3!_ ylkPsf] 5M–
æ-3!_ g]kfn k//fi6« ;]jfÆ
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 2/49
www.lawcommission.gov.np
2
www.lawcommission.gov.np
-@_ v08 -ª_ kl5 b]xfosf] v08 -ª!_ ylkPsf] 5 M–
æ-ª!_ g]kfn n]vf k/LIf0f ;]jfÆ
$= d" n P]gsf] bkmf $ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf $ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf $ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf $ df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf $ sf] ;§f b]xfosf] bkmf $
/flvPsf] 5 M–
æ$= >]0fL M -!_ lghfdtL ;]jfdf b]xfo adf]lhdsf >]0fLx? /xg]5g\ M–
/fhkqflÍt /fhkq cglÍt
ljlzi6 k|yd
k|yd låtLo
låtLo t[tLo
t[tLo rt'y{
kf “rf} +
-@_ of] bkmf k|f/De x' “bfsf avt >]0fLljxLg kbdf sfo{/t sd{rf/Lx?n]
>]0fLdf cfj4 x'g rfx]df To:tf sd{rf/Lx?nfO{ tf]lsP adf]lhd /fhkq cglÍt
kf “rf} + >]0fLdf sfod ul/g]5 .Æ
%= d" n P]gdf bkmf $s= ykd" n P]gdf bkmf $s= ykd" n P]gdf bkmf $s= ykd" n P]gdf bkmf $s= yk M d" n P]gsf] bkmf $ kl5 b]xfosf] bkmf $s= ylkPsf] 5 M–
æ$s= PsLs[t lghfdtL ;]jf k|0ffnL ;DaGwL ljz]if Joj:yf M bkmf $ df h'g;'s}
s'/f n]lvPsf] eP tfklg g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L
tf]s]sf] ldltb]lv lghfdtL ;]jfsf] >]0fLut Joj:yfnfO{ txut k|0ffnLdf
?kfGt/0f u/L PsLs[t lghfdtL ;]jf k|0ffnL nfu" ug{ ]5 .Æ
^= d" n P]gsf] bkmf % df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf % df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf % df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf % df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf % sf] pkbkmf -#_ lemlsPsf] 5 .
&= d" n P]gdf bkmf %s= ykd" n P]gdf bkmf %s= ykd" n P]gdf bkmf %s= ykd" n P]gdf bkmf %s= yk M d" n P]gsf] bkmf % kl5 b]xfosf] bkmf %s= ylkPsf] 5 M–
æ%s=%s=%s=%s= sfo{ljsfo{ljsfo{ljsfo{ljj/0fj/0fj/0fj/0f M -!_ g]kfn ;/sf/n] :jLs[t u/]sf] ;Ë7gsf] sfo{ljj/0fsf]
cfwf/df ;DalGwt ;lrj, ljefuLo k|d'v tyf sfof{no k|d'vn] k|To]s
lghfdtL kbsf] sfo{ljj/0f agfO{ nfu" ug{ ' kg] {5 . To:tf] sfo{ljj/0fdf To:tf]
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 3/49
www.lawcommission.gov.np
3
www.lawcommission.gov.np
kbsf] sfd, st{Jo, pQ/bfloTj, clwsf/ / of]Uotf ;d]t :ki6 ?kdf lsl6Psf]
x'g' kg] {5 .
-@_ lghfdtL sd{rf/LnfO{ s'g} klg kbdf kb:yfkg ubf{ lbOg] kq; “u} lghsf] sfo{ljj/0f / sfo{ljj/0f cg';f/sf] sfdsf] d" NofÍg ug] { ;"rsfÍ ;d]t
pknAw u/fpg' kg] {5 .
-#_ sfo{ljj/0f ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ
*= d" n P]gsf] bkmf ^d" n P]gsf] bkmf ^d" n P]gsf] bkmf ^d" n P]gsf] bkmf ^ df ;+zf]wgdf ;+zf]wgdf ;+zf]wgdf ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf ^ sf] pkbkmf -!s_ df /x]sf æg]kfn
Gofo ;]jfsf]Æ eGg] zAbx?sf] ;§f æg]kfn Gofo ;]jf / g]kfn n]vf k/LIf0f ;]jfsf]Æ
eGg] zAbx? /flvPsf 5g\ .
(= d" n P]gsf] bkmf ^s= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf ^s= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf ^s= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf ^s= df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf ^s= sf],–
-!_ pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M–
æ-@_ s'g} gof “ ;/sf/L sfof{no :yfkgf ug{ ;Ë7g ;+/rgf tof/ ubf{ /
gof “ b/aGbL ;[hgf ubf{ jf tTsfn sfod /x]sf] ;Ë7g ;+/rgf / b/aGbLdf
k'g/fjnf]sg ubf{ jf x]/k] m/ ubf{ ;DalGwt dGqfnon] sfo{qmd, sfo{af]em,
sfo{k|s[lt tyf b/aGbL yk ug' { kg] { sf/0f / ;f]sf] cf}lrTo / pknAw
dfgj;|f]t ;d]tsf] cfwf/df ;Ë7g tyf Joj:yfkg ;j] {If0f u/L cy{
dGqfnosf] ;xdlt lnO{ ;fdfGo k|zf;g dGqfnodf k7fpg' kg{ ]5 .Æ
-@_ pkbkmf -@_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -@s_ ylkPsf] 5 M–
æ-@s_ pkbkmf -@_ adf]lhd k|fKt ;xdltsf] cfwf/df ;fdfGo k|zf;g
dGqfnon] ;f]sf] d" NofÍg u/L tL; lbgleq :jLs[ltsf] nflu g]kfn ;/sf/,
dlGqkl/ifb\ ;dIf k]z ug{ ]5 .
t/, ;u+7g ;+/rgf / b/aGbL x]/k] m/ ePsf] cj:yfdf To:tf] x]/k] m/
ePsf] ;Ë7g ;+/rgf / b/aGbLsf] dfq ;Ë7g tyf Joj:yfkg ;j] {If0f u/L
k|ltj]bg k]z ug{ ;lsg]5 .Æ
-#_ pkbkmf -#_ df /x]sf æ-!_ / -@_Æ eGg] c° / cIf/sf] ;§f æ-!_, -@_ / -@s_Æ
eGg] c° / cIf/ /flvPsf 5g\ .
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 4/49
www.lawcommission.gov.np
4
www.lawcommission.gov.np
!)= d" n P]gsf] bkmf & df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf & df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf & df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf & df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf & sf] ;§f b]xfosf] bkmf & /flvPsf]
5 M–
æ&= lghfdtL ;]jfsf] kbk" lt{ M -!_ lghfdtL ;]jfsf] /fhkqflÍt ljlzi6 >]0fLsf] kbdf bkmf !( adf]lhd / b]xfosf] kb b]xfo adf]lhd k" lt{ ul/g]5 M–
kb v'Nnf
k|ltof]lutf
åf/f
a9'jfåf/f
sfo{Ifdtfsf]
d" NofÍgåf/f
cfGtl/s
k|ltof]lutfT ds
k/LIffåf/f
sfo{;Dkfbg tyf cg'ejsf]
d" NofÍgaf6 x'g] a9'jfsf]
;dfof]hgåf/f
-s_ >]0fLljxLg÷
/fhkq
cglÍt kf “rf}
>}0fL
!))Ü – – –
-v_ /fhkq
cglÍt rt'y{
>]0fL
– – – –
-u_ /fhkq
cglÍt
t[tLo >]0fL
– !))Ü – –
-3_ /fhkqcglÍt
låtLo >]0fL
^)Ü @)Ü @)Ü –
-ª_ /fhkq
cglÍt
k|yd >]0fL
^)Ü @)Ü – @)Ü
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 5/49
www.lawcommission.gov.np
5
www.lawcommission.gov.np
-r_
/fhkqfl
Ít t[tLo>]0fL
&)Ü !)Ü !)Ü !)Ü
-5_ /fhkqflÍt
låtLo >]0fL
!)Ü ^)Ü @)Ü !)Ü
-h_
/fhkqfl Ít k|yd
>]0fL
!)Ü ^)Ü @)Ü !)Ü
-@_ of] bkmf k|f/De x' “bfsf avt /fhkq cglÍt rt'y{ >]0fLdf sfo{/t
alxbf/ jf ;f] ;/xsf sd{rf/Lx? of] bkmf k|f/De ePsf] ldltb]lv /fhkq
cglÍt t[tLo >]0fLdf :jtM sfod x'g]5g\ .
-#_ pkbkmf -!_ sf] v08 -u_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg/fhkq cglÍt t[tLo >]0fLsf] kbdf s'g} lghfdtL sd{rf/L axfn g/x]df
To:tf] kb :jtM vf/]h x'g]5 . /fhkq cglÍt t[tLo >]0fLsf] kbdf sfo{/t
sd{rf/Lsf] a9'jf x'g] kbsf] nflu cfjZos kg] { ;]jf cjlw / a9'jf x'g] kbsf]
>]0fLeGbf Ps >]0fL d'lgsf] nflu tf]lsP adf]lhdsf] z}lIfs of]Uotf k'u]sf]
ePdf lghnfO{ Ps >]0fL dflysf] kbdf a9'jf ul/g]5 . o;/L a9'jf ug{sf]
nflu dflyNnf] >]0fLsf] kb :jtM ;[hgf x'g]5 / lgh dflyNnf] kbdf a9'jf
x'g'eGbf cufl8 lgh axfn /x]sf] kb :jtM vf/]h ePsf] dflgg]5 .
-$_ g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;" rgf k|sfzg u/L d'Vo sfo{ ug] { /
;xfos sfo{ ug] { >]0fLljxLg kb tf]Sg]5 .
-%_ of] bkmf k|f/De x' “bfsf avt l/Qm /x]sf / of] bkmf k|f/De ePkl5
l/Qm x'g] pkbkmf -$_ adf]lhd tf]lsPsf] ;xfos sfo{x? ug] { >]0fLljxLg kbx?
:jtM vf/]h x'g]5g\ . ;DalGwt sfof{non] o:tf kbx? vf/]h ePsf] hfgsf/L
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 6/49
www.lawcommission.gov.np
6
www.lawcommission.gov.np
lghfdtL lstfavfgfdf k7fpg' kg] {5 . To:tf kbx?af6 ;Dkfbg ul/g] sfo{
Go" gtd kfl/>lds tf]sL JolQm jf ;+:yf; “u s/f/ u/L ;]jf s/f/af6 ;Dkfbg
u/fpg' kg] {5 .-^_ pkbkmf -!_ sf] v08 -3_ adf]lhdsf] cfGtl/s k|ltof]lutfTds
k/LIffåf/f kbk" lt{ ug] { kbdf /fhkq cglÍt låtLo >]0fLsf] kbsf] nflUf
cfjZos kg] { Go" gtd z}lIfs of]Uotf / Go" gtd ;]jf cjlw k" /f u/]sf] /fhkq
cglÍt t[tLo / >]0fLljxLg kbdf sfo{/t sd{rf/Laf6 k|lt:kwf{ u/fO{ kbk" lt{
ug' { kg] {5 .
-&_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg lghfdtL ;]jfnfO{ ;dfj]zL agfpg v'Nnf k|ltof]lutfåf/f k" lt{ x'g] kbdWo] k} +tfnL; k|ltzt kb
5'6\ofO{ ;f] k|ltztnfO{ ztk|ltzt dfgL b]xfo adf]lhdsf pDd]bjf/aLrdf
dfq 5'§f5'§} k|lt:kwf{ u/fO{ kbk" lt{ ul/g]5 M–
-s_ dlxnf – t]QL; k|ltzt
-v_ cflbjf;L÷
hghflt – ;QfO{; k|ltzt
-u_ dw]zL – afO{; k|ltzt
-3_ blnt – gf} k|ltzt
-ª_ ckfË – kf “r k|ltzt
-r_ lk5l8Psf] If]q – rf/ k|ltzt
:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f M-!_ o; pkbkmfsf] k|of]hgsf nflu ælk5l8Psf] If]qÆ eGgfn] c5fd,
sflnsf]6, hfh/sf]6, h'Dnf, 8f]Nkf, aemfË, afh'/f, d'u' / x'Dnf
lhNnf ;Demg' k5{ .
-@_ o; pkbkmfsf] v08 -s_, -v_, -u_ / -3_ sf] k|of]hgsf] nflu
ædlxnf, cflbjf;L÷hghflt, dw];L / blntÆ eGgfn] cfly{s /
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 7/49
www.lawcommission.gov.np
7
www.lawcommission.gov.np
;fdflhs ?kdf k5fl8 k/]sf dlxnf, cflbjf;L÷hghflt, dw];L
/ blntnfO{ ;Demg' k5{ .
-*_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg pkbkmf -&_ sf] v08 -ª_ adf]lhd lgwf{l/t k|ltztsf] kb s'g} vf; k|s[ltsf] sfdsf] nflu
tf]lsP adf]lhdsf ckfËx?aLr dfq k|lt:kwf{ ug{ kfpg] u/L k|lt:kwf{Tds
k/LIffåf/f k" lt{ ul/g]5 .
-(_ pkbkmf -&_ adf]lhd k|ltzt lgwf{/0f ubf{ Ps k|ltzteGbf sd
3tf° -ˆofSzg_ cfPdf To:tf] 3tf° h'g ;d" xsf] xsdf 3tf° cfPsf] xf]
;f]eGbf nuQ} kl5sf] ;d" xdf ;b} { hfg]5 .
-!)_ pkbkmf -&_ adf]lhd 5'6\ofOPsf] kbdf h'g jif{sf] nflu lj1fkg
ePsf] xf] ;f] jif{ x'g] lj1fkgdf pko'Qm pDd]bjf/ pknAw x'g g;s]df To:tf]
kb csf] { jif{ x'g] lj1fkgdf ;dfj]z ug' { kg] {5 / To;/L lj1fkg ubf{ klg
pko'Qm pDd]bjf/ pknAw x'g g;s]df To:tf] kb ;f]xL jif{ v'Nnf
k|ltof]lutfåf/f k" lt{ x'g] kbdf ;dfj]z ug' { kg] {5 .
-!!_ pkbkmf -&_ adf]lhd lgwf{/0f ul/Psf] k|ltztåf/f kbk" lt{ ug] { Joj:yf k|To]s bz jif{df k'g/fjnf]sg ug' { kg] {5 .
-!@_ pkbkmf -&_ adf]lhdsf] k|ltzt adf]lhd kb ;+Vof lgwf{/0f ubf{
s'g} ljjfb cfPdf nf]s ;]jf cfof]usf] lg0f{o clGtd x'g]5 .
-!#_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g} vf;
k|s[ltsf] sfo{ jf kbsf nflu dlxnfn] dfq k|lt:kwf{ ug{ kfpg] u/L g]kfn
;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L kb tf]Sg ;Sg]5 .
-!$_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g} kbsf]
nflu cfjZos Go" gtd of]Uotf k" /f u/L of] bkmf k|f/De x' “bfsf avt ;/sf/L
lgsfoaf6 ;~rflnt dlxnf ljsf; sfo{qmdsf] :yfoL kbdf sfo{/t sDtLdf
kf “r jif{ c:yfoL ;]jf u/]sf dlxnf pDd]bjf/nfO{ dfq of] bkmf k|f/De ePkl5
Psk6ssf nflu tf]lsPsf] kbdf nf]s ;]jf cfof]uaf6 lgwf{l/t k|lt:kwf{Tds
k/LIff lnO{ :yfoL lgo'lQm ug{ ;lsg]5 .
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 8/49
www.lawcommission.gov.np
8
www.lawcommission.gov.np
-!%_ pkbkmf -!_ adf]lhd sfo{;Dkfbg tyf cg'ejsf] d" NofÍgåf/f x'g ]
a9'jfsf] ;dfof]hgåf/f k" lt{ x'g] kbx? bkmf @$3=! adf]lhd a9'jf x'g]
sd{rf/Lx?af6 h]i7tfsf] cfwf/df ;dfof]hg ul/g]5 .-!^_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg pkbkmf -!_ sf]
v08 -5_ / -h_ adf]lhd v'Nnf k|ltof]lutfåf/f k" lt{ ul/g] /fhkqflÍt låtLo /
k|yd >]0fLsf] kbsf] nflu rflxg] Go" gtd of]Uotf ;DalGwt ljifodf :gftsf]Q/
pkflw k|fKt u/]sf] / s'g} ;/sf/L ;]jf jf k|rlnt sfg" g adf]lhd btf{ ePsf]
;Ël7t ;+:yf jf cGt/f{li6«o ;+3, ;+:yfsf] clws[t :t/sf] kbdf /fhkqflÍt
låtLo >]0fLsf] kbsf] xsdf kf “r jif{ / /fhkqflÍt k|yd >]0fLsf] kbsf] xsdf
;ft jif{sf] cg'ej k|fKt u/]sf] x'g' kg] {5 .
t/ ljBfjfl/lw :t/sf] pkflw k|fKt u/]sf] JolQmsf] xsdf cg'ejsf]
cjlw b'O{ jif{n] sd x'g]5 .
-!&_ lghfdtL ;]jfsf] kbk" lt{ ;DaGwL cGo Joj:yf / ljz]if1 kbx?sf]
k" lt{ ;DaGwL Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ
!!= d" n P]gsf] bkmf &s= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf &s= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf &s= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf &s= df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf &s= sf] ;§f b]xfosf] bkmf &s=/flvPsf] 5 M–
æ&s= kbk" lt{sf] dfu ug] { Joj:yf M -!_ lghfdtL ;]jfsf] s'g} kb l/Qm ePdf To;sf]
;" rgf kb l/Qm ePsf] Ps dlxgfleqdf ;DalGwt lgsfon] nf]s ;]jf
cfof]unfO{ lbO{ ;f]sf] hfgsf/L ;fdfGo k|zf;g dGqfnonfO{ lbg' kg] {5 . ;f]
cjlwleq ;" rgf glbg] kbflwsf/LnfO{ ljefuLo sf/afxL x'g]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd l/Qm eO{ kbk" lt{sf] dfu eO{ cfPsf kbx?sf] ljj/0f k|To]s jif{ >fj0f dlxgfleq tf]lsP adf]lhd ;fj{hlgs ?kdf k|sfzg
ug' { kg] {5 .
