คัดย่อการใช้ประโยชน์พรรณพืชของชาวกะหร่าง...
TRANSCRIPT
การใชประโยชนพรรณพชของชาวกะหรางบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศผนปาตะนาวศรตอนลาง
สถาบนนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง
สำานกอทยานแหงชาต
กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช
1
การใชประโยชนพรรณพชของชาวกะหรางบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศผนปาตะนาวศรตอนลาง
พมพครงท ๑
จำานวน ๑,๐๐๐ เลม
พทธศกราช ๒๕๕๖
ขอมลบรรณานกรม
สถาบนนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง. ๒๕๕๖. การใชประโยชนพรรณพชของ
ชาวกะหรางบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศผนปาตะนาวศรตอนลาง.
สำานกอทยานแหงชาต กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช, กรงเทพฯ. ๑๔๔ หนา
ISBN ๙๗๘-๖๑๖-๓๑๖-๑๑๓-๐
พมพท โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำากด
๗๙ ถนนงามวงศวาน แขวงลาดยาว
เขตจตจกร กรงเทพมหานคร ๑๐๙๐๐
หนงสอเผยแพร หามจำาหนาย
ขอแนะนำาในการใชงาน
รางจด
ชะนาดเดอ
Thunbergia laurifolia Lindl.
ใชใบสดหรอแหง ตมเอานำาดมเปนยาถอนพษ (นำาตมจะมสแดง)
เถาหรอใบเคยวกนแกเมา
ชอสามญ
ชอกะหราง
ชอวทยาศาสตร การใชประโยชน
* สรรพคณทางยาทปรากฏในเอกสารเลมน เปนเพยงองคความรของชมชนทองถน ซงบางชนดยงไมมการตรวจสอบ
ทดลอง วเคราะห วจย ในทางวทยาศาสตรการแพทย
2
ทปรกษา สมพงษ จราระรนศกด ผอำานวยการสำานกอทยานแหงชาต
นกวจย ธรรมนญ เตมไชย
ทรงธรรม สขสวาง
ชมพล แกวเกต
ภาพประกอบ ธรรมนญ เตมไชย
ทปรกษาดานพฤกษศาสตร ดร.สมราน สดด ดร.พงษศกด พลเสนา
ดร.วรดลต แจมจำารญ คณโสมนสสา แสงฤทธ
ดร.ปยะ เฉลมกลน
พสจนอกษร ประทมพร ธรรมลงกา
www.dnp.go.th
www.nprcenter.com
3
คำานำา
แนวเชอมตอทางระบบนเวศของกลมปาแกงกระจาน
แนวเชอมตอทางระบบนเวศของกลมปาแกงกระจาน เปนปาอกผนหนงทยงคงความอดมสมบรณไปดวย
พชพรรณและสตวปาหายากหลายชนด บนพนทกวา ๑๓๑ ตารางกโลเมตร หรอกวา ๘๒,๐๐๐ ไร ซงเปนสวน
หนงของความเปน “กลมปาแกงกระจาน” ตงอยระหวางอทยานแหงชาตแกงกระจานและอทยานแหงชาต
กยบร ในเขตอำาเภอหวหน จงหวดประจวบครขนธ ทศตะวนตกตดปาผนใหญของประเทศเมยนมารตงอยในเขต
การปกครองของจงหวดประจวบครขนธ โดยแบงออกเปนเขตการปกครองในระดบอำาเภอและตำาบล คอ อำาเภอ
หวหน ๒ ตำาบล ไดแก ตำาบลบงนคร และตำาบลหวยสตวใหญ อำาเภอปราณบร ๑ ตำาบล ไดแก ตำาบลเขาจาว
และอำาเภอสามรอยยอด ครอบคลม ๑ ตำาบล คอ ตำาบลศลาลอย โดยในพนทไมมหมบานหรอชมชนตงอยภายใน
พนทดงกลาวบางสวนอยในเขตปลอดภยทางทหาร ทยงคงสภาพเปนปาธรรมชาต ซงไดมพระราชกฤษฎกา
กำาหนดบรเวณเขตปลอดภยในราชการทหารของททหารในทองทอำาเภอหวหน และอำาเภอปราณบร จงหวด
ประจวบครขนธ พ.ศ.๒๕๑๒ โดยอยภายใตการคมครองตามพระราชบญญตวาดวยเขตปลอดภยทางทหาร
พ.ศ. ๒๔๗๘ ปจจบนอยในความรบผดชอบของศนยการทหารราบ จงหวดประจวบครขนธ/กองทพบก และ
พนทบางสวนอยในเขตปาสงวนแหงชาตกยบร ทองทอำาเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ ตามประกาศ
กฎกระทรวงฉบบท ๓๒๕ (พ.ศ.๒๕๑๑) ออกตามความตามพระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๐๗ ภายใต
ความรบผดชอบของกรมปาไม
ดวยความหลากหลายทางชวภาพ ทงในระดบระบบนเวศ ระดบชนด จนถงระดบพนธกรรม พนทแหงน
จงนบเปนผนปาสำาคญอกแหงหนงทจะเตมเตมความเปนผนปาแหงกลมปาแกงกระจานไดเปนอยางด
ชาวกะหรางและการใชประโยชนพรรณพช
คำาวา กะหราง หรอ สะหราง เปนคำาทใชเรยกชนกลมหนง ซงมลกษณะใกลเคยงกบ ชาวกะเหรยง
โดยคำานจะใชกนเฉพาะในแถบเพชรบร ราชบร และประจวบครขนธ เทานน จนเปนทเขาใจผดกนวาชาวกะหราง
คอ คนพนถนทอาศยอยเฉพาะในแถบเทอกเขาตะนาวศรเทานน แตความจรงแลวชาวกะหรางนน คอ ชนเผาทเรยก
ตนเองวา จะกอร ซงคนไทยออกเสยงเปน สะกอ หรอชรงบางคนเรยก ยางขาว หรอยางดอย ชนกลมนสวนมาก
มกพบทางภาคเหนอของประเทศไทยลงมาจนถงจงหวดตาก ชอบอาศยอยในปาสงตามเขตใกลภเขาลก ชำานาญ
ในการลาสตว แกะรอย และหาของปา ชาวกะหรางในเขตอำาเภอแกงกระจานมจำานวนนอยกวา ชาวกะเหรยงพรง
ซงเปนกะเหรยงกลมใหญในภาคกลาง และแมจะเปนกลมชนทมลกษณะใกลเคยงกนคนสองกลมนกสอสารกน
ไมคอยเขาใจกนนก เนองจากใชภาษาคำาศพทแตกตางกน (สดารา, ๒๕๔๗)
4
พรรณพชทชมชนทองถนแถบเทอกเขาตะนาวศรทเรยกตวเองวา “ชาวกะหราง” มมากมายหลาก
หลายชนด ซงเปนภมปญญาทองถนทแสดงถงความหลากหลายทางชวภาพของพนทไดเปนอยางด ซงจากการ
รายงานของ อภชา และคณะ (๒๕๕๑) พบวา ชาวกะหรางทอาศยภายในเขตอทยานแหงชาตแกงกระจานม
การใชประโยชนพรรณพช ๒๓๑ ชนด และรายงานของธรรมนญ และอภชา (๒๕๕๔) พบวาชาวกะหรางในกลม
ปาแกงกระจาน มองคความรในการใชประโยชนพรรณพชไมนอยกวา ๓๗๘ ชนด และคาดวามมากกวา ๔๐๐ ชนด
ซงเปนองคความรเกยวกบการใชประโยชนพรรณพชทมากกวาชนพนถนใดๆ ทเคยมรายงานในปจจบน
ในการสำารวจพรรณพชทชาวกะหรางใชประโยชนไดทพบในพนทแนวเชอมตอทางระบบนเวศของกลมปา
แกงกระจาน พบวามพรรณไมทชมชนทองถนใชประโยชนไดทหลากหลายกวา ๒๒๙ ชนด ซงพบวามพรรณไม
หลายชนดทไมเคยมรายงานการใชประโยชนโดยชมชนอน การใชประโยชนพรรณพชไดหลากหลายชนดดงกลาว
นอกจากบงบอกถงภมปญญาของชนเผาแลว ยงบงบอกถงความหลากหลายทางชวภาพในทองถนนนๆ ดวย
การรวบรวมขอมลทเกยวกบภมปญญาทองถน เชน ดานสมนไพร และการใชประโยชนพชพรรณไมจงเปนขอมล
สำาคญทอาจจะเปนประโยชนในการนำาไปขยายผลตอไป และยงใชในการคดเลอกชนดพรรณไมทจะสงเสรมให
ชมชนปลกในพนท รวมทงใชเปนขอมลสำาหรบการเผยแพรประชาสมพนธในการทองเทยว และสรางแนวรวม
ในการอนรกษทรพยากรปาไมอกทางหนง นอกจากนแลวกจกรรมการสำารวจตามโครงการฯ น ยงไดเนนถงการ
มสวนรวมระหวางชมชนและหนวยงานราชการดวย
การทำาใหพนทปาผนนเปนมรดกโลกได แนวทางหนงในการจดการคอการทำาใหชดเจนในเรองของการ
มสวนรวมของชมชนในการอนรกษปาตนนำา วธหนงทมความเปนไปไดคอการทำาใหชมชนเหนความสำาคญของ
พชพรรณไมในปาและเกดความภาคภมใจในองคความรทม นอกจากนนขอมลเหลานจะเปนประโยชนอยางยง
ตอการพฒนาเศรษฐกจบนฐานแหงทรพยากรความหลากหลายทางชวภาพของประเทศ
