การใช้�ยาในผู้�สูงอาย�

อ. ศิ�ร�น�ช้ จั�นทรางกล

วั�ตถุ�ประสูงค์�

น�กศิ�กษาสูามารถุ 1. อธิ�บายการเปล#$ยนแปลงทางสูร#รวั�ทยาในผู้�

สูงอาย�ท#$ม#ต&อ เภสู�ช้จัลนศิาสูตร�ได้�อย&างถุกต�อง

2. ประย�กต�กระบวันการพยาบาลมาใช้�ในการให้�ยาแก&ผู้�สูงอาย�ได้�อย&างถุกต�อง

เน,-อห้า

• การเปล#$ยนแปลงด้�านเภสู�ช้จัลนศิาสูตร�ในผู้�สูงอาย�

• การใช้�กระบวันการพยาบาลในการให้�ยาแก&ผู้�สูงอาย�• ค์.าแนะน.าในการใช้�ยาของผู้�สูงอาย�• ต�วัอย&างยาท#$อาจัท.าให้�เก�ด้ป0ญห้าในผู้�สูงอาย�

โรค์ประจั.าต�วัห้ลายโรค์

ผู้�สูงอาย�เป3นผู้�ท#$ม#โอกาสูใช้�ยามากกวั&าวั�ยอ,$น

ได้�ร�บอ�นตรายจัากการใช้�ยา ได้�มากกวั&าบ�ค์ค์ลในวั�ยอ,$น

ได้�ร�บอ�นตรายจัากการใช้�ยา ได้�มากกวั&าบ�ค์ค์ลในวั�ยอ,$น

เม,$อให้�ยาแก&ผู้�ป4วัย ร&างกายม#กระบวันการต&างๆซึ่�$งจัะจั�ด้การก�บยากระบวันการน#-จัะก.าห้นด้ค์วัามเร7วั และปร�มาณยาท#$ไปสู&ต.าแห้น&งออกฤทธิ�: และก.าห้นด้ระยะเวัลาการออกฤทธิ�:ของยาด้�วัยกระบวันการท#$ร&างกายจั�ด้การก�บยาน#- เร#ยกวั&า

เภสู�ช้จัลนศิาสูตร� ( Pharmacokinetics)

เภสู�ช้จัลนศิาสูตร�

เภสู�ช้จัลนศิาสูตร�

การด้ด้ซึ่�มยา ABSORPTION

การกระจัายยา DISTRIBUTION

การเปล#$ยนแปลงยา BIOTRANSFORMATION

การข�บถุ&ายยา EXCRETION

TabletDisintegration

Free drug(active)

Drug-Protein complex(inactive)

Blood vessel

DISTRIBUTIONDISTRIBUTION

Other sitesOther sitesTarget site of action Target site of action

(Adequate concentration)

Adverse effects

Drug action

Dissolution

ABSORPTION ABSORPTION

BIOTRANSFORMATIONBIOTRANSFORMATION

EXCRETIONEXCRETION

Metabolites

Pharmcokinetic

ABSORPTION+ BIOTRANSFORMATION

DISTRIBUTION

EXCRETION

การเปล#$ยนแปลงด้�านเภสู�ช้จัลนศิาสูตร�ในผู้�สูงอาย�

1.การด้ด้ซึ่�มยา ABSORPTION

ล.าไสู�เค์ล,$อนไห้วัช้�าลง กระเพาะเป3นด้&างสูงข�-น

การห้ล�$งกรด้ในกระเพาะอาห้ารลด้ลงลด้กระบวันการด้ด้ซึ่�มของสูารต&างๆ เช้&นกลโค์สู และวั�ตาม�นบ# 12 และสูารท#$ด้ด้ซึ่�มโด้ยactive transport