-#_ lghfdtL ;]jfsf] kbk" lt{sf] nflu dfu ubf{ ;f] cjlw;Dd l/Qm x'g
cfPsf kb / rfn" cfly{s jif{leqdf cjsfz tyf a9'jfaf6 l/Qm x'g] kb ;d]t
olsg u/L dfu ug{ ;lsg]5 .
-$_ kbk" lt{sf] dfu ug] { ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 9/49
www.lawcommission.gov.np
9
www.lawcommission.gov.np
!@= d" n P]gsf] bkmf &v= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf &v= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf &v= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf &v= df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf &v= sf] pkbkmf -#_ sf] ;§f
b]xfosf] pkbkmf -#_ /flvPsf] 5 M–
-#_ pkbkmf -!_ ljk/Lt sd{rf/L lgo'lQm u/]df lgo'lQm ug] { kbflwsf/Laf6 /pkbkmf -@_ adf]lhd tnaL k|ltj]bg kf; gu/L tna v'jfPsf] ePdf To;/L tna
v'jfpg] kbflwsf/Laf6 To:tf] sd{rf/Ln] kfPsf] tna, eQf / cGo ;'ljwf afktsf]
/sd ;/sf/L af “sL ;/x c;" n pk/ ul/g]5 .
t/ kmflhndf k/]sf] sd{rf/LnfO{ tna v'jfpg of] pkbkmfn] s'g} afwf
k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .
:ki6Ls/0f M o; pkbkmfsf] k|of]hgsf] nflu ækmflhndf k/]sf sd{rf/LÆ
eGgfn] ;Ë7g jf b/aGbL vf/]hLdf k/L cGoqsf] ;Ë7g jf b/aGbLdf ldnfg
eOg;s]sf sd{rf/L ;Demg' k5{ .
!#= d" n P]gsf] d" n P]gsf] d" n P]gsf] d" n P]gsf] bkmf * df ;+zf]wgbkmf * df ;+zf]wgbkmf * df ;+zf]wgbkmf * df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf * sf] 7fp “–7fp “df /x]sf æjf
cGt/;]jf k|lt:kwf{Æ eGg] zAbx? lemlsPsf 5g\ .
!$= d" n P]gsf] bkmf !) df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf !) df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf !) df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf !) df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf !) sf],–
-!_ pkbkmf -!_ sf],–
-s_ v08 -u_ sf] k|ltaGwfTds jfSof+z -!_ df /x]sf ækb jf k|fljlwsÆ eGg]
zAbx? lemlsPsf 5g\ .
-v_ v08 -u_ sf] k|ltaGwfTds jfSof+z -@_ sf] ;§f b]xfosf] -@_ /flvPsf] 5
M–
æ-@_ /fhkqflÍt låtLo / k|yd >]0fLsf] v'Nnf k|ltof]lutfdf k} +tfnL; jif{ ggf3]sf JolQm pDd]bjf/ x'g ;Sg]5g\ .Æ
-@_ pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M–
æ-@_ g]kfn ;/sf/sf] ljsf; cfof]hgfsf] jf ljsf; tk{ msf] s'g} kbdf
sDtLdf kf “r jif{b]lv c:yfoL lgo'lQm kfO{ cljlR5Gg ?kdf ;]jf ul//x]sf
dlxnf sd{rf/Lsf] xsdf v'Nnf k|ltof]lutfsf] nflu x'g] nf]s ;]jf cfof]usf]
lj1fkgdf pDd]bjf/ x'g pd]/sf] aGb]h nfUg] 5}g .Æ
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 10/49
www.lawcommission.gov.np
10
www.lawcommission.gov.np
!%= d" n P]gsf] bkmf !# df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf !# df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf !# df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf !# df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf !# sf] pkbkmf -!_ sf] ] ;§f
b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M–
æ-!_ s'g} klg ljefuLo k|d'v jf sfof{no k|d'vsf] kb l/Qm ePdf jf To:tf] kbdf axfnjfnf sd{rf/L kGw| lbgeGbf a9L ;do;Dd labfdf a;]df jf k|rlnt
sfg" g adf]lhd sf/afxLdf k/]df ;f] kbdf tTsfn sfd rnfpgsf] nflu ;dfg:t/
jf a9'jfsf] nflu ;DefJo pDd]bjf/ eO;s]sf] Ps >]0fL d'lgsf] kbsf] lghfdtL
sd{rf/LnfO{ a9Ldf 5 dlxgfsf] nflu sfod d'sfod d's// ug{ ;lsg]5 . o;/L s'g}
kbdf sfod d'sfod d's// ul/;s]kl5 ;f]xL jf cGo JolQmnfO{ k'gM ;f] kbdf sfod
d'sfod d's// ug{ ;lsg] 5}g .Æ
!^= d" n P]gsf] bkd" n P]gsf] bkd" n P]gsf] bkd" n P]gsf] bkmf !% df ;+zf]wg mf !% df ;+zf]wg mf !% df ;+zf]wg mf !% df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf !% sf] ;§f b]xfosf] bkmf !%
/flvPsf] 5 M–
æ!%= lghfdtL sd{rf/Lsf] kb:yfkglghfdtL sd{rf/Lsf] kb:yfkglghfdtL sd{rf/Lsf] kb:yfkglghfdtL sd{rf/Lsf] kb:yfkg M -!_ lghfdtL sd{rf/LnfO{ kb:yfkg ubf{
lghsf] z}lIfs of]Uotf, tfnLd / cg'ejsf] cfwf/df ul/g]5 .
t/ /fhkqflÍt k|yd >]0fLsf] ljefuLo k|d'vsf] kbdf kb:yfkg ;fdfGo
k|zf;g dGqfnosf] ;xdlt adf]lhd ul/g]5 . ;fdfGo k|zf;g dGqfnon]To:tf] kbdf kb:yfkgsf] nflu ;xdlt lb+bf ;DalGwt dGqfno; “u ;dGjo u/L
plNnlvt s'/fx?sf] cltl/Qm ;f] kbdf g]t[Tj jxg ug{ ;Sg] Ifdtf ePsf]
sd{rf/Lx?dWo]nfO{ ;xdlt k|bfg ug{ ]5 .
-@_ s'g} klg lghfdtL sd{rf/LnfO{ tf]lsPsf] ljefuLo k|d'v, sfof{no
k|d'v jf cGo kbdf kb:yfkg jf ;?jf ubf{ g]kfn ;/sf/n] To:tf] kbdf /xL
ug] { sfo{x?sf] k|zf;sLo sfo{k|s[lt cg';f/ sfo{ljj/0fsf] cwLgdf /xL;DalGwt kbflwsf/L; “u sfo{;Dkfbg ;Demf}tf u/L kb:yfkg ug{ ;Sg]5 .
-#_ g]kfn ;/sf/sf] ljlzi6 >]0fLsf] ;lrj jf ;f] ;/xsf] kb / s]Gb| Lo
lgsfosf] ljefuLo k|d'vsf] kbdf axfnjfnf kbflwsf/L; “u} /xL sfd ug{ /
a/a'emf/y u/fpg kGw| lbg;Ddsf] nflu ljz]if kb :jtM ;[hgf u/L axfnjfnf
kbflwsf/L cjsfz x'g' cufj} kb:yfkg u/fpg ;lsg]5 .
-$_ kb:yfkg ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 11/49
www.lawcommission.gov.np
11
www.lawcommission.gov.np
!& !& !& !&==== d" n P]gsf] bkmf !^ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf !^ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf !^ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf !^ df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf !^ sf] ;§f b]xfosf] bkmf !^
/flvPsf] 5 M–
æ!^= k/LIf0fsfn M lghfdtL ;]jfsf] :yfoL kbdf gof “ lgo'lQm ubf{ dlxnfsd{rf/Lsf] xsdf 5 dlxgf / k'?if sd{rf/Lsf] xsdf Ps jif{sf] k/LIf0fsfndf
/xg] u/L ul/g]5 . k/LIf0fsfndf lghsf] sfd ;Gtf]ifhgs gePdf lghsf]
lgo'lQm ab/ ug{ ;lsg]5 . o;/L lgo'lQm ab/ gul/Psf lghfdtL sd{rf/Lsf]
lgo'lQm k/LIf0fsfn ;dfKt ePkl5 :jtM ;b/ ePsf] dflgg]5 .
t/ lghfdtL ;]jfsf] s'g} kbdf Psk6s :yfoL lgo'lQm eO{ k/LIf0fsfn
e'Qmfg ul/;s]sf] sd{rf/L lghfdtL ;]jfsf] csf] { kbdf :yfoL lgo'lQm eO{ /dfgf lnO{ cfPdf To:tf] sd{rf/LnfO{ k'gM kl/If0fsfndf /flvg] 5}g .
:ki6Ls/0f M bkmf !) sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -u_ sf] k|ltaGwfTds
jfSof+z -#_ / o; bkmfsf] k|of]hgsf nflu ælghfdtL ;]jfÆ eGgfn] ;+;b
;]jf / g]kfn :jf:Yo ;]jfnfO{ ;d]t hgfpg]5 .Æ
!*!*!*!*==== d" n P]gsf] bkmf !* df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf !* df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf !* df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf !* df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf !* sf] ;§f b]xfosf] bkmf !*
/flvPsf] 5 M–
æ!* ;?jf ug] { clwsf/;?jf ug] { clwsf/;?jf ug] { clwsf/;?jf ug] { clwsf/ M -!_ lghfdtL sd{rf/LnfO{ b]zsf] ljleGg ef}uf]lns If]qsf]
cg'ej ;d]t lbnfpgsf nflu pkbkmf -#_ adf]lhd ;?jf ul/g]5 / To:tf]
;?jf ug] { clwsf/ clVtof/jfnfnfO{ x'g]5 .
t/,
-s_ Ps dGqfno jf cGtu{tsf] ljefu jf sfof{nosf] lghfdtL
sd{rf/LnfO{ csf] { dGqfno / cGtu{tsf] ljefu jf sfof{nodf
;fdfGo k|zf;g dGqfnon] ;?jf ug{ ]5 .
-v_ k|zf;g ;]jf, n]vf ;d" xsf sd{rf/Lx?sf] ;?jf dxfn]vf
lgoGqssf] sfof{non] ug] {5 .
-@_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg /fhkqflÍt
ljlzi6 >]0fLsf sd{rf/LnfO{ ;?jf jf kb:yfkgf ubf{ ;fdfGo k|zf;g dGqLsf]
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 12/49
www.lawcommission.gov.np
12
www.lawcommission.gov.np
cWoIftfdf g]kfn ;/sf/sf] d'Vo ;lrj / ;fdfGo k|zf;g dGqfnosf ;lrj
;b:o /x]sf] ;ldltsf] l;kmfl/;df g]kfn ;/sf/n] ug] {5 . ;fdfGo k|zf;g
dGqfnosf ;lrjsf] ;d]t ;?jf l;kmfl/; ug' { kg] { cj:yfdf ;f] ;ldltsf] a}7sdf ;fdfGo k|zf;g dGqfnosf] ;lrjsf] ;§f k|wfgdGqL tyf dlGqkl/ifb\
sfof{nosf] ;lrjn] ;ldltsf] ;b:osf] ?kdf efu lng]5 .
-#_ ljz]if1tfsf] ;]jf lng' kg] { kbdf /x]sf] / :yfgLo:t/df cGoq st}
klg lghsf] ;]jf, ;d"x jf pk–;d"x ;DaGwL kb tyf sfof{no gePsf]
lghfdtL sd{rf/L / ljlzi6 >]0fL tyf /fhkqflÍt k|yd >]0fLsf] sd{rf/L
afx]s cGo lghfdtL sd{rf/Lsf] ;?jf ubf{ ;DalGwt clVtof/jfnfn]
;fdfGotof jif{df Psk6s tf]lsP adf]lhdsf] ;dotflnsf cg' ';f/ b]xfo
adf]lhd ;?jf kqdf cjlw tf]sL ug' { kg] {5 M–
-s_ æsÆ jf ævÆ ju{sf] ef}uf]lns If]qsf] sfof{nodf sDtLdf 8]9
jif{sf] cjlw sfd ul/;s]sf] sd{rf/LnfO{ æ3Æ jf æuÆ ju{sf]
ef}uf]lns If]qsf] sfof{nodf sDtLdf b'O{ jif{sf] nflu .
-v_ æuÆ jf æ3Æ ju{sf] ef}uf]lns If]qsf] sfof{nodf sDtLdf b'O{
jif{sf] cjlw sfd ul/;s]sf] sd{rf/LnfO{ ævÆ jf æsÆ ju{sf]
ef}uf]lns If]qsf] sfof{nodf sDtLdf 8]9 jif{sf] nflu .
:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu æPs jif{Æ
eGgfn] sDtLdf b'O{ ;o t]QL; lbg ?h' xflh/ ePsf] cjlwnfO{
hgfpg]5 .
-$_ pkbkmf -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg b]xfosf] cj:yfdflghfdtL sd{rf/LnfO{ lghsf] ;?jf kqdf tf]lsPsf] ] cjlw gk'Ub} ;fdfGo
k|zf;g dGqfnosf] ;xdlt lnO{ ;?jf ug{ ;lsg]5 M–
-s_ s'g} :yfgdf sfo{/t lghfdtL sd{rf/L czQm eO{ ;f] :yfgdf
lghsf] pkrf/ x'g g;Sg] b]lvPsf] s'/f g]kfn ;/sf/åf/f
tf]lsPsf] d]l8sn af]8{n] l;kmfl/; u/]df,
-v_ s'g} lghfdtL sd{rf/LnfO{ ljz]if lhDd]jf/L lbg' k/]df,
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 13/49
www.lawcommission.gov.np
13
www.lawcommission.gov.np
-u_ s'g} lghfdtL sd{rf/LnfO{ ljefuLo sf/afxL ug' { k/]df,
-3_ s'g} lghfdtL sd{rf/LnfO{ lgh sfo{/t sfof{nodf /fvL /fVg
pko'Qm gePdf,
-ª_ lghfdtL ;]jfsf] s'g} b/aGbL s6f}tL eO{ ;f] b/aGbLdf sfo{/t
sd{rf/L kmflhndf k/]sf] / lghnfO{ ;f]xL lhNnf l:yt cGo
sfof{nodf ;d]t ;dfof]hg ug{ ;Sg] cj:yf g/x]df,
-r_ /fhkq cglÍt lghfdtL sd{rf/Lx?nfO{ 3/ kfos ;?jf ug{ '
k/]df .
-%_ o; bkmf adf]lhd ;?jf ubf{ l/Qm kb ldn];Dd lghfdtL ;]jfsf]
/fhkqcglÍt >]0fLDff sfo{/t sd{rf/Lsf] klt kTgL b'j} lghfdtL ;]jfdf eP
Pp6} lhNnfdf k7fOg]5 .
-^_ pkbkmf -#_ adf]lhd ;?jf ug' { kg] { ef}uf]lns If]qdf ;DalGwt ;]jf,
;d" x jf pk ;d" xsf] kb ePsf] sfof{no gePdf jf ;?jf x'g' kg] { ef}uf]lns
If]qsf] sfof{nosf] kbdf sfo{/t sd{rf/Lsf] tf]lsPsf] ;]jf cjlw gk'u]sf]
ePdf To;kl5sf] ;?jf x'g' kg] { qmdsf] ef}uf]lns If]qsf] sfof{nodf ;?jf ug{
;lsg]5 .
-&_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg of] pkbkmf
k|f/De ePkl5 lgo'lQm x'g] /fhkq cglÍt lghfdtL sd{rf/LnfO{ nf]s ;]jf
cfof]uaf6 h'g c~rn cGtu{t l;kmfl/; ul/Psf] xf], ;f]xL c~rnleqsf
sfof{nox? afx]s bz jif{;Dd cGoq ;?jf ul/g] 5}g .
-*_ pkbkmf -$_ sf] v08 -u_ sf] cj:yfdf afx]s cGo kl/l:ylt k/L
o; bkmf adf]lhdsf] cjlw gk'Ub} s'g} lghfdtL sd{rf/LnfO{ ;?jf ul/Pdf
To:tf] sd{rf/LnfO{ gof “ 7fp “df aGbf]a:t ug{sf] nflu tf]lsP adf]lhdsf] /sd
lbOg]5 .
t/ s'g} sd{rf/L cfˆgf] cg'/f]wdf ;?jf ePsf] jf sf7df8f} +
pkTosfleqsf] Pp6f lgsfoaf6 sf7df8f} + pkTosfleqs} csf] { lgsfodf jf
Pp6} lhNnfsf] lhNnf ;b/d'sfdleqsf] Pp6f sfof{noaf6 ;f]xL lhNnfsf]
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 14/49
www.lawcommission.gov.np
14
www.lawcommission.gov.np
;b/d'sfdleqsf] csf] { sfof{nodf ul/Psf] ;?jfdf jf cjlw gtf]lsg] kbsf]
;?jfdf To:tf] /sd lbOg] 5}g .
-(_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg cWoog labfdf/x]sf] jf :jtM lgnDagdf /x]sf] jf 5 dlxgfeGbf a9L cjlw;Dd cGo s'g}
labfdf /x]sf] jf tLg dlxgfeGbf a9L cjlw cGoq sfhdf vl6Psf] jf s'g}
vf; sfdsf] nflu jf s'g} vf; cfof]hgf sfof{Gjog ug{sf] nflu v6fO{g]
sd{rf/Lsf] kbflwsf/ lhNnf:t/sf] sfof{nodf jf sfof{no k|d'v jf ljefuLo
k|d'vsf] kbdf /x]sf] eP ;fdfGo k|zf;g dGqfnosf] ;xdlt lnO{ ;f]
cjlwe/sf] nflu ljz]if kb ;[hgf u/L To:tf] sd{rf/Lsf] ] kbflwsf/
s]Gb| Lo:t/sf] lgsfodf ;fg{ ;lsg]5 .