หากอยบนพนฐานแหงความพอเพยง คอเพอการดำารงชพตามทจำาเปนแกชวต ไมเปนไปเพอการแสวงหา
เพอตอบสนองความโลภของคนกลมใดกลมหนงแลว คนกบปากจะอยรวมกนไดโดยการพงพงซงกนและกนอยาง
สนตและเปนไปอยางยงยน
5
ACANTHACEAEThunbergia laurifolia Lindl. รางจด ๑๓
ANACARDIACEAEDracontomelon dao (Blanco) Merr. & Rolfe พระเจาหาพระองค ๑๔Bouea oppositifolia (Roxb.) Adelb. มะปรง ๑๕
ANNONACEAE Cyathocalyx martabanicus Hook. f. & Thomson var.harmandii Finet & Gagnep. นางเลว ๑๖Goniothalamus sawtehii C. E. C. Fisch. บหงาหยก ๑๗Mitrephora winitii Craib มหาพรหม ๑๘Uvaria grandiflora Roxb. ex Hornem. var. grandiflora กลวยหมสง ๑๙
ANTHERICACEAE Chlorophytum orchidastrum Lindl. ปางปา ๒๐
APOCYNACEAE Alstonia rostrata C. E. C. Fisch. นองขาว ๒๑Rauvolfia verticillata (Lour.) Baill. ระยอมใหญ ๒๒Tabernaemontana peduncularis Wall. พดกานยาว ๒๓
ARACEAE Lasia spinosa (L.) Thwaites ผกหนาม ๒๔Acorus calamus L. วานนำา ๒๕
ARALIACEAE Trevesia palmata (Roxb. ex Lindl.) Vis. ตางหลวง ๒๖
ASCLEPIADACEAE Marsdenia tinctoria R. Br. ครามเถา ๒๗
ASPARAGACEAE Asparagus racemosus Willd. สามสบ ๒๘
BIGNONIACEAE Markhamia stipulata (Wall.) Seem. แคหวหม ๒๙Pajanelia longifolia (Willd.) K. Schum. อโปง ๓๐
6
BORAGINACEAE Rotula aquatica Lour. ไครหางนาค ๓๑
BUXACEAE Buxus rolfei S. Vidal ชองรำาพน ๓๒
CAMPANULACEAE Codonopsis parviflora Wall. ex A. DC. มะยมแกว ๓๓
CAPPARACEAEMaerua siamensis (Kurz) Pax แจง ๓๔
CHLORANTHACEAEChloranthus erectus (Buch-Ham.) Verdc. กระดกไก ๓๕
COMBRETACEAECombretum punctatum Blume สะแกวลย ๓๖
CONNARACEAE Cnestis palala (Lour.) Merr. หงอนไก ๓๗
COSTACEAECostus speciosus (J. Koenig) Sm. เอองหมายนา ๓๘
CUCURBITACEAE Momordica cochinchinensis (Lour.) Spreng. ฟกขาว ๓๙
DAVALLIACEAE Davallia denticulata (Burm. f.) Mett. ex Kuhn พญานาคราช ๔๐
DILLENIACEAEDillenia indica L. มะตาด ๔๑
DIPTEROCARPACEAE Hopea odorata Roxb. ตะเคยนทอง ๔๒Parashorea stellata Kurz ไขเขยว ๔๓
DRACAENACEAE Dracaena loureiri Gagnep. จนทนผา ๔๔
7
DRYOPTERIDACEAE Pteridrys syrmatica (Willd.) C. Chr. & Ching ดงหวา ๔๕
EBENACEAEDiospyros montana Roxb. ถานไฟผ ๔๖
EUPHORBIACEAE Baccaurea ramiflora Lour. มะไฟปา ๔๗Bischofia javensis Blume ประดสม ๔๘Homonoia riparia Lour. ไครนำา ๔๙Bridelia curtisii Hook. f. มะกาใบหนา ๕๐Bridelia insulana Hance มะกาตน ๕๑ Bridelia ovata Decne. มะกา ๕๒ Croton sepalinus Airy Shaw เปลาเงน ๕๓Croton sp. เปลาชาง ....... ๕๔Drypetes roxburghii (Wall.) Hurus ประคำาไก ๕๕Euphorbia heterophylla L. หญายาง ๕๖Sauropus thyrsiflorus Welsen อายเหลยม ๕๗Sumbaviopsis albicans (Blume) J. J. Sm. ตองผา ๕๘
FAGACEAE Castanopsis armata (Roxb.) Spach กอหรง ๕๙
GNETACEAE Gnetum cuspidatum Blume เมอยดำา ๖๐Gnetum gnemon L. var. tenerum Markgr. ผกเหมยง ๖๑
LABIATAE Clerodendrum colebrookianum Walp. ปงขาว ๖๒Clerodendrum paniculatum L. var. paniculatum นมสวรรค ๖๓Clerodendrum viscosum Vent. นางแยมปา ๖๔
LAURACEAE Litsea glutinosa (Lour.) C. B. Rob. หมเหมน ๖๕
LEGUMINOSAE-MIMOSOIDEAE Leucaena leucocephala (Lam.) de Wit กระถน ๖๖Afzelia xylocarpa (Kurz) Craib มะคาโมง ๖๗
8
Entada rheedii Spreng. ยานสะบา ๖๘Adenanthera pavonina L. มะกลำาตน ๖๙Archidendron jiringa (Jack) I. C. Nielsen ชะเนยง ๗๐Abrus precatorius L. มะกลำาตาหน ๗๑
LEGUMINOSAE-PAPILIONOIDEAEDerris reticulata Craib ออยสามสวน ๗๒
LOMARIOPSIDACEAE Bolbitis heteroclita (C. Presl) Ching ex C. Chr. กดหางคาง ๗๓
MAGNOLIACEAE Magnolia mediocris (Dandy) Figlar จำาปเพชร ๗๔
MALVACEAEHibiscus macrophyllus Roxb. ex Hornem. ปอห ๗๕
MARANTACEAE Donax grandis (Miq.) Ridl. คลม ๗๖Phrynium pubinerve Blume สาดแดง ๗๗
MARATTIACEAE Angiopteris evecta (G. Forst.) Hoffm. กบแรด ๗๘
MELASTOMATACEAEMelastoma malabathricum L. subsp. malabathricum โคลงเคลง ๗๙Memecylon ovatum Sm. พลองกนลก ๘๐
MELIACEAE Aglaia sp. ไขไก ๘๑
MENISPERMACEAE Cocculus laurifolius DC. ยางนางตน ๘๒Tinospora crispa (L.) Miers ex Hook. f. & Thomson บอระเพด ๘๓
MORACEAE Ficus auriculata Lour. เดอหวา/มะเดอหลวง ๘๔Ficus pyriformis Hook. & Arn. เดอนำา ๘๕Antiaris toxicaria Lesch. ยางนอง ๘๖Broussonetia kurzii (Hook. f.) Corner สะแล ๘๗Streblus macrophyllus Blume ขอยใบใหญ ๘๘
9
MYRSINACEAE Labisia pumila (Blume) Mez วานนางตด ๘๙Ardisia rigida Kurz var. rigida กางปลากานสน ๙๐Maesa indica (Roxb.) A. DC. ขาวสารนอย ๙๑
MYRTACEAESyzygium antisepticum (Blume) Merr. & L. M. Perry เสมดแดง ๙๒ Syzygium siamense (Craib) Chantar. & J. Parn. ชมพนำา ๙๓
OLACACEAEErythropalum scandens Blume ผกรด ๙๔
PALMAEBorassodendron machadonis (Ridl.) Becc. ชางไห ๙๕Caryota mitis Lour. เตาราง ๙๖Livistona speciosa Kurz คอ ๙๗Plectocomiopsis geminiflora (Griff.) Becc. หวายกงนำาพราย ๙๘Rhapis siamensis Hodel จง ๙๙Salacca wallichiana C. Mart. ระกำา ๑๐๐
PARKERIACEAEDoryopteris ludens (Wall. ex Hook.) J. Sm. เฟรนราชน ๑๐๑
PASSIFLORACEAE Passiflora foetida L. กะทกรก ๑๐๒
PIPERACEAE Piper umbellatum L. พลตนชาง ๑๐๓
PODOCARPACEAENageia wallichiana (C. Presl) kuntze ขนไม ๑๐๔Podocarpus neriifolius D. Don พญาไม ๑๐๕
POLYGALACEAE Securidaca inappendiculata Hassk. ชองระอา ๑๐๖
POLYPODIACEAEPyrrosia lanceolata (L.) Farw. ผกปกไก ๑๐๗Aglaomorpha coronans (Wall. ex Mett.) Copel. กดออม ๑๐๘