ยาสู&วันให้ญ&ถุกด้ด้ซึ่�มในล.าไสู�เล7ก และ passive diffusion

*** การด้ด้ซึ่�มยาอาจัไม&เปล#$ยนแปลงมากน�ก

ในผู้�สูงอาย� ***

#

2.การกระจัายยา DISTRIBUTION

การเปล#$ยนแปลงสูร#รวั�ทยาในผู้�สูงอาย�

ปร�มาณไขม�นในร&างกายเพ�$มข�-น ไขม�นในร&างกายเพ�$มข�-น ม#การลด้ปร�มาณน.-าในร&างกาย ลด้ปร�มาณน.-าในร&างกาย ม#การลด้ปร�มาณโปรต#นในเล,อด้ ลด้ปร�มาณโปรต#นในเล,อด้

(อ�ลบม�นในเล,อด้ของผู้�สูงอาย�อาจัลด้ลง 10-20%)

#

2.การกระจัายยา DISTRIBUTION

ยาท#$ม#ค์วัามสูามารถุในการละลายในไขม�นยาท#$ม#ค์วัามสูามารถุในการละลายในไขม�น ได้�ด้# ได้�ด้#

การสูะสูมของยาในเน,-อเย,-อไขม�นเพ�$มข�-น จัะม#ค์&าปร�มาตรการกระจัายต�วัสูงข�-นท.าให้�ระด้�บยาในเล,อด้ต.$ากวั&าปกต�

เช้&น diazepam และ lidocaine

ยาละลายน.-าได้�ด้#ยาละลายน.-าได้�ด้# ปร�มาณน.-าในร&างกายลด้ลง จัะม#ปร�มาตรการกระจัายต�วัลด้ลงท.าให้�ระด้�บยาในเล,อด้สูงกวั&าปกต�digoxin

ADRADR

#

2.การกระจัายยา DISTRIBUTION

ยาท#$ม#ค์วัามสูามารถุในการจั�บก�บโปรต#นในเล,อด้ได้�สูง

โปรต#นในเล,อด้ลด้ลงจัะม#ยาในรปอ�สูระมากข�-น ท.าให้�ยาออกฤทธิ�:มากข�-น

ต�องปร�บขนาด้ยาลด้ลงให้�เห้มาะสูม

อ�นตราย

4. การข�บถุ&ายยา EXCRETION

ประสู�ทธิ�ภาพการ ท.างานของไตลด้ลงอ�ตราการข�บถุ&ายยาออกจัากร&างกายทาง

ป0สูสูาวัะจัะลด้ลงการใช้�ยาท#$ม#พ�ษต&อไตสูง

เช้&น Aminoglycosides และDigoxin ต�องปร�บขนาด้ของยาลงเป3นสู�ด้สู&วันก�บประสู�ทธิ�ภาพในการท.างานของไต

4. การข�บถุ&ายยา EXCRETION

นอกจัากน#-ย�งม#รายงานวั&า การก.าจั�ด้ยาบางช้น�ด้ออกทางเด้�นห้ายใจั

อาจัเก�ด้ช้�ากวั&าปกต�ท.าให้�ม#โอกาสูท#$ยาจัะ สูะสูมในร&างกายสูงข�-น

จันเก�ด้เก�ด้อาการพ�ษได้�

การร�บประทานยาจั.านวันมากในเวัลาเด้#ยวัก�น ปฏิ�ก�ร�ยาต&อก�นระห้วั&างยาก�บอาห้าร ค์วัามผู้�ด้พลาด้จัากต�วัผู้�ใช้�ยา (Human error)

ป0จัจั�ยท#$เพ�$มค์วัามเสู#$ยงอ�นตรายของการใช้�ยา

การเปล#$ยนแปลงทางเภสู�ช้พลศิาสูตร�ในผู้�สูงอาย�

การเปล#$ยนแปลงท#$ receptors

การเปล#$ยนแปลงทาง homeostatic

การเปล#$ยนแปลงของระบบประสูาทสู&วันกลางในผู้�สูงอาย�

การใช้�กระบวันการพยาบาลในการให้�ยาแก&ผู้�สูงอาย�

1. การประเม�นสู�ขภาพ การซึ่�กประวั�ต�:

ประวั�ต�การใช้�ยาท�-งห้มด้ค์วัามร�เบ,-องต�นเก#$ยวัก�บการใช้�ยา ซึ่�กถุามเก#$ยวัก�บอาการข�างเค์#ยงต&างๆ

การตรวัจัร&างกาย: สู�งเกตอาการข�างเค์#ยงต&างๆประสู�ทธิ�ภาพของยาต&ออาการห้ร,อโรค์ของผู้�ป4วัย

2. การวั�น�จัฉั�ยการพยาบาล ต�วัอย&างข�อวั�น�จัฉั�ยท#$เก#$ยวัข�องก�บการใช้�ยา

เสู#$ยงต&อภาวัะเล,อด้ออกง&ายเน,$องจัากได้�ยาต�านการแข7งต�วัของเล,อด้ม#โอกาสูเก�ด้แผู้ลในกระเพาะอาห้ารเน,$องจัากได้�ร�บยาร�กษาโรค์เก=าต� และพร&องค์วัามร� เก#$ยวัก�บการร�บประทานยา

3. การวัางแผู้นการพยาบาล4. การปฏิ�บ�ต�การพยาบาล

ประเม�นผู้�สูงอาย�เป3นรายๆร�จั�ก Pharmacology ของยาท#$จัะให้�ให้�ยาโด้ยค์.าน�งถุ�งห้ล�ก 6 Rightยาท#$ข�บถุ&ายท#$ไตให้�สู�งเกตป0สูสูาวัะ ต�ด้ตามการท.างานของไต

4. การปฏิ�บ�ต�การพยาบาลต�ด้ตามผู้ลการร�กษา และสู�งเกตอาการข�างเค์#ยงของยาท#$อาจัจัะเก�ด้ข�-นได้�ยาท#$ม# low therapeutic ratio ให้�ต�ด้ตามด้ระด้�บยาในกระแสูเล,อด้ด้�วัยพยายามจั�ด้ยาให้�ก�นง&ายๆ เพ,$อเพ�$ม ค์วัามร&วัมม,อ ของผู้�ป4วัยให้�ค์วัามร�เก#$ยวัก�บยาท#$ผู้�ป4วัยร�บประทานแก&ผู้�ป4วัยและผู้�ด้แลอย&างละเอ#ยด้

5. การประเม�นผู้ลประเม�นค์วัามถุกต�องของการปฏิ�บ�ต�ต�วัผู้�ป4วัยในการร�บประทานยาประเม�นประสู�ทธิ�ภาพของยาในการร�กษาประเม�นผู้ลข�างเค์#ยงของยาท#$เก�ด้ข�-น

ค์.าแนะน.าในการใช้�ยาของผู้�สูงอาย�

ค์วัรม#ญาต�ม�ตรห้ร,อผู้�ท#$ด้แลต�ด้ตามไปด้�วัย เม,$อต�องไปพบแพทย�แต&ละค์ร�-ง

แจั�งให้�แพทย�ทราบเก#$ยวัก�บยาท#$ใช้�อย& เพ,$อประกอบการพ�จัารณาการจั&ายยาของแพทย� แจั�งให้�แพทย�ทราบเก#$ยวัก�บอาการผู้�ด้ปกต�ท#$

เก�ด้ข�-น เพราะอาการน�-นอาจัจัะเป3นอาการท#$ เก�ด้จัาก ยาท#$ผู้�สูงอาย�ใช้�อย& ไม&ใช้&อาการท#$

สู,บเน,$องมาจัากค์วัามช้รา

แจั�งให้�ทราบถุ�าม#ป0ญห้าเก#$ยวัก�บการกล,นยา เพ,$อแพทย�จัะได้�เล,อกช้น�ด้ยาท#$เห้มาะสูม