-!)_ pkbkmf -#_ sf] v08 -s_ / -v_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg s'g} dGqfno / cGtu{tsf] ljefu jf sfof{nosf] lghfdtL sd{rf/LnfO{
csf] { dGqfno / cGtu{tsf] ljefu jf sfof{nodf ;fdfGo k|zf;g dGqfnon]
;?jf ug{ ;Sg]5 .
-!!_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ljefuLo
sf/afxL ug' { k/]sf] cj:yfdf jf :jf:Yosf] sf/0f d]l8sn af]8{n] l;kmfl/;
u/]sf] cj:yfdf jf ;DalGwt sd{rf/L cfkm}n] :j]R5fn] lgj]bg lbPsf] cj:yfdf
jfx]s /fhkq cglÍt / >]0fLljxLg sd{rf/Lsf] o; bkmf adf]lhdsf] cjlw k" /f
geO{ ;?jf ul/g] 5}g .
-!@_ o; bkmf ljk/Lt ;?jf ug] { kbflwsf/LnfO{ clVtof/jfnfn] ljefuLo
sf/afxL ug{ ;Sg]5 / To:tf] ;?jf ;fdfGo k|zf;g dGqfnon] /2 ug] {5 .
;fdfGo k|zf;g dGqfnon] u/]sf] ;?jf eP g]kfn ;/sf/ dlGqkl/ifb\n] /2
ug] {5 .
-!#_ ;?jf ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ
!(= d" n P]gsf] bkmf !*s= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf !*s= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf !*s= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf !*s= df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf !*s= sf],–
-!_ pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M–
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 15/49
www.lawcommission.gov.np
15
www.lawcommission.gov.np
æ-@_ s'g} klg lghfdtL sd{rf/LnfO{ lghfdtL ;]jfsf] kb gePsf]
lgsfodf / :jLs[t c:yfoL b/aGbLdf sfhdf v6fp “bf jf sfh cjlw ;dfKt
gx'b} lkmtf{ ubf{ ;fdfGo k|zf;g dGqfnosf] ;xdlt lng' kg] {5 . o:tf] sfhsf] cjlw Psk6sdf Ps jif{eGbf a9L x'g] 5}g .
t/ /fhkq cglÍt sd{rf/LnfO{ sfh v6fpgsf] nflu ;fdfGo
k|zf;g dGqfnosf] ;xdlt lnO{ /xg' kg] { 5}g .Æ
-@_ pkbkmf -@_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -@s_, -@v_ / -@u_ ylkPsf 5g\ M–
æ-@s_ lgjf{rg, hgu0fgf, gfkL 6f]nL, vfgL ;j{ ]If0f h:tf sfddf / :yfoL
k|s[ltsf cfof]u tyf ;ldltsf sfddf Psk6ssf nflu Ps jif{;Dd s'g}
sd{rf/LnfO{ sfh v6fpg' kg] { ePdf sfh v6fpg] lgsfon] ;DalGwt lgsfo /
;fdfGo k|zf;g dGqfnosf] ;xdlt lnO{ sfh v6fpg' kg] {5 .
-@v_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s'g} klg
sfof{nosf] ljefuLo k|d'v jf sfof{no k|d'vsf] kbdf sfo{/t /x]sf]
sd{rf/LnfO{ ;f] kbdf kbflwsf/ /fvL cGoq cfof]hgfdf jf lgsfodf sfhdf
v6fOg] 5}g .
-@u_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ;fdfGo k|zf;g
dGqfnosf] cltl/Qm ;d" xdf kbflwsf/ ePsf] sd{rf/LnfO{ ;]jf, ;d" x ldNg]
u/L h'g;'s} lgsfodf ;fdfGo k|zf;g dGqfnon] sfd sfh ug{ v6fpg ;Sg]5
/ s'g} lghfdtL sd{rf/Lsf] ljz]if1tfsf] ;]jf lngsf] nflu cGt/ lgsfosf]
sfo{df s'g} sd{rf/LnfO{ sfd sfh ug{ sfhdf v6fpg' kg] { ePdf sd{rf/L
sfo{/t lgsfo / sfhdf lng] ] lgsfosf] ;xdltdf a9Ldf tLg dlxgfsf] nflu;fdfGo k|zf;g dGqfnon] sfhdf v6fpg ;Sg]5 .Æ
-#_ pkbkmf -#_ df /x]sf æpkbkmf -!_ / -@_Æ eGg] zAbx?sf] ;§f æpkbkmf -!_, -
@_, -@s_ / -@v_Æ eGg] zAbx? /fvL ;f]xL pkbkmfdf /x]sf] æpk/Æ eGg] zAb
kl5 æu/L ljefuLo sf/afxLÆ eGg] zAbx? ylkPsf 5g\ .
-$_ pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf pkbkmf -$_, -%_, -^_ / -&_ ylkPsf 5g\ M–
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 16/49
www.lawcommission.gov.np
16
www.lawcommission.gov.np
æ-$_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg lhNnf:t/sf
sfof{nox? :yfgLo lgsfodf x:tfGt/0f x' “bf To:tf lhNnf:t/sf sfof{nodf
sfo{/t lghfdtL sd{rf/LnfO{ g]kfn ;/sf/n] sfhdf v6fpg ;Sg]5 .-%_ pkbkmf -$_ adf]lhd sfhdf v6fO{Psf sd{rf/Lsf] b/aGbL lghsf]
;]jf, ;d"x jf pk;d"x ;~rfng ug] { dGqfnodf /xg]5 .
-^_ pkbkmf -$_ adf]lhd v6fO{Psf sd{rf/Lx? cf–cfkmgf] ;fljssf]
;]jf, ;d" x jf pk;d" xdf x'g] a9'jfsf] nflu pDd]bjf/ x'g ;Sg]5g\ / /fhkq
cglÍt sd{rf/L eP lgh sfo{/t lhNnfdf x'g] a9'jfsf] ;DefJo pDd]bjf/ x'g
;Sg]5g\ .
-&_ sfh ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ
@)= d" n P]gsf] bkmf !*v= dfd" n P]gsf] bkmf !*v= dfd" n P]gsf] bkmf !*v= dfd" n P]gsf] bkmf !*v= df ;+zf]wg;+zf]wg;+zf]wg;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf !*v= sf] ;§f b]xfosf] bkmf
!*v= /flvPsf] 5 M–
æ!*v=!*v=!*v=!*v= lhDd]jf/L glbO{ /fVg gx'glhDd]jf/L glbO{ /fVg gx'glhDd]jf/L glbO{ /fVg gx'glhDd]jf/L glbO{ /fVg gx'g] M -!_ b]xfosf] cj:yfdf afx]s s'g} klg lghfdtL
sd{rf/LnfO{ kbLo lhDd]jf/L glbO{ b'O{ dlxgfeGbf a9L cjlw;Dd /fVg ;lsg]
5}g M–
-s_ nfdf] ljbfdf /x]sf]df,
-v_ lgnDag ePsf]df,
-u_ cGoq sfhdf vl6Psf] sf/0f kbflwsf/ /x]sf] kbdf sfod /fVg
kg] { ePdf .
-@_ pkbkmf -!_ ljk/Lt s'g} lghfdtL sd{rf/LnfO{ kbLo lhDd]jf/LglbO{ /fv]df lhDd]jf/L lbO{ sfddf nufpg' kg] { bfloTj ePsf] kbflwsf/LnfO{
ljefuLo sf/afxL x'g]5 .Æ
@!= d" n P]gdf bkmf !*3=,d" n P]gdf bkmf !*3=,d" n P]gdf bkmf !*3=,d" n P]gdf bkmf !*3=, !*ª / !*r=!*ª / !*r=!*ª / !*r=!*ª / !*r= ykykykyk M d" n P]gsf] bkmf !*u= kl5 b]xfosf bkmf
!*3=, !*ª= / !*r= ylkPsf 5g\ M–
æ!*3=!*3=!*3=!*3= cltl/Qm ;d" xcltl/Qm ;d" xcltl/Qm ;d" xcltl/Qm ;d" x M -!_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg
;fdfGo k|zf;g dGqfnodf Ps cltl/Qm ;d"x /xg]5 .
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 17/49
www.lawcommission.gov.np
17
www.lawcommission.gov.np
-@_ s'g} klg sfof{nodf kmflhndf /x]sf lghfdtL sd{rf/Lx?sf]
kbflwsf/ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;d" xdf ;fg{ ;lsg]5 .
-#_ s'g} } klg lghfdtL sd{rf/LnfO{ { b'O{ dlxgfeGbf a9L cjlw;Ddcltl/Qm ;d" xdf /fVbf bkmf !*v= sf] ljk/Lt gx'g] u/L /fVg' kg] {5 .
-$_ cltl/Qm ;d" x ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
!*!*!*!*ªªªª==== lghfdtL sd{rf/Lsf] ;hfosf] clen]v /fVglghfdtL sd{rf/Lsf] ;hfosf] clen]v /fVglghfdtL sd{rf/Lsf] ;hfosf] clen]v /fVglghfdtL sd{rf/Lsf] ;hfosf] clen]v /fVg] M-!_ ;fdfGo k|zf;g dGqfno /
;DalGwt lgsfon] lghfdtL sd{rf/Lsf] ;hfosf] clen]v /fVg' kg] {5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd /flvPsf] clen]vnfO{ b]xfo adf]lhdsf]
cjlwe/ ljefuLo k|d'vdf kb:yfkg ubf{, sfod d'sfod d's// ubf{, s'g}
klg lgsfosf] k|d'vsf] kbdf lhDd]jf/L lb+bf, sfo{;Dkfbg d" NofÍg ubf{,
lghfdtL ;]jf k'/:sf/ jf lje" if0f k|bfg ubf{, cWoog jf tfnLddf dgf]gog
ubf{, :t/j[l4 ubf{ / cGo s'g} lsl;dsf] cj;/ k|bfg ubf{ cfwf/ lng' kg] {5
M–
-s_ gl;xt kfPsf]df ;f] ;hfo kfPsf] ldltn] Ps jif{sf] cjlwe/,
-v_ lgnDag ePsf]df ;f] cjlwe/,
-u_ a9'jf /f]Ssf ePsf]df /f]Ssf ePsf] cjlwe/,
-3_ tna j[l4 /f]Ssf ePsf]df /f]Ssf cjlwe/ .
!*!*!*!*rrrr==== g]t[Tj d" NofÍgg]t[Tj d" NofÍgg]t[Tj d" NofÍgg]t[Tj d" NofÍg M /fhkqflÍt k|yd >]0fL jf ;f]eGbf dflysf] lghfdtL
sd{rf/Lsf] g]t[Tj d" NofÍg ;DaGwL Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ
@@@@@@@@==== d" n P]gsf] bkmf !( df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf !( df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf !( df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf !( df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf !( sf] pkbkmf -@_ sf],–
-!_ v08 -v_ sf] ;§f b]xfosf] v08 -v_ /flvPsf] 5 M–
æ-v_ /fhkqflÍt ljlzi6 >]0fLsf] ;lrj jf ;f] ;/xsf] l/Qm kbdf a9'jf ug{
a9'jf ;ldltn] ;DefJo pDd]bjf/x? dWo]af6 pknAw eP;Dd l/Qm
kbsf] t]Aa/ ;+Vofdf sfo{;Dkfbg d" NofÍgsf] cfwf/df ;a}eGbf a9L
cÍ k|fKt ug] {x?nfO{ l;kmfl/; ug] {5 / To;/L l;kmfl/; ul/Psf
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 18/49
www.lawcommission.gov.np
18
www.lawcommission.gov.np
pDd]bjf/x? dWo]af6 g]kfn ;/sf/n] Ho]i7tf / sfo{s'zntfsf]
cfwf/df pko'Qm 7x¥ofPsf] pDd]bjf/nfO{ a9'jf ug] {5 .
-@_ v08 -v_ kl5 b]xfosf v08 -u_, -3_ / -ª_ ylkPsf 5g\ M–
-u_ ;lrj jf ;f] ;/xsf] ljlzi6 >]0fLsf] kbdf ;DefJo pDd]bjf/ x'g
/fhkqflÍt k|yd >]0fLsf sd{rf/Ln] g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] pRr:t/Lo
Joj:yfkg tfnLd ;d]t pQL0f{ u/]sf] x'g' kg] {5 .
t/ of] bkmf k|f/De ePkl5 Ps jif{leq x'g] a9'jfdf of] Joj:yf
nfu" x'g] 5}g .
-3_ v08 -v_ adf]lhdsf] ljlzi6 >]0fLsf] a9'jfsf] nflu sfo{;Dkfbg
d" NofÍgsf] u0fgf ubf{ a9'jf x'g hltjif{sf] Go" gtd ;]jf cjlw
cfjZos kg] { xf], kl5Nnf] Tolt jif{sf] sfo{;Dkfbg d" NofÍgsf] u0fgf
ul/g]5 .
t/ of] bkmf k|f/De ePkl5 ;Djt\ @)^$ ;fn sflt{s d;fGtleq
a9'jf ubf{ ;Djt\ @)^# ;fn cfiff9 d;fGt;Ddsf] dlxnf, cflbjf;L,
hghflt, dw]zL, blnt, ckf · / lk5l8Psf] If]qdf :yfoL a;f]af;
ePsf sd{rf/Lsf] xsdf kl5Nnf] tLg jif{ / cGosf] xsdf kl5Nnf] rf/
jif{sf] sfo{;Dkfbg d" NofÍgsf] cfwf/df a9'jf ul/g]5 .
-ª_ o; bkmf adf]lhd l/Qm x'g] kbdf a9'jfsf] sf/afxL k|To]s jif{sf] kf}if
dlxgfleq Psk6s / cfiff9 dlxgfleq Psk6s u/L jif{sf] b'O{k6s
ul/g]5 .
@@@@####==== d" n P]gsf] bkmf @) df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @) df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @) df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @) df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf @) sf],–
-!_ pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s_ ylkPsf] 5 M–
æ-!s_ /fhkq cglÍt k|yd >]0fLaf6 /fhkqflÍt t[tLo >]0fLsf] kbdf
a9'jfsf] nflu l;kmfl/; ug{ b]xfo adf]lhdsf] a9'jf ;ldlt /xg]5 M–
-s_ nf]s ;]jf cfof]usf] cWoIfn] tf]s]sf] nf]s ;]jf
cfof]usf] ;b:o – cWoIf
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 19/49
www.lawcommission.gov.np
19
www.lawcommission.gov.np
-v_ nf]s ;]jf cfof]usf] ;lrj – ;b:o
-u_ ;fdfGo k|zf;g dGqfnosf] ;lrj – ;b:o
-3_ nf]s ;]jf cfof]usf] cWoIfaf6 dgf]gLt ;DalGwt
ljifosf] ljz]if1 – ;b:o
-ª_ ;]jf, ;d"x jf pk;d"x ;~rfng ug] { dGqfnosf]
;lrj jf lghn] tf]s]sf] /fhkqflÍt k|yd >]0fLsf]
clws[t – ;b:o–;lrj
-!v_ pkbkmf -!s_ adf]lhdsf] a9'jf ;ldltsf] ;lrjfno ;]jf, ;d" x jf
pk;d"x ;~rfng ug] { dGqfnodf /xg]5 .Æ
-@_ pkbkmf -$_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -$_ /flvPsf] 5 M–
æ-$_ a9'jf ;ldltn] a9'jf gfdfjnL k|sfzg ubf{ a9'jfsf] nflu cfj]bg
kmf/fd e/]sf ;DefJo pDd]bjf/x?n] kfPsf] s'n cÍ ;d]t k|sfzg ug' { kg] {5
.Æ
-#_ pkbkmf -$_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -$s_ ylkPsf] 5 M–-$s_ a9'jf ;ldltn] cfj]bg kmf/fd a'emfpg] clGtd ldltn] rf/
dlxgfleq a9'jfsf] glthf k|sfzg ug{ ' kg] {5 .Æ
@$= d" n P]gsf] bkmf @)s= df ;d" n P]gsf] bkmf @)s= df ;d" n P]gsf] bkmf @)s= df ;d" n P]gsf] bkmf @)s= df ;+zf]wg +zf]wg +zf]wg +zf]wg M d" n P]gsf] bkmf @)s= sf],–
-!_ pkbkmf -!_ df /x]sf] æt[tLoÆ eGg] zAbsf] ;§f æk|ydÆ eGg] zAb / ;f]xL
pkbkmfdf /x]sf] ætxÆ eGg] zAbsf] ;§f æ>]0fLÆ eGg] zAb /flvPsf] 5 .
-@_ pkbkmf -@_ df /x]sf] æt[tLoÆ eGg] zAbsf] ;§f æk|ydÆ eGg] zAb / ;f]xL
pkbkmfdf /x]sf] ætxÆ eGg] zAbsf] ;§f æ>]0fLÆ eGg] zAb /flvPsf] 5 .
-#_ pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf pkbkmf -$_ / -%_ ylkPsf 5g\ M–
æ-$_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg Pp6} kbdf o;
bkmf adf]lhdsf] cjlw k"/f ePsf] s'g} lghfdtL sd{rf/Lsf] d[To' ePdf To:tf]
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 20/49
www.lawcommission.gov.np
20
www.lawcommission.gov.np
sd{rf/Lsf] kl/jf/nfO{ Ps >]0fLdflysf] kbsf] lgj[Qe/0f nufotsf cGo ;'ljwf
k|bfg ul/g]5 .
-%_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg sDtLdf kGw| jif{;Dd Pp6} kbdf axfn /x]sf /fhkqflÍt k|yd >]0fL / /fhkqflÍt låtLo
>]0fLsf lghfdtL sd{rf/Ln] a9'jf eO{ cjsfz lng rfx]df To:tf] sd{rf/LnfO{
Ps >]0fLdfly a9'jf u/L cjsfz lbOg]5 .Æ
@%= d" n P]gsf] bkmf @! df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @! df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @! df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @! df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf @! sf],–
-!_ pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf]5 M–
æ-!_ a9'jfsf] lgldQ pDd]bjf/ x'g a9'jf x'g] kbsf] >]0fLeGbf Ps >]0fL
d'lgsf] kbsf] nflu tf]lsP adf]lhdsf] z}lIfs of]Uotf / b]xfo adf]lhdsf]
Go" gtd ;]jf cjlw k'u]sf] x'g' kg] {5 M–
-s_ /fhkq cglÍt kbsf] lgldQ tLg jif{,
-v_ /fhkqflÍt kbsf] lgldQ kf “r jif{ .Æ
-@_ pkbkmf -@_ df /x]sf] ædlxnfÆ eGg] zAbsf] ;§f ædlxnf, cflbjf;L÷hghflt,dw]zL, blnt, ckfË / lk5l8Psf] If]qdf :yfoL j;f]jf; ePsfÆ eGg] zAbx?
ylkPsf 5g\ .