10
RANUNCULACEAE Naravelia laurifolia Wall. ex Hook. f. & Thomson กวางดถก ๑๐๙
ROSACEAE Rubus cochinchinensis Tratt. ไขปญวน ๑๑๐Rubus sorbifolius Maxim. หนามไขป ๑๑๑
RUBIACEAE Chassalia curviflora (Wall.) Thwaites เขมพระราม ๑๑๒Ixora javanica (Blume) DC. เขมทอง ๑๑๓Oxyceros bispinosus (Griff.) Tirveng. พญาเทาสะเอว ๑๑๔ Saprosma brunnea Craib พาโหมตน ๑๑๕
RUTACEAE Zanthoxylum nitidum (Roxb.) DC. กำาจดหนวย ๑๑๖Zanthoxylum limonella (Dennst.) Alston กำาจดตน ๑๑๗Clausena sp. กำาลงหนมาน ๑๑๘
SAPINDACEAE Lepisanthes sp. มอค ๑๑๙Sapindus trifoliatus L. มะคำาดควาย ๑๒๐Xerospermum noronhianum (Blume) Blume คอแลน ๑๒๑
SCHIZAEACEAELygodium microphyllum (Cav.) R. Br. ลเภายง ๑๒๒
SIMAROUBACEAE Brucea javanica (L.) Merr. ราชดด ๑๒๓ Eurycoma longifolia Jack ปลาไหลเผอก ๑๒๔Picrasma javanica Blume กอมขม ๑๒๕
SOLANACEAEPhysalis minima L. โทงเทง ๑๒๖
SONNERATIACEAEDuabanga grandiflora (Roxb. ex DC.) Walp. ลำาพปา ๑๒๗
STERCULIACEAE Byttneria andamanensis Kurz ละหงเครอ ๑๒๘
11
Mansonia gagei J. R. Drumm. ex Prain จนทนหอม ๑๒๙Pterygota alata (Roxb.) R. Br. หวกา ๑๓๐Sterculia lanceolata Cav. var. lanceolata ปอผาสาม ๑๓๑Sterculia pexa Pierre ปอขาว ๑๓๒
TILIACEAE Microcos tomentosa Sm. พลบพลา ๑๓๓Pentace burmanica Kurz สเสยดเปลอก ๑๓๔
ULMACEAE Gironniera nervosa Planch. ขหนอนควาย ๑๓๕
URTICACEAE Poikilospermum suaveolens (Blume) Merr. ยานมร ๑๓๖
VITACEAE Cissus javana DC. ดาดตะกวเถา ๑๓๗
ZINGIBERACEAE Amomum testaceum Ridl. กระวาน ๑๓๘Curcuma parviflora Wall. กระเจยวขาว ๑๓๙Etlingera araneosa (Baker) R. M. Sm. ปดแดง ๑๔๐Geostachys smitinandii K. Larsen ปดเตม ๑๔๑
12
ACANTHACEAE
รางจด
ชะนาดเดอ
Thunbergia laurifolia Lindl.
ใชใบสดหรอแหง ตมเอานำาดมเปนยาถอนพษ (นำาตมจะมสแดง)
เถาหรอใบเคยวกนแกเมา
13
พระเจาหาพระองค
ปโร
Dracontomelon dao (Blanco) Merr. & Rolfe
ผลสกรสเปรยวกนได
ANACARDIACEAE
14
ANACARDIACEAE
มะปรง
ตะโคช
Bouea oppositifolia (Roxb.) Adelb.
ผลดบและผลสกกนได
15
นางเลว
ซกวาต
Cyathocalyx martabanicus Hook. f. &
Thomson var. harmandii Finet & Gagnep.
เนอไมสดตดไฟได ใชเปนเชอในการกอไฟในฤดฝน
เขากบเครองยาและสมปอย เปนยาระบาย
ANNONACEAE
16
บหงาหยก
เพาะนาจะ
Goniothalamus sawtehii
C. E. C. Fisch.
รากผสมกบนำามะนาว นำาขาว ฝนทา
แกพษงกด โดยทาทศรษะกอนเปน
ลำาดบแรก แลวกนนำาทฝน และทา
บรเวณแผลทถกงกด พรอมกบเสกคาถา
กำากบ (เปนภาษากะหราง)
ANNONACEAE
17
ANNONACEAE
มหาพรหม
ซโชต
Mitrephora winitii Craib
ผลสกกนไดมรสหวาน
18
ANNONACEAE
กลวยหมสง
ตะโยปละ
Uvaria grandiflora Roxb. ex Hornem. var. grandiflora
ผลคลายกลวยไขกนได รสชาตหวาน แตมเมลดมาก
19
ANTHERICACEAE
ปางปา เนาะดยา
Chlorophytum orchidastrum Lindl.
ตนและใบออน นำาไปตมกนเปนอาหารได
รสชาตคลายขาวโพดออน
20
APOCYNACEAE
นองขาว
นอ
Alstonia rostrata C. E. C. Fisch.
นำาเปลอกมาตมกนนำา แกอาการไข
21
ระยอมใหญ (ตงตาบอดนอย) ซเบราะมโพ
Rauvolfia verticillata (Lour.) Baill.
ใชรากฝนกบนำาซาวขาวและนำามะนาว ทาทศรษะแลวทาทแผล
ทโดนงหรอสตวมพษกดหรอตอย (วาคาถาเปนภาษากะหราง)
APOCYNACEAE
22
พดกานยาว
ซเบราะมโพ
Tabernaemontana peduncularis wall.
ฝนรากกบนำาซาวขาวและมะนาว ทาทศรษะแลวทาทแผล
ทโดนงหรอสตวมพษกดหรอตอย (วาคาถาเปนภาษากะหราง)
APOCYNACEAE
23
ผกหนาม
เพาะตร
Lasia spinosa (L.) Thwaites
ใบออนตมกนเปนผก
ARACEAE
24
วานนำา
ลอหม
Acorus calamus L.
เหง าฝนกบมหาหงค และนำ าใบพล
ใชทาหนาทองเดกแกทองอด
ARACEAE
25
ARALIACEAE
ตางหลวง
พอโพละ
Trevesia palmata (Roxb. ex Lindl.) Vis.
ใชผลดบนำาไปตมกนเปนอาหารและนำาเปนยาแกฝ แผลพพอง
26
ASCLEPIADACEAE
ครามเถา ตะหยะ
Marsdenia tinctoria R. Br.
ใบใชหมกกบนำาปนทำาสยอมผา
ใหสนำาเงน
27
สามสบ วะคโพ
Asparagus racemosus Willd.
ใบสดใชกน หรอนำามาประกอบอาหาร
รากสะสมอาหารใชดองเหลา
กนเปนยาบำารงรางกายใหแขงแรง
ASPARAGACEAE
28
BIGNONIACEAE
แคหวหม เคว
Markhamia stipulata (Wall.) Seem.
ดอกและผลออนมรสขม นำาไปตมหรอลวกกนเปนอาหารได
29
BIGNONIACEAE
อโปง เควบอ
Pajanelia longifolia (Willd.) K. Schum.
ฝกออนและดอกกนเปนอาหาร
30
BORAGINACEAE
ไครหางนาคเกรตาเออะทเม
Rotula aquatica Lour.
ยอดออนกนเปนผก
31
ชองรำาพน กะซคลาโคตง
Buxus rolfei S. Vidal
นำาใบมาตมนำาอาบแกแสลงยา
ใบออนลนไฟกนเปนผก
BUXACEAE
32
มะยมแกวทบผะ
Codonopsis parviflora Wall. ex A. DC.
รากตำาผสมกบแปงขาวเจาทำาเปนแปงเหลา ผลสกสขาวกนไดรสออกเยน
CAMPANULACEAE
33
แจง แจ
Maerua siamensis (Kurz) Pax
นำากงมาเผาไฟ เอาไอรมโอง สำาหรบทำาเหลา กงออนนำา
มาปอกเปลอกแลวนำาไปเผาไฟปนผสมทำาดนปน
CAPPARACEAE
34
CHLORANTHACEAE
กระดกไกซกะโป
Chloranthus erectus (Buch-Ham.) Verdc.
ทงตนตมนำาอาบใหเดกชวยแกไขแสลง
35
COMBRETACEAE
สะแกวลยมอออ
Combretum punctatum Blume
ใบใชมวนยาสบ
36
หงอนไก เฉาะพะลหม
Cnestis palata (Lour.) Merr.
รากผสมกบหวมนสำาปะหลง มะพราวขด นำาซาวขาว แชใหบด ผสมกบขาว
ใชเปนยาเบอหมา รากฝนกบนำาใสเกลอเลกนอยใชกวาดลนแกไขหรอปากขม
กนขาวไมได
CONNARACEAE
37
เอองหมายนาซเรโบ
Costus speciosus (J. Koenig) Sm.
ตนออนนำาไปตมหรอเผาไฟใหสกกนได
COSTACEAE
38
CUCURBITACEAE
ฟกขาว พพวะ
Momordica cochinchinensis (Lour.) Spreng.
ใบออนและผลดบนำาไปประกอบอาหารได
ใชเถาแชกบนำาซาวขาวอาบแกอสกอใส
39
DAVALLIACEAE
พญานาคราชปะตวยซค
Davallia denticulata
(Burm. f.) Mett. ex Kuhn
ใบกนแกพษง สวนของลำาตนฝนกบ
นำามะนาวทงทาทงกนแกพษง
40
DILLENIACEAE
มะตาด เคาะท
Dillenia indica L.