เช้&น ให้�ยาน.-า แทนยาเม7ด้ เป3นต�น ศิ�กษาเก#$ยวัก�บยาท#$ผู้�สูงอาย�ใช้�อย&ให้�มากท#$สู�ด้

เท&าท#$จัะท.าได้� เช้&น ยาท#$ใช้�เป3นยาร�บประทานห้ร,อใช้�ทา ใช้�ร�บประทานก&อนห้ร,อห้ล�งอาห้าร ร�บ

ประทานค์ร�-งละเท&าไร วั�นละก#$ค์ร�-ง

ม#อาการข�างเค์#ยงห้ร,อไม& อย&างไร

ค์.าแนะน.าในการใช้�ยาของผู้�สูงอาย�

สูอบถุามแพทย�เก#$ยวัก�บระยะเวัลาการใช้� ยาให้�ช้�ด้เจัน เช้&น

จัะห้ย�ด้ยาน#-ได้�เม,$อใด้ ขณะท.างานจัะร�บประทานยาน#-ได้�ห้ร,อไม&

ต�องงด้ก�จักรรมอะไรบ�าง สูอบถุามแพทย�ห้ร,อเภสู�ช้กรเก#$ยวัก�บอาห้ารท#$ร�บประทานวั&าม#ผู้ลต&อการใช้�ยา

ห้ร,อไม& อย&างไร

ค์.าแนะน.าในการใช้�ยาของผู้�สูงอาย�

ร�บประทานยาตามท#$แพทย�ห้ร,อเภสู�ช้กรแนะน.าอย&างเค์ร&งค์ร�ด้รายท#$ม#การห้ลงล,ม ค์วัรใช้�สู�$งช้&วัยจัด้จั.า เช้&น ปฏิ�ท�น ห้ร,อกล&องใสู&ยาช้น�ด้ท#$ร�บประทานช้&องละห้น�$งค์ร�-ง ห้ร,อให้�ม#ผู้�ด้แลค์อยเต,อนเพ,$อจัะได้�ไม&ล,มร�บประทานยา ห้ร,อร�บประทานยาซึ่.-าซึ่�อน

กล&อง ขวัด้ ซึ่อง ท#$ใสู&ยาค์วัรจัะม#ค์วัามเห้มาะสูม เช้&น เป>ด้ใช้�ง&าย และฉัลากยาค์วัรเข#ยนต�วัโต

ช้�ด้เจัน ซึ่�$งเป3นประโยช้น�มากแก&ผู้�ป4วัยสูงอาย�

ค์.าแนะน.าในการใช้�ยาของผู้�สูงอาย�

ค์วัรแนะน.าให้�ผู้�ป4วัยน.าขวัด้ กล&อง ห้ร,อซึ่อง ยาเก&ามาด้�วัย เพ,$อช้&วัยแพทย�ในการทบทวัน

การร�กษา และยาบางต�วัอาจัห้มด้อาย�แล�วั ห้ร,อไม&จั.าเป3นต�องใช้�อ#กต&อไป แพทย�จัะได้�

แนะน.าการบร�ห้ารยาท#$ถุกต�องให้�แก&ผู้�ป4วัยอ&านฉัลากยาและปฏิ�บ�ต�ตามค์.าแนะน.าท�กข�-น

ตอน ก&อนการใช้�ยาท�กค์ร�-ง

ค์.าแนะน.าในการใช้�ยาของผู้�สูงอาย�

ไซึ่เมทท�ด้#น (Cimetidine) การข�บถุ&ายออกทางไตน�อยลง

ระด้�บของยาในเล,อด้สูงข�-นผู้�ป4วัยจัะม#อาการของค์วัามค์�ด้สู�บสูน

ด้�จั=อกซึ่�น (Digoxin) การข�บถุ&ายออกทางไตน�อยลง เพ�$มอ�ตรา

เสู#$ยงต&อค์วัามเป3นพ�ษของยา

ต�วัอย&างป0ญห้าท#$พบบ&อยในผู้�สูงอาย�ท#$เก�ด้จัากการใช้�ยา

ยาข�บป0สูสูาวัะพวักไธิอะไซึ่ด้� เก�ด้การข�บน.-า ค์วัามด้�นต.$ากล�-นป0สูสูาวัะไม&อย& อาจัท.าให้�เก�ด้ภาวัะโปแตสูเซึ่#$ยม และ ระด้�บโซึ่เด้#ยมในเล,อด้ต.$า