@^= d" n P]gsf] bkmf @@ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @@ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @@ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @@ df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf @@ sf] v08 -u_ kl5 b]xfosf]
v08 -3_ ylkPsf]5 M–
æ-3_ bkmf @^ adf]lhd ;]jf jf ;d"x kl/jt{g u/]sf] sd{rf/L eP To;/L ;]jf
jf ;d"x kl/jt{g ePsf] ldltn] tLg jif{ / cfkm}n] lgj]bg lbO{ ;]jf jf;d" x kl/jt{g u/]sf] eP To;/L ;]jf jf ;d"x kl/jt{g u/]sf] ldltn]
kf “r jif{sf] cjlwe/,Æ
@&= d" n P]gsf] bkmf @$ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @$ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @$ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @$ df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf @$ sf] ;§f b]xfosf] bkmf @$
/flvPsf] 5 M–
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 21/49
www.lawcommission.gov.np
21
www.lawcommission.gov.np
æ@$= sfo{Ifdtfsf] cfwf/df x'g] a9'jfsf] cfwf/sfo{Ifdtfsf] cfwf/df x'g] a9'jfsf] cfwf/sfo{Ifdtfsf] cfwf/df x'g] a9'jfsf] cfwf/sfo{Ifdtfsf] cfwf/df x'g] a9'jfsf] cfwf/ M -!_ a9'jf ;ldltn] lghfdtL
sd{rf/LnfO{ sfo{Ifdtf afkt kfPsf] s'n cÍsf] cfwf/df a9'jfsf] nflu
l;kmfl/; ug] {5 .-@_ lghfdtL sd{rf/Lsf] sfo{Ifdtfsf] d" NofÍg ubf{ b]xfo adf]lhd
a9Ldf Ps;o cÍ lbOg]5 M–
-s_ sfo{;Dkfbg d" NofÍg afkt– rfnL; cÍ
-v_ h]i7tf afkt – tL; cÍ
-u_ z}lIfs of]Uotf afkt – afx| cÍ
-3_ ef}uf]lns If]qdf sfd u/] afkt– ;f]x| cÍ
-ª_ tfnLd afkt – b'O{ cÍ
-#_ ;DefJo pDd]bjf/sf] sfo{;Dkfbg d" NofÍg afkt cÍ u0fgf ubf{
cfiff9 d;fGt;Ddsf] lx;fan] / cGo cÍsf] u0fgf ubf{ a9'jfsf] b/vf:t lbg]
clGtd Dofb;Dd xfl;n u/]sf] cÍ u0fgf ul/g]5 .Æ
@*= d" n P]gsf] bkmf @$s= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @$s= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @$s= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @$s= df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf @$s= sf],–
-!_ pkbkmf -$_, -%_ / -^_ sf] ;§f b]xfosf pkbkmf -$_, -%_ / -^_ /flvPsf 5g\
M–
æ-$_ /fhkqflÍt lghfdtL sd{rf/Lsf] sfo{;Dkfbg d" NofÍg cw{ jflif{s
/ jflif{s ?kdf tyf /fhkq cglÍt sd{rf/Lsf] ] nflu jflif{s ?kdf ul/g]5 .
-%_ pkbkmf -$_ adf]lhd cw{ jflif{s ?kdf sfo{;Dkfbg d" NofÍg ubf{
;f] cjlw ;dfKt ePsf] ;ft lbgleq ;DalGwt /fhkqflÍt sd{rf/Ln] lgwf{l/t
sfo{x?, ;Dkflbt sfo{x?, s'g} sfo{ ;DkGg x'g g;s]sf] eP To:tf] ;DkGg x'g
g;s]sf sfo{x? / To;sf] sf/0f ;lxt pNn]v u/L tf]lsPsf] 9f “rfdf b'O{k|lt
kmf/fd e/L ;'kl/j]Ifs ;dIf k]z ug' { kg] {5 . To;/L k]z ePsf] kmf/fd
;'kl/j]Ifsn] d" NofÍg u/L k[i7kf]if0f lbg' kg] { s'/f kmf/fdsf] lglb{i6 :yfgdf g}
pNn]v u/L csf] { ;ft lbgleq Ps k|lt ;DalGwt sd{rf/LnfO{ lkmtf{ lbg' kg] {5
. jflif{s sfo{;Dkfbg d" NofÍg ubf{ cw{ jflif{s ?kdf el/Psf k|To]s
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 22/49
www.lawcommission.gov.np
22
www.lawcommission.gov.np
sfo{;Dkfbg d" NofÍg kmf/fdsf] ;d]t cfwf/ lng' kg] {5 . cw{ jflif{s
sfo{;Dkfbg d" NofÍg kmf/fd lglb{i6 ;dodf geg] { sd{rf/L / To;sf] hf “r
u/L k[i7kf]if0f glbg] ;'kl/j]IfsnfO{ clVtof/jfnfn] ljefuLo sf/afxL ug{ ;Sg]5 .
-^_ jflif{s ?kdf d" NofÍg ug' { kg] { sfo{;Dkfbg d" NofÍg /fhkq cglÍt
sd{rf/Lsf] xsdf ;DalGwt sfof{no k|d'v tyf ljefuLo k|d'vn] tf]lsPsf]
cjlwleq d" NofÍg u/L, u/fO{ To;sf] tLg k|lt tof/ u/L Ps k|lt nf]s ;]jf
cfof]u, Ps k|lt a9'jf ;ldltsf] ;lrjfnodf k7fO{ csf] { Ps k|lt ;DalGwt
sfof{nodf /fVg' kg] {5 . Ps jif{df PseGbf j9L sfof{nodf sfo{/t sd{rf/Ln]
;?jf eO{ /dfgf lnO{ cfp “bf tf]lsP adf]lhdsf] 9f “rfdf ;DalGwt
;'kl/j]Ifsaf6 sfo{;Dkfbg d" NofÍg kmf/fd e/fO{ ;f] ;d]t lnO{ cfpg' kg] {5 .
jflif{s sfo{;Dkfbg d" NofÍg ug] { ;'kl/j]Ifsn] To;/L k|fKt ;fljs sfof{nosf]
;'kl/j]Ifssf] d" NofÍgnfO{ ;d]t cfwf/ lng' kg] {5 . /fhkqflÍt lghfdtL
sd{rf/Lsf] xsdf ;DalGwt dGqfno, ;lrjfno jf cfof]u jf s]Gb| Lo
lgsfosf] ;lrjn] tf]lsPsf] cjlwleq d" NofÍg u/L u/fO{ To;sf] tLg k|lt
tof/ u/L Ps k|lt nf]s ;]jf cfof]u / Ps k|lt a9'jf ;ldltsf] ;lrjfnodf
k7fO{ csf] { Ps k|lt ;DalGwt dGqfno, ;lrjfno jf cfof]u jf s]Gb| Lo
lgsfodf /fVg' kg] {5 . sfo{;Dkfbg d" NofÍg ug] { k|To]s lgsfon] tf]lsPsf]
cjlwleq cfk" mn] d" NofÍg u/]sf] kmf/fd k]z ug' { kg] { lgsfodf k7fPsf]
gfdfjnL ;lxtsf] ;" rgf ;ft lbgleq cfˆgf] sfof{nosf] ;" rgf kf6Ldf
k|sfzg ug{ ' kg] {5 .Æ
-@_ pkbkmf -^_ kl5 b]xfosf pkbkmf -^s_, -^v_, -^u_ / -^3_ ylkPsf 5g\ M–
æ-^s_ k|To]s lghfdtL sd{rf/Ln] cfˆgf] sfo{;Dkfbg d" NofÍg kmf/fd
e/L tf]lsPsf] ;dofjlwleq ;DalGwt sfof{nodf btf{
ug' { kg] {5 . To:tf] cjlwleq btf{ ug{ g;sL ;f]sf] dgfl;a sf/0f ;lxt Dofb
yksf] nflu ;DalGwt sd{rf/Ln] lgj]bg lbPdf / ;'kl/j]Ifsn] lgj]bgdf
plNnlvt sf/0f dgfl;j b]v]df tf]lsPsf] ;dofjlw ;dfKt ePsf] ldltn] kGw|
lbg;Ddsf] Dofb yk ug{ ;Sg]5 . To;/L ylkPsf] Dofbkl5 ;f]xL cfly{s
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 23/49
www.lawcommission.gov.np
23
www.lawcommission.gov.np
jif{leq} sfo{;Dkfbg d" NofÍg kmf/fd btf{ x'g cfPdf btf{ ePsf] sfo{;Dkfbg
d" NofÍg kmf/fddf d" NofÍg afkt s'n k|fKtfÍaf6 k'g/fjnf]sg ;ldltn] Ps
cÍ 36fpg]5 .t/ sfo{ ;Dkfbg d" Nof°g kmf/fd ug] { ;dofjlwdf s'g} lghfdtL
sd{rf/L j}b]lzs tflnd, uf]i7L jf cWoog e|d0f cflbdf sfhdf hfg' kg] {
cj:yf k/]df To;/L hfg' eGbf cufj} sfo{ ;Dkfbg d" Nof°g kmf/fd e/L
;DalGwt sfof{nodf btf{ u/fpg' kg] {5 . To;/L btf{ ePsf] sfo{ ;Dkfbg
d" Nof°g kmf/fdnfO{ lgwf{l/t ;dodf btf{ ePsf] dfgL d" Nof°g ug{ ' kg] {5 .
-^v_ lghfdtL sd{rf/Ln] ;dodf g} e/L btf{ u/]sf] sfo{;Dkfbgd" NofÍg kmf/fd tf]lsPsf] cjlwleq d" NofÍg gug] { kbflwsf/LnfO{ ljefuLo
sf/afxL ul/g]5 .
-^u_ k|To]s jif{ ul/g] jflif{s sfo{;Dkfbg d" NofÍg k'g/fjnf]sg
;ldltaf6 e};s]kl5 ;DalGwt sd{rf/Ln] To; jif{ k|fKt u/]sf] sfo{;Dkfbg
d" NofÍgsf] s'n cÍ lghn] lgj]bg lbO{ dfu u/]df k'g/fjnf]sg ;ldltsf]
;lrjfnon] hfgsf/L lbg' kg] {5 .
t/ k'g/fjnf]sg ;ldltn] lbPsf] c° hfgsf/L u/fOg] 5}g .
-^3_ pkbkmf -^u_ adf]lhd hfgsf/L lnPkl5 ;'k/Lj]Ifs /
k'g/fjnf]sgstf{n] u/]sf] d" NofÍg s'g} sd{rf/LnfO{ lrQ gj'em]df ;f]sf] 7f];
cfwf/ / sf/0f ;lxt ;ft lbgleq tf]lsP adf]lhdsf] clwsf/L ;dIf ph'/L
ug{ ;Sg]5 . To;/L ph'/L u/]sf]df To:tf] clwsf/Ln] ph'/L pk/ ;DalGwt
;'k/Lj]Ifs / k'g/fjnf]sgstf{; “u k/fdz{ u/L cfjZos 5fgjLg ug] {5 /
cfjZos b]lvPdf To:tf] d" NofÍg kmf/fddf k|fKt cÍ tf]lsP adf]lhd ;+zf]wg
ug{ ;Sg]5 .Æ
-#_ pkbkmf -*_ df /x]sf] k|ltaGwfTds jfSof+zsf] v08 -!_ / -@_ sf] ;§f b]xfosf
v08 -!_ / -@_ /flvPsf 5g\ M–
æ-!_ cWoog jf tfnLddf uPsf] jf lgnDag eO{ lgnDag k' ms'jf ePsf]df
lgnDag cjlwsf] sfo{;Dkfbg d" NofÍgafkt To:tf] cWoog jf tfnLddf
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 24/49
www.lawcommission.gov.np
24
www.lawcommission.gov.np
hfg'eGbf jf lgnDag x'g'eGbf tTsfn cl3sf] sfo{;Dkfbg d" NofÍg
ePdf ;f]xL jif{sf] / To:tf] sfo{;Dkfbg d" NofÍg gePdf xflh/ ePkl5
e/]sf] sfo{;Dkfbg d" NofÍgdf hlt cÍ kfPsf] 5 ;f]xL cg'kftdf g} cÍu0fgf ul/g]5 .
-@_ c;fwf/0f labfdf a;]sf] cjlwnfO{ s6fP/ dfq} ;DefJo pDd]bjf/Lsf]
lx;fj ul/g]5 / To:tf] labf cjlwsf] sfo{;Dkfbg d" NofÍg kmf/fd
el/g] 5}g . c;fwf/0f ljbfdf a;]sf] sd{rf/Lsf] sfo{;Dkfbg d" NofÍgsf]
k|of]hgsf] lgldQ cÍ u0fgf ubf{ c;fwf/0f ljbfdf a;]sf] cjlw s6fO{
;f]eGbf cufl8 jf k5fl8sf jif{x?sf a9'jfsf] nflu cfjZos kg] {
cjlwsf] sfo{;Dkfbg d" NofÍg afktsf] cÍ u0fgf ul/g]5 .Æ
-$_ pkbkmf -(_ lemlsPsf] 5 .
@(= d" n P]gsf] bkmf @$v= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @$v= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @$v= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @$v= df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf @$v sf] ;§f b]xfo adf]lhdsf]
bkmf @$v= /flvPsf] 5 M–
æ@$v= Ho]i7tfsf] d" NofÍg M lghfdtL sd{rf/LnfO{ Ho]i7tf afktsf] cÍ k|bfg ubf{
xfn axfn /x]sf] b]xfo adf]lhdsf] >]0fLdf sfd u/] afkt b]xfosf] b/n]a9Ldf tL; cÍ k|bfg ul/g]5 M
-s_ /fhkq cglÍt t[tLo / låtLo >]0fLsf kbdf sfd u/] afkt k|To]s
jif{sf] cÍ #=&% sf] b/n],
-v_ /fhkq cglÍt k|yd >]0fLsf] kbdf sfd u/] afkt k|To]s jif{sf] cÍ #
sf] b/n],
-u_ /fhkqflÍt t[tLo / låtLo >]0fLsf] kbdf sfd u/] afkt k|To]s jif{sf]
cÍ @=% sf] b/n] .
t/,
-!_ Ho]i7tf afkt cÍ u0fgf ubf{ Ps jif{eGbf j9L rfgr'g
dlxgf jf lbgsf] nflu bfdf;fxLsf] lx;fjn] cÍ lbOg]5 .
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 25/49
www.lawcommission.gov.np
25
www.lawcommission.gov.np
-@_ o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu uon ePsf] jf c;fwf/0f ljbfdf
j;]sf] cjlwsf] cÍ lbOg] 5}g .Æ
#)= dddd" n P]gsf] bkmf @$u= df ;+zf]wg " n P]gsf] bkmf @$u= df ;+zf]wg " n P]gsf] bkmf @$u= df ;+zf]wg " n P]gsf] bkmf @$u= df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf @$u= sf] ] ;§f b]xfosf] bkmf@$u= /flvPsf] 5 M–
æ@$u= ef}uflns If]qsf] ljefhgef}uflns If]qsf] ljefhgef}uflns If]qsf] ljefhgef}uflns If]qsf] ljefhg M -!_ lghfdtL sd{rf/LnfO{ ljleGg ef}uf]lns
If]qdf sfd u/]sf] cg'ejsf] cÍ k|bfg ubf{ b]zsf] ljleGg ef}uf]l ns If]qnfO{
qmdzM æsÆ, ævÆ, æuÆ / æ3Æ rf/ ju{df ljefhg u/L b]xfo adf]lhdsf]
kbdf tL dWo] Ps jf PseGbf a9L ju{df sfd u/]sf] cg'ej afkt ;f]x«
cÍdf ga9\g] u/L b]xfo adf]lhd cÍ lbOg]5 M–
-s_ /fhkq cglÍt t[tLo / låtLo >]0fLsf] kbdf,–
-!_ æsÆ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu cÍ $=)) sf b/n],
-@_ ævÆ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu cÍ #=@% sf b/n],
-#_ æuÆ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu cÍ @=%) sf b/n],
-$_ æ3Æ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu cÍ @=)) sf b/n] .-v_ /fhkq cglÍt k|yd >]0fLsf] kbdf,–
-!_ æsÆ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu cÍ $=)) sf b/n],
-@_ ævÆ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu cÍ #=@% sf b/n],
-#_ æuÆ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu cÍ @=%) sf b/n],
-$_ æ3Æ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu cÍ !=%) sf b/n] .
-u_ /fhkqflÍt t[tLo / låtLo >]0fLsf] kbdf,–
-!_ æsÆ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu cÍ $=)) sf b/n],
-@_ ævÆ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu cÍ #=@% sf b/n],
-#_ æuÆ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu cÍ @=%) sf b/n],
-$_ æ3Æ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu cÍ !=@% sf b/n] .Æ
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 26/49
www.lawcommission.gov.np
26
www.lawcommission.gov.np
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg of] bkmf k|f/De
x' “bfsf avt s'g} sd{rf/Ln] ] ef}uf]lns If]q afkt k|fKt u/L ;s]sf] cÍ 36\g]
5}g .-#_ pkbkmf -!_ sf] k|of]hgsf] nflu ljleGg ef}uf]lns If]qx?sf] ljj/0f
tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-$_ s'g} Ps ef}uf]lns If]qdf sDtLdf b'O{ ;o t]QL; lbg ?h' xflh/
geO{ ;f] ef}uf]lns If]qsf] cÍ kfOg] 5}g . b'O{ ;o t]QL; lbgeGbf a9L
cjlwsf] nflu bfdf;fxLsf] b/n] ;f]xL ef}uf]lns If]qsf] / ;f]eGbf sd cjlwsf]
nflu h'g;'s} ef}uf]lns If]qdf sfd u/]sf] eP klg æ3Æ ju{ ;/xsf] cÍlbOg]5 . ef}uf]lns If]qdf sfd u/] afkt kfpg] cÍ h'g >]0fLdf a9'jf x'g] xf]
;f] >]0fLeGbf Ps >]0fL d'lgsf] kbdf k|fKt u/]sf] eP dfq u0fgf ul/g]5 .