เปลอกนำามาทบ แลวนำาไปปะแผลสดของสตว ชวยรกษาบาดแผล
ผลสกรสเปรยวทำาแกงสมหรอนำาพรกรบประทานได
41
DIPTEROCARPACEAE
ตะเคยนทองชเกว
Hopea odorata Roxb.
เปลอกนำามาเผาใสนำาอ ตมเหลาเพอใหดกรสงขน
42
DIPTEROCARPACEAE
ไขเขยวกอซ
Parashorea stellata Kurz
เนอไมเหนยวใชตอเรอไดด
43
DRACAENACEAE
จนทนผาดาตะกม
Dracaena loureiri Gagnep.
แกนนำามาแชนำาแลวกนนำา (เหมอนนำายา
อทยทพย) หรอใชแกนฝนกบหนเอานำา
มาทาตวแกอาการของขน ใบใชมดของได
44
DRYOPTERIDACEAE
ดงหวาปะตวยซโดะ
Pteridrys syrmatica (Willd.) C. Chr. & Ching
ใชเหงาตมกบนำากนแกไขมาลาเรย มรสขม
45
EBENACEAE
ถานไฟผมอกกระ
Diospyros montana Roxb.
ผลสกสเหลองรสหวานกนได
46
EUPHORBIACEAE
มะไฟปาซะปะจง
Baccaurea ramiflora Lour.
ผลสกกนเปนผลไม ผลดบกนเปนผก ใบตมนำาอาบ
เปนยาแกไขตวรอนและไขหวด
47
EUPHORBIACEAE
ประดสมซะโปวดอ
Bischofia javensis Blume
ใบนำามาลนไฟ กนได ผลสกกนได มรสหวานอมเปรยว เนอไมใชทำากลอง
48
EUPHORBIACEAE
ไครนำาเกร
Homonoia riparia Lour.
ใบออนกนเปนผก
49
EUPHORBIACEAE
มะกาใบหนาซะแมโยโปก
Bridelia curtisii Hook. f.
ผลสกกนได ใบนำาไปตมผสมกบสมปอยและมะขาม กนนำาเปนยาถาย
50
EUPHORBIACEAE
มะกาตนซะแมโยโปก
Bridelia insulana Hance
ผลสกกนได
ใบนำาไปตมผสมกบสมปอยและมะขาม กนนำาเปนยาถาย
51
EUPHORBIACEAE
มะกาซะแมโยโปก
Bridelia ovata Decne.
ผลสกกนได ใบนำาไปตมผสมกบสมปอยและมะขาม
กนนำาเปนยาถาย ใบแกตากใหแหงใชมวนยาสบ
52
EUPHORBIACEAE
เปลาเงนกะวะโจ-กวอ
Croton sepalinus Airy Shaw
ใชสวนทง ๕ มาตมนำาดม แกโรคเลอดลมไมด
53
EUPHORBIACEAE
เปลาชางกะหวาวา
Croton sp.
ใบตมนำาใหสตรอยไฟอาบหรอกนชวยบำารงเลอด
รากดองเหลากนเปนยาบำารงเลอด
54
EUPHORBIACEAE
ประคำาไกเกรโพะเกะ
Drypetes roxburghii (Wall.) Hurus
ใชเปลอกตมนำาอาบ แกอาการบวม
55
EUPHORBIACEAE
หญายางเนาะตะเลอ
Euphorbia heterophylla L.
ใชทงตนตม นำานำามาดม เปนยาถาย
หมายเหต : เปนไมตางถนรกรานเขามาในพนท
56
EUPHORBIACEAE
อายเหลยมซรนอม
Sauropus thyrsiflorus Welsen
รากตากใหแหงจะมกลนหอม
เอาไปตำากบขมนทาตวทำาใหหอม (เปนแปงหอม)
57
EUPHORBIACEAE
ตองผาตวะระ
Sumbaviopsis albicans (Blume) J. J. Sm.
ใชดองเหลาผสมกบเถาแกแล
และหวกำาลงหนมาน ดมเปนยาบำารงกำาลง
58
FAGACEAE
กอหรงซ
Castanopsis armata (Roxb.) Spach
เมลดแกนำาไปเผาหรอควกนเนอใน
59
GNETACEAE
เมอยดำากลกม
Gnetum cuspidatum Blume
เถาตดเอานำามาทาแผลไฟไหม ถาเปนแผลใหม จะทำาใหไมเปนแผลเปน
60
GNETACEAE
ผกเหมยงกะแนโก
Gnetum gnemon L. var. tenerum Markgr.
รากใชฝนผสมกบรากกระถนทาบรเวณทถกงกดแกพษง
ใบออนกนได นอกจากนหากหลงปากสามารถเคยวใบ ๗ ใบ
สามารถอยได ๗ วน แตทงนกตองมคาถาดวย
61
LABIATAE
ปงขาวพอกว
Clerodendrum colebrookianum Walp.
ใบใชยางไฟประคบบรเวณทฟกชำา หรอนำาใบมารมไฟ แลวนอนทบแกชำาใน
ใชรากสด นำาขาว และเกลอฝนเปนยาทาแกปวดเมอย
62
LABIATAE
นมสวรรคพอกว
Clerodendrum paniculatum L. var. paniculatum
ใบใชยางไฟประคบหรอนวดบรเวณทฟกชำา
หรอนำาใบมารมไฟ แลวนอนทบแกชำาในกได
ใชรากสด นำาขาว และเกลอฝนเปนยาทาแกปวดเมอย
63
LABIATAE
นางแยมปาพอกว
Clerodendrum viscosum Vent.
ใบใชยางไฟประคบหรอนวดบรเวณทฟกชำา
หรอนำาใบมารมไฟ แลวนอนทบแกชำาในกได
ใชรากสด นำาขาว และเกลอฝนเปนยาทาแกปวดเมอย
64
LAURACEAE
หมเหมนกะซเว
Litsea glutinosa (Lour.) C. B. Rob.
ยอดออนกนเปนผก
65
LEGUMINOSAE- MIMOSOIDEAE
กระถนพอป
Leucaena leucocephala (Lam.) de Wit
ใชรากฝนนำากบหนผสมกบรากผกเหมยงทฝนแลว ทาถอนพษงในคน
หมายเหต : เปนไมตางถนรกรานเขามาในพนท
66
LEGUMINOSAE-CAESALPINIOIDEAE
มะคาโมงซบอกอ
Afzelia xylocarpa (Kurz) Craib
ใชใบออน ดอก กนกบนำาพรก หรอตมแกง รสชาตออกหวาน
เนอบรเวณหวเมลดออนในฝกกนได เมลดนำาไปเผาไฟกนได
67
LEGUMINOSAE-MIMOSOIDEAE
ยานสะบาแมแก
Entada rheedii Spreng.
เปลอกทบขยจะเกดฟองใชซกผา ใชเปลอกแทนแปรงซกผา
ลกสะบาใชในการละเลน เนอในผลใชฝนกบหนทาแผลบวม
68
LEGUMINOSAE-MIMOSOIDEAE
มะกลำาตนกลอ-กล
Adenanthera pavonina L.
ใชเมลดทำาเครองประดบ โดยใชเมลดแชนำาใหนม
ใชเขมเจาะใหเปนรรอยเปนสรอย
69
LEGUMINOSAE-MIMOSOIDEAE
ชะเนยงตะหน
Archidendron jiringa (Jack) I. C. Nielsen
นำาเปลอกและลำาตนมาทบใหละเอยด แลวนำาไปแชในนำาซาวขาว ๓ คน
เอานำาไปราดในไรขาวทเปนโรคชวยกำาจดแมลงและโรคในไรขาว หรอจะผสม
กบอก ๒ ชนดคอ แลนบาน และกมนำา กยงดกวา ผลกนได
70
LEGUMINOSAE-PAPILIONACEAE
มะกลำาตาหนกลอ-กลม
Abrus precatorius L.
ใชเมลดทำาเครองประดบ โดยใชเมลดแชนำาใหนม
ใชเขมเจาะใหเปนรรอยเปนสรอย
71
LEGUMINOSAE-PAPILIONOIDEAE
ออยสามสวนซรทโป
Derris reticulata Craib
ไมเถาสวนของเนอไมใชเคยวอม
ใหรสหวานชมคอ
72
LOMARIOPSIDACEAE
กดหางคางปะเจอรอเช
Bolbitis heteroclita (C. Presl) Ching ex C. Chr.
ใชตนทมใบทอดถงดนแลวเกดเปนตนใหมตดกน ๓ หรอ ๕ หรอ ๗ ตน
นำาสวนเหงามาตำาใหละเอยดผสมกบขผงและนำามนจากสวนของตดไกตวผ
บรกรรมคาถา (ภาษากะหราง) นำาสวนผสมทไดมาทาปากทาหนาเปนยาเสนห
หากปลกไวทบานและมการทอดใบเปน ๙ ตน เชอวาเปนศรมงคลแกครอบครว
73
MAGNOLIACEAE
จำาปเพชรเฉาะปองา
Magnolia mediocris (Dandy) Figlar
เปลอกของลำาตน ผล ใชตมนำากนแกลม
74
MALVACEAE
ปอหเฉาะต
Hibiscus macrophyllus Roxb. ex Hornem.