ยาลด้ค์วัามด้�นเล,อด้ เช้&น โพรพาโนลอล (Propranolol)

การข�บถุ&ายออกทางไตน�อยลง ระด้�บของยาในเล,อด้สูงข�-นท.าให้�ด้�นต.$า อาจัเป3นลม ห้�วัใจัเต�นช้�าลง

ยาสูงบประสูาทและยานอนห้ล�บ เช้&น ได้อะซึ่#แพม (Diazepam)

ผู้ลและระยะเวัลาของการออกฤทธิ�:จัะเพ�$มข�-นอาจัม#อาการข�างเค์#ยง เช้&น เด้�นโซึ่เซึ่ กระวันกระวัาย ค์วัามค์�ด้สู�บสูนได้�ง&าย

อะม�โนกล�ยโค์ไซึ่ด้� (Aminoglycosides) เช้&น กานาม�ยซึ่�น (Kanamycin)

การข�บถุ&ายของยาออกทางไตลด้ลงยาม#ผู้ลท.าให้�เก�ด้อาการเก#$ยวัก�บระบบประสูาทห้ได้�บ&อยข�-น

ยาต�านการอ�กเสูบท#$ไม&ใช้&สูเต#ยรอยด้� เช้&น อ�นโด้เมธิาซึ่�น (Indomethacin)

ขบวันการเปล#$ยนแปลงของยาท#$ต�บลด้ลงท.าให้�การข�บถุ&ายออกทางไตน�อยลงผู้ลท.าให้�ระด้�บยาในเล,อด้สูงข�-น

The end

Post-test__1.Digoxin จัะม#ปร�มาตรการกระจัายลด้ลง

เน,$องจัากปร�มาณน.-าในร&างกายของผู้�สูงอาย� ลด้ลง ท.าให้�ระด้�บยาในเล,อด้สูงกวั&าปกต�

__2. ผู้�สูงอาย�ประสู�ทธิ�ภาพการท.างานของไตลด้ลง ด้�งน�-นอ�ตราการข�บถุ&ายออกจัากร&างกายทางป0สูสูาวัะจัะลด้ลง

__3.การประเม�นผู้ลการพยาบาลประกอบด้�วัย: ประเม�นค์วัามถุกต�องของการปฏิ�บ�ต�ต�วัผู้�ป4วัยในการร�บประทานยา, ประเม�นประสู�ทธิ�ภาพของยาในการร�กษา, ประเม�นผู้ลข�างเค์#ยงของยาท#$เก�ด้ข�-น

__4. ผู้�สูงอาย�ท#$ม#การห้ลงล,ม ค์วัรใช้�สู�$งช้&วัยจัด้จั.า เช้&น ปฏิ�ท�น ห้ร,อกล&องใสู&ยาช้น�ด้ท#$ร�บประทานช้&องละห้น�$งค์ร�-ง ห้ร,อให้�ม#ผู้�ด้แลค์อยเต,อนเพ,$อจัะได้�ไม&ลมร�บประทานยาห้ร,อร�บประทานยาซึ่.-าซึ่�อน

__5. ค์วัรระวั�งอาการห้น�าม,ด้ เป3นลมในผู้�สูงอาย�ท#$ใช้�ยาต�านการอ�กเสูบท#$ไม&ใช้�สูเต#ยรอยด้�

Post-test