-%_ ljb]z l:yt g]kfnL s" 6g}lts lgof]u jf cGo s'g} sfof{nodf sfd
ug] { sd{rf/LnfO{ æ3Æ ju{ ;/xsf] / cWoog ljbf tyf j}b]lzs tfnLddf
sfhdf hfg] lghfdtL sd{rf/LnfO{ æ3Æ ju{sf] nflu tf]lsPsf] cÍsf] cfwf cÍ
lbOg]5 .Æ
#!= d" n P]gsf] bkmf @$3= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @$3= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @$3= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @$3= df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf @$3=M d" n P]gsf] bkmf @$3=M d" n P]gsf] bkmf @$3=M d" n P]gsf] bkmf @$3= sfsfsfsf],–
-!_ pkbkmf -!_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M–
æ-!_ lghfdtL sd{rf/LnfO{ z}lIfs of]Uotfsf] cÍ lb+bf lghfdtL ;]jfsf]
s'g} kbdf ;]jf k|j]z ug{ cfjZos kg] { Go" gtd z}lIfs of]Uotf / Go" gtd
z}lIfs of]UotfeGbf dflysf] ;]jf, ;d" x jf pk;d"x; “u ;DalGwt ljifosf] Ps
cltl/Qm z}lIfs pkflw afkt afx« cÍdf gj9\g] u/L b]xfo adf]lhd cÍ lbOg]5 . ;]jf k|j]z ug{ cfjZos Go" gtd z}lIfs of]UotfeGbf dflyNnf] z}lIfs pkflw
dfq kfPsf] cj:yfdf klg ;f]xL a/fa/sf] b'j} cÍ lbOg]5 M–
cÍ
z}lIfs of]Uotf -pkflw_ k|yd
>]0fL
låtLo
>]0fL
t[tLo
>]0fL
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 27/49
www.lawcommission.gov.np
27
www.lawcommission.gov.np
-s_ ;]jf k|j]zsf] lgldQ
tf]lsPsf] Go" gtd z}lIfs
of]Uotf afkt
( *=&% *=%)
-v_ ;]jf k|j]zsf] lgldQ
tf]lsPsf] Go" gtd z}lIfs
of]UotfeGbf dflysf]
;DalGwt ljifosf] s'g}
Ps cltl/Qm z}lIfs
pkflw afkt
# @=&% @=%)
-@_ pkbkmf -@_ lemlsPsf] 5 .
-#_ pkbkmf -#_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -#_ /flvPsf] 5 M–
æ-#_ bkmf & sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -5_ / -h_ adf]lhd v'Nnf
k|ltof]lutfåf/f k" lt{ x'g] /fhkqflÍt låtLo / k|yd >]0fLsf] kbsf] lgldQ
lgwf{l/t Go" gtd z}lIfs of]Uotf afx]s /fhkqflÍt låtLo >]0fLeGbf dflysf]kbdf a9'jfsf] nflu klg /fhkqflÍt t[tLo >]0fLsf] ;]jf k|j]zsf] nflu lgwf{l/t
Go" gtd z}lIfs of]UotfnfO{ Go" gtd z}lIfs of]Uotf dflgg]5 .Æ
-$_ pkbkmf -$_ lemlsPsf] 5 .
-%_ pkbkmf -%_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -%_ /flvPsf] 5 M–
æ-%_ ;]jfsflng tfnLd jfkt k|yd >]0fLsf] nflu @ cÍ, låtLo >]0fLsf]
nflu !=&% cÍ / t[tLo >]0fLsf] nflu !=% cÍ k|bfg ul/g]5 .Æ
-^_ pkbkmf -^_ sf] cGtdf b]xfosf] :ki6Ls/0f ylkPsf] 5 M–
æ:ki6Ls/0f M æPs dlxgfsf] tfnLdÆ eGgfn] tL; sfo{lbg jf ;f]eGbf
a9L cjlwsf] ;]jf; “u ;DalGwt tfnLdnfO{ hgfp “g]5 .Æ
-&_ pkbkmf -&_ kl5 b]xfosf pkbkmf -*_ / -(_ ylkPsf 5g\ M–
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 28/49
www.lawcommission.gov.np
28
www.lawcommission.gov.np
æ-*_ lghfdtL sd{rf/Ln] a9'jf k|of]hgsf] nflu b/vf:t; “u k]z u/]sf]
z}lIfs of]Uotf ;f] ;]jf, ;d" x, pk–;d"x; “u ;DalGwt xf] jf xf]Og eGg]
;DaGwdf tf]lsP adf]lhdsf] ;Da4tf lgwf{/0f ;ldltn] lg0f{o u/] adf]lhdx'g]5 . a9'jf k|of]hgsf] nflu b/vf:t; “u k]z u/]sf] z}lIfs of]Uotfsf] ;Da4tf
lgwf{/0f a9'jf ;ldltsf] a}7s a:g'eGbf cufl8sf] ldlt;Dd ePdf To:tf]
z}lIfs of]Uotfsf] cÍ a9'jfsf] nflu u0fgf ul/g]5 .
-(_ o; bkmfsf] cwLgdf /xL tfnLd lbg] ;+:yf / tfnLdsf] :t/ ;DaGwL
Joj:yf ;]jf, ;d"x jf pk;d" x ;~rfng ug] { dGqfno; “u ;dGjo u/L ;fdfGo
k|zf;g dGqfnon] tf]s] adf]lhd x'g]5 .Æ
#@= d" n P]gdf bkmf @$3! / @$3@ ykd" n P]gdf bkmf @$3! / @$3@ ykd" n P]gdf bkmf @$3! / @$3@ ykd" n P]gdf bkmf @$3! / @$3@ yk M d" n P]gsf] bkmf @$3= kl5 b]xfosf] bkmf
@$3!=/ @$3@= ylkPsf 5g\ M–
æ@$3!= sfo{;Dkfbg tyf cg'ejsf] d" NofÍgåf/f ul/g] a9'jf ;DaGwL ljz]if Joj:yf
M -!_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg b]xfosf] >]0fLsf]
kbdf sDtLdf b]xfo adf]lhdsf] ;]jf cjlw k" /f u/]sf lghfdtL sd{rf/Ln]
;DalGwt ;]jf, ;d" x jf pk;d"xsf] kbdf ;]jf k|j]z ubf{ jf ;d'lxs[t
x' “bfsf avt lgwf{l/t cfjZos Go" gtd z}lIfs of]UotfeGbf dflyNnf] z}lIfs
of]Uotf ;]jf k|j]z jf ;d" lxs[t x'g'eGbf cl3 jf kl5 k|fKt u/]sf] eP To:tf
lghfdtL sd{rf/LnfO{ Ps >]0fLdflysf] kbdf a9'jf ul/g]5 M–
-s_ /fhkq cglÍt låtLo >]0fL – bz jif{
-v_ /fhkq cglÍt k|yd >]0fL – afx« jif{
-u_ /fhkqflÍt t[tLo >]0fL – kGw| jif{
-3_ /fhkqflÍt låtLo >]0fL – c7f/ jif{
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg /fhkqflÍt t[tLo
>]0fL, /fhkq cglÍt k|yd >]0fL / /fhkq cglÍt låtLo >]0fLsf lghfdtL
sd{rf/Ln] Pp6} >]0fLsf] :yfoL kbdf qmdzM c7f/, kGw| / t]x« jif{ jf ;f]eGbf
j9L ;]jf cjlw k" /f u/L ;DalGwt ;]jf, ;d" x jf pk;d"xsf] ] kbdf ;]jf k|j]z
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 29/49
www.lawcommission.gov.np
29
www.lawcommission.gov.np
ubf{ jf ;d'lxs[t x' “bfsf avt lgwf{l/t ljifodf Go" gtd z}lIfs of]Uotf k|fKt
u/]sf] eP To:tf] lghfdtL sd{rf/LnfO{ Ps >]0fL dflysf] kbdf a9'jf ul/g]5
.-#_ pkbkmf -!_ / -@_ adf]lhdsf] a9'jf x'g b]xfosf] zt{ k" /f ePsf]
x'g' kg] {5 M–
-s_ bkmf @@ cg';f/sf] sf/afxL ePsf] x'g gx'g],
-v_ kl5Nnf] tLg jif{sf] sfo{;Dkfbg d" NofÍgdf cf}iftdf gAa]
k|ltzt jf ;f]eGbf a9L cÍ k|fKt u/]sf] x'g' kg] { .
-$_ g]kfn Gofo ;]jfsf] /fhkqflÍt kbaf6 a9'jf x'g] cj:yfdf Gofo
;]jf cfof]un] / ;f] jfx]s pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd a9'jfsf] l;kmfl/; ug] {
k|of]hgsf nflu b]xfo adf]lhdsf] Ps a9'jf ;ldlt /xg]5 M–
-s_ nf]s ;]jf cfof]usf] cWoIfn] tf]s]sf] nf]s ;]jf cfof]usf]
;b:o – cWoIf
-v_ ;lrj, ;DalGwt sd{rf/L axfn /x]sf] dGqfno jf
lgsfo – ;b:o
-u_ ;lrj, ;fdfGo k|zf;g dGqfno jf lghn] tf]s]sf] ;f]xL
dGqfnosf] /fhkqflÍt k|yd >]0fLsf] clws[t – ;b:o
:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f M ;fdfGo k|zf;g dGqfnosf] sd{rf/Lsf] a9'jf ug' { k/]sf]
cj:yfdf k|wfgdGqL tyf dlGqkl/ifb\ sfof{nosf] ;lrj ;b:o
/xg]5 .
-%_ pkbkmf -$_ adf]lhdsf] a9'jf ;ldltsf] ;lrjfno a9'jfsf]
pDd]bjf/ x'g] sd{rf/L axfn /x]sf] dGqfno jf lgsfodf /xg]5 / a9'jf
;ldltn] o; bkmf adf]lhdsf] a9'jf l;kmfl/; ubf{ k|To]s cfly{s jif{sf] kf}if
dlxgfdf Psk6s / cfiff9 dlxgfdf Psk6s u/L jif{sf] b'O{k6s ug' { kg] {5 .
-^_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd a9'jf ug{sf] nflu To:tf] sd{rf/L
axfn /x]sf] sfof{nodf ;DalGwt ;]jf, ;d" x jf pk;d" xsf] Ps >]0fL dflysf]
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 30/49
www.lawcommission.gov.np
30
www.lawcommission.gov.np
ljz]if kb :jtM ;[hgf x'g]5 / To:tf] kbdf ;DalGwt lgsfon] a9'jf u/]kl5
a9'jf sfod ePsf] ldltb]lv nfu" x'g] u/L a9'jf ePsf] ljz]if kb lghfdtL
lstfj vfgfn] btf{ ug] {5 .-&_ pkbkmf -^_ adf]lhdsf] kbdf a9'jf ePsf] sd{rf/L h'g;'s} sf/0fn]
;]jfaf6 cjsfz ePdf jf lgh dflyNnf] kbdf a9'jf ePdf jf b/aGbLsf]
kbdf ;dfof]hg ePdf To:tf] kb :jtM vf/]h eO{ lgh o; bkmf adf]lhd
a9'jf x'g'eGbf tTsfn cuf8Lsf] kb :jtM sfod ePsf] dflgg]5 / ;f]xL
adf]lhd lghfdtL lstfj vfgfn] To:tf] kbsf] clen]v Jojl:yt ug] {5 .
-*_ pkbkmf -&_ adf]lhd ;dfof]hg ePsf] cj:yfdf jfx]s pkbkmf -^_adf]lhdsf] ljz]if kbdf a9'jf ePsf] lghfdtL sd{rf/Ln] To;/L a9'jf
x'g'eGbf cuf8Lsf] kbdf axfn /x “bf ;Dkfbg u/]sf] sfd g} ;Dkfbg ug' {
kg] {5 .
t/ h]i7tf u0fgf ubf{ a9'jf ePs} kbsf] u0fgf ul/g]5 / o; bkmf
adf]lhd a9'jf kfPsf] sd{rf/Ln] ;f]eGbf dflyNnf] >]0fLsf] kbsf] lglDt x'g] ;j}
k|sf/sf] a9'jfsf] lglDt k|lt:kwf{ ug{ kfpg]5 .
-(_ o; bkmf adf]lhd a9'jf ePsf sd{rf/Lx?sf] pkbkmf -&_ adf]lhd
;dfof]hg geP;Dd cGo lgsfosf] o;} bkmf adf]lhdsf] a9'jfåf/f ;[hgf
ePsf] ljz]if b/aGbLdf dfq ;?jf ul/g]5 .
-!)_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg o; bkmf
adf]lhdsf] a9'jfaf6 Ps} sfof{nodf Ps} >]0fLsf PseGbf jl9 sd{rf/Lx? eO{
sfof{no k|d'v x'g ;Sg] cj:yf ePdf To:tf] sfof{nodf axfn /x]sf To:tf>]0fLsf sd{rf/L dWo] ;a}eGbf jl/i7 sd{rf/L sfof{no k|d'v eO{ sfd ug] {5 .
-!!_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg of] P]g k|f/De
ePkl5 klxnf]k6s afx]s a9'jf ubf{ klxn] sfo{Ifdtfsf] d" Nofs+gåf/f x'g]
a9'jfsf] sf/afxL ;DkGg u/L To;kl5 dfq o; bkmf adf]lhdsf] a9'jfsf]
l;kmfl/; ug' { kg] {5 .
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 31/49
www.lawcommission.gov.np
31
www.lawcommission.gov.np
-!@_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg :t/j[l4 x'g]
kbdf o; bkmf adf]lhdsf] a9'jf Joj:yf nfu" x'g] 5}g .
-!#_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg o; bkmfadf]lhd x'g] a9'jfn] v'Nnf k|ltof]lutfåf/f kb k" lt{ ug] { Joj:Yffdf s'g} k|lts" n
c;/ k'¥ofpg] 5}g .
-!$_ sfo{;Dkfbg tyf cg'ejsf] d" NofÍgåf/f ul/g] a9'jfsf] b/vf:t
cfJxfg ug] {, glthf k|sfzg ug] { k|lqmof / cjlw, a9'jf pk/sf] ph" /L Pj+
a9'jf kfpg] sd{rf/Lx?sf] ;dfof]hg nufotsf sfo{ljlw ;DaGwL cGo
Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
@$3@= >]0fLljxLg>]0fLljxLg>]0fLljxLg>]0fLljxLg sd{rf/Lsf] :t/sd{rf/Lsf] :t/sd{rf/Lsf] :t/sd{rf/Lsf] :t/j[l4 ;DaGwL Joj:yfj[l4 ;DaGwL Joj:yfj[l4 ;DaGwL Joj:yfj[l4 ;DaGwL Joj:yf M -!_ >]0fLljxLg kbx?sf] :t/
b]xfo adf]lhd x'g]5 M–
-s_ k|yd:t/
-v_ låtLo:t/
-u_ t[tLo:t/
-3_ rt'y{:t/
-ª_ kf “rf} :t/
-@_ >]0fLljxLg kbdf z'? lgo'QmL x'g] lghfdtL sd{rf/Lsf] k|yd :t/
sfod x'g]5 .
-#_ bkmf !*ª= adf]lhd ;hfosf] clen]v gePsf] >]0fLljxLg
sd{rf/Lsf] clVtof/jfnfn] b]xfo adf]lhd :t/j[l4 ug] {5 M–
-s_ kf “r jif{ jf ;f]eGbf a9L t/ bz jif{eGbf sd ;]jf cjlw
ePsf]nfO{ låtLo :t/,
-v_ bz jif{ jf ;f]eGbf a9L t/ kGw| jif{eGbf sd ;]jf cjlw
ePsf]nfO{ t[tLo :t/,
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 32/49
www.lawcommission.gov.np
32
www.lawcommission.gov.np
-u_ kGw| jif{ jf ;f]eGbf a9L t/ aL; jif{eGbf sd ;]jf cjlw
ePsf]nfO{ rt'y{ :t/ .
-3_ aL; jif{ jf ;f]eGbf j9L ;]jf cjlw ePsf]nfO{ kf “rf} + :t/ .
-$_ pkbkmf -#_ sf] :t/ adf]lhdsf] tnadfg g]kfn ;/sf/n] tf]s]
adf]lhd x'g]5 .
-%_ :t/j[l4 ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ
##= d" n P]gsf] bkmf @$ª= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @$ª= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @$ª= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @$ª= df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf @$ª= sf] ;§f b]xfosf] bkmf
@$ª= /flvPsf] 5 M–
æ@$ª= j}olQms ljj}olQms ljj}olQms ljj}olQms ljj/0f /fVg'j/0f /fVg'j/0f /fVg'j/0f /fVg' kgkgkgkg] { ] {] { ] { M -!_ cfk" m axfn /x]sf] sfof{nodf sfo{/t
lghfdtL sd{rf/Lsf] j}olQms ljj/0f b'?:t /fVg] lhDd]jf/L ;DalGwt
ljefuLo k|d'v jf sfof{no k|d'vsf] x'g]5 . cfˆgf] JolQmut ljj/0f cBfjlws
ug{ ] u/fpg] bfloTj ;DalGwt sd{rf/Lsf] x'g]5 .
-@_ a9'jfsf] nflu ;DefJo pDd]bjf/ eO;s]sf lghfdtL sd{rf/Ln]
;/sf/L sfd jf cWoog jf sfhsf] l;nl;nfdf ljb]zdf /xL jf b}jL ljkQL
jf sfj" aflx/sf] kl/l:ylt k/L b/vf:t kmf/fd k]z ug{ g;s]df a9'jf
;" rgfsf] Dofbleq ;DalGwt ljefuLo k|d'v jf sfof{no k|d'vn] To:tf]
sd{rf/Lsf] ljj/0f a9'jf ;" rgf k|sfzg ug] { sfof{nodf k7fpg' kg] {5 . o;/L
k7fOPsf] ljj/0fnfO{ cfwf/ dfgL a9'jf ;ldltn] a9'jfsf] sf/afxL 6'Ëf]
nufpg]5 .