ใบใชขดลางภาชนะชวยขจดคราบมน
นำาเลยงใตเปลอก (เปนเมอก) ใชทาแกพษจากยางตนตงตาบอด
75
คลมเชบอโบ
Donax grandis (Miq.) Ridl.
ใช ลำาต นตดเปนซกใช สานเครองใช
โดยเฉพาะตะกว (ตะกราหลง) หนะกะมรอ
(ตะกราหมากพล)
MARANTACEAE
76
MARANTACEAE
สาดแดงละค
Phrynium pubinerve Blume
ใชใบหอขาว ในประเพณกนขาวหอ
กะเหรยง (ทำาเฉพาะเดอนเกา)
77
MARATTIACEAE
กบแรดมอยา
Angiopteris evecta (G. Forst.) Hoffm.
สวนหวคลายกบใชดองเหลา
ใชตมผสมกบเหงาเนระพสไทยกน
และอาบแกบวม
78
MELASTOMATACEAE
โคลงเคลงจโคปะ
Melastoma malabathricum L. subsp. malabathricum
ผลสกกนได
รากนำามาตมทำาลกแปงดองเหลา
79
MELASTOMATACEAE
พลองกนลกแนว
Memecylon ovatum Sm.
ผลสกกนไดมรสหวาน
80
MELIACEAE
ไขไกซชอด
Aglaia sp.
ผลสกกนได
81
MENISPERMACEAE
ยางนางตนซรซโดะ
Cocculus laurifolius DC.
ทงตนตมกนนำาเปนยาแกไข
82
MENISPERMACEAE
บอระเพดตอเตาะมอ
Tinospora crispa (L.) Miers ex Hook. f. & Thomson
เถาใชดองเหลากนแกไข
83
MORACEAE
เดอหวา / มะเดอหลวงววย
Ficus auriculata Lour.
ผลสกและผลดบกนได
84
MORACEAE
เดอนำาเกรท
Ficus pyriformis Hook. & Arn.
ผลดบรบประทานไดมรสฝาด
85
MORACEAE
ยางนองจก
Antiaris toxicaria Lesch.
เปลอกในเคยวอมแกฟนผหนอนกนฟน
ยางใชเปนยาพษอาบอาวธฆาสตว
86
MORACEAE
สะแลตะนานท
Broussonetia kurzii (Hook. f.) Corner
ลอกเปลอก แลวขดใหบาง ใชทำาเชอกใสหนาไมและเบด ผลสกกนได มรสเปรยว
87
MORACEAE
ขอยใบใหญกปอ
Streblus macrophyllus Blume
เมลดนำาไปตมนำาใหสกควกบเกลอใหแหงเปนอาหารกนเลนรสชาตเหมอน
เมลดขนนตม หากตมกนกบนำาผงจะเปนยาถายอยางแรง
88
MYRSINACEAE
วานนางตดมกาแมซหร
Labisia pumila (Blume) Mez
รากตมกนนำาเปนยาคมกำาเนด ทำาใหเปนหมน
89
MYRSINACEAE
กางปลากานสนลคมอ
Ardisia rigida Kurz var. rigida
ใชรากตมหรอดองเหลาผสมรากเปลาเงนและแกนประดงเลอด
เปนยาแกเลอดลมไมดสำาหรบผหญง ใบออนและผลสกกนได
90
MYRSINACEAE
ขาวสารนอยซรซาเคร
Maesa indica (Roxb.) A. DC.
ใชใบและลำาตนนำาไปตมกนนำา แกจกเสยด แนนทอง แนนหนาอก
91
MYRTACEAE
เสมดแดงตะเมรอโบะ
Syzygium antisepticum (Blume) Merr. & L. M. Perry
เปลอกใชยอมผาใหสแดง
92
MYRTACEAE
ชมพนำาเนาะปว
Syzygium siamense (Craib) Chantar. & J. Parn.
ใบออนกนได
93
OLACACEAE
ผกรดเฮาะซนา
Erythropalum scandens Blume
ใชเถากนกบขาว เปนยาขบลม
ใบใชยางไฟ แลวนำามากน แกเลอดลมไมด
94
PALMAE
ชางไหตอ
Borassodendron machadonis (Ridl.) Becc.
คอยอดของลำาตนกนได ใบใชมงหลงคา
95
PALMAE
เตารางมอปอ
Caryota mitis Lour.
ผลใชกนแทนหมาก โดยใชผลดบหรอนำาไปตม(รสฝาด)
ไสในของลำาตนและปลายยอดของลำาตนใชกนเปนผกแกลมกบนำาพรก
ใยตรงบรเวณกาบใบซงมลกษณะนมคลายสำาลนำาไปตากแหงผสมกบ
ดนประสวใชทำาชนวนจดไฟ
96
PALMAE
คอละ
Livistona speciosa Kurz
คอยอดของลำาตนกนได ใบใชมงหลงคา ผลออน
เคยวกนแทนหมากได ผลสกสดำาเอาไปนงแลว
บบเปนนำาแลวเคยวเปนนำามนกนได
97
PALMAE
หวายกงนำาพรายเรชา
Plectocomiopsis geminiflora (Griff.) Becc.
ผลออนเผาไฟกน
ยอดออนเผาหรอตม หรอกนดบกได
98
PALMAE
จงมอจ
Rhapis siamensis Hodel
ลำาตนใชจกสาน เมลดสดกนแทนหมาก
ใชรากผสมกบเครองยา ทำาใหหนงเหนยวโดยตำาบดผสมกบนำาผง
ปนเปนยาลกกลอน
99
PALMAE
ระกำาตะคอ
Salacca wallichiana C. Mart.
ผลสกกนได มรสเปรยว
100
PARKERIACEAE
เฟรนราชนปะตวยซอซ
Doryopteris ludens (Wall. ex Hook.) J. Sm.
ใชรากดองเหลาผสมกบยาอน เปนยาบำารงกำาลง
101
PASSIFLORACEAE
กระทกรกดปลาวาโพ, เนาะทลอ
Passiflora foetida L.
ยอดออนและผลสกกนได
102
PIPERACEAE
พลตนชางกะซเปร
Piper umbellatum L.
ใชรากตมนำา กนเปนยาถายพยาธ ใบลนไฟหรอนงกนเปนผกได
103
PODOCARPACEAE
ขนไมตะมโช
Nageia wallichiana (C. Presl) kuntze
ใชแกเคลดในการปลกบาน เพอนำาไปลางไมรอน เชน ไมทมสามงาม
ใบตมรวมกบพรกพราน (กำาจดตน) กนนำาแกแสลง
เนองจากกนตวยาสมนไพรผด
104
PODOCARPACEAE
พญาไมตะมโชะ
Podocarpus neriifolius D. Don
แกเคลดในการปลกบาน เพอนำาไปลางไมรอน เชน ไมทมสามงาม ใบตมรวม
กบพรกพราน (กำาจดตน) กนนำาแกแสลง เนองจากกนตวยาสมนไพรผด
105
POLYGALACEAE
ชองระอาปะห
Securidaca inappendiculata Hassk.
ตมกนกบมะขามยาน และตนมะลไสไก เปนยาบำารงกำาลง
กนมากจะทำาใหหนงเหนยว
106
POLYPODIACEAE
ผกปกไกลคดอม
Pyrrosia lanceolata (L.) Farw.
ใชเถาฝนกบหนหรอตำาใหละเอยดพอกแกพษง
107
POLYPODIACEAE
กดออมลคดอ
Aglaomorpha coronans (Wall. ex Mett.) Copel.
เหงาออนใชแกงกนเปนยาบำารงนำานมในสตร
เหงาออนนำามาปอกผวนอกออกแลวเคยวกนแกกระหายนำาได
108
RANUNCULACEAE
กวางดถกชะนาดเดอวอ
Naravelia laurifolia Wall. ex Hook. f. & Thomson
นำาเถามาทบแลวตม กนแกโรคหวด หรอจะทบแลวใชดมเลยกได
109
ROSACEAE
ไขปญวนเหนาะโชะด
Rubus cochinchinensis Tratt.
ผลสกรสหวานกนได
110
ROSACEAE
หนามไขปเหนาะโชะด
Rubus sorbifolius Maxim.
ผลสกรสหวานกนได
111
RUBIACEAE
เขมพระรามซคราซโจ
Chassalia curviflora (Wall.) Thwaites
ทงตนตมใหเดกอาบแกไขแสลง
112
RUBIACEAE
เขมทองพอมคล
Ixora javanica (Blume) DC.
รากฝนกบนำากนหรอกวาดลนแกไขผดนำา (อาการไขชนดหนง)
113
RUBIACEAE
พญาเทาสะเอวซคเชาะลอเยาะด
Oxyceros bispinosus (Griff.) Tirveng.
ใชเปนเครองรางของขลง เถาตมหรอดองเหลาเปนยาบำารงกำาลง
114
RUBIACEAE
พาโหมตนซนอโพ
Saprosma brunnea Craib
ใบออนกนเปนผก และชวยในการขบลม
115
RUTACEAE
กำาจดหนวยโคะโชโกม
Zanthoxylum nitidum (Roxb.) DC.