-#_ s'g} pDd]bjf/n] a9'jfsf] b/vf:t kmf/fd ebf{ em'Ýf ljj/0f k]z
u/]sf] Joxf]/f k|dfl0ft ePdf lghnfO{ ljefuLo ;hfo ul/g]5 .Æ
#$= d" n P]gsf] bkmf @^ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @^ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @^ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @^ df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf @^ sf] ;§f b]xfosf] bkmf @^
/flvPsf] 5 M–
æ@^= ;]jf, ;d" x jf pk–;d" x kl/jt{g M g]kfn ;/sf/nfO{ lghfdtL ;]jfsf] s'g}
;]jf, ;d" x jf pk–;d" xsf] s'g} >]0fLsf] s'g} ljz]if of]Uotf ePsf] sd{rf/Lsf]
cfjZostf k/L ;f] ;]jf, ;d"x jf pk–;d"xleq}af6 ;?jf jf a9'jfåf/f k" lt{
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 33/49
www.lawcommission.gov.np
33
www.lawcommission.gov.np
ug{ g;lsg] eO{ cGo lghfdtL ;]jf, ;d"x jf pk–;d" xaf6 ;]jf kl/jt{g u/L
kbk" lt{ ug' { kg] { ePdf g]kfn ;/sf/n] ;f]sf] dfu u/L nf]s ;]jf cfof]udf
k7fpg' kg] {5 . nf]s ;]jf cfof]uaf6 k|sflzt lj1fkgdf tf]lsPsf] of]UotfePsf ;dfg >]0fLsf lghfdtL sd{rf/Lx?sf] aLrdf k|lt:kwf{Tds k/LIffsf]
dfWodaf6 5gf}6 ePsf lghfdtL sd{rf/Lsf] g]kfn ;/sf/n] ;]jf, ;d"x jf
pk–;d"x kl/jt{g ug{ ]5 .
t/ g]kfn ;/sf/sf] s'g} lgsfosf] lghfdtL ;]jfsf] s'g} kb cfjZos
geO{ b/aGbL s6f}tL ePsf] / ;f] s6f}tL ePsf] ;]jf, ;d"x, pk–;d" x /
>]0fLsf] kb cGo s'g} klg lgsfodf l/Qm g/x]sf] tyf Ps jif{;Dd klg l/Qm
x'g gcfO{ To:tf] b/aGbLdf sfo{/t sd{rf/LnfO{ csf] { ;]jf, ;d"x jf pk–;d"x
kl/jt{g ug' { kg] { ePdf g]kfn ;/sf/n] nf]s ;]jf cfof]usf] k/fdz{ lnO{ cGo
;]jf, ;d" x jf pk–;d" xdf ;d" lxs[t ug{ of] bkmfdf n]lvPsf] s'g} s'/fn] afwf
k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .Æ
#%= d" n P]gsf] bkmf @& df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @& df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @& df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf @& df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf @& sf],–
-!_ pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s_, -!v_, -!u_ / -!3_ ylkPsf 5g\ M–
æ-!s_ lghfdtL sd{rf/Lsf] tna, eQf tyf cGo ;'ljwf k'g/fjnf]sg
ug{sf] nflu b]xfo adf]lhdsf] Ps tna eQf k'g/fjnf]sg ;ldlt /xg]5 M–
-s_ g]kfn ;/sf/sf] d'Vo ;lrj – cWoIf
-v_ ;lrj, cy{ dGqfno – ;b:o
-u_ ;lrj, ;fdfGo k|zf;g dGqfno– ;b:o
-!v_ tna eQf k'g/fjnf]sg ;ldltn] k|To]s jif{ pkef]Qmf d" No
;" rLsf] cfwf/df dx+uL eQf lgwf{/0f u/L g]kfn ;/sf/ ;dIf l;kmfl/; ug] {5 .
;f] ;ldltn] k|To]s tLg jif{df /fh:j j[l4b/, s" n b/aGbL ;+Vof / ljut tLg
jif{df d" No ;"rLsf] cfwf/df k|bfg ul/Psf] dx+uL eQf ;d]tnfO{ cfwf/ agfO{
tna eQf tyf cGo ;'ljwf k'g/fjnf]sg ug] {5 . ;f] ;ldltn] cGo sfo{ljlw
cfkm}n] to ug{ ;Sg]5 .
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 34/49
www.lawcommission.gov.np
34
www.lawcommission.gov.np
-!u_ pkbkmf -!s_ adf]lhdsf] ;ldltn] cfjZostf cg';f/ pk;ldltsf]
u7g ug{ / ;DalGwt If]qsf ljz]if1 jf ;/f]sf/jfnfx?nfO{ ;ldltdf cfdGq0f
u/L ;'emfj lng ;Sg]5 .-!3_ pkbkmf -!s_ adf]lhdsf] ;ldltsf] ;lrjfnosf] sfd ;fdfGo
k|zf;g dGqfnon] ug] {5 .Æ
-@_ pkbkmf -@_ sf] ;§f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M–
æ-@_ g]kfn ;/sf/n] pkbkmf -!s_ adf]lhdsf] ;ldltsf] l;kmfl/;sf]
cfwf/df k|To]s jif{ j[l4 x'g] pkef]Qmf d" No ;" rLsf] krxQ/ k|ltzt;Dd /sd
k|To]s jif{ eQfsf] ?kdf lghfdtL sd{rf/LnfO{ k|bfg ug{ ;Sg]5 . To;/L k|bfg
ul/Psf] eQf /sd z'? tna :s]nsf] kRrL; k|ltzt jf ;f]eGbf a9L x'g
uPsf] jif{df kRrL; k|ltzt /sd tnadfgdf ;dfof]hg u/L af “sL /sd
eQfsf] ?kdf k|bfg ug{ ;Sg]5 .Æ
#^= d" n P]gdfd" n P]gdfd" n P]gdfd" n P]gdf bkmf @*s= ykbkmf @*s= ykbkmf @*s= ykbkmf @*s= yk M d" n P]gsf] bkmf @* kl5 b]xfosf] bkmf @*s= ylkPsf]
5 M–
æ@*s=@*s=@*s=@*s= sfo{;Dkfbgsfo{;Dkfbgsfo{;Dkfbgsfo{;Dkfbg k|f]T;fxg sf]ifk|f]T;fxg sf]ifk|f]T;fxg sf]ifk|f]T;fxg sf]if M -!_ g]kfn ;/sf/n] lghfdtL sd{rf/Lsf]
sfo{;Dkfbg, sfo{ kl/0ffd / k|fKt glthfsf] cfwf/df lghnfO{ k|f]T;fxg ug{
Ps sfo{;Dkfbg k|f]T;fxg sf]ifsf] Joj:yf ug{ ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] sf]ifdf /xg] /sd, To;sf] ;~rfng,
Joj:yfkg tyf cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ
#&= d" n P]gsf] bkmf #@ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf #@ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf #@ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf #@ df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf #@ sf] ;§f b]xfosf] bkmf #@
/flvPsf] 5 M–
æ#@= rf8kj{ vr{ tyf cGo ;'ljwfrf8kj{ vr{ tyf cGo ;'ljwfrf8kj{ vr{ tyf cGo ;'ljwfrf8kj{ vr{ tyf cGo ;'ljwf M -!_ lghfdtL sd{rf/Ln] cfˆgf] wd{, ;+:s[lt,
k/Dk/f cg';f/ dgfOg] rf8kj{sf] nflu sd{rf/Ln] vfOkfO cfPsf] Ps
dlxgfsf] tna a/fa/sf] /sd k|To]s jif{ rf8kj{ vr{sf] ¿kdf kfpg]5 .
o:tf] /sd sd{rf/Ln] Ps cfly{s jif{df Psk6s cfˆgf] wd{, ;+:s[lt, k/Dk/f
cg';f/ dgfOg] d'Vo rf8kj{sf] cj;/df e'QmfgL lng ;Sg]5 .
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 35/49
www.lawcommission.gov.np
35
www.lawcommission.gov.np
-@_ lgj[Qe/0f kfpg] u/L cjsfz k|fKt sd{rf/LnfO{ lghn] kfpg] Ps
dlxgfsf] lgj[Qe/0f a/fa/sf] /sd rf8kj{ vr{sf] ¿kdf lbOg]5 .
-#_ lghfdtL sd{rf/Ln] kfpg] pkrf/ vr{, czQm j[lQ, c+ue+uePafkt kfpg] ;'ljwf, c;fwf/0f kfl/jfl/s lgj[Qe/0f tyf pkbfg, z}lIfs
eQf, ;Gtlt j[lQ, lzz' :ofxf/ eQf jf cGo ;'ljwf ;DaGwL Joj:yf tf]lsP
adf]lhd x'g]5 .Æ
#*= d" n P]gsf] bkmfd" n P]gsf] bkmfd" n P]gsf] bkmfd" n P]gsf] bkmf ## df ;## df ;## df ;## df ;+ ++ +zf]wgzf]wgzf]wgzf]wg M d" n P]gsf] bkmf ## sf] pkbkmf -#_ sf] ;§f
b]xfosf] pkbkmf -#_ /flvPsf] 5 M–
æ-#_ o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu lghfdtL sd{rf/Lsf] pd]/ ;]jfdf k|j]z ubf{
lghn] k]z u/]sf] lzIf0f ;+:yfsf] k|df0fkqdf lsl6Psf] hGdlbg jf jif{af6 x'g
cfPsf] pd]/ jf gful/stfsf] k|df0fkqdf lsl6Psf] hGdlbg jf jif{af6 x'g cfPsf]
pd]/ jf lghn] e/]sf] j}olQms gf]s/L ljj/0f -l;6/f]n_ df n]lvlbPsf] hGdldlt jf
jif{af6 x'g cfPsf] pd]/dWo] h'g pd]/af6 lgh klxn] cjsfz x'G5 ;f]xL cfwf/df
u0fgf ul/g]5 .Æ
#(= d" n P]gsf] bkmf #% df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf #% df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf #% df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf #% df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf #% sf] ;§f b]xfosf] bkmf #%/flvPsf] 5 M–
æ#%= :j]lR5s cjsfz M -!_ lgj[Qe/0f kfpg] cj:yf / pd]/sf] xb krf; jif{ k" /f
ePsf lghfdtL sd{rf/Ln] g]kfn ;/sf/åf/f g]kfn /fhkqdf k|sflzt ;" rgfdf
tf]lsPsf] cjlwleq ;f]xL ;" rgfdf plNnlvt zt{df :j]lR5s cjsfz lng
;Sg]5 . o;/L :j]lR5s cjsfz lng] sd{rf/LdWo] ;Djt\ @)$( ;fn sflt{s
@! ut]eGbf cl3 lghfdtL ;]jfdf k|j]z ug] {sf] xsdf ;f7L jif{ pd]/ ggf£g] u/L / ;f] ldlt / ;f]eGbf kl5 lghfdtL ;]jfdf k|j]z ug] {sf] xsdf cG7fpGg
jif{ pd]/ ggf£g] u/L a9Ldf ;ft jif{;Dd ;]jf cjlw yk u/L lgj[Qe/0fsf]
nflu hDdf ;]jf cjlw sfod ul/g]5 .
t/ b/aGbL ldnfg x'g g;sL kmflhndf k/]sf] jf g]kfn ;/sf/nfO{
cfjZos gePsf kbdf sfo{/t sd{rf/Lsf] xsdf 5'§} ;'ljwf / zt{ tf]sL
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 36/49
www.lawcommission.gov.np
36
www.lawcommission.gov.np
g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L :j]lR5s cjsfzsf] nflu lgj]bg dfu ug{
;lsg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg lgj[Qe/0f kfpg] cj:yf/ pd]/sf] xb krf; jif{ k'u]sf] sd{rf/Ln] :j]lR5s cjsfz lng rfx]df o; P]g
adf]lhd Ps >]0fL dflysf] kbdf bkmf @)s= adf]lhd a9'jf kfpg] ePdf Ps >]0fL
dflysf] kbdf a9'jf u/L bkmf #& sf] pkbkmf -#_ sf] ;]jf cjlw k" /f ePsf] eP ;f]
;'ljwf ;d]t kfpg] u/L :j]lR5s cjsfz lng ;Sg]5 .Æ
$)= d" n P]gd" n P]gd" n P]gd" n P]gsf] bkmf #& df ;+zf]wgsf] bkmf #& df ;+zf]wgsf] bkmf #& df ;+zf]wgsf] bkmf #& df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf #& sf],–
-!_ pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s_ ylkPsf] 5 M–æ-!s_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]l vPsf] eP tfklg ;]jf k|j]zsf]
nflu clwstd pd]/ $) jif{ tf]lsPsf] ju{ / kbdf lgo'Qm ePsf sd{rf/Lx?
/ bkmf !) sf] pkbkmf -@_ adf]lhd pDd]bjf/ eO{ lgo'Qm ePsf sd{rf/Lx?
pd]/sf sf/0f clgjfo{ cjsfz x' “bf lghsf] ;]jf cjlw lgj[Qe/0f kfpg ;Sg]
cj:yf /x]g5 eg] To:tf] lghfdtL sd{rf/LnfO{ j9Ldf b'O{ jif{;Dd ;]jf cjlw
yk u/L lgj[Qe/0f k|bfg ug{ ;lsg]5 .
t/ of] pkbkmf k|f/De x'g'eGbf cufl8 ;]jf lgj[Q eO;s]sf sd{rf/Lsf]
xsdf of] Joj:yf nfu" x'g] 5}g .Æ
$!= d" n P]gsf] bkmf #* df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf #* df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf #* df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf #* df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf #* df b]xfosf] k|ltaGwfTds
jfSof+z ylkPsf] 5 M–
æt/ bkmf #(v= adf]lhd lgj[Qe/0f kfpg] lghfdtL sd{rf/Lsf] xsdf
of] k|fjwfg nfu" x'g] 5}g .Æ
$@= d" n P]gsf] bkmf #( df ;+zf]wgMd" n P]gsf] bkmf #( df ;+zf]wgMd" n P]gsf] bkmf #( df ;+zf]wgMd" n P]gsf] bkmf #( df ;+zf]wgM d" n P]gsf] bkmf #( sf],–
-!_ pkbkmf -#_ df b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z ylkPsf] 5 M–
æt/ To:tf] ljw'/ klt jf ljwjf kTgLn] csf] { ljjfx u/]df lghn] To:tf]
lgj[Qe/0f ;'ljwf kfpg] 5}g .Æ
-@_ pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -#s_ ylkPsf] 5 M–
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 37/49
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 38/49
www.lawcommission.gov.np
38
www.lawcommission.gov.np
$$= d" n P]gdf bkmf #(u= / #(3= ykd" n P]gdf bkmf #(u= / #(3= ykd" n P]gdf bkmf #(u= / #(3= ykd" n P]gdf bkmf #(u= / #(3= yk M d" n P]gsf] bkmf #(v= kl5 b]xfosf bkmf #(u=
/ #(3= ylkPsf 5g\ M–
æ#(u=#(u=#(u=#(u= kfl/jfl/s lgj[kfl/jfl/s lgj[kfl/jfl/s lgj[kfl/jfl/s lgj[Qe/0fQe/0fQe/0fQe/0f ;DaGwL;DaGwL;DaGwL;DaGwL ljz]if Joj:yfljz]if Joj:yfljz]if Joj:yfljz]if Joj:yf M -!_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg g]kfn ;/sf/n] v6fPsf] sfo{;Dkfbg ug] { l;nl;nfdf
åGbsf] sf/0fn] s'g} lghfdtL sd{rf/Lsf] d[To' ePdf To:tf] sd{rf/Lsf] kbfjlw
aL; jif{eGbf sd /x]5 eg] af “sL cjlw yk u/L lghsf] klt jf kTgLnfO{
cflhjg o; P]g adf]lhdsf] lgj[Qe/0f lbOg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] lgj[Qe/0f k|fKt ug] { JolQmn] bkmf #(
adf]lhdsf] kfl/jfl/s lgj[Qe/0f jf pkbfg kfpg] 5}g .
-#_ o; bkmf adf]lhd lgj[Qe/0f kfpg] JolQmn] csf] { ljjfx u/]df lghn]
To:tf] lgj[Qe/0f kfpg] 5}g .
-$_ axfnjfnf lghfdtL sd{rf/Lsf] tna j[l4 x' “bf tnasf] z'? cÍdf
hlt j[l4 ePsf] 5 To;sf] b'O{ ltxfO{ /sd o; bkmf cg';f/ lgj[Qe/0f
kfO/x]sf JolQmn] vfOkfO{ cfPsf] kfl/jfl/s lgj[Qe/0f /sddf klg yk
ul/g]5 .
-%_ o; bkmf adf]lhd lgj[Qe/0f kfO{/x]sf] JolQmsf] d[To' ePdf jf
lghn] csf] { ljjfx u/]df To:tf] lgj[Qe/0fsf] /sd d[ts sd{rf/Lsf] gfjfns
5f]/f 5f]/L eP To:tf 5f]/f 5f]/Ln] jflnu geP;Dd tf]lsP adf]lhd kfpg]5g\ .
#(3= ljz]if cfly{s ;'ljwf M lghfdtL sd{rf/Lsf] ;]jfdf 5 “b} d[To' ePdf lghsf]
kl/jf/nfO{ Ps nfv krf; xhf/ ?k}of “ Psd'i6 k|bfg ul/g]5 .Æ
$%= d" n P]gsf] bkmf $)s= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf $)s= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf $)s= df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf $)s= df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf $)s= sf] ;§f b]xfosf] bkmf
$)s= /flvPsf] 5 M–
æ$)s=$)s=$)s=$)s= aLdf ;'ljwf ;DaGwL Joj:yfaLdf ;'ljwf ;DaGwL Joj:yfaLdf ;'ljwf ;DaGwL Joj:yfaLdf ;'ljwf ;DaGwL Joj:yf M -!_ lghfdtL sd{rf/Lsf] aLdf afkt g]kfn
;/sf/n] Pp6f ;fjlws hLjg aLdf sf]if :yfkgf ug] {5 .
-@_ k|To]s lghfdtL sd{rf/Lsf] dfl;s tnaaf6 b'O{ ;o ?k}of “ s§f
u/L pkbkmf -!_ adf]lhdsf] sf]ifdf hDdf ul/g]5 / Tolt g} /sd g]kfn
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 39/49
www.lawcommission.gov.np
39
www.lawcommission.gov.np
;/sf/n] yk u/L aLdfÍ /sd Psnfv ?k}of “sf] aL; jif] { ;fjlws hLjg
aLdf ul/lbg]5 . ;f] aLdf sf]ifdf hDdf ePsf] /sd dWo]af6 sd{rf/L ;]jf
lgj[Q x' “bf lghnfO{ aLdfÍ /sd / af]g; e'QmfgL lbOg]5 .-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd /sd s§f ug{ z'? u/]sf] aL; jif{ cjlw gk'uL
s'g} lghfdtL sd{rf/Lsf] d[To' ePdf lghsf] kl/jf/n] Ps nfv ?k}of “
kfpg]5 . s'g} lghfdtL sd{rf/L ;]jfaf6 clgjfo{ cjsfz ePdf b]xfo
adf]lhdsf] /sd k|bfg ul/g]5 M–
-s_ Ps jif{eGbf sd cjlwsf] /sd sl§ ul/Psf] ePdf bz xhf/ ?k}of “,
-v_ Ps jif{b]lv kf “r jif{;Dd /sd sl§ ul/Psf] ePdf kRrL; xhf/
?k}of “,
-u_ kf “r jif{b]lv bz jif{;Dd /sd sl§ ul/Psf] ePdf krf; xhf/ ?k}of “,
-3_ bz jif{b]lv kGw| jif{;Dd /sd sl§ ul/Psf] ePdf krxQ/ xhf/
?k}of “,
-ª_ aL; jif{;Dd /sd sl§ ul/Psf] ePdf Ps nfv ?k}of “ .
t/ lghn] hDdf u/]sf] /sd / ;f]sf] Jofh, nfef+z /sd plNnlvt
/sdeGbf a9L x'g cfPdf ;f]xL a/fa/sf] /sd pQm sf]ifaf6 k|bfg ul/g]5 .
-$_ s'g} lghfdtL sd{rf/Ln] pkbkmf -@_ adf]lhd /sd hDdf ug{ z'?
u/]sf] aL; jif{ gk'uL clgjfo{ cjsfz ePsf] cj:yfdf afx]s cGo h'g;'s}
lsl;daf6 ;]jfaf6 cnu ePdf To:tf] sd{rf/LNffO{ ;dk{0f d" No a/fa/sf]
/sd pknAw u/fO{g]5 .
-%_ pkbkmf -@_ / -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg lghfdtL
;]jfaf6 cjsfz x'g] sd{rf/Ln] ;fjlws hLjg aLdf afkt hDdf u/]sf] /sd
aL; jif{ jf ;f]eGbf sd cjlwdf kl/kSj x'g] u/L lg/Gt/tf lbg ;Sg]5 .
t/ ;f] afkt g]kfn ;/sf/n] s'g} /sd j]xf]g] { 5}g .
-^_ ;fjlws hLjg aLdf sf]if ;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd
x'g]5 .Æ
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 40/49
www.lawcommission.gov.np
40
www.lawcommission.gov.np
$^= d" n P]gsf] bkmf $)vd" n P]gsf] bkmf $)vd" n P]gsf] bkmf $)vd" n P]gsf] bkmf $)v==== dfdfdfdf ;+zf]wg;+zf]wg;+zf]wg;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf $)v= sf] pkbkmf -#_ df /x]sf]
æcfof]udfÆ eGg] zAbsf] ;§f æcfof]u / cGo ;/sf/L lgsfodfÆ eGg] zAbx?
/flvPsf 5g\ .$&= d" n P]gsf] bkmf $)3d" n P]gsf] bkmf $)3d" n P]gsf] bkmf $)3d" n P]gsf] bkmf $)3==== df ;+zf]wgdf ;+zf]wgdf ;+zf]wgdf ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf $)3= sf] ;§f b]xfosf] bkmf
$)3= /flvPsf] 5M
æ$)3=$)3=$)3=$)3= sa'lnot ug' {sa'lnot ug' {sa'lnot ug' {sa'lnot ug' { kgkgkgkg] { M -!_ s'g} klg lghfdtL sd{rf/Ln] ;/sf/L dgf]gogdf
cWoog ug{, tfnLd lng jf cWoog e|d0f ug{ hfg'eGbf cl3 To:tf] cWoog,
tfnLd jf cWoog e|d0f k" /f u/L kms] {/ cfO{ bkmf $)u= adf]lhdsf] ;]jf ug] {
sa'lnot ug' { kg] {5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ;/sf/L dgf]gogdf uPsf lghfdtL sd{rf/Ln]
cWoog, tfnLd jf cWoog e|d0f k" /f u/]kl5 ;]jf ug{ gcfPdf jf bkmf
$)u= adf]lhd ug' { kg] { ;]jf cjlw k" /f gu/]df To:tf] sd{rf/Laf6 cWoog,
tfnLd jf cWoog e|d0f cjlwe/ lghn] kfPsf] tna eQf lghn] k|fKt u/]sf]
5fqj[lQ /sd tyf sa'lnotdf pNn]v ePsf cGo /sdx¿ ;d]t tf]lsPsf]
cjlwleq ga'emfPdf ;/sf/L af “sL ;/x c;'n pk/ ul/g]5 .
-#_ clVtof/jfnfsf] k" j{ :jLs[lt lnO{ lghL k|of;df uPsf lghfdtL
sd{rf/Ln] cWoog, tfnLd jf cWoog e|d0f k" /f u/]kl5 cWoog, tfnLd jf
cWoog e|d0fdf Joltt u/]sf] cjlw a/fa/ ;]jf ug] { sa'lnot ug' { kg] {5 .
-$_ pkbkmf -!_ / -#_ adf]lhd cWoog ug{ uPsf lghfdtL sd{rf/Ln]
cWoog, tfnLd jf cWoog e|d0f k" /f u/]kl5 ;]jf ug{ gcfPdf jf ;]jf
cjlw k" /f gu/]df To:tf sd{rf/Lsf] cWoog, tfnLd jf cWoog e|d0fsf]cjlw lghsf] ;]jf cjlwdf u0fgf ul/g] 5}g .
-%_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvP tfklg cWoog, tfnLd jf
cWoog e|d0fdf uPsf] sd{rf/L clgjfo{ cjsfz ePsf] jf d[To' ePsf]
sf/0fn] bkmf $)u= adf]lhdsf] ;]jf cjlw k" /f ug{ g;s]df lgh jf lghsf]
kl/jf/af6 s'g} /sd c;'n pk/ ul/g] 5}g .Æ
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 41/49
www.lawcommission.gov.np
41
www.lawcommission.gov.np
$*= d" n P]gsf] bd" n P]gsf] bd" n P]gsf] bd" n P]gsf] bkmf %@ df ;+zf]wgkmf %@ df ;+zf]wgkmf %@ df ;+zf]wgkmf %@ df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf %@ sf] ;§f b]xfosf] bkmf %@
/flvPsf]5 M–
æ%@= k|ltlglwTj ug{dfk|ltlglwTj ug{dfk|ltlglwTj ug{dfk|ltlglwTj ug{df k|ltaG k|ltaG k|ltaG k|ltaGwwww M lghfdtL sd{rf/Ln] cfk" mnfO{ dsf{ k/]sf] ljifodfcfkm}n] jf jf/];åf/f ;DalGwt lgsfo jf clwsf/L ;dIf lgj]bg lbg jfx]s
c? JolQm jf ;d"xsf] tk{ maf6 k|ltlglwTj ug{ x'b}g .
t/ bkmf %# sf] pkbkmf -#_ adf]lhd ul7t lghfdtL sd{rf/Lsf]
cflwsfl/s 6] «8 o" lgogsf] tk{ maf6 ul/g] k|ltlglwTj / lghfdtL sd{rf/Lsf]
kbLo bfloTjsf] cfwf/df ug' { kg] { s'g} sfo{ ug{df o; bkmfn] jfwf k'¥ofPsf]
dflgg] 5}g .Æ
$(= d" n P]gsf] bkmd" n P]gsf] bkmd" n P]gsf] bkmd" n P]gsf] bkmf %# df ;+zf]wgf %# df ;+zf]wgf %# df ;+zf]wgf %# df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf %# sf] ;§f b]xfosf] bkmf %#
/flvPsf]5 M–
æ%#=%#=%#=%#= lghfdtL sd{rf/Lx?sf] 6] «8 o'lgoglghfdtL sd{rf/Lx?sf] 6] «8 o'lgoglghfdtL sd{rf/Lx?sf] 6] «8 o'lgoglghfdtL sd{rf/Lx?sf] 6] «8 o'lgog ;DaGwL;DaGwL;DaGwL;DaGwL Joj:yfJoj:yfJoj:yfJoj:yf M -!_ lghfdtL sd{rf/Ln]
o; P] ]gsf] cwLgdf /xL 6] «8 o'lgog u7g ug{ ;Sg]5g .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd 6] «8 o'lgog u7g ubf{ b]xfosf] ljifodf b]xfo
adf]lhdsf] Joj:yf kfngf ug' { kg] {5 M–
-s_ sfof{no k|d'v eO{ sfd ug' { kg] { /fhkqflÍt sd{rf/L jfx]s
/fhkqflÍt t[tLo >]0fL jf ;f]eGbf d'lgsf sd{rf/Lx?n] cfˆgf]
k]zfut xs lxtsf nflu /fli6«o:t/sf] lghfdtL sd{rf/Lsf] 6] «8
o'lgogx? u7g u/L ;b:otf lng ;Sg]5g\ .
-v_ lghfdtL sd{rf/Lsf] 6] «8 o'lgogx?sf] btf{ >d tyf /f]huf/
k|j4{g ljefudf x'g]5 .
-#_ lghfdtL sd{rf/Lsf] cflwsfl/s 6] «8 o'lgogsf] u7g b]xfo adf]lhd
x'g]5 M–
-s_ pkbkmf -!_ adf]lhd u7g ePsf] lghfdtL sd{rf/Lsf] 6] «8
o'lgogsf ;b:ox?n] 5gf}6 u/]sf kbflwsf/Lx? /xg] u/L Ps
lghfdtL sd{rf/Lsf] cflwsfl/s 6] «8 o'lgog u7g ug{ ;Sg]5g\ .
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 42/49
www.lawcommission.gov.np
42
www.lawcommission.gov.np
-v_ lghfdtL sd{rf/Lsf] cflwsfl/s 6] «8 o'lgogn] lhNnf:t/,
ljefuLo :t/ / /fli6«o :t/df cfˆgf] k]zfut dfux? ;DalGwt
lgsfodf k|:t't u/L ;fdflhs ;Djfb / ;fd" lxs ;f}bfjfhL ug{ kfpg]5 . lghfdtL sd{rf/Lsf] cflwsfl/s 6] «8 o'lgog u7g
gePsf] cj:yfdf pkbkmf -!_ adf]lhd u7g ePsf lghfdtL
sd{rf/Lsf 6] «8 o'lgog ;+3x?n] cfk;df ;xdlt u/L ;fd" lxs
;f}bfjfhL ug{ kfpg]5g\ .
-u_ lghfdtL sd{rf/Lsf] cflwsfl/s 6] «8 o'lgog ;DaGwL cGo Joj:yf
tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-$_ lghfdtL sd{rf/Lsf] 6] «8 o'lgogsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo
adf]lhd x'g]5 M–
-s_ sd{rf/Lsf] xs lxt ;+/If0f Pj+ ;Dj4{g u/L lghfdtL ;]jfnfO{
k|efjsf/L / ultzLn jgfpg g]kfn ;/sf/nfO{ /rgfTds ;'emfj
/ ;xof]u ug' { pkbkmf -!_ / -#_ adf]lhd ul7t lghfdtL
sd{rf/Lsf] 6] «8 o'lgogx?sf] st{Jo x'g]5 .
-v_ lghfdtL sd{rf/Lsf] 6] «8 o'lgogn] e]nf, tfnLd, k|lzIf0f, uf]i7L
nufotsf /rgfTds Pj+ l;h{gfTds sfo{x? ;~rfng ug{
;Sg]5g .
-u_ lghfdtL sd{rf/Lsf] 6] «8 o'lgognfO{ dxf;+3 u7g ug] {, To;sf]
;b:o jGg], cGt/f{li6«o ;+3 jf dxf;+3sf] ;b:o jGg] / cfˆgf]
;+:yfsf] tk{ maf6 k|ltlglwTj ug] { clwsf/ x'g]5 .-%_ lghfdtL ;]jf; “u ;DalGwt sfg" gsf] lgdf{0f ubf{ g]kfn ;/sf/n]
lghfdtL sd{rf/Lsf] cflwsfl/s 6] «8 o" lgogsf] ;Nnfx / ;'emfj lng ;Sg]5 .
-^_ pkbkmf -!_ / -#_ adf]lhd u7g ePsf /fli6«o :t/sf 6] «8
o'lgogx? / cflwsfl/s 6] «8 o'lgogsf kbflwsf/Laf6 cfˆgf] sfo{If]q cg's" n
:yfgdf ;?jfsf] dfu ePdf clVtof/jfnfn] ;f] cg's" n x'g] u/L ;?jf ug] {
Joj:yf ldnfpg' kg] {5 .
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 43/49
www.lawcommission.gov.np
43
www.lawcommission.gov.np
-&_ pkbkmf -!_ / -#_ adf]lhd ul7t /fli6«o :t/sf 6] «8 o'lgogx?sf
s]lGb|o kbflwsf/Lx? / ;b:ox?nfO{ o'lgog ;DaGwL :jb]zL tyf j}b]lzs
;]ldgf/, uf]i7L, clwj]zg, ;Ë7g ;DaGwL sfo{ cflb sfo{qmddf efu lngsf] nflu g]kfn ;/sf/nfO{ cfly{s bfloTj gkg] { u/L Ps jif{df j9Ldf tL;
lbg;Ddsf] sfhsf] Joj:yf ug{ ;lsg]5 .
-*_ lghfdtL sd{rf/Lsf] 6] «8 o'lgogsf] btf{, ;f] ;DaGwL zt{, k|lqmof /
cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ
%)= d" n P]gdf bkmf %$s=, %$v= / %$u= ykd" n P]gdf bkmf %$s=, %$v= / %$u= ykd" n P]gdf bkmf %$s=, %$v= / %$u= ykd" n P]gdf bkmf %$s=, %$v= / %$u= yk M d" n P]gsf] bkmf %$ kl5 b]xfosf bkmf
%$s=, %$v= / %$u= ylkPsf 5g\ M–æ%$s=æ%$s=æ%$s=æ%$s= oftgf lbg gx'goftgf lbg gx'goftgf lbg gx'goftgf lbg gx'g] M -!_ lghfdtL sd{rf/Ln] s;}nfO{ klg oftgf lbg' x' “b}g .
-@_ lghfdtL sd{rf/Ln] of}ghGo b'Jo{jxf/ / 3/]n' lx+;f ;DaGwL sfo{
ug' { u/fpg' x' “b}g .
%$v=%$v=%$v=%$v= cGo cfr/0fcGo cfr/0fcGo cfr/0fcGo cfr/0f M -!_ lghfdtL sd{rf/Ln] cfˆgf] sfof{nodf sfd ubf{ ;a} k|lt
lzi6 Jojxf/ ug' { kg] {5 .
-@_ lghfdtL sd{rf/Ln] cfˆgf] sfof{no tyf kb cg';f/ cfOkg] {
lhDd]jf/LnfO{ dof{bfk" j{s axg u/L lgikIf, :jR5 tyf l56f] 5l/tf] ?kdf
sfo{;Dkfbg ug' { kg] {5 .
-#_ lghfdtL sd{rf/Ln] s'g} klg ;/sf/L ;DklQsf] k|of]u jf pkof]u
3/fo;L sfo{sf] nflu ug{ x'b}g .
-$_ lghfdtL sd{rf/Ln] ;/sf/L /fh:jaf6 tna, eQf vfg] u/L lgo'Qm
ePsf] s'g} klg ;/sf/L sd{rf/LnfO{ sfof{nosf] sfddf afx]s cfˆgf] 3/fo;L
sfddf nufpg' x'b}g .
%$u=%$u=%$u=%$u= ;]jfu|fxL k|ltsf] Jojxf/;]jfu|fxL k|ltsf] Jojxf/;]jfu|fxL k|ltsf] Jojxf/;]jfu|fxL k|ltsf] Jojxf/ M -!_ lghfdtL sd{rf/Ln] cfˆgf] sfd; “u ;DalGwt
;]jfu|fxLk|lt dof{lbt Jojxf/ ug' { kg] {5 .