เมลดใชเปนเครองเทศ ยอดออนกนเปนผกสด
116
RUTACEAE
กำาจดตนโคะโชโก
Zanthoxylum limonella (Dennst.) Alston
เมลดใชเปนเครองเทศ ยอดออนกนเปนผกสด
117
กำาลงหนมานนมะอา
Clausena sp.
ใชหวดองเหลากนเปนยาบำารงรางกาย
RUTACEAE
118
SAPINDACEAE
มอคLepisanthes sp.
กนเนอหมเมลด แตระวงอยาเคยวหรอกนสวนของเมลด
เพราะมพษอาจถงตายได
119
มะคำาดควายมะเปรอ
Sapindus trifoliatus L.
ใชผลสกหรอผลดบตากแหง และเอาเฉพาะเปลอกผล
ทบใหเกดฟองใชผสมกบมะนาว เพอซกผาและสระผม
SAPINDACEAE
120
SAPINDACEAE
คอแลนซะกะบอ
Xerospermum noronhianum (Blume) Blume
ผลสกกนได
121
SCHIZAEACEAE
ลเภายงคโก
Lygodium microphyllum (Cav.) R. Br.
ใบนำามาขยเอานำาทาแผลไฟไหมทำาใหหายเรวและไมเปนแผลเปน
122
SIMAROUBACEAE
ราชดดซชโพ
Brucea javanica (L.) Merr.
ทงตนตมนำาอาบเปนยาแกไข
123
SIMAROUBACEAE
ปลาไหลเผอกตรอซอ
Eurycoma longifolia Jack
รากมรสขม ใชตมกนแกไขมาลาเรย ออกฤทธดกวากอมขมและกฤษณา
124
SIMAROUBACEAE
กอมขมโกละท
Picrasma javanica Blume
เปลอกตมกนนำาแกไขมาลาเรย
125
SOLANACEAE
โทงเทงกล
Physalis minima L.
ใชเปลอกตนตำาผสมกบตนหนอนตายหยาก
โปรยในแองนำานงทมปลาทำาใหปลาตาย
126
SONNERATIACEAE
ลำาพปาก
Duabanga grandiflora (Roxb. ex DC.) Walp.
ดอกและสวนของกลบเลยงกนได
เปลอกตนนำาไปทบผสมนำาปนใสแชผาคางคนกอนนำาไปตมจะใหสดำา
127
ละหงเครอตะยอมอ
Byttneria andamanensis Kurz
ขดเปลอกผสมนำามะนาวใชสระผม นำาในเถาใชดมแกหนามดวงเวยน
เชอวาทำาใหผหญงเปนหมนไดโดยการตดเปนทอนแลวใหผหญงยกกนนำา
แลววางทเดมหนหลงเดนกลบบานโดยไมตองหนกลบมามอง
(เปนเคลดและความเชอ)
STERCULIACEAE
128
STERCULIACEAE
จนทนหอมตะลอ
Mansonia gagei J. R. Drumm. ex Prain
แกนใชแชนำาผสมกบแกนจนทนผาและแกนยมหอม กนแกกระหายนำา
แกนนำามาฝนกบหนแลวผสมกบแกนจนทนผาและแกนยมหอม
ทาตวเดกแกโรคไขหวลม แกนผสมกบแกนจนทนผา แกนยมหอม
และแกนแกงขพระรวง ฝนเปนนำาทาตวแกของขน
129
STERCULIACEAE
หวกาซะกละบ
Pterygota alata (Roxb.) R. Br.
เปลอกของผลนำาไปตมกนนำา แกหดหอบ
130
STERCULIACEAE
ปอผาสามซสะกะหละ
Sterculia lanceolata Cav. var. lanceolata
ตน ใชดองเหลากนทำาใหหนงเหนยว (ตองกนตดตอกนเปนเวลานาน)
แกเลอดลมไมด
131
STERCULIACEAE
ปอขาวฉะโคะ
Sterculia pexa Pierre
เมลดนำามาควกนได มรสมน
132
TILIACEAE
พลบพลาตปละ
Microcos tomentosa Sm.
เนอไมใชทำาดามปน ใชแกนผสมแกนโมกหลวง ลำาตนกำาแพงเจดชน ลำาตนสบขาว
ลำาตนพลอง แกนจำาปาและลำาตนจนทนหอม ตมนำากนแกหดหอบ ผลสกกนได
133
TILIACEAE
สเสยดเปลอกโกเซะ
Pentace burmanica Kurz
เปลอกในเคยวกนแทนหมาก
134
ULMACEAE
ขหนอนควายซเอาะกวา
Gironniera nervosa Planch.
ใชรากดองเหลาเปนยาบำารงกำาลง
135
ยานมรแครกตหม
Poikilospermum suaveolens (Blume) Merr.
นำาในเถาใชดมแกโรคเลอดลมไมด
เถานำามาทบใหละเอยดแลวตากแหง ใชเปนใตตผง
เพราะใหควนเยอะและไมมเปลวไฟและกลนควนมรสเมา
URTICACEAE
136
VITACEAE
ดาดตะกวเถาซมปอวอ
Cissus javana DC.
ใบตำากบกะปและขาวสกหอแลวนำาไปเผาไฟใหรอนแลวเอาไปพอกรอยแผลท
โดนตวบงจนพพองเปนฝ ทำาใหแผลหายเรว
137
ZINGIBERACEAE
กระวานโปะกะวา
Amomum testaceum Ridl.
ผลเปนยาขบลม อมแกปวดฟน ผลมกลนหอม นำามาผสมกบยาสฟนดอกบวค
เมลดเคยวใหละเอยดแกปวดฟน ตนออนกนเปนผกจมหรอแกงเผด
ทำาใหแกงมกลนหอม
138
ZINGIBERACEAE
กระเจยวขาวโปวา
Curcuma parviflora Wall.
ดอกและตนออนตมกนเปนผกหรอกนดบกได
139
ZINGIBERACEAE
ปดแดงโปทาเคาะ
Etlingera araneosa (Baker) R. M. Sm.
หนอและตนออนกนสดไดหรอจะลวกกนกบนำาพรกกได
140
ZINGIBERACEAE
ปดเตมโปจอเคาะ
Geostachys smitinandii K. Larsen
รากทลอยเหนอพนดนใชดองเหลาดมบำารงรางกาย
สรรพคณดกวาชนดดอกขาว
141
กระดกไก, ๓๕กระถน, ๖๖กะทกรก, ๑๐๒กระเจยวขาว, ๑๓๙กระวาน, ๑๓๘กางปลากานสน, ๙๐กวางดถก, ๑๐๙กบแรด, ๗๘กลวยหมสง, ๑๙กอมขม, ๑๒๕กอหรง, ๕๙กำาจดตน, ๑๑๗กำาจดหนวย, ๑๑๖กำาลงหนมาน, ๑๑๘กดหางคาง, ๗๓กดออม, ๑๐๘ขาวสารนอย, ๙๑ขหนอนควาย, ๑๓๕ขนไม, ๑๐๔เขมทอง, ๑๑๓ เขมพระราม, ๑๑๒ขอยใบใหญ, ๘๘ไขไก, ๘๑ไขเขยว, ๔๓ไขปญวน, ๑๑๐ครามเถา, ๒๗คอแลน, ๑๒๑คอ, ๙๗คลม, ๗๖แคหวหม, ๒๙โคลงเคลง, ๗๙ไครนำา, ๔๙ไครหางนาค, ๓๑จง, ๙๙จนทนผา, ๔๔จนทนหอม, ๑๒๙
ดรรชนรายชอพรรณไม
แจง, ๓๔ จำาปเพชร, ๗๔ชะเนยง, ๗๐ชองรำาพน , ๓๒ชางไห, ๙๕ชองระอา, ๑๐๖ชมพนำา, ๙๓ดาดตะกวเถา, ๑๓๗ดงหวา, ๔๕เดอนำา, ๘๕ เดอหวา, ๘๔ตะเคยนทอง, ๔๒ตางหลวง, ๒๖เตาราง, ๙๖ ตองผา, ๕๘ถานไฟผ, ๔๖โทงเทง, ๑๒๖นางเลว, ๑๖นางแยมปา , ๖๔นมสวรรค, ๖๓นองขาว, ๒๑บอระเพด, ๘๓ บหงาหยก, ๑๗ประคำาไก, ๕๕ประดสม, ๔๘ปางปา, ๒๐ปลาไหลเผอก, ๑๒๔ปงขาว, ๖๒ปดแดง, ๑๔๐ ปดเตม, ๑๔๑เปลาเงน, ๕๓เปลาชาง, ๕๔ปอขาว, ๑๓๒ปอผาสาม, ๑๓๑ปอห, ๗๕ผกปกไก, ๑๐๗
ผกรด, ๙๔ผกหนาม, ๒๔ผกเหมยง, ๖๑พลบพลา, ๑๓๓พระเจาหาพระองค, ๑๔พลองกนลก, ๘๐พดกานยาว, ๒๓ฟกขาว, ๓๙พาโหมตน, ๑๑๕พญาไม, ๑๐๕พญาเทาสะเอว, ๑๑๔พลตนชาง, ๑๐๓พญานาคราช, ๔๐เฟรนราชน, ๑๐๑มะกา, ๕๒มะกาตน, ๕๑มะกาใบหนา, ๕๐มะกลำาตน, ๖๙มะกลำาตาหน, ๗๑มะคาโมง, ๖๗ มะคำาดควาย, ๑๒๐มะตาด, ๔๑มะปรง, ๑๕มะไฟปา, ๔๗มะยมแกว, ๓๓มหาพรหม, ๑๘มอค, ๑๑๙เมอยดำา, ๖๐ยางนางตน, ๘๒ยางนอง, ๘๖ยานมร, ๑๓๖ยานสะบา , ๖๘ระกำา, ๑๐๐ระยอมใหญ, ๒๒รางจด, ๑๓ราชดด, ๑๒๓
ละหงเครอ, ๑๒๘ลเภายง, ๑๒๒ลำาพปา, ๑๒๗วานนางตด, ๘๙วานนำา, ๒๕สะแกวลย, ๓๖สะแล, ๘๗เสมดแดง, ๙๒สาดแดง, ๗๗สามสบ, ๒๘สเสยดเปลอก, ๑๓๔หงอนไก, ๓๗หญายาง, ๕๖หนามไขป, ๑๑๑หวายกงนำาพราย, ๙๘หวกา, ๑๓๐หมเหมน, ๖๕อายเหลยม, ๕๗อโปง, ๓๐เอองหมายนา, ๓๘ออยสามสวน, ๗๒
142
Abrus precatorius L. มะกลำาตาหน, ๗๑
Acorus calamus L. วานนำา, ๒๕
Adenanthera pavonina L. มะกลำาตน, ๖๙
Afzelia xylocarpa (Kurz) Craib มะคาโมง ๖๗