-@_ ;]jfu|fxLsf] sfd; “u ;DalGwt ljifo, k|lqmof / sfd ;Dkfbg ug{
nfUg] ;do ;d]tsf] :ki6 hfgsf/L ;]jfu|fxLnfO{ oyf;dodf u/fpg' kg] {5 .Æ
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 44/49
www.lawcommission.gov.np
44
www.lawcommission.gov.np
%!= d" n P]gsf] bkmf %^ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf %^ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf %^ df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf %^ df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf %^ sf] v08 -u_ kl5 b]xfosf]
v08 -3_ ylkPsf] 5 M–
æ-3_ e|i6frf/sf] cf/f]kdf cbfntaf6 s;'/bf/ 7xl/Psf] .Æ
%@= d" nd" nd" nd" n P]gsf] bkmf %( df ;+zf]wgP]gsf] bkmf %( df ;+zf]wgP]gsf] bkmf %( df ;+zf]wgP]gsf] bkmf %( df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf %( sf] v08 -s_ sf] ;§f b]xfosf]
v08 -s_ /flvPsf] 5 M–
æ-s_ ;fdfGo ;hfo M–
-!_ gl;xt lbg],
-@_ b'O{ jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ug{ ] jf a9Ldf b 'O{ tna j[l4 /f]Ssf ug{ ],
-#_ b'O{ jif{b]lv kf “r jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ug{ ] jf b'O{b]lv kf “r tna
j[l4;Dd /f]Ssf ug{ ] .Æ
%#= d" n P]gsf] bkmf ^) df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf ^) df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf ^) df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf ^) df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf ^) sf] ;§f b]xfosf] bkmf ^)
/flvPsf] 5 M–
æ^)= gl;xt lbg] jf a9Ldf b'O{ tnagl;xt lbg] jf a9Ldf b'O{ tnagl;xt lbg] jf a9Ldf b'O{ tnagl;xt lbg] jf a9Ldf b'O{ tna j[l4j[l4j[l4j[l4 jf b'O{ jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ugjf b'O{ jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ugjf b'O{ jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ugjf b'O{ jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ug] { M
b]xfosf] s'g} cj:yfdf lghfdtL sd{rf/LnfO{ gl;xt lbg] jf a9Ldf b'O{ tnaj[l4 /f]Ssf ug] { jf b'O{ jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ug] { ;hfo ug{ ;lsg]5 M–
-s_ lghn] ;Dkfbg u/]sf] sfd ;Gtf]ifhgs gePdf,
-v_ k|rlnt sfg" g adf]lhd a/a'emf/y gu/]df,
-u_ bkmf %%s= adf]lhd Ps jif{df b'O{k6s;Dd lnlvt r]tfjgL kfPdf,
-3_ of] P]g jf k|rlnt sfg" gn] tf]s]sf] kbLo bfloTj lhDd]jf/Lk"j{s k" /f
gu/]df,
-ª_ ;]jfu|fxLsf] kL/dsf{ / ph'/L k6s–k6s a]jf:tf u/]sf] ;DaGwdf
cfk" meGbf dflyNnf] clwsf/Ln] lbPsf] lgb] {zg kfngf gu/]df,
-r_ sfo{ljj/0f nfu" ug{ ] u/fpg] bfloTj ePsf] kbflwsf/Ln] ;f] sfo{ gu/]df .Æ
%$= d" n P]gdf bkmf ^)s= ykd" n P]gdf bkmf ^)s= ykd" n P]gdf bkmf ^)s= ykd" n P]gdf bkmf ^)s= yk M d" n P]gsf] bkmf ^) kl5 b]xfosf] bkmf ^)s= ylkPsf] 5 M–
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 45/49
www.lawcommission.gov.np
45
www.lawcommission.gov.np
æ^)s=æ^)s=æ^)s=æ^)s= b'O{ jif{b'O{ jif{b'O{ jif{b'O{ jif{b]lvb]lvb]lvb]lv kfkfkfkf “ ““ “r jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ug] { jf b'O{r jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ug] { jf b'O{r jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ug] { jf b'O{r jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ug] { jf b'O{b]lvb]lvb]lvb]lv kfkfkfkf “ ““ “r tnar tnar tnar tna j[l4;Ddj[l4;Ddj[l4;Ddj[l4;Dd
/f]Ssf ug] { M/f]Ssf ug] { M/f]Ssf ug] { M/f]Ssf ug] { M b]xfosf] s'g} cj:yfdf lghfdtL sd{rf/LnfO{ b'O{ jif{b]lv kf “r
jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ug{ ] jf b'O{b]lv kf “r tna j[l4;Dd /f]Ssf ug{ ] ;hfoug{ ;lsg]5 M–
-s_ cg'zf;gxLg sfd u/]df,
-v_ of] P]g / o; P]g cGtu{t ag]sf lgodx?df plNnl vt cfr/0f
;DaGwL s'/fx? pNn+3g u/]df,
-u_ k|rlnt sfg" g adf]lhd k]ZsL km5\of} {6 gu/]df,
-3_ Joj:yfkg k/LIf0faf6 b]lvPsf clgoldttf ;DaGwdf lbPsf] lgb] {zg
kfngf gu/]df,
-ª_ k" j{ :jLs[lt glnO{ a/fa/ sfof{nodf cg'kl:yt /x]df .Æ
%%= d" n P]gdf bkmf ^!s= ykd" n P]gdf bkmf ^!s= ykd" n P]gdf bkmf ^!s= ykd" n P]gdf bkmf ^!s= yk M d" n P]gsf] bkmf ^! kl5 b]xfosf] bkmf ^!s= ylkPsf] 5 M–
æ^!s=æ^!s=æ^!s=æ^!s= ljefuLo sf/afxL / ;hfoljefuLo sf/afxL / ;hfoljefuLo sf/afxL / ;hfoljefuLo sf/afxL / ;hfo ;DaGwL;DaGwL;DaGwL;DaGwL ljz]if Joj:yfljz]if Joj:yfljz]if Joj:yfljz]if Joj:yf M -!_ o; P]gdf cGoq
h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]u P]g,@)$* adf]lhd ;f] cfof]uaf6 / k|rlnt sfg" g adf]lhd ;DalGwt lgsfon]
s'g} lghfdtL sd{rf/LnfO{ ljefuLo sf/afxL ug{ n]lv cfPdf cfjZos
k|lqmof k'¥ofO{ ;f]xL adf]lhd ljefuLo ;hfo ug' { kg] {5 .
-@_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg bkmf $! ljk/Lt
ljbf glnO{ cfˆgf] sfof{nodf cg'kl:yt x'g] lghfdtL sd{rf/LnfO{ uon /
tna s§L ug{ ;lsg]5 . o;/L uon ePsf] cjlw ;]jf cjlwdf u0fgf ul/g]
5}g .
-#_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg ljbf :jLs[t
gu/fO{ nuftf/ gJj] lbgeGbf j9L cjlw cg'kl:yt x'g] sd{rf/LnfO{ uon
s§L u/L xflh/ u/fpg ;lsg]5}g . xflh/ u/fPdf To;/L xflh/ u/fpg]
kbflwsf/LnfO{ bkmf ^) adf]lhd ljefuLo sf/afxL x'g]5 / To;/L xflh/
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 46/49
www.lawcommission.gov.np
46
www.lawcommission.gov.np
u/fPsf] sd{rf/Ln] vfPsf] tna eQf ;d]t To;/L xflh/ u/fpg]
kbflwsf/Laf6 ;/sf/L af “sL ;/x c;"n pk/ ul/g]5 .Æ
%^= d" n P]gsf] bkmf ^@ df ;+zfd" n P]gsf] bkmf ^@ df ;+zfd" n P]gsf] bkmf ^@ df ;+zfd" n P]gsf] bkmf ^@ df ;+zf] ]] ]wgwgwgwg M d" n P]gsf] bkmf ^@ sf] ;§f b]xfosf] bkmf ^@/flvPsf] 5 M–
æ^@æ^@æ^@æ^@ ljefuLo ;hfo lbg] clwsf/LljefuLo ;hfo lbg] clwsf/LljefuLo ;hfo lbg] clwsf/LljefuLo ;hfo lbg] clwsf/L M -!_ lghfdtL sd{rf/LnfO{ bkmf %( sf] v08 -
v_ adf]lhd ;hfosf] cfb]z lbg] clwsf/ b]xfo adf]lhdsf clwsf/LnfO{ x'g]5
M–
-s_ /fhkqflÍt k|yd >]0fL / ;f]eGbf dflysf] kbdf sfo{/t lghfdtL
sd{rf/LnfO{ g]kfn ;/sf/,
-u_ /fhkqflÍt låtLo / t[tLo >]0fLsf lghfdtL sd{rf/LnfO{ lgh sfo{/t
lgsfosf] ljlzi6 >]0fLsf] clwsf/L,
-3_ /fhkq cglÍt lghfdtL sd{rf/Lx?nfO{ lgh sfo{/t sfof{nosf]
ljefuLo k|d'v jf /fhkqflÍt sfof{no k|d'v .
-@_ bkmf %( sf] v08 -s_ adf]lhd ;hfosf] cfb]z lbg] clwsf/L
tf]lsP adf]lhd x'g]5 .Æ
%&= d" n P]gsf] bkmf ^# df ;+z]fwgd" n P]gsf] bkmf ^# df ;+z]fwgd" n P]gsf] bkmf ^# df ;+z]fwgd" n P]gsf] bkmf ^# df ;+z]fwg M d" n P]gsf] bkmf ^# sf] ] ;§f b]xfosf] bkmf ^#
/flvPsf] 5 M–
æ^#=æ^#=æ^#=æ^#= ljefuLo ;hfo lbg] clwsf/ ;'DkGg ;SgljefuLo ;hfo lbg] clwsf/ ;'DkGg ;SgljefuLo ;hfo lbg] clwsf/ ;'DkGg ;SgljefuLo ;hfo lbg] clwsf/ ;'DkGg ;Sg] M g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf
;" rgf k|sfzg u/L bkmf ^@ adf]lhd ;hfosf] cfb]z lbg] s'g} clwsf/Lsf]
clwsf/nfO{ ;f]xL ;" rgfdf tf]lsPsf] clwsf/Ln] tf]lsPsf] cjlw;Ddsf] nflu
k|of]u ug{ kfpg] u/L ;'DkGg ;Sg]5 .Æ
%*= d" n P]gsf] bkmf ^( df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf ^( df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf ^( df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf ^( df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf ^( sf],–
-!_ pkbkmf -!_ df /x]sf æeljiodf ;/sf/L ;]jfsf] lgldQ cof]Uo g7xl/g] u/L jf
cof]Uo 7xl/g] u/L ;]jfaf6 cjsfzÆ eGg] zAbx? lemlsPsf 5g\ .
-@_ pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s_ ylkPsf] 5 M–
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 47/49
www.lawcommission.gov.np
47
www.lawcommission.gov.np
æ-!s_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg of] bkmf k|f/De
x' “bfsf avt bkmf %( sf] v08 -s_ adf]lhdsf] ;hfosf] cfb]z pk/sf]
k'g/fj]bg s'g} clwsf/L ;dIf btf{ eO{ km5\of} {6 x'g af “sL /x]sf]df To:tf] k'g/fj]bg h'g clwsf/L ;dIf btf{ ePsf] 5, ;f]xL clwsf/Laf6 clGtd lsgf/f
nufpg' kg] {5 .Æ
%(= d" n P]gsf] bkmf &! df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf &! df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf &! df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf &! df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf &! sf] v08 -3_ kl5 b]xfosf]
v08 -3!_ ylkPsf] 5 M
æ-3!_ k|;" tL :ofxf/ ljbfÆ
^) d" n P]gdf bkmf &!s= ykd" n P]gdf bkmf &!s= ykd" n P]gdf bkmf &!s= ykd" n P]gdf bkmf &!s= yk M d" n P]gsf] bkmf &! kl5 b]xfosf] bkmf &!s= ylkPsf]5 M–
æ&!s=&!s=&!s=&!s= j]j]j]j]tnatnatnatnaL ljbf L ljbf L ljbf L ljbf M -!_ s'g} lghfdtL sd{rf/Lsf] klt jf kTgL ljb]z l:yt
g]kfnL /fhb" tfjf; jf s'g} lgof]udf vl6O{ uPdf To:tf] lghfdtL sd{rf/Ln]
tf]lsP adf]lhd j]tnaL ljbf kfpg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ljbfsf] cjlw lghsf] ;]jf cjlwdf u0fgf
ul/g] 5}g .Æ
^!= d" n P]gsf] bkmf &@ df ;d" n P]gsf] bkmf &@ df ;d" n P]gsf] bkmf &@ df ;d" n P]gsf] bkmf &@ df ;+ ++ +zf]wgzf]wgzf]wgzf]wg M d" n P]gsf] bkmf &@ sf] pkbkmf -!_ sf] ;§f
b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M–
æ-!_ g]kfn ;/sf/n] o; P]g adf]lhd cfk" mnfO{ k|fKt clwsf/x? g]kfn
/fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L ;f]xL ;" rgfdf tf]lsPsf] lghfdtL sd{rf/L jf
clwsf/Ln] k|of]u ug{ kfpg] u/L k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 .
t/ P]g adf]lhd k|fKt clwsf/x? o; P]g afx]s cGo P]gaf6 k|Tofof]hg ug{
;lsg] 5}g .Æ
^@= d" n P]gsf] bkmf &# df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf &# df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf &# df ;+zf]wgd" n P]gsf] bkmf &# df ;+zf]wg M d" n P]gsf] bkmf &# df /x]sf ætna, eQfÆ eGg]
zAbx? kl5 æ,rf8kj{ vr{Æ eGg] zAbx? ylkPsf 5g\ .
^#= d" n P]gdf bkmf &#s=d" n P]gdf bkmf &#s=d" n P]gdf bkmf &#s=d" n P]gdf bkmf &#s=,,,, &#v=&#v=&#v=&#v= / &#u=/ &#u=/ &#u=/ &#u= ykykykyk M d" n P]gsf] bkmf &# kl5 b]xfosf] bkmf
&#s=, &#v= / &#u= ylkPsf 5g\ M–
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 48/49
www.lawcommission.gov.np
48
www.lawcommission.gov.np
æ&#s=æ&#s=æ&#s=æ&#s= lghfdtL sd{rf/Lx?sf] kL/dsf{, u'gf;f] / ;'g'jfO{sf] Joj:yflghfdtL sd{rf/Lx?sf] kL/dsf{, u'gf;f] / ;'g'jfO{sf] Joj:yflghfdtL sd{rf/Lx?sf] kL/dsf{, u'gf;f] / ;'g'jfO{sf] Joj:yflghfdtL sd{rf/Lx?sf] kL/dsf{, u'gf;f] / ;'g'jfO{sf] Joj:yf M -!_ lghfdtL
sd{rf/Ln] o; P]g jf k|rlnt sfg" g adf]lhd cGoq ph'/L jf k'g/fj]bg ug{
kfpg] Joj:yf ePsf]df afx]s of] P]g / o; P]g cGt{ut ag]sf] lgodadf]lhd k|bfg ul/Psf ;]jf, zt{, ;'ljwf / sd{rf/L; “u ;/f]sf/ /fVg] s'g}
klg ljifodf cfk" mnfO{ dsf{ k/]sf] 5 eGg] nfu]df jf ;f] ;DaGwdf ;DalGwt
lgsfonfO{ hfgsf/L u/fp “bf klg sf/afxL gePdf lghn] cfk" mnfO{ k/]sf]
kL/dsf{ tyf u'gf;f] tf]lsPsf] lgsfo ;dIf tf]lsP adf]lhd /fV g ;Sg]5 .
-@_ lghfdtL sd{rf/Lx?sf] kL/dsf{, u'gf;f] / ;'g'jfO{ ;DaGwL cGo
Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
&#v= sd{rf/Lsd{rf/Lsd{rf/Lsd{rf/L sNof0fsNof0fsNof0fsNof0f sf]ifsf] :yfkgf /sf]ifsf] :yfkgf /sf]ifsf] :yfkgf /sf]ifsf] :yfkgf / ;~r;~r;~r;~rfngfngfngfng M -!_ lghfdtL ;]jfsf axfnjfnf
sd{rf/L, cjsfz k|fKt JolQm / lghsf] kl/jf/sf] ;b:osf] sNof0fsf] nflu
tf]lsP adf]lhdsf] sNof0fsf/L sf]if :yfkgf ug{ ;lsg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd :yflkt sf]ifsf] ;~rfng tyf Joj:yfkg
tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
&#u= /fhk|f;fb ;]jfsf sd{rf/fhk|f;fb ;]jfsf sd{rf/fhk|f;fb ;]jfsf sd{rf/fhk|f;fb ;]jfsf sd{rf/L/L/L/L ;DaGwL;DaGwL;DaGwL;DaGwL Joj:yfJoj:yfJoj:yfJoj:yf M -!_ of] P]g k|f/De x' “bfsf avt/fhk|f;fb ;]jfdf sfo{/t sd{rf/Lx?sf] k|zf;g / Joj:yfkg 5'§}
lgodfjnLåf/f ul/g]5 .
-@_ /fhk|f;fb ;]jf P]g, @)@( / ;f] cGtu{t ag]sf lgodx? vf/]h
ul/Psf 5g .Æ
^$= ;] ]jfdf :jtM kl/0ft ePsf] ;] ]jfdf :jtM kl/0ft ePsf] ;] ]jfdf :jtM kl/0ft ePsf] ;] ]jfdf :jtM kl/0ft ePsf] dflggdflggdflggdflgg] M of] P]g k|f/De x' “bfsf avt n]vf k/LIf0f P]g,
@)$* sf] bkmf ( adf]lhd dxfn]vf k/LIfssf] ljefudf sfod /x]sf sd{rf/Lsf] ;]jf / To:tf] ;]jfdf axfn /x]sf clws[t / sd{rf/Lx? bkmf # sf] v08 -ª!_
adf]lhdsf] ;]jfdf :jtM kl/0ft ePsf] / To:tf clws[t / sd{rf/Lx? ;dfg >]0fLsf]
kbdf :jtM kl/0ft ePsf] dflgg]5 .
^%= vf/]hL /vf/]hL /vf/]hL /vf/]hL / aaaarfprfprfprfp M -!_ n]vf k/LIf0f P]g @)$* sf] bkmf ( vf/]h ul/Psf] 5 .
-@_ ;Djt\ @)^# ;fn cfiff9 !& ut]kl5 of] P]g k|f/De ePsf] cl3Nnf]
lbg;Dd eP u/]sf] sfd sf/afxL o;} P]g adf]lhd eP u/]sf] dflgg]5 .
7/22/2019 5.+Nijamati+Sewa+ 2nd+Amd. +Act,+2064
http://slidepdf.com/reader/full/5nijamatisewa-2ndamd-act2064 49/49
www.lawcommission.gov.np
-#_ sfo{ Ifdtf d" NofÍgåf/f x'g] a9'jf ;DaGwL o; P]gsf] Joj:yf k|f/De
geP;Ddsf nflu ;Djt\ @)^@ ;fn cfiff9 #) ut]eGbf cl3 sfod /x]sf k|rlnt
Joj:yf nfu" x'g]5 .