Aglaia sp. ไขไก, ๘๑
Aglaomorpha coronans (Wall. ex Mett.) Copel. กดออม, ๑๐๘
Alstonia rostrata C. E. C. Fisch. นองขาว, ๒๑
Amomum testaceum Ridl. กระวาน, ๑๓๘
Angiopteris evecta (G. Forst.) Hoffm. กบแรด ๗๘
Antiaris toxicaria Lesch. ยางนอง, ๘๖
Archidendron jiringa (Jack) I. C. Nielsen ชะเนยง, ๗๐
Ardisia rigida Kurz var. rigida กางปลากานสน, ๙๐
Asparagus racemosus Willd. สามสบ, ๒๘
Baccaurea ramiflora Lour. มะไฟปา, ๔๗
Bischofia javensis Blume ประดสม, ๔๘
Bolbitis heteroclita (C. Presl) Ching ex C. Chr. กดหางคาง, ๗๓
Borassodendron machadonis (Ridl.) Becc. ชางไห, ๙๕
Bouea oppositifolia (Roxb.) Adelb. มะปรง, ๑๕
Bridelia curtisii Hook. f. มะกาใบหนา, ๕๐
Bridelia insulana Hance มะกาตน, ๕๑
Bridelia ovata Decne. มะกา, ๕๒
Broussonetia kurzii (Hook. f.) Corner สะแล, ๘๗
Brucea javanica (L.) Merr. ราชดด, ๑๒๓
Buxus rolfei S. Vidal ชองรำาพน, ๓๒
Byttneria andamanensis Kurz ละหงเครอ, ๑๒๘
Caryota mitis Lour. เตาราง, ๙๖
Castanopsis armata (Roxb.) Spach กอหรง, ๕๙
Chassalia curviflora (Wall.) Thwaites เขมพระราม, ๑๑๒
Chloranthus erectus (Buch-Ham.) Verdc. กระดกไก, ๓๕
Chlorophytum orchidastrum Lindl. ปางปา, ๒๐
Cissus javana DC. ดาดตะกวเถา, ๑๓๗
Clausena sp. กำาลงหนมาน, ๑๑๘
Clerodendrum colebrookianum Walp. ปงขาว, ๖๒
Clerodendrum paniculatum L. var. paniculatum นมสวรรค, ๖๓
Clerodendrum viscosum Vent. นางแยมปา, ๖๔
Cnestis palala (Lour.) Merr. หงอนไก, ๓๗
ดรรชนชอพฤกษศาสตร
Cocculus laurifolius DC. ยางนางตน, ๘๒
Codonopsis parviflora Wall. ex A. DC. มะยมแกว, ๓๓
Combretum punctatum Blume สะแกวลย, ๓๖
Costus speciosus (J. Koenig) Sm. เอองหมายนา, ๓๘
Croton sepalinus Airy Shaw เปลาเงน, ๕๓
Croton sp. เปลาชาง, ๕๔
Curcuma parviflora Wall. กระเจยวขาว, ๑๓๙
Cyathocalyx martabanicus Hook. f. & Thomson var.
harmandii Finet & Gagnep. นางเลว, ๑๖
Davallia denticulata (Burm. f.) Mett. ex Kuhn พญานาคราช, ๔๐
Derris reticulata Craib ออยสามสวน, ๗๒
Dillenia indica L. มะตาด, ๔๑
Diospyros montana Roxb. ถานไฟผ, ๔๖
Donax grandis (Miq.) Ridl. คลม, ๗๖
Doryopteris ludens (Wall. ex Hook.) J. Sm. เฟรนราชน, ๑๐๑
Dracaena loureiri Gagnep. จนทนผา, ๔๔
Dracontomelon dao (Blanco) Merr. & Rolfe พระเจาหาพระองค, ๑๔
Drypetes roxburghii (Wall.) Hurus. ประคำาไก, ๕๕
Duabanga grandiflora (Roxb. ex DC.) Walp. ลำาพปา, ๑๒๗
Entada rheedii Spreng. สะบา, ๖๘
Erythropalum scandens Blume ผกรด, ๙๔
Etlingera araneosa (Baker) R. M. Sm. ปดแดง, ๑๔๐
Euphorbia heterophylla L. หญายาง, ๕๖
Eurycoma longifolia Jack ปลาไหลเผอก, ๑๒๔
Ficus auriculata Lour. เดอหวา/มะเดอหลวง, ๘๔
Ficus pyriformis Hook. & Arn. เดอนำา, ๘๕
Geostachys smitinandii K. Larsen ปดเตม, ๑๔๑
Gironniera nervosa Planch. ขหนอนควาย, ๑๓๕
Gnetum cuspidatum Blume เมอยดำา, ๖๐
Gnetum gnemon L. var. tenerum Markgr. ผกเหมยง, ๖๑
Goniothalamus sawtehii C. E. C. Fisch. บหงาหยก, ๑๗
Hibiscus macrophyllus Roxb. ex Hornem. ปอห, ๗๕
Homonoia riparia Lour. ไครนำา, ๔๙
Hopea odorata Roxb. ตะเคยนทอง, ๔๒
Ixora javanica (Blume) DC. เขมทอง, ๑๑๓
Labisia pumila (Blume) Mez วานนางตด, ๘๙
143
Lasia spinosa (L.) Thwaites ผกหนาม, ๒๔
Lepisanthes sp. มอค, ๑๑๙
Leucaena leucocephala (Lam.) de Wit กระถน, ๖๖
Litsea glutinosa (Lour.) C. B. Rob. หมเหมน, ๖๕
Livistona speciosa Kurz คอ, ๙๗
Lygodium microphyllum (Cav.) R. Br. ลเภายง, ๑๒๒
Maerua siamensis (Kurz) Pax แจง, ๓๔
Maesa indica (Roxb.) A. DC. ขาวสารนอย, ๙๑
Magnolia mediocris (Dandy) Figlar จำาปเพชร, ๗๔
Mansonia gagei J. R. Drumm. ex Prain จนทนหอม, ๑๒๙
Markhamia stipulata (Wall.) Seem. แคหวหม, ๒๙
Marsdenia tinctoria R. Br. ครามเถา, ๒๗
Melastoma malabathricum L. subsp. malabathricum โคลงเคลง, ๗๙
Memecylon ovatum Sm. พลองกนลก, ๘๐
Microcos tomentosa Sm. พลบพลา, ๑๓๓
Mitrephora winitii Craib มหาพรหม, ๑๘
Momordica cochinchinensis (Lour.) Spreng. ฟกขาว, ๓๙
Nageia wallichiana (C. Presl) kuntze ขนไม, ๑๐๔
Naravelia laurifolia Wall. ex Hook. f. & Thomson กวางดถก, ๑๐๙
Oxyceros bispinosus (Griff.) Tirveng. พญาเทาสะเอว, ๑๑๔
Pajanelia longifolia (Willd.) K. Schum. อโปง, ๓๐
Parashorea stellata Kurz ไขเขยว, ๔๓
Passiflora foetida L. กะทกรก, ๑๐๒
Pentace burmanica Kurz สเสยดเปลอก, ๑๓๔
Phrynium pubinerve Blume สาดแดง, ๗๗
Physalis minima L. โทงเทง, ๑๒๖
Picrasma javanica Blume กอมขม, ๑๒๕
Plectocomiopsis geminiflorus (Griff.) Becc. หวายกงนำาพราย, ๙๘
Podocarpus neriifolius D. Don พญาไม, ๑๐๕
Poikilospermum suaveolens (Blume) Merr. ยานมร, ๑๓๖
Piper umbellatum L. พลตนชาง, ๑๐๓
Pteridrys syrmatica (Willd.) C. Chr. & Ching ดงหวา, ๔๕
Pterygota alata (Roxb.) R. Br. หวกา, ๑๓๐
Pyrrosia lanceolata (L.) Farw. ผกปกไก, ๑๐๗
Rauvolfia verticillata (Lour.) Baill. ระยอมใหญ, ๒๒
Rhapis siamensis Hodel จง, ๙๙
Rotula aquatica Lour. ไครหางนาค, ๓๑
Rubus cochinchinensis Tratt. ไขปญวน, ๑๑๐
Rubus sorbifolius Maxim. หนามไขป, ๑๑๑
Salacca wallichiana C. Mart. ระกำา, ๑๐๐
Sapindus trifoliatus L. มะคำาดควาย, ๑๒๐
Saprosma brunnea Craib พาโหมตน, ๑๑๕
Sauropus thyrsiflorus Welsen อายเหลยม, ๕๗
Securidaca inappendiculata Hassk. ชองระอา, ๑๐๖
Sterculia lanceolata Cav. var. lanceolata ปอผาสาม, ๑๓๑
Sterculia pexa Pierre ปอขาว, ๑๓๒
Streblus macrophyllus Blume ขอยใบใหญ, ๘๘
Sumbaviopsis albicans (Blume) J. J. Sm. ตองผา, ๕๘
Syzygium antisepticum (Blume) Merr. & L. M. Perry เสมดแดง, ๙๒
Syzygium siamense (Craib) Chantar. & J. Parn. ชมพนำา, ๙๓
Tabernaemontana peduncularis Wall. พดกานยาว, ๒๓
Thunbergia laurifolia Lindl. รางจด, ๑๓
Tinospora crispa (L.) Miers ex Hook. f. & Thomson บอระเพด, ๘๓
Trevesia palmata (Roxb. ex Lindl.) Vis. ตางหลวง, ๒๖
Uvaria grandiflora Roxb. ex Hornem. var. grandiflora กลวยหมสง, ๑๙
Xerospermum noronhianum (Blume) Blume คอแลน, ๑๒๑
Zanthoxylum limonella (Dennst.) Alston กำาจดตน, ๑๑๗
Zanthoxylum nitidum (Roxb.) DC. กำาจดหนวย, ๑๑๖
144
บรรณานกรมกรมปาไม. ๒๕๔๔. ชอพรรณไมแหงประเทศไทย เตม สมตนนท. สวนพฤกษศาสตรปาไม สำานกวชาการปาไม กรมปาไม, กรงเทพฯ. ๘๑๐ หนา
กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. ๒๕๔๘. พชถนเดยวและพชหายากของประเทศไทย. โรงพมพการศาสนา, กรงเทพฯ. ๑๘๗ หนา
กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. ๒๕๕๐. พรรณไมเกยรตประวตของไทย. บรษทประชาชน จำากด,กรงเทพฯ ๒๐๔ หนา
ธรรมนญ เตมไชย ชลธร ชำานาญคด และอภชา อยสมบรณ. ๒๕๕๓. ความหลากหลายของระบบนเวศและการใชประโยชนทดนในอทยานแหงชาตกยบร
จงหวดประจวบครขนธ. ศนยศกษาและวจยอทยานแหงชาตจงหวดเพชรบร. สวนศกษาและวจยอทยานแหงชาต สำานกอทยานแหงชาต
กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. ชะอำาการพมพ, เพชรบร. ๑๒๐ หนา
ธรรมนญ เตมไชย ชลธร ชำานาญคด อภชา อยสมบรณ และทรงฉตร ประคลภานนท. ๒๕๕๔. รายงานฉบบสมบรณโครงการการจำาแนกการใชประโยชน
ทดนในกลมปาแกงกระจาน. ศนยศกษาและวจยอทยานแหงชาต จงหวดเพชรบร. สวนศกษาและวจยอทยานแหงชาต สำานกอทยานแหงชาต
กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. สามใบเถากอปปปรนท, เพชรบร. ๒๕๓ หนา
ธรรมนญ เตมไชย และอภชา อยสมบรณ. ๒๕๕๔. การใชประโยชนพรรณพชของชาวกะหรางในกลมปาแกงกระจาน. ในฐานทรพยากรชวภาพ
ทมนคง สการพฒนาไทยอยางยงยน. เอกสารประกอบการประชมเสนอผลการดำาเนนงานภายใตแผนงานบรหารจดการความหลากหลาย
ทางชวภาพ ประจำาป พ.ศ. ๒๕๕๔ เมอวนท ๙ – ๑๑ สงหาคม ๒๕๕๔ ณ โรงแรมเมธาวลย ชะอำา จงหวดเพชรบร. กรงเทพ. หนา ๑๐๑ - ๑๐๒
สำานกงานหอพรรณไม . ๒๕๕๑. พชหายากของประเทศไทย. สำานกวจยการอนรกษปาไมและพนธพช กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. โรงพมพ
ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, กรงเทพฯ. ๒๓๐ หนา
สำานกงานหอพรรณไม กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. ๒๕๕๒. ความหลากหลายของผลในกลมปาแกงกระจาน. กรมอทยานแหงชาต สตวปา
และพนธพช. โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, กรงเทพฯ. ๑๖๐ หนา
อภชา อยสมบรณ ธรรมนญ เตมไชย และสรยนต โพธบณฑต. ๒๕๕๑. ภมปญญาการใชประโยชนพรรณพชของชาวกะหรางบานโปงลก-บางกลอย อทยาน
แหงชาตแกงกระจาน. ในรายงานการประชมวชาการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมแหงชาต ครงท ๑ พ.ศ. ๒๕๕๑. กระทรวง
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กรงเทพฯ. หนา ๙๗-๑๑๘.
สดารา สจฉายา. ๒๕๔๗. เพชรบร. สำานกพมพสารคด. กรงเทพฯ ๒๕๒ หนา
ศนยศกษาและวจยอทยานแหงชาต จงหวดเพชรบร. ๒๕๕๔. สารสนเทศภมศาสตรกลมปาแกงกระจาน. ศนยศกษาและวจยอทยานแหงชาต จงหวดเพชรบร
สวนศกษาและวจยอทยานแหงชาต สำานกอทยานแหงชาต กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. ชะอำาการพมพ, เพชรบร. ๑๖๒ หนา
สำานกงานหอพรรณไม. ๒๕๕๓. ปาเตงรงแมนำาภาช. สำานกวจยการอนรกษปาไมและพนธพช กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. กรงเทพ. ๒๒๔ หนา
สำานกงานหอพรรณไม. ๒๕๕๒. ความหลากหลายของผลในกลมปาแกงกระจาน. สำานกวจยการอนรกษปาไมและพนธพช กรมอทยานแหงชาต สตวปา
และพนธพช. กรงเทพ. ๑๖๐ หนา
Forest Herbarium. ๒๐๐๕. A Preliminary Check-list of Threatened Plants in Thailand. National Park, Wildlife and Plant Conservation
Department. Bangkok, Thailand. ๑๙๖ p.
Santisuk, T. & Larsen, K. (eds.). ๑๙๙๗. Flora of Thailand ๖(๓). Diamond printing, Bangkok.
Santisuk, T. & Larsen, K. (eds.). ๑๙๙๙. Flora of Thailand ๗(๑). Diamond printing, Bangkok.
Santisuk, T. & Larsen, K. (eds.). ๒๐๐๐. Flora of Thailand ๗(๒). Diamond printing, Bangkok.
Santisuk, T. & Larsen, K. (eds.). ๒๐๐๒. Flora of Thailand ๗(๔). Diamond printing, Bangkok.
Santisuk, T. & Larsen, K. (eds.). ๒๐๐๕. Flora of Thailand ๘(๑). Diamond printing, Bangkok.
Santisuk, T. & Larsen, K. (eds.). ๒๐๐๗. Flora of Thailand ๘(๒). Diamond printing, Bangkok.
Smitinand, T. & Larsen, K. (eds.). ๑๙๙๓. Flora of Thailand ๔(๑). The Tister Press, Bangkok.
Smitinand, T. & Larsen, K. (eds.). ๑๙๙๓. Flora of Thailand ๔(๒). The Tister Press, Bangkok.
Smitinand, T. & Larsen, K. (eds.). ๑๙๙๓. Flora of Thailand ๖(๑). Rumthai Press, Bangkok.
145
ผรวมเดนทางสำารวจ
มาโนช จบง วนชย ปลาดก
ประทมพร ธรรมลงกา วรรณพร แปนนวล
พนธทพา ใจแกว ชยพร สงหโต
นวตร ฉมพลด อครเดช เดชพศาล
วสนต พดเทศ มนส นกแกว
เยน จโบง
ดำา กวาบ
กะหรางทเตบโตจากปาตะนาวศร
ตะหลก ทองเกด
ผสบทอดตำาหรบยา
ของชนเผากะหรางบางกลอย
ขอบคณเจาของภมปญญาทองถน